Islamda Ictimai Nizam

Takiyyuddn en-Nebhn
SLMDA CTM NZM
slmda ctimai Nizam
slmda ctimai Nizam
Takiyyuddn en-Nebhn
SLMDA CTM NZM

Hizb-ut Tahrir Neriytndandr
slmda ctimai Nizam
slmda ctimai Nizam
) (1 ) (2 ) (3 ) (4 ) (5 )(6
) (1-6 :
slmda ctimai Nizam
Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eini yaratan ve ikisinden birok erkekler ve kadnlar retip yayan Rabbinizden korkun. Adn kullanarak birbirinizden dilekte bulunduunuz Allah'tan ve Erhmdan da saknn. phesiz Allah sizin zerinizde gzetleyicidir. Yetimlere mallarn verin, pis olan temiz olanla deimeyin, onlarn mallarn kendi mallarnza katarak yemeyin; nk bu, byk bir gnahtr. Eer yetimlerde adaletsizlikten korkarsanz sizin iin temiz olan kadnlardan ikier, er, drder nikhlann. Adaletli davranamamaktan korkarsanz bir tane yahut da sahip olduunuz ile yetinin. Bu, zulm etmemenize daha yakndr. Kadnlara mehirlerini gnl rzas ile verin; eer gnl holuu ile o mehrin bir ksmn size balarlarsa onu da afiyetle yiyin. Allah'n sizin iin dayanak kld mallarnz sefihlere vermeyin; o mallarda onlar rzklandrn, onlar giydirin ve onlara gzel bir sz syleyin. Nikah ana gelinceye kadar yetimleri imtihan edin, eer onlarda bir rt bulursanz hemen mallarn kendilerine verin. Byyecekler diye o mallar israf ile ve tez elden yemeyin. Zengin olan iffetli olsun, fakir olan da marufla yesin. Mallarn kendilerine verdiiniz zaman onlara ahit tutun. Hesap sorucu olarak da Allah yeter. (Nisa: 1-6)
slmda ctimai Nizam
NDEKLER
Giri Ayeti..6 ctimai Nizama Giri .......................................................... 9 Kadn ve Erkek ................................................................ 21 Erkek le Kadn Arasndaki Balara Bakn Etkisi ........ 28 Kadn le Erkek Arasndaki Balarn Dzenlenmesi....... 36 zel Hayat ....................................................................... 46 slm Hayatta Erkeklerin Kadnlardan Ayrlma Farziyeti ....................................................................... 53 Kadna Bakmak................................................................ 57 Mslman Kadna Yzn rtmesi Vacip Deildir ....... 89 er Teklifler Karsnda Kadn ve Erkek..................... 121 Kadnn Amelleri ........................................................... 136 slm Cemat ................................................................ 156 Evlilik............................................................................. 174 Kadnlardan Haram Klnm Olanlar............................ 201 Taaddd Zevct (ok Evlilik) ..................................... 209 Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin Evlilii................ 222 Evlilik Hayat ................................................................. 239 Azil................................................................................. 250
slmda ctimai Nizam
Talk .............................................................................. 262 Nesep.............................................................................. 277 Lin (Lnetleme) .......................................................... 281 Babann Velyeti............................................................ 287 ocuun Kefleti ........................................................... 288 Sla- Rahim .................................................................. 297
slmda ctimai Nizam

