SIEMENS (S7-200) PLC PROGRAMI KULLANIMI

Laboratuarda kullandmz deney seti SIEMENS (S7-200) marka olup bilgisayara PPI (Point to point interface) kablosu ile balanr. Beslemesi 24V DC ile salanr. PLC mizin CPU su 221 dir, bu bize PLC ye program yklerken lazm olacaktr. Ayrca PLC nin 6 tane girii 4 tanede k vardr. k beslemesi iin, ka balanacak sistemin beslemesi (Ayr bir kaynaktan) verilmelidir. Bundan sonraki blmlerimiz de S7-200 tip PLC nin zelliklerini rnek programlarla reneceiz. Ayrca endstride kullanlan deiik sistemlere ait temel PLC programlar ve uygulamalar vereceiz. Program bilgisayarnza Cdden ykleyecekseniz, Cdyi taktnzda kurulum otomatik olarak almaya balar. Karmza kan ekranda dili ngilizce seeriz ve bilgisayar yklemeye hazr duruma geer, daha sonra kan uyarlara olumlu yant verdiimizde masa stnde aadaki ikonu grrz. Bu ikona iki kere sol tkladmzda aadaki ekran karmza kacaktr. Alan program penceresinde st mende yer alan PLC mensne tklayarak V 3 . 1 S T E P ieriiniW Igrrzn .Bu mende en alt da yer alan type e tklanr ve bylece aadaki 7 M i c r o N S P 2 . l k men karmza kar. Burada CPU 221 seilir ve programnz almaya hazr hale gelmi olur.

Plc ile balant kurulamazsa yine ayn mende yer alan communications ikonuna tklanr ve buradaki ayarlarn yle olmas gerekir. Remote address: 2, Local address: 0, Module: PC/PPI cable (COM 1), Protocol: PPI, Transmission rate: 9.6kbps, Mode: 11 bit, bu ayarlar yapldktan sonra PPI kablosunun zerinde bulunan anahtarlarn konumlar srasyla 010000 olmaldr. Bundan sonra PLC yi bilgisayardan RUN veya STOP moduna geirebiliyorsak iletiim salanm demektir. imdi de men ubuundaki ikonlar srasyla inceleyelim. Men ubuunda srasyla; File, Edit, View, Plc, Debug, Tools, Windows, Help ikonlar vardr. imdi bunlardan birincisini yani File mensn inceleyelim. Windows tabanl programlarn temel bir mens olup Trkede dosya denilen bu men aadaki komutlar ierir.

FILE MENS New: Buradan yeni bir izim ekran alr. Ayrca ksa yol olarak Ctrl+N tularna klavyeden basarsak yine bu men alr. Open: Burada kaydedilen bir dosyay disketten veya bilgisayardan amaya yarar. Ayrca Ctrl+O ile de ksa yol olarak alr. Close: Am olduumuz izim ekrann kapatr. Ancak kapatrken bize izmi olduumuz program kaydetmek isteyip istemediimiz sorulur, kaydedeceksek dosya adn yazp kaydet tuuna basarz. Save: Yapm olduumuz program kaydetmek iin kullanlr. Save as: Yine yapm olduumuz program bu sefer farkl kaydetmek iin kullanlr. Import: Kullandmz programa uygun bir programda izilmi bir program bizim kullandmz programa almak iin kullanlr. Export: Buda ayn import gibidir ancak burada izdiimiz program bir baka uyumlu programa atmak iin kullanlr. Upload: PLCde ykl olan program bigisayar ekranna alr.Ksa yol olarak Ctrl+U kullanlmaldr. Download: Ekrandaki program PLC ye yklemek iin kullanlr. Bununda ksa yolu Ctrl+D dir. Page setup: Yazc ayarlar buradan yaplr. Print preview: Bask nizlemedir.(Yazcdan kada geecek son eklin izlenmesi) Print: Burada da yazc ayarlar yaplr. 1: En son kullandmz dosyay gsterir. Exit: Programdan kmak iin kullanlr, bastktan sonra bize program kaydetmeyi isteyip istemediimiz sorulur, kaydedeceksek YES demeliyiz. EDT MENS Undo: Son olarak izdiimiz nesneyi eer yanl izdiysek O ekli geri almak iin kullanlr.(Geri al ilemi) Cut: stediimiz bir ekli yerinden kesmek iin kullanlr.(Kes) Copy: stediimiz bir ekli kopyalamak iinkullanlr.(Kopyala) Paste: Kestiimiz veya kopyalamak istediimiz nesneyi yaptrmak iin kullanlr.(Yaptr) Select all: izim yaptmz dosyada ki btn nesneleri semek iin kullanlr. nsert: eklimize ekleme yapmak iin kullanlr. Mesela yeni bir network eklemek istediimizde kullanlmaktadr. Delete: Seili olan tek bir nesneyi yada bir network u silmek iin kullanlr. Find: ok kark devrelerde bir network u bulmak ok zordur. Bu komut ile bulmak istediimiz network numarasn yazp okeylersek o networku bulur.(Bul) Replace: Yerlerini deitirmek isteimiz elamanlar bulduktan sonra baka bir elamanla deitirebiliriz.(Deitir) Go to: Gitmek istediimiz network numarasn buraya yazarak gidebiliriz.(Git)

VEW MENS:(Grnm) Stl: Statement List trnde komutlarla programlama ortamn seer. Ladder: izimimizin merdiven mant ile izilmesini salar. Fbd: Semboller ile programlama ortamn seer. Symbol table: Programdaki sembolleri gsterir ancak, bunlar kendimiz yazmamz gerekir.(Giri ve klarn adreslerine karlk isimler atanr.) Status chart: Bu listeye yazlan giri,k veya deikenlerin durumu izlenebilir. Data block: Deiken hafzasna balang deerleri atanmasn salar. System block: Burada sistem hakkndaki ayarlar vardr. Toolbars: Ekrann en stnde bulunan yardmc butonlar gizlemeye veya karmaya yarar.(Ara ubuklar) Navigation bar: En soldaki gezinti mensn amaya veya kapamaya yarar. Instruction tree: Aa eklindeki talimat mensn, yani izim ekrannn hemen solundaki meny kaldrr yada getirir. Output window: PLC nin hangi ilemi yaptn gsteren ekrann en altndaki penceredir ve bu pencerenin aktif veya pasif yaplmasn salar. Zoom: Ekran yaknlatrmak iin kullanlr. Properties: Programn zelliklerini gsterir.

PLC MENS Run: Plc yi alma moduna alr. Stop: Plc yi durdurma moduna alr. Compile: Aktif penceredeki program derlemek iin kullanlr. Compile all: Programlarn hepsinin birden derlenmesi iin kullanlmaktadr. Clear: PLC nin hafzasndaki program silmek iin kullanlr. (PLC Stop modunda) Power-up reset: Byk hatalar olutuunda PLC yi resetlemek iin kullanlr. Information: PLC nin zellikleri hakknda bilgi verir. (rnein PLCnin modeli,giri-k dzenlemesi,alma modu..). Program the memory cartridge: Programnz bir EEPROMa saklama seeneidir. Create data block from ram: CPUnun hafzasn EEPROMa oradanda Data Bloka kaydrr. Time of day clock: PLC yi gnn hangi saatinde durmas hangi saatinde almas gerektiini buradan komut vererek yapabiliriz.Geerli saati grebilir, ayarlayabiliriz. Compare: Ekranda ak olan program ile CPUdaki program karlatrr. Type: PLC nin eidi,CPU su ve bilgisayarla iletiim ayarlar buradan seilmektedir. (Elinizdeki PLCde bulunmayan seenekleri kullandrmayarak batan hata yapmanz engellenir.)

DEBUG MENS :(Hata Bulma) First scan: Yaptmz devrenin bilgisayar tarafndan ilk taramas yaplr. Multiple scans: Bu da devreyi oklu olarak inceler ve bize ka devir daim yapacan sorar eer devremizde hata yoksa 0 errors yazar. Program status: Programdaki giri veya klarn enerjilenme durumlarn gsterir. Chart status: Bilgi al verii yapmamz salar.

TOOLS MENS :(Aralar) Instruction wizard: renim sihirbaz dr.Karmak ilemlerin kolayca yaplmasna salar. Td 200 wizard: TD-200 Programlama biriminin mesajlarn ayarlamamz salar. Customize: Ksayol ubuklarn kaldrmak veya getirmek iin kullanlr.(zelletir) Options: Dili, ekrann rengini ve benzeri ayarlarn yapld yerdir. (Seenekler)

WNDOWS MENS :(Pencere) Alm pencerelerin ekranda yerleiminin ayarland mendr. Cascade: izimimizin arka arkaya ekranda grnm ile ilgilidir. Dier ikiside ayn grevi grmektedir.Ayrca altta bulunanlar ise kullanmda olan dosyalar gstermektedir. Horizontal: Grnm yatay blmlendirmemizi salar. Vertical: Grnm dikey blmlendirmemizi salar.

HELP MENS :(Yardm) Contents and index: Burada yardm konular hakknda endeks vardr. Aramak istediimiz bir yardm konusunu bu mende yer alan Bul adl butona tkladktan sonra ismini yazarak bulabiliriz. What is this: Bir soru iareti semboln yardm istediimiz nesnenin zerine gtrp tklarz. About: Kullanlan Microwin yazlm hakknda bize bilgi verir.

rnek1: MCROWN programn kullanmay renmek amacyla aada verilen rnekteki izimin yapl anlatlacaktr. Balamadan nce PLC adl menden CPU yu 221 semeliyiz. (Bu ilem programn sonunda da yaplabilir). Programa balamadan nce konfigrasyon yaparsak daha iyi olur. Yani girileri klar plc ye tantmamz gerekiyor. Bunu nasl yapacamz srayla grelim. View mensnden Symbol table mensn aarz. NOT: Yeni seilen bir elamann sembol adn sa tklayarak Define symbol seeneinde tanml sembol isimlerinden birini sememize imkan tanr. Burada yazanlar srasyla giri veya ka verdiimiz isim, adres (adresler: giriler I0.0I0.5 e, klar ise Q0.0, Q0.3 kadardr) ve birde yazlmas gerekiyorsa aklama yazlr. Daha sonra devreyi kurmaya balayalm bunun iin F4 veya ksa yol ubuundan kontaklar karrz buradan hangisi iimize yaryorsa onu alrz, burada en sttekini seelim. Daha sonra yine ayn yerden ama kapal konta alalm ve F6 ya basarak ta kmz seelim bu k dahili bir ktr onun iin de adresinin M ile balamas gerekir.Tekrar F4 e basarak ak bir kontak daha alalm bu ak kontak bizim dahili rlemizin ak konta olup onunla ayn ismi tamak zorundadr. Daha sonra F9 tuuna basarak kutular aarz bu kutulardan TON u (Timer On belirli bir zaman sonunda kontaklar konum deitirir.) seeriz adresini T37 setikten sonra son ksma geliriz, burada da zamann ak kontan motor knn nne kayarz. Normal bir k olan motor kn da F6ya basarak karrz ve adresi motor veya Q0.0 yazarz.Programmz artk almaya hazr duruma gelmitir. Eer PLC ye ykleyip denemek isterseniz file mensn den DOWN LOAD sein ve yklemesini bekleyin, ykleme srasnda PLC nin stop modun da olmas gerekir.(RUN modunda ise bilgisayar size; PLC yi stop moduna almak istermisiniz diye sorar yes dediimizde PLC stop modunda dr. ) stop modundayken PLC ye ykleme yaplr. Bekleyin daha sonra ister bilgisayardan ister PLC nin zerindeki anahtardan RUN moduna getirilir ve altrlr. Not: rnekteki zaman rlesi 10sn gecikmeli olarak alr.Verdiimiz 100 deerini 100 ile arpar sonu msn.dir. rnein; 25sn. yapmak istiyoruz, PT deerini 250 gireriz ve buda 250*100=25000msn.Eder bunu sn. cinsinden yazarsak 25000/1000= 25sndir. almas: Start a basldnda dahili rle mhrleme yapar, dahili rleye ait ne kadar kontak varsa hepsi konum deitirir. 2. satrdaki dahili rlenin ak konta da konum deitirir ve zaman isimli zaman rlesini devreye sokar bylece zaman rlesi 10sn. saymaya balar 10sn. sonunda zaman rlesinin kontaklar da konum deitirir bylece motor alr, durmas sadece stop butonu ile gerekleir. imdi de PLC ye yazdmz program nasl ykleriz adm adm bunu grelim. File mensn den veya Ctrl+D tularna basarak yandaki download mensn aarz. kan ekranda PLC ye hangi bloklar yklemek istediimizi sorar (genellikle hepsi yklenir) , daha sonra ok tuuna basarak PLC ye program yklemeye balayabiliriz. Eer PLC stop modun da deilse bilgisayar bir uyaryla plc yi stop moduna

almamz gerektiini syler buna da tamam dediimizde PLC stop moduna alnr ve program yklenmeye balar. Eer yklemeye altmz program sorunsuz yklendi ise yandaki uyar karmza kar. PLCyi bilgisayardan yada PLC zerinden RUN moduna alrz ve programmz almaya hazr hale gelmitir. rnek2: Bantl bir sistemde snr anahtarna arparak kk kutular gemektedir. Bu kk kutulardan 10 adet geip byk bir kutunun iine dolmaktadr. Snr anahtarnn nnden her 10 adet kutu geiinden sonra baka bir motor alacaktr. Bu motorda dolan kutular kamyona yklemektedir, bu devreyi imdi tasarlayalm. zm: Band altran motora M1, snr anahtarna da SA1 , kamyona ykleyen bandn motoruna da M2 diyelim. Yine her zamanki gibi giri ve klar PLC ye tantalm. Devrenin birde mhrlemesi olmaldr, bunlara da balatmaya start, durdurmaya stop, mhrleme k olarak ta dahili rle kullanalm, ayrca 2. motoru durdurabilmek iin SA2 isimli bir snr anahtarna ihtiyacmz vardr. Devrenin giri ve klarn PLC ye tanttktan sonra tekrar merdiven mantn aarak eklimizi izmeye balayabiliriz. F4 tuuna basarak bir ak kontak seiyoruz ve ismine start diyoruz daha sonra tekrar F4 e basarak bu sefer de kapal kontak seerek ismine stop diyoruz. Dierinde ise F6 ya basarak normal bir k seiyoruz adna dahili diyor ve bunun ak kontandan mhrleme yapyoruz.Sonraki aamalarda ayn ekilde devam ediyor. Saycya gelince ise F9 a basp CTU (Counter Up yani yukar sayc)yu seiyoruz. Saycnn en st ksmna saydrmak istediimiz bir anahtar takyoruz. (bizim devremizde snr anahtar ile saym yapld iin bu ksma SA1 i koyduk). Saycnn orta ksmndaki balant ise reset ksmdr.(eer saycy resetlemezsek sayc saym iini yapamaz) Biz bu ksma da motor 2nin ak kontan taktk. En alt ksm ise saydrmak istediimiz say deeridir. Dier ksmlar da tamamladktan sonra devre hazrdr. PLC ye yukardaki rnekteki gibi ykleyebilirsiniz. almas: Starta bastmzda stop giriinin zerinden dahili k enerjilenir. Ak kontan da kapatarak mhrleme yapar, ayrca snr anahtarn ve M1i devreye sokar. Daha sonra SA1 her kapandnda sayc bir say yukarya sayar say deeri 10 a ulatnda kontaklar konum deitittirir. Bu sayede motor2 devreye girer ve sayc da resetlenmi olur. Ayrca SA2, motor2 yi durdurmadan sayc aktif duruma geemiyecei iin burada bant motorunu yani M1 i durdurmalyz bunu da motor1 in nne saycnn kapal kontan ekleyerek yapabiliriz. SA2 kapandktan sonra motor2 de durur ve ayn olaylar tekrar eder. rnek3: Bir motoru yldz-gen yol verme ile altrmak istiyoruz. Ayrca bu motoru dinamik frenleme ile durdurmak istiyoruz bu artlar salayan PLC devresini kuralm.

Not: Baz devrelerde motorun aniden durmasn isteriz, bu durumlarda motorlar frenlemek gerekir bu frenlerden biride dinamik frenlemedir. Dinamik frenleme; fazl asenkron motorlarn 3 faz beslemesi bittikten hemen sonra herhangi iki fazna doru akm verilip motorun sarglarnda motoru frenleyen bir doru akm dolatrlmas olaydr. Not: Yldz-gen yol verme; Asenkron motor ilk kalk annda ok akm eker bunu nlemek iin motor ilk nce yldzda altrlr ve sarg bana den gerilim 220V olur ve 380V a gre daha az akm eker. (uzun sre yldzda altrlrsa motor yanabilir.) Daha sonra gene geilir sarg bana bu sefer 380Va der ama motor devrini alm olduu iin fazla akm ekmeden alr. zm: Her zamanki gibi giri ve klar PLC ye tantalm. Girite kullanlanlar; start butonu, stop butonu. kta kullanlanlar; yldz, gen, fren, zaman rlesi. Bunlarn yannda bir adette dahili rle kullanmak gerekir. Devremizi de her zamanki gibi kurarsak; almas: Starta basldnda Ara rle enerjilenir ve ak kontan kapatarak mhrleme yapar. Bylece dahili rlenin altnda bulunan ak konta da kapanr ve motor yldz da almaya balar. Zaman hesaplarsak 60*100=6000msn.=6sn. yani yldz devrede 6sn kalyor ve yerine geni brakyor, bundan sonra motor gende almaya devam eder. Stop butonuna basldnda ise Ara rle devreden kar dolaysyla buna bal olan klarda enerjisiz kalr, yalnzca dinamik fren k enerjili kalr, dinamik frenleme ancak bizim Stop a bastmz kadar srecektir. Not: Devrede yldz ve gen klarnn mhrlemesine gerek olmad iin yaplmamtr. nk bunlar Ara rle tarafndan mhrlenmilerdir. Aklama: Gerek kumanda devrelerinde zaman rlesinin devreden karlmas gerekir. nk zaman rlesi srekli enerjili kalr ama PLC de byle bir sorun olmad iin devrede kalmasnn bir sakncas yoktur. rnek3: Bir trafik devresi yapalm( krmz 15sn, krmz-sar 3sn, yeil 10sn ve sar 3sn yandktan sonra tekrar batan). Yine giri ve klar tantalm; Daha sonra da devremizi izebiliriz.

almas: Starta bastmzda dahili rle mhrleme yapar, bunun sonucunda da krmz lamba ve zaman1 enerjilenir ve zaman 12sn sayar. 12sn sonunda zaman2 enerjilenir, bu enerjilenme sonunda krmz ve yeil ayn anda 3sn yanarlar, bylece krmz lamba da 15sn yanm olur, ayrca tekrar isimli zaman rlesi de devreye girer. Bir sonraki aamada ise zaman3 devreye girer sar ve krmz lambalar snerken yeil lamba yanmaya balar tekrar isimli zaman rlesi 30sn sonra devreden kt iin yeil lambann mhrlemesini yapmak zorundayz, 15sn sonra zaman3 te devreden kt zaman devre tekrar baa dner krmz lamba tekrar yanar. rnek5: 3 motor aadaki artlara gre altrlacaktr. 1-) 1. motor 20sn alsn 2-) 2. motor 1.motordan 30sn. sonra devreye girecek 3-) 3. motor 2. motordan 20sn sonra devreye girecek ve 10sn 2. motor ile alacak. 4-) 3. motorda 10sn altktan sonra devrenin enerjisi tamamyla kesilecek. zm: Bu devrede 3 motor iin 3 adet normal k, mhrleme iin 1 adet dahili rle, zaman ayarlar iinde 3 adet zaman rlesi kullanmamz gerekir. Gerekli balantlar da yaptmzda karmza yandaki ekil kar. almas: Starta bastmzda zaman3 n kapal konta zerinden dahili rle enerjilenerek mhrleme yapar. Bir sonraki aamada ise motor1 zaman1 in kapal konta zerinden enerjilenerek alr, bu srada zaman1 rlesi de 20sn saymaya balamtr. Ayrca motor1 in ak kontada kapanr ve zaman2 de devreye girer 30sn saymaya balar. 20sn sonra zaman1 rlesi

kontaklarn deitirir bylece motor1 devreden kar 10sn sonra motor2 alr motor2 nin almasna bal olarak zaman3 te devreye girer motor2 ve motor3 ayn anda 10sn alrlar 10sn sonunda zaman3 kontaklarn konum deitirerek devrenin enerjisini keser.

rnek6: 3 adet motor aadaki artlara gre alacaktr. 1- Starta bir kere basldnda 1. motor 2- Starta iki kere basldnda 2. motor 3- Starta kere basldnda 3. motor alsn Not: Motorlardan birisi alrken dier ikisi almayacak. zm: Giri klar tantalm. Daha sonrada devre elemanlarn yerlerine monte edelim.

almas: Starta bir kere bastmzda 1. motor direkt olarak devreye girecek ve de mhrlemesini yapacaktr, sayclar yeterli sayya ulamadklar iin enerjilenmiyecektir. Starta iki defa basldnda say1 devreye girecek motor2 enerjilenecek ve motor1 in nndeki kapal konta aarak motor1 i devre d brakacak, starta defa basldnda ise say2 devreye girecek bu srada say1 de devrede motor2 de alabilir bunu nlemek iin motor2 nin nne motor3 n kapal kontan koyarz buna kilitleme denir. . Her motor mhrlemesini ayr ayr kendisi yapt iin sadece bir stop ile devrenin btn enerjisi kesilebilir.

10