Você está na página 1de 342

1

Ridendo Castigat Mores


2

SECFEDOS DA CUEFFA PSICOLCICA
Fcninisccncias da Scgunda Cucrra Mundial
JoscI E. Drani
Ediao
Fidcndo Casiigai Morcs
Vcrsao ara cDool
cDoolsDrasil.con
Fonic Digiial
www.jaIr.org
Todas as olras sao dc accsso graiuiio. Esiudci scnrc or conia
do Esiado, ou nclIor, da Socicdadc quc aga inosios; icnIo a
olrigaao dc rciriluir ao ncnos una goia do quc cla nc
roorcionou."
Nclson JaIr Carcia (1947-2002}

CoyrigIi. 2001 Willian K. Drani
3

SEGREDOS DA GUERRA
PSICOLGICA
Reminiscncias da Segunda Guerra Mundial

Joseph E. Brant
4

NDICE
O Autor 6
Apresentao peIo autor 8
SECFEDOS DA CUEFFA
PSICOLCICA
CaptuIo I 10
Cono nasccu a Ocraao "Annic"
CaptuIo II 21
ADSIE Una cnissora "lranca" cn Londrcs.
CaptuIo III 32
Fcvclacs surrccndcnics.
CaptuIo IV 49
Conirilunos ara a rcndiao dc soldados da
WcIrnacIi.
CaptuIo V 71
V-1, V-2 c... nino.
CaptuIo VI 92
Faios alcnacs nais forics quc nossas alavras
CaptuIo VII 118
Funo ao Lucnlurgo
CaptuIo VIII 142
Da "Fadio Lu" ara a csiaao sccrcia.
CaptuIo IX 155
Avcnida Drasscur N. 16.
CaptuIo X 172
12-12 irradia... 12-12 irradia.
CaptuIo XI 201
5
Para a frcnic cn lusca dc naicrial.
CaptuIo XII 226
AlcnanIa, Zcro Hora ncnos 5.
CaptuIo XIII 262
A uliina fasc da 12-12.
CaptuIo XIV 274
Movincniada visiia ao Scior Soviciico.
CaptuIo XV 302
Os canos dc noric dc Hiilcr.
6

O autor

JoscI Errol Drani nasccu cn Figa, caiial
da Lcinia, cn 10 dc agosio dc 1912.
Naiuralizou-sc noric-ancricano quando scrvia
nas filciras das Foras Arnadas dos EUA.
Jornalisia dc rofissao, rccclcu una cducaao
inicrnacional, iniciada cn cscola c colcgio
alcnacs dc Figa. Posicriorncnic fornou-sc cn
Dirciio cla Univcrsidadc dc Monicllicr, Frana,
c cn Jornalisno cla Craduaic ScIool of
Journalisn da Univcrsidadc dc Colunlia, Nova
Yorl.
Iniciou a carrcira jornalsiica colalorando cn
varios jornais da Euroa c da Ancrica Laiina,
cnirc os quais L'Iniransigcani, dc Paris; Dic
WcliwocIc, ZuricIc o Diario dc la Marina,
Havana.
En 1942 ingrcssou no OWI (Officc of War
Infornaiion, oria-voz da roaganda oficial dos
EUA duranic a II Cucrra Mundial} ondc, con
cccao dc alguns ncscs assados no ccrciio,
scrviu aic julIo dc 1945.
Enviado a Londrcs clo OWI, foi incunlido
da organizaao c cIcfia da scao noiiciosa do
7
Dcariancnio Alcnao da Ancrican Droadcasiing
Siaiion in Euroc (ADSIE cnissora noric-
ancricana quc funcionou duranic a II Cucrra
Mundial na caiial lriianica}. En fins dc 1944
incororou-sc ao PWD (PsycIological Warfarc
Dcarincni, csccificancnic cncarrcgado das
aiividadcs dc Cucrra Psicologica das Foras
Arnadas noric-ancricanas}. Transfcrido ara
Lucnlurgo, ariiciou aiivancnic das
criccias da Fadio 12-12, rincira cnissora
sccrcia na Hisioria Miliiar dos Esiados Unidos.
Logo aos o icrnino das Iosiilidadcs ccrccu na
AlcnanIa as funcs dc oficial dc ligaao do scior
dc cssoas dcslocadas, do XII Cruo dc Ecrciios.
Aos a gucrra fiou rcsidcncia no Drasil ondc
sc casou con lrasilcira, dcdicando-sc duranic
varios anos agriculiura. Dc 1961 a 1966
ocuou o cargo dc rcdaior-cIcfc c corrcsondcnic
csirangciro da Uniicd Prcss Inicrnaiional cn Sao
Paulo.
8

APRESENTAO PELO AUTOR

A gucrra sicologica consisic csscncialncnic
no nancjo da alavra falada c cscriia con o
roosiio dc alalar o noral do ininigo c alrcviar
as ocracs lclicas. Lcvada a calo con dcsircza
odcra ouar nuiias vidas. Caso conirario,
rccrcuiira ncgaiivancnic solrc o advcrsario,
irriiando-o c rolusicccndo a sua caacidadc dc
rcsisicncia.
En icno dc az, o cnrcgo criicrioso dc
nciodos c concciios dc gucrra sicologica c dc
suna inoriancia ara incdir a cclosao dc un
confliio arnado. Usados con fins cscusos ou scn
a dcvida cauicla agravarao solrcnancira as
laicnics icnscs inicrnacionais, ondo cn risco a
cocisicncia acfica cnirc os ovos.
O auior dcsic livro ariiciou, duranic a
Scgunda Cucrra Mundial, cn aiividadcs dc
gucrra sicologica, ligadas ao scior da
radioroaganda. Ainda quc sujciias a falIas c
incrfcics, incrcnics a qualqucr
cnrccndincnio Iunano, as rcninisccncias aqui
rcgisiradas rcrcscnian o rcflco ficl dos diarios
dc gucrra do auior, assin cono dc ouiros
9
docuncnios da coca or clc conscrvados ou
consuliados.
J.E.B.
10

Captulo I
COMO NASCEU A OPERAO
"ANNIE"
Prollcnas aarcnicncnic insoluvcis cnfrcnian os
idcalizadorcs dc una csiaao niliiar sccrcia Ccrias
alias aicnics acIan "indigno da iradiao niliiar
noric-ancricana" a criaao dc una cnissora "ncgra"
O Ccncral EiscnIowcr c finalncnic convcncido Por
quc Lucnlurgo?

A Scgunda Cucrra Mundial cnirara na
Hisioria nao soncnic cono rccursora da gucrra
auionaiizada c da dcsiruiao nacia dc ccniros
urlanos oulosos, scnao ianlcn cono ioncira
da gucrra sicologica cn grandc cscala. Nao c
dcnais afirnar quc o advcnio da radiofonia
ccrccu una rofunda influcncia c rovocou
grandc iransfornaao cn ccrios asccios da
iaiica c da csiraicgia, rincialncnic clas
ossililidadcs quasc iliniiadas dc scu uso cono
arna dc sulvcrsao c dcsnoralizaao dc nacs c
ccrciios. Con cfciio, nunca as nacs
disuscran, anicriorncnic, dc una arna iao
suiilncnic dcsiruiiva, cono sc odc iornar, cn
ccrias circunsiancias, a alavra roagada
airavcs do csao. Tao faniasiicos c iao
incrivclncnic vasios foran os Iorizonics alcrios
11
clas ossililidadcs do uso da radiofonia no
cano sicologico-niliiar, quc os cIcfcs do
Esiado-naior noric-ancricano sc viran
inicialncnic un ianio dcsnoricados. vcrdadc
quc nao dcnoraran a sc concncirar das
indiscuivcis vaniagcns raiicas do radio cono
auiliar inrcscindvcl nas conunicacs
urancnic iaiico-niliiarcs, insialando con
grandc rovciio aarclIos rccciorcs-
iransnissorcs no inicrior dc jics, caninIcs,
ianqucs c ouiros vcculos, c aic ncsno nas
cosias dos soldados. No cnianio, nosiraran-sc
un ianio Icsiianics con rcfcrcncia ao
arovciiancnio da arna radiofnica naquclc
cano infiniiancnic nais vasio orcn dc ccrio
nodo iniangvcl quc c o da roaganda
sulvcrsiva ccrcida or una cnissora sccrcia,
dcnoninada "ncgra", na gria da gucrra
sicologica
En icno dc gucrra, ianio as cIanadas
cnissoras "ncgras" cono as "lrancas" odcn scr
cnrcgadas con a finalidadc dc icniar
dcsnoralizar a naao ou o ccrciio ininigos, a fin
dc acclcrar o scu dcsnoronancnio. Difcrcn, no
cnianio, dianciralncnic, quanio aos nciodos
cnrcgados. Salvo raras ccccs cono c o
caso da "Ancrican Droadcasiing Siaiion in
Euroc", da qual falarcnos dcialIadancnic nos
caiulos scguinics c quc sc acIava localizada cn
Londrcs, as dcnais csiacs "lrancas" noric-
12
ancricanas nada nais cran do quc cnissoras ja
cisicnics, quc Iavian osio suas insialacs
disosiao do csforo lclico do as. Ocravan
alcriancnic, scn cscondcr a sua idcniidadc,
rincialncnic cono vcculos noiiciosos. Ja as
cnissoras "ncgras", nao soncnic funcionan cn
scgrcdo, cono nao Icsiian cn cnrcgar a
ncniira, a fraudc, a sulvcrsao ou qualqucr ouiro
"golc laio" a fin dc aiingir o ininigo.
Nao Iouvc, or aric do Esiado-naior noric-
ancricano rcsisicncia alguna quanio ao cnrcgo
da radio-roaganda "lranca". Tanio assin, quc
as auioridadcs niliiarcs ianqucs nao soncnic
arovaran, cono cncorajaran francancnic a
insialaao da "Ancrican Droadcasiing Siaiion in
Euroc" (ADSIE} cn solo londrino. Porcn, a
qualqucr insinuaao ara quc o ccrciio
airocinassc una cnissora "ncgra", isio cra
cncrgicancnic rcclido. Tal roccsso, afirnavan
algunas alias aicnics, cra alsoluiancnic
indigno da farda noric-ancricana, quc nao
odcria cn Iioicsc alguna rccorrcr a un ncio
iao vil c iao iraiociro. Quanio ossililidadc dc
vcnccr una laialIa con a ajuda das cnissoras
"ncgras", ou sulsiancialncnic cssa ajuda
acclcrar o fin dc una gucrra, cra considcrada
ridiculancnic rcnoia cla naioria das alias
aicnics noric-ancricanas.
13
Enfin, ja na fasc final da Scgunda Cucrra
Mundial surgiu un cqucno gruo dc oficiais,
doiados dc visao c inaginaao fora do conun,
cnirc os quais o Ccn. Willian ("Wild Dill"}
Donavan, cIcfc do OSS(1}. 0 faio c quc or dciras
dcssa inoccnic dcsignaao dc "Dcariancnio dc
Scrvios Esiraicgicos", cscondia-sc una
organizaao dcdicada s nais ousadas c variadas
iarcfas dc sulvcrsao. Esscs oficiais conscguiran
convcnccr o scu conandanic surcno, o Ccn.
DwigIi D. EiscnIowcr, da uiilidadc dc una
cccuao raiica do lano radiofnico niliiar
sulvcrsivo or clcs concclido, c osicriorncnic
dcsignado cn codigo, or "Ocraiion Annic".
Una das razcs concrcias quc coniriluran
ara a acciiaao, clos niliiarcs ianqucs, da idcia
da criaao dc una cnissora sccrcia, foi a
olscrvaao fciia clo "Iniclligcncc Scrvicc" noric-
ancricano, scgundo a qual, nos casos dc
conunicacs inicrronidas, os conandanics
alcnacs cosiunavan lascar suas dcciscs
csiraicgicas nos canos dc laialIa, nos
rogranas niliiarcs da DJ3C dc Londrcs. Una
vcz aicnic cssc inicrcssc, csscncialncnic
raiico, dc aric dos oficiais alcnacs or noicias
dc cunIo niliiar divulgadas or una cnissora
aliada, ficou ianlcn cvidcnic a cnornc uiilidadc
cn oicncial quc odcria icr una csiaao noric-
ancricana, csccializada nao soncnic na
divulgaao dc noicias niliiarcs, cono criada con
14
a finalidadc crcssa dc iirar o naino rovciio
dc ial siiuaao.
Foi ncsic scniido quc o Ccn. EiscnIowcr,
cIcfc do Quaricl Ccncral Surcno da Fora
Ecdicionaria Aliada arovou cn rincio o
csqucna, visando a criaao dc una cnissora
niliiar sccrcia ianquc, cujo oljciivo dcvcria scr
"cnganar os nazisias", scncando o naino dc
confusao cn suas iroas c ovoacs. O lano
cra anlicioso c dc rcalizaao circnancnic
dclicada, ianio nais quc dcvcria scr concrciizado
or ncio dc una lurla. Con cfciio, a rojciada
cnissora sccrcia far-sc-ia assar or una
csiaao dc radio alcna. Sc a insialaao da
"lranca" ADSIE, quc acsar dc sua nissao lclica
cra una cnissora dc radio do iio convcncional
ja arcscniava una scric dc rollcnas c
dificuldadcs, csias crcsccrian cn dincnscs
incalculavcis, no caso dc una cnissora "ncgra".
Assin, qualqucr crro na inflcao da voz ou no
soiaquc do locuior, quc na ADSIE significaria
acnas o afasiancnio icnorario dc un ccrio
nuncro dc ouvinics irriiados, no caso dc una
cnissora sccrcia rcicndcndo assar or alcna,
iais incidcnics irairian incdiaiancnic a csiaao
c odcrian conduzir ao fin dc sua cisicncia uiil.
Isio, scn falar do scn-nuncro dc ouiros
dcialIcs, dc cuja olscrvaao ninuciosa c
consianic dcvcria dccndcr nao soncnic o grau
dc cficicncia, nas a roria vida da csiaao, iais
15
cono o uso corrcio das cculiaridadcs
idionaiicas c frascologicas do ariido nazisia
(rcrcscniando cn si un vocalulario
inicirancnic novo}, assin cono o cnrcgo
inccavcl da icrninologia niliiar das Foras
Arnadas do FcicI, con ioda una infinidadc dc
icrnos iccnicos c idiossincrasias incrcnics a cada
una das ircs Arnas c, finalncnic, o uso
cscruuloso dc ccrias crcsscs rcgionais
usadas no icrriiorio ondc a cnissora sccrcia icria
dc ocrar.
Para sc conscguir ial grau dc crfciao nao so
alncjado, nas alsoluiancnic indiscnsavcl ara
solrcvivcncia da rcfcrida cnissora sccrcia, cra
ncccssaria una scric dc clcncnios lasicos. En
rinciro lugar, Ioncns caazcs dc iao dclicada
nissao, cono rcdaiorcs csccializados na lngua
alcna, cncarrcgados dc rcarar o icio dos
rogranas, c locuiorcs dc dcsccndcncia alcna,
cuja iarcfa consisiiria cn iransniii-los clo
nicrofonc. Scrian indiscnsavcis ianlcn, ara o
crfciio funcionancnio dc ial csiaao, alcn dc
iccnicos-cngcnIciros dc alio iirocnio, un ccrio
nuncro dc csccialisias cn scrvios dc
infornacs, cariografia acrca c conunicacs.
Tornava-sc incraiivo, ouirossin, dcvido ao
sigilo quc dcvcria ccrcar o funcionancnio dc una
cnissora dcssc iio, quc dcsdc o incio fossc
rcduzido ao nnino o nuncro dc scus
16
cononcnics Iunanos. Mas Iavia dois
rollcnas fundancniais quc, anics dc iudo,
iinIan dc scr rcsolvidos clos cIcfcs do
Dcariancnio dc Cucrra Psicologica do Ecrciio
noric-ancricano.
En rinciro lugar, dcicrninar con caiidao
qual scria o cunIo ariicular da csiaao sccrcia.
Dcvcria cla scr una cnissora cricnccnic ao
ariido nacional-socialisia alcnao, ou rcvcsiir-sc
dc una facIada nais accniuadancnic niliiar?
En scgundo lugar Iavia o rollcna, nao ncnos
viial, do onio ondc dcvcria funcionar.
Quanio ao rinciro iicn, ou scja, a
oricniaao gcral dos rogranas da fuiura
cnissora "ncgra", ficou csialclccido quc cla
adoiaria o disfarcc dc una csiaao radiofnica
niliiar alcna. Dcsiacar-sc-ia or una aiiiudc
rigorosancnic airioiica, dcnonsirando orcn,
algunas icndcncias indccndcnics, dcicrninadas
or sua localizaao icrriiorial.
Con cfciio, cra lano do Alio Conando noric-
ancricano, quc a fuiura cnissora irradiassc
suosiancnic os scus rogranas, da rcgiao da
Fcnania, dcnarcada no naa alcnao clas
cidadcs dc Tricr, Collcna, Dusscldorf c AacIcn c
fornando na nargcn csqucrda do Fcno un
aralclograno dc uns 27.000 ln quadrados. Na
raiica, orcn, a dcsignaao "FIcinland" vai
17
alcn dcssa dcliniiaao gcografica, csicndcndo-sc
cla nargcn csqucrda do Fcno aic aliura dc
Moguncia.
Pcla sua fornaao Iisiorica c rcligiosa, a
oulaao csscncialncnic caiolica da Fcnania
nuirc un foric c arraigado rcconcciio conira os
"russianos". Tanio assin, quc Iouvc varias
icniaiivas visando a scaraao nais ou ncnos
conlcia daqucla rcgiao, do rcsio da AlcnanIa.
O falccido cIancclcr Konrad Adcnaucr csicvc
cnvolvido, cn 1919, nun novincnio visando a
criaao dc un Esiado Fcdcral da AlcnanIa
Ocidcnial, quc dcvia incluir as rcgics da Fcnania
c do FuIr. Acsar do nalogro da icniaiiva,
Adcnaucr cusiou a dcsfazcr-sc da acusaao dc
"scaraiisia", quc dcsdc aquclc icno o
crscguia. O csforo nais concrcio no scniido da
criaao dc un Esiado indccndcnic do
"FIcinland" foi rcalizado cn 1923 sol a lidcrana
do Dr. Hans Doricn, culninando cn 21 dc
ouiulro daquclc ano, con a roclanaao dc una
cfcncrssina "Fcullica da Fcnania".
Enlora ncn csia, ncn icniaiivas
scnclIanics, janais icnIan suriido rcsuliados
arcciavcis, o csriio "indccndcncialisia" dos
Ialiianics da Fcnania odc scr considcrado una
rcalidadc. AsscnclIan-sc clcs, ncssc scniido, un
ouco aos icanos nos Esiados Unidos c aos
aulisias no Drasil. Dcsiaric, adoiando o disfarcc
18
"rcnano", a inaginada cnissora "ncgra" do
Ecrciio noric-ancricano odcria, inclusivc, fazcr
discrcias criicas aos govcrnanics do FcicI
Iiilcrisia, scn con isso dcscriar susciias
cagcradas no scio dos scus fuiuros ouvinics.
Claro, dcvcria alsicr-sc clo ncnos no incio
da sua cisicncia dc adoiar una aiiiudc
narcanicncnic aniinazisia, isio dcvido
indiscuivcl oularidadc do ariido do FuIrcr,
cujo succsso nas urnas clciiorais daqucla rcgiao
da AlcnanIa dcvc scr inicrrciado cono una
csccic dc roicsio colciivo conira os onzc anos
dc ocuaao da Fcnania or iroas aliadas,
iniciada logo aos o icrnino da Princira Cucrra
Mundial c quc findou cn 1930.
Una vcz iraados, cn linIas gcrais, os
roosiios, a oricniaao oliica c o raio dc aao
da fuiura cnissora, a cscolIa dc Lucnlurgo
cono ccniro idcal ara a cccuao dos scus
oljciivos sc arcscniava, or assin dizcr c or
varias razcs, cono una dccisao incviiavcl. En
rinciro lugar, or sc acIar raiicancnic
"cncravado nas cosias" da Fcnania-Palaiinado,
csic as-nirin quc cniao coniava con ccrca dc
300.000 Ialiianics, c gcograficancnic iao ligado
qucla rcgiao, quc una csiaao ocrando cn scu
solo facilncnic odcria scr confundida con una
cnissora dc origcn alcna. Ouira vaniagcn
arcciavcl quc rcvalccia cn favor da cscolIa dc
Lucnlurgo cono scdc da 12-12, (cono ia scr
19
dcnoninada a csiaao sccrcia}, cra a
ossililidadc do cvcniual arovciiancnio dos
iransnissorcs da "Fadio Lucnlurgo", cniao
doiada dc 50 lw dc oicncia c considcrada una
das nais ossanics csiacs da Euroa.
Quanio ao onio dc visia niliiar, o Crand-
DucIc dc Lucnlourg arccia ofcrcccr oiinas
garaniias, ois acIava-sc dcsdc 10 dc scicnlro
dc 1944, livrc do donnio alcnao, naniido
duranic nais dc quairo anos consccuiivos c
dcrrulado or iniciaiiva das iroas noric-
ancricanas. Assin ncsno, ianio no incio das
aiividadcs da 12-12, cono no dccorrcr dos ncscs
sulscqucnics c csccialncnic duranic a
dcscscrada conira-ofcnsiva das Ardcnas o
cscciro da rcconquisia do Lucnlurgo clos
alcnacs cra una coniingcncia quc ncrccia scria
considcraao. Porcn, ial cvcniualidadc cra acciia
cla cIcfia niliiar noric-ancricana c fazia aric
dc suas rcviscs.
Dcsdc ja qucro adianiar quc nao sc dcvcn
cscrar cn icno dc gucrra, rcsuliados
"nilagrosos" rovcnicnics da aiuaao dc qualqucr
dc iais cnissoras ncsno daquclas
csciacularncnic dcnoninadas "sccrcias". Esias
uliinas, or nais fascinanics c iniriganics quc
ossan scr, janais rcalizarao as roczas
faniasiicas dc un Jancs Dond ou dc ouiros
crsonagcns igualncnic inaginarios. Lcvadas a
20
calo con a dcvida scricdadc, as aiividadcs dc
una cnissora sccrcia sao un iralalIo cono
qualqucr ouiro, disiinguindo-sc acnas clo
ccccionalncnic alio grau dc rcsonsalilidadc
quc cigcn. Con csias liniiacs, arccc-nc
valcr a cna coniar o nascincnio c o fin da 12-
12, analisando ianio os scus ciios cono as suas
frusiracs; ainda nais or sc iraiar da rincira
ccricncia dcsic gcncro nos anais da Hisioria
Miliiar dos Esiados Unidos.
Anics dc cnirar nos orncnorcs da Ocraao
"Annic", co ao lciior quc nc aconanIc
inicialncnic ara a cidadc dc Londrcs, ondc
duranic quasc un ano iralalIci nuna csiaao
"lranca"; faio csic quc ossui a vaniagcn
sulcncniar dc crniiir a divulgaao ianlcn
daquclc lado da gucrra sicologica ialvcz
ncnos csciacular nas nao ncnos inorianic
coniriluindo assin ara una nclIor
conrccnsao do conjunio.
21

Captulo II
ABSIE UMA EMISSORA
"BRANCA" EM LONDRES
A DDC ganIa una aliada... c concorrcnic
Voluniarios civis noric-ancricanos cn scrvio dc
gucrra no alcn-nar Dircirizcs gcrais c cscciais
iraan o runo sicologico dos rogranas A vcrdadc
c a nclIor roaganda...

A "Ancrican Droadcasiing Siaiion in Euroc"
(con a alrcviaiura ADSIE, c iraduzida ara o
oriugucs cono "Enissora Noric-ancricana na
Euroa"}, quc nc scrviu dc iranolin ara
aquclas fuiuras aiividadcs sccrcias no coniincnic
curocu, nasccu cono rcsuliado dircio das
ncccssidadcs da gucrra. Ao dcscnvolvcr-sc o
csforo roagandsiico ianquc, dirigido ao ovo
alcnao, ficou logo aicnic a incficacia da
irradiaao dc rogranas airavcs dc cnissoras
localizadas nos Esiados Unidos, sujciias ao
"fading", inicrfcrcncias ainosfcricas c ouiras
falIas. Tornou-sc cvidcnic ianlcn quc o rccurso
nais cficicnic ara rcsolvcr ial siiuaao scria a
noniagcn dc una cnissora noric-ancricana cn
solo curocu, rcfcrivclncnic cn Londrcs, ois as
IlIas Driianicas cran o unico rcduio aliado livrc
do donnio nazisia. Por razcs olvias a
22
concrciizaao dcsic lano, un ianio arrojado,
dccndia anics dc iudo da loa voniadc dos
inglcscs. Con cfciio, ncnIuna naao do nundo
vcria con lons olIos una ossanic csiaao dc
radio csirangcira ocrando, nao soncnic no scu
solo, nas lcn no ccniro dc sua caiial. Para a
orgulIosa c iradicionalncnic conscrvadora Cra-
DrcianIa, ial infraao sua solcrania ialvcz
fossc una das nais anargas lulas quc cssa
naao icvc dc cngolir duranic a Scgunda Cucrra
Mundial.
No cnianio, dcvo arcssar-nc cn afirnar
quc, Ionrando ianlcn scu iradicional csriio
csoriivo, nunca os lriianicos dcnonsiraran,
ncn or aios ncn or alavras, o dcsgosio quc
dcvcrian scniir con a inlaniaao dc una
cnissora dc radio csirangcira cn Londrcs. O dc
quc clcs sc quciavan cra o faio dc nossos
aviadorcs conquisiarcn scus "swcciIcaris" con
"dolarcs c cIocolaic", nas nunca clo ncnos
alcriancnic aiacavan a ADSIE. Talvcz
racionasscn clcs quc a circunsiancia dc
iolcrarcn cn Londrcs aqucla cnissora noric-
ancricana cra dcsrovida dc qualqucr clcncnio
dcgradanic, rcrcscniando acnas nais un
asccio da coocraao cnirc os aliados. Para o
Covcrno noric-ancricano, or ouiro lado, o faio
dc odcr nariclar os alcnacs a curia disiancia
or ncio da roaganda, afirnava-sc dc valor
incsiinavcl. Tanio nais quc "a scdc dc noicias
23
do cicrior" da oulaao alcna auncniava
roorcionalncnic con as dcrroias sofridas clos
scus ccrciios, ja naquclc icno sol forissina
rcssao das foras aliadas, cn franco avano nas
varias frcnics.
Eis a razao da ninIa csccial saiisfaao
quando fui noncado ara o osio dc rcdaior-
cIcfc da scao dc noicias do dcariancnio
alcnao da ADSIE. Noicias usadas
inicligcnicncnic, orcn scnrc lascadas na
vcrdadc, consiiiucn a nclIor arna
roandsiica, ianio duranic una gucrra
"qucnic" cono na cIanada gucrra fria. Ficou
anlancnic conrovado quc clas sucran
qualqucr concniario scja clc o nais csiriiual ou
o nais nordaz do nundo Lidar con noiiciario
duranic una gucrra c o ncsno quc scr
rcsonsavcl cla disiriluiao dc alincnios. iodo
nundo c frcgucs. O noiiciario. sc iorna, no lcno
significado da alavra, dc consuno forado
Cono os dcnais funcionarios noric-
ancricanos da "Ancrican Droadcasiing Siaiion in
Euroc", cu iinIa cIcgado caiial lriianica
roccdcnic dos Esiados Unidos. E cono a grandc
naioria dos ncus colcgas, iinIa sido
originalncnic coniraiado clo "Officc of War
Infornaiion" cn Nova Yorl.
24
A nissao dc scrvir fora dos liniics icrriioriais
dos Esiados Unidos, nun scior dc gucrra, nao
nos cra inosia. Consiiiua una dccisao
urancnic voluniaria. Una vcz crcssa a
inicnao ou o dcscjo dc scrvir alcn-nar, os
candidaios cran sulnciidos, duranic o razo dc
un ncs aroinadancnic, a una invcsiigaao
sigilosa adicional or aric do FDI. Passado csic
rigorosssino "sccuriiy-cIccl" (canc dc
scgurana}, iivcnos ainda quc conquisiar o
dilona do cIanado "OWI(2} TccInical Ccnicr".
Por dciras dcsia inoccnic dcsignaao dc "Ccniro
Tccnico", cscondia-sc dc faio una cscola dc
roaganda sulvcrsiva, siiuada nuna fcudal
nansao cn Lloyd Nccl, nas vizinIanas dc Nova
Yorl. La, vivcndo nun rcginc dc inicrnaio, foran
ninisirados aos candidaios ao scrvio dc alcn-
nar, nuna forna dc cnsino inicnsificado, os
rudincnios da iccnica dc sulvcrsao c dc gucrra
sicologica. Arcndi logo, cnirc ouiros iruqucs, a
nancira dc arrunar o ncu quario dc nodo a
salcr incdiaiancnic sc clc fora rcvisiado or un
csiao; a nancira dc iransfornar un sinlcs
guarda-cIuva cn arna norial; a usar os dcdos
ara arrancar os olIos dc un ininigo, assin
cono una scric dc ouiros ncios dc auiodcfcsa dc
cncrgcncia nao ncnos cscalrosos, orcn,
scgundo o jovcn rofcssor quc ninisirava o
curso, "dc cficicncia ccn or ccnio conrovada".
Vcrdadc scja diia quc, ncn scqucr una vcz iivc
25
ooriunidadc dc alicar na raiica aquclc rano
dc conIccincnios do "OWI TccInical Ccnicr".
A viagcn dos Esiados Unidos ara Londrcs
cra cfciuada or aviao ou via nariina, confornc
o grau dc inoriancia do funcionario. A via acrca
cra o ncio dc iransoric rcscrvado aos "lig sIois"
inorianics c suas sccrciarias. Nao cricnccndo
ncn a una c ncn a ouira daquclas caicgorias,
rcalizci o crcurso dc Nova Yorl a Londrcs, cn
ircs ciaas. dc ircn aic Halifa, no Canada. Dc
la, aic a cosia cscoccsa, nun carguciro dc 3.000
ioncladas. E, finalncnic, da Escocia aic caiial
lriianica, no crcsso Edinlurgo-Londrcs.
O rcdio ondc foran insialados os nossos
csiudios c salas dc rcdaao cra localizado na
SIcraion Sircci n. 2, a alguns assos da
Wardour Sircci. Esia rua csirciia c considcrada
una csccic dc "Flcci Sircci" do rano
cincnaiografico, con a difcrcna dc quc cisicn
la ialvcz nais cscriiorios cincnaiograficos do quc
Ia jornais na fanosa "Flcci".
Na aric dos fundos do cdifcio canuflado, dc
vcrdc-oliva, csicndia-sc un quaricirao iniciro cn
runas rcsuliado dc un dos frcqucnics
lonlardcios da Lufiwaffc. Acsar dc icr csiado
incdido o accsso or aquclc lado,
frcqucnicncnic cu franqucava a larrcira
roiciora, cncuriando assin o caninIo ara o
26
ncu rcsiauranic favoriio, o "Czarda". O
roriciario, un rcfugiado Iungaro, rcalizava
auicniicos nilagrcs, convcricndo a liniiada raao
dc vvcrcs a quc davan dirciio os cuons dc
racionancnio londrinos, cn rcfcics dcliciosas.
Coniudo, disondo rarancnic dc nais do quc
uns vinic ninuios ara a iarcfa olrigaioria da
alincniaao (c assin ncsno quasc scnrc
inicrronidos or indagacs c crgunias a
rcsciio dc scrvios fciios, or colcgas da rcdaao
quc infalivclncnic ian rocurar-nc naquclc
rcsiauranic} nunca cIcguci scqucr una vcz a
nasiigar o ncu "goulasI" con o sosscgo c a
concnciraao quc ncrccian aqucla
csccialidadc do "Czarda". Sosscgo, alias, foi algo
ioialncnic dcsconIccido duranic os dcz ncscs da
ninIa csiada cn Londrcs. Sc a iarcfa dc cscrcvcr
c rcdigir noicias radiofnicas cn icno dc az
rcqucr conccniraao c rcsicza, a gucrra, con o
scu calidoscoio dc aconiccincnios
dranaiicancnic rccniinos, fora o riino dc
iralalIo a aiingir roorcs alucinanics.
Na ADSIE o noncnio nais inorianic do dia
cra a rcuniao da nanIa, duranic a qual os cIcfcs
das difcrcnics sccs (alcna, franccsa, inglcsa,
cscandinava, cic.} rccclian una ou nais folIas
daiilografadas, confornc o grau dc sua
inoriancia, narcadas "confidcncial" ou
"sccrcio", c quc coniinIan as dircirizcs a scguir
duranic as roinas vinic c quairo Ioras. Havia,
27
ouirossin, una "dirciriz ccniral' conicndo as
linIas gcrais dc nossa roaganda ara un
icno nais rolongado c confornc os
aconiccincnios,sujciio a nudanas. Tanio a
dirciriz diaria cono a ccniral rcrcscniavan
ficlncnic o nodo dc cnsar do Covcrno noric-
ancricano c, naiuralncnic, ianlcn o dc scus
aliados. Eccio cn casos ccccionais, cra
lasianic facil scguir aquclas "guias do nosso
cnsancnio", ois clas csiavan gcralncnic
lascadas cn rccciios diiados clo lon scnso.
Por ccnlo, na dirciriz ccniral dc 16 dc naio dc
1944, ou scja, logo aos a invasao conira a "linIa
Cusiavo" na Iialia, a ordcn dc rioridadc dos
assunios a iraiar cra rcconcndada da scguinic
nancira. 1} Invasao; Iialia; 2} Nacs agrcssoras
na dcfcnsiva; 3} Ofcnsiva acrca; 4} Dificuldadcs
da ccononia alcna; 5} Qualidadc dinanica das
Nacs Unidas; 6} Cucrra no Pacfico; 7} Cucrra
nariina. Elalorando solrc o assunio "invasao",
quc cra a dirciriz nais inorianic, assin sc dizia.
"CIcganos a un onio dos aconiccincnios
niliiarcs quc so odcra icrninar con a dcrroia
final das nacs agrcssoras; scria uiil ciiar as
alavras do Ccn. Alcandcr. 'foi dcsfcrido o
rinciro golc'. Fccordar a Confcrcncia dc Tccra,
ois foi la quc sc cIcgou ao acordo dc ondc c
quando scria dcsfcrido, or iodos os lados, o
aiaquc final. O aiaquc do lado sul ja concou".
Quanio Iialia, ondc iroas oloncsas sc
28
rcaravan ara o duro assalio final dc Monic
Cassino, a sugcsiao cra iraiar da invasao cn
conjunio con as ouiras ocracs aliadas na
Euroa. Fcconcndava-sc, ouirossin, dirigir
aclos c insirucs s foras da Fcsisicncia
Iialiana, cono ianlcn aos dcnais dirigidos s
foras dc Fcsisicncia cn ouiros ascs ainda
ocuados ou arcialncnic doninados clos
alcnacs. A dirciriz roilia, orcn,
icrninanicncnic, ncncionarnos "o ccclcnic
noral dos soldados nazisias", sol a alcgaao
alias corrcia dc quc ial roccdincnio dc nossa
aric "nao nos iraria ncnIun lcncfcio c, alcn
disso, acnas scrviria ara faciliiar a iarcfa dos
roagandisias alcnacs". Tanlcn nos alcriava a
scrnos vigilanics c rocurarnos rcalar a crfciia
coordcnaao cisicnic cnirc as foras aliadas,
assin cono, or ccnlo, o aoio naval s
ocracs dc dcscnlarquc dc nosso ccrciio.
"Nunca dcic dc lcnlrar aos ouvinics quc as
nossas ocracs anflias foran scnrc coroadas
dc ciio quc sonos donos do Occano".
Igualncnic nos cra rcconcndado salicniar o
avano conjunio das Nacs Unidas nao acnas
no icrrcno niliiar, nas ianlcn no cano das
idcias c confcrcncias". "Os jaoncscs c os alcnacs
salicniava a dirciriz acIan-sc agora
coniagiados cla ncnialidadc dcfcnsiva c sao
incaazcs dc incdir o avano idcologico das
foras aliadas, cono sao ianlcn incaazcs dc
29
conicr o scu avano niliiar." ranos
aconsclIados a dcnonsirar aos alcnacs as
dificuldadcs cada vcz naiorcs s quais csiava
sujciia "a naquina dc icrror nazisia", alrindo
assin ossililidadcs nais anlas ara a
saloiagcn c a rcsisicncia inicrna. Quanio aos
Esiados Unidos, a linIa dc roaganda
aconsclIada cn nossa dirciriz ccniral dc 16 dc
naio dc 1944 cra a dc dar cnfasc ao dcscjo noric-
ancricano dc coocrar con as ouiras nacs
aos o fin da gucrra. Isio, a fin dc dcsfazcr
susciias insidiosas dc una roalada aiuaao
unilaicral noric-ancricana no crodo dc aos-
gucrra, quc scria dccorrcnic dc sua osiao cono
o as nais odcroso dcnirc os lcligcranics
aliados. Dcvanos nais, cn nosso noiiciario,
dcnonsirar c confirnar a olrigaao assunida
clos Esiados Unidos, dc nao ionar ncnIuna
dccisao solrc assunios inicrnacionais dc
rclcvanic inoriancia, scn anics consuliar c
cIcgar a un acordo con os scus aliados.
En uliina analisc, aqucla dirciriz ccniral da
ADSIE coniinIa os ircs onios-cIavcs quc
caracicrizavan a roaganda aliada dcsdc a
Confcrcncia dc Tccra aic o fin da Scgunda
Cucrra Mundial. 1} Coordcnaao da csiraicgia
aliada cn olcdicncia s dcciscs ionadas
naqucla rcuniao; 2} Toial unidadc c fraicrnidadc
dc iodas as arnas das foras aliadas; 3} Donnio
alsoluio dos Aliados no ar c no nar, dccorrcnic
30
dc una sucralundancia dc rccursos Iunanos c
naicriais, crniiindo livrc cscolIa solrc quando
c ondc dcsfcrir o roino golc.
Acsar dc scrcn as dircirizcs ccnirais una
csccic dc Dllia ara o cssoal cncarrcgado das
noicias c dos concniarios da ADSIE, as ouiras,
as "cscciais", nao cran ncnos inorianics,
ossuindo alcn disso a vaniagcn adicional dc
aicndcr nclIor s ncccssidadcs raiicas do
noncnio, ois cran confcccionadas con a ajuda
aiiva dc iodos os cIcfcs das difcrcnics sccs dc
nossa cnissora. Nas duas Iioicscs, orcn,
ianio na conosiao das dircirizcs ccnirais cono
na das cscciais, a alia cIcfia da ADSIE soliciiava
sugcsics c rcconcndacs dos rcdaiorcs-cIcfcs
dcariancniais, rincialncnic aquclas
lascadas na ccricncia. Foi con csic iniuiio quc
rcalizci, cn fins dc naro dc 1944, ou scja, uns
70 dias anics do incio da invasao da Frana,
una visiia dc quairo dias a algunas lascs acrcas
noric-ancricanas localizadas na Inglaicrra. En
caraicr confidcncial, cIcguci a conIcccr assin,
csccificancnic, as lascs acrcas ocracionais dos
gruos dc caa 4, 375 c 55, conosios
rcscciivancnic dc avics dos iios "Musiang",
"TIundcrloli" c "LigIining". Passci dois dias c
duas noiics no acanancnio dos aviadorcs
cricnccnics aos gruos 91 c 814 do csquadrao
dc lonlardcios da Fora Acrca noric-ancricana.
Eu csiava incunlido dc sondar, cn convcrsas
31
infornais, o csiado noral das iriulacs noric-
ancricanas c, sc ossvcl, olicr dados solrc o
noral dos aviadorcs ininigos. Isio, a fin dc
inrinir aos rogranas da ADSIE o cunIo nais
rcalisia ossvcl.
32

Captulo III
REVELAES SURPREENDENTES
O noral da Lufiwaffc nao c iao alalado cono o
arcscnian os rogranas dc radio aliados O
"McsscrscIniii" 109 c un caa ccclcnic... nas o
TIundcrloli" ianouco c "soa" Crisc dc noral
cnirc os aviadorcs da VIII O Ccn. Dooliiilc, o Ioncn
nais odiado da VIII Fora Acrca "Conlco dc
cula" c auio-incrininaao.

En fins dc naro dc 1944 ou scja, na coca
dc ninIa visiia s lascs acrcas noric-ancricanas
na Inglaicrra, ianio os jornais cono os rogranas
radiofnicos aliados sc csforaran or iniar un
quadro dos nais ncgros solrc o csiado dc
cnuria naicrial c noral da Lufiwaffc,
csccialncnic no scior dos caas. Inludo dc ial
rcconcciio, cu cscrava rccclcr da loca dos
nossos rorios iloios, olrigados a cnfrcniar
diariancnic os scus ooncnics nazisias, scnao a
noicia dc sua dcrroia ioial, cono clo ncnos, a
confirnaao do iao roalado "laio csiado dc
anino" dos iloios da Lufiwaffc. Fiquci or isso
circnancnic surrcso quando, ao indagar solrc
o assunio, nc foi dada clo caiiao cncarrcgado
das rclacs ullicas do Quaricl Ccncral da VIII
Fora Acrca a scguinic rcsosia. "O noral dos
iloios dos avics dc caa alcnacs ainda c
33
ccclcnic". Elicou-nc o oficial noric-ancricano
quc, ao invcs dc icr auncniado a roorao dc
aarclIos dc caa alcnacs alaiidos cn conlaics
acrcos, odia-sc consiaiar, ao conirario, una
dcfinida icndcncia no scniido invcrso. "Ja nao
csianos dcrrulando ianios caas alcnacs cono
no assado. Ficanos agora conicnics con a
roorao a nosso favor dc dois a un ou dc ircs a
un, ao invcs dc cinco ou ncsno dc oiio ou dcz a
un, dos ncscs anicriorcs", dissc o ncu
inicrlocuior, un icncnic-coroncl, oriador da
McdalIa do Ar c da "DisiinguisIcd Flying
Cross",(3} finalizando con as scguinics alavras.
"Concicranos un crro faial sc cnfrcniasscnos
os "McsscrscIniii" 109 c os "Foclc-Wulf" 190
con un oiinisno cagcrado, lascado no icor dc
alguns dos nossos rogranas radiofnicos,
scgundo os quais a Lufiwaffc csia liquidada c o
noral dos scus iloios dcsirudo". Porcn, ianio
aquclc oficial cono nuncrosos ouiros or nin
inicrrogados csiavan dc acordo cn aoniar
ianlcn una ccria insialilidadc na aiuaao dos
iloios alcnacs. Confornc o dia, dcnonsiravan
clcs una falia dc cniusiasno quc sc aroinava
da rcluiancia cn iravar conlaic con os caas
noric-ancricanos ou, ao conirario, aiacavan con
una fcrocidadc incrvcl. Esiava aicnic,
ouirossin, una carcncia cada vcz nais
accniuada dc iloios ccricnics. Tanio assin,
quc nuiias fornacs dc caas alcnacs cran
34
frcqucnicncnic lidcradas or iloios dc cnia
crcia, orcn, conosias dc avics iloiados or
Ioncns flagranicncnic "vcrdcs" ou scja, quc
carccian dc ircinancnio suficicnic. Esics
uliinos, ao scguir ccgancnic os novincnios do
ldcr da fornaao, nao soncnic airaalIavan ao
invcs dc ajudarcn o scu guia-ncsirc na
rcalizaao da iarcfa lclica, cono ianlcn sc
iornavan faccis viinas dc nossos avics dc caa.
Faio dcvcras surrccndcnic orcn, dc vcz cn
quando noiado clos iriulanics dos avics noric-
ancricanos, cra o dc iloios alcnacs
alandonarcn scus aarclIos or ncio dc ara-
qucdas, anics ncsno dc icrcn disarado un so
iiro. Os oficiais noric-ancricanos cran os
rinciros a afirnar quc ial aiuaao nao sc dcvia
covardia dos aviadorcs alcnacs nas, sin, ao
scu circno cansao, rovocado cla solrccarga
dc nisscs a cunrir. Acsar dc iodas csias
falIas, os nossos aviadorcs insisiian cn afirnar
quc, dc nodo gcral, o csiado dos "Jcrry"(4} ainda
cra oiino, ianio do onio dc visia noral dos scus
iloios dc caa, quanio da qualidadc dc scus
aarclIos. Isio arccia, rincira visia,
coniradizcr os dados fornccidos clo "Iniclligcncc
Scrvicc" noric-ancricano, scgundo os quais, cn
conscqucncia dircia dos csados danos infligidos
or nossos lonlardcios s falricas dc avics do
FcicI, icria Iavido una accniuada qucda na sua
roduao, qucda csia csiinada dc 800 ara
35
soncnic 350 aarclIos no ncs dc naro dc
1944, ou scja, nais dc 50%. Cono conciliar csia
infornaao con os rclaios fornccidos clos
aviadorcs noric-ancricanos no scniido dc quc os
acroorios niliiarcs da AlcnanIa csiavan
rclcios dc avics do uliino iio? Porcn, una
analisc nais rofunda daqucla aarcnic
coniradiao rcvclava quc a conccniraao nacia
dc avics dcniro dos liniics icrriioriais da
AlcnanIa nao cra una indicaao da sua fora,
anics, orcn, un rcsuliado ncgaiivo diiado cla
ncccssidadc incriosa dc un rcagruancnio cn
larga cscala cfciuado clo Alio Conando do FcicI
na disiriluiao dc sua Fora Acrca,
csccialncnic no scior dos caas. Dianic da
rcssao cada vcz nais crcsccnic ccrcida clas
foras arnadas aliadas, os ldcrcs alcnacs sc
viran na olrigaao dc rciirar scus caas da
Holanda, Dclgica c da cosia franccsa, a fin dc
conccnira-los quasc cclusivancnic nuna faia
icrriiorial rclaiivancnic cqucna, siiuada
rincialncnic no noric c nordcsic da roria
AlcnanIa, criando assin una ilusao dc fora
nuncrica.
Quanio qualidadc dos avics alcnacs, os
nossos iloios cran unanincs cn clogiar o
arinorancnio iccnico, ianio do "McsscrscIniii"
109, quanio do "Foclc-Wulf" 190. Fcfcrindo-sc ao
icnvcl "Mc-109", un najor aviador usou a
scguinic crcssao. " un caa noiavcl. raido
36
na sulida c dc una nalcalilidadc ccclcnic.
Sinio acnas una coisa quc clc scja dos
alcnacs c nao nosso." Coniudo, con cccao dos
"LigIining", quc dcvido sua vulncralilidadc
cran as viinas rcfcridas dos caas alcnacs, os
avics noric-ancricanos sc conaravan nuiio
favoravclncnic ao "McsscrscIniii" 109, cono
ianlcn frcqucnicncnic o sucravan ianio cn
vclocidadc cono cn flcililidadc. Esccialncnic
icnido clos alcnacs cra aquclc ccclcnic caa
dc aliiiudc, o "TIundcrloli". Quanio aos
"Musiangs", causaran cnornc surrcsa aos
alcnacs, or ocasiao dc scu aarccincnio lcn no
ccniro do FcicI. O acrfcioancnio iccnico quc
arcscniava aquclc aviao lcvc c vcloz, caaz dc
cncirar quasc nil quilnciros dcniro do
icrriiorio ininigo c dcois dc consunir grandc
quaniidadc dc gasolina cn conlaics rcnIidos,
rciornar sua lasc scn ncccssidadc dc
rcalasiccincnio, cra naqucla coca considcrado
nao acnas rcvolucionario, nas quasc nilagroso.
Sc fiquci surrcso con as rcvclacs fciias
clos nossos iloios solrc o rclaiivancnic lon
csiado noral dos scus ooncnics nazisias, naior
surrcsa iivc ao ficar salcndo do laio csiado dc
anino rcinanic nas filciras das iriulacs da VIII
Fora Acrca. Quciavan-sc, cn rinciro lugar,
do alissino ndicc dc norialidadc cnirc os
iriulanics dos "assaros dc irasciras dc fcrro"(5}.
En acnas ircs ncscs, a noric rovocara duas
37
nudanas conlcias nos ocuanics do quaricl
ondc csiavan Ioscdados, crcccndo ncssc
crodo 448 Ioncns, rcrcscniando quasc 45
iriulacs conlcias c ficando acnas dois
solrcvivcnics do gruo original. "Parccc-nos
dissc-nc un najor condccorado con varias
ncdalIas quc a VIII Fora Acrca csia iravando
a gucrra sozinIa". Quciavan-sc os ncus
inicrlocuiorcs, alcn disso, dc quc csiavan
aarcnicncnic scndo clorados or scus
sucriorcs, ao scrcn olrigados a rcalizar,
duranic dias scguidos, nisscs dc longa duraao
c alia criculosidadc. Assin, or ccnlo, un
dclcs, o Tic. D., icvc dc cnfrcniar duranic ircs
dias scguidas o infcrno da dcfcsa anii-acrca dc
Dcrlin. Afirnavan os aviadorcs quc a ordcn dc
"uar" as iriulacs dos lonlardciros aic o
uliino, rovinIa do Ccn. Jancs H. Dooliiilc, quc
or cssa razao cra, naqucla coca, "o Ioncn
nais odiado da VIII Fora Acrca". Ouiro gcncral,
cuja aiuaao foi lasianic criiicada, foi o Tic.-Ccn.
Carl Saaiz, cuja dcclaraao, anlancnic
ullicada. "Elininarcnos a Lufiwaffc dos ccus da
AlcnanIa scn nos rcocuarnos con as nossas
rorias crdas" icvc cono rcsuliado laiar
raiicancnic a zcro, o ja lcn fraco noral da VIII
Fora Acrca.
Ouirossin, cnquanio or un lado os
aviadorcs da VIII csiavan scndo inclidos alcn
dos liniics dc sua rcsisicncia, sol a alcgaao dc
38
quc cra inossvcl a sua sulsiiiuiao, ullicava-
sc con dcsiaquc nos jornais una dcclaraao do
Alio Conando, a rcsciio dc una inincnic
iransfcrcncia dc 36.000 iloios ara iarcfas
icrrcsircs, criando assin a inrcssao
coniradiioria dc quc Iavia solra, c nao cscasscz
dc aviadorcs.
Ouira qucia crcssa clos iriulanics das
Forialczas Voadoras rcfcria-sc ao faio, scgundo
clcs varias vczcs ocorrido, dc icrcn sido alvo dos
aiaqucs ininigos anunciados or ccrias
cnissoras aliadas, cnquanio os lonlardciros
ainda sc acIavan cn lcno vo, runo ao scu
dcsiino suosiancnic sccrcio. Evidcnicncnic, a
ariilIaria anii-acrca alcna, agindo assin sol
rcvio aviso, nao dciaria dc rcarar aos nossos
aviadorcs una rcccao "dulancnic qucnic"
Mas o quc lcvava a indignaao dos
iriulanics das Forialczas Voadoras ao onio
culninanic, cra a iarcfa dclcs cigida, dc
iransoriarcn c csalIarcn no icrriiorio alcnao,
volanics conicndo a indagaao irnica. "Wo isi dic
Lufiwaffc?".(6} " ridculo fazcr csia crgunia
dissc-nc un icncnic-coroncl ois nos salcnos
a rcsosia. A Lufiwaffc csia nos ccus da
AlcnanIa, dcsiruindo os nossos lonlardciros".
Tcria sido una flagranic auscncia dc iaio da
ninIa aric, sc iivcssc ciiado ao ncu
inicrlocuior, cvidcnicncnic caliado c
39
cccssivancnic cansado, una scric dc dados
csiaisiicos conrovando quc a "invcncvcl
Lufiwaffc" do Mal. Hcrnann Cring, acsar dc
iodas as aarcncias, cra agora acnas una
sonlra dc sua aniiga nagnificcncia.
Pcla ncsna razao acIci rudcnic nao nc
candir solrc as ccclcnics razcs quc iinIan
noiivado a fciiura do volanic "Ondc csia a
Lufiwaffc?" Con cfciio, a crgunia criava un
dilcna sicologico raiicancnic insoluvcl ara o
Alio Conando da Fora Acrca Alcna cIcfiada
clo FcicIsnarscIall Hcrnann Cring. "Sc
acciiasscn a rovocaao coniida na crgunia c
lanasscn os scus cscassos aarclIos dc caa cn
aiaqucs nacios conira os nossos lonlardciros,
csiarian arriscando a sua dcsiruiao cla fora
acrca dos Aliados, nuncricancnic nuiio
sucrior, o quc odcria significar un golc dc
roorcs irrcaravcis ara a foricncnic
alalada indusiria acronauiica alcna. Sc, or
ouiro lado, Cring rcfcrissc ignorar aqucla
crgunia incnoda, airairia dcccrio a ira da
oulaao civil alcna, quc ncsic caso nao odcria
dciar dc csiranIar a auscncia das aguias
roicioras da sua Lufiwaffc duranic as incurscs
a cada dia nais frcqucnics, rcalizadas clos
lonlardciros aliados solrc o icrriiorio
dcclaradancnic "invulncravcl" do FcicI.
40
Sc a iarcfa dc iransoriar volanics cra
considcrada dcgradanic clas iriulacs das
Forialczas Voadoras, clas iinIan dc sc sujciiar,
no cnianio, ao vclIo concciio niliiar dc quc
"ordcn c ordcn", lcvando naquclas incurscs
una carga ncdia dc 250.000 a 300.000
anflcios. A unica vaniagcn alias concrcia
no iransoric dc volanics cra, cono o rcconIcccu
un dos oficiais, o faio dc quc csics, ao conirario
do quc odia aconicccr con una carga dc
lonlas, nao csiao sujciios a clodir cn caso dc
scrcn aiingidos or una rajada dc nciralIadora
dc un caa ininigo. Coniudo, ncsno a ccricza
da rclaiiva scgurana incrcnic ao scu iransoric
nao cra suficicnic ara clininar o csiigna dos
volanics, dcsdcnIosancnic aclidados clos
nossos aviadorcs, dc "niclcls".(7}
Dc nodo gcral, ncnIun dos aviadorcs "dc
rincira linIa" or nin inicrrogados naquclc fin
dc naro dc 1944 acrcdiiava na cficicncia c
uiilidadc da gucrra sicologica. Para csscs Icrois
do ar, quc cnfrcniavan a noric a cada fraao dc
scgundo, o unico ncio dc ganIar a gucrra c dc
forar os alcnacs a sc rcndcrcn o quanio anics,
cra o casiigo duro c inccssanic or ncio dc
lonlas c nais lonlas. No cnianio, guando
foran or nin infornados do faio dc quc sc
algucn aanIassc un folIcio nosso scria unido
na AlcnanIa con a cna dc noric,
dcnonsirando assin quc os nazisias icnian a
41
sua cficicncia cono arna sicologica, os
aviadorcs da VIII ficaran lasianic
inrcssionados, adniiindo iodos clcs, quc
"ignoravan conlciancnic cssc dcialIc iao
inorianic".
Ouiro faio quc nc foi rcvclado duranic a
ninIa crnancncia nos acanancnios das
Forialczas Voadoras da VIII Fora Acrca noric-
ancricana na Inglaicrra, foi o da cisicncia dc
"cIoquc sicologico", rcsulianic da rculsa quc
scniian ccrios aviadorcs, cn lonlardcar ccniros
oulosos dc cidadcs ininigas. Frcqucnicncnic,
ao scrcn infornados, no incio da nissao, quc o
alvo do lonlardcio dcvia scr o ccniro dc una
grandc cidadc, os raazcs quc nao ossuan
"csinago foric" rcqucrido ara ial scrvio ou quc
sinlcsncnic cran doiados dc una inaginaao
nuiio dcscnvolvida, cran viinas dc criscs
ncrvosas, quc nos casos nais gravcs olrigavan
os scus sucriorcs a rovcr a sua sulsiiiuiao.
Eis o csiado dc anino dos iriulanics das
Forialczas Voadoras da Fora Acrca noric-
ancricana, or nin vcrificado duranic a ninIa
visiia a algunas dc suas lascs cn fins dc naro
dc 1944. Honcns rcvoliados, cnicos,
dccccionados, cccuiando a sua ardua iarcfa
gucrrcira unicancnic sol a ancaa inlciia da
onircscnic Jusiia Miliiar. Quadro lcn difcrcnic
do quc cra arcscniado cla inrcnsa c nos
42
conunicados oficiais. Evidcnicncnic, nao sc
dcvcn iirar concluscs cagcradas dc ial csiado
dc coisas, csccialncnic cn visia do faio dc scr a
cisicncia dc qucias c rcclanacs un fcnncno
roiinciro nas osics avanadas dc qualqucr
frcnic dc gucrra. Nao Ia, dc faio, nclIor valvula
dc cscac ara as icnscs cnocionais dc Ioncns
vivcndo "a rcsiacs" sol o icnor crnancnic dc
rccclcrcn a ordcn ara cnfrcniar a noric, do
quc o dcsalafar a sua Iicricnsao cnocional con
algunas ascras invcsiidas conira as falIas c
injusiias da vida niliiar. Dcvc-sc rcssaliar,
ouirossin, quc a grandc naioria dos aviadorcs
noric-ancricanos da uliina gucrra nao cran
soldados rofissionais. Fciias csias rcssalvas
convcn aoniar, no cnianio, a validcz dc
algunas das rcclanacs arcscniadas clos
iriulanics dos lonlardciros da VIII c quc, cnirc
ouiras razcs, ossivclncnic noiivaran a fuga
nacia ara a ncuira Sua, dc 13 Forialczas
Voadoras. Os oficiais quc nc rclaiaran o faio sc
guardaran, lcn cnicndido, dc acusar
fronialncnic os scus colcgas dc dcscrao,
conicniando-sc cn oinar sinlcsncnic icrcn
sido arcscniados "dcfciios nccanicos" clos
iloios, cono causa dc sua "aicrrissagcn forada"
cn icrriiorio suo, orcn "nao iao gravcs
assin..." Ouiro dcialIc ncrcccdor dc dcsiaquc c
o faio dc icrcn sido as rcclanacs dos oficiais
da VIII dirigidas, nao conira alguns "csiraicgisias
43
dc cafc", nas sin, conira gcncrais do nais alio
galariio individual c rofissional. Assin, o Ccn.
Jancs H. Dooliiilc, or clcs iaado dc auioriiario
dcniro da VIII Fora Acrca", na vcrdadc cra un
dos naiorcs Icrois da aviaao noric-ancricana dc
iodos os icnos, oriador da coliada McdalIa
dc Honra do Congrcsso, c jusiancnic aclanado
clo ovo iniciro dos Esiados Unidos, or scu
lrilIanic rcidc conira o Jaao, quc rcalizou no
dia 18 dc alril dc 1942, lidcrando cssoalncnic
16 lonlardciros csados conira as cidadcs dc
Toquio, YoloIana, Osala, Kolc c Nagoya.
Quanio ao Ccn. Carl A. Saaiz, cra considcrado
cniao o naior aviador dos Esiados Unidos.
CanIara scus rinciros louros cono aviador
niliiar duranic a Princira Cucrra Mundial, da
qual saiu condccorado or Icrosno. Enirando os
Esiados Unidos na Scgunda Cucrra Mundial, foi
ao Ccn. Saaiz confiado o conando da VIII Fora
Acrca na Inglaicrra, cargo cn quc foi sulsiiiudo
clo Ccn. Ira Clarcncc Ealcr cn fins dc 1942. Foi
csic uliino, alias, quc dcsdc dczcnlro dc 1943
ocuara o lugar dc Conandanic das foras
Acrcas Aliadas no Mcdiicrranco, quc foi aoniado
clos ncus inicrlocuiorcs cono o gcncral quc
nais dcscjarian icr cono "ldcr". Isio, ialvcz cn
visia da icoria alcriancnic dcfcndida or Ealcr,
dc quc "na aviaao niliiar, os Ioncns sao nais
inorianics do quc as naquinas".
44
Tanio Dooliiilc cono Saaiz c Ealcr cran
soldados rofissionais c aviadorcs niliiarcs da
"vclIa cscola", daiando os scus lrcvcis cla
Escola dc Aviaao Miliiar, rcscciivancnic dos
anos dc 1917, 1916 c 1918. Quanio ao faio dc icr
sido o Ccn. Ira Ealcr o unico cnirc os ascs da
aviaao niliiar noric-ancricana a assar no icsic
dc acciiaao voluniaria cono conandanic dos
scus sulordinados, isio nao soncnic c indicaiivo
do alio valor Iunano daquclc concicnissino
oficial (rcsonsavcl, cnirc ouiros fciios, cla
iniroduao dc lonlardcios diurnos dc alia
rccisao, cn csirciia colaloraao con a FAF},
nas indica ianlcn a cisicncia dc una ccria
ncgligcncia quanio ao rcaro sicologico dc
oficiais sucriorcs noric-ancricanos nos anos quc
rcccdcran a Scgunda Cucrra Mundial.
Convcn rcalar ainda quc os raazcs da VIII,
acnas 70 dias aos a ninIa visiia s suas
lascs, rccucraran gloriosancnic o scu noral,
quando, sulconandados clo Ccn. Carl Saaiz,
fundidos con a XV Fora Acrca noric-ancricana
c o Conando dc lonlardcios da FAF sol a cIcfia
do Ialil MarccIal do Ar, Sir Trafford LcigI-
Mallory, dcscjaran, ncia Iora anics do incio da
invasao da Nornandia, 3.000 ioncladas dc
lonlas csadas solrc as foriificacs cosiciras
alcnas. Dcsdc aquclc Iisiorico 6 dc junIo o
cclclrc "Dia-D" aic dcrroia final da AlcnanIa
cn naio dc 1945, a VIII Fora Acrca, lcnancnic
45
inicgrada dcniro das "Foras Acrcas Esiraicgicas
Aliadas", sc dcdicou, con un cncnIo quc
lcirava ao fanaiisno, iarcfa dc nariclar
inccssanicncnic o icrriiorio do FcicI,
coniriluindo assin sulsiancialncnic ara o
colaso ioial da naquina dc gucrra nazisia.
Quanio aos rcsuliados raiicos da ninIa
viagcn cloraioria, foran clcs una scric dc
rcconcndacs, or nin cndcrcadas s
auioridadcs noric-ancricanas concicnics,
scndo algunas dclas osicriorncnic
incororadas, dc una ou dc ouira forna, s
dircirizcs da ADSIE.
Ei-las..
Scria uiil rcalar a nossa cnornc
sucrioridadc nuncrica cn avics,
dcsiacando a caacidadc quasc iliniiada
dc roduao das falricas noric-
ancricanas, nunca alcanadas scqucr or
una so lonla ininiga. Salicniar quc a
sucrioridadc nuncrica das Foras Acrcas
Aliadas ja Iavia aiingido naqucla coca
(naro c alril dc 1944} a roorao dc 4
1 isso cn acnas dois anos dcsdc quc
cniranos na gucrra. Fcalar ianlcn o
inacio conlinado das foras acrcas
anglo-noric-ancricanas.
46
Afirnar quc csiavanos na gucrra Ia
nuiio ncnos icno quc os alcnacs c, or
cssa razao, nos acIavanos cn condics
dc agucniar nuiio nais ainda, ois nao
nos scnianos iao cauridos cono clcs
dcvian csiar. Salicniar, or ouiro lado, a
consianic c cnornc rcssao ccrcida solrc
os caas alcnacs, cicnuados clo csforo
ininicrruio dc cnfrcniar os nossos avics,
quc dia c noiic aiuavan c coniinuarian a
aiuar, cn nuncro cada vcz nais
crcsccnic.
Infornar aos iloios alcnacs quc a
roduao dc suas falricas acusava una
dininuiao dc 50 or ccnio. Para
conrovar csia alcgaao cn icrnos a clcs
conrccnsvcis, ciiar a irriiaao dos
conandanics dos ccrciios alcnacs da
Frcnic Ocidcnial, crcssos cn inuncros c
inuicis aclos dos gcncrais no scniido dc
conscguircn avics ara colcriura das
acs niliiarcs icrrcsircs. Para conrovar
quc a caacidadc rccucraiiva da
Lufiwaffc fora lasianic afciada, rcalar
quc as indusirias acronauiicas alcnas sc
viran olrigadas a dcsnaniclar suas
insialacs, danificadas clos nossos
lonlardcios, c organizar una rcdc dc
cqucnas falricas saicliics, csalIadas cn
vasia rcgiao.
47
Fcalar o faio dc odcrnos nandar os
nossos caas a una disiancia dc nais dc
800 quilnciros dcniro do icrriiorio do
FcicI ondc, aos dar conlaic aos
ooncnics, scus ianqucs ainda iinIan
suficicnic rcscrva dc conlusivcl ara
lcva-los dc rciorno s suas lascs.
En alavras sinlcs, scn vangloria,
clicar c rcssaliar a ccclcncia iccnica dc
alguns dos nossos avics.
Dirigir-sc aos iloios alcnacs, dc
nancira dircia, rcalisia, adniiindo
francancnic a loa qualidadc dc algunas
dc suas naquinas. Divulgar alguns dados
iccnicos solrc o "McsscrcIniii" 109, a fin
dc dcnonsirar quc nos acIavanos a ar
dc suas ccclcnics qualidadcs, faio quc
nao dciaria dc lisonjcar os iloios
alcnacs c dc airair sua aicnao ara os
nossos rogranas dc radio.
Dcnonsirar aos alcnacs quc, acsar dc
ioda a sua arrogancia, a siiuaao do FcicI
cra na rcalidadc dcscscradora. Mcsno no
augc dos nais csados aiaqucs da
Lufiwaffc duranic o "Dliiz" dc Londrcs, a
FAF scnrc iinIa cscrana dc odcr
rccclcr ajuda dos Esiados Unidos. Dc
ondc c dc qucn cscravan os iloios da
48
Lufiwaffc rccclcr rcforos cn avics c
Ioncns?
49

Captulo IV
CONTRIBUMOS PARA A
RENDIO DE SOLDADOS DA
WEHRMACHT
Dificuldadcs cn olicr naicrial Iunano ara a ADSIE
Fao o acl dc conandanic dc guarda SS
ConsclIos Fcsisicncia Musica scnrc nusica
Nao conscguinos "laicr" a DDC, orcn sucranos
Nova Yorl Duas novidadcs radioroagandsiicas
fazcn succsso.