CTMA NZAM HAKKINDA CT M NZMA GR
nsanlardan birou haddi ap hayat nizamlarnn tamamna "ctima Nizm" diyorlar. Oysa bu, hatal bir isimlendirmedir. nk hayat nizamlarna "Toplum Nizmlar" demek daha evladr. Zira hakikatinde bunlar toplum nizmlardr. nk bu nizmlar, birlikte veya ayr olmalarna baklmakszn belli bir toplumda yaayan insanlar arasnda mevcut olan ilikileri dzenler. Bunlarda birliktelik gz nnde bulundurulmaz. Ancak sadece alakalar gz nnde bulundurulur. Bundan dolay onlar alakalarn eitliliine ve farkllna gre, eitli ve farkl olurlar. Bu nizmlar; iktisd, ynetimi, siyseti, eitimi, ukbt, mumelt, beyyineleri ve bakalarn kapsar. Bunlara "ctima Nizm" demenin hibir asl yoktur ve onlar zerine intibakta etmez. Buna ilave olarak, "ictima" kelimesi nizmn sfatdr. yleyse bu nizm, ictimdan neet eden sorunlar dzenlenmek iin veya ictimdan doan ilikiler iin konulmu olmaldr. Erkein erkekle, kadnn da kadnla birliktelikleri bir nizma muhta deildir. nk bundan sorunlar ve bir nizma ihtiya duyan ilikiler neet etmez. Ancak, birlikte olmasalar da, tek bir beldede yaamalar bakmndan aralarndaki maslahatlarn dzenlenmesi bir nizama muhtatr. Erkein kadnla, kadnn da erkekle birlikteliklerine gelince; bundan bir nizamla dzenlemeye muhta sorunlar ve bir
10 slmda ctimai Nizam
nizamla tanzime muhta alakalar neet eder. Dolaysyla bu birliktelie "ctima Nizm" demek daha evladr. nk hakikatinde o, erkekle kadn arasndaki birliktelii ve bu birliktelikten neet eden alakalar tanzim eder. Bundan dolay ictima nizm, kadnla erkein, erkekle kadnn birlikteliklerinin tanzimini beyan eden ve kadnn erkekle, erkein de kadnla birlikteliklerinden doan alakay dzenleyen nizmla snrldr. Yoksa toplumdaki maslahatlarndan doan alakay deil. Keza bu alakadan doan her eyi de beyan eder. Kadnn erkekle, erkein de kadnla ticareti, ictima nizamdan deil, toplum nizmlarndandr. nk bu ticaret, iktisad nizma girer. Erkek ile kadn arasndaki halveti menetmek veya kadn ne zaman kendisini boama hakkna sahip veya kk ocuun bakm hakk ne zaman kadna aittir hususuna gelince; btn bunlar ictim nizmdandr. Buna gre ictim nizmn tarifi yle olur: kadnn erkekle, erkein kadnla birlikteliini, bu birlikteliklerinden aralarnda neet eden alkay ve bu alkadan doan her eyi dzenleyen nizmdr. nsanlarn zellikle de Mslmanlarn slmdaki ictim nizm anlaylar byk bir karkla dt. Bu anlayta, fikir ve hkmlerinden uzaklamalaryla slmn hakikatinden de uzaklatlar. Btn tefritiyle tefritiler arasnda, erkekle diledii gibi halvette kalmay, arzulad elbiseyle avretini aarak dar kmay kadnn hakkndan grenler oldu. Btn ifratyla da mfritiler arasnda, ticaret veya ziraatla uramak, mutlak olarak erkeklerle birlikte olmak kadnn hakkndan grmezler.
slmda ctimai Nizam
11
Yz ve elleri de dhil olmak zere kadnn btn bedenini avret grrler. Bu ifrat ve tefritten dolay ahlakta knt, dncede donukluk oldu, ictima ynn ykl, slm ailenin paralan, aile fertleri zerine fleme ve thleme ruhunun galip gelii, fertleri arasnda atma ve ekimelerin okluu neet etti. Aile dankln toplamak, mutluluunu garanti altna almak ihtiyacna dair ur, Mslmanlarn hepsinin nefislerini doldurur hale geldi. Bu tehlikeli sorunun tedavisi hakknda aratrma yapmak, biroklarnn zihnini megul etmeye balad. Bu tedaviyi koymak iin de farkl trlerde muhtelif giriimler ortaya kt. ctim tedaviyi izah eden telifler yazld. er' mahkemelerin kanunlarna ve seim sistemlerine tadilatlar sokuldu. Biroklar kendi grlerini eler, kz kardeler ve kzlar gibi aile fertleri zerine uygulamaya alt. Kadn erkek karm bakmndan, okul sistemlerine tadilatlar sokuldu. te bu giriimler, bu ve benzeri grntlerle kendini gsterdi. Fakat onlar ve bunlarn hi biri tedaviye vakf olamad, nizama ulaamad ve slahn hissettikleri eye herhangi bir yol bulamad. nk Mslmanlarn kahir ekseriyetine, iki cinsin: kadn ve erkek alkas meselesi kapal kald. Bu iki cinsin, yardmlaacaklar metodu bilemez oldular. Ki mmetin slah bu yardmlamadan olsun. slmn fikirlerine ve kadn-erkek birlikteliiyle ilgili hkmlerine tam bir cahil kaldlar. Tam cehaletleri, tedavinin metodu etrafndaki konularda onlar tartr ve cedelleir hale getirdi. Konunun hakikatini ett etmekten uzaklatlar. Hatta giriimleri yznden sknt ve keder daha da artt.
Toplumda, kendine zg zellikleriyle sekin bir mmet olma vasfyla slm mmetin varlna kar korkulan bir uurum meydana geldi. slm evin, slm tabiatn, slm ailenin, slamn fikirlerinin aydnln kaybetmekten, hkmlerini ve grlerini takdirden uzaklamaktan korkuldu. Bu fikri kargaann ve anlayta dorudan sapmann sebebine gelince; Bat hadratnn bize saldrd acmasz saldrya dner. Dncemize ve zevkimize tamamen egemen oldu. Bununla hayat hakkndaki mefhumlarmz, eyaya ilikin mikyaslarmz, slma kar gayretimiz ve mukaddesatmz yceltmemiz gibi nefislerimizde kklemi kanaatlerimiz deitirildi. Bat hadratnn bize kar zaferi, hayatn her alanna amil oldu. te bu ictima ynde bunlardan biridir. yle ki Bat hadrat, slm beldelerinde zuhur ettiinde, meden ekilleri, maddi ykselii kendini gsterdiinde biroklarnn gzlerini kamatrd. Hemen bu medeni ekilleri taklit etmeye, bu hadrat almaya altlar. nk ilerlemeye dellet eden o medeni ekilleri, ona davet eden bu hadrat sahipleri retmiti. Bunun iin bat hadratn taklit etmeye koyuldular; bat hadrat ile meden ekiller arasndaki fark ayrt edemediler. Hadrat, hayat hakkndaki mefhumlarn toplam demektir. O, yaamda belli bir metottur. Medeniyet ise, hayat mefhumlarna ve yaam metoduna baklmakszn hayatta vesile ve edevat olarak kullanlan hissedilen madd ekiller olduunu idrak edemediler. Buna
slmda ctimai Nizam
13
ilaveten onlar bat hadratnn zerine kaim olduu esasn, slm hadratn esasna zt, hayatn tasvirinde, insann gerekletirmek iin alt saadet mefhumunda, onun slm hadrattan farkl olduunu anlayamadlar. slm mmetin Bat hadratn almasnn imknsz olduunu, slm mmetten herhangi bir beldedeki herhangi bir cemat iin, bu cemat slam mmetten bir cz veya zerinde slam cemaat sfat baki olduu halde, bu hadrat almann mmkn olmadn beyan edemediler. slm hadrat ile bat hadrat arasndaki cevheri ihtilaf kavrayamamak nakil ve taklide neden oldu. Mslmanlardan birou, anlamakszn Bat hadratn nakletmeye giritiler. Kelimeler ve harflerin resmiyle yetinilen bir kitab kopyalayan kimselerin durumu gibi. Bazlar, bu mefhum ve mikyaslarn neticeleri ve sebeplerini dnmeksizin, bat hadratn, mefhumlarn ve mikyaslarn almakla taklit etmeye altlar. Bunlar ve unlar, bat toplumunda, aralarnda hibir fark olmakszn ve buna terettp eden neticelere aldr etmeksizin, kadnn erkekle birlikte durduunu grdler. Yine medeni ekillerin batl kadn zerinde ve onun da medeni ekillerle zuhur ettiini grdler. Hemen bunu taklit ettiler veya taklit etmeye altlar. Bu ekillerin, Bat hadaratyla, onun hayat ve hayat tasviri hakkndaki mefhumlaryla rttn, slm hadaratyla, onun hayat ve hayat tasviri hakkndaki mefhumlaryla rtmediini idrak edemediler. Ayrca kadn zerinde zuhur eden ve kadnnda kendisiyle zuhur ettii bu ekiller zerine terettp eden hususlar hi hesaba katmadlar. Evet, onlar
bunu grdler, btn neticelerine bakmakszn toplumda ve ictimada Mslman kadnn erkein yannda durmas gerektiine inandlar. Yine onun, sorun ve mkller dourmasna baklmakszn Mslman kadn zerinde batl medeni ekillerin ve Mslman kadnn da batl medeni ekillerle zuhur etmesi gerekliliini benimsediler. Bunun iin Mslman kadnn ahsi hrriyetini garanti altna almaya ve dilediini yapma konusunda kendisine hakkn verilmesi arsnda bulundular. Buna bal olarak ihtiyasz ihtilata1, teberruca, ziynetin aa vurulmasna ve kadnn ynetimi slenmesine davet ettiler. Bunu ilerlemek olarak grdler. lerlemekte kalknmann delilidir. Bu takliti nakilcilerin ahsi hrriyet konusunda ipin ucunu btnyle salvermeleri barda taran son damla oldu. Hatta kadn, bu grmeyi gerektiren gereksinimler ve toplumda bu ihtilta herhangi bir ihtiya olmakszn ahsi hrriyetten faydalanmak ve sadece srf grmek iin dorudan erkekle grr, dediler. Srf grmek ve sadece ahsi hrriyetten faydalanmak iin iki cins arasndaki bu grmenin, bu grlere ynelmekle kendilerini tehlikeye atan bu takliti nakilci grupta kt etkisi oldu. Hatta kadn ve erkek arasndaki iliki srf "erkeklik- kadnlk" ilikilerine hasredildi. Kt etki bu gruptan toplumdaki dier gruplara da siryet etti. Bu grme, hayat sahasnda kadn ile erkek arasnda herhangi bir yardmlama meydana getirmedi. Bilakis
1 kadn ve erkein kark birliktelii
slmda ctimai Nizam
15
bundan ahlaki knt, kadnlarn teberrucu, kocalar veya mahremleri haricine ziynetlerinin aa vurulmas neet etti. Yine bundan Mslmanlar nezdinde dncede inhiraf, zevkte ifsat, gvende sarsnt ve mikyaslarda bir ykm hsl oldu. Batdaki ictim yn sevilen model edinildi. Bu bat toplumu bir mikys ittihaz edinildi. O bat toplumunu kadnlk-erkeklik ilikileri ilgilendirmez, o ilikilerde namus veya iftira veya uyulmas farz olan davrana muhalefet veya ahlaka dokunu veya tehlike gzetilmez olduu gz nne alnmad. Bu bakta, slm toplumun bat toplumuna cevheri bir ekilde muhalefet ettii, onunla tam bir ztlk ierisinde olduu mlahaza edilmedi. nk slm toplum, kadnlkerkeklik ilikilerini byk gnahlardan itibar ediyor. Onlara karlk iddetli ceza var. O iddetli ceza, celd ve recmdir. Onlar ileyenleri, kovulmu, dk, kendisine kinle ve tahkirle baklan sayar. slmi toplumda rz, korunmas gereken bedihattan grlr. O, mnakaa ve cedel kabul etmez hususlardandr. Onun mdafaas yolunda mal ve can, herhangi bir zr ve mazeret kabul edilmeksizin, rzayla ve atlganlkla feda edilmesi gerekir. Evet, bu nakilci ve taklitiler, iki toplum arasndaki fark ve iki durum arasndaki korkun uurumu gzetmediler. Nitekim slm hayatn zerlerine zorunlu kld ve er hkmlerin kendilerinden istedii hususlar da mlahaza etmediler. Nakil ve taklitiliin arkasna takldlar. Nihayet kadnn kalknma propagandas, mubahlk ve yerilmi ahlakla vasflanmaya ilgisizlik elbisesini giydirdi. te o nakilci ve taklitiler, kadn
kalkndrmak ismi altnda ve mmeti kalkndrmak iin alma gerekesiyle Mslmanlardaki ictim yn ykmada byle yrdler. Fakat bunlar balangta aznlktaydlar. mmette davetlerinin balangcnda onlarn davetlerine rza gstermedi. Ama slmi beldelerde kapitalist nizam tatbik edildikten, slmi beldeler, smrgeci kfirler sonra ajanlar ve bunlarn yolu ve hidayetleri zerine seyredenler tarafndan ynetildikten sonra bu aznlk, etkili oldu. ehir halknn ekserisini ve baz ky sakinlerini kendi seyrettikleri yolda seyretmeye, bat hadaratn nakil ve taklide ynlendirdiler. Hatta slmi sim, slmi ehirlerin birok bucandan silindi. stanbul ile Kahire, Tunus ile am, Karai ile Badat, Kuds ile Beyrut arasnda hi bir fark yoktur. Hepsi de Bat hadratn taklit ve nakil yolunda seyretmektedir. Mslmanlardan bir cematn bu fikirlerle mcadele etmek iin ayaa kalkmas doaldr. slm beldeleri halkndan genel ve zel ounluun bu grlerle savamak iin hibe edilmesi kanlmazd. Bu amala bir cemaat daha dorusu cemaatler, ama slmi nizmlar anlamakszn ve er hkmleri aklamakszn, Mslman kadn muhafaza etmek, toplumdaki fazileti korumak vacibiyetine davet etmeye kalktlar. Akln grd maslahatn aratrma iin esas, grler ve eya iin mikyas olmasn kabul ettiler. slmi akidenin esas, er hkmlerin de mikyas olduunu idrak etmeksizin gelenekleri, adetleri muhafaza etmeye ardlar. Ahlaka sarlmaya davet ettiler. Kadnn hicbna ilikin kr taassup yle bir noktaya ulat ki, kadna bask yapmaya,
slmda ctimai Nizam
17
evinden dar kmasna veya ihtiyalarn gidermeye ve dorudan ilerini bizzat kendisinin yrtmesine msaade etmemeye kail oldular. Son dnem fakihleri, kadnn be avreti olduunu sylediler: Namazdaki avret, Mahrem erkekler yanndaki avret, Yabanc erkekler yanndaki avret, Mslman kadnlar yanndaki avret, Kfir kadnlar yanndaki avret. Buna bal olarak da kadnn bir kimseyi veya bir kimsenin onu, grmesine engel olan mutlak hicba davet ettiler. Kadnn, hayatta ilerini yrtmesine mani olmaya davet ettiler. Bu balamda kadnn seme hakkn uygulamasna mani olmak, siyasette, ynetimde, iktisatta, ictimde kadna ait bir grn olmasndan mahrum etmek gerektiini sylediler. Kadn ile hayat arasna engel koydular. Hatta Allah Tel'in baz ayetlerinin, kadnlara deil de, erkeklere hitap ederek geldiini kabul ettiler. Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin biatte kadnlarla musafaha hakkndaki hadisini, kadnn avreti ve hayatta kadnlarla muamelesi hakkndaki hadislerini, er hkmn gerektirdiine gre deil de, kadn iin istedikleriyle uygun decek ekilde tevil ettiler. te onlardan meydana gelen btn bunlar, insanlar er hkmlerden uzaklatrc ve Mslmanlardan ictima yn kreltici olmutur. Bundan dolay bunlarn grleri, saldran fikirler karsnda durma gcne, silip spren akm engellemeye muktedir olamad. Mslmanlar arasndaki ictima ynn ykseltilmesinde de en ufak bir tesiri olmad. lim ve vakfiyet bakmndan ilk mtehid ve mezhep sahiplerinden az olmayan limlerin mmet ierisinde varlna ramen; herhangi bir mmete ait
herhangi bir servetin Mslmanlarn ellerindeki fikri ve teri servetin varlna yaklaamamasna ramen; Mslmanlarn ellerindeki deerli kitap ve teliflerin genel ve zel ktphanelerinde bolca mevcudiyetine ramen; bunlar, mukallit ve nakilcileri sapklklarndan alkoymakta, kadnn zerinde olmasn istedikleri eye muhalif olduka, bir mtehidin sahih olarak istinbat ettii slm gre camitlerin ikna edilmelerinde bir etkisi olmad. Bunun sebebi ise mukallitlerden, camitlerden, limlerden, rencilerden olan bunlar ve unlardan dnen adam sfat uzaklat. Onun iin vakay veya Allah'n hkmn anlayamadlar. Yahut kmil intibak meydana getiren dakik bir tatbikle vaka zerine tatbik edilmeleriyle, er hkmleri fikri telakki ile telakki edemediler. Bundan dolay, slm beldelerdeki toplum, iki fikir arasnda: donukluk ve taklit arasnda bocalayp durdu. ctim ynn karmakl devam etti. Hatta Mslman kadn, arr oldu. O, anlamakszn veya hakikatini kavramakszn ve Bat hadarat ile slm hadrat arasndaki elikiyi bilmeksizin bat hadaratn nakleden kark endieli bir kadn ile ne kendisine faydas olan nede gayretlerinden Mslmanlarn faydaland donuk bir kadn arasndadr. Btn bunlar, slmn fikr telakki ile telakki edilmedii ve slmdaki ictim nizm anlalmad iindir. Bunun iin, slmdaki ictim nizm kapsaml bir ekilde ett etmek ve bu ettte derinlemek gerekir. Ta ki sorunun, kadn-erkek birliktelii, bu birliktelikten neet eden alkann ve bu alkadan doan husus olduu idrak edilsin.
slmda ctimai Nizam
19
stenen ey, bu birlikteliin, bu birliktelikten neet eden alkann ve bu alakdan doan hususun tedavisidir. Bu tedaviyi, akl dikte etmez, ancak eriat dikte eder. Akl ise, onu anlar. O, belli bir yaam tarz yaayan Mslman kadn ve Mslman erkek iin bir tedavidir. Bu yaam tarz da Allahn vacip kld tarzdr. O ikisinin, sadece bu tarz zere yaamla kaytl kalmalar zorunludur. Nitekim batnn zerinde bulunduuna zt veya babalarn ve ecdadn zerinde bulunduu adet ve geleneklere muhalif olduuna baklmakszn, kitap ve snnette Allah bu tarz yaam emretmektedir.
KADIN VE ERKEK
Allahu Tel yle buyurdu: "Ey insanlar biz, sizi bir erkek ve bir diiden yarattk. Tanasnz diye sizi kabileler ve halklar kldk." 1 " Ey insan! Kerim olan Rabbinden seni saptran nedir?" 2 "Kahrolas insan ne kadar nankrdr. Onu, Allah neden yaratt? Onu bir meniden yaratt ve takdir etti."3 Allahu Tel, insana teklifler hitap etmi, insan hitap ve teklif konusu klmtr. nsan iin eriatlar indirmitir. Allah insan tekrar diriltecek, insan muhasebe edecek, insan cennet ve cehenneme koyacaktr. Kadn ve erkei deil, insan, teklifler mahalli klmtr. Allahu Tel insan, kadn ve erkek olarak hayvandan ayr muayyen bir ftrat ierisinde yaratt. Kadn, bir insandr, erkek de bir insandr. nsaniyette biri dierinden farkl deildir. Bu insaniyette birinin dierinden hi bir ayrm yoktur. nsanlk vasfyla hayat
1 2 3
Hucurat: 13 nfitar: 6 Abese: 17-19
slmda ctimai Nizam
21
sahasna dalmalar iin onlar hazrlad, onlarn kesinlikle tek bir toplumda yaamalarn salad. Nevin bekasn, onlarn birlikteliklerine ve her toplumdaki varlklarna bal kld. Dierine bakld gibi ancak birine bakmak caizdir. yle ki o, btn insan zelliklerinden ve hayat dinamiklerinden istifade eden bir insandr. Allahu Tel, her birinde yaratt hayatiyet enerji, dierinde yaratt hayatiyet enerjinin aynsdr. Her birinde, alk, susuzluk ve defi hacet gibi uzvi ihtiyalar var etti. Her birinde beka igds, nev igds ve tedeyyn igds yaratt. Bunlar, dierinde mevcut olan uzvi ihtiyalarn ve igdlerin aynsdr. Her birinde var ettii dnme kuvveti dierinde bulunan dnme kuvvetinin aynsdr. Erkekte bulunan akl, kadnda mevcut olan akln aynsdr. Zira, Allah onu, erkek veya kadn iin bir akl deil, insan iin bir akl yaratt. Ancak nevi igds, her ne kadar erkek onu bir erkek veya bir hayvanla veya baka bir eyle ve kadn da onu kadn veya hayvan veya baka bir eyle doyurmas mmknse de, fakat kendisinden dolay insanda yaratlan gayeye gtrmesi yalnzca tek bir halde mmkndr. O da erkein onu kadnla kadnn da onu erkekle doyurmasdr. Bundan dolay igdsel cins yn asndan erkein kadnla, kadnn da erkekle olan ba tabii bir badr. Bunda bir gariplik yoktur. Bilakis bu ba, sadece kendisiyle bu igdnn var olduu maksadn gerekletii asl badr. O maksatta nevin bekasdr. Eer ikisi arasndaki bu ba, cinsel birliktelik eklinde vaki olursa, bu, bedihi ve doaldr. Bunda garip bir ey yoktur.
Aksine insan nevin bekas iin bu, zorunlu bir husustur. Ancak bu igdy serbest brakmak, hem insana hem de onun ictim hayatna zarar verir. Nev igdnn varlndan maksat, nevin bekas iin nesildir. Bundan dolay insann bu igdye bakn, insanda kendisinden dolay var edilen maksat zerine odaklatrmak gerekir. Dikkat ediniz! o maksatta nevin bekasdr. Bu hususta erkekle kadn arasnda hibir fark yoktur. Doyumla hasl olan lezzet ve zevke gelince; bu, tabii ve zorunlu bir husustur. ster insan onu gzetsin isterse gzetmesin. Bu nedenle, lezzet ve zevk bakn, nevi igdden uzaklatrmak gerekir denilmesi doru deildir. nk bu, baktan gelmez. Bilakis bu, doal ve zorunludur. Ondan uzak kalmak mmkn deildir. Zira uzak kalmak muhaldir. Fakat bak, insann, bu doyum ve bu nevi igdnn varlk gayesi hakkndaki mefhumundan gelir. Bundan hareketledir ki, insan nezdinde nevi igd ve onun insandaki varlk maksad hakknda belli bir mefhum icat etmek kanlmazdr. Bu mefhum onun katnda Allahn insanda yaratt nevi igdye ynelik zel bir bak oluturur. yle ki nevi igdy erkein kadn ile, kadnn da erkek ile bana hasreder. Yine o mefhum, insan katnda erkek ile kadn arasndaki erkeklik ve diilik balarna veya baka bir ifadeyle cinsi balar ynelik zel bir bak oluturur. yle ki bu cinsi balar, kendisinden dolay var olan nevin bekas maksadna odaklasn. Bu bak ile igdnn doyumu gerekleir. Kendisinden dolay var edildii i gdnn maksad gerekleir. Bu mefhumu benimseyen cemaat iin mutmainlik gerekleir.
slmda ctimai Nizam
23
Ayrca o cemaatte zel bir bak oluur. nsanolundan bir cemaatin herhangi bir cemaatin- erkek ile kadn arasndaki erkeklik ve kadnlk balarna veya baka bir ifadeyle cinsi balara bakn, lezzet ve zevk zere musallat olan baktan, bu lezzet ve zevkin doyum iin tabii ve zorunlu bir husus klnmasna deitirmek gerekir. Bu bak, kendisinden dolay bu igdnn var olduu maksat zerine odaklatrlmaldr. te bu bak, nev igdsn baki klar. Onu, yaratld doru ekliyle ynlendirir. Btn amellerini yapmas iin insana alan aar. Kendisini mesut eden btn iler iin feragat eder. Bunun iin insann, nev igdsnn doyumu ve onun varlk gayesi hakknda bir mefhumu olmaldr. nsan topluluk iin de nefislerden cinsi birliktelik fikrinin tasallutunu, her itibar zerinde sadece cins birliktelik fikrine itibar edilmesini yok edecek, erkek ile kadn arasnda yardmlama balarn baki klacak bir nizam bulunmaldr. nk cemat, ancak o ikisine, birbirlerine kar merhamet ve sevgi dayanmasn garanti eden iki kardetir diye itibar ederek yardmlamalaryla slah olur. Bunun iin cematin, kadn erkek arasndaki balara baknn tamamen deitiinden emin olmak gerekir. Bu deiim, cinsi birliktelik mefhumlarn tasallutunu bertaraf etmeli, bunu doyum iin tabii ve zorunlu bir husus klmaldr. Bu deiim, bu ban, lezzet ve zevke hasredilmesini yok etmeli, bunu cematin maslahatn hedefleyen bir bak klmaldr. Yoksa erkeklik ve diilik bak deil. Bu baka, zevk ve ehvet sevgisi deil Allah takvas hakim olmaldr. nsann cinsi lezzetten
faydalanmasn inkar etmeyen bir baktr. Ama faydalanmay nevin bekasn gerekletirecek, Mslmann yksek idealiyle ki bu Allahu Telnn rzasdr- rtecek ekilde meru bir faydalanma klan bir baktr. Kur'an ayetleri, evlilik ynne yani kendisinden dolay nevi igdnn var olduu maksada odaklar ekilde geldi. Ayetler, igdnn yaratl aslnn ancak evlilik iin yani nevn bekas iin olduunu aklayarak geldi. Yani Allahu Tel ancak igdy evlilik iin yaratt. Ayetler bunu, farkl sluplarla ve deiik manalarla beyan etti. Ki cematin kadn erkek balarna bakn, cinsi birliktelik zere deil de, evlilik zere musallat olan bir bak klsn. Allah Tel yle buyurdu: "Ey insanlar! Sizi tek bir nefisten yaratan ve ondan da eini yaratan ve her ikisinden de birok erkek ve kadnlar karan Rabbinizden korkun." 1 " Sizi tek bir nefisten yaratan, bundan da onunla skunet bulsun diye, eini yapan O'dur. O, eini rtp brdnde, o da hafif bir yk yklendi de bununla gidip geldi. Nihayet arlanca ikisi de Rab'lerine yle
1
Nisa: 1
slmda ctimai Nizam
25
dua ettiler. Eer bize salih (bir ocuk) verirsen her halde kredenlerden olacaz." 1 "Andolsun ki Biz, senden nce de birok eliler gnderdik; onlar iin zevceler ve evlatlar klmzdr..." 2 "Allah sizin iin nefislerinizden zevceler yaratt. Size zevcelerinizden oullar ve torunlar verdi." 3 "Nefislerinizden sizin iin, kendileriyle skunete eresiniz diye eler yaratp, aranzda merhamet ve sevgi klm olmas onun ayetlerindendir." 4 " Gklerin ve yerin yaratcsdr; nefislerinizden sizin iin eler klmtr." 5 "Hakikaten ntfeden dkld zaman erkek ve dii iki ifti O yaratt." 6 yaratt k. ." 7 " Sizi ifter ifter
1 2 3 4 5 6 7
Araf: 189 Rad: 38 Nahl: 72 Rum: 21 ura: 11 Necm: 45-46 Nebe: 8
Bylece Allahu Tel, erkek ve dii zerindeki yaratmay evlilik ynne musallat kld. Erkek ile dii arasndaki balara bakn evlilie yani nevin bekas iin nesle odaklar devam etmesi iin bunu tekrarlad.
slmda ctimai Nizam
27
ERKEK LE KADIN ARASINDAK BALARA BAKIIN ETKS

gd tahrik olduu zaman doyum ister. Tahrik olmazsa doyum istemez. gd doyum istedii zaman, igd lehine doyumu gerekletirmesi iin insan iter. nsan, doyumu gerekletirmedii zaman igdnn tahriki devam ettii srece rahatsz olur. gd skunete erdii zaman rahatszlk gider. Doyurmamak ne lme nede cismn veya nefs veya akl herhangi bir eziyeti yol amaz. Eziyet sadece elem ve rahatszlkla snrl kalr. Buradan hareketle igdnn doyumu, uzvi ihtiya gibi, zorunlu bir doyum deildir. Ancak bu doyum, itminan ve rahat celbetmek iin bir doyumdur. gdy tahrik eden iki husustur: Birincisi: madd vaka. kincisi: fikirdir. Manalarn artrd da bu kabildendir. Bu iki amilden biri bulunmazsa igd tahrik olmaz. Zira o, uzvi ihtiya gibi, dahili drtden tahrik olmaz. Bilakis harici drtden tahrik olur. O harici drt de madd vaka ve fikirdir. Bu, btn igdlere intibak eder. Aralarnda hi bir ayrm olmakszn her ynyle beka igdsne, tedeyyn igdsne ve nevi igdsne intibak eder. Nevi igds, dier igdler gibi, tahrik olduu zaman doyum ister. Sadece madd vakayla veya fikirle tahrik olur. Bundan dolay nevi igds doyum
istediinde bu doyumu ynlendirmede tasarrufta bulunmas insann imkannda olan bir durumdur. Daha dorusu insann o doyumu icat etmek iin tasarrufta bulunmas veya o doyum ile o doyumun nevin bekasna doru ynelip tahrik olmasna engel olmas mmkndr. Bu nedenle kadnlara veya nevi igdsne ilikin herhangi bir vakaya bakmak igdy tahrik eder ve onu doyum ister hale getirir. Cinsel hikayeler okumak, cinsel fikirler iitmek nevi igdsn tahrik eder. Kadnlardan, nevi igdsyle ilikin olan her eyden ve cinsel fikirlerden uzak durmak, nevi igds ile nevi igdsnn tahrik olmasna engel olur. nk nevi igds ancak madd bir vaka veya cinsel bir fikirle tahrik edildii zaman tahrik olur. Cematin erkek ile kadn arasndaki balara baklarna erkeklik ve diilik yani bat toplumunda olduu gibi cinsellik ba egemen olursa, kadn ve erkek katnda tahrik edici madd vaka ve cinsellik fikri icat etmek igdnn tahriki iin zaruri bir husus olur. Ta ki igd doyum talep etsin, bu ban gereklemesi iin o igdnn doyumu cereyan etsin ve bu doyum vastasyla rahat olusun. Eer cematin erkek-kadn balarna baklarna bu igdnn kendisinden dolay var edildii maksat yani nevin bekas egemen olursa, genel hayatta madd vakay ve cinsellik fikrini erkek ve kadndan uzaklatrmak zaruri bir husustur. Bylece igd, doyum talep etmesi iin tahrik olmasn, ona msaade edilip de elem ve skntya nail olmasn.
slmda ctimai Nizam
29
Halbuki tahrik edici bu madd vakay, nevin bekas iin ve doyumun talebi annda doyumun gereklemesindeki rahat ve huzurun celp edilmesi iin evlilik durumuna hasretmek zorunluluktur. Buradan cematin, cemat arasndaki ve toplumdaki genel hayatn ynlendirilmesinde, erkek-kadn balarna baklarnn hangi dereceye kadar etkilendii aa kar. Kapitalist ideolojiye inanan batllarn ve komnizme inanan doulularn, erkek-kadn arasndaki balara baklar cinsellik bakdr, nevin bekas iin bir bak deildir. Bu nedenle bunlar, doyum iin nevi igdnn tahrik edilmesi amacyla erkek ve kadn nne madd vaka ve cinsellik fikrinin icat edilmesi kastna gayret ederler. gd doyurulmadnda zanlarna gre cism, nefs ve akl zararlara neden olan baskya sebep olacan sanrlar. Bundan dolay biz, batl ve doulu topluluklarda, bat ve dou toplumunda cinsellik fikirlerin hikayelerde, iirlerde teliflerde ve sair hususlarda oaldn, ihtiya olmakszn evlerde, gezintilerde, yollarda, yzmelerde ve benzeri yerlerde kadn-erkek arasndaki ihtiltn ok olduunu gryoruz. nk onlar bunu zaruri bir durum sayarlar ve kasten onun icat etmeye alrlar. Bu durum, onlarn hayatlarn dzenlenmesinden ve yaam tarzlarndan bir paradr. Fakat akidesine ve hkmlerine iman ederek slama inanan Mslmanlarn baklar ise, dier bir ifadeyle slmn kadn erkek arasndaki balara bak, nevin bekas iin bir baktr. Cinsellik ynne ynelik bir bak deildir. Cinsellik yn doyumda zorunlu bir husus itibar
edilir. Ama o, doyumu ynlendiren deildir. Bunun iin slm, cemat arasnda cinsel fikirlerin varln zarara gtren bir husus olarak itibar etmektedir. Nevi igdy tahrik eden maddi vakay da fesada sebep olan bir etken grmektedir. Bundan dolay slam, kadn ile erkek arasndaki halvetten, teberructan ve yabanclar iin sslenmekten, kadn-erkekten her birinin cinsellik nazaryla dierine bakn nehyederek, genel hayattaki kadn ile erkek arasndaki yardmlamay snrlandrarak, erkek ile kadn arasndaki cinsellik ban, baka deil, sadece u iki durumla: evlilik ve cariyeye hasrederek gelmitir. slm, nevi igds ile onu genel hayatta tahrik eden hususlara engel olmaya ve cinsellik ban belli durumlara hasretmeye alr. Halbuki kapitalizm ve komnizm, doyumun gereklemesi ve her eyde mutlak serbest braklmas amacyla nevi igdsn tahrik eden hususlar icat etmeye alrlar. Yine slamn kadn-erkek arasndaki balara bak, sadece nevin bekas iin olduu halde, kapitalizm ve komnizmin erkek-kadn arasndaki balara baklar salt erkeklik ve diilik bakdr yani cinsellik bakdr. ki bak arasnda ve slam ile bu iki ideolojiden her birinin altklar arasnda uuk fark vardr. te bylelikle slm'daki temiz, fazilet, iffet, insann afiyeti ve nevin bekas bak aa kmaktadr. Erkek ve kadndaki nevi igdnn bask altna alnmas, insan iin bedensel, nefsi ve akl hastalklara neden olacana dair batllarn ve komnistlerin iddia
slmda ctimai Nizam
31
ettikleri hususa gelince; bu, doru deildir. Ayrca hakikate muhalif bir vehimdir. nk burada doyum zorunluluu asndan igd ile uzvi ihtiya arasnda fark vardr. Yemek, imek ve defi hacet gibi uzvi ihtiyacn doyurulmas zaruridir. Doyurulmad zaman ondan zararlar doar. Belki bu zararlar lme dahi gtrebilir. Ama beka, nevi ve tedeyyn gibi igdnn doyumu zorunlu deildir. Doyurulmad zaman doyurulmamasndan cismn veya nefs veya akl herhangi bir zarar neet etmez. Ondan ancak sknt ve elem hasl olur, baka deil. Delili ise, kii mr boyunca baz igdlerini doyurmakszn yaam sryor. Bununla birlikte ona zarar diye bir ey isabet etmiyor. Onlarn iddia ettikleri cismn, nefs ve akl zararlarn, nevi igdsn doyurmad zaman insan olmas vasfyla insana deil de ancak baz fertlere isabet etmesi bir baka delildir. Buda, zararn ftrata gre tabii olarak doyumsuzluktan meydana gelmediine ancak bask altnda tutulma dnda baka maksatlardan dolay meydana geldiine delalet eder. Zira zarar, igdnn bask altnda tutulmasndan meydana gelmi olsayd, zarar, basknn vaki olduu her halde ftrat gerei tabii olarak meydana gelirdi. Halbuki zarar, kesinlikle vaki olmuyor. Zaten onlarda zararn ftraten baskdan dolay meydana gelmedii itiraf ederler. Bu, bir adandr. Dier taraftan ise uzv ihtiya, haric bir etkene ihtiya duymakszn doal olarak dhilden doyum ister. Her ne kadar haric etken, uzvi ihtiyac, igdnn aksine, aln varl halinde tahrik etse de. Zira igd, haric bir etken olmakszn iten tabii
olarak doyum istemez. Bilakis igd ancak tahrik edici maddi bir vaka veya tahrik edici cinsel bir fikir gibi haric bir etkenle tahrik olur. Tahrik edici manalarn arm da fikir cinsindendir. Bu dsal etken olmad zaman tahrik hasl olmaz. Btn igdlerin durumu byledir. Her trl tezahrleriyle beka igds veya tedeyyn igds veya nevi igds arasnda hi bir fark yoktur. ahsn nnde herhangi bir igdy tahrik eden vaka bulunduu zaman coar ve igd doyum ister. Kiiden igdy tahrik eden husus uzaklatrld zaman yahut kii, igdden daha nemli olan bir eyi igdye baskn getirilecek ekilde megul edildii zaman doyum istei gider, nefsi skunete erer. Uzvi ihtiya ise byle deildir. Zira onun doyum istei tahrik olduu zaman kesinlikle gitmez. Aksine doyuruluncaya kadar devam eder. Bununla net olarak aa kmaktadr ki, nevi igdnn doyurulmamasndan kesinlikle cismni veya nefs veya akl herhangi bir hastalk meydana gelmez. nk nevi igds, bir igddr, bir uzvi ihtiya deildir. Olacak her ey udur; kii nnde nevi igdy tahrik eden tahrik edici maddi bir vaka veya cinsel bir fikir bulduu zaman coup doyum isteyebilir. Doyurmad zaman bu cokudan dolay ona bir sknt isabet eder, daha fazla deil. Bu skntnn tekrar etmesinden de elem hisseder. O kiiden nevi igdy tahrik eden ey uzaklatrldnda veya kii ondan daha nemli olan eyi bu igd zerine baskn getirilecek ekilde megul edildiinde sknt gider. Binaenaleyh tahrik olduunda nevi igdy bask altnda tutmaktan elem ve sknt meydana gelir, daha fazla deil. gd,
slmda ctimai Nizam
33
kendisini tahrik eden eyle harekete gemediinde bir ey hasl olmaz. Hatta elem ve sknt bile meydana gelmez. yleyse igdnn ilac, doyum elde edemedii zaman igd ile igdy tahrik eden ey arasna engel koyarak tahrik edilmemesidir. Bununla, cemaatin, erkek-kadn arasndaki balara baklarn, erkeklik ve diilik ba zerine egemen klan batnn ve komnizmin baklarnn yanll aa kmaktadr. Buna bal olarak da ihtilat, dans, oyun, hikaye ve benzerleri gibi, igdy tahrik eden vesileler icat etmekle erkek ve kadndaki igdnn tahrik edilmesine dair bu bakn yanll belirir. Nitekim cemaatin kadn-erkek arasndaki balara baklarn, kendisinden dolay bu igdnn var edildii maksat ki beka igdsdr- zerine egemen klan slam bak asnn doruluu da aa kmaktadr. Buna bal olarak da evlilik ve cariye yoluyla meru doyum hasl olmad zaman, igdy tahrik eden maddi vaka ve cinsel fikri uzaklatrmaya dair bu bakn zmnn doruluu ortaya kar. Dolaysyla yalnzca slam, nevi igdsnn toplum ve insanlarda meydana getirdii bozukluu faydal bir ekilde tedavi eder. Bu faydal tedavinin etkisi, toplum ve insanlarda slah ve ykseklik ihdas eder.
KADIN LE ERKEK ARASINDAK BALARIN DZENLENMES

Kadnn erkekteki nevi igdy erkeinde kadndaki nevi igdy tahrik etmeleri, bu tahrik, erkein kadnla veya kadnn da erkekle birlikte bulunduklar zaman, varl zorunlu bir husus demek deildir. Bilakis onlardan her birinde aslolan, birinin dieriyle varl, bu igdy tahrik eder demektir. Bu tahrikin varl annda ikisi arasnda cinsi alaka oluur. Fakat ikisi bu igd tahrik olmakszn da birlikte bulunabilirler. Tpk ticar mbadele, hastay ameliyat etmek, ilim derslerinde bulunmak ve benzeri eyler iin bir arada bulunmalarnda olduu gibi. Ama btn bu ve baka durumlarda, ikisi arasndaki cinsel igdy tahrik etme kabiliyeti mevcuttur. Ancak kabiliyetin varl, tahrikin varl manasnda deildir. Aksine tahrik, ikisinden her biri tarafndan dierine bak, nevin bekas bakndan, erkeklik ve diilik bakna dnmesinden meydana gelir. Bunun iin kadnn, erkekteki nevi igdsn erkein de kadndaki nevi igdsn tahrik eder olmas kadn erkekten tamamen ayrmak iin bir sebep klmak caiz deildir. Yani erkek ve kadndaki nevi igdnn tahrik kabiliyetini, genel hayatta erkek ve kadnlarn ictimasna, aralarnda yardmlamalarna engel klmak doru deildir. Bilakis genel hayatta erkein kadnla ictimas ve yardmlamalar kanlmazdr. nk
slmda ctimai Nizam
35
bu yardmlama, toplum ve genel hayat iin zaruridir. Ancak bu yardmlama, ikisi arasndaki cinsel ilikiyi ve erkek ile kadn arasndaki balar dzenleyen bir nizamla mmkndr. Bu nizam, erkek ile kadn arasndaki bu balara, onlarn nevin bekas iin bir bak olduuna dair baktan fkrmas gerekir. te bu nizama gre genel hayatta kadn ve erkein ictimas, herhangi bir saknca olmakszn aralarnda yardmlamak mmkndr. Hayat refahn garanti eden, kadnn erkekle balarn, esas ruh yn, ierisinde ahlaki kymetleri gerekletiren hkmleriyle mikyas er hkmler olan tabii bir dzenleme ile dzenleyen yegane nizam, slm'daki ictimai nizamdr. Bu nizam insana, kadn olsun erkek olsun, kendisinde igdlerin, duygularn, meyillerin ve akln olduu bir insan olarak bakar. Hayatn lezzetlerinden yararlanmay bu insana mubah klar. Onlardan azmi nasibi almay insana inkar etmez. Ama bu, cemaati, toplumu koruyacak ve insann refahn gerekletirmek iin dorudan seyre insana imkan vermeye gtrecek ekilde olmaldr. Yalnzca slamdaki ictima nizam, burada baka ictima bir nizamn varl farz edilse de, doru ictima nizamdr. nk bu nizam, nevi igdsn insan nevin bekas iin ele alr. Erkek ile kadn arasndaki erkeklik ve diilik balarn dakik bir dzenleme ile dzenler. yle ki bu dzenleme, igdy doal yolunda seyre hasrederek, Allah'n kendisinden dolay bu igdy insanda yaratt gayeye ulatrmasn salar. Ayn zamanda da erkek ile kadn arasndaki balar dzenler ve erkeklik-diilik bann dzenlenmesini ikisi
arasndaki balarn dzenlenmesinden bir para sayar. yle ki bu dzenleme beraber ictimalerinden dolay erkek ile kadn arasndaki yardmlamay, cemaat, toplum ve ferdin hayrna neticelenecek ekilde bir yardmlama olmasn garanti eder. Ayn anda da ahlak kymetin gereklemesini temin eder. Yksek ideali yani Allahn rzasn o balarn yrtcs klar. Ta ki hayatta bu iki cins arasndaki balarn metodunu onaylayan, her halkarda hayatn slup ve vesilelerinin bu metotla elimemesini salayan husus taharet (temizlik) ve takva olsun. slm, cins ban yani erkek-kadn arasndaki erkeklik-diilik ban evlilik ve cariyeyle snrlandrd. Bunun dna kan her ba, ukubat trlerinin en iddetlisini gerektiren bir su sayd. Cinsi birliktelik dnda nevi igdsnn tezahrlerinden olan babalk, annelik, evlatlk, kardelik, amcalk ve daylk gibi, dier balar mubah kld. Bunlar mahrem sla-i rahimden sayd. Erkee mubah kld ticar, zira, sana v.s alverii keza ilim derslerine ve farz namazlara gitmeyi, daveti yklenme ve benzeri hususlar kadn iin de mubah kld. slm, hayat ilerinde ve insanlarn birbirleriyle olan alakalarnda erkek ile kadn arasndaki yardmlamay btn muamelelerde olmas gereken sabit bir husus olarak itibar etti. Herkes, Allah'n kuludur. Herkes, hayrn, Allah takvasnn ve Allaha ibadetin garantrdr. Ayetler, erkek veya kadn olmasna baklmakszn slm'a davette
slmda ctimai Nizam
37
insana hitap ederek buyurmaktadr:
geldi.
Allahu
Tel
yle
" De ki: Ey insanlar! Ben, hepinize gnderilmi Allah'n elisiyim."1 " Ey insanlar! Rabbinizden korkun Yine ayetler, slm hkmleriyle amel etme konusunda Mminlere hitap ederek geldi. Allahu Tel yle buyurmutur: " Ey iman edenler! Sizi size hayat veren eylere davet ettiinde Allah'a ve Rasul'e icabet edin." 2 Ayetler, kadn ve erkee kapsar ekilde genel olarak geldi. Allahu Tel yle buyurmutur:
" Namaz ikame edin." 4
" Size oru farz klnd."3
"Onlarn mallarndan al." 5 " Sadakalar ancak fakirlere ve miskinlere aittir." 6

1 2 3 4 5 6
Araf: 158 Enfal: 24 Bakara: 183 Enam: 72 Tevbe: 103 Tevbe: 60
1 biriktirenler." "Alt n ve gm "Allah'a ve ahiret gnne iman etmeyenlerle savan." 2
" Ey iman edenler! Eer imana karlk kfr sevmilerse babalarnz ve kardelerinizi dostlar edinmeyin." 3 Buna benzer daha nice ayetler vardr. Bunlarn hepsi kadn ve erkek iin geneldir. Bu ayetlerle amel ederken, erkek ile kadn arasnda, hatta namaz gibi ferdi olarak yaplanlarda bile, birlikteliin meydana gelmesi mmkndr. Buda slamn kendilerine mkellef kld hkmleri ve ikame etmeleri zerlerine farz olan amelleri yerine getirmek iin erkek ile kadn arasndaki birliktelii mubah kldna delalet eder. Ancak slm, meseleye ihtiyatla yaklat. Gayr meru cinsiyet bana gtren, kadn ve erkekten her birini, cinsiyet alakasna ait zel nizmdan karan her eyi yasaklad. Bu yasaklamada ar idddetli davrand. Bu balamda iffeti, fazilet ve ahlakn korunmasna gtren her metot, slup ve vesilenin kullanlmasn vacip bir mesele kld. nk, Vacibin ancak kendisiyle tamamland ey de vaciptir. Sonra
1 2 3
Tevbe: 34 Tevbe: 39 Tevbe: 23
slmda ctimai Nizam
39
bunun iin belli er hkmler snrlandrd. Bu hkmler oktur. Onlardan bazlar unlardr: 1- Erkek ve kadndan her birine, gzlerin sakndrlmasn emretti. Allahu Tel yle buyurmutur: * "Mmin erkeklere syle; gzlerini saknsnlar ve mahrem yerlerini korusunlar. Bu onlar iin daha bir temizliktir. phesiz Allah onlarn yaptklarndan haberdardr. Mmin kadnlara da syle; gzlerini saknsnlar, namuslarn muhafaza etsinler." 1 2- Kadnlara, kendiliinden grnenler mstesna, ziynet mahalli olan her yeri rten ho ve noksansz elbise giyinmelerini, giysilerini zerlerinden aaya salvermelerini ve zerlerinden aaya salnan giysilerle rtnmelerini emretti. Nitekim Allah yle buyurmutur: "Kendiliinden grnen ksm hari, ziynetlerini amasnlar. Bartlerini de yakalarnn zerine salversinler." 2 "Ey Nebi! Zevcelerine, kzlarna ve mminlerin kadnlarna de ki; cilbablarn zerlerinden aaya salversinler." 3
1 2 3
Nur: 30-31 Nur: 31 Ahzab: 59
Yani kendiliinden grnen yz ve el mstesna, ziynet yerlerini aa vurmasnlar. ( )Himar ba rtsdr. ( )Ceyb ise, gmlein yakasdr. Yani boyundan gse kadar gmlein ak yeridir. Yani bartlerini boyun ve gslerine zerinde klsnlar. Cilbabn aaya salverilmesi, giysinin en aaya kadar braklmasdr. 3- Kadn, beraberinde bir mahremi bulunmas mstesna, bir beldeden baka bir beldeye bir gn ve bir gecelik mesafeye yolculuk etmekten men etti. Aleyhisselatu Vesselam yle buyurmaktadr:
"Allah'a ve ahiret gnne iman etmi bir kadnn,

beraberinde mahremi olmakszn, bir gn ve bir gecelik mesafesi olan bir yolculua kmas helal olmaz." 1 4- Beraberinde bir mahremi bulunmas mstesna erkek ile kadn arasndaki halveti yasaklad. Aleyhisselatu Vesselam yle buyurmutur: bulunmas mstesna, bir erkek bir kadnla kesinlikle halvette bulunmasn."2 bn-u Abbasdan Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hitap ederken yle dediini iittii rivayet edilmitir:
" Yannda bir mahremi
1 2
Muslim,2388 Buhari
slmda ctimai Nizam
41
" Beraberinde herhangi bir mahrem
bulunmas mstesna bir erkek bir kadnla halvette bulunmasn. Beraberinde bir mahrem bulunmas mstesna kadn yolculua kmasn" Bunun zerine bir adam kalkt ve: "Ya Rasulullah! Ben u ve u gazvedeyken hanmm haccetmek iin km" der. O da: "Kalk git ve hanmnla beraber haccet." buyurur. 1 5- Kocasnn izni olmakszn kadnn evinden dar kmasn yasaklad. nk kocann kadn zerinde haklar vardr. Dolaysyla izni olmakszn kocasnn evinden kadnn dar kmas doru deildir. zni olmakszn dar karsa asi olur ve "nize"2 olarak itibar edilir. Nafakaya mstahak olmaz. bn-u Batta, Ahkm-un Nis adli kitabnda Enes'ten unu rivayet etmektedir:
, . : , . . : :" Bir adam yolculua kt ve
karsn dar kmaktan men etti. Kadnn babas hastaland, babasn ziyaret etme konusunda Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemden izin istedi. Bunun zerine Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem:"Allah'tan kork
1
Mslim, K. Hac, 2391
2 kocasnn emrine kar gelmek
ve kocana muhalefet etme" buyurdu. Sonra kadnn babas vefat etti, babasnn cenazesinde hazr bulunmak konusunda Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemden izin istedi. O da ona "Allah'tan kork ve kocana muhalefet etme" buyurdu. Bunun zerine Allah, Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Selleme yle vahyetti: phesiz ben o kadna kocasna itaat sebebiyle mafiret eyledim." 6- slam, zel hayatta, mescitlerde, okullarda ve benzeri yerlerde kadn cematini erkek cematinden ayr olmasna zen gsterdi. Kadnn kadnlar ortamnda, erkein de erkekler ortamnda yaamasn; namazda kadnlarn saflarnn erkeklerin saflardan sonra gelmesini salad. Nitekim slam, kadnlar yol ve pazarlarda erkeklerle yarmamaya tevik etti. Kadnlarn yaamlarn kadnlarla veya mahremleriyle birlikte olmasn istedi. Kadn, iten sonra kadnlarla veya mahremleriyle birlikte yaama geri gitmesi artyla, al-veri, sat ve benzeri genel ilerini yerine getirir. 7- Erkekle kadn arasndaki yardmlama bann, muamelatta genel bir ba olmasna, yabanc erkekler ile kadnlar arasnda karlkl ziyaretlerin yaplmas ve ayn anda gezintiye kmak gibi zel bir ba olmamasna hrs gsterdi. nk bu yardmlamadan maksat, kadnn dorudan kendi lehine olan hak ve maslahatlar nail olmas ve zerine farz olan vecibeleri de eda etmesidir. te bu hkmlerle slm, kadnn erkekle birlikteliinde, bu birlikteliin cinsel birliktelie kaymamas iin ihtiyatl davrand. Ki kadn-erkek
slmda ctimai Nizam
43
arasndaki birliktelik, maslahatlar gidermek ve amelleri yapmak iin bir yardmlama birliktelii olarak devam etsin. Bununla slm, erkeklerin kadnlarla birliktelii annda, ister erkek ister kadn olsunlar, fertlerin maslahatlarndan neet eden alakalar tedavi etti. Yine nafaka, ocuk, evlilik ve benzerleri gibi, erkeklerin kadnlarla birlikteliinden neet eden alkalar, birliktelii kendisinden dolay var edilen alkaya hasreden, onu cinsel birliktelik alkasndan uzaklatran bir tedavi ile tedavi etti.
ZEL HAYAT
nsan hayatnn tabiat, insan iin genel bir hayat var eder. nsan o genel hayatta toplum fertleri arasnda kabilede veya kyde veya ehirde yaar. Yine insan hayatnn tabiat onun iin zel bir hayatta var eder. nsan o hayatta evinde ve aile fertleri arasnda yaar. slm, bu zel hayat iin belli hkmler getirdi. Onunla, erkek veya kadn olsun, zel hayatta insan iin hsl olan sorunlar tedavi etti. Bu hkmlerden en bariz olan husus, insann evindeki zel hayatn sadece onun tasarrufu altna vermi olmas ve insanlar onun izni olmakszn evine girmelerinden men etmi olmasdr. Allahu Tel yle buyurmutur: " Ey iman edenler! Kendi evlerinizden baka evlere izin istemedike ve sahiplerine selam vermedike girmeyin. Bu, sizin iin daha hayrldr. Ola ki dnrsnz." 1 Allah Tel insanlar sahiplerinin izni olmakszn evlere girmekten nehyetti. zin almamaya vahilik, izni de uysallk olarak itibar etti. yle buyurmutur: "Uysallancaya kadar". Bu ifade, izin istemekten bir kinyedir. Zira uysallk ancak izinle yani ev halkndan izin isteyince
Nur: 27
slmda ctimai Nizam
45
meydana gelir. Et-Tabarn Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduunu tahri etti:
" Ehlinin izni olmadan, gzn bir eve sokan kimse, kukusuz evi yok etmi olur." 1 Ebu Davud da yle tahri etti:
adam Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Selleme "Ben, annemden izin mi alaym?" dedi. O da "Evet" buyurdu. Adam "Onun benden baka bir hizmetisi yoktur, her zaman girdiimde ondan izin alaym m?" dedi. Allah Rasul "Sen onu plak grmek ister misin" dedi. Adam "Hayr" dedi. Allah Rasul: "O halde ondan izin iste." buyurdular." 2 Bylece slm, herhangi bir insann kendi evi dnda bir eve, ev sahibinin izni olmakszn girmekten men etti. Bu hususta zerine girilen kimsenin Mslman veya gayri Mslim olmas arasnda bir fark yoktur. nk hitap, her ne kadar Mslmanlara ait ise de ancak o, izin isteyen kimseye nispet edildi. Evlere gelince; hadisler, bir kayt olmakszn mutlak olarak, bir tahsis olmakszn genel olarak geldi. Bu husus her eve amildir. Bu durum evlerin hrmetini ikrar etme konusunda ve zel hayatn zel hkmlerle tahsisi hususunda aktr. Bu zel hkmlerden biri de herhangi bir eve girmek istenildiinde izin talep etmektir. Eer izin isteyecek kimse evde bir kimseyi bulamazsa, kendisine izin
1 2
. " Bir
Taberani Ebu Davud
verilmedike girmez. Bir kimse ona geri dn derse, dnmesi vaciptir. Girmek caiz deildir. Allahu Tel yle buyurur: " Eer orada bir kimseyi bulamazsanz, size izin verilmedike oraya girmeyin. ayet size "dnn" denilirse dnn. Bu sizin iin daha temiz olandr. Ve Allah yaptklarnz bilir."1 Yani iznin talebinde srar etmeniz caiz deildir. Perdenin almasnda srar etmeyin, bekleyerek kaplar nnde durmayn. Btn bu hususlar, oturulan evler hakkndadr. Oturulmayan evlere gelince; onlara baklr. Eer girmek isteyen kimseye ait orada bir eya varsa o kimsenin izin istemeksizin oraya girmesi caizdir. Bu durum, izin istemenin eve girene vacip olduu evlerden istisna edilmitir. Allahu Tel yle buyurmaktadr: " inde kendinize ait bir eyann olduu oturulmayan evlere girmenizde size bir vebal yoktur. Allah aa vurduunuzu da gizlediinizi de bilir." 2 Mefhumu muhalefeti, eer o evlerde size ait bir eya yoksa oralara girmeyiniz demektir. Dolaysyla istisna, ierisinde, girmek isteyen kimseye ait bir eyann bulunduu oturulmayan evlere zel olur. te bu izin isteme hkmleriyle zel hayat, kapy alanlarn verdikleri skntdan korunmu olur ve zel hayatta
1 2
Nur: 28 Nur: 29
slmda ctimai Nizam
47
bulunan kimse, zel hayatn haricinde bulunan herkesten gvende olur. Bu husus, klesi olmayan kimselere ve ocuklar dndakilere nispetledir. Klesi olan kimselere ve henz bulua ermemi ocuklara gelince; bunlar hal dnda izinsiz olarak evlere girerler. Bu hal: a- Sabah namazndan nce, b- le vakti, c- Yats namazndan sonra. Bu kimselere bu halde izin istemeleri vaciptir. nk bu hal, avret halleridir. Bu avret hallerinde kii uyumak iin veya uykudan uyanmak iin elbisesini deitirir. Bunlar, avret vakitleridir. Sabah namazndan nceki ise, uykudan uyanma vaktidir. Bu vakitte uyku elbisesi baka gndelik elbiselerle deitirilir. le vaktindeki ise, kaylle1 ve uyku vaktidir. Keza bu vakitte da elbise deiimi gerekleir. Yats namazndan sonraki ise, uyku vaktidir. Bu vakitte kii gndelik elbisesini deitirip uyku elbisesini giyer. te bu vakitler, avrettiler. Bu vakitlerde kle sahibi olan kimselerin klesi ve henz bulua ermemi ocuklarn izin istemeleri vaciptir. Bu vakitler dnda ise, bu iki snf diledikleri herhangi bir vakitte izinsiz olarak girerler. Nihayet ocuklar bulua erdikleri zaman, girme haklar der. Artk dier insanlar
1 len scandaki uyku
gibi onlarnda izin istemeleri gerekir. Allahu Tel yle buyurdu: " Ey iman edenler! Ellerinizin altnda bulunan cariyeler ve sizden henz ergenlie ermemi olanlar, sabah namazndan nce, le scanda soyunduunuzda ve yats namazndan sonra, yannza gireceklerinde, defa izin istesinler. Bunlar; sizin, ak bulunacanz vakittir. Bu vakitlerin dnda, birbirinizin yanna girip kmakta, size de onlara da bir sorumluluk yoktur. Allah size, ayetlerini bylece aklar. Allah alimdir hakimdir. ocuklarnz ergenlik ana vardnda kendiliinden ncekiler izin istedii gibi onlar da izin istesinler. Allah size ayetlerini bylece aklar. Ve Allah, Alim'dir, Hakimdir. " 1 te bunlar, evdeki zel hayat eve girmek isteyen misafirlerden koruyan hkmlerdir. Bu hususta yabanc ile yakn mahrem veya evlenme yoluyla mahrem arasnda hi bir fark yoktur. erdeki bu zel hayat hkmlerine gelince: kadn orada kadnlarla veya mahremleriyle birlikte yaar. nk bunlar, kadnn, evdeki zel hayatta grnmesinden kanlamayan organlarndan ziynet
1
Nur: 58-59
slmda ctimai Nizam
49
mahalli olan yerlerini kendilerine gstermesinin caiz olduu kimselerdir. Kadnlar ve mahremleri dndakilerle kadnn birlikte yaamas caiz deildir. nk kadn bu kimselere yz ve eller dnda evde ilerini yaparken kadnn grnen organlarndan ziynet mahalli olan yerlerini gstermesi caiz deildir. zel hayat, kadnlar ve mahremlerle snrldr. Kadnlar konusunda Mslman olanlar Mslman olmayanlar arasnda hi fark yoktur. Bunlarn hepsi de kadndr. Kadnn, ziynet saylan organlarn yabanclara gstermekten nehyedilmi, mahremlerine gstermekten ise nehyedilmemi olmas, zel hayatn sadece mahremlerle snrl olduuna dair ak bir delildir. Allahu Tel yle buyurdu: " Mmin kadnlara da syle; gzlerini saknsnlar, iffetlerini korusunlar. Kendiliinden grlenler mstesna ziynetlerini aa vurmasnlar. Bartlerini yakalarnn zerine vursunlar. Ziynetlerini; kocalar veya babalar veya kocalarnn babalar veya oullar veya kocalarnn oullar, kardeleri veya erkek kardelerinin oullar veya kz kardelerinin oullar veya kadnlar veya cariyeleri veya erkeklii kalmam hizmetiler yada
kadnlarn mahrem yerlerini henz ocuklardan bakasna gstermesinler." 1
anlamayan
Mahremlere, malik olunan kleler de eklenmitir. Ayn ekilde yalln veya ahmaklln veya hadmlln vurduu ihtiyarlardan yahut idi ettirilmi yahut benzeri kimselerden olup kendilerinde kadnlara ihtiya demek olan erkekliin bulunmamasyla kadnlara ehveti olmayan kimselerde byledir. Bu kimselerin zel hayatta bulunmalar caizdir. Bunlar dnda kalan yabanc erkeklerin -velev ki mahrem olmayan akrabalardan olsalar da- zel hayatta bulunmalar kesinlikle kendilerine caiz deildir. nk kadna adet gerei evinde grnen organlarndan ziynet mahalli olan yerleri gstermesi caiz deildir. zel hayatta yabanc erkeklerin kadnlarla bir arda bulunmalar kesinlikle haramdr. Kadnla birlikte bir mahremin bulunmas ve kadnn btn avret yerlerinin rtk artyla, yemek ve sla-i rahim gibi, rin istisna ettii haller haritir.
Nur: 31
slmda ctimai Nizam
51
SLM HAYATTA ERKEKLERN KADINLARDAN AYRILMA FARZYET

Muhakkak ki Mslmanlarn genel hallerindeki yaamlar olan slmi hayat, Kur'an ve snnetteki er nasslarla sabittir. slm hayatta, ister ev ve benzeri yerlerdeki zel hayatta olsun isterse pazarlar, yollar ve benzeri yerlerdeki genel hayatta olsun, erkekler kadnlardan ayrlrlar. Bu husus, erkee, kadna ve her ikisine ilikin er hkmlerin toplamndan sabit olmann tesinde, Kurann, kadnlara kadn olmalar, erkeklere de erkek olmalar zelliiyle hitap etmesinden de sabittir. Mesela Allahu Telnn u sz gibi. Sadaka veren erkeklerle sadaka veren kadnlar, oru tutan erkeklerle oru tutan kadnlar, iffetlerini koruyan erkeklerle kadnlar, Allah' ok ok zikreden erkeklerle ok ok zikreden kadnlar..." 1 Ve benzeri hususlar, phesiz Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve Selem zamannda ve slmn tm asrlarnda amel ve cem bir ekilde rivayet edildi. Delillerin toplam incelendiinde, rin evin dna kmak istedii zaman kadna cilbab vacip kldn, eli
1
Ahzab 35
ve yz dnda kadnn her yerini avret saydn, mahremlerinden bakasna ziynetlerini gstermeyi kadna haram kldn, salar dahi olsa kadnn avretine bakmay erkee haram kldn, mahremsiz hacca bile olsa kadn yolculuktan men ettiini gryoruz. Yine rin izinsiz evlere girmeyi haram kldn, cemat namazn, Cuma namazn, cihad kadna farz klmadn, erkee farz kldn, alma ve kazanmay erkee vacip kldn, kadna vacip klmadn gryoruz. Btn bunlarn yannda Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve Selem erkekleri kadnlardan ayrd, mescitte ve namazda kadnlarn saflarn erkeklerin saflarnn gerisinde kld. El-Buhr Enes bn-u Mlikten yle tahri etti:
... Enesin ninesi Muleyke Raslullah
Sallallahu Aleyhi Ve Selemi yapt bir yemee davet etti. O da ondan yedi, sonra yle buyurdu: Kalknz, size namaz kldraym Sonra Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Selem kalkt, ben ve yetim onun arkasnda, yal kadnda bizim arkamzda saf tuttuk. Mescitten karken de, kadnlar erkeklerden ayrmak iin ilk nce kadnlarn sonra da erkeklerin kmasn emretti. El-Buhr Hind Bint-u Haristen Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Selemin hanm Ummu Selemenin kendisine yle haber verdiini tahri etti:
slmda ctimai Nizam
53
Kadnlar, Raslullah
Sallallahu Aleyhi Ve Selem dneminde farz namazdan selam verdikleri zaman kalkarlar, Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Selem ve namaz klm erkekler Allahn diledii kadar kalrlard. Sonra Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Selem kalkt zaman erkeklerde kalkarlard. Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Selemin mescitteki derslerinde kadnlar kendisine dediler ki:
Erkekler sana karlk bize galip geliyorlar. Bizim iinde bir gn kl1. te bu hkmler, durumlar ve benzerleri, toplamnda slm hayatn seyrine, o hayatn erkeklerin kadnlardan ayrt bir hayat olduuna, o hayattaki erkekler ile kadnlar arasndaki bu ayrmann genel olarak geldiine, bu konuda zel hayat ile genel hayat arasnda hibir farkn olmadna dellet eder. Zira Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve Selem zamanndaki slm hayatta erkekler kadnlardan zel hayatta ve aynen genel hayatta da mutlak surette ayrlmlardr. Bundan ancak rin, ister zel hayatta olsun ister genel hayatta olsun, kendisinde birlikteliin caizliini getirdii durum istisna edilir. ri, kadna al, sat, almay, vermeyi caiz, hacc ona vacip, cemaat namaznda hazr bulunmay, kafirlerle cihad etmesini, mlk edinmesini, mallarn artrmasn ve benzeri hususlar da caiz kld. te rin kadna caiz kld veya ona vacip kld bu fiillere
1El-Buhar Ebu Said El-Hudriden tahri etti
Ya Raslullah!
baklr. Eer onlar yerine getirmek erkekle birliktelii gerektiriyorsa o zaman er hkmler snrlar ierisinde ve rin ona caiz kld amel snrlar ierisinde birliktelik caiz olur. Mesela al, sat, icre, renim, salk, hasta bakm, ziraat, sanat v.b gibi nk bunlarn mubahlk veya vaciplik delili, bunlardan dolay birlikteliin mubahln da kapsar. Ama eer yerine getirilmesi erkekle birliktelii gerektirmiyorsa, mescide veya pazara veya akrabay ziyarete veya gezintiye giderken yolda yrmek ve benzerleri gibi, o zaman bu gibi durumlarda kadnn erkekle birliktelii caiz deildir. Zira erkeklerin kadnlardan ayrmalarnn delil geneldir. Bu gibi hususlar iin erkek ile kadn arasnda birlikteliin caizliine ilikin bir delil varit olmad. Onlar, eriatn yapmasn kadna caiz kld hususlarn gerektirdiklerinden de deildir. Bu nedenle bu gibi hususlar iin, genel hayatta olsalar bile, birliktelik gnahtr. Binaenaleyh slmi hayatta erkeklerin kadnlardan ayrlmalar farzdr. zel hayattaki ayrma, eriatn istisna ettii hari tam bir ayrma olmaldr. Genel hayattakinde ise, aslolan ayrmadr. Genel hayatta erkekler ile kadnlar arasnda birliktelik caiz deildir. Ancak rin kadna mubahln veya vacipliini veya mendupluunu getirdii hususlar mstesnadr. Bu hususlar yapmak, ister mescitte olduu gibi ayrmann varlyla beraber birliktelik olsun isterse de hac iarlarnda, al ve satta olduu gibi ihtiltn varlyla beraber birliktelik olsun farketmez.
slmda ctimai Nizam
55
KADINA BAKMAK
Bir kadnla evlenmek isteyen kimse, onunla halvette kalmakszn ona bakabilir. Cbir, Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Selemin yle buyurduunu rivayet etti:

"Sizden biriniz bir kadna talip olduu zaman onu nikahlamaya gtrecek yere bakma imkan varsa yapsn. Cbir dedi ki: "Ben bir cariyeye talip oldum, onu gizlice gzetliyordum. Nihayet o cariyeden onu nikahlamama ve onunla evlenmeme gtren yeri grdm. Ardndan onunla evlendim." 1
zniyle ve izni olmakszn kadna bakmakta bir saknca yoktur. nk Neb Sallallahu Aleyhi Ve Selem bize mutlak bakmay emretti. Nitekim geen Cbir hadisinde ( " )Ben onu gizlice gzetliyordum" byledir. Yalnz onunla halvet caiz deildir. nk Neb Sallallahu Aleyhi Ve Selem yle buyurdu: " Allah'a ve ahiret gnne iman eden kimse, bir kadnla beraberinde kadndan bir mahrem olmakszn halvette bulunmasn. nk o ikisinin ncs eytandr." 2
1 2
Hakim, Muslimin artna gre sahihtir dedi Muslim bn-u Abbas yoluyla
Bu durum, geneldir. Bakma konusunda istisna varit olduu halde, dnrc hakknda halvete ilikin bir istisna varit olmad. Dnrc kimse, yz ve ellere, yz ve eller haricindeki yerlere bakabilir. Zira yz ve ellere bakmak geneldir. Hem dnrcy hem de bakalarn kapsar. Dolaysyla dnrcnn bu baktan istisna edilmesinin bir manas yoktur. yleyse buda istisnann yz ve eller haricine odaklandna delalet eder. Ve nk Rasl yle buyurmutur: " Ona bakmak". Bu ifade, geneldir, yze, ellere ve bu ikisi haricindeki yerlere bakmay kapsar. Bu bak, nikah arzulayarak tanmak kastyla kadn tanmak iin lazmdr ki kadna dnrc olabilsin. Yine Allahu Tel mminlere gz sakndrmay emretti. Gz sakndrmak ise hem erkein kadna hem de kadnn erkee gz dorultmamasn gerektirir. Fakat Cbir hadisi, evlenmek isteyen erkein kadna bakn dorultmasn mubah klyor. Dolaysyla o kii gz sakndrmaktan mstesna oluyor. Yani mmin erkeklerin gzlerini sakndrmalar vaciptir. Ancak dnrc erkekler mstesnadr. Zira bunlar, dnrc olmak istedikleri kadnlara bakabilmeleri iin gzlerini sakndrmayabilirler. Elerden her biri iin einin btn bedenine bakmas mubahtr. nk Behz bn-u Hakm, babasndan, dedesinden yle dediini rivayet eder:
"Dedim ki; Ya Rasulallah!
slmda ctimai Nizam
57
Avretimizden gsterebileceimiz ve saknmamz gereken yerler neresi? Avretini koru. Zevcenden ve cariyenden hari" buyurdu.1 Erkek iin, Mslman veya gayri Mslim olsun, kendi mahrem sahiplerinden yz ve ellerinden hari, belli organlarla snrlandrmakszn, ziynet mahalli olan organlarna, bu konuda nassn varit olmasndan ve bu nassn mutlaklndan dolay bakmas caizdir. Allahu Tel yle buyurdu: "Ziynetlerini; kocalar veya babalar veya kocalarnn babalar veya oullar veya kocalarnn oullar, kardeleri veya erkek kardelerinin oullar veya kz kardelerinin oullar veya kadnlar veya cariyeleri veya erkeklii kalmam hizmetiler yada kadnlarn mahrem yerlerini henz anlamayan ocuklardan bakasna gstermesinler."2 Btn bu kimselerin, kadnn sana, boynuna, kolak yerine, halhal yerine, gerdanlk yerine ve bunlar dnda zerine ziynet mahallinin intibak ettii organlara bakmalar caizdir. nk Allahu Tel buyuruyor ki: "Ziynetlerini amasnlar" yani ziynetlerinin mahallini ancak Kurann zikrettiklerine asnlar. Zira bu kimselerin gndelik elbiseden yani normal elbise giyimi
1 Ahmed
2
Nur: 31
halinde ziynetlerinden grnenlere bakmalar caizdir. Efi Musnedinde Zeyneb Bint-u Eb Seleme'den yle rivayet eder:
" Ben Zubeyr'in

kadnndan, Esma'dan st emmitim. Bu nedenle de Zubeyr'i baba olarak gryordum. Ben salarm tararken yanma girer, samn bir blmn tutar ve bana dn derdi."1 Yine rivayet edildiine gre, Hudeybiye Szlemesi'ni yenilemek iin Medine'ye geldiinde Ebu Sufyn kz, Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in zevcesi olan Ummu Habbe'nin yanna girmiti. Ummu Habbe, zerine oturmamas iin Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in deini drer. Ondan rtnmemiti. Bunu Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'e zikrettiinde onu ikrar eder. Ondan rtnmeyi ona emretmedi. Halbuki Ebu Sufyn mrikti ama mahremdi. Fakat mahrem, dnrc olan ve koca dndakilere gelince; baklr. ster erkek kadna baksn isterse kadn erkee baksn burada bakmak iin bir ihtiya varsa sadece bakma ihtiyac gerektiren organa bakmas kiiye mubahtr. Bunun dnda, yz ve eller hari, baka bir yere bakamaz. Uzva bakmalarn ihtiyacn gerektirdii ve eriatinde kendilerine bakmay mubah kld kimseler, tabip, hemire ve tahkikat gibi kimselerdir. htiya, bu kimselere avret ve baka yerlere bakmalarn gerektirir. Rivayet edildi ki:
1
Ahmed b. Hanbel
slmda ctimai Nizam
59
Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'e Beni Kurayza

hakknda Sa'd' hakem tayin ettii zaman Sa'd, onlarn petamallarn ayordu."1. Osmandan rivayet edildi ki:
Hrszlk yapan bir kimse kendisine getirtilir. Osman: Onun etek altna baknz dedi. Baktklarnda onu daha ty bitmemi olarak bulurlar. Bunun zerine onun elini kestirtmedi.2. Osmann bu ameli, sahabenin gzleri ve kulaklar nnde oluyordu. Ama hibir kimse onu inkar etmedi. ayet burada bir zaruret yoksa ve erkeklii gitmemi kimselerden namahrem de deilse, sadece kadnn yzne ve ellerine bakmas mubahtr. Bu ikisi dndakilere bakmas, Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin u sznden dolay ona haramdr: Gen kz hayz grd zaman yz ve eli hari ondan bir yerin grlmesi uygun deildir 3 Allah, yz ve elleri Kuranda kadnn azalarndan ziynet mahalli olan yerlerin aa vurulmasnn nehyinden istisna etti. Allahu Tel buyurdu ki: " Kendiliinden grnenler mstesna ziynetlerini aa vurmasnlar". bn-u
1bn-u Kudame El-Muni 2 El-Beyhak
3
Ebu Davud, K. Libs, 3580
Abbas: Yz ve eller dedi. Kadn tarafndan ziynetin aa vurulmasndan nehy, avretin aa vurulmasndan nehydir. Ziynetin aa vurulmasndan nehyedilmi olmak, iltizam1 yoluyla kadnn aa vurulmasndan nehyedilmi olduu yere bakmaktan nehy delalet eder. Kendiliinden grnenleri, kadnn aa vurulmasndan nehyedildiklerinden istisna etmek, oraya bakmann haramllndan istisna etmektir. Bu da oraya bakmann caiz olduu anlamna gelir. Yabanc erkek, yabanc kadnn yz ve ellerine, kendisini gzlerinden tanmasna imkan verecek bir bakla bakabilir. Ki ahitlik gerektiinde kadn ahit gsterebilsin. Kadnla al-veri veya icare muamelesinde bulunduu zaman ona dnebilsin. Kadna bor verdii veya kadna borcunu dedii veya o kadn bir baka kadnla kartrd veya buna benzer durumlarda kadnn kimliinden emin olabilsin. Ayn ekilde kadn da erkein avret olmayan yerlerine bakabilir. nk ieden yle dedii rivayet edildi:
" Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem, ben mescitte

oynayan Habelilere bakarken, beni ridsyla rtyordu."2 Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem bayram hutbesini bitirdii gn:
1 Lafzn, lazmna delalet etmesine denir. Aslann cesarete delalet etmesi gibi. 2 Muttefikun Aleyh
slmda ctimai Nizam
61
halde, kadnlara geldi. Onlara sadakay emretti."1
Beraberinde Bilal olduu
Bu husus, Rasln kadnlarn erkeklere bakabileceklerine dair ikrar konusunda aktr. Avret olmayan yerlere bakmaya gelince; Aienin oynamakta olan Habelilere bakmas, avret hari onlardan grnen her yere baktna delalet eder. Bu bak, kayt altna alnmamtr, bilakis mutlaktr. Yine Amr bn-u uayb babasndan, dedesinden Raslullahn Sallallahu Aleyhi Ve Sellemi yle dediini rivayet eder:
" Herhangi biriniz hizmetisini, klesi veya cretlisi

ile evlendirdii zaman, gbekten aa, dizden yukar bakmasn. nk o avrettir."2 Hadisin mefhumu, onun dndakilere bakmann mubah olduudur. Mubahlk mutlaktr, kadn ve erkee amildir. Cerr bn-u Abdullahtan rivayet edilen u hadise:
Ben, Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve Selleme ani bak hakknda sormutum da, bana gzm evirmemi emretmiti." (Muslim) Ve Ali Radiyallahu Anhdan rivayet edilen u hadise gelince:
buyurdu ki: baka, bak takip ettirme. lki senin,

1 Buhari
2
"Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem
Ebu Davud, K. Salh, 418, K. Libs, 3587
sonuncusu ise senin deildir."1 Bu hadisler, erkein kadna bakmas hakkndadr. Kadnn erkee bakmas konusunda deildir. lk hadisten maksat, yz ve eller dndakilere bakmaktr. nk bu ikisine bakmak mubahtr. kinci hadisten maksat ise, ehvete sebep veren tekrardan nehydir. Yoksa kastsz normal soyut baktan nehy deildir. Allahu Telnn u sz ise: " M'min erkeklere syle, 2 gzlerini saknsnlar." Bu ayetten kast, gz haram olanlardan sakndrmak, helal olanlarla yetinmektir. Yoksa mutlak gz sakndrmak deildir. Zira ri mahremlerin, kadnlarn sa, boyun, gerdanlk, pazbent, halhal yeri ve ayaklar gibi, ziynet mahalli olan azalarna bakmakta bir sakncann olmadn beyan etti. Yabanclar ise kadnn yz ve ellerine bakabilirler. Bununla birlikte gz sakndrmak, onu aa emek demektir. El-Kamusda yle geti: " Yan bak sakndrmak ve sakndrmak; onu aa emek." Buradan da ehvet ve lezzet kast olmakszn erkek ve kadndan her birinin, dierinin avret olmayan yerine bakmasnn cevazl aa kyor. Erkein avreti; gbei ile diz kapaklar arasnda olan yerdir. Kadnn avreti ise; yz ve elleri hari btn bedenidir. Kadnn boynu, sa -bir tek tel olsa dahi- avrettir. Hangi taraftan olursan olsun ba taraf
1 Ahmed
2
Nur: 30
slmda ctimai Nizam
63
avrettir. Yz ve elleri hari her yeri avrettir, rtlmesi vaciptir. Buna delil, Allah'u Teln u kavlidir: " Ancak kendiliinden grnenler mstesna, ziynetlerini amasnlar."1 Kendiliinden grnenler, yz ve ellerdir. nk Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem nnde Mslman kadnlardan akta olan bu ikisiydi. O da buna ses karmyordu. Ve nk ibadetlerde, hac ve namazda olduu gibi, bu ikisi akt. Yine Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem dneminde yani ayetin nzul zamannda deten ak olan bu ikisiydi. Keza yz ve elleri hari kadnn btn bedeninin avret olduuna ilikin delil, Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in u szdr:
Kadn avrettir."2
Ve yle buyurdu: Gen kz hayz grd zaman yz ve eli hari ondan bir yerin grlmesi uygun deildir3 Bu deliller, kadnn elleri ve yz dnda btn bedeninin avret; avretini rtmek yani yz ve elleri dnda btn bedenini rtmenin kadna vacip olduu hususunda aktr. Ne ile rtecei meselesine gelince; phesiz ri, setr-i avret iin belli bir elbise tayin etmedi. Bilakis bunu tayin etmeksizin mutlak kld. Sadece avretin
1 2 3
Nur: 31 Tirmizi, K. Rd, 1093 Ebu Davud, K. Libs, 3580
grnmemesine ilikin nassla yetindi. " Aa vurmasnlar", " Ondan grnmesi uygun deildir". Yz ve ellerini dnda btn bedenini rten herhangi bir elbise, ekli ne olursa olsun rt saylr. Uzun elbise rtdr, pantolon rtdr, etek rtdr, oraplar rtdr. Elbisenin eklini ve trn ri belirtmedi. Avreti rten yani kendisinden avretin aa kmad her bir giysi; ekline, trne, para saysna baklmakszn eran avret iin bir rt saylr. Ancak ri, elbisede deriyi rtme artn kotu. Bu nedenle derinin rengini yani cildi, ciltteki beyaz veya siyah veya krmz veya mor v.s rengi rten eyle rtnmeyi vacip kld. Yani rt, beyazl, krmzl, esmerlii bilinmeyecek ekilde cildin rengini ve cildi rten olmas gerekir. Eer rt byle olmazsa, avret iin bir rt saylmaz. ayet giysi, arkasndaki cildin rengini gsterecek ekilde ince olup, cildin renginin beyazl krmzl, esmerlii biliyorsa o takdirde avret iin bir rt olmaya uygun olmaz. Onunla avret, ak kabul edilir, rtlm deil. nk eran rtnme, ancak cildi, cildin rengini rtmekle gerekleir. rin deriyi rtmeyi, rengi bilinmeyecek ekilde cildi rtmekle vacip kldna delil; Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in u szdr: " Ondan grlmesi uygun deildir."1 Bu hadis, rin avreti rtecek eylerde arkasndaki avretin grnmemesini yani cildi rtc olmasn, arkasndakini belli etmemesini art kotuuna
1
slmda ctimai Nizam
65
dair ak bir delildir. Dolaysyla kadnn, avreti rteni, ince olmayan yani arkasn gstermeyen, altndakini belli etmeyen bir giysi klmas vaciptir. te setr-i avret konusu budur. Bu konuyu, kadnn genel hayattaki elbisesi ile ve baz elbiselerdeki teburrucla kartrmak doru deildir. Burada avreti rten bir elbisenin olmas, kadnn o elbiseyi rterek umumi yolda giymesi caizdir manasna gelmez. nk umumi yol iin eriatn belirledii belli bir elbise vardr. O elbisenin avreti rter olmas yeterli deildir. Pantolon, her ne kadar avreti rtse de, ama genel hayatta onu giymek doru deildir. Yani umumi yolda giyilmesi uygun deildir. nk umumi yol iin rin giyilmesini vacip kld belli bir elbise vardr. Kadn, rin emrine muhalefet ederek rin belirledii giysinin tersini giyerse gnahkr olur. Zira o, vaciplerden bir vacibi terk etmitir. Bu nedenle setr-i avret konusunu kadnn genel hayattaki giyimi konusu ile kartrmak doru deildir. Ayn ekilde setr-i avret konusunu teberruc konusuyla da kartrmak doru deildir. nce olmad zaman pantolonun avreti rter olmas, kadnn onu yabanc erkekler karsnda giyebilecei manasna gelmez. Halbuki kadn onu gzelliklerini aa vurma ve ziynetini gsterme halinde giyer. O zaman da kadn, avreti rtlyse de, fakat teberrucludur. Teberrucu ise ri, velev ki kadn avreti rtm olsa da, nehyetti. Avreti rtmek demek, avreti rten her ey kadn teberruclu klar demek deildir. Bunun iin setr-i avret konusunu teberruc konusuyla
karmak doru deildir. Her birinin konusu dierinden farkldr. Kadnn genel hayattaki yani arlardaki umumi yol giyimine gelince; ri, arya kt veya umumi yolda yrd zaman giysileri zerine giyecei bir elbisenin olmasn kadna vacip kld. ri, kadna giysiler zerine giyecei bir arafn veya bir rtnn olmasn; onu da ayaklarn rtnceye kadar aaya salvermesini vacip kld. Eer bir elbisesi yoksa komusundan veya arkadandan veya yaknndan o elbiseyi dn alr. ayet dn alamazsa veya hibir kimse ona dn vermezse elbisesiz dar kmas doru deildir. Giysileri zerine giyecei bir elbise olmakszn dar karsa gnahkr olur. nk o, Allah'n zerine farz kld bir farz terk etmitir. Kadnlara nispetle alt elbise asndan durum budur. st elbise asndan ise, kadnn bir barts veya bartsne benzer bir eyin veya barts yerine geip ba ve boynun tamamn ve giysi almnn gs zerini kaplayan bir elbisesi olmaldr. Bu elbise, arya kmak veya umumi yolda yrmek iin hazrlanm olmaldr. Yani genel hayatn st elbisesi olmaldr. Kadna ait bu iki elbise olduu zaman evinden arya kmas veya umumi yolda yani genel hayatta yrmesi caizdir. ayet kadna ait bu iki elbise yoksa her halkarda dar kmas doru deildir. nk bu iki elbiseye ilikin emir, genel olarak geldi. Her halkarda genel olarak kalr. Zira onu tahsis eden bir ey kesinlikle varit olmad. Bu iki elbisenin, genel hayata ilikin farziyetine dair delil, st elbise hakkndaki Allah'u Telnn u szdr:
slmda ctimai Nizam
67
"Kendiliinden grnenler hari ziynetlerini aa vurmasnlar. Bartlerini yakalarnn stne 1 vursunlar." Alt elbise hakknda da Allahu Telnn u szdr: "Ey Nebi! Hanmlarna, kzlarna ve mminlerin kadnlarna cilbablarn zerlerinden aaya salvermelerini syle" 2 Ummu Atiyye'den yle dedii rivayet edildi:

"Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem bize Ramazan ve Kurban bayramnda; yeni yetme kzlar, hayzl kadnlar ve adrdakileri de karmamz emretti. Hayzllar namaza yaklamasnlar, hayra ve Mslmanlarn duasna ahit olsunlar. Ben:Ey Allah'n Rasl! imizden birinin bir cilbab yoksa? dedim. Kardei ona kendi cilbablarndan giydirsin buyurdu" 3
Bu deliller, kadnn genel hayattaki elbisesine delalet konusunda aktrlar. Allahu Tel bu iki ayette, kadna genel hayatta giyimini vacip kld bu elbiseyi, dakik,
1 2 3
Nur: 31 Ahzab: 59
Mslim, K. Salh el-Iydeyn, 1475; bni Mace, K. kmetis-salh ves-snneti fh, 1297; Ahmed b. Hanbel, Ms. Basriyyn, 19763
kmil ve mil olarak niteledi. Bu balamda kadnlarn st elbiselerine ilikin yle buyurmutur: "Bartlerini yakalarnn stne vursunlar." 1 Yani gmlek ve elbisenin yakasndan grnen boyun ve gs gizlemeleri iin bartlerini boyunlar ve gslerini zerine rtsnler. Kadnlarn alt elbiselerine ilikin de yle buyurdu: "Cilbablarn zerlerinden aaya salversinler"2 Yani darya kmak iin giysilerinin zerlerine giydikleri araf ve rt gibi elbiselerini zerlerinden aaya doru salversinler. Bu elbisede bulunmas gerekli olan genel keyfiyet hakknda ise yle buyurdu: " Kendiliinden grnenler hari ziynetlerini gstermesinler." 3 Yani ziynet mahalli olan uzuvlarndan kulaklar, kollar, bacaklar v.s gibi yerleri gstermesinler. Ancak ne var ki bu ayetin nzul esnasnda yani Rasul dneminde genel hayatta grnenler mstesnadr. Onlar da yz ve ellerdir. Bu dakik niteleme ile kadnn genel hayattaki elbisesinin ne olaca ve bu elbisede neler olmas gerektii ok net biimde aa kmaktadr. Sonra Ummu Atiyye hadisi gelmi ve kadnn darya ktnda giysileri zerine giyecei bir elbisesinin olmas gerektiini net olarak beyan etmitir.
1 2 3
Nur: 31 Ahzab: 59 Nur: 31
slmda ctimai Nizam
69
yle ki Ummu Atiyye Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Selleme yle demiti:
" imizden birinin bir cilbab yoksa?"1 Bunun zerine Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellem ona: Kardei ona kendi cilbablarndan giydirsin2 cevabn verdi. Yani Ummu Atiyye Rasle, o elbise ierisinde dar kmak iin giysileri zerine giyecei bir elbisesi yoksa dediinde Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellem kardeinin, giysiler stne giydii elbiselerinden ona dn vermesini emretti. Hadisin manas udur; kardei dn vermedii zaman dar kmas doru deildir. Buda bu hadisteki emrin vcup iin olduuna dair karinedir. Yani kadn, dar kmak istedii zaman giysilerinin stne bir cilbab giymesi vaciptir. ayet onu giymezse dar kamaz.
Cilbabta, ayaklar rtnceye kadar aaya doru salvermek arttr. nk ayette Allahu Tel yle buyurmaktadr: " zerlerinden aaya Yani cilbablarn cilbablarndan salversinler"3 braksnlar. Zira buradaki ( )tebd (ksmilik) iin
1
Mslim, K. Salh el-Iydeyn, 1475; bni Mace, K. kmetis-salh ves-snneti fh, 1297; Ahmed b. Hanbel, Ms. Basriyyn, 19763 Mslim, K. Salh el-Iydeyn, 1475; bni Mace, K. kmetis-salh ves-snneti fh, 1297; Ahmed b. Hanbel, Ms. Basriyyn, 19763
3
Ahzab: 59
deil, aksine beyan (aklama) iindir. Yani araf veya rty aaya doru salversinler. nk bn-u mer'den Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduu rivayet edildi:
"Kim kibirlenerek elbisesini srklerse kyamet gn Allah ona bakmaz Bunun zerine Ummu Seleme: yleyse kadnlar eteklerini nasl yapacaklar dedi. Bir kar salsnlar buyurdu. Ummu Seleme: O zaman ayaklar alr dedi. yleyse onu bir dirsek salsnlar, artrmasnlar buyurdu."1 Bu hadis, kadnn giysiler stne giydii elbisenin araf ve rtnn- ayaklar rtnceye kadar aaya doru salverilmesi hususunda aktr. Eer ayaklar, orap veya ayakkab ile rtlmse, bu, elbisenin salvermenin varlna delalet edecek ekilde aaya doru salverilmesinden alkoymaz. Bu salvermenin ayaklar kapatmas zorunlu deildir. Zaten ayaklar rtldr. Ama burada salvermenin olmas kanlmazdr. Yani cilbab, belirgin ekilde aaya doru braklmaldr ki bundan onun, kadnn genel hayatta giymesi gereken genel hayat giysisi olduu bilinsin, onda salverme zahir olsun. Yani onda Allahu Telnn: " Salversinler" yani aaya braksnlar sz gereklesin.
Tirmizi, K. Libs, 1603
slmda ctimai Nizam
71
Buradan kadnn, ierisinde dar kmak iin giysilerinin stne giydii geni bir elbisesi olmas gerektii aa kar. Eer bir elbisesi yoksa ve dar kmak istiyorsa, kardei, yani herhangi bir Mslman kadn, giysilerin stne giydii elbiselerinden ona dn vermesi gerekir. ayet kendisine dn verecek birini bulamazsa, giysilerinin stne giyecek bir elbise buluncaya kadar dar kamaz. Eer elbisesinin aasna doru salverilen geni bir elbise giymeksizin giysileriyle dar karsa, velev ki btn avretini rtm olsa da, gnahkr olur. nk ayaklara kadar aa salverilen geni elbise giymek farzdr. Dolaysyla farza muhalefet etmitir. Bu yzden Allah katnda gnahkr olur. Devlet tarafndan da "tazir" cezas ile cezalandrlr. Geriye kadnn erkee, erkein de kadna bakyla ilgili meselelerinden iki mesele kalmtr: Birincisi: Sahiplerinin izniyle yabanc erkeklerin evlerde bulunmalar, gndelik elbise ierisindeki kadnlara bakmalar, