Você está na página 1de 45

Anlise sociolingstica doIES Pintor Colmeiro

20132014
IES Pintor Colmeiro

Neste proxecto inclese un estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro e o seu entorno co fin de establecer un plan para contribuir normalizacin lingstica

ndice
ANLISE SOCIOLINGSTICA DO IES PINTOR COLMEIRO. 2013-14................. 3 1.Contorno .................................................................................................................... 3 1.1.Datos do IGE 2001 ............................................................................................. 4 1.2. Enquisa de condicins de vida das familias (IGE 2008): niveis de coecemento e frecuencias de uso do galego na Pontevedra nororiental ................. 5 1.3. A paisaxe lingstica de Silleda ......................................................................... 9 2.Cuestionario sociolingstico do centro: profesorado. ............................................ 17 2.1. Idade do profesorado. ...................................................................................... 18 2.2. Variables sociolingsticas do profesorado...................................................... 18 2.3.Actitude do profesorado sobre a utilizacin do galego no mbito educativo. .. 19 2.4.Actitude do profesorado sobre a normalizacin social do galego. ................... 21 3. Cuestionario sociolingstico do centro: alumnos da ESO e familias. ................... 24 3.1. Metodoloxa do cuestionario. .......................................................................... 25 3.2. Persoas segundo o grao de entendemento do galego falado ............................ 26 3.3 Persoas que saben falar galego ......................................................................... 27 3.4. Persoas segundo o grao de entendemento do galego escrito ........................... 28 3.5. Persoas que saben escribir en galego ............................................................... 28 3.6.. Incidencia do uso do galego no IES Pintor Colmeiro e o seu entorno ........... 29 3.7.Uso social do galego do alumnado ................................................................... 36 3.8. Valoracin do alumnado da normalizacin do galego no ensino. ................... 38 3.9.Valoracin do alumnado da normalizacin social. ........................................... 40 3.4.O Profesorado ....................................................................................................... 43 3.5. O alumnado ......................................................................................................... 43

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14

ANLISE SOCIOLINGSTICA DO IES PINTOR COLMEIRO. 2013-14 2013

1.Contorno
Silleda un concello que pertence comarca do Deza. Conta cunha poboacin de nove mil douscentos corenta e oito habitantes (segundo o censo de 2010) ao longo de cento sesenta e nove quilmetros cadrados, dando lugar a unha densidade de poboacin de 5472 habitantes por quilmetro cadrado. Componse de trinta e tres parroquias: -Abades Abades (Santa Mara), Ansemil (San Pedro), Breixa (Santiago), Carboeiro (Santa Mara), Castro (San Mamede), Cervaa (San Salvador), Chapa (San Cibrao), Cira (Santa Baia), Cortegada (Santa Mara), Dornelas (San Martio), Escuadro (San Salvador), , Fiestras (San Martio), Graba (Santa Mara), Lamela (San Miguel), Laro (San Salvador), Manduas (San Tirso), Margaride (San Flix), Martixe (San Cristobo), Moalde (San Mamede), Negreiros (San Martio), Oleiros (San Miguel), Parada (Santo Tom), Pazos (San Martio), Pieiro (San Xin), Ponte (San Miguel), Refoxos (San Paio), Rellas (San Martio), Saidres (San Xon), Siador (San Miguel), Silleda (Santa Mara), Taboada (Santiago), Vilar (San Martio) e Xestoso (Santa Mara)-, Mara) Silleda consta dun total de douscentos douscentos cincuenta lugares. Estes datos amosan claramente que se trata dunha sociedade moi vencellada ao rural e que boa parte do noso alumnado vive en pequenas entidades de poboacin. A lingua maioritaria do Concello, sobre todo no rural, o galego.

Concellos da Comarca de Deza. Situacin de Silleda

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

1.1.Datos do IGE 2001 Antes de realizar este estudo sobre o uso das linguas no alumnado do IES Pintor Colmeiro buscamos facer un retrato sociolingstico de Silleda. Para iso recorremos aos datos do Instituto Galego de Estatstica (IGE). Anda que o IGE ten feito estudos mis recentes sobre aspectos sociolingsticos (anos 2003 e 2008), os nicos datos accesibles no seu portal por concellos son os referidos ao ano 2001. Os pais do alumnado da ESO do noso centro deberan atoparse na franxa de idade correspondente ao 2001 que aparece resaltada na tboa que presentamos aqu (de 15 a 44 anos). Dentro del indcase que usaban sempre o galego arredor dun 90% . No caso de convivencia con familiares de maior idade, o uso desta lingua, nesta altura, verase incrementado a porcentaxes superiores. Na comparacin cos resultados obtidos do cuestionario recollido no presente curso comprobamos que nestes 10 ltimos anos houbo unha importante perda do uso do galego nas familias do alumnado da ESO.

Uso do galego en Silleda. IGE 2001 Sempre De 5 a 9 anos De 10 a 14 anos De 15 a 19 anos De 20 a 24 anos De 25 a 29 anos De 30 a 34 anos De 35 a 39 anos De 40 a 44 anos De 45 a 49 anos De 50 a 54 anos De 55 a 59 anos De 60 a 64 anos De 65 e mis anos 86% 68% 88% 93% 87% 92% 91% 96% 93% 98% 95% 97% 97% s veces 7% 5% 7% 7% 7% 7% 5% 4% 4% 3% 3% 1% 2% Nunca 6% 5% 5% 5% 6% 8% 4% 5% 3% 3% 3% 2% 2%

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14

1.2. Enquisa de condicins de vida das familias (IGE 2008): : niveis de coecemento e frecuencias de uso do galego na Pontevedra nororiental O Instituto Galego de Estatstica (IGE) realizou ata o momento das grandes enquisas sobre os mis variados aspectos da sociedade galega chamadas Enquisa de condicins de vida das familias. Unha delas foi realizada no ano 2003 e a ltima da que dispoemos datos do ano 2008 (publicada no 2010). Os seguintes datos foron recollidos deste ltimo traballo do IGE. No que nos interesa a ns, as caractersticas da poboacin en relacin coa lingua galega, a Enquisa de condicins de vida das familias ofrece ofrece datos sobre as cidades pero non sobre cada un dos concellos. Por esta razn as cifras que se ofrecern sern as que fan referencia chamada Pontevedra nororiental, que comprende as comarcas do Deza e Tabeirs - Terra de Montes. En todos os casos daremos mos dos datos da rea chamada Pontevedra nororiental xunto cos xerais de toda Galicia para podermos situar os resultados comarcais sempre sobre unha referencia. 1.2.1. Persoas segundo o grao de entendemento do galego falado Sobre o grao de entendemento do galego falado pode resultar paradoxal facer unha comparacin dos que afirman non entender o galego na nosa zona (4,07%) con reas mis desgaleguizadas: 272% na rea de Santiago, 219% da BarbanzaBarbanza-Noia . Podemos aventurar que a explicacin ou ben se debe debe a que caemos dentro das marxes de erro da mostra, ou identificacin dun grupo no que callaron os peores prexuzos contra o galego.
Persoas segundo o grao de entendemento do galego falado Porcentaxe Moito Bastante Pouco ou nada Pontevedra nororiental 83,58 12,35 4,07 Galicia 66,02 28,77 5,21

Total 100,00 100,00

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

1.2.2. Persoas que saben falar galego A capacidade de falar en galego poden exercela ata un 92,66% da poboacin. Os valores tanto da comprensin como da capacidade de falar en galego son mellores na rea de Pontevedra nororiental que os referidos ao total de Galicia.
Persoas que saben falar galego Porcentaxe Moito Bastante Pouco ou nada 74,72 17,94 7,34 54,13 35,02 10,85

Pontevedra nororiental Galicia

Total 100,00 100,00

1.2.3. Persoas segundo o grao de entendemento do galego escrito A competencia de comprensin lectora ofrcenos unha caracterstica que clsicamente demosta a Importancia do ensino para conformacin do tecido social. Sabemos que a carencia desta capacidade relacinase habitualmente coa idade. aqueles que declaran non entender, ou entender pouco, o galego escrito conforman un grupo que chega ao 14,82%; na sa maiora persoas que non recibiron formacin en galego. Isto reafirma tamn a necesidade de establecer un protocolo de actuacin para a integracin daqueloutros que tampouco tiveron acceso ao ensino en galego, o alumnado forneo.
Persoas segundo o grao de entendemento do galego escrito Moito 56,81 46,83 Porcentaxe Bastante Pouco ou nada 28,36 14,82 36,18 16,99 Total 100,00 100,00

Pontevedra nororiental Galicia

1.2.4. Persoas que saben escribir en galego Normalmente cando pasamos do estudo do grao do entendemento da escrita prctica activa da mesma, os valores caen. As sucede que pasamos do 14,82% antes referido daqueles que non entenden a escrita en galego a un 37,46% dos que declaran non ser quen de escribilo, ou de facelo con moita dificultade. Tamn observamos que se nos outros epgrafes os datos ofrecan valores para a rea de Pontevedra nororiental claramente mellores con referencia aos totais, neste tem dse unha maior converxencia entre os dous grupos. Isto lvanos a destacar que fundamental ofrecer oportunidades de traballo escrito ao noso alumnado para mellorar unha competencia que mis difcil de acadar.
Persoas que saben escribir en galego Porcentaxe Moito Bastante Pouco 33,62 28,91 22,00 25,25 32,59 23,27

Pontevedra nororiental Galicia

Nada 15,46 18,88

Total 100,00 100,00

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14

1.2.5. Incidencia do uso do galego na rea de Pontevedra nororiental a)O uso oral Un 56,85%, mis da metade, declaraban falar sempre en galego, se a stes lle sumsemos aqueles que falando tamn en casteln falan mis ben en galego, terriamos un total do 79,88% da poboacin. Os datos a nivel galego son moito mis desalentadores e coinciden case perfeccin cos da rea da Corua. Poderamos afirmar, en contra dunha opinin moi extendida, que para testar a sade do uso oral do galego o mellor sera dar un paseo pola comarca coruesa. Os prexuzos que pesan sobre o uso do galego establecen sempre o mesmo protocolo: cando os habitantes dunha zona con maiores ndices de galeguizacin, como a do Deza, se trasladan a outra rea mis castelanizada (a maiora das do resto), o galego prdese polo camio. Por esta razn debemos ter presente especialmente que un dos labores principais do Equipo de Normalizacin ser o fornecemento dunha coiraza de seguridade no uso da lingua propia.
Persoas segundo a lingua na que falan habitualmente Porcentaxe En galego Mis galego ca Mis casteln ca sempre casteln galego 31,20 24,43 24,31 56,85 23,03 12,60 30,29 26,73 22,70

A Corua Pontevedra ororiental Galicia

En casteln sempre 20,06 7,53 20,28

Total 100,00 100,00 100,00

b) o uso escrito A competencia non implica o uso. Un 33,62% saba escribir moi ben en galego, estariamos a falar dun 62,53% se lle engadimos aqueles que o saben facer bastante ben. Pola contra o uso do galego escrito redcese a un 19,48%. Obsrvase unha gran inseguridade para poerse a escribir en galego polo que se reforza a idea de que temos que procurar habilitar espazos de seguridade para esta prctica, moito mis que para o desenvolvemento doutro tipo de habilidades lingsticas.
Persoas segundo a lingua na que escriben habitualmente Porcentaxe Galego Casteln Total Pontevedra nororiental 19,48 80,52 100,00 Galicia 15,29 84,71 100,00

c) Porcentaxes de uso segundo a lingua inicial Os datos desta tboa explicitan un aspecto fundamental para o futuro da lingua: a transmisin familiar. Neste caso dispranse as diferenzas comparativas entre a media galega e a correspondente rea nororiental de Pontevedra. A tendencia ser a converxencia, e as o percibimos cada vez con mis forza desde o Equipo. Entre os rapaces mis novos mis frecuente o corte de transmisin interxeneracional. Para todos aqueles traballos que se realicen de cara s familias cmpre ter presentes estes datos.
Persoas segundo a lingua na que aprenderon a falar

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14

Pontevedra nororiental Galicia

Galego 72,47 48,52

Porcentaxe Casteln As das 13,14 14,39 27,76 23,71

Total 100,00 100,00

d) Porcentaxes de uso segundo a lingua que lle falaban os seus pais cando eran nenos Na mesma lia poderiamos comentar os resultados sobre a porcentaxe de persoas segundo a lingua que lle falaban os seus pais cando eran nenos pois a aprendizaxe inicial faise nesta lingua.
Persoas segundo a lingua que lles falaban os seus pais cando eran nenos Porcentaxe En galego sempre ou mis galego ca En casteln sempre ou mis casteln casteln ca galego rea de Vigo 46,86 53,14 Pontevedra nororiental 83,19 16,81 Galicia 65,36 34,64

e) Porcentaxe de uso segundo a lingua que lle falaban os seus avs cando eran nenos Un dato positivo da zona de Pontevedra nororiental obtmolo ao comprobarmos que os datos da tboa anterior son moi semellantes seguinte, na que se explicitan as porcentaxes da lingua en que lle falaban os avs cando eran nenos. Obsrvase unha diminucin, pero moi leve, de menos dun 4%. Nunha rea moi castelanizada como a de Vigo, o abandono da lingua galega faise moito mis evidente pois se os niveis da lingua dos avs cos netos estaba xa nun 43,87%, a reducin operada na seguinte xeneracin (16,81%), reflicte un abandono case total do fundamental proceso de transmisin. Neste apartado (lingua que lle falaban os seus avs) non tivemos acceso a datos xerais para toda Galicia.
Persoas segundo a lingua que lles falaban os seus avs cando eran nenos En galego sempre ou mis galego ca casteln 56,13 86,86 Porcentaxe En casteln sempre ou mis casteln ca galego 43,87 13,14

rea de Vigo Pontevedra nororiental

f) Porcentaxe de fogares nos que todos os seus membros de 5 ou msi anos falan habitualmente en galego O dato problemtico o seguinte. Anda que a un 83,19% da poboacin da rea nororiental de Pontevedra lles falaban sempre ou mis en galego, a porcentaxe redcese metade (42,15%) cando se pregunta pola lingua habitual de todos os membros da familia de 5 ou mis anos. Velaqu a fenda da transmisin do galego. Para situar mellor estes datos, apuntaremos que esta porcentaxe das maiores que se dan en Galicia. No noso entorno podemos recoller cifras moi semellantes. Corua suroriental: 4773%; Lugo oriental: 4163%; Ourense sur (5018%). Para que os

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14

resultados a nivel galego baixen ata un 21,78% bastar indicar que nas zonas mis densamente poboadas os valores mvense na vecianza do 10%, incluso un 5,99% para Vigo.
Fogares nos que todos os seus membros de 5 ou mis anos falan habitualmente en galego Porcentaxe Pontevedra nororiental 42,15 Galicia 21,78

g) Porcentaxe de fogares nos que ningn dos seus membros de 5 ou mis anos falan habitualmente s galego Os datos anteriores complemntase cos obtidos de preguntar polos fogares nos que todos os membros da familia, de 5 ou mis anos, ten o casteln como lingua habitual. En Galicia o resultado indicara que o casteln lingua maioritaria. Na zona nororiental de Ponteveda o dato dun 29,03%, o cal nos dara tamn que nunha cifra similar, 28,82%, se situaran as familias nun estado de transicin, esencialmente de abandono do galego
Fogares nos que ningn dos seus membros de 5 ou mis anos falan habitualmente s galego Porcentaxe Pontevedra nororiental 29,03 Galicia 51,79

1.3. A paisaxe lingstica de Silleda Durante o curso 2012-13 os alumnos Anta Bujn Dobarro, Isidro Gil Pallars, Carlos Mato Rodrguez, Diego Prez Rodrguez, Pedro Segade Penela, Sonia Troitio Loureiro e David Varela Salgado colaboraron na realizacin dun traballo sobre a paisaxe lingstica de Silleda co fin de mellorar o coecemento sobre o estado social da lingua galega no concello. 1.3.1.Que a paisaxe lingstica? Agustn Fernndez Paz comenzaba as un artigo na Revista Galega de Educacin do ano 1986: Imaxinemos por un momento que un habitante doutro planeta, unha especie de antroplogo das estrelas, chega a Galicia coa misin de facer un estudo sobre a situacin lingstica do noso pas. Continuemos a estela de Fernndez Paz e consideremos que o extraterrestre chega a Silleda e pasea polas sas ras. Vera moitos sinais e carteis, pero podera concluir finalmente que est en Galicia? Sera quen de adiviar que a gran maiora dos habitantes do concello son galego-falantes? O estudo da paisaxe lingstica consiste en facer o mesmo que ese suposto extraterrestre: investigar a presenza escrita das distintas linguas nos espazos pblicos. Aqu temos das imaxes correspondentes aos dous grupos principais de sinais Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 9

recollidos. O da esquerda correspndese cun sinal dun organismo oficial, o segundo a un comercio.

1.3.2.Pasos Pasos que seguimos para facer o estudo da paisaxe lingstica de Silleda Redactar un documento de traballo [ver ANEXO III] que nos servira para planificar o que tiamos que realizar. Partimos dun artigo do profesor da Universidade de Vigo Miguel Lpez Docampo, publicado no n 33 dos Cadernos de lingua da RAG [http://www.realacademiagalega.org/documents/10157/e83aa3f5 http://www.realacademiagalega.org/documents/10157/e83aa3f5-7169 7169-4656-b7a7c1ec2250d0e7]. ]. Na medida do posible seguimos a metodoloxa al indicada. Por exemplo, cada sinal considrase individualmente, anda que haxa varios que pertenzan ao mesmo comercio. Nese documento establecimos tres grupos principais en que clasificar os soportes da escrita nos espazos pblicos: aqueles que son responsabilidade das administracins, administracins, os pertencentes aos comercios ou particulares, e un ltimo apartado no que se pretendan recoller as as pintadas e os graffitis. O seguinte paso consistiu en percorrer varias ras cntricas de Silleda sacando fotos . Fixmolo pola Avenida do Parque, Parque a Ra Mara Colmeiro, a Ra Venezuela , a Ra do Progreso e a Ra H en das xornadas do mes de febreiro do 2013. As obtivemos mis de 800 fotos, sobre as que faramos todo o traballo posterior. Establecimos varios grupos de traballo, repartindo entre eles eles as fotos recollidas. Realizamos un primeiro paso de depuracin das fotos, eliminando algunhas ben por estaren repetidas, ben porque finalmente decidimos que non nos interesaban. Quedmonos as con 752 fotos. Mediante un documento colgado na nube de Google Google Drive ao que tian acceso todos os colaboradores, etiquetronse todas as fotos principalmente en dous campos. O primeiro deles faca referencia ao tipo de soporte que contia a mensaxe fotografiada e o segundo lingua ou as linguas nas que via redactada. reda Finalmente realizamos un traballo de reconto dos datos obtidos e elaboramos este informe no que se d conta deles. Para acompaar este informe tamn se realizaron varios vdeos con parte das fotos recollidas.

