Você está na página 1de 64

DITURIA ISLAME

NUMER 263 | VITI 25 | QERSHOR 2012 | REXHEP 1433 | REVIST MUJORE, FETARE, SHKENCORE E KULTURORE | MIMI 1

www.dituriaislame.net

...Allahu nuk ndryshon gjendjen e nj populli prderisa ata nuk e ndryshojn vetveten e tyre...
(Er-Rad, 11)

O ju q besuat, bindjuni Allahut, respektoni t drguarin dhe prgjegjsit nga ju. Nse nuk pajtoheni pr ndonj shtje, ather parashtrojeni at tek Allahu (te libri i Tij) dhe tek i drguari, po qe se i besoni Allahut dhe Dits s fundit. Kjo sht m e dobishmja dhe prfundimi m i mir.
(En-Nisa, 59)

... e konsultohu me ta n t gjitha shtjet, e kur t vendossh, ather mbshtetu n Allahun, se Allahu i do ata q mbshteten.
(Ali Imran, 159)

Kur njerzit e shohin zullumqarin-despotin q po bn padrejtsi dhe ata nuk e pengojn , sht dro se shum shpejt Allahu do ti prfshij me ndshkimin e Tij.
Transmeton Ebu Davudi nga Amr Ibn Hushejmi

DITURIA ISLAME

Prmbajtja 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

Veriut t vendit duhet ti qasemi me maturi e menuri, pa emocione, me durim e mirkuptim f5 myftIu I Kosovs, mr. naIm trnava Komentimi i sures ErRrahman f7 saBrI Bajgora Israja dhe Miraxhi f10 mr. ajnI sInanI Si filloi frymzimi hyjnor - drgata (2) f13 Dr. scI. musa vIla Xhafer Ibnu Ebi Talibi r.a. f15 Dr. faHrusH rexHePI Reflektime kuranore f18 mr. aDnan sImnIca Meka dhe Qabeja burim dhe qendr shpirtrore e bots f21 mr. muHIDIn aHmetI Premtimet dhe prgzimet nga aktualiteti rizgjimi i ymetit Islam f25 seDat IslamI

Ixhara - Lizingu/ Qiradhnia f29 Dr. Islam HasanI Zekati i mineraleve (metaleve), pasurive nntoksore dhe thesareve t fshehura f31 Mr. Ejup Haziri LIBIA f34 mr. samIr B. aHmetI Sami Frashri pr qytetrimet (1) f37 Prof. Dr. meHDI PolIsI Bota myslimane nn dominimin kolonial, rreth viteve 1920 f40 malIse rutHven & s azIm nanIjem Vizita e Kudsit f41 HuDa salIH N Bursa t Turqis Letrsia krahasimtare teoria, metoda dhe aplikimi f43
Atdhe Ibrahimi

Medreseja e Prishtins fiton bindshm n konkursin ndrkombtar pr njohuri n gjuhn arabe f51

N nj konkurrenc t fort, prfaqsuesit e medreses s mesme Alaudin doln bindshm m t mir, duke zn n dy kategori vendin e par, kurse n nj vendin E vrteta rreth Isait a.s e dyt. Rezultati i arritur n Bursa, prveq sht nj sukses n arenn ndrkombtare, madje n nj f27 konkurrenc t fort, po sht treguesi m i mir pr fejsal sPaHIu punn q bhet n medreset tona.

Kujdesi dhe zhvillimi i pasuris s jetimit prej shkndijave t Ligjit hyjnor islam f44 DrIton arIfI Dhe njeriu u mashtrua! f48 Feim Hoxha

DITURIA ISLAME / REVIST MUJORE, FETARE, SHKENCORE E KULTURORE / Boton: Kryesia e Bashksis Islame t Kosovs, Prishtin. Kryeredaktor: Mr. Rexhep Suma / Redaksia: Driton Arifi, Mr.Ejup Haziri, Fitim Flugaj, Mr.Imer Hajdini, Dr. Islam Hasani, Kasim Grguri, Muhamed Mavraj dhe Sedat Islami. Gazetar n redaksi: Ramadan Shkodra / Lektor: Isa Bajinca / Korrektor: Skender Rashiti / Redaktor artistik, teknik dhe operator kompjuterik: Edib Ali Agagjyshi. Adresa: Dituria Islame, rr. Bajram Kelmendi nr. 84, 10000 Prishtin / Tel&Fax: 038 224 024 / email: dituriaislame@hotmail.com / dituriaislame@yahoo.com www. dituriaislame.net /Parapagimi: Evrop 25 / Amerik 40 USA$ / Shtypi: Shtypshkronja Iliri, Prishtin / Dorshkrimet dhe fotot nuk kthehen!

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Editoriali

Israja dhe Miraxhi qetsim dhe nderim pr Muhamedin a.s.


Shnimi i ndodhis s Isras dhe Miraxhit do t vazhdoj t mbes nj burim nga i cili myslimant prfitojn msime e studime t panumrta si dhe do t mbetet nj zile e cila do tu prkujtoj prore rolin q kan ndaj vetvetes s tyre, fes s tyre,dhe njerzve n prgjithsi. Para ksaj ngjarjeje t madhe njerzore, edhe gjenit kan mbetur t mahnitur e t habitur. Kjo mrekulli bri q armiqt e Islamit t ndaheshin n dy kampe, n ata q dyshojn pr ngjarjen, dhe n pjesn tjetr q e besojn. Dhe ktu vjen dhe i shuan t gjitha dyshimet ajeti kuranor: Pa t meta sht Lartmadhria e Atij q robin e Vet e kaloi n nj pjes t nats prej Mesxhidi Haramit (Qabes) gjer n Mesxhidi Aksa (Bejti Mukaddes), rrethinn e s cils Ne e kemi bekuar, (ia bm kt udhtim) pr tia treguar atij disa nga argumentet Tona. Vrtet, Ai sht Gjithdgjuesi, Gjithvzhguesi.(El Isra,1). Kurse n nj sure tjetr, Allahu rrfen kt ngjarje duke thn: Pasha yllin kur bie (prej s larti posht)! Shoku juaj (Muhamedi q ju e njihni) nuk ka humbur, e as q ka devijuar (nga e vrteta). Dhe ai nuk flet nga dshira e tij. Ai (Kurani) nuk sht tjetr pos shpalljes q i shpallet. At ia msoi, ai fuqiforti (Xhibrili). Q ka mendje precize dhe q u prqendrua n formn e vet (reale). Dhe ai (Xhibrili) ishte n horizontin e lart (nga lindja). Pastaj u lshua dhe iu afrua. E ishte afr sa dy harqe (dy kute) apo edhe m afr. Dhe i shpalli robit t Tij at q ia shpalli. Zemra nuk e mohoi at q pa (me sy). A po i bni polemik atij pr at q ka par? At (Xhibrilin) e ka par edhe hern tjetr. (E ka par tek Sidretul Munteha, pran s cils sht Xhennetul Meva (kopsht strehimi). Ather kur Sidrn e mbuloi ka e mbuloi. Shikimi (i Muhamedit) as nuk lakoi e as nuk tejkaloi. Ai (Muhamedi) vrtet, pa disa nga shenjat m t mdha t Zotit t vet. (EnNexhm, 1-18) Me an t ktij udhtimi hyjnor, Allahu dshmoi dhe u tregoi pabesimtarve se robin e Vet nuk e l dhe se, pas vshtirsive, vjen lehtsimi. Nj nga ngjarjet q la gjurm t pashlyer n historin e Muhamedit a.s., ishte vdekja e mbshtetsit t tij, mbrojtsit nga sulmet e egra t mushrikve, xhaxhait t tij Ebu Talibit, dhe bashkshortes s par, burimit t rehatis shpirtrore e familjare, Hatixhes r.a.. Kto pikllime bn q Muhamedi a.s. t ndrronte vendin e thirrjes pr Allahun Nj (Mekn, vendin m t dashur t tij) duke vajtur n Taif, ku ndoshta do t gjente prkrahs t ksaj feje. Megjithkt, taifasit refuzuan thirrjen e tij, duke vazhduar edhe m tej dhe, n shenj urrejtjeje e hakmarrjeje, i organizuan fmijt e tyre pr t hedhur gur mbi trupin e bekuar t Muhamedit a.s. dhe, nga goditjet e gurve, nga trupi filloi ti rridhte gjaku. N kt gjendje pafuqie, ai iu lut Zotit q ta ndihmonte . Kjo ndodhi n vitin 12 t pejgamberis. Pas ktyre fyerjeve dhe pas nnmimit q i bn banort e Meks dhe t Taifit, Muhamedi a.s. qetsohet e ngushllohet dhe nderohet me ftesn q i bri Allahu xh.sh. pr tu takuar me t n hapsirat e larta qiellore. Kjo sht nj prej muxhizeve (ngjarjeve t jashtzakonshme, mrekullive) t Muhamedit a.s., krahas muxhizes m t madhe t tij, q ishte shpallja e Kuranit, i cili ka qen e do t mbetet i paarritshm e i paprsritshm. Sipas shumics s historianve, kjo ngjarje ka ndodhur n natn e 27 t muajit Rexheb, nj vit para se Muhamedi a.s. t shprngulej nga Meka n Medin. Kjo ngjarje, e cila quhet Isra (udhtim nate prej Meks deri n Mesxhidul Aksa (Jerusalem) dhe Miraxh (ngjitje n sferat e larta qiellore), prmendet n Kuran dhe hadith. Nga ky udhtim hyjnor, ulemat kan nxjerr dobi dhe prfitime t mdha, q jan: *Vlera dhe pozita e lart q ka Muhamedi a.s. tek i madhi Zot. *Namazi sht shtyll e fes dhe lidhja m e fort n mes robit dhe Zotit. *Mshira e Allahut ndaj robrve duke i paksuar nga 50 namaze n 5 namaze n vler t 50 namazeve. *Besimtari duhet t jet i bindur se, pas vshtirsis, vjen lehtsimi. Durimi dhe shpresa t jen synim i tij dhe Allahu do durim ndaj fatkeqsive dhe sprovave t jets, e shndrron n burim force, mirsie e els t shtegdaljes. * Myslimant duhet t kujtojn gjithmon ajetin Ti, t keqen ktheje me t mir dhe t ndjekin shembullin e tij pr t ngritur imazhin e drejt t fes s tyre, si bri profeti me popullin e Taifit . Ai nuk u lut kundr tyre, po u lut q ta udhzonte Allahu. Kjo duhet t jet gjithmon motoja jon dhe sjellja jon, n mnyr q veprimet tona t flasin pr Islamin ton dhe t jet nj mjet i mir pr t folur n opinion rreth Islamit dhe tolerancs praktike. * Islami sht fe universale dhe e till do t mbetet deri n Ditn e Gjykimit dhe kjo sht reflektuar kur Muhamedi a.s. iu b imam n namaz Pejgamberve dhe kjo neve na e ngre e rrit forcn ton dhe vendosmrin pr ta mbrojtur at, deri n Ditn e Ringjalljes. *T gjitha ato q i pa Muhamedi a.s. n kt udhtim hyjnor, t mbesin msim i prhershm i myslimanve si dhe t largohen nga gjrat e ndaluara dhe t veprojn m shum pun hallall. Sipas kalendarit m 16 qershor sht nata e Miraxhit. Le t jet kjo dat nj prkujtim i hajrit pr tr Ymetin e Muhamedit a.s.! Mr. Rexhep Suma

PJESA FETARE 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

Veriut t vendit duhet ti qasemi me maturi e menuri, pa emocione, me durim e mirkuptim

Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava mnyra t ndryshme autoritetet kosovare dhe t cenoj shtetsin e Kosovs. Kjo situat q mbretron n kt pjes t vendit ktu e 12 vjet, dhe sidomos pas 17 shkurtit 2008, natyrisht ka br q popullata shqiptare, pr shkak t presioneve t ekstremistve serb q veprojn n strukturat ilegale, t ndihet jo e sigurt, kurse komuniteti serb ka ngelur i paintegruar dhe peng i ktyre strukturave ilegale ekstremiste serbe. Si ta tejkalojm kt situat? Na ka rn t dgjojm kto dit propozime e ide nga m t ndryshmet, madje kjo sht politizuar e polarizuar pr qllime t ndryshme, mirpo mendojm se Veriut t vendit duhet ti qasemi me maturi e menuri, pa emocione, me durim e mirkuptim. Komuniteteve t asaj pjese t Kosovs q sfidojn dhe nuk njohin autoritetet e Kosovs, duhet tu argumentohet dhe tu dshmohet se bashkjetesa pran njri-tjetrit sht e mundur, se ata mund t jetojn si qytetar t lir. Shqiptarve t asaj ane u duhet ofruar siguri e nevojshme pr t jetuar n vatrat e tyre, kurse serbve u duhen ofruar integrimi dhe perspektiva n Kosov dhe n institucionet e saj. Po ashtu, komuniteti serb duhet t lirohet sa m par nga kthetrat e strukturave ilegale dhe ekstremiste serbe, n mnyr q ky komunitet t rezonoj, t vlersoj dhe t gjykoj drejt e n mnyr objektive dhe reale. Ska dyshim q pr ta br kt jan t obliguara institucionet vendore dhe ato ndrkombtare. Edhe pse, n shikim t par,

itt e fundit, Kosova dhe rajoni u prballn me disa tensione ndretnike, q pr pasoj mund t ndikojn n stabilitetin dhe sigurin e vendit ton dhe t rajonit n prgjithsi. N Veri t Kosovs, ndodhi nj rast dhun mbi familjen Haradinaj tek Tre Rrokaqiejt n Mitrovicn Veriore, q, fatkeqsisht, mori jetn e kryefamiljarit. Ky rast u cilsua si nj akt terrorist dhe ndikoi dukshm q banort e ksaj pjese t Kosovs t mos ndihen t sigurt pr familjet, pronn dhe pasurin e tyre. Humbja e nj qytetari ton t pafajshm dhe plagosja e antarve t tjer t familjes n pragun e shtpis, ka br q shum qytetar shqiptar, t brengosur pr fatin e tyre, tua kthejn shpinn shtpive dhe pronave t tyre, sidomos pas prpjekjes s pasuksesshme t policis pr t vendosur nj pik kontrolli aty. sht e drejta, situata n pjesn veriore t Kosovs sht e paqndrueshme dhe e brisht q nga paslufta, pr dallim nga pjest e tjera t Kosovs, n t cilat, me ndihmn e miqve tan ndrkombtar, sht krijuar nj realiteti i ri, jan funksionalizuar institucionet e vendit dhe jan shnuar hapa premtues n krijimin e nj klime t mirbesimit n mes komuniteteve t ndryshme. Por nj gj e till nuk mund t thuhet se po ndodh n Veri t vendit; atje ku as 12 vjet pas prfundimit t lufts dhe 4 vjet pas pavarsis s Kosovs, nuk sht instaluar rendi kushtues, nuk sht shtrir sovraniteti i vendit, ashtu si duhet. Kjo, sepse atje kemi nj popullat, e cila thjesht nuk njeh realitetin e ri dhe vazhdon t sfidoj n

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Aktialitet

ky duket si nj mision i pamundur, jemi t bindur q kjo mund t arrihet, e n kt drejtim nj kontribut t muar mund dhe duhet ta japin edhe bashksit fetare dhe prijsit e tyre, fjala sht pr Bashksin Islame dhe Kishn Ortodokse, e madje edhe pr Kishn Katolike. Prijsit fetar, n ligjratat, udhzimet e predikimet e tyre me e pr besimtart e tyre, duhet t rezervohen dhe t heqin dor nga gjuha e urrejtjes dhe e mosdurimit, nga gjuha e armiqsis dhe mris ndaj tjetrit, pr tiu kthyer udhzimeve, msimeve dhe burimeve t tyre hyjnore, pr t prdorur gjuhn e tolerancs dhe mirkuptimit. Ky sht obligim yni para Zotit dhe para popullit; ky sht misioni yn q kemi marr prsipr: q jetn n kt bot besimtarve tan tua bjm m t leht, m t lumtur dhe m t sigurt. Popujt e ktij nnqielli kan luftuar mjaft, kan vuajtur shum, jan terrorizuar e traumatizuar tej mase. Prandaj, sot sht koha q t mendojm me arsye, t jetojm n paqe e liri, t jetojm me dinjitet, t jetojm me perspektive pr nj t nesrme m t mir dhe m t sigurt pr ne, familjet tona, fmijt tan dhe brezat e rinj, t

cilve nuk u duhen ln konflikte e luftra t vazhdueshme. Ata nuk e meritojn kt. Nnqielli i Kosovs sht i shummjaftueshm pr t gjith njerzit e tij, pa dallim etnie, race e feje. N t ka vend pr t gjith ata q dshirojn t thithin ajrin e ktij nnqielli, pr t gjith ata q dshirojn ta ruajn, ta kultivojn dhe ta ndrtojn kt nnqiell. Shpresojm se tani e tutje nuk do t kemi dhun me motive etnike, shpresojm se ndaj komuniteteve tona m nuk do t ushtrohet dhun, porse do t ket paqe, harmoni, liri, prosperitet, integrim dhe prparim pr t gjith. Zoti i Madhrishm, n nj ajet kuranor, thot: O ju njerz, vrtet Ne ju krijuam ju prej nj mashkulli e nj femre, ju bm popuj e fise, q t njiheni ndrmjet jush, e ska dyshim se tek Allahu m i ndershmi ndr ju sht ai q sht ruajtur m tepr (nga t kqijat), e Allahu sht shum i dijshm dhe hollsisht i njohur pr do gj. (El Huxhurat, 13) Kurse, Halifi i dyt i myslimanve, Ymeri i drejt, prve t tjerash, mbahet mend edhe pr thnien e tij t famshme: Pse i robroni njerzit, kur ata kan lindur t lir!?

Tefsir 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

Komentimi i sures Er-Rrahman (2) Begatit dhe mirsit e mdha t Allahut ndaj njeriut
Sabri Bajgora Rrahmani - (Mshiruesi - Zoti yn), Ai ia msoi Kuranin. E krijoi njeriun. Ia msoi atij t folurit (t shprehurit, t shqiptuarit). (Er-Rrahman, 1-4)

urja Er-Rrahman sht e vetmja sure kuranore q fillon me njrin prej emrave t bukur t Allahut. Meq ka filluar me nj emr t till t madh, sht shum e natyrshme q suren n prgjithsi ta prshkoj nj frym ledhatuese e mshirs hyjnore dhe e mirsive t shumta q Allahu xh.sh. i dhuroi krijess njerzore. Kjo mshir zgjat hijet e saj freskuese n kt bot mbi t gjith, pa dallim, dhe do krijes e ndjen instinktivisht kt, ndrkoh q n botn tjetr, mshira e Allahut do ti prfshij vetm besimdrejtt. Kjo mshir e pakufishme hyjnore dhe ky kujdes i Krijuesit ndaj krijesave, pa dyshim q do t duhej t ishte shkas q njeriu n t gjitha lvizjet, frymmarrjet, pulsimet shpirtrore, e madje edhe me rrahjet e zemrs s tij, t shpreh falnderim ndaj Krijuesit t Gjithmshirshm, i Cili e krijoi, e begatoi me dituri, i zbriti Kuranin, dhe i msoi sqarimin e do gjje q ka t bj me jetn e tij n kt tok. Koment: 1. Rrahmani - (Mshiruesi - Zoti yn) Fjala Err-Rrahman e cila hap kt sure, sht nj prej emrave t bukur t Allahut dhe nnkupton mshirn dhe mirsin e Tij t pakufishme n kt bot, pa br ndonj dallim n mes t krijesave, e n kt rast as n mes t njerzve, qofshin ata besimtar apo jo. Emri Er-Rrahman sht prmendur 57 her n Kuran, ndrkoh q vetm n suren Merjem sht prmendur 16 her. Ky emr dfton pr Qensin absolute dhe me kt emr nuk identifikohet askush tjetr, prve Allahut Mshirplot.

Allahu i Gjithmshirshm thot: Thuaj: Thrrisni: Allah ose thrrisni Er-Rrahman, me cilindo q ta thrrisni (prej ktyre dy emrave), emrat e Tij jan m t bukurit, El Isra, 110) do gj n kt Univers shpreh dhe frymon drithrima mshire, prandaj edhe emri Er-Rrahman, nnkupton mshirn q prfshin gjithka t krijuar n kt univers, ndrkoh q emri Er-Rrahim, tregon mbi mshirn e veant pr krijesat e Zotit, veanrisht pr besimtart n Ahiret, n aspektin e dhembshuris e t faljes s mkateve. Mshira i ka shoqruar krijesat e Zotit q nga krijimi i Universit dhe do ti shoqroj deri n fundin e tij. Kur jemi te fillet e krijimit, i Drguari i Allahut-Muhamedi a.s. thot: Kur Zoti krijoi gjithsin, shkroi nj fjali mbi Arshin e Tij madhshtor. N t shkruhet: Me t vrtet Mshira Ime ia kalon zemrimit Tim. Allahu xh.sh. e vrteton kt thnie t Tij n ajetin 129 t sures Ta Ha, kur thot: Dhe sikur t mos ishte nj Fjal, t ciln e kemi thn, dnimi do t ishte i pashmangshm. Pa dyshim q kjo fjal sht premtimi i Tij i dhn: Me t vrtet mshira Ime ia kalon zemrimit Tim, premtim q sht shkruar akoma pa u krijuar njeriu, n vendin m t shenjt n gjithsi,. Mshira e Tij e ka tejkaluar dhe mposhtur zemrimin e Tij, dhe sht shfaqur te krijesat e Tij n at form sa q askush nuk mund ta mohoj. Ajo i ka mbushur qiejt dhe tokn, dhe me t jan mbushur zemrat e krijesave. Prmes ksaj mshire t ciln Ai e ka shprndar mes tyre, dhe e ka vendosur n zemrat e tyre, ata e mshirojn njri-tjetrin,

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Tefsir

Lidhur me fjalt:Mshira Ime ia kalon zemrimit Tim. Ibnul Kajjimi ka thn: Mshira sht baza e emrave dhe e cilsive t Zotit. Kjo pasi Zoti nuk mund t jet tjetr pos Mshirues. Dika e till sht n natyrn e Zotit, ashtu si sht dija, fuqia, aftsia, dgjimi, shikimi dhe mirsia. Mshira sht nj cilsi e prhershme e Tij. Ai ia ka br obligim Vetes mshirn, ndrsa dika t till nuk e ka thn pr zemrimin, prandaj falja sht m e dashur pr Zotin sesa ndshkimi dhe hakmarrja. Ne, kur lutemi themi: O Zot, na mshiro, pasi Ti je Mshiruesi yn dhe mos na ndshko, pasi Ti na ke n dor. Ndrsa, Imam Gazaliu n lidhje me kuptimet e emrit Er-Rrahman thot: Ky emr ka disa kuptime. S pari: Allahu I krijoi njerzit nga dashuria, s dyti: I udhzoi n Imanin e pastr, duke i br t lumtur n kt bot, s treti: Do ti bj t lumtur besimtart n Ahiret me mirsit e Tij, dhe s katrti: Knaqsia m e madhe t ciln do ta prjetojn besimtart n Ahiret do t jet t shikuarit n Madhrin e Tij. Meq pr kt cilsi dhe emr t Allahut mund t flitet shum m gjersisht, pr fund do t mjaftohemi me nj ajet, t cilin dijetart e kan quajtur si m shpresdhnsin n Kuranin famlart, i cili shpreshumburve ua kthen buzqeshjen, e t piklluarve lumturin:Thuaj: O robrit e Mi, t cilt e keni ngarkuar veten tuaj me shum gabime, mos e humbni shpresn ndaj mshirs s Allahut, sepse vrtet Allahu i fal t gjitha mkatet, Ai sht q shum fal dhe sht mshirues! (Zumer, 53) 2. Ai ia msoi Kuranin. Mirsia e par ndaj njeriut me t ciln fillon kjo sure, sht Kurani famlart. Ai sht dhurata m madhshtore nprmjet t cilit shprfaqet mshira e Mshirplotit pr njeriun. sht nj libr i prsosur, i cili ngrthen n vete t gjitha Ligjet e ksaj gjithsie dhe njkohsisht Program i jets pr njeriun, nprmjet t cilit i skicohen vijat e besimit, vlerat dhe rruga e shptimit, t ciln duhet ndjekur. Kurani ia hap njeriut ndjenjat dhe prjetimet ndaj ktij Universi, ia riprtrin dhe ia rifreskon mendimet, duke i dhn do gjje gjallrin drithruese. Vetm nprmjet ajeteve t tij, njeriu arrin t gjej qetsin shpirtrore dhe harmonin e prkryer shpirtrore me kt ekzistenc. Kurani sht pranvera e zemrave tona dhe sekreti i suksesit ton n kt bot. Ai q n zemr ka dritn e Kuranit, i tilli kurr nuk mund t mbetet n errsir. I Lartmadhrishmi n lidhje me kt thot: sht e vrtet se ky Kuran udhzon pr at rrug q sht m se e vrtet (El-Isra, 9) T msuarit e Kuranit sht shenj e mshirs s Fuqiplotit ndaj njeriut. Ky Kuran u prcoll besnikrisht tek Ymeti islam nga Muhamedi a.s., pejgamberi i mshirs, e ky nga Xhibrili

a.s. besniku i shpalljeve, e ky nga Allahu xh.sh.. Kurani famlart sht shpallja e fundit e Allahut, sht Libri q prmbylli revelatn hyjnore npr shekuj, pr t ndriuar prjetsisht rrugn e njerzit drejt mshirs hyjnore. Pikrisht pr kt arsye, Allahu xh.sh. e filloi prmendjen e t mirave t Tij ndaj njeriut me Kuranin famlart. Ib Atije gjat komentimit t ktij ajeti thot: Ai (Allahu) q e dalloi dhe e nderoi Ademin ndaj engjjve, duke ia msuar atij t gjith emrat (diturit), po Ai e nderoi, e dalloi dhe e lartsoi kt Ymet ndaj Ymeteve t tjera me msimin e Kuranit.(1) Kujdesi i ktij Ymeti ndaj Kuranit duhet t jet i vazhdueshm, sepse nprmjet tij ne arrijm majat m kulmore t knaqsis s prjetshme. Pikrisht pr kt arsye, ata q e msojn Kuranin dhe e studiojn at, do t jen n pozita t larta nderi si n kt bot edhe n botn tjetr. N lidhje me kt Pejgamberi a.s. thot: Zotrinjt m t ndershm t Ymetit tim jan bartsit e Kuranit, dhe: M i miri prej jush sht ai q e mson Kuranin dhe ua mson at t tjerve Ky ajet kuranor, n t njjtn koh vrteton bindshm se Kurani nuk sht ndonj poezi e as nuk sht ndonj fjal q ndonj njeri po ia msonte Muhamedit a.s., por sht Fjal e drejtprdrejt e Allahut-Rrahmanit dhe Shpallje e Tij pr krijesn t ciln e drgoi mshir pr t gjitha bott. 3. E krijoi njeriun. Krijimi sht nj dhurat tjetr nga Mshirploti, Vetm Ai sht Krijues, sepse me vullnetin e Tij krijon ka t doj. Ai krijoi

Tefsir 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

Nga dashuria pr njeriun, Allahu xh.sh. koh pakohe drgoi pejgamber, t cilt ndriuan qiellin e ksaj bote me diellin e pejgamberis. Prve tyre zbriti edhe libra t shenjt, n t cilt kishte udhzim pr rrugn q duhej ndjekur q t arrinim qllimet m t larta t jets sonNjohjen e Allahut me t gjitha cilsit e Tij t prkryera. 4. Ia msoi atij t folurit (t shprehurit, t shqiptuarit). N vazhdim t mirsive t panumrta t Allahut ndaj njeriut, sht edhe mirsia e t msuarit e t folurit dhe t shprehurit. Zaten, kjo cilsi sht cilsia dalluese n mes t njeriut dhe gjallesave t tjera, sepse nprmjet ksaj, njeriu arrin t shpreh falnderimin ndaj Krijuesit t tij. Nderimi q na sht br neve (krijess njerzore) me aftsin e t folurit dhe t shprehurit, sht nderimi m i lart, sepse jemi krijesa q Allahu na ka urdhruar t lexojm, t arsimohemi, dhe n baz t ngritjes n nivele t larta t dituris, t shprehim madhrimin ndaj Krijuesit Mshirmadh e Mshirplot. Urtsia e ktyre ajeteve (1-4) - Surja Er-Rrahman ka filluar me po kt emr t bekuar e t madh t Allahut, pr t na vn n dijeni se n vazhdim t sures do t prmenden mirsit dhe dhuntit e panumrta t Allahut ndaj njeriut. - Kurani sht Fjal e Allahut dhe mrekulli e prjetshme me t ciln e prforcoi t Drguarin e Tij t fundit-Muhamedin a.s.. - Allahu krijoi njeriun n formn m t bukur, e pajisi me t gjitha shqisat, e dalloi prej krijesave t tjera me mendje dhe logjik, si dhe ia msoi t folurit e t shprehurit. - Muslimant duhet t jen falnderues ndaj Allahut pr kto mirsi dhe gjuht e tyre gjithmon duhet t jen n prmendje t Tij. - Dijetari Rragib Asfehani duke analizuar katr ajetet e para t ksaj sureje thot: Allahu xh.sh. i filloi ajetet me msimin e Kuranit, pr t vazhduar pastaj me krijimin e njeriut, dhe n fund me msimin e t folurit. Sipas t kuptuarit ton t cekt njerzor, ndoshta do t duhej filluar s pari me krijimin e njeriut, pastaj m t msuarit e t folurit, e tek pastaj t msuarit t Kuranit. Por, pikrisht ktu qndron urtsia e pakufishme hyjnore, q t msuarit e Kuranit t prmendet para krijimit t njeriut, sepse Kurani sht fjal e Allahut, t cils nuk mund ti mvishet e pavrteta as nga para e as nga prapa, ndrsa njeriu sht krijuar q t ngrihet e t lartsohet me vlerat e amshueshme t Kuranit famlart. - vijon
(1) Hadaiku rrevhi ve rrejhan, vll. 28 f. 266

kt ekzistenc t mrekullueshme, e n t edhe shum krijesa. Prej ktyre krijesave dalloi qenien njerzore me Shpallje, duke ia besuar mkmbsin n Tok. E krijoi njeriun pr nj qllim shum fisnik, i cili sht adhurimi. Prandaj ibadeti-adhurimi sht nj prej qllimeve tona m t larta, nprmjet t cilit falnderojm Krijuesin pr mirsit e Tij ndaj nesh. Allahu e krijoi njeriun, e nderoi dhe e lartsoi mbi t gjitha krijesat, e dalloi me mendje-arsye dhe me vullnet, e bri t gjykoj e t logjikoj si dhe t zbatoj at q sht n prputhje me vullnetin e tij. Njeriu, i cili shndrit si nj yll n mes t gjitha krijesave, paraqet nj element unik me rndsi t paprshkrueshme n bot. Njeriu, i cili mund t kuptoj Zotin dhe krijimin e vetvetes bhet krijesa m e lartsuar dhe m fisnike n bot. Pr kt arsye njeriu, qoft mashkull ose femr, i vjetr ose i ri, i urt ose injorant, konsiderohet qenie dinjitoze dhe e ndershme. Fjala njeri n kt ajet nnkupton krijimin jo vetm t Ademit si njeri t par, por t njerzimit n prgjithsi, sepse n kt sure flitet pr mirsit e tij ndaj t gjith njerzve. Rreth krijimit t njeriut, kemi shum ajete kuranore q rrahin kt shtje, madje sht prmendur qysh n ajetet e para t zbritjes n suren El-Alek, pr t vazhduar m pas me ajete q flasin pr krijimin e njeriut npr etapa t ndryshme, derisa mori formn e prsosur njerzore, duke e pajisur edhe me gjallrin e Shpirtit. Prderisa meditojm rreth ktij ajeti kuranor, duhet t jemi mirnjohs ndaj Allahut fuqiplot q na krijoi nga mosqenia, na dhuroi mendjen, vullnetin dhe mbi t gjitha na udhzoi n dritn e besimit t vrtet.

10

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Israja dhe Miraxhi

Israja dhe Miraxhi


Mr. Ajni Sinani I Lartsuar sht Ai q e barti robin e Tij (Muhamedin a.s.) natn nga Mesxhidul Harami (n Mek) n Mesxhidul Aksa (t Kudsit), rrethinn e secils e kemi bekuar, pr ti treguar atij disa nga mrekullit Tona. Ai, me t vrtet dgjon do gj dhe sheh do gj. (El Isra, 1) Isra N gjuhn arabe me fjaln Isra nnkuptohet udhtimi natn. Mirpo fjala lejlen (natn) ... q e barti robin e Tij natn, e prmendur n ajetin e par t sures el Isra, nnkupton nj pjes t nats dhe jo tr natn. Isra sht udhtimi toksor q Allahu ia mundsoi Pejgamberit prmes Burakut, n vijn horizontale - nga Qabeja n Kuds. N hadithet e tij Pejgamberi a.s. thot: usrije bi q do t thot, jam bartur. Meqense ky udhtim ishte impresionues dhe i mrekullueshm, udhtim q i sht dhuruar enkas Muhammedit a.s., nj sure kuranore sht quajtur El Isra. Q n fillim t ajetit t par t saj, Allahu i Madhrishm prmend shprehjen Subhane (I Lartsuar sht), q le t kuptohet se kjo ndodhi ka qen nj mrekulli e veant dhe nj ngjarje e madhrishme. Miraxh Fjala Miraxh ka kuptimin e ngjitjes dhe ngritjes n lartsi, t ngriturit lart. Prandaj, Miraxhi nnkupton udhtimin dhe ngjitjen e Pejgamberit a.s. n vijn vertikale, prej Kudsit n shtat qiejt, deri n Sidretul Munteha, thellsira pr t cilat di vetm Allahu xh.sh. sht interesante t prmendet se Pejgamberi a.s. n udhtimin e tij qiellor, nuk qe ngritur drejt nga Qabeja, por s pari qe bartur n Kuds/Jerusalem, n Bejtul-Makdis, dhe m pas, prej aty, qe ngritur npr shtat qiejt dhe m tutje. Kjo mbase pr t treguar rndsin e Kudsit pr myslimant dhe lidhjen mes Qabes dhe Bejtul Makdisit. Deprtimi n nj bot m t lart shpirtrore

llahu i njeh m s miri robrit e Tij, prandaj Ai, qoft i Lavdruar, i dha n kohn m kritike dhuratn m t mir dhe mbshtetjen m t fuqishme shpirtrore Pejgamberit m t dashur. Kshtu erdhi ajo nat e madhe dhe e shenjt, kur i Drguari i Allahut do t shihte sekretet e bots s padukshme q smund t shihen nga syri i njeriut. At nat meleku Ridvan, ruajtsi i Xhennetit, ishte njoftuar se do ta nderonte nj mysafir i veant. Ai do ta priste njeriun dhe krijesn m t bekuar dhe m t denj pr nderime e respekt t vazhdueshm e t pafund. Muxhizja e Isras dhe Miraxhit sht shprehje e nderit m t lart q Allahu ia kishte caktuar vetm Muhamed Mustafas. Meleku m besnik, Xhibril Emini, qe urdhruar t sillte Burakun, q ishte m i shpejt se rrufeja dhe drita, tek njeriu dhe pejgamberi m besnik, Muhamed Emini. Pejgamberi a.s. do t prshkonte hapsirat e universit q smund t arrihen n aspektin fizik, dhe do ngjitej deri n ato lartsi, q Allahu i ka caktuar si kufij t fundit, t cilit nuk i ka arritur asndonj pejgamber i zgjedhur dhe as ndonj melek i afrt. Jo vetm nga aspekti fetar, po edhe nga pikpamja logjike, sht e mundshme q Krijuesi Absolut dhe i Plotfuqishm, q ka krijuar do gj q ekziston n univers dhe vet universin, e ka fare t leht t modifikoj, kurdo q Ai dshiron, ligjet e natyrs q Ai i ka vendosur. Nse njeriu me mundsit dhe aftsit e tij shum t kufizuara, duke shfrytzuar zbulimet teknike, mund t bartet nga nj cep n nj cep tjetr t globit, madje t udhtoj edhe n planet t tjer, vall, a nuk mund ta bart Krijuesi robin e Tij npr hapsirat e gjithsis, madje deri n skajet e universit t cilin e ka krijuar Ai Vet?!

Israja dhe Miraxhi 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

11

sht synim i do Pejgamberi. Secili prej tyre n nj koh ka pasur momente t caktuara dhe ka arritur n nj pozit t lart. Islami ia mundson kt prjetim t veant secilit mysliman prmes namazit pes her n dit, n mnyr t obligueshme, kurse n mnyr vullnetare gjat gjith 24 orve. Pejgamberi a.s. thot: Namazi sht miraxhi i besimtarit. (Essalatu miraxhul mumin). Nj vit para Hixhretit Myslimant e kujtojn kt ngjarje t rndsishme, q ka ndodhur pas vitit t pikllimit Amu-l-huzni, n t cilin vdiqn Hatixhja r.a., gruaja besnike e Pejgamberit a.s. dhe Ebu Talibi, xhaxhai dhe mbrojtsi i tij. Ky udhtim i Pejgamberit a.s., sipas shumics s dijetarve mysliman, ka ngjar n natn e 27 t muajit Rexheb, nj vit para Hixhretit. Ai ndodhi n nj koh kur myslimant po prjetonin dit t rrezikshme dhe t vshtira. Miraxhi konsiderohet si ngjarja e fundit n Mek para Hixhretit dhe do t ishte nj prgatitje pr periudhn pas tij. Larja e zemrs Enesi r.a. transmeton se i Drguari a.s. ka thn: Kur isha n nj gjendje si gjysm n gjum dhe gjysm i zgjuar, erdhi tek un ai (meleku Xhibril), i cili e hapi gjoksin tim, e mori zemrn time, e lau dhe e ktheu at prsri. Pastaj erdhi nj krijes, e cila ishte m e vogl se mushka e m e madhe se nj gomar, q ishte e bardh dhe q quhej Burak. Pastaj u barta prej saj ... .(Buhariu). Buraku e hidhte hapin n distanc aq sa mund t shihte syri. Pengesat materiale Me rastin e Isras dhe Miraxhit, para syve t Muhamedit a.s. u zhdukn t gjitha pengesat e bots fizike, t cilat qndrojn si perde dhe pengojn shikimin e bots shpirtrore. Pushuan t gjitha pengesat e kohs dhe hapsirs dhe t gjitha sekretet e qiellit e do gj q ishte n tok e fshehur, qe shfaqur n mnyr t qart dhe haptazi. Koha dhe hapsira Kur Pejgamberi a.s. u kthye nga ky udhtim i jashtzakonshm, shtrati i tij nuk ishte ftohur ende dhe uji i abdesit nuk kishte pushuar s rrjedhuri ende nga ibriku. Kjo nuk sht e pamundshme kur e dim se Allahu sht Ai Q e sundon kohn dhe gjithsin. Ai ka br q shpejtsia e materies t mos arrij shpejtsin e drits. Nse arrihet q kohn ta vendosim (ta shndrrojm) n zero, ather kalohet n amshueshmri. Dhe kt zero n koh mund ta vendos vetm Allahu. Prandaj Allahu, me rastin e ksaj ndodhie, u urdhroi t gjitha ligjeve q sundojn n botn materiale, q t pushonin

s vepruari pr pak aste dhe t largoheshin t gjitha pengesat e kohs, vendit, hapsirs, t folurit, dgjimit, shikimit, udhtimit, lvizjes, qetsis, lodhjes dhe pushimit. El Aksa Udhtimi nga Qabeja n Kuds tregon vlern e Mesxhidul Aksas, q konsiderohet xhamia e tret pr nga rndsia pr myslimant. Pejgamberi a.s. ka ardhur n Aksa me ann e Burakut. Pasi e kishte lidhur, hyri n xhamin e Aksas dhe fali dy rekate namaz, duke u prir si imam pejgamberve t tjer. Kur Pejgamberi a.s. doli jasht xhamis, Xhibrili a.s. i ofroi nj kup me qumsht dhe nj tjetr me ver. Ai zgjodhi kupn e mbushur me qumsht. Xhibrili i tha: Ke zgjedhur at q sht e natyrshme. Sikur ta merrje kt kupn tjetr, pasuesit e tu do t shkonin n rrugn e gabuar. Pas ksaj Xhibrili e shpuri Pejgamberin a.s. drejt qiejve. Kur arritn n qiellin e par, Xhibrili krkoi q t hapej dera. Ai u pyet se kush ishte ai q gjendej me t. Ai iu prgjigj se ishte Muhammedi a.s. Pastaj u tha: A sht drguar? Xhibrili a.s. u prgjigj: Po. Meleku e hapi qiellin e par dhe tha: Banort e qiellit jan t lumtur nga ky lajm i mir.N kt qiell Pejgamberi a.s. pa nj njeri. Ky njeri, kur shikonte djathtas, qeshte, kurse, kur shikonte majtas, qante. Ky burr, kur e pa t Drguarin e Zotit, i tha: Mir se ke ardhur, Pejgamber i mir dhe pasardhs i mir! I Drguari i Zotit pyeti se kush ishte ai njeri dhe iu tha se ai ishte hazreti Ademi. N t djatht t tij ishin shpirtrat e pasardhsve t tij, q do t hyjn n Xhenet, kurse n t majt shpirtrat e atyre q do t shkojn n Xhehenem. Prandaj, Ademi a.s., kur shikonte n t djatht, ishte i knaqur, kurse, kur shikonte n t majt, ishte i trishtuar. N kt mnyr Pejgamberi a.s. kaloi n secilin qiell. N do qiell takoi pejgamber. N qiellin e dyt takoi Jahjain dhe Isain, n t tretin hazreti Jusufin, n t katrtin Idrisin, n t pestin Harunin, n t gjashtin Musain. T gjith i shprehnin mirseardhje duke i thn: Mir se vjen, pejgamberi i mir, vllai i mire!N qiellin e shtat, i Drguari a.s. pa hazreti Ibrahimin, q ishte mbshtetur n Bejtul Mamur. Aty do dit hynin nga shtatdhjet mij melek, t cilt nuk ktheheshin edhe nj her pr t hyr aty. Pastaj Pejgamberit iu tregua Xheneti. Kupa qiellore e Xhenetit ishte prej margaritarve, kurse dheu i toks prej myshku. Pejgamberi a.s. pa edhe Xhehenemin dhe gjra t tjera t panumrta, si edhe Xhibrilin n pamjen e tij t vrtet. Ai kaloi mbi qilimin Refref edhe pa Kursiun dhe Arshin. Muhamedi a.s. dgjoi frshllimn (krcitjen) e pens. Pra, nocioni koh pushoi s ekzistuari dhe Pejgamberit a.s. iu prezantuan e shkuara, e tashmja dhe e ardhmja. Ai arriti tek Sidretul Munteha. Xhibrili a.s. ndaloi aty duke thn: Nse shkoj m tutje edhe

12

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Israja dhe Miraxhi

nj qime floku, do t digjem dhe shkatrrohem. Pejgamberi a.s. vazhdoi m tutje. I Dashuri i Allahut, n nj mnyr t panjohur dhe t pashembullt, arriti deri n lartsin q kishte caktuar Allahu i Madhrishm vetm pr t. Aty iu ngrit perdja e sekreteve dhe ai u gjend n vendin e shenjtrive m t prsosura dhe t paarritshme nga cilado krijes. Aty Allahu i ka shpallur ato q ka dashur dhe dshiruar. N kt vend Pejgamberit i jan dhn tri dhurata nga Allahu: 1. Tri ajetet e fundit nga surja El Bekare; 2. Premtimi me Xhennetin pr ata q jan pasuesit e Muhamedit a.s., e q Allahut nuk i shoqrojn dik tjetr; dhe 3. Falja e pes namazeve gjat dits. A ishte Miraxhi vetm me shpirt apo edhe me trup? Pejgamberi a.s. e ka br Miraxhin me shpirt e me trup dhe n gjendje t zgjuar. Konfirmim pr kt jan Fjalt e Allahut: ...q e barti robin e Tij (Muhamedin a.s.). Fjala rob (abd), e prdorur n ajetin kuranor, n arabisht do t thot nj qenie e plot njerzore e prbr nga shpirti dhe trupi, ashtu si sht termi insan. Nuk ka dyshim se kjo sht e mundshme dhe e pranueshme pr logjikn e myslimanit, sepse Allahu sht i Gjithpushtetshm dhe, kur Ai dshiron dika, vetm thot: Bhu! dhe ajo bhet. Madje edhe kundrshtimi i idhujtarve ishte ngase ata e kishin kuptuar se Muhamedi a.s. kishte udhtuar me shpirt e trup, se prndryshe ata nuk do ta kundrshtonin. Gjat Isras, trupi i Pejgamberit a.s. nuk ka psuar ndryshime. Kurse gjat Miraxhit, npr shtat qiejt, trupi i Pejgamberit ka psuar ndryshime. Pas arritjes n Sidretul Munteha, trupi i bekuar i Pejgamberit a.s. ka psuar ndryshime edhe nj her, pr t arritur aty ku nuk mund t shkonte madje as vet Xhibrili a.s.. Kthimi dhe tregimi N mngjes, Pejgamberi a.s. shkoi n Qabe dhe tregoi pr Miraxhin. Kur e dgjuan kt t pafet,

ata filluan t bnin shaka. Shkuan tek Ebu Bekri dhe i than se miku yt thot se brenda nj nate ka shkuar n Kuds dhe sht kthyer prej atje. Kur Ebu Bekri dgjoi pr kt, u tha: Nse ai e ka thn nj gj t till, un i besoj. Pejgamberi a.s. at dit e quajti Ebu Bekrin Sidik (i sinqert). Idhujtart, pr ta sprovuar Pejgamberin a.s., i than: Muhamed, ti thua se ke qen n Kuds! Na trego ather sa dyer dhe sa dritare ka xhamia Aksa? Pejgamberi m von ka thn: Un nuk kam ditur pr at q m pyetn ata. Por, kur filluan t m pyesnin, Xhibrili ma solli Mesxhidul Aksan para syve. Un e shihja at, i numroja (dyert e dritaret) dhe menjher u prgjigjesha pyetjeve t tyre. Pejgamberi a.s. u tregoi idhujtarve se, gjat kthimit pr n Mek, kishte par nj karvan me udhtar me deve dhe se ata do t arrinin ditn e mrkur. Ashtu edhe ndodhi. Karvani arriti t mrkurn, para perndimit t diellit. Besimtarve iu forcua besimi, kurse idhujtarve kryenesia. Gjithashtu, at mngjes, Xhibrili a.s. shkoi dhe ia msoi Pejgamberit a.s. mnyrn e faljes s pes namazeve dhe koht e tyre. M par namazi kishte dy rekate n mngjes dhe dy rekate n mbrmje. Msime Nga Israja msojm se, ather kur heqin dor njerzit n tok, vjen ndihma nga qielli. Lidhja n mes Mesxhidul Haramit dhe Mesxhidul Aksas na bn me dije se kto dy xhami jan t shenjta. Namazi i Pejgamberit a.s. si imam i pejgamberve t tjer, ka domethnien se mesazhi i tij vlen pr t gjith popujt, pr t gjitha vendet dhe do t vazhdoj t vlej sa t ket jet mbi tok. T gjith urdhrat dhe ndalimet i kan ardhur Muhamedit a.s. nga Allahu nprmjet melekut Xhibril, e vetm nj obligim i ka ardhur drejtprdrejt, dhe ai sht namazi, gj q tregon pr rndsin e tij. Me namaz njeriu lartsohet dhe afrohet tek Allahu. Prandaj namazi nuk duhet t kundrohet vetm si nj obligim, po duhet t shndrrohet n nj lloj miraxhi, ku ne t ndiejm knaqsin e qndrimit para Allahut dhe t komunikimit me T.

Hadith 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

13

Si filloi frymzimi hyjnor - drgata (2)


Dr. sci. Musa Vila Paraqitja e melekut dhe presioni pr t lexuar

hprehja n hadith derisa papritmas i erdhi e vrteta (frymzimi hyjnor), e ai ndodhej n shpelln Hira, n nj version tjetr t Buhariut dhe Muslimit sht transmetuar d.m.th. derisa papritmas, n mnyr t befasuar, iu shfaq e vrteta. Lidhza derisa tregon pr dika t vazhdueshme dhe q prsritet. Pra, ai vinte vazhdimisht e furnizohej me ushqim dhe shkonte pr adhurim. Nj koh qndronte n familjen e tij dhe nj koh tjetr qndronte n shpell, derisa i erdhi shpallja (e vrteta) sa ishte n shpell. Nocioni e vrteta, do t thot urdhri q ishte shpallje e vrtet nga Allahu xh.sh., jo supozim dhe mashtrim.[10] N shprehjen i erdhi meleku (engjlli), nocioni el-meleku aludon bartsin e shpalljes, Xhibrilin a.s.. Profeti a.s.,. e kishte par melekun n formn e tij engjllore, ashtu si ishte krijuar, vetm dy her. Versioni i Ahmedit nga transmetimi i Ibn Mesudit thot se hern e par e kishte par kur Profeti a.s. krkoi nga meleku ti paraqitej n formn q ishte krijuar. E hern e dyt e kishte par n Natn e Miraxhit. N shprehjen n hadith Lexo! Ai u prgjigj: -Un nuk di t lexoj! Kur shkronja Ba futet n kallzuesin q fillon me pjeszn mohuese ma, ather mohimi vetm sa prforcohet. Nga kjo mund t konstatojm kt kuptim: Un nuk e njoh artin e leximit, ose Un nuk jam prej lexuesve. Kjo prgjigje sht prsritur tri her radhazi nga Profeti a.s.. Hern e par ka pasur pr qllim t tregoj pamundsin e t lexuarit . Hern e dyt tregon pr mohimin e trsishm t leximit.

Hern e tret v n pikpyetje shtjen e leximit. Kur kemi parasysh edhe ekzistimin e versioneve t tjera- si sht versioni i Ibn Ishakut: far t lexoj? dhe versionin e Bejhekiut, n librin EdDelailu, ku qndron: si t lexoj?! - kuptimi i hadithit mund t jet se hern e par, kur e urdhroi meleku t lexonte dika t panjohur, Profeti iu prgjig far t lexoj? Meleku i tha: -Lexo kt libr. Ai iu prgjigj:-Un nuk jam prej lexuesve (d.m.th. askush m hert nuk m ka msuar t lexoj). E kur e prsriti urdhrin, Profeti a.s. iu prgjigj: si t lexoj, kur un ta tregova arsyen e mosleximit? Ather meleku i tha: Lexo me emrin e Zotit tnd q ka krijuar. (El Alek, 1) Tek shprehja n hadith - pastaj (meleku Xhibril a.s.) m shtrngoi fort (gjersa mu pren forcat). Nse i bjm nj vshtrim ksaj fjalie, shihet qart se kemi t bjm me nj metod tjetr t t shprehurit. Pra, deri ktu n hadith ligjrimi a fjalt jan t Aishes r.a.. Prej ktu fjalt transferohen tek i Drguari a.s.,. Ai sht fols i drejtprdrejt, kshtu q i tr hadithi sht i lidhur me Profetin a.s.,. q nga fillimi, edhe pse ndoshta nga ana e substantivit shihet nj lloj shkputjeje nga Aishja r.a.. Fjala (el gatu) ka kuptimin e shtrngimit n fyt me ngulfatje themi: e ka ngulfatur n uj . Kt e konfirmon edhe Ebu Davud Et-Tajalisij: m ngulfati n fyt. Neveviu thot se kuptimi i saj sht m shtrydhi, m shtrngoi, t gjitha kto fjal jan me kuptim t njjt: m mbuloi, m shtrngoi, m ngulfati, m shtrydhi.[11]

14

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Hadith

Shprehja n hadith Gjersa mu pren forcat (trupi m lshoi nga mundi) e pastaj m liroi. Fjala (el xhuhdu) lexohet n dy dialekte(el xhuhdu) d.m.th. barr, mund, skajshmri, kshtu kuptimi i saj sht gjersa m kaploi mundimi skajshmrisht, forcat mu pren, trupi m lshoi. Leximi tjetr sht (el xhehdu) d.m.th. vshtirsi, kshtu kuptimi i saj sht gjersa m kaploi skajshmrisht ngulfatja me shtrydhje t teprt ose gjersa Xhibrili m shtrngoi pafundsisht. Cila sht urtsia e ktij mundi t vshtir? Kjo barr e rnd n vetvete mbart nj mesazh pr veprimtarin e Profetit n t ardhmen si dhe sfidat, problemet, telashet me t cilat do t prballej. Ky mund tregoi se pranimi i drgats nuk sht i leht dhe profetsia sht detyr e vshtir, pr se njeriu duhet t ushtrohet dhe t skalitet mjaft mir, n mnyr q drgata t kapet dhe t predikohet ashtu si shpallet nga Zoti i Madhrishm. Me kt gjest Xhibrili a.s. ia trhoqi vrejtjen Profetit a.s. se zemra duhet t prqendrohet n at q i predikohet. Ai e prsriti kt situat tri her, n mnyr q ti trhiqte vrejtjen se kishte t bnte me nj barr pr t ciln duhej energji, forc dhe prqendrim. Prsritja e nj situate a shtjeje zgjon kureshtje dhe interesim me nj intensitet m t lart n shpirt. Njherazi prsritja shrben q t dhnat t merren me saktsi dhe kmbngultsi. sht krejt normale q prsritja e fjalve tri her t jap kuptim m t plot. Profeti a.s. e kishte tradit q fjaln ta prsriste tri her, n mnyr q t kuptohej m mir dhe fjalt t mbaheshin mend m shpejt. Nj gj t till e kishte praktikuar edhe Xhibrili a.s., n baz t hadithit t siprprmendur. Fjala (erseleni) ka kuptimin m liroi nga ngulfatja Shprehja n hadith pr urdhrin e leximit: Meleku iu drejtua Profetit a.s. me kt drgat duke i shpallur fjalt hyjnore:Lexo me emrin e Zotit tnd q ka krijuar. E ka krijuar njeriun prej nj cope gjaku t ngjizur! Lexo n emr t Zotit tnd, q sht m bujari! Ai e msoi njeriun t shkruaj me pen. Ia msoi njeriut at q nuk e dinte! (El Alek, 1-5) Me kt urdhr t Drguarit t Allahut iu dha aktdshmia e profetsis dhe kompetenca e udhzimit dhe e prijsit. Ky sht argumenti m i mir se kto pes ajete jan t parat q kan zbritur prej Kuranit famlart dhe jo, si pretendojn disa dijetar, se ajetet e para jan t sures El-Mudethir. Ajetet e tjera kan zbritur pas disa vitesh, m saktsisht pas dy vjetsh e gjysm. Po ashtu vlen t thuhet se surja q ka zbritur e plot, sht El-Fatiha. Urdhri lexo i Kuranit sht shum i rndsishm. Por po kaq i rndsishm sht

edhe urdhri pr t lexuar n emr t Allahut, q prcakton mnyrn e leximit dhe zbatimin e urdhrit n fjal. N kto ajete jan prmendur pes gjra t vlefshme dhe me kuptim shumdimensional: a) Leximi; b) Njohja e Zotit; c) Prejardhja e njeriut; d) Lapsi si mjet i par i prmendur; e) Pajisja me njohuri fetare dhe jetsore. do qenie e gjall dhe jo e gjall sht nj libr. sht kjo arsyeja pse urdhri hyjnor sht dhn n formn lexo dhe jo shih e vzhgo, sepse libri vetm lexohet. Kjo gjithsi vitale e mbushur plot me qenie, secila nj libr n vete, si nj bibliotek hyjnore. N baz t leximit, njeriu do t kuptoj t mirn dhe t keqen, do t prfitoj bindje dhe besueshmri, saktsi dhe siguri. Fillet e do gjje nisin nga leximi. Tjetr gj sht t shohsh, tjetr t vresh, tjetrgj sht t kuptosh, tjetr ta prvetsosh me vetdije dhe zemr at q kuptove dhe pas gjith ksaj sht krejt tjetr ta praktikosh, ta vsh n zbatim dhe tua dorzosh t tjerve me besnikri, pa devijime, pa shtrembrime dhe pa keqinterpretime. Lexo! Lixo gjithka! Lexo Librin e Allahut! Lexo ajetet e Allahut! Lexo Librin e gjithsis! Lexo vazhdimisht! Lexo q njerzit t largohen prej mbrapshtis e t hyjn n rrug t drejt! Lexo q feja jote t prjetsohet! Lexo n emr t Allahut! Lexo n emr t Zotit tnd q ka krijuar! N emr t Zotit tnd t madh, i Cili e krijoi njeriun prej nj cope gjaku t mpiksur e q i jep atij mundsit pr t lexuar do gj, pr t ndriuar do gj, pr t kuptuar do gj dhe pr ti prjetuar t gjitha ato q kupton. Lexo n emr t Allahut, q, duke i dhuruar njeriut dhuntit e leximit, i ka br atij favorin m t madh! Lexo t msosh! Lexo do rresht t shpallur nga i Lartsuari! Lexo n emr t Allahut, i Cili ia msoi njeriut at q nuk e dinte! Lexo dhe falndero Allahun, Krijuesin tnd! (-vijon-)

Oaza e Sahabve 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

15

Xhafer Ibnu Ebi Talibi r.a.


Dr. Fahrush Rexhepi Kur Allahu i Gjithfuqishm frymzoi t Drguarin a.s., me paralajmrimin rreth rrjedhs s asaj beteje, e veanrisht rreth asaj se Xhaferi do t binte shehid, atij i rrodhn lott. N at ast Pejgamberi a.s. shkoi n shtpin e nj kushriri t tij t largt dhe i thirri fmijt e tij. Derisa i prqafonte dhe i puthte, i rrodhn lott npr faqen e tij.

rve dhjet figurave t njohura t prgzuara me Xhennet, ka edhe disa ashab t tjer, burra e gra, q jan prgzuar nga Profeti a.s. me Xhennet, por q nuk jan prmendur n mesin e dhjetve. N mesin e t prgzuarve t tjer me Xhennet, sht edhe Xhafer Ibnu Ebi Talibi. Vet Muhamedi a.s. thot n nj hadith : Hyra n xhennet dhe pash q Xhaferi fluturonte bashk me melekt. Xhaferit iu pren t dy duart n betejn Mu`tetes, t cilat All-llahu xh.sh. ia kompensoi me dy krah fluturues n Xhennet.1 Xhafer Ibnu Ebi Talibi kishte kaluar nj rini t lulzuar, kishte nj trimri madhshtore, posedonte durim t papar, dashuri, devotshmri dhe besnikri. I Drguari i All-llahut xh.sh. ia dha epitetin Babai i t varfrvedhe llagapin Dykrahshi.2 Xhafer Ibnu Ebi Talibi ishte ndr t part q pranoi Islamin dhe ishte shum i nderuar n mesin e myslimanve. N t njjtn dit me t, edhe gruaja e tij - Esma bintu Umejsi kishte pranuar Islamin. Si shum mysliman t tjer, edhe ata ishin keqtrajtuar n mnyrat m barbare. Kur Muhamedi a.s. i kshilloi ashabt e tij q t shprnguleshin n Abisini, Xhaferi dhe gruaja e tij ishin n mesin e atyre q e dgjuan kshilln e t Drguarit a.s..Atje jetuan disa vjet dhe, gjat asaj kohe, u lindn tre fmij: Muhamedi, Abdullahu dhe Aufi. Kur grupi i dyt i myslimanve bri hixhretin n Abisini, kt her Kurejsht ishin shum m t kujdesshm se herve t tjera. Ata iu vun mbrapa delegacionit t myslimanve dhe shkuan n Abisini tek mbreti Nexhashi. Me t

hyr n pallatin e tij, i than : O sundimtar, n atdheun tnd ka arritur nj grup t rinjsh, t cilt e braktisn fen e popullit t vet, por nuk pranuan as fen tnde. Erdhn me nj fe t re, t ciln nuk e njohim as ne, as ti.3 Por, Nexhashiu ishte m i menur sesa mendonin ata. Ai e konsideroi t domosdoshm ta dgjonte edhe paln tjetr, kshtu q situata t ishte krejtsisht e qart. Andaj i thirri myslimant q t dilnin para tij. Nexhashiu i pyeti myslimant: Pr far feje braktist popullin tuaj, vatrat tuaja dhe t afrmit tuaj? Sa e di un, as fen time-Krishterimin, nuk e pranuat, e as fen e ndonj populli tjetr. Xhafer Ibnu Ebi Talibi doli para myslimanve dhe tha: O sundimtar, i takojm nj populli, i cili jetonte n injoranc dhe n lajthitje. Adhuronin idhujt, hanin mishin e kafshve t ngordhura, bnin gjra t ndaluara, i shqetsonin fqinjt, dhe i fuqishmi prej nesh, e shtypte m t dobtin. Ja, kshtu jetonim, gjersa All-llahu xh.sh. nuk na drgoi Pejgamberin a.s.. Ai sht nga populli yn dhe ia dim brezin dhe origjinn. E dim se sht i sinqert, besnik dhe i drejt. Ai na ftoi q t`i besojm vetm Allllahut Nj dhe Atij t`i mbshtetemi.4 M pas Nexhashiu e pyeti Xhaferin : A ke dika me vete nga Shpallja e Allahut? Xhafer Ibnu Ebi Talibi u prgjigj: Po. Ather na lexo at - tha Nexhashiu. Xhaferi u ngrit dhe recitoi fillimin e sures Mejrem Kaf, Ha, Ja, Ajn, Sad. Mbreti Nexhashiu i Abisinis, pasi dgjoi kt sure, qau, saq e tr mjekra iu lag nga lott. Pastaj Nexhashiu tha : Kjo q dgjova dhe fjalt q i jan shpallur Isait, vijn nga i njjti burim. Shkoni, jeni t lir ! Un, Pasha Zotin

16

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Oaza e Sahabve

ton, nuk do t`ua dorzoj ktyre t dyve dhe u kthye nga Amri dhe Abdullahu.5 N Abisini Xhafer Ibn Ebi Talibi ishte ashab elokuent q i prfitonte zemrat e pasuesve t rinj drejt rrugs s Allahut xh.sh. dhe t Drguarit t Tij. Ditn e nesrme, Amri kishte shkuar pr tu takuar me mbretin. Atij i tha: Madhria juaj! Kta mysliman pohojn fjal t tmerrshme pr Isain a.s.. Sa el e mbyll syt, kjo fjal e shkurtr po e kobshme, i dridhi klerikt. Menjher i thirrn myslimant tek mbreti q t shpjegonin qndrimin e tyre ndaj Isait a.s.. Kur kuptuan pr skenarin e ri t prgatitur nga delegacioni kurejsh, myslimant diskutuan pr mundsit dhe vendosn t flasin vetm t vrtetn, ashtu si i kishte msuar i Drguari i Allahut. Prsri u thirr takimi te mbreti Nexhashi, i cili e pyeti Xhaferin:far thot feja juaj pr Isain? Xhaferi u ngrit si nj yll i ndritshm, e tha: Ajo thot at q i sht shpallur t Drguarit ton. Pra, se ka qen rob i Allahut dhe i Drguari i Tij. Fjala e Tij, t ciln Ai e kishte fryr dhe shpirti q Ai e kishte krijuar. Nexhashiu qau n shenj pajtimi me Xhaferin dhe tha se njsoj kishte thn edhe Isai a.s. kur e kishte prshkruar vetveten. Pr nj moment, dgjoi zhurmn e ipeshkve q nuk ishin pajtuar. Mirpo Nexhashiu i ndriuar, q besonte drejt, foli: Ju tani jeni t lir. Vendi im sht strehimi juaj. Kush guxon tju keqtrajtoj apo q n nj mnyr t pa hijshme t sillet ndaj jush, do t dnohet rrept. Ai iu drejtua gards s tij duke u treguar emisart kurejsh me fjalt: Ktheni dhuratat e tyre, sepse ato nuk i dua. Pasha Zotin, Zoti ska marr prej meje ryshfet kur ma prtriti mbretrin, pr kt shkak, as un nuk do t pranoj ryshfet tash kundr Tij![6] Mirpo, shprngulja e myslimanve n Abisini nuk ishte fund i kurejshve dhe as q e paksoi urrejtjen e tyre ndaj myslimanve. Prkundrazi, ata kishin frik q myslimant atje t mos organizonin dhe t mos e shtonin numrin e ithtarve dhe fuqin e tyre. Nexhashiu , mbreti i Abisinis, ishte nj besimtar i ndriuar. Ai thell n vetvete ishte ithtar i Krishterimit t pastr e t paprishur. Pra, i fes q ishte e pastr prej rrugve qorre, fanatizmit dhe shkurtpamsis. Ai ishte shum i njohur dhe i muar pr shkak t drejtsis s tij. Pr kt shkak, i Drguari a.s. e kishte zgjedhur vendin e tij si vend pr shprnguljen e ashabve. Myslimant, t udhhequr nga Xhaferi, vazhduan t jetonin t sigurt n Abisini. Ata ishin vendosur n vendin m mikprits t popullit m mikprits derisa Allahu xh.sh. ua lejoi t ktheheshin tek i Drguari i tyre, q me myslimant po festonte lirimin e Hajberit. Kur arritn Xhaferi dhe myslimant e tjer q ishin shprngulur n Abisini, zemra e t Drguarit

ishte prplot gzim, knaqsi dhe optimizm. Pejgamberi a.s. u prqafua me t, e i tha: Nuk e di se far m bn m t lumtur: lirimi i Hajberit apo kthimi i Xhaferit.7 Xhaferi ishte shum i lumtur kur dgjoi pr trimrin dhe pr przemrsin me t ciln kishin luftuar vllezrit e tij mysliman krah pr krahu me t Drguarin a.s., n betejat n Bedr, n Uhud dhe n vende t tjera. Syt e tij u mbushn me lot pr ashabt q ishin t vendosur n besn e tyre dhn Allahut xh.sh., dhe t cilt, si dshmor, e kishin kryer detyrn e tyre. Xhaferi dergjej pas Xhennetit m shum sesa pr dika tjetr n kt bot. Ai me pa durim e priste astin e brjes shehid. Beteja e Mutetes Kur erdhi koha pr betejn e Mutetes, Xhaferi e kuptoi se ajo luft sht shansi e tij jetsor: ose t korrte fitore pr fen e Allahut, ose t binte shehid n rrugn e Allahut. Pr kt shkak, e luti t Drguarin a.s. q t`ia lejonte t merrte pjes n at betej. Xhaferi e dinte se beteja nuk ishte kurrfar pikniku, nuk ishte as luft e parndsishme, por ishte nj betej vendimtare. Kjo betej nuk ishte precedenc n histori, sepse zhvillohej kundr ushtris s perandoris s madhe e t fuqishme q arabt dhe myslimant i kishte ln shum larg pr nga numri i

Oaza e Sahabve 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

17

ushtarve, prgatitja, ekspertt dhe financat. Ai dergjej q n kt betej t luante rolin e tij. Sipas porosis s Pejgamberit a.s., Xhaferi ishte emruar komandanti i dyt n at betej. At dit t zymt u prleshn t dy ushtrit. Xhaferit s`do t`i zihej pr t madhe edhe sikur ta kishte kapluar frika kur kishte par 200 mij ushtar. Mirpo, n vend t ksaj, e kishte prfshir nj vullnet i madh, sepse ishte i mbushur me krenarin e besimtarit bujar dhe me vetbesimin e trimit, q t luftonte me ata q jan t barabart me t. Sa kishte prekur tokn bajraku q kishte rn prej dors s djatht t Zejd ibn Thabitit, Xhaferi vrapoi, e mori at dhe e ngriti. Pastaj u nis npr radht e armikut me nj trimri mbreslnse. Ishte ajo trimria e njeriut q nuk vraponte aq shum pas fitores, sa pas asaj q t binte shehid n rrugn e Allahut. Kur ushtart romak e ngushtuan me nj rrethim nga i cili s`kishte shptim, kali i tij nuk mundi t lvizte dhe ai zbriti t godiste me shpatn e tij npr ushtart e armikut. Ather e pa nj ushtar t armikut sesi i afrohej kalit t tij pr t`i hipur. Ai nuk dshironte q mosbesimtari i flliqur t`i hipte kalit t tij, prandaj kalin e qlloi me shpat dhe e mbyti. Si e kemi prmendur m lart, Xhafer ibn Ebi Talibi ishte komandanti i dyt i ushtris

myslimane n betejn e Mutetes. Pejgamberi a.s., n krye t ushtris n at betej, fillimisht kishte caktuar Zeid bin Harithin, e pastaj kishte thn: Nse vritet Zejdi, at e zvendson Xhaferi, e nse vritet Xhaferi, at e zvendson Abdullah bin Revaha.8 Sipas burimeve historike, ushtart bizantin ishin friksuar dhe trishtuar nga trimria e Xhaferit, i cili luftonte si nj ushtri e tr. Pr kt arsye, ushtart kishin vendosur ta mbysnin. Pr nj moment, iu vrsuln me shpatat e tyre dhe i pren dorn e djatht. Ai, me t shpejt e kapi flamurin me dorn e tij t majt, para se t binte n tok dhe, kur i pren edhe dorn e majt, flamurin e kapi me krahun e tij. N at ast, gjja e vetme e rndsishme pr t, ishte t mos lejonte q flamuri i t Drguarit t Allahut, t binte n tok derisa t ishte i gjall. Edhe pse trupi i tij i pastr ishte shpuar edhe n tok, kraht e tij ende prqafonin flamurin. Dukej sikur shushuritja e valvitjes s flamurit e thrriste Abdullah ibn Revahan, i cili vrapoi me t shpejt dhe e kapi flamurin.[9] N at moment kishte rn shehid Xhafer ibn Ebi Talibi, me sakrific dhe trimri. Kur Allahu i Gjithfuqishm frymzoi t Drguarin a.s., me paralajmrimin rreth rrjedhs s asaj beteje, e veanrisht rreth asaj se Xhaferi do t binte shehid, atij i rrodhn lott. N at ast Pejgamberi a.s. shkoi n shtpin e nj kushriri t tij t largt dhe i thirri fmijt e tij. Derisa i prqafonte dhe i puthte, i rrodhn lott npr faqen e tij. Pas ksaj, u kthye srish n takim, ku ishte i rrethuar nga ashabt e tij. Hasan ibn Thabiti, poeti i njohur i periudhs s Islamit, pas vdekjes s Xhaferit dhe t ashabve t tij, kishte thurur kto vargje: N t gdhir, njeriu me natyr t bekuar dhe me fytyr t qeshur U urdhroi besimtarve vdekjen. Fytyra e tij shndriste si hn. Ishte njeri krenar dhe pasardhs i Hashimit. Ishte njeri i guximshm q vraponte pr ta ndihmuar t shkelurin, Luftoi derisa ra shehid, Ndrsa shprblimi i tij sht Xheneti, ku jan kopshtet prplot me gjelbrim, Xhaferi ishte besnik dhe i dgjueshm ndaj Muhamedit. Nse Islami e ka humbur nj Hashemit, Ende n mesin e tyre ka njerz t ndershm dhe t dvotshm Q jan krah dhe krenari e Islamit.
(1)Xhasim Mutava, T prgzuarit me Xhenet, Shkup, 2010, f. 231. (2)Halid Muhamed Halid, Burrat prreth Pejgamberit a.s., Shkup, 2008, f. 209. (3)Safijurrahman El-Mubarekfuri, Nektari i vulosur i Xhenetit, Shkup, 1997, f. 100. (4)Po aty, f. 101. (5) Po aty. (6)Halid Muhamed Halid, Burrat prreth Pejgamberit a.s., f.213. (7)Halid Muhamed Halid, Ibid f.213-214.(8)Sahihul - Buhari, Kaptina, Beteja n Mutete n Sham, II, 611.(9)Halid Muhamed Halid, Ibid f. 215.(10)Po aty, f.216

18

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Tefsir

Reflektime kuranore
Mr. Adnan Simnica Me t vrtet, shembulli i jets s ksaj bote sht si i shiut q Ne e lshojm nga qielli e me t przihet toka dhe bn bim, me t cilat ushqehen njerzit dhe kafsht. E, kur toka vishet e zbukurohet dhe, kur banort e saj mendojn se jan zotrues t saj (pr ta vjel a korrur), asaj i vjen urdhri Yn, natn ose ditn, dhe Ne e bjm at si t ishte korrur, thuajse nuk kishte ekzistuar dje. Kshtu, Ne ua sqarojm faktet njerzve q mendojn. (Junus, 24) Njeriu dhe bota kalimtare Pabesimtart synim parsor kan kt bot kalimtare e jo Botn tjetr, e cila sht e amshueshme, duke menduar se nuk ka fare bot tjetr pr llogaridhnie, prandaj edhe e mohojn at, mbase ky edhe sht shkaku kryesor q ata mohojn do gj t ligjit hyjnor. Pr kt arsye, Allahu i Madhrishm u shpjegon atyre se knaqsia e ksaj bote sht e shkurtr, me gjith t mirat e knaqsit e saj, t cilat zhduken kur ata mendojn se jan br zotrues t tyre, e pastaj kuptojn se ata nuk jan zotrues fare, madje pr asnj gj. Kjo sht arsyeja pse Krijuesi kalimin e shpejt t ksaj bote e krahason me shembullin e t mbjellave dhe zhvillimin e tyre me rnien e shiut, dhe t gjitha prodhimeve t toks, t cilat, me kalimin e kohs, me urdhr hyjnor prfundojn dhe zhduken e mbesin gjurm t pavlera, po ashtu edhe pabesimtarve nuk u mbetet asgj nga kjo bot prve mjerimit. 1 Meq shkak i t kqijave t njerzve sht dashuria e tepruar ndaj begative t ksaj bote dhe keqshfrytzimi i tyre, ather Allahu xh.sh. sjell kt shembull n kt ajet, q t frenoj mendjen njerzore nga devijimi dhe t vr nj balanc shpirtror tek ai, n mnyr q t mos shfrytzoj mirsit e ksaj bote me t kqija dhe padrejtsi2, por ti shfrytzoj ato n prputhje me ligjin hyjnor, i cili sht absolutisht n dobi t njerzve. Bota bimore sht apo nuk sht e mbjell nga dora e njeriut, zbritja e shiut gjallron gjithka n tok, dhe ky sht pa dyshim argument i fuqishm i Zotit pr njerzit. Prandaj a nuk mendon njeriu??!! Bota kalimtare sikur nj kopsht i begat, por i prkohshm Shembulli i till ka pr simbolik kopshtin q posedon dikush, i cili sht i mbushur me pem, perime e t mbjella t llojllojshme, prandaj me shum knaqsi pronari i tij lavdrohet dhe ndihet shum mir, mirpo nj dit a nj nat e prfshin befas ndonj shi a furtun dhe shkatrrohet gjithka n t. Kjo e hidhron dhe mrzit shum at. Kjo i prngjan nj njeriu q sht i lidhur tepr pas knaqsive t ksaj bote dhe pas prfundimit t tyre shqetsohet tej mase. Pr njeriun q sht i lidhur tepr me kt bot, madje at e madhron shpirtrisht, nj dit i vjen vdekja dhe kupton t vrtetn e zhgnjehet pa mas, nj fakt i konfirmuar nga Fuqiploti: Por, sapo gzoheshin pr at q u dham, Ne i dnuam befasisht dhe ather ata mbetn t dshpruar.(El Enam, 44). Ky shembull kuranor i nj kopshti, mund t aludoj edhe faktin q, pasi t jet i pasur me shum bim, pem e perime t llojllojshme, vjen ndonj e lig dhe e shkatrron at, e m pastaj, n t njjtin vend, mbillet prsri dhe krijohet kopsht i ngjashm, dhe kjo nnkupton argumentin or fuqin e Allahut xh.sh. pr ti ringjallur njerzit n Botn tjetr pr t dhn llogarin mbi besimin dhe veprimet e ksaj bote.3 Krijuesi i gjithsis zbret nga qielli uj t prshtatshm pr ujitje e pije, ngase shumica e ujrave mbi tok jan t njelmta, si uj detesh e oqeanesh. Kjo paraqet nj mrekulli hyjnore sipas dshirs s Allahut xh.sh., i Cili deshi q ta ruaj ujin e t mos prishet dhe m pastaj kryhet procesi i filtrimit t ujit nprmes rrezeve

Tefsir 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

19

t diellit, t cilat e shndrrojn n avull, i cili grumbu mblidhet avulli dhe formohen ret, e pastaj zbret shiu i prshtatshm pr ujitje dhe pije. Njeriu mund t prziej p.sh. kokrra t misrit me t fasules, e ato mund ti ndaj prsri, por nse przien lngun e limonit me sherbetin, ato smund ti ndaj m. Edhe bimt me t gjitha llojet e tyre konsiderohen si qenie t gjalla t formuara nga uji, nj fakt i konfirmuar nga Krijuesi: Dhe bm nga uji do gj t gjall! (El Enbija, 30)4. Ky sht uji i zbritur q formon dhe zhvillon botn bimore, sikurse sht dhe dynjaja me plot t mira, por e cila nj dit prfundon. Botn bimore dhe bukurin e saj njeriu i do shum dhe i plqen, sikurse edhe kt bot e t mirat e saj, bimt e llojllojshme edhe t mirat e llojllojshme t bots t. Kshtu Allahu xh.sh. t mirat e ksaj bote i krahason me nj kopsht plot t mira, t cilat nj dit zhduken. N mnyr q njeriu t mos mashtrohet pas ksaj bote e t bj turbullira e t kqija, Krijuesi bn thirrje me argumentimin: Le t mendoj njeriu pr ushqimin e veta. Jemi Ne q lshojm shi me bollk, pastaj e ajm tokn n thellsi dhe nxjerrim prej saj drithrat, rrushin e perimet, ullirin e palmat, kopshtet e dendura, pemt dhe kullosat, q ti gzoni ju dhe bagtit tuaja. Por, kur t vij ushtima (krisma e Kiametit), at dit njeriu do t ik nga vllai, nga e ma e nga i ati, nga e shoqja dhe nga fmijt e vet. At dit, secili prej tyre do t kt aq shqetsim pr veten, sa do ti mjaftoj. (Abese, 24-37). A nuk sht jet pr tokn dhe gjallrin e saj, uji i shiut?! A thua, vall, kush e lshon kt shi? Pa dyshim Zoti i vetm Allahu! Ndrsa njerzit ushqehen nga t mirat e toks q zhvillohen nga uji, e prsri nuk besojn!? E n botn ardhshme secilit i mjafton vetja e tij, n baz t besimit dhe veprimeve t tij! E tr kjo bot kalimtare i prngjan prmbajtjes s ajetit kuranor, ku Fuqiploti sqaron: Ne i kemi vn n sprov ata (banort e Meks), ashtu si i sprovuam pronart e kopshtit, t cilt ishin betuar se n mngjes do ti vilnin frutat, e nuk patn thn N dasht Allahu Inshallah. Kshtu, kopshtin e goditi nj fatkeqsi nga Zoti yt, ndrkoh q ata po flinin. (El Kalem, 17-19). Ja, e till sht edhe kjo bot me t gjitha begatit e saj kalimtare, prandaj ti shfrytzojm ato n baz t ligjit hyjnor me drejtsi. Lidhur me pjesn e ajetit thuajse nuk kishte ekzistuar dje, Katadeja thot: Kjo nnkupton: sikur nuk e kishte pasur gjallrin q kishte. Pr kt arsye Muhamedi a.s. transmetohet t kt thn: Merret m i pasuri i bots (q i takon zjarrit) dhe futet nj her n zjarr e pastaj i thuhet: O biri i Ademit, a ke prjetuar ndonjher knaqsi? A ka kaluar ndonjher nga ti ndonj begati? Ai thot: Jo. Dhe merret m i varfri njeri n bot (q i takon Xhenetit) dhe futet njher n Xhenet e pastaj i thuhet: O biri i Ademit, a ke prjetuar ndonjher

vshtirsi? Ai thot: Jo. Allahu xh.sh., lidhur me t shkatrruarit q prfundojn sikur t mos ekzistonin fare, dshmon duke thn: Kurse ata q bn t kqija, i kaploi nj z i tmerrshm dhe n shtpit e tyre u gdhin t vdekur e t palvizshm, sikur t mos kishin jetuar kurr n to. (Hud, 67-68) 5. Kshtu n Botn tjetr njerzve u duket sikur t mos kishin jetuar kurr n kt bot me begati a vshtirsi, aq shpejt q kalon kjo. Jet - gjallria e do sendi argument pr njerzit q mendojn Toka zbukurohet dhe gjallrohet me urdhr nga Zoti i saj - Allahu, prandaj Ai ka krijuar mnyrn e perceptimit dhe funksionimit tek krijesat. A nuk tha Allahu xh.sh.: Ata ndeshn nj mur q ishte duke u rrzuar dhe ai (Hidri) e drejtoi. (El Kehf, 77) A thua muri prmban dshirn pr tu rrzuar!? Nse e analizojm si duhet, ather do t vrtetojm se Krijuesi ka br pr do gj n ekzistenc, nj lloj jete dhe funksionim t ligjeve q i prshtatet. Lidhur me kt, Fuqiploti ka sjell shum shembuj n Kuran, me t cilt ka sqaruar dhe prej t cilve ne t marrim msim, si jan: rasti i pupzs s Sulejmanit a.s., e cila kuptoi besimin n Zotin Nj. A thua, si e lajmroi ajo Sulejmanin a.s. se populli i Sebes adhuronin Diellin dhe jo Zotin e vrtet Allahun?! Sikur pupza e dinte se kush meriton t adhurohet, kur tha:Ata nuk I pruleshin n sexhde Allahut, i Cili nxjerr gjithka q sht e fshehur n qiej dhe n tok. (En-Neml, 25). Kush ka mundur t mendoj se pupza mund t ket kt perceptim kaq t lart mbi besimin e vrtet?! Kjo ndodhi, ngase Allahu xh.sh. deshi t na shpjegonte se ky shpend nuk ka kishte pasione pr t prishur besimin e vrtet, sa koh q pasionet e njerzve e prishin at, ngase ato krijesa, t cilave Krijuesi u ka dhn mundsi zgjedhjeje, prishin lirin e nuk e ruajn at me iman - besim t vrtet. Ne shohim sesi krijesat e tjera, q nuk kan logjik, sistemojn jetn e tyre me an t instinktit hyjnor dhe nuk prishin asgj, dhe doemos i prmbahen ktij instinkti. Nj shembull tjetr q ka sjell Allahu xh.sh. pr ne, sht edhe rasti i milingons: Kur arritn n luginn e milingonave, nj milingon tha: O milingona, hyni n banesat tuaja, q t mos ju shkel Sulejmani dhe ushtria e tij, duke mos ju par. (En-Neml, 18). Shih kt mrekulli dhe precizitet t milingons, e cila nuk tha se Sulejmani dhe ushtria e tij do t shkatrrojn padrejtsisht gjithka t milingonave, por tha: duke mos ju par, ngase ata nuk vrenin gj posht kmbve t tyre. E pra, nga kjo kuptojm qartazi se do gj n gjithsi zhvillon jet t prshtatshme me t, mirpo problemi qndron se njeriu dshiron t perceptoj jetn e tyre sikurse jetn e vetvetes. Prandaj, patjetr duhet t kuptojm se e tr bota

20

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Tefsir

organike dhe inorganike dhe do gj n gjithsi, zhvillon jetn e vet.6 Pjesa e ajetit me t cilat ushqehen njerzit dhe kafsht, sqaron begatit dhe ushqimet nga Allahu xh.sh. pr njerzit dhe kafsht, duke sinjalizuar se mirsit e bots jan pr ta, e n mnyr q njerzit t mos mashtrohen pas ksaj bot dhe ta kuptojn se nuk jan krijuar kot dhe se do t ringjallen, Fuqiploti tha: Mos vall, keni menduar q Ne ju kemi krijuar kot dhe q nuk do t ktheheshit tek Ne (pr tju gjykuar)?! (El Muminun, 115).7 Shih precizitetin dhe mrekullin kuranore n pjesn e ajetit asaj i vjen urdhri yn, natn ose ditn dhe Ne e bjm at si t ishte e korrur, thuajse nuk kishte ekzistuar dje, paralajmrim kuranor q i paraprin shkencs me shekuj, duke konfirmuar se toka i prngjan rrethit dhe se ajo sillet dhe se do nat tejkalohet me dit.8 Kjo sht jeta e ksaj bote n t ciln zhyten njerzit duke humbur botn e amshueshme, vetm e vetm pr t arritur knaqsi t jashtligjshme n kt bot. Kjo sht jeta e shkurtr, n t ciln nuk ka qetsi, stabilitet e as rehati, e njerzit nuk posedojn prej saj prvese shum pak.9

Krijuesi e prfundon kt ajet kuranor me fjalt: Kshtu, Ne ua sqarojm faktet njerzve q mendojn, bhuni t vmendshm e dijeni se fillimi dhe prfundimi sht tek Allahu xh.sh., ngase i menuri beson n llogaridhnie para Krijuesit, dhe n kt bot i prmbahet ligjit hyjnor e n botn tjetr fiton Xhenetin. Sado q t jetoj njeriu, kjo bot sht e shkurtr dhe t gjitha begatit n t jan kalimtare, ndrsa bota tjetr sht e amshueshme dhe e pafund, prandaj, nse i krahason t dyja, zgjidhe Botn e amshueshme, sepse Zoti i gjithsis thot: Jeta e ksaj bote nuk sht gj tjetr, vese argtim dhe loj. Ndrsa jeta e bots tjetr, pikrisht ajo sht jeta e vrtet. Ve sikur ta dinin! (El Ankebut, 64)
1.Muhamed Ebu Zehra,Zehretu Et-Tefasir, f.3548-3549, vt.b. 1987, Kajro. 2.Ahmed Mustafa El-Meragi, Tefsir El-Meragi, f. 92, vt.b. 1946, Kajro. 3. Tefsir El-Fahru Er-Razi, MefatihulGajb, vll. 17, f. 76-77, vt.b. 1981, Bejrut. 4. Muhamed Muteveli Esh-Sharavi, Tefsiri i Sharaviut, vll. 9, f. 5859, pa vit bot., Kajro. 5. Tefsir El-Kuran El-Adhim, Ibn Kethir, vll 2, f. 422, vt. b. 1981, Kajro. 6. Tefsiri i Sharaviut, f. 5864-5866. 7. Zehretu et-Tefasir, f.3550. 8. Tefsiri i Sharaviut, f.5866. 9. Sejjid Kutub, Fi Dhilalil Kuran, vll. 3, f. 1775, vt. b. 1996, Bejrut.

Ahlak 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

21

Meka dhe Qabeja burim dhe qendr shpirtrore e bots


Mr. Muhidin Ahmeti N krahinn e Hixhazit, n pjesn perndimore t Arabis, jo larg Detit t Kuq, ndodhet qyteti i Meks (Mekka). N qendr t ktij qyteti gjendet nj ndrtes e vogl n form katrori. Meka dhe ndrtesa e saj prej guri njihen nga udhtart dhe udhprshkruesit botror q nga lashtsia. Ajo ndrtes sht Bejtullahu Shtpia e Allahut. m t mdha. Rrugve t saj kan ecur ashabt e mdhenj si Ebu Bekri, Omeri, Osmani dhe Aliu. A ka ndonj qytet tjetr q t ket dhn gjith at numr personalitetesh, t cilt ndrruan historin botrore? Aty jan t gjith ata dijetar islam, teolog, filozof dhe sufi, t cilt kan vizituar Mekn n shekuj. Fryma e tyre, si dhe fryma e t gjith atyre njerzve t mdhenj prej aksioni, t cilt kan ardhur te dyert e saj si haxhinj t devotshm, sikur rri pezull mbi qytet. Meka sht qyteti i Zotit, q pasqyron ann absolute t Tij. T jesh aty, do t thot t jesh n qendr. T qndrosh para Qabes, do t thot t kuptosh fundin e udhtimit. Nuk ka nevoj t shkohet n ndonj vend tjetr n tok, sepse aty sht qllimi i t gjitha udhtimeve toksore. Prej njrit skaj t dynjas n tjetrin, myslimant n zemrat e tyre kultivojn dashurin ndaj Meks, Nns s qyteteve, dhe gjakojn t vijn n gjirin e saj mikprits, t qndrojn para Shtpis s Zotit, n qytetin i cili pati nderin t jet vendi i lindjes dhe veprimtaris s t dashurit t Zotit i t cilit ishte q, para udhtimit t tij toksor t fundit, t kthehej si ngadhnjimtar n Mek dhe q n tokn e cila ishte qysh hert dshmitare e thirrjes pr Zotin e Vetm nga ana e Ibrahimit, babait t monoteizmit, t vendoste prsri besimin e Njshit, tevhid. Meka nuk do ta harroj kurr m besimin e Njsis s Zotit, dhe deri n fund t kohs do t mbetet qendr shpirtrore e fes Islame, pr t ciln sht vet ajo rasion dshmimit t Njshit, i Cili sht i vetmi Realitet, sepse do gj q sht n t (n tok) sht kalimtare. E do t mbetet vetm Zoti yt, Q sht i madhruar e i nderuar!

ashtsia dhe shenjtria e saj, tejkalojn edhe vet historin e njerzimit. Tradita thot q All-llahu (xh. sh.) kishte dhn urdhr q n qiell t ndrtohej nj tempull me emrin Bejtu-l-Mamur. El-bejt el-mamur shtpia n qiellin e shtat, e cila gjendet saktsisht prmbi Qabe N studimet m t reja sht argumentuar shkencrisht q Meka sht qendra e bots. N nj rast Pejgamberi i kishte pyetur ashabt: A e dini sht El-Bejt el-Mamur (tempulli qiellor i banuar dendsisht)? Ashabt qen prgjigjur: Kt e din m mir All-llahu dhe Pejgamberi i Tij. Pejgamberi (a.s.) u tha: Ajo sht shtpia n qiellin e shtat (nn Arsh), e cila gjendet saktsisht prmbi Qabe. do dit n t hyjn 70 mij melaqe dhe nuk kthehen m. Ajo pr se duhet t jet i vetdijshm secili haxhi gjat tr kohs s qndrimit n Mek, sht se gjendet n vendin me t nderuar t rruzullit toksor. N hadithin tjetr Pejgamberi (a.s.) thot: O banor t Meks, o pjestar t Kurejshit, vrtet ju gjendeni nn vet qendrn e qiejve. Aty sht zemra e Bots Islame, madje edhe e kozmosit islam, ngase n qendrn e tij sht Qabeja, pika ku boshti botror i universit islam, q lidh Qiellin e Tokn dhe prek botn ton njerzore. Ky sht qyteti n truallin e t cilit kan ecur Ibrahimi dhe Ismaili, qyteti n t cilin lindi krijesa m e prkryer njerzore, Muhamedi, i biri i Abdullahut, Zoti e bekoft dhe i dhash paqen, vendi ku Zoti zbriti shpalljen e par n Kuran. Aty lindi bashksia e par islame, aty Pejgamberi prjetoi sprovat dhe triumfet e tij

22

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Ahlak

Qabeja Njri nga nocionet e patjetrsueshme, q lidhen me fenomenin e besimit n prgjithsi, gjithsesi sht nocioni i tempullit. Domethn, besimi n thelbin e tij paraqet raportin midis Zotit dhe besimtarve q adhurojn At, e ai raport lidhet gjithnj, n nj mnyr t caktuar, pr vendin n t cilin bhet adhurimi, prkatsisht ibadeti. Ai vend gjithmon ka karakter t veantis, po edhe t shenjtris, pr arsye se vazhdimisht kuptohet dhe emrtohet siTempulli i Zotit ose Shtpia e Zotit, d.m.th. shtpia a vendi ku Zoti, n njfar mnyre, sht i pranishm dhe ku sht lshuar mshira e Tij. N kt kuptim besimtart i shnojn dhe zbukurojn n mnyr t veant tempujt dhe i vizitojn ata, duke br ibadet dhe duke br sakrifica. Vendi dhe roli i tempullit n Islam, n fen natyrore t njeriut, sht shumkuptimor dhe n kt kuptim tempulli emrtohet si mesxhid (vend ku bhet sexhdeja), prkatsisht si Bejtull-llah (Shtpia e Allahut, vend i bekuar, ku All-llahu lshon rahmetin dhe bereqetin e Tij). Kta dy emra aludojn n dy role themelore q ka tempulli n Islam: rolin e vendit t sexhdes, prkatsisht ibadetit, dhe rolin e vendit t shenjt (t bekuar), ku pastrohet dhe rilindet shpirti i njeriut. Nse i shtojm ksaj edhe rolin e shenjs treguese t Allahut, rrumbullakojm tri rolet themelore q ka tempulli n Islam. N kt shkrim do t flasim pr tempullin islam n kuptimin e Shtpis s Allahut (Bejtullah). Qabeja sht shtpia e par e Allahut, prkatsisht faltorja e par e ndrtuar n Tok, n t ciln sht lavdruar, madhruar dhe adhuruar Zoti i vetm dhe i Vrtet, Zoti dhe Krijuesi i do gjje ekzistuese: Shtpia (xhamia) e par e ndrtuar pr njerz, sht ajo n Bek (Mekke), e dobishme, udhrrfyese pr mbar njerzimin. ( 3:96) Qabeja ka dimensione t ndryshme, prej asaj Qabeje q pati ndrtuar Ibrahimi (a. s.) deri te Bejtul- Mamuri n qiej. Ekziston Qabeja kozmike dhe ajo q sht e vendosur n zemrn e njeriut, t cilat korrespondojn me njohjen shpirtrore t njerzve. T kuptuarit njerzor t domethnies s Qabes si vend i orientimit, si Kible, sht t kuptuarit e fshehtsive t gjendjes shpirtrore t zemrs s njeriut. Gazaliu, po edhe shum dijetar t tjer, n secilin rit t Haxhit shohin fshehtsin e cila mund ti hap dern shpirtit njerzor pr t kaluar at pragun pas t cilit sht hapsira e shenjt. Ai prag sht vija ndarse e Porosis s prjetshme t Zotit dhe kalueshmris s ksaj bote. Q t kalohet ai prag, q t hapen dyert e shptimit pr shpirtrat tona, njeriu duhet t

marr udhtimin drejt Zotit, e ai sht Haxhi. N at udhtim duhet t jen t pastr nijeti, paraja, por edhe vet synimi, pasioni pr kt udhtim. Ky sht thelbi i pelegrinazhit n Islam. Qabeja e nderuar gjendet n qytetin e Meks, n qendr t Mesxhidul-Haramit. sht 13 metra e lart, 12 metra e gjat dhe 11 metra e gjer. Ajo sht nj ndrtes me katr qoshe, e ndrtuar prej guri. Allahu (xh. sh.) e ka br Qaben dhe Mesxhidul-Haramin q njerzit n shtje fetare t ksaj dhe t Bots s ardhshme, t qndrojn n kmb. N ajet thuhet:Allahu e bri Qaben, shtpin e shenjt, vend jetsimi (pr shtje t fes e t jets) pr njerz. (El Maide, 97) Njerzit q bjn Haxhillkun dhe umren, qndrojn fuqishm n kmb edhe n fe edhe n dynja. Ai q ka frik, atje krkon mbrojtje. Ai q sht i dobt, atje gjen fuqi. Ata q falin namaz, kthehen n at drejtim. Qabeja sht qendr dhe qllim sht caku q i bashkon t gjith myslimant e bots. T gjith n namaz drejtohen nga Qabeja. Ajo sht simbol i solidaritetit dhe i bashkimit gjithislam. Ajo luan nj rol jashtzakonisht t rndsishm n forcimin e vllazrimit, harmonis, marrdhnieve reciproke, n afrimin dhe njohjen e popujve, vendeve dhe bashksive t ndryshme myslimane. Qabeja mundson jo vetm bashkimin fetar, shpirtror, moral dhe ideor, por edhe at hapsinor. Prandaj, n krahasim me t gjitha xhamit dhe mesxhidet e bots, Qabeja sht ai centrali shpirtror, moral, fetar e hapsinor,

Ahlak 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

23

n drejtim t t cilit jan t kthyera dhe pr t cilin jan t lidhura t gjitha xhamit, mihrabt dhe shtpit e besimtarve t bots. Kudo q jan, n uj, n anije, n tok a n ajr, kur falen n namaz, myslimant kthehen n drejtim t Kibles. Besimi n Nj Zot (iman), t nnshtruarit vetm ndaj Tij (islam), t robruarit vetm Atij (ibadet) dhe t kthyerit nga Kiblja n namaz, prbjn at unitetin islam dhe bashksin myslimane botrore t pandashme dhe unike deri n ditn Gjykimit. Prandaj, nj nga gjasht kushtet themelore pr t qen namazi i vlefshm, sht kthimi nga Kibla. Pikrisht Kiblja sht ai centrali i dukshm dhe i pacenueshm n tok, pr t cilin jan t lidhura mihrabt dhe antenat e minareve t t gjitha xhamive n t gjitha vendet dhe pjest e bots. Qabeja, dhe vendet hurumate, pra jan nj lloj centrali qendror, epiqendr universaliteti. Ato jan qendr e vendlindjes dhe riprtritjes shpirtrore t njerzimit. Ato jan t pajisura me t gjitha mjetet e duhura pr prodhim energjish shpirtrore. Aty lirohen energji t mdha shpirtrore e morale. Qabeja sht qendr graviteti shpirtror, q centripeton t gjitha forcat e haxhinjve n nj pik gravituese, i transformon ato n fuqi morale dhe pastaj bn shprndarjen centrifugale t asaj energjie npr gjith botn. Prandaj, sikurse mihrabt e xhamive, ashtu edhe kraharort tan, zemrat, shpirtrat, mendimet, ndjenjat, vullneti dhe dshira duhet t jen t kthyera nga Kiblja. do besimtar tr jetn e vet, me mendime dhe me ndjenja, sht i lidhur pr ato vende. Gjat

namazit sht i kthyer n drejtim t tyre dhe i shoqruar me t gjith ata q synojn pr n ato vende. Madje, edhe kur falet vetm, ai sht n shoqri me ta. O Zot, vetm ty t adhurojm dhe vetm prej Teje ndihm krkojm`. Na udhzo n rrug t mbar Kthimi drejt Kibles sht nj simbolik, q do t thot orientim drejt qllimeve dhe idealeve t njjta t jets. Parsor sht orientimi i shpirtit tek nj pik n bot. Ky orientim i shpirtit paraqet domethnien e Kibles dhe ky sht farz i pakushtzuar, prderisa Haxhxhi, sht nj farz i kushtzuar. Qabeja, gjat historis ka luajtur rolin e krijimit t paqes dhe ibadetit. Ajo ka qen e till, madje edhe n astet kur prreth saj zhvilloheshin luftra e vrasje. Kur ani v n dukje kt fakt, duke thn: A nuk e kan vrejtur ata se Ne e kemi br vendin e shenjt (Mekkn) t sigurt, e njerzit prreth tyre rrmbehen (plakiten e vriten). Po, a i besojn ata s kots, e t mirat e All-llahut i prbuzin? (El Ankebut, 76). Nga sa u tha m lart, kuptojm se Qabeja sht tempulli i bekuar, i prcaktuar njsoj pr do mysliman e myslimane. Ajo sht bekim dhe udhrrfim (Kible) pr njerzit. Ajo sht nj shtpi t ciln e cakton dhe pr t ciln garanton Allahu (xh. sh.), se do t jet shtpi prparimi, shtpi e dashuris s vrtet, drejtsis dhe solidaritetit. Qaben e ndrtoi Ibrahimi (a. s.) me Ismailin (a. s.). Ata qen dy njerz plotsisht t lir dhe njkohsisht edhe t dorzuarit e t nnshtruarit e Allahut (xh. sh). Dhe, derisa Ibrahimi dhe Ismaili (a. s.) vun themelet e tempullit, ata u luten:Zoti yn, pranoje prej nesh, se me t vrtet Ti je q dgjon dhe di! Zoti yn, na bj ne t dy besimtar t sinqert ndaj Teje dhe pasardhsit tan, njerz t bindur ndaj Teje, na i mso rregullat e ibadetit ton dhe na fal ne, vrtet, Ti je Q fal shum, je Mshirues! Zoti yn, drgo ndr ta, nga gjiri i tyre, t drguar q tua lexoj atyre ajetet e Tua, tua msoj atyre librin dhe urtsin, e ti pastroj ata (prej idhujtaris). S ka dyshim se Ti je ngadhnjyesi, i dijshmi. (El Bekare, 127- 129) Shtpia e Zotit dhe tempulli i lasht i dedikuar t Vetmit, objekti i Haxhit dhe pika drejt s cils drejtohen lutjet e prditshme, kiblja e t gjith myslimanve, qndron n zemr t Meks si dshmi mbi natyrn e Islamit si monoteizm i pastr q riprtriu monoteizmin e Ibrahimit (a. s.) dhe porosin primordiale t njsis, q i qe shpallur Ademit (a. s.), babait t njerzimit dhe pejgamberit t par. Qabeja sht simbol konkret i burimsis s Islamit n syt e myslimanve dhe t gjitha religjioneve. T shkosh n Qabe, do t thot t kthehesh n burimin tnd. Ajo sht edhe qendra m e lart e Islamit, drejt s cils kthehen t gjith muslimant n namazet e

24

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Ahlak

obliguara. Sikurse ndodh me t gjitha civilizimet e vrteta tradicionale, edhe n Islam dominojn dy realitete t burimit e t qendrs, dhe q t dyja kto dimensione themelore t Islamit jan t pranishme n Qabe. Gjat jets s tij, njsoj a jeton n majat vullkanike t Javs apo n shkrettirn e Mauritanis, myslimani sht i vetdijshm pr Qaben si nj pik n tok, e cila lidh me burimin e tij, burimin e fes s tij Islamit, dhe t vet njerzimit. Myslimani, sht gjithashtu i vetdijshm q t gjitha pikat n tok, me linja t padukshme, jan t lidhura me qendrn unike, Qaben, n drejtim t s cils pes her n dit n namaz kthen fytyrn e vet. Prandaj, myslimani ka lidhje me Qaben, e cila sht njkohsisht edhe statike edhe dinamike; statike, sepse ekziston lidhje e vazhdueshme n mes do pike n kozmosin islam dhe Qabes, dhe dinamike, sepse n drejtim t Qabes bhen udhtime pr t kryer Haxhin. Namazi paraqet lidhjen statike, e Haxhi lidhjen dinamike. Bashkimi (unifikimi) i ktyre dy lidhjeve vrteton pranin madhshtore t Qabes edhe si Burim edhe si Qendr e universit fetar islam, jo pr shkak t realitetit toksor t Qabes, po pr shkak t asaj q karakterizohet si Shtpia e Zotit, sepse n t vrtet i vetmi Zoti sht Burim dhe Qendr e jets s myslimanit... Namazi rreth Qabes, nnshtrim i prsosur ndaj Zotit Natyra arkaike e Qabes tregon pr karakterin e saj primordial (t strlasht). Pr shkak se ka pothuaj formn e kubit (s ktejmi emri Kaba, q n gjuhn arabe do t thot kub), ka dimensione, t cilat, sipas t t kuptuarit pitagorian t harmonis, jan reciprokisht n lidhje harmonike. Si kub, Qabeja gjithashtu simbolizon stabilitetin dhe pandryshueshmrin q karakterizojn vet Islamin, religjionin e themeluar mbi harmoni, stabilitet dhe pandryshueshmri ne esencn e tij m themelore. Q ktu edhe e vrteta q islami mund t riprtrihet por jo edhe t reformohet. Ajo (Qabeja) sht si nj organizm i gjall, prandaj e mbshtjellin me nj mbules t zez (kisve), me ajetet kuranore t qepura me penj prej ari. Kjo veshje e Shtpis s Shenjt t Zotit, si nj tradit e vjetr semitike, t ciln nuk mund ta gjejm n botn greko-romake, prsritet do vit, e kiswa e vjetr pritet n copa dhe ndahet. N periudhn e lasht t historis islame kiswa bhej n Egjipt dhe me kujdes t madh sillej n Mek, kurse sot ajo bhet n afrsi t vet qytetit. Qabeja sht nj struktur me domethnie dhe rndsi kozmike, madje edhe metakozmike. Ajo qndron n boshtin q bashkon Qiellin e Tokn n kozmosin islam... Ajo mban harmonin kozmike. Katr qoshet e saj tregojn pr katr drejtimet kryesore, t cilat paraqesin katr shtyllat e kozmosit tradicional. Guri i

zi n kndin e saj (haxheru-l-esved), sht meteorit, me origjin jashttoksore. Thuhet se Ibrahimi dhe Ismaili (a. s.) e kishin sjell nga mali Ebu Kubejs n afrsi t Meks, ku sht ruajtur deri n ardhjen n Tok. Sipas fjalve t Pejgamberit, guri ka ardhur nga Qielli m i bardh se qumshti, por sht nxir pr shkak t gjynaheve t bijve t Ademit, ndonse ka mbetur pak nga bardhsia e tij. Guri simbolizon gjithashtu marrveshjen e par, e cila, sipas Kuranit, sht br midis Zotit dhe Ademit dhe gjith pasardhsve t tij, me t ciln t gjith pjestart e gjinis njerzore n at astin e paraprjetshm (Ezel) kur sht br marrveshja, kan pranuar Hyjnin e Zotit. Namazi i prbashkt rreth Qabes sht shenja m e qart e nnshtrimit t prsosur ndaj vullnetit t Zotit, sikundrq rrotullimi rreth saj tregon pikrisht kthimin e njeriut n perfeksionin burimor parajsor. Duke i flakur idhujt nga Qabeja, Pejgamberi (s) Tempullit t Lasht jo vetm q ia ktheu shenjtrin si Shtpi e Zotit, por edhe i msoi t gjith muyslimant q, nse duan t jen mysliman t vrtet, ata duhet q patjetr zemrn e vet, q sht vrsnike mikrokozmike e Qabes, ta zbrazin nga t gjith idhujt, nga t gjith prve Zotit, n mnyr q ajo t jet e denj pr pranin e Zotit. Qabeja sht form, po megjithat sht simbol i Atij q ska form. Ajo sht proto-arkitektur, por megjithat burim i tr arkitekturs islame. Mbshtjellsi i saj i zi, kiswa, sht simbol i zis q nuk sht asgj prvese intensitet i drits, ngjyr pas t gjitha ngjyrave q prmban t gjitha ngjyrat dhe t gjitha format. Dhe, n fund, Qabeja sht qendr e Tevhidit, besimit n nj Zot t Vetm dhe baz orientuese e jetve t myslimanve. Pr Qaben sht e lidhur historia e profetsis: Pejgambert m t njohur (Ademi, Ibrahimi, Muhamedi (a.s.), por edhe shume t tjer t njohur e t panjohur) misionin e tyre e lidhn pr Qaben. Themelimi i saj ishte ngritja dhe triumfi i Tevhidit, e braktisja e saj ishte vrshimi i shirkut! Por Tevhidi gjithmon ka ngadhnjyer, sepse ai sht i pandalshm, ai vazhdon prgjithmon dhe sht i paasgjsueshm, sado t mdha dhe fardo qofshin fuqit e shirkut. Tevhidi sht qllimi i Haxhit dhe i jets son. Pejgamberi i Allahut ka thn: Me t vrtet kjo shtpi (Qabeja) sht nj shtyll e Islamit dhe kushdo q e viziton at dhe bn umren- ai sht ndihmtar i Allahut! Nse vdes, do t futet ne Xhennet, e nse kthehet n shtpin e vet, kthehet i shprblyer dhe me pasuri. (Taberaniu)
(1) www.geistigenahrung.org. (2) www.pensis.net(3). www. znaci.com (4) www.islamskazajednica.org (5) www.ikculm. de (6). www.mullasadra.com (7) www.eslam.de (8). www. preporod.com (9). Spahic, Mustafa, Koraci u islamu, prirucnik za srednje skole, Sarajev, 1997.

Hytbe 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

25

Premtimet dhe prgzimet nga aktualiteti rizgjimi i ymetit Islam


Sedat Islami

Koh t kqija t Ymetit munges t t zotve, skena do t binte n duart e hipokritve, atyre q Ummetin islam, edhe ashtu t lodhur e t rraskapitur, do ta godisnin n pjest m t ndjeshme t tij, pr ta dbuar trsisht nga pozita q kishte. Do t punonin shum pr degjenerimin e rinis, pr prhapjen e dukurive negative n mesin e tyre, pr largimin e tyre nga feja dhe traditat, pr varsin e tyre nga droga dhe lndt narkotike, pr shthurjen dhe degjenerimin e tyre, pr shthurjen familjare.... Rizgjimi Por, n dhembje lind shpresa, n vshtirsi dhe fatkeqsi lindin burrat dhe heronjt, agimi vjen pikrisht pas errsirs m t madhe. N kt gjendje dhe kto kushte lindi rizgjimi islam dhe u zhvillua, ashtu si u rrit dhe u zhvillua Musai [alejhis selam] n prehrin e faraonit. Shkak i ktij rizgjimi patjetr q sht dhuna e ushtruar ndaj Ymetit. Nse luani sht n gjum, ather do goditje me shkop do t jet vetm shkas q ai t zgjohet sa m par. Ky rizgjim n mes t ktyre vuajtjeve dhe mundimeve, nuk sht prvese prgzim madhshtor pr agimin e ktij Ymeti, pr rolin e ardhshm t tij, pr kthimin e krenaris s dikurshme. Allahu i Madhruar ka thn: ... Allahu sht mbizotrues i puns s vet, por shumica e njerzve nuk e din (fshehtsin e shtjeve). (Jusuf, 21)Ummeti Islam nuk vdes dhe gjumi i tij nuk zgjat shum! Imazhet e ktij rizgjimi Ky rizgjim nuk sht nga makthi. Pra, nuk sht zgjim pr ta vazhduar prsri gjumin, por pr ta filluar punn. sht zgjim pr ti hyr puns sipas

meti islam, pas shekujsh t tr krenarie e sundimi, pas shtrirjes n pjesn m t madhe t bots dhe marrjes s saj nn sundim, pas asaj kthese historike q do t bnte n fushn shpirtrore dhe shkencore, pas atij triumfi t s drejts ndaj s padrejts, s vrtets ndaj s kots, pas ktyre dhe shum gjrave pr t cilat bota mbar i detyrohet atij, - do t bjer nga skena. Ret e zeza do t shfaqeshin n horizontin e bots mbar, pr shkak se viktima nuk do t ishin vetm ithtart e ktij Ymeti dhe t ksaj kulture e t ktij qytetrimi, por edhe bota mbar. Edhe vrassi do t ishte viktima. Kjo ngase drejtsia do t zvendsohej me padrejtsi, humanizmi me degjenerim, morali me shthurje, e vrteta me forcn. Njerzimi do t orientohej, kurse vlerat nuk do t ishin m ato q t udhhiqnin jetn. Do t ishin epshet dhe forca. Megjithkt, prap m s keqi do ta psonte Ummeti Islam. Imazhi krenar i s dikurshmes thuajse ishte n perndim. Myslimant kishin prvetsuar materializmin perndimor dhe ishin dhn pas luksit dhe knaqsive t ksaj bote, mu ashtu si bjn ata q nuk besojn fare. Kishin prvetsuar edhe mentalitetin dhe botkuptimet e t huajve, ishin tjetrsuar, thuajsuar, e interesi individual, sikurse tek jobesimtart, vlersohej mbi vlerat dhe parimet. E donin jetn dhe urrenin vdekjen, thuajse nuk besonin fare n jetn pas saj. Duke qen se ishin larguar nga besimi i vrtet, ata u nnshtroheshin njerzve dhe i merrnin ata bile edhe pr t shenjt, si bjn idhujtart(1). Monoteizmi si imazhi m i theksuar i ktij Ymeti, ishte pluhurosur nga njollat e idhujtaris. Njerzit vepronin shum gjra q Allahu i Madhruar i urren dhe ndalon. N

26

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Hytbe

planit dhe rregullores, sipas Kuranit dhe Synetit, pr ti vn gjrat n vendet e tyre, ashtu si duhet t jen. sht zgjim q dshmohet me gjra konkrete, si: a. Reformimi shkencor sht rizgjimi q bn thirrje pr shkenc dhe dije, para se t bj pr aksion apo veprim. N qendr, n radh t par, rizgjimi ka vet Ymetin, pasi mton ta zhvesh at nga ajo q sht e huaj pr t, ose ta pastroj nga njollat e injorancs q, n fakt, ai nuk e deshi kurr dhe as q e promovoi. Si rezultat, librat kryesor t trashgimis islame u verifikuan, u recensuan dhe u spastruan nga thniet apokrife dhe nga do e pavrtet tjetr. Rndsi iu kushtua edhe prkthimit t ktyre veprave kapitale n gjuht e bots, duke e br librin islam si m t krkuarin. b. Rizgjim i zemrave E veanta e ktij rizgjimi sht edhe aspekti shpirtror. Thn m mir, ky rizgjim sht komplet dhe insiston q, krahas dijes, krahas kolosve, t sjell n sken prsri edhe devocionin, pruljen, prkushtimin, sinqeritetin. Dshiron t kthej kohn e atyre q Allahu i prshkroi n Kuranin famlart: I heqin trupat e tyre prej dyshekve, duke e lutur Zotin e tyre nga frika dhe nga shpresa dhe, nga ajo q Ne ua kemi dhn (pasuria) atyre, ata japin. (Es-Sexhde, 16) Si dshmi konkrete merr vetm Itikafin, q deri para viteve shtatdhjet praktikohej fare pak, ndrsa sot, xhamit jan prplot. c. Rizgjim i ndjenjave sht nj rizgjim q, si tham, sht i shkaktuar nga dhuna, mu ashtu sikur trupi q, kur t thumbohet nga dika, prmblidhet pr tu mbrojtur. Xhelozia pr fen e Allahut, pr parimet e fes, pr gjakun e myslimanit dhe pr nderin e myslimanes, jan dshmia m e mir e rizgjimit t ktyre ndjenjave. N mbar botn krkohen t drejtat legjitime dhe t natyrshme t myslimanve, kurse reagohet, n mnyr t koordinuar, nga dijetar dhe qendra shkencore e vendimmarrse islame, n raste kur t drejtat e besimtarve mysliman shkelen. Shembuj t ksaj natyre ke sa t duash. E tr Bota Islame u ngrit n kmb kundr karikaturave q fyenin Profetin Muhamed a.s.. d. Rizgjim pr mision Ymeti ka kuptuar me koh se barrn dhe prgjegjsin e kumtimit t fes s Allahut nuk lejohet ta neglizhoj kurr. Mu pr kt arsye, kjo prgjegjsi sht ndar n rrethe individsh dhe grupesh t organizuara, kurse rezultatet jan t knaqshme. Njerzit q deri dje ishin t larguar nga feja dhe nuk identifikoheshin me asgj t saj, sot jan aktivist t devotshm t saj. Po jo vetm kta, jan dhe ata q deri dje kishiin fe, besim dhe bindje t tjera, ndrsa sot kan prqafuar msimet e ksaj feje dhe jan br besimtar t devotshm. Madje, edhe ata q nuk e prqafojn, nuk ngurrojn t shprehin respektin pr t. Princi arls (Charles),

trashgimtar i fronit mbretror n Angli, n dhjetor 1996, n salln e Konferencave n Ministrin e Jashtme t Anglis, duke folur pr Islamin, prve t tjerash, pati nnvizuar: Ne, perndimort, kemi nevoj pr msues mysliman, t cilt do t na msojn si t msojm me zemra ashtu si msojm me kok....(2) e. Rini e arsimuar Karakteristik e ktij rizgjimi sht insistimi q veprat t zn vendin e fjalve. Pra, q puna t flas pr Ymetin, pr se i sht prkushtuar me t madhe nxjerrjes s gjeneratave t reja, t specializuara n fusha dhe shkenca t ndryshme. Sot jan t shumt ata q marrin tituj akademik ndrkoh q mundohen q tradicionales a klims fetare t mos i shmangen as edhe pr nj ast. Pr m tepr, ata duan t ndrlidhin gjrat, tradicionalen dhe modernen, t prfitojn njra nga tjetra, ose tradicionalja nga teknika e modernes dhe modernia nga vlerat e tradicionales. f. Funksionalizimi i rolit t femrs Fati i hidhur i femrs ndr dekada, nuk ishte prodhim i Islamit, po i largimit prej tij. Dhuna e ushtruar ndaj femrs ose shkelja e t drejtave t saj nuk ishte br nga msimet islame, ani pse padrejtsisht mund ti ishin mveshur atij. Rizgjimi islam mton q t flak botkuptimet e gabuara, t promovoj ato t vrtetat dhe femrs, jo vetm q tia njoh kto t drejta, po edhe ta angazhoj at n fushat q prkojn me natyrn e saj dhe jan jetike pr Ymetin. g. Rizgjim global Synimet e Ymetit jan q Fjaln e Allahut, me do form dhe mnyr t ligjshme, ta bartin n do cep t bots, n do vend ku ka njeri. Si rezultat, sot sheh njerz, t rinj e t moshuar, nga t gjitha vendet e bots, tek kthehen n Islam. Sigurisht, arsye pr kt sht fakti se rizgjimi islam i prgjigjet natyrs s njeriut, prandaj edhe ky kthim prvetsohet leht. h. Rizgjim i pashkputur nga e kaluara Si element shum me vler dhe me rndsi t jashtzakonshme i ktij rizgjimi, sht lidhja e tij me t kaluarn e Ymetit. Dijetart e sotm u referohen paraardhsve t tyre dhe nuk pushojn s qndisuri fjal miradie pr ta. Kjo nnkupton se zinxhiri i Ymetit nuk ka qen i kputur, po mund t ket qen vetm i mbuluar me dhe... Ymeti nuk do t mund t realizoj fitoren dhe nuk do ta kthej namin e dikurshm nse tenton t kpus lidhjen nga e kaluara e tij. Nuk do t ndrtojm shkenc duke i shar dijetart, nuk do t edukojm gjenerata duke i fyer t part, nuk do t arrijm t kthejm koht e arta pa iu kthyer tradits s tyre. Prandaj, le t pasojm gjurmt e tyre, le t marrim kshillat e tyre dhe t ndrtojm t ardhmen - duke shikuar t kaluarn ton!
(1)Nedevi, Ebu-l-Hasen. Ma dha hasere el-alem binhitati-lmuslimine. f. 284 (2)Gazeta Esh-sherku-l-evsat, nr. 6592, 15.12.1996.)

Krahasime 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

27

E vrteta rreth Isait a.s


Fejsal Spahiu Krishterimi sht nga religjionet m t prhapura n bot dhe, nga shum njerz, konsiderohet si nj nga religjionet monoteiste, q do t thot besim n nj zot t vetm. Bazamenti i ktij besimi q pretendon se sht monotheist, sht i lidhur ngusht me at q pr ne sht e njohur si formula e trinitetit. mosekzistenca, pra pa pasur as baba e as nn, e po ashtu kemi edhe hazreti Havan, e cila u krijua nga mashkulli pa ekzistuar femra, kurse Isai u krijua nga femra - nna e tij, dhe ai nuk kishte baba, sa koh q kemi krijimin e zakonshm t njerzve t tjer, q ndodh me bashkimin e iftit, pra mashkullit e femrs. Dhe t gjitha kto mnyra t t krijuarit nga ana e Allahut xh.sh. nuk jan asgj tjetr prvese demonstrimi i fuqis s Tij t pakufishme dhe argument mbi ekzistimin e tij pr mbar njerzimin. Bazuar n faktin se lindja e Isait a.s. pa baba do t isht argument q vrteton hyjnin e tij dhe e bn at zot dhe bir t zotit, ather kjo do t ishte plotsisht e logjikshme dhe m argumentuese t thuhej edhe pr Ademin a.s., q u krijua nga mosekzistenca, pra pa baba e nn, e megjithat askush nuk pretendon t thot se Ademi sht Zot apo biri i Tij. Pr t kuptuar m mir kt lajthitje t t krishterve dhe pr t argumentuar gnjeshtrat e tyre, mjafton t kthehemi n origjinn e krijimit t ktyre dy personaliteteve - t Ademit dhe Isait a.s.. Krijimi Ademit a.s. Tregimi pr krijim e Ademit a.s. sht prej atyre shtjeve q kan arritur n dijenin ton nprmjet rrugs s Shpalljes (vahjit). Ky krijim, n prshkrimin e Kuranit tregohet se ka kaluar npr disa etapa, q n prgjithsi jan t prmbledhura ne ajetet kuranore kur Allahu xh.sh. thot:Dhe (kujto) kur Zoti yt engjjve u tha: Un po e krijoj njeriun nga balta e thar, e zez e me er. E kur ta prsosi at (n forn e

azuar n formuln e siprshnuar , t krishtert pretendojn se besojn n nj zot, duke mos i br atij shok, zot ky q, sipas tyre, sht i gjall me shpirtin e tij, sht ekzistues me vetit (cilsit) e tij, dhe sht fols (pr ne) nprmjet fjalve t tij, dhe n t njjtn koh Ati, Biri dhe Shpirti i shenjt jan nj struktur e vetme a bashkuar n Zot. Nse do t ndalemi t zbrthejm kt formul dhe e analizojm at, ather kjo do t ishte kshtu: Zoti sht i gjall me shpirtin e tij e kjo, sipas t krishterve, personifikohet me shpirtin e shenjt n formuln e trinitetit, Ai Zoti sht ekzistues me vetit e tij ose Ati dhe fjala e tij sht Isai a.s., e pr ta demonostruar kt, klerikt e krishter kan prdorur si sqarim Diellin, i cili, nga natyra e tij, prmban disa cilsi: Dielli sht shklqyes, lshon nxehtsi dhe njkohsisht sht edhe prvlues (djeg) dhe t tria kto cilsi bashkohen nn nj emr, q sht Dielli. Bazuar n kt, t krishtert vijn n prfundimin ose n bazn e besimit t tyre - se Isai sht Zoti, ndrsa Isai n formn e njeriut sht biri i Zotit, kurse shpirti i shenjt sht shpirti i Zotit. Pr t argumentuar ndrlidhjen zanafillse n formuln e triniteti ndrmjet Atit dhe Birit, t krishtert marrin pr argument lindjen e Isait a.s. nga nna e tij pa baba, duke u munduar ta bjn kt lidhje t uditshme t besimit t tyre ndrmjet Atit dhe Birit, dhe pikrisht ktu vrejm botkuptimin e gabuar t ktij besimi t t krishterve, sepse dihet q lindja si fenomen sht vetm nj prej llojeve t krijimit. Kshtu, p.sh., kemi Ademin a.s., njeriun e par t krijuar n kt bot, i cili u krijua nga

28

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Krahasime

njeriut) dhe ti jap atij shpirtin q sht krijes Imja, ather ju bini n sexhde.(El Hixhr, 28-29) Krijimi Isait a.s. Kurani famlart, sikurse na rrfen pr krijimn e Ademit a.s., n t njjtn mnyr na tregon edhe pr krijimin lindjen e Isait a.s. pikrisht nprmjet ktyre ajeteve kuranore:Kujto kur engjjt i than: Oj Merjeme, Allahu t prgzon me fjaln e vet (me lindjen e nj fmije si rezultat i fjals s Zotit), emri i t cilit sht Mesih, Isa, biri i Merjemes, i famshm n dynja e Ahiret dhe nga t afrmit (e Zotit). (Ali Imran, 45). Ajo tha: Zoti im, si mund t kem un djal e mua sm ka prekur njeriu (nuk jam martuar)? Ai (Allahu) tha: Ja, kshtu, Allahu krijon ka t doj. Kur Ai vendos pr nj shtje, vetm i thot : Bhu! Ajo menjher Bhet. (Ali Imran,47) Pothuaj po t njjtin rrfim rreth krijimit t Isait a.s. e hasim edhe n Ungjillin sipas Mateut (p.sh.) n kapitullin e lindjes n vargjet 18- 25 thuhet: Lindja e Jezu Krishtit sipas Mateut 18 Lindja e Jezu Krishtit ndodhi kshtu:Maria, nna e tij, pasi u fejua me Jozefin, para se t banonin s bashku, u gjend shtatzn pr virtyt t Shpirtit Shenjt. 19 Tashti Jozefi, i fejuari i saj, pasi ishte njeri i drejt e nuk donte ta nderonte botrisht, mendoi ta linte fshehtazi. 20 Posa n mendjen e vet vendosi t bj kshtu, ja, iu duk n ndrr engjlli i Zotit dhe i tha: Jozef, biri i Davidit, mos ki frik ta marrsh Marin, t fejuarn tnde, sepse foshnja q sht zn n t, u zu pr virtyt t Shpirtit Shenjt. 21 Ajo do t lind djal e ti ngjitja emrin Jezus, sepse Ai do ta shlboj popullin e vet prej mkateve t tij. 22 E gjith kjo ndodhi q t shkonte n vend fjala e Zotit e thn nprmjet profetit: 23 Ja, Virgjra do t mbes shtatzn e do t lind nj djal, t cilit do tia ngjesin emrin Emanuel q do t thot: Hyji me ne! 24 Jozefi, si u zgjua nga gjumi, bri si i urdhroi engjlli i Zotit: e mori n shtpi t fejuarn e vet. 25 E, pa pasur marrdhnie martesore me t, ajo lindi djalin, t cilit ia ngjiti emrin Jezus. Ky, pra, sht krijimi i Ademit a.s. dhe kjo ishte lindja e Isait a.s. dhe nga kjo bhet shum i qart fakti se q t dyja (lindjet) ndodhn me Urdhrin e Allahut xh.sh. dhe Fjaln e Tij urdhruese Bhu!, dhe as krijimi i Ademit e as i Isait nuk ndodhn si pasoj e dshirs s t krijuarve, po si pasoj e dshirs s Allahut t vetm Krijues. Nuk i takoi (nuk ka nevoj) Allahu t ket ndonj fmij, I pastr sht Ai, kur dshiron nj send Ai, vetm i thot atij: Bhu!. Ai menjher bhet. (Merjem, 35): Zoti yt krijon ka t doj dhe zgjedh k t doj, atyre nuk u takon zgjedhja. I pastr edhe i Lart sht Allahu nga ka i prshkruajn pr shok.( El Kasas, 68). Dhe para nesh shtrohet pyetja: A nuk sht, vall, krijimi i Ademit m i uditshm dhe m i vshtir sesa lindja e Isait? Pa dyshim q po, dhe kjo pr disa arsye: 1. Krijimi i Ademit a.s. ndodhi nga asgjja, pra duke i paraprir mosekzistenca, kurse lindja e Isait a.s. sht bazuar n nj shembull ekzistues , pra i paraprin ekzistenca. 2. Krijimi i Ademit a.s. nuk fillon n barkun e nj femre dhe Ademi as nuk qndroi n t dhe as nuk lindi duke dal nga mitra e saj. Kurse Isai a.s. u krijua n barkun e nns s tij dhe u rrit n t e, n fund, doli nga mitra e saj duke qar. 3. T gjith pajtohemi se Ademi a.s. nuk ishte asgj m shum sesa nj njeri dhe kaloi npr fazat e zakonshme t jets njerzore. Po ashtu edhe Isai a.s. kaloi npr t njjtat faza t jets njerzore, duke filluar nga fmijria, prmes moshs rinore dhe pjekuris, e pra, si mund t themi se ai sht zot dhe bir i tij. 4. Ademi a.s. qndroi pr nj koh t caktuar n Xhenet dhe, n shenj respekti, iu prkuln t gjitha melaiket, kurse Isai a.s. jetoi e qndroi n kt bot dhe u ushqye nga gjiri i nns s tij. Ather, vall, si mund t themi se Isai sht biri i zotit e zot dhe ta argumentojm kt mbi bazn e asaj se ai lindi pa baba, kur e kemi Ademin a.s., i cili u krijua nga asgjja. Dhe, n fund, mund t themi se nuk ka dyshim q e vrteta qndron n Fjalt e Allahut xh.sh. n Kuranin famlart:Mesihu, Biri i Merjemes, nuk sht tjetr, vetm se i drguar; para tij pati shum t drguar. Nna e tij ishte e drejt ( e ndershme). Q t dy ata ishin q ushqeheshin (si njerzit e tjer). Ja si u sqarohen atyre argumentet dhe shih pastaj se si i kthejn shpinn s vrtets! (El Maide ,75)

PJESA SHKENCORE 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

29

Ixhara - Lizingu/Qiradhnia
Dr. Islam Hasani Kjo sht nj form e kontrats q prdoret si nj prodhim financiar nga bankat islame, q mundson qiradhnien e nj pasurie pr nj koh t caktuar kundrejt nj pagese t caktuar; kjo sht e lejuar n Islam duke u bazuar n dy burimet kryesore t Sheriatit, n Kuran dhe Synet.

xhara a Lizingu sht i nevojshm n tregun financiar. Kjo kontrat ishte praktikuar edhe n kohn e hershme n formn q i shrbente shum mir nevojs s kohs. Si prodhim bankar i cili prdoret tash, prdoret pr ti plotsuar nevojat e njerzve dhe pr tiu prgjigjur nevojave t kohs, sepse jo t gjith njerzit e kan mundsin t blejn a t ken gjrat e nevojshme, prandaj sht lejuar dhnia me qira, pr t lehtsuar e prmbushur nevojat e tyre. Si nj model financimi, Ixhara ka nj prdorim t gjer nga bankat islame. Disa nga prodhimet bankare q prdorin kt koncept, prdoren pr financime t patundshmrive e t veturave dhe pr financime t projketeve n tregun e kapitalit.1 Kushtet kryesore jan: 1. Objekti i qiras duhet t ket vler prdoruese. 2. T gjitha obligimet q dalin nga pronsia, duhet t barten nga qiradhnsi. 3. mimi i qiras, koha dhe qllimi duhet t specifikohen qart. 4. sht kontrat q prmban rrezik, sepse qiradhnsi bart pronsin e pasuris. Prkufizimi i Ixhara-s N aspektin gjuhsor Ixhara ka kuptimin pr t dhn dika me qira. N aspektin terminologjik prdoret n dy kuptime: N kuptimin e par, Shrbimeve njerzore pagesa q u jepet personave pr shrbime n form page pr nj koh t caktuar. Dhe kuptimi i dyt, u referohet shrbimeve t aseteve dhe pasuris e jo

shrbimeve njerzore. N kuptimin e par prfshin do transaksion ku shrbimet e nj personi kontraktohen nga dikush tjetr, nga puntori me pages mujore apo edhe nga dikush tjetr pr shrbime t prkohshme, p.sh. mjeku, avokati etj..2 Kuptimi i dyt u referohet shrbimeve t aseteve dhe pasurive e jo t njerzve. Ixhara e ktij lloji do t thot transferim i shrbimeve t nj pasurie/aseti t caktuar tek nj person tjetr pr t marr qira prej tij. N kt kuptim ixhara ka kuptimin e Lizingut, i cili sht i njohur si nj prodhim financiar i ofruar nga bankat. N kontekstin financiar bashkkohor, lloji i dyt sht m i prshtatshm dhe prdoret si form e financimit dhe model i investimit. Dijetart e hershm kan dhn disa prkufizime rreth konceptit t kontrats ixhara N vijim po japim disa nga m kryesoret: Hanefit: nj kontrat n lidhje me shrbimet me kompensim. Shafiit: nj kontrat mbi nj shrbim t dshiruar, t ditur, t lejuar n kmbim pr nj kompensim t ditur. Malikit dhe Hanbelit: transferimi i pronsis s nj shrbimi t lejuar pr nj periudh t caktuar pr nj kompensim. Ixhara sht kontrat e dyan shme, n t ciln prdorimi i nj objekti kmbehet pr nj mim. Kompensimi mund t bhet me: para, mall dhe shrbime. Mund t bhet nj krahasim me rregullat

30

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Ekonomi islame

e shitjes, sepse n t dy rastet dika transferohet tek dikush tjetr pr nj vler t caktuar. Burimet ligjore Lejueshmria e Ixhara-s bazohet n Kuran, n Synet dhe n konsensusin e juristve mysliman. Kjo kontrate ishte prdorur nga arabt edhe para ardhjes s Muhamedit a.s., m von sht prdorur edhe nga myslimant, duke marr mbshtetje nga Muhamedi a.s. pr lejueshmrin e ksaj kontrate me caktimin e rregullave se duhet t prmbaj dhe far nuk lejohet kurrsesi t prfshihet n kontrat as si lnd dhe as si prmbajtje e kontrats. Ajetet kuranore q flasin rreth tregimit t Musait a.s.: Ai (Shuajbi) tha: Un dshiroj t t martoj me njrn prej ktyre dy vajzave t mia, me kusht q t m shrbesh tet vjet, e nse i plotson dhjet, ai sht vullneti yt, e un nuk dshiroj t t rndoj, dhe, n dasht Allahu, ti do t gjesh tek un mirkuptim! (El Kasas, 27) Nga hadithet e Muhamedit alejhi selam, n lidhje me kt kontrat mund t gjejm: Transmetohet nga Ibn Omeri, i cili tregon pr kohn e Pejgamberit a.s.: Vazhdonim t jepnim tokn me qira pr nj pjes nga t korrat e toks; Paguaje puntorin para se ti thahet djersa; Ai q merr nj puntor, duhet ta njoftoj at pr mimin e pagess. T gjith juristt (fukahat) pajtohen pr ligjshmrin e ksaj kontrate. Nevoja pr t prdorur shrbimet e nj mjeti, sht njsoj sikurse sht nevoja pr ta prdorur at mjet. Nse kontrata pr ta shitur at mjet sht e lejuar, ather edhe kontrata pr ti prdorur shrbimet e atij mjeti, sht e lejuar.3 Kushtet e Ixhara-s Kushtet e ksaj kontrate jan: 1. Palt kontraktuese (qiradhnsi a pronari i mjetit dhe qiramarrsi). 2. Oferta dhe pranimi. 3. Prmbajtja e kontrats, q prmban mimin e qiras dhe prdorimin e mjetit. Veorit m t rndsishme t kontrats alIxhara Qiradhnsi duhet t jet pronar i mjetit pr qira, agjent ose kujdestar i tij. Mjeti i mundshm pr qira dhe mimi duhet t jen t ditura pr t dy palt. N do kontrat t Ixhara-s duhet caktuar patjetr koha e qiras dhe gjithashtu edhe qllimi i prdorimit. sht obligim i qiradhnsit q t mirmbaj mjetin e dhn me qira dhe ta prdor pr at q sht kontraktuar. Nse qiramarrsi dmton me qllim mjetin, qiradhnsi ka t drejt ta ndrpres kontratn dhe t krkoj kompensim.

Qiramarrsi mund ta jap m qira mjetin a objektin pjesrisht duke u siguruar se nuk do t ket ndales n marrveshje. Mjeti i dhn me qira, duhet t konsiderohet si nj Amanet n duart e prdoruesit. Fillimi i kontrats Ixhara Kontrata mund t bhet pr t ardhmen, me qllim q pagesa e qiras t filloj n momentin kur fillon prdorimi i objektit ose kur t dorzohet mjeti i prdorimit. Pagesa mund t bhet edhe para kohe, edhe me vones, nse pr kt pajtohen palt.4 Llojet e Ixhara-s 1. Prdorimi i pasuris fizike trupore Pasuri e patundshme (tok a premis) Mjete (makina, orendi, etj..) Shtaz. 2. Shrbime personale Shrbime t nj puntori, Shrbime t ndryshme, etj.. Aplikushmria e Ixhara-s si prodhime bankare Bankat islame ofrojn dy lloje prodhimesh bazuar n kontratn Ixhara: Ixhara operuese vepruese dhe Ixhara q prfundon me pronsim Ixhara vepruese N kt kategori mjeti mbetet pronsi e banks dhe sa her q prfundon nj kontrat, banka krkon ndonj qiramarrs tjetr ose e vazhdon at me t njjtin person, nse ka nevoj dhe krkes. Zakonisht n kt kategori bjn pjes mjetet shum t shtrenjta dhe q krkojn koh pr tu br gati ose pr tu prodhuar. Ixhara q prfundon me pronsim Kjo lloj Ixhara-je sht m e plqyer nga bankat islame. Kjo kategori ndahet edhe m tutje n disa nnkontrata t tjera, t cilat jan ndar gjat kohs s praktikimit. Zakonisht n kt kontrat vihen mjete a asete t cilat synohen t blihen nga klienti pas nj kohe t caktuar, mirpo kjo bhet prmes kontrats s qiramarrjes. Klienti n t njjtn koh paguan mjetin e financuar nga banka dhe qiran pr prdorimin e mjetit derisa ta paguaj borxhin n trsi.5
(1)Abdullah Alwi Haji Hassan, Sales and Contract in Early Islamic Commercial Law, (New Delhi. Kitabbhawan, 1991) f. 123. (2)ISRA (International Shariah Research Academy for Islamic Finance), Islamic Financial System: Principles and Operations (Kuala-Lumpur: ISRA, 2012) f. 232. (3)INCEIF, Shariah Rules in Financial Transactions (Kuala Lumpur: INCEIF, 2009), f. 50-55. (4)Saiful Azhar Rosly, Critical Issues on Islamic Banking and Financial Markets, (Kuala Lumpur: Dinamas, 2005). f. 93 (5)Ibid. f.93

Zekati 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

31

Zekati i mineraleve (metaleve), pasurive nntoksore dhe thesareve t fshehura


Mr. Ejup Haziri

y sht lloji i pest dhe i fundit i pasurive prej t cilave jepet zekati, e q nnkupton pasurit e ndryshme nntoksore, mineralet (metalet) dhe thesaret e ndryshme, si ari, argjendi, bakri e t tjera. N kuadr t ksaj teme do t flasim pr tri shtje kryesore, q jan: mineralet (madin), pasurit e ndryshme nntoksore (rikaz) dhe thesaret e fshehura (kenz), ndonse juristt mysliman kan debatuar n lidhje me kto nocione dhe kto lloje, se far prfshijn dhe nse jan sinonime apo jan t ndara, duke nnkuptuar secilin lloj n vete? Gjithashtu do t bhet fjal edhe pr kuotn e tyre dhe sa duhet t jepet zekat pr to. Shpjegimi i nocioneve Nocioni rikaz n kuptimin gjuhsor nnkupton dika t fsheht, si ka ardhur n Kuran: A po vren ndonj prej tyre, ose a po dgjon zrin e ult t tyre (nuk u ndihet zri)? (Merjem, 98). N lidhje me kt Maliku ka thn: Un i kam dgjuar dijetart duke thn se rikazi sht pasuria q gjendet n tok, q sht vn aty nga pabesimtart dhe mund t nxirret pa ndonj shpenzim dhe pa ndonj veprim t mundimshm. Shumica e juristve jan t mendimit se rikazi dhe kenzi kan t njjtin kuptim. Ndrkaq, nocioni meadin nnkupton dika q qndron.[1] N kuptimin terminologjik, kto shprehje nnkuptojn pasurin nntoksore, qofshin ato minerale apo dika tjetr, sikurse nnkuptojn edhe pasurin q e ka fshehur njeriu (thesaret). Me fjal t prgjithshme, mund t konstatojm se me nocionin pasuri nntoksore (ose minerale-meadin),

nnkuptohen nafta, hekuri, bakri, plumbi e t tjera si kto, kurse pasuri e fshehur (thesaretrikaz/kenz) nnkuptohet ajo q sht fshehur, m t shumtn me kt kuptohen ari dhe argjendi, por kjo nuk domethn q pasuri t fshehura jan vetm ari dhe argjendi. Legjitimiteti i zekatit pr minerale dhe pasuri nntoksore I Madhrishmi, n lidhje me dhnien e zekatit t ksaj pasurie, thot: Jepni pa u kursyer nga t mirat q keni fituar, dhe nga ato q jua kemi nxjerr Ne nga toka! (El Bekare, 267) I Drguari i Allahut ka thn: ...Pr thesaret jepet nj e pesta. (Buhariu, nr. 1499 dhe Muslimi nr. 1710). [2] Ibn Mundhiri ka thn: Nuk q ndokush ta ket kundrshtuar kt hadith... Hanefit pr pasurit nntoksore Hanefit jan t mendimit se madini, rikazi dhe kenzi nnkuptojn nj gj: Pasurin q sht nn tok (n brendsi t toks), porse madini sht pasuria q e ka krijuar Allahu kur e ka krijuar edhe Tokn, ndrsa rikazi dhe kenzi jan pasuri e varrosur (e vn) n tok nga njerzit.(3) Llojet e mineraleve (pasurit nntoksore) Sipas hanefive, mineralet (meadin) jan tri llojesh: 1.Pasuri e ngurt, q shkrihet dhe prpunohet me zjarr, si ari, argjendi, hekuri, bakri, plumbi e t tjera si kto. Pr kto lloje parashihet t jepet zekat nj e pesta, pavarsisht nga sasis, duke u bazuar n fjalt e t Madhrishmit: Jepni pa u

32

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Zekati

kursyer nga t mirat q keni fituar, dhe nga ato q jua kemi nxjerr Ne nga toka! (El Bekare, 267). Kur flasin pr shprndarjen e ksaj pasurie dhe ndarjen e saj, hanefit thon se ndarja duhet br si plak e lufts, duke u bazuar n ajetin kuranor: Ju (besimtar) ta dini se nj e pesta e asaj q fituat, nga ndonj send, u takon (prkujtuesve t) Allahut, t drguarit t Tij, t afrmve t tij (t drguarit), jetimve, nevojtarve dhe atyre n mrgim, (ky sht prcaktimi i Zotit).... (El Enfal, 41). 2.Pasuri e ngurt, e cila nuk shkrihet me zjarr, si thngjilli, zinku, gjipsi, e t ngjashme. Pr kto nuk parashihet zekat, prve ather kur prdoren pr tregti, pr se jepet zekat 2.5%, ngase konsiderohet si mall tregtie. 3.Pasuri e cila n vetvete sht e lngt dhe nuk mund t ngurtsohet, si nafta, gazi e t ngjashme. Edhe pr kto nuk ka zekat, prve ather kur kto prdoren pr tregti, dhe n kso rastesh duhet dhn zekati 2.5%, sepse konsiderohet si mall tregtie.(4) Shafiit, kur flasin pr zekatin e mineraleve (meadin), jan t mendimit se vetm pr arin dhe argjendin, si dy minerale t rndsishme, duhet t ket zekat, por jo edhe pr mineralet e tjera, si hekuri, bakri e t ngjashme, me kusht q t arrihet kuota e caktuar, po pr kto nuk sht kusht t kaloj (t mbushet) nj vit. Meqense ky mendim cilsohet jo i drejt dhe i paprshtatshm pr kohn aktuale, juristt kt mendim e kan kritikuar duke e cilsuar si t dobt. Mendim t njjt me kt kan shfaqur malikit, kursea hanbelit kan nj mendimin m t zgjeruar dhe m gjithprfshirs, duke thn se zekat jepet pr do gj q nxirret prej toks, qoft ar, argjend, hekur, bakr, zink, naft ose dika tjetr,(5) duke u bazuar n ajetin 267 t sures El Bekare. Shum jurist e favorizojn kt mendim; njri prej tyre sht edhe juristi i mirnjohur Kardavi.(6) Nisabi pr minerale (meadin) Hanefit jan t mendimit se pr meadin, kuota e prcaktuar sht nj e pesta, duke u bazuar n hadithin: ...Pr thesaret jepet nj e pesta. (Buhariu, nr. 1499 dhe Muslimi nr. 1710). Ndrkaq, Ahmedi sht i mendimit se pr to duhet t jepet 2.5%. Mendimin e Ahmedit e prkrahin edhe Shafiu dhe Maliku, ndonse prej Malikut prcillen dy mendime, njrin prej t cilve e cituam, kurse mendimi tjetr thot se pr t jepet nj e pesta. Kto bazohen n rastin kur i Drguari i Allahut i rezervoi Bilal ibn Harithit dy pasuri nntoksore t vendit t quajtur Kabelijeh, e prej ktyre pasurive nntoksore nuk merrej tjetr vetm zekati (q nnkupton 2.5%). Kur jemi te nisabi, duhet theksuar se ktu qndron edhe dallimi n mes hanefive dhe shkollave t tjera, ngase hanefit nuk e kushtzojn q t arrihet nisabi, vese jepet qoft pasuria t

jet vog ose e madhe, kurse t gjitha shkollat e tjera e parashohin q sht e nevojshme t plotsohet nisabi, duke u bazuar n hadithet ku, n vija t trasha, prmendet nisabi i arit dhe argjendit (nisabi pr arin sht njzet dinar, kurse pr argjendin sht dyqind drhem). Po nuk sht kusht q t plotsohet nj vit, vese ky zekat duhet t jepet n momentin e nxjerrjes s pasurive nntoksore. Zekati pr pasurin e fshehur (rikaz) Me kt, si e kemi theksuar m hert, nnkuptojm pasurin nntoksore dhe pasurin q sht futur n tok nga njeriu. Kur flasin pr pasurit e fshehura ose thesaret e ndryshme q gjenden n tok, hanefit jan t mendimit se pr to jepet zekat nj e pesta, qoft t jet pasuri e vogl apo e madhe, dhe pr kt lloj pasurie nuk kushtzohet kalimi i nj viti, vese duhet dhn menjher, sa t gjendet ose t nxirret. Kjo rregull vlen pr pasurin e gjetur t fshehur nga jomyslimant, n t ciln vrehen shenja dhe simbole joislame. Nse ndodh q t gjenden pasuri me simbole islame, ather pr kt lloj pasurie zbatohen dispozitat e Sheriatit, q kan t bjn me gjn e gjetur (El-lukata).(7). T gjitha shkollat e tjera kan mendim t njjt me hanefit, se pr kt lloj pasurie jepet nj e pesta, duke u bazuar n hadithin q theksuam m sipr, sipas t cilit krkohet t jepet zekat nj e pesta. A lejohet prvetsimi i pasuris s fshehur? Juristt mysliman kan trajtuar edhe shtjen se far duhet br me pasuri t fshehur q gjendet n nj shtpi banimi? A duhet ndar n nj t pestn, t ciln e kemi shpjeguar m hert, sipas ndarjes s plaks s lufts apo jo? Ebu Hanife sht i mendimit se ndarja nuk bhet n nj t pestn, nse pasuria gjendet e fshehur

Zekati 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

33

n shtpi t banuar, pr dallim nga pasuria q gjendet n truall, ndrsa dy nxnsit e tij parashohin q ndarja duhet br n nj t pestn, duke u bazuar n kuptimin e prgjithshm t hadithit: ...Pr thesaret jepet nj e pesta. (Buhariu, nr. 1499 dhe Muslimi nr. 1710) Duke mos br dallime n mes shtpis dhe truallit t pronarit, ndonse Ebu Hanife ka ndar shtpin e banimit dhe tokn.(8) Shafiit jan t mendimit se, nse pasuria e fshehur (thesari) gjendet n tokn e nj pronari, ai ka t drejt ta marr at, kurdo q t vrtetohet se toka sht e tij, e nse ajo pasuri gjendet n rrug ose n xhami, ather konsiderohet si gj e humbur (lukata), dhe merr nj trajtim tjetr. Edhe hanbelit kan pothuaj mendim t njjt me shafiit kur thon se ai q gjen pasurin e fshehur n tokn e tij, ai ka t drejt pr t, e nse nuk e merr ai, ather kjo e drejt bartet tek ai q e merr at. Nisabi pr pasurin e fshehur (rikaz) N dallim nga pasurit nntoksore, pr se kishim dy mendime rreth nisabit, ktu t gjith juristt kan nj mendim dhe kuota e prcaktuar e pasuris s fshehur (rikaz), sht nj e pesta. Edhe nisabi i ktij lloji t pasuris dallon nga ai paraprak, ngase pr kt nuk kushtzohet arritja e nisabit, nga pjesa drrmuese e juristve dhe shkollave juridike, me prjashtim t shafiive, t cilt e kushtzojn t arrihet nisabi. T nxjerrat nga deti Juristt mysliman kan debatuar rreth t nxjerrave nga deti, nse duhet dhn zekat edhe pr to apo jo, si pr shembull pr margaritart, perlat, koralet, peshqit, balenat e t tjera, q llogariten si pasuri e vlefshme. Hanefit jan t mendimit se pr kto nuk ka zekat, sepse nuk ka ardhur ndonj tekst i qart n lidhje me zekatin e tyre. As pr balenat dhe peshqit nuk

parashihet zekat. Ndrkaq, Ebu Jusufi sht i mendimit se pr t nxjerrat nga deti duhet t ket zekat (nj e pesta). Polemika lidhur me lejimin apo moslejimin e nxjerrjes s zekatit nga t nxjerrat e detit, sht e justifikuar edhe n baz t mendimeve t ndryshme q prcillen nga shokt e zgjedhur t t Drguarit t Allahut, si rasti i Ibni Abasit, kur njher kishte thn se pr to (peshq-balena) nuk ka zekat, ndrsa m von, pasi Ibrahim ibn Sadi, puntor n Jemen, erdhi dhe e pyeti ibn Abasin, ky iu prgjigj se pr to ka zekat, nj e pesta. Ndoshta prgjigjja e till ka ardhur duke pasur parasysh q kso llojesh n Aden (Jemen) kishte me shumic, dhe kjo njkohsisht nnkupton pr nj fetva tjetr t Ibni Abasit. Dihet fare mir se muxhtehidi ndrron fetvan e tij me ndrrimin e kohs dhe t gjendjes s njerzve.(9) Pr sa i prket zekatit pr margaritar dhe gjra t tjera q nxirren nga deti, nj pjes e tabiinve jan t mendimit se pr to duhet t jepet zekat, q sht nj e pesta, si Hasan Basriu, Zuhri, Ibni Shihabi. Po ashtu, edhe nga Omer ibn AbdulAzizi transmetohet se ai merrte zekat pr gjra t tilla. Ahmed ibn Hanbeli, n njrin prej mendimeve t tij, parasheh zekat pr ato q nxirren nga deti, duke br analogji me pasurit nntoksore (minerale). Mirpo, t tjert nuk parashohin zekat pr ato q nxirren nga deti, duke u bazuar se n kohn e t Drguarit t Allahut kishte gjra q nxirreshin prej deti e pr to nuk kishte zekat, prandaj nuk ka ndonj tekst (hadith) pr to, por edhe halift e drejt nuk kishin parapar t merrej zekat pr pasurit e ndryshme q nxirreshin nga deti. Gjithashtu, vet fakti se i Drguari i Allahut kishte shpjeguar pr zekatin q duhet t jepet pr pasurit nntoksore dhe pr thesaret, e pr pasurit e detit kishte heshtur, nnkupton se pr to nuk ka zekat. Njherazi ky sht mendimi m i qlluar dhe q prkrahet nga pjesa drrmuese e juristve t shkollave juridike. Sidoqoft, ky ishte lloji i pest dhe i fundit i pasurive prej t cilave jepet zekati, n prpjekjet pr tu diskutuar vetm thelbi i tyre, pa u strzgjatur n polemika dhe debate n mes juristve, pr shkak t natyrs s punimit...
[1] Sabik, Sejid, Fikhus Suneh, vll. 1, f, 432.[2] Grup dijetarsh, Shpjegim i shkurtr i Legjislaturs Islame... f. 155156; Grup dijetarsh, Zekati detyra e panjohur, Tiran, 2003, f. 26: Sabik, Sejid, Fikhus Suneh, vll.1, f, 399.[3] Kasani, El-Bedai,vll.2 f. 65-66; Ibni Himam, Kemaludin Muhamed ibn Abdulvahid, Fethul Kadir Sherhul Hidajeh, Matbeatu Mustafa Muhamed, Kairo-Egjipt, pa vit botimi, vll 1, f. 537 e tutje.[4] Zuhejli, Vehebeh, El-Fikhul Islamij ve edil-letuhu, vll.3, f. 1854-1855.[5] Ibni Kudameh, El-Mugni, vll. 3 f.. 20.[6] Kardavi, Jusuf, Fikhuz Zekah, bot. 2, 1973, Bejrut-Liban, vll. 1 f. 439.[7] Sofiu, Flamur, Fikhul Ibadat, f. 194. Pr sendet e gjetura me vler, duhet t bhet lajmrimi nj vit i plot, e pas kalimit t nj viti, ather i lejohet personit ta shfrytzoj at pr nevojat e veta ose t jap lmosh.[8] Zuhejli, Vehebeh, Ibid vll. 3 f. 1855-1856.[9] Kardavi, Jusuf, Fikhuz Zekah, vll.1 f. 452-453.

34

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Bota Islame

LIBIA
Mr. Samir B. Ahmeti
Pozita gjeografike Libia sht nga shtetet arabe q, pr nga siprfaqja toksore, z vendin e katrt dr shtete t kontinentit afrikan. Ky shtet zotron nj pozit t veant gjeografike, ngase bie n qendr t Afriks Veriore. Libia konsiderohet ur lidhse e rndsishme n mes Afriks dhe Evrops, sikurse edhe portet e saj t avancuara, llogariten nj kalim-dalje me vler t madhe pr pritjen e shum anijeve gjat tr vitit, pr kryerjen e aktiviteteve tregtare me disa shtete afrikane, si: me Nigerin, adin dhe me Malin. Gjithashtu, pozita e Republiks s Libis sht edhe nj lidhje e rndsishme komunikimi midis Bots Arabe lindore dhe asaj perndimore. Pr kt arsye, dshmohet n mnyr t qart se Libia sht nj bashkrrjedhje e rrymave dhe przierje e kulturs dhe qytetrimit t vendeve arabe dhe islamike2. Siprfaqja trsore e vendit arrin afrsisht deri n 1.759.541 km2, si dhe e tra sht zon toksore. Gjatsia e prgjithshme e kufijve toksor t vendit arrin deri n 4348 km. Shteti i Libanit kufizohet me gjasht shtete fqinje, nga lindja kufizohet me Egjiptin - me nj gjatsi prej 1115 km, nga juglindja me Sudanin - me gjatsi prej 383 km, nga jugu me adin - n nj gjatsi deri n 1055 km dhe me Nigjerin - n gjatsi deri n 354 km, nga perndimi me Algjerin - me nj gjatsi prej 982 km, nga veriperndimi me Tunizin - n nj gjatsi deri n 459 km. Republika e Libis nga ana veriore ka dalje n detin Mesdhe dhe vija bregdetare arrin gjatsin deri n 1770 km. Pika m e ult n Libi i takon territorit pran knets Gazil, q arrin deri n 47 metra nn nivelin e detit, kurse ajo m e larta ndodhet n majat e malit Biku Bejti, q arrin lartsin deri n 2267 metra mbi nivelin e detit3.

T dhna statistikore1: Emri ndrkombtar n anglisht: Libya. Emri zyrtar: Republika e Libis. Sistemi i qeverisjes: Qeveri e Prkohshme (Kuvendi Kombtar Kalimtar). Siprfaqja: 1,759,541 km. Numri i banorve: 6.600.000 (2011). Dendsia: (4 banor n 1 km). Feja: Mysliman 97% (prej tyre 95% sunit t medhhebit maliki) dhe t krishter 3% (kryesisht ortodoks kiptas dhe pjesrisht katolik afrikan dhe evropian). Kryeqyteti: Tripoli (llogaritet edhe qyteti m i madh i vendit). Qytete t tjera: Benghazi, Misrata, Zliten, Exhdabia, Garjan, El Bejda, Derna, Resu Lanof, Sirt, Sebha dhe Hun. Grupet etnike: Arab 97%, t tjer (grek, maltezian, italian, egjiptas, pakistanez, turq, indian dhe tunizian) 3%. Gjuht kryesore: Arabe (zyrtare), italiane dhe angleze. Njsia monetare: Dinar Libian, (1.00 LYD = 0.61 EUR). Data e pavarsis: 10 shkurt 1947 (nga Italia). - Fest kombtare: 24 dhjetor 1951 (shpallja e Pavarsis). Bazuar n t dhnat e vitit 2010, Libia ka gjithsej 137 aeroporte, prej tyre 59 t asfaltuara dhe 78 t paasfaltuara. N vend ka edhe nj numr t konsiderueshm portesh detare, m kryesoret jan: Brega, Tripoli, Res Lanuf dhe EZ-zavijeh4. Libia ka nj numr t konsiderueshm institucionesh t larta t arsimit. Prej universiteteve m t njohura n vend jan: universiteti Umer El Muhtar, universiteti El Fatih i Shkencave Mjeksore, universiteti El Esmerije i Shkencave Islame, Universiteti Shtat Tetori, Universiteti Libian Ndrkombtar i Shkencave Mjeksore, Universiteti Arab i Mjeksis, universiteti Sebha, universiteti Misrata etj5.. Tripoli: Kryeqyteti dhe qyteti m i madh i vendit, ndodhet n veri-perndim t Libis, dhe ka edhe portin kryesor. Tripoli, sipas statistikave t vitit 2011, ka rreth 2.220.000 banor. Ky qytet njihet edhe me emrin Tripoli i Perndimit, pr ta dalluar nga Tripoli i Libanit, q quhet i Lindjes. Qyteti i Tripolit, pr nga terreni, prbn nj top shkmbor, q ka shtrirje n detin Mesdhe, si dhe gjendet prball majave jugore t ishullit t Sicilis. Historia e lasht e qytetit daton q nga fenikasit, t cilt kishin themeluar kt qytet. Pr ta dshmuar kt, ka disa varre finikase q jan zbuluar, ashtu si sht zbuluar nj fabrik fenikase pr prodhimin e qeramiks. Emrtimi i qytetit ndrlidhet me historikun e tri qyteteve q kishin ndrtuar fenikasit, si Oya Tripoli i sotm , Lebde dhe Sprata, e t tri kto qytete ishin quajtur Tripoli. Mandej, n vitin 645 m arabt mysliman kishin liruar kt qytet. Sot, Tripoli si kryeqytet i Libis, konsiderohet si nj nga qytetet transparente n Botn Arabe. Ky qytet, pr nga zhvillimi, ka ndryshuar shum, sht zhvilluar

Bota Islame 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

35

sidomos pas revolucionit n Libi, n vitin 1969. Vlen t prmendet se, Tripoli sht zgjedhur kryeqytet i Kulturs Islame pr vitin 2007. N Tripoli jan t njohura edhe monumentet e artit islam dhe joislam, si sht arti i arkitekturs islame q ka ln lirimi islam i Libis, i cili ndikoi n qytetin e Tripolit, me xhamit dhe monumentet e tij islame6. Historia e Libis Banimi i njerzve n Republikn e Libis daton q nga periudha e lasht para ers son, nga periudha e fundit e gurit, q mund t jet prcaktuar nja dhjet mij vjet deri n dy mij vjet para ers son. Periudha n fjal ka ln gjurm argumentuese pr banimin e lasht t Libis, q pasqyrohet prmes pasuris artistike prej vizatimeve dhe gdhendjeve shkmbor n shpellat malore, q shtrihen kryesisht n pjesn jugore t vendit. T gjitha kto gjurm arkeologjike dshmojn pr mnyrn e jetess s njerzve t lasht n vend, si dhe shumllojshmri t kafshve dhe gjallesave t tjera q shtriheshin npr kto zona t shkrettirs. Vendndodhja strategjike e pozits gjeografike t Libis ka qen gjithmon n qendr t vmendjes s pushtuesve, prandaj edhe fenikasit, duke qen t magjepsur nga brigjet veriore t Afriks dhe pr shkak t pozits strategjike, aty gjat shekullit t shtat p.e.s. kishin themeluar vendbanime. Mandej, pas dominimit romak n Mesdhe, u prhap ndikimi romak edhe n brigjet e Libis, ku u ngritn qytete t bukura n Lebde dhe n Sprata, q t dyja prdoreshin si porte detare pr tregti drejt shkrettirs, pr t tregtuar fildish, skllevr, metale t muara, vaj ulliri dhe kafsh. Pastaj, n fund t shekullit IV t ers son, zona bregdetare e Libis hyri n

kuadr t Krishterimit. M pastaj, Libia, pr nj periudh t shkurtr, u prball me pushtimin e vandalve. Ndrkaq, nga shekulli VII i ers son, Feja Islame vuri rrnj n rajonet e Afriks Veriore, duke prfshir edhe trevat libiane. Libia sht prballur edhe me disa val pushtuesish, nga fuqit e ndryshme evropiane, si ishin cililiant, spanjollt dhe maltezt. Libia pr nj koh ka qen edhe nn kontrollin e Perandoris Osmane, kur sundohej nga disa grupe sundimtarsh, gjysm t pavarur, dhe veanrisht nga familja Karamanli, e cila e sundoi Libin gjat periudhs 1711 1835, dhe aty jeta n prgjithsi ishterelativisht e qet deri me pushtimin italian, n vitin 1911. M pastaj kalonin ngjarje t njpasnjshme, derisa britanezt arritn t shtrinin kontrollin e tyre mbi Tripolin, kurse administrata franceze arriti t shtrinte kontrollin e saj n zonn e Fezanit krahin n Libi , tr kjo deri kur Libia, prmes Kombeve t Bashkuara, fitoi gjysmpavarsin e vendit, q u arrit n vitin 1952. Ndrsa, si rezultat i kushteve t prkeqsuara ekonomike dhe politike n Libi, shprheu revolucioni i njohur i shtatorit t vitit 1969, i kryesuar nga koloneli Muamer Gadafi, dhe vendi filloi nj epok t re t historis s tij, dhe arriti kapacite t mdha pr t shnuar arritje t mdha n fusha t ndryshme politike, ekonomike dhe shoqrore7. Ndrkaq, n shkurt t vitit 2011 libiasit organizuan revolucion gjithprfshirs n vend, duke kundrshtuar sundimin e kolonel Muamer Kadafit. Ky revolucion filloi n form demonstratash paqsore, por ushtria libiane, duke prdorur armatim t rnd, ushtroi dhun ndaj revolucionarve pr ti shtypur. Kjo gjendje rezultoi

36

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Bota Islame

me kalimin e revolucionit n luft t armatosur, sidomos pas bashkimit t nj numri t madh nga policia dhe ushtria libiane me revolucionin popullor, si dhe mbizotrimin e revolucionarve nga armatimi q kishin rrmbyer nga kazermat ushtarake dhe stacionet policore libiane. Pas prparimit t revolucionarve, ata arritn t formonin nj qeveri t prkohshme, t kryesuar nga ministri i dorhequr i Drejtsis - Mustafa Abdul Xhelil, kur qytetin Bengazi e morn dhe e shpalln si kryeqytet t prkohshm t tyre. M pastaj, nj numr i konsiderueshm shtetesh njohn Qeverin e prkohshme t revolucionarve si prfaqsuese legjitime t popullit libian, kurse n tetor t vitit 2011, ran edhe fortesat e fundit t Gadafit n BeniVelid dhe n Sirt, ku m 20 tetor 2011 u vra edhe vet Gadafi, s bashku me disa nga bijt e tij8. Historia e prhapjes s islamit n Libi Qyteti Berka n Libin e sotme, me dalje n detin Mesdhe para lirimit islam ka qen pjes e Aleksandris dhe nn sundimin e romakobizantinve, ashtu si ishin t gjitha vendet e tjera t Afriks Veriore pjes e ksaj perandorie. Kur myslimant arab, me Amr ibn Asin r.a. n kye, n kohn e halifit Umer ibn Hat-tab it r.a., liruan Egjiptin dhe kryeqendrn e tij Aleksandrin, nuk u mjaftuan me kaq, por u orientuan edhe drejt rajoneve t tjera pr ti liruar dhe pr t shptuar banort e saj nga shtypja e romako-bizantinve, tek t cilt banor, q ather kishin deprtuar lajmet e lirimeve t reja t myslimanve, t drejtsis s tyre, barazis n mes njerzve, ruajtjes s pronave, siguris s nderit t familjes dhe respektimit t t drejtave fetare t jomyslimanve. Pasi Amr ibn Asi r.a. prfundoi lirimin e Aleksandris, n fund t shtatorit 642 m / Dhul Kade 21 h, u nis n drejtim t Berkas pr ta liruar. Populli nuk i bri rezistenc Amrit r.a., po prkundrazi, preferuan t hynin nn sundimin islam dhe t gzonin lirin dhe drejtsin. Pra, Berka u lirua n vitin 21 h. Mandej, kur Amri r.a. ishte n Berka dhe para se t nisejn drejtim t Tripolit, drgoi nj ushtri nn komandn e Ukbe ibn Nafiut drejt Zevilas qytet n Libin e sotme dhe n vitin 22 h ai e liroi at. Pastaj, Amri r.a. drgoi nj njsi tjetr ushtarake n Vedan qytet n Libin e sotme nn komandn e Busr ibn Ebi Ertae, i cili e liroi at. Ndrkaq, gjat rrugs pr n Tripoli, Amri r.a., duke kaluar npr brigjet e detit Mesdhe, kaloi pran Sirtit dhe e liroi, ashtu si ndodhi gjat rrugs pr Tripoli - edhe lirimi i Lebdes nj qytet n Libin e sotme . Dhe, n fund, lirimi i Tripolit u realizua n vitin 22 h. Pra, q nga ajo koh, Feja Islame ka deprtuar n Libi prmes shokve t Muhamedit a.s., si dhe kishte vazhduar t prhapej m tutje npr zonat e tjera brenda dhe jasht Libis9. Klima Klima n shumicn e rajoneve t Libis karakterizohet nga thatsira dhe ndryshime

t mdha t temperaturs. Zona e shkrettirs s madhe n jug dhe n detin Mesdhe, n veri konsiderohet nga faktort kryesor q prcaktojn klimn e vendit. Ndrsa, n zonn bregdetare, stina e dimrit llogaritet e but, ndonse n disa zona t larta ndonjher bie bor, por nuk ka rnie t temperaturave mesatare nn pes grad celsius. Ndrkaq, stina e vers konsiderohet relativisht e nxeht; aty temperaturat maksimale n muajin gusht nuk e kalojn temperaturn mesatare mujore gjat ksaj periudhe, 30 grad celsius, dhe gjat vers nuk bie as shi. Reshjet atmosferike n zonat shkretinore jan t rralla, por ndonjher ndodhin stuhi t mdha t shoqruara me shi t madh, e ndonjher tjetr mund t bjer edhe bor. N prgjithsi, Libia karakterizohet nga nj klim e but dhe kjo e bn vendin trheqs dhe nj terren t rndsishm t industris dhe turizmit10. Gjendja ekonomike Ekonomia e Libis varet kryesisht nga sektori i nafts, q menaxhohet nga qendra e qeveris. N kohn e sanksioneve ndrkombtare, gjat periudhs s embargos t viteve t 90, ekonomia e vendit ka psuar mjaft. Mirpo, menjher pas heqjes s sanksioneve ndrkombtare n vitin 2003 dhe t SHBA-ve n vitin 2004 ndaj Libis, Qeveria libiane sht angazhuar pr t aktivizuar reformat ekonomike, kshtu q mori disa masa konkrete pr t forcuar rolin e sektorit privat, si: ulja e mimit t interesit pr t nxitur krkesn pr kredi nga sektori privat, inkurajoi investimet private vendase dhe ato t huaja; nxjerrja e ligjit t ri pr taksa shfuqizoi koncesionet doganore pr institucionet publike, reduktoi taksat mbi importet, si dhe filloi pregaditjen e nj ligji t ri bankar, q Banks Qendrore Libiane ti jepej pavarsia n menaxhimin e politiks monetare dhe pr t forcuar mbikqyrjen bankare. Industrit m t rndsishme t vendit jan: e hekurit, elikut, imentos, materialit ndrtimor, plehrave dhe disa deg t tjera t industrit. Prodhimet m t rndsishme bujqsore dhe ushqimore t vendit jan: ellbi, gruri, domatet, patatet, ullinjt, hurmat, perimet, frutat dhe mishi11.
(1) Muhammed Atris; Muxhem Buldan El Alem, f. 506. Mektebetul Adab, 2007 Kajro.Amir B. Ahmeti; Atlas i Bots Islame f. 18, 19. Logos-a, 2009, Shkup. Vladimir Zoto Enciklopedi gjeografike e bots, f. 138, 139. Dasara, 2007, Tiran. (2) lotr. do-goo.com/t4304-topic. (3) ww.moqatel.com(4) www.moqatel. com (5) universities.roro44.com(6)en.wikipedia.org(7) libyano. maktoobblog.com. (8) ar.wikipedia.org (9)Tarihul Fethil Arabi fi Libia; Et-tahir Ahmed Ez-zavi, f. 34, 35, 36, 39, 40, 42, 46, 48, 55. Darul Merad El Islami, 2004 , bot. 4, Bejrut Liban. (Libr i shkarkuar nga interneti). Dr. Muhamed Suhej Tak-kush; Et-tarihul islami (elvexhiz), f. 91. Daru N-nefais, 1429 bot. i 4, Bejrut, Liban. Prof. Dr. Abdurrahman Abdul Vahid Eshshuxha; Dirasatun fi ahdi n-nbuv-veti vel hilafeti r-rashide, f.. 473, Mektebetul Ihsan, bpt. 6, 2009, Sana Jemen. Dr. Ali Muhammed Muhammed Es-sal-labi; Umer ibn Hat-tabi r.a., f.. 603. Bot. i 1. Darul Fexhr lit-turath, 2003m, Kajro - Egjipt.(10) libyano.maktoobblog.com.(11) ar.wikipedia.org/wiki.

PJESA KULTURORE 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

37

Sami Frashri pr qytetrimet (1)


Prof. dr. Mehdi Polisi
N vitin 1881, n Stamboll botohej revista HAFTA (Java). Ishte kjo, si tregon dhe emri i saj, revist javore, n t ciln botoheshin tema shkencore, letrare, artizanale etj. nga fusha t ndryshme: edukimi, arsimi, kultura, fizika, kimia, gjuhsia, filologjia, letrsia, historia, gjeografia, piktura, muzika etj.. Ndrkaq, n dy faqet e fundit t do numri t revists botoheshin dhe kuriozitete, fjal t urta, anekdota dhe gjegjza, natyrisht, pr ti knaqur edhe lexuesit e ktyre gjinive. Revista doli n njzet numra (1-20), me gjithsej 320 faqe, e shkruar n gjuhn turke t periudhs osmane, pra me alfabet arab-osman.

evista Hafta, t ciln e kam n bibliotekn time personale, nga numri i par deri n numrin e fundit,(1) sht mjaft serioze dhe pr shumka i ka rezistuar dhe ende vazhdon ti rezistoj kohs. Pr rndsin e ksaj reviste, mendoj, nuk duhet t dyshojm, sidomos kur e dim se t gjitha punimet e botuara n kt revist ishin shkruar nga dora dhe mendja e ndritur e Sami Frashrit, dijetarit t madh, enciklopedistit, poliglotit, njohsit t shum gjuhve t Lindjes e t Perndimit: arabishtes, turqishtes, persishtes, frngjishtes, italishtes, greqishtes s vjetr dhe t res, latinishtes etj., dhe specialistit t shum fushave t dijes.(2) Me nj fjal, e tr revista Hafta, fund e krye, ishte e Sami Frashrit. N mesin e shum punimeve t prfshira n kt revist, z vend edhe punimi me titullin Medeniyyet (Qytetrimi), t cilin Samiu e kishte shtrir n tre numra (Hafta: nr. 9, f. 129-133; nr. 10, f. 145-149 dhe nr. 11, f. 161-165). Kontributi i Sami Frashrit n leksikografi, gjuhsi, letrsi, filologji, histori, gjeografi, islamistik, astronomi, gjeologji, antropologji, mitologji etj. sht shum i madh dhe, me t drejt, pr t gjitha kto jan shkruar monografi dhe studime t shumta e t llojllojshme, si nga studiues t huaj, ashtu dhe nga studiues vends, sepse ky dijetar i madh ka dhn kontribut dhe mund pr ngritjen e cilsis s secils nga kto disiplina shkencore. Duke shfletuar e hulumtuar veprn madhore t tij, Enciklopedin historike e gjeografike, e njohur m shum si Kamus al-alam, e shkruar n osmanishte n 6 vllime, me rreth 4500 (katr mij e pesqind faqe t ngjeshura), gjat viteve

1889-1898 (3), por dhe vepra t tjera t tij, kemi gjetur shum shkrime t rndsishme, n t cilat Samiu shkruan edhe pr historin e qytetrimeve t popujve nga lashtsia (pr qytetrimin e haldeasve, midiasve, fenikasve, egjiptasve, hindusve, persianve, koptve, nebtve etj.). Duke iu referuar ktyre shkrimeve t tij, mund ti japim t drejt vetes t themi se Sami Frashri ishte njohs dhe ekspert edhe i fushs q u prket qytetrimeve t ndryshme botrore. N kt aspekt Samiu, dorn n zemr, nuk sht studiuar sa meriton.(4) Meqense nxjerrja dhe hulumtimi i gjith asaj lnde pr qytetrimet i prket nj projekti t gjat, n t cilin jam duke punuar vazhdimisht, kjo pun do t mbetet pr nj rast tjetr. H pr h e pash t arsyeshme ti referohem artikullit Medeniyyet (Qytetrimi), t botuar n revistn Hafta. Pr ti kuptuar pikpamjet e Sami Frashrit n mnyr t drejt, kam menduar q artikullin, ashtu si kam vepruar edhe me veprat e tjera t tij, ta jap t prkthyer n gjuhn shqipe, pa ndrhyrje. Qytetrimi (1) Mnyra e t jetuarit t njerzve n bot ndahet n tri periudha: periudha e egrsis, e barbaris dhe e qytetrimit. Nuk ka dyshim se gjinia njerzore n paraqitjen e saj fillestare ka jetuar n gjendje egrsie. Njeriu, sipas natyrs s tij, sht i prir t kontaktoj me llojin (gjinin) e vet, prandaj n at gjendje fillestare, donjri ka zn ndonj shpell a shkmb. Ata, edhe kur jetonin si kafsh t egra, shtisnin n grupe (hordhi) dhe, kuptohet, pr t ndjekur kafsht e egra e pr t

38

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Qytetrim

gjuajtur t tjerat, mblidheshin e bashkoheshin. Vese bashkimi i tyre, i prngjante bashkimit t kafshve t tjera q shtisnin zakonisht n hordhi (n kope), meq nuk formonte grupe t organizuara e t sistemuara n mes tyre, (prandaj) ksaj gjendjeje t tyre nuk mund ti thuhet t jetuar n bashksi, por duhet ti thuhet me plot kuptimin e fjals gjendje egrsie. Me kalimin e kohs, mendja e njerzve filloi t zgjohej e t zhvillohej. Filluan t formoheshin fise e bashksi dhe, kshtu, n mes pjestarve dhe t afrmve t familjes thuajse u formuan do lidhje. Megjithat, sado q njerzit kishin filluar t jetonin n bashksi, ato bashksi, n at periudh, nuk ishin t prqendruara n nj vend. Meq ishin endacake e t lvizshme, dhe, meqense nuk kishin rregulla e sisteme, ksaj gjendjes s dyt i thon gjendje barbarie (endacake), gjendje kjo q edhe sot e ksaj dite sht e pranishme n shum an t rruzullit toksor. Dhe kjo gjendje ka vazhduar pr shum koh. Njerzit, pr shkak t krkess s natyrshme dhe nevojs, nga njra an dhe, pr shkak t prparimit e t zhvillimit t t kuptuarit dhe t inteligjencs (mendjes) s tyre, nga ana tjetr, filluan t formonin qytete dhe kasaba, me nj fjal vendbanime, dhe filluan t vinin n prdorim (qarkullim) disa rregulla e zakone. N kt mnyr filluan t kalonin nga gjendja e barbaris n gjendje t nj qytetrimi.(5) Ja pra, ktu qndron baza e fillimit t t jetuarit t njerzve n bashksi. Periudha fillestare e Bashksis njerzore sht koha e ndryshimit t ksaj gjendjeje. Edhe gjendja e ktij qytetrimi kishte ndryshuar shkall-shkall. Disa bashksi mjaftoheshin vetm me formimin a ngritjen e qyteteve dhe kasabave; me znien a marrjen e ndonj vendbanimi;me realizimin e ndonj tregtie t mangt dhe me nj mnyr udhheqjeje t mbshtetur mbi bazn e disa mendimeve dhe bindjeve t kqija e t shmtuara. Ata, edhe pse kishin mbetur n errsir, n injoranc dhe n papunsi, megjithat, duke shtyr grupin tjetr t prparonte dalngadal zanatet e tij, duke shtyr t zgjeronte tregtin e tij, duke shtyr t ngrinin njohurit e tij, - filluan t jetonin edhe m me rehati, m me lehtsi dhe edhe m tepr si njerz. Kshtu, ksaj gjendjeje t katrt i sht dhn emri qytetrim. Edhe gjendja e ktij qytetrimi, q sht formuar nga nj qytetrim q synon plotsimin e tij, sht nj gj me nj prmas t ngritur e t qndrueshme. Ndrkaq, plotsimi dhe prsosuria e nj qytetrimi nuk kishte arritur ende (nuk ishte realizuar) dhe realizimi i tij duhej t bhej duke lvizur prpara, e kjo, meq nuk do t ishte e mundshme n at periudh, -nuk mund ta shohim si t prsosur e t plot asnjrin qytetrim. Mirpo, sht e ditur se, nga nj n krahasim me njri-tjetrin, disa prej tyre jan m t prsosur (m t plot) dhe disa prej tyre m t met.

sht vrtetuar me histori se qytetrimi n koht m t lashta, q ka mundur ti shnoj historia, ka prparuar deri diku te disa popuj t anve perndimore t Azis dhe n skajet e anve verilindore t Afriks, si, pr shembull, tek egjiptasit, fenikasit, haldeasit, asirasit, midasit, hindasit etj.. Dhe kjo sht vrtetuar e argumentuar edhe me veprat e gjetura antike. Qytetrimet e ktyre popujve kan qen t llojllojshme. Ashtu si kan qen t ndryshme shkallt dhe nivelet e tyre, edhe llojet e tyre kan qen t ndryshme. Ndonjri prej tyre ka qen m i prsosur n arkitektur, ndonjri n artizanate, ndonjri n tregti e ndonjri n shkenc dhe n art. Sidoqoft, sado q nuk kemi njohuri t thella pr ato qytetrime t lashta, megjithat sht vrtetuar, me argumente dhe me vepra t konsiderueshme, se, ashtu si kan prparuar m tepr arkitektura dhe artizanatet e tjera, sidomos veprimtaria q lidhet me shkencat mekanike n Egjipt, tregtia te fenikasit, po ashtu kan prparuar m tepr disa shkenca n Babiloni, si: astronomia dhe shkencat matematikorenatyrore, n Iran shkenca mbi filozofin e moralin, e n Indi: filozofia dhe tesavufi. Rrethanat dhe pozita e Greqis kan ndihmuar q grekt t trhiqnin e t mblidhnin t gjitha kto qytetrime. Grekt, t cilt merreshin me tregti detare, nga brigjet e Azis dhe Afriks patn sjell n vendin e tyre shum vepra t prsosura e t prparuara, si dhe njohuri t ndryshme, sidomos nga disa personalitete jashtzakonisht t menur e t zgjuar, si Talisi, Pitagora, Herodoti, Sokrati, Platoni etj. Ata (grekt) kishin shtitur npr vendet e qytetruara t Azis dhe t Afriks, dhe atje ishin informuar pr diturit dhe qytetrimet e popujve t prmendur t qytetruar. Kshtu n Greqi patn sjell diturit dhe prsosurit e t gjith atyre popujve. N t vrtet, ata kishin thithur t gjitha degt e qytetrimit q i numruam m lart, nga t cilat secila prej tyre kishin prparuar vetm tek njri nga popujt e Azis dhe Afriks. T gjitha ato deg t qytetrimit, t marra nga ato vende, qen kombinuar n Greqi, duke i shrbyer njratjetrs, prandaj qytetrimi q u paraqit n Greqi, qe shum m i ngritur se qytetrimet e tjera dhe, s kndejmi, m i prsosuri. Ky qytetrim ishte aq i fuqishm, saq do t ndrionte mendjet dhe do t sillte lirin. Duke shklqyer me nj ndriim t menjhershm dhe t jashtzakonshm filozofia, etika, artet, arkitektura, skulptura, piktura, astronomia, shkencat matematikorenatyrore dhe sidomos filozofia pr shpirtin dhe adhurimin e Zotit, donjri filloi t shihte t vrtetn. Ktu e ka fillin nj mnyr udhheqjeje, e ndrtuar dhe e mbshtetur mbi bazn e liris dhe t drejtsis. Mendimi dhe liria e t shprehurit kishin prparuar n Greqi deri n shkalln q, zakonisht, nse ka nj dallim n

Qytetrim 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

39

mes t asaj gjendjeje t Greqis s lasht dhe gjendjes s tanishme (lexo: n kohn e Samiut) t Shteteve t Bashkuara t Ameriks, q jan m t qytetruarit t bots s kohs son, mund t themi se edhe ai dallim n mes tyre sht formuar vetm nga shumsia e mjeteve t tashme dhe nga mosekzistenca e mjeteve t mjaftueshme t asaj kohe. Tek e fundit, gjendja e grekve t lasht n filozofi sht shembull i qytetrimit n bot edhe sot e ksaj dite. Ata kan sakrifikuar pr atdhedashuri, patriotizm, njerzishmri dhe liri. Koht e fundit n Azi u paraqitn disa zotrues t bots. Meq ata shkatrruan qytetrimin e popujve t atyre anve, qytetrimi mbeti i kufizuar n Greqi. N fund, edhe pse Aleksandri, mbreti i Maqedonis s lasht, kishte pushtuar edhe Greqin, vet ky zotrues i bots u nnshtrua para qytetrimit t ktij populli t mundur. Ai prhapi qytetrimin grek n vendet e gjera q kishte pushtuar, por ai qytetrim, megjithat, ndryshoi vetm qendrn e tij, sepse vetm u transferua nga Athina n Aleksandri. Dhe tashm atje, duke humbur shklqimin dhe ndriimin e tij lidhur me moralin dhe shtjet diplomatike e politike, prparoi vetm ana shkencore dhe filozofike. Qytetrimi grek filloi t shklqente e t prhapej nga ajo qendr e re te popujt hebraik, arab dhe sirian. Gjersa prgatisnin shfaqjen e disa rrethanave t jashtzakonshme t qytetrimit t ri n ato vende, q do t ndryshonin pamjen e faqes s dheut, edhe n Rom po hetohej jehona e qytetrimit grek. Vese lvizjet, sjellja

dhe mnyra e t pushtuarit q ndoqn romakt m von, nuk qen mjete pr t prhapur qytetrimin. Ata ndryshuan pr t keq gjendjen e faqes s dheut, sepse i przien popujt dhe kombet me njri-tjetrin. Si rezultat i ksaj, shum popuj u shkatrruan dhe u zhdukn krejtsisht. Ndrkoh, kur romakt e solln botn n kt gjendje, u shfaq Krishterimi. Pjestart e popujve t ndryshm q humbn atdheun dhe identitetin e tyre dhe q erdhn n shkalln pr t humbur shpresn nga kjo bot, pan nj bot tjetr. Ata t klasave t ulta, t cilt ishin nn shtypje dhe t zhveshur nga begatit e bots, filluan t pranonin me rezerv e rreziqe kt fe. Pr kt shkak, sa m shum q shihnin mizorit dhe keqtrajtimin, me bindjen se do tu sigurohej ardhmria e bots tjetr, aq m tepr prqendroheshin n fen e tyre t re. Vese kjo gjendje shpirtrore e psikologjike nuk qe e mjaftueshme pr ti rezistuar fuqis s romakve. Duke i detyruar ti bnte t egr shum popuj q haste nga veriu, kjo ndihmonte n nj mnyr q Krishterimi t mposhtte fuqin e romakve. Kta popuj t egr i mundn romakt e nnshtruan Evropn dhe, meq u vrsuln grupe-grupe, duke ardhur njri pas tjetrit, ata q erdhn m von, i przun dhe i larguan nga vendi i tyre ata q kishin ardhur m par. Pasi ndodhn luftra t vazhdueshme ndrmjet tyre, do an e Evrops, pr dy shekuj e m tepr, qe shtypur e shkelur nn kmbt e tyre. Banort q i lan n vendet nga kaluan kta popuj t ndryshm, natyrisht i futn nn robri popujt burimor (vends), zaptuan tokat e tyre dhe ata i prdorn si robr. N kt mnyr formuan bazat e njlloj feudalizmi shum t egr e t pamshirshm. Ata shkatrruan krejtsisht shtetin perndimor t Roms dhe formuan disa shtete, t cilat prbheshin nga familje mbretrore. Kta, duke i prziera gjuht e tyre me gjuhn latine, u bn shkaktar q t fliteshin gjuh shum t mangta dhe t gabuara. Romakt u mundn. Kur humbn kt bot, me shpres se do fitonin Botn tjetr e pr ta arsyetuar kt humbje, ata kaluan n Krishterim. Dhe, me kalimin e kohs, kt fe e pranuan popujt e egr ngadhnjyes dhe ata q pasuan njri-tjetrin. Kshtu u prgjithsua Krishterimi n Evrop. Dhe, n fund, kt fe e pranoi edhe Lindja, domethn, Perandoria e Konstantinopojs . Kjo perandori i detyroi ta pranonin kt fe edhe qytetart e saj, dhe kshtu Krishterimi prhapej edhe n vendet q ishin nn pushtetin e Perandoris s Lindjes. Pasi romakt pranuan prgjithsisht Krishterimin n Perndim, n Perandorin q qe shuar, u ul n fron nj udhheqs shpirtror i quajtur papa. Edhe udhheqsit e popujve t egr ngadhnjyes, kur e pranuan kt fe, iu nnshtruan shpirtrisht dhe trsisht atij udhheqsi shpirtror. N kt mnyr papa tregoi nj forc dhe autoritet t jashtzakonshm n Evrop.6 (vijon)

40

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Histori

Bota myslimane nn dominimin kolonial, rreth viteve 1920*


Malise Ruthven & S Azim Nanijem

isfata e Perandoris Osmane n Luftn e Par Botrore, shumicn e shoqris myslimane, drejtprsdrejti apo trthorazi, e solli nn pushtimin kolonial. Deri n vitin 1920, t vetmet shtete myslimane t pavarura ishin Turqia, Persia, ku dinastia Haxhare u ndrrua me at Pahlevite, Afganistani nn regjimin modern t mbretit Emanullah (1919-1929), Jemeni Verior, ku imam Jahjai i zejdive, pas disfats s osmanve, arriti t vendoste kontrollin, Arabia Qendrore (Nexhdi) dhe Hixhazi , vendet e shenjta myslimane me qytetet Meka e Medina, e cila ishte ende nn kontrollin Hashemit. Pjesa tjetr e darul-islamit ishte ose nn pushtimin drejtprsdrejti kolonial, ose n nj aspekt nn mbrojtjenndrkombtarisht t pranuar nga Evropa. U vendosn dy parime t cilat ato koloni a gjysmkoloni do ti fusnin n sistemin ndrkombtar: kufijt e prhershm (thjesht pr shkak t rehatis s shteteve evropiane) dhe, n rastin e sheikateve t marrveshjes s lidhur me Britanin, ngrirja e dinastive dhe n at mnyr do t sigurohej vazhdimsia e pushtetit (ndonse jo domosdo me sistemin evropian t trashgimis). Legjitimiteti i trashgimis duhej ti zgjidhte konfliktet dhe trazirat q shpesh trashgoheshin pas vdekjes s udhheqsit tradicional dhe ti obligonin trashgimtart e tyre q tu prmbaheshin rregullave t marrveshjeve ekzistuese. Deri n vitin 1920, Franca bnte kontrollimin e trsishm t Afriks Veriperndimore, me prjashtim t rripit bregdetar t Sahars spanjolle dhe Marokut spanjoll. Italia kishte shtrir pushtimin e saj

shum prtej provincs bregdetare t Tripolit dhe Kirenaiks (edhe pse ai obligim nuk kishte marr fund deri n 1934). Britania, e cila q nga viti 1882 mbante t okupuar Egjiptin, qendrn kulturore t Bots Myslimane, i lejoi provincs s dikurshme osmane pavarsi nominale nn kushtetutn monarkiste, por mbajti kontrollin e prgjithshm strategjik. Kjo solli nj paradoks: Vendi q formalisht ishte neutral, u b nikoqir i mijra trupave ushtarake britanike gjat Lufts Dyt Botrore. Pas shkatrrimit t shtetit islam, q ndodhi n vitin 1898, nga ana e Kiterit, t cilin e kishte formuar Mehdi Muhamed Ahmedi, Britania e mori kontrollin mbi Sudanin angloegjiptian, territori i s cils tani shtrihej thell deri n Afrikn ekuatoriale. Me marrjen e Tanganiks nga Gjermania, Britania kontrollonte pjesn drrmuese shumic t bregdetit, me prjashtim t territorit q prbnte pjesa italiane e Somalilandit. Nga Adeni, britanikt garonin me Italin pr Bab-el Mendebin, nj vend strategjik pr dalje n Detin e Kuq, kurse n Eritre sundonte Italia, e cila kishte nn pushtimin e saj ann bregdetare t Arabis nga Adeni deri n Basra, duke i mbyllur sheikatet n jug t Arabis dhe Gjirin n kuadr t marrveshjeve ekskluzive, t cilat garantonin kontrollin britanik t mbrojtjes dhe politiks s jashtme. N nnkontinentin Indian, britanikt burgosn 560 sundimtar, prej t cilve disa ishin mysliman, n mozaikun e marrveshjeve t ndryshme, duke i futur ata dhe shtetasit e tyre mysliman nn ombrelln e pushtimit britanik. N Azin Juglindore Britania kontrollonte shtetet e Malaks , kurse Holanda kishte zgjeruar

Histori 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

41

pushtimin e saj pran kolonive t saj fillestare n Jav dhe Sumatr. N Azin Qendrore myslimane, dhe n rajonin e Kaukazit, revolucioni komunist dhe pastej lufta qytetare, konsoliduan fuqin n Mosk brenda rendit t ri rajonal. N territorin e Mashrikut (Lindja arabe), Palestina ishte hapur pr migrimin e hebrenjve, dhe kjo n baz t mandatit q i kishte dhn Britanis Lidhja e Kombeve. Me dispozitn e fsheht t marrveshjes s Sajks-Pikut, e arritur me Francn n vitin 1916, Britania gjithashtu fitoi mandatet, q ishte nj eufemizm pr kolonit, n Transjordani dhe Irak, kurse Franca mori kontrollin mbi Libanin dhe Sirin. Fejsal ibn Huseini, biri i Sherifit t Meks, i cili kishte liruar Damaskun nga Turqia osmane, me ndihmn e Britanis, tentonte q Sirin ta bnte shtet t pavarur arab, deri diku n pajtueshmri me premtimin ekuivok, t cilin n vitin 1915 babai i tij e kishte pranuar nga

Henrri McMahoni, komisar i lart britanik n Egjipt. Megjithat, pas lufts u b e ditur q, kur sht fjala pr Botn Myslimane, interesat imperial tejkalonin t drejtat famoze t popujve pr vetvendosje, t cilat kryetari Wudro Wilson i kishte proklamuar si baz pr rregullimin e Evrops s paslufts. Protestat kundr standardeve t dyfishta q kishin lejuar pranimin e t drejtave t pakicave nacionale t shtetasve t perandorive t krishtera n Evrop (duke prfshir ekt, Sllovakt,Hungarezt, Hebrenjt dhe Irlandezt , si dhe m hert shtetasit osman n Ballkan),duke iu cunguar ato myslimanve, nxiti hidhrimin antikolonial, q do t shprthente mbi siprfaqen e tr territorit t dikurshm osman.
Marr nga: Malise Ruthven bashkpunim me S Azim Nanijem Atllasi Historis Islame, f. 116-117. Sarajev 2008. Shevki Sh. Voca.

42

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Vshtrim

Vizita e Kudsit
Huda Salih Juristt dhe politikant kan divergjenca n mes tyre pr sa i prket lejimit t vizits s tij..., kurse Ihsanoglut nuk i l prshtypje kjo gjendje.
Presidenti i Palestins Mahmud Abas, gjat konferencs ndrkombtare t mbajtur n Doha, i ftoi myslimant dhe arabt q t vizitojn Kudsin dhe xhamin el-Aksa, ndrsa Lvizja e Hamasit, e cila udhheq Gazn, e refuzoi kt ftes dhe e konsideroi si njohje t shtetit t Izraelit dhe ftes pr normalizimin e marrdhnieve me Izraelin. Pas ksaj ftese, dijetari i mirnjohur Jusuf el-Karadavi pati dhn nj fetva, prmes t cils ua ndalon myslimanve t tjer, prve palestinezve, vizitn e Kudsit dhe xhamis el-Aksa prderisa ajo t gjendet nn okupimin e Izraelit. Kt fetva e kishin refuzuar Mahmud el-Hajashi, ministr i Vakfit dhe shtjeve fetare n Palestin, si dhe dijetari Muhamed Hasen, Myftiu i Kudsit dhe i trevave Palestineze. Ftesa e fundit e Presidentit palestinez ka ngjallur prsri divergjenca, nga aspekti i interesit t prgjithshm, me qllim t mbshtetjes s disa orientimeve politike, dhe qllimi tjetr pr prfitime fetare, edhe pse kan kaluar tridhjet vjet nga aneksimi i Kudsit dhe m shum se dyzet e pes vjet nga okupimi i tij. Dimensioni fetar dhe politik Kjo shtje ka zgjatur dyshimin te mbikqyrsit e situats, n veanti te banort pr sa i prket shtjes s vizits s Kudsit, q sht br shtje fetare q diskutohet nga aspekti politik dhe nga prmasa fetare. Ata sikur pyesin veten e tyre rreth motiveve reale t prkrahsve t vizits s Kudsit dhe mohuesve t vizits, e cila u prmend nga kryetari i autoritetit palestinez, i cili kishte heshtur kt shtje pr nj koh t gjat dhe gjithashtu

shtja palestineze, dhe sidomos shtja e Kudsit, ka qen pr nj periudh prafrsisht pesdhjetvjeare nj skedar i pasur dhe i mbushur me grindje n mes juristve (fukahave), politikanve dhe mendimtarve, ka qen gjithashtu nj mjet i suksesshm pr heqjen e prkatsis-besnikris fetare apo politike. Ktu mund t prmend ftesn e Mahmud Abasit, Presidentit t Palestins, gjat konferencs s fundit n Doha, prmes s cils iu drejtua myslimanve, t krishterve dhe t gjith atyre q prkrahin popullin e Palestins dhe kauzn e tyre t drejt, q ta vizitojn Kudsin, se far pasojash negative kishte psuar si nga aspekti politik, ashtu edhe fetar, nga ana e kundrshtarve t Lvizjes s Fatahut, sidomos pas ndrhyrjes s dijetarit Jusuf el-Karadavi, i cili e kishte ndaluar vizitn e Kudsit (Bejtul-Makdis). Nj polemik e gjall u zhvillua lidhur me fetvan Shprngulja e palestinezve, t dhn nga dijetari Nasiruddin el-Albani, kur kishte thn se banort e Palestins duhet ti braktisin trojet e tyre dhe t shprngulen n nj vend tjetr, n mnyr q t ken mundsi ti kryejn obligimet-ceremonit e tyre fetare. Pas ksaj fetvaje ishin botuar shum libra dhe shkrime me karakter fetar, disa prej tyre n mbshtetje t ksaj fetvaje, si ishte dijetari Muhamed Ibrahim Shakreh, kurse disa t tjer kundr ksaj fetvaje, duke e konsideruar at si nj gabim dhe lshim nga ana e Nasiruddin el-Albanit. N mesin e ktyre dijetarve ishte kryetari i lidhjes s dijetarve palestinez dhe Dekani i Fakultetit t Sheriatit n Universitetin Amerikan.

Vshtrim 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

43

lvizja e tij kishte kundrshtuar nj gj t till gjat vizits s Enver Sadatit (ish-kryetar i Egjiptit v.p.) br Kudsit, pas nnshkrimit t marrveshjes s Kamp-Dejvidit. Dy dimensionet e ksaj shtjeje, ai politik dhe fetar, t cilat asnjher nuk jan ndar prgjat historis s konfliktit arabo-izraelit, paraqiten gjithashtu n formn zyrtare prmes Organizats Islame pr Bashkpunim, e cila bashkon pesdhjet e shtat shtete dhe e cila sht nj organizat ndrkombtare me antarsi t prhershme n Kombet e Bashkuara. Mirpo kjo organizat, q sht themeluar n Rabat m 1969, nj muaj pas djegies s Xhamis s Kudsit, me seli t prkohshme n Xhed t Arabis Saudite, duke pritur lirimin e Kudsit, n mnyr q selia e saj e prhershme t bhet Kudsi, ka preferuar t jet neutrale rreth polemiks q shkaktoi ftesa e Presidentit t autoritetit palestinez lidhur me vizitn e Kudsit nga jopalestinezt arab dhe mysliman. Bazuar n deklaratn e Prof. Dr. Ekmeluddin Ihsanoglu, sekretarit t prgjithshm t Organizats, dhn gazets Esh-Sherkul-Evsat, pr sa i prket shtjes s vizits s Kudsit, ai thot: Kjo shtje ka t bj me shtetet antare, dhe kjo shtje sht natyrisht nj shtje sovrane, me aludimin se disa shtete antare t Organizats kan marrdhnie t mira me Izraelin dhe ato ua lejojn qytetarve t tyre vizitn e Kudsit, kurse disa t tjera nuk kan marrdhnie t mira me Izraelin dhe ato nuk u lejojn qytetarve t tyre q t vizitojn Kudsi. Ihsanoglu thekson me ngulm se, sipas mendimit t tij, sht e rndsishme shtja e mbshtetjes s qndress s banorve t Kudsit dhe qndrimit t tyre n vendin e tyre, ndrsa pr at q nuk ka mundsi vizite, ai tha: Ka mundsi ti ndihmoj banort dhe institucionet e tyre me ndihma t nevojshme, duke aluduar q Kudsi t ndihmohet me t gjitha metodat e

mundshme, pr arsye se po i ekspozohet nj abuzimi t rrezikshm me qllim t humbjes s identitetit t tij. Sekretari i prgjithshm i Organizats gjat Konferencs Ndrkombtare q u organizua n Doha, rreth shtjes s Kudsit, vuri n dukje gjithashtu ujdin e arritur n mes tij dhe Presidentit Mahmud Abas mbi nevojn e t vepruarit bashkrisht pr t mbshtetur planin strategjik pr zhvillimin e sektorit vital n Kuds, nj plan i cili ishte miratuar n Konferencn e Ministrave t Jashtm t Shteteve Islame n vitin 2010 dhe pr t cilin sekretari siguroi se do t hynte menjher n veprim. Ekmeludin Ihsanogli tha gjithashtu: Ne n Organizat nuk pushojm s vepruari pr ta ndihmuar Kudsin, po edhe: Gjithashtu kam drguar nj delegacion nga Organizata jon n Vatikan, pr t parandaluar prfundimin e nj marrveshjeje me Izraelin, e cila parasheh transferimin e mbikqyrjes s vendeve t shenjta katolike tek Izraeli, prfshir ktu edhe viset e okupuara dhe Kudsin, dhe prgjigjja nga ana e Vatikanit ishte pozitive duke mbshtetur zgjedhjen n mes dy shteteve dhe prmbajtjes s marrveshjeve e vendimeve ndrkombtare q ndrlidhen me kt shtje. T rikthehemi nga qndrimi i sekretarit t prgjithshm t Organizats prmes ftess s tij drejtuar Vatikanit pr mospranimin e kalimit t mbikqyrjes s vendeve t shenjta katolike tek Izraeli. Edhe nj her u shfaq polemika e shtjes palestineze, e cila nuk arriti asnjher, prgjat historis, duke filluar nga epoka e Nasiriut e deri n ditt e sotme, t realizonte ndonj konsensus, dhe vazhdon t jet tem n mes nacionalistve, marksistve dhe komunistve, q ka sjell si rezultat prarjen e tyre rreth ksaj shtjeje dhe shuarjen e krahut t majt rreth shtjes palestineze, dhe pr shkak t tyre, islamistt u ngritn edhe nj her nn sloganin e Kudsit dhe Vendeve t shenjta Islame, duke filluar nga revolucioni iranian. Ngritjen e myslimanve dhe shfaqjen e rrymave islame e argumenton m s miri formimi i lvizjes s Hamasit n fund t viteve tetdhjet, dalja e liderit shpirtror t lvizje Ahmed Jasin nga burgu dhe euforia e lvizjes me lidert e saj n terren para fushats pr arrestimin e tyre, si ishte rasti me Rentisin, pr tu shprndar shtja palestineze pas humbjes s projektit arab pas lufts s vitit 1967, pr t reflektuar ky fragmentim ndaj palestinezve, me shprndarje dhe shprngulje. Dhe, pr t mbetur shtja e Kudsit dhe vizits s Vendeve t shenjta n t njjtn pozit, vetm me pasaporta t prkohshme, duke u vn vuln e shtetit t Izraelit n faqe, pasi q kjo sht rruga e vetme prpara qytetarit t thjesht arab pr t vizituar Kudsin.
Prktheu dhe prshtati Vedat Shabani

44

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Letrsi

Letrsia krahasimtare, teoria, metoda dhe aplikimi


Atdhe Ibrahimi
Studimi i letrsis n planin krahasimtar ka disa premisa themelore q duhet ti ket parasysh paraprakisht. Shtrohet pyetja se cilat jan ato premisa dhe se si duhet ti klasifikojm. N kt punim jemi prpjekur ti identifikojm disa nga problemet teorike t letrsis s krahasuar, duke u mbshtetur n postulatet e studiuesit t letrsis komparative Steven Totosy de Zepetnek.

ostulatet e Totosy-t pr rndsin e studimit t letrsis, zhvillohen n disa metoda t ndryshme, duke filluar q nga prsiatjet e tij t para pr letrsin e re t krahasuar, si teori dhe metod, e deri n trajtesn e tij t fundit pr letrsin si sistem. Pyetjes postulative pr se e studiojm letrsin krahasimtare, Totosy i prgjigjet se arsyet themelore jan vlerat intelektuale q ofron kjo disiplin me qllim t njohjes s t tjerve, duke u angazhuar n njohjen e thell t disa gjuhve dhe letrsive. Prve funksionit artistik dhe njohs, sipas Totosy-t, letrsia krahasimtare ushtron ndikimin e saj edhe n funksionin edukativ, prandaj ajo, sipas tij, duhet par edhe n planin e perspektivs krahasimtare. T vshtruarit e saj nga ky plan, na jep mundsin q ta vlersojm kontributin e saj edhe n dijet moderne. N studimin e veprs letrare, Totosy ndalet veanrisht n ndikimin e aspekteve sociopolitike dhe socio-kulturore n letrsi. N nj pjes t studimit t tij me titull debate between cultures, ose n shqip debati ndrmjet kulturave, autori e thekson rndsin e studimit t letrsis krahasimtare si faktor t njohjes dhe afrimit t kulturave t ndryshme. Lidhjet e letrsis me shkencat e tjera shoqrore, si p.sh., me historin, psikologjin, sociologjin dhe gjuhsin, imponuan aplikimin e studimit empirik t letrsis. Me nocionin studimi empirik i letrsis Totosy nnkuptonte fokusimin n inkorporimin e aspekteve socio-politike dhe socio-kulturore n sistemin letrar.

Studimi empirik i letrsis, sipas Totosy-t, nuk nnkupton paraqitjen e fakteve ashtu si jan n jetn e prditshme, por letrarizimin e tyre. Pr tu marr me letrsin krahasimtare, sipas Totosy-t, studiuesi, para s gjithash, duhet ti njoh dy e m shum gjuh t huaja. Kur jemi tek njohja e gjuhve t huaja, Totosy shtron domosdoshmrin e njohjes s gjuhs angleze si gjuh e komunikimit modern mbarbotror. Sot letrsia krahasimtare, n nj aspekt sht e vdekur T gjitha teorit dhe metodat q prmend Totosy n studimin e tij pr letrsin e re krahasimtare, prveq letrsin e trajtojn si art m vete, ato kan edhe nuanca sociale. T gjitha postulatet e Totosy-t na shpien n prfundimin se lidhjet e letrsis me shoqrin vetm sa e bjn m t fort korrelacionin ndrmjet artit dhe njeriut. Ndonse letrsia e krahasuar u zhvillua n qendrat m t mdha botrore, me kalimin e kohs ajo u ballafaqua me mungesn e profesorve q do t merreshin me kt pun, prandaj Susan Basnett, jo rastsisht, n librin e saj me titull Comparative literature; A critical Introduction deklaron: Sot letrsia krahasimtare, n nj aspekt sht e vdekur. (Steven Totosy de Zepetnek, A New Comparative Litterature, f.2). Megjithat, prve Francs, Gjermanis, Spanjs, Suedis, vendeve sllave dhe ShBA-s, letrsia krahasimtare, sipas Totosy-t, u b nj nga degt m t zhvilluara dhe m t rndsishmet edhe n Japonin dhe n Kinn e largt.

PJESA FAMILJARE 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

45

Kujdesi dhe zhvillimi i pasuris s jetimit prej shkndijave t Ligjit hyjnor islam
Driton Arifi
Kush ia ledhaton flokt nj jetimi dhe jo pr tjetr, po vetm pr hir t Allahut , do t ket shprblimin po aq sa flok kan prekur dorn e tij, dhe kush sillet me bamirsi ndaj nj jetimi a jetimeje, un dhe ai do t jemi sikur kta dy n Xhenet ( dhe ndau gishtin tregues dhe t mesmin pr t konkretizuar afrsin e tij me t n Ditn e Kiametit). ndihm dhe prkrahje, thot :Kush ia ledhaton flokt nj jetimi dhe jo pr tjetr, po vetm pr hir t Allahut , do t ket shprblimin po aq sa flok kan prekur dorn e tij, dhe kush sillet me bamirsi ndaj nj jetimi a jetimeje, un dhe ai do t jemi sikur kta dy n Xhenet ( dhe ndau gishtin tregues dhe t mesmin pr t konkretizuar afrsin e tij me t n Ditn e Kiametit).(3) Ruajtja e pasuris s jetimit synim i lart sheriatik Jo rrall ndodh q fmija t cilit i vdes babai e mbetet jetim, t trashgoj nga ai pasuri t madhe, t ciln natyrisht q nuk do t ket mundsi dhe as kapacitet mendor ta ruaj dhe ta administroj pr t mirn e tij. Pr kt arsye, shum ajete kuranore (q arrijn numrin mbi 20), trajtojn shtjen e pasuris s jetimit dhe kujdesit t shtuar q duhet pasur n raport me t. Nj trajtim kaq i kujdesshm nuk sht i rastsishm nga Ligjdhnsi i Gjithdijshm, ngase ata jan njerz q pr t mirat materiale q posedojn, mund t ngjallin pangopshmrin e shfrenuar t atyre njerzve q nuk zgjedhin t lejuarn nga e palejuara. Prball ktyre njerzve do t duhej t mbylleshin t gjitha rrugt q do t mund t onin n shfrytzimin e padrejt t pasuris s jetimve. Thot Allahu xh.sh.: Bonjakve (jetimve) jepuni pasurin e tyre (kur t rriten), dhe mos e ndrroni t pastrtin (mallin tuaj q e keni hallall) me t ndytin (me haramin) edhe mos e hani pasurin e tyre (t przier) me pasurin tuaj, se ky sht mkat i madh). (En-Nisa , 2)

ur kemi parasysh faktin q Islami urdhron drejtsin n do fush dhe n raport me secilin njeri, nuk do t mbetej vend pr habi nse vrejm q ai i kushton nj vmendje dhe rndsi t veant nj kategorie njerzish, t cilve jo pak njerz kan prirje tu bjn padrejtsi. Ata jan fmijt e mbetur jetim, q dshira e Allahut ishte q t mos prjetojn prehjen prindrore m s paku deri n moshn madhore t tyre. Ajo q vrejm sht se burimet e jurisprudencs islame i japin nj hapsir tejet t madhe dhe dukshm domethnse trajtimit t shtjes s jetimitbonjakut dhe dispozitave q kan t bjn me t. Jetim- n konceptin islam sht fmija t cilit i vdes babai para moshs madhore t tij.(1) Madje edhe kuptimi i paskajores el-jutmu, prej nga rrjedh emri el-jetimu sht vetmim, dobsi, preokupim dhe pakujdesi (2). Dhe kjo i ka shtyr dijetart q t theksojn edhe asociacionin gjuhsor n mes ktyre kuptimeve dhe realitetit t jetimit, i cili jeton si i vetmuar, e shoqrojn shqetsime dhe t tjert jan t pakujdesshm n raport me t. Siq shihet, n kt prkufizim, n konceptin e rregullave juridike islame nuk konsiderohet jetim fmija t cilit i vdes nna para moshs madhore, edhe pse mungesa e saj ka efekt shpirtror e emocional t thell tek ai, por, meq prkujdesjen materiale rndom e siguron babai, ky konsiderohet m i nevojshm pr prkujdesje dhe mirqenie t fmijs. Andaj, ssht udi q Muhamedi a.s. ishte i drguar q frymzohej nga Kurani fisnik, por edhe nga natyra e tij prej nj jetimi q ndien dhembshuri t thell pr secilin q ka nevoj pr

46

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Ahlak

Thot Ibn Kethiri, n kontekst t komentimit t ktij ajeti : Allahu po urdhron qe tu dorzohen pasurit jetimve n trsi, pa kurrfar mungese, posa ata t arrijn moshn e pjekuris pr martes, dhe ndalon ngrnien e pasuris s tyre, ose edhe bashkimin a asaj pasurie me pronn e tyre pa t drejt...mos e przieni at m tuajn, n mnyr q ta hani t trn.(4) N t njjtn kaptin Allahu na detajizon edhe disa dispozita q kan t bjn me pasurin e jetimit. Ai n vijim thot: Provoni bonjaktjetimt derisa t bhen pr martes, e nse vreni tek ata pjekuri, ather dorzojuni pasurin e tyre. Mos e hani at duke e shkaprderdhur dhe duke u ngutur para se t rriten ata. Kush sht i pasur, le ti ruhet (shfrytzimit t pasuris s jetimve), e kush sht i varfr, le t haj me maturi. E kur tua dorzoni pasurin e vet, dshmoni at (q dorzoni). Mjafton q All-llahu sht llogarits. ( En-Nisa, 6 ) Ajeti n fjal saktson nj mori dispozitash t rndsishme lidhur me kt shtjen, t cilat do ti prmbledhim si vijon: a) Pjekuria e theksuar n ajet, sipas Imam Ebu Hanifes, ka t bj me pjekurin pr t ruajtur pasurin, prandaj deri n moshn madhore nuk duhet ti dorzohet fmijs jetim pasuria q ka trashguar nga prindi i vdekur me unanimitet t dijetarve. E nse edhe n moshn madhore-n pubertet, ai nuk ka arritur pjekurin mendore, ather duhet t pritet deri n moshn 25 vje dhe ather i dorzohet pasuria pavarsisht nse ka arritur shkalln e pjekuris apo jo, ngase sht transmetuar nga Umeri r.a. se pjekuria e njeriut arrihet n moshn 25 vje. Ndrsa dijetart e tjer mendojn q pasuria nuk duhet ti dorzohet jetimit nga kujdestari i tij derisa t mos vrehet pjekuria pr t ruajtur pasurin edhe nse kjo do t zgjaste deri n pleqri a vdekje, q nnkupton se kt shtje ata nuk e kufizojn me mosh t caktuar, por me konfirmimin e arritjes s pjekuris pr aq sa ai mund ta ruaj dhe ta administroj mirfilli pasurin e tij.(5) b) Ky citat lejon pr personin q sht kujdestar ndaj jetimit t haj nga pasuria e tij, nse kujdestari sht i varfr dhe ka nevoj pr at. Transmetohet se nj i varfr kishte shkuar tek Muhamedi a.s,. pr tiu ankuar pr gjendjen e rnd materiale, dhe i kishte treguar q kishte nn prkujdesje nj jetim q kishte pasuri, Muhamedi a.s., i thot : Ushqehu nga pasuria e jetimit q ke nn prkujdesje, por mos e tepro, mos shkaprderdh dhe mos e tubo at pr ta prvetsuar.(6) Mirpo dijetart islam qysh nga ashabt e kndej kan pasur divergjenca rreth pasuris s jetimit q harxhon kujdestari i tij . Sipas Umerit r.a., Ibn Abasit r.a. , Ubejde Selemanijut, Ibn Xhubejrit, Shabiut Imam Shafiut dhe nj transmetimi nga Imam Ahmedi dhe t tjer, pasurin e harxhuar duhet ta konsideroj borxh

q do t mundohet tia kthej sa m par q sht e mundur atij. Umeri r.a. ishte shprehur: Un pasurin e shtetit e konsideroj sikurse pasurin e jetimit, nse fitoj aq pasuri, sa m mjafton, nuk marr prej aty, e nse jetoj n varfri, harxhoj n mnyr t ndershme prej saj, por, kur t pasurohem, do ta kthej at.(7) Ndrsa shumica e juristve islam-fukahenjt duke prfshir: Ata Ibn Ebi Rebahun , Hasen ElBasriun, Kataden, Nahaiun e t tjer, mendojn se kujdestari i jetimit q ka shpenzuar pasurin e tij n mnyr t ndershme, pa tejkaluar kufijt e normales dhe t domosdoshmris, nuk obligohet tia kthej atij edhe pasi t fitoj pasuri, sepse ajo mbikqyrje dhe kujdesi i tij mund t konsiderohen si mbules pr harxhimet e tij. Ky mendim, sipas Shevkaniut, sht m afr fryms s prgjithshme t rregullave kuranore.(8)

Ahlak 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

47

Citati n fund sugjeron dshmimin e dorzimit t pasuris s jetimit n duart e tij pas arritjes s moshs s pjekuris. Sipas disa dijetarve, pranimi i asaj pasurie sht mir edhe t dshmohet, n mnyr q t shmanget mundsia q jetimt t akuzojn kujdestart e tyre pr keqprdorim a prvetsim t pasuris s tyre. Para fardolloj dredhie a padrejtsie n raport me kt shtje, duhet ta kujtojm se Allahu do t jet Llogaritsi i veprave tona n Ditn e Kiametit. Tregtia me pasurin e jetimit dhe nxjerrja e zekatit prej asaj pasurie Tregtia me pasurin e jetimit, nse bhet m qllim t shtimit dhe rritjes s saj, lejohet, madje shumica e dijetarve nj gj t till e kan preferuar, sepse n kt rast duhet pasur

parasysh interesi dhe mirqenia e jetimit e jo ndoshta aq shum shtja e kujdestarit t tij, i cili rndom nuk llogaritet se ka kushte materiale t liga. Tregtia me pasurin e jetimit, sipas mendimit m t sakt t dijetarve, lejohet, sepse n kt mnyr shmanget edhe harxhimi i vazhdueshm i pasuris s tij nga dhnia e zekatit e sadakatulfitrit dhe obligimeve t tjera, t cilat duhet ti kryej kujdestari i tij derisa ai t arrij pjekurin pr administrimin e pasuris(9). Prandaj, nse nuk bhet tregti me pasurin e jetimit n ndonj nga format e lejuara t tregtimit islam, do t pamundsohej zhvillimi ose rigjenerimi i asaj pasurie, e Sheriati islam nuk e dshiron kurrsesi dmtimin e jetimit, n fardo forme qoft ajo. Thot Muhamedi a.s., Ai q kujdeset pr ndonj jetim, le t bj tregti me pasurin e tij, n mnyr q pasurin e tij t mos e harxhoj zekati.(10) Madje mendimi i Ebu Hanifes dhe nj trensmetim i Imam Ahmedit theksojn faktin se lejohet t merret edhe nj hise nga prfitimi i pasuris me t ciln ka tregtuar kujdestari jetimit. Sipas ktij mendimi iu lejua atij q t haj nga ajo pasuri pa kompensim fare, nse ekziston nevoja, e si t mos lejohet kur ai shpenzon koh dhe mund n kt shtje. Por nj gj t till duhet ta bj duke favorizuar n do rast interesin e jetimit, dhe kurrsesi interesin e tij individual. E tr kjo lejohet t bhet nse evitohet dyshimi q kujdestari i tij ka pr qllim keqprdorimin ose prvetsimin e pasuris s tij. Megjithat, dijetart islam pajtohen n mnyr unanime pr t mos u lejuar dhnia e sadakas-lmoshs vullnetare nga pasuria e tij, dhe as ti falet a ti jepet dhurat kujtdo qoft ajo pasuri, sepse kujdestari nuk sht pronar i asaj pasurie, po vetm mbikqyrs dhe ruajts i saj. E tra sa u tha dhe disa dispozita t tjera q kan t bjn me trajtimin e shtjes s jetimit, tregojn pr mshirn dhe urtsin e skajshme q Sheriati islam pati n raport me kt shtres t pandashme t shoqris islame.
(1)Muxhemu lugatil-fukaha, Muhamed Kalahxhi f. 483. Daru Nefais. Bot.1 1996. Bejrut .(2)Elkamusul-muhit. Fejruzabadi f.f.1081 (3)Transmeton Imam Ahmedi n Musnedin e tij nga Ebi Umamete r.a.(4)Tefsir Ibn Kethir, Ibn Kethiri (1 \615 ). Bot. 5.2001. Daru Selam. Rrijad.(5)Bahrur-raik , Ibn Nuxhejm (8\ 91 ). Darul Marife. Bejrut. Pa vit botimi.(6)Transmeton Imam Ahmedi , Ebu Davudi, Ibn Maxhe Bejhekiu etj.(7) Transmetojn Taberiu n Tefsirin e tij(3\598 ).Darulkutubil-ilmijje. Bot.4. 2005.Bejrut.(8) Fethul Kadir , Imam Shevkani (1\ 324) . Mektebetu Rushd. Bot. 1.2001. Rrijad. (9)sht me rndsi t theksohet se Imam Ebu Hanifeja mendon q, kujdestari i jetimit nuk obligohet ta nxjerr zekatin nga pasuria e tij derisa atij ti bhet obligim namazi, pra n moshn madhore. Shih:El-Huxhxhe , Muhammed bin Hasen Esh-shejbani. (1\475). Daru alemil-kutub . Bejrut. (10)Transmeton Bejhakiu dhe Tirmidhiu n Sunenin e tij dhe thot q rreth zinxhirit t transmetuesve t ktij kan hedhur dyshimin disa prej dijetarve.Shih : Sunenu Tirmidhij (3\32-Hadithi nr:641)

48

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Ahlak

Dhe njeriu u mashtrua!


Feim Hoxha
E veprat e atyre q nuk besuan jan si valt (nga rrezet e diellit) n nj rrafshin, ku i etshmi mendon se sht uj, mirpo, kur ti afrohet, nuk gjen asgj, po aty gjen All-llahun dhe ai do tia jap llogarin e tij. Allahu sht i shpejt n llogaritje.(En-Nur, 39) Ose (veprat e tyre) jan si errsirat n det t thell, t cilin e mbulojn valt mbi val dhe mbi to ret e dendura, pra, errsirat njra mbi tjetrn, saq nuk mund ta shoh as dorn e vet. Atij q All-llahu nuk i jep drit, ai nuk ka pr t pasur drit.(En-Nur,40) Njeriu sht nj qenie e pajisur me ndjenja t larta, e aft pr virtyte dhe e dhn pas prjetsis. Edhe n shpirtin e nj njeriu, n dukje si m i mjeri, madje, sht e pranishme nj klim si ylber, e formsuar prej ides s pavdeksis, pasionit pr t bukurn dhe ndjenjs s virtytit, prandaj edhe lartsimi i tij gjer n arritjen e pavdeksis, varet prej zhvillimit dhe daljes n shesh t ktyre dhuntive n natyrn e tij.1 N saje t Kuranit, njeriu sht ngjitur n kulmin e pozitave, si sht ajo e bashkbiseduesit me Zotin. Njeriu, i vetdijshm se ndodhet n nj pozit t till, E dgjon Zotin n gjuhn e Vet t Kuranit, bisedon me Zotin. Prve t tjerash, n Kuran vazhdimisht para nesh shfaqen dy tablo t veprave t besimtarve dhe jobesimtarve. Veprat e jobesimtarve jan vetm formale, artificiale, po dhe mashtruese, sikundr valt q duken prej rrezeve t forta t diellit n ndonj rrafshin si t ishte uj, e n t vrtet nuk jan asgj. Jan aq shum t humbur n errsirn e injorancs, saq nuk e shohin as veten, e pr rrjedhoj, ata jan te verbr.2 Ajeti pasqyron jetn dhe iluzionet e pabesimtarve, n t cilat ran ata Njkohsisht tregohet fundi i mjer pr ata pabesimtar t cilt tr jetn e tyre e harxhuan gjoja pr nj t ardhme m t mir t ksaj bote, porse mjerisht fundi ishte dshprues. Meqense njeriu sht i krijuar pr t qen i prjetshm, ai duhet t krkoj qetsin e tij i Prjetshmi -Allahu xh.sh., n t kundrtn, fundi i tij mbetet i mjeruar. Pr shkak t ktij veprimi, pabesimtari mbetet prgjithmon nj udhtar i palumtur. Duke qen i lodhur, i rraskapitur, i poshtruar, n rrugtimin e tij para vetes sheh fundin e tij dhe prball gjen vetm Krijuesin, i Cili pret ti bj atij llogari t rrept. M pastaj n ajetet kuranore gjejm para nesh nj tablo t ekspozuar t Kuranit t madhruar, q jan shum magjepsse pr mendjen njerzore. Fillimisht para nesh shfaqet jetesa e njerzve q jetojn n shkrettir. Fjalaserab-mirazh, q prmendet n ajet, sht nj vend pa bim, i nxeht, i cili nga larg duket t jet uj ose nj vend i gjelbruar, e gjith kjo si rezultat i ndikimit t rrezeve. Prandaj, meqense njeriut i ekspozohen shpesh pamje t tilla, ato jan krahasuar me ndjenjat dhe mendimet e pabesimtarve.3 Kshtu pjesa e ajetit: ...i etshmi mendon se sht uj... shfaq para nesh nj portretizim tjetr, meq mirazhin nuk mund ta shoh dikush tjetr prve t eturit. Si i till, ai vrapon n drejtim t tij, por, pr udi, nuk gjen asgj: kur ti afrohet atij nuk gjen asgj.... Kshtu sht jeta e njeriut, i cili vazhdimisht vrapon pas iluzioneve derisa n fund t udhtimit t tij jetsor t mos gjej asgj t krkuar, po prkundrazi para vetes gjen Krijuesin , i Cili nuk sht i knaqur me udhtimin e krijess s Tij.

Ahlak 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

49

Kt m mir e thot Muhamedi a.s.: Si t jetoni, ashtu do t vdisni; si t vdisni, ashtu do t ringjalleni.4 Detyra e par dhe numr nj e do njeriu sht t zbuloj e t njoh veten dhe, n saje t ktij zhvillimi cilsor, t orientohet nga Zoti i vet. Fatkeqt q nuk e njohin veten, pra, se din se jan, pr se as nuk mund t krijojn lidhje me Krijuesin e Lart, jetojn si hamejt q bartin, por nuk e din se bartin dhe, po ashtu si ata, ikin nga kjo bot pa kuptuar gj! N realitet njeriu harroi misionin e tij primar, q ishte drguar pr t gjetur dhe njohur Krijuesin e tij. Prkundrejt besimtarit, pabesimtari duket sikur kt e ka ln pr botn tjetr, pr rrjedhoj, ai do t ballafaqohet me poshtrime e jo me nderime. Kurani edhe me tutje shpreh gjendjen e njeriut t mashtruar n kt bot duke thn (Shih:EnNur, 40). Njeriu pabesimtar do t vazhdoj t jetoj n brendsin e errsirs dhe mosbesimit. Nse njeriu nuk i shikon gjrat me syrin e besimit, para tij nuk mund t shfaqet asgj prve errsirave t mbuluara val-val, t cilat e krcnojn at n do moment t jets s tij. Prve t tjerash, ktu ne mund t gjejm edhe argumente pr pejgamberllkun e Muhamedit a.s. Para nesh shfaqen portretizime origjinale, saq nuk mund tu vinin ndr mend arabve t

asaj kohe. sht e pamundur q Pejgamberi, i cili nuk kishte udhtuar kurr n oqeanin Atlantik, t zbulonte valt q krijoheshin atje. Jo vetm banort e shkrettirs nuk mund t prshkruanin nj gj t till, por as ata q jetonin n afrsi t detit, nuk do tia dilnin t bnin nj gj t till, sepse kto errsira t thella jan zbuluar n kohn ton n oqeanin Atlantik. Prandaj i themi njeriut, i cili vazhdimisht mashtron veten e tij, se kto portretizime mahnitse kan vetm nj burim, e Ai sht Krijuesi i do gjje q ekziston. Pr fat t keq, jeta e pabesimtarit sht vazhdimisht e errt. N do hap e m shum i drejtohet vdekjes, t ciln ai e konsideron si nj hi. Prve t tjerash, ai varrin e mendon si fole t gjarprinjve, ndryshe nga besimtari, i cili at e shikon si korridor t sigurt drejt takimit me Krijuesin. Jeta e njeriut t till (pabesimtarit) sht e uditshme, sepse ai vazhdimisht ndihet i krcnuar nga glltitja e toks. E kaluara pr t sht nj varr, kurse e ardhmja ska asnj objektiv. Pabesimtari ka rn n nj humner t till, q nuk arrin ta shoh as dorn e tij nga errsira e mosbesimit. Shptimi dhe siguria gjenden vetm n Islam e n besim.
(1) M.Fethullah Gylen, Kriteret ose Dritat e Rrugs , Tirane ,2003,f 111 Shtpia botuese Prizmi- (2) M.Fethullah Gylen, Kuranin altn ikliminde , Stamboll, 2010, f. 122 Shtpia botues Nil, (3) M.Fethullah Gylen, Kuranin altn ikliminde ,Ibid. f. 122( 4) M.Fethullah Gylen, Kuranin altn ikliminde , Ibid. f. 122.

50

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Aktivitete

Kshilli i Bashksis Islame Dean Shpall

Kshilli i Bashksis Islame Malishev Shpall

KONKURS
Pr plotsimin e vendit t lir t puns- arktar i Kshillit t KBI-sn Dean Kandidatt e interesuar duhet ti plotsojn kto kushte: 1.T ken t kryer Medresen, FSI-n ose Fakultetin e Studimeve Islame jasht vendit (diploma enostrifikuar nga Kryesia) apo Fakultetin Ekonomik 2.Ti prmbahen Kushtetuts s Bashksis Islame t Republiks s Kosovs, Rregulloreve dhe vendimeve t Kryesis dhe Rregullores s Kshillit, 3. T ken shkathtsi kompjuterike dhe t kontabilitetit 4.T ken aftsi komunikuese, 5.T jen t shndosh psiqikisht dhe fizikisht, 6.T mos ken vrejtje pr punn e tyre nse paraprakisht kan qen n pun. 7. T ket prvoj pune. Dokumentet e nevojshme: Krahas krkess pr punsim, duhet bashkangjitur edhe kto dokumente * Diploma e Medreses dhe Fakultetit, * Certifikata e lindjes, * Certifikata shndetsore (pasi t pranohet), * Certifikata se nuk sht nnhetime, * Dshmi mbi karakteristikat n pun ( nse paraprakisht kan qen n pun) * Deklarat me shkrim se do ti kryej t gjitha shrbimet fetare, * CV t dhnat personale, kualifikime ose dshmi pr aftsim profesional. (t gjitha dokumentet t jen origjinale). Vrejtje Dokumentet dorzohen n zyrn eKshillit t BI-s t Deanit, Dokumentet e pakompletuara si dheato q arrijn pas afatit, nuk do t merren n shqyrtim. Konkursi mbetet i hapur 15 dit nga dita e publikimit n revistn DituriaIslame.

KONKURS
Pr plotsimin e vendit t lir t puns- kryeimam n KBI-s n Malishev Kandidatt e interesuar duhet ti plotsojn kto kushte: 1.T ken t kryer Medresen, FSI-n ose Fakultetin e Studimeve Islame jasht vendit (diploma e nostrifikuar nga Kryesia) 2.Ti prmbahen Kushtetuts s Bashksis Islame t Republiks s Kosovs, Rregulloreve dhe vendimeve t Kryesis dhe Rregullores s Kshillit, 3.T ken aftsi komunikuese, 4.T jen t shndosh psiqikisht dhe fizikisht, 5.T mos ken vrejtje pr punn e tyre nse paraprakisht kan qen n pun. 6. Prparsi kan kandidatt t cilt kan prgatitje t lart profesionale 7. T ken prvoj pune. Dokumentet e nevojshme: Krahas krkess pr punsim, duhet bashkangjitur edhe kto dokumente * Diploma e Medresen dhe Fakultetit, * Certifikata e lindjes, * Certifikata shndetsore (pasi t pranohet), * Certifikata se nuk sht nn hetime, * Dshmi mbi karakteristikat n pun (nse paraprakisht kan qen n pun) * Deklarat me shkrim se do ti kryej t gjitha shrbimet fetare, * CV t dhnat personale, kualifikime ose dshmi pr aftsim profesional. (t gjitha dokumentet t jen origjinale). Vrejtje Dokumentet dorzohen n zyrn e Kshillit t BI-s t Malishevs, Dokumentet e pakompletuara si dhe ato q arrijn pas afatit, nuk do t merren n shqyrtim. Konkursi mbetet i hapur 15 dit nga dita e publikimit n revistn Dituria Islame.

Aktivitete 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

51

N Bursa t Turqis

Medreseja e Prishtins fiton bindshm n konkursin ndrkombtar pr njohuri n gjuhn arabe


M 17 maj 2012 n Bursa t Turqis, organizuar nga Akademia e Stambollit pr Hulumtime Gjuhsore dhe Shkencore, u mbajt konkursi ndrkombtar pr njohuri n gjuhn arabe, n t cilin morn pjes nxnsit e shkollave t mesme nga vendet e Ballkanit. Ky konkurs sivjet u mbajt pr t tretn her dhe organizatori pretendon ta bj tradicional. Pr t parn her sivjet n kt konkurs mori pjes edhe Kosova, q e prfaqsuan nxnsit e przgjedhur nga klasat XII e medreses s mesme Alauddin t Prishtins, nn kujdesin e profesorve t arabishtes Fadil Hasani e Vahid Haxhiu. Konkursi u mbajt n kto disiplina: recitim, oratori dhe interpretim t ilahive, ku garuan prfaqsuesit e medreseve nga Kosova, Bosnja e Hercegovina, Maqedonia, Serbia (Sanxhaku), Kroacia, Mali i Zi, Bullgaria, Rumania, dhe Turqia (kjo e fundit nuk konkurroi n disiplinn interpretim i ilahive). Konkursi u hap me lexim e nj ashereje nga Egzon Ibrahimi - nxns i medreses Alaudin t Prishtins. Garuesit n konkurs u vlersuan nga juria profesionale prej profesorve nga Turqia e Arabia. N nj konkurrenc t fort, prfaqsuesit e medreses s mesme Alaudin doln bindshm m t mir, duke zn n dy kategori vendin e par, kurse n nj vendin e dyt. Rezultati i arritur n Bursa, prveq sht nj sukses n arenn ndrkombtare, madje n nj konkurrenc t fort, po sht treguesi m i mir pr punn q bhet n medreset tona. Prfaqsuesit nga medreseja e Prishtins n kategorin e interpretimit t ilahive, t prir nga Egzon Ibrahimin, i cili shoqrohej edhe nga Xhevdet Rizahu, Sumeja Hashani dhe Gentiana Sadiku, - zun vendin e par. Po ashtu vendin e par e zuri edhe Aid Musliu n kategorin oratori, kurse n disiplins recitim Besa Kiku zuri vendin e dyt. Garuesit kosovar, pr paraqitjen e shklqyer dhe n baz t fitimit t dy vendeve t para, fituan shprblimin pr t shkuar n UMRE. Vendet e dyta fituan nga nj IPAD, kurse t tretat fituan nga nj IFON. Gjat qndrimit n Bursa e Stamboll prfaqsuesit e Medreses s Prishtins vizituan vende dhe monumente historike n Yldrm, ku faln namazin e xhumas, kurse n vet qytetin e Burss, vizituan Jeshil Xhamin etj.. Nxnsit q prfaqsuan medresen Alaudin n konkursin ndrkombtar n Turqi: 1. Aid Musliu Hitabe (oratori) Hutben e Omer Bin Abdul Azizit; 2. Besa Kiku Poezi (recitim) - poezin Bike estexhiru, Ali El- Budevijj; 3. Egzon Ibrahimi Solist kryesor n Ilahi, me Ilahin Ja nebij selam alejke, Sumeja Hashani Ilahi; 4. Gentiana Sadiku Ilahi, dhe 5. Xhevdet Rizahu Ilahi. (R.Shkodra)

52

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Aktivitete

MYFTIU TRNAVA PRITI DR. HALID ERENIN Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava m 23 prill priti n selin e Kryesis s BIK-s, drejtorin e Qendrs pr Krkime, Kultur, Histori e Art (IRCICA-s), me seli n Stamboll, Dr. Halid Eren, me t cilin biseduan pr thellimin e bashkpunimit t institucioneve t Bashksis Islame t Kosovs me IRCICA-n.Myftiu Trnava e njohu Dr. Halid Erenin me projektet q ka BIK pr ruajtjen, kultivimin dhe trajtimin adekuat t trashgimis kulturore e fetare tek ne, si pjes e kulturs dhe qytetrimit n Ballkan e m gjer. Pr kt qllim, Myftiu Trnava tha se tashm sht botuar Katalogu i dorshkrimeve arabe q gjenden n bibliotekn e BIK, sht duke u punuar, pr t parn her, monografia gjithprfshirse pr xhamit e Kosovs si dhe jan prgatitur projekte q kan t bjn me personalitetet e rndsishme t s kaluars son. Dr. Halid Eren u shpreh i knaqur me rezultatet e arritura n fushn e kulturs, e posarisht n ruajtjen e trashgimis islame, si jan dorshkrimet e vjetra orientale. MYFTIU TRNAVA PRITI PROF.DR. HASAN KAMIL YILMAZ-IN Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, m 26 prill priti zvendskryetarin e DIJANET-it, Hasan Kamil Yilmaz, t cilin e falnderoi q po u bnte kt vizit Kosovs dhe Bashksis Islame. Myftiu Trnava falnderoi mysafirin nga DIJANET-i turk pr pranin e tij nj nat m par n manifestimin e Mevludit n Prizren dhe pr vizitn q i bri ai Medreses s Prizrenit.Po ashtu, Myftiu e njoftoi mysafirin pr zhvillimet dhe progresin q ka br BIK dhe pr sfidat me t cilat ballafaqohet. Myftiu e njohur zvendskryetarin e DIJANET-it edhe me projektet q jan n realizim e sipr, si ai i dorshkrimeve, pastaj i monografive t xhamive dhe projekti pr epigrafe islame q do t filloj t realizohet shum shpejt. Myftiu Trnava edhe ksaj radhe falnderoi Qeverin dhe Shtetin Turk pr mbshtetjen politike, ekonomike dhe arsimore q po i jep Kosovs. Ndrsa zvendskryetari Yilmaz falnderoi Myftiun pr pritjen e ngroht e vllazrore, dhe i prcolli prshndetjet e kryetarit t DIJANET-it turk, Prof. Dr. Mehmet Gormez, dhe vlersoi lart punn e zhvillimet pozitive t BIK. Bashkpunimi yn sht i kamotshm , ju jeni nj mik yni i vjetr dhe kemi shum respekt pr ju dhe pr BIK si nj nga institucionet m t konsoliduara n rajon e m gjer, dhe ne synojm q kto marrdhnie ti rrisim e t vazhdojm me kt frym tha, ndr t tjera, zv/kryetari i DIJANET-it, z. Yilmaz. Pas takimit, Myftiu Trnava shtroi nj dark solemne pr zv/kryetarin Yilmaz dhe bashkpuntort e tij.

Dr. Halid Eren u shpreh i gatshm pr t ndihmuar institucionet e BIK-s n prgatitjet dhe specializimin e kuadrit pr ruajtjen dhe trajtimin e dorshkrimeve e objekteve t tjera q kan vler monumentesh apo dokumentesh me rndsi. (R. Shkodra) MYFTIU TRNAVA N PEJ: VETM UNIK DO JEMI N MISIONIN TON Q NA TAKON Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, i shoqruar nga sekretari i Kryesis, Resul Rexhepi, m 25 prill qndroi n KBI t Pejs, ku u pritn nga Kryetari i KBI-s, Musli ef. Arifaj me bashkpuntor. N takim me drejtuesit e KBI-s, Mftiu Trnava sht njohur me projektet dhe prioritetet q ka Kshilli i BI aty. Myftiu Trnava shprehu gatishmrin e Kryesis q t angazhohet n realizimin e projekteve t ktij Kshilli, sidomos n ndrtimin e vakfeve t reja dhe objekteve t infrastrukturs.

Aktivitete 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

53

investimin n ndrtimin e selis s KBI t Obiliqit dhe krkoi q t vazhdojn investime edhe n komuna t tjera. Delegacioni i Banks falnderoi Myftiun pr kohn e pritjen dhe shprehu gatishmrin e plot q edhe n t ardhmen t ndihmojn n zhvillimin e infrastrukturs s Bashksis Islame n Kosov, dhe e ftuan Myftiun Trnava pr vizit n selin e Banks Islame pr Zhvillim.

M pas, Myftiu Trnava, i shoqruar nga bashkpuntort, u takua me imamt e Pejs, t cilve Myftiu u foli pr rolin dhe prgjegjsin q kan imamt n ruajtjen, kultivimin dhe avancimin e jets fetare.Detyra e imamit sht detyr e shenjt, roli i tij n xhemat, n kshill, n bashksi dhe n shoqri sht i rndsishm, ngase imami sht msuesi e prijsi i par i xhematit dhe edukon e kshillon n aspektin fetar, shpirtror e edukativ-tha Myftiu Trnava n fillim t fjals s tij. M tutje, Myftiu u ndal tek roli q ka pasur imami n shoqrin e hershme islame, pr se u shpreh: sht i njohur roli q ka luajtur imami n arsimimin, edukimin dhe organizimin e shoqris islame. T jesh imam aq sa sht nder e krenari, po aq sht edhe prgjegjsi, ngase dihet q edhe Pejgamberi Muhamed a.s. ishte imam, prandaj ne duhet t kemi kujdes pr faktin se kemi nj mision mbi vete q na e ka ln amanet vet Pejgamberi. Suksesi i imamit lidhet drejtprdrejt me xhematin dhe xhamin, e pr t pasur sukses, neve na duhet bashkrisht nj angazhim parimor pr t jetsuar amanetin, lartsimin e Fjals s Allahut xh.sh.. Gjat historis s populli ton, imamt tan kan luajtur nj rol t rndsishm n t gjitha rrjedhat e proceset dhe kan qen shembull pr masn e gjer. Edhe neve sot na duhet t jemi unik, q t jemi n funksion t misionit ton q na takontha m pastaj Myftiu Trnava. M pas, Myftiu Trnava bashkbisedoi me imamt pejan. MYFTIU TRNAVA PRITI NJ DELEGACION NGA BANKA ISLAME PR ZHVILLIM Myftiu i Kosovs, Mr. Nim Trnava, m 27 prill priti nj delegacion nga Banka Islame pr Zhvillim, i cili vizitoi Kosovn. N kt takim u bisedua pr mundsit e bashkpunim me Kosovn n fusha t ndryshme e n veanti n financimin e projekteve nga Banka Islame n fushn e arsimit, shndetsis dhe infrastrukturs. Myftiu Trnava falnderoi delegacionin pr vizitn dhe i njoftoi ata pr ecurin dhe nevojat e Bashksis Islame t Kosovs, me theks t veant n fushn e arsimit dhe investimeve n vakfe. Gjithashtu, Myftiu edhe nj her falnderoi pr

MYFTIU TRNAVA STUDENTVE: MSIMI SHT FARZI I PAR N ISLAM M 24 prill, n selin e Kryesis s BIK-s, Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, n nj ceremoni rasti ka br shprndarjen e 62 bursave pr studentt e Universitetit t Prishtins, bursa kto q ka dhn Banka Islame pr Zhvillim me seli n Xhide t Arabis Saudite. Duke iu drejtuar studentve bursist, Myftiu vuri n dukje se BIK edhe n t ardhmen do t angazhohet q t rris numrin e bursistve kosovar. Myftiu Trnava i porositi studentt q t msojn, ngase msimi sht mision juaj - iu tha ai studentve, duke u kujtuar se msimi sht farzi i par n Islam. (R. Shkodra) BASHKSIT ISLAME SHQIPTARE TAKIM PUNE N PRISHTIN Prfaqsues t tri bashksive fetare islame n trevat shqiptare, Komuniteti Mysliman i Shqipris (KMSH), Bashksia Islame e Kosovs (BIK) dhe Bashksia Fetare Islame e Maqedonis (BFIM), m 8 maj 2012 kan zhvilluar mbledhjen e radhs t prbashkt n selin e Kryesis s BIK-s n Prishtin, n lidhje me aktivitetet q do t organizojn kto bashksi me rastin e 100-vjetorit t Pavarsis s Shqipris, gjat vitit 2012. Prfaqsuesit e BIK-s, prfaqsuesit e BFIMs si dhe prfaqsuesit e KMSH-s, n takimin paraardhs, zhvilluar n Tiran, patn ngritur gjithashtu nj Kshill Organizativ, i cili do t merret me organizimin e punve, projekteve dhe aktiviteteve q do t zhvillojn n kt vit jubilar komunitetet fetare. Kshilli Organizativ prbhet nga: Ali Zaimi, kancelar i KMSH-s,

54

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Aktivitete

Resul Rexhepi, sekretar i prgjithshm i BI-s, Afrim Tahiri, sekretar i prgjithshm i BIM-s si dhe nga dy antar t tjer nga secila bashksi. Ky kshill do t drejtohet nga z. Ali Zaimi, i cili u propozua nga BIK dhe u miratua nga i gjith kshilli. N takim u diskutua pr prgatitjet q jan br deri tash nga tri komunitetet. Trupi punues diskutoi edhe pr formatin e konferencs, temn bosht, moton, si dhe pr kohn dhe vendin e mbajts s konferencs. Trupi punues vlersoi se prgatitjet pr konferencn po zhvillohen me dinamikn e parapar. Trupi po ashtu miratoi dinamikn e puns deri n takimin e radhs, q pritet t mbahet n Shkup. N Prishtin t tri delegacionet jan pritur nga Myftiu i Kosovs, Mr. Naim ef. Trnava, i cili ka vlersuar punn e ktij kshilli, duke theksuar edhe mbshtetjen e tij pr do aktivitet t prbashkt t bashksive islame shqiptare n rajon. Delegacionet kan vizituar gjithashtu edhe Fakultetin e Shkencave Islame t Prishtins, ku jan pritur nga Dekani i ktij fakulteti Dr. Qazim Qazimi, i cili i ka njohur ata me zhvillimet n fakultet prmes prezantimit t punve dhe veprimtaris akademike t n kt qendr islame t dijeve. (R.Shkodra) YSHKU S SHPEJTI ME XHAMI M 25 prill, para namazit t dreks, n nj manifestim rasti, n fshatin yshk t Pejs nisi ndrtimi i xhamis. N kt manifestim, prve banorve t yshkut e rrethins, qe i pranishm edhe Myftiu i Kosovs, Mr. Naim Trnava, i shoqruar nga sekretari i Kryesis, Resul ef. Rexhepi dhe Nexhmedin Hoxhaj -antar i Kryesis s BIK-s. T pranishm qen edhe Xhafer Demaj nga Kuvendi komunal i Pejs, Dr. Abdurrezak Edib nga shoqata Al -Vakf, udhheqsit e KBI t Pejs m Musli ef.

Arifaj - kryetar n krye, si dhe prfaqsues t fshatit. Nevoja pr xhami n yshk ka qen e kamotshme, madje pr kt qllim familja Shala ka nj koh q ka dhuruar 10 ar truall pr xhamin. Fal angazhimit t Kshillit t KBI-s t Pejs dhe Myftiut Trnava, ndrtimin e xhamis n kt fshat e mori prsipr shoqata Al-Vakf nga Arabia Saudite - misioni n Kosov. Duke iu drejtuar t pranishmve t mbledhur n kt manifestim, Myftiu Trnava, pasi prgzoi vendsit dhe falnderoi donatorin, Kuvendin komunal dhe familjen Shala, fillimisht tha se ndihet i privilegjuar q ishte n mesin e besimtarve t yshkut. T nderuar t pranishm, pr t ardhur n kt dit q jemi sot, sht dhn shum nga populli yn, sot ktu jemi pr t nisur ndrtimin e xhamis, e cila -me ndihmn e Zotit- s shpejti do t jet n dispozicion t besimtarve t ksaj ane, pr ta adhuruar Zotin n t. Mirpo, me kt rast duhen kujtuar t gjith ata q kan rn pr lirin e vendit. Sot, ne ktu kujtojm dshmort dhe viktimat q ka dhn yshku, prandaj duhet ditur se gjaku i tyre po shprblehet me jetsimin e amanetit t tyretha ndr t tjera, Myftiu Trnava. Prshndetn e falnderuan edhe kryetari i KBI-s t Pejs, Musli Arifaj, prfaqsuesi nga komuna Xhafer Dema, Dr. Abdurrezak Edib nga shoqata Al-Vakf, si dhe imami Nexhemdin Hoxha - xhamia e t cilit mbulon kt territor deri n ndrtimin e xhamis ktu.(R.Shkodra) RINDRTOHET XHAMIA N BITI N fshatin Biti (Shtrpc), m 26 prill, n prani t autoriteteve m t larta t BIK-s, KBIs t Ferizajt, zyrtarve komunal e shum xhematlinjve, ka filluar rindrtimi i xhamis s re. Imami i ktij fshati, Abdyl ef.Hasani, me prkushtim e devotshmri ka kryer pr 38 vjet rresht dhe vazhdon t kryej detyrn e imamit, mualimit dhe vaizit n kt xhami. Ai ndihej shum i lumtur dhe nuk mund ti

Aktivitete 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

55

fshihte emocionet e gzimit e t hares n kt inaugurim. Rindrtimi i ksaj xhamie ka nj rndsi historike dhe strategjike pr shkak t konfiguracionit q ka n kt an. Falnderoj Kryesin e BIK-s dhe organizatn nga Kuvajti si dhe organet komunale, q kan ndihmuar n kt rast, - u ka thn t pranishmve Abdyl efendiu. N fjaln e rastit, Ahmet ef Sadriu solli prshndetjet e Myftiut t Kosovs Naim ef.Trnava, dhe t pranishmve ua kujtoi ajetin kuranor se ndrtimin dhe rindrtimin e xhamive e bjn ata besimtar t cilt e kan imanin e thell n Allahun xh.sh. dhe n Ditn e Gjykimit Kjo jav ishte e bereqetshme, - ka thn ai, - pasi aneknd Kosovs, s bashku me donatort, kemi nisur ndrtimin e shum xhamive. Un falnderoj edhe donatorin po edhe organet komunale pr kontributin e dhn q ky projekt t filloj t ndrtohet. Ktu afr sht edhe shkolla e fshatit dhe s bashku do t plotsojn mozaikun e ktij fshati e q t dyja jan n funksion t xhematit dhe ndrtimit e edukimit t gjeneratave t reja. Fehmi Mehmeti, kryetar i KBI-s t Ferizajt prgzoi imamin pr insistimin e prhershm q kjo xhami t rindrtohet dhe theksoi se kmbngulsia tregon sinqeritetin dhe prkushtimin pr Fjaln e Zotit dhe ngritjen e ruajtjen e Islamit n kt vend, nj gj q nuk ka qen edhe e leht. N emr t donatorit nga Kuvajti foli Shaqir ef Kqiku, q, prve t tjerash, tha se ky inaugurim do t jet nj hap i mbar, n mnyr q populli i ksaj ane t ken kushte m t mira pr tiu lutur Zotit dhe pr t mos u shprngulur nga kto troje strgjyshore t banuara me shqiptar. Kurse, n emr t Kuvendit komunal t Shtrpcs, kt inaugurim e prshndeti Beqir Fejzullahi, i cili konfirmoi se komuna sht vazhdimisht n shrbim t KBI-s dhe t imamve, q t ngrem xhami e shkolla, q t mos shprngulet popullata shqiptare nga kto an. (R. Suma)

FILLON RINDRTIMI I XHAMIS N SHAJKOC M 25.04.2012,, n fshatin Shajkoc (Podujev), n prani t strukturave m t larta t Bashksis Islame t Kosovs (BIK), KBI-s t Podujevs, t zyrtarve nga KAD-i, q ishin prfaqsues edhe t donatorit pr rindrtimin e xhamis, dhe t shum xhematlinjve, - u vu gurthemeli pr rindrtimin e xhamis. Imami i xhamis s fshatit, Shaban ef. Mulolli, u ka uruar mirseardhje mysafirve dhe, duke i prshndetur t gjith t pranishmit, ai i falnderoi pr pjesmarrje n kt ngjarje t madhe pr kt xhemat. Kurse nj falnderim t veant i bri donatores s ktij projekti,Ummu Jusuf (Kuvajt) dhe prfaqsuesit t saj, pr kt kontribut t mueshm. M pastaj Osman Kurtolli udhhoqi kt ceremoni dhe i dha fjaln Prof.Ahmet ef. Sadriut, prfaqsues i Kryesis s BIK-s, i cili solli prshndetjet e Myftiut Naim ef. Trnava dhe falnderoi implementuesin dhe donatorin e ktij projekti dhe xhematin pr rindrtimin e ksaj xhamie. Ne ktu po bjm nj xhami m t madhe, dhe kjo sht nj shenj pr t na gzuar, ngase numri i besimtarve dhe atyre q vijojn xhamin, po rritet por edhe nevojat po rriten dhe sot po ngrihet nj shtpi e Zotit, e cila do ti plotsoj nevojat e besimtarve t fshatit tuaj, - theksoi ai, pr t vazhduar: E Lusim Zotin q kjo xhami t jet simbol uniteti dhe afrimi n mes njerzve. Xhamia para lufts, por edhe tash, po luan nj rol tjetr n shoqrin kosovare, sepse n t u organizuan msime, tubime, kuvende e edhe kjo xhami ktu do t luaj nj rol t till. Thot Allahu xh.sh. - Vrtet ndrtojn dhe rindrtojn xhami vetm ata t cilt E besojn Allahun xh.sh., dhe Ditn e Gjykimit dhe nuk ia kan frikn askujt tjetr prve Allahut. Rashid Xharum, drejtor i KADit, q ka br shum pr Kosovn n ndrtimin e ambulancave, xhamive etj., theksoi: Xhamia, shkolla dhe familja jan tri shtylla, n t cilat

56

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Aktivitete

mbshtetet shoqria kosovare dhe q t trija plotsojn njra-tjetrn, dhe ajo q dallon prej t tjerave sht se ajo e lartson shpirtrisht njeriun dhe besojm se kjo iniciativ e hajrit do t jet n shrbim t forcimit t Islamit dhe koncepteve t drejta mbi t, q nga xhamia t filloj dashuria dhe miqsia n mes njerzve e shpresoj t jet vend q i lidh familjet e ktij fshati. Nga ana tjetr, Bekim ef. Jashari , kryetar i KBI-s t Podujevs, falnderoi prfaqsuesit e Kryesis s BIK-s pr kontributin e dhn pr ruajtjen e Islamit dhe formimin e brezave t rinj. Kt iniciativ t filluar nga ky xhemat, - tha ai, - na e mundsoi Zoti q, me donatort nga Kuvajti, sot ta fillojm me vnien e gurthemelit t ksaj xhamie dhe, me emr t Zotit, do t ngrem edhe xhami t reja n t ardhmen. N manifestim ishin t pranishm Tefik ef. Gashi edhe prof. Bajrush ef. Ahmeti, - dy profesor veteran t medreses s mesme Alauddin t Prishtins. Ef. Ahmeti mbajti nj fjal rasti pr vlern e xhamis n edukimin e brezave t rinj dhe rolin e saj n shoqri si dhe krkoi nga xhemati q t ndihmojn n ngritjen e xhamive e jo vetm t presim nga donatort e jashtm. M pastaj, nn kndimin e tekbireve, u vu gurthemeli.(R.Suma)

ksaj ceremonie u b me nj ashere knduar nga imami Remzi Halimi. M pas, pr historikun e xhamis, foli imami i xhamis Mr.Ilir Rrahimi pr t folur edhe dy imam t katundit - Sadri Rrahimi dhe Enver Rexhepi. Pastaj, n emr t KBI-s t Gjilanit, foli kryetari Dr.Mustaf Bajrami, i cili prshndeti t gjith t pranishmit dhe foli pr aktivitetin e KBI-s e prgzoi xhematin e ktij fshati pr iniciativn e tyre pr t ndrtuar xhamin e re duke premtuar se KBI- do t bj mos pr t ndihmuar n gjetjen e donacioneve pr ndrtimin e ksaj xhamie dhe xhamive t tjera. Ai foli edhe pr rndsin e xhamis dhe rolin e detyrn q ka imami n ngritjen e fjals s Allahut dhe mbajtjen e msimbesimit n kt fshat. N fund, n emr t Kryesis s BIK-s, foli Kryeimami Sabri ef. Bajgora, i cili prcolli prshndetjet nga Myftiu i Kosovs, Mr. Naim efendi Ternava,dhe prgzoi xhematin pr iniciativn pr ndrtimin e xhamis s re. Ai po ashtu foli edhe pr punn dhe aktivitetin e Bashksis Islame t Republiks s Kosovs, e cila po bn pun t madhe n ngritjen e xhamive n tr territorin e Kosovs dhe, pr t br nj infrastuktur t mir, Sabri ef. Bajgora tha se Bashksia Islame do t ndihmoj aq sa ka mundsi pr ndrtimin e ksaj xhamie dhe xhamive t tjera npr Kosov. N fund theksoi hadithin e Pejgamberit a.s ( Kush ndrton nj xhami pr hir t Zotit, Zoti ka pr ti ndrtuar nj xhami n Xhennet). Xhamia e vjetr e Malishevs s Eprme sht ndrtuar n vitin 1952 n pronn e Fetah Rahimit, i cili kishte falur truallin pr xhami. Falja e xhumas bhet ktu prej vitit 1992, q kur qe emruar imam mulla Hysen Rexhepi me vendimin e BIK-s. Ai kreu detyrn e imamit deri m 28.07.2011, kur i liroi vendin imamit Mr.Ilir Rrahimi, i cili sht duke e kryer kt detyr dhe ppikrisht tash sht propozuar nga KBI- i Gjilanit pr imam dhe presim nga BIK q t lidh kontratn e puns me t. (I.Mustafa) PRUROHET XHAMIA N SIQEV M 11 maj 2012 n Siqev (Klin), n mnyr solemne u b prurimi i xhamis s re t ndrtuar me kontributin e vet fshatarve. N kt solemnitet merrnin pjes: Myftiu i Republiks s Kosovs, Mr. Naim ef. Trnava me bashkpuntort, kryetari i KBI-s t Klins, Kadri ef. Berisha, ish-kryetari i KBI-s t Klins Ali ef. Gashi dhe shum xhematlinj. Pas namazit t xhumas, me kndimin e tekbireve u b prerja e shiritit t xhamis. Myftiu Trnava, duke e prgzuar xhematin pr kt vepr humane dhe kt xhami, tha se vetm ata q e kan besimin t plot ndrtojn dhe ngren xhami. Kt xhami e zbukuron xhemati theksoi ai. Deri tash keni pasur nj vakum e tashm keni nj adres, Xhamin e fshatit Siqev, vend ku tuboheni pr ta adhuruar Allahun xh.sh.. Serbt BIK-s, gjat

VIHET GURTHEMELI I XHAMIS N MALISHEVN E EPRME M 23 prill n fshatin Malishev e Eprme (Gjilan) u vu gurthemeli i xhamis s re. N ceremoni morn pjes edhe Kryeimami i BIKs, Sabri ef. Bajgora me stafin e tij, dhe kryetari KBI-s t Gjilanit, Dr.Mustaf Bajrami me stafin e tij si dhe shum imam dhe xhemat t fshatit Malishev. N fillim moderatori Mr.Sali Mustafa prshndeti t gjith t pranishmit dhe hapja e

Aktivitete 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

57

lufts s fundit, ia kan djegur 218 xhami, n mes tyre xhami t shek. XV, XVI, XVII dhe falnderoj Allahun q t gjitha kto xhami i kemi renovuar dhe kemi ndrtuar edhe afro 400 xhami t reja, mirpo kemi nevoj edhe pr m shum xhami, sepse popullata e Kosovs edhe zyrtarisht u deklaruan se 98% e shqiptarve jan t besimit mysliman dhe vetm n luftn e fundit 37 hoxhallar kan rn shehid me pushk n dor, por kemi edhe shum njerz pr fatin e t cilve nuk dim ende. Ne si BIK pas lufts kemi qen kontributdhns pr 43 shkolla, kemi ndihmuar nevojtart, kemi ngritur erdhe, ndrtuar rrug, shtpi e kemi dhn veshmbathje. Spitali i Vushtrris ka kushtuar 5 milion dollar etj.etj.. Myftiu n fund i uroi pr kt xhami dhe u lut pr mirqenien dhe begatin e ktij vendi. Kryetari i KBI-s t Klins, Kadri ef.Berisha, duke folur para xhematit, i uroi pr xhamin re duke theksuar: Kjo sht nj dit e madhe pr komunn e Klins e n veanti pr fshatin Siqev, me qytetart e t cilit, pas shum vshtirsive, arritm q s bashku t shtojm edhe nj xhami n komunn ton e cila ka vetm pes xhami, dhe E lusim Zotin q edhe fshatrat e tjera t marrin hapin e Siqevs dhe t ngren xhami, ngase kjo sht tejet e nevojshme pr rrethinn ton, sepse numri i xhematlinjve sht n rritje e sipr. Xhamia e fshatit Siqev sht ndrtuar m 1936 nga fshatart dhe ishte regjistruar si mejtep pr msimbesimin e nxnsve si dhe ka shrbyer pr faljen e namazeve deri n luftn e fundit, kur pushtuesi barbar serb e dogji t trn. Sinan Desku (axha Sinan) pas lufts organizoi prsri fshatin dhe mblodhn mjete e ndrtuan kt xhami, nj veprimtari q u prmbyll m 2010. (Fitim Boja) DUA HATME N XHAMIN E FSHATIT BARDHOSH M 20 prill 2011, n xhamin e fshatit Bardhosh (Prishtin), 15 vijues t msimbesimit tek mualimja Kadrije Dragusha bn duan e hatmes.

N kt manifestim ishte i pranishm edhe Myftiu i Kosovs, Mr. Naim ef.Trnava , kryeimami i KBI t Prishtins, Burhan Hashani,imam t xhamive pr rreth, xhematlinj, prindr t vijuesve t msimbesimit si dhe t ftuar t tjer. Fillimisht t pranishmve iu drejtua kryeimami i KBI s Prishtins, Burhan ef. Hashani i cili ndr t tjerat tha se puna e mualims Kadrije Dragusha sht shembulli m i mir i nj aktivisteje t prkushtuar n msimin e fjals s Zotit -Kuranit. Ndrsa Myftiu i Kosovs, Mr.Naim ef. Trnava, pasi prshndeti mualimen, pr punn e prkushtimin e treguar n pun m nxnsit, nxnsit pr suksesin e arritur si dhe prindrit pr kujdesin e treguar pr edukimin e fmijve t tyre e n kt drejtim, tha Sot, kam ardhur ktu q t jem i pranishm me ju n kt dit t rndsishme pr kta nxns dhe pr t gjith ne. Se sa i rndsishm sht msimi i leximit t Kuranit kt m s miri e kuptojm nga thnia e Pejgamberit i cili ka thn: M i mir prej jush sht ai i cili e mson Kurani, dhe ua mson At t tjerve. Andaj mund t them se mualimja Kadrije Dragusha kt porosi t pejgemberit e ka kuptuar si duhet dhe po e zbaton n realitet. Bashksia Islame e Kosov sht e angazhuar q ti kushtoi kujdes m t madh mbajtjes s msmimbesimit npr xhami me qllim q ti edukojm t rinjt tan n rrugn e Zotittha ndr t tjerat Myftiu Trnava.Vijuesit e msimbesimit para t pranishmve u paraqitem me lexim t pjesve t Kuranit, pastaj me ilahi, kaside e poezi t prgatitura pr kt rast.Duan e hatmes e bri Myftiu Trnava, ndrsa n fund mualimja Kadrije Dragausha, falnderoj, nxnsit, prindit dhe t pranishmit dhe u shpreh se do t vazhdoj edhe m tutje me msimimbesim. Nxnsve q bn dua n fund iu ndau certifikata pr kryerjen e leximit t Kuranit.(R.Shkodra)

58

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Merhum

MERHUM

KALOI N AMSHIM HOXHA, IMAMI , MUALIMI, HAXHI SETKI EF. THAI 40 VJET N SHRBIM T XHAMIS Vrtet ne jemi t Allahut dhe tek Ai do t kthehemi. N kto fjal t Allahut xh.sh., gjejm ngushllimin pr humbjen e imamit q i shrbeu xhematit pr katr dekada me radh dhe i qndroi besnik fjals s Allahut dhe xhematit t Hanit t Elezit. I respektueshm, i dashur, miqsor, i afrm, praktik, tolerant, zemrgjer, puntor, besnik ndaj mihrabit dhe xhematit, kto jan vetm disa tipare q i zotronte imami i Hanit t Elezit, haxhi Setki ef Thai. Xhamia e Hanit t Elezit gumzhinte nga zrat e fmijve q vinin dhe ndiqnin msimet e Kuranit dhe fes nga Setki efendiu. Ai u lind m 21.01.1954 n fshatin Krivenik (Hani i Elezit) , n nj familje t pasur dhe me tradit fetare. Shkolln fillore e kreu n vendlindje. I etur pr dije dhe msime fetare, msimet i vazhdoi prreth 8 vjet n Tetov tek Rafiz efendija, s bashku me Zekirija ef. Bajramin, Abdulla ef.Kukn, Hasan ef.Hasallarin etj.. Pas prfundimit t msimeve n Tetov, ndoqi msimet me korrespondenc n medresen e mesme Alauddin t Prishtins pr katr vjet dhe filloi profesionin e tij si Imam (hoxh), n fshatin Kotlin (Kaanik), ku punoi 3 vjet, pr t kaluar pastaj n fshatin e lindjes (Krivenik), ku punoi shtat vjet. Kurse n vitin 1982, me krkesn e xhematit t Hanit t Elezit, e filloi punn aty si imam, vaiz,

mualim dhe hatib, n kt xhami, ku shrbeu plot tridhjet vjet.N shrbim t xhematit dhe nga dora e tij doln shum nxns, hoxhallar e student, q shrbejn n institucione t ndryshme t BIK-s dhe m gjer. Kontributi i tij vazhdoi disa vjet me radh n shum dimensione, madje edhe gjat kohs s lufts, kur qndroi me xhematin dhe popullatn e ksaj treve duke strehuar n shtpin e tij dhe duke ndihmuar fmij, gra e pleq, q kishin mbetur n zonn kufitare deri n kohn e bombardimeve t NATO-s. Hoxha yn, msuesi yn, kaloi n Ahiret m 03.05.2012. N varrimin e tij morn pjes edhe prfaqsues nga Kryesia e BI-s t Kosovs, t udhhequr nga Ahmet ef Sadriu, i cili, n emr t Myftiut t Kosovs, Mr. Naim ef Trnavs, i shprehu ngushllime familjes s hoxhs, xhematit dhe miqve e dashamirve t hoxhs. Ai moi kontributin dhe mundin e dhn t Setki efendiut n shrbim t Islamit dhe t xhematit dhe theksoi se ndarja me t sht vetm fizike, sepse shpirtrisht ai sht n mesin ton. Faljen namazit t xhenazes t rahmetliut e bri Ahmet ef Sadriu. Setki efendiu pas vetes la bashkshorten, 5 djem dhe 1 vajz. Allahu e shprbleft me xhenetul firdevs, hoxhn, mualimin dhe imamin ton pr gjith at q bri dhe dha, q Fjala e Allahut t jet m e larta! (R.Suma)

KALOI N AHIRET IXHAZETLIU I FUNDIT N OPOJ HAXHI SALIM EF. REXHEPI Haxhi Salim ef. Rexhepi u lind m 04.05.1921 n fshatin Bresan t Opojs. Gjyshi i tij, mulla Ismaili, i biri i Shaqirit, pr nj koh t gjat kishte shrbyer si imam n Bellanic (Malishev), kurse i ati i tij, h. Rexhep ef. (1871- 1956) ish-studenti i dalluar i medreses Mehmet Pasha t Prizrenit, i lauruar me ixhazet nga myderrizi i njohur, alimi e hoxha i Prizrenit Hfz. Abdylaziz ef. Kurtishi, - ka qen myderriz

Merhum 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

59

dhe drejtues pr afro 40 vjet i Medreses s Opojs n Bresan. Pasi kreu mektebin, m 1930 u regjistrua n shkolln fillore publike n vendlindje, e cila zgjaste pes vjet, prfshir ktu edhe nj klas prgatitore pr msimin e gjuhs serbe. Pas mbarimit t shkolls fillore m 1935, Salim efendiu, po at vit, nisi msimet n Medresen e Opojs n Bresan tek i ati i tij dhe myderrizi Rexhep ef. Ismaili, tek i cili m 3 shaban 1366 h. (22 qershor 1947) do ta merrte edhe ixhazetnamen/diplomn, pasi kishte prvetsuar shklqyeshm lndt, s bashku me disiplinat q asokohe msoheshin n medrese: Kuran, Tefsir, Hadith, Akaid, Fikh,Usulul fikh, Filozofi, Naiv dhe sarf, Logjik, Stilistik, Poetik dhe Retorik. Ai nuk ishte i vetmi n kt familje, pas babait dhe gjyshit t tij, q ishte ixhazetli. Edhe vllai i tij - Adnan ef. Rexhepi (1925-2001), po n vitin 1947 kishte arritur t merrte ixhazetnamen, madje ishte edhe hafz i Kuranit, kurse dy vllezrit e tjer -Bushra ef. dhe Bejtullah ef., pr shkak se m 1948 nga ana e pushtetit q po instalohej n at koh, do t mbylleshin medreset e Kosovs, pra edhe Medreseja e Opojs, nuk do t arrinin n ixhazet, porse do t kryenin detyrn e imamit e t mualimit n fshatra t ndryshme t Opojs dhe me gjer. Dhe jo vetm kaq, por traditn e ksaj familjeje hoxhallarsh dhe arsimdashs do ta vazhdonin nj varg i tr i pasardhsve, t cilt do t mbaronin medrese e fakultete, pr t shrbyer n fusha t ndryshme t dijes dhe t fes. Pas mbarimit t medreses, Salim ef. kishte vajtur n shrbimin ushtarak, dhe do t qndrote pa pun deri m 1953 kur u b imam n fshatin Grekoc t Suhareks, detyr kjo q e kreu pr 15 vjet me radh.M 1968 u emrua imam n fshatin e tij t lindjes, n Bresan, ku shrbeu deri m vitin 2002, kur, pas pes dekadash, la detyrn e imamit aktiv. Krahas detyrs s imamit, ai kryente edhe detyrn e mualimit n mektebin e fshatit, nga i cili msuan leximin e drejt t Kuranit dhe shartet e fes islame nj numr i konsiderueshm i fmijve nga fshatrat Bresan dhe Kuklibeg. Disa nga nxnsit e tij, m von, do t kryenin medresen dhe fakultete drejtimesh t ndryshme, prej tyre do ti gjejm duke shrbyer n institucione fetare e publike gjithandej Kosovs. Ai ishte simbol i brezit t vjetr t hoxhallarve autoritativ, kompetent e t ditur; i atyre ixhazetlinjve plot ilm, dituri e urtsi, q ditn tu bnin ball dhe t qndronin stoik ndaj furtunave dhe rropatjeve t ndryshme q u solli jeta, i atyre personaliteteve t shquara q ditn tu prinin xhemateve dhe qytetarve t tyre edhe ather kur pr nj fjal e pr nj shkronj, plaste hataja. Dallohej pr urtsin, maturin dhe butsin e tij, qoft n biseda fetare, qoft n t tjera. Fjalt, kshillat, porosit, derset, vazet dhe nasihatet e tij n xhami, n mexhlise e oda, ishin me

pesh, dgjoheshin dhe merreshin seriozisht. Pas prgjigjeve t argumentuara, bindse e t sakta q jepte, nuk mbetej vend pr dyshime e diskutime. Pr tri mandate (1979-1991) ka qen kryetar i KBI t Dragashit/Sharrit. Pr punn dhe kontributin e tij prej disa dekadash n shrbim t xhamis dhe arsimit e edukimit t brezave t rinj, BIK, m 11 gusht 2011, e nderoi me mirnjohje. M 7 maj. 2012, Salim ef. kaloi n Ahiret. U varros po at dit n vendlindjen e tij, pasi iu fal namazi i xhenazes nga qindra qytetar nga Opoja, Sharri, Prizreni e Suhareka. Me vdekjen e tij, mbyllet periudha afro pesshekullore e ixhazetlinjve t nisur n hajratet dhe vakfet e t prkorit dhe t ndriturit Mehmet Kuklibegu t Opojs. Allahu xh.sh., shpirtit t bekuar t h. Salim ef. Rexhepit, i past siguruar nj vend t merituar n Xhenet. Amin! (S.Mehmeti)

60

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Info

protestantt evangjelist me nj rritje prej 1.7 % gzojn nivelin m t madh t rritjes n mesin e t gjitha fraksioneve t fes s krishter, ndrsa pas tyre vijn katolikt dhe protestantt fondamental. Gjithashtu n baz t ktyre statistikave, njoftohet se n tr Amerikn ka 2106 xhami, ndrsa edhe nj numr i madh i xhamive jan duke u ndrtuar npr rajone t ndryshme t ktij vendi, pr tiu prgjigjur nevojave t myslimanve. KONFERENCA NDRKOMBTARE FEJA N SHTRATIN E GLOBALIZIMIT N MAROK Konferenca ndrkombtare n temn Feja n shtratin e globalizimit organizohet n fillim t muajit tetor n Universitetin Shuajb AlDekali, n qytetin bregdetar Al-Xhedide t Marokut. Kjo konferenc ndrkombtare organizohet n kuadr t ndikimit t zgjimit islam n Afrik dhe n Lindjen e Mesme dhe zhvillohet n fillim t majit tetor prgjat dy ditve. Zyrtart e organizimit t ksaj konference ndrkombtare, n lidhje me kt, jan shprehur: Kjo konferenc organizohet me qllim t shqyrtimit t rndsis dhe ndikimit t fes n Afrikn Veriore dhe n Lindjen e Mesme pas marrjes hov t zgjimit islam n kto rajone t bots. N baz t ktij raporti, bhet e ditur se feja n Mediteran dhe n Lindjen e Mesme, prve zhvillimeve t zgjimit islam, jan: pluralizmi fetar n nivel botror, liria fetare perndimore, globalizimi i Islamit n Afrik dhe n Botn Perndimore, Krishterimi n Afrik dhe n Botn Perndimore, globalizimi sufist klasik dhe modern, bindjet e sektit Batinije dhe shfaqja e irfaneve t reja si dhe e feve t reja, - prej temave q do t shqyrtohen dhe t diskutohen gjat punimeve t ksaj konference..

ISLAMI FEJA ME ZGJERIM DHE RRITJE M T SHPEJT N AMERIK Sipas rezultatit t statistikave t marra koht e fundit nga Enti Statistikor t Institucioneve Fetare n Amerik, bhet e ditur se prej vitit 2000 deri n vitin 2010 numri i myslimanve q jetojn n Amerik, prej 1 milion sht rritur n 2.6 milion persona, nj shifr kjo q tregon nj rritje prej 66.7 % t numrit t besimtarve mysliman n kt vend. N baz t ktyre statistikave, bhet e ditur se rritja m e madhe n mesin e fraksioneve t fes s krishter, n realitet sht shum m e ult sesa niveli i prgjithshm i rritjes s numrit t popullsis n Amerik, kurse numri i besimtarve t disa sekteve t krishtera sht n zvoglim e sipr. Kjo tregon faktin se deklarata e Presidentit t ShBA-s Barak Obama, i cili ka thn: Ne tashm nuk jemi nj shtet i krishter, duket t mos jet aq larg realitetit. Feja e krishter n Amerik, sht duke i humbur simpatizuesit e saj n mnyr shum t shpejt, kurse feja islame, me nj proces t shpejtuar sht duke rritur numrin e simpatizuesve t saj si dhe t objekteve fetare islame n kt vend. N baz t ktyre statistikave, njoftohet se

N VIRXHINIA LNDA E KURANIT LIGJROHET NGA NJ PRIFT AMERIKAN Nj prift amerikan n njrn prej kishave t shtetit Virxhinia (Amerik) ka filluar t jap msime rreth disa ajeteve t Kuranit . Skot Morgan gjithashtu ka theksuar: Un n kish kam shpjeguar dy tema n lidhje me dhunn dhe gruan, q jan shum t rndsishme pr qytetart amerikan dhe i kam sqaruar duke komentuar ajetet kuranore prkatse, ndrsa kam sqaruar se Islami sht nj fe e cila ka ndaluar ushtrimin e dhuns ndaj qytetarve jomysliman, pastaj n kt drejtim i jam referuar edhe jets dhe veprs s pejgamberit Muhamed. Pr tu njohur me pozitn e gruas n Islam si dhe me rolin e saj n strukturn shoqrore, kam shpjeguar edhe ajtetet kuranore prkatse, q madhrojn personalitetin e femrs. Nj kanal televiziv ka incizuar nj pjes t ligjratave t ktij prifti dhe, duke transmetuar nj raport n lidhje me kt, ka njoftuar: Nse n shtetin e Florids nj person si Terry Jons merr iniciativn pr ta djegur Kuranin, n nj shtet tjetr Skot Morgan fillon t ligjroj ajetet kuranore pr publikun n kish. QYTETAR ANGLEZ KAN UDHTUAR PR N ZEMRN E BOTS ISLAME Ekspozita m e madhe artistike pr Haxhin sht zhvilluar me titullin Haxhi, nj udhtim pr n zemrn e Bots Islame dhe ka prfunduar m 15 prill n Muzeun e Londrs. Kjo ekspozit sht zhvilluar si ekspozita e par m e madhe pr Haxhin n Europ prgjat gati tre muajve n Muzeun e Londrs, ndrsa ka prfunduar dje. Mbi 100 mij qytetar europian kan vizituar ekspozitn e Haxhit n

Info 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

61

Londr, e cila u organizua n bashkpunim me Ambasadn e Arabis Saudite n Britanin e Madhe. N veprat q jan vendosur pr ekspozim n Muzeun e Londrs, sht shpjeguar pozita e obligimit t Haxhit n islam, projektet pr zhvillimin e t dy vendeve t shenjta - n Mek dhe Medin, mnyra e ofrimit t shrbimeve pr vizitort gjat ditve t ceremonis s Haxhit, bashkimi dhe uniteti i myslimanve gjat ceremonis s Haxhit dhe dobit e ktij obligimi, si: barazia, toleranca dhe paqja. Historiku i Haxhit, synimi final i udhtimit t Haxhit, zanafilla dhe rndsia e ktij udhtimi shpirtror, filozofia e Haxhit dhe mnyra e kryerjes t ritualeve t Haxhit n t kaluarn dhe n kohn e tanishme, - kan qen temat q cilat jan trajtuar gjat ksaj ekspozite. N nj pjes t ekspozits gjithashtu jan ekspozuar edhe manuskriptet n dorshkrim dhe veprat e muzeve e trashgimia kulturore e Arabis Saudite, ndrsa mediet e ndryshme t Anglis dhe Europs kan mbuluar programin e ksaj ekspozite me programe informative. ORGANIZOHET SAMITI I PEST I MINISTRAVE T AMBIENTIT T SHTETEVE ISLAMIKE N ASTANA Samiti i pest i ministrave t ambientit t shteteve islamike filloi n Astana, kryeqytetin e Kazakistanit. Ky samit organizohet me kontributin e Organizats Islamike pr Arsim, Shkenc dhe Kultur (ISESCO) duke bashkpunuar me Organizatn pr Ruajtjen e Ambientit t Arabis Saudite, Sekretarin e Organizats pr Bashkpunim Islamik (OBI) dhe Qeverin e Kazakistanit. N kt samit do t mblidhen ministrat e 57 vendeve antare t (OBI) s bashku me prfaqsuesit e organizatave rajonale dhe ndrkombtare q

veprojn n kt sfer. Ky samit zhvillohet n baz t strategjive t caktuar n deklaratn e samitit t katrt t ministrave t ambientit t shteteve islamike e cili sht mbajtur n tetor t vitit 2010 n Tunizi. N baz t ksaj deklarate, n kt samit do t hartohet edhe nj projekt propozim pr zhvillimin e qndrueshm dhe stabil n shtetet islamike i cili do t paraqitet n konferencn pr zhvillim stabil t OKB-s q do t zhvillohet gjat ksaj vere n Brazil MEDIET E BOTS ISLAME LUAJN ROL T MADH N ZGJIDHJEN E SHTJES S PALESTINS Mediet e Bots Islame kan mundsi q, me nj vshtrim t sakt ndaj rolit t informimit, t luajn rol t madh n mbshtetjen e Palestins dhe n rezistencn prball regjimit uzurpues, pr t zgjidhur shtjen e Palestins. Usam Al-Shantani, drejtor pr informim n Organizatn pr Bashkpunimin Islamik, n takimin prgatitor pr samitin e nnt t ministrave t informimit t shteteve islamike, i cili sht mbajtur n Librevil, kryeqyteti i Gabonit, ka folur rreth ksaj shtjeje.

Ai ka thn: Mediet e Bots Islame duhet t bjn nj informim t prgjithshm rreth agresionit t regjimit sionist t Izraelit mbi Kudsin e shenjt, Mesxhidu Al-Aksa-n si dhe rreth sulmeve dhe shkeljeve t ligjeve ndrkombtare nga ky regjim, q po ushtron mbi popullin e Gazs. Prpjekjet e disa grupeve perndimore pr t krijuar islamofobi, duhet t paralizohen nprmjet veprimtaris s medieve t Bots Islame duke treguar se Islami i vrtet sht fe e paqes dhe e tolerancs. Ne shpresojm q, duke bashkpunuar dhe me nj koordinim m t madh t gazetarve dhe medieve n shtetet islame, t jemi dshmitar edhe t progresit drejt zgjidhjes s shtjes s Palestins si dhe problemeve t tjera, me tcilat po prballet Bota Islame. N kt takim prgatitor, prve rolit t Organizats pr Bashkpunim Islamik n mbshtetjen e Palestins, Kudsit dhe Mesxhidu Al-Aksas, sht shqyrtuar e diskutuar edhe zgjerimi i planit pr informim, pr t vendosur marrdhnie dhe lidhje me shtetet joislame si dhe pr themelimin e nj kanali satelitor t Organizats pr Bashkpunim Islamik.
(Mr.Rexhep Suma)

62

263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012 Argtuese

Reklam 263 DITURIA ISLAME QERSHOR 2012

63

Ordinanca Specialistike Stomatologjike


DHMBI
Dr. Enver Lokaj, Dr. Xheve Lokaj

OFRON SHRBIME ME STANDARDE EVROPIANE: Ndihma e par Stomatologji preventive Shrim t dhmbve Stomatologji estetike Protetik Kirurgji

Telefona kontaktues: 044-179-175; 039/ 432-614.


Rr. Adem Jashari Pej. Afr stacionit t autobusve, prball furrs Flamuri

64

Você também pode gostar