Kapitulli 1

Pse studjojm financn, Sistemi financiar, Trendet e zhvillimit n financ.

T jap prkufizimin mbi financn. T shpjegoj ve e ve disa nga konceptet themelore n financ. T tregoj format themelore t organizimit t financs. T shpjegoj dhe t radhit objektivat e sistemit financiar. T shpjegoj trendt e zhvillimit n financ.

Financa prbn procesin e alokimit t fondeve n form t kredis, huave, dhe kapitalit t investuar n ato entitete ekonomike t cilat kan nevoj pr fonde shtes dhe q mund ti prdorin ato n mnyr m produktive. Financa prfshin tr procesin lidhur me prdorimin, administrimin dhe transferimin e parave ndrmjet individve, bizneseve, institucioneve financiare, tregjeve financiare dhe qeverive. Financa sht shkenca mbi menaxhimin dhe administrimin e paras, dhe ka aspektin e saj teorik dhe at praktik.

Aktiviteti i financs sht aplikimi i nj strukture teknikash t cilat i prdorin individt, firmat dhe qeverit, pr t menaxhuar punt e tyre financiare, veanrisht ndryshimet ndrmjet t hyrave dhe shpenzimeve dhe riskun e investimeve.

Termi financ inkorporon m vete kto kuptime:

Studimin e paras dhe t aktiveve tjera; Menaxhmentin e atyre aktiveve; Profilimi dhe menaxhimi i riskut t projekteve; Si folje, "t financoj" sht t mbledh fonde pr aktivitetin n biznes.

Financat personale trajtojn shtjet si jan: Sa para do t nevojitn pr individin apo familjen n periudhat e ndryshme n t ardhmen? Si do t sigurohen kto fonde financiare? Financat personale trajtojn dhe merren kryesisht me buxhetin familjar, investimet e kursimeve personale, dhe prdorimin e kredive pr konsumatorin.

Financat e biznesit jan form e ekonomiksit t aplikuar e cila prdor t dhnat kuantitative nga kontabiliteti, metodat statistikore, dhe teorin ekonomike, n prpjekje t optimalizoj objektivat e korporats ose entitetit tjetr t biznesit. Financat e biznesit menaxhojn dhe administrojn operacionet dhe transaksionet financiare t firmave n biznes.

Financat e vendit, shtetit, regjionit, bashkis, apo komuns, quhen financa publike. Financat publike menaxhojn dhe administrojn operacionet dhe transaksionet financiare t shtetit, dhe at n nivelin lokal, shtetror dhe federal.

Identifikimi i shpenzimeve t nevojshme t entitetit t sektorit publik; Burimet e t ardhurave t atij entiteti; Procesi i parashikimit t buxhetit; Emetimi i borxhit (obligacione t qeveris, obligacione bashkiake), pr financimin e projekteve t punve publike.

N prgjithsi financa sht zhvilluar n katr segmente kryesore: Financat e biznesit, Investimet, Institucionet financiare, Financat ndrkombtare.

Financat e biznesit, shpesh emrtohen edhe si financa t korporatave. Emrtimi financa t korporatave prdoret shpesh vetm pr segmentin shum me rndsi t financs s biznesit, q merret kryesisht me trajtimin teorik t fushs s financs q i prket menaxhmentit financiar n nivel t korporatave. Edhe pse idet financiare dhe parimet baz q trajtohen n kuadr t financs s korporatave prbjn fundamentin teorik mbi t ciln zhvillohet teoria dhe praktika financiare e korporats, e vrteta sht se ato mund t aplikohen dhe prdoren edhe n operacionet e entiteteve tjera t biznesit. Megjithat prdorimi i emrtimit financat e biznesit sht m prcaktor dhe gjithprfshirs.