10

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

1.3.3.Os Os datos recollidos. Durante das as xornadas, no mes de febreiro do 2013, os alumnos colaboradores neste proxecto do Equipo de Normalizaicn do IES Pintor Colmeiro, fixeron mis de 800 fotos por algunhas das ras mis cntricas da vila de Silleda. Despois dunha revisin comprobamos que tiamos iamos varias fotos de alcantarillas. Cando comenzamos a recollida de fotos non tardamos en comprobar que haba demasiadas alcantarillas e que pretender facer unha recollida exhaustiva incrementara moito o noso arquivo. Basta un paseo por calquera vila ou cidade para que nos decatemos de que esta parte do mobiliario urbano vn escrito normalmente en casteln, incluso en motios casos. O caso de Silleda non distinto ao doutros concellos galegos. De todas formas o seu impacto visual non significativo Unha vez depurada toda a coleccin de imaxes, acabamos cun arquivo de 752 sinais. No traballo do que partiamos, establecanse das grandes categoras: administracin e comercio. Ns engadmoslle unha mis para recoller nela as posibles pintadas ou pancartas que ue non caesen en ningunha das outras das etiquetas. Despois de realizado o traballo comprobamos que este ltimo grupo case anecdtico, con s 23 sinais. Ademais foinos imposible determinar a lingua en que estaban escritas a maiora destes sinais, polo que para ter unha refencia de cmo se distriben as linguas cando paseamos por Silleda, resulta prcticamente irrelevante termos en conta os sinais recollidos baixo esta epgrafe.
pintadas; 23 (3%) administraci n; 109 (14%)

comercio; 620 (82%)

Das 752 fotos recollidas a gran maiora, 620, corresponden ao comercio. 109, un 14%, correspndese a sinais das administracins. Polo tanto quen determina a paisaxe lingstica de Silleda , esencialmente o mbito dos particulares e o comercio frente s insitucins.

1.3.4.As As administracins A maior sorpresa que tivemos ao comprobar comprobar os resultados foi o obtido ao facer o estudo da distribucin das linguas nos sinais das administracins. Supoamos que o uso do galego se aproximara ao 100%, pero non foi as.

11

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

Dos 109 sinais deste grupo, 67 (un 61%) estaban escritos en galego; 37 (un 6%) aparecan s en casteln e 8 (6%) nas das linguas. Isto revelabaque as autoridades no concello non estiveron realmente demasiado implicadas na normalizacin lingstica.
administracin 67 37 0 4 1

galego casteln galego/casteln ingls gal/cast/ing

61,47 33,94 0 3,67 0,92

Porn, postos en contacto co Concello, stes non entendan como podan darse tales cifras. Finalmente comprobamos que todo se deba aos sinais de vaos colocados na entrada dos garaxes. Como en Silleda non hai servizo de gra, os responsables da colocacin deste tipo de sinalizacins son os particulares. Despois de feito o reconto de sinais de vao, comprobamos que ascendan a un total de 32. 32 Isto lvanos a facer un apuntamento sobre a recollida dos datos. Comprobamos que qu pode haber sinais que, non sendo responsabilidade das administracin, tampouco poida ser atribuible ao comercio. Ademais vimos neste caso que non ten por que tratarse de pintadas ou notas informais. Polo tanto, a tboa definitiva na que se recolle o reparto reparto de linguas naos sinais da administracin ser a seguinte

galego casteln galego/casteln ingls gal/cast/ing

administracin 67 5 0 4 1

87,01 6,49 0 5,19 1,30

Administracin Administracin-porcentaxes
100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 87,01

6,49 galego casteln

5,19 ingls

1,3 gal/cast/ing

12

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

A cidadana silledense dectase simplemente paseando polas ras mis cntricas da vila, que as administracins apostan pola mesma lingua que usan os vecios. Ademais a sociedade xa aceptou esta situacin polo que o abandono do galego por parte das administracins racins entndese como unha evidencia da hipocrisa lingstica. En consecuencia a existencia, anda que sexa de poucos, sinais da administracin en casteln, teen un alto poder antinormalizador polo que fundamental que os organismos oficiais asuman esta est responsabilidade e se esforcen por coidar que todos os avisos que sexan responsabilidade sa se fagan en galego. Como curiosidade temos o caso nico dunha foto que fai referencia a un cartel trilinge en galego, casteln e ingls. En casos como este poderiamos riamos estudar se algunha delas ten algn tipo de preferencia sobre as demais. No caso que nos ocupa podemos comprobar como claramente o galego ocupa un lugar preponderante

Outro dato que pode parecer estrao que teamos 4 sinais da administracin monolinges en ingls. Que clase de mensaxe quer mandarnos o organismo oficial redactndoo en ingls? O misterio desaparece cando miramos as imaxes: son sinais de stop.

Presntase o problema de que facer para cambiar a situacin. Ao revisar os datos comprobamos probamos que a maior parte dos sinais que nun principio identificamos coa administracin e que son monolinges en casteln son os referidos aos vaos de aparcamento das entradas dos garaxes, polo que sera relativamente sinxelo comenzar a cambiar a situacin. Neste traballo recollimos un total de 32 fotografas de vaos, que representan prcticamente o 87% do total dos sinais en casteln que nun principio lle asignramos s administracin. Por iso farmoslle unha proposta ao Concello para que cambie este tipo tipo de sinais e para que os que se coloquen de aqu en diante tean garantizada a sa emisin en galego. De facerse as sera ademais unha aposta moi visible para os vecios de Silleda. Ademais con este traballo pretendemos abrir unha porta de colaboracin coa entidade local para establecer proxectos normalizadores

13

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

Como son moi poucos os sinais en casteln que recollimos no noso paseo para establecer esta paisaxe lingstica, podemos identificalos todos aqu. Tres dos carteis foron recollidos en contedores contedo do lixo.

Outro dos sinais anuncia a localizacin dunha oficina de apostas, regulamentada polo estado. Este aspecto reptese en moitas ocasins: que os organismos estatais sexan completamente irrespetuosos coa lingua propia dos territorios.

Por ltimo atopamos unha sinalizacin dun espazo reservado a carga e descarga redactado en espaol.

1.3.5.O comercio Dos 602 sinais comerciais, 120 estn en galego e mis do triplo, 384, 384 en casteln. Outros 45 aparecen nas das linguas. Non fixemos ningunha anlise sobre se hai predominancia dalgunha lingua nestes ltimos sinais. En 25 sinais aparecen en ingls. Deles 12 son monolinges e no resto o ingls aparece acompaado doutra(s) lingua(s). Temos tamn 30 fotos nos que tivemos problemas para etiquetar a lingua na que estaban redactados.
comercio galego casteln galego/casteln ingls cast/ing gal/ing gal/cast/ingl 4 ou mis sen clasificar 120 394 53 12 5 2 2 2 30 20% 65% 9% 2% 1% 0% 0% 0% 5%

14

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

Na a saeguinte tboa descrbense as porcentaxes unha das columnas desta tboa indicamos o nmero de sinais en cada lingua e na seguinte columna as porcentaxes correspondentes. . Inclumos as columnas nas que aparece unha porcentaxe do 0% porque en realidade non nula. Nos tres casos atopamos 2 sinais, que representan unha porcentaxe do 0,0033%.

Porcentaxes-comercio
70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 9% 2% 1% 0% 0% 0% 5% 20% 65%

Chama a atencin que estando asentados os comercios nun entorno galegfono os comercios respondan usando outra lingua que non a ambiental. Esta grfica pon en evidencia encia unha anormalidade que se non a percibimos como tal por estaren moi asentados prexuzos que veen de moi atrs. Unha das consecuencias deste estudo a evidencia da conveniencia de establecer acordos para unha planificacin da normalizacin no entorno. entorno. Para iso puxmonos en contacto con ECOS (Asociacin de empresarios e comerciantes de Silleda) e trasladmoslle os resultados deste estudo. Resulta que a asociacin empresarial mantn o galego como lingua de comunicacin social, tal e como fai tamn o Concello. Pola contra os resultados recollidos da paisaxe lingstica de Silleda ofrcennos un panorama completamente distinto, onde o casteln a lingua hexemnica. En moitos casos a cartelera dos comercios procede de marcas e axentes externos que emiten ten os seus sinais en casteln. Pensamos que compra que os comerciantes de Silleda reflexionasen sobre este feito para que a presenza do galego non se vexa anda mis excluda polo que os invitamos a que as mensaxes de confeccin propia que emitan deberan n facela en galego. Deste xeito compensarase tan siquera cuns mnimos

15

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

o percorrido paisaxstico polas ras do noso entorno. Partimos da base de que a escasa normalizacin que atopamos debida a hbitos histricos normalmente irreflexivos e a prexuizos lingsticos aos que convia facerlle frente colectivamente. Eses prexuzos non quedan dentro dos comercios ou nos valos publicitarios, senn que se trasladan a toda a cidadana e particularmente xuventude. Tratarase de implantar modos de reverter o proceso. ceso. O alumnado formado con ferramentas sociolingsticas podera ser axente normalizador dos espazos prximos. Anda que o ttulo desta epgrafe faga referencia ao comercio cmpre destacar que non s son responsables os comerciantes os responsables deste deste tipo de sinalizacin. Hai carteis como este que presentamos aqu, que puideron ser colocados por calquer cidadn. Isto srvenos para insistir na necesidade de contar coa colaboracin de todo o mundo para a normalizacin.

