AMALAR 1. fazl ve tek fazl asenkron motorlarn yapsn tanyabilme, zelliklerini ve kullanm yerlerini kavrayabilme. 2.

. fazl asenkron motorlara yol verme, hz kontrol ve frenleme yntemleri ile edeer devrelerini kavrayabilme. 3. Senkron makinelerin yapsn tanyabilme. 4. Senkron makinelerin yklenmesi ve senkron generatrlerin paralel balanmasn kavrayabilme. ZEL AIKLAMALAR Bu derste rencilerin bilgi ve becerisinin artrmak sanayinin ihtiyacna karlk verebilmesi iin labaratuvar ortamnda uygulamas yaplmas salanmaldr. DEERLENDRME TABLOSU Konu ve retim tarzna gre yaplm olan almalarn konu alanlarna gre yzdelikleri aadaki tabloda verilmitir. Dnem sonu snav sorular hazrlanrken bu yzdelikler dikkate alnacaktr. KONULAR Konu Alanlarnn Arlklar (%) A. fazl Asenkron motorlarn yaps, zellikleri ve 5 15 10 10 10 5 15 10 10 alma prensibi, B. fazl Asenkron motorlarn 10 edeer devreleri C. Fazl Asenkron motorlarda bota alma, ksa devre deneyi ve ykte almas D. Asenkron motorlarda yol verme, hz kontrol ve frenleme E. Tek fazl motorlar F. Senkron genaratrlerin ve senkron motorlarn yaps, zellikleri , alma yntemleri ve ilkeleri G. Senkron generatrlerde omik, endktif ve kapasitif ykler iin fazr diyagram H. Senkron generatrlerin parelel balanmas . Senkron motorlara yol verme J. Senkron motorlarn endktif, kapasitif ve omik almas halinde fazr diyagram K. Senkron makinann yklenmesi (Aktif ve reaktif g ayar) KONULAR A. fazl asenkron makinalarn yaps ve alma prensibi AMA: fazl sincap kafesli ve bilezikli asenkron motorun yapsn tanyabilme, zelliklerini kullanma yerlerini ve alma prensibini kavrayabilme. DAVRANILAR fazl sincap kafesli ve bilezikli asenkron motorlarn yapsn tanr, zelliklerini ve alma prensibini aklar.

Senkron hz (ns) ve gerek rotor hz (nr) arasndaki fark kavrar. Hz,frekans ve kutup ifti arasndaki ilikiyi aklar. B. fazl asenkron motorlarda edeer devrenin gelitirilmesi, g dalm ve momentler AMA: fazl asenkron motorlarda edeer devrenin gelitirilmesini, g dalmn ve momentleri kavrayabilme. DAVRANILAR fazl asenkron motorun edeer devresini izer. fazl asenkron motorlaarda g dalmn ve momentleri aklar. Asenkron motorlarn verimini hesaplar. Deneysel olarak bir asenkron motorun karekteristiini elde eder.TORK/KAYMA ve AKIM/KAYMA karakteristiklerini izer ve aklar. C. fazl Asenron motorlarda bata alma, ksa devre deneyi ve ykte almas. AMA: fazl asenkron motorlarn edeer devre parametrelerinin bulunmasn ve asenkron motorun bota alma, ksa devre deneyi ve ykte almasn kavrayabilme. DAVRANILAR Bota alma ve ksa devre deneyini yapar. Elde ettii sonulardan edeer devre parametrelerini hesaplar. Asenkron motorun ykteki almasn kavrar, klos bantsn uygular ve ilgili rnek zmleri yapar. D. fazl Asenkron motorlarda yol verme, hz kontrol ve frenleme AMA: fazl asenkron motorlarda yol verme yntemlerini, hz kontrol yntemlerini ve frenleme yntemlerini kavrayabilme. DAVRANILAR 1. Direk yol verme, Yldz-gen yol verme oto trafosu ile yol verme, Tristrlerle yol verme ve sargl rotorlu asenkron motora yol verme yntemlerini kavrar. fazl asenkron motorlarn hz kontrol yntemlerini aklar. fazl asenkron motorlarda generatr frenleme, ters akmla ve dinamik frenleme yntemlerini aklar. E. Tek fazl motorlar AMA: Tek fazl motorlarn zelliklerini tanyabilme ve alma prensiplerini aklayabilme. DAVRANILAR

