474

BLM 46 OK

46
ok 4 ana tipe ayrlabilir:
1234Hipovolemik ok Septik ok Kardiyojenik ok Nrojenik ok

OK

ok, en basit ve genel tanm ile periferik dolam yetmezlii ya da yetersiz doku perfzyonudur. Temel sorun, dolam sistemi yolu ile hcrelerin metabolik gereksinimlerini karlayabilecek yeterli perfzyonun salanamamasdr. Bu nedenle normal hcresel metabolizma gerekletirilememekte, ilerleyen metabolik dengesizlik hcre membran ilevlerini bozmakta ve sonuta hcre lm ortaya kmaktadr.

HPOVOLEMK OK: Nedenleri:

Ani ve ar kanama: ar gastrointestinal kanamalar, travmatik d kanamalar,aort anevrizmas yrtlmas, retroperitoneal kanamalar gibi. Ar sv kayplar: geni yanklar; peritonit, pankreatit, intestinal obstruksiyonlar gibi hastalklara bal; ar kusma ve ishale bal sv kayplar.

Klinik bulgular:

Nabz hzl ve yzeyeldir. Ekstremiteler souk ve soluktur. Solunum hzl ve yzeyeldir. Vcut scakl dmtr. Susuzluk hissi grlr.

OK BLM 46

475

ok evreye ayrlarak incelenebilir:

1. Kompanse ok dnemi: kalp debisi ve kan basncndaki ilk d sempatoadrenerjik etki ile dengelenmitir. Belirti ve bulgular iddetli deildir. Bu dnemde organ ilev bozukluklarna ilikin bulgu yoktur, anksiyete dikkati ekebilir. 2. Dekompanse ok dnemi: organizma vital organlarn perfzyonunu salamakta yetersiz kalmaya balar. Kan basnc dm, nabz filiform hale gelmitir. Deri terli, souk ve soluktur. 3. rreversibil (ge) ok dnemi: ileri derecedeki vasokonstriksiyon ve kalp debisi dkl, doku perfzyonunu hcre membrannn ilevlerini bozacak dzeye getirmitir. Ayrca akm dkl kann hcresel elemanlarnn agregasyonuna ve sonuta yer yer akmn durmasna neden olmutur. Hipoksinin, asidozun, toksik maddelerin, serbest lizozomal enzimlerin etkisiyle kompanzasyon mekanizmalar -bu aamada- arter basncn vital organ perfzyonlarn salayacak dzeyde tutamaz hale gelmitir. Bbrek dolamnn bozulmas akut tbler nekroza, gastrointestinal iskemi mukozal kanama ve bakteri translokasyonuna, miyokardiyal iskemi ise kontraktilitenin azalmas ile hipotansiyon ve kalp debisi dkl asndan ksr dngye neden olmutur. Bu aamada artk organizmada geriye dnmez hasarlar ortaya kmaya balamtr.

Yerlemi Hipovolemik okta Hemodinamik Parametrelerdeki deiiklikler:

1. Nabz hznda artma. 2. Arteriyel kan basncnda dme. 3. Ortalama arteriyel basnta dme. 4. Santral venz basnta dme. 5. Pulmoner arter ve pulmoner arter ortalama basncnda dme 6. Pulmoner arter ke basncnda dme. 7. Kalp debisinde azalma. 8. Sistemik vaskler dirente artma. 9. Arteriyel-venz oksijen ieriinin farknda (a-v o2) artma. 10. Total oksijen tketiminde azalma.

Hipovolemik okta Tedavi:

1. Sv tedavisi. Balangta ne verilmesi gerektii tartmaldr. Ancak genel kural hasta ne yitirdi ise replasman da ayn sv ile yaplmaldr. Balangta ekstraselller sv kayb elektrolit solsyonlar ile karlanmaldr. Ringerli laktat solsyonu. okta sv ressitasyonu iin en sk kullanlan dengeli tuz solsyonudur (kristalloid). eriindeki laktat karacierden ilk geite hzlca bikarbonata dnt iin serum pHsnn normale daha hzl dnmesini salar. Kolloid solsyonlar. Yaplan pekok almada kolloid solsyonlarn ressitasyon, sv gereksinimi, komplikasyonlar, hastanede kalma sresi ve mortalite asndan kristalloid solsyonlara stnl gsterilememitir. 2. Vasoaktif ilalar. Hipovolemik okta kan basncn ykseltmek iin erken dnemde vazokonstriktr ila kullanlmas kontrendikedir. zellikle de sv tedavisi yaplmadan ve yeterli intravaskler volm salanmadan bu ilalarn kullanlmas prognozu ktletirir. Yeterli sv replasman ile intravaskler volm doldurulduktan sonra arteriyel kan basnc ve periferik dolam yeterli hale gelmemise, kalbin kontraktilitesini arttran dopamin, dobutamin, izoproterenol gibi inotropik ilalar kullanlabilir. 3. Pulmoner destek ve oksijen tedavisi. Eer akcier patolojisi yoksa ve hastann yeterli solunumu varsa arteriyel O2 yeterlidir. Ancak inspiryum havasndaki O2 orann (FiO2 ) arttrmakla kann oksijen ierii arttrlabilecei iin oktaki tm hastalara maske ile O2 verilmelidir.