Ainda quc scja una iarcfa inorianic
csialclcccr dircirizcs "ccnirais" "cscciais"
consiiiui acnas aric das aiividadcs dc una
csiaao dc radio dcdicada gucrra sicologica.
Ela dcvc, anics dc iudo, "funcionar". E funcionar
con o naino dc crfciao. Assin un locuior
con un soiaquc ou un nodo dc falar quc nao
agradc aos scus ouvinics ininigos naiuralncnic
ja rcdisosios conira a cnissora, odc arruinar
qualqucr rograna radiofnico do nundo, or
nais lrilIanicncnic cscriio quc csicja. Por ouiro
lado, nao cisic locuior, or nais ccricnic c
insinuanic quc scja, quc ossa concnsar falIas
gravcs ocorridas na rcdaao do nanuscriio, cono
or ccnlo, o cnrcgo dc crcsscs vcrnaculas
crrncas, ou sinlcsncnic csiranIas aos
50
ouvinics. E, ncsno suondo quc icnIa
alcanado csia conlinaao rara, quc scria un
locuior crfciio nunido dc un nanuscriio scn
falIas, o rograna ainda csiaria sujciio ao
fracasso ioial ou arcial, sc fossc incdido dc
cIcgar ao scu dcsiino dcvido a dcfciios iccnicos.
Fica aicnic assin a inoriancia viial dc una
coordcnaao rinorosa cnirc csias quairo vigas-
ncsiras dc un rograna radiofnico. rcdaao,
locuao, roduao c iccnica. Sc as conscqucncias
dc falIas dc coocraao cnirc csics clcncnios ja
sc odcn iornar lasianic dcsagradavcis cn
icnos dc az, clas odcn aiingir, cn coca dc
gucrra, roorcs dcsasirosas. Isio, orquc,
duranic un confliio, ncsno cqucnos crros
conirilucn solrcnancira ara o auncnio da
icnsao ncrvosa c do alorrccincnio dos ouvinics,
ja dc si irriiados c nal Iunorados, rcjudicando
dcssa forna c s vczcs ncsno dc nancira
irrcaravcl, a rccciividadc do ininigo s idcias
cosias.
En visia dcsias considcracs c facil
conrccndcr o rollcna quc rcrcscniava a
iarcfa da cscolIa dc naicrial Iunano ara os
difcrcnics sciorcs da ADSIE, ondc o
conIccincnio crfciio dc una ou nais lnguas
cra un rc-rcquisiio olrigaiorio. Enquanio a
Fussia Soviciica, cono ianlcn os govcrnos nazi-
fascisias, ja nun crodo lcn anicrior cclosao da
Scgunda Cucrra Mundial, iinIan, rcgularncnic
51
fciio uso dc rogranas radiofnicos cn lnguas
csirangciras con a finalidadc dc anliar sua
cnciraao idcologica a ascs longnquos o
govcrno noric-ancricano sc liniiava conccssao
dc liccnas a cnissoras cuja finalidadc rincial
cra a glorificaao dc roduios concrciais. Foi
ncccssaria una gucrra glolal con o scu alio
rco cn sanguc c lagrinas ara dcscriar a
conscicncia roagandsiica dos Esiados Unidos,
indiscnsavcl ara quc csic as udcssc sc
rojciar con a dcvida cficicncia clo nundo afora
cono auicniico cancao dcfcnsor dos idcas dc
lilcrdadc c dcnocracia. Eis a razao cla qual
colIidos dc surrcsa dianic da urgcncia dc criar,
cn lcna gucrra, un organisno govcrnancnial
dcdicado divulgaao dc scus onios dc visia, os
Esiados Unidos sc viran confroniados or una
auscncia quasc ioial dc cquics radiofnicas
oligloias. O rccruiancnio dc radialisias civis
dcsiinados a cssc scrvio aliancnic csccializado
iornava-sc ainda nais difcil dcvido carcncia dc
Ioncns cn conscqucncia do scrvio niliiar
olrigaiorio c clas cigcncias rigorosas do
"conirolc dc scgurana" inosias clas
auioridadcs oliciais c niliiarcs a fin dc cviiar a
infiliraao cn osics ja lasianic "dclicadas", dc
csics, colaloradorcs nazisias disfarados ou
dcnais clcncnios iraiociros. Porcn, ncsno
sucradas iodas csias dificuldadcs, assin cono
os olsiaculos rcfcrcnics aiidao rofissional c
52
rolidadc noral, o govcrno iinIa ainda quc
cnfrcniar a nclindrosa qucsiao do voluniariado.
Con cfciio, ncnIun cidadao civil dc una
dcnocracia, ncsno scndo funcionario do
govcrno, odc scr iransfcrido a qualqucr lugar
quc scja, conira a sua livrc voniadc. Sc lcn quc
Iouvcssc un nuncro sulsiancial dc Ioncns c
nulIcrcs ronios a cnfrcniar os icnidos c
anlancnic divulgados lonlardcios dc Londrcs,
Iouvc ianlcn aquclcs quc, sol un ou ouiro
rcicio, sc ncgaran icrninanicncnic a irocar a
cnoda vida dc Nova Yorl clas inccriczas c
crigos quc naquclc icno rcdoninavan na
caiial lriianica. Mcsno assin, acsar dc iodos
csics cnccilIos, conscguiu-sc nuiias vczcs a
"irancos c larrancos"- o rccruiancnio dc una
cqucna dc vanguarda conosia dc radialisias
csccializados cn lnguas csirangciras c
conIcccdorcs dos rudincnios da gucrra
sicologica. Foran clcs os ionciros dcsia
auicniica insiiiuiao noric-ancricana quc c Iojc
con iodas as suas falIas c incrfcics a
"Voz da Ancrica". Coniudo, iao rcduzido cra o
scu nuncro duranic a Scgunda Cucrra Mundial,
quc cranos olrigados, cn Londrcs, or ccnlo,
a rccncIcr ccrias vagas con funcionarios
csirangciros, roccdcnics, na grandc naioria, dos
crculos dc rcfugiados oliicos da AlcnanIa
nazisia ou dc scus saicliics. A crcssiva naioria
das nossas incansavcis c cficicnics sccrciarias
53
cricncian a cssa caicgoria. Nao Ia alavras dc
clogio, or nais cloqucnics, quc ossan
concnsar a dcdicaao c o csforo dcssas noas
as quais, dcsafiando o cansao c o ncdo, logo sc
iornaran auiliarcs indiscnsavcis da ADSIE. No
fin do ano dc 1944, ou scja, no augc dc nossas
ocracs cn Londrcs, o nuncro ioial dc
funcionarios do OWI cricnccnics ianio ADSIE
cono a ouiros sciorcs da gucrra sicologica na
Euroa cra ccrca dc scisccnios. Enirc os Ioncns
cn osiao dc cIcfia ou dos quc dircia ou
indirciancnic ariiciavan das aiividadcs da
ADSIE Iouvc un rcgular nuncro dc
crsonalidadcs dc rojcao, cnirc os quais o
concniarisia dc radio Elncr Davis, o dranaiurgo
Folcri SIcrwood, C. D. Jaclson (quc nais iardc
iria ocuar o osio dc dircior do Tinc & Lifc},
Picrrc Lazarcff, aos a gucrra dircior do Francc-
Soir, o nacsiro Clcnn Millcr (iragicancnic
dcsaarccido nun vo dc Londrcs a Paris cn
dczcnlro dc 1944}, o canior Ding Crosly (quc
naqucla coca dcnonsirava una invcncvcl
alcrgia clos avics, insisiindo a iodo cusio, cn
airavcssar o Ailaniico cn navio}, c ouiros nais.
Ligado ao nonc dc Picrrc Lazarcff, quc naqucla
ocasiao cIcfiava o Dcariancnio franccs da
ADSIE csia a lcnlrana da ninIa ariiciaao
nun rograna radiofnico or clc cscriio. Fui
cscolIido cnlora nao fossc locuior c sin
rcdaior cn visia do ncu fcliz donnio da
54
lngua alcna, ara dcscncnIar dianic do
nicrofonc o acl dc un conandanic dos
icnvcis SS nazisias, os ScIuizsiaffcln, guardas
dc cliic do rcginc nazisia, oriando os
anlancnic conIccidos uniforncs rcios, con o
disiiniivo dc una cavcira no gorro. Eis o quc o
nanual oficial solrc a organizaao do ariido
nazisia diz, a rcsciio dos SS. "Fidclidadc, Ionra,
olcdicncia c coragcn dcicrninan o nodo dc agir
do Ioncn SS. Sua arna (unIal} osicnia a
inscriao confcrida clo FuIrcr. Mcinc EIrc
Icissi Trcuc(8}! Anlas as viriudcs csiao
indissoluvclncnic ligadas. Qucn cca conira
clas, iorna-sc indigno dc cricnccr
ScIuizsiaffcl". Acsar dcsscs icrnos iao
grandiloqucnics c loniios, cran jusiancnic os
SS os cncarrcgados das nais crucis iarcfas dc
rcrcssao, inclusivc da cicrninaao dc judcus.
O nanuscriio, dc auioria do rorio Lazarcff,
rcroduzia dc forna dranaiizada o faio vcrdico
dc un inicrrogaiorio dos carrascos do cano dc
conccniraao Lyullln, localizado no icrriiorio
oloncs, cniao rcccn-lilcriado clos ccrciios
soviciicos. Francancnic, nao arccici o acl a
nin airiludo. Confornci-nc, orcn, quando dci
conia dc quc a aric do dialogo rcscrvado a un
dos ncus rcdaiorcs cra nuiio ior. Esic or
sinal Ioncn dc una londadc c scnsililidadc
noiavcis csiava rcrcscniando un guarda dc
Lyullin, quc condcnara una jovcn oloncsa dc
55
29 anos or nao sc icr dcsido con lasianic
rcssa a norrcr qucinada viva no forno do
crcnaiorio daquclc cano dc Iorror.
O faio dc icr sido o dcariancnio franccs o
divulgador, con dcsiaquc, das airocidadcs
conciidas clos nazisias, nao foi foriuiio, nas cra
dccorrcnic do scu roosiio roagandsiico dc
iornar conIccidos os faios dcssa naiurcza, a fin
dc inflanar ainda nais o odio das foras
franccsas dc rcsisicncia conira os alcnacs. Por
ouiro lado, nos, do dcariancnio alcnao da
ADSIE, usavanos a arna das airocidadcs
nazisias con lasianic discriao c soncnic cn
ocasics cscciais. Isio, a fin dc nao sullinIar
dcnais o faio da culalilidadc do ovo alcnao.
Adoiavanos csia linIa roagandsiica, nao or
razcs scniincniais, nas con o iniuiio dc cviiar
quc o ncdo do jusio casiigo scrvissc dc nais un
noiivo ara os dirigcnics nazisias inciiarcn o
ovo alcnao a rcsisiir "aic o uliino", rolongando
assin a gucrra quc as irradiacs dc nossa
cnissora sc csforavan or alrcviar.
A cclclridadc do dcariancnio alcnao da
ADSIE lcn quc a alios lrados ialvcz
roicsiassc conira ial dcsignaao cra Colo
Mann, un dos filIos do cscriior alcnao TIonas
Mann, c Iojc un dos dcsiacados Iisioriadorcs c
rofcssor univcrsiiario na Fcullica Fcdcral
Alcna.
56
TIonas Mann, con o advcnio do nazisno na
AlcnanIa, iinIa sc iransfcrido con ioda a sua
fanlia ara os Esiados Unidos. Scu filIo Colo,
naiuralizado noric-ancricano, scrvia nas filciras
do ccrciio ianquc ondc, con incnsa nagoa
naquclc icno, ocuava o osio dc soldado raso.
AcIava-sc clc na ADSIE a iiulo dc "cnrcsiino"
clas auioridadcs niliiarcs noric-ancricanas,
quc Iavian cIcgado conclusao dc quc o scu
indiscuivcl ialcnio cla olcnica oliica odcria
scr arovciiado con nuiio nais vaniagcn nuna
cnissora dc radio do quc nun cano dc laialIa.
Una anizadc sinccra nos unia, acsar da
sua crcssao facial un ianio carrancuda, nas
quc nao lograva cscondcr un coraao dc ouro.
Duranic un dos nossos frcqucnics cnconiros
nun dos rcsiauranics da Wardour Sircci,
cnquanio salorcavanos un vinIo iinio,
ncncionci a Colo o loaio, scgundo o qual scu ai
(falccido cn 1955} icria crcssado a inicnao dc
sc candidaiar a rcsidcnic na rcullica quc
dcvcria surgir das cinzas do nazisno alcnao.
Colo alviirou quc, cn visia das nuncrosas c
insisicnics roclanacs dc TIonas Mann ao
ovo alcnao, cra lcn ossvcl quc csic rcalncnic
alincniassc "anlics rcsidcncialisias, scja
orquc acIassc isio o scu dcvcr cranic o ovo,
scja or vaidadc." Colo arcssou-sc a acrcsccniar
quc nao odia ncn dcscjava dar consclIos ao scu
57
cclclrc ai, nas quc csiava dcfiniiivancnic
conira a idcia. "Sc isso aconicccr, clc icra quc nc
nandar cono aiiacIc ara a Nova Zclandia". A
csccialidadc dc Colo Man na ADSIE cra cscrcvcr
concniarios oliicos, dos quais cIcgou a
roduzir algunas ccnicnas, iodos caracicrizados
clo ncsno csiilo nordaz quc ainda Iojc o
dcsiaca cono Iisioriador. Eis, a iiulo dc
ccnlo, aric dc un concniario cscriio or clc,
cn julIo dc 1944.
"Tcn-sc afirnado frcqucnicncnic quc o
inorianic ncsia gucrra nao c ianio a conquisia
do icrrcno, nas sin a dcsiruiao dos ccrciios.
Una vcz vcncido o ccrciio, a conquisia do as
sc rcaliza auionaiicancnic. Quais sao cniao as
crdas alcnas dcsdc o incio da ofcnsiva aliada
dccidida cn Tccra clas Nacs Unidas? Os
alcnacs crdcran. na frcnic Oricnial, 381.000
Ioncns cnirc norios c fcridos, assin cono
158.000 Ioncns cn risionciros; un ioial dc
quasc 540.000. Na frcnic do Mcdiicrranco. 100
000 cnirc norios c fcridos c dc 50 a 60.000
risionciros; un ioial, clo ncnos, dc 150.000
Ioncns. Na frcnic Ocidcnial. 16.000 cn norios,
80.000 cn fcridos c 100.000 cn risionciros; un
ioial dc 196.000 Ioncns. En iodas as ircs
frcnics, os ccrciios alcnacs crdcran, dcsdc o
dia 12 dc naio dc 1944, 900.000 Ioncns cnirc
norios, fcridos c risionciros. Porcn, ncsno
csias crdas sao acnas un conco. Con o riino
58
quc a gucrra nccanizada csia ionando no Lcsic c
no Ocsic, ouiros ccrciios scrao ccrcados, ouiras
dcsiruics c rcndics sc roduzirao. Hojc, os
ccrciios vcrnclIos, cn conjunio con as foras
dc rcsisicncia oloncsa csiao cfciuando a
lilcriaao da Polnia ainda nais raidancnic do
quc a sua cscravizaao clos alcnacs cn
scicnlro dc 1939; os ancricanos csiao
lilcriando a Frana ocidcnial nais dcrcssa do
quc a conscguiran conquisiar as colunas
llindadas do Mal. Wiizlclcn cn 1940. O quc os
jornais alcnacs csiao cscrcvcndo Iojc, c
alsoluiancnic ccrio. os ancricanos csiao ncsno
usando nciodos soviciicos. Cono ianlcn c
corrcia a afirnaao dc usarcn os russos,
nciodos alcnacs. Mas cn roorao dcz vczcs
naior. A gucrra-rclanago iravada clos nazisias
cn 1940 conira ovos dcsrcvcnidos, csia scndo
rciriluda agora, dc iodos os lados, con juros c
juros dc juros".
Esic concniario dc Colo Mann, acsar dc scr
dirigido csccificancnic aos ccrciios ininigos,
iinIa ianlcn fora sicologica cnciranic, cn
rclaao ao ovo alcnao cn gcral. Mas nao
soncnic AlcnanIa csiava dirigida a
roaganda da ADSIE. Nosso csforo ianlcn
csiava conccnirado cn consianics aclos
radiofnicos s Foras dc Fcsisicncia, ianio
organizadas cono ianlcn cn oicncial, nos
icrriiorios da Euroa Ocidcnial ainda ocuados
59
clos alcnacs. Eis un dcsics aclos, lido cn
nossa cnissora a 14 dc junIo dc 1944 ou scja,
acnas cinco dias anics do incio da invasao da
Nornandia. "... voccs nao csiao sos. Todos ao scu
rcdor cnsan c scnicn o ncsno. o ininigo, c
nao voccs, quc sc scnic isolado. Sao os soldados
alcnacs c os "Quislings" quc sc scnicn ncrvosos
c dcsoricniados. Os anigos nos quais voccs
odcn confiar, sao ja scus conIccidos. Forncn
junio con clcs cqucnos gruos c dclaian o
nclIor ncio clo qual voccs odcrao scr uicis
nais iardc. Fiqucn dc solrcaviso ara, quando a
Iora vicr, odcrcn rcsiar auilio aiivancnic,
ondc qucr quc scja. aagando inccndios,
rcsiando scrvios dc ronio-socorro, olscrvando
os novincnios das foras arnadas ininigas ou
sinlcsncnic csalIando as noicias da nossa
cnissora. Tais gruos ossucn grandc
inoriancia. Quanio ncnorcs, nclIor or
razcs dc scgurana. Podc scr quc voccs ja
ossuan un crculo dc 10 ou 12 anigos niinos
ou arcnics. Sc rcalncnic os conIcccn lcn,
iudo csia cn ordcn. No cnianio, un gruo
ncnor, gcralncnic dc unas 4 ou 5 cssoas, scra
nclIor. Voccs acalaran dc ouvir a 6a. insiruao
ocracional dirigida, dc acordo con os lanos do
Alio Conando Aliado s oulacs dos
icrriiorios da Euroa Ocidcnial, ocuados clos
alcnacs. A 7a. insiruao ocracional scguira
scgunda-fcira 5 dc junIo".
60
Un dos nais inorianics ncios
roagandsiicos usados cla ADSIE ara caiar
a aicnao dos alcnacs cra a nusica
rincialncnic o jazz. Dcvc cisiir nos arquivos
do govcrno noric-ancricano una scric dc discos
gravados clo iragicancnic dcsaarccido Clcnn
Millcr cniao Major Clcnn Millcr quc
rcgularncnic foran irradiados cn nossos
rogranas. Eran ouvidos c arcciados clos
alcnacs, rincialncnic os jovcns. Isio, acsar
do csforo rcnIido da roaganda alcna, cn
difanar o jazz cono "nusica dc ncgros" indigna
dc un ovo civillzado, Ficou anlancnic
dcnonsirado, duranic a coca nazi-fascisia cono
ianlcn nos ascs conunisias dc aos-gucrra,
quc nao cisic roiliao, or nais scvcra quc
scja, aia a incdir a cnciraao do jazz dcniro
das cidadclas do ioialiiarisno. Enlora
caoasscnos, s vczcs con ar dc sucrioridadc,
do jazz c dc ouiros riinos da nusica nodcrna,
consiiiuan clcs, falando cn icrnos dc
roaganda, un dos nossos nclIorcs aliados na
luia conira o isolacionisno ioialiiario. Para
dcnonsirar a incnsa fora da nusica ncsno cn
lcna gucra, cis o ciraio dc una caria cscriia
or una jovcn alcna cn dczcnlro dc 1944, c
cujo original ainda sc cnconira cn ncu odcr. Na
caria daiada dc Muniquc, a noa aarcnicncnic
ossuidora dc clcvado scnso dc Iunor cscrcvc.
"Caro iio.
61
... ja, ja, vou agarrar-ic clos calclos or
icrcs cIanado o ncu "swing" un lailc dc
ncgros. OI! csiou zangada coniigo!
Asscguro-ic quc o "swing" c lindo c o
rcciirci ianias vczcs aic quc cIcgucs a
acrcdiia-lo. Una valsa c "caccic" c ja icn
una laaaaaaaarla iaooooooooo
cooooooooonrida!!!!
TUA MAFIELLE"
Isio foi cscriio cn lcna coca dc
lonlardcios nacios das cidadcs do FcicI cla
Fora Acrca noric-ancricana, or una noa
nascida c criada sol o cIicoic roagandsiico do
nazisno.
No ccrccio da ninIa funao dc rcdaior-
cIcfc, iivc a soric dc odcr dcsfruiar dc quasc
ioial auiononia dc aao, dando, or ncu lado,
igual lilcrdadc aos rcdaiorcs. Assin ncsno acIci
uiil csialclcccr as scguinics linIas-ncsiras a
scrcn olcdccidas na confccao dos noiiciarios.
1.} Nao csianos cncnIados cn roduzir
olras-rinas liicrarias, nas sin, rogranas
dirigidos AlcnanIa nazisia ondc a cscuia dos
ncsnos c sujciia cna dc noric. lcgiino
suor quc, na inincncia dc scrcn dcscolcrios
or ossvcis dclaiorcs, alguns dos nossos
ouvinics alcnacs sc vcrao na coniingcncia dc
suliiancnic dcsligarcn os scus rccciorcs, ialvcz
62
crdcndo assin irccIos inorianics do
rograna. Torna-sc incraiivo, or isso, o uso
consianic dc rcciics, ianio dc alavras cono
dc scnicnas.
2.} Nao dranaiizc, nao ica concniarios, nao
acusc, nao ninia, nao insulic.
Porcn, con o corrcr do icno c o avano
csciacular dos ccrciios aliados dcois da
invasao da Nornandia, dccidi dcsolcdcccr cn
aric as ninIas rorias rcconcndacs, criando
una csccic dc iniroduao dranaiizada, cono
csia quc rcccdia o noiiciario dc 12 dc scicnlro
dc 1944.
"A crrnca csiraicgia dc Hiilcr vcn
roduzindo os scus fruios a AlcnanIa
sc iransfornou nuna raa dc gucrra. Foi
iniciada a narcIa dos ccrciios aliados cn
dircao a Dcrlin. Cidadcs c aldcias alcnas
jazcn cn cIanas c runas. A gucrra quc
ariiu da AlcnanIa, agora alcanou a sua
roria icrra. E una gucrra crdida, ois
crguidos conira a AlcnanIa csiao o odcr
sucrior c a dcicrninaao dc iodo o
nundo civilizado, con csia unica
finalidadc. ciirar o nacional-socialisno,
con as suas razcs, ara scnrc...
En scguida, o rcsio do noiiciario do dia, cn
sua forna fria c iradicional. Confornc soulc
63
dcois, o conirasic cnirc a fasc dranaiica do
incio c a scqucncia scca das noicias nao dciou
dc inrcssionar c dc airair a aicnao dos
ouvinics alcnacs. Tanio assin quc, dc acordo
con os dados csiaisiicos conilados clo nosso
"osio dc cscuia" cn Dcrna, Sua, o noiiciario
cn lngua alcna da ADSIE ja Iavia sucrado
naqucla coca a cnissora do OWI cn Nova Yorl,
cIcgando a conquisiar o scgundo lugar quanio
rcfcrcncia dos ouvinics alcnacs. Enircianio,
dando o scu a scu dono, dcvo confcssar quc
nunca conscguinos dcrrular o noiiciario da
nossa "concorrcnic" cn solo londrino, a
iradicional DDC, da sua ncrccida rinazia.
Crici, ouirossin, duas ouiras nodalidadcs dc
dranaiizaao dc noicias. Sc as ncnciono aqui
nao c no iniuiio dc nc vangloriar do succsso quc
oliivcran, cnlora nao ossa ncgar quc fiquci
saiisfciio con ial rcsuliado, nas orquc acIo quc
odcn coniriluir ara una nclIor conrccnsao
das idcias c roosiios quc a alavra cscriia c
falada insiran, na gucrra sicologica.
A rincira, or nin dcnoninada "Faios
sao nais forics quc alavras" clorava o crro
dos ldcrcs nazisias dc sc icrcn vangloriado
dcnais dc sua suosia invcncililidadc. Dcsrczar
o ininigo c galar-sc dc sua roria fora, odcn
scr oiinos ncios dc roaganda inicrna ara
ganIar adcios quando iudo vai lcn. Porcn,
64
quando as coisas "cnrcicjan", a jaciancia
anicrior nao dcnora a sc convcricr nun icnvcl
luncranguc. Scgucn-sc alguns ccnlos dc
"Faios sao nais forics quc alavras", cono foran
irradiados diariancnic cla ADSIE, a ariir dc
novcnlro dc 1944.
(Iniroduao nusical or ncio dc una foric
c rcssonanic laiida dc gongo} Locuior.
Hcrnann Cring dissc no dia 13 dc janciro
dc 1941. Quando cu conaro o nuncro
ridculo dc lonlas ininigas con a
quaniidadc ccn ou nil vczcs naior da quc
dcscjanos conira clcs, osso afirnar quc
ianlcn ncssc scniido nao odc Iavcr
conaraao cnirc clcs c nos... En iodo o
icrriiorio do FcicI as nossas indusirias
lclicas sc crgucn incoluncs. Nao Ia
scqucr una so das nossas indusirias, una
so das nossas falricas, quc icnIa sido
clininada clo ininigo. Assin falou
Cring. Eis os faios. Hojc nao cisic quasc
ncnIuna indusiria lclica dcniro dos
liniics icrriioriais do FcicI quc nao icnIa
sido dcsiruda ou gravcncnic danificada
clos aiaqucs acrcos aliados. Indusirias
quc no icno dc az significavan riqucza
c iralalIo ara a AlcnanIa, cnirc as
quais a AEC, a IC. a Sicncns und Halslc,
a Dorsig c as Indusirias Lcunc." Daiida do
gongo...fin.
65
Eis ouiro "Faios sao nais forics quc
alavras", scnrc iniciado c concludo or una
sonora c inrcssionanic laiida dc gongo.
"Nun folIcio alcnao dirigido aos
Ialiianics dc Mciz, lcnos as alavras. O
advcrsario ncccssiia da cidadc dc Mciz.
Elc nao c caaz dc conquisiar ou
uliraassar Mciz. Mas os aliados ja
uliraassaran Mciz cn anla frcnic runo
ao Ocsic".
Quanio ouira dranaiizaao, cono airas
rcfcrido, iniiiulava-sc "Viva ara a AlcnanIa".
Idcalizada nuna fasc dc gucrra quc nuiios ja
considcravan final, ou clo ncnos rccursora da
dcrroia, scu roosiio cra dcnonsirar aos
alcnacs a ncccssidadc iransccndcnial dc
salvarcn a sua roria vida nao or covardia,
nas no iniuiio dc solrcvivcrcn ara o lcn dc
una AlcnanIa livrc. Nao soncnic sc dava csic
consclIo, nas rovidcnciava-sc un scn-nuncro
dc nciodos ara sua rcalizaao con o nnino dc
crigo, ianio do lado alcnao cono do nosso. Eis
un ccnlo dc "Viva ara a AlcnanIa".
(Iniroduao nusical. rufar dc ianlorcs}.
Locuior. "Acnas na Frcnic Ocidcnial
quasc 750.000 soldados alcnacs
dcuscran suas arnas a fin dc rcndcr-sc.
Elcs cricnccn ao crcsccnic nuncro
66
daquclcs alcnacs quc ja cIcgaran
conclusao dc quc a gucrra csia crdida
ara a AlcnanIa. Fccusan-sc a norrcr
ara os cIcfcs nazisias orquc dcscjan
coniinuar vivcndo ara a AlcnanIa. Cono
udcran rcalizar o scu iniuiio? Cono c
ossvcl rcscrvar a vida ara a AlcnanIa
c o fuiuro da AlcnanIa, acsar da
inccssanic vigilancia da Ccsiao? En
nossas irradiacs iransniiircnos
rcgularncnic infornacs lascadas cn
faios, a rcsciio da gcnic alcna quc soulc
cnconirar ncios c nodos dc sc lilcriar da
canisa dc fora da Ccsiao. Arcscnianos
Iojc a scguinic noicia (rufar dc ianlorcs}.
Prcsicn aicnao ara o faio dc cono un
soldado alcnao do coro dc cngcnIciros
conscguiu isio. Un soldado alcnao na
frcnic Ocidcnial, quc sc rcndcu aos
ancricanos. Anics dc sc dirigir "icrra dc
ningucn" or ondc cra olrigado a assar
ara aiingir as osics ancricanas,
aquclc niliiar icvc a rccauao dc nunir-
sc dc un alicaic. A uns dcz nciros, anics
dc cIcgar ao cano dc ninas icrrcsircs,
csicndcu-sc no cIao c, dclruado,
concou a aalar o caninIo. Logo os
scus dcdos scniiran un fio dc aranc. Elc
salia quc dc nodo algun dcvia uar
aquclc fio, c orianio, coriou-o con o
67
alicaic. Assin, o crigo dc closao da
nina foi clininado. Dcois dc assar or
quairo ninas, o soldado alcnao ficou ccrio
dc quc Iavia cIcgado ao liniic do cano
ninado. AcIava-sc agora na "icrra dc
ningucn". Pcrnancccu iao quicio o quanio
ossvcl a fin dc nao airair a aicnao dos
guardas cscciais ali osios clos
nazisias. Dcsfcz-sc das arnas c, una vcz a
una disiancia scgura, lcvaniou os lraos.
Eis o quc nos conia, con as suas rorias
alavras. Pcnsci quc fossc nuiio nais
difcil a gcnic sc rcndcr. Ouirossin, iivc a
inrcssao dc quc as ninas iinIan sido
colocadas nao soncnic conira os
ancricanos, nas ianlcn conira nos,
soldados alcnacs. (Fufar dc ianlorcs.}
Locuior. Voccs acalan dc ouvir una
Iisioria vcrdica solrc as ccricncias dc
un soldado alcnao dc una unidadc do
coro dc cngcnIciros, o quc sc rcndcu aos
ancricanos na Frcnic Ocidcnial, salvando
assin a sua vida ara a AlcnanIa.
Fiqucn aicnios ara noicias scnclIanics
cn iransnisscs fuiuras".
Enirc os ccnio c ianios "Viva ara a
AlcnanIa" quc, a ariir dc novcnlro dc 1944
foran divulgados clas ondas da ADSIE, un
nuncro sulsiancial iinIa o oljciivo dc dar
consclIos raiicos dc cono odcr cscaar con o
68
nnino dc crigos, runo s linIas noric-
ancricanas, consclIos csics dirigidos ao nuncro
cada vcz naior dc soldados da WcIrnacIi
scarados das suas unidadcs.
Foi inicrcssanic a rcaao do nosso osio dc
cscuia cn Dcrna, logo aos a irradiaao do
rinciro "Viva ara a AlcnanIa".
"Aic quc cnfin! Nada c nais inorianic,
ianio do onio dc visia raiico cono do
roagandsiico, cono csics consclIos aos
soldados alcnacs! Qucr dizcr, consclIos
raiicos! Cono sc conoriar cn
dcicrninadas circunsiancias, cono fugir
ara as linIas ancricanas, cono scr
caiurado, cic. oiino quc iais consclIos
scjan dados agora; c dc grandc valor
sicologico; dc ccrio nodo, o ouvinic fica
convcriido cn cunlicc dos aliados!
Assisii 'Viva ara a AlcnanIa' na
conanIia dc dois alcnacs. Ao scr
irradiada aqucla aric do rograna, os
dois 'cndurcccran' na cadcira ansiosos
dc 'cgar' cada alavra ronunciada.
jusiancnic csic o cfciio quc dcvc scr
roduzido cla radio-roaganda. A aric
nusical ianlcn conirilui ara o succsso
dc 'Viva ara a AlcnanIa'. O rufar inicial
dc ianlorcs logo airai a aicnao dos
ouvinics. Os acordcs finais, cnirclaados
69
con as uliinas alavras, dao riino c
scniido dc aao. En suna, ianio do onio
dc visia do conicudo cono da roduao,
un rograna dc alio valor
roagandsiico".
Porcn, o nclIor icsicnunIo do succsso dc
"Viva ara a AlcnanIa" nclIor do quc os
clogios do "osio dc cscuia" c da cIcfia, nclIor
ncsno do quc as dcclaracs auicniicas dc un
grandc nuncro dc risionciros alcnacs
(confcssando quc "ccrias irradiacs" da ADSIE c
csccialncnic o rograna "Viva ara a
AlcnanIa" iinIan sido os faiorcs dccisivos dc
sua rcndiao}, nclIor quc iudo isio, cra o
rcconIccincnio indircio, das rorias
auioridadcs alcnas, dc quc a nossa roaganda
"doa". Nao Ia nada nais rcvclador da ira
inoicnic da cIcfia nazisia, dianic do nuncro
cada vcz naior dc dcscriorcs da WcIrnacIi c da
crcsccnic varicdadc dc "iruqucs" or clcs
cnrcgados ara cfciuar a fuga, do quc o
scguinic folIcio disiriludo aos nilIarcs no
icrriiorio do FcicI c cujo conicudo arcial rczava.
"Alguns indivduos niscravcis c
irrcsonsavcis icnian, ncsics dias,
quando a vida c a noric dc iodo o ovo
alcnao acIan-sc cn jogo, sulirair-sc ao
scu dcvcr dc soldado, 'inicando'
covardcncnic do froni. Elcs sc dcsfizcran
70
dc suas arnas ou, invcniando rcicios
fuicis, conscguiran cscaar s ordcns dc
scus sucriorcs c do scu dcvcr na frcnic
dc conlaic... cada soldado dcccnic quc,
or alguna razao acala dc scr dcsligado
dc sua unidadc, salc quc c olrigado a
arcscniar-sc no roino osio dc
conando. Aquclcs covardcs, orcn, iraian
dc alusar do lon coraao c da ignorancia
da oulaao civil a fin dc, con o scu
aulio, cscaar da frcnic dc conlaic c
assin salvar a roria clc... QUEM
ACOLHEF TAIS INDIVIDUOS SEM OS
DENUNCIAF IMEDIATAMENTE, SEF
INCFIMINADO DE CUMPLICIDADE E
AJUDA DESEFO..."
71

Captulo V
V-1, V-2 E... NIMO
As cIanadas "arnas dc rcrcsalia" do FcicI sao
lasianic cficicnics, ianio do onio dc visia dcsiruiivo
cono do noral A roaganda nazisia vc Londrcs cn
runas O "Daily DisaicI" cigc o lonlardcio dc
una cidadc alcna ara cada lonla voadora quc
aarca solrc Londrcs Tcrror quniulo roduzido
clas V-1.

Vivcr un lonlardcio c una coisa. Dcscrcvcr
un lonlardcio c ouira. Dcscrcvcr, dcois dc
algun icno un lonlardcio, ou nclIor, a
scnsaao ccrincniada duranic un aiaquc dc
lonlas voadoras c algo difcrcnic. En suna, os
lonlardcios, cono as docnas c ouiras coisas
dcsagradavcis da vida, sao csquccidos.
Fclizncnic. Sc falo aqui das lonlas voadoras (V-
1} c das lonlas-fogucic (V-2}, c orquc odcn
scr considcradas as rccursoras, nao soncnic dc
un iio dc arna nova, aliancnic dcsiruiiva,
cono ianlcn dc un ncio dc scncar o icrror
colciivo. vcrdadc quc no dccorrcr dos anos quc
nos scaran daquclc icno, a Cicncia icn
"lrindado" o nundo con lonlas ainicas, dc
Iidrogcnio c ouiros cngcnIos scnclIanics. Ainda
assin, os rincios lasicos dc icrror colciivo or
ncio dc aiaqucs dirigidos sol varios rcicios
72
nais ou ncnos validos conira ccniros
oulosos, ainda crnancccn iniacios, O quc
nudou, cvidcnicncnic, foi a roorao do cfciio
dcsiruiivo das novas arnas, quc nais c nais sc
cncaninIan ara un rcsuliado glolal.
Assin, o quc scniiu cn 1944 o Ialiianic dc
Londrcs, odcra aconicccr Iojc con o Ialiianic,
nao acnas dc una cidadc, nas dc iodo un as;
c ananIa, nao acnas dc un as, nas do
nundo iniciro. Crcio quc, ao inicirar-sc qualqucr
cssoa, dc ccrios asccios da aiuaao das
lonlas voadoras c lonlas-fogucic, odcra olicr
"cn niniaiura" una idcia do quc odcra scr una
gucrra ioial do fuiuro.
Mais ou ncnos dois anos anics da rincira
V-1 fazcr a sua aariao nos ccus londrinos, ou
scja, nos ncados dc 1942, os cngcnIciros c
cicniisias da Lufiwaffc alcna lograran
acrfcioar, nos scus ccniros dc csquisa, un
"iorcdo-acrco" novido a jaio. O rojciil, cn
forna dc aviaozinIo, iinIa duas asas dc uns scis
nciros dc cnvcrgadura, un coro csirciio dc uns
quinzc nciros dc conrincnio c una Iclicc. Un
disosiiivo "coniador", ligado Iclicc crniiia,
lascado nun calculo dc suas roiacs, a rc-
rcgulagcn do cngcnIo a una ccria
quilonciragcn. Quanio ao runo gcral do scu vo,
cra dcicrninado or ocasiao dc scu
73
"caiauliancnio" dc una laiaforna dc
lanancnio inclinada, dc concrcio arnado.
Ao alcanar o FI-103, nais iardc dcnoninado
V-1 (Vcrgcliungswaffc n. 1, ou scja, "arna dc
rcrcsalia" n. 1} a sua disiancia rcdcicrninada,
o coniador dc roiacs, ligando una cIavc dc scu
sisicna clcirico, fazia laiar o lcnc daquclc
"aviaozinIo scn iriulaao" c, coriando
sinuliancancnic o surincnio dc conlusivcl, o
nandava ao solo. Acsar dc scr doiada dc una
carga dc dinaniic rclaiivancnic fraca,
cquivalcnic acnas ao dc una nina icrrcsirc dc
una ionclada, o cfciio dcsiruiivo da V-1 cra
considcravcl. Isio, dcvido ao cfciio Iorizonial dc
sua closao. Fcalncnic, aquclc "aviaozinIo da
noric" cosiunava voar a aliiiudcs rclaiivancnic
laias, alcanando o scu alvo, nais ou ncnos
lanando. A closao dc sua carga dc dinaniic
roduzia-sc no noncnio caio cn quc clc sc
cIocava conira un rcdio ou conira o solo. Nao
cncirando rofundancnic dcniro do alvo, a
closao da V-1 sc roduzia raiicancnic na
sucrfcic do solo, aconanIada dc un
violcnissino dcslocancnio dc ar cn scniido
Iorizonial. Esic faio auncniava
considcravclncnic o scu raio dc aao, ondo cn
crigo nao soncnic a arca incdiaiancnic
aiingida, cono ianlcn rcdios nais afasiados.
Foi cn visia daquclc aliancnic crigoso
dcslocancnio dc ar, quc as auioridadcs da dcfcsa
74
acrca rcconcndaran oulaao londrina ara
doninar o scu insiinio dc conscrvaao, c nao
fugir aroinaao dc una V-1, nas a cssoa
dcvia dciar-sc cair no cIao, dolrar o lrao
dirciio or cina da calca, colrindo con o
coiovclo c a nao as duas orclIas, cnquanio a
nao csqucrda iaaria a loca c as narinas. Isio
cra ara cviiar ao naino a cnciraao da foric
corrcnic dc ar da closao c cviiar un "csiouro"
dos ulncs c dos inanos.
Dcn rcconIco quc csic consclIo cra
cvidcnicncnic uiil, nas confcsso quc ncsno
nos noncnios cn quc arccia csiar na inincncia
dc scr alcanado or una V-1 nunca cIcguci a
cccuiar aqucla "ginasiica ioguc", dc novincnios
auioroiciorcs. Nao or scr doiado dc sanguc frio
fora do conun, nas dcvido ao cfciio congclador c
aralisador quc ccrcian as lonlas voadoras,
quando cIcgavan "rcalncnic crio".
A aliura dc 200 a 1.000 nciros cn quc
gcralncnic voavan as V-1, assin cono o faio dc
sua vclocidadc nao cccdcr 800 quilnciros
Iorarios, crniiiran aos caas nodcrnizados da
FAF, guiados clo radar, inicrcciar c dcrrular
grandc aric daquclcs rojcicis. O faio dc nao
ossurcn clcs canIcs ou nciralIadoras ara sc
dcfcndcrcn, foi ouiro faior favoravcl quc faciliiava
a iarcfa dos avics da FAF. Porcn, ncsno
considcrando o alio ndicc dc crdas das V-1, das
75
quais acnas aroinadancnic una cn duas
conscguia cIcgar ao scu dcsiino, alguns nilIarcs
dcsscs cngcnIos aliancnic dcsiruiivos caran
cn Londrcs, causando acnas duranic as ircs
rinciras scnanas dc sua aiuaao (15 dc junIo a
6 dc julIo dc 1944}, un ioial dc
aroinadancnic unas 10.000 viinas, das
quais 2.572 norios.
As rinciras lonlas voadoras quc vi, caran
no crnciro dc Londrcs duranic a noiic dc 15
ara 16 dc junIo dc 1944, ou scja, uns dcz dias
aos o incio da invasao aliada na Nornandia. A
oulaao, inirigada clo iroar quasc
ininicrruio da ariilIaria anii-acrca c a
frcqucncia das closcs ainda nisicriosas,
concou a vcniilar a ossililidadc dc sc iraiar
das cIanadas "arnas sccrcias" dc Hiilcr,
lanadas na laialIa clo FuIrcr cono una
csccic dc conira-golc sicologico cla dcrroia
sofrida no Coniincnic Eurocu. As 6,15 da
nanIa do dia 16, ouvi un rograna radiofnico
cn lngua casiclIana, roccdcnic da AlcnanIa,
dando una dcscriao dos suosios "danos
colossais" causados caiial lriianica duranic a
rincira noiic dc aao das "arnas sccrcias". A
cnissora alcna iniava ara os scus ouvinics cn
iodo o nundo un quadro danicsco dc un
rcsunido Iolocausio dc dcsiruiao scn ar,
rovocado clas closcs dc "ncicoros
carrcgados dc dinaniic". Dizia o locuior alcnao
76
quc a caiial lriianica csiava sc colrindo dc
craicras dc 25 nciros dc rofundidadc, cnquanio
incnsos inccndios "visvcis a una disiancia dc
200 quilnciros" ardian nos quairo canios da
cidadc. En visia disso, afirnava a cnissora
nazisia, icrian sido adoiadas ncdidas urgcnics,
visando una cvacuaao nacia da oulaao
londrina, quc na cscra ansiosa das uliinas
noicias, sc agloncrava dianic das lancas dc
jornais. "Agora sin", dizia con ar dc iriunfo o
locuior alcnao, "os inglcscs, quc scncaran
vcnios, csiao colIcndo icncsiadcs. Mas isio c
acnas o incio. Ouiras arnas sccrcias, nais
icrrvcis ainda, virao cn lrcvc, ara scrcn
lanadas conira a Inglaicrra na Iora ooriuna."
O unico dcialIc corrcio do "colorido" rclaio da
cnissora alcna, o qual udc vcrificar naquclc
rinciro dia dc aao das lonlas voadoras, foran
os agruancnios dc cidadaos londrinos cn iorno
dc cariazcs colados nas arcdcs dc inuncros
rcdios do ccniro da cidadc. Osicniavan csics,
cn lciras garrafais, as alavras "THE PILOTLESS
PLANE" (O Aviao scn Piloio} c infornavan icr
sido Londrcs aiacada duranic a noiic, or "avics
scn iriulaao". AconsclIava-sc oulaao
conscrvar-sc cn calna c nao divulgar o local das
closcs. Una anoiaao no ncu "diario dc
gucrra", fciia dois dias dcois, ou scja, no dia 18,
dcsncnic o loaio csalIado clo Minisicrio dc
Proaganda do FcicI, scgundo o qual a cidadc dc
77
Londrcs csiava ionada dc anico, nas scguinics
alavras. "Acsar da icoria lanada or "Hcrr"
Cocllcls dc quc Londrcs c una cidadc cn
anico, iudo csia iao calno quanio anics. Mcsno
ao assisiir Iojc, dc crio, a qucda dc una lonla
voadora, nao udc consiaiar ncn griiaria, ncn
ouiro sinal dc anico. vcrdadc quc una
conacia nassa Iunana igual aos curiosos
cn iodo o nundo avanava cn dircao do local
aiingido, orcn scn lrados ncn Iisicrisno. A
cscavaao do lugar ara rciirada dc cadavcrcs c
dos fcridos soicrrados cn laio dos csconlros foi
cfciuada con nciodica scrcnidadc. Nas ruas
vizinIas, a ininicrruia corrcnic Iunana da
nciroolc scguia calnancnic ao cnconiro dc
suas nuliilas iarcfas diarias, cono sc nada
Iouvcssc aconiccido".
Nuna ouira anoiaao, dc alguns dias nais
iardc, cnconiro a scguinic dcscriao dc una das
lonlas voadoras or nin visia. "O cngcnIo
voava lasianic alio, aroinando-sc a grandc
vclocidadc. AconanIava-o un ronco csirondoso,
lasianic fora dc roorao ao scu iananIo
rclaiivancnic rcduzido; ial rudo sc asscnclIava
a un insisicnic uivo, ora crcsccndo ora
dininuindo, cono sc fora una giganicsca lroca
dc dcniisia. Era iniado dc rcio c iinIa a forna
dc un aviaozinIo csirciio, solrcnancira
alongado, doiado dc un ar dc asinIas dc forna
rciangular, algo arccido con as larlaianas dc
78
un cic, c ossua ianlcn un lcnc acIaiado.
Fccniinancnic, una cIana curia, orcn foric,
dc cor avcrnclIada dc cnvolia con funaa,
saliou dc sua aric irascira. Logo cn scguida, o
csirondo cnsurdcccdor do cngcnIo ccssou.
Planando silcnciosancnic una loa disiancia scn
crdcr aliura, o rojciil, carrcgado dc dinaniic,
foi aos oucos sc alaiando, finalncnic
dcsaarcccndo. Logo aos ouvi o csirondo da
closao. Una coluna dc funaa cinza-
anarclada sc crguia lcniancnic do local
aiingido". Posso afirnar scn cagcro, quc o
asccio gcral da caiial lriianica, ncsno no augc
dos aiaqucs nacios das lonlas voadoras
crnancccu raiicancnic inalicrado. Porcn a
aiuaao ininicrruia dos "doodlc-lugs" (lcsouros
zunlidorcs} ou "luzz-lonls" (lonlas
zunlidoras}, cono foran aclidados csscs
cngcnIos, nao dciou dc ccrccr rofunda
influcncia no csiado squico dos Ialiianics dc
Londrcs. Fcalncnic, ouco a ouco, con o
dccorrcr dos dias c das scnanas, ao auncniar o
nuncro dc iragcdias individuais, assin cono a
filcira dc rcdios dcvasiados, una crnancnic
inquiciudc concou a ionar conia da oulaao.
Essc csiado dc anino ficou ainda nais agravado
cla scnsaao dc dcsanaro rovocada clo faio
dc sc icrcn raiicancnic silcnciado, ianio as
sircnas dc alcria, cono as laicrias anii-acrcas
dcsdc o scgundo dia do aarccincnio das
79
lonlas voadoras. O faio c quc iocar a sircna ou
disarar a ariilIaria anii-acrca ara cada lonla
voadora quc sc aroinassc, s vczcs, scn arar,
nas Ioras nais divcrsas do dia ou da noiic, icria
significado a aralisaao dc iodas as aiividadcs
dc Londrcs. Qucrcndo ou nao, os Ioncns,
nulIcrcs c crianas da caiial lriianica icrian
quc sc sujciiar s visiias consianics daquclcs
aviczinIos scn iriulaao, iniados dc un rcio
sinisiro, c cuja dcscida significava
inrcicrivclncnic a noric c a dcsiruiao. Houvc
aquclcs quc nao conscguiran ajusiar o scu
sisicna ncrvoso ancaa crnancnic da noric
c, quc aos una luia nais ou ncnos rolongada
con o rorio orgulIo, cnigravan ara o cano.
Houvc os quc, rocurando dcscansar clo ncnos
noiic, sucrloiavan os alrigos acrcos c os
iuncis do "sulway". Porcn, a csnagadora naioria
dos londrinos crnanccia na caiial, voliando,
aos un dia dc iralalIo c ncdo, s suas
noradias ara cnfrcniar ouira noiic dc insnia.
Do onio dc visia da gucrra sicologica, as V-
1 cran una arna dc aiuaao quniula,
ccrccndo as scguinics nodalidadcs dc icrror.
1. Tcrror audiiivo, sinlolizado clo zunlir-
uivar anunciando a sua aroinaao.
80
2. Tcrror visual, caracicrizado cla cor ncgra
do cngcnIo c a cIana avcrnclIada quc cclia
(csic uliino dcialIc nais inrcssionanic noiic}.
3. Tcrror dc "suscnsc" roorcionado clo
inicrvalo dc silcncio angusiianic cnirc a
aralisaao do noior c a dcscida final da lonla
voadora runo icrra.
4. Tcrror do susio, rovocado clo csirondo
da closao final.
5. Tcrror dc dcsolaao, ccrcido cla inagcn
da coluna dc funaa rolia, dc cor cinza-anarcla,
quc sc crguia do local aiingido.
Havia, alcn do nais, o ncrvosisno rovocado
clo "llacl-oui" c o consianic rcccio dc scr a
cssoa aiingida a qualqucr noncnio, dc dia ou
noiic, no nilus, cn casa, no rcsiauranic,
ionando lanIo, assisiindo cincna, no cscriiorio
ou na falrica, or una carga voadora dc dinaniic
c olicn-sc assin una alida inagcn do quc
vivcran os londrinos duranic aquclcs longos
ncscs, quando rcinava surcna na caiial
lriianica, a "noric voadora".
Por scu lado, a roaganda alcna iraiava
cvidcnicncnic dc iirar o naino rovciio dc un
assunio iao csciacular cono cran as lonlas
voadoras, do onio dc visia da gucrra sicologica,
ianio nais quc os ccrciios dc Hiilcr csiavan
81
scndo "sovados" cn iodas as frcnics da Euroa c
as grandcs cidadcs do FcicI csircnccian sol o
inacio dos lonlardcios nacios da Fora Acrca
dos Aliados. Un rcfcrido, c alias lasianic
cficicnic ncio roagandsiico cnrcgado clos
alcnacs cra a divulgaao, cla sua radio c
inrcnsa, dc rclaios alsoluiancnic vcrdicos
fciios or corrcsondcnics noric-ancricanos ou
ouiros olscrvadorcs cricnccnics ao lado oosio,
solrc a aiuaao das V-1 cn Londrcs. Assin, or
ccnlo, o DcuiscIc Zciiung in Norwcgcn con
cvidcnic saiisfaao ullicou os scguinics irccIos
dc una rcoriagcn cscriia or un
"corrcsondcnic dos Esiados Unidos".
"Dia c noiic o icrror c o ncdo sao os nossos
conanIciros inscaravcis. Nao Ia dcscanso.
Acnas ccssa un alarnc acrco, a oulaao ja
csia lcvaniando as orclIas ara o roino".
Conia o corrcsondcnic quc clc iinIa a inrcssao
dc icr sido alandonado na Inglaicrra, sozinIo c
dcsido ial a sua scnsaao dc conlcio
dcsanaro. O auior da rcoriagcn coniinua o
DcuiscIc Zciiung in Norwcgcn da a scguinic
dcscriao (alias crfciiancnic corrcia} da
aroinaao dc una lonla voadora. "O zunlido
crcscc c convcric-sc nun uivo rolongado. A
gcnic csia dc c, nais ou ncnos aralisada, ao
ouvir o rugir da lonla quc assa or cina.
Scguc-sc cniao un silcncio rccniino, c ouvc-sc
disiancia o iroar da closao. O csinago sc
82
'rcvira'. Os dcdos fican gclados c as alnas das
naos uncdcccn. A gcnic icnia funar, iralalIar
c furiivancnic rocura cnconirar un csclIo a
fin dc ccriificar sc o nosso rosio icn a ncsna cor
vcrdc-alido quc scniinos no niino. A roina
lonla vcn, c dcsia vcz cla cai lcn nais crio.
Nada nc aconicccu. Mas a ocira da closao
coniinua caindo nas ccrcanias. MinIa roua csia
nolIada dc suor. Quando sc iona un lanIo, a
gcnic o faz con a naina rcsicza, icncndo quc
a closao nos surrccnda scn roua. E, acsar
dc iudo, icn-sc quc rosscguir iralalIando... A
Ancrica nao salc cono c fcliz, or icr sido
ouada dcssc icrror."
Quanio inrcnsa londrina, cnlora
ullicassc dc vcz cn quando una foiografia
nosirando quaricircs cn runas c ouiros
csiragos causados clas lonlas voadoras, cn
gcral adoiava una aiiiudc dc discriao quasc
conlcia solrc o assunio. Os jornais da caiial
lriianica coniinuavan naqucla aiiiudc un ianio
Iiocriia cono ja o iinIan fciio duranic o
"Dliiz" c os ouiros aiaqucs clos avics da
Lufiwaffc c quc, na ninIa oiniao, cra dc
ouca uiilidadc, ianio sicologica cono niliiar,
dc roosiiadancnic nao ncncionar o nonc dc
Londrcs cn suas lrcvcs rcoriagcns dcdicadas
aos lonlardcios da cidadc. As lonlas, scgundo
a inrcnsa londrina, (quc assin agia cn
olcdicncia a ordcns sucriorcs}, nao caan na
83
caiial, nas sin, no "Sul da Inglaicrra". Scnrc
acIci alsurda cssa canuflagcn cagcrada. Os
agcnics alcnacs, dcscjosos dc sc inicirarcn dos
rcsuliados dos lonlardcios dc Londrcs, caso
iivcsscn dc rccorrcr inrcnsa londrina ara ial
cfciio, dcvian logo arcndcr a iraduzir as
alavras "SouiIcrn England" (Sul da Inglaicrra}
or "Londrcs." Por ouiro lado, arccc-nc quc do
onio dc visia do noral da oulaao londrina,
icria sido nclIor c nao ior, ncncionar
francancnic o nonc dc Londrcs nas rcoriagcns
solrc os lonlardcios. En rinciro lugar, orquc
icniar cscondcr ial assunio, ao invcs dc convcricr
o lciior cn "cunlicc" dc una csccic dc irana
dc csionagcn, acalava rovocando a sua
dcsconfiana con rclaao vcracidadc dc ouiras
infornacs vcniiladas cla inrcnsa c o
govcrno. En scgundo lugar, orquc a vaidadc
inaia cn cada un dc nos faz con quc arccicnos
solrcnancira a lciiura, nos jornais, dos crigos c
coniraicnos quc vivcnos. Acsar dc nao scr
londrino, nunca dcici dc nc scniir vcado, ao
vcr rclcgado ara un vago "Sul da Inglaicrra" os
aiaqucs das lonlas voadoras quc vivi c agucnici,
junio a nilIcs dc conanIciros anninos, na
caiial lriianica.
Quc os londrinos dccididancnic nao
arcciaran as "luzz-lonls", rova o scguinic
cdiiorial ullicado na rincira agina do Sunday
DisaicI dc 2 dc julIo dc 1944, iniiiulado.
84
"COMO ACADAF COM AS DOMDAS
VOADOFAS"
"Ncn os rorios alcnacs odcn alcgar
quc a 'lonla voadora' c una arna
dirigida conira alvos niliiarcs. No scu
assalio indiscrininado conira o Sul da
Inglaicrra, cla icn aiingido Iosiiais,
igrcjas, cscolas, jardins dc infancia c larcs
do nosso ovo. Honcn algun odc rcvcr
scu curso crigoso; Ioncn algun odc
jusiificar o scu uso".
Dcois dc insisiir no faio dc quc os londrinos
ossuan a fora noral ncccssaria a suoriar ial
casiigo, o Daily DisaicI faz a indagaao sc scria
jusio agucniar ial dcsaforo c roc cn scguida a
scguinic aao dc rcrcsalia, a scr cccuiada cla
Fora Acrca Aliada.
"Diganos aos alcnacs quc ara cada
lonla voadora quc cair ncsic as, una
cqucna cidadc alcna scra conlciancnic
arrasada".
O jornal londrino consiaiava quc Iavia na
AlcnanIa nais dc 1.000 cidadcs con una
oulaao variando cnirc 5.000 c 50.000 alnas
cada, calculando quc csiava ao alcancc da Fora
Aliada, odcr aiacar unas 50 dcssas localidadcs
or dia, caso isso fossc ordcnado. E rosscguia.
85
"Sc dc anicnao ullicarnos una lisia das
cidadcs quc icncionanos dcsiruir, caso os
alcnacs nao ccsscn incdiaiancnic scus
aiaqucs con lonlas voadoras conira
Londrcs, cccuiarcnos scn vacilar cssc
lano dc rcrcsalia, c nao Iavcra duvida
ncnIuna dc quc os alcnacs scrao
olrigados a sc curvar dianic dc una
arguncniaao iao crsuasiva".
Convcn rcalar quc cssc faniasiico lano dc
rcrcsalia cn larga cscala vcniilado clo Daily
DisaicI, nao soncnic foi ioialncnic dcsrczado
clas auioridadcs lriianicas, cono ianlcn
sofrcu aiaqucs violcnios or grandc aric da
roria inrcnsa londrina. Por ouiro lado, orcn,
a violcncia dc suas alavras c dc scu conicudo
nao dcian dc consiiiuir un rcflco ficl dos
scniincnios dc aric da oulaao da caiial
lriianica dianic da aao inicdosa das lonlas
voadoras.
Quando, cn scicnlro dc 1944, con a
dcsiruiao nacia das laiafornas dc lanancnio
das V-1 cla Fora Acrca Aliada a laialIa das
lonlas voadoras csiava raiicancnic ganIa, c
os londrinos (inclusivc cu}, csiavan ronios a
soliar un colciivo susiro dc alvio, os alcnacs,
cunrindo a sua roncssa, nos lrindaran con a
sua scgunda "arna sccrcia". a V-2. En conirasic
flagranic con a V-1, csia nao cosiunava
86
anunciar a sua aroinaao. Aarccia. Dc
rccnic. Na forna dc una csirondosa c
rolongadssina closao quc fazia csircncccr a
icrra a disiancias incnsas. A noiic, iinIa o
asccio dc una lola dc luz cor rosa-avcrnclIada
quc, iluninando grandc aric do ccu dc un
"Ialo" dc idcniico colorido orcn nais alido,
dcscia cn vclocidadc vcriiginosa runo ao solo. Ao
ouvir cla rincira vcz aquclcs csirondos
violcnios c aarcnicncnic inclicavcis, os
londrinos os airiluran inicialncnic a closcs
rovocadas cla ruiura dc conduios dc gas. Da
o scu aclido. "flying gas nains"(9}.
Ja cn julIo dc 1944 o ncu "diario" ncnciona
una forissina dcionaao, "nisicriosa", nao
causada, dcfiniiivancnic, or lonlas voadoras.
So cn ncados dc scicnlro, orcn, ao
nuliilicar-sc o nuncro daquclcs csirondos
(rcssoanics c rolongados, scnclIanics a un
icrrcnoio}, concaran a sc concrciizar os loaios
dc csiar Londrcs sol a nira dc ouira arna
sccrcia dc Hiilcr. En 15 dc scicnlro o ncu
"diario" rclaia o scguinic. "Enconirci Iojc un
conIccido quc nc coniou icr sido dcsiruda a
casa dc un dc scus anigos or una lonla-
fogucic. csic o rinciro caso dc dcsiruiao or
una lonla V-2, quc cIcga aos ncus ouvidos.
Mcu inicrlocuior afirnou scr iraiocirancnic
silcnciosa a aroinaao do cngcnIo.
Fccniinancnic, dc un scgundo ara ouiro, la
87
csia. Coniou quc cncirara rofundancnic
dcniro do cIao, liicralncnic lcvaniando o rcdio
iniciro ara o ar. Muiia gcnic icria norrido. Os
jornais conscrvan un silcncio alsoluio solrc o
assunio".
Acsar dc icr sido classificada clos alcnacs
sol o ncsno signo "V", Vcrgcliungswaffcn(10}, a V-
2 nao cra sinlcsncnic una lonla voadora
nodcrnizada, nas una arna dc conccao
inicirancnic nova. iraiava-sc, con cfciio, da
rincira lonla-fogucic, auicniica rccursora
dos fogucics inicrconiincniais da coca aiual. O
cngcnIo, ncdindo uns 20 nciros dc
conrincnio c ialvcz 2 dc largura, cra auio-
suficicnic cn conlusivcl (alcool c oigcnio
lquido} c lcvava cn sua ogiva a carga dc una
ionclada dc TNT. Ao sulir a una aliura ncdia dc
100 quilnciros, dcscnvolvia una vclocidadc
acina dc 5.000 quilnciros or Iora. No scu
irajcio runo icrra, caa con iananIa raidcz,
quc alcanava o alvo anics ncsno dc odcr scr
ouvido o csirondo rovocado cla closao dc sua
carga dc dinaniic. Criada or una cquic dc
lrilIanics cicniisias alcnacs, cnirc os quais o
aiualncnic noric-ancricano naiuralizado
WcrnIcr von Draun, quc dcscncnIava o acl
rincial, a V-2 scduziu o Alio Conando do FcicI
rincialncnic cla sua nolilidadc. Con cfciio,
cnquanio as lonlas voadoras ncccssiiavan dc
anlas laiafornas dc concrcio, as V-2 odian
88
scn lanadas livrcncnic cn qualqucr dircao, dc
laiafornas novcis, noiorizadas. Eran,
ouirossin, naqucla coca raiicancnic
invulncravcis a qualqucr ncio dc inicrccao.
Enircianio, acsar do scu cfciio sicologico dc
"surrcsa ioial", a sua cficicncia cono arna
niliiar cra un ianio dininuda or una scric dc
dcsvaniagcns, cnirc as quais o alissino cusio dc
sua roduao c a vulncralilidadc das insialacs
ncccssarias sua falricaao. Foi dcvido a iodos
csics coniraicnos quc os alcnacs nunca
cIcgaran a cfciuar un aiaquc nacio dc
lonlas-fogucics V-2 conira Londrcs.
Enlora icnIan sido uiilizados clos nazisias
conira Londrcs duranic un crodo dc icno
quasc duas vczcs naior quc o das lonlas
voadoras, acnas uns nil daquclcs cngcnIos
cIcgaran a cair no crnciro urlano da caiial
lriianica, c ncsno csic nuncro nao odc scr
lcnancnic confirnado. Nos quasc scis ncscs
ouiulro dc 1944 a naro dc 1945 quc durou a
"coca das lonlas-fogucic", o csirondo dc suas
closcs nao ocorria con a frcqucncia
ncccssaria ara roduzir un irauna sicologico
no scio da oulaao. Dcn cnicndido, csia
analisc fria c dcsiacada, assin cono as
concluscs solrc o "rclaiivo fracasso" da V-2 sao
fruios da rcflcao do rcscnic. Naquclc fin dc
1944, cn Londrcs, sol o lcno cfciio noral c
naicrial das lonlas-fogucic dc Hiilcr, so una
89
ioucira cscondida nas cniranIas da icrra
odcria ialvcz raciocinar calnancnic. Assin
ncsno, duranic una "cnqucic" infornal or nin
rcalizada cnirc o cssoal do dcariancnio alcnao
da ADSIE, ficou confirnada or grandc naioria
dc voios, a infcrioridadc das V-2 cn rclaao s
lonlas voadoras, quanio ao scu cfciio
dcsnoralizador. Con cfciio, sc fosscn olrigados
a cscolIcr una ou ouira nodalidadc daquclcs
cngcnIos, voiarian na V-2, ois raciocinavan
quc, sc csiavan condcnados clo dcsiino a
norrcr, rcfcrian a noric rccniina c raida,
scn o "aviso rcvio" ioriura ncnial do zunlir
Iorriilanic das lonlas voadoras. Nao icnIo
iania ccricza orcn, sc os rcsuliados da ninIa
"cnqucic" na ADSIE icrian sido os ncsnos, no
caso dc un aiaquc nacio c coninuo or ncio
dos fogucics V-2. Nao rcsia duvida, cnircianio, dc
icr sido o cfciio dc "icrror quniulo" audio-visual
das V-1 o faior csscncial dc convcric-las do
onio dc visia da gucrra sicologica na nais
cficicnic arna daqucla coca. Nao fossc a
aiuaao Icroica c cncrgica da Fora Acrca, quc
cn razo rclaiivancnic curio orcn con
grandc sacrifcio cn Ioncns c naquinas
conscguiu dcnolir os "ninIos" dos icrrvcis
cngcnIos, ialvcz fossc incviiavcl un
dcsnoronancnio caiasirofico do rovcrlialncnic
inalalavcl noral dos londrinos. Fclizncnic,
dcvido aos acrfcioancnios do radar c dos
90
rojcicis anii-rojcicis da nossa coca nodcrna,
a roagaao dc "icrror a rcsiacs" dianic dc
una arna rclaiivancnic lcnia do iio das
lonlas voadoras iornou-sc Iojc inraiicavcl.
Nao Ia duvida dc quc icnos, cn concnsaao, a
visao ncfasia dcsia "Esada dc Danoclcs", quc c
a ossililidadc dc dcsiruiao da Iunanidadc
clos cfciios das lonlas ainicas c da
radiaiividadc. Mas, con iudo isso, crnanccc
ainda nao sucrado o cfciio do "icrror quniulo"
a "rcsiacs", rovocado or csia curiosidadc
Iisiorica quc sao Iojc as lonlas voadoras dc
Londrcs dc 1944.
Con o corrcr dos dias c das scnanas, a
iradicional flcuna dos lriianicos, quc nada nais
c do quc o disfarcc inconscicnic dc sua voniadc
fcrrca dc solrcvivcr, concou a nosirar una
scric dc falIas. Nas falricas c cscriiorios, or
ccnlo, Iouvc un accniuado auncnio dc casos
dc airaso. O consuno dc lclidas alcoolicas
irilicou. As cssoas dcnonsiravan irriiaao c
cansao. Houvc, confornc o sisicna ncrvoso
individual, casos dc ioial crda dc aciiic ou
fonc cagcrada.
Coniudo, ncsno quando o govcrno concou
a r cn raiica a cvacuaao nacia das
crianas dc Londrcs, o ovo coniinuava con as
suas aiividadcs diarias, insiiniivancnic ccrio dc
quc no Iolocausio quc o dcsiino os olrigava a
91
airavcssar, o iralalIo cra ainda o nclIor dos
calnanics.
92

Captulo VI
FATOS ALEMES MAIS FORTES
QUE NOSSAS PALAVRAS
Oiio ncscs anics do icrnino oficial das Iosiilidadcs, a
alia dircao da ADSIE cria o lcna da "inincncia do fin
da gucrra" A DDC grava rogranas da viioria
Diario dc gucrra dc un ara-qucdisia alcnao Colo
Mann qualifica o nosso csforo roagandsiico "un
ircncndo fracasso" Erro roagandsiico anglo-
ancricano, aradoalncnic ialvcz conirilussc ara
alrcviar a gucrra.