1.3.6.Conclusins sobre a paisaxe pai lingstica de Silleda. Cmpre ter en conta que as ras e espazos pblicos son o escenario idneo para promover unha lingua xa que ser vista por milleiros de transentes a diario. De a, que a escolla da lingua e a sa situacin nos sinais non se realiza realiza ao chou nin arbitrariamente, senn que detrs de cada eleccin prima sempre algunha intencin. [] A omisin do galego no espazo pblico , a sa ignorancia, pode ser lida como a praxe efectiva dos que, consciente ou inconscientemente, pretenden tapar, tapar calar e enmudecer a nosa lingua deixndoa paulatinamente sen respiracin A paisaxe lingstica: unha anlise dun espazo pblico galego, Lpez Docampo, Miguel, Cadernos de lingua n 33, RAG 2011 As pintadas teen pouca ou ningunha relevancia para establecer establecer a paisaxe lingstica de Silleda. Observamos poucas e normalmente sen unha lingua identificable. As administracins fixeron unha aposta moi importante pola normalizacin nos espazos pblicos. Este feito usualmente aceptado pola cidadana polo que calquera desviacin do uso do galego por parte da oficialidade tamn se ve como unha chamada a non ser fieis lingua da terra, e polo que observamos no uso do galego por parte dos particulares, poucas desculpas fan falta para este abandono. A maior parte da sinalizacin correspndelle aos particulares. Comprobamos que desde as iniciativas colectivas hai un respecto evidente do uso do galego; pensemos nos casos do Concello ou das asociacin de mbito local. Porn desde a inicitiva privada ou individual, o abandono do uso do galego a conclusin mis clara e evidente deste estudo.

16

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

Como certificado da situacin recollimos toda unha serie de sinais das entradas dos aparcamentos para indicar un punto polo que se podera comenzar a actuar desde o concello. As elaborouse tamn un vdeo con estes sinais para evidenciar que o punto de partida non nada bo para a lingua galega, pois non atopamos nin un sinal que nos enviara a mensaxe Prohibido aparcar. Vao permante e preguntmonos, por que despois de 30 anos do establecemento da Lei de Normalizacin Lingstica, nun concello como o noso, eminentemente galegfono, temos que sentir a vergoa dun desleixo tan claro. Puxmonos en contacto coa concelleira de normalizacin lingstica para trasladarlle estas inquedanzas e co fin de que se estableza un plan normalizador de accin conxunta coas asociacins e centros escolares. Tamn nos puxemos en contacto coa directiva de ECOS para que divulguen estes datos da situacin sociolingstica do concello.

Fxosenos evidente o emprego masivo do casteln en todo tipo de rotulacin e anuncios comerciais. O uso por parte das administracinsSe isto, ademais non se acompaa, como acabamos de ver, dunha aposta normalizadora clara das administracins, temos o campo preparado para a substitucin lingstica. O galego est ameazado pola lingua dominante, que ademais ten todas as ventaxas lexislativas. Pensamos que debemos promover e colaborar cos empresarios e comerciantes de Silleda para trasladarlles esta realidade e a importancia fundamental da sa colaboracin para a visibilizacin da lingua galega. Con este traballo certificamos que o estado social da lingua galega no concello non bo. Un sntoma a sa paixase lingstica. Isto lvanos a pensar que os prexuzos cos que se carga ao uso do galego estn profundamente enraizados no noso entorno mis prximo, pero decatrmonos desta evidencia tamn o primeiro paso para establecer un proxecto de futuro para a normalizacin. Para o pasado deixamos os prexuzos e os modos de proceder antigos e irreflexivos respecto do uso da lingua galega.

2.Cuestionario sociolingstico do centro: profesorado.


Para determinar cal o perfil sociolingstico prximo ao noso centro de ensino realizamos un par de cuestionarios, un ao profesorado e outro ao alumnado. O que recolla os datos do profesorado foi elaborado a partir da gua editada no 2008 pola SXPL A planificacin lingstica nos centros educativos Como non se trata de realizar un estudo a partir dunha mostra, senn recollendo datos do total do profesorado, pensamos que a forma mis cmoda de recoller os datos era mediante un formulario do Google Drive. O formulario foi enviado desde o correo corporativo do centro coa peticin de que fose cuberto para elaborar o presente informe. Para a recompilacin dos datos deste cuestionario elaboramos o documento que aparece no ANEXO II. Como foron moi poucas as respostas enviadas, enviouse un recordatorio. Con todo s se recolleron 35 respostas dun total de 45 profesores, o que representa unicamente un 77,78% polo que os datos que temos levan a erros inadmisibles para un traballo minimamente rigoroso. En atencin aos que colaboraron enviando o cuestionario, presentaremos os resultados obtidos. En moitos casos, no canto de valores exactos, daremos intervalos dentro dos

17

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14

que necesariamente ter que acharse o valor real de cada cuestin. Para iso converteremos mos cando sexa posible as respostas en valores numricos. 2.1. Idade do profesorado. O valor medio da idade dos que responderon o cuestionario de 46 anos. A gran maiora, 20 deles, chanse dentro do intervalo de idade que vai dos 41 aos 50 anos. 2.2. Variables iables sociolingsticas do profesorado. a) Lingua de uso habitual do profesorado A primeira cuestin via redactada as: Que lingua empregas habitualmente?. As respostas podan ser: 1=S casteln, 2=Predomina o casteln, 3=Casteln e galego por igual, al, 4=Predomina o galego e 5=S galego Tendo en conta o anterior o valor medio obtido foi de 3,97. Se nos situsemos nos casos extremos e todos os que non cubriron o cuestionario elixiran a resposta 1 (respectivamente a resposta 5), teramos que a lingua lingua habitual do profesorado se movera entre os valores 3,31 e 4,2. Partindo da idea de que aqueles que non enviaron o cuestionario debe ser un grupo de caractersticas sociolingsticas menos favorables ou de menos uso do galego que o resto do profesorado, profesorado, afirmaramos que o valor medio de uso do galego entre os docentes do IES probablemente probable nte sexa menor que 3,97, cunha cota inferior de 3,31. Este mesmo razoamento podemos aplicalo ao resto dos tems estudados sobre o grupo de profesores. De D aqu en diante daremos remos unicamente o valor medio dos datos recollidos xunto co intervalo determinado polos valores obtidos nos casos mis extremos. Cmpre avisar de que mis que os grficos, sempre elaborados sobre as respostas recollidas, mis acorde coa realidade estarn os datos numricos da media e os intervalos que ofrezamos.

Lingua habitual do profesorado


50% 45% 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% 46%

31%

11% 0% S casteln Predomina o casteln

11%

Casteln e galego por igual

Predomina o galego

S galego

b) Autoavaliacin sobre a capacitacin do profesorado para impartir as clases en galego A pregunta: Como consideras a ta capacitacin para empregar o galego na actividade

18

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

docente?. As posibilidades de resposta: 1=Moi baixa, 2=Baixa, 3=Media, 4=Alta e 5=Moi alta. A moda desta distribucin foi Alta, escollida polo 57% dos que responderon. O valor medio foi de 3,86 e o intervalo determinado polos valores extremos daqueles que non on fixeron o formulario vira dado por [322,4 11]

Capacitacin do profesorado para impartir clases en galego


70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Moi baixa Baixa Media Alta Moi Alta 3% 0% 23% 17% 57%

c) Disposicin do profesorado a formarse nunha axeitada capacitacin A pregunta: Cal ata disposicin disposi a facer cursos de reciclaxe e e actualizacin, co obxectivo de acadar unha capacitacin axeitada?. As posibilidades: 1=Ningunha, 2=Pouca, 3=Moderada, 4=Boa e 5=Plena. Non tera sentido facerlle esta pregunta a aqueles que declaraban ter unha capacitacin alta ou moi alta. Por iso s se recolleron as respostas dos 9 profesores pro que ou ben tian unha capacitacin media (8 deles) ou moi baixa (s 1). 4 responderon que teran unha disposicin media e 2 contestaron que a sa disposicin era boa. 2.3.Actitude do profesorado sobre a utilizacin do galego no mbito educativo. Para valorar actitudes presentbase unha afirmacin e pedase valorar o grao de acordo coa mesma mediante o seguinte esquema: 1=Completamente en desacordo, 2=Bastante en desacordo, 3=Indiferente, 4=Bastante de acordo e 5=Completamente de acordo De e seguido presentamos os tres enunciados que se propuxeron para que fosen valorados polo profesorado a) As matemticas pdense aprender en galego Os resultados mostran un grao de acordo moi alto cunha media de 4,86 e un intervalo que acota o valor de todo o profesorado de [4,4 89 ] . Polo tanto poderamos afirmar que os profesores do IES Pintor Colmeiro considranse bastante ou en completo comple acordo coa afirmacin.