Oksihemoglobin dissosiasyon erisini saa kaydran (P50 deerini arttran) faktrler:

pHnn azalmas Vcut ssnn artmas PCO2nin artmas 2,3-DPGnin artmas Kortizol Aldosteron Tiroid hormonlar Pirvat kinaz eksiklii Gen eritrositler

476

BLM 46 OK

Oksihemoglobin dissosiasyon erisini sola kaydran (P50 deerini azaltan) faktrler:

pHnn artmas 2,3-DPGnin azalmas Vcut ssnn azalmas PCO2nin azalmas Karboksihemoglobin Methemoglobin Hekzokinaz eksiklii Yal eritrositler

SEPTK OK
nfeksiyon: Normal olarak steril olan konak dokunun mikroorganizmalarla invazyonuna verilen inflamatuar cevaptr. Bakteriyemi: Kanda canl bakterilerin bulunmasdr. Sistemik nflamatuar Cevap Sendromu (SIRS): eitli ciddi klinik tahribatlara verilen sistemik inflamatuar cevaptr. Aadaki koullardan iki veya daha fazlas vardr. Ate> 38C veya <36C Kalp hz>90/dk Solunum hz > 20/dk veya PaCO2 <32mmHg Beyaz kre>12000/mm3 veya <4000/mm3 veya >% 10 band formu Sepsis: nfeksiyona sistemik cevaptr. nfeksiyon ile birlikte aadaki koullardan iki veya daha fazlas vardr. Ate> 38C veya <36C Kalp hz>90/dk Solunum hz > 20/dk veya PaCO2 <32mmHg Beyaz kre>12000/mm3 veya <4000/mm3 veya >% 10 band formu iddetli (Ciddi) sepsis: Sepsisin organ disfonksiyonuna, hipoperfzyona veya hipotansiyona elik etmesidir. Septik ok: Sepsiste, yeterli sv ressitasyonuna ramen hipotansiyonun ve perfzyon bozukluklarnn devam etmesidir. En sk etkenler gram (-) bakterilerdir. Gram (-) sepsisin en sk nedenleri ise srasyla genitoriner sistem infeksiyonlar, solunum yollar infeksiyonlar ve intraabdominal infeksiyonlardr. En sk etken olan gram (-) bakteri E.colidir. Klebsiella, psdomonas, proteus, serratia ve enterobakter de sk saptanan etkenlerdir. Bacteroides trleri en sk karlalan anaerobik bakterilerdir. Septik okun fizyopatolojisi, hiperdinamik ve hipodinamik dnem olmak zere iki dnemde incelenebilir. Erken dnemde kalp debisi artm veya normaldir ve vaskler diren azalmtr. Bu dnemde a-v O2 fark da daralmtr. Bu azalma patolojik arteriyo-venz antlardan dolay O2 kullanmnn dmesine baldr. Daha sonraki dnemde miyokard depresan faktr ve bilinmeyen baka nedenlerle kalp debisi dmeye ve periferik diren artmaya balar. Hastalarda tipik olarak hipotansiyon, dk nabz basnc ve oligri geliir. Bu dnem hipodinamik dnem olarak adlandrlr. DEK OK TPLERNN FZYOLOJK ZELLKLER
ok tipi Hipovolemik Kardiyojenik Septik Hiperdinamik Hipodinamik Nrojenik CVP ve PAKB Kalp debisi Sistemik vaskler diren Venz O2 saturasyonu

OK BLM 46

477

HEMORAJK OKTAK FZK BULGULAR

Hafif (Kan hacmi<%20)
Solukluk Souk ekstremiteler Kapiller doluun azalmas Terleme Kollabe derialt venler

Orta (Kan hacmi %20-40)

Solukluk Souk ekstremiteler Kapiller doluun azalmas Terleme Kollabe derialt venler Taikardi Oligri Postural hipotansiyon Solukluk

Ciddi (Kan hacmi >%40)

Souk ekstremiteler Kapiller doluun azalmas Terleme Kollabe derialt venler Taikardi Oligri Hipotansiyon Mental durum deiiklii