O rograna "faios sao nais forics quc
alavras", irradiado cla "Ancrican Droadcasiing
Siaiion in Euroc" no dia 6 dc dczcnlro dc 1944
iinIa o scguinic icor.
"Faz Iojc caiancnic scis ncscs, quc, no
dia 6 dc junIo dc 1944, a naior arnada
dc iodos os icnos dcscnlarcou na cosia
da Nornandia, na Frana. Aos roncr o
'nuro do Ailaniico' c aniquilar o Cruo dc
Ecrciio dc Von Klugc, iroas ancricanas,
lriianicas c franccsas rogrcdiran nun
avano rclanago aic s froniciras do
FcicI. Troas aliadas dcscnlarcaran na
Fivicra. Paris foi lilcriada. Druclas foi
lilcriada. Lucnlurgo foi lilcriado. Hojc,
93
scis ncscs dcois do dcscnlarquc aliado
na Nornandia, cinco ccrciios aliados
csiao firncncnic inlaniados no solo
alcnao. AacIcn foi conquisiada.
Saarlauicrn foi sulnciida. MilIarcs dc
lonlardciros csados aliados, assin
cono avics dc conlaic ncdios c lcvcs,
caas-lonlardciros c caas, arrcncssan
golcs arrasadorcs conira a indusiria dc
conlusivcis c dc arnancnios alcnacs. A
rcdc dc conunicacs da AlcnanIa icn
sido sisicnaiicancnic csirangulada. O
uliino cncouraado alcnao, o "Von
Ticriiz", foi afundado.
Nos scis ncscs quc dccorrcran dcsdc os
dcscnlarqucs aliados, a "WcIrnacIi"
crdcu, acnas no Ocidcnic, 1.150.000
Ioncns; na frcnic Oricnial ouiros
1.500.000; na frcnic Mcridional, 300.000.
En iroas "vassalas", 700.000. Ao iodo,
3.650.000 Ioncns crdidos.
Hojc, 13.000.000 dc noric-ancricanos,
8.000.000 dc lriianicos, assin cono
nuiios ouiros nilIcs dc russos,
franccscs, oloncscs, lclgas, iugoslavos,
lrasilciros, cIincscs as Nacs Unidas
cn arnas conlaicn c coniinuarao a
conlaicr aic rcndiao ioial da AlcnanIa
c do Jaao".
94
Dcz dias dcois, ou scja, na nadrugada dc 16
dc dczcnlro, crio dc 300.000 soldados alcnacs,
agruados cn unas 24 diviscs, conandados
clo Mal. Karl Ccrd von Fundsicdi, lanaran-sc
violcniancnic nun aiaquc nacio dc surrcsa
conira as osics noric-ancricanas siiuadas no
icrriiorio das Ardcnas, na Dclgica. Esia
rccncarnaao do "Dliiz" alcnao dc ouirora or un
ccrciio suosiancnic dcrroiado, cujos dcialIcs
foran lrilIanicncnic lancjados clo fanaiico
Mal. Walicr von Modcl, do qual ainda falarcnos
lasianic nas aginas dcsic livro, dciou
loquialcrios, nao so os gcncrais aliados, nas
ianlcn os alios dirigcnics da gucrra sicologica.
Tanio assin, quc os icnvcis "Panzcr" alcnacs,
invcsiindo furiosancnic conira as osics noric-
ancricanas, lograran, no razo dc 48 Ioras,
ialIar duas rofundas lrccIas cn dircao a
Aniucria. Enlora os ccrciios alcnacs nao
icnIan alcanado aqucla csiraicgica cidadc
lclga, o faio dc icrcn conscguido raiicancnic
"dclaio do nariz" dos noric-ancricanos
rcagruar c rcorganizar suas foras ara
dcsfccIar un golc dc alia criculosidadc,
dcnonsirava a validcz crcnc da vclIa crcssao
rovcrlial dc quc "nunca sc dcvc sulcsiinar o
ininigo". Tal rcgra sc alica ianlcn lcnancnic
no cano da gucrra sicologica. or icrcn
dciado dc olscrvar csia conrovada vcrdadc, foi
quc os alios cIcfcs da ADSIE sc viran
95
icnorariancnic cn naus lcnois. Tudo
concou no dia 1o. dc scicnlro, duranic a
cosiuncira rcuniao naiinal, dos cIcfcs dc
dcariancnios c sccs da nossa cnissora.
Fonos lrindados naquclc dia con rclaios dc
rincira nao, dc alguns dos infornanics
cIcgados dirciancnic dos icrriiorios rcccn-
conquisiados or nossas iroas. O quadro
iniado or csscs olscrvadorcs cra lasianic
ncgro ara os alcnacs. Na Dclgica, assin
disscran clcs a AlcnanIa ossua acnas 2
diviscs; na Holanda, acnas 2, ianlcn. Das 30
diviscs csiacionadas na Iialia, 3 diviscs
llindadas iinIan sido rciiradas ara a frcnic
Ocidcnial. A linIa "Sicgfricd", consiruda con
naicrial dc "scgunda", odcria scr facilncnic
ronida clas nossas iroas. Os alcnacs
csiavan fazcndo un dcscscrado csforo ara
dcfcndcr Drcsi c o Havrc con a finalidadc dc
crgucr una linIa dcfcnsora dc cncrgcncia conira
o aiaquc aliado. Porcn, acnas con 600 ianqucs
quc clcs scrian caazcs dc conccnirar ara csic
fin, as suas ossililidadcs dc ciio arccian
raiicancnic nulas.
Quanio siiuaao niliiar dos Aliados, a
oiniao gcral dos infornanics cra dc quc o scu
unico "ccado" icria sido ialvcz o dc icrcn
avanado dcrcssa dcnais, anliando assin,
solrcnancira, as suas linIas dc alasiccincnio.
Nao fossc o rollcna do alasiccincnio, a gucrra
96
ja odcria scr considcrada cono raiicancnic
ganIa. Con cfciio, una vcz ronida a
"Wcsiwall",(11}localizada cn icrriiorio franccs c,
confornc cnsava o FuIrcr, una dcfcsa
insucravcl conira o accsso dos Aliados no
coniincnic curocu, nossas iroas nao iinIan
sido nolcsiadas cla WcIrnacIi no scu avano
csciacular runo s foriificacs do rorio
FcicI, a cIanada linIa "Sicgfricd". Nao fossc cssc
crucial rollcna, o Ccn. Paiion odcria icr
facilncnic lcvado as suas colunas llindadas aic o
rorio coraao da AlcnanIa, ondo fin gucrra
c confirnando a oiniao do Ccn. EiscnIowcr, dc
quc sc o avano aliado udcssc scr naniido
naquclc ncsno riino inicial, a gucrra odcria scr
ganIa cn ircs scnanas aos o dcscnlarquc
aliado na cosia da Nornandia. Coniudo, o
rollcna do alasiccincnio frusirou csscs
lanos, c a siiuaao dos nossos ccrciios iao
rccaria sc iornou noncniancancnic, quc sc
cogiiou lasianic dc una rciirada cn larga cscala,
runo a Paris. Mas, iodos csics oliccs ja csiavan
sucrados. A siiuaao no noncnio, scgundo a
alavra dos nossos infornanics, cra dc "franco
oiinisno". Nada odia, naqucla aliura, dcicr o
avano dos ianqucs aliados ara Dcrlin. Eisiia
aic a ossililidadc dc icrninar a gucrra
rccniinancnic, scn a conclusao dc un
arnisicio, faio quc sc odcria roduzir con a
97
cnirada nas colunas llindadas dos Aliados no
crnciro da caiial alcna.
En visia dcsias infornacs osiiivancnic
favoravcis, nao c dc csiranIar quc a alia cIcfia
da ADSIE, inrcssionada con os avanos
csciacularcs das nossas iroas c cla incrcia da
WcIrnacIi dccidissc adoiar o lcna dc "franco
oiinisno" ianlcn na oricniaao lasica dc scus
rogranas radiofnicos. Doravanic, insisiiran
clcs, nao sc falaria nais do "Wcsiwall" nas
cnisscs da ADSIE. Tais foriificacs, ara nos,
sinlcsncnic nao cisiian nais. Ouirossin,
iodos os cIcfcs dc dcariancnios, assin cono os
rcdaiorcs-cIcfcs das difcrcnics sccs da csiaao
rccclcran una ordcn csiriia dc alandonarcn
conlciancnic o cnrcgo da crcssao "laialIa
da AlcnanIa". Para os fins roagandsiicos, nao
sc cogiiaria nais dc ial laialIa, cla sinlcs
razao dc nao cisiir nais un ccrciio alcnao
caaz dc iravar conlaic c dc larrar a nossa
cnirada nacia no icrriiorio do FcicI. Assin
scndo, o lcna da dirciriz ccniral da ADSIE, do dia
1o. dc scicnlro dc 1944 (ou scja, quasc oiio
ncscs anics da assinaiura da "aia dc rcndiao"
clo Mal. Alfrcd Cusiav Jodi no dia 7 dc naio dc
1945 cn Fcins} cra o scguinic. "Esianos nas
vcscras do fin da gucrra".
Enlora a aiiiudc adoiada cla nossa
cnissora cn Londrcs arca agora, luz dos
98
aconiccincnios osicriorcs, dcfiniiivancnic
rcnaiura, o faio c quc csiavanos cniao cn "loa
conanIia". Isio, orquc a iradicional c or si
ncsna solria DDC nao soncnic usava un
raciocnio sicologico idcniico, cono cIcgou a
sucrar o oiinisno quc nos cnolgava. Alias,
acnas scis dias aos a claloraao, cla cIcfia da
ADSIE, da dirciriz ccniral dc "inincncia do fin da
gucrra", alnocci nun rcsiauranic con Walicr
Filla (conIccido aior dc cincna, c duranic a
gucrra cncarrcgado da roduao dc una scric dc
inorianics rogranas da DriiisI Droadcasiing
Siaiion}. Eis a anoiaao do ncu "diario", con
rcfcrcncia ao cnconiro con Filla.
"Walicr Filla dcnonsirava ccclcnic
disosiao. Coniou quc csiava
ocuadssino con o rcaro dos 'Viciory
Prograns' ara a DDC. Elicou quc sc
iraiava rincialncnic dc dcclaracs
oficiais gravadas cn discos, dc
inorianics crsonalidadcs,
Ioncnagcando o Ecrciio, a Fora Acrca,
a MarinIa c o 'rcnicr' Winsion CIurcIill.
Filla aarcniava una ccria rcocuaao
or sc acIar sol a rcssao dc cccuiar a
iarcfa con a naina urgcncia, ois a DDC
lIc cdira ara arcscniar un rcsuno
daquclcs rogranas no dia scguinic.
"Nao vcjo cono nc scra ossvcl aicndcr a
DDC ncssc scniido" dissc clc "ois
99
ainda nao conscgui clalorar scqucr un
unico rograna. Porcn, concordo
lcnancnic con os ncus cIcfcs, no
scniido dc quc dcvcnos csiar rcarados.
A noicia da nossa viioria odcra cIcgar a
qualqucr noncnio".
Enquanio Walicr Filla, na DDC, csiava
rcarando rogranas da viioria, Dol Saudcl, da
ADSIE, ja dcsdc os ncados dc agosio dc 1944
csiava cncnIado cn clalorar un dcialIado
rojcio, visando a criaao dc una "Fadio das
Nacs Unidas". Eis o concniario, un ianio
cssinisia, solrc o assunio, rcgisirado no ncu
"diario", no dia 17 dc agosio daquclc ncsno ano.
"Tivc Iojc un rolongado dclaic con Dol
Saudcl, quc csia iralalIando na
claloraao dc un lano dcialIado visando
a criaao dc una "Fadio das Nacs
Unidas". Eu dissc a Dol quc a rcalizaao
dc ial lano dccndia csscncialncnic da
cisicncia dc irrcsiriia confiana nuiua
cnirc iodos os ariicianics, ara una ial
cnissora dc cunIo inicrnacional. Muiio
ialvcz iudo dccndcssc da fuiura
aiiiudc da Fussia Soviciica. Eu,
cssoalncnic, so acrcdiiarci na
ossililidadc dc una coocraao cfciiva
con aquclc as, no noncnio cn quc o
ncsno lcvanic iodos os cniravcs cnirada
100
c sada dc scus cidadaos c dc ouiras
nacs, quc dcsdc a sua cisicncia cono
csiado conunisia o scaran
Icrnciicancnic do rcsio do nundo. So a
rcalizaao dc ial ncdida clo govcrno
soviciico odcra fazcr-nc crcr quc
rcalncnic cisic da sua aric una sinccra
loa voniadc no scniido da coocraao
inicrnacional".
O oiinisno oficial anglo-ancricano nao odia
dciar dc rcflciir-sc ianlcn na rcdaao da
ADSIE, ondc sc rcgisirava un inicnso novincnio
dc aosias. Os nais oiinisias rcvian o fin das
Iosiilidadcs ara dcniro dc un ncs, ou scja, aic
ouiulro dc 1944. Os nais cssinisias (c foran
clcs quc accriaran} rcvian a coniinuaao da
gucrra aic rinavcra dc 1945. Quanio a nin,
adoici una osiao inicrncdiaria cnirc os dois
canos oosios, conjciurando quc a gucrra
dcvcria icrninar, o nais iardar, cn fcvcrciro dc
1945. Nunca cIcguci a agar o dinIciro quc crdi
naquclas aosias, ois cn janciro dcici Londrcs,
runo ao coniincnic curocu. Sc Ia alguna
rcclanaao a rcsciio, csiou ronio a saldar
ncus conronissos.
Nao foi, iodavia, acnas a calaniiosa
siiuaao dos ccrciios do FcicI quc noiivaran a
nossa suosiao dc quc a AlcnanIa csiava "nas
uliinas". Houvc ianlcn a fracassada icniaiiva
101
dc 20 dc julIo dc 1944 conira Hiilcr c quc
arccia scr indicaiivo da cisicncia dc una scria
crisc na roria csiruiura inicrna do Esiado
nazisia. s scis da iardc daquclc dia fui alcriado
or un rcdaior vindo da sala dos iclciios (or
ncio dos quais rccclanos a "naicria-rina" dos
nossos noiiciarios, vinda das agcncias noiiciosas},
dc quc icria Iavido un aicniado conira o FuIrcr.
Logo cn scguida, una noicia divulgada cla
DND (Agcncia Alcna dc Noicias} confirnou a
infornaao, dcclarando quc Hiilcr c alguns dc
scus gcncrais iinIan sido viinas dc un
aicniado or ncio dc closivos. Alguns dos
gcncrais icrian sido gravcncnic fcridos, ouiros
lcvcncnic. Hiilcr dcclarava a DND iinIa
rccclido acnas algunas qucinaduras c
coniuscs. Ao inicirar-nc dcsic faio, iao
scnsacionalncnic ausicioso qucla aliura dos
aconiccincnios, fui corrcndo consuliar Colo
Mann solrc a ninIa idcia dc divulga-lo
incdiaiancnic cn iodos os nossos rogranas,
or sc iraiar dc un assunio dc viial inoriancia
ara a nossa roaganda. Para ninIa surrcsa,
Colo nanifcsiou oiniao coniraria. AcIava quc
dcvcranos "alafar" a noicia. Sc o cIcfc da
roaganda nazisia, Cocllcls assin
arguncniava Colo iona a iniciaiiva dc divulgar
un faio iao gravc cono un suosio aicniado
conira a vida do FuIrcr, ccriancnic clc dcvc visar
una dcicrninada finalidadc oculia,
102
rovavclncnic nais uiil aos rorios nazisias do
quc a nos.
Ou assin raciocinava Colo Mann a
Iisioria do aicniado conira Hiilcr cra nais una
ncniira dc Cocllcls ou, caso rcalncnic icnIa
ocorrido, odia iraiar-sc dc una irana
roosiialncnic cnccnada or clcs, scnclIanic
ao cclclrc inccndio do "FcicIsiag" cn Dcrlin.
Cono sc salc, aquclc inccndio do arlancnio
alcnao, ocorrido cn 27 dc fcvcrciro dc 1933 foi,
cono iudo indica, rovocado clos rorios
nazisias, c scrviu dc rcicio ara "lcgalizar" a
diiadura dc Hiilcr na AlcnanIa. "Scja cono for"
oinou Colo Mann "ao roagarnos a
noicia do aicniado csiarcnos rcsiando un
scrvio graiuiio sua roaganda." Dianic da
ninIa insisicncia dc quc vcrdica ou nao ial
noicia o sinlcs faio dc sua divulgaao, con
iananIo inacio. cla naquina dc roaganda
do FcicI, cra indcio dc scrias dificuldadcs
inicrnas, c orianio uiil ao nosso rorio csforo
roagandsiico, Colo conscniiu cn fazcr una
consulia iclcfnica a sua irna Erila Mann,
corrcsondcnic dc gucrra. Ela concordou conigo.
A noicia do aicniado, divulgada clos rorios
alcnacs cra ccriancnic sinal dc una gravc crisc
inicrna. Por conscqucncia nao soncnic
csalIanos a noicia cn iodos os nossos
rogranas, cono ianlcn un concniario
csccialncnic cscriio or Willian Halc, cujo icna
103
ccniral cra. "vcrdica ou nao, a noicia do
aicniado conira Hiilcr indica a cisicncia dc una
siiuaao difcil no FcicI". Algunas Ioras nais
iardc, ou scja, caiancnic aos 3 ninuios ara 1
Iora da nanIa do dia 21 dc julIo, o rorio
Hiilcr, falando nais Iisicricancnic quc nunca,
confirnou nun discurso or nos gravado cn
disco, a noicia do aicniado. Dcnunciou, cn
icrnos injuriosos, una "cqucna andilIa dc
iraidorcs" dc icr iranado conira sua vida, con a
finalidadc dc fornar un novo govcrno, c
roncicu inicdosa ciiraao do Condc Klaus
von Siauffcnlcrg, quc aiirara a lonla, assin
cono dos scus cunliccs. Anunciou. ouirossin, a
noncaao dc HcinricI Hinnlcr (aic cniao cIcfc
surcno dos SS} ao osio dc conandanic da
"Frcnic da Pairia". Cono sc salc, no dia scguinic
Hiilcr cunriu a sua roncssa liquidando con
rcquinics dc crucldadc o Condc Klaus von
Siauffcnlcrg, assin cono una nuliidao dc
ouiros auiorcs c insiigadorcs do aicniado. Acsar
do gcsio audaciosancnic csciacular do
dcsicnido condc alcnao c dc scus conanIciros,
a alia cIcfia da ADSIE, na ninIa oiniao, ouco
rovciio soulc iirar do dranaiico cisodio. Assin
ncsno, a faanIa dc von Siauffcnlcrg, rinciro
rcssagio iangvcl dc un ossvcl
dcsnoronancnio inicrno do nazisno,
inrcssionou rofundancnic a iodos nos c cn
aric ianlcn coniriluiu ara auncniar o
104
oiinisno rcinanic no rccinio da AESIE cn
scicnlro dc 1944. No cnianio, acsar da
siiuaao calaniiosa cn quc sc acIavan naqucla
coca os ccrciios do FcicI, acsar do
nariclancnio coninuo dos grandcs ccniros
alcnacs cla nossa Fora Acrca, c acsar
ianlcn das dcducs solrc una ossvcl crisc
inicrna cn visia do aicniado conira Hiilcr,
arccia-nc quc cra rcnaiuro c, orianio,
sicologicancnic crrado, falar na "inincncia do
fin da gucrra" naquclc noncnio. Tanio o faio dc
Hiilcr ainda disor dc fora suficicnic ara
organizar a sua dcscscrada ofcnsiva nas
Ardcnas, cn dczcnlro dc 1944, cono o
rosscguincnio das acs lclicas duranic nais
oiio longos ncscs, aos a gravaao dos
"rogranas da Viioria" da DDC, sao rovas
cloqucnics da ninIa icsc. O csiado dc anino
rcal, ianio or aric dos soldados da WcIrnacIi
cono do ovo gcrnanico, acIa-sc rcflciido nas
anoiacs, fciias cnirc julIo c ouiulro dc 1944,
nun fragncnio dc diario dc gucrra dc un
"FallscIirnjgcr" (ara-qucdisia} alcnao. Acciio o
scu icsicnunIo, cn rinciro lugar or icr sido
cscriio dcsrcvcnidancnic, janais inaginando o
scu auior quc as anoiacs or clc fciias (nuiias
das quais dc caraicr nuiio niino}, odcrian un
dia cair iniacias nas naos do ininigo. En
scgundo lugar, or sc iraiar aarcnicncnic dc
un noo dc inicligcncia fora do conun, ianlcn
105
doiado dc vivo ialcnio dcscriiivo c dc un agudo
scnso dc olscrvaao. Isio, acsar dc sua origcn
Iunildc, ois cra filIo dc cqucnos agriculiorcs,
naiural dc una cqucna aldcia roina da
cidadc dc Elling, na Prussia oricnial. Criado nun
anlicnic rural, assou, cono clc ncsno conia
na aric final dc scu diario, a naior aric dc una
lrcvc liccna conccdida clo ccrciio, ajudando
os scus faniliarcs a cfciuar a colIciia dc laiaias
c ouiros afazcrcs nanuais (or ccnlo, colocar o
assoalIo na casa da iia Fricdc cn Hcrnsdorf}.
Coniudo, csic ara-qucdisia canoncs conia,
nun irccIo do scu diario, cscriio roino
cidadc franccsa dc Fcins, quc assara aric dc
scu dia dc folga, 7 dc agosio. na iarcfa dc "coiar
alguns ocnas". A 22 dc julIo gasiara 400
francos do scu nao nuiio gcncroso soldo, na
conra, cn Fcins, dc un livro iniiiulado. "Paris,
Frana c Provncias".
Un dia anics, cnirc una qucia a rcsciio da
unidadc rcinanic no iuncl ondc sc acIava
csiacionado c a rcfcrcncia a una caa noiurna
cn lcna cIuva, o diario dcsiaca as scguinics
alavras, dcvidancnic sullinIadas. Aicniado
conira o FuIrcr. Mas soncnic quairo dias nais
iardc, ou scja, cn 25 dc julIo, Ia ouira
rcfcrcncia solrc o assunio.
"Acnas Iojc rccclcnos dcialIcs solrc o
aicniado conira o FuIrcr, noicia quc nos
106
foi iransniiida scia-fcira, dia 21, or
alguns canaradas quc cIcgaran dc
Fcins. Paiifcs cono aquclcs quc
aicniaran conira a vida do FuIrcr sao
incaazcs dc nos alalar! Foi con alcgria
quc rccclcnos a loa nova da iniroduao
no ccrciio, da "saudaao nazisia"(12}
Porcn, csic nazisia invcicrado, quc ncn o
csciacular aicniado conira Hiilcr conscguiu
alalar, csia ao onio dc crdcr o scu sanguc frio
sol os aiaqucs inccssanics rcalizados,
frcqucnicncnic a vo raso, or caas c caas-
lonlardciros da Fora Acrca Aliada. Eis, nas
suas alavras, cono sc dcra a sua rova-dc-fogo.
"Fccniinancnic, s 10 c 10 da noiic,
rcssoaran as closcs. Esiavanos scndo
lonlardcados. Aiordoador, o csialar das
lonlas. Agarrado convulsivancnic ao
solo, c confiando na ninIa soric dc
soldado, crnanco o icno iodo dclaio
da cIuva dos closivos. Scic ondas dc
aiaquc. Sa ilcso, orcn scic dos ncus
canaradas foran aanIados ircs
gravcncnic c quairo lcvcncnic fcridos.
Houvc ianlcn un norio, un dos
ocrarios franccscs, un noo dc uns 17
anos. Con quc alvio rcsirci o ar
inrcgnado do cIciro dc olvora, quando
afinal icrninou o aiaquc. Era o rinciro
107
aiaquc acrco csado or nin vivido c
cono foi icrrvcl! No dia scguinic, con un
calor dc csiufa, ariicici da arrunaao
dos csiragos causados clo lonlardcio.
Ainda airava solrc os irilIos da csirada-
dc-fcrro una nuvcn azulada dc funaa da
olvora."
As scguinics crcsscs colIidas ao acaso no
diario do "FallscIirnjugcr" rcflcicn as rcacs do
scu auior, anic o icrror quc lIc insiravan os
lonlardcios acrcos dos aliados.
"O icrrvcl csirondo roduzido clas
lonlas arccc dilaccrar o coraao. Dcsdc
as duas Ioras da nanIa, scn ccssar,
coniinua o csialar das lonlas.
Iorriilanic. Nunca sofri coisa iao icrrvcl.
Os ncrvos sao cIicoicados, ois rcccanos
voar clos arcs a qualqucr noncnio. Foi a
noiic nais longa c nais Iorrvcl dc ioda a
ninIa vida. As closcs acalan con o
anino da gcnic. Alcn disso, cada goia dc
agua c ncsno conida icn quc scr rovida
con o risco da roria vida. Foi una iardc
ncrvosa, ois scn ccssar, ficanos cosios
aos aiaqucs inicdosos dos caas, quc nos
nciralIavan cn vos rasanics.
Inccssanicncnic os cacIorros (rcfcria-sc
aos nossos avics} caniavan no ccu. O
ior dc iudo c a scnsaao dc dcsalrigo
108
ioial.SE H ALCO QUE NOS POSSA
VENCEF NESTA CUEFFA, ISTO A
FOFA AFEA".
No dia 21 dc agosio, a unidadc qual
cricncia o "FallscIirnjgcr" rccclcu a ordcn dc
"iransfcrcncia" (na rcalidadc cra una rciirada}. A
viagcn airavcs da Frana cn dircao Dclgica foi
"adoada" or varias caias dc cIananIa quc a
coluna conscguiu rciirar das runas dc Filly,
orcn foi "anargada" cla aao dos icrrorisias
(Foras da Fcsisicncia Franccsa}.
"A noiic, s duas Ioras da nadrugada,
fonos olrigados a arar dianic dc una
cidadczinIa. Os icrrorisias Iavian
cnorcalIado ioda a csirada con rcgos
oniudos. Quc roccdincnio sujo! Aos
icr caiado iodos os rcgos, coniinuanos a
caninIada".
O nosso ara-qucdisia nao csia nuiio
saiisfciio con a viagcn, c con nosialgia rclcnlra
o anlicnic iranquilo dc ouirora. "Cono nudou a
nossa jornada cn rclaao ao ano assado! Eniao,
sin, odia-sc viajar iranquilancnic; agora,
orcn, a gcnic so fica cscrando clos avics
ininigos". Pcrscguida coniinuancnic clo
"icrrvcl uivar" das lonlas, a coluna airavcssa a
fronicira lclga c cIcga a Mons. Ao dciar a casa
ondc crnoiiaran, os soldados alcnacs fazcn
109
"una conlcia lincza", lcvando inclusivc ao,
rcsunio c lclidas. O assalio roricdadc
alIcia c cfciuado orcn con "algun
arrccndincnio", dcvido londadc dcnonsirada
cla dona da casa c sua filIinIa Maria. Ja con o
carrancudo ialcrnciro, iais cscruulos nao
cisicn. Esic "icvc quc agar a sua falia dc
cducaao con 60 linguias". A viagcn rosscguc
dc ircn aic Casicrlc, ondc a coluna sofrc
scguidos aiaqucs acrcos. Novancnic, a
aroinaao dos "Tonnics" olriga os soldados
alcnacs a rosscguir a viagcn. Con o ininigo cn
Cool (a uns 3 quilnciros da localidadc ondc sc
cnconira a coluna dos "FallscIirnjgcr"}, os
alcnacs icn acnas un caninIo dc salvaao, ou
scja, cla Holanda. A falia dc conduao quasc os
faz cair nas naos dos "Tonnics", quc rogrcdian
raidancnic. No uliino insianic, conscgucn
"arrunar" liciclcias con as quais icncionan
cnrccndcr a fuga, quando, ara soric dclcs,
cIcga un ircn quc os lcva runo fronicira
Iolandcsa c dali ara a AlcnanIa. A cIcgada do
gruo dc ara-qucdisias airia, quc sc dcu a 4
dc scicnlro dc 1944, c assin dcscriia nas
alavras do auior do diario dc gucrra (quc caiu
nas ninIas naos alguns ncscs nais iardc}.
"Quc scnsaao naravilIosa csiar voliando
ara a airia! Acalanos con una caia dc
cIananIa, quc Iavanos guardado ara
lclcr dcniro da AlcnanIa. Airavcssanos
110
a fronicira cn Klcvc. Un quadro
conovcnic quc nunca na ninIa vida
csqucccrci. Na Holanda ainda Ia
agloncracs dc gcnic vadia c aqui, airas
das larrciras aduanciras, un ovo
iralalIador, unido, luiando cla vida.
Crianas c anciaos, narcIando runo ao
iralalIo cn fornacs ccrradas.
Caniando, julilando, iralalIando. Assin
fonos rccclidos. Isio nos cncIcu dc novas
cscranas, sc algun dc nos orvcniura
crdcra o anino duranic a viagcn.
Conovcnic, o anor con quc nos
cunularan. En ioda aric nos ofcrcccran
conida c lclida. E iudo isio, acsar das
icrrvcis rovacs sofridas cla
oulaao, dcvido ao icrror acrco. Para
nin, aqucla viagcn cra una so grandc
alcgria...
Do onio dc visia da gucrra sicologica, o
ncs dc scicnlro dc 1944 cra dc inoriancia
iransccndcnial ara os Aliados. En lcgiina
culiaao clos succssos csciacularcs oliidos
nas frcnics dc laialIa do coniincnic curocu, a
roaganda aliada arcscniou cono dcrroia
gcncralizada un faio na rcalidadc ainda nao
consunado, ois o iigrc nazisia, cnlora
gravcncnic fcrido, nao csiava ainda ara calar o
uliino susiro. Ao conirario, cra ainda caaz dc
nordcr c usar as garras. Coniudo, os noiivos quc
111
lcvaran os aliados a adoiar una aiiiudc dc
franco oiinisno dccorrcran, cono disscnos
anics, rincialncnic do faio iangvcl da quasc
inacrcdiiavcl scqucncia dc iriunfos dc scus
ccrciios.
Isio, orcn, nao jusiificou ccrios crros
lasicos dc oricniaao gcral dc nosso csforo dc
gucrra sicologica, cnirc os quais cu dcsiacaria a
iniransigcncia do lcna da "rcndiao
incondicional". Esias alavras, ronunciadas cla
rincira vcz nos ncados dc janciro dc 1943 cn
Casallanca, clo cniao rcsidcnic dos Esiados
Unidos, Franllin D. Fooscvcli, odcn scr
considcradas o "slogan" roagandsiico nais
cclclrc da Scgunda Cucrra Mundial.
A insisicncia con a qual os Aliados laiian a
iccla da "rcndiao incondicional" dos alcnacs,
arcscniada cono condto snc quu non da
ccssaao das Iosiilidadcs, acnas odia icr cono
rcsuliado incdiaio o dc rovocar irriiaao c
rcsisicncia rcdolradas no scio dcssc ovo, quc
qucla aliura, ja csiava concando a sc
concncirar da inuiilidadc dc coniinuar a
gucrra. Ouirossin, scrviu dc ccclcnic
conlusivcl ara a ja dccrciia fogucira
roagandsiica dc JoscI Cocllcls, forncccndo
ao sinisiro cIcfc da roaganda nazisia o nclIor
irunfo na sua uliina cariada dc icniar crsuadir
o ja vacilanic ovo alcnao, a "rcsisiir aic o fin".
112
Foran considcracs scnclIanics quc
noiivaran Colo Mann a iaar a gucrra
sicologica iravada clos Aliados, dc "ircncndo
fracasso." Esic ronunciancnio, un ianio
violcnio c, na ninIa oiniao, acnas
arcialncnic corrcio. Cono discordci c discordo
ainda quanio soluao roosia or Colo Mann
naqucla coca, con a finalidadc dc iornar
acciiavcl ara o ovo alcnao a idcia da rcndiao,
ou scja, una roncssa oficial aliada, dc dcvolvcr
AlcnanIa o scu conicudo icrriiorial dc 1936.
Parccc-nc quc fazcr anicciadancnic, con
grandc alardc roagandsiico, conccsscs
concrcias ao ovo alcnao, icria sido
sicologicancnic iao crrado cono o foi a
"vulgarizaao" da cigcncia coniida no icrno
"rcndiao incondicional," ou a idcia dc
iransfornar a AlcnanIa nun csiado
csscncialncnic agrcola, vcniilada clo cIanado
"Plano MorgcniIau".
Sou dc oiniao quc odcranos icr iido nuiio
naiorcs ciios cn nosso csforo roagandsiico
dc acclcrar o dcsnoronancnio da rcsisicncia
alcna, sc iivcsscnos dcfcndido cn nossas
cnissoras as ircs scguinics icscs rinciais.
1. Insisiir na "rcndiao incviiavcl", ao invcs
dc incondicional.
113
2. Proncicr aos alcnacs quc, quaisqucr
quc fosscn as fuiuras froniciras dc scu as, nao
Iavcria, cn circunsiancia alguna, divisao do scu
icrriiorio.
3. A ocuaao niliiar da AlcnanIa dc
aos-gucrra scria acnas icnoraria, c ccrcida
clas quairo oicncias aliadas E.U.A., U.F.S.S.,
Cra-DrcianIa c Frana cn conjunio.
Tal oricniaao icria scrvido, cnirc ouiras,
ara aliviar os dois rinciais icnorcs do ovo
alcnao caso sc rcndcsscn aos aliados. o ncdo dc
sc iornar una naao dcscdaada, c o vcrdadciro
avor dc una ocuaao unilaicral clos russos.
Esiou, orcn, crfciiancnic ccrio do faio dc quc,
so cnircgando "a iiulo dc garaniia" Cilraliar c
Alasca aos soviciicos, odcrian os anglo-
ancricanos icr arrancado ialvcz o conscniincnio
dc Sialin ao csialclccincnio dc un lano
roagandsiico-oliico quc olcdcccssc as linIas
gcrais acina cosias.
Paradoalncnic orcn, un dos dcsaccrios do
csforo dc roaganda aliado, ou scja, a
afirnaao anicciada da "inincncia do fin da
gucrra", nao dciou dc roduzir rcsuliados
osiiivos. Con cfciio, dcvido ao oiinisno
cagcrado quc insirava, arccc icr coniriludo
ncsno ara un ossvcl afrouancnio dos
Scrvios dc Inicligcncia aliados, crniiindo assin
114
aos nazisias lurlar a vigilancia ccrcida c
conccnirar raiicancnic "dclaio dos nossos
narizcs" un ossanic ccrciio nccanizado ara a
surrccndcnic ofcnsiva das Ardcnas cn
dczcnlro dc 1944. As dczcnas dc nilIarcs dc
norios c fcridos quc as foras do FuIrcr
susicniaran naquclc "Dliiz" dc dcscscro,
cvidcnicncnic rcrcscniaran un rcjuzo
raiicancnic irrcaravcl ara o ja causio c
drcnado ccrciio alcnao. Sc csias rcscrvas sc
iivcsscn conscrvado iniacias, cn Ioncns c
naicrial quc crdcran na jogada das Ardcnas, c
liciio rcsunir quc os alcnacs ialvcz udcsscn
rcsisiir aic o fin dc 1945. Assin, un crro
roagandsiico dos Aliados coniriluiu, dc ccrio
nodo, ara cncuriar a duraao da gucrra ialvcz
dc uns scis ou scic ncscs. O quc vcn dcnonsirar
o caraicr cnincnicncnic inrcvisvcl da gucrra
sicologica.
115


116


117


118

Captulo VII
RUMO AO LUXEMBURGO
Acciio una roosia ara nudana dc anlicnic dc
soldado raso ara "Major Assinilaicd Fanl" do
Dcariancnio dc Cucrra Psicologica "Folics Dcrgcrc"
alaio dc zcro ainda c oiino csciaculo Dois
ncnlros da Fcsisicncia Franccsa conian suas
avcniuras CIarlcvillc, raa dc gucrra.