19

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

As matemticas pdense aprender en galego (profes)


100% 80% 60% 40% 20% 0% 0%
Total desacordo Bastante desacordo Indiferente Bastante de acordo Completamente de acordo

91%

3%

0%

6%

b)O uso do galego establecido na lexislacin educativa suficiente Este enunciado o nico modificado respecto dos recollidos da gua A planificacin lingstica nos centros educativos. As razns para esta modificacin son suficientemente claras para todo aquel que tea algo de coecemento da poltica lingstica dos ltimos anos. A gua est editada no 2008 e foi unha das propostas elaboradas ao abeiro do decreto 124/2007 tal e como se indica reiteradamente na nomeada gua. Daquela o debate poltico estaba en se o uso do galego establecido por ese decreto era necesario. Nas circunstancias actuais, cun establecemento do uso do galego para o ensino cheo de prohibicins, non tera sentido preguntar preguntar pola necesidade, senn pola suficiencia. O valor numrico medio indica bastante bastante desacordo: 2,06. O intervalo de valores mximos e mnimos para o total do profesorado [1 82,2 71] polo que o resultado final nunca chegara indiferenza. O alumnado obtivo 2,59 nunha pregunta semellante. No caso do cuestionario aos profesores o enunciado estaba integrado dentro dunha epgrafe sobre o mbito educativo, no dos alumnos tratbase dunha referencia xeral.

20

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

O uso do galego establecido pola lexislacin suficiente (profes)


40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0%
Total desacordo Bastante desacordo Indiferente Bastante de acordo Completamente de acordo

37% 29% 29%

3%

3%

c) O ensino en galego axuda a aumentar aumentar o prestixio social desta lingua Ese era exactamente o enunciado proposto. O resultado numrico dinos que o profesorado est completamente de acordo con el pois acada un valor de 4,69. O intervalo para o total do profesorado ofrcenos unhas cotas que estn est entre 3,87 e 4,76. O alumnado obtivo 4,19 de media sobre esta cuestin. O valor menor que o obtido do profesorado que respondeu pero pode ser que do total do profesorado obtivsemos unha valoracin menor (ata 3,87).

O ensino en galego axuda a aumentar o prestixio social desta lingua (profes)


80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 74%

20% 0% Total desacordo 0% Bastante desacordo 6% Indiferente Bastante de acordo Completamente de acordo

2.4.Actitude do profesorado sobre sobre a normalizacin social do galego. Para valorar actitudes presentbase unha afirmacin e pedase valorar o grao de acordo coa mesma mediante o seguinte esquema: 1=Completamente en desacordo,

21

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

2=Bastante en desacordo, 3=Indiferente, 4=Bastante de acordo ac e 5=Completamente de acordo Facemos as mesmas consideracins que as realizadas en todos os apartados relativos ao cuestionario realizado ao profesorado. Como non temos un nmero suficiente de respostas para dar valores exactos cun alto grao de aproximacin, aproximacin, ofreceremos un intervalo dentro do que necesariamente deber estar o valor exacto. Pasemos a presentar os enunciados e a comentar o grao de aceptacin dos mesmos polo grupo de profesores. a) En Galicia, debera usarse mis o galego Podemos afirmar que o acordo practicamente completo pois o valor medio de 4,57. Neste caso o intervalo [378,4 67 ] Podemos observar no diagrama de barras que para o profesorado que enviou as respostas reptese a mesma porcentaxe de total acordo que apareca na cuestin anterior, un 74%, na que o enunciado era O ensino en galego axuda a aumentar o prestixio social desta lingua. A mesma cuestin foille proposta ao alumnado da ESO. Unha caracterstica das respostas do profesorado que o seu seu grao de apoio normalizacin sempre maior que o obtido das respostas do alumnado. Neste sentido estaramos diante dun colectivo profesional cun perfil mis positivo fronte valoracin do galego que o declarado polo seu alumnado. Cumprira aproveitar esta caracterstica favorable do colectivo docente para que exerza de vector normalizador no centro. Ante a mesma cuestin a media do alumnado foi de 4,44

En Galicia debera usarse mis o galego (profes)


80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 74%

11% 0% Total desacordo 3% Bastante desacordo Indiferente

11%

Bastante de acordo

Completamente de acordo

b)A adquisicin de das ou mis linguas enriquece O grao de acordo con este enunciado o maior de todos os propostos cunha media de 4,91. O intervalo para o total do profesorado [4 04,4 93] e cae completamente dentro do acordo total.

22

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

Presentamos o grfico sempre mantendo a reserva de que est realizado sobre o total de respostas e non sobre o de profesores. Este outro enunciado proposto ao alumnado. A sa media foi inferior: 4,28

A adquisicin de das ou mis linguas enriquece (profes)


100% 80% 60% 40% 20% 0% 0% Total desacordo Bastante desacordo Indiferente Bastante de acordo Completamente de acordo 0% 0% 9% 91%

c) O galego unha lingua axeitada para os videoxogos O valor medio das respostas alcanza o 4,69 e o intervalo [387 ,4 76 ] . Volvemos a estar diante dun alto nivel de acordo co enunciado. A media do alumnado da ESO nesta cuestin foi bastante inferior: 3,22

O galego unha lingua axeitada para os videoxogos (profes)


90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 80%

11% 0% Total desacordo 0% Bastante desacordo Indiferente

9%

Bastante de acordo

Completamente de acordo

d) A lingua galega debe ser fomentada socialmente Os datos son moi semellantes aos do enunciado anterior. Partindo dun valor medio de 4,63, o intervalo que limita o valor definitivo do conxunto do profesorado [382,4 71]

23

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

A lingua galega debe ser fomentada socialmente (profes)


90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 77%

14% 0% Total desacordo 0% Bastante desacordo Indiferente

9%

Bastante de acordo

Completamente de acordo

3. Cuestionario sociolingstico do centro: alumnos da ESO e familias.


Para determinar cal o perfil sociolingstico prximo ao noso centro de ensino realizamos un par de cuestionarios, un ao profesorado e outro ao alumnado. Neste ltimo intentamos recoller non s datos dos alumnos do centro, senn tamn das sas familias. milias. Tomamos como base o estudo do IGE 2008 para poder encadrar dentro deste contexto os resultados obtidos no noso cuestionario. O noso non se trata dun estudo a partir dunha mostra pois partimos da base de que ao facermos o estudo dunha poboacin pob pequena ena e controlable podamos acceder a unha recollida de datos do total da poboacin. Como en cursos anteriores centramos os nosos esforzos na etapa obrigatoria do ensino que se imparte no noso centro. Polo tanto os resultados que daremos sern os relativos ao alumnado que cursa a ESO. Co fin de recoller informacin elaboramos un formulario mediante o Google Drive. Desde o departamento de orientacin organizouse aos aos titores para que nunha sesin acudiran Aula de Informtica e responderan o cuestionario. Despois dos primeiros accesos comprobamos que haba unha cantidade inasumible de cuestionarios que non eran respondidos, debido seguramente a que ao finalizar non os enviaban. Conclumos que para futuras realizacins de consultas convn establecer un protocolo para que o sigan os titores ou os profesores encargados de que se cubran os cuestionarios. Finalmente resolvemos os problemas comentados grazas colaboracin dos titores que, en varios casos, volveron co alumnado da sa titora a realizar o cuestionario tendo especial coidado en realizar todos os pasos. A recollida de datos dos cuestionarios ao alumnado efectuouse mediante o documento que se pode consultar no ANEXO I. O total de cuestionarios recollidos distriburonse da seguinte forma segundo as tboas seguintes e nas que se indica o nmero de alumnos de cada grupo e a cantidade respostas recollidas:

24

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

1A 1B Total

N alumnos 22 21 43

N respostas 20 21 41

Polo tanto o mximo erro que podemos cometer ao dar resultados sobre 1 da ESO ser dun 4,65% N alumnos N respostas 2A 23 23 2B 24 23 Total 47 46 O mximo erro que cometermos ao dar resultados sobre 2 da ESO ser dun 2,13% N alumnos 20 19 5 44 N respostas 20 19 5 44

3A 3B 3C Total

Os resultados dados para 3 da ESO sern sobre o total do alumnado polo que non cometeremos erro ningn sobre os datos que ofrezamos. N alumnos N respostas 4A 27 26 4B 9 9 4C 10 8 Total 46 43 Eis que o mximo erro cometido sobre as afirmacins que fagamos sobre 4 da ESO ser dun 6,52%. Sumados todos os parciais vemos que o total de alumnos matriculados na ESO de 180. O nmero de cuestionarios respondidos dun total de 174. As que para resultados globais a cota de erro dun 3,33% 3.1. Metodoloxa do cuestionario. Como queramos ter datos contextualizados, para elaborar o cuestionario recollemos en primeiro lugar os resultados do IGE 2008 pois ofrecanos valores tanto para o total de Galicia como outros mis restrinxidos para a que denominan comarca de Pontevedra Nororiental. As como factible a recollida de datos dos alumnos, os datos relativos s familias eran moito mis difciles de obter directamente. Por iso optamos por facer preguntas ao alumnado sobre cuestins que afectan aos seus familiares. En consecuencia, convn ter sempre presente que os valores obtidos que fagan referencia a pais ou avs, son en realidade da percepcin que o alumnado do noso centro ten con respecto a esas cuestins.

