Chng 6 HC THUYT KINH T V CH NGHA T BN C QUYN V CH NGHA T BN C QUYN NH NC

Ngi bin san: TS Nguyn Vn Ngc

Ni dung chng 6 :
I/ Ch ngha t bn c quyn II/ Ch ngha t bn c quyn nh nc III/ Nhng nt mi trong ch ngha t bn hin i. IV/ Vai tr, hn ch v xu hng vn ng ca ch ngha t bn.

I/ CH NGHA T BN C QUYN. 1/ Nguyn nhn chuyn bin ca ch ngha t bn t do cnh tranh sang c quyn. Cnh tranh t do sinh ra tch t v tp trung sn xut, tch t v tp trung sn xut pht trin n mt mc no s dn n c quyn. Ai chin thng ?

CNTB Q xut hin vo cui th k XIX u th k XX do nhng nguyn nhn sau: + S pht trin mnh m ca khoa hc k thut y nhanh qu trnh tch t v tp trung t bn.

+ S tc ng ca cc quy lut kinh t lm bin i c cu kinh t theo hng tp trung sn xut quy m ln. + Khng hong kinh t cui th k XIX v s ra i, pht trin h thng tn dng t bn ch ngha thc y nhanh chng qu trnh tch t v tp trung t bn.

2/ Nhng c im kinh t c bn ca ch ngha t bn c quyn nh nc. a/ Tp trung sn xut v cc t chc c quyn. T chc c quyn l t chc lin minh gia cc nh t bn ln tp trung vo trong tay phn ln vic sn xut v tiu th mt s loi hng ha no nhm mc ch thu li nhun c quyn cao.
Hnh thc t chc c quyn

Xanhica Trt Ccten

Cngglmrt.

Cngxocxiom

b/ T bn ti chnh v bn u s ti chnh. Qu trnh tch t v tp trung t bn dn n vic ra i cc cc t chc c quyn ngn hng.

UBS l Ngn hng hng u ca Thu S. Tp on ti chnh ln nht Chu u.

Cc t chc ny c vai tr: + T ch ch l trung gian trong vic thanh tan v tn dng, nay nm c hu ht t bn tin t ca x hi, c quyn lc chi phi mi hat ng ca nn kinh t.

Ngn hng quc gia Thu S.

Th hin : - C i din ca mnh vo cc c quan qun l ca c quyn cng nghip gim st vic s dng tin vay hoc u t trc tip vo cng nghip.

Ngc li, cng c s thm nhp ca cc c quyn cng nghip vo ngn hng. Qu trnh ny thc y ln nhau v hnh thnh t bn ti chnh.

T bn ti chnh pht trin dn n hnh thnh mt nhm nh c quyn chi phi tan b i sng kinh t, chnh tr ca x hi t bn thng qua Ch tham d. Gi l u s ti chnh.

CC NG TRM TI CHNH

c/ Xut khu t bn. Xut khu t bn l u t bn ra nc ngai nhm mc ch chim at gi tr thng d v cc ngun li nhun khc cc nc nhp khu t bn. C hai hnh thc: - u t trc tip - u t gin tip (cho vay) Cc ch s hu t bn: - Nh nc - T nhn

d/ S phn chia th gii v kinh t gia cc t chc c quyn. Qu trnh tch t v tp trung t bn pht trin, vic xut khu t bn tng ln c v quy m v phm vi tt yu dn n s phn chia th gii v mt kinh t gia cc tp an t bn c quyn v hnh thnh cc t chc c quyn quc t.

S cnh tranh gia cc t chc c quyn quc t dn n vic hnh thnh cc lin minh c quyn quc t.

/ S phn chia th gii v lnh th gia cc cng quc quc. Nhm: Bo m ngun nguyn liu v th trng thng xuyn. - Bo m s an tan v cnh tranh. - Thc hin cc mc ch v chnh tr, qun s

S phn chia th gii v s pht trin khng ng u ca ch ngha t bn dn n cc cuc chin tranh th gii.

3/ S hat ng ca quy lut gi tr v gi tr thng d trong giai an CNTB c quyn. a/ Quan h gia c quyn v cnh tranh trong giai an ch ngha t bn c quyn. Cnh tranh sinh ra c quyn v c quyn lm cho cnh tranh trnn quyt lit hn.