No dia 10 dc scicnlro dc 1944 fui cIanado
ara una convcrsa "a orias fccIadas" no
cscriiorio do cIcfc dc nossa scao, quc nc
cscrava sorridcnic, cnirincIcirado, cono dc
cosiunc, airas dc una nonianIa dc acis,
csalIados na sua cscrivaninIa. Ao scu lado,
ianlcn sorridcnic, csiava scniado o cIcfc da
"Ancrican Droadcasiing Siaiion in Euroc". Aos
as indagacs c clogios dc rac, crguniaran-
nc sc cu csiava disosio a scguir ara o
Lucnlurgo, ondc scrviria dcniro das filciras do
Dcariancnio dc Cucrra Psicologica do ccrciio
noric-ancricano. Con as foras aliadas s orias
do FcicI, a nossa lcnquisia ADSIE csiava sc
iornando, scnao olsolcia, clo ncnos
insuficicnic. Era nisicr agir, no scior
roagandsiico o nais roino ossvcl da
AlcnanIa. Con Lucnlurgo a nossa disosiao,
csiavanos agora adaiando a sua ossanic
119
csiaao ara irradiacs do iio "Ancrican
Droadcasiing Siaiion in Euroc" c ianlcn
ionando as rovidcncias ara quc cla udcssc
scrvir dc rciransnissora das csiacs alcnas quc
dcvcrian cair cn nossas naos. O cargo quc,
scgundo os ncus dois inicrlocuiorcs nc csiava
rcscrvado, scria o da cIcfia da cquic dc uns 30
rcdaiorcs. Acciiaria?
Fcflcii alguns noncnios, anics dc dar a
rcsosia, ois nc scniia lasianic csgoiado dcois
da ninIa csiada dc quasc un ano na ADSIE.
Logo cn scguida rcsondi. "Sin." E quando
odcria ariir? "O nais lrcvcncnic ossvcl".
O ncdico niliiar cranic o qual fui cIanado
novc dias nais iardc, ou scja, ircs dias aos o
incio do conira-aiaquc alcnao das Ardcnas, ao
concluir o canc dc radiografia do ncu joclIo,
dissc. "Osico-aririic. O scnIor csia auiorizado a
cdir a sua iransfcrcncia ara os Esiados
Unidos". Ao ficar cicnic dc quc a ninIa inicnao
nao cra voliar ara Nova Yorl, nas ao conirario
scguir ara o coniincnic curocu, clc so
conscniiu cn forncccr o ccriificado dc saudc, sc
cu assinassc una dcclaraao na qual nc
rcsonsalilizava clas conscqucncias orvcniura
causadas or ncu joclIo, quc sc cnconirava cn
rccarias condics. Cunrida aqucla
fornalidadc, lasiava acnas aguardar a ninIa
adnissao oficial nas filciras do PWD(13}. Esia
120
dccndia dc una invcsiigaao adicional solrc a
ninIa cssoa, a scr rcalizada clo Dcariancnio
dc Scgurana do Ecrciio c cujo rcsuliado
osiiivo cIcgou dois dias anics do Naial.
Mcu aarccincnio na rcdaao da ADSIE,
fardado dc oficial, foi un auicniico succsso,
csccialncnic cnirc as sccrciarias, quc nao sc
cansavan dc lrindar-nc con o ncu rcccn-
adquirido osio dc "Major". Coniudo, aquclc grau
nc Iavia sido dado, nao cono auicniicancnic
niliiar, nas ara garaniir-nc os rivilcgios dc
un oficial daqucla caicgoria, quc nc scrian
rcscrvados, caso fossc arisionado clos alcnacs.
Eis orquc, na caricira dc idcniificaao quc nc foi
fornccida clo Dcariancnio dc Cucrra cn
WasIingion, a ninIa dcsignaao dc "Major" cra
scguida or duas alavras. "Assinilaicd Fanl"
(Crau assinilado}. Por isso, ianlcn a ninIa
iunica nao osicniava as folIas dc carvalIo
douradas quc sao o snlolo dc un najor do
ccrciio. No cnianio, csiava adornada no onlro
csqucrdo con o disiiniivo do SHAEF(14} Quaricl-
Ccncral Surcno da Fora Ecdicionaria Aliada.
E, nas laclas, con as duas flccIas douradas cn
c, solrc fundo rcio, rcrcscniaiivas do PWD.
Assin ncsno, fiquci lasianic saiisfciio con a
ronoao quc significava aqucla farda dc oficial,
rclaiivancnic condiao dc soldado raso, quc
acnas un ano c ncio anics nc cra rcscrvada no
acanancnio da Fora Acrca dc Miani DcacI,
121
na Florida. Foi un dcscuido dos ncdicos
niliiarcs, solrccarrcgados c causios cla sua
iarcfa dc caninar nilIarcs dc rccruias, quc nc
alriu caninIo ara o ccrciio rcgular dos
Esiados Unidos, acsar dc una anicrior c gravc
inicrvcnao cirurgica no joclIo, raiicada cn
conscqucncia dc fcrincnio sofrido nuna qucda,
duranic una ariida dc icnis. Aos icr suoriado
duranic ircs ncscs a ioriura quc significava ara
o ncu joclIo o "ircinancnio lasico" cn Miani
DcacI, fui, conira a ninIa voniadc, clininado
das filciras do ccrciio, con o cosiunciro
"Honorallc DiscIargc" (Dcscdida Ionrosa}. O
unico lcncfcio rcal quc nc rcsuliou da
crnancncia no DTC 9(15} foi ccriancnic a
crfciao con a qual iinIa arcndido a rcsiar
coniincncia. Assin rcarado, udc nais iardc
cviiar nuiios cnlaraos, ois salia rcsondcr dc
nodo inccavclncnic rofissional, as inuncras
saudacs dirigidas ninIa farda dc oficial
"assinilado" or raas c sargcnios insusciios,
duranic a coca cn quc crnancci no coniincnic
curocu. Naquclc fin dc ano dc 1944, cn
Londrcs, arccia-nc quc o noncnio da ariida
ara o ncu novo dcsiino nunca cIcgaria.
Tivc quc cnfrcniar quasc duas scnanas nais,
aic finalncnic rccclcr a ninIa ordcn dc ariida.
Na nadrugada dc 10 dc janciro dc 1945, lcvando
cono lagagcn un caaccic, una nascara conira
gas c una nala dc lona cIcia dc rouas c
122
niudczas, airavcssci as ruas frias, cscuras c
colcrias dc ncvc dc Londrcs, runo csiaao dc
KnigIislridgc. Posicriorncnic, junio con un
grandc nuncro dc coroncis, najorcs. caiiacs c
icncnics noric-ancricanos, assin cono alguns
oficiais c sargcnios franccscs, arii nun nilus
anarclo ara o acroorio. Ao cIcgar la, os ncus
cs, nao olsianic as grossas loias niliiarcs quc
os roicgian, csiavan congclados, duros. Porcn,
o asscio olrigaiorio clas filciras dos guicIcs dc
conirolc dc docuncnios logo nornalizou a ninIa
icncraiura. Un cafc con lciic funcganic,
agradavclncnic cIciroso c scrvido or una
anavcl scnIora, cn unifornc da Cruz VcrnclIa,
conlciou-nc a scnsaao dc lcn-csiar. Ouiro
nilus nos lcvou isia, aic a "loca" do nosso
aviao. Era un li-noior C-47 dc iransoric, dc
cor fosca raicada, as asas colcrias or una lcvc
canada dc ncvc. Duranic as duas Ioras
(aroinadancnic} dc vo aic Paris, naniivc una
convcrsa aninada con o ncu vizinIo Fogcr, un
sargcnio ara-qucdisia do csiado-naior do Ccn.
Kocning. Naiural do sul da Frana, ficou
conicnissino ao salcr quc cu nc fornara cn
Dirciio cla Univcrsidadc dc Monicllicr, quc fica
crio da sua cidadc naial, Nincs. Era con
orgulIo quc clc osicniava no ciio o disiiniivo das
duas asas csicndidas rova do scu alisiancnio
voluniario nas foras dcgaullisias anics dc 1943.
Falava con dcsrczo daquclcs franccscs quc,
123
conodancnic insialados na Frana, iinIan
suoriado assivancnic a ocuaao alcna.
Enircianio, o naior dcsdcn dc Fogcr cra dirigido
conira os cIanados "ooriunisias" ou "novos-
ricos" quc, so agora, con o succsso dos Aliados,
concavan a sc alisiar nas foras dc Dc Caullc.
Eilian, assin nc dissc Fogcr, rcluzcnics
Cruzcs dc Lorcna c fardas novinIas cn folIa,
inaculadancnic assadas. O vclIo dcgaullisia
Fogcr, ao conirario, orgulIava-sc lasianic dc sua
farda gasia, olviancnic folgada dcnais ara clc,
coroada dc un lcrci(16} dc ara-qucdisia cn igual
csiado dc conscrvaao. "Jc suis ficrc dc cciic na
livrcc" (Esiou orgulIoso dcsia ninIa farda dc
scrvio} dissc clc, scarando as slalas no scu
caracicrsiico soiaquc ncridional.
Enconirci una Paris cscura, fria,
nalirailIa, nas raiicancnic iscnia dc vcsigios
dc dcsiruiao. Os csquclcios cnrcicjados dc
dois Iangarcs no acroorio, sinais dc lalas nas
arcdcs do Minisicrio da MarinIa na Praa da
Concordia, una ou ouira csiaiua dcsaarccida,
foran algunas das oucas anornalidadcs quc
udc consiaiar. Para algucn anlancnic
faniliarizado con os quaricircs iniciros cn
runa, ao rcdor da Caicdral dc Sao Paulo cn
Londrcs, o conirasic cra noiavcl. Acsar, orcn,
do scu asccio cicrior incolunc un ianio
cIocanic cla auscncia dc luia c rcsisicncia quc
arccia indicar a caiial franccsa nao cra a
124
Paris quc conIcci duranic as ninIas viagcns cn
1934, 1936 c ncsno s vcscras da gucrra, cn
1938. Era, rcalncnic, una ouira cidadc.
Enquanio na caiial lriianica, acsar do "Dliiz" c
da Lufiwaffc, das lonlas-voadoras c das V-2, a
vida scguia un riino raiicancnic inalicrado,
Paris arccia una cidadc noria, ainda
iraunaiizada cla vcrgonIa dos quairo anos dc
ocuaao nazisia. Os quasc cinco ncscs quc
iinIan assado dcsdc o dia 25 dc agosio dc
1944, daia da lilcriaao da cidadc, nao iinIan
sido suficicnics ara aagar os vcsigios do
cIoquc noral da dcrroia sofrida. Era a iniacia
Paris c nao a nacIucada Londrcs, quc arccia
una cidadc dcrroiada. A lrancura inaculada da
ncvc, quc cn canada cscssa colria as ruas da
"Ciic Lunicrc" rcalava ainda nais a Icdiondcz
dos scus rcdios cn alandono. A unica noia
alcgrc, na aarcncia, daqucla urlc cnirisiccida,
cran os inuncros landos dc noas risonIas,
irajando ncias grossas c conridas, dc cor rcia
ou anarcla, c os nais ciravaganics cIacus quc
cu janais vira. O iiorcsco conirasic cnirc a
sinlicidadc cagcrada das ncias iio csoric c a
clcgancia nao ncnos cagcrada dos cIacus
nuliicorcs, aconanIados clo conoriancnio
ruidoso das noas, nao soncnic coniriluran
ara dissiar os cnsancnios nclancolicos do
visiianic csirangciro, nas cran os snlolos
cloqucnics da viialidadc inirnscca do ovo
125
franccs. Eulcranics no cccsso dc cncrgia,
nuiias das jovcns arisicnscs lcvaran a sua
algazarra aic Avcnida CIans Elysccs, cujo
anlicnic ouirora iao granfino sc viu
agradavclncnic rcfrcscado clo rudo dc
inuncras c rcnIidas laialIas dc ncvc fcnininas,
nas quais con frcqucncia sc viran cnvolvidos
ianlcn gruos dc soldados noric-ancricanos.
Igual a Londrcs, Paris ianlcn rcgurgiiava dc
uniforncs ianqucs. Ccrios lugarcs, csccialncnic
a "Placc dc l'Ocra" c o quaricirao ao rcdor da
igrcja da Madclcinc onios rcfcridos das
nundanas arisicnscs, arccian noiic, una
rclica auicniica do iunuliuoso vai-c-vcn dc
uniforncs noric-ancricanos no cano dc
rccruias dc Fori Di.
Acsar do alio odcr aquisiiivo do dolar
(cusio oficial dc ccrca dc 60 francos c no ncrcado
ncgro, cnirc 1 200 c 1 500 francos} c dos naos
dc cigarros dc falricaao noric-ancricana (100
francos, ou scja, a nciadc do cusio dc un
cssino alnoo}, faliavan ooriunidadcs ara
conras inicrcssanics dcvido carcncia dc
ncrcadorias nas lojas. Ja alguns ncscs dcois,
as coisas dcvcrian nudar. Aarcccrian cniao,
dianic das lojas suniuosas dc Cucrlain, CIanncl
c ouiros "grandcs" da indusiria dc crfuncs, as
ncsnas filas inicrninavcis dc uniforncs noric-
ancricanos, quc cn Londrcs cniuian as
adjaccncias dos disiriluidorcs dos cacIinlos
126
DunIill, Darling, c ouiros da fana nundial.
Igualncnic, alguns ncscs nais iardc, surgirian
os vcculos or nin laiizados "jinriquias-
liciclcias" c cuja rcscna cfcncra nas ruas
dcsguarnccidas dc iransorics nccanizados,
davan a Paris un curioso "quc" dc nciroolc
cIincsa. Esic ncio dc iransoric, novido
cclusivancnic a fora Iunana, consisiia nun
carrinIo csirciio, cn forna dc larquinIo,
scnclIanic a un "sidccar" dc noiociclcia,
calcndo dcniro dc sua colcriura dc cclofanc, no
naino duas cssoas. Engaiada na frcnic, cono
un cavalo, acIava-sc una liciclcia, cujo dono,
doiado dc oiina nusculaiura c dc un crfciio
"scio scniido" ara dcscolrir frcgucscs
alasiados, colrava cada cdalada a cso dc
ouro. Alcn dcsscs cIanados "vclo-iais" Iavia
ianlcn carruagcns uadas a cavalo c
cquiadas con ianciros. Duranic uns dias dc
folga quc osicriorncnic assci cn Paris, cIcguci
a agar or una corrida dc uns scic ninuios
cfciuada nun daquclcs iais dc acnas 1HP, a
sona dc 400 francos, ou scja, o cquivalcnic ao
rco, naqucla coca, dc un lcnol dc cana dc
soliciro ou dc un quilo dc cafc nodo ou dc
quairo liiros dc qucroscnc ou dc dcz coos dc
linonada. Acsar da ganancia dos scus
conduiorcs, ianio os "vclo-iais" cono os "iais-a-
cavalo" dcscncnIavan naqucla Paris
dcsrovida dc nilus c auionovcis dc alugucl,
127
un auicniico scrvio ullico. Fclizncnic ara os
ocrarios c ara os cnrcgados, os ircns
sulicrrancos csiavan funcionando. Acsar dos
scus carros cronicancnic sucrloiados, cIcguci a
nc scrvir frcqucnicncnic dcssc ncio dc
iransoric duranic os curios crodos dc liccna
assados cn Paris. En rinciro lugar, dcvido
sua raidcz. En scgundo, or scrcn dc graa.
isio orquc as noas fiscais (cncaniadoras con
scus gorros azuis} sc rccusavan icrninanicncnic
a furar os lilIcics dc viajanics fardados.
Mcu cnlarquc ara Lucnlurgo nun
jiao niliiar csiava narcado ara a
nadrugada dc 13 dc janciro dc 1945. Nao qucria
dciar Paris scn assisiir a un "sIow" no Folics
Dcrgcrc. Ecricncia assaz iiorcsca, cono quasc
iudo naqucla coca na caiial franccsa. A
iradicional sala dc csciaculos, sucrloiada cono
scnrc, nosirava arcdcs dcscascadas c ouiros
sinais cvidcnics da auscncia ioial dc conscrvaao
dcvido aos anos dc gucrra c ocuaao. Nun
csforo aarcnicncnic inuiil ara ancnizar o frio
"dc racIar" rcinanic na sala dc csciaculos, con
o scu sisicna dc aquccincnio aralisado dcvido
inossililidadc dc olicr conlusivcl, os
cscciadorcs, cnirc os quais grandc nuncro dc
soldados, oficiais c cnfcrnciras noric-ancricanos,
quasc scn cccao vcsiian csadas caas dc
invcrno. Todos os ncnlros da orqucsira iinIan
scus cscoos cnvolios cn alcs dc la, c nuiios
128
dclcs vcsiian ulvcrcs dclaio dos snolings dc
cor cinza. Con os dcnics laicndo c csfrcgando os
cs, assisii con adniraao c cniusiasno, ao
dcsfilc dcslunlranic das noas do "nu arisiico",
cuja rcscna narcava o onio culninanic dc un
csciaculo riqussino cn dialogos csiriiuais,
scn vulgaridadcs, assin cono vcsiuarios
suniuosos c ccnarios originais. Nada nclIor quc
a aiiiudc csioico-Icroica das noas do nu
arisiico naquclc anlicnic dc olo noric do Folics
Dcrgcrc ainda cn gucrra, ara ilusirar o csriio
inquclraniavcl da gcnic do icairo c a sua
dcicrninaao cn nunca falIar na arcscniaao
do csciaculo, fosscn quais fosscn as
circunsiancias. "TIc sIow nusi go on."
Ao iniciar viagcn no dia scguinic, vcrifiquci
quc os ncus conanIciros, alcn do soldado
conduior do rolusio "jiao" dc cor vcrdc, con a
grandc csircla lranca do ccrciio no ca
acIaiado, csiavan dois sargcnios noric-
ancricanos. Ouiro assagciro un caiiao dc
infaniaria dcsisiira no uliino insianic, o quc
rcrcscniava, ara una viagcn dc unas dozc
Ioras, una lcnvinda solra dc csao viial.
Sanos con airaso, un ouco dcois das 9 Ioras
da nanIa, runo Dclgica, con dcsiino final cn
Lucnlurgo. Dcois dc airavcssar, nais
roncando do quc corrcndo, as ruas da caiial
franccsa, cnlranquccidas dc ncvc, o jiao, ja
dcscnvolvcndo vclocidadc rcgular, cnvcrcdou cla
129
csirada colcria dc ncvc, ccrcada or filciras
inicrninavcis dc arvorcs cnlranquccidas cla
gcada. Dc vcz cn quando assavanos volunosos
caninIcs do ccrciio, cujo ronco cnsurdcccdor
cIcgava a alafar noncniancancnic o rudo nada
dcsrczvcl do nosso vcculo. Quanio nais nos
afasiavanos dc Paris, nais auionovcis ionlados
c cnfcrrujados guarnccian os dois lados da
csirada. A naior aric dcsscs "carros-csquclcios"
csiava arcialncnic sulncrsa cn laio dc una
canada dc ncvc. Na cnirada dc nuiias aldcias
quc airavcssanos, crguian-sc, nas nais lizarras
osics, cono scniinclas sinisiras, ianqucs
alcnacs cnfcrrujados, scnicolcrios dc ncvc.
Enlora a naioria das ovoacs nao nosirasscn
sinais dc dano ou dcsiruiao, Iavia algunas
rclcias dc runas cnlranquccidas. Parccia quc a
ncvc, con o scu nanio lranco dc cnfcrncira,
icniava, nun gcsio dc niscricordia, colrir os
rasios da gucrra. Fasios or sinal ja un ianio
aniigos, ois a rcgiao dc TIionvillc c Fcins, da
qual nos aroinavanos, fora conquisiada clas
iroas noric-ancricanas quasc ncio ano anics.
En TIionvillc, o rcsiauranic "La Cirafc" nos
lrindou con un dclicioso alnoo, consiiiudo dc
lifcs suculcnios, laiaias friias c qucijo
Cancnlcri. No lar daquclc csialclccincnio,
fiquci conIcccndo o lciiciro dc TIionvillc, un
vclIo franccs quc dcscncnIara acl
rcondcranic no novincnio sulicrranco da
130
Fcsisicncia FF1(17}. Por ncio dc un rcccior-
iransnissor, cscondido na sua nodcsia noradia,
o lciiciro agcnic-sccrcio nanicvc, duranic a
ocuaao nazisia, coniaio consianic con a
Inglaicrra. Ccrias noiics, cn Iora rcviancnic
conlinada, o vclIo airioia franccs dirigia-sc a
un cano vizinIo, ondc aguardava o iscar
dulo dc una luz vcrnclIa, anunciando a
cIcgada inincnic dc un aviao lriianico do qual
caan ara-qucdas guarnccidos cada un con 20
isiolas auionaiicas. Esias arnas, iao viiais ara
as foras da Fcsisicncia, o lciiciro as rccolIia,
fazcndo-as cIcgar or ncio dc una
cngrcnagcn conlicada a Paris. Ouiro fciio do
qual sc vangloriava o vclIo lciiciro cra o dc icr
coniriludo ara a noric dc ircs soldados
alcnacs. Ao olscrvar a vclocidadc incrvcl quc
dcscnvolvian os vcculos da WcIrnacIi na sua
fuga dianic do avano dos Aliados, ccrio dia o
vclIo cavou un rofundo luraco no calancnio
dc una das rinciais ruas da cidadc. Nao
dcnorou nuiio ara quc un carro niliiar
alcnao, cn vclocidadc naina, cassc na
arnadilIa salidancnic canuflada or algunas
cdras, norrcndo na caoiagcn csciacular
iodos os scus ircs ocuanics.
Tivc quc usar iodo o ncu ialcnio dilonaiico
ara clicar ao ncu inicrlocuior, scn fcrir a sua
suscciililidadc, as razcs incriosas quc nc
incdian dc acciiar o Ionroso conviic ara
131
visiiar sua casa. E foi assin quc arii dc
TIionvillc scn vcr os dcz ara-qucdas dc ura
scda (valcndo naquclc icno a sona arcciavcl
dc 40.000 francos cada} quc o airioia guardava
cono lcnlrana-irofcu invcsiincnio dc suas
crigosas aiividadcs dc Icroi da Fcsisicncia
Franccsa.
En Fcins, aranos ara visiiar a Caicdral.
Nao csiavanos con rcssa, ois, con o fin dc
cviiar a cIcgada a Lucnlurgo noiic, dccidinos
dc conun acordo, crnoiiar cn CIarlcvillc, na
Dclgica. da qual nos scaravan ainda uns 90
quilnciros. A Caicdral dc Fcins, olra-rina dc
csiilo goiico, daiando do scculo XIII, arcscniava
un asccio assaz curioso, ialvcz unico cn ioda a
sua longa cisicncia, ois csiava cnvolia, aic
quasc o cunc dc suas duas iorrcs dc cor cinza,
dc una csccic dc giganicsca nuralIa cIincsa,
fornada or filciras c filciras dc sacos dc arcia
roiciorcs. Acsar dcssc cuidado, Iouvc alguns
csiragos. Consiaici, na aric sucrior da facIada
dc cdras do cdifcio, a falia dc algunas daquclas
financnic cinzcladas figuras dc sanios c una
cqucna ala fora consunida clo fogo. No
inicrior, orcn, iudo csiava iniacio. A auscncia
dc un dos grandcs viirs dc coloraao c dcscnIos
nagnficos, dcvia-sc (assin nos foi clicado}, nao
ao faio dc icr sido quclrado, nas orquc fora, cn
razao dc scu alissino valor arisiico,
roosiialncnic rciirado clas auioridadcs
132
cclcsiasiicas. O vcnio infcrnal, quc
consianicncnic cnirava cla alcriura, conirilua
ara laiar ainda nais a icncraiura rcinanic, ja
inconforiavclncnic laia no inicrior da Casa dc
Dcus, ondc csiava scndo cclclrada una nissa dc
sciino dia. Enirc as finas arcadas, quc no cunc
da alolada goiica alcanavan a aliura dc uns 40
nciros, acIava-sc un cqucno nuncro dc
arcnics c anigos do norio annino, assin cono
ncia duzia dc soldados ancricanos cn jaqucia dc
cananIa c caaccics dc ao, rcduzidos iodos a
una insignificancia ioial c alsoluia.
Cono a fana da cidadc dc Fcins c dcvida
nao soncnic sua Caicdral, nas ianlcn sua
cIananIa, icnianos, lons iurisias quc
rcicndanos scr, adquirir clo ncnos algunas
garrafas daqucla lclida cclcsic. Porcn, acsar dc
un dos nossos sargcnios icr rcvidcnicncnic
lcvado consigo una caia inicira dc garrafas dc
cIananIa vazias (ara rccclcr una garrafa
cIcia cra olrigaiorio, dcvido aguda falia dc
vidro, cnircgar, alcn da inoriancia cn dinIciro,
ianlcn ouira vazia}, nosso csforo foi inuiil.
Esiavanos ja na iardc dc salado c as lojas sc
acIavan incoravclncnic fccIadas. Fiquci scn a
cIananIa, nas cn concnsaao iravci
conIccincnio con un caiiao franccs quc nc
coniou algunas das ccricncias quc vivcra
duranic o ano c ncio cn quc fizcra aric dos
"Maquis". Moo ainda, a cor rosca do scu rosio
133
liso conirasiava con as linIas aircvidancnic
cncrgicas dc scu dclgado crfil c con a
dcsncsuradancnic grandc isiola quc irazia
dccndurada na ciniura. Coniava agora ja scn
anargura as rivacs quc iivcran dc assar
os cononcnics dos "Maquis" duranic a sua luia
sulicrranca con os nazisias. No invcrno Iavian
sofrido icrrivclncnic dcvido falia dc rouas
adcquadas. Havia ianlcn una cscasscz crnica
dc arnas c nunics. Assin ncsno. rarancnic
dciaran dc dcscncnIar a sua iarcfa dc
iniinidaao c rcrcsalia conira aquclcs clcncnios
da oulaao franccsa quc, or covardia,
conodisno ou sinlcsncnic or dinIciro, sc
dciaran lcvar colaloraao con as auioridadcs
nazisias. Quando, or volia da ncia-noiic, o
rudo furioso dc un auionovcl assando cn alia
vclocidadc dcscriava os Ialiianics dc un
lugarcjo qualqucr, clcs cocIicIavan ncio
rcsciiosos, ncio aicnorizados. "La vao os
Maquis". So os "Maquis" c os alcnacs ossuan
gasolina. En gcral, as ccdics csiavan a
cargo dc 4 a 5 Ioncns arnados aic aos dcnics.
Alguns dos rcidcs do gruo ao qual cricncia o
ncu inicrlocuior dcsiinavan-sc a cfciuar a
"convcrsao" do rcfciio dc una aldcia cujo afa cn
colalorar con os nazisias cra noiorio. Nun
dcsscs casos, dcois dc icr sido o rcfciio
advcriido duas vczcs clos "Maquis" or
ncnsagcns cscriias, una noiic foran rocura-lo,
134
dc auionovcl. Duranic duas Ioras os raazcs
icniaran fazc-lo nudar dc oiniao, ancaando-o,
caso conirario, dc fuzilancnio. Tudo foi dclaldc,
ois o rcfciio filo-nazisia insisiia na sua aiiiudc
dcsasirosa. Una noiic, alguns noos dos
"Maquis", cnirc os quais sc acIava o ncu
inicrlocuior, irroncran na rcsidcncia do rcfciio
rccalciiranic, fuzilando-o na rcscna da csosa c
do scu jovcn filIo. "Foi icrrvcl", dissc o caiiao,
"nas nao iivcnos alicrnaiiva. TnIanos quc agir
raidancnic."
Quanio ao iraiancnio discnsado aos
franccscs unifornizados cricnccnics s foras
dc ocuaao nazisias, o casiigo variava confornc
a sua caicgoria. ridicularizaao ara os
gcndarncs c cccuao sunaria ara os
nilicianos (civis unifornizados clos nazisias c
cncarrcgados da iarcfa dc iniinidaao conira os
scus aircios}. O casiigo favoriio ara os
gcndarncs risionciros consisiia cn dcsi-los,
nandando-os dc volia, vcsiidos acnas dc
cuccas. Nuna ocasiao, 20 gcndarncs aanIados
clos "Maquis" nuna cidadc iivcran dc sofrcr
cssc casiigo dcgradanic. "Foi una vcrdadcira
IunilIaao colciiva", dissc rindo o caiiao,
"orcn, ainda assin, lasianic rcfcrvcl soric
quc rcscrvavanos aos nilicianos". Ao
irroncrnos nuna aldcia, a nossa rincira
iarcfa cra gcralncnic a dc "caiar" os nilicianos
cn suas casas c lcva-los raa ullica, ondc
135
cran olrigados a sc dcsircn, scndo cn scguida
sunariancnic fuzilados. Cariazcs rcgados na
arcdc da casa dianic da qual ionlavan
coniinIan a cnuncraao dos dcliios or clcs
conciidos.
Cono c conun cn cocas dc grandcs
iransiornos, cisiia ianlcn o clcncnio iiorcsco
na aiuaao dos "Maquis". Assin, cnquanio os
agriculiorcs olrcs cran dcsojados acnas dc
algunas galinIas, os fazcndciros c concrcianics
quc sc Iavian cnriquccido no ncrcado ncgro dc
naas ou dcnais roduios dc alincniaao cran
olrigados, sol a nira dos rcvolvcrcs, a cnircgar
iodo o scu lucro cn dinIciro. Una vcz dc ossc
do nonic dc noias cuja sona assava
frcqucnicncnic dc ncio nilIao dc francos, o
"ncrcadoncgrisia" cra convidado a accndcr o fogo
na larcira c cn scguida assisiir qucina do scu
dinIciro, aiirado s cIanas clos raazcs dos
"Maquis". "Nossa inicnao cra acnas casiigar os
quc sc dcdicavan ao canlio ncgro, c nao dc lcvar
ara nos o lucro daquclc concrcio ilciio"
clicou o caiiao.
Voccs cIcgaran ianlcn a fuzilar
nulIcrcs? crgunici.
Sin, ianlcn nulIcrcs. No cnianio, na
naioria dos casos, nos nos conicniavanos
acnas cn rasar-lIcs os calclos.
136
Houvc nuiios casos dc Iisicrisno duranic
os fuzilancnios?
Nao. Quasc iodos soulcran cnfrcniar a
noric dc nancira corajosa. Inclusivc as
nulIcrcs.
O caiiao icria coniado nuiio nais dc suas
ccricncias, nas a luzina do nosso jiao nc
olrigou a icrninar a cnircvisia cicnoranca. Ao
dciar a cidadc dc Fcins o jiao dcslizava
conicnic airavcs da lancic colcria dc ncvc quc,
inrcssionanic na sua nonoionia, arccia
csicndcr-sc aic o infiniio. Quanio nais crio
cIcgavanos dc CIarlcvillc, naior nuncro dc
auionovcis dc iodos os iios jazian rciorcidos c
cnfcrrujados lcira da csirada. Un ianquc
alcnao, con a iniura un ianio aagada, nas
ainda cn crfciio csiado dc conscrvaao,
dcscriou ncu inicrcssc dcvido osiao cn quc
sc cnconirava. virado ara laio, cono sc iivcssc
dado una canlalIoia. "Aconiccc s vczcs
duranic aiaqucs acrcos dcvido dcslocaao do
ar", clicou un dos sargcnios. Duas vczcs
iivcnos quc arar, a fin dc cilir os nossos
docuncnios cn osios rodoviarios guarnccidos
cla olcia niliiar. Un ligciro canc, scguido dc
coniincncia dirigida ninIa farda dc oficial, c a
viagcn coniinuava. Eran aroinadancnic cinco
Ioras da iardc, quando, assando clos
arrcdorcs dc Mczicrcs, cniranos cn CIarlcvillc,
137
cidadczinIa dc uns 20.000 Ialiianics, con
asccio auicniico dc raa dc gucrra, or sc
acIar rclcia dc soldados noric-ancricanos,
iodos irajando uniforncs dc cananIa. A alguns
quilnciros dcssc lugarcjo do noric da Frana,
cncravada no dcariancnio das Ardcnas,
concava a linIa avanada da frcnic dc conlaic.
A laialIa das Ardcnas, acsar dc ja ofcrcccr
vaniagcn dcfiniiiva aos Aliados, ainda csiava
scndo iravada. Ignoravanos quc, rccisancnic
no dia da nossa cIcgada, ou scja, a 13 dc janciro
dc 1945, iroas do V Coro do Ecrciio noric-
ancricano iinIan iniciado un aiaquc conira o
flanco das osics alcnas, a lcsic dc Houffalizc,
ou scja, a uns 80 quilnciros dc CIarlcvillc. Foi
cn Houffalizc quc, scnanas nais iardc, dcvia scr
cfciuada a junao cnirc as iroas do I c Ill
ccrciios noric-ancricanos, conandados
rcscciivancnic clos gcncrais Courincy H.
Hodgcs c Ccorgc S. Paiion. O conjunio dcsics
dois ccrciios consiiiua o XII Cruo dc Ecrciio
Noric-ancricano, conandado clo Ccn. Onar
Dradlcy c dcscncnIara acl viial cn iodas as
fascs da conquisia da AlcnanIa.
Un icncnic quc cricncia ao Coro dc Para-
qucdisias, quc cnconirci logo dcois do janiar no
Hoicl Asior, c un ouco anics do ioquc dc
rccolIcr das 9 Ioras da noiic, rcvcniu-nc con
insisicncia conira os riscos quc corranos con o
nosso vcculo, sc orvcniura nao arasscnos ao
138
rinciro sinal dc "alio". A ordcn quc iinIan os
soldados cra dc aiirar rinciro c crguniar
dcois. Snlolo crcssivo da fcrocidadc con a
qual csiava scndo iravada a laialIa das Ardcnas,
foi a confissao do icncnic ara-qucdisia, dc icr
clc norio a sanguc-frio, soldados alcnacs quc,
con as naos crguidas, csiavan caninIando cn
dircao s linIas noric-ancricanas. "s vczcs
dissc-nc o icncnic dciavanos assar un ou
ouiro ilcso, ara os dcnais criarcn coragcn.
Quando cniao sc fornava un gruo sulsiancial
dc "Krauis"(18} ronios a sc cnircgarcn,
dcscarrcgavanos os nossos fuzis c nao
ccssavanos dc aiirar aic vc-los iodos csicndidos
no cIao. Nao csiavanos fazcndo ouira coisa
scnao vingar a ncnoria dc inuncros dos nossos
raazcs norios daqucla ncsna forna clos
rorios alcnacs."
Dcianos CIarlcvillc s quairo da
nadrugada. Tivcnos quc assar or inuncros
osios dc conirolc ondc os guardas
invariavclncnic cdian a conira-scnIa.
Fcsondanos, confornc cra vcrdadc, quc a
ignoravanos, ois csiavanos acnas dc
assagcn, viajando ara Lucnlurgo. Dcois
quc o noiorisia cilia os docuncnios, scnrc
inIanos crnissao ara rosscguir. O jiao nos
lcvava vclozncnic airavcs dc ovoacs cn
runas c colcrias dc ncvc, or cnirc vasias
florcsias, cujos nilIarcs dc arvorcs davan a
139
ilusao dc csiarcn cccuiando una csccic dc
dana clcganic, dcvido ao novincnio dc suas
coas colcrias dc ncvc nun coninuo giro
ilusorio.
Anics dc cIcgarnos Iisiorica cidadc dc
Scdan, airavcssanos, cla scgunda vcz naqucla
viagcn, o rio Mosa. En CIarlcvillc, ondc o
cnconiranos cla rincira vcz, cra un ianio
csirciio c sujo, nas cn Scdan ja sc nosirava
nais inoncnic no ncio da dcsolaao arida da
aisagcn quc o ccrcava c quc sc caracicrizava
or onics dcsnoronadas, runas c casas
dcrruladas. Naqucla ncsna rcgiao ianlcn sc
iravara una laialIa das Ardcnas, logo no incio
da Princira Cucrra Mundial c cujo onio-cIavc
cra caiancnic aquclc rio dc asccio un ianio
dccccionanic. Foi la quc, cn 27 dc agosio dc
1914 o Cal. Dc Longlc dc Cary, conandanic do IV
Ecrciio franccs, dcu a ordcn Iisiorica. "Os
alcnacs icn quc scr rccIaados ara dcniro do
rio Mosa."
Nas vizinIanas dc Scdan cnconiranos
algunas casanaias da cclclrc LinIa Maginoi; c,
ja na cidadc, iivcnos quc nos sulncicr ao
cosiunciro conirolc dc docuncnios cla olcia
niliiar. O asccio gcral daqucla urlc Iisiorica
cra lasianic cnirisicccdor, dcvido ao
rclaiivancnic grandc nuncro dc scus rcdios
danificados ou cn runas. Foi a laialIa dc Scdan
140
dc 1o. dc scicnlro dc 1870 quc sclou a soric do
Scgundo Incrio Franccs. Princialncnic dcvido
confusao rcinanic cnirc o alio conando franccs
c or icrcn os scus gcncrais sulcsiinado as
foras alcnas conccniradas na rcgiao, foi quc un
odcroso ccrciio franccs dc uns 100.000
Ioncns caiu na arnadilIa norial rcarada clo
ininigo, lcvando o Incrador Naolcao III a iar
ali a landcira lranca, c alguns dias nais iardc
aldicar do irono da Frana. A uns quinzc
quilnciros da cidadc airavcssanos a fronicira
lclga, narcada clas alavras "Doanc... Toll"
(alfandcga}, na arcdc dc suas guariias, agora
ioialncnic vazias. Passar scn nais ncn ncnos
or csic osio, nornalncnic guarnccido or
cquics dc fiscais aduanciros, icnidos cla sua
inlicancia, cra una das oucas vaniagcns
aufcridas or una viagcn cn icno dc gucrra.
Quanio nais nos aroinavanos dc
Lucnlurgo, naior cra o nuncro dc conloios
noiorizados quc cnconiravanos. CaninIcs dc
cor narron-vcrdc rclcios dc soldados, cn irajc
dc conlaic, rcnsados uns conira os ouiros, os
rosios rulros dc frio c as cosias alrigadas or
colcriorcs anarclos. Nos radiadorcs dc nuiios
dos caninIcs, assin cono dos ouiros vcculos,
ircnulavan landcirolas fornadas or rcsios dc
ara-qucdas dc cor lilas rosada, scrvindo assin,
dc onio dc rcfcrcncia aos nossos avics, a fin dc
cviiar nal-cnicndidos faiais. Alguns dos jics
141
irazian, na frcnic, varas dc ao vcriicais, cuja
aliura sc clcvava lasianic acina da caoia do
vcculo. Scrvian ara coriar os fios dc aranc quc
os nazisias, salcdorcs dc quc os jics niliiarcs
andavan frcqucnicncnic con o ara-lrisa
alaiado, cosiunavan csicndcr airavcs das
csiradas. Don nuncro dc oficiais c soldados
aliados iivcran suas calcas arrancadas or csia
cilada dialolica dos alcnacs. A aisagcn cla
qual dcslizanos cra dc una irisic nonoionia,
inicrcalada or un scn-nuncro dc ovoacs
cuja rua rincial arcscniava scnrc as
ncsnas casas dc cor cinzcnia ou cslranquiada
c nancIadas dc lana, c os invariavcis dcsiroos
dc auionovcis c ianqucs, nuiios dclcs ncio
soicrrados cla ncvc, na lcira da csirada.
Afinal, clas 8 Ioras da nanIa, un
agloncrado dc cqucnas iorrcs solrcssaindo
disiancia, da lrancura da ncvc, nos anunciava
quc inIanos alcanado a cidadc dc
Lucnlurgo.
142

Captulo VIII
DA "RDIO LUX" PARA A
ESTAO SECRETA
Mcu iralalIo cn Lucnlurgo c radicalncnic divcrso
do quc nc iniaran cn Londrcs Lucnlurgo c
ainda raa dc gucrra Elycna c Zoya conian suas
avcniuras cono iralalIadoras-cscravas dc Hiilcr
Una visiia rovidcncial.

Todos os quc ja iivcran cnscjo dc ariiciar
dc una gucrra, ccriancnic conIcccran, clo
ncnos una vcz, a scnsaao dcsagradavcl dc sc
cnconirarcn icnorariancnic "crdidos". A gcnic
sai con ordcns ninuciosas, lurocraiicancnic
crfciias, nas ao cIcgar ao lugar dc dcsiino, o
oficial a qucn csiava cndcrcada a ncnsagcn ja
sc nudou ou dcsaarcccu c frcqucnicncnic
con clc, iodo o scu csiado-naior. Por ouiro lado,
quando sc c fcliz cn cnconira-lo, clc csia dc ial
nancira rcocuado con os afazcrcs do noncnio
quc, aos lcr sucrficialncnic o docuncnio
cnconira un rcicio qualqucr ara dcsisiar o
oriador, alcgando quc a dccisao scra ionada
"nais iardc". Foi jusiancnic isio o quc nc
rcsondcu o caiiao ao qual cnircguci as ordcns
quc oriava, dcsiacando-nc, dc forna gcral, ara
"scrvios na Fadio Lucnlurgo". Dcois dc
143
insisiir duranic alguns dias, fui finalncnic
cncaninIado aos cscriiorios do Coroncl
cncarrcgado da cIcfia daqucla cnissora,
dcnoninada, cn sua forna coloquial, "Fadio
Lu". Tivc logo duas dcsagradavcis surrcsas. cn
rinciro lugar, ao invcs dos irinia rcdaiorcs
ronciidos cla dircao da ADSIE, cnconirci
acnas ircs; cn scgundo lugar, aquclc unIado
dc sargcnios oligloias quc la sc acIavan,
cnconiravan-sc csiriiancnic liniiados iarcfa
dc iraduao. En ouiras alavras, ao invcs dc,
lascados cn noicias fornccidas clas agcncias
noiiciosas cscrcvcrcn un "sIow", csiavan
sinlcsncnic iraduzindo do inglcs ara o alcnao
un loncco cscriio naqucla lngua or un rcdaior
noric-ancricano. Assin scndo, a iarcfa da qual
nc acIava incunlido scria a dc sucrvisionar os
ircs raazcs do ccrciio no scu iralalIo, c zclar
ara quc cn circunsiancia alguna sc dcsviasscn
do icio fornccido, corrigindo ianlcn quaisqucr
crros idionaiicos da lngua alcna. Scn con isio
dcsncrcccr a nolrc aric da iraduao, icnIo a
dizcr quc nunca nc agradou cssc rano dc
aiividadc. Sou, ianio or fornaao cono or
inclinaao, nuiio nais rocnso a crcssar,
con naior ou ncnor facilidadc, os ncus rorios
cnsancnios, do quc dcdicar-nc rcfornulaao
dc idcias alIcias. Tanio assin quc, o quc nais nc
susicniou duranic a icnorada das lonlas V-1
c V-2 cn Londrcs, foi rccisancnic o faio dc
144
dcsfruiar, no dcscncnIo dc ninIas funcs dc
rcdaior-cIcfc da scao dc noicias da ADSIE, dc
iananIa lilcrdadc dc crcssao c dc aao, quc
aiingia raiicancnic una lcna auiononia.
Con a finalidadc dc nc livrar, na ncdida do
ossvcl, das rcocuacs, dcdiquci cada ninuio
do ncu icno livrc a asscios clas ruas da
cidadc ondc os caricIos da gucrra nc Iavian
lanado.
A cidadc dc Lucnlurgo, caiial do cqucno
as do ncsno nonc coniava naqucla coca con
uns 60.000 Ialiianics. Ela icvc a soric dc,
acsar dc sofrcr a gucrra c a ocuaao nazisia,
odcr conscrvar raiicancnic iniacio o scu
valioso airinnio dos cdifcios Iisioricos,
cnfciiados dc iorrcs ncdicvais dc asccio
iiorcsco, assin cono scus rcdios rcsidcnciais,
un ouco aniiquados, nas dc consiruao c
linIas solidas. Una das caracicrsiicas
rcondcranics do ovo dc Lucnlurgo c un
ronunciado scnso dc indccndcncia, o qual sc
rcflcic no iradicional lcna. Mir wllc llciwc, wai
ncr sin(19}
Acsar dc icrcn cnconirado alguns iraidorcs
colaloracionisias lucnlurgucscs rccruiados
csscncialncnic nas classcs ncdia c alasiada, os
alcnacs, ncsno dcois dc icrcn cfciuado una
rcforna ioial no sisicna dc cnsino do
145
Lucnlurgo cn noldcs nazisias, nunca
conscguiran conquisiar o csriio, c nuiio ncnos
as sinaiias do ovo daqucla cqucna naao quc,
cn surdina, caniava. Es gcIi allcs vorulcr, cs
gcIi allcs vorlci in Novcnlcr, in Dczcnlcr
ass lc Prcisc nc' Ici...(20}. O "russiano", no
cnianio, nao sc conicniou cn crnancccr acnas
"aic o fin do ano". E, caso nao iivcssc sido
lilcriado o rcsio do coniincnic curocu do
donnio nazisia, voluniariancnic ou nao o
Lucnlurgo acalaria scndo dcfiniiivancnic
incororado ao Tcrcciro FcicI. Os nazisias, alias,
iinIan clalorado grandiosos lanos ara o
cqucno as, quc ooriunancnic dcvia scrvir dc
junao ara una rojciada c nodcrnssina auio-
csirada, ligando Londrcs a Dcrlin, nun iriangulo
dc conunicacs aliancnic inorianic. Quanio
cidadc dc Lucnlurgo, iria scr conlciancnic
rcconsiruda c nodcrnizada, dc nodo a odcr
agruar dcniro dos scus liniics nuniciais una
oulaao quairo vczcs naior ou scja, uns
250.000 Ialiianics. Porcn, fclizncnic ara a
Euroa c o nundo, a grandiosa rodovia Iiilcrisia,
cujo oljciivo rincial scria o iransoric facil dos
conquisiadorcs nazisias dc onia a onia nuna
Euroa or clcs cscravizada, nunca sc
naicrializou. Os acaios c sinaiicos Ialiianics
da cidadc dc Lucnlurgo. asscando naquclc dia
dc janciro dc 1945 cla Avcnuc dc La Lilcric,
conicnlando as foiografias da cniao gra-
146
duqucsa CIarloiic c do Prncic Jcan, cosias
cn iodas as viirinas, ja concavan a sc csqucccr
dc quc acnas alguns ncscs airas aqucla via
rincial ainda sc cIanava "AdolI Hiilcr
Sirassc". O quc, orcn, nao odia scr clininado
nuiio facilncnic cra a lcnlrana quc cvocava
un rcdio inoncnic, crio do corrcio-gcral.
cIanado "Vila Pauli", aniigo quaricl-gcncral da
icnida "Ccsiao". Poucos cran os cidadaos dc
Lucnlurgo quc, ao crgucrcn a visia ara as
quairo iorrcs quc guarncccn aquclc rcdio dc
asccio sinisiro, odian cviiar un arrcio. fora
ali quc nuiios dos scus faniliarcs c anigos
iinIan sido sulnciidos s nais crucis ioriuras c
vcancs. Acsar dc icr, con a cnirada das iroas
noric-ancricanas, sc livrado do csadclo da
ocuaao nazisia, Lucnlurgo ainda
crnanccia, naquclc ncs dc janciro dc 1945,
una auicniica raa dc gucrra. Ao noric da
cidadc, crio dc EcIicrnacI (cidadczinIa
lucnlurgucsa cncosiada fronicira alcna, a
uns 30 quilnciros da caiial}, coniingcnics
noric-ancricanos csiavan iravando rcnIidos
conlaics con iroas alcnas, conccniradas nas
roinidadcs do cqucno Diilurgo. Pclo lado
ocidcnial dc Lucnlurgo, nuna disiancia dc
acnas 47 quilnciros, o ccrciio ianquc csiava
cncnIado nuna scric dc conlaics cuja
finalidadc cra dcslocar os alcnacs, da cidadc dc
Tricr.
147
Tanio as acs lclicas ao rcdor dc Diilurgo
cono dc Tricr cran acnas rcaraiorias ara a
fuiura invcsiida nacia das iroas do Ccn.
Paiion, cuja inicnsificaao dcvcria scr auncniada
dc dia ara dia, a fin dc culninar na ruiura
ioial das linIas ininigas runo a Collcna. Por
ocasiao da ninIa cIcgada ao Lucnlurgo,
orcn, c duranic algun icno ainda, a siiuaao
do III Ecrciio noric-ancricano, luiando nas
vizinIanas daquclc as-nirin, crnanccia
ainda cn lcno fluo. Circulavan loaios dc quc
csiava scndo rcarada clos alcnacs una
conira-ofcnsiva dc grandcs roorcs conira a
cidadc dc Lucnlurgo. Ouiros loaios, nao
ncnos inicnsos, dizian csiar a cidadc rclcia dc
franco-aiiradorcs quc sc icrian infilirado airavcs
das nossas linIas con a inicnao dc scncar o
anico ianio cnirc a oulaao civil cono cnirc a
nuncrosa guarniao niliiar ianquc. Confcsso
quc, duranic os rinciros dias da ninIa csiada
cn Lucnlurgo, ccrincnici una scnsaao
assaz dcsagradavcl acsar do csado caaccic
dc ao na calca con a ccciaiiva ouco
aninadora dc scr aiingido a qualqucr insianic
or una lala iraiocira vinda dc una das
nilIarcs dc janclas das ruas. Scnsaao
scnclIanic, nas cn roorcs lcn nais
clcvadas, cu dcvia ccrincniar alguns ncscs
dcois, duranic os ncus frcqucnics asscios a
c, airavcs dc cidadcs c aldcias do icrriiorio
148
alcnao rcccn-conquisiado. Nunca cIcguci a scr
dirciancnic alvcjado, orcn os frcqucnics csialos
c disaros dc caralina ou dc isiola, dc origcn
ignorada, fizcran-nc csircncccr dc susio, nais
dc una vcz. Havia na cidadc dc Lucnlurgo,
ouirossin, una scric dc ouiros rudos lclicos,
dos quais, ialvcz o nais crsisicnic cra o cco do
fogo dc ariilIaria das laialIas quc csiavan
scndo iravadas na vizinIana. Parccia un surdo
c rolongado rufar dc ianlorcs, oniilIado dc
csirondos violcnios. En scguida, ao dininurcn
aquclcs laiidos furiosancnic roucos, rcssurgian
novancnic os lranidos alafados, gcncralizados,
cono un fundo nusical crnancnic.
"lllloouuunnn... lllloouuunnn"! s vczcs,
quando auncniava a inicnsidadc do fogo, as
vidraas das janclas csircnccian, csccialncnic
or ocasiao dc closcs nais forics rovocadas
or oluscs isolados, caindo dcniro da roria
cidadc c quc nc lcnlravan or sua inicnsidadc
os csirondos das V-1 c ncsno das V-2 dc
Londrcs. Ouiros rudos lclicos con os quais cu ja
Iavia iravado conIccincnio na caiial lriianica,
cran as violcnias rajadas das laicrias anii-
acrcas, csccialncnic noiic, c o canio-sussurro
dos nuncrosos cnancs dos nossos
lonlardciros, nal visvcis a olIo nu, orcn
inicnsancnic rcconforianics.
Para algucn quc iinIa airavcssado o infcrno
do icrror dc Londrcs, os crigos quc Lucnlurgo
149
arcscniava naquclc icno dcvcrian arcccr
rclaiivancnic insignificanics. Porcn os ncus
ncrvos ja sc acIavan iao alalados, quc
frcqucnicncnic nc scniia invadido, ncsno
quando sc davan closcs rclaiivancnic fracas,
or un angusiianic scniincnio dc ncdo, quasc
aiingindo o anico c quc, na caiial lriianica
janais nc Iavia assaliado, ncsno duranic os
iorcs lonlardcios.
Foi logo aos a ninIa cIcgada a Lucnlurgo
quc iivc a ooriunidadc dc cnconirar, cla
rincira vcz, alguns "cscravos do iralalIo" da
naquina dc gucrra nazisia; ou, nclIor, cscravas,
ois cran duas noas, una cIanada Elycna c a
ouira, Zoya, anlas naiurais da Ucrania, con 16
c 19 anos dc idadc, rcscciivancnic. Ao ouvi-las
caniando, dcsdc o ananIcccr, quando iniciavan
scus afazcrcs dc arrunadciras do nosso
alojancnio, cra inossvcl inaginar quc Iavia
oucos ncscs ainda, clas csiavan sujciias a un
rudc rcginc dc iralalIo forado. Con os ncus
conIccincnios da lngua russa, nao iivc
dificuldadc dc ganIar a confiana das duas
noas, lcvadas fora clos alcnacs, dc sua
cidadc naial dc VorocIylovgrad.
"Por la, cnircianio, a frcnic dc conlaic ja
assou ircs vczcs", dissc Elycna, cnglolando
ncsia frasc casual, ioda a sua rcocuaao or
scus ais, un irnao c ircs irnas, quc fora
150
olrigada a dciar na sua icrra dc origcn. Quanio
ao scu iralalIo na AlcnanIa, quc
invariavclncnic cra cccuiado dclaio dc cscolia
olicial, consisiia inicialncnic cn iransoriar
cincnio cn carrinIos dc nao. Cono cran nais
jovcns quc as ouiras nulIcrcs, Elycna c Zoya
rccclcran un cqucno "alaiincnio" na sua
quoia Ialiiual dc 75 quilos dc cincnio or
viagcn, quc cada iralalIadora cra olrigada a
cnurrar. Mais iardc clas foran cnviadas ara
una falrica dc naicrial lclico, ondc cran
foradas a sc lcvaniar diariancnic s 3 Ioras da
nadrugada c con nada nais no csinago quc
un Kaffcc-Ersaiz (cafc sulsiiiuio}, dc gosio airoz,
iinIan quc iniciar a sua ardua c rolongada
iarcfa diaria. Dornian vinic ou irinia dclas nuna
larraca aquccida acnas or un unico forno, ao
rcdor do qual iodas as noas sc rcunian dcois
do iralalIo. Sua vida na AlcnanIa sc rcsunia
nas scguinics quairo alavras. "cansao, frio,
sujcira c ancadas".
Foi no quinio dia da ninIa csiada cn
Lucnlurgo quc Zoya c Elycna, Ionrando a
anizadc quc or nin scniian, sc arcscniaran
vcsiidas con a "farda" quc irajavan duranic o
scu icno dc iralalIo forado. saaios
grossciros, dc couro rcio, cIacados dc fcrro,
calas conridas c llusas dc cor azul-narinIo.
Enquanio adnirava as florzinIas dclicadancnic
lordadas na llusa dc Elycna, iocou a canainIa.
151
O visiianic cra Drcwsicr Morgan, cIcfc do
dcariancnio dc radio do "Officc of War
Infornaiion" c fundador da ADSIE, quc cu
conIccia dcsdc Londrcs c ao qual, duranic un
foriuiio cnconiro cn Lucnlurgo, alguns dias
airas, rcvclara o ncu dcsconicniancnio con o
cargo dc sucrvisor dc iraduiorcs da Fadio
Lucnlurgo. Drcwsicr Morgan nc Iavia coniado,
or ocasiao daquclc cnconiro, quc agora ocuava
o cargo dc cIcfc dc radio-conunicacs do
Dcariancnio da Cucrra Psicologica do XII
Cruo dc Ecrciios noric-ancricanos. Cono
scnrc Iavia dcnonsirado un inicrcssc quasc
aicrnal cla ninIa cssoa, nao Icsiici cn
cor-lIc aquclcs ncus rollcnas un ianio
dclicados.
Aos icr fccIado cuidadosancnic as orias
do quario c ccriificar-sc dc quc ianio Zoya cono
Elycna iinIan voliado s suas aiividadcs
roiinciras nas dccndcncias do rcdio, Drcwsicr,
falando ainda nais laio quc dc cosiunc,
indagou sc cu orvcniura csiaria inicrcssado cn
"nudar dc anlicnic". Mais cauicloso agora,
dcois da dcccao quc iivcra, dcvido ninIa
rcsicza nanifcsiada cn Londrcs cn acciiar un
scrvio dcsconIccido, rcfrcci a ninIa voniadc dc
"acciiar qualqucr coisa"; or isso, cnlora
inicrcssado cn nc afasiar do anlicnic "iraduior"
da Fadio Lucnlurgo, cdi ao ncu inicrlocuior
clicacs dcialIadas solrc o gcncro dc iralalIo
152
quc clc iinIa cn ncnic. Acsar da ninIa
insisicncia, cnircianio, Drcwsicr nao sc alriu
ioialncnic. Elicou acnas quc sc iraiava dc
una cnissora dc radio sccrcia noric-ancricana
ara irradiar cn lngua alcna c cuja cquic
consisiia dc un cqucno gruo, orcn aliancnic
sclcio c qualificado. ccria aliura da nossa
convcrsa, con un sorriso un ianio nalicioso,
Drcwsicr Morgan cdiu-nc quc o uscssc a ar
da linIa roagandsiica adoiada ianio cla
ADSIE cono cla Fadio Lucnlurgo, cn rclaao
ao surrccndcnic avano das iroas alcnas nas
Ardcnas. Ao scr infornado dc quc anlas sc
Iavian csforado cn arcscniar aqucla conira-
ofcnsiva alcna cono a "uliina cariada dc Hiilcr",
ou cono un "gcsio dc dcscscro suicida" da
AlcnanIa nazisia c dc afirnar quc "Hiilcr, acsar
das suas afirnacs, nunca cIcgaria a
Aniucria", Drcwsicr dissc. Posso lIc rcvclar quc
a cnissora ondc vocc ira iralalIar, sc quiscr,
csia, clo conirario, adoiando una osiao
dianciralncnic oosia. Nao soncnic cla csia
anunciando quc Hiilcr vai ncsno cnirar cn
Aniucria, cono roncic avanar alcn daqucla
cidadc lclga. Nuna csiaao "ncgra", ial
roccdincnio c cIanado "arnadilIa
roagandsiica". Salcnos, dc fonic
alsoluiancnic scgura, quc Hiilcr nao alcanara o
scu oljciivo. Esianos, anics dc nais nada,
clcvando roosiialncnic o noral dos ouvinics
153
alcnacs a un grau dc cscrana ariificialncnic
cagcrado, con a finalidadc dc rovocar o scu
dcsnoronancnio nais violcnio, cla dcccao
quc irao icr, ao ficar aicnic nun fuiuro roino,
o fracasso dcfiniiivo da conira-ofcnsiva das
Ardcnas, ordcnada clo scu ldcr. Alias, nao
arriscanos nada. Sc, or qualqucr noiivo
inrcvisvcl, os ccrciios nazisias lograrcn,
acsar dc iudo, cIcgar a Aniucria, nos nos
saircnos nuiio lcn, ois cranos nos quc
"inIanos razao", cn confiar no gcnio niliiar do
"FuIrcr". Caso fracassasscn no scu inicnio,
ainda conscrvaranos a lcna confiana dos
nossos ouvinics alcnacs, ois ncnIun dclcs
odcria susciiar dc quc o nosso lrado
consianic. "CIcgarcnos a Aniucria"...
"Uliraassarcnos Aniucria", icria sido noiivado
or ouira coisa scnao clo nais uro c lcgiino
airioiisno.
Afinal dc conias, Drcwsicr crgunici
csia sua csiaao c alcna ou aliada?
Prcicndc scr una csiaao alcna nas c una
cnissora aliada, ou anics, noric-ancricana. Dc
faio, c a rincira csiaao "ncgra" na Hisioria
niliiar dos Esiados Unidos c faz aric do XII
Cruo dc Ecrciios... Mas, ja falci nuiio, ialvcz
dcnais... O rcsio vocc conIcccra dc "rincira
nao" logo dcois dc sua arcscniaao na... c
154
sussurrou ao ncu ouvido na Avcnida Drasscur
no. 16.
155

Captulo IX
AVENIDA BRASSEUR No. 16
Palaccic fidalgo scrvc dc canuflagcn ara as
aiividadcs dc una csiaao sccrcia Escculacs cn
iorno do nisicrioso rcloquc fccIado da roricdadc
Tcniaiiva dc saloiagcn Foiografar as cnrcgadas
dcsidas cra o "Iolly" do dilonaia nazisia
Caracicrsiicas rinciais dos rogranas c do cssoal
da 12-12.

O faio dc o quaricl-gcncral dc una radio
niliiar sccrcia scr localizado nun alaccic,
arccc un conira-scnso. Porcn cra la, na
Avcnida Drasscur no. 16, siiuada nun
arisiocraiico sulurlio da cidadc dc Lucnlurgo,
quc funcionou noiic aos noiic, duranic uns scic
ncscs, a cnissora sccrcia do ccrciio noric-
ancricano, cIanada 12-12. 0 conirasic cnirc o
anlicnic disiinio da fidalga nansao c as
aiividadcs icncrarias, aic ncsno un ianio vis,
dos scus ocuanics cra flagranic c oljcio dc un
scn-nuncro dc concniarios c aarics irnicos.
Dcn cnicndido, concniarios c aarics
rovcnicnics da roria cquic da cnissora
sccrcia, ois a oulaao dc Lucnlurgo, con
cccao dc algunas alias auioridadcs, ignorava
or conlcio a vcrdadcira naiurcza das nossas
aiividadcs, salcndo acnas iraiar-sc dc un local
156
ocuado or una rcariiao do ccrciio noric-
ancricano, ois o consianic vai-c-vcn dc gcnic
fardada dava cssa inrcssao. Nao vou iao longc
cn afirnar quc ncnIun Ialiianic da cidadc
janais icnIa dcsconfiado dc quc "alguna coisa"
csiava scndo iranada airas do alio nuro quc
ccrcava o arquc incnso, ao rcdor do rcdio dc
graniio cinza-cscuro, dc dois andarcs, c quc nos
scrvia dc rcdaao, osio dc cscuia, laloraiorio,
ccniro inicrrciaiivo dc dados do Scrvio dc
Inicligcncia c... ara alguns dos ncnlros da
cquic da 12-12, ianlcn dc Ioicl.
Podcrian sc crguniar qual a finalidadc
vcrdadcira do nisicrioso rcloquc fccIado dc cor
vcrdc-oliva, cuja silIucia aarccia airavcs dos
arlusios do arquc. Talvcz quc alguns dos
vizinIos sc icnIan acrcclido ncsno da
cIcgada daquclc vcculo dc asccio
dcsrcicnsioso quc, arrasiado or un caninIao
do ccrciio, fora dciado no arquc da nansao do
no. 16, ouco anics do incio das irradiacs da
12-12. Porcn, o quc ncn os vizinIos c ncn os
iranscunics odian vcr dc fora c ncn ccriancnic
adivinIarian, cra quc aquclc vcculo dc asccio
lasianic sinlcs cscondia no scu inicrior un
conlcio csiudio radiofnico doiado dc
nodcrnssino cquiancnio. Muiio ncnos ainda,
odian sc dar conia dc quc calos sulicrrancos,
cscondidos dclaio do rcloquc, o ligavan
dirciancnic con os iransnissorcs da Fadio
157
Lucnlurgo naqucla coca una das nais
ossanics cnissoras dc ioda a Euroa.
Eis assin, cn lrcvcs linIas, o csloo da
localizaao dos dois rinciais sciorcs dc
aiividadcs da 12-12. una arisiocraiica nansao dc
dois andarcs, no inicrior da qual sc localizava o
Iun-tust da cnissora, ou scja, a sua rcdaao
con iodas as facilidadcs ara o rcaro dos
rogranas; c, acnas a alguns nciros da cnirada
laicral do rcdio, un rcloquc fccIado dc
aarcncia inoccnic, cscondcndo o csiudio con a
sua aarclIagcn. Tudo na sonlra roiciora das
arvorcs frondosas dc un grandc jardin c dc un
alio nuro dc cdras c gradis, quc ccrcava a
roricdadc. AdivinIar a finalidadc qual sc
dcsiinavan, cra raiicancnic inossvcl ara
algucn dc fora.
Quanio ao rcloquc, cra clc, duranic o dia,
roosiialncnic cviiado cla cquic da 12-12,
dando a crfciia inrcssao dc conlcio
alandono. O ouco quc sc via dc fora, airavcs
das gradcs do nuro c dos arlusios do arquc,
nada rcvclava alsoluiancnic nada dc sua
vcrdadcira condiao dc csiudio.
As irradiacs cran noiic, con Iorario c
frcqucncia difcrcnics da Fadio Lucnlurgo, da
qual iccnicancnic dccndanos.
158
O Iorario noiurno adoiado cla 12-12
cnirosava-sc crfciiancnic con o csqucna gcral
da canuflagcn c scgurana indiscnsavcis ara o
crfciio funcionancnio da cnissora sccrcia. As
irradiacs no incio dc suas aiividadcs, ou scja,
no fin do ncs dc scicnlro dc 1944, concaran
ncia-noiic. Mais iardc, cssc Iorario foi nudado
ara as 2 da nadrugada, scndo una Iora inicira
das 2 s 3 rcscrvada ao noiiciario,
inicrcalado con nusica oular da Fcnania, c
narcIas c ouiros nuncros nusicais niliiarcs
alcnacs, irradiados or ncio dc discos
cnconirados cn localidadcs alcnas rcccnicncnic
caiuradas, ou conscguidos na roria
Lucnlurgo c na Dclgica. O noiiciario da 12-12
nao cra o cosiunciro c iradicional lolciin
infornaiivo gcralncnic usado cn cnissoras dc
iio concrcial, nas anics, una varicdadc dc faios
arcscniados dc nancira lasianic infornal.
Assin, or ccnlo, as noicias dc lonlardcios
acrcos una "csccialidadc" da 12-12, solrc a
qual farcnos un rclaio dcialIado nais adianic
cran dc rcfcrcncia arcscniadas do onio dc
visia dc qucn sc acIava cnlaio das lonlas, ou
cono dadas or icsicnunIas ocularcs ao invcs
da dcscriao "dc cina" gcralncnic usada nos
rogranas dc iio concrcial c ncsno na ADSIE
ou na DDC. Dcois do rcfio nusical lascado
nas noias iniciais dc una canao oular da
Fcnania, o rograna concava scnrc con
159
algunas alavras iniroduiorias ronunciadas na
voz anavcl orcn disiiniancnic viril do nosso
locuior rincial Dcnno Franl, naquclc icno
sargcnio, c dcois ronovido a icncnic do
ccrciio nascido na Fcnania c naiuralizado
noric-ancricano. Dcois vinIan as noicias das
frcnics ocidcnial c oricnial, noiiciario acrco
incluindo quasc scnrc una "icsicnunIa
ocular"; un rolongado noiiciario local, con a
ncnao dos uliinos dccrcios solrc racionancnio
c rcos dc gcncros c rouas, noicias c
conunicados oficiais do ariido nazisia, cn quc
sc incluan as uliinas ronocs c una
varicdadc dc ouiras noicias dc inicrcssc ianio
dos niliiarcs alcnacs cono da oulaao
inclusivc ianlcn os rcsuliados dos uliinos jogos
dc fuiclol. Tudo isio, cono ja o ncncionanos,
inicrcalado dc alcgrcs nusicas oularcs rcnanas
c dc narcIas narciais alcnas. En scguida vinIa
una csccic dc "coluna social falada" niliiar,
incluindo as nais rcccnics ancdoias c iadas, a
lisia cada vcz naior dc condccoracs, ordcns-do-
dia dos conandanics, sugcsics rovciiosas ara
os soldados cn naicria dc saudc, rccclincnio do
soldo, arovciiancnio das liccnas c una
nuliidao dc ouiras infornacs uicis. A aric
final do rograna cra scnrc rcscrvada a una
csccic dc concniario cujo icna rincial odia
scr, confornc o caso, oliica ou niliiar, cono or
ccnlo a uiilidadc dc ccrias arnas ou una
160
inicrrciaao c analisc dc alguns asccios dc
csiraicgia. A duraao ioial do rograna da 12-12
cra gcralncnic dc duas, ou s vczcs dc ircs
Ioras, indo orianio aic s 4 Ioras c, nas noiics
cscuras dc invcrno, aic s 5 da nanIa. Ccrias
arics do noiiciario rincial cran rcciidas no
dccorrcr da noiic or ncio dc gravacs cn
discos, cfciuados duranic o curso do rograna
clos iccnicos da cnissora c incluindo, confornc
o caso, ianlcn noicias novas ou anliadas.
Elicarcnos dcialIadancnic, no caiulo
scguinic, cono a 12-12 rccclia o naicrial ara
confcccionar o scu rcalisia c dcialIado rograna.
Posso csclarcccr, dcsdc ja, quc or ordcn do Alio
Conando noric-ancricano, dczcnas dc soldados c
oficiais das unidadcs rinciais das frcnics dc
conlaic colaloravan aiivancnic con a
cnissora, cnviando infornacs diarias lascadas
cn naicrial dc inrcnsa ou ouiro, cnconirado
cn localidadcs rcccn-caiuradas, or iclcfonc
niliiar, radio, aviao ou qualqucr ouiro ncio dc
conunicacs.
Irradiar noiic arcscniava ouira arcciavcl
vaniagcn ara una cnissora alcna dc cunIo
niliiar, cono o rcicndia scr a 12-12, ois a
rclaiiva calna rcinanic duranic cssc crodo
crniiia quc os scus rogranas fosscn rccclidos
c ouvidos ainda nclIor or scus "clicnics" da
WcIrnacIi, dc vcz quc as iroas, duranic a
161
noiic, crnancccn ainda nais vigilanics. Tal
vigilancia cra rcdolrada nas ccnicnas dc
unidadcs do ccrciio alcnao, cada vcz nais
ccrcadas c isoladas cn giganicscos lolscs,
assando os oficiais dc scus csiados-naiorcs,
noiics a fio "colados" aos rccciorcs dc radio, no
afa dc caiar qualqucr infornaao quc lIcs
udcssc scr uiil ara aliviar a sua rccaria
siiuaao.
Para nao airair a aicnao dos iranscunics
quc orvcniura assasscn cla Avcnida Drasscur
naquclc Iorario noiurno, o "rcloquc-csiudio" cra
cuidadosancnic vcdado dc onia a onia, a fin
dc quc nao cscaassc o ncnor raio dc luz quc
iluninava o scu inicrior duranic as irradiacs.
Quanio s cniradas c sadas do cssoal cla
oriinIola do vcculo, odian scr cfciuadas scn
o ncnor risco, discrciancnic, or ncio dc una
coriina dula scnclIanic quclas usadas nas
orias dc laloraiorios foiograficos. Cono cra
icrninanicncnic roilido o uso dc farolcics, os
rcdaiorcs quc cran olrigados a iransiiar do
rcdio aic o rcloquc ara a cnircga dc
nanuscriios aos locuiorcs, logo adquirian una
csccic dc "scio scniido" quc lIcs crniiia
airavcssar os dcz nciros (aroinadancnic} da
disiancia a crcorrcr, scn naiorcs conscqucncias
do quc, ocasionalncnic, un iornozclo iorcido. As
ronaniicas noiics dc luar cran csccialncnic
crigosas, cigindo do cssoal una scric dc
162
rccaucs sulcncniarcs ara nao scrcn visios,
assin cono a naina raidcz c silcncio nos
novincnios, dignos dos nais Ialcis gucrrciros
"clcs vcrnclIas".
Con iudo isio, so un SIcrlocl Holncs ialvcz
iivcssc sido caaz dc "dcduzir" quc aquclc
rcloquc fccIado, scn finalidadc aarcnic largado
no arquc quc ccrcava a nansao da Avcnida
Drasscur, cra na rcalidadc o ccniro viial daqucla
ossanic cnissora quc ianio inirigava c
criurlava os scrvios sccrcios nazisias. Nao
icnIo rovas quc ossan docuncniar o grau dc
cficicncia da rcdc dc conira-csionagcn dc Hiilcr
cn Lucnlurgo. Posso afirnar, orcn, quc
duranic ioda a aiuaao da nossa cnissora, Iouvc
acnas un unico caso dc susciia dc icniaiiva dc
saloiagcn conira a 12-12. Aconicccu un ouco
anics das 2 Ioras da nadrugada, nuna noiic dc
invcrno do ncs dc dczcnlro, quando un
sargcnio, alido c lasianic alicrado, voliou do
rcloquc ara a sala dc rcdaao localizada no
andar icrrco do rcdio rincial, uns vinic
ninuios dcois dc icr cnircguc os nanuscriios
aos locuiorcs. Do scu rclaio, un ianio incocrcnic,
odia-sc dcduzir o scguinic. Cono a noiic csiava
ccccionalncnic cscura, o sul-oficial, cn
flagranic dcsolcdicncia aos rcgulancnios, sc
Iavia nunido dc un farolcic, scn sc rcocuar,
or ouiro lado, dc lcvar a sua isiola auionaiica.
Ao iluninar, or una fraao dc scgundo, os
163
dcgraus quc conduzian oriinIola do vcculo,
crcclcu con csanio, un ar dc cs
nasculinos, calados con saaios rcios,
solrcssaindo or dciras das rodas do rcloquc.
Cono csiava dcsarnado, nao odc aiirar na
dircao do dono dos saaios, cujo coro o vcculo
cscondia. Ncsias circunsiancias, o sargcnio nada
nais odc fazcr do quc, con un salio raido,
ganIar o inicrior do rcloquc-csiudio c alcriar o
icncnic cncarrcgado dc sucrvisionar o rograna
quc csiava ara "ir ao ar". Esic, arnado con o
rcgulancniar Coli-45 inconiincnic ulou ara
fora. Porcn ja cra iardc. No csao crio das
rodas do vcculo, ondc, scgundos anics o
sargcnio iinIa visio o ar dc cs Iunanos, nada
Iavia. Fcsuliado ncgaiivo icvc a "laiida"
silcnciosa organizada cn scguida or ioda a
cquic da 12-12 quc, con o dcdo no gaiilIo,
vasculIou cada ccninciro quadrado do vasio
arquc, lcn cono iodas as suas dccndcncias,
orcn scn cnconirar scqucr un irao dc lonla-
rclogio, nina icrrcsirc ou qualqucr ouiro cngcnIo
dc saloiagcn, ara nao falar dc algun agcnic ou
agcnics cncarrcgados da cccuao do lano dc
fazcr voar clos arcs a 12-12.
Dcnorou aroinadancnic una scnana
ara nos dcsfazcrnos da "sicosc da saloiagcn".
Era isso un rcccio agudo, laicnic (orcn
cuidadosancnic oculio dos colcgas}, dc sc vcr
rccniinancnic dcscdaado or una carga dc
164
dinaniic, orvcniura dciada dc "lcnlrana" clo
ossvcl annino saloiador-fujao, ou colocada
dcois or ouiro agcnic sccrcio nazisia ialvcz
nclIor succdido. Por ncdida dc rccauao
sulcncniar, no dia scguinic aos a nalograda
icniaiiva, dois giganicscos raazcs da olcia
niliiar noric-ancricana assuniran, cn caraicr
crnancnic, a guarda da cnirada rincial da
Avcnida Drasscur n. 16.
A rcsidcncia scnIorial ondc sc dcscnrolaran
as aiividadcs csscnciais ao rcaro dos
rogranas da cnissora sccrcia fora duranic ccrio
icno Ialiiada or un fanoso rofcssor dc
Mcialurgia alcnao, ncnlro do ariido nazisia c
ConsclIciro Sccrcio da Adninisiraao dc Minas,
cono udcnos consiaiar or livros c anoiacs
or clc dciados. Fclizncnic ara sua rcuiaao,
nao foi clc o uliino norador da nansao anics quc
csia cassc cn nossas naos, nas sin, un
dilonaia do Esiado-naior do govcrnador nazisia
na Frana. Tania rcssa icvc aquclc scnIor, dc
fugir aroinaao das iroas noric-ancricanas,
quc dciou dc lcvar consigo ircs nalas rclcias dc
rouas luuosssinas. Eran, na sua naioria,
fardas, iodas confcccionadas clos nclIorcs
alfaiaics dc Paris c doiadas, scn cccao, dc
csariilIos "cnluiidos" ara fazcrcn o coro do
dono arcccr o nais cslclio ossvcl. Quanio ao
snoling, lranco, forrado dc scda naiural, cra,
165
assin cono o rolc, cn vcludo azul cscuro, una
auicniica olra dc aric da alia cosiura.
Porcn, o dilonaia nazisia dciara ianlcn
una ouira "lcnlrana" nais iiorcsca. Con
cfciio, foi cnconirado no soiao da casa un
laloraiorio foiografico crfciiancnic cquiado.
ConiinIa, nos scus arquivos, ilIas dc foiografias
c ncgaiivos dc nus nais ou ncnos arisiicos,
icsicnunIas do "Iolly" favoriio do dignssino
rcrcscnianic dilonaiico dc Hiilcr, quc cra o dc
foiografar as suas nuncrosas cnrcgadas c
ouiras ajudanics fcnininas, cn "irajcs dc Eva".
O andar icrrco do rcdio cra rcscrvado
rcdaao c a ouiros sciorcs das nossas aiividadcs,
cono or ccnlo, a scao dc csiudo c analisc dc
foiografias acrcas, arquivo c lillioicca, sala
rcscrvada ao Scrvio dc Inicligcncia, sala dc
cscuia radiofnica, c ouiras. Ali sc acIavan
ianlcn os dorniiorios ocuados or alguns dos
oucos Ialiianics crnancnics do rcdio, cnirc
os quais o nosso conandanic, Ccl. C. F. Powcll.
Esic vclIo oficial sc cniusiasnara ianio con a
idcia da cnissora sccrcia, quc voluniariancnic
aldicou do osio dc gcncral dc divisao quc dc
dirciio lIc cricncia, ara acciiar o conando
lcn infcrior cn osiao niliiar, nas
infiniiancnic sucrior cn fascnio da
Ocraao "Annic", cono cra dcsignada, cn codigo
niliiar, a 12-12. Honcn calno, ondcrado,
166
doiado dc grandc inicligcncia c dc gcnuna
conrccnsao dos rollcnas dc scus sulalicrnos,
cra ara o cqucno gruo dc cononcnics da
nossa cnissora un auicniico ai dc fanlia.
Doninava, cono oucos, a difcil aric dc nunca
dcscarrcgar a sua ira ou nagoa no roino.
OlIando ara o scu rosio avcrnclIado,
inrcgnado dc una londadc nuiio nal
canuflada or una cagcrada crcssao dc
scvcridadc, c ouvindo suas Iisiorias c iadas,
ningucn odcria adivinIar a anargura rofunda
quc o ioriurava. Havia, con cfciio, crdido un dc
scus filIos duranic as acs lclicas nas
vizinIanas dc Lucnlurgo. Ouiro filIo,
gravcncnic fcrido, csiava condcnado a ficar
alcijado ara o rcsio da vida. Acsar dc nao scr
clc un csccialisia cn roaganda radiofnica,
sua oiniao cra frcqucnicncnic soliciiada,
ncsno cn qucsics alIcias ao scu cano dc
aiividadcs. Dasiava surgir un rollcna dc vulio,
ondc qucr quc fossc, ara scu inaio lon scnso
invariavclncnic cnconirar a soluao adcquada.
Esiava a scu cargo a aric urancnic niliiar c
adninisiraiiva da csiaao. Dcsncccssario afirnar
quc dcscncnIava una varicdadc dc iarcfas
conicniando a iodos inclusivc ao Surcno
Quaricl-Ccncral con o qual nos acIavanos cn
crnancnic coniaio.
Enlora fosscn cfciuadas as conunicacs
con a cIcfia niliiar or ncio dc ncnsagcns
167
radiofnicas cifradas, cra ianlcn indiscnsavcl
un consianic coniaio cssoal. Esia iarcfa dc
ligaao cra airiluda ao Major Pairicl (Pai} Dolan.
Esic cansivo c jovial oficial noric-ancricano
Iavia rcsolvido o rollcna dc scu iransoric dc
una forna nao soncnic raiica, cono
csscncialncnic cnoda. Conscguira acnas con
o "cIarnc" da sua convcrsa, quc o ccrciio
lcvassc o scu auionovcl ariicular dos Esiados
Unidos aic o Lucnlurgo, ondc conscguira, alcn
da csircla lranca do ca do noior, ianlcn a
caracicrsiica iniura vcrdc-oliva dos vcculos
niliiarcs. Doiado assin dc un carro luuoso, quc
dc vcculo niliiar acnas iinIa a cor c o
disiiniivo, o concicnic c raiico Major Dolan
cosiunava cnfrcniar, con a naior dcscnvoliura,
qualqucr viagcn, ncsno disianic, lcn cono as
csiradas nais csluracadas. Isio, ara grandc
invcja daquclcs oficiais quc, forosancnic
liniiados ao uso dc vcculos disiriludos clo
rorio ccrciio, sc viran na grandc naioria dos
casos, conicnlados con un ncro jic, vcculo
quc naquclc icno ainda consiiiua a grandc
novidadc cn iransorics niliiarcs nas quc,
acsar dos nuiios acirccIos uiilssinos con os
quais sc acIava doiado, cra dcsrovido dc
anoricccdorcs.
O Major Dolan, alcn dc suas funcs dc
oficial dc ligaao, cra ianlcn o sulsiiiuio do Ccl.
Powcll no conando do nosso cqucno gruo, quc
168
cIcgou a coniar, no naino con uns vinic
Ioncns, cnirc clcs sc dcsiacando o Major Foy
Crafi, na vida rofissional rcdaior dc jornal, c quc
na 12-12 cra cncarrcgado da fciiura do
dclicadssino noiiciario niliiar icrrcsirc, c o Ca.
(nais iardc Major} FicIard (Dicl} Scuddcr, do
jornal "Ncwarl Ncws" da cidadc dc Ncwarl cn
Nova Jcrscy, cuja rcsonsalilidadc cra a dc
cscrcvcr o noiiciario nao ncnos dclicado, da
frcnic acrca. Anlos aquclcs oficiais, doiados dc
inicligcncia fora do conun, iinIan lcno c livrc
accsso ao War Foon (sala dc conando} do XII
Cruo dc Ecrciios, rccclcndo diariancnic
lcnas c dcialIadssinas infornacs, nao
soncnic solrc a siiuaao niliiar do noncnio,
nas ianlcn solrc lanos dc aiaqucs ou avanos
fuiuros. Dcsfruiavan ncrccidancnic a ioial
confiana do alio conando noric-ancricano,
scndo quc os noiiciarios or clcs rcdigidos cran
dciados ao scu livrc criicrio, scn conirolc ou
ccnsura dc qualqucr csccic. Escrcvian cn
inglcs, o quc cra dcois iraduzido ara o alcnao,
or rcdaiorcs csccializados. Al TIoonls,
ianlcn jornalisia rofissional, cncarrcgado da
coordcnaao dc infornacs; o ccccional c algo
cnignaiico Drcwsicr Morgan, un dos nais
rocnincnics dirciorcs c roduiorcs dc radio dos
Esiados Unidos, c quc na 12-12 ccrcia as
funcs dc oricniador, insirador, criico, assin
cono una scric dc ouiras aiividadcs, dc acordo
169
con a sua condiao dc "cnincncia arda" da
nossa cnissora; un alcnao auicniico, conIccido
or iodos nos acnas clo scu rinciro nonc,
Ccorgc, naiural da Fcnania-Palaiinado c ali
rcsidcnic, c quc cra un clcncnio uiilssino ara
inrinir o indiscnsavcl cunIo dc auicniicidadc
aos nossos rogranas. Ccorgc, aos una fuga
crigosa c cIcia dc avcniuras, das linIas alcnas,
cnircgara-sc aos soldados noric-ancricanos. Era
un aniinazisia, quc assara loa icnorada nun
cano dc conccniraao, c ccrcia as aiividadcs
dc "consclIciro" na 12-12, voluniariancnic,
orquanio sua niina convicao cra dc quc dcvia
fazcr iudo o quc fossc ossvcl a fin dc coniriluir
ara a dcrrulada do rcginc nazisia, iao
dcicsiado or clc c quc considcrava una runa
ara a AlcnanIa. No cnianio, rofundancnic
rcligioso c doiado dc grandc airioiisno, s vczcs
sc scniia cono iraidor cranic o ovo alcnao c
cra assaliado, ncssas ocasics, or rofundas
criscs dc nclancolia. Havia ianlcn un calo
iialiano, dc nonc Alcssandro, quc cra o guardiao
incorruivcl das cIavcs da adcga c cada ncs
aarccia con o scu conias corrcnics, colrando dc
cada un as rcfcics quc, cnlora a rco
nodico, nao cran dc graa. Coniavan-sc ainda
uns scic ou oiio Ioncns a nais, na naioria
sargcnios c calos, jornalisias, advogados,
nusicos, concrcianics, disiriludos nos divcrsos
dcariancnios da 12-12 ondc, confornc o caso,
170
aiuavan cono rcdaiorcs, locuiorcs c noniiorcs.
Eran quasc iodos dc dcsccndcncia alcna,
naiuralizados noric-ancricanos. Quanio a nin,
acIava-nc cncarrcgado do scior da frcnic
Oricnial, ou scja, da aric noiiciosa c dos
concniarios do icairo dc gucrra russo, ondc os
ccrciios alcnacs vinIan sofrcndo as nais
sangrcnias dcrroias. facil inaginar as
dificuldadcs con quc sc dcfronia un rcdaior
noric-ancricano ao rcarar ara una csiaao
"nazisia", noicias, or naiurcza caiasiroficas,
scn sc irair or un cssinisno cagcrado, ao
ncsno icno quc dcvcria dciar iransirar una
dosc dc suficicnic dcscscro, ara odcr scrvir dc
vcncno dcsnoralizador no anino dos ouvinics
alcnacs.
Acsar dc icr sido cada un dc nos
cnquadrado no scu cano rorio dc aiividadcs c
rcsonsalilidadcs, convcn rcssaliar o caraicr
lasianic frouo dcssa "dcariancnializaao".
Assin scndo, or ccnlo, os rcdaiorcs
cncarrcgados dc cscrcvcr as noicias c
concniarios dcdicavan varias Ioras do dia a
csquisas c lciiuras c frcqucnicncnic avanavan
ncsno aic o rorio "froni" cn lusca do naicrial
ara aiualizaao do rograna noiicioso. Essc
cansaiivo acunulo dc funcs c scrvios, nuiias
vczcs irriianic, cra a dccorrcncia naiural do
caraicr cnincnicncnic discrcio da nossa
ocraao. Con cfciio, ncsno una cssoa nao
171
iniciada nos nisicrios do calculo inicgral odc
facilncnic cIcgar a una conclusao diiada clo
lon scnso, dc quc, quanio ncnos cssoas
iralalIasscn nuna cnissora sccrcia, ianio
nclIorcs scrian as ossililidadcs dc salvaguarda
da sua condiao incogniia. Dcssa forna, nao c dc
csiranIar quc a ainosfcra rcinanic dcniro do
cqucno "iinc" da 12-12, uliraassando a
cordialidadc ianlcn cisicnic nas cquics
concrciais, asscnclIava-sc nais a una fanlia
fcliz, dcniro do lar. A cisicncia dcssc csriio dc
uniao c Iarnonia alsoluias, cnlora agradavcl
ara os vcicranos, aradoalncnic sc afigurava,
ao rcccn-cIcgado, cono una larrcira quasc
iniransonvcl. Acsar dc icr sido arcscniado
aos ncus fuiuros colcgas, da nancira nais
cordial do quc fornal, clo Ccl. Powcll, unas
duas scnanas sc assaran aic quc cu
conscguissc "quclrar o gclo". Porcn, una vcz
assado cssc crodo dc iniciaao, udc
ariiciar, con ioda a dcscnvoliura, das rcunics
infornais ao rcdor da larcira da sala dc janiar,
cIcgando assin a nc inicirar, nao soncnic da
"liografia" dcialIada dc cada un dos
conanIciros, cono ianlcn dc ioda a gana dc
scus rollcnas niinos. E vicc-vcrsa.
172

Captulo X
12-12 IRRADIA...12-12
IRRADIA...
Caiar a confiana dos niliiarcs alcnacs a fin dc
rcara-los ara acrcdiiar cn nossas ncniiras
Dificuldadcs quc un rcdaior da 12-12 icria quc
cnfrcniar Fcvcladas, con alundancia dc dcialIcs,
clo Quaricl-Ccncral noric-ancricano, infornacs
solrc novincnios dc iroas no scior da 12-12
Truqucs roagandsiicos ara fins sulvcrsivos...

O rcfio Zwlf-Zwlf scndci... Zwlf-Zwlf
scndci (12-12 irradia... 12-12 irradia...} cricncia
nao soncnic a una cnissora ncgra, disfarada
dc nazisia, nas, anics dc iudo, a una csiaao dc
radio niliiar noric-ancricana cuja rincial
finalidadc cvidcnicncnic cra a dc roorcionar
naiorcs vaniagcns iaiicas s iroas ianqucs. En
icrnos nais concrcios, o oljciivo final da nossa
cnissora sccrcia, iraada clo rorio Quaricl-
Ccncral noric-ancricano, cra dc scrvir cono
arna auiliar no giganicsco golc final a scr
dcsfcrido conira a AlcnanIa c quc iria culninar
con a conquisia, clos Aliados, daquclc snlolo
sccular do odcrio gcrnanico quc c o Fio Fcno,
vcncrado clos alcnacs cono una csccic dc
173
niio, c glorificado cn nusica c vcrsos or alguns
dos scus nais cclclrcs conosiiorcs c ocias.
O iradicional Licl Vaicrland, nagsi ruIig
scin, jcsi sicIi und ircu dic WacIi an FIcin(21}
cra cniao una das nais oularcs cancs
airioiicas da AlcnanIa. Dc faio, cssc inorianic
curso d'agua dc 1 326 quilnciros dc
conrincnio c con una sucrfcic ioial
aiingindo 216 083 quilnciros quadrados,
dcscncnIava osiao dc acl-cIavc na dcfcsa
das froniciras do FcicI, significando a sua
iravcssia, or un ccrciio csirangciro, quasc quc
auionaiicancnic a qucda da roria AlcnanIa.
Assin sc clica a rcsisicncia dcscscradancnic
icnaz quc cnconiraran as iroas aliadas nas ircs
rinciras scnanas do ncs dc fcvcrciro dc 1945,
duranic una scric dc violcnios aiaqucs
rcaraiorios or clas rcalizados, quc icrninaran
cla iravcssia do Fcno or iroas do IX Ecrciio
noric-ancricano, roccdcnics da cidadc dc
Dusscldorf. Ao ncsno icno o Ccn. Paiion, con
o scu III Ecrciio, conquisiava a cidadc dc Tricr,
cnquanio a viial Colnia caa no dia 7 dc naro.
A 1o. dc alril, a iravcssia do Fcno, cn varios
onios, or iroas noric-ancricanas, lriianicas,
canadcnscs c franccsas, csiava rcalizada c
consolidada, iornando-sc incviiavcl a caiiulaao
da AlcnanIa unas scis scnanas dcois.
174
Ja na coca da criaao da 12-12, ou scja, cn
ncados dc 1944, os cIcfcs niliiarcs aliados
iinIan cIcgado conclusao dc quc ncn os
lonlardcios das cidadcs do FcicI, ncn as
dcrroias sofridas clas iroas da WcIrnacIi nas
frcnics da Euroa Ocidcnial c Oricnial scrian
suficicnics ara lograr a alncjada c anlancnic
divulgada rcndiao incondicional da AlcnanIa.
Esia, assin o dizian o lon scnso c a csiraicgia
niliiar, so odcria scr conscguida or ncio da
conquisia do Fcno. Assin scndo, odcnos dividir
a laialIa final da AlcnanIa cn duas fascs
rinciais. 1} a fasc rcaraioria aguda, do fin dc
novcnlro dc 1944 aic fin dc naro dc 1945; 2} a
dc assalio final conira o Fcno, do fin dc naro
aic ncados dc alril daquclc ano. Esias duas
fascs das ocracs niliiarcs na frcnic do Fcno
coincidian aroinadancnic con a csiruiura
gcral do lano dc aiividadcs da cnissora 12-12.
Con cfciio, duranic a fasc rcaraioria dc suas
irradiacs, scria funao da cnissora,
rincialncnic, a iarcfa dc caiar a confiana
dos ouvinics niliiarcs nazisias or ncio da
divulgaao dc noicias cscruulosancnic corrcias
c dc icor lasianic airacnic do onio dc visia
csiraicgico. Ao iniciar-sc a scgunda fasc, a do
assalio final assaria a irradiar una scric dc
ncniiras flagranics. Caso fossc alcanado o
rinciro oljciivo, isio c, o dc caiar a confiana
dos scus ouvinics, nao Iavcria razao ara csics
175
dcsconfiarcn do icor do noiiciario, francancnic
sulvcrsivo, quc scria iniciado duranic a fasc do
assalio final conira o Fcno. Conscqucnicncnic,
assin raciocinavan os criadorcs da nossa
csiaao sccrcia, os cIcfcs niliiarcs nazisias or
nos visados ncssc crodo viial, acciiando as
ncniiras da 12-12 cono vcrdadcs, odcrian scr
induzidos a cair cn ciladas ardilosancnic
rcaradas. Faciocnio scnclIanic ianlcn sc
alicaria aos Ialiianics dc cidadcs c ovoacs
localizadas nos icrriiorios da Fcnania-Palaiinado.
Escrava-sc, cn dccorrcncia do succsso das
aiividadcs rcaraiorias da 12-12, lcvadas a
cfciio no ncio dc vasia rcgiao ao alcancc dc scus
ossanics iransnissorcs, a roagaao, na fasc
final das suas aiividadcs, dc un csiado dc
confusao nais ou ncnos gcncralizado, quc
dcvcria solrcnancira favorcccr a cccuao dc
ccrias ocracs lclicas. Enircianio, a nissao da
cnissora iria alcn disio. Scria rcalizado, con
cfciio, duranic a rincira fasc do scu
funcionancnio, conconiianicncnic con a
irradiaao dc noicias dignas dc fc, un iralalIo
aliancnic discrcio dc sulvcrsao dc csriio dos
cononcnics da WcIrnacIi csiacionados no
icrriiorio da Fcnania-Palaiinado. A suliilcza dc
ial cnrccndincnio caiar a confiana do
ininigo c ao ncsno icno corroncr c
cvidcnic. Enquadrava-sc, no cnianio,
crfciiancnic dcniro do csqucna dos roosiios
176
dc un anlicioso rograna ialvcz un ouco
anlicioso dcnais.
Confcsso quc ccrincnici algunas
dificuldadcs iniciais, dccorrcnics da rcviravolia
conlcia quc rcrcscniava o ncu novo iralalIo
cn rclaao ao quc dcscncnIava na ADSIE.
Mcsno disondo do grau dc inaginaao
ncccssaria ara nc idcniificar con os
scniincnios c rcacs do soldado conun da
WcIrnacIi (ja asscdiado or lcgiinas duvidas
solrc o dcsfccIo da gucrra, orcn disosio a
sacrificar sua vida a fin dc cviiar a invasao da
"Vaicrland"} cra sunancnic difcil cnconirar a
forna csiilsiica adcquada ara o dcscncnIo da
iarcfa cigida. Fclizncnic, ncus colcgas
ajudaran. Coniudo, lcvou algun icno c
lasianic csforo ara cu "cgar" a crfciao c
viriuosidadc csiilsiico-sicologica cigidas dc un
rcdaior da 12-12. Houvc, ouirossin, una scric dc
dificuldadcs dc ordcn naicrial, rclaiivas
cccuao da aric rcaraioria dos rogranas.
Enlora as 5 Ioras c ianio dc quc oficialncnic
disunIanos cnirc o incio do nosso Iorario dc
iralalIo rcdacional, s 21 Ioras, c a irradiaao
do rograna noiicioso s 2 da nanIa arcccsscn
suficicnics ara a confccao dc un "sIow"
noiicioso c concniarios dc una Iora dc duraao,
iralalIavanos na rcalidadc sol o cIicoic dc una
rcssao consianic; En rinciro lugar, or
sofrcrnos nuiio nais ainda quc na ADSIE, da
177
insuficicncia crnica dc cssoal adcquado. Assin,
or ccnlo, o cficicnic Sarg. Hanosz Durgcr cra
rcsonsavcl clo noiiciario solrc a frcnic
Ocidcnial c cu, cla corrcsondcnic iarcfa solrc
a frcnic Oricnial. Enircianio, ianlcn rccaa
solrc os nossos onlros, na naioria das vczcs, a
confccao dc grandc nuncro dc ouiras noicias,
assin cono dc concniarios oliico-niliiarcs.
Ouira circunsiancia quc airasava a rcalizaao do
iralalIo cra a auscncia incviiavcl dc sccrciarias,
ncnsagciros c ouiros auiliarcs, indiscnsavcis a
una rcdaao cficicnic c raida dc un rograna
radiofnico noiicioso.
Ouirossin, nao disunIanos dc iclciio,
rccclcndo cn nossas insialacs, or razcs
olvias rcduzidas ao nnino ncccssario, o
naicrial infornaiivo rincialncnic or iclcfoncs
niliiarcs, assin cono or ossanics rccciorcs
dc radio sinionizados nao soncnic con as
rinciais csiacs do nundo, cono ianlcn con
o quaricl-gcncral do Ccn. EiscnIowcr. Esic
sisicna, cigindo cscuia consianic, iranscriao
ou gravaao cn discos nao cisiia ainda a
gravaao cn fiias c dccifraao das ncnsagcns
rccclidas, inunIa iarcfas quc, acsar dc
cccuiadas or cssoal concicnic, nao
dciavan dc significar ouira oncrosa crda dc
icno. Porcn, ondc csiavanos sujciios a
"aanIar" nais, cra con os inrcvisios quc
consianicncnic surgian cn forna dc duvidas,
178
cono or ccnlo, sc dcvanos ou nao usar ial
alavra iiicancnic nazisia, sc ial icrno iccnico
cra usual na icrninologia niliiar alcna, ou sc ial
crcssao cra iica do icrriiorio da Fcnania,
ondc suosiancnic sc localizava a cnissora.
Acsar dc odcrnos coniar con os rclcvanics
scrvios daqucla vcrdadcira cnciclocdia
anlulanic quc cra Ccorgc, o ficl fugiiivo dos
nazisias, scus conIccincnios cran nais da
csfcra civil, o quc nos olrigava a inicrninavcis
discusscs c dcnoradas consulias cn nosso
arquivo nunca suficicnicncnic cquiado. En
suna, cIcganos logo conclusao dc quc o
nclIor ncio dc ganIar o icno indiscnsavcl
ara a confccao adcquada do rograna, cra a dc
rcalizar aric dos iralalIos rcaraiorios
ianlcn duranic as Ioras da nanIa ou da iardc,
icoricancnic dcsiinadas ao nosso sono c
dcscanso.
A iarcfa dc ganIar a confiana dos radio-
ouvinics alcnacs, inicialncnic ouiorgada clo
Alio Conando noric-ancricano, cra rcalizada na
rincira fasc dc aiividadcs da cnissora, cono ja
ncncionanos, or ncio da divulgaao dc noicias
nao soncnic corrcias, nas ianlcn
ciraordinariancnic dcialIadas. Dcvcrian scr
iao ninuciosancnic corrcias, quc nao dciasscn
dc inrcssionar os oficiais alcnacs quc as
ouvirian nos scus osios avanados dc conlaic,
c isio, a ial onio, quc csics cIcgasscn a suor
179
quc as ncsnas sc originavan dc fonics ligadas
ialvcz ao rorio Quaricl-Ccncral nazisia.
DisunIanos, ara ial finalidadc, dc una scric
dc vaniagcns. Con cfciio, cono ja foi
ncncionado, or ordcn sucrior a nossa
cnissora coniava con un rcgular nuncro dc
colaloradorcs nas nais divcrsas unidadcs noric-
ancricanas quc rogrcdian nos varios sciorcs da
frcnic rcnana. Mcncionado foi ianlcn o faio dc
icrcn os dois rcdaiorcs, cncarrcgados dos
noiiciarios niliiarcs icrrcsircs c acrcos, livrc
accsso aos ccniros sccrcios dc lancjancnio do
alio conando do XII Cruo dc Ecrciios.
Esiavanos, assin, lcnancnic cquiados ara
una das nossas iarcfas favoriias. a dc anunciar
dcialIadancnic os novincnios agrcssivos ou
dcfcnsivos dc cqucnas unidadcs, cIcgando
ncsno a ciiar frcqucnicncnic os noncs
individuais dc soldados c oficiais alcnacs quc
luiavan cn lugarcjos iao insignificanics quc nao
consiavan scqucr dos naas conuns c quc so
odian scr localizados, con a ajuda do naicrial
cariografico niliiar. Nao c dc adnirar quc, cn
visia da caiidao c dos surrccndcnics dcialIcs
divulgados no noiiciario, csic nao soncnic sc
iornassc lasianic airacnic ara os ouvinics
niliiarcs alcnacs, cono rcalava a sua qualidadc
a ial onio, quc raiicancnic cclua a
ossililidadc dc quaisqucr duvidas solrc a sua
auicniicidadc. Evidcnicncnic, ial auicniicidadc
180
dccndia ianlcn do cnrcgo alsoluiancnic
corrcio da lngua alcna, assin cono da auscncia
ioial dc crros no soiaquc dos locuiorcs, o qual
dcvia scr csscncialncnic rcnano. Un dos nossos
naiorcs rcccios consisiia na rcsunao dc quc
algun dos cngcnIciros noric-ancricanos
cncarrcgados dc una varicdadc dc iarcfas
iccnicas no inicrior do rcloquc, acidcnialncnic
ronunciassc alguna alavra cn inglcs, quc
cIcgassc a scr caiada clo nicrofonc. Con o
icno, o cssoal iccnico clalorou un conlicado
sisicna dc sinalizaao or ncio dc luzcs
coloridas, anunciando, scn ossililidadc dc
falIa, quando o nicrofonc csiava dcsligado, dc
nodo quc clcs udcsscn assin falar inglcs.
Quanio aos locuiorcs, cra roilido sol cna dc
noric ronunciar qualqucr alavra cn ouiro
idiona a nao scr o alcnao, dcsdc o noncnio cn
quc cniravan no csiudio, aic sair do ncsno.
Dc faio, arcavanos con una incnsa
rcsonsalilidadc, ois o ncnor crro no cnrcgo
das infornacs aliancnic confidcnciais, a ncnor
falIa dc coordcnaao, odia nao soncnic
acarrciar o fracasso dc ccrias ocracs niliiarcs,
con a corrcsondcnic crda dc vidas dos nossos
soldados, nas ianlcn significar o fin da
cnissora. Dc ccrio nodo, csiavanos
consianicncnic lrincando con fogo. Talvcz or
isso ncsno, nunca Iouvc o caso dc un crro
gravc cn nossas aiividadcs. AcIavano-nos dc ial
181
nodo concncirados da nossa rcsonsalilidadc,
quc roccdanos con o naino dc cauicla, ianio
na fciiura cono na irradiaao dos rogranas da
12-12.
Assin ncsno, asscando clas ruas da
acaia cidadc dc Lucnlurgo, cnvolia no scu
nanio dc ncvc, cu nc scniia s vczcs invadido
or una csiranIa scnsaao. Era un nisio dc
rcccio, conscicncia csada c, aradoalncnic, dc
niina saiisfaao, o quc sc nanifcsiava
csccialncnic no ccniro da cidadc, cn ncio ao
vai-c-vcn da nuliidao dc cidadaos
lucnlurgucscs, os quais, scn qualqucr
dcsconfiana ou nalcia, coniinuavan na
cccuao dc suas iarcfas diarias. Algo arccido,
cnfin, ao quc sc dcvc assar na ncnic dc un
consirador un ianio novaio ainda scn aquclc
grau dc cficicncia rofissional quc o fizcssc crdcr
a sua scniincnialidadc.
O ninucioso c confidcncial noiiciario niliiar
icrrcsirc nao cra, orcn, o unico anzol dc quc
nos scrvanos ara conquisiar a confiana dos
ouvinics alcnacs. Ouiro "scrvio" con o qual os
lrindavanos, cran rclaios dcialIadssinos slrc
os rcsuliados dos lonlardcios dc insialacs
lclicas alcnas localizadas cn cqucnas cidadcs
do icrriiorio da Fcnania. Havia, rcalncnic, no
ncsno, assin cono cn ioda a AlcnanIa, un
nuncro cada vcz naior dc cqucnas c ncdias
182
cidadcs quc, cla dcsccniralizaao forada da
indusiria alcna, sc viran convcriidas cn
auicniicos ccniros dc csfro lclico nazisia.
Evidcnicncnic, ara aquclc "dciciivc" quc cra o
Ca. Scuddcr, cra nais facil olicr inrcssionanic
varicdadc dc orncnorcs quc caracicrizava o scu
noiiciario acrco, dc una locadidadc rclaiivancnic
cqucna, quc dc una cidadc grandc. Por ouiro
lado, con o rorio faio dc divulgar dcialIcs dos
lonlardcios dc iais cidadcs, a 12-12 nao so
fornccia un auicniico scrvio, nas faciliiava
ianlcn a injcao dc "vcncno sulvcrsivo" nas
ncnics, ianio da oulaao civil, cono dos
niliiarcs alcnacs, csiacionados nas divcrsas
frcnics dc conlaic. Con cfciio, or razcs olvias,
as csiacs alcnas rcfcrian divulgar acnas o
csiriiancnic ncccssario solrc os lonlardcios
acrcos cada vcz nais violcnios aos quais csiavan
sujciias as cidadcs do FcicI. Alcn disso, os
lidcrcs nazisias iinIan quc fazcr un grandc
csforo ara clicar a auscncia cada vcz nais
rolongada do aoio acrco s foras da
WcIrnacIi, dcvido ncccssidadc incriosa dc
usar os caas na roicao das falricas dc
naicrial lclico, assin cono ara roicgcr os larcs
das rorias fanlias dos niliiarcs. Ouvindo a
dcscriao dc iais lonlardcios, fornccidas cla
12-12 con ianio rcalisno c alundancia dc
dcialIcs, quc nao dciava ncnIuna sonlra dc
duvida solrc a sua auicniicidadc, os soldados
183
alcnacs nao soncnic iinIan quc ccrincniar
alguna duvida solrc a cficicncia da Lufiwaffc cn
rcvcnir iais aiaqucs, cono ianlcn duvidar da
sinccridadc das ouiras cnissoras alcnas, quc
raiicancnic cscondian iais ocorrcncias.
Eis cono cra cfciuado, na raiica, cssc
auicniico jogo dc acicncia c dc iralalIo
"dciciivcsco", quc cra o rcaro dc noicias solrc
lonlardcios acrcos na 12-12.
Ao rccclcr a infornaao dc quc alguna
cidadc da Fcnania ia scr lonlardcada cla Fora
Acrca noric-ancricana, o cIcfc da lcn cquiada
scao do Scrvio dc Inicligcncia disunIa clo
ncnos dc algunas Ioras ara cfciuar una scric
dc csquisas solrc a ncsna. Isio cra fciio
rincialncnic no arquivo daqucla scao, scnrc
rcnovado c rcalasiccido, ara ondc cra
canalizado clas Foras Arnadas noric-
ancricanas un fluo consianic dc lanias dc
cidadcs alcnas, naas, livros, folIcios,
corrcsondcncia oficial nazisia, carias da
oulaao cn gcral, foiografias, lolciins
infornaiivos c, solrciudo, lisias iclcfnicas.
Ao lcvaniarcn vo runo cidadc a scr
lonlardcada os avics noric-ancricanos, ja os
scus conandanics sc acIavan nunidos dc un
cdido roiinciro da 12-12 soliciiando foiografias
acrcas, incluindo foios dc rcconIccincnio da
184
arca a scr lonlardcada, anics, duranic c dcois
da aao scr lcvada a cfciio. Crandcs anliacs
daquclas foiografias cran fornccidas 12-12, no
nnino dc icno aos o lonlardcio s vczcs,
ncsno no razo dc una Iora ou ouco nais.
Conarando as foios con o naicrial infornaiivo
rcviancnic conilado, c analisando cada
ccninciro quadrado das anliacs con a ajuda
dc una lua, o Ca. Scuddcr csiava caaciiado a
dcicrninar con caiidao quasc alsoluia nao
soncnic os noncs das ruas c raas orvcniura
alcanadas clas lonlas, cono ianlcn o
nuncro c o iio dc rcdios aiingidos, assin cono
os noncs dc scus Ialiianics. O rcsuliado dc iodo
aquclc ninucioso iralalIo dc csquisa c
coordcnaao cra o icio rcdacional do rograna
noiurno, con una noicia do icor nais ou ncnos
cono o quc scguc.
"Cangsicrs do ar, noric-ancricanos,
cfciuaran onicn, s 2,16 da iardc, un
aiaquc icrrorisia conira a cidadc dc... As
lonlas, cvidcnicncnic arrcncssadas con
o iniuiio visvcl dc dcsnoralizar a
oulaao civil, caran rincialncnic na
Horsi Wcsscl Sirassc. Sol os csconlros
dos rcdios dc nuncraao 18, 20 c 22,
ficaran soicrradas oiio fanlias, ou scja, a
do guarda-livros Hans WicIncr, a do
aouguciro Fudolf ScIncidcr, a do alfaiaic
Karl-Hcinz LicIi, a do cariciro Franz
185
Liclig, a do ncdico oculisia Karl Daun, a
do dcniisia HcinricI ScIunacIcr c a da
viuva Maria SiaIl. No rcdio 24 da ncsna
rua, acnas ruiu a aric ondc sc localizava
a loja dc oiica cricnccnic a Paul
Sicicrlccl. Tanio o Sr. Sicicrlccl cono
sua fanlia, quc sc cnconiravan no orao
duranic o aiaquc, csiao saos c salvos. Os
locaiarios do 2o. andar, Sr. Franz Fricdcn
c a Sria. Anna Siiz, foran fcridos or
csiilIaos dc vidros, orcn scn gravidadc.
As ocracs dc salvancnio c dc lincza
csiao cn curso. Foran dcrruladas cla
nossa ariilIaria anii-acrca clo ncnos
duas naquinas icrrorisias noric-
ancricanas."
Tal noicia cra quasc scnrc conlciada or
un rclaio dc "icsicnunIa ocular", lascado cn
dados vcrdicos fornccidos or risionciros
alcnacs originarios da cidadc lonlardcada, quc
udcran olscrvar a aao clas janclas dc un
ircn niliiar, ouco anics dc scrcn caiurados
clas foras noric-ancricanas. A 12-12 iinIa alia
rioridadc cn iais dcoincnios c cosiunava
rccclc-los or iclcfonc ou clo radio, cn icno
nnino aos o cdido ao Alio Conando.
Cono sc vc, ial rcoriagcn falada cra
inrcgnada dc un rcalisno inrcssionanic,
orcn iinIa os scus riscos, cono scja o dc quc
186
una ou nais fanlias ou ncsno cssoas or nos
ncncionadas, ja sc iivcsscn nudado ara ouiro
local ou nao sc acIasscn cn casa na Iora do
lonlardcio. Porcn, iais cquvocos, dc nodo
gcral, nao cran dc naiurcza a nos dcsacrcdiiar
cranic os nossos ouvinics. Afinal dc conias,
ningucn odc cscrar dc una cnissora dc radio,
ocrando no anlicnic inccrio c fluiuanic dc una
gucrra, un noiiciario inicgralncnic crfciio.
Assin ncsno, acsar do incviiavcl cocficicnic
dc crros c cnganos foriuiios, dcnonsiravanos cn
gcral una csaniosa caiidao. Tao csaniosa, iao
inrcssionanic, quc nao odia dciar dc sc
convcricr, con o icno, no nclIor vcculo
roagandsiico cn favor da 12-12, quc cra o dc
caiar a confiana c a aicnao dos ouvinics
alcnacs or cla visados. Alias, isio foi confirnado
or risionciros cn scus rclaios c, orianio,
ningucn odcria acrcdiiar quc as noicias or
nos vciculadas dc nancira dcialIada fosscn
rincialncnic un "iralalIo dc rcdaao".
Nao osso ncgar quc Iavia cn iudo isio, algo
dc lugulrcncnic "anii-noral". Mas, a vcrdadc c
quc, ianio dc un cono dc ouiro nuna gucrra.
Dans la gucrrc c'csi connc dans la gucrrc, c'csi
connc dans la gucrrc, c'csi connc dans la
gucrrc odcria icr diio a cscriiora Ccrirudc
Sicin.
187
A inrcgnaao das noicias c concniarios dc
un cunIo sulvcrsivo, cra una das naiorcs
dificuldadcs con quc sc dcfroniavan os rcdaiorcs
da 12-12. Prcicndanos scr, con cfciio, una
csiaao cnissora da Fcnania, dc caraicr
niliiarisia. Por isso ncsno, as criicas quc
icncionavanos dirigir ao alio conando alcnao, c
rincialncnic aos cIcfcs do ariido nazisia
rcsonsavcis clo rosscguincnio dc una gucrra
ja raiicancnic crdida ara a AlcnanIa, nunca
odcrian scr fciias dc nancira fronial. Un dos
ncios favoriios cnrcgados cla 12-12 ncsic
scniido, cra o dc irradiar dcclaracs dos rorios
cIcfcs do ccrciio alcnao, quc con frcqucncia
c cvidcnicncnic scn qucrcr coniinIan
naicrial incrininaiorio. Para csic roosiio, un
dos nais rcciosos colaloradorcs involuniarios
da 12-12 cra o Mal. Walicr von Modcl,
lrilIanic niliiar, dcdicado ao scu cIcfc surcno
AdolI Hiilcr aic o fanaiisno. A folIa dc scrvio
daquclc alio oficial inclua dcsiacada aiuaao cn
iodas as frcnics dc conlaic, inclusivc na Fussia,
dc ondc fora iransfcrido, cn julIo dc 1944, ara
a frcnic Ocidcnial cn olcdicncia a un cdido
crcsso do rorio Hiilcr, ja cniao cn grandcs
auros c con carcncia cada vcz nais
ronunciada dc cIcfcs niliiarcs "dignos dc
confiana" c ondc lIc fora ouiorgado o conando
do inorianic Cruo dc Ecrciios "D".
188
Acsar dc suas alias qualificacs niliiarcs c
do scu fanaiisno nazisia ou ialvcz dcvido a
csic uliino o Mal. Modcl, cniao con 55 anos
dc idadc, carccia quasc ioialncnic daquclc lon
scnso inaio, iao indiscnsavcl rcdaao dc
insirucs cscriias ara o uso incdiaio dc scus
sulalicrnos. Insisiia, ao conirario, cn usar una
linguagcn cuja sinlicidadc frcqucnicncnic
aiingia o icarcsco c ncsno a infaniilidadc, cono
or ccnlo aquclc irccIo dc una "ordcn do dia"
or clc dcicrninada alguns dias anics do incio
do conira-aiaquc das Ardcnas.
"Cada ooriunidadc ara olicr dcscanso c
sono dcvc scr lcnancnic uiilizada... Calc
aos conandanics dc cada unidadc
considcrar, do onio dc visia iaiico, a
nclIor ooriunidadc dc sono ara os scus
Ioncns. O rorio soldado cnconirara cn
scguida a nclIor iccnica ara dornir".
Do lolsao do FuIr ondc ora sc acIava
cnirincIcirado, o Mal. Modcl coniinuava a
forncccr-nos faria nuniao ara o acl
sulvcrsivo da nossa ofcnsiva sicologica. Essc
noiavcl cIcfc niliiar alcnao, quc sc suicidou no
dia 17 dc alril dc 1945, rcfcrindo a noric
caiura, foi orianio un dos nossos
"colaloradorcs". Dasiava sinlcsncnic lcr ao
nicrofonc algunas das suas iiorcscas "ordcns
do dia".
189
Ccria ocasiao, or ccnlo, quando a
nuniao dc suas iroas sc acIava raiicancnic
csgoiada, c csiavan clas scndo casiigadas or
aiaqucs scvcrssinos da Fora Acrca Aliada, o
Mal. Modcl ccdiu una ordcn do dia, cnsinando
aos scus soldados "cono lavar a roua dc laio,
dc la, scn salao". Dc ouira vcz, dcu una rccciia
dc "cono fazcr un gosioso cnsoado con
scrragcn dc nadcira c cascas dc laiaias".
Lanos iais ordcns do dia ao nicrofonc, scn
aconanIa-las do nais lcvc concniario.
Con o agravancnio cada vcz nais
ronunciado da siiuaao niliiar do FcicI, a
nornalncnic inccavcl discilina inicrna das
iroas da WcIrnacIi csiava sc dcicriorando dia
a dia. Possuanos, ncssc scniido, dados
concrcios fornccidos clo Scrvio dc Inicligcncia.
Enircianio, ncsno dc ossc dc iodo cssc
naicrial infornaiivo irrcfuiavcl, nunca nos
ocorrcu, scqucr or un insianic, afirnar dianic
dos nicrofoncs da 12-12. "Vai nal. A discilina
das nossas iroas sc acIa cn franco
dcsnoronancnio. Dcvcnos ionar ncdidas
urgcnics". Nao. Tal nciodo dircio csiava olvia c
dcfiniiivancnic fora dc cogiiaao. Podcranos
sinlcsncnic lcr c rclcr duranic algunas noiics
scguidas a scguinic ordcn do dia ullicada cn
forna dc folIcio clo nosso "aliado", Mal. Modcl.
190
"Conlaicnics da Eifcl c dc AacIcn.
Voccs icn conrovado ncsics dias difccis,
quc sao rudcs conlaicnics c lons
conanIciros. As nossas iarcfas rcscnics
nao crniicn lurocracia. A frcnic dc
conlaic nao c un quinial dc quaricl.
Sonos iodos forjados nuna uniao narcial,
ligados uns aos ouiros clo rcsciio
nuiuo, anizadc, rcsicza cn olcdcccr
cla luia, clo sacrifcio, cn qualqucr
icno c circunsiancias, na ncvc, na lana
ou no sol. Esic scniincnio dc
solidaricdadc quc nos unc, dcvc, no
cnianio, scr dcnonsirado ianlcn dc
nancira osicnsiva, visvcl.
"En visia disso, dcclaro quc considcro a
aiiiudc dc ouco caso c ncgligcncia
duranic cnconiros casuais con os
conanIciros, una conduia indigna do
csriio gucrrciro c do conoriancnio
inccavcl cscrado dos conlaicnics da
frcnic Ocidcnial.
"Da nancira cono clc cccuia a
coniincncia, assin c o Ioncn! Da
nancira cono corrcsondc sua
saudaao, assin c o scu conanIciro!
Prccisancnic agora, ncssc icno dc
sofrincnios, voccs icn a olrigaao dc
dcnonsirar a iodos, scn sonlra dc
191
duvida, o scguinic. quc iodos os soldados
do ncu gruo dc ccrciios do
granadciro aic o narccIal fornan un so,
indivisvcl conjunio, dcscjosos dc alcanar
a viioria ara asscgurar o fuiuro da
AlcnanIa".
Modcl,
Ccncral-FcldlnarscIall
Quaricl-Ccncral, fcvcrciro dc 1945"
Pclo sinlcs faio dc rcciirnos duranic
noiics scguidas cssas coriacs do Mal. Modcl
s suas iroas, dcvia ficar aicnic aos ouvinics
niliiarcs alcnacs c aos civis, quc ncn iudo
csiava cono dcvia, no cano da discilina
inicrna dos scus ccrciios. Dcssc faio, ara os
scus cnsancnios ionarcn un runo ainda nais
cssinisia, cra acnas un asso. Con cfciio,
ningucn nclIor do quc os alcnacs, ara dcduzir
quc a falia dc discilina cra o rinciro sinal da
dcsinicgraao dc un ccrciio, ois nuiios dclcs
ainda sc odian lcnlrar do quadro confuso quc
arcscniavan as iroas alcnas, na vcscra da
dcrroia final na Princira Crandc Cucrra.
En ccrias circunsiancias, o ncro faio da
ouiorga dc una condccoraao a un oficial alcnao
sc convcriia, ara nos, nun larril rclcio dc
nuniao dc roaganda sulvcrsiva. Assin, ccria
192
noiic, saiu clas ondas da 12-12 a scguinic
noicia, lida con aquclc ion scco c un ianio
arroganic quc caracicrizava a nossa cnissora.
"Fccclcu as insgnias da Cruz dc Cavalciro, con
folIagcns dc carvalIo c csada, o caiiao dos
"Panzcrgrcnadicrc" Wcrncr DoIlcr. O Ca. DoIilcr
fcz jus alia disiinao or icr, cn lcno dia,
conscguido rciirar sua conanIia, ancaada dc
cnvolvincnio cn algun lugar do icrriiorio do
Palaiinado. O Ca. DoIlcr, usando as nais
avanadas iccnicas dc canuflagcn, dc con
ciio dcsisiar a vigilancia do ininigo, rcalizando
a sua ocraao con o nnino dc crdas".
Acsar do icor aarcnicncnic franco c dircio,
c dc rclaiar un faio vcrdico (aic ccrio onio},
coniinIa csia noicia, na rcalidadc, duas ciladas
sicologico-sulvcrsivas, una ara os oficiais c
ouira ara os soldados alcnacs. Na vcrdadc, or
icr dc nancira icncraria cfciuado lcna luz do
dia a rciirada dc suas foras, rccclcra o Ca.
DoIlcr a iao coliada condccoraao dc gucrra, a
"Fiiicrlrcuz" con folIagcns dc carvalIo c
csadas. Porcn, csiavanos infornados, airavcs
do nosso Scrvio dc Inicligcncia, icrcn aiingido
as crdas sofridas, naqucla ocraao, 40 or
ccnio do scu cfciivo. Escondcnos
roosiialncnic o faio gravssino, nao or
dclicadcza, nas ara induzir ouiros oficiais a
carcn na iraiocira cilada oculia naqucla noicia
aarcnicncnic dc ncra roiina. Dc faio, ao
193
inicirar-sc da rclaiiva facilidadc con quc o Ca.
DoIlcr conscguira olicr aqucla alia condccoraao
(o sonIo dourado dc iodo oficial da WcIrnacIi
cra olicr a "Fiiicrlrcuz", o cquivalcnic nazisia ao
nao ncnos coliado "Pour lc Mcriic" do icno do
Kaiscr}, scus colcgas dc ouiras unidadcs ianlcn
criarian anino c sc alalanarian a iniiar o
ccnlo lcvando nuiios dos scus
sulordinados noric ccria. Quanio aos soldados
quc orvcniura ouvisscn a noicia, so odian
ficar indignados, or salcrcn quc un oficial da
WcIrnacIi iinIa sido condccorado daqucla
forna ao cccuiar una rciirada dc suas iroas
duranic o dia. Era solrc isso ianlcn
csiavanos scgurancnic infornados un dos
rinciais noiivos dc odio dos soldados alcnacs,
o salcr quc suas vidas csiavan scndo
frcqucnicncnic c dc nancira icncraria osias
cn risco, con a unica finalidadc dc roorcionar
una alia condccoraao aos scus anliciosos
sucriorcs.
O ncsno sisicna rclaio dc incidcnics
cscolIidos usavanos, ara rcalar c csiinular
o scguinic coricjo dc qucias, rcclanacs c
rancorcs quc sc nanifcsiavan cn riino cada vcz
naior cn iodos os sciorcs da WcIrnacIi,
ncdida quc sc acunulavan os rcvcscs sofridos
nas frcnics dc laialIa. crros conciidos clos
oficiais quc, scja or ncrvosisno, scja or
dcscscro, ou or inconcicncia, nandavan
194
scus sulordinados cccuiar acs agrcssivas ou
ouiras, scn a nnina uiilidadc; carcncia dc
iccidos, rovocando inicrruao na disiriluiao
dc uniforncs novos, olrigando os soldados a
rccorrcr ao vcrgonIoso ccdicnic dos rcncndos;
iransfcrcncia dc ara-qucdisias ara a infaniaria,
faio quc cra incviiavcl dcvido falia cada vcz
nais ronunciada dc avics c ianlcn or razcs
iaiico-csiraicgicas, nas quc irriiava
solrcnancira os orgulIosos "FallscIirnjagcr";
carcncia dc colcriura or aric da ariilIaria (a
fin dc ccononizar ao naino a nuniao cada vcz
nais cscassa, o fogo roicior da ariilIaria cra
uiilizado acnas noiic, dciando, duranic o dia,
as iroas "a dcscolcrio"}; dcficicncias gravssinas
no sisicna dc alasiccincnio, rcsonsavcis or
un csiado dc "fonc crnancnic" cn ccrias
unidadcs nais avanadas do ccrciio alcnao
(quando, finalncnic, a conida cIcgava, cra
invariavclncnic fria}; dcficicncias no sisicna dc
iransorics.assin, or ccnlo, un coniingcnic
alcnao quc cIcgou dc ircn aic o Fcno, icvc quc
crcorrcr a c una disiancia dc nais dc ccn
quilnciros quc o scarava do scu scior dc
conlaic; insuficicncia flagranic dc colcriura
acrca duranic os aiaqucs cccuiados or iroas
nccanizadas ou dc infaniaria; cisao cnirc
ausiracos c alcnacs casos ondc cononcnics
dc iroas da nonianIa (Cclirgsjgcr} ausiracas
foran insuliuosancnic iaados, or oficiais
195
russianos, cono "OsinrliscIc ScIwcinc"
(orcos da Conarca Oricnial dcsignaao csia
dada usiria or Hiilcr logo aos a sua
ancaao ao FcicI}; cn scguida, os "Cclirgsjgcr"
foran nandados ara a frcnic dc conlaic
cnquanio as iroas da SS da infaniaria alcna
udcran ficar conodancnic na rciaguarda; a
grosscria dc ccrios oficiais... alcn dc ouiras.
Para rcalar ao naino ioda cssa gana dc
qucias c rcclanacs, usavanos nao soncnic a
divulgaao dc ccrias ordcns do dia aroriadas,
cono ianlcn invcnianos or conia roria,
discursos c concniarios airiludos a alios
dignaiarios nazisias.
Assin, or ccnlo, ara dcsiacar o assunio
da conida fria, dizia a 12-12.
"O Ccl. Wollcrsdorf, nuna ordcn do dia
cndcrcada ao scu rcgincnio, icvc o
scguinic a dizcr a csics (fclizncnic oucos}
soldados, quc rcccnicncnic icn
nanifcsiado cn alias vozcs o scu
dcsconicniancnio or nao lIcs icr sido
scrvida a sua conida iao gosiosancnic
qucnic cono csiavan acosiunados a
rccclc-la na casa da nanac. "O faio dc
alguns oucos cIanados soldados
alcnacs, nuna Iora cn quc sc dccidcn a
solrcvivcncia c o dcsiino dc sua airia
196
acIarcn ncccssario quciar-sc
alcriancnic do faio dc scrcn olrigados a
cngolir conida fria nao ncrccc
concniarios, nas sin, o dcsrczo alsoluio
quc lIcs c dcnonsirado or scus
conanIciros dc arnas c os sucriorcs".
Conira as nanifcsiacs dc
dcsconicniancnio cujo volunc scnrc naior nos
cra iransniiido ficlncnic clo Scrvio dc
Inicligcncia, ianio o alio conando alcnao cono o
cIcfc iodo odcroso da roaganda nazisia,
JoscI Cocllcls, cran inoicnics ara rcagir
con cficicncia. A cIcfia da WcIrnacIi, ja sc
acIava, a csia aliura dos aconiccincnios,
raiicancnic inossililiiada dc ccrccr una
fiscalizaao cficicnic quanio cccuao cfciiva do
nuncro clcvado dc dircirizcs disiriludas a iodos
os conandanics con o iniuiio dc nanicr o
"WcIrgcisi" (csriio conlaiivo} dc suas iroas.
Ciio aqui o scguinic aragrafo iico coniido nun
folIcio iniiiulado.
"LinIas ncsiras ara a cducaao
idcologica inconcclvcl inaginar a
iransfornaao dc qualqucr soldado cn
gucrrciro dccidido c agrcssivo, scn quc
rcccla aralclancnic ao scu ircino niliiar,
una crcssiva cducaao nacional-
socialisia. Muiio nais do quc qualqucr
ouiro cidadao, c nisicr quc o soldado,
197
oriador dc arnas quc c, scja un
nacional-socialisia convicio. Por isso
ncsno dcvc clc csiar caaciiado ara
julgar c conIcccr as cigcncias oliiico-
niliiarcs cn rclaao ao fuiuro arcalouo
da Crandc AlcnanIa c o scu csao viial.
Con csia finalidadc, dcvc scr-lIc clicada
a razao dcsia gucrra. Cada soldado dcvc
salcr orquc cla csia scndo iravada. Dcvc
icr a ccricza alsoluia dc quc csia gucrra
dcvc scr, c scra icrninada viioriosancnic."
OKH, Ccn Si d H/H Wcsi Ali.
(Quaricl-Ccncral Surcno, Esiado-Maior
do Ecrciio Scior Ocidcnial.}
Por sua vcz, o asiuio Cocllcls csforava-sc
or inocular, ianio no ovo cono nos soldados
alcnacs, a convicao da inrcscindvcl
ncccssidadc dc "agucniar aic ao uliino Ioncn".
Para aular o cniusiasno dc scus concidadaos, ja
un ianio alalado a csia aliura dos
aconiccincnios, Cocllcls usava a csiraicgia do
ncdo c da cscrana cono vigas-ncsiras dc sua
arguncniaao roagandsiica. Noiadancnic nos
ncscs dc fcvcrciro c naro dc 1945, ianio or
ncio da cicnsa rcdc dc suas cnissoras
radiofnicas cono or nilIcs dc folIcios c
jornais, clc nariclou inccssanicncnic, usando
coriacs cono a scguinic.
198
"Voccs, ovo alcnao, icn a sagrada
olrigaao dc agucniar aic ao uliino
Ioncn, orquc ncsno a ior das
rovacs quc csiao sofrcndo na Iora
aiual, c insignificanic quando conaradas
indignaao c IunilIacs quc os
cscran duranic una cvcniual c
crnancnic ocuaao clos lolcIcvisias
russos c clas iroas ncgras noric-
ancricanas, aos quais, irrcncdiavclncnic,
scra cnircguc iodo o icrriiorio do FcicI no
caso dc una viioria ininiga. Agucnicn,
ois, Ioncns c nulIcrcs alcnacs. Sua
olsiinaao scra rcconcnsada quando
surgircn as novas arnas sccrcias quc
csiao scndo rcaradas cn nossas
falricas c cujo aarccincnio cn lrcvc
dcvcra nodificar or conlcio o curso
da gucrra. Nao soncnic incdircnos o
ininigo dc rcalizar a conquisia da
AlcnanIa, nas rccIaarcnos os rcsios
aniquilados dc scus ccrciios ara alcn dc
suas rorias froniciras."
A rcaao da 12-12 conira ial raciocnio do
surcno cIcfc da roaganda nazisia foi un
ianio sofisiicada. En vcz dc icniar dcnonsirar
cono o icranos fciio na ADSIE o alsurdo c a
fuiilidadc da ordcn dc "agucniar aic ao uliino
Ioncn", csiavanos, clo conirario, cncnIados
cn dar-lIc o naino dc ullicidadc. Isio, con a
199
finalidadc dc rovocar concniarios indignados dc
nossos ouvinics alcnacs, cono or ccnlo. "
facil ara voccs, cIcfcs, inciiar-nos a agucniar
aic ao uliino Ioncn c quc, ara voccs, nos
scus rcduios rova dc lonlas, nada falia.
Enircianio, as nossas casas csiao ruindo c as
nossas fanlias csiao scndo dizinadas sol o
cfciio dos lonlardcios acrcos ininigos."
Solrc o icna "agucniar aic ao uliino
Ioncn" cscrcvi, cono sc fossc un discurso do
cniao iodo odcroso c icnvcl cIcfc das SS,
HcinricI Hinnlcr, o scguinic irccIo, irradiado a
28 dc fcvcrciro dc 1945.
"Con o roosiio dc nanicr o csriio
gucrrciro do ovo alcnao ara as fuiuras
gcracs, c olrigaao sagrada dc iodo
soldado c civil, inrcgnar-sc do scguinic
lcna Luiarcnos aic o uliino nuro.
Luiarcnos aic a uliina lala. Fcndcrno-
nos, nunca! Mcsno quc Iaja una
ossililidadc dc scrnos csnagados cla
sucrioridadc nuncrica do ininigo, a
gucrra ara nos nunca csiara crdida,
scnao dcois dc dcornos as arnas. Ja
foran sacrificados nilIcs dc vidas
Iunanas alcnas no curso dcsia gucrra.
Nao fara difcrcna quc scjan sacrificadas
ouiras ccn nil ou nais. Por iragico quc
scja isio, do onio dc visia individual, csic
200
sacrifcio surcno scra rcalizado con a
unica finalidadc dc quc ossa solrcvivcr,
ara as gcracs fuiuras, csia grandiosa
Icrana quc c o csriio gucrrciro do nosso
ovo. Os ncios c lisncios daquclcs quc ora
rcfcrcn a noric rcndiao, lcnlrar-sc-
ao orgulIosancnic dc scus anicassados
quc, cla fora dc sua voniadc, soulcran
iransfornar una dcrroia naicrial cn
viioria noral."
201

Captulo XI
PARA A FRENTE EM BUSCA DE
MATERIAL
As casas-faniasnas dc EcIicrnacI Procuranos scis
sacolas dc couro rclcias dc diananics En
Diilurgo, o fogo dos canIcs alcnacs dc 88 nn c
incaaz dc inicrroncr a avalancIc dc iroas c
naicrial do III Ecrciio "NcnIun dc nos quis a
gucrra".