25

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14

A outra fonte que utilizamos para elaborar o cuestionario foron as recomendacins que se ofrecen en dous manuais recomendados pola Secretara Xeral de Poltica Lingstica editados no ano 2008: A planificacin lingstica nos centros educativos Gua prctica para a planificaicn lingstica nos centros educativos Outro dos obxectivos que marcamos para a elaboracin do cuestionario foi o de que tivera o menor nmero posible de preguntas para que fose factible tanto a sa contestacin nun tempo breve como a recollida posterior dos datos. Estas razns son tamn as principais que nos levaron a restrinxir o grupo que o contestara ao alumnado da ESO. O seguinte paso consistiu na elaboracin dun formulario mediante a ferramenta Google Drive. Desde o departamento de orientacin organizouse aos titores para que nunha sesin acudiran Aula de Informtica e responderan o cuestionario. Por ltimo fxose un repaso dos resultados. Corrixronse algns erros da folla de cculo de recollida e finalmente realizouse un reconto dos resultados mediante un documento elaborado con ese fin (ANEXO I) De seguido presntanse os resultados obtidos. obtidos. Todos os valores identificados co Centro refrense aos datos do noso cuestionario. Os valores restantes referentes totalidade de Galicia ou comarca de Pontevedra Nororiental foron recollidos da Enquisa sobre as condicins de vida das familias do 2008 2008 e son responsabilidade do Instituto Galego de Estatstica. Refermonos a estas ltimas normalmente como IGE 2008. 3.2. Persoas segundo o grao de entendemento do galego falado Os datos sobre o entendemento do galego falado polas familias son inferiores ao a dos alumnos. Isto, a menor valoracin das capacidades dos pais respecto das do propio alumno, vai repetirse en todas as competencias. Por isto cmpre destacar unha vez mis que os datos relativos s familias no noso cuestionario veen dados polo que os alumnos lumnos perciben sobre eles, mentres que os datos tirados do IGE foron recollidos mediante un cuestionario directo. Neste sentido uns e outros valores non son directamente comparables.

Persoas que entenden o galego falado


90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Moito Bastante Pouco ou nada Galicia Pontevedra nororiental Centro Pais Centro Alumnos

26

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

Persoas segundo o grao de entendemento do galego falado Porcentaxe Moito Galicia Pontevedra nororiental Centro Pais Centro alumnos 66,02% 83,58% 62,64% 80,46% Bastante 28,77% 12,35% 31,61% 17,82% Pouco ou nada 5,21% 4,07% 5,75% 1,72% Total 100% 100% 100% 100,00%

3.3 Persoas que saben falar galego Anda que se mantn o sinalado na anterior epgrafe (que a valoracin sobre as competencias propias obtn mellor valoracin que as dos pais) os resultados son mis parellos e caen na vecianza do perfil ofrecido polo IGE 2008 para a comarca Pontevedra Noroeste

Persoas que saben falar en galego


90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Moito Bastante Pouco ou nada Galicia Pontevedra nororiental Centro Pais Centro Alumnos

Persoas segundo a capacidade de falar en galego Porcentaxe Moito Galicia Pontevedra nororiental Centro Pais Centro alumnos 54,13% 74,72% 70,11% 77,01% Bastante 35,02% 17,94% 21,26% 19,54% Pouco ou nada 10,85% 7,34% 8,62% 2,87% Total 100% 100% 100% 100,00%

27

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

3.4. Persoas segundo o grao de entendemento do galego escrito Os datos obtidos para o centro son significativamente mis altos que os do IGE 2008. Ata tal punto que o grao de entendemento do galego escrito escr o practicamente total tota (96,55% para os pais is e 98,28% para os alumnos). Incluso os valores son superiores aos do entendemento do galego falado. S hai tres rapaces da ESO, dun total de 180, que declaran pouca ou nula comprensin do galego oral.

Persoas que entenden o galego escrito


80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Moito Bastante Pouco ou nada Galicia Pontevedra nororiental Centro Pais Centro alumnos

Persoas segundo o grao de entendemento do galego escrito Porcentaxe Moito Galicia Pontevedra nororiental Centro Pais Centro alumnos 46,83% 56,81% 64,94% 72,41% Bastante 36,18% 28,36% 31,61% 25,86% Pouco ou nada 16,99% 14,82% 3,45% 1,72% Total 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%

3.5. Persoas que saben escribir en galego A capacidade para comprender o galego escrito acada as mesmas porcentaxes que a que obtivramos para o galego falado. Dous alumnos mis, ata sumar un total de cinco, declaran ter dificultades para falar en galego. Este feito, oito mis numeroso nume en centros de cidades, xera ra grandes dificultades sociais, e xa non digamos sociolingsticas sociolingsti especificamente. No noso caso, ao partirmos dun entorno galegofalante, o problema ten un peso menor e a presin ambiental pode xogar a favor da normalizacin. Insistimos timos na importancia de ofrecer oportunidades de traballo escrito ao noso alumnado para mellorar unha competencia que mis difcil de acadar.

28

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

Persoas que saben escribir en galego


80% 70% 60% 50% Galicia 40% 30% 20% 10% 0% Moito Bastante Pouco Nada Pontevedra nororiental Centro Alumnos

Persoas que saben escribir en galego Porcentaxe Moito Galicia Pontevedra nororiental Centro Alumnos 25,25% 33,62% 67,82% Bastante 32,59% 28,91% 28,74% Pouco 23,27% 22,00% 2,30% Nada 18,88% 15,46% 1,15%

3.6.. Incidencia do uso do galego no IES Pintor Colmeiro e o seu entorno a)O uso oral Significativamente, cando pasamos das competencias ao uso hai un cambio nas respostas entre pais e alumnos. Xa vimos que os pais eran considerados menos competentes para falar, entender e escribir en galego que os propios rapaces. Pois ben, agora podemos comprobar omprobar que o alumnado fai un menor uso desas pretendidas superiores capacidades que os seus proxenitores. A tendencia nas novas xeracins racins a un uso menos monolinge cun abandono mis acusado do emprego preferente do galego.

29

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

Persoas segundo a lingua na que falan habitualmente


60% 50% 40% Galicia 30% 20% 10% 0% En galego sempre Mis galego ca Mis casteln ca casteln galego En casteln sempre Pontevedra ororiental Centro pais Centro alumnos

Persoas segundo a lingua na que falan habitualmente Porcentaxe En galego sempre Galicia Pontevedra nororiental Centro pais Centro alumnos 30,29% 56,85% 50,00% 44,25% Mis galego ca casteln 26,73% 23,03% 25,29% 31,61% Mis casteln ca galego 22,70% 12,60% 13,22% 15,52% En casteln sempre 20,28% 7,53% 11,49% 8,62%

b) o uso escrito A comparacin entre os datos do IGE 2008 e os obtidos do alumnado do centro no relativo lingua habitual na escrita son sorprendentemente case inversos. vista do cuestionario do IES hai unha gran coherencia entre a capacidade de escritura en galego e o seu uso. Lembremos que a nivel xeral isto non as pois anda que mis da metade da poboacin se recoece capaz de escribir polo menos bastante ben en galego, s un de cada 7 o fai habitualmente. itualmente. Os estudos sociolingsticos indcanos a existencia dunha gran inseguridade na escrita en galego polo que temos que ser especialmente coidadosos en procurar habilitar espazos de seguridade para esta prctica.

30

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

Lingua na que escribo habitualmente


90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Galego Casteln Galicia Pontevedra nororiental Centro alumnos

Persoas segundo a lingua na que escriben habitualmente Porcentaxe Galego Galicia Pontevedra nororiental Centro alumnos 15% 19% 70% Casteln 85% 81% 30% Total 100% 100% 100%

c) Porcentaxes de uso segundo a lingua inicial A porcentaxe de alumnos que declara ter aprendido a falar en galego (45,98%) case coincidente coa cifra que o IGE 2008 nos d para toda Galicia (48,52%). Pola contra hai unha gran diferenza respecto do valor comarcal (72,47%). Porn comarca e alumnado do instituto reflicten cifras moi semellantes se para o casteln como lingua inicial (13,14% e 16,67% respectivamente), A explicacin a todo isto vn da comparativamente grande cifra (37,36%) de alumnado que declara haber aprendido a falar nas das linguas. Isto danos que pensar que a percepcin do alumnado sobre sobre a presenza social das linguas est fortemente condicionada por unha sobrevaloracin do espaol. Outro aspecto a destacar que no Equipo comntase que os rapaces mis novos do centro son tamn os mis castelanizados. Os datos do cuestionario non din o mesmo me xa que neles non se aprecia ningn tipo de reducin da transmisin xeracional xe a medida que recollemos os datos do alumnado mis novo.

31

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

Lingua na que aprendn a falar


80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Galego Casteln As das Galicia Pontevedra nororiental Centro Alumnos

Persoas segundo a lingua na que aprenderon a falar Porcentaxe Galego Galicia Pontevedra nororiental Centro Alumnos 48,52% 72,47% 45,98% Casteln 27,76% 13,14% 16,67% As das 23,71% 14,39% 37,36% Total 100,00% 100,00% 100,00%

d) Porcentaxes de uso segundo a lingua que lle falaban os seus pais cando eran nenos O que vimos de afirmar vese reforzado pola seguinte grfica. Se sumamos as respostas a galego como lingua inicial inicia con aqueles que declararon criarse arse nas das, obtemos unha cifra moi semellante llante cantidade de alumnos que afirman que os seus pais lles falan sempre ou mis en galego ca en casteln. Tamn destaca unha perda porcentual de 10 puntos cando a lingua galega na que lle falan os pais aos alumnos se o comparamos cos resultados comarcais. Porn se comparamos as capacidades en galego no IES, sempre semp e temos valores maiores que os dados para Pontevedra evedra Nororiental. Estamos diante dunha constatacin consta cin da baixada da transmisin interxeracional? racional?

32

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

Lingua na que lle falan os pais


90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% En galego sempre ou mis galego ca casteln En casteln sempre ou mis casteln ca galego Outro caso 35% 22% 17% 5% Galicia Pontevedra nororiental Centro alumnos 65% 83% 73%

Persoas segundo a lingua que lles falaban os seus pais cando eran nenos Porcentaxe En galego sempre ou mis galego ca En casteln casteln sempre ou mis casteln ca galego Galicia 65,36 34,64 Pontevedra nororiental 83,19 16,81 Centro Alumnos 72,99 21,84

Outro caso

5,17

Hai dous anos realizramos outro cuestionario, tamn entre todo o alumnado da ESO, no que faciamos a pregunta de cal era a lingua que se falaba na sa casa. Os resultados que obtivemos daquela aparecen neste diagrama de barras. Podemos comprobar unha gran coincidencia cos que estamos tratando nesta epgrafe. Se nos resultados do curso 2011-12 2011 12 sumamos s galego e mis galego, obtemos un total de 69,4%, moi prximo ao 72.99% do cuestionario 2013-14. 2013 14. Isto reforza a fiabilidade dos nmeros obtidos polas nosas nosas sondaxes sociolingsticas. Lembramos tamn que comprobaramos que a lingua dos rapaces na casa coincide coa que falan os seus familiares case de forma exacta. Isto lvanos a insistir na importancia da transmisin nsmisin no mantemento do uso e o coecemento da da lingua de noso e o fundamental que reforzar a continuidade desa transmisin.

33

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

Dndolle valores numricos a 1=s casteln, 2=mis casteln, 3=igual, 4=mis galego e 5=s galego, obteramos un valor de 3,81 para a lingua que se fala na casa do alumnado lumnado da ESO segundo os resultados do curso 2011-2012. 2011 e) Porcentaxe de uso segundo a lingua que lle falaban os seus avs cando eran nenos Nesta cuestin temos dificultades para obter conclusins debido a que ana nosa enquisa abrimos a posibilidade de responder outro caso. Fixmolo coa intencin de que escolleran esta opcin os alumnos estranxeiros que falan unha lingua distinta do galego e do casteln pero a elevada porcentaxe de escollas desta resposta, un 13%, indcanos que houbo respostas fra deste ste caso especfico. Non nada fcil explicar a diferenza para o uso do galego por parte dos avs entre os datos do centro e os comarcais. De todas formas consttase un maior uso do casteln por parte dos pais do noso alumnado (22%) fronte ao 11% atribudo atribudo aos avs.

Os meus avs falaban conmigo


100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 87% 76%

Pontevedra nororiental 13% 11% 13% Centro alumnos

En galego sempre ou mis galego ca casteln

En casteln sempre ou mis casteln ca galego

Outro caso

Persoas segundo a lingua que lles falaban os seus avs cando eran nenos Porcentaxe En galego sempre ou mis galego ca casteln Pontevedra nororiental Centro alumnos 86,86% 75,86% En casteln sempre ou mis casteln ca galego 13,14% 11,49% 12,64% Outro caso

f) Porcentaxe de fogares nos que todos os seus membros de 5 ou mis anos falan habitualmente en galego Volvemos a obter unha cifra na vecianza do 70% para o uso familiar do galego no alumnado da ESO do IES Pintor Colmeiro. Lembremos que obtivramos un 69,4% hai dous anos e que a lingua na que lle falan os pais ao noso alumnado o galego nun 73%. importante resaltar esta coherencia pois podera parecer un resultado pouco crible por ser moito maior que os dados polo IGE 2008 2008 tanto para a comarca como para toda Galicia.

34

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

Fogares nos que todos os membros de 5 ou mis anos falan habitualmente en galego
80,00% 60,00% 42,15% 40,00% 21,78% 20,00% 0,00% Galicia Pontevedra nororiental Centro Familias 68,97%

Fogares nos que todos os seus membros de 5 ou mis anos falan habitualmente en galego Porcentaxe Galicia Pontevedra nororiental Centro Familias 21,78 42,15 68,97

g) Porcentaxe de fogares nos que ningn dos seus membros de 5 ou mis anos falan habitualmente s galego Anda que a cifra que obtivemos ivemos no noso estudo para a porcentaxe de familias nas que todos os seus membros de 5 ou mis anos flan habitualmente s casteln pequena comparada cos datos recollidos do IGE 2008, debemos destacar que estamos diante dunha significativa porcentaxe da poboacin, un 19%, que vectoriza cara a exclusin do galego. Teamos en conta que a pesar de que a ambientalidade prxima galegfona, a cada vez maior invasin asin das relacins a distancia na vida coti, afortala a expansin deste grupo social antinormalizador.

Fogares nos que todos os seus membros de 5 ou mis anos falan habitualmente s casteln
60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Galicia Pontevedra nororiental Centro Familias 29% 19% 52%

35

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

Fogares nos que ningn dos seus membros de 5 ou mis anos falan habitualmente s galego Porcentaxe Pontevedra nororiental 51, 79 Galicia 29,03 Centro Familias 18,97

3.7.Uso social do galego do alumnado As preguntas do cuestionario que se refiren a este epgrafe foron recollidas da gua editada no 2008 pola SXPL titulada A planificacin lingstica nos centros educativos a)Lingua do alumnado cos compaeiros Fixemos tres preguntas para determinar o uso social do alumnado da ESO cos compaeiros. Na primeira das cuestins observamos que o uso do galego cos compaeiros redcese respecto do que eles mesmos declaran facer en xeral ou do que fan os pais. Efectivamente, o alumnado do IES Pintor Colmeiro declara usar s ou predominantemente ntemente o galego cos compaeiros nun 53,45% mentres que esta porcentaxe para eses mesmos alumnos no uso xeral elvase a un 75,84%. Para non seren contraditorias estas cifras teriamos que conclur que a ambientalidade do centro un vector castelanizador. Acabamos de ver tamn que a porcentaxe de familias nas que todos os seus membros usan predominantemente o galego do 68,97%. Este dato reforza a anterior conclusin. Dndolle valores numricos a 1=s casteln, 2=mis casteln, 3=igual, 4=mis galego go e 5=s galego, obteramos un valor de 3,39 para a lingua de relacin cos compaeiros. Este valor menor que 3,81, o obtido para o uso nos fogares

Lingua do alumnado cos compaeiros


40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% S casteln Predomina o casteln Casteln e galego por igual Predomina o galego S galego 12,64% 9,77% 24,14% 17,24% 36,21%

36

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

b). Lingua do alumnado nos comercios Cunha distribucin de porcentaxes similar da lingua de uso do alumnado cos compaeiros temos a relativa lingua que usan nos comercios. A nica diferenza que incrementan nun 7% as respostas extremas en detrimento das centrais. O valor numrico resultante ultante tamn moi semellante, 3,34.

Lingua do alumnado nos comercios


35,00% 29,89% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% S casteln Predomina o casteln Casteln e galego por igual Predomina o galego S galego 18,39% 16,09% 11,49% 24,14%

c) Lingua do alumnado no o mdico O valor numrico 3,37 reflicte que as proporcins de uso de galego e casteln en distintos ambientes mantense. Falando en termos xerais, todos estes resultados dan valores de uso para o predominio do galego que estn 20 puntos porcentuais por debaixo ixo do obtido no uso no fogar ou o uso habitual.

Lingua do alumnado no mdico


35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% S casteln Predomina o casteln Casteln e galego por igual Predomina o galego S galego 8,62% 16,67% 24,71% 21,26% 28,74%

37

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

3.8. Valoracin do alumnado da normalizacin do galego no ensino. As preguntas do cuestionario que se refiren a este epgrafe foron recollidas da gua editada no 2008 pola SXPL titulada A planificacin lingstica nos centros educativos a)As matemticas pdense aprender en galego Ao darlle e os valores numricos s respostas obtemos unha puntuacin puntuacin media bastante alta: 4,17. Outra vez volvemos a atopar un 73% de alumnos que se manifestan favorables aprendizaxe das matemticas en galego. O preocupante est da outra banda, un 10% dos alumnos cos prexuzos suficientes como para exclur ao galego ga dunha materia como as matemticas.

As matemticas pdense aprender en galego


70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Total desacordo Bastante en desacordo Indiferente Bastante de acordo Total acordo 5% 5% 17% 15% 58%

b) A adquisicin de das (ou mis) linguas enriquece O enunciado proposto ten poucas posibilidades de argumentacin en contra. Sucdelle o mesmo que ao do apartado anterior. En consecuencia as distribucins parecen parec practicamente calcadas. A valoracin numrica media de 4,28. Con todo anda temos un 5% de refractarios.

38

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

A adquisicin de das (ou mis) linguas enriquce


70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Total desacordo Bastante en desacordo Indiferente Bastante de acordo Total acordo 3% 19% 18% 59%

2%

c) Gustarame recibir mis clases en galego Nesta cuestin a valoracin numrica media baixa ata o 3,27. O valor indica unha pequena aposta por un incremento de horas de clase en galego. Como caba esperar, incremntase especialmente a cantidade de indiferentes. O resto moi complicado de valorar, entre outras razns porque teriamos que debullar cal a distribucin de aulas impartidas en cada cada lingua a cada grupo para poder contextualizar mellor as respostas. Con todo obsrvase un preocupante 17% de alumnos que se posicionan en contra do incremento do nmero de aulas en galego. Pensamos que non se pode atribur esta porcentaxe en exclusiva a unha actitude de rexeitamento total da lingua. Moi probablemente entre en xogo a inseguridade que poidan ter a desenvolverse en galego.

39

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

Gustarame recibir mis clases en galego


40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 10% 5% 0% Total desacordo Bastante en desacordo Indiferente Bastante de acordo Total acordo 7% 16% 34% 27%

3.9.Valoracin do alumnado da normalizacin social. As preguntas do cuestionario que se refiren a este epgrafe foron foron recollidas da gua editada no 2008 pola SXPL titulada A planificacin lingstica nos centros educativos a) O galego unha lingua axeitada para os videoxogos Estamos diante doutro enunciado de difcil refutacin. Porn demstrase un grao importante de oposicin. Evidnciase que boa parte do alumnado ten asumidas funcins distintas segundo a lingua da que se trate. Aqu evidenciase outro aspecto que se e debe traballar desde o Equipo de Normalizacin. Cmpre poer de manifesto o que sucede e desear estratexias para atacar os prexuzos asociados exclusin do galego de determinadas funcins. Entre outros aspectos hai que procurar ligazns entre o uso do galego e as novas tecnoloxas. O valor numrico medio obtido de 3,22, un pouco superior media (3)

40

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

O galego unha lingua axeitada para os videoxogos


30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Total desacordo Bastante en desacordo Indiferente Bastante de acordo Total acordo 4% 23% 18% 28% 27%

b) O ensino en galego axuda a aumentar o prestixio social desta lingua O resumo medio numrico da valoracin dada polo alumnado da ESO de 4,19. As respostas contrarias afirmacin demostran ignorancia en aspectos socioligsticos. As indiferentes indican un alleamento da cuestin que normalmente unha toma de postura asociada ao abandono da lingua minorizada.

O ensino en galego axuda a aumentar o prestixio social desta lingua


60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Total desacordo Bastante en desacordo Indiferente Bastante de acordo Total acordo 3% 4% 17% 23% 53%

c) En Galicia, debera usarse mis m o galego Observamos tanto nestas respostas como na anterior unha porcentaxe dun 17% de indiferentes con respecto a situacin social da lingua.

41

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

claro o apoio que sustenta este enunciado: a valoracin numrica media de 4,44;mais tamn temos que apuntar apuntar que a puntuacin do enunciado gustarame recibir mis clases en galego era de 3,27. Isto , hai apoio a un incremento do uso do galego, pero este apoio non se sustenta da mesma maneira cando se lles propn un incremento que os implique directamente.

En Galicia, debera usarse mis o galego


80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Total desacordo Bastante en desacordo Indiferente Bastante de acordo Total acordo 3% 1% 17% 12% 68%

d) O uso do galego establecido na lexislacin suficiente Este enunciado o nico modificado respecto dos recollidos da gua A planificacin lingstica nos centros educativos. As razns para esta modificacin son suficientemente claras para todo aquel aquel que tea algo de coecemento da poltica lingstica dos ltimos anos. A gua est editada no 2008 e foi unha das propostas elaboradas ao abeiro do decreto 124/2007 tal e como se indica reiteradamente na nomeada gua. Daquela o debate poltico estaba en se o uso do galego establecido por ese decreto era necesario. Nas circunstancias actuais, cun establecemento do uso do galego para o ensino cheo de prohibicins, non tera sentido preguntar pola necesidade, senn pola suficiencia. A media numrica das respostas respostas 2,59 indica un importante grao de desacordo. Teamos en conta que os que responden ao cuestionario son alumnos de entre 12 e 16 anos e que polo tanto teen pouca capacidade de anlise das problemticas sociais. O normal dentro dun grupo destas caractersticas caractersticas obter un ndice alto de conformidade polo que se detectamos unha actitude contraria suficiencia lexislativa, podemos afirmar que o dato indicativo de que existe unha posibilidade nada desprezable de reflexin sobre o estado social da lingua lingua tan pronto como adquiran esas capacidades.

42

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

O uso do galego establecido na lexislacin suficiente


35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% Total desacordo Bastante en desacordo Indiferente Bastante de acordo Total acordo 2% 19% 11% 22% 29%

3.4.O Profesorado
O galego a lingua habitual do profesorado, que ten, en xeral, un elevado nivel de capacitacin para empregar o noso idioma na actividade docente as como disposicin para facer cursos de reciclaxe e actualizacin. As actitudes cara utilizacin do galego no mbito educativo e as actitudes cara normalizacin social do galego son, en xeral, positivas. O perfil sociolingstico do profesorado esencialmente galegofalante, posundo competencias etencias e actitudes suficientes para impartir a docencia en galego.

3.5. O alumnado
O galego a lingua habitual do alumnado na sa vida coti, tanto no seu mbito escolar coma familiar. A competencia comunicativa en galego que traen da etapa anterior , en xeral, boa. Os alumnos procedentes doutros pases incorpranse progresivamente aprendizaxe do galego. A rea na que reside o noso alumnado galegofalante. Isto significa ter gaados varios chanzos pois representan unha proporcin pequena aqueles que carecen de prctica nas diversas competencias lingsticas. Porn a ningun se lle pode escapar que a consideracin que o alumnado ten da lingua galega non est altura das linguas hexemnicas. Faremos unha descricin das actitudes comns que segundo Formoso For Gosende son as caractersticas do estudantado de secundaria dun contexto galegfono. Inseguridade. Anda que tanto a competencia oral como escrita da gran maiora do alumnado aceptable teen a conciencia de posur unha competencia mis baixa. Esta actitude lvaos facilmente ao abandono do uso do galego. Para atacar estes prexuzos cmpre que aprendan a diferenciar entre fala e lingua e a ser permisivos cos trazos dialectais as como a asumir como propio o estndar. Unha palabra que deberamos eliminar do vocabulario de toda a comunidade educativa castrapo.

43

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14 2013

Cmpre unha reivindicacin da calidade lingstica e destacar a importancia da norma para un uso formal. Cmpre tamn que se asuma que en distintos contextos sanse falas distintas. Amabilidade ou submisin lingstica. Este prexuzo parte da consideracin de inferioridade do galego con relacin ao casteln. Isto ten moito que ver con estar o galego marcado como lingua dunha clase social inferior. Pensemos que a un castelnfalante permteselle mostrar a sa ignorancia do galego para as exixir un cambio de lingua no seu interlocutor. O cambio de papeis pode ser unha estratexia moi efectiva para tratar esta actitude. Rexeitamento do acento galego. A falta de aprecio pola lingua propia pode levar a moitos rapaces a avergonzrense do seu acento galego falando casteln. As medidas correctoras deste prexuzo pasan pola afirmacin identidaria. Con todo, nas zonas nas que est mis implantado o uso do galego, o propio prexuzo leva ao rexeitamento a aqueles que falan casteln con acento galego. Isto parte de que asumen que a fontica castel debe ser neutra. Rexeitamento da normalizacin. Nas zonas galegofalantes existe a conciencia errnea de que teen importantes deficiencias no coecemento do casteln. A impostura, o emprego forzado do galego na vida pblica ou no ensino moi facilmente detectable e acta como diglosia inversa. Pode levar ao rexeitamento das medidas de discriminacin positiva para o galego se non se identifican as actitudes desprezativas de quen fai ese tipo de usos. Lingua do rural. A identificacin do galego como lingua do rural ten como corolario o seu abandono tan pronto como un se traslada a un mbito urbano. Este discurso lgase co galego como lingua intil, unha lingua que pecha oportunidades. Cmpre insistir en que todos os que saben galego, tamn saben casteln. O contrario non certo. Lingua do nivel social baixo e do rexistro coloquial. Trtase da identificacin do uso do galego por ruralismo. Fronte a isto pdese destacar o uso do galego por galeguismo, destacando o uso dunha lingua de calidade por parte de personaxes pblicos. Lingua como marca de ideoloxa nacionalista. Esta identificacin pode ser unha razn para que unha parte dos galegofalantes deixen de empregar a lingua para que non os relacionen cunha determinada ideoloxa. Fronte a esta percepcin podemos botar man da ideoloxa conservadora da maiora da poboacin adulta do rural, claramente galegofalante. Lingua pouco til. Asmese o casteln como lingua franca e isto trae como consecuencia directa a anulacin do galego por intil. Considrase as mis necesario aprender casteln que galego, e no caso de aprender linguas, estmase preferentemente a lingua franca internacional, o ingls. A resposta pasa por trasladar a necesidade de ter firmemente asentado o coecemento da lingua propia. Sen ter esta premisa ben asentada non ten posibilidades de xito o uso do argumentario contra os prexuzos. Un aspecto moi relevante cando se fala da utilidade da lingua o da utilidade laboral. Normalmente as primeiras referencias que fai o alumnado sobre a falta de utilidade do galego teen que ver co seu uso no mbito laboral. Hai varios aspectos a desenvolver. Un deles ten que ver coa idea de que se marchas por a fra, non te vas

44

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14

entender en galego. Outra, mis achegada realidade social, recorre a descricins de situacins de imposicin do casteln nos traballos. Para tratar estas posturas podemos partir da proximidade do galego co portugus e co casteln, cunha enorme cantidade de falantes no mundo (608 millns segundo o Ethnologue [1] , [2] ), o que nos levara a partir dunha vantaxe relacional internacional, non dunha desvantaxe. Por outra parte, cmpre que o alumado coeza os seus dereitos de uso do galego sobre a base do orgullo nunha cultura milenaria.

45

Estudo sociolingstico do IES Pintor Colmeiro. 2013-14

Você também pode gostar