Você está na página 1de 21

CEIP PONTE DOS BROZOS Arteixo Curso 2013 - 2014

0 Apalpador
O Apalpador, Pandingueiro tamn coecido como

na comarca de Trives ou

Apalpabarrigas noutras zonas de Galicia, un home xigante que vive nas montaas, ten unha gran barba vermella, usa boina, viste unha casaca esfarrapada e chea de remendos, leva zocas mais cando chega casa pon as zapatillas. Gstalle fumar en pipa.

Xeografa
A figura do Apalpador est ben recollida nas zonas do Courel, Lozara, Cebreiro e Terra de Trives. Algns investigadores din que habera que seguir indagando por zonas de Quiroga, os Ancares e o Bierzo para coecer a extensin desta figura do Nadal galego.

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

Lenda
O Apalpador un carboeiro xigante de barba vermella coma o lume, que vive nas devesas e bosques do leste de Galicia. Traballa facendo carbn, e alimntase con bagas silvestres, castaas, noces... e dos animais que el mesmo caza. O Apalpador baixa das espesas devesas na noitia do 31 de

decembro, a noite do Ano Vello. O Apalpador palpa as barrigas s menias e menios e se se ve que as barriguias estn cheas e a nenia/o non pasou fame, dille: - As cheo ou delgado as esteas todo o ano. Senn a ten fica calado. Despois, deixa unha presia de castaas para que non pase fame durante todo o ano e uns agasallos dos que el mesmo fixo.

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

Cantiga
Pola excitacin da chegada do Apalpador e dos agasallos, os menios e menias non poden durmir e rebolen. Para lles faceren sosegar, os vellos cntanlles as cantigas.

Vaite logo, meu menio (mia menia) marcha agora para a camia Que vai vir o Apalpador a apalparche a barriguia Xa chegou o da grande da do noso Seor. Xa chegou o da grande e vir o Apalpador. Ma dia de cachela, que haber gran nevarada e h vir o Apalpador cunha mega de castaas. Por aquela cemba xa ven relumbrando o seor Apalpador para darvos o aguinaldo.

Malvela: http://www.youtube.com/watch?v=j23sS21ziZc

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

Recuperacin da figura do Apalpador


En 2001. Jos Andr Lpez Gonales escribiu unhas palabras sobre o Nadal galego na revista Vaga-lume. No artigo, fala de que nalgunhas comarcas da alta montaa do leste de Galicia, mantase ata datas moi recentes a tradicin do Apalpador , un xigante con oficio de carboeiro , que, no Nadal, baixaba s aldeas e vixiaba que os menios vivisen con fartura e en lembranza da sa visita deixballes unha presa de castaas e agasallos. No ano 2006, o mesmo historiador pblica un traballo sobre a figura do Apalpador no Portal Galego da lingua.
http://www.pglingua.org/images/stories/pdfs/2008/20061231_o_apalpador_jose_andre_lopez.pdf

A partir do ano 2007, unha serie de asociacins culturais, entre as que destacamos a Gentalha do Pichel de Compostela, deciden recuperar este personaxe da nosa tradicin antes de que se perda.

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

Outras figuras semellantes


Olentzero, Olentzaro ou Olantzaro

unha figura da tradicin vasca de Nadal. un carboeiro mitolxico que trae

agasallos o da de Nadal aos nenos e nenas.

Angulero,

Asturias,

un

pescador

especializado na captura de anguas que entrega agasallos s nenas e nenos na vspera de Nadal.

O Esteru, Cantabria,

un leador

bonachn que o Da de Reis leva agasallos e ledicia s nenas/os para de Cantabria. Esteru e o seu fiel axudante, Burru, dedcanse todo o ano a cortar madeira,

excepto en Nadal, cando dedican os seus esforzos a facer xoguetes para dar aos nenos.
Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

1.

Comprensin lectora.
1. Como se chama a personaxe que trae castaas e agasallos aos nenos e nenas de Galiza?

o Olentzero o Apalpador o Esteru


2. Que outros nomes recibe o Apalpador?

o o o

Angulero e Pandingueiro Apalpabarrigas e Angulero Pandingueiro e Apalpabarrigas

3. Quen o Apalpador?

o o o

un home pequenio cunha gran barba branca. un home moi alto cunha gran melena laranxa. un home xigante que leva barba vermella.

4. Como viste o Apalpador?

o o o

Traxe amarelo e boina. Casaca esfarrapada e chea de remendos, zocas e boina. Chapeu e pantaln de cor negra.

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

5. Que noite baixa a visitar s menias e menios?

o o o

A noite de Ano Vello. O 25 de decembro. O Da de Reis

6. Que lles palpa aos menios e menias?

o o o

A fronte. A barriga. As meixelas.

7. O Apalpador dixalles...

o o o

Unha presa de noces e agasallos. Nada. Castaas e agasallos.

8. Como estn os nenos e nenas a noite que esperan a visita do Apalpador?

o o o

Rebulindo. Cheos de medo. Moi quedos.

9. Cal o oficio do Apalpador ?

o o o

Carboeiro. Leador. Pescador

10. A figura do Apalpador esta presente en toda Galicia?

o o o

Non. Tradicionalmente nas zonas do Leste de Galicia. Si.


Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

2. Coecemos novas palabras.


Busca no dicionario o significado das seguintes palabras:
Devesa ficar - apalpar cachela - cemba - mega

3. Xogamos coas palabras.


Atopa nesta sopa de letras as seguintes palabras relacionadas co
APALPADOR APALPADOR APALPABARRIGAS - CASTAA- ESTERU DEVESA OLENTZERO CARBOEIRO AGASALLO AGUINALDO - BARRIGA

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

Fai este encrucillado relacionado co Apalpador.


1. 2. Parte do corpo que apalpa aos nenos e nenas. Personaxe tradicional do Nadal en Asturias.

3. Profesin do Apalpador. 4. Froito que deixa aos nenos e nenas. 5. Nome que recibe na Terra de Trives.

6. Peza de vestir parecida a unha chaqueta que leva o noso personaxe. 7. 8. Personaxe que visita aos nenos e nenas galegos na noite de Ano Vello. Serra do leste de Lugo onde vive o Apalpador.

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

4. Paseando por Galicia.

Sita no mapa de Galicia as comarcas onde o Apalpador lles trae os agasallos aos nenos e nenas.

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

5. Investigamos
En Galicia, ademais da lenda do Apalpador, hai outra tradicin sobre O Cepo de Nadal, Busca informacin sobre que o Cepo ou Tizn de Nadal. No texto falamos de outras tres figuras que traen agasallos aos nenos e nenas do note de Espaa, pero existe algn mis? Aqu vos deixo outra cntiga que fala da chegada do Apalpador, e xa van das, pero ser quen de atopar algunha mis?

A o vn o apalpador pra facerche a revisin se medraches ou minguaches en talla e en musculacin A vn o apalpador non mestre nin doutor un vello das montaas, onde cran as castaas pra che dar a boa mantenza da seora natureza. Vn do Courel...que ben ! Vn dos Ancares...que grande ! Vn do Souto mis retorto onde anda moucha o moucho.
Maruxa de Baio (alcume de Sofa de Labaou) Recollido pola Coordinadora Galega dos Equipos de Dinamizacin Lingstica.

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

6. Xogamos co Apalpador.
Rodea a figura do Apalpador que se repite.

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

Risca a figura que esta mirando en sentido contrario s outras.

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

Constre o teu monicreque do Apalpador.

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

7.

Coloreamos

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

8.

Lecturas

O Apalpador
Vive nas devesas do Courel desde fai tanto tempo que ningun sabe cantos anos ten. Pasa o da recollendo madeira, como cando era carboeiro, e no outono aproveita a viaxe e tamn vai s castaas.

O Apalpador e a castaa mxica


Este ano O Apalpador traer agasallos a todos os galegos, como todos os anos, mais tamn traer outra cousa... Unha castaa mxica que ten unhas curiosas propiedades.

O conto do Apalpador
Ins vive na montaa. Achgase o Nadal e hai pouca comida na casa e coa axuda do seu cadelio busca algo no bosque, mentres o fan son observados por uns seres pequenios aos que lles gusta gastar bromas e vixiar como se portan os nenos e nenas.

Antn e O Apalpador
Antn fai unha viaxe alucinante ao corazn do Caurel, onde vivir unha gran aventura e coecer unha personaxe mtico do Nadal galego. O Apalpador.

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

Apalpador vs. Pap Noel


Nos misteriosos bosques do Courel estn acontecendo cousas moi estraas. Cando o elfo explorador Dintandalius decide indagar que sucede, atpase ca axuda dunha rapaza chamada Noa. Ambos emprenden unha fantstica viaxe na procura do gardin do bosque, un xigante coecido como O Apalpador.

As aventuras do Apalpador. O tesouro dos mouros.


A valente Noa, o elfo Din-Don e mais o seu amigo carboeiro o Apalpador emprenden unha nova aventura nas fragas do Courel, desta vez na procura do mtico tesouro dos mouros, que est agochado nalgures

A noite do Apalpador
Poesa do Apalpador

En formato dixital
- Antn e o apalpador
http://issuu.com/cepaltamira/docs/conto_en_pdf

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

9.

Vdeos e cancins sobre o Apalpador.


Vdeo documental
Entrevista sobre a figura mitolxica galega do Apalpador na TVG
http://www.youtube.com/watch?v=_DGr9U4-gFU

e h de vir o apalpador. (documental feito por a Gentalha do Pichel.vecios falando dos seus recordos e cantando)
http://www.youtube.com/watch?v=hZMpYnt7AXk

fina e o apalpador ( muller do caurel lembrando a figura do apalpador)


http://www.youtube.com/watch?v=HVuy3gUT_04

Historia e contos
Historia dO apalpador feita polos nenos do ceip nosa seora de xuvencos
https://www.youtube.com/watch?v=D7U4P1gPSTA

o conto do apalpador
https://www.youtube.com/watch?v=CV-jvl0Wfq4

CIFREGHO CONHECE AO APALPADOR


https://www.youtube.com/watch?v=2-E1gNuiExA

Cancins
O apalpador
https://www.youtube.com/watch?v=Ny8cb-eZxjo

KARAOKE - CANTIGA DO APALPADOR


https://www.youtube.com/watch?v=eS2szqW-jVs http://www.youtube.com/watch?v=RqqFwWaaacM#t=23 (S a msica)

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

10.

Para saber mis.

Galicia Encantada
http://www.galiciaencantada.com/dentro.asp?c=0&id=1171

Web do Apalpador
http://www.apalpador.com/

O Apalpador, personagem mtico do Natal galego a resgate pdf


http://www.pglingua.org/images/stories/pdfs/2008/20061231_o_apalpador_jose_andre_lopez. pdf

11.

Recursos na rede
http://bibliotecasantamarina.blogspot.com.es/2012/11/lim-noite-do-apalpador.html https://www.dropbox.com/s/pt9izrwsweyzark/O%20APALPADOR.pdf (UD) http://www.slideshare.net/cucacambados/apalpador7878360?ref=http://cuentoscancionespicto.blogspot.com.es/2011/05/o-apalpador.html

12.

Bibliografa
- Galicia Encantada - O Apalpador, personagem mtico do Natal galego a resgate.- Jos Andr Lpez Gonlez - O Apalpador e o toro de Natal; ou Pap Nel e a rvore de luzes1.- Carlos Calvo Varela - www.apalpador.com - UD da Asociacin Artabria

Equipo de Dinamizacin da Lingua Galega - Nadal 2013 CEIP Ponte dos Brozos - Arteixo

Você também pode gostar