En nosso consianic cncnIo dc aiualizar ao
naino as ocracs da 12-12, cra-nos
indiscnsavcl disor, alcn dc una organizada
corrcnic dc infornacs, ianlcn dc folIcios,
livros, filncs cincnaiograficos c ouiros naicriais
dc docuncniario nazisia, dc ullicaao rcccnic.
O faio dc nos acIarnos a ouca disiancia da
frcnic dc conlaic consiiiua un faior favoravcl
quanio s ossililidadcs dc olic-los. Con csia
inicnao cosiunavanos cnrccndcr
criodicancnic ccdics a localidadcs alcnas
rcccnicncnic conquisiadas. A "ccursao"
cidadczinIa dc Diilurgo, rcalizada no dia 6 dc
naro dc 1945, narrada no ncu "diario dc
gucrra", dara una idcia caia solrc cssc lado
raiico das nossas aiividadcs.
202
"A ariida ara Diilurgo cqucna
cidadc alcna siiuada a uns 50 quilnciros
a nordcsic dc Lucnlurgo csiava
narcada ara as 7,30 da nanIa. Viajanos
cu, o Sarg. Dcnno Franl c Ccorgc. Ao
ionar o cafc da nanIa, iivc un accsso dc
riso convulsivo, ao noiar a cIcgada do
Sarg. Franl, iodo rcarado ara
cnfrcniar os crigos da gucrra. Dcvido ao
inicnso frio quc ainda fazia cn
Lucnlurgo, c quc ronciia nao scr
ancnizado clo nosso ncio dc iransoric
un jiao niliiar Dcnno ionara a
rccauao dc cnvolvcr o coro nas
scguinics vcsics roicioras. un ulvcr;
or cina do ulvcr, un casaco dc la; or
cina do casaco dc la, un jaquciao; c,
finalncnic, or cina dcsias ircs canadas
dc iccido qucnic, a fcluda caa niliiar dc
cor caqui. Ja nornalncnic doiado dc
dincnscs considcravcis, clc adquirira
agora roorcs iao sucr-inoncnics,
quc, ara sua grandc nagoa, nao udc
dciar dc cunrincnia-lo cono o Mal.
Cring. Quando o assin "rccIcado" Dcnno
sc insialou na olirona do Ccl. Powcll
ara, con ioda a sua inoncncia dc
oicniado oricnial ionar o dcsjcjun, cu
quasc crdi o flcgo dc ianio rir."
203
s 7,30 cn onio o jiao nos vcio luscar. O
Sarg. Franl insialou-sc na frcnic, ondc scus
largos onlros, coroados quc ja csiavan or un
ninusculo gorrinIo dc la, fornavan una csccic
dc ico dc una dcsroorcional nonianIa,
crigosancnic inclinada ara o lado do cIofcr,
un calo. Ccorgc c cu ocuanos o anlo asscnio
irasciro do vcculo quc, roncando violcniancnic,
airavcssou a cidadc dc Lucnlurgo na
cosiuncira corrcria " ioda". Na sada iivcnos
quc arar dianic dc un osio da Polcia Miliiar
ara o olrigaiorio canc dc docuncnios. Logo
cIcganos s iorrcs iransnissoras da Fadio
Lucnlurgo (quc, cono disscnos, scrvian
ianlcn nossa cnissora}. As inoncnics
consirucs, ancoradas icrra or grossos fios
dc aranc, csicndian-sc cn fila asccndcnic aic
quasc o ioo da colina ondc, nun rcdio lranco,
dc linIas nodcrnas, csiava insialada a usina
clcirica. Olscrvci, andando dc un lado ara
ouiro, una scniincla oriando un caaccic
acIaiado do iio lriianico c carrcgando un fuzil
doiado dc conrida laioncia; nas fui incaaz dc
dcscolrir a nciralIadora csada quc, dc acordo
con a afirnaao caicgorica do nosso calo-
noiorisia, acIava-sc airas dc una das janclas.
Prosscguinos o caninIo, airavcs dc una rcgiao
colcria dc losqucs. Acsar da cIuva quc caa
inccssanic, o cIofcr, graas aos ncunaiicos
aniidcrraanics do jiao, conscguiu nanicr una
204
vclocidadc ncdia assaz clcvada. A csirada, quc no
incio sc arcscniava ccclcnic, logo dcu ara
iorar c concaran a surgir, aos scus lados, filas
dc ccrcas con iraos vcrnclIos dccndurados no
aranc farado, indicando crigo dc ninas.
Quanio nais crio cIcgavanos dc
EcIicrnacI (cidadczinla cn icrriiorio
lucnlurgucs, a uns 30 quilnciros da caiial},
ianio nais rasios da gucrra odanos olscrvar.
casas dcrruladas or disaros dc canIcs, con
grandcs furos na alvcnaria; algunas, con as
arcdcs cn c, scn janclas, o inicrior consunido
clo fogo. Na cidadc dc EcIicrnacI a dcsiruiao
cra incrvcl. Nao Iouvc scqucr un so cdifcio quc
iivcssc cscaado incolunc ao cfciio arrasador da
ariilIaria c das lonlas. Alguns dos rcdios
arccian, visios da rua, iniacios. Porcn, nada
nais cran do quc facIadas-faniasnas quc
cscondian anonioados dc dcsiroos. O cinzcnio
irisic da cIuva conirilua ainda nais ara
auncniar a lugulrc dcsolaao do anlicnic.
Algunas das casas iinIan sido rcduzidas a
nonics dc iijolos, dos quais solrcssaan
coloridos, sujos c uncdccidos cla cIuva, saias
dc nulIcr, cono ianlcn cs dc ncsas, cadciras
c louas quclradas. O quc solrava da grandc
naioria dos rcdios cra a facIada, assin ncsno
cn lasiinavcl csiado. scn janclas, a alvcnaria
crfurada or giganicscos luracos c salicada
clos rasios dcniados dc csiilIaos dc granada.
205
Aqui ou acola crguia-sc nciadc dc una casa ou
aric dc una igrcja. Por ondc qucr quc fsscnos,
or iodos os lados nos confroniavanos con o
scnllanic fcroz da gucrra.
Airavcs dc ioda csia dcsolaao, coniinuava
incriurlavcl o irafcgo dc vcculos, runo
frcnic. Era un fluo quasc quc ininicrruio dc
ossanics caninIcs vcrdc-oliva, ianqucs, jics c
ouiros vcculos noiorizados.
Quanio a nos, nao dcianos EcIicrnacI
incdiaiancnic, ois anics dc rosscguir,
inIanos quc nos dcsincunlir dc un dos
cncargos quc nos iinIan sido ouiorgados or
anigos, rcsidcnics na cidadc dc Lucnlurgo.
Encargos dc caraicr csiriiancnic ariicular,
ligados s roricdadcs c coisas quc clcs iinIan
dciado airas, cn cidadcs ondc anics rcsidian,
ora cngolidas cla voragcn da gucrra. Con cfciio,
acsar do icor sccrcio da nissao quc
dcscncnIavanos cono ncnlros da cquic da
12-12 lcvavanos, dcniro das oucos Ioras vagas
dc quc disunIanos, una vida conlciancnic
nornal, o quc acarrciava, cnirc ouiros faios, o
csialclccincnio aulaiino dc un solido crculo dc
anigos no scio da oulaao lucnlurgucsa. Aic
Iojc sou incaaz dc clicar a caiidao quasc
iclcaiica con a qual os nossos anigos
lucnlurgucscs cIcgavan a adivinIar a
inincncia dc una das nossas rccniinas viagcns
206
runo ao "froni". Evidcnicncnic dcsconIccian
or conlcio a vcrdadcira razao, assin cono os
oljciivos daquclas ccurscs. Possuidorcs dc fina
cducaao c dc un iaio or dizcr inaio, nunca lIcs
ocorrcra scqucr, ncsno dc forna indircia, icniar
olicr quaisqucr infornacs concrcias a cssc
rcsciio. Porcn, cra naiural quc, cicnics ou
cscranosos dc quc udcsscnos assar or
alguna localidadc ondc iinIan alandonado scus
lcns, alguns dclcs nos cdisscn
cncarccidancnic quc "dcsscnos una olIadinIa"
ara vcr cono as coisas andavan "or la" c,
rincialncnic, ara nos ccriificarnos sc ainda
Iavia solrado algo dc suas roricdadcs. A ncra
icniaiiva dc saiisfazcr iais dcscjos consiiiua, dc
nossa aric, una flagranic violaao do csiriio
rcgulancnio niliiar. Porcn, a vcrdadc scja diia,
iais infracs sc roduzian rcgularncnic cn
iodas as viagcns quc cfciuanos. Prova dc quc,
ianio cn Lucnlurgo, cono nos Esiados Unidos,
no Drasil ou cn qualqucr ouiro as do nundo,
nao Ia olsiaculo quc nao ossa scr sucrado or
una loa c solida anizadc.
Naquclc 6 dc naro dc 1945, cn EcIicrnacI,
cusiou-nos un ouco dcscolrir o rcdio dc
csquina indicado or un dos nossos anigos dc
Lucnlurgo. O cdifcio, arcialncnic dcsirudo,
oriava, cono iodos os ouiros daqucla
cidadczinIa, una laca con a inscriao NO
LOOTINC (roilido ilIar}. Era una advcricncia
207
aos soldados noric-ancricanos ara quc
rcsciiasscn as roricdadcs dc cidadaos dc un
as anigo cono cra o Lucnlurgo, cn icrriiorio
do qual sc acIava a cqucna EcIicrnacI. No
cnianio, cono vicnos frcqucnicncnic a
dcscolrir, iais aclos civilidadc c ao
cavalIcirisno nunca suriian cfciio cn icno dc
gucrra, quando a naioria dos Ioncns crdcn o
scu cquillrio noral, ficando conlciancnic
doninados or scus insiinios. Assin, foi cn vao
quc rocuranos a nala dciada or un dcsscs
anigos, quc dcvia conicr una arcciavcl sona
cn dinIciro c ouiros valorcs c quc, na
rcciiiaao da fuga, nao udcra lcvar consigo.
Enconiranos, isio sin, una incrvcl dcsordcn,
cono sc o inicrior da Ialiiaao, rclaiivancnic
iniacio, iivcssc sido vasculIado dc laio ara
cina clo rorio Ccngis-KIan c sua cooric da
aniiga Mongolia. Un nonic dc ccrcncnios
Iunanos cn cina da cana dc casal no
dorniiorio da Ialiiaao scrvia dc aroriado
cariao dc visiia dos auiorcs do furio da nala c do
irisic csiado cn quc sc acIava o inicrior do
rcdio, o qual nilagrosancnic Iavia cscaado
aao dcsiruidora da ariilIaria noric-ancricana.
Logo dcois dc assar EcIicrnacI, cIcganos
ao Fio Saucr. Esirciio cono c, cn oucos
insianics conscguiu o jiao airavcssar a rcccn-
consiruda onic quc sc csicndia solrc as aguas
dc cor anarclo-iurvo. As isoladas Ialiiacs dc
208
canoncscs c siiianics quc csoradicancnic
surgian ao lado da csirada, nao iivcran nclIor
soric quc as da cidadc dc EcIicrnacI, con os
scus anonioados dc dcsiroos cncgrccidos cla
funaa, c alvcnaria crivada dc cnorncs fcndas.
Olscrvanos rcgular nuncro dc casanaias,
algunas canufladas. Una dclas iniiava con
crfciao o cicrior dc una casa dc canoncscs.
Ao invcs dc janclas, nosirava nas grossas
arcdcs dc cincnio arnado, luracos clos quais,
Iavia ainda ouco icno, aoniavan csadas
nciralIadoras nazisias. Muiias dcsias
consirucs dc asccio un ianio sinisiro, cujas
fornas quadradas guarnccian as colinas
vizinIas, csiavan cncgrccidas cla funaa. O
icrrcno ao rcdor, colcrio or craicras dc
granadas. rvorcs arrancadas, cadas, algunas
dclas con os ironcos crfurados or lalas, c as
cascas da nadcira nosira. Filas dc irincIciras,
algunas cIcias dc agua.
Aqui c acola, virado no cIao, un arado
cnfcrrujado. Un cavalo norio, a larriga incIada,
o clo sujo c nolIado. Ouiro, un ossanic
aninal casianIo, acIava-sc cado no fosso ao
lado da csirada, ara ondc aarcnicncnic iinIa
sido arrcncssado clo dcslocancnio do ar dc
una closao.
209
A csirada cra ali iao csluracada quc forava
o jiao a rogrcdir vagarosancnic, orcn ainda
con suficicnic inulso ara ioriurar lasianic os
ncus orgaos inicrnos, csccialncnic o fgado. O
asfalio da csirada csiava, cn alguns lugarcs, dc
onia a onia airavcssado or craicras
rcccnicncnic cniuidas. Eran rasios dc aniigas
arnadilIas anii-ianqucs alcnas, ao lado das
quais aarccian ocasionalncnic os rcsios
rciorcidos dc varias dc suas viinas, cono
ianqucs, auionovcis niliiarcs, caninIcs ou
jics. A aisagcn cra irisic c soliiaria, dc vcz cn
quando inicrronida or gruos dc soldados
noric-ancricanos cncnIados na consiruao dc
alguna onic ou no conscrio dc una linIa
iclcfnica, frouancnic dccndurada. A alguns
quilnciros dc EcIicrnacI dcaranos con ircs
filciras dc olsiaculos anii-ianqucs ainda iniacios.
Salicncias iriangularcs dc cincnio arnado,
iniadas lcvcncnic dc cor narron csvcrdcada.
Tanio csforo c dinIciro dcscndidos inuiilncnic
clos alcnacs na sua consiruao! Esicndidas cn
vasia arca naqucla sinciria rc-falricada quc
caracicriza os ccniicrios niliiarcs, crdian-sc no
cinza irisic do Iorizonic as suas inicrninavcis
colunas.
CIcganos falrica na qual Ccorgc ocuara
ouirora o cargo dc gcrcnic. As suas cscranas
dc cnconirar algo iniacio, logo sc dcsvancccran,
quando vinos os dcsiroos do rcdio. Na oria do
210
larracao rincial, as alavras ncio aagadas.
"C.I. dcad in aiiic"(22}, Por dcniro, filciras dc
naquinas cnfcrrujadas, arcialncnic dcsiruidas
c lugulrcncnic iluninadas clo cccsso dc luz
quc cncirava nas cnorncs lrccIas do iclIado.
Quanio ao cscriiorio, no rinciro andar, nada
nais cra do quc un anonioado confuso, con
cscrivaninIas ionladas, aclada c cadcrnos dc
ioda csccic; as orias do cofrc csiavan alcrias.
O soldado norio no soiao ja Iavia sido lcvado.
Nossa roina arada foi un casiclo crio dc
una aldcia. Ali dcvanos dcscncnIar a scgunda
nissao csia, colorida cla ainosfcra falulosa
dc un conio das Mil c Una Noiics. Con cfciio,
ouiro dcnirc os anigos lucnlurgucscs, dono da
nagnfica nansao, dcnonsirando ianio
dcscscro quanio una fc ccga cn nossa
Ioncsiidadc, nos cncarrcgara da localizaao c
cvcniual rcnoao ara Lucnlurgo, dc un
icsouro dc valor incsiinavcl. ncia duzia dc
sacolas dc couro rclcias dc diananics c,
confornc suas alavras, cscondidas airas dc una
arcdc disfarada, no orao do casiclo. O rcdio,
dc csiilo larroco, dc cor roo-avcrnclIada,
consirudo no ano dc 1780, csiava ainda dc c,
arcscniando orcn, una aarcncia lasiinavcl.
Suas arcdcs, narcadas ja clo faniliar dcscnIo
lugulrc dos csiilIaos da ariilIaria, cran
coroadas or una ornancniaao su gcncs,
consisiindo dc un cordao dc figuras dc cdra
211
rccariancnic dccnduradas na alvcnaria, da
qual iinIan sido arrancadas clo inacio do
dcslocancnio dc ar rovcnicnic dos disaros.
Enquanio o noiorisia ficou cscrando no
jiao, Dcnno, Ccorgc cu nos diriginos ara a
cnirada do orao. O farolcic quc iinIa irazido
conigo rovou scr solrcnancira uiil, nao
soncnic orquc iluninava os dcgraus dc cdra
un ianio cscorrcgadios, cono ianlcn orquc
crniiia una rcvisia nais conlcia do local, ara
dcicciar a cvcniual rcscna dc ninas icrrcsircs.
A colocaao dcsscs cngcnIos iraiociros c
norifcros cra una csccialidadc dos alcnacs cn
rciirada. Aquclcs acirccIos dialolicos,
Ialilncnic canuflados, causaran clcvado
nuncro dc viinas, rincialncnic cnirc as
iroas dc cIoquc dos ccrciios aliados. Cono nao
cisiia, aarcnicncnic, viv'alna nas
dccndcncias do casiclo, quc nos udcssc rcsiar
quaisqucr csclarccincnios solrc a nacionalidadc
dos scus uliinos ocuanics, cra claro quc, or
razcs dc clcncniar rccauao, dcvanos cscrar
o ior ou scja, quc sc iraiava dc cononcnics
da WcIrnacIi. Enircianio, ao alcanarnos o
orao, aos una dcscida vagarosa, dcgrau or
dcgrau, rcsiranos aliviados ao dcararnos,
csalIada no cIao dc cdra, grandc quaniidadc
dc racs dc cncrgcncia, assin cono saaios c
cas dc unifornc, iodos dc roccdcncia do
ccrciio dos Esiados Unidos. Sc, or un lado
212
cssa dcscolcria ancnizou o rcccio das ninas
alcnas, or ouiro auncniou as nossas
rcocuacs quanio ao dcsiino dos diananics.
Dcsdc quc o orao, cono o rovavan os vcsigios
dciados or csscs visiianics, cvidcnicncnic
iinIa sido ja vasculIado clos auicniicos
"craqucs" na localizaao dc cscondcrijos quc cran
os niliiarcs ianqucs, acnas or un vcrdadciro
nilagrc odcrian csiar a salvo as cdras
rcciosas cricnccnics ao nosso anigo dc
Lucnlurgo. Scguindo as insirucs dcsic
uliino, conianos un ccrio nuncro dc aincis dc
nadcira, nao dcnorando nuiio ara
dcscolrirnos o conariincnio sccrcio. A luz do
ncu farolcic, dirigida ara o scu inicrior, rcvclou
un anonioado dc aniiguidadcs cnociradas
consisiindo rincialncnic dc raios dc Scvrcs
ricancnic iniados, assin cono dc algunas
raiarias. Dos diananics nada, ncn sinal.
Tivcnos quc nos curvar dianic da dura rcalidadc.
o icsouro do casiclo nao conscguira cscaar
colia dos soldados noric-ancricanos quc, alias,
nao agiran dc nodo difcrcnic do quc qualqucr
gucrrciro conquisiador dc ouiras nacs, do
assado ou do rcscnic.
En Dollingcn, a uliina cidadczinIa quc nos
scarava do dcsiino final, quc cra Diilurgo,
fizcnos una raida visiia a un lurgo da DDM(23},
organizaao fcninina nazisia, dcdicada ao
acrfcioancnio das qualidadcs c viriudcs
213
considcradas dignas do cIanado adrao da raa
gcrnanica, csialclccido or Hiilcr. O rcdio,
cono iodos os dcnais onios da cidadc, acIava-
sc vazio c lasianic danificado clos disaros da
ariilIaria noric-ancricana. Na oria dc cnirada
csiava cscriia a giz lranco. AcIiung, Fcind
scIicssi scIarf(24}. Nos anonioados dc dcsiroos
cnocirados quc guarnccian os cnodos,
cnconirci varios livros c folIcios. Quanio s
aniigas ocuanics do lurgo, nada lcnlrava nais
a sua rcscna a nao scr alguns saaios dc lailc,
scn lrilIo, anassados c csiragados.
A ncdida quc nos aroinavanos dc
Diilurgo, cidadc naial dc Ccorgc, csic concou a
dcnonsirar visvcis sinais dc crcsccnic agiiaao
c, aoniando un nonuncnio cuja silIucia
rciangular sc dcscoriinava no ccu cinza,
cclanou. "O nonuncnio dos conlaicnics ainda
csia dc c! E ianlcn a cIaninc da ccrvcjaria".
Noiava-sc na voz dc Ccorgc, alcn da
conrccnsvcl cnoao, ianlcn alguns vcsigios
dc cscrana. Talvcz o faio dc icrcn ficado
iniacios aquclcs dois narcos da cidadc fossc un
rcssagio alvissarciro, crniiindo a dcduao dc
quc ialvcz a sua casa ianlcn iivcssc cscaado
ilcsa. Ja na cnirada, orcn, iornou-sc aicnic
quc Diilurgo arcscniava un asccio idcniico a
EcIicrnacI. Nao sc via un rcdio quc nao iivcssc
sofrido a aao da ariilIaria. No larro anarclado
das ruas, nargcadas or filciras dc runas,
214
arrasiava-sc una ininicrruia corrcnic dc
ianqucs, canIcs, carros, jics c caninIcs
noric-ancricanos. O csado irafcgo niliiar quc
cnconiranos cn Diilurgo clicava-sc clo faio
dc csiar airavcssando a cidadc, jusiancnic
naqucla Iora, un foric coniingcnic do ccrciio do
Ccn. Paiion, incunlido dc icniar un aiaquc
nacio conira as linIas alcnas con a finalidadc
dc ronc-las, runo a Collcna. Nun dos
cruzancnios, o irafcgo cra iao inicnso quc fonos
olrigados a arar o nosso jiao. Un najor do
ccrciio, con o caaccic inclinado or cina dc
un grandc naa, dirigia o fluo inccssanic dos
vcculos. Enquanio discuianos, ainda scniados
no carro, a ossililidadc dc dcsccr c scguirnos a
c aic casa dc Ccorgc, rcssoou rccniinancnic
un foric csianido, nisiurando-sc ao csialo da
closao, una sonoridadc lcvcncnic nclodiosa...
lllacnggg! E ouira vcz lllacnggg! Ao iodo, oiio
violcnios disaros dc ariilIaria, un aos o ouiro,
lcvaniando-sc no local ondc os oluscs caan a
uns 800 nciros dc nos cqucnas nuvcns dc
funaa lranca. Alguns soldados do caninIao
nossa frcnic, ao rcssoarcn os disaros saliaran
do vcculo, rocurando alrigo nuna das casas
scni-dcsirudas.
O son c dc canIao dc 80 nn dissc
Ccorgc una das nclIorcs cas dc ariilIaria
quc os alcnacs ossucn. Esianos crio da frcnic
dc conlaic. Talvcz a uns 8 quilnciros...
215
Una scric dc violcnios csirondos, nais
odcrosos quc os rinciros, fizcran csircncccr a
icrra.
Esics sao os nossos cclanou o cIofcr
csiao no naino a uns quinIcnios nciros daqui.
Indifcrcnic aos disaros da ariilIaria,
rovcnicnics dc anlos os lados, a narc
inicrninavcl dc Ioncns c naicrial dc gucrra
noric-ancricana dcslocava-sc cn dircao a
Collcna.
Ciganicscos caninIcs niliiarcs, arrasiando
nao ncnos ossanics canIcs dc assalio, os
"focinIos" cncolcrios or ianas roicioras dc
lona, grudados uns aos ouiros, csscs conjunios
dc ariilIaria csada avanavan, nuna rocissao
vagarosa, orcn incoravcl. Quando sc
lalanavan, aos solavancos, roduzian un
iinido ncialico, dciando na sua assagcn un
rasio con foric cIciro dc olco dicscl. Airas dclcs,
ara-cIoquc cncosiado a ara-cIoquc, ccnicnas
dc caninIcs rclcios dc iroas dc infaniaria,
vcsiindo caaccics ioscos, colcrios dc rcdcs dc
canuflagcn, a naioria cn ioial aaiia, alguns
dcnonsirando alidcz nos rosios, orcn
iluninados or inidos sorrisos. Tanio as arnas
cono os vcculos carccian do asccio rcluzcnic
quc caracicriza os dcsfilcs niliiarcs cn icno dc
az, orquanio sc acIavan visivclncnic gasios c
216
colcrios dc lana, dcnonsirando quc Iavian
naniido forics conlaics con o ininigo.
Esics cniran cn aao ainda Iojc dissc o
Sarg. Franl, aoniando ara os soldados
scniados nos caninIcs.
A avalancIc dc vcculos lclicos cra
inoncnic, inicrninavcl. Un jic, con una
csircla raicada cn fundo vcrnclIo iniada no
ara-cIoqucs, arou na csquina.
Un gcncral-lrigadciro olscrvou o cIofcr.
O gcncral dcsccu. Era laio c gordo, c irajava
una jaqucia quc, ara cfciios dc canuflagcn,
osicniava un dcscnIo ondc rcdoninavan as
corcs vcrdc c anarcla. O gcncral, rodcado dc
alguns oficiais, crnancccu lasianic icno
naqucla csquina, fiscalizando o irafcgo dc
Ioncns c naicrial. Ouvinos nais alguns
disaros dc ariilIaria, vindos do lado dos
alcnacs. Porcn, dcsia vcz, os oluscs caran
nais longc.
CIcganos finalncnic casa dc Ccorgc, ondc
o cscrava una anarga dcccao, ja
dcnonsirada clo asccio cicrior lasiinavcl. Ao
sulirnos a cscada colcria dc grossa canada dc
lana, vcrificanos logo quc, alcn da dcsiruiao,
cla Iavia sofrido ianlcn os cfciios da ilIagcn.
Todos os cnodos csiavan colcrios dc dcsiroos
217
c inundcias. Nada solrara, cccio algunas
cas dc nollia quclradas, colcrias dc o,
gavcias uadas ara fora. E un grandc silcncio.
Proccdanos agora rcalizaao dc nossa
iarcfa rincial, ou scja, a dc rocurar naicrial
ara nossa cnissora. Infclizncnic, o rcdio do
quaricl-gcncral do ariido nazisia da conarca dc
Diilurgo acIava-sc cn csiado nao ncnos
lasiinavcl quc os dcnais cdifcios da cidadc.
Tivcnos quc rcnccr nonianIas dc acis c
cngolir sulsiancial quaniidadc dc ocira, anics
dc dcscolrir algunas ilIas dc docuncnios
iniacios, assin cono unas vinic laias dc ncial
conicndo fiias cincnaiograficas dc 16 c 35 nn,
rcrcscniando divcrsas fascs das aiividadcs do
ariido nazisia cn Diilurgo.
No rcdio dos corrcios localizanos c lcvanos
una nala osial rclcia dc corrcsondcncia,
cscondida dclaio das gradcs dc un guicIc,
canuflada or una cscssa canada dc ocira c
quc nilagrosancnic cscaara "curiosidadc" das
iroas dc cIoquc.
Na volia aranos nuna aldcia, dianic dc un
gruo dc casas scni-dcsirudas, a fin dc
inicrrogar alguns dos Ialiianics. Ficanos
saiisfciios cla ooriunidadc dc odcrnos
convcrsar con aquclcs raros rcrcscnianics da
oulaao civil alcna, ois foran, con cccao dc
218
alguns ncninos da "HJ"(25}, os unicos quc
udcnos localizar duranic ioda a nossa viagcn.
Provavclncnic, dianic do inacio das rcccnics
acs lclicas, a naioria dos Ialiianics da rcgiao
iinIa fugido ou csiava cscondida nos losqucs das
ccrcanias.
Dirigi a alavra a un Ioncn dc ligodc
criado, salicado dc fios lrancos.
Qual c a sua rofissao? Lavrador?
Lavrador c iralalIador rcsondcu o
Ioncn, fazcndo cvidcnic csforo dc scr anavcl.
Tanio clc cono os dois raazcs a scu lado
dcnonsiravan una docilidadc c una nodcsiia
cagcrada ao circno, ara scr sinccra. Un dos
garoios, quc aarcniava uns quinzc anos, ainda
vcsiia o unifornc da "Juvcniudc Hiilcrisia",
orcn scn a "swasiica" ou quaisqucr ouiras
insgnias nazisias. Adniiiu icr cricncido "HJ".
Quc odanos fazcr? A gcnic cra forada.
Todo nundo cra olrigado a alisiar-sc...
E vocc? indaguci do scu anigo, un
garoio dc uns onzc anos Tanlcn fcz aric da
"HJ"?
Sin concordou clc a gcnic cra
forada...
219
Airavcssci a csirada, ondc Dcnno Iavia
cnialulado convcrsa con duas nulIcrcs,
aradas frcnic dc una casa csluracada. Una
dclas, alia c nagra, iinIa o rosio alido c arcado
or una loca cagcradancnic csirciia. A ouira
cra gorda c laioia.
Eniao indagava o Sarg. Franl voccs
csiavan con ncdo dos ancricanos?
Nao rcsondcu a dos lalios finos
salanos quc clcs nao nos farian nal, ois os
conIcccnos dcsdc a Princira Cucrra Mundial.
E con a voz aucarada. Ainda icnIo una
foiografia quc nc nosira ao lado dc un
ancricano. E dcois dc una ausa. Tcnos
cscranas dc quc ainda vcrcnos dias nclIorcs.
Coniou-nos, cn scguida, quc nao Iavian
rccclido ordcn dc cvacuaao. Assin, iinIan
dccidido crnancccr na aldcia. Enquanio
convcrsavanos, o rudo cnsurdcccdor dc alguns
ianqucs, roccdcndo cn ncio a una coluna dc
ouiros vcculos, fcz con quc cu virassc o rosio
naqucla dircao. A nulIcr dcvcra icr crcclido a
crcssao dc orgulIo quc, scn cu qucrcr,
iluninara os ncus olIos.
Nos ianlcn dissc cla ossunos
nuiios carros.., so quc o nosso "Srii"(26} sc
csgoiou...
220
A scnIora acrcdiia quc a AlcnanIa ainda
odc ganIar a gucrra? crguniou Dcnno.
Ela rcflciiu duranic alguns scgundos c, scn
conscguir oculiar o odio quc cngrossava sua voz,
rcirucou.
Sin, cada un dc nos dcscja a viioria do scu
rorio as. E ainda nais nos, quc icrnos luiado
or scis longos anos...
Porcn, a sua aniga gorducIa arcssou-sc a
acrcsccniar raidancnic.
Ao vcr assar iodos csics vcculos, a gcnic
quasc conca a acrcdiiar quc a AlcnanIa nao
consiga nais ganIar csia gucrra.
Era cvidcnic quc cla ronunciara csias
alavras, nao orquc rcflciisscn a sua roria
oiniao, nas con o iniuiio acnas dc aagar a
cssina inrcssao causada clo nodo dc falar
da ouira nais aircvida, orcn nais sinccra.
Un Ioncn irajando o casaco dos soldados
da WcIrnacIi, o rosio alido colcrio dc onias
dc larla, acrcsccniou cn voz conciliaioria.
Ningucn dc nos quis a gucrra...
E a gorducIa, con un sorriso un ianio
forado, concordou.
221
Dc faio, ningucn dc nos aqui da aldcia quis
a gucrra...
222


223


224


225


226

Captulo XII
ALEMANHA, ZERO HORA MENOS
CINCO
Eccsso dc franqucza odc cusiar a vida Aic os
ccgos sao olrigados a adcrir ao "Vollssiurn" Alios
funcionarios nazisias insisicn cn scus rivilcgios
Dcscriao dcialIada dos rcsuliados dc un lonlardcio
Acalou-sc. os ancricanos csiao airavcssando Dad
NauIcin.

Mcncionci, no caiulo rcccdcnic, a
saiisfaao quc scniinos ao dcscolrir nos
csconlros do cdifcio dos corrcios dc Diilurgo,
una nala ainda lacrada do corrcio alcnao,
rclcia dc carias. Isio, orquc csias consiiiuan a
nossa nclIor c nais oljciiva fonic dc
infornacs solrc o csiado dc csriio do ovo
alcnao na inincncia do colaso ioial da
rcsisicncia da WcIrnacIi ou scja, na "zcro Iora
ncnos cinco ninuios". Os rcncicnics, ja sol o
cfciio dos consianics lonlardcios dos aliados,
iinIan nandado aqucla corrcsondcncia scn
nuiia cscrana dc quc cIcgassc ao dcsiino.
Porcn, acsar dcsias considcracs rcalisias,
ningucn iria dciar dc cscrcvcr aos scus arcnics
c anigos. Podc-sc ncsno afirnar quc, cn
ncnIuna ouira coca na AlcnanIa icrian sido
227
cscriias c dcsacIadas ianias carias. Mandar
una corrcsondcncia cra quasc scnrc a uliina
c dcscscrada icniaiiva dc csialclcccr coniaio
con un cnic qucrido, ialvcz crdido na confusao
da rciirada do ccrciio dcrroiado ou rcso nos
csconlros dc una cidadc dcvasiada or
lonlardcios acrcos. Escrcvcr una caria scria
scnrc un "dcsalafo" sicologico, o ncio nais
scguro dc sc livrar, clo ncnos icnorariancnic,
da rcssao quasc insuoriavcl das rcocuacs
do rcscnic c do ncdo do fuiuro. Fccclcr una
caria cra o nclIor c nais caro rcscnic, una
lcnao dc Dcus, nais ronissora quc qualqucr
dinIciro do nundo.
Dos nuiios nilIarcs dc carias daqucla
coca, quc nunca cIcgaran ao scu dcsiino c quc,
no dcscncnIo da ninIa funao no
Dcariancnio dc Cucrra Psicologica do XII Cruo
do Ecrciio noric-ancricano fora olrigado a lcr,
conscrvci algunas, a iiulos dc souvcnir dc
gucrra. Dcsias, ciio cn scguida as nais
rcvcladoras.
Caria dc una nac ncnciona ncninos dc
quinzc anos dc idadc cIanados clo
ccrciio ara cavar irincIciras.
"Dad NauIcin, 26 dc naro dc 1945
MinIa cara Elfricdc
228
No quario dc Hansgcri dorncn dois
rcfugiados dc Francforic, arcnics da
ScnIora Sicin. Hansgcri dornc no diva.
Incdida assin dc arrunar a casa,
arovciio o icno ara cscrcvcr-ic.
Tcniarci novancnic fazcr cIcgar csia caria
a Sicgcn, dc ondc, cu cscro, ic alcanara.
Ha quinzc dias airas, Marlurgo foi alvo dc
un lonlardcio. Nao icnos aic agora,
sinal dc vida dc voccs. Salcnos acnas o
quc foi coniado cla Sria. Zandcr. ara
dcscscrar, a gcnic nao salc nais nada
solrc os arcnics roinos. Dc casa,
cvidcnicncnic, ianouco Ia noicias. En
nossos cnsancnios, csianos
consianicncnic con voccs. Cono vao? E,
rincialncnic, cono vao icus ais? Dcvc
scr icrrvcl ara anlos, vcrcn-sc
confroniados con os dcsiroos da olra
clo crguincnio da qual iralalIaran ioda
una vida! E a adaria? Ondc noran clcs
agora c or ondc andan iuas irnas? Caso
dcscjcs vir ara ca con WolfgacngcIcn,
osso ccdcr-ic o quario do canio o
aniigo cscriiorio. Porcn, c nclIor nao dar
aliics. Talvcz quc nos ncsnos
ossivclncnic scjanos olrigados a
alandonar o nosso lar. Todos os soldados
fcridos aios a caninIar, rccclcran alia
dos Iosiiais. Acnas os gravcncnic
229
fcridos coniinuan inicrnados. Todos os
iclIados dos Iosiiais acalan dc scr
iniados con cnorncs cruzcs vcrnclIas.
A "Escola No. 3" foi onicn convcriida cn
Iosiial. A cidadc csia scndo airavcssada
or una iorrcnic dc rcfugiados vindos da
rcgiao dc Francforic-solrc-o-Mcno. Aic
Iojc ainda csiou ionia. Inagina. no
salado, dia 24 c doningo, 25, os raazcs
nascidos cn 1929 c 1930,
rcscciivancnic, rccclcran ordcn dc sc
rcunir. As 19 Ioras iria un iransoric
ara Diclurgo, crio dc Darnsiadi, ondc
dcvcrian scr cavadas irincIciras. Incrvcl,
a agiiaao dos ais! Era olrigaiorio lcvar
vvcrcs ara ircs dias, inclusivc cinco
quilos dc laiaias. No caso do nao
aarccincnio dc qualqucr dos raazcs,
scus ais fican sujciios lci narcial. Dclo
c fornoso, aos una dura dcscdida,
Hansgcri, cquiado con una nocIila dc
40 quilos dc cso, s-sc cn narcIa s 13
Ioras. Fcuniran-sc cn Fricdlcrg uns 250
garoios. No ncio da cIanada, foi dado o
alarna, sofrcndo Fricdlcrg o scu nais
csado lonlardcio acrco. Conianos
aroinadancnic 300 avics quc, con
ccricza, dcvcn icr arrcncssado unas 1
200 ou 1 500 lonlas solrc a cidadc. E as
crianas, no ncio dcsia caldcira dc
230
lruas, con acnas algunas irincIciras
rasas ara roicao! Craas a Dcus,
saran ilcsas. Foran ainda iao
inicligcnics, quc sc arovciiaran da
rincira calnaria ara "dar o ira" cn
dircao a NauIcin. CIcgaran cn casa s
6 Ioras da iardc, colcrios dc lana, da
calca aos cs, c agora nao os dcianos
sair nais. Todos nos arovciianos os
sanducIcs das nocIilas dc roviscs.
Asscguro-ic quc rarancnic concnos
rcfciao nais salorosa. O ncu Hansgcri
nao sc cansava dc rcciir dc cono csiava
conicnic dc rcgrcssar casa.
Fora isio, ainda csianos iodos lcn. Sc
clo ncnos udcsscnos icr noicias iuas c
dc Hans... Salado noiic o "Caulciicr"
Srcngcr, falando clo radio, coriou s
oulacs dc Francforic, OffcnlacI,
Darnsiadi c arrcdorcs, a dciarcn suas
cidadcs. Os quc ficarcn airas scrao
considcrados iraidorcs. Quc farcnos, sc
ial ordcn vicr a scr dada ianlcn cn
NauIcin? Nao o osso crcr, orcn, dcvido
cIcgada consianic dc novos Iosiiais
niliiarcs.
Adcus, ninIa qucrida Elfricdc. Dcscjo
nuiia soric a ii c ao ncu cqucnino
231
Wolfgang. Saudacs sinccras a ii, icus
ais c iuas irnas.
Tua CFETEL."
Avcniuras dc una viagcn dc Dcrlin a
NauIcin
"NauIcin, 27 dc naro dc 1945
Mcu qucrido Hanscrnann
Talvcz ja icnIas rccclido as oucas linIas
dc saudacs quc udc cnircgar ao
assagciro dc un ircn quc arou aqui,
cujo dcsiino cra Dcrlin. Enircianio, aos
una viagcn rclcia dc avcniuras, cIcguci
anic-onicn s 17 Ioras a NauIcin. Eis o
rclaio da ninIa crcgrinaao. En Dcrlin,
dcvido aralizaao dos iransorics
ullicos, cu nc us a caninIo da csiaao
duas Ioras anics da sada do ircn. Assin
ncsno alcancci jusiancnic a icno, o
uliino carro da conosiao, quc ja csiava
cn novincnio. Dois soldados iaran-nc
ara dcniro do carro. A noiic ioda, o ircn,
cn vclocidadc faniasiica, nao fcz scqucr
una arada fora das rcvisias no Iorario.
Fui fcliz cn olicr un asscnio a ariir dc
Erfuri. En ScIwcinfuri, ondc cIcganos s
20,30, iivcnos quc alandonar o carro,
dcvido a un aiaquc dc avics ininigos,
232
voando a laia aliiiudc. Porcn, ianio cu
cono o ircn sanos ilcsos. s 10 Ioras
fonos noiificados dc quc rosscguiranos
runo a Wurzlurgo, ondc cIcganos ao
ncio-dia c irinia. Wurzlurgo c una cidadc
noria, dcsiruda clo fogo. Nos oucos
rcdios quc ainda rcsian dc c, udc
disiinguir alguns cscriiorios do ariido, c
una igrcja. O asccio daqucla cidadc cra
osiiivancnic dcsolador. En Dcrlin,
acsar da dcsiruiao dc ccrios lairros, Ia
ainda una scnsaao dc aiividadc fclril da
oulaao, Mas, aquilo la csiava iudo
norio c alandonado. So runas c quasc
ningucn nas ruas.
En Wurzlurgo fonos infornados dc quc
un ircn, csiacionado na localidadc dc
Zcll, iria ariir runo a AscIaffcnlurgo. E
fonos ara la a c, cvidcnicncnic. Dois
scnIorcs quc ian ara Francforic ara
rciirar suas fanlias, ofcrcccran-nc a sua
roicao. Acciici graia, ois, viajando con
alguna conanIia, ainda cisic una
ossililidadc dc airavcssar cssc caos, sao
c salvo. Una cssoa sozinIa acala
crcccndo no caninIo. Eniao
rinciianos a narcIa, cu, con a nocIila
nas cosias, na qual iinIa colocado iodas
as ninIas osscs nais valiosas (clo
ncnos 50 ls dc cso}, os Ioncns
233
carrcgando as suas nalas. Pclo caninIo
cnconiranos una iavcrna ondc fonos
fclizcs cn olicr un uliino coo dc ccrvcja
Pilscn. Fcconforiados, rosscguinos a
nossa caninIada cn dircao a Zcll,
coniornando lindos vinIcdos, iodos
cuidadosancnic culiivados (assin Ia
cscrana dc quc clo ncnos vinIo
icrcnos csic ano}. CIcganos s 5 Ioras
da iardc, nas sanos dc Zcll acnas s 9
da noiic, viajando nun ircn quc ia runo a
Cnundcn, ondc cIcganos s 15 ara 11.
Tivcnos quc dciar o vagao, ois fonos
infornados dc quc os ancricanos ja
Iavian alcanado AscIaffcnlurgo,
acIando-sc, cn conscqucncia, ioialncnic
aralisado o irafcgo fcrroviario na cidadc
dc Cnundcn. Fcsiava-nos agora acnas o
rccurso dc ir a c, cla rodovia.
Aos a caninIada dc nais ou ncnos un
quilnciro, conscgui arar un caninIao, cujo
noiorisia cra un civil quc ia a Francforic cn
lusca do filIo. Dissc-nc quc csiava scndo
olrigado a fazcr una volia lasianic grandc, ois
os ancricanos ja sc acIavan na cidadc. Scndo a
unica nulIcr cnirc os 25 ocuanics daquclc
vcculo dc carga, fui lasianic ninada.
Conforiavclncnic scniada, nao cIcguci a sofrcr
ianio os cfciios da vcniania. Fodanos a noiic
ioda, airavcssando succssivancnic Scssari, Dad
234
Orl, CcnnIauscn, Dad Scliz aic OrrcnIcin. O
clarcar do dia rcvclou-nos un csciaculo
cnirisicccdor. as csiradas rclcias dc rcfugiados;
lcira da csirada os cadavcrcs dos quc norrian
dc causiao ou cla aiuaao dos avics aiacando
a laia aliiiudc; dcsiroos dc auionovcis c
caninIcs; cavalos norios, cic. Un quadro crucl.
Scn rcsiar aicnao aos norios, roccdia o fluo
dos rcfugiados, c nos ianlcn. Dc longc ouvia-sc
o iroar ininicrruio da ariilIaria. Esiavanos, or
conscguinic, nao nuiio longc da frcnic dc
conlaic. A un lado da csirada csicndia-sc a fila
scn fin dos rcfugiados, c scguian os
risionciros. O ouiro lado csiava rcscrvado aos
vcculos niliiarcs. Duranic una arada, cncosiou
ao nosso lado un conloio dc risionciros
ancricanos. Esics sc aroinaran, ofcrcccndo-
nos ancis dc ouro c carncs cnlaiadas cn iroca dc
ao. Eran, scn cccao, Ioncns lcn nuiridos,
dc asccio cducado. Una das nossas aradas
foradas cra dcdicada lusca dc lcnIa ara o
gasogcnio do nosso caninIao. AanIano-la,
assin cono o olco, scn nais ncn ncnos, dc un
osio dc gasolina alandonado. Nuna coca cono
a aiual, iudo csia nudado, inclusivc os adrcs
norais c lcgais. O quc inoriava ara nos cra
quc udcsscnos coniinuar a viagcn. Fccclcnos
nais ircs assagciros. ncninos dc 15 anos dc
idadc, cricnccnics ao "Vollssiurn"(27}. Os
garoios acalavan dc scr lilcriados clos
235
ancricanos, quc os Iavian rcndido acnas o
icno ncccssario ara dcsoja-los das suas facas
c ouiras arnas c nanda-los cn scguida (nunidos
dc una grossa faiia dc ao}, dc volia nanac.
Na scgunda-fcira cla nanIa o icno
iorou. CIovcu a caniaros c ficanos
nolIados aic aos ossos. Nao udcnos nos
lanIar c csiavanos scn conida. Porcn,
iudo arccia scn inoriancia. Fcariinos
os cigarros c crianos novo anino. Duranic
una das criodicas aradas dcdicadas s
nossas "ncccssidadcs fisiologicas", o
caninIao cncosiou frcnic dc una casa
dc canoncscs. Os Ioncns sc csalIaran
clo inicrior da Ialiiaao, inclusivc a
rivada. Quanio a nin, iivc o csialulo das
vacas inicirinIo ninIa disosiao. Foi
naqucla arada quc o caninIao ionou
runo difcrcnic, ficando cu olrigada a
coniinuar a c o rcsio da viagcn.
Solrccarrcgada cono csiava cla ninIa
lagagcn, os onzc quilnciros quc iivc dc
crcorrcr aic cIcgar a NauIcin nao foran
"liscoiio". Aic agora os ncus cs csiao
cIcios dc lolIas, un dos ncus joclIos sc
acIa duro c incIado, c ninIas cosias
colcrias dc nancIas azuis csvcrdcadas.
Mas valcu a cna cIcgar quasc
arrclcniada, ois conscgui salvar iodas as
ninIas osscs rcciosas. Acsar dc csiar
236
agora aqui cn NauIcin, coniinuo na
rcalidadc coniigo, ois ondc csiivcrcs a c o
ncu lar. Scnrc icniarci voliar c
rocurar-ic. Fcvcr-nos-cnos, orquc nos
ananos. Talvcz scja csia a uliina caria
quc rccclas. Dcijo-ic inicnsancnic,
nuiias, inuncras vczcs. Pcnso cn ii, dia c
noiic c coniinuo juniinIo dc ii.
Scnrc, scnrc, cclusivancnic iua,
EFIKA.
Escro quc un londoso dcsiino crniia
quc csia caria cIcguc a iuas naos. isio
o quc dcscjo".
A ccnsura nazisia fiscaliza as carias dos
rorios alcnacs. Eccsso dc franqucza
odc cusiar a vida.
"Quaria-fcira, 14-3-45
Mcu lon c qucrido Pcicr
Fcccli Iojc, ara grandc alcgria ninIa,
iua caria dc 28-2. Agradco-ic dc iodo o
coraao, or nc Iavcrcs cscriio. Ja csiava
lasianic rcocuada or iua causa.
Inagina, Pcicr, na scgunda-fcira fonos
alvo dc un aiaquc acrco. Eu csiava
dciiada, quando caiu o "iacic"(28} dc
lonlas (aconicccu cn alguns scgundos},
237
cran 9,30. Dcscala cono nc acIava,
salici da cana c corri ara o orao. As
lonlas caran logo airas da igrcja,
clodindo, quasc iodas fclizncnic, nun
cano dcscrio. Con cccao dc alguns
soldados norios c fcridos, nao aconicccu
nada nais gravc. As craicras das lonlas
sc csicndcn cn linIa rcia aic a rincira
casa da aldcia, ondc nora o guarda-caa
Ducllnann, Scra quc aquclas lonlas
csiavan dcsiinadas a Killurgo? Talvcz,
dcvido ao faio dc sc acIarcn insialados
naquclc lugar alguns coniingcnics dc
rcscrva. Ou o aiaquc foi dirigido conira as
csiradas? Ou conira os dcosiios dc V-1
cic., quc csiao csalIados aqui nas
incdiacs ondc concan as florcsias dc
Killurgo? Fala-sc dc iraiao. Corrcn
loaios insisicnics dc quc icnIan sido
iransniiidos na noiic dc doningo ara
scgunda-fcira, sinais luninosos c
radiofnicos or algucn cscondido nas
vizinIanas da florcsia (la ondc dcscc o
caninIo ara Unnau}. Aos o lonlardcio,
foran colocados guardas duranic a noiic,
na florcsia, orcn scn rcsuliado.
No salado caran 20 lonlas csadas (dc
rciardancnio} na csirada quc lcva a
Maricnlcrg, uns 50 nciros do local ondc a
gcnic sc dcsvia ara Luizscnlrucclcn...
238
Pouco a ouco clodiran iodas clas,
icndo ficado incdido o irafcgo aic voar
clos arcs a uliina lonla; Iouvc ianlcn
alguns norios cnirc os soldados. Assin,
odcs inaginar o crigo quc nos ancaa
aqui. Dizcn quc ossivclncnic virao ara
ca nais dc nil soldados. AriilIaria,
infaniaria, ara-qucdisias cic., cnfin,
iodas as caicgorias dc arnas. Daqui, os
soldados scgucn, iodas as noiics, runo
frcnic. Por isso Ia, no crodo da noiic,
un ciraordinario novincnio dc vcculos.
Faz uns vinic dias, foi ullicado un novo
dccrcio ara as iroas, quc diz o scguinic.
"aquclcs soldados quc dcclararcn icr
crdido o coniaio con as suas unidadcs
ou coisa scnclIanic, scrao sunariancnic
fuzilados." Inagina quc coisa Iorrvcl; isio
nada nais c quc un sinal dc fraqucza,
Pcicr. Uliinancnic icnos iido
frcqucnicncnic noicias dc icrcn sido
fuziladas ccrias cssoas dcvido ao icor das
carias quc cscrcvcran, c quc a ccnsura
cgara. Isio c una advcricncia ara nos,
Pcicr. Dcvcnos scr un ouco nais
cauiclosos daqui or dianic. Assin c
nclIor, nao acIas ianlcn, Pcicr? E nao
ic csqucas da iua Pcicrlc! Eu ianlcn
coniinuarci a cnsar scnrc c con
carinIo, no ncu qucrido Pcicr. Muiios
239
carinIosos lcijinIos dc loa noiic, da iua
unica
PETEFLE."
Aic os ccgos csiao scndo cIanados ara
as filciras do "Vollssiurn".
"DacI, 16 dc naro dc 1945
Mcu caro scnIor DucIcr
Ja sc foran nais algunas scnanas dcsdc
quc rcccli sua gcniil caria. Porcn, a cula
clo airaso das rcsosias calc s nossas
consianics nudanas. Nao crcio quc o
scnIor ossa nc cscrcvcr cn fuiuro
roino ara o lugar ondc rcscnicncnic
nc acIo (csiou dcsdc 18 dc fcvcrciro no
Wcsicrwald; inicialncnic crio dc
Collcna c agora, crio dc Maricnlcrg, no
Olcrwcsicrwald}. Os aviadorcs ininigos,
voando a laia aliura, dirigcn os scus
aiaqucs dc nancira conccnirada conira as
linIas fcrrcas cono ianlcn conira as
auio-csiradas inorianics;
rincialncnic, orcn, clcs icnian
alcanar a "FcicIsauiolaIn"(29}, ara,
dcssc nodo, faciliiar o avano das suas
iroas ara o inicrior do FcicI.
240
Sin, ncu caro scnIor DucIcr, iivc dc rir
s gargalIadas quando soulc quc
olrigaran o scnIor a fazcr aric do
"Vollssiurn"! Consiiiui rcalncnic un
ccriificado dc olrcza o faio dc aic os
ccgos scrcn olrigados a acudir cn dcfcsa
do as. Soulc quc aqui, crio dc
Maricnlcrg, nora un ccgo ao qual
rcicndo visiiar ncsic roino doningo.
dizcn quc iralalIa nuna oficina arisiica
c quc c nuiio inicligcnic. Dcscjo-lIc
nclIoras, c quc scja ouado dos aiaqucs
acrcos, c quc iodos nos cnconircnos ouira
vcz. Con a anizadc nais sinccra, sua
MAFIE SCHINDLE.
Favor nandar a rcsosia quanio anics.
Anicciadancnic, ncu nuiio olrigada!"
"Os dialos voan dia c noiic..." DcialIada
dcscriao dc lonlardcios.
"19 dc fcvcrciro dc 1945
MinIa cara Oiiic
Enlora os "gangsicrs" csicjan nc
solrcvoando ncsic insianic, csiou scniada
na cscrivaninIa ara ic cscrcvcr c assin
"laicr un ao" coniigo. Ja cIcganos a
ial onio aqui, quc soncnic rocuranos
241
rcfugio no orao, quando as lonlas ja
csiao caindo ou quando ouvinos os
disaros dc ariilIaria anii-acrca. Caso
rocurasscnos nos roicgcr rcalncnic,
icranos quc ficar oculios no orao ou no
alrigo anii-acrco dcsdc a nadrugada aic
noiic. Aqui, os dialos nos solrcvoan
anics, duranic c dcois do alarnc acrco. A
scnana assada foi lasianic
novincniada.., na scgunda-fcira, algunas
ancadas dc cIuva rovocaran un
acunulo dc 10 cn dc agua no cnodo
localizado crio do jardin; o forno soliava
iania funaa, quc or ouco nao ficanos
asfiiados. Na icra-fcira, a csiaao dc
HocIdorf voou clos arcs, cnquanio aqui
caran duas lonlas, naiando novc
cssoas, iodas da ncsna casa. Na quaria-
fcira, foran aiiradas lonlas cn cina do
lalncario, crcccndo ncssa ocasiao iodas
as cssoas quc sc cnconiravan no
cqucno salao (aquclc quc fica or laio
do salao dc fcsias}; Iavcndo cnirc os
norios, rincialncnic soldados quc la sc
acIavan ionando o cafc da nanIa. O
lalncario c un nonic dc dcsiroos. Onicn
noiic assci or la jusiancnic no
noncnio cn quc csiavan rciirando o 12o.
cadavcr. Dizcn quc nais alguns ouiros sc
acIan dcsaarccidos. Na quinia-fcira, o
242
viaduio dc Lauicnlad foi dcsirudo or
lonlas acrcas crcccndo ncssa ocasiao
cinco soldados da ariilIaria anii-acrca. Na
scia, foran arrcncssadas lonlas na
csiaao, orcn scn ciio; una lonla dc
fosforo inccndiario caiu cn cina da
csiaao dc carga, cscorrcgando clo
iclIado inclinado c arou no cIao. A iardc
caran lonlas no aniigo Hoicl ScIwald,
do ouiro lado da csiaao, ondc Ialiia
nuiia gcnic nodcsia con rolcs
nuncrosas. Houvc un inccndio, orcn o
rcdio (una csiruiura dc nadcira} nao
dcsnoronou; ncsno o scgundo andar
ainda sc acIa cn c.
Os soldados dc un ircn niliiar quc csiava
assando jusiancnic naquclc insianic,
ajudaran a salvar os lcns dos Ialiianics.
Una granada dc ariilIaria anii-acrca
csada dcrrulou un dos avics ininigos.
No scu inicrior Iavia 7 "gangsicrs" rcios c
un lranco, csic uliino fcrido, ora nun
Iosiial. Duranic o inicrrogaiorio, clc
rcvclou quc iinIan ordcn dc dcsiruir
iodas as onics c a csiaao; caso isio nao
fossc conscguido con lonlas isoladas,
viria o "iacic". Ouirossin, coniou clc quc
csiao fazcndo iudo o quc c ossvcl ara
quc os nossos rcforos nao cIcgucn
frcnic. Os Ialiianics dos rcdios siiuados
243
ao rcdor da csiaao dorncn nos alrigos
anii-acrcos siiuados crio dc Waldlusi c
Waldccl. Na scia-fcira, or ocasiao dc
dois asscios na cidadc, iivc quc rocurar
rcfugio cn cinco difcrcnics orcs. Para
dizcr a vcrdadc, sou forada a nc alrigar
inccssanicncnic cn orcs c ouiros
cscondcrijos scnclIanics, ois clcs voan
frcqucnicncnic a vos rasos, nciralIando
os iranscunics c as casas. Ouirossin, Ia o
crigo dos csiilIaos rovcnicnics da
nossa roria ariilIaria anii-acrca, quc
aiira da csiaao c dos viaduios.
Sin, ninIa qucrida, c assin quc csiao as
coisas aqui! A gcnic quasc nao sc aircvc
nais a sair rua, ncsno quando sc iraia
dc alguna incunlcncia nuiio inorianic,
ois rccniinancnic sc ouvcn os rudos
faniliarcs, forando-nos a rocurar
roicao. O gas dc rua c fornccido acnas
algunas Ioras or dia. A vcnda dc carvao
a ariicularcs csia raiicancnic suscnsa.
Logo icrci dc cnfrcniar o rollcna dc
cono coniinuar cozinIando. Agora,
conrccndcs orquc ic dcsaconsclIci a
visiiar-nos. Enircncnics, as viagcns a
iiulo ariicular foran roilidas. Tornou-
sc inossvcl ara nos, rcunirno-nos aos
nossos cnics qucridos. AcIa-sc ianlcn
raiicancnic inicrronido o inicrcanlio
244
osial. Fcccli onicn una caria dc una
rina, dc ScIofIcin (Dadcn}, cscriia no
dia 21 dc dczcnlro. Inagina, qucrida, dois
ncscs ara aqucla caria cIcgar aqui! Una
caria c un valc-osial quc nandci no dia
16 dc janciro a Sigfricd or ocasiao do scu
anivcrsario, nc foran dcvolvidos cn
fcvcrciro con una anoiaao dizcndo icr
sido inossvcl a sua cnircga o quc c
conrccnsvcl, dada a siiuaao rcinanic
no Esic. Ja faz nuiio icno quc nao icnIo
noicias dc Kcnicn. Soulc or ii, quc
Maric, a filIa c as crianas sc acIan cn
casa dc nanac, cono ianlcn a Ccrirudc
c as filIas dcla. Nao sci cono nanac
conscguc alrigar ioda cssa gcnic. En iua
casa, dcccrio ianlcn Iavcria lugar ara
alguns dclcs, nas qucn dcscja Iojc ir a
Siuiigari? Scra quc os "gangsicrs"
visiiaran voccs Iojc? Ao ncio-dia un
gruo sulsiancial dc avics assou or
aqui, voliando aroinadancnic, un a
un, duas Ioras nais iardc. Magdclurgo
dcvc sc acIar cn irisic csiado, ois falan
dc 70.000 norios; ianlcn Drcsdcn sofrcu
nuiio, csscs dias. Onicn clcs csiavan cn
Linz, ondc a Ccrda c o scu raazinIo sc
acIavan Ioscdados na casa da nac dcla.
Assin, as coisas coniinuan andando scn
quc sc ossa rcvcr un fin. Voliasic ara
245
a loja? Aqui assanos nuiios vcancs
dcvido falia dc cncrgia clcirica, falia dc
naicrial c dc surincnio. Una coca
Iorrvcl. Esiou nuiio rcocuada or
causa dc HclnuiI. Acsar dc iudo isso,
icnos dc agucniar. Ainda nao crdi a
cscrana ou a fc. Tcn quc ir, c ira
ncsno, ois o vclIo Dcus ainda nao
norrcu.
Saudacs c un lcijo nanda a iua iia
ANNA".
Moa rcccia scr cIanada ara a ariilIaria
anii-acrca
28-1-45
Qucrida Maria
Ja faz icno quc nao icnIo noicias iuas.
Fcccli na scnana assada duas carias dc
JoscI. Una dc 7-1-45 c ouira dc 18-11-
44. Isso ic rova cono c irrcgular o
corrcio, Iojc cn dia. Nuna das carias,
JoscI nc cscrcvc quc csiavas docnic.
Escro quc ja icnIas sarado c quc nao
icnIa sido nada scrio. Escro quc ondc
csiao nao faa ianio frio. Quanio a nin,
csiou assando csic invcrno lasianic
"lcn". Nao inaginas cn quc consianic
246
csiado dc inquiciaao csiou vivcndo. En
ioda aric csiao agora cIanando ianlcn
as noas ara as filciras da ariilIaria anii-
acrca (FLAK}. Cono csiou dcscnrcgada,
ja Ia dois ncscs, osso cscrar
diariancnic a ordcn dc arcscniaao. Nao
inaginas quc ncdo isio nc insira. Ajuda-
nc a orar ara quc isio nc scja ouado.
Qucn Iavcria dc cnsar cn ial coisa,
quando nasccnos... Agora quc csianos
ficando naiorcs dc idadc, nao sc odc
fazcr o quc a gcnic qucr. Porcn, una coisa
c ccria. caso cu icnIa quc ir, algunas
ouiras dcsia aldcia irao conigo. Eniao,
csicjas conicnic dc nao norar aqui...
Muiias saudacs dc iodos, csccialncnic
da
LOTTE".
Alguns funcionarios nazisias sc
"arranjaran" ara lcvar loa vida,
cnquanio o rcsio do ovo assa clas nais
anargas rivacs.
"Quinia-fcira, 15 dc naro dc 1945
Mcu qucrido ncnino
...o cunulo quc fonos olrigados a assisiir
aqui, foi a cIcgada do ConsclIciro
247
Municial dc Maycn, junio con o
consclIciro disiriial, rcfciio, vcicrinario,
cic. Esia gcnic sc arcscnia ioda
inorianic, asscando dc carro or ioda a
rcgiao c cigindo ara clcs c suas fanlias
alojancnios dc rincira classc. Possucn
cuons quc lIcs dao dirciio a aquisiao dc
fogcs, cic., assin cono cuons dc
gasolina voniadc. O consclIciro
nunicial dc Wcsicrlurgo lIcs rcsia
aulio. Un dclcs osicnia a farda dc
rinciro icncnic. O rcfciio,
cvidcnicncnic, dcia-sc ancdroniar. Eu,
orcn, nao nc udc conicr, c dci a
cnicndcr a un dcsscs o quc cu cnsava dc
iudo isso. aquclc fardado dc rinciro
icncnic nc dissc onicn quc ncccssiiava dc
cuons dc racionancnio ara adquirir
vcsiidos ara sua nulIcr c un icrno ara
clc. Duranic a nossa convcrsa, olscrvci na
nanga do scu alcio a lraadcira do
"Vollssiurn". Indaguci cniao dc cono clcs
iinIan conscguido ariir assin, scn nais
ncn ncnos, acsar da ordcn crcssa do
FuIrcr no scniido dc quc csccialncnic os
ncnlros do ariido c do "Vollssiurn"
csiavan olrigados a agucniar aic o fin".
Quanio ao scu cdido dc cuons dc
racionancnio, rcsondi quc Iojc cn dia a
ossc dc acnas un icrno cra considcrada
248
lcnancnic saiisfaioria ara qualqucr
Ioncn, nao sc jusiificando or razcs
airioiicas dc ccononia oular, a
aquisiao dc ouiros.
Eniao a scnIora rcicndc cigir quc cu
visia scnrc o ncsno icrno? rcsondcu
clc irriiado. Ao quc rciruquci.
isio rccisancnic o quc foi cigido dc
nossos Ioncns duranic os scis longos
anos dc gucrra. Alias, sc o scnIor, cono
vcjo, foi lasianic cscrio ara arranjar
conduao noiorizada ara si c sua fanlia,
nao lIc faria nal dar una olIadinIa ara
o nodo cono sao olrigados a sc
loconovcrcn iodos aquclcs nilIarcs dc
rcfugiados quc cniocn as csiradas.
Mas o carro c dc ninIa roricdadc
ariicular. Nao sou olrigado a dcia-lo
ara iras rcirucou clc.
Os nossos auionovcis dissc cu
ianlcn cran dc nossa roricdadc
ariicular, orcn foran confiscados dcsdc
o rinciro dia dc gucrra.
E agora, nos dois. Mcsno con iodos csics
iransiornos, a iua filIa scnic una incnsa
saudadc dc ii. Sinio-nc iao jovcn c con
iania ncccssidadc dc scr anada... En
249
aric, isio ialvcz scja causado cla
rinavcra. Porcn, fica sosscgado, a iua
ncnina sc conoriara. Valc ara nin o
quc dc ii ianlcn cscro. A vida nao icria
scniido sc fossc difcrcnic. Dcia quc ncus
cnsancnios ic cnvolvan con carinIo c
crnanccc iu, assin cono nc roncicsic.
Tua ncnina".
Una criana vc scnrc o lado alcgrc c
lrincalIao da vida, ncsno nuna irisic gucrra.
"Qucrida nanac
Cono vai vocc? A sua uliina caria dc 25-1
cIcgou aqui anics dc onicn. Ha uns 15
dias iodos os risionciros foran
iransfcridos das aldcias das vizinIanas
ara o cano dos franccscs, a fin dc
scrcn vacinados. Nos, crianas, csiavanos
jusiancnic lrincando na Hinicrlurg
quando noianos a cIcgada dos
risionciros, c corrcnos ara vc-los dc
crio. Eniao os russos iiraran das suas
sacolas os nais naravilIosos
lrinqucdinIos or clcs csculidos cn
nadcira. galinIas c onlinIos quc, ao
nais lcvc ioquc dao licadas no cIao, cono
sc csiivcsscn rocurando conida. Os
russos ianlcn iroucran lindos
aviczinIos cujas Icliccs giran quando a
250
gcnic corrc conira o vcnio. O rco cigido
ara a aquisiao daquclas coisinIas iao
lindas cra dc 20 laiaias ou nciadc dc un
ao. AdivinIc o quc cu conscgui? Adquiri
ircs galinIas con acnas 20 laiaias!
Possivclncnic, logo loiarao ovos. Quando
vocc vicr ara nos visiiar, odcra vc-las...
Tcu Ernsi"
Todos os dias grandcs quaniidadcs dc
avics nos solrcvoan. Mas, agora o
rincial. nanaczinIa, csiou nuiio
conicnic or ossuir aqucla foiografia sua
junio con o aaizinIo. Coloquci-a nuna
noldura, con una florzinIa ao lado...
"Scra quc crdcnos ncsno a gucrra?
Escrar, cscrar, cscrar..."
23-3-45
MinIa qucrida Fosclc
Cono c cslcndido, o colorido vcrdc-claro
da rinavcra quc sc aroina... A gcnic
quasc nao odc acrcdiiar quc csia cn
gucrra. No cnianio, infclizncnic c assin.
Doi o coraao quando sc cnsa no fuiuro.
Scra ncsno quc crdcnos csia luia? Scra
quc iudo foi cn vao? Nao osso c nao
qucro acrcdiia-lo. Scra quc as nossas
251
csosas c filIas scrao cnircgucs sanIa
daqucla soldadcsca "aliada", cssa nisiura
dc raas? E nos, Ioncns, scrcnos
forados a conicnlar iudo isio, rcsos
airas dc filciras dc aranc farado, ou
ialvcz dcoriados ara qualqucr lugar
longnquo? inacrcdiiavcl, orcn s vczcs
os ncus cnsancnios sc rcocuan con
ial cvcniualidadc. Ainda nao cIcgou,
orcn, csia Iora anarga, ois or
cnquanio o advcrsario ainda c olrigado a
coniar conosco. Scra quc conscguircnos
dcic-lo? Tcnos quc conscgui-lo! A
AlcnanIa cada vcz nais dininui cn
iananIo. Ja a csia Iora o Fcno sc
iransfornou cn linIa rincial dc
conlaic. Fonos fclizcs cn odcr
airavcssa-lo ainda cn icno.
Coniinuanos a conlaicr aqui, orcn, na
qualidadc dc soldados dc infaniaria. O
ncu caninIo cn iua dircao csia ficando
cada vcz nais curio c nais roino.
TcnIo acnas un dcscjo. quc ossanos
nos rcvcr dc novo. Quanio ao rcsio, nao
inoria quc caia cn cdaos! Esianos,
cono nc cscrcvcsic dc nancira iao lcla,
ronios a rcconcar nossa vida. Sc acnas
udcsscnos ganIar csia gucrra! Assin
cono as coisas csiao agora, nao odcn
coniinuar. Escro cniao quc o ncu
252
caninIo nc lcvc cn iua dircao. Escrar,
cscrar, cscrar...
Por Iojc, ninIas saudacs nais sinccras
c os lcijinIos nais carinIosos do icu
HAENSLE
N.D. Esia caria dcvc alcanar-ic na coca
da Pascoa. Porcn, acIo quc nao c
aconsclIavcl nandar o "cIocolaiinIo" quc
dcsiinci dc rcscnic a voccs, ois ianias
coisas sao dcsviadas..."
Soldado dcscrcvc dcialIada c
dranaiicancnic sua uliina iravcssia do Fcno
"13 dc naro dc 1945
MinIa qucrida c loa Agncs
Anics dc iudo, saudacs sinccras.
Dcsia vcz iivc quc fazcr-ic cscrar un
ouco nais quc dc cosiunc; alcgro-nc,
orcn, or odcr cscrcvcr-ic Iojc. Acalo
dc vivcr una scnana rclcia dc
aconiccincnios c dc agiiaao. Na ninIa
uliina caria udc dar-ic a noicia
iranquilizadora dc quc nc acIava cn
icrriiorio siiuado do lado dirciio do Fcno.
Scgunda-fcira, dia 5 do corrcnic, iivc dc
assar nais una vcz con ncu carro ara
253
o lado csqucrdo, cfciuando a iravcssia
crio dc Donn. Prosscguindo a viagcn or
aquclc lado, assci succssivancnic or
Dad Codcslcrg, Kocnigswinicr,
Olcrwinicr, cic. Do lclo Fcno, orcn,
nada udc vcr, ois viajava noiic; alcn
disso, cra grandc o novincnio na csirada,
dcvido ao irafcgo ininicrruio dc colunas
dc vcculos quc voliavan. No local ondc
dcvanos invcsiir conira o ininigo, ja no
rinciro dia o dialo andou s solias. A fin
dc cviiar o cnconiro con o "Tonny",
iivcnos dc cccuiar nas Ioras noiurnas
una raida nudana dc osiao. Acnas
icrninavanos a nanolra, c novancnic
canos na raiocira. Esiavan sc
dcsvancccndo as nossas cscranas dc
odcr ainda cfciuar a iravcssia do Fcno.
Enircianio, o "Tonny" iinIa rogrcdido
rio alaio, cncirando cn Donn,
Fcnagcn, Sinzig c Nicdcrlrcisig; do lado
sul clc csiava cn Collcna, icndo
cncirado ianlcn cn AndcrnacI. Assin,
iudo o quc nos rcsiava cra una cqucna
calca dc onic, nao Iavcndo ouiras vias
quc crniiisscn assagcn clo Fcno. Na
scia-fcira alcananos o rio. Ali ja sc
acIavan algunas ccnicnas dc vcculos.
Duranic as Ioras noiurnas, a lalsa cnirou
cn aao ara cfciuar a iravcssia das
254
cssoas c dos carros. Era una lalsa dc
iananIo cqucno, or isso o irafcgo
rosscguia nuiio vagarosancnic. No
cnianio, csiavanos nais do quc conicnics
or nos scr ofcrccida ainda csia
ooriunidadc dc alcanar o ouiro lado do
Fcno. Escranos acicnicncnic a nossa
vcz na fila, junios con o nosso carro.
Varias vczcs, frcqucnicncnic, aos lcrros,
rccclcnos ordcn dc voliar. AnanIcccu, c
iodos os vcculos da fila iivcran quc
rocurar alrigo, dcvido aos avics
ininigos. No dccorrcr do dia cIcgavan
cada vcz nais vcculos c canIcs quc
iinIan rcfcrcncia na iravcssia. No fin da
iardc, cIcganos finalncnic crio da lalsa,
con a cscrana dc logo odcr cnlarcar.
Foi cniao quc, ali clas 17,30, dc una
colina colcria dc losqucs, o "Tonny"
iniciou un fogo conccnirado, csialando
ininicrruiancnic iiros dc fuzil,
nciralIadora c canIao. Inrcssionanic
cra o cco nas nonianIas quc ladcian o
Fcno. Pavoroso, orcn lindo, o csciaculo
dos rasios luninosos dos oluscs
inccndiarios c ouiros. Dc un c ouiro lado,
ouvian-sc os disaros da ariilIaria, scndo
ouvidas logo dcois as closcs das
granadas no lado oosio. Ncsias
circunsiancias, c cvidcnic quc cganos as
255
nossas nocIilas c rocuranos alrigo na
nargcn do rio. Parccia dcsinicgrar-sc a
nossa cscrana dc alcanar o ouiro lado,
ncsno scn os nossos vcculos, ois a
lalsa ficou dcsiruda clo fogo da
ariilIaria ininiga. Por conscguinic, cono
vocc odc inaginar, o nosso noral caiu
alaio dc zcro. Os ncus cs csiavan
inicirancnic nolIados, ficando cu, cn
conscqucncia, gclado aic os ossos. Porcn,
ncn or un insianic iivc a inrcssao dc
quc algo dc nal nc udcssc aconicccr.
Assin ncsno, ja nc Iavia rcsignado nais
ou ncnos con a idcia dc quc odcria scr
fciio risionciro. Naquclas Ioras, na noiic
dc salado, cnsci ianlcn cn ii, c nc
iransorici ncnialncnic ara aqucla linda
icnorada da ninIa liccna quc
assanos junios, Ia un ano. Finalncnic
alcananos un lugar ondc Iavia alguns
loics dc lorracIa quc dcvian scrvir ara
airavcssar a infaniaria. Cono nao Iavia
cquics dc rcnadorcs, scis dc nos iivcran
quc scrvir alicrnadancnic ncssa iarcfa,
iodas as vczcs quc o loic cfciuava una
ida-c-volia. Ja na rincira vcz, cu c dois
dos ncus canaradas conscguinos cnirar
no larquinIo c scrvinos dc rcnadorcs. Na
iravcssia scguinic, quando ja nuiranos
cscranas dc scrnos dcfiniiivancnic
256
dcscnlarcados no ouiro lado, fonos ouira
vcz dciados ara iras, dcvido cIcgada
dc alguns fcridos quc cvidcnicncnic
iinIan rioridadc. Dcnorou ara quc os
loics voliasscn. Enircianio, iinIan
aarccido lasianics candidaios
iravcssia, c so a nuiio cusio conscgui
finalncnic cIcgar ao ouiro lado,
juniancnic con os ncus dois canaradas.
Nao sucrficialncnic, nas dc iodo o
coraao, agradcci cniao a Dcus.
Qucrida Agncs, ficaria incnsancnic fcliz
sc udcssc icr noicias iuas. A uliina
caria quc dc ii rcccli cra daiada dc 11 dc
fcvcrciro. Fcsonsavcl c, con ccricza, o
corrcio. Saudacs c fclicidadcs.
icu ficl ALOIS".
Soldado ainda acrcdiia nas "arnas sccrcias"
Maricnlcrg, 15-3-45
Mcu lcnquisio Hansilcin
...cscranos cada dia clo grandc conira-
golc quc csia ara vir, orquc assin nao
odc nais coniinuar. Aiualncnic csiao
scndo iravadas rcnIidas luias no icrriiorio
siiuado cnirc Dozzard c Collcna. Ha
loaios, adcnais, dc quc os ancricanos ja
257
alcanaran Dad KrcuznacI. Na cidadc
ondc nc acIava anics, os ancricanos ja
cniraran ianlcn, jusiancnic un dia
dcois da ninIa ariida. Assin scndo,
vanos, con ioda a rolalilidadc, rciirar-
nos ainda nais un ouco ou dcfcndcr a
nossa osiao, luiando. As nossas iroas
do Ocsic sc cnconiran cn lcna forna. O
noral dos soldados, con cccao dc
alguns cssinisias c "rcclanadorcs" c
ccclcnic. Os ancricanos fican s vczcs,
duranic dias c Ioras, arados dianic dc
una localidadc ondc nao cisic scqucr un
so dos nossos soldados. Assin ncsno,
clcs soncnic avanan dcois dc violcnio
fogo rcaraiorio dc ariilIaria, c ainda
lcn Icsiianics. Dc Icrosno, nao arccc
cisiir cnirc clcs scqucr una sonlra!
Fcsonsavcl cla fora noncnianca do
ininigo c acnas a sua sucrioridadc
acrca. Porcn cu sci quc isso ianlcn
nudara. Onicn alnoanos junios con o
cIcfc disiriial dc Lucnlurgo. Elc nos
coniou nuiias coisas quc fazcn rcvcr
una ioial nudana cn fuiuro roino.
Varias nulIcrcs ficaran do ouiro lado,
rccusando-sc sinlcsncnic a scguir
conosco. Porcn cu advcrii nuiias dclas.
Tcnici inuiilncnic fazc-las vcr quc,
quando dc novo avanarnos, scra
258
inossvcl incdir quc as nossas arnas
nao vcnIan ianlcn a ccifar nuiias vidas
dcssa gcnic alcna. Eniao, ncn o cafc ncn
o cIocolaic dos ancricanos as odcrao
salvar. TcnIa coragcn, c rincialncnic
confiana no nosso FuIrcr.
Con lcijos afciuosos do scu
FFITZ
Arquivos nazisias sao incincrados anics da
cIcgada dos ancricanos
"Dad NauIcin, 27-3-45
Mcu qucrido Canscl
Con ioda a ccricza csia scra a uliina
caria quc dc nin rccclcras. Aguardanos
nos roinos dias a ocuaao. Elcs ja sc
acIan cn Hanau c a ncio caninIo ara
Fricdlcrg. Esiao avanando ianlcn no
valc do LaIn. Fonos dcclarados cidadc
alcria; or isso, nao csia Iavcndo luia
aqui, o quc nos cncIc dc alcgria. Nao
inaginas quanios rcfugiados c soldados
csiao airavcssando NauIcin. A cidadc
csia irrcconIccvcl. Alcn disso, rcina un
anlicnic dc anico. O dinIciro suniu.
Onicn, cada un rccclcu acnas 100
narcos.
259
O Danco Fcdcral cn Fricdlcrg ccrrou as
orias. Junio con nanac icnos ainda
1.000 narcos, o quc nos crniic agucniar
un ouco. Dizcn quc o nosso narco scra
dcrcciado ara 0.17. Porcn nao vou
quclrar ninIa calca or causa dc ovos
quc ainda nao foran osios. O icno c
lon consclIciro. Nao odcs inaginar
quania gcnic Ia cn frcnic das lojas,
rocura dc carnc, ao, naniciga c ouiras
ncrcadorias. Escrcvo do orao, dcvido aos
avics dc vo raso, quc rodcian
JoIannislcrg. ConIcccs a rcgiao c dcvcras
salcr or quc. No doningo, Fricdlcrg foi
aiacada or 6 a 8 ondas. Foi icrrvcl! A
csiaao c iudo ao rcdor roduzcn a
inrcssao dc icrcn sido rcvirados or un
arado. No ncsno dia cIcgou a vcz dc
WoclfcrsIcin. Dc iodos os lados clcvaran-
sc grossas colunas dc funaa.
O "Vollssiurn" foi dissolvido a ariir dc
Iojc, icndo sido incincrados scus
docuncnios, cono ianlcn os da "H.J.",
cic.
Eniao, CanscIcn, logo iudo csiara
icrninado. acnas qucsiao dc dias.
Dcia-nc alraar-ic c lcijar-ic
carinIosancnic.
260
Da iua
CFETEL c os ircs ncninos.
Acalou-sc. Os ancricanos cIcgaran!
"Dad NauIcin, 29 dc naro dc 1945
Mcu qucrido Willi
A iua caria dc 27 dc fcvcrciro, cu a rcccli
soncnic no dia 26 dc naro ou scja,
dcois dc quairo scnanas!
Acalou-sc. A gucrra, quc nais una vcz
crdcnos, csia cIcgando ao fin. So o
fuiuro odcra dizcr o quc scra dc nos.
Talvcz iudo scja nais facil do quc arccc.
Talvcz nossos ininigos cIcgucn a
conrccndcr quc luianos acnas ara
dcfcndcr nosso dirciio lilcrdadc.
Dcvcnos, or conscguinic, aarcniar
calna c rudcncia.
Ncsic insianic, iroas ancricanas c
ianqucs csiao calnancnic airavcssando a
nossa NauIcin. Elas vcn do Fcno c
aarcnicncnic scgucn cn dircao da
auio-csirada.
Nao odc dcnorar nuiio agora ialvcz
acnas alguns dias ara Dcrlin scr
olrigada a caiiular.
261
Tudo isio c nuiio, nuiio cnirisicccdor,
nao acnas ara nos, nas ara a Euroa
ioda, c ialvcz ara o nundo iniciro.
Tcu ficl,
EFNST."
262

Captulo XIII
A LTIMA FASE DA 12-12
Caiura dc gcncrais alcnacs "or aiacado" sinloliza a
aroinaao do fin da gucrra AvalancIc dc
ncniiras dcrranada cla 12-12 Qucrcnos una
rcvoluao aniinazisia "O ininigo" irronc cn nosso
csiudio O quc cnsinou a 12-12.