AI THNG AI ?

Biu hin: Mt l: Cnh tranh gia cc t chc c quyn v cc x nghip ngai c quyn. Hai l: Cnh tranh gia cc t chc c quyn vi nhau. Ba l: Cnh tranh trong ni b cc t chc c quyn.

AI CNG PHI VN LN !

b/ Biu hin hat ng ca quy lut gi tr v gi tr thng d trong giai an CNTB c quyn. + Cc t chc c quyn p t gi c c quyn khi mua v bn, nhng trn phm vi tan x hi th tng gi tr vn bng tng gi c. Do , quy lut gi tr biu hin thnh quy lut gi c c quyn.

+ Cc t chc c quyn thao tng nn kinh t bng gi c c quyn v thu li nhun c quyn cao. Do , quy lut gi tr thng d chuyn thnh quy lut li nhun c quyn cao.

II/ CH NGHA T BN C QUYN NH NC. 1/ Nguyn nhn hnh thnh v bn cht ca ch ngha t bn c quyn nh nc. a. Nguyn nhn hnh thnh: - Mt l: Qu trnh tch t v tp trung t bn hnh thnh nhng c cu kinh t ln, i hi c s iu hnh t mt trung tm. l nh nc.

- Hai l: S pht trin ca phn cng lao ng x hi lm xut hin mt s ngnh ch c nh nc mi lm c.

Ba l: Nhng mu thun giai cp i hi phi c nh nc tham d gii quyt cc vn x hi.

Bn l: Cn c s phi hp gia nh nc v cc quc gia t sn gii quyt cc vn chnh tr v kinh t th gii.

b/ Bn cht ca ch ngha t bn c quyn nh nc. Ch ngha t bn c quyn nh nc l s kt hp sc mnh ca cc t chc c quyn t nhn vi sc mnh ca nh nc t sn thnh mt thit ch v th ch thng nht, trong nh nc t sn b ph thuc vo cc t chc c quyn v can thip vo cc qu trnh kinh t nhm bo v li ch ca cc t chc c quyn.

LIN MINH CHU U

Ch ngha t bn nh nc c s gn b ca ba qu trnh:

Tng sc mnh ca cc t chc c quyn. Tng vai tr can thip ca nh nc vo lnh vc kinh t.

Kt hp sc mnh kinh t ca c quyn t nhn vi sc mnh chnh tr ca nh nc thnh mt khi thng nht.

Ch ngha t bn c quyn nh nc l mt quan h kinh t, chnh tr, x hi.

2/ Nhng biu hin ch yu ca ch ngha t bn c quyn nh nc. a/ S kt hp v nhn s gia t chc c quyn v nh nc. Biu hin vic hnh thnh cc Hi ch x nghip, hat ng nh c quan tham mu cho nh nc.

b/ S hnh thnh v pht trin s hu c quyn nh nc. Thc cht y l s hu tp th ca cc nh t bn c quyn c hnh thnh di nhiu hnh thc nhm thc hin cc chc nng quan trng nh:

Mt l, M rng sn xut TBCN, bo m a bn rng ln cho s pht trin ca CNTB.

Hai l, gii phng t bn ca t chc c quyn t nhng ngnh t li a vo cc ngnh kinh doanh c hiu qu hn.

Ba l, lm ch da v kinh t cho nh nc nh nc iu tit mt s qu trnh kinh t phc v li ch ca tng lp t bn c quyn.

Nh vy, s hu nh nc vn duy tr quan h sn xut TBCN, v li ch c cc nh t bn c quyn.

c/ S iu tit kinh t ca nh nc t sn. Thng qua: - B my qun l gn vi h thng chnh sch v cc cng c nh thu, tn dng

III/ NHNG NT MI TRONG S PHT TRIN CA CH NGHA T BN HiN I. 1/ S pht trin nhy vt v lc lng sn xut. Th hin: - Cch mng cng ngh thng tin v cng ngh cao pht trin mnh m.

- Gio dc c - Kinh t tng tng cng v t cht trng nhanh, nng sut ca ngi lao ng lao ng c nng cao c nng cao r rt. hn.