1 Yardmc sargl motorlarn ana unsurunu kavrar. 2. Yardmc sargl motorlarn almasn ve alma yntemlerini aklar. 3 Kapasitrl ilk hareket motoru ve kapasitrl ilk hareket ve alma motorunun ana unsurunu kavrar. 4. Kapasitrl ilk hareket motoru ve kapasitrl ilk hareket ve alma yntemlerini aklar. F. Senkron generatrlerin ve senkron motorlarn yaps, zellikleri, alma yntemleri ve ilkeleri AMA: Senkron generatrlerin ve senkron motorlarn yapsn tanyabilme, zelliklerini, alma yntemlerini ve ilkelerini kavrayabilme. DAVRANILAR 1. Senkron makinann yapsn ve alma yntemini aklar. 2. Senkron makinada frekans ve hz kavramlarn tanr. 3. kntl kutuplu rotor ve yuvarlak kutuplu rotor ieren makinalar arasndaki farklar aklar. 4, Senkron nakinalarn, motor ve generatr olarak almasn aklar. 5. fazl senkron makine iin edeer devreyi izer. 6. Senkron makinann birletirilmi edeer devre-senkron reaktansn oluturur. G. Senkron genaratrlerin omik ve kapasitif ykler iin fazr diyagram AMA: Senkron generatrlerin omik, endktif ve kapasitif ykte alma durumlarnda, bota alma gerilimlerinin ve reglasyonun hesabn yapabilme. DAVRANILAR 1. Yuvarlak kutuplu senkron genaratrn omik, endktif ve kapasitif ykte fazr diyagramn izer, bata alma gerilimlerini ve reglasyonlar hesaplar. 2 kk kutuplu senkron genaratrn omik, endktif ve kapasitif ykte fazr diyagramn izer, bota alma gerilimlerini ve reglasyonlar hesaplar. H.Senkron genaratrlerin parelel balanmas AMA: Senkron generatrn ebekeye parelel balanma artlarn kavrayabilme. DAVRANILAR 1. Senkron generatrn ebekeye parelel balanma artlarn aklar. 2 Yanan, dnen, ve snen k montajlarn kullanarak Senkron generatrn ebeke ile senkronizasyonunu yapar.

I.Senkron motorlara yol verme AMA: Senkron motorlara yol verme yntemlerini kavrayabilme. DAVRANILAR 1. Amortisman sargs kullanarak senkron motora yol verme yntemini aklar. 2. Frekans yol verme yntemini aklar. 3. Tahrik makinas ile yol verme yntemini aklar. 4. Kk gl senkron motorlarla yol verme yntemini kavrar. J .Senkron motorlarn endktif, kapasitif ve omik almas halinde fazr diyagram AMA: Senkron motorlarn endktif, kapasitif ve omik almas halinde fazr diyagram izimini yapabilme. DAVRANILAR 1 Yuvarlak kutuplu Senkron motorlarn endktif, kapasitif ve omik almas halinde fazr diyagramn izer ve aklar. 2 kk kutuplu senkron motorlarn endktif, kapasitif ve omik almas halinde fazr diyagramnn izer ve aklar. K .Senkron makinann yklenmesi(Aktif ve Reaktif G Ayar) AMA: Senron makinann aktif ve reaktif g ayarn yapabilme. DAVRANILAR 1. Senkron generatrde aktif g ayarn yapar. 2. Senkron generatrde reaktif g ayarn yapar.
Elektrik Makineleri ve G Kaynaklar (3+0) Elektromekanik Enerji Dnm. Bir fazl Relktans Motor Teorisi. Doru akm makinalarnda Sarglar. Doru akm makinalarnn yapl. Uyarma ekilleri. Doru akm nt, seri, Kompund Motorlar ve karakteristikleri. Ayarlanabilir g kaynaklar. G kayna tasarmndaki ana ilkeler. Kullanm yerleri asndan g kaynaklar. Senkron makinalar: Yapllar, alma tarzlar, alternatif akm sarglar, alan ekilleri ve harmonikler. Paralel alma. Senkron motorun iletme zellikleri ve yol verme. Bir ve fazl senkron makineler. Dner eviriciler. Asenkron makinelerin yaps. Asenkron makinelerin toplu parametrelerinin gsterilii. Edeer devre karakteristikleri. Asenkron motorlarda hz ayar. Asenkron motorlara yol verme.
209 KUMANDA TEKN I (4 4 6)

Kumanda sembolleri ve devrelerde kullanlmas, kontaktr, zaman rlesi, snr anahtarlar, butonlar, termostatlar, ar akm rleleri, mikro anahtarlarn incelenmesi, paket ve eitli termik magnetik alterlerin incelenmesi, paket alter grafiinin karlmas, doru akm ve alternatif akm motorlarnn kumanda teknii ynnden incelenmesi ve bu motorlara kumanda edilmesinde dikkat edilecek hususlar, asenkron motorlara direkt, direnle, reaktansla, oto transformatr ile ve yldz gen alterle yol vermek bu yol verme eitleri ile ilgili gerekli hesaplamalar. Yukarda belirtilen konular ile

ilgili uygulamalar. Pnmatik kontrole gre baz eitlikler kuvvet, hava tketimi, boru i ap hesaplar basnl havann retimi ve artlandrlmas, kompresr tipleri, havann kurutulmas ve havann datm pnmatik devre elamanlar, pnmatik devre sembolleri ve izimi ve-veya valfleri ile kumanda deneyleri, osilasyon devresi deneyi. Ders Kitab : Kumanda Devreleri I-II, Trkmen Y. ve Dierleri.1993 zmir. Yardmc Ders Kaynaklar : Atilla Bir, Pnmatik Kumandalar, Vogel Yaynlar.1997, stanbul. 210 KUMANDA TEKN II (4 4 6) ift devirli asenkron motor kumandalar, rotoru sargl asenkron motora yol vermek asenkron motorlarn balatal dinamik ve regeneratif frenlenmesi, frenleme gerilimi ve gcnn tayini iin gerekli hesaplamalar, doru akm motorlarn frenlenmesi ani durdurulmas ve yol verilmesine ait hesaplamalar bir fazl asenkron motorlar ve eitli kontrol yntemleri, asansrler, brlrler, hidroforlar ve fotoselli kaplarn incelenmesi. Yukarda anlatlan yol verme ve frenleme sistemleri ile ilgili uygulamalar. zel silidirler, pnmatik motorlar, yn, ak, basn kontrol valfleri. zel valfler, duyargalar, standart semboller, yol-adm, zaman-adm diyagramlar, kombine pnmatik sistemler, bir noktadan deitirme kumanda deneyi, hava ile kumanda edilen kap devresi deneyi, sre ayarl osilasyon deneyi, iki ift etkili silindirle bant deitirme deneyi., Ders Kitab : Kumanda Devreleri I-II, TrkmenY. Ve Dierleri.1993 zmir. Yardmc Ders Kaynaklar : Atilla Bir, Pnmatik Kumandalar, Vogel Yaynlar.1997, stanbul. 302 ELEKTRK MAKNALARI II (3 2 4) Asenkron makinelerin yaps, rotor yapsna gre trleri, asenkron makinelerin toplu parametrelerle gsterili, bir, iki ve fazl asenkron motorlar, indklenen gerilim, bota, ykte ve ksa devrede alma durumlar, kayma, rotor devresindeki EMK ve akm asenkron makinelerin edeer devreleri, asenkron makinelerin alma ekilleri ve fazr diyagramlar, Asenkron generetr, asenkron makinenin enerji ak diyagramlar, mil gc ve dndrme momenti ile rotor devresi direnci arasndaki bant. Ders Kitab : A. E. Fitzgerald, Charles K., and Stephen D. U., Electric Machinery, Metric Editions, 1992. Bodurolu, T. Elektrik Makineleri Dersleri. T, stanbul. Yardmc Ders Kitaplar : Syed A. Nasar, Theory and Problems of Electrical Machines and Electromechanics, Schaum's outline Series, 1981. M. Fogiel, The Electrical Machines Problem Solver, Researh and Education Association (REA), 1983. Nurdan Gzelbeyolu, Elektrik Makineleri I, II, T 1998. etin, . Transformatr. Arpaz Mat. stanbul 1981. 401 ELEKTRK MAKNALARI III (3 2 4) Senkron makinelerin snflandrlmas, alternatrlerin yaps, endvi ve kutuplar, Adm-Datm-ekil katsaylar ve bunlarn harmoniklere etkileri, Alternatrlerde indklenen gerilimin bulunmas, Endvi etkin direnci-kaak ve reaktans ve reaksiyonu, senkron makinelerin edeer devreleri, alternatrlerde reglasyonun senkron empedans ve potier geni metoduna gre bulunmas, alternatrlerin paralel balanmas, Aktif ve reaktif yk aktarlmas, Senkron motorlarn alma prensipleri ve yol verme metotlar, senkron motorun Omik-Endktif ve kapasitif almas (V erileri), senkron motorda gmoment ve moment as, senkron makinelerin salnmlar, bir fazl senkron motorlar. Ders Kitab : A. E. Fitzgerald, Charles K., and Stephen D. U., Electric Machinery, Metric Editions, 1992. Bodurolu, T. Elektrik Makineleri Dersleri. T, stanbul. Yardmc Ders Kitaplar: Syed A. Nasar, Theory and Problems of Electrical Machines and Electromechanics, Schaum's outline Series, 1981. M. Fogiel, The Electrical Machines Problem Solver, Researh and Education Association (REA), 1983. Nurdan Gzelbeyolu, Elektrik Makineleri I, II, T 1998. etin, . Transformatr. Arpaz Mat. stanbul 1981. Peint, M.A. Senkron Makineleri, YTO. Mat. Ankara. Sarolu, M.K. Elektrik Makinelerinin Temelleri, T, stanbul.

404 ENERJ LETM II (3 0 3) Arzalara urayan enerji sistemlerinin incelenmesi, ok hzl geici rejimler, orta hzl geici rejimler, yava geici rejimler, ksa devreler, generatrlerde Park dnmleri, simetrili bileenler metodu, simetrisiz ykl bir senkron makinenin iletme denklemlerinden simetrili bileenlere dnm, generatrde bir faz toprak ksa devresi, senkron makinelerin empedans deerleri, trafolarn empedans deerleri, asimetrik ksa devreler, ksa devre durumlarnn karlatrlmas, rnek problemler. Ders Kitab : Gnen,T. Electric Power Transmission System Engineering Analysis and Design, Singapore:1988 Aygen, V. Enerji letim Hatlar. stanbul. T. Matbaas. Yardmc Ders Kitaplar : Ay,S.,.Gney. zml Enerji letim Hatlar Problemleri.stanbul:1994. Arifolu, U. Enerji letim Sistemleri Ders Notlar.1995 Syed A. Nasar, Electric Power Sytems, 1990 USA. 409 ELEKTRK TAHRK SSTEMLER (2 0 2) Tahrik hareketinin incelenmesi, yava hz deiimlerinde tahrik hareketi, yk momenti ve trleri, motor gcnn bulunmas, gcn elektrik motorundan iletimi, motor trleri, motor z erileri ve eyrek iletme blgeleri, DA motorlarna yol verme, yol verme reostalar, doru akm makinelerinin devir says ayar, gerilime etki ederek devir says ayar, generatrleri kullanarak devir says ayar, dorultucular kullanarak devir says ayar, uyartma etki ederek devir says ayar, fazl senkron motorlara yol vermek, fazl asenkron motorlarn devir says ayar. Ders Kitab : Schuisky,W., and etin,. Elektrik Motorlar. Fatih Yay.Mat.stanbul:1987. Yardmc Ders Kitaplar : T. J. E. Miller, Brushles Permanent- Magnet and Reluctance Motor Drives, Oxford Science Publications, 1993. Halc, K., Elektriin Sanayiye Uygulanmas.DMMA.stanbul:1982. Bodurolu, T., Elektrik Makine Dersleri.T.stanbul:1981