En 23 dc naro dc 1945, una dcscida
nacia dc iroas ara-qucdisias na nargcn
oricnial do Fcno foi o rcludio dc nais una
iravcssia daquclc rio csiraicgico or iroas
aliadas no caso, coniingcnics anglo-
ancricanos sol o conando do Ccn. Monigoncry.
O quc sc dcra, con cfciio, a ariir daquclc fin dc
naro dc 1945, foi a iao cuidadosancnic
rcarada invasao do icrriiorio da Fcnania c,
conconiianicncnic, a iransccndcnial fasc final
das ocracs da nossa cnissora sccrcia.
CIcgara afinal o noncnio dc colIcr a 12-12, os
fruios dc sua acicnic c dclicada iarcfa dc
canuflagcn. Podcria agora iirar o naino
rovciio da sua ja csialclccida rcuiaao dc
cnissora "airioiica alcna", scnrc iao
"infalivclncnic corrcia" nas infornacs. Esiava
ronia ara iniciar a fasc iaiica dc suas
ocracs, scncando o caos c a confusao no
263
icrriiorio ininigo, or ncio dc una avalancIc dc
avisos c aclos falsos, assin cono ouiras
ncniiras quc, assin sc cscrava, dcvian scr
acrcdiiadas clos scus ouvinics alcnacs.
Cono ja frisanos no incio dcsic livro, nao sc
dcvcn cscrar nilagrcs dos rcsuliados da
aiuaao, cn icno dc gucrra, dc qualqucr
cnissora dc radio. Ouirossin, dada a
inossililidadc dc avaliar judiciosancnic a
ncdida dc succsso da nissao iaiica da 12-12
anic a confusao rcinanic, scria rclaiivancnic facil
avcniurar-nc Iojc cn afirnacs cagcradas,
rcalando o acl dcscncnIado cla nossa
cnissora "alcna", naqucla fasc do csnagancnio
final do FcicI. Ja cla auscncia quasc ioial dc
rovas, nun ou nouiro scniido, scria
raiicancnic inossvcl nc dcsncniircn.
Coniudo, nao c roosiio dcsias aginas rcalar
os ncriios da 12-12, cono ianouco c ninIa
inicnao roosiialncnic dininuir a sua
inoriancia. Assin scndo, a conclusao qual
osso cIcgar, c quc a aiuaao da 12-12
induliiavclncnic fora coroada dc ciio,
nanifcsiando-sc a uiilidadc rincial da
cnissora, no scu acl dc sulvcricr o noral
ininigo, funao csia dcscncnIada con csncro
duranic os ncscs da cIanada fasc rcaraioria.
Mcu "diario dc gucrra" do dia 4 dc alril dc
1945 rcgisira o scguinic.
264
"Nossa ocraao csia acalando. Quanio
nuiio, nais uns 15 ou 20 dias... a gucrra
csia cIcgando ao fin. vcrdadc quc csics
uliinos dias c scnanas nos arcccn
inicrninavcis. Conicnlada clo risna
da Hisioria, a AlcnanIa ja csia crdida."
"Un gcncral-dc-divisao alcnao, rcso, foi
Iojc foiografado cn nosso jardin. TinIa
clc colcrio o scu unifornc con una caa
dc civil c irazia un cIacu dc fcliro. Ao
cIcgar ao jardin, iirou aquclcs acirccIos
dc cidadao, cilindo-sc con iodo o scu
garlo dc gcncral da WcIrnacIi.
Dcsiacava-sc conira o fundo vcrdc claro do
granado, acariciada clo sol da rinavcra,
a sua figura narcial, con as duas faias
vcrnclIas laicrais nas calas dc cavalaria.
No iccido cinza csvcrdcado da iunica
rcluzian varias filciras nuliicorcs dc fiias
c condccoracs. una rcia, lranca c
vcrnclIa nais larga quc as ouiras c
cnfiada olliquancnic, rcrcscniava a Cruz
dc Fcrro. O gorro rcdondo c rccIoncIudo
quc osicniava lIc confcria una
indiscuivcl orcn aiciica dignidadc. Os
foiografos cniraran cn aao. Ao
dcsvancccr-sc o iocar do uliino "flasI",
o gcncral vcsiiu novancnic a caa dc
aisano c colocou o cIacu dc fcliro,
assunindo cono or cncanio o asccio
265
nanso dc un vclIo fazcndciro ou
adninisirador. Mcsno as loias rcias dc
noniar, quc sc dcsiacavan or laio da
caa, csiavan agora dcsrovidas dc
qualqucr irao dc narcialidadc. 'Lolo cn
clc dc cordciro' concniou algucn".
Aquclc gcncral dc divisao, scrvindo dc nodclo
aos foiografos, cra acnas un dos alios oficiais
alcnacs quc diariancnic caan nas naos das
iroas aliadas. Caiuraran clas gcncrais dc
divisao, dc ccrciio, dc lrigada, dc iodas as
graduacs, iios c iananIos. Enfin, gcncrais
alcnacs "or aiacado", rcrcscniando cada un
dclcs un lolsao do ccrciio ou gruo dc ccrciios
clininados. Un dos nais inorianics lolscs
assin osio fora dc conlaic, foi o da arca
indusirial do FuIr, ondc 18 diviscs da ouirora
invcncvcl WcIrnacIi caran, quasc ioialncnic
iniacias, viinas do incoravcl ccrco dc fcrro das
foras llindadas do I c IX Ecrciios noric-
ancricanos.
Ncsias condics, nao c dc csiranIar quc o
riino c o nodo dc iralalIo or nos rcalizado
naqucla fasc final das ocracs da 12-12
icnIan sofrido nodificacs rofundas.
Evidcnicncnic, ainda aganos cn csirciia
colaloraao con a surcna cIcfia niliiar noric-
ancricana, orcn as rorias circunsiancias nos
foravan, nais do quc nunca, a ionar dcciscs
266
indccndcnics c dc agir or nossa conia. Naqucla
uliina fasc das aiividadcs, inIanos acnas una
finalidadc. causar a naior confusao ossvcl no
ccrciio c no ovo alcnacs, a fin dc arcssar o
quanio ossvcl, o icrnino das Iosiilidadcs.
Irradianos noicias dc conlaics quc nunca sc
iravaran. Anunciavanos quc un laialIao noric-
ancricano sc dirigia ara dcicrninada cidadc,
quando na rcalidadc scguia dircao inicirancnic
oosia. Davanos conia dc rcicnsas dcrroias dos
aliados, ondc rcalncnic Iavian sido vcnccdorcs.
Evidcnicncnic, nao sc odcria cscrar quc iais
ncniiras suriisscn cfciio duranic un crodo dc
icno rolongado. Porcn, quando os
aconiccincnios lclicos sc dcscnvolvcn cn
grandc raidcz, ncsno cqucnos airasos odcn
roduzir cfciios calaniiosos. Con as
conunicacs csnagadas clo assalio violcnio
dos avics da nossa Fora Acrca, Iavia nais c
nais casos dc conandanics dc unidadcs quc
crdian coniaio s vczcs duranic Ioras a fio
con os scus rcscciivos quaricis-gcncrais. En
iais circunsiancias, qualqucr infornaao cra lcn
rccclida, cisiindo ncsno ossililidadc dc quc
una dccisao ionada na lasc dc una noicia falsa
daqucla quc anicriorncnic iinIa sido a
conrovadancnic caia 12-12, odcria
convcricr-sc nun dcsasirc faial. Quc Iouvc iais
faios, ficou osicriorncnic conrovado.
267
Concanos, naqucla fasc final das ocracs
da cnissora, a irradiar diariancnic cdiioriais
ondc cIoravanos a soric da "airia", c ondc
adniianos quc ianlcn nos csiavanos scniindo
a rcssao cada vcz nais inicnsa das "foras
ininigas". Usando una scric dc iruqucs, cono
or ccnlo, variacs roosiiais dc
conrincnio dc ondas c dificuldadcs iccnicas
ariificialncnic criadas, davanos a inrcssao dc
quc csiavanos nudando dc localidadc c fugindo
do "ininigo".
Cono rcsuliado dc un cnconiro cnirc o Ccn.
EiscnIowcr c o Ccn. Onar Dradlcy (cniao
conandanic do XII Cruo dc Ecrciios noric-
ancricano}, na cidadc dc Nanur, na Dclgica,
duranic o qual foi discuiido o runo quc dcvcrian
ionar ccrias aiividadcs da 12-12, cIcgou a
auiorizaao, lasianic alncjada clos ldcrcs da
nossa cnissora, dc odcrnos icniar, daqucla
Iora cn dianic, rovocar una rcvoluao
aniinazisia na AlcnanIa.
A rincira irradiaao visando cssc rcsuliado,
dirigida a rcicnsos gruos quc cricnccrian a
una suosia organizaao aniinazisia
dcnoninada "Nova AlcnanIa", foi cfciuada
duranic a noiic dc 4 dc alril dc 1945, ou scja,
ircs scnanas anics do fin das aiividadcs da
cnissora. Houvc una scqucncia inccssanic dc
aclos c insirucs quclcs rcicnsos gruos
268
rcvolucionarios ara quc sc organizasscn,
assunisscn o govcrno dc suas cidadcs c
roclanasscn a ccssaao das Iosiilidadcs cn
suas rcgics. So assin a "Vaicrland" odcria
rcssurgir das cinzas da dcrroia.
Mcsno isso, aconsclIando a ccssaao da
luia, nao o fazanos cn ion dc dcrroia, nas cn
"dcfcsa franca c cclusiva do onio dc visia dos
vcrdadciros alcnacs" c arcscniando fornulas c
solucs concrcias ara cnconirar una sada
Ionrosa c dc rcndiao quc nao afciasscn o scnso
dc Ionra dos niliiarcs alcnacs.
Una das nanciras or nos invcniada ara
dcnonsirar quc os gruos da "Ncucs
DcuiscIland" (Nova AlcnanIa} csiavan cn lcna
aiividadc, foi a roagaao do loaio dc quc os
ncnlros da "nossa" organizaao dcnonsiravan
a sua lcaldadc ao novincnio, riscando nos
cariazcs roagandsiicos do ariido nazisia a
scgunda, quaria c quinia lciras dciando
assin, do cosiunciro N S D A P(30} acnas as
lciras N D, ora significando "Ncucs DcuiscIland".
Enirc os noiivos dc cniusiasno quc iivcnos
dcssa aiuaao, csiava o dc quc iais insirucs
foran rcalncnic olcdccidas cn varias ocasics,
icndo sido cnconirados or nossas iroas,
rcciidas vczcs, cariazcs da N S D A P con as
lciras S A c P riscadas. Ouira saiisfaao iivcnos,
ao rccclcrnos infornacs, no scniido dc quc
269
divcrsos corrcsondcnics csirangciros
csiacionados na AlcnanIa Iavian noiiciado una
scric dc aiividadcs aniinazisias airocinadas or
un novincnio dcnoninado "Nova AlcnanIa".
Eniao, na noiic dc 25 dc alril dc 1945, aos
a irradiaao dc nais un concniario
ariicularncnic insisicnic solrc o icna "Agora a
Paz", concanos a iransniiir o noiiciario.
Fccniinancnic os ouvinics crcclcran rudos
csiranIos no csiudio, griios, larulIo dc novcis
dcrrulados... Cono un gcsio dc uliino dcsafio,
ouvian-sc as noias iniciais do rcfio nusical da
nossa csiaao sccrcia c, anics dc cIcgar a
icrnina-lo, a Ocraao "Annic" norrcu, saindo
dcfiniiivancnic do ar. Esic falso aarccincnio dc
iroas "ininigas" no csiudio, foi una csccic dc
csciaculo dc dcscdida; o onio final no uliino
aio do "sIow" dcsiinado a cnganar os nazisias.
Tcrninara a Ocraao "Annic" ou sinlcsncnic
"Annic", cono cra cIanada carinIosancnic cla
sua cquic.
Fonos un succsso? Lograra rcalncnic
cnganar os nazisias? Tanio una cono ouira
dcssas rcsosias nao odcn scr rcsondidas con
un "sin" ou "nao" dcfiniiivos. Isio, orquc, dcvido
ao caraicr sccrcio da cnissora, nao sc odia
cogiiar dc csialclcccr, cn ascs ncuiros cono a
Sua, osios dc cscuia c sondagcn da oiniao
ullica, quc ianio nos Iavian ajudado a avaliar o
270
inacio da ADSIE. Por ouiro lado, no cnianio,
ossunos a vaniagcn dc icr nossa disosiao
un fluo cada vcz nais nuncroso dc risionciros
alcnacs, cnirc os quais, rcciidas vczcs,
udcnos cfciuar una csccic dc "lcvaniancnio
da oiniao ullica" a rcsciio dos ncriios ou
falIas da 12-12.
Dc nodo gcral, ionando or lasc un gruo-
adrao conosio dc dcz risionciros, dois
crcssarian ccricza dc quc rcalncnic
acrcdiiavan scr a 12-12 una cnissora alcna;
un, ao conirario, diria quc csiava ccrio da
fraudc; ircs dcclararian quc, or alguns noiivos,
acrcdiiaran scr a 12-12 una cnissora alcna,
nas or ouiras razcs, no cnianio, nuirian
duvidas a cssc rcsciio; cnquanio os rcsianics
quairo dirian quc nunca a Iavian cscuiado.
Una inccricza ainda naior rcvalccc quanio
aos rcsuliados concrcios do lado iaiico da nissao
da 12-12. CIcganos, scn duvida alguna, a
dcscncnIar as nossas aiividadcs na fasc final
das ocracs, da nancira originalncnic
rcvisia, dcrranando una vcrdadcira narc dc
ncniiras c loaios insidiosos. Porcn, iao
raidancnic rosscguia o avano das iroas
aliadas naqucla ncnoravcl fasc dc invasao da
AlcnanIa, quc icria sido ilusoria qualqucr
icniaiiva dc rcalizar as ncccssarias csquisas
solrc o grau caio da nossa coniriluiao ara o
271
ciio dc dcicrninada ocraao lclica. O quc sc
dcu, dc nancira inrcssionanic, cnirc o fin dc
naro c o fin dc alril dc 1945, foi un colaso
ioial gradaiivo da rcsisicncia alcna. Houvc,
ccriancnic, ainda algunas laialIas violcnias
ondc rcnIidancnic sc disuiava cada alno dc
cIao dc dcicrninada colina ou localidadc, nas ja
nao rcsiava duvida dc quc o csnagancnio final
da WcIrnacIi sc iornara incviiavcl.
Tanio assin, quc as colunas noiorizadas
aliadas sc csalIaran clo icrriiorio da
"FIcinland" nuna iorrcnic iao inciuosa, quc s
vczcs sc viran olrigadas a frcar o avano ara
cviiar a scaraao dc suas fonics dc surincnio.
Dianic dc iao ciraordinaria nolilidadc das
ocracs niliiarcs, icria sido inuiil icniarnos
csialclcccr coniaios con os conandanics dc
dcicrninadas unidadcs das foras Arnadas
noric-ancricanas, con a finalidadc dc avcriguar
qual o cfciio das irradiacs da 12-12 solrc a
rcndiao dc un laialIao alcnao ou a cvacuaao
rcnaiura dc una cidadc, or nos "ordcnada".
Quc Iouvc iais rcndics c quc un ccrio nuncro
dc ordcns ficicias dc cvacuaao foran
olcdccidas, c induliiavcl.
O quc coniudo sc odc afirnar dc nancira
dcfiniiiva, c o faio dc quc a 12-12 foi una csiaao
ouvida cn ioda a AlcnanIa. E, scgundo vicnos a
salcr nais iardc, iivcnos duranic o ncs c ianio
272
dc naina confusao quc caracicrizou a fasc final
da invasao da AlcnanIa, a Ionra dc icr sido cla a
cnissora nais ouvida, nao soncnic clos gruos
dc ccrciio nazisias ccrcados, nas ianlcn or
sulsiancial aric da oulaao do FcicI. So csic
faio, cn si, ja rcrcscnia un succsso. E liciio
afirnar, con cfciio, quc ncsno no caso dc ccria
orccniagcn dos ouvinics alcnacs icrcn nuirido
alguna susciia ou dcsconfiana a rcsciio da
12-12, una loa quaniidadc do vcncno sulvcrsivo
or nos csalIado rovavclncnic lograra
concrciizar a sua iarcfa dc cnciraao.
Para finalizar csias concluscs, osso afirnar
scn rcccio quc, dcniro dc suas falIas c
incrfcics, naiuralncnic rorias dc un
cnrccndincnio ionciro, a 12-12 conrovou
lcnancnic a vialilidadc inirnscca do scu
arrojado csqucna dc conccao. Ficou aicnic,
con cfciio, cla sua aiuaao, a cisicncia dc rcais
ossililidadcs dc rcjudicar c confundir o
advcrsario or ncio dc una cnissora sccrcia
canuflada "na farda do ininigo".
Acsar dc icr a Ocraao "Annic" conquisiado
o scu lugar na Hisioria niliiar dos Esiados
Unidos, nuiio ouco sc icn ullicado aic agora
a scu rcsciio. Houvc, confornc un dos ncus
colcgas ccria vcz nc rcvclou cn Nova Yorl,
inicrcssc dc un dos csiudios cincnaiograficos dc
Hollywood cn rodar un filnc cujo cnrcdo fossc a
273
Iisioria vcrdica da 12-12. Porcn, ao quc cu
saila, ial lano sc rcalncnic cisiiu, acalou
"caindo n'agua".
Quanio a cvcniuais aiividadcs dc cnissoras
sccrcias do fuiuro, odcrao as ncsnas sc
lcncficiar lcnancnic, nao so das ccricncias
da Ocraao "Annic", cono ianlcn dos
falulosos avanos da iccnica no cano das
radio-conunicacs c da TV.
Parccc-nc, orcn, quc ara iirar o naino
dc lcncfcio dc ial iio dc cnissoras
"disfaradas", o scu lancjancnio c organizaao
dcvcn scr cfciuados anicciadancnic, con iodo
o csncro ncccssario, ainda cn icno dc az.
Caso as auioridadcs niliiarcs ocidcniais
rcscnicncnic cncarrcgadas do scior da gucrra
sicologica csicjan iralalIando ncssc scniido, a
cisicncia da cnissora sccrcia noric-ancricana
12-12 ja or isso ncsno icria sido anlancnic
jusiificada.
274

Captulo XIV
MOVIMENTADA VISITA AO
SETOR SOVITICO
Na qualidadc dc oficial dc ligaao, cIcgo a conIcccr a
cnornc quaniidadc dc rollcnas angusiiosos quc
aiorncnian as cIanadas "cssoas dcslocadas"
Consigo cncirar no scior soviciico ara disiriluir
jornais a risionciros dc gucrra franccscs Aviadora
soviciica faz dranaiico rclaio dc suas ccricncias no
cano dc conccniraao Quasc crdcnos a vida
airavcssando una onic dc cncrgcncia.

As Iosiilidadcs iinIan cIcgado ao fin
nas nao a ninIa nissao junio ao ccrciio noric-
ancricano. Logo aos o icrnino das aiividadcs da
12-12 fui noncado oficial dc ligaao no rcccn-
criado scior dc "cssoas dcslocadas" do XII Cruo
dc Ecrciios. A iarcfa daquclc scior, cujo quaricl-
gcncral sc acIava localizado no conIccido
lalncario Dad NauIcin, cra zclar clo lcn-csiar
c cla rcconduao, aos scus ascs dc origcn, dc
aric dos nilIcs dc iralalIadorcs conulsorios
csirangciros c risionciros dc Hiilcr, quc sc
acIavan csalIados or ioda a AlcnanIa. Cono
sc salc, os nazisias, na sua arrogancia dc
qucrcrcn iransfornar a Euroa cn ncra
sucursal do FcicI, jogavan con o dcsiino dc
nilIcs dc Ialiianics das vasias rcgics or clcs
275
conquisiadas, cono sc fosscn sinlcs ccs nun
giganicsco ialulciro dc adrcz. Os nazisias
dcsignavan clo icrno "Frcndarlciicr"
(iralalIadorcs csirangciros} aquclcs quc, con
cccao dc alguns "voluniarios" airados or
falsas roncssas dc alios salarios c faria
alincniaao, nao assavan dc cscravos da
naquina dc gucrra dc Hiilcr. Quasc iodos clcs sc
acIavan na AlcnanIa conira a sua voniadc, cn
sulsiiiuiao, nas falricas c nos canos, a
nilIcs, dc ocrarios c canoncscs alcnacs quc
iivcran dc irocar os scus nacaccs or
uniforncs do ccrciio.
Fccolocar no scu as dc origcn ioda aqucla
gcnic, cra una iarcfa dc grandcs roorcs, dc
vcz quc sc arcscniavan rollcnas dc
iransoric, conlusivcl c alincniaao, nuiio
scnclIanics aos da novincniaao dc un
ccrciio. Evidcnicncnic, cra inossvcl rovcr
suficicnics caninIcs ou dcnais ncios dc
conduao ara cfciuar, dc una so vcz, o
iransoric daqucla nassa Iunana, dcssa forna
surgindo a conlicaao adicional do alojancnio
icnorario cn acanancnios rovisorios dc
cscra. Logo aclidadas clos noric-ancricanos
dc "dislaccd crsons" (cssoas dcslocadas} ou,
dc forna alrcviada "DP's", a incrvcl confusao
rovocada or cssa agloncraao dc csiranIos,
inacicnics or dciarcn a AlcnanIa c rciornar
aos scus larcs, gcrou ara o Alio Conando
276
ancricano una scric dc dificuldadcs c incrvcis
iransiornos. Una das nais urgcnics iarcfas
cviiar airiios cnirc os divcrsos gruos cinicos
cra a organizaao dc acanancnios scarados
or nacionalidadcs, ondc dcvcria rcinar una
discilina csiriiancnic olscrvada, a fin dc sc
cviiar quc clcncnios nais violcnios dciasscn o
local, rocurando vingana cssoal conira a
oulaao alcna. Para acalnar o quanio ossvcl
os ocuanics daquclcs acanancnios
rovisorios, solrcnancira irriiados cla cnuria
das aconodacs, da conida c dos cuidados
ncdicos, dois ncios icracuiicos ocuaao c
disiraao dcran oiinos rcsuliados.
Dcsdc logo ficou aicnic quc lcr jornais c
rcvisias cra un dos assaicnos favoriios das
cssoas dcslocadas. Foi-nos rclaiivancnic facil
rovidcnciar iao alncjado naicrial dc lciiura,
ois disunIanos dc grandcs quaniidadcs dc
jornais c rcvisias a corcs, inrcssas cn varios
idionas clo "Officc of War Infornaiion" dc Nova
Yorl. Essc naicrial, cnlora coniivcssc ccria dosc
dc roaganda oficial nao dciava dc scr
csscncialncnic infornaiivo c insiruiivo. Fazia
aric da ninIa iarcfa cono oficial dc ligaao do
scior dc cssoas dcslocadas do XII Cruo dc
Ecrciios, cfciuar a disiriluiao daquclcs jornais
c rcvisias nos acanancnios quc diariancnic cu
csiava cncarrcgado dc visiiar, assin cono dc
277
ionar conIccincnio das qucias c rcclanacs
dos scus ocuanics.
Para rcalizar as viagcns quc nc lcvarian
airavcs dc considcravcl cicnsao icrriiorial da
AlcnanIa, cu disunIa dc un caninIao do
ccrciio, con o rcscciivo noiorisia. Pcrcorrcr a
ioda a vclocidadc, csiradas csluracadas nun
caninIao niliiar dc nolcjo duro, nao c
caiancnic un razcr. No cnianio, fiquci
anlancnic concnsado cla lclcza da
aisagcn alcna, nais culcranic quc nunca
aos os scis longos anos dc gucrra. Porcn, una
saiisfaao ainda naior nc cra roorcionada
clos rosios sorridcnics c alcgrcs das noas c
raazcs dos acanancnios, quc cn gruos
ruidosos cosiunavan rodcar o vcculo ara
disuiar o scu conicudo. CIcguci a iravar
conIccincnio con inuncros dcnirc clcs c
inicirar-nc dos scus rollcnas, suas
rcocuacs c cscranas. Quciavan-sc da
insuficicncia dc aconodacs, cn gcral
ainIadas dc gcnic c forando a nais cIocanic
roniscuidadc, cIcgando nuiios a dornir
csicndidos no cIao dc cincnio. Insuficicncia dc
colcIcs. Scnrc a ncsna conida, a ncsna
soa c auscncia dc sal c aucar. Carcncia dc ao.
Muiios dcscjavan rcunir-sc a arcnics, s vczcs
localizados cn acanancnios vizinIos, orcn
raiicancnic fora do scu alcancc, dc vcz quc
Iavia a roiliao dc dciarcn o alojancnio sol
278
qualqucr rcicio, a nao scr quando insialados
nos caninIcs dc rcairiaao. Quciavan-sc,
ouirossin, da carcncia dc ialaco, lolas dc
fuiclol, aarclIos dc radio c da flagranic
insuficicncia dc cuidados ncdicos. Ouvi cssas
qucias cn russo, franccs, iialiano c nuna
varicdadc dc ouiros idionas, c rocurava cniao,
dcniro das ninIas ossililidadcs
ncccssariancnic liniiadas, fazcr o naino ara
aliviar a siiuaao. Cono os "DP's" dc
nacionalidadc soviciica consiiiuan a naioria, o
ncu donnio da lngua russa faciliiava
solrcnancira o coniaio con clcs, auncniando,
or ouiro lado, roorcionalncnic, as ninIas
rcsonsalilidadcs. Duranic una dcssas visiias
roiinciras ao acanancnio da cidadc dc Wcizlar,
a cnfcrncira cncarrcgada dc cuidar dos rcccn-
nascidos, aroinou-sc c cn voz caliada, dissc.
Soulc quc o scnIor fala russo. Pclo anor
dc Dcus, ajudc-nos a conscguir alguns licos dc
nanadcira. Ainda onicn noiic falcccu un dos
nossos lclcs orquc sc rccusou icrninanicncnic
a acciiar o lciic na colIcr.
Passci a iardc inicira icniando dcscolrir un
dono dc farnacia dc Wcizlar, quc ainda iivcssc
algun csioquc dos iao raros, naqucla coca,
licos dc nanadcira. Finalncnic, aos acicnics
csquisas c dcois dc laicr cn nuiias orias
crradas, fui fcliz. Volici con una duzia dc licos
279
dc nanadcira, iodos novinIos cn folIa, c fui
quasc csnagado clo foric alrao dc graiidao
discnsado cla ironcuda cnfcrncira soviciica.
Havia naqucla coca, na rcgiao dc Francforic-
solrc-o-Mcno, quc consiiiua a ninIa rincial
arca dc aao, aroinadancnic quinzc grandcs
acanancnios dc cssoas dcslocadas, con o
ioial dc unas 30.000, das quais
aroinadancnic a nciadc cra consiiiuda dc
russos c o rcsianic conosio dc ncnlros dc
ouiras nacionalidadcs da Euroa oricnial,
ncridional c ocidcnial. Alcn dos russos, ouiro
inorianic gruo dc cssoas dcslocadas cra os dc
nacionalidadc franccsa. Havia na AlcnanIa dc
Hiilcr aroinadancnic dois nilIcs c
quinIcnios nil franccscs, dos quais 750.000
risionciros dc gucrra, uns 900.000
"iralalIadorcs forados" c ccrca dc 40.000
dcoriados oliicos. Quando cIcguci a salcr da
cisicncia dc alguns ouiros acanancnios dc
risionciros dc gucrra franccscs na rcgiao das
cidadcs dc Ficsa c Torgau, localizadas nuna arca
ocuada clo ccrciio soviciico, dccidi cdir
crnissao aos ncus sucriorcs ara lcvar ara la
un caninIao cIcio dc jornais c rcvisias cn
lngua franccsa, os quais ccriancnic irian scr
nuiio lcn rccclidos or aquclcs Ioncns,
scarados Ia ianio icno da airia.
280
Mcu afa dc rcsiar ajuda aos franccscs sc
clica, adcnais, clos rofundos laos dc
anizadc quc nc ligan quclc ovo dcsdc os ncus
dias dc csiudanic na cidadc dc Monicllicr.
No scior dc cssoas dcslocadas do XII Cruo
dc Ecrciios, Iavia dois caiiacs C. DclaIayc c
Mauricc Pcguy (csic uliino, aarcniado ao
cclclrc ocia c cscriior franccs CIarlcs Pcguy,
quc duranic a Princira Cucrra Mundial rccusou
o osio dc caiiao, norrcndo cono sinlcs
soldado dc infaniaria no rinciro dia da grandc
DaialIa do Marnc} dcsiacados clas foras
dcgaullisias ara scrvircn cono oficiais dc
ligaao. Procurci c logo conscgui, csialclcccr
solida anizadc con aquclcs dois sinaiicos c
cficicnics colcgas franccscs, os quais, cnirc
ouiros, csiavan cncarrcgados da rcdaao dc un
jornal franccs dcnoninado Fciour, csccialncnic
dcdicado aos risionciros dc gucrra franccscs.
Essc jornalzinIo iinIa acnas duas aginas, nas
cra rclcio dc infornacs uicis. Scu calcalIo
conlcio cra. "FETOUF criodiquc dcs
risonnicrs ci dcorics franais cn Allcnagnc".
Conscrvo, ainda iniacio o rarssino nuncro 1
daqucla ullicaao, quc conicn, cnirc ouiros
ioicos dc inicrcssc, una ncnsagcn do Ccn.
Onar Dradlcy na qual crcssa clc alsoluia
confiana dc quc os risionciros c dcoriados
udcsscn, na sua qualidadc dc cidadaos
franccscs, crnancccr "onlro a onlro con os
281
aliados noric-ancricanos, assin cono os dc
iodas as nacs unidas, quc luiavan clo
csialclccincnio dc una az duradoura".
Ao soliciiar a auiorizaao dos ncus
sucriorcs ara lcvar un sulsiancial nuncro do
Fciour, c lcn assin una ullicaao scnclIanic
dcnoninada Voir, con a finalidadc dc disirilu-
los nos acanancnios dc risionciros franccscs
na arca dc Ficsa c Torgau, cu csiava longc dc
inaginar quc a ninIa viagcn ara o icrriiorio
ocuado clo ccrciio soviciico nc iria irazcr una
scric dc conlicacs gravcs, inclusivc o risco da
roria vida.
Enlora fsscnos, naqucla coca, aliados dc
gucrra dos russos, una viagcn ara o scior da
AlcnanIa or clcs ocuado cigia divcrsas
fornalidadcs, inclusivc a auiorizaao rcvia do
gcncral russo da rcgiao. Isio orquc, aliados ou
nao, os soviciicos insisiian no scu dcsconfiado
isolacionisno, dianic do Ocidcnic. Alguns dias
anics da ninIa viagcn, un alio funcionario do
OWI icvc dc cancclar a sua visiia ao scior
soviciico, dianic da rccusa icrninanic do gcncral
russo, cn forncccr o assc ncccssario. No ncu
caso, orcn, ialvcz dcvido a un dcscuido do
oficial noric-ancricano cncarrcgado da scao dc
iransorics, as auioridadcs russas nao foran
consuliadas. Assin, arii acnas nunido dos
docuncnios ncccssarios.
282
Cono rojciava visiiar ianlcn ouiras arics
da AlcnanIa, dccidi lcvar, alcn do caninIao,
ianlcn un jic, o quc nc roorcionaria naior
nolilidadc c scgurana caso o vcculo csado
vicssc a cnguiar.
Ao alcanar o osio dc conirolc soviciico,
localizado a uns quinzc quilnciros dc Ficsa, un
caiiao russo, ainda jovcn, vcio ao nosso
cnconiro, indagando ara ondc anos.
Para as cidadcs dc Ficsa c Torgau, a fin dc
cnircgar "naicrial a risionciros franccscs"
rcsondi, csicndcndo a ninIa nao nun gcsio
largo, ara o caninIao csiacionado airas do ncu
jic.
Scn sc rcvalcccr do ncu conviic inlciio,
ara invcsiigar a carga do caninIao, o jovcn
oficial rcflciiu un noncnio c logo dcois, cn ion
niliiar orcn corics, dissc.
Podcn scguir.
Ao rosscguirnos viagcn, ficou logo
cvidcnciado quc csiavanos cn icrriiorio ocuado
clos soviciicos, ois as scias lcira da csirada
irazian inscrics cn alfalcio russo. Algunas
dizian. "Na zdrasiwuyic olciuscIicIaya
Krasnaya Arniya"(31}. 0 irafcgo nos cruzancnios
cra dirigido or guardas niliiarcs fcnininas, as
cIanadas "FcgulyorowcIiici". Trajavan llusas c
283
saias cor caqui, vcsiian csadas loias c iinIan
a ciniura acriada or largas cinias dc couro. As
cosias lcvavan fuzis, con a loca dirigida ara o
cIao. Ao aroinar-sc un vcculo, cosiunavan
colocar-sc cn rgida osiao dc "scniido" c, con
rccisao niliiar, lcvaniavan una das duas
landcirinIas quc scguravan nas naos. A
anarcla significava. "odc assar" c a vcrnclIa,
"arc".
As casas das aldcias quc airavcssavanos
acIavan-sc cnfciiadas or cdaos dc ano
vcrnclIo, suscnsos cn varcias rusiicas dc
nadcira. Havia ouca gcnic nas ruas,
dcnonsirando os nais vivos sinais dc alcgria ao
vcr-nos assar.
Nuna das localidadcs, un oficial da cavalaria
soviciica conscniiu cn dciar-sc foiografar ao
ncu lado. O niliiar, quc dcnonsirava sinais
cvidcnics dc icr lclido un irago a nais, iinIa
alguna dificuldadc cn scgurar o scu cavalo
inquicio, cnquanio o Sarg. Tal laiia a cIaa con
a ninIa cqucna naquina alcna.
No rinciro cruzancnio, ja na cidadc dc
Ficsa, cdi a una das noas-guardas quc nos
cnsinassc o caninIo ara o acanancnio dos
risionciros franccscs. Ela sorriu c nosirou-sc
curiosa or cnconirar qucn falassc o russo. Era
lasianic airacnic, acsar do iccido grossciro dc
284
scu unifornc c, ncsno con o fuzil s cosias,
salia flcriar con crfciao! Con un largo sorriso,
dciou-sc foiografar ao ncu lado.
No aiio do acanancnio Iavia uns 50
caninIcs rclcios dc cssoas, a naioria
cnfciiada con landciras franccsas,
aarcnicncnic ronias a ariir runo ocsic. Scn
crda dc icno nandci alrir a lona roiciora do
nosso caninIao c, aos iirar varios fardos do
Fciour no ncu jic, conccci a crcorrcr os
caninIcs dc risionciros franccscs, disiriluindo
aos ncsnos grandc quaniidadc dc jornais.
Moi aussi! Moi aussi! griiavan os
Ioncns, visivclncnic conicnics cla aicnao
rccclida.
Acnas una cqucna ninoria sc nosirava
dccccionada, ois cscravan quc lcvasscnos
vvcrcs ou carias.
Ao dciar o acanancnio aos dcscarrcgar
nais alguns fardos no rcdio rincial, olscrvci
os franccscs, dc c nos caninIcs, cada un
alsorvido na lciiura do scu ccnlar do Fciour.
Porcn, ao icniar rcciir a disiriluiao-
rclanago dos jornais franccscs nun ouiro
cano dc risionciros, (csic ja localizado na
cidadc dc Torgau}, a coisa concou a iransiornar.
Con cfciio, un icncnic soviciico, ao dcarar con
285
o incio da ocraao dc dcscarga dos fardos dc
jornais, indagou cn ion scvcro sc cu ossua a
ncccssaria auiorizaao ara lcva-la a cfciio. A
nuiio cusio conscgui convcnccr o scu sucrior,
un icncnic-coroncl lasianic carrancudo, a
crniiir quc dciasscnos alguns fardos do
Fciour naquclc acanancnio.
Mcsno assin, foi-nos icrninanicncnic
ncgada auiorizaao ara disiriluir os jornais
dirciancnic aos risionciros. Tivcnos, lcn a
conira-gosio, dc dciar os fardos cnilIados no
cscriiorio do acanancnio, conirolado clos
russos. Aic Iojc nc crgunio sc o icncnic-coroncl
soviciico cunriu a sua roncssa dc zclar
cssoalncnic ara quc os nossos jornais fosscn
osicriorncnic disiriludos aos risionciros
franccscs.
Visivclncnic iranquilizado cla ninIa aiiiudc
coocradora, aquclc oficial convidou-nos ara
alnoar no rcfciiorio do quaricl dos niliiarcs
soviciicos, localizado crio do acanancnio.
Agradcci, ois inIanos alnoado oiinancnic,
salorcando os dcliciosos "llinyi" (anquccas
rccIcadas con naia} Iavia acnas duas Ioras,
cn ouiro quaricl, no caninIo dc Torgau. Mas os
ncus roicsios dc nada valcran, dianic da
insisicncia do oficial russo. Para nao ofcndc-lo,
iivc dc acciiar o conviic, scndo aquinIoado dcssa
vcz con una salada dc laiaias salicada dc
286
cdaos dc carnc c lasianic cclola crua. A
lclida, cono ianlcn no alnoo rcccdcnic,
consisiia nuna nisiura alcoolica dc cor
lcvcncnic avcrnclIada, con un lcvc cIciro dc
vodla, orcn conosio, confornc nc arcccu, dc
alcool uro. AcIava-sc dcvido aguda falia dc
garrafas nun grandc vidro dc iio
farnaccuiico, ondc cn alcnao csiavan gravadas
as alavras. "Annonialgcisi VorsicIi"
(anonaco, cuidado}.
O "riio" dc lclcr cnirc os russos cra scnrc o
ncsno.os coos dc rcfcrcncia os naiorcs
ossvcis cIcios aic s lordas con aqucla
csiranIa nisiura alcoolica, dc ondc sc dcsiacava,
alcn do cIciro iico dc vodla, s vczcs ianlcn
un ronunciado gosio dc qucroscnc. Os russos
cniao cclanavan. "Trunan!" (cono sc salc, na
ocasiao rcsidcnic dos Esiados Unidos} c, zclando
c insisiindo ara quc o scu gcsio fossc scguido
risca, csvaziavan cada un o scu coo, aic
uliina goia. O nnino dc loa cducaao cigia
quc os Ioscdcs noric-ancricanos, iao
anavclncnic lrindados, cdisscn quc os coos
fosscn cIcios novancnic ara, dc sua aric,
lcvania-los cn Ionra dc scus anfiirics,
cclanando. "Sialin".
Eran quasc dcz Ioras da noiic quando
dccidinos coniinuar a nossa viagcn. Logo dcois
dc airavcssarnos Torgau, concou a cIovcr
287
iorrcncialncnic. Nao Iavia scqucr una viv'alna
ara nos cnsinar o caninIo a scguir, c a cIuva
incdia a visao das scias indicadoras. Prcfcri
rcgrcssar ao acanancnio-quaricl dc Torgau c
cdir alojancnio aos soviciicos.
Anics dc cscoliar-nos aos nossos aoscnios,
o icncnic soviciico quc Iavanos conIccido or
ocasiao da nalograda disiriluiao do Fciour
insisiiu ara quc ionasscnos un irago con clc.
Esiava scn a iunica, c vcsiia una canisa lranca
c alcria. No cnodo ara ondc nos lcvou,
acIava-sc un ouiro icncnic, cn idcniico irajc
scn-ccrinnia, dc canisa lranca c calas
niliiarcs, scniado nuna ncsa cIcia dc garrafas c
conida, juniancnic con algunas noas. Ao
scrnos convidados a ariiciar da rcfciao,
arguncnici quc "francancnic nao iinIa fonc",
ois nao soncnic Iavanos janiado, cono
ianlcn alnoado duas vczcs. Mas ningucn
arccia rcsiar a nnina aicnao s ninIas
alavras. Insianics dcois inIanos nossa
frcnic varios raios dc conida variada, assin
cono os indiscnsavcis coos dc vodla.
Os loaios sc roagan con a raidcz do
rclanago, nos quaricis. Assin, ao salcr quc ircs
niliiarcs ancricanos sc cnconiravan rcscnics
no cdifcio, un icncnic-coroncl quc sc acIava no
andar infcrior nandou un ncnsagciro,
soliciiando a nossa rcscna. Alcn daquclc
288
oficial, dc fisiononia nosialgica, Iavia ianlcn
un najor, un vcrdadciro giganic, cujo ciio largo
arccia qucrcr rclcniar-lIc a canisa lranca. Scu
rosio, un ianio acIaiado, dc fornaio
ronunciadancnic nongolico, osicniava un
franco sorriso. Cono ficou logo aicnic, o
icncnic-coroncl dc olIar irisionIo Iavia crdido
dois irnaos c ioda a fanlia no dccorrcr da
gucrra. Fiquci asno, ao inicirar-nc dc quc
quasc iodos os russos quc cnconirava Iavian
crdido un ou nais cnics qucridos duranic as
Iosiilidadcs. Anos dcois, ao conIcccr os dados
csiaisiicos oficiais da Scgunda Cucrra Mundial,
con csanio vcrifiquci quc as crdas niliiarcs da
Fussia no confliio ioializaran ccrca dc 7 nilIcs
c ncio dc Ioncns norios ou dcsaarccidos, ou
scja, nais quc as crdas da AlcnanIa, Jaao,
Esiados Unidos, Iialia c Frana junios.
Na ncsa, ondc, acsar dos nossos roicsios
nos foi scrvida a icrccira c, fclizncnic, a uliina
rcfciao da noiic acIavan-sc ianlcn ircs
noas, una dclas irajando o unifornc da aviaao
niliiar soviciica. A aviadora, dc nonc sya, noa
dclgada, dc loca scnsual, cra a nais loniia c
ianlcn a nais inicligcnic das ircs. Scrvia a
lordo dc un quadrinoior-lonlardciro, na
qualidadc dc radioiclcgrafisia, rofissao quc
arcndcra raidancnic, aos a sua lilcriaao
clo ccrciio soviciico, do cano dc
conccniraao. Passara un ano iniciro no icnvcl
289
cano dc noric dc AuscIwiiz. A scgunda
nocinIa, quc sc acIava scniada a ncu lado,
assara un ano cn AuscIwiiz c nais scis ncscs
cn Favcnslruccl, cano nao ncnos icnvcl quc
o rinciro. A icrccira, una linda noa dc calclos
casianIos, solios, iinIa conIccido o icrror dc ircs
canos dc conccniraao. AuscIwiiz,
Favcnslruccl c Lyullin. A quc sc cnconirava a
ncu lado arrcgaou a nanga da llusa, ficando
visvcl no scu lrao csqucrdo, o nuncro 50719
iaiuado cn azul or scus algozcs.
A aviadora sya cnfiou o dcdinIo nos canios
dc scus lindos lalios c, forando-os ara iras,
nosirou quc faliavan iodos os dcnics nolarcs dc
anlos os lados.
Foi a Ccsiao quc nos arrclcniou. Na
ocasiao fiquci dccndurada duranic quairo Ioras
clas naos aiadas nas cosias c rccclcndo socos
scn arar.
Coniou nais quc cla, assin cono as suas
colcgas do cano dc conccniraao cran
olrigadas a iralalIar 12 Ioras or dia. Vcsiidas
cn suas saias c llusas lisiadas dc azul c cinza,
iinIan quc crnancccr cn rigorosa osiao dc
scniido, duranic Ioras a fio, na cIanada
naiinal. O ncnor novincnio, a ncnor infraao
da discilina dialolica quc rcinava no cano,
cran casiigados con dois golcs violcnissinos
290
dos casscicics dc nadcira, con os quais csiavan
cquiadas as vigias "sucrvisoras". un golc dc
cada lado do rosio.
Un dia vi, con os ncus rorios olIos, as
vigias alcnas naiarcn a golcs dc casscicic una
garoia russa dc acnas 14 anos dc idadc
coniou a jovcn aviadora. E coniinuou. - Era una
ncnina franzina, orcn, acsar do scu fsico,
olrigada a iralalIar nuna falrica dc nunics.
Dc ianio sofrcr, cnlouqucccu. Un dia, duranic a
cIanada naiinal, rccusou-sc icrninanicncnic a
scguir ara o iralalIo. CIanaran cniao a vigia-
cIcfc, quc inicialncnic dcsfcriu dois forissinos
golcs dc casscicic no rosio da garoia. Acsar
dos scus griios c gcnidos, ouiros golcs sc
scguiran, cada vcz nais forics, aic cla cair noria
dianic dc iodas nos.
Ouiro caso vivido or sya sc dcu no cano
dc conccniraao dc AuscIwiiz. Un dia coniou
una jovcn risioncira russa, filIa dc un
rofcssor dc univcrsidadc, rccclcu ordcn ara
ajudar na cscavaao dc una fossa. Scja orquc
ianlcn ja "nao rcgulava nuiio lcn", cla aiirou a
a aos cs da vigia, ncgando-sc a cunrir a
iarcfa, dizcndo. "Sialin nao nc cducou ara
nancjar una a ara os alcnacs." A vigia
cIanou un niliciano da SS, quc logo aarcccu,
aconanIado dc un fcroz cao olicial,
csccialncnic adcsirado. Elc rcciiu a ordcn dc
291
iralalIo, c a noa novancnic sc rccusou. Eniao,
ao rccclcr dois violcnissinos golcs dc casscicic
cn lcno rosio, acnas liniiou-sc a rcsondcr.
"TcnIo 19 anos dc idadc. Sialin nao nc cducou
ara quc cu nancjassc una a ara os alcnacs".
Eniao vocc nao qucr ncsno... griiou
furioso o guarda da SS, soliando o cacIorro cn
cina da noa. Eu fccIci os olIos coniinuou
sya nas o ncu coraao disarou ao ouvir os
griios dc dor da ncnina, c scus gcnidos dc
lancnio, quc nais arccian os dc un aninal
dcgolado no naiadouro. Enquanio o cacIorro
dilaccrava as crnas da noa, as vigias a
rodcavan, rindo s gargalIadas. Lcvaran-na
cnlora, lanIada cn sanguc.
sya c suas anigas iinIan sido salvas
quando os aliados cniraran cn AuscIwiiz. Un
dia, ja nun acanancnio dc cssoas dcslocadas,
soldados noric-ancricanos iroucran un guarda
SS russo (Iavia SS dc varias nacionalidadcs,
inclusivc russos}. Pcdi aos ancricanos
rosscguiu cla quc nc dciasscn asscsiar
acnas dois golcs naquclc Ioncn.. acnas "dois
socos"... Lcvaran o Ioncn, cujo rosio ja csiava
iodo azul dc ianio aanIar, ara un cnodo
siiuado no rinciro andar, ondc fccIaran as
janclas. Criici ara clc. "Dc joclIos, iraidor!" E,
inagincn, clc sc ajoclIou ncsno, dianic dc nin,
una nulIcr. Da ncsna forna cono ianias vczcs
292
iinIa visio os SS agir conira risionciros
indcfcsos nos canos dc conccniraao, dcsfcri-
lIc, con o ncu joclIo dolrado, un violcnissino
golc no qucio. En scguida arrcncssci con ioda
a fora o ncu coiovclo cn sua loca, quclrando-
lIc iodos os dcnics dianiciros cono vingana
clos ncus nolarcs crdidos. Finalncnic,
usando o ancl do ncu dcdo, c con a nao
fccIada, quclrci-lIc o nariz.., quclrci-lIc o nariz
rcciiu sya ja conlciancnic causia cla
narraiiva. E, suliiancnic, cscondcndo o rosio
nas naos, irroncu nun cIoro convulsivo.
No dia scguinic as noas nos aconanIaran
ao aiio do acanancnio. Quando ja nc
cnconirava no jic, sya cnircgou-nc o icio da
"Canao do Cano dc Conccniraao" quc as
noas Iavian caniado ara nos na noiic
assada. A ncu cdido, cla Iavia coiado as
alavras nclancolicas quc coniavan a irisic vida
das jovcns nas "irinia c duas larracas dc
nadcira" do "Konz-Lagcr"(32}, con a sua ccrca
carrcgada dc clciricidadc.
Acsar dc icrnos ainda nciadc do nosso
carrcgancnio dc jornais c rcvisias, dccidi
suscndcr a disiriluiao no scior russo c scguir
runo cidadc dc Dcssau, ocuada clos noric-
ancricanos. O nosso conloio-nirin, con o jic
frcnic, dcslizava cn alissina vclocidadc cla
"AuiolaIn" (auio-csirada}. Un ouco anics dc
293
alcanar Dcssau, nas ainda no scior russo,
cIcganos a una conrida onic dc cncrgcncia,
fornada dc loics iransvcrsalncnic anarrados
uns aos ouiros c colcrios dc rancIas. Era
lasianic novcdia c dc asccio lcn fragil.
Airavcssci-a rinciro dc jic, ara vcrificar sc
agucniava c volici lasianic rcocuado, ois
ncsno con o lcvc cso do cqucno vcculo, cla
arccia froua. Porcn, ianio Fay cono Tal
insisiian cn voliar ara. o scior noric-
ancricano, ois ja csiavan farios dc "iania
conida c dc vodla". Dccidi cniao assunir o risco
c dci o sinal dc ariida. Mal o caninIao sulira
na rana da onic dc cncrgcncia, surgiu
corrcndo un icncnic russo, griiando agiiado.
"Parcn! Volicn, o caninIao nao odc scguir.
Iniinado or clc a cilir os docuncnios,
nosirci, alcn dos nossos docuncnios dc
idcniidadc, ianlcn a ordcn dc viagcn ccdida
clas auioridadcs niliiarcs ianqucs. O icncnic
caninou iudo con dcsconfiana cvidcnic, c ao
dcvolvcr-nc os acis, indagou cn ion scvcro.
E a sua auiorizaao dc assar clo scior
soviciico, ondc csia?
Eili novancnic a ninIa ordcn dc viagcn
noric-ancricana.
Nao, nao c isio.., qucro a auiorizaao do
gcncral soviciico!
294
Elc ainda csiava ondcrando a ninIa
ncgaiiva, quando un idoso icncnic-coroncl sc
dcsiacou do gruo dc soldados russos quc sc
Iavia fornado ao nosso rcdor. Aos assar una
rcrincnda no icncnic, or icr dciado
inicialncnic assar o jic cla onic dc
cncrgcncia, crguniou-nc lruscancnic o quc
csiavanos nos conduzindo dcniro do caninIao.
Ao ficar cicnic dc quc lcvavanos jornais c
rcvisias, ficou furioso.
O scnIor qucr nc dizcr quc ignorava o faio
dc scr csiriiancnic roilido lcvar naicrial
inrcsso dc qualqucr naiurcza ara o nosso scior
scn una auiorizaao csccial das auioridadcs
soviciicas concicnics? Nun caso cono csic,
ialvcz ncsno dc Moscou... dcclaro os scnIorcs
rcsos.
A assos dc iariaruga o jic c o caninIao
foran olrigados a scguir un soldado arnado dc
fuzil auionaiico quc, noniado nuna liciclcia,
nos rcccdcu runo ao quaricl soviciico.
Enquanio ficanos cscrando, scniados dcniro
dos nossos vcculos, clos rcsuliados dos
iclcfoncnas a rcsciio, quc dcvian csiar fazcndo,
lcnlrci-nc, con alguna arccnsao, da ninIa
cqucna naquina foiografica, con alguns filncs
ainda nao rcvclados, conicndo visias do scior
soviciico. Caso os russos dcsscn una lusca cn
nossa lagagcn ariicular c dcscolrisscn ainda o
295
naicrial foiografico, ialvcz nos iaasscn dc
csics. Enquanio vislunlrava as ossililidadcs
lasianic dcsagradavcis dc un incidcnic
dilonaiico c a crscciiva nada agradavcl dc
ficarnos cono "Ioscdcs" dc una risao niliiar
russa clo icno ncccssario soluao do
incidcnic, Fay, no caninIao arado airas do ncu
jic griiava una scric dc inrocrios
dcfiniiivancnic inullicavcis conira os
soviciicos, o quc ainda auncniava nais o ncu
rcccio. Fclizncnic ncnIun dos soldados russos
quc nos rodcavan, arados a una disiancia
rcsciiosa, arccia cnicndcr inglcs.
Dcois dc aroinadancnic duas Ioras dc
icnsa cscra, un icncnic aconanIado dc
quairo soldados arnados dc fuzis-nciralIadora
surgiran na cnirada rincial. Scn rofcrir una
so alavra, nandou quc dois dos niliiarcs sc
insialasscn no lanco irasciro do jic c os dois
ouiros conariilIasscn o asscnio largo da
calina do caninIao ondc sc acIava Fay.
Aoniando ara una noiociclcia iloiada or un
caiiao cujo rosio qucinado clo sol dcnoiava
una crcssao scvcra, nandou-nos scgui-lo. A
noiociclcia, quc ossua un cqucno sidc-car
ara un assagciro, roccdcu-nos con un
csirondo infcrnal, runo a un dcsiino ignorado.
Aos uns vinic ninuios dc viagcn a ioda a
vclocidadc, cniranos nuna cqucna cidadc, ondc
a noiociclcia arou dianic dc un rcdio quc
296
alrigava a adninisiraao niliiar da rcgiao. So
cniao o caiiao nc infornou dc quc cu ia icr una
"convcrsa ariicular" con o coroncl-conandanic.
Porcn, csic sc acIava auscnic no noncnio c,
assin scndo, insialano-nos cn nossos vcculos,
dianic do rcdio, ara o crodo dc cscra.
Duranic as ircs Ioras quc assanos dianic
da "Konnandaiura", iravanos ccclcnics
rclacs dc anizadc con os niliiarcs soviciicos
da nossa cscolia. O caiiao coniou-nc quc
crdcra cinco irnaos na gucrra, assin cono ioda
a sua fanlia. Mosirou-nc, dcialIadancnic, c
con aarcnic orgulIo, a sua noiociclcia iriciclo,
rcalando o faio dc quc cla cIcgava a alcanar
120 quilnciros Iorarios con un consuno dc 1
liiro dc gasolina ara 100 quilnciros. A un
icncnic quc sc aroinava, ianlcn dc
noiociclcia, ccdcnos algun conlusivcl ara o
scu vcculo.
Cono csia a siiuaao aqui? indaguci
Voccs ainda icn dificuldadcs con a oulaao
civil?
noiic scnrc Ia iiroicios nas cidadcs c
aldcias rcsondcu o icncnic. Fccclcnos
ordcns dc iraiar a oulaao con a naina
dclicadcza ossvcl.
297
Ao dcarar con duas noas alcnas quc nos
olscrvavan da jancla da casa cn frcnic, o
icncnic acrcsccniou.
Esianos csiriiancnic roilidos dc iravar
anizadc con as noas alcnas, c nos arriscanos,
cn caso dc coniravcnao, a risao scvcra.
A isio, cliquci quc ianlcn no scior
ancricano cisiia scnclIanic ordcn dc "nao-
confraicrnizaao".
Ha lindas noas na AlcnanIa... dissc o
icncnic, cono quc ncdiiando.
...c nuiios soldados c oficiais na risao or
causa dclas acrcsccnici.
Un gruo dc soldados russos csiavan
rodcando os nossos dois vcculos. Tal, con
cvidcnic orgulIo, nosirava-lIcs o jic, cngaiando
c dcscngaiando as narcIas rcduzidas. Fay,
cnircianio, cilia o scu fuzil, dcsnoniando-o
ca or ca.
Un civil alcnao, conduzindo alguns
cnlrulIos, aroinou-sc, cdindo-nc quc o
lcvassc "ara o ouiro lado". Ignorando a ninIa
rcsosia ncgaiiva, dc quc "isio cra
icrninanicncnic roilido", o alcnao, Ioncn dc
uns 40 anos dc idadc, insisiiu, arguncniando
quc iinIa dirciio dc ir aondc quiscssc, ois Iavia
298
assado cinco anos no cano dc conccniraao dc
DucIcnwald.
Fora, saia daqui! griiou o caiiao
soviciico.
Para ondc c cono? rcsondcu o Ioncn
cinco longos anos cn DucIcnwald... c dc
dcscscrar... icnIo voniadc dc nc cnforcar!
Finalncnic cIcgou o coroncl, Ioncn ja
idoso, dc oric c disiinao arisiocraiicos. Ao ouvir
as ninIas clicacs, dc quc csiava disiriluindo
jornais c rcvisias aos risionciros dc gucrra
franccscs no scior soviciico, lcvado unicancnic
or razcs dc solidaricdadc Iunana, c quc
ignorava o faio dc scr ncccssaria ianlcn una
auiorizaao "dos nossos aliados", o coroncl sorriu
c, ncio lrincalIao, ncio scrio, dissc.
Para un Ioncn quc fala o russo assin
cono o scnIor, cra sua olrigaao conIcccr os
nossos rcgulancnios un ouco nclIor. No
cnianio, adniiindo quc sonos rcalncnic aliados,
or csia vcz rcfiro fccIar os olIos. Podcn
scguir...
Quando cIcganos dc volia onic dc
cncrgcncia quc sc csicndia airavcs do Fio Muldc
na conflucncia con o Ella, c ondc, no lado oosio
sc acIava a "nossa" cidadc dc Dcssau, o ncsno
icncnic quc Iavia incdido a nossa rincira
299
icniaiiva dc airavcssa-la con o caninIao,
crguniou a Fay qual cra o cso ioial do vcculo,
juniancnic corn a carga. Anics quc clc alrissc a
loca ara rcsondcr, indaguci do oficial soviciico.
Qual o cso naino crniiido na onic dc
cncrgcncia?
Cinco ioncladas foi a rcsosia.
O caninIao, juniancnic con a carga, dcvc
csar unas cinco ioncladas c ncia, dissc Fay
cniao, rccclcndo, a scguir, ordcn do icncnic
ara dcscarrcgar ncia ionclada dc jornais c lcva-
los scaradancnic no jic, ncsno quc fossc
ncccssaria nais dc una viagcn, ara o ouiro
lado. No cnianio, ncsno icndo rcalizado duas
viagcns dc ida c volia, ainda faliava lasianic ara
rcduzir o cso do caninIao ao naino crniiido.
E ja csiava concando a cscurcccr. Tanio Fay c
Tal, quanio cu, csiavanos inacicnics or voliar
ara o scior noric-ancricano, norncnic dcvido
ossililidadc ainda dc os soviciicos nudarcn dc
oiniao c nos dcicrcn or ordcn dc qualqucr
gcncral quc udcssc surgir dc rccnic. Por ouiro
lado, ao ordcnar quc o caninIao, solrccarrcgado
cono csiava, scguissc or cina daqucla fragil
onic cu icria quc assunir una rcsonsalilidadc
nuiio grandc or qualqucr dcsasirc quc
orvcniura udcssc rcsuliar do cccsso dc cso.
Quc ial? crgunici a Fay.
300
Vano-nos cnlora! foi a rcsosia.
Aos nandar Tal con o jic ara a ouira
nargcn, ionci asscnio no caninIao ao lado do
noiorisia, orando silcnciosancnic ara quc iudo
acalassc lcn. Ouvi Fay cngaiar a rincira,
cnquanio o caninIao, roncando fcrozncnic,
sulia a rana.
Mal Iavanos crcorrido alguns nciros, scnii
a irascira do csado vcculo afundar-sc, cnquanio
a frcnic sc lcvaniava nun angulo assusiador.
Acina do ronco do noior, udc ouvir un griio dc
csanio quc ariia da agloncraao dc soldados c
civis do lado russo, c no qual disiiniancnic sc
dcsiacavan as alavras. "Esiao sc afundando!
Esiao sc afundando!"
Acclcrc! Acclcrc! griiou una voz quc
rcconIcci cono scndo a do icncnic "inlicanic".
Fay isou no acclcrador aic o fundo, c o
caninIao, nun csforo violcnio, conscguiu sulir
clas rancIas crigosancnic inclinadas,
rcconquisiando noncniancancnic o scu
cquillrio. Insianics dcois scnii quc as rodas
irasciras do caninIao sc afundavan dc novo.
Unas scis ou scic vczcs rcciiu-sc aqucla agonia,
cnquanio os griios na nargcn do rio rcssoavan
cada vcz nais fracos, ara finalncnic silcnciarcn
dc una vcz.
301
Na sua uliina arrancada a calina do vcculo
cnroscou na aric sucrior do arco dc loas
vindas quc sc crguia do ouiro lado da onic, ja no
scior noric-ancricano.
Tal, quc la cscrava ansioso, csiava nao
ncnos alido quc Fay c cu.
Nao odia inaginar quc acnas ncia
ionclada dc solrccarga quasc fizcssc ruir a onic
cclanci. Ao quc Fay cclanou, con un
sorriso dc nalcia, assando a nao cla fronic
nolIada dc suor.
Mcia ionclada, coisa ncnIuna! dissc clc.
O cso do caninIao c nais o quc solrou da
carga dc jornais, c clo ncnos dc dcz ioncladas,
ou scja, o dolro do naino crniiido ncssa
onic niscravcl. Tivc quc ncniir, ois, caso
conirario, ainda csiaranos do lado dos "russliy",
ialvcz dcsnoniando o caninIao ara iransoria-
lo, ca or ca, ara o lado dc ca...
302

Captulo XV
OS CAMPOS DE MORTE DE
HITLER
Ha un grao dc vcrdadc cn cada una das nuncrosas
icorias icniando clicar o surgincnio do nazisno
Organisno inicrnacional ara incdir crincs dc
gcnocdio Visiia ao cano dc conccniraao dc
DucIcnwald Fclaio cn rincira nao, dc cono
funcionavan as canaras dc gas dc AuscIwiiz.