Investimet, kryesisht merren me trajtimin e aktiveve financiare si jan aksionet dhe obligacionet. Sipas teoris s investimeve, investimi sht sakrifica e disa vlerave t tashme t sigurta pr vlera t ardhshme t rritura, ndoshta t pasigurta. N baz t ktij prkufizimi del se dy jan atributet kryesore t investimit: koha dhe risku. Koha n kuptimin se sakrifikohen vlera t tashme pr vlera t ardhshme, kurse risku n kuptimin se sakrifikohen vlera t sigurta pr vlera t pasigurta. Kompensim pr kohn dhe pasigurin jan gjithnj vlerat e ardhshme t rritura, t cilat konkretizohen prmes rrjedhjeve t arks.

Procesi investues; Ambienti i investimeve: Letrat me vler, tregjet financiare, ndrmjetsit financiar; Strategjit investuese; Kthimi dhe matsit e tij; Risku potencial dhe matja e tij; mimi i aktiveve financiare; Teoria e portofolit efecient, etj.

Institucionet financiare jan barts kryesor t operacioneve dhe transaksioneve financiare duke u ofruar shrbime individve, bizneseve dhe qeverive. N esenc, institucionet financiare jan biznese t cilat merren kryesisht me veprimtari dhe aktivitete financiare. T tilla jan bankat komerciale, bashkimet e kursimit, bashkimet e kreditit, shoqrit e sigurimit, fondet e pensioneve, etj.

Edhe pse operacionet e donjrs nga kto institucione jan t ndryshme, e prbashkt e t gjitha institucioneve financiare sht se ato huazojn fonde dhe i prdorin ato duke u akorduar hua individve, bizneseve dhe qeverive, t cilt kan nevoj pr fonde shtes. Ato jan n rolin e ndrmjetsve financiar pr t ndrlidhur krkesn pr fonde financiare me ofertn e tyre, duke transferuar fondet nga zotruesit e paras, q aktualisht nuk i prdorin, tek huamarrsit t cilt kan nevoj pr fonde shtes.

Institucionet financiare qndrojn midis ofruesit prfundimtar dhe prdoruesit prfundimtar t fondeve financiare, dhe lehtsojn lvizjen e paras dhe kredis midis ofruesve dhe prdoruesve.

Financat ndrkombtare si segment i veant i financs, n fakt jan vazhdim i do njrs nga fushat q trajtuam m sipr: financs s biznesit, investimeve dhe institucioneve financiare, por tani n ambientin dhe kontekstin ndrkombtar. N fakt financat ndrkombtare prbjn segment special brenda do njrs nga kto tre fusha.

Financa dhe Ekonomiksi Financa dhe Kontabiliteti Financa dhe Marketingu Financa dhe Menaxhmenti Financa dhe Matematika financiare

Sistemi financiar Struktura e sistemit financiar

N do ekonomi t zhvilluar, Sistemi Financiar sht i kompozuar nga individt (familjet), bizneset, ndrmjetsit financiar, dhe qeverit.

N fakt t gjith kta pjesmarrs n sistemin financiar, jan edhe agjent ekonomik t cilt qndrojn n themel t aktivitetit ekonomik.

Sistemi Financiar sht i kompozuar nga: Individt (familjet), Firmat n biznes, Qeveria, Ndrmjetsit financiar

Individt jan t bashkuar n familje. Familja sht nj bashksi njerzish q bjn jet t prbashkt dhe marrin vendime t prbashkta ekonomike dhe financiare. Antart e familjes quhen ndryshe edhe konsumator.

Firma n biznes prfaqson njsin baz q prdor faktort e prodhimit pr t prodhuar mallra dhe shrbime q i shet te firmat e tjera, familjet ose qeverit. Pr kt arsye firma me t drejt quhet ndryshe edhe prodhues.

Termi qeveri prdoret n teorin ekonomike n nj kuptim t gjer dhe prfshin npunsit publik, agjencit, organet qeveritare dhe organizmat e tjera q jan nn kontrollin direkt t qeveris.