2/ Nn kinh t ang c xu hng chuyn t kinh t cng nghip sang kinh t tri thc. Vi: - Vai tr ca tri thc v k thut cao hn cc yu t nh ngun ti nguyn t nhin. - Lao ng tr c l ngi vn hnh ch yu nn kinh t.

- i tng sn xut v tiu th ca nn kinh t tri thc l kt tinh tri thc. - Sng to k thut v sng to c ch ng vai tr then cht trong pht trin kinh t tri thc.

Ln ln ta lm ngh g nh ?

4/ Th ch qun l kinh doanh trong ni b doanh nghip c nhng bin i ln. - Doanh nghip ci cch c ch qun l, thit lp c cu t chc hng ngang v mng li. - Dng cng ngh cao ci cch c ch qun l sn xut.

- Thc hin ci cch qun l lao ng, ly con ngi c tri thc lm gc. - Thay i hnh thc t chc doanh nghip, xut hin xu th hai lai hnh ln ha v nh ha cng h tr nhau tn ti.

5/ iu tit v m nh nc ngy cng c tng cng. - Nh nc kp thi iu chnh chin lc tng th kinh t, nhm nng cao sc cnh tranh tng th ca quc gia.

- S la chn chnh sch thc dng. - Vn dng linh hat chnh sch ti chnh v chnh sch tin t, kp thi iu chnh mu thun cung cu trong x hi v mu thun gia cc tng lp x hi khc nhau.

6/ Cc cng ty xuyn quc gia c vai tr ngy cng quan trng trong h thng kinh t t bn ch ngha, l lc lng ch yu thc y tan cu ha kinh t. Th hin : - Thc y nhanh qu trnh tan cu ha kinh t. - Thc y LLSX pht trin nhanh v iu chnh QHSX TBCN trn quy m quc t.

- Chim at th trng tan cu, xut khu vn v hng ha trn quy m ln, thu v nhiu ngai t, pht trin thc lc trong nc, tng cng kim sat ca t bn c quyn trn phm vi tan cu.

- To c hi v c thch thc cho cc nc ang pht trin. - nh hng ln n lnh vc ti chnh v tin t, tr thnh nh kinh doanh ngai t ln nht v l lc lng ch yu thc y lu thng vn trn tan th gii.

7/ iu tit v phi hp quc t c tng cng. Vic gii quyt mu thun gia cc nc phng Ty thng c gii quyt bng thng lng, tha hip ch khng i khng gay gt nh trc. Vic iu tit v phi hp quc t to khng gian pht trin rng ln hn cho ch ngha t bn.

IV/ VAI TR, HN CH V XU HNG VN NG CA CH NGHA T BN. 1/ Vai tr ca CNTB i vi s pht trin ca nn sn xut x hi.
Pht trin lc lng sn xut.

Gii phng lai ngi khi m trng trung c ca x hi ----m phong kin; pht trin nn kinh t hng ha TBCN; chuyn nn sn xut nh thnh sn xut ln hin i.

Thc hin x hi ha sn xut.

Xy dng tc phong cng nghip.

- Thit lp nn dn ch t sn

2/ Hn ch ca ch ngha t bn. - Lch s hnh thnh ca CNTB l lch s y mu v bn nh. - C s cho s tn ti v pht trin ca CNTB l quan h bc lt ca cc nh t bn i vi cng nhn lm thu.

- To ra cc cuc chin tranh th gii li nhiu hu qu khng khip. - To ra h ngn cch gia cc nc giu v ngho trn th gii. -

3/ Xu hng vn ng ca ch ngha t

bn.
ng lc thc y s vn ng ca CNTB l mu thun gia tnh x hi ha ca lc lng sn xut v tnh t nhn TBCN v t liu sn xut. Mu thun ny tt yu dn ch ngha t bn n mt phng thc sn xut mi.

Tuy nhin, l qu trnh lu di v CNTB s phi iu chnh lin tc x l cc vn pht sinh. Nhng cui cng thng qua cuc CMXH do giai cp cng nhn lnh o phng thc sn xut cng sn ch ngha s ra i thay th CNTB.

HT CHNG 6 HN GP LI CHNG 7