SuonIanos quc Hiilcr iivcssc ganIo a
Scgunda Cucrra Mundial. Isio nao scria nada
inossvcl, ois os cicniisias alcnacs or ouco
nao conscguiran falricar a lonla ainica anics
dos ancricanos. E, con Hiilcr viiorioso, c viavcl
suor quc as canaras dc gas dc scus canos dc
noric csiivcsscn ainda Iojc cn lcno
funcionancnio. Podc-sc inaginar, ouirossin, quc
una vcz csgoiado o "conlusivcl judcu", o
nazisno icria arranjado ouira naao ara scrvir
dc lodc ciaiorio c scr condcnada ao cicrnnio
or aquclc roccsso aarcnicncnic infalvcl, quc
cran as canaras dc gas do FuIrcr. O faio dc quc
iananIa nonsiruosidadc udcssc surgir no
scculo XX, c no fundo iao inclicavcl cono o
rorio nascincnio do fcnncno nazisia cn
gcral. Calricl Marccl, filosofo franccs, clica o
303
surgincnio do nazisno cono un dos nuiios
rcsuliados ncgaiivos do sucrdcscnvolvincnio
iccnico da nossa cra, quc nccanizou ianlcn as
rclacs Iunanas, dcsiruindo, cnirc ouiros, os
scniincnios dc rcsonsalilidadc do Ioncn ara
con os scus scnclIanics.
Por ouiro lado, a falccida cscriiora
norucgucsa Sigrid Undsci, dcicniora do Prcnio
Nolcl, nuna cnircvisia conccdida ao auior dcsic
livro, cn Nova Yorl no ano dc 1941, crcssou a
oiniao dc quc o dcscnvolvincnio do nazisno na
AlcnanIa sc dcvia loucura colciiva do ovo
alcnao. Sugcriu cla quc fosscn nandados ara a
AlcnanIa aos a gucrra, nilIarcs dc siquiairas
ara icniar a cura dos "insiinios crvcrsos"
daquclc ovo a fin dc rcvcnir o rcnascincnio do
nazisno sol qualqucr ouira forna no fuiuro.
Frcqucnicncnic ciiada ianlcn, cono una
das rinciais causas quc faciliiaran o
aarccincnio dcssa idcologia na AlcnanIa, c a
calaniiosa siiuaao cconnica daquclc as na
coca incdiaiancnic anicrior ao advcnio dc
Hiilcr, c sinlolizada or scic nilIcs dc
dcscnrcgados, ou scja, dc acordo con as
csiaisiicas da coca, un cn cada scic
Ialiianics.
Sc o icrno "loucura", vcniilado or Sigrid
Undsci odc arcccr un ianio violcnio, c incgavcl
304
quc Hiilcr grandc sicologo do "ncgaiivo" quc
cra conscguiu, con a ncra fora dc sua
oraioria csciacular, olicr a viioria do insiinio
solrc a razao, dc un ovo iniciro. Isio consiiiui
una advcricncia csaniosa da solrcvivcncia, no
Ioncn civilizado, dc una crigosa Icrana
aninal c da rclaiiva fragilidadc c sucrficialidadc
da canada dc culiura, dc quc ianio nos
orgulIanos icr adquirido con o crassar dos
scculos.
Scja cono for, ccriancnic nuncrosas ouiras
icorias ara icniar clicar o conlco fcnncno
nazisia scrao vcniiladas con o corrcr do icno,
odcndo-sc adniiir quc ialvcz Iaja un grao dc
vcrdadc cn iodas clas.
Ouiro fcnncno quc, rincira visia arccc
inclicavcl, c a falia dc rcsisicncia c a
incaacidadc dc rcagir dos judcus c ouiras
viinas do nazisno.
Enircianio, a ncu vcr, nao c s viinas do
crinc dc gcnocdio dcsarnadas c aralisadas dc
icrror cono csiavan, quc calia o dcvcr dc rcaao,
nas aos scus irnaos Iunanos fora do alcancc
dcsscs carrascos.
Muiio sc icn falado, c ainda csia scndo
dclaiido, o grau dc rcsonsalilidadc do ovo
alcnao nos crincs conciidos clos nazisias.
Porcn, raiicancnic, ouco ou nada icn sido
305
vcniilado solrc a rcsonsalilidadc dos ovos
livrcs cujos govcrnos, ja naqucla coca, csiavan
anlancnic infornados accrca do assassinaio
cn nassa raiicado clos nazisias nos scus
nalfadados canos dc conccniraao.
Colocado assin o rollcna da
rcsonsalilidadc cn lano nais clcvado, odc-sc
afirnar quc nao c con vingana, ou scja,
acunulando ouiro crinc ao ja conciido, quc dcvc
scr lavado o rasiro dc sanguc c lagrinas dciado
clo nacional-socialisno, nas con o
acrfcioancnio cada vcz nais anlo dos
disosiiivos lcgais inicrnacionais. Todo o ossvcl
dcvc scr fciio ara quc csics, fuiurancnic,
aiinjan una grandc crfciao quc crniia nao
acnas cn icoria, nas na raiica una
garaniia cficaz, ara quc scjan lcnancnic
rcsciiados, or iodos os ovos do nundo,
aquclcs iao anlancnic roclanados "dirciios
Iunanos". Isio, cvidcnicncnic, so odcra scr
alcanado or ncio da cisicncia, no fuiuro, dc
un odcroso c cficicnic organisno inicrnacional
do qual a ONU c un cscranoso nas ainda
inido rccursor.
Tal organisno dcvc csiar lcnancnic
caaciiado ara agir incdiaiancnic ondc sc
iornar ncccssario, ara incdir or qualqucr
ncio calvcl, nao soncnic a rcalizaao dc crincs
dc gcnocdio, nas ianlcn dc qualqucr caso
306
gravc dc crscguiao racial ou rcligiosa ncsno
quc isso signifiquc inicrfcrcncia dircia nos
assunios duna naao. Con cfciio, c
indiscnsavcl quc a cisicncia dc un cficaz
organisno inicrnacional dc roicao dos dirciios
Iunanos, scja vinculado a un dirciio
inicrnacional dc conccao arrojadancnic
avanada, rcvcndo, cnirc ouiros, a ciinao
auionaiica da solcrania do as quc, or
fraqucza ou conscicnicncnic, crniia quc sc
cfciucn no scu icrriiorio crincs dc gcnocdio ou
dc crscguiao racial ou rcligiosa.
Essc organisno icra aiingido o scu naino
dc crfciao quando cIcgar o dia cn quc scja
caaz dc incdir quc qualqucr scr Iunano cn
qualqucr lugar do nundo ossa scr doninado
conira a sua voniadc clo icrror ccrcido or una
ninoria arnada ossuda dc insiinios
crininosos, ou IunilIado c crscguido or una
naioria, ccga clo odio ariificialncnic criado or
ldcrcs incscruulosos ou cnraizado cn cosiuncs
crigosancnic aniiquados.
Nada nclIor do quc una visiia a un cano
dc noric dc Hiilcr, ara dcnonsirar a quc onio
odc cIcgar una diiadura, aos icr aiirado or
icrra iodas as nocs dc culiura c Iunanidadc.
Eis o quc conia o ncu "diario dc gucrra", do
dia 17 dc naio dc 1945.
307
"Dcianos Dad NauIcin s 14,30 Ioras.
Dcsiino. o cano dc conccniraao dc
DucIcnwald. En nosso jic niliiar
viajavanos cu, o noiorisia c os caiiacs
do ccrciio franccs DclaIayc c Pcguy. A
rodovia dc Asfcld a Hcrsfcld cra oiina. So
una vcz cnconiranos un dcsvio.
nargcn da csirada jazian nuncrosos
vcculos dcsirudos clos cfciios dc lalas c
oluscs. No caninIo, cn groicscas
osics, cnconirci quairo ianqucs noric-
ancricanos. Nuna florcsia, fazcndo una
fila ligcirancnic curva, acIavan-sc os
rcsios rciorcidos dc dcz auionovcis
niliiarcs da WcIrnacIi."
Mais crcssivo, orcn, do quc cssas
icsicnunIas nudas c inovcis da soric variavcl
da gucrra, cra o quadro vivo quc olscrvanos
duranic iodo o crcurso. Enconiravano-nos,
arccia, no ncio dc una vcrdadcira nigraao dc
ovos. A csirada inicira acIava-sc rclcia dc
gcnic uando ou cnurrando vcculos dc ioda
csccic, carrcgados dc nalas c ouiros cricnccs.
Esccialncnic nuncrosos cran os carrinIos dc
lclcs, ondc sc anonioavan cnlrulIos c nalas.
CarrinIos c carrcias dc iodos os iios c fornaios.
Moiociclcias do iio aniigo (as nais nodcrnas,
assin cono os carros ariicularcs, iinIan sido
arccndidos clas auioridadcs niliiarcs alcnas,
ja no incio da gucrra}, os ncunaiicos
308
raiicancnic no cIao dcvido ao cso cagcrado,
nuiias dclas con flanulas. Diciclcias con
cnorncs nalas anarradas dos dois lados,
cnurradas clos donos. Mcsno un digno carro
funclrc rcio, con una coroa raicada iniada
ao lado, nao cscaara olscssao loconoiriz do
ovo alcnao. cIcio dc lagagcns variadssinas c
dc gcnic, avanava no scu riino lcnio,
caracicrsiico. Aqucla dcvia scr una das raras
vczcs cn quc os ocuanics dc un carro funclrc
dcvian csiar conicnics. Dc faio, arccian iodos
saiisfciissinos cla soric dc odcrcn cscaar
runo a ocsic, anics quc os russos invadisscn a
rcgiao. Era csia a razao rincial da dcscscrada
rcssa dc ioda aqucla gcnic, quc
icnorariancnic convcricu a AlcnanIa nun
as dc nnadcs. o ncdo dos russos, quc
csiavan cIcgando. Mcdo nais foric quc o anor
cidadc ou aldcia naial. Eis orquc aic nulIcrcs c
crianas nao Icsiiaran cn cnrccndcr a longa
caninIada, cnfrcniando as inicncrics, a fadiga
c un fuiuro inccrio. Vcsiian, rincialncnic,
calas conridas, iio rancIciro. Algunas
sorrian; orcn, a crcssao rcdoninanic nos
rosios qucinados clo sol, cra dc scria
concnciraao.
Dc longc, dcsiacavan-sc alguns carrinIos
csirangciros, narcados clas rcscciivas
landciras. Pcricncian a ocrarios do iralalIo
forado, irazidos clos alcnacs dos ascs nais
309
disianics, ara ajudar na novincniaao da
cnornc naquina indusirial nazisia, c quc agora
rocuravan alcanar a airia or scus rorios
ncios, scn a assagcn cnfadonIa clos canos
dc rcagruancnio, ondc nornalncnic dcvian
aguardar a rcairiaao. Era irnico vc-los ali no
ncio da nuliidao alcna. Donos c cscravos,
unidos na ncsna niscria.
Os franccscs, airados clo qucc vcrnclIo c
lordado a ouro, do idoso Ca. DclaIayc,
accnavan alcgrcncnic. Esic ocuava o lanco da
frcnic ara, dc vcz cn quando, aoniar scu fuzil
ara alguna nuvcn assagcira, orcn scn
aiirar.
Crianas louras, osiadas lcira da csirada,
accnavan. Algunas fazian o sinal viiorioso dc
CIurcIill, o "V" con os dcdos. Ouiras nosiravan
acis dc lalas cono sc quiscsscn clicar quc a
rovisao sc csgoiara c quc ncccssiiavan dc
nais...
Ja anoiiccia quando cIcganos cidadc dc
EiscnacI, ondc dccidi assarnos a noiic.
Pcrnoiianos no Hoicl TIucringcr Hof, ocuando
cu o quario 44. Nao iivc soric. O ncu vizinIo cra
un oficial, ossuidor dc una radio-viirola, c
aficionado da canao "Parlcz-noi d'anour", quc
clc iocava ioda, scn arar. Nao conscguindo
dornir, dccidi dcsccr ao saguao, ondc iravci
310
conIccincnio con un oficial lclga quc crdcra
dois ncnlros dc sua fanlia cn DucIcnwald, As
csosas das viinas, quc vivian na Dclgica,
alincniavan a ccricza dc quc clas assavan
nuiio lcn. Pclo ncnos assin o dizian as carias
lrcvcs quc rccclian do cano dc conccniraao.
O oficial lclga falou-nc ianlcn da falrica dc
fogucics V-2, a nal afanada "Dora" quc cra
sulicrranca, c ondc nuiios judcus iinIan sido
cnrcgados nos iralalIos nais cnosos. Havia la
un iuncl con varios guindasics. s vczcs,
quando os guardas SS csiavan avidos dc un
divcriincnio difcrcnic, nandavan csiicar una
iravcssa dc ao cnirc as onias dos dois
guindasics. Dccnduradas nas iravcssas,
acIavan-sc irinia cordas con os rcscciivos
laos, ondc irinia viinas cscolIidas iinIan dc
cnfiar suas calcas. Eniao, aos sons alcgrcs dc
una valsa dc Sirauss, acriava-sc un loiao. Os
dois guindasics lcvaniavan-sc junios, carrcgando
cnirc clcs os coros lanlolcanics dc irinia
cnforcados.
Ao sair do Ioicl no dia scguinic ara ionar
asscnio no jic, un gario alcnao aroinou-sc
dc nin, c cn voz laia, dissc.
Agora ncsno olscrvci un nazisia cscondcr
una isiola cnlaio dc un arlusio.
311
Dirigi-nc con clc aic una racinIa cn frcnic
ao Ioicl c, dc faio, lcn cscondida cnirc a
folIagcn, cnconiranos una isiola Lugcr do ano
dc 1916; cnlora vclIa, acIava-sc cn crfciio
csiado o cano c o rcsio do nccanisno
cuidadosancnic lulrificados, juniancnic con
unas duas duzias dc lalas.
Dcvido ninIa condiao dc oficial
"assinilado", nao nc cra crniiido oriar arnas.
Assin scndo, ncn cu c ncn os ncus colcgas
odanos olicr o rcgulancniar Coli-45, do
arscnal do ccrciio, o quc nos olrigava ao
ccdicnic dc "lilcrar" isiolas alcnas, assin quc
sc arcscniassc ocasiao. TnIanos, ouirossin,
icniado rcciidas vczcs conscguir crnissao das
alias auioridadcs niliiarcs noric-ancricanas,
ara andar arnados, dcvido ao consianic crigo
quc rcrcscniavan os franco-aiiradorcs. No
cnianio, acsar dos csforos rcnIidos fciios ncsic
scniido clo nosso Ccl. Powcll, a rcsosia cra
scnrc ncgaiiva, ois andar arnado significaria
infringir as disosics inicrnacionais. Confcsso,
orcn, quc acsar dc iudo, scnrc conduzi una
isiola, assin cono una loa quaniidadc dc lalas
no coldrc, scn quc janais ouvissc una
olscrvaao dos ncus sucriorcs, quc rcfcrian
"fccIar os olIos" a rcsciio.
Logo dcois dc icr cnconirado a Lugcr,
dcianos EiscnacI, runo a Wcinar, cidadc quc
312
inIanos dc airavcssar, anics dc cIcgarnos a
DucIcnwald. Consiiiui nais una das csiranIas
ironias frcqucnics no dccorrcr da Scgunda
Cucrra Mundial, o faio dc quc o cano dc
conccniraao dc DucIcnwald sc acIassc
localizado acnas a uns quinzc quilnciros do
crnciro urlano da fanosa cidadc dc Wcinar,
considcrada ouirora o ccniro do lilcralisno na
AlcnanIa. O gcnio dc JoIann Wolfgang von
CociIc, sucr-giganic da liicraiura alcna, la
assou o ncio scculo nais fruifcro dc sua
lrilIanic cisicncia dc 1782 a 1832. O nao
ncnos gcnial ocia c dranaiurgo FricdricI von
ScIillcr norava cn Wcinar c la, jovcn ainda,
norrcu. A "avani-rcnicrc" dc nuncrosas ocras
do cclclrc conosiior FicIard Wagncr,
"aconicccu" cn Wcinar.
lciio suor quc, ianio CociIc cono
ScIillcr, rcousando lado a lado no jazigo dos
Crao-duqucs dc Sania-Wcinar, no ccniicrio da
cidadc, sc icnIan rcvirado nais dc una vcz cn
suas sculiuras, ulirajados or nais csic dcsafio
dc Hiilcr, cn cscolIcr jusiancnic as vizinIanas
dc "sua" cidadc ara crgucr un dos nais
norifcros canos dc conccniraao da AlcnanIa
nazisia.
Alcananos DucIcnwald anics do ncio-dia
dc 18 dc naio dc 1945. Fazcndo jus ao scu nonc
dc "DucIcnwald" o quc iraduzido ara o
313
oriugucs significa florcsia dc faias o icnvcl
cano dc conccniraao acIava-sc rodcado dc
una grandc quaniidadc daquclas fornosas
arvorcs. Fornava un conirasic cIocanic con o
sol rinavcril quc iluninava as suas ccrcanias
vcrdcjanics. A cnirada cra consiiiuda or una
incnsa iorrc quadrangular, dc cor cinza, cn cujo
ioo, ainda Ia ouco icno, sc acIavan os
icnidos guardas SS con as suas nciralIadoras.
Agora, o quc rcsiava cran acnas as arnacs
dcssas arnas c varios odcrosos alio-falanics.
Una alia ccrca dc aranc rodcava o cano. A fila
inicrninavcl dc scus nurcs dc cincnio arnado,
con a sua lcirada sucrior dolrada ara dcniro,
iinIa un asccio sinisirancnic clcganic. Ao
longo dcssa larrcira dc aranc farado, ouirora
carrcgada dc clciricidadc, csiavan grandcs
quclra-luzcs dc cor rcia dirigindo ara laio a
luz dos Iolofoics.
Aroinadancnic a cada 100 nciros Iavia
iorrcs ncnorcs, dc cor cinza, cono a iorrc giganic
da cnirada. Da iorrc rincial avisiava-sc iodo o
cano. na frcnic, una cicnsa raa cincniada,
na qual sc acIavan, na ocasiao, nuncrosos
nilus csiacionados, con a cruz vcrnclIa
iniada nos ara-lanas. Tanlcn sc vian as
runas da aniiga falrica dc cas dc aviao, ondc
nuiios dos cncarccrados foran olrigados a
iralalIar. Marginando a raa cincniada, do
lado dirciio c csqucrdo aarccian os larraccs
314
dos rcsos, dc cor roo-avcrnclIada. Dcn ao
fundo, dirciia, un cqucno rcdio igualncnic
cinzcnio, con una cIaninc quadrangular dc
iijolos c dcgraus dc fcrro cncravados ao lado. cra
o crcnaiorio.
Un garoiinIo dc calca rasada, calas
curias fciias dc iccido grossciro, vcio ao ncu
cnconiro. OlIou silcnciosancnic ara a ninIa
farda dc oficial, dc alio a laio cono sc quiscssc
ccriificar-sc dc quc nao sc iraiava dc un sonIo.
Con ccricza clc ja iinIa visio ouiros uniforncs
noric-ancricanos, cricnccnics quclcs soldados
quc Iavian lilcriado DucIcnwald. No cnianio,
coniinuando a crnancccr ali, juniancnic con
nais unas 4.000 crianas, cada farda ancricana
quc aarccia cra dcvorada con os olIos c
adnirada con una incrcdulidadc ingcnua, nun
nisio dc lagrinas c dc riso.
Encorajado clo ncu sorriso, o ncnino
iornou una das ninIas naos c, ainda cn
silcncio, concou a acaricia-la vagarosancnic.
Quc idadc icns? crgunici, scniindo un
no na gargania.
Dcz anos.
Quanios anos assasic no cano?
Quairo... dc un ara o ouiro...
315
O quc fizcsic la?
TralalIci.
Ondc?
Na falrica dc nunics.
Ondc sc cnconira icu ai?
Aqui.
E iua nac?
Houvc un noncnio dc Icsiiaao.
No crcnaiorio...
Alguns ouiros garoios iinIan rcsosias
quasc idcniicas. Havian assado varios anos cn
divcrsos canos dc conccniraao, o quc na sua
icnra idadc rcrcscniava clo ncnos a nciadc dc
sua cisicncia. Os ais dc alguns ainda csiavan
vivos. As nacs, invariavclncnic, no crcnaiorio.
Nosso guia cncarrcgado dc nos nosirar o
cano cra un franccs quc ali Iavia assado
nuiios anos c conIccia iodos os rccanios. Enirc
os visiianics, Iavia soldados noric-ancricanos c
un gruo dc civis alcnacs. Enconiranos csscs
alcnacs no laloraiorio, un cqucno cnodo
forrado aic o icio, con azulcjos lrancos. Un dos
guias csiava coniando a raiica dos ncdicos da
SS cn usar os inicrnados do cano cono colaias
316
Iunanas ara una grandc divcrsidadc dc
ccricncias "cicnificas", csccialncnic ara
injccs do vrus do iifo ara olicnao, cusia
dcssas viinas, dc soro aniiifico ara as iroas
alcnas.
Scra quc isio aconicccu ncsno?
cclanou cn ion incrcdulo una noa loura, dc
nacionalidadc alcna.
Foi ianlcn no laloraiorio dc DucIcnwald
quc un ncdico SS, usando un dos risionciros
cono colaia, dcscolriu scr ossvcl uar o olIo
Iunano a un disiancia dc 1,80 n do coro aic
scr arrancado dcfiniiivancnic.
No aiio, cn caninIo ara o crcnaiorio,
assanos or una arnaao sinlcs dc nadcira,
con quairo gancIos. a forca.
O cdifcio do crcnaiorio cra dc un so andar,
ainda dc cor cinzcnia, con o icio roo
avcrnclIado. Do lado dc fora acIavan-sc
dccnduradas duas coroas dc florcs nurcIas,
una dclas cnfciiada con una fiia nas corcs da
landcira oloncsa. Encosiadas oria dc
cnirada, duas nacas dc fcrro, cnfcrrujadas c
luvas scn dcdos, sujas.
Un cqucno cnodo siiuado ncssc ncsno
cdifcio scrvia dc "sala dc csiar" ara os SS, ondc
clcs cosiunavan ficar scniados ao rcdor dc una
317
ncsa. Ao cIcgar un risionciro condcnado
noric, usavan convida-lo ara una ariida dc
laralIo. Confornc o nuncro dc onios quc
fizcssc no jogo, odia ganIar acnas a crnissao
dc cscolIcr una das scguinics nodalidadcs dc
cccuao. 1} injcao lcial alicada cla roria
viina; 2} ingcrir ciancio dc cali; 3} cnforcado; 4}
scr anarrado ccrca c cIicoicado aic noric.
O incnso forno rincial do crcnaiorio cra dc
fornaio rciangular c consirudo dc iijolos. Nuna
das suas arcdcs lia-sc cn lciras rcias.
DciriclsvorscIrifi dcs lolslcIcizicn Tof-
Drcinuffcl EinscIcrungsofcns(33}. Havia quairo
locas dc forno. En cada una dclas
dcscnlocava, nun irilIo, una naca dc fcrro
(agora ioda cnfcrrujada}, quc dcslizava solrc
rodas dc ao lusirosas clo airiio. O guia franccs
rciirou una das nacas do forno c cn scguida
cnurrou-a dc novo ara dcniro. En gcral
vinIan ircs coros cn cada naca. A naioria dos
cadavcrcs raquiicos cran iao lcvcs quc un
guarda odia facilncnic lcvaniar un cn cada
nao, aiirando dois dos coros cnrijccidos dc una
vcz, na naca. Esia cra cnurrada ara dcniro da
loca do forno, caiancnic cono o nosso guia
dcnonsirava.
Eis o rcsuliado dissc clc, lcvaniando un
cqucno oic dc ncial cnfcrrujado, dc
aroinadancnic un liiro. Esiava rclcio, aic
318
loca, dc nfinas lasquinIas dc ossos, dc cor
lranca ou anarclada. Alguns cdacinIos cran
lcvcncnic orosos. Isio coniinuou o guia
cra, una vcz, duas cssoas...
Un gruo dc soldados noric-ancricanos
cnirou na sala. Un c-risionciro, dc rosio
alido, nagro, cgou o oic con os ossos,
scniou-sc crio da loca do forno c, scgurando-o
con as naos, dciou-sc foiografar.
Visiianos ianlcn o "cqucno acanancnio"
(Das llcinc Lagcr}, quc scrvia dc risao ara os
cIanados "inuicis" (Nuizlosc}. Moravan clcs cn
conridas larracas dc nadcira, conicndo, ao
invcs dc canas, ascras ialuas fornando quairo
diviscs, unas or cina das ouiras c scaradas
or vigas dc nadcira. Cada "andar" iinIa nais ou
ncnos 50 cn dc aliura, alrigando dczcsscis
Ioncns liicralncnic anonioados. Un nau cIciro
nauscalundo airava no local. A rivada cra un
rusiico lloco dc cincnio, quc ainda calava un
foric cIciro dc ccrcncnios. Os Ioncns do
"cqucno acanancnio" assavan os dias nun
csiado dc fonc coninua. Enagrccidos aic aos
ossos, arccian csquclcios anlulanics. Corrian,
cnurrando-sc uns aos ouiros, no scu curral dc
aranc farado, cono un rclanIo niscravcl,
cIoraningando ara os "rivilcgiados" do "grandc
acanancnio". "ao... ao... or favor, un
319
cdacinIo dc ao..." Esiavan iao fracos quc un
sinlcs cslarro scria suficicnic ara dcrrula-los.
En iodas as dccndcncias do cano, ianio
or dcniro cono or fora, cnconiranos gruos dc
c-risionciros quc or la ainda crnanccian,
aguardando a rcairiaao.
Trajavan calas lisiradas dc azul narinIo c
lranco. Alguns vcsiian alcios cnfciiados con
un ano iriangular dc cor vcrnclIa, no ncio do
qual sc acIava una lcira rcia, indicaiiva do as
dc origcn do oriador. F, significando Frana,
or ccnlo. Essc disiiniivo cra rcscrvado aos
rcsos oliicos quc gozavan dc ccrios rivilcgios.
No dia scguinic, cnconirci na cidadc dc
Wcinar, ondc Iavia dccidido crnancccr or
nais algun icno, un nuncro arcciavcl dc c-
caiivos dc DucIcnwald. Esics, confornc cu
soulc, cosiunavan agora vir consianicncnic
qucla cidadc vizinIa ondc, osicniando os scus
irajcs lisirados dc c-risionciros, cranlulavan
cn aiiiudcs rovocanics no ncio da oulaao
civil alcna.
Enconirci alguns dclcs ianlcn no
"Fcsidcnzlaffcc", o salao dc cIa nais clcganic dc
Wcinar, ondc a sua rcscna criava un visvcl
cnlarao no ncio dos lcn vcsiidos
frcqucniadorcs alcnacs. Foi no "Fcsidcnzlaffcc"
quc iravci conIccincnio con un cngcnIciro
320
alcnao quc duranic a gucrra csiivcra
cncarrcgado dc algunas olras dc consiruao,
localizadas nas roinidadcs dc un cano dc
cccuao cn nassa dc judcus. Coniou-nc quc
ccria vcz olscrvara un soldado SS arnado dc un
fuzil-nciralIadora scniado dianic da incnsa
valcia ara ondc csiavan scndo lcvadas ccnicnas
dc judcus ara scrcn norios a iiros. Una vclIa
avo, aarcnicncnic cnlouquccida, lcvando o scu
nciinIo cla nao, caniava c danava ao scr
cnurrada runo valcia. "Coloqucn un ano
na calca da vclIa" griiou o guarda SS aos
scus colcgas quc, s gargalIadas, cccuiaran o
cdido. Tanio a vclIa scnIora cono iodos os quc
cran conduzidos foran olrigados a sc dcsir c, a
cIicoiadas, forados a isar or cina dos
cadavcrcs dos quc os Iavian rcccdido naqucla
uliina caninIada.
No dia scguinic o cngcnIciro alcnao noiou
alguns fcridos arrasiando-sc ara fora do nonic
cnsangucniado dc norios. Enirc clcs Iavia una
noa, jovcn c loniia. indagaao do cngcnIciro,
sc odia fazcr algo ara ajuda-la, rcsondcu cla.
"Caso o scnIor ossa nc conscguir unas rouas
ara nc vcsiir, cu ialvcz icnIa alguna
ossililidadc dc cscaar... nas assin... nua, c
inossvcl... rcfiro voliar c norrcr." Ncsic
insianic cIcgou o guarda SS c nandou o
cngcnIciro cnlora. Logo dcois ouvia-sc un
disaro.
321
Wcinar sofrcra alguns danos causados clos
lonlardcios acrcos, csccialncnic o ccniro,
lasianic danificado or dois aiaqucs nacios no
ncs dc alril, un ouco anics das iroas noric-
ancricanas cnirarcn na cidadc. Dianic da
Canara Municial ainda iniacia, vi un
anonioado dc dcsiroos, cnirc os quais una
landcira anassada, cordas ncialicas dc un
iano, arics dc un fogao c colcIcs sujos, dc cor
avcrnclIada, iudo isio ccrcado or nonics dc
cdaos dc fcrro cnfcrrujados c rciorcidos, assin
cono iijolos quclrados.
Alguns dias nais iardc, ianlcn cn Wcinar,
cIcguci a conIcccr un noo dc nonc Isracl c fui
un dos rinciros a rccclcr un rclaio auicniico
das fanigcradas canaras dc gas dc AuscIwiiz.
ConIcci-o or acaso. AcIava-nc naquclc dia,
22 dc naio dc 1945, na sala dc cscra do
Covcrno Miliiar dc Wcinar aguardando un
icncnic noric-ancricano ara discuiir con clc
un assunio dc ligaao. Para nc disirair, fiquci
olscrvando as dcnais cssoas rcscnics,
noiando con csccial inicrcssc un Ioncn ainda
noo, cn irajcs civis, quc convcrsava cn alcnao
con ouiro civil.
Aquclc quc cIanara ninIa aicnao csiava
vcsiido con un icrno novo dc cor vcrdc, vcndo-sc
or cina do lolso csqucrdo sucrior do alcio
322
nal asscniado, un cdao dc fazcnda cinza, con
un algarisno lasianic conrido. O ano csiava
lcn gasio c as cifras, un ianio aagadas. Porcn
o Ioncn carrcgava aquclc nodcsio irao con
cvidcnic orgulIo, cono sc fossc una rcciosa
condccoraao dc gucrra. No lrao csqucrdo, una
lraadcira rudcncnic confcccionada, irazcndo
cn lciras vcrnclIas a alavra. "DucIcnwald".
O calclo casianIo dc sua calca rasada
csiava concando a nasccr ouira vcz, nas ainda
nao cIcgara o onio dc odcr scr cnicado. O
rosio cra nagro c un ouco qucinado clo sol.
En cina do nariz rocnincnic, agrcssivancnic
curvado, un ar dc oculos, dc fornaio aniigo. Os
olIos casianIos lrilIavan inicnsancnic,
indicando vivacidadc c inicligcncia c un "quc" dc
fanaiisno. A inrcssao quc iransniiia cra a dc
un gcrcnic dc loja algo anlicioso, ou dc un
csiudanic. Nao sc assou nuiio icno c la csiava
cu convcrsando con o noo do icrno vcrdc.
Polnia? indaguci aoniando ara o
iriangulo vcrnclIo con o "P"' rcio no ncio, quc
clc irazia ianlcn cosiurado no alcio.
Sin.
Quanio icno crnancccu cn
DucIcnwald?
323
Acnas quairo scnanas... sou dc
AuscIwiiz.
Con isso, clc arrcgaou a nanga do lrao
dirciio, ondc sc acIava iaiuado cn cifras
cqucnas c azuladas, o nuncro 137486.
TcnIo un nuncro nuiio laio clicou
o noo Nao Ia nuiios solrcvivcnics na
caicgoria da rincira ccnicna dc nilIar. No ano
assado a nuncraao ja Iavia assado o nilIao
c iinIan iniciado a scric "D".
Cono cscaou noric?
TralalIci no crcnaiorio. Sinlcs golc dc
soric.
Quc fazia la?
Qucinava os coros quc saan das
canaras dc gas.
Vocc, un judcu, qucinando judcus?
O noo dc icrno vcrdc cncolIcu os onlros.
Quc c quc o scnIor qucr? Era assin. Ou
olcdccanos ou cranos casiigados clos guardas
SS. Era cccuiar a iarcfa ou norrcr. Sc o scnIor
quiscr, odc visiiar-nc Iojc noiic, no ncu
quario, caso csicja inicrcssado cn ouvir os
dcialIcs.
324
Francancnic, cu nao csiava con nuiia
voniadc. Ja vira c ouvira ianios Iorrorcs! Mas
nao odia crdcr a ooriunidadc dc rcgisirar
aquclc icsicnunIo dc rincira nao solrc as
canara dc gas dc AuscIwiiz.
noiic, logo dcois do janiar, dirigi-nc ara
a Praa Wicland (Wiclandslaiz}. Un guarda
alcnao nc fcz coniincncia c, vcndo-nc csrciiar
o nuncro dc una das casas cscondidas na
cscuridao, ofcrcccu-sc ara ajudar-nc. Nao Iavia
ncccssidadc. AcIava-nc cn frcnic do rcdio quc
rocurava. A oria csiava alcria. Cono nao iinIa
o farolcic, foi a cusio dc varios iroccs quc suli
a cscada curva c csirciia quc dava accsso a un
cnodo do rinciro andar, ondc Isracl ja sc
acIava ninIa cscra.
Airasou-sc un locado noiou un ouco
irnico, aoniando ara un rclogio-cuco
dccndurado nuna das arcdcs do quario. Elc
nudara dc irajc c csiava agora con un ar dc
loias rcias, inaculadancnic olidas, noda
dos SS c vcsiia calas niliiarcs alcnas, dc cor
vcrdc, iudo novo cn folIa.
A sala ondc nos cnconiravanos cra
iiicancnic lurgucsa, lina, con algunas
orcclanas c un radio. Tirando o lloco dc acl
quc lcvara conigo, logo nc aiirci iarcfa dc
anoiar as dcclaracs dc Isracl. Escrcvi
325
fclrilncnic cono un alucinado. s vczcs, arava
or alguns insianics ara fazcr crgunias ou
cdir-lIc ara solcirar un nonc ou rcciir algun
dcialIc quc nc iivcssc cscaado.
Por sua vcz, Isracl, ianlcn dc vcz cn
quando, inicrronia a narraiiva. Era con o
iniuiio dc accndcr un cigarro ou rcarar una
cara dc cafc. Anlos con roiulos noric-
ancricanos. Ofcrcccu-nc cafc, orcn alguna
rcluiancia csiranIa nc incdia dc iona-lo.
MinIa cara grandc, lranca, calando un cIciro
rcvigoranic, crnancccu cIcia aic o fin.
Unicancnic ara nao ofcndc-lo, cu fazia dc vcz
cn quando un gcsio dc quc ia ionar un golc ou
dois, nas con una scnsaao dc rcugnancia c
nausca.
O ncu inicrlocuior iao anavcl cricnccra,
aic alguns ncscs airas, a una iurna do
cIanado "conando csccial" do cano dc
conccniraao dc AuscIwiiz, Elc c nais 21
conanIciros, iralalIando dois a dois, cran
cncarrcgados dc colocarcn os cadavcrcs vindos
das canaras dc gas nos carrinIos-nacas dc fcrro
ircs coros cn cada carrinIo cnurra-los
ao longo dos irilIos quc conduzian ao
crcnaiorio, c la dcscjar a carga Iunana nas
locas avidas do forno, ondc ardia un fogo fcroz c
inlacavcl.
326
Havia ouiras iurnas cngloladas no
"conando csccial", dcdicados iodos cccuao
dc una scric dc iarcfas nacalras, cnirc os quais
o "dcniisia" ara arrancar os dcnics dc ouro dos
cadavcrcs c o "Ioncn dos ancis", cncarrcgado dc
rciirar alianas c ancis dos dcdos gclados c
rgidos, o qual, con a rcssa, frcqucnicncnic
coriava o dcdo iniciro.
As difcrcnics iurnas do "conando csccial",
crfazcndo un ioial dc 200 Ioncns so odian
cncirar nas canaras dc gas ondc jazia o
anonioado dc cadavcrcs, aos cclido o ar
cnvcncnado clo gas lcial, or ncio dc ossanics
vcniiladorcs. Quando csics aravan c o ar sc
urificava, cniao Isracl sc aroinava da oria da
canara. Era a dc nuncro 2, una das nais
aniigas, c na forna dc una conrida garagcn.
As canaras dc gas cran consirucs csirciias,
alongadas, da aliura dc un Ioncn, con
caacidadc ara dois ou ircs nil coros Iunanos
cada. Havia quairo, no cano dc conccniraao dc
AuscIwiiz. As dc nuncro 1 c 2 cran nodclos
aniiquados, consirudas na sucrfcic. As dc
nuncros 3 c 4 cran nais nodcrnas,
sulicrrancas, con una isia inclinada dc
cincnio lcvando cnirada. Eran ianlcn
naiorcs. O inicrior dc iodas clas iniado dc
lranco. Cono as cnanacs dc gas logo
anarclavan as arcdcs, rcnovava-sc a iniura a
inicrvalos rcgularcs.
327
Inclidas or golcs c invcciivas dos guardas
SS, as viinas Ioncns, nulIcrcs c crianas
sc rcciiiavan, nuna corrida frcnciica, runo ao
oriao alcrio da canara. Os quc vinIan
dirciancnic do ircn dc iransoric c ainda sc
acIavan vcsiidos, rccclian ordcn dc sc
dcsircn c cnilIar as vcsics ao scu lado, no
cIao cincniado c frio.
O rcicio ara csia fornalidadc (quc alias
arcscniava ccria uiilidadc raiica, or crniiir
quc os gascs agisscn ao ncsno icno cono
dcsinfcianic das rouas} cra o dc quc ian ionar
un lanIo dc cIuvciro. Con o cunulo do
cinisno, alguns aic rccclian ioalIas. Mas so
nuiio oucos foran cnganados. inossvcl
dissc Isracl dcscrcvcr a irisic agonia
daqucla nassa Iunana quc, cn ranio c aos
griios, cra cngolida clas canaras dc gas.
Una vcz rclcias as canaras, rcssoava a
ordcn quc nandava os cononcnics dos
difcrcnics "csquadrcs", do "conando csccial"
quc, confornc coniara Isracl, cccuiavan ioda
una scric dc "iarcfas auiliarcs" ianlcn dcniro
das canaras a dciarcn o rccinio. "Hfilingc
raus" (Prisionciros, ara fora}.
Inconiincnic, os csados orics cran
Icrnciicancnic fccIados con cnorncs
arafusos, aagando-sc auionaiicancnic as
328
luzcs dcniro do rccinio. En cada una Iavia un
osiigo, quc nas canaras aniigas sc acIava dc
lado c nas nodcrnas sulicrrancas, cn cina.
Una vcz fccIados os orics, un guarda SS
colocado junio aos osiigos aanIava una caia
dc uns cinqucnia ccninciros dc conrincnio,
cIcia dc graos cinzcnios, arrcdondados c
narcados con una cavcira lranca c a alavra
"gas". AsscnclIando-sc no asccio gcral a una
caia dc lonlons, coniinIa aroinadancnic 5
quilos da sulsiancia lcial o suficicnic ara
naiar a loiaao inicira dc una canara, ou scja,
un ioial dc duas a ircs nil cssoas.
Enircncnics, o aquccincnio cra alcrio a
iodo o vaor, dcscnvolvcndo un calor inicnso
ara faciliiar "a cansao raida dos gascs".
Faidcz dclilcradancnic csiudada c cccuiada,
nao con a finalidadc dc alrcviar o sofrincnio das
viinas, nas ara odcr naiar o naior nuncro
dc cssoas no ncnor csao dc icno, o quc
auncniava a cficicncia daqucla dialolica linIa dc
noniagcn da noric.
Eniao, alrindo o osiigo, nun gcsio raido c
rcciso, o guarda aiirava a caiinIa ara dcniro
do conariincnio, fccIando-o incdiaiancnic
dcois. Porcn cssc curio inicrvalo cra suficicnic
ara dciar assar o griio aicrrorizado dos
condcnados noric.
329
Nunca dissc Isracl odcrci csqucccr
aquclc icrrvcl griio colciivo dc noric. Scu son
agudo nc crscguiu duranic scnanas c scnanas.
Varias vczcs iivc inicnao dc nc suicidar.
Una vcz lina a canara clos ossanics
vcniiladorcs concava a vcrdadcira iarcfa dc
Isracl, isio c, o iransoric dos norios ara os
fornos crcnaiorios. As vczcs cgava-os clas
crnas, ouiras vczcs cla calca. Era cono
vinIan. O conanIciro ajudando. O guarda SS
lcrrando, fazcndo voar o casscicic. "Dcrcssa!
Dcrcssa, orcos!"
Da fronic dc Isracl, o suor cscorria cn goias
grossas c frias cnquanio cgava os coros,
lalanando-os scnrc da ncsna nancira. un dc
cada lado, o icrcciro cn cina, no carrinIo-naca.
Coros dc vclIos, coros cnagrccidos cla fonc,
coros dc nulIcrcs jovcns, dc nulIcrcs vclIas,
dc crianas. MilIarcs dc coros. A crcssao, na
naioria dos rosios, cra dc scrcnidadc. Alguns
iinIan as locas alcrias cono nun uliino lrado
dc icrror.
Isracl ja iinIa visio nuiios rosios. Dc faio,
fazia qucsiao dc scnrc lanar un olIar raido
na facc cricnccnic ao coro quc nancjava, anics
dc aiira-lo no carrinIo. Qucsiao dc Ialiio. Un
riiual auionaiico, quc lIc crniiia salcr sc a
viina scria, or acaso, dc sua cidadc naial.
330
Fcalncnic, ja qucinara nuiios Ialiianics dc
Fadon, a cidadc ondc nasccra. O alfaiaic
WicIszniansly, or ccnlo, con as suas
solrancclIas lrancas c cscssas; a scnIora
Ljullyanslaya, csosa do falricanic dc iccidos
quc, or incrvcl quc arca, cscaara con o scu
lrilIanic "soliiario" iniacio; os scus dois rinos.
Elc ainda odia lcnlrar-sc das crgunias
ansiosas no dia cn quc Iavian cIcgado a
AuscIwiiz. "Scra vcrdadc quc vanos scr
qucinados? Scra vcrdadc ncsno quc nos
iroucran ara ca ara scrnos cicrninados?"
Isracl nunca lIcs disscra a vcrdadc. En
rinciro lugar. cra csiriiancnic roilido rclaiar o
quc csiava aconicccndo cn AuscIwiiz; cn
scgundo. ara quc? Pcnsando lcn, cra ialvcz
nclIor quc as viinas crnancccsscn na
ignorancia dc scu irisic dcsiino. Assin,
rocurando acalna-los, clc cosiunava dizcr.
"OlIcn ara nin. Voccs salcn Ia quanio icno
csiou aqui c odcn vcr quc csiou lcn vivo. Voccs
ianlcn icn rolalilidadc dc solrcvivcr... " E
nos olIos dclcs sc accndia a cIana dc una nova
cscrana.
EsiranIo dissc Isracl con quc
fclicidadc rcvivc a cscrana, ncsno naquclcs
quc cscran a noric ccria. Nao Ia cssoa nais
crcdula do quc un Ioncn condcnado. Un dia,
331
nurnurou clc acalava dc cgar clos cs
una vclIa nulIcr, olIando cono dc cosiunc
ara o scu rosio, ao aiira-la na carrcia. E o ncu
coraao quasc arou. Era ninIa nac.
Agarrou os cs dc sua nac cono sc csiivcssc
fazcndo un csforo inuiil ara scgura-la. No
ncsno insianic scniiu o golc fcroz do casscicic
do guarda SS, quasc dcsfalcccndo dc dor.
"Dcrcssa, cacIorro! Dcrcssa, dcrcssa, orco
inundo!
"Agora, o coro da nac dc Isracl sc
cnconirava dcniro do carrinIo dc fcrro. Os vinic
nciros quc scaravan do forno crcnaiorio
arccian una disiancia scn fin. Elc o
cnurrava. Nao odia iirar os olIos do rosio azul
c incIado. Mcsno na agonia da noric, cra o rosio
faniliar quc iao lcn conIccia. os olIos
casianIos alcrios, a lcn-anada facc cnrugada
or anos c anos dc iralalIo c sofrincnios. Sua
nac. A qucrida naczinIa. E clc nao csiava
ficando louco! E clc nao csiava cIorando! A
assos nudos c cansados csiava corrcndo ao
lado do carrinIo dc fcrro quc avanava
incoravclncnic cn dircao ao forno crcnaiorio...
Lcvava dc dozc a quaiorzc Ioras o iralalIo
dc qucinar dc dois a ircs nil coros, o
"carrcgancnio" dc una canara dc gas.
332
A crcnaao clicou Isracl
roccssava-sc raida. Coros Iunanos ardcn
sozinIos. Os dc nais facil conlusiao cran os
coros rclaiivancnic lcn nuiridos das viinas
quc vinIan dirciancnic dos ircns dc fora. E
ianlcn os dc crianas. Os quc dcnoravan a
consunir-sc c cigian lasianic carvao, cran os
coros nagros dos risionciros dc AuscIwiiz.
Dcnorava aroinadancnic una Iora
rcduzir a cinzas os ircs coros quc crfazian o
carrcgancnio do carrinIo dc fcrro. Quanio aos
cacos dc ossos, "roduio final" da qucina, cran
uados con una a dc fcrro c usados ara
cncIcr luracos dos caninIos cn volia do
crcnaiorio. Isracl ignorava sc cran usados
ianlcn cono fcriilizanics das icrras dc
AuscIwiiz, confornc corrian loaios.
Ccnic quc ardc clicou clc nao
cclc funaa. Era una cIana avcrnclIada,
saindo dia c noiic da cIaninc do crcnaiorio, quc
indicava o sinisiro iralalIo. E o cIciro Iorrvcl,
insuoriavcl, dc carnc c ossos qucinados.
O caninIo ara as canaras dc gas do cano
dc conccniraao dc AuscIwiiz, localizado no
circno sudocsic da Polnia, crio da fronicira
alcna na cidadczinIa dc Oswiccin (cn alcnao,
AuscIwiiz} rinciiava na csiaao da csirada dc
fcrro, ondc sc cfciuava una csccic dc iriagcn
333
rclininar. Sclcao fria, rcalizada con iao cficaz
oljciividadc, cono sc fossc un loic dc gado
dcsiinado ao coric. As viinas cn oicncial
cIcgavan dc varias arics da Euroa,
cncurraladas cn vagcs dc carga. Prcnsados uns
conira os ouiros, isados, quasc asfiiados cla
longa viagcn no cscuro, vagancnic scniian o
ircn cncirar na csiaao. Podian crcclcr, sc
ainda cran caazcs dc algun raciocnio, quc a
loconoiiva cccuiava una nanolra. Nao odian
orcn salcr quc o irilIo csccial clo qual agora
rodava lcniancnic o ircn da noric, csiava
conduzindo dirciancnic s canaras dc gas.
Escrava-os a "conissao dc sclcao",
conosia dc alguns guardas SS c o icnido
ScIillingcr, aconanIado do ncdico do cano dc
AuscIwiiz, Dr. Scnlcr, anlos irajando o
unifornc rcio da SS. Caso nao Iouvcssc
ncccssidadc dc iralalIadorcs, iodos os
cononcnics da niscravcl nassa Iunana, a qual
sc agloncrava no aiio da csiaao inrovisada,
auionaiicancnic scguian ara as canaras dc
gas. Caso conirario, uns duzcnios Ioncns dc
aarcncia rolusia cran scarados ara scrcn
disiriludos nos divcrsos sciorcs do cano, ondc
Iavia cscasscz dc nao dc olra.
Porcn, o ncro faio dc scr adniiido nao
significava quc o cscciro ancaador da canara
dc gas csiivcssc dcfiniiivancnic afasiado. Havia
334
ainda as "sclccs ncnsais" dcniro do rorio
cano, quc sc iniciavan con a cIanada
"Dloclscrrc" (roiliao dc dciar as quadras
fornadas clas larracas ondc sc acIavan os
rcsos}.
No dia da "Dloclscrrc", a vigilancia dos SS
cra rcdolrada. CaninIando dc larraca cn
larraca, a sinisira figura do Dr. Scnlcr sc
osiava nas cniradas, olrigando iodo nundo a
dcsfilar dianic dclc. Todos dcsidos, cran
olrigados a nosirar a lngua c dar una volia. A
ncnor nancIa vcrnclIa no coro, o ncnor sinal
dc docna ou ncsno dc fraqucza... c a voz scca
do douior rcssoava. "Para a csqucrda".
Era a condcnaao canara dc gas. "
dirciia" significava a salvaao icnoraria. Quc
alvio scniian aquclcs quc ouvian csias alavras!
Scr osio do lado csqucrdo, no cnianio, cra a
noric. O cscolIido (Ioncn ou nulIcr} cra
olrigado a cnircgar o cariao dc idcniificaao c
scu nuncro anoiado. Nao Iavia ncnIuna rcaao
violcnia or aric das viinas. O ncgocio cra una
csccic dc irisic roiina. Aaiico, quasc rcsignado,
o cscolIido falava. "Acalci dc scr anoiado".
Una vcz condcnados noric, os infclizcs
cran cniulIados cn larracas cscciais. Ali, os
scus coros nus cscravan a Iora dc scrcn
lcvados ara as canaras. Dcz ccrcas conccniricas
335
dc aranc farado carrcgado dc clciricidadc,
assin cono nuncrosas iorrcs dc olscrvaao
guarnccidas dc nciralIadoras c ossanics
Iolofoics, inossililiiavan qualqucr icniaiiva dc
fuga ao dcsiino inlacavcl quc cscrava os
condcnados, os quais concavan cniao a scniir
iodo o dcscscro da siiuaao. EnircolIando-sc,
os rcsos nurnuravan. "Esianos iodos
crdidos".
A nudcz c a niscria ja dc Ia nuiio iinIan
aagado as difcrcnas rofissionais c dc classc.
Havian cIcgado iodos ao unico c uliino
dcnoninador. Esquccian quc ouirora iinIan
sido ncdicos, rofcssorcs, concrcianics,
indusiriais, saaiciros, alfaiaics, ocrarios. So
salian quc ian norrcr clo "crinc" unico dc
scrcn judcus. Alguns invocavan o nonc dc Dcus
c ouiros rcsnungavan. "Eu vou rcsisiir. Elcs nao
nc dcicrao. Hci dc fugir!"
Dc faio, cono or nilagrc, alguns
conscguian iludir a vigilancia dos guardas SS c
cscaar aic ccrca dc aranc farado. Aiirando os
coros nus conira as onias afiadas, carrcgadas
dc alia icnsao, norrian clcirocuiados.
Eniao, una noiic, aarccian os caninIcs.
Ccn cssoas cran cnilIadas cn cada vcculo.
Sc cran caazcs dc sc novincniar, iinIan dc
cnirar corrcndo. Caso conirario, cran agarradas
336
clos cs c cla calca rasada, c aiirados
dcniro do caninIao quc as lcvava ara a noric.
Foran ircs os rinciais gruos dc viinas
quc norrcran nas canaras dc gas dc AuscIwiiz.
os cononcnics da nalograda rcvolia dos judcus
dc Varsovia; judcus Iungaros c dc ouiros ascs,
c dozc nil ciganos. Os uliinos sc acIavan
localizados nun cano vizinIo, ondc iinIan
crnanccido duranic quairo anos c ncio quando,
dc rccnic, cIcgou a ordcn dc cicrnina-los. Ao
rccclcrcn a noicia, un inrcssionanic griio sc
lcvaniou do acanancnio, crdurando ioda a
noiic c incdindo o sono dos dcnais risionciros
dc AuscIwiiz. Era inuiil. Foran cicrninados
naqucla ncsna noiic iodos os ciganos.
Assin funcionavan as canaras dc gas dc
AdolI Hiilcr cn AuscIwiiz.(34} Anics dc sc
rciirarcn, os alcnacs as ninaran c as fizcran
voar clos arcs.
Eran quasc ircs Ioras da nadrugada
quando dcici o quario dc Isracl. Dcois da
ainosfcra carrcgada dc funaa dos cigarros c dos
vaorcs dc cafc, o ar frcsco da noiic rinavcril dc
Wcinar foi un inico rcvigorador nais do quc
lcn-vindo.
O cco dos ncus assos nas ruas dcscrias da
cidadc dc CociIc rcssoava csiranIancnic
larulIcnio. Dirigindo ncu olIar ara o ccu
337
colcrio dc csirclas, c conicnlando os rcdios
sonlrios da cidadc adornccida, cu nc crgunici.
"Nao icria sido acnas un csadclo iudo isio
quc acalci dc ouvir?"
Mas, ali ncsno, no lolso da ninIa farda,
udc aalar o nao dc aginas quc coniinIan
as ninIas anoiacs do rclaio csiarrcccdor do
c-cononcnic do "conando csccial" dc
AuscIwiiz. Scnii-nc cansado c acalrunIado.
Naqucla nadrugada, cn Wcinar, cnquanio
cranlulava clas ruas soliiarias da cidadc,
vislunlrci a idcia do crguincnio, cn cada as
do nundo, cn lugar rocnincnic, dc un
nonuncnio dcdicado "ao annino risionciro dos
canos dc conccniraao", scnclIanic ao iunulo
do "Soldai Inconnu" cn Paris, dcdicado aos
soldados norios duranic a Princira Cucrra
Mundial.
Hojc, no cnianio, arccc-nc quc ialvcz a
nclIor nancira dc Ionrar a ncnoria daquclcs
quc iivcran noric iao infanc, scria o
nascincnio, cn cada un dc nos, dc una
ccniclIa dc rcsonsalilidadc clo ocorrido.
So assin odcrcnos icr a cscrana dc quc a
Iunanidadc nunca nais scra dcgradada or
ouiro "rciorno Idadc Mcdia", c quc os Iorrorcs
rclaiados ncsias aginas janais sc rcciirao.
338

FIM
339

NOTAS
1. Officc of Siraicgic Scrviccs.
2. Officc of War Infornaiion.
3. Condccoraao ouiorgada or scrvios noiavcis
no scior da aviaao dc gucrra.
4. AlcunIa dos soldados alcnacs na Inglaicrra.
5. Fcfcrcncia jocosa s Forialczas Voadoras.
6. "Ondc csia a Fora Acrca Alcna?"
7. Mocda noric-ancricana dc cinco ccniavos,
rcrcscniando, assin, algo dc ouco valor.
8. "MinIa Ionra sc cIana fidclidadc".
9. "Conduios voadorcs dc gas".
10. "Arnas dc rcrcsalia".
11. A cIanada MuralIa Ocidcnial, linIa
rincial dc foriificacs consiruda or Hiilcr.
12. A rincio, olrigaioriancnic usada clos
ncnlros do ariido nazisia c dcois,
aulaiinancnic ianlcn iniroduzida nas Foras
Arnadas.
13. PsycIological Warfarc Dcarincni.
340
14. Surcnc Hcadquaricrs Allicd Ecdiiionary
Forcc.
15. Dasic Training Conany 9.
16. Doina.
17. Forccs Franaiscs Inicricurcs.
18. Tcrno cjoraiivo ara dcsignar os soldados
alcnacs, c usado clos noric-ancricanos c
inglcscs; dcrivado da alavra alcna Saucrlraui
cujo scniido c cIucruic.
19. "Nos qucrcnos crnancccr o quc sonos".
20. "Tudo assa, iudo sc vai. cn novcnlro c
dczcnlro nao Iavcra nais ncnIun russiano
aqui." 21. Pairia qucrida, fica sosscgada
Pois, firnc c ficl csia osiada
A guarda do Fcno.
22. "Soldado ancricano norio no soiao". As
iniciais C. I. significan "Covcrnncni Issuc", isio
c, surincnio dc uniforncs clo govcrno c, or
analogia, o rorio soldado.
23. Dund DcuiscIcr Mdcl "Uniao dc Moas
Alcnas."
24. "Aicnao, o ininigo aiira con rccisao".
341
25. Hiilcr-Jugcnd "Juvcniudc Hiilcrisia".
26. Dcsignaao oular da gasolina.
27. DaialIcs oularcs dc civis, fornados or
Hiilcr cono os uliinos rccursos dc rcsisicncia.
28. Muiias lonlas aiiradas sinuliancancnic,
dando a idcia dc un iacic.
29. Eicnsa rcdc dc rodovias consirudas or
Hiilcr.
30. NaiionalsozialisiiscIc DcuiscIc Arlciicrarici
Pariido Ocrario Alcnao Nacional Socialisia.
31. "Salvc, o viiorioso Ecrciio VcrnclIo".
32. Alrcviaiura oular dc "Cano dc
Conccniraao".
33. "Insirucs ara uso do forno crcnaiorio
aquccido a coquc, iio Tof-Drcinuffcl".
34. Esiina-sc quc dos scis nilIcs dc judcus
viinas do nazisno, nais da nciadc sucunliu
cn AuscIwiiz.
342

2001 - WIIIIam K. Brant
IIoneImaIIbr.com.br
Ridendo Castigat Mores
www.jahr.org
Verso para eBook
eBooksBrasII.com
__________________
Janciro 2001
Vcrsao ara cDoolLilris c df Fcvcrciro 2005
Proilido iodo c qualqucr uso concrcial.
Sc vocc agou or cssc livro
VOCE FOI FOUDADO!
Vocc icn csic c nuiios ouiros iiulos CFTIS
dircio na fonic.
www.cloolslrasil.con

Você também pode gostar