Ideja themelore e kuptimit t termit qeveri sht se t gjitha organizmat dhe agjencit q prfshihen n qeveri, kan fuqi politike e ligjore pr t ushtruar kontroll mbi agjentt ekonomik individual dhe mbi tregjet.

Ndrmjetsit financiar jan institucione si jan bankat, shoqrit e sigurimit, fondet e prbashkta, fondet pensionale, dhe shoqrit e financimit, t cilat mbledhin fonde nga individt dhe firmat e biznesit t cilt zotrojn kursime, e m pas ato ua japin hua individve, firmave t biznesit dhe qeverive, t cilat krkojn fonde financiare shtes pr financimin e operacioneve dhe projekteve investuese. Ndrmjetsit financiar ndihmojn individt dhe firmat e biznesit t marrin pjes n tregjet financiare, ndonse n mnyr indirekte.

Lvizja n vler e aktivitetit ekonomik, sht e lidhur me sektorin financiar t ekonomis, i cili realizon kalimin e mjeteve monetare nga nj subjekt ekonomik n nj tjetr. Nj pjes e t ardhurave t disponueshme prdoren pr konsum, kurse pjesa tjetr kursehet pr tu konsumuar m von.

Tregu financiar prfaqson kalimin e drejtprdrejt t fondeve t huajtshme nga huadhnsit te huamarrsit nprmjet shitblerjes s aktiveve financiare. Aktivet financiare, n thelb, jan kontrata midis huadhnsve dhe huamarrsve t cilt, sipas kushteve t huadhnie-huamarrjes, paraqiten n forma t ndryshme. Kto kontrata shiten dhe blihen n tregun financiar duke prfaqsuar n kt mnyr forma t ndryshme t lvizjes s pasurive financiare.

N do ekonomi kombtare manifestohen kryesisht tri forma t lvizjeve financiare. Kto jan: Lvizjet financiare t tregut; Lvizjet financiare fiskale dhe Lvizjet financiare me karakter rregullues.

Ambienti ligjor
Nj mori ligjesh rregullojn emetimin e instrumenteve t borxhit dhe t kapitalit aksionar.

Ato gjithsesi rrisin kostot e emetimit t instrumenteve financiare t tregjeve publike, por gjithashtu ato sigurojn edhe mbrojtje pr investitort, dhe rrisin vlern e letrave me vler.

Globalizimi Derregullimi Instrumentet inovative Teknologjia Regjistrimi i pakove t huave si letra me vler (Securitization)

far studion financa dhe cilat shtje i adreson? Cili sht aktiviteti i financs? Cilat jan fushat themelore t financs? Si prkufizohen financat personale? far kuptoni me financa t biznesit? Pse ekziston emrtimi financa publike? Pse financa aplikohet edhe n fondacionet e bamirsis dhe n organizatat jofitimprurse? far sht raporti ndrmjet financs dhe ekonomis financiare? far studion ekonomia financiare? Themi se financa shikon prpara ndrsa llogaritaria shikon prapa. Pse? Themi Matematika financiare e ndihmon financn? Pse? Si prkufizohet sistemi financiar dhe cilt jan pjesmarrsit kryesor t tij?

Nga cilat aspekte mund t trajtohet financimi i aktivitetit ekonomik? far paraqet lvizja n vler e aktivitetit ekonomik? N themel t sistemit financiar dhe t aktivitetit ekonomik qndrojn agjentt e njjt. Cilt jan ata? Si prkufizohet ndrmjetsimi financiar? Cilt jan ndrmjetsit kryesor financiar? Cilat jan objektivat kryesor t politiks financiare eficiente? Cilat jan burimet e financimit t aktivitetit? Radhitni burimet e financimit t brendshm dhe burimet e financimit t jashtm. Prpjestimin relativ ndrmjet burimeve t financimit e influencojn disa faktor. Tregoni disa prej tyre. Cili sht dallimi ndrmjet burimeve publike dhe burimeve private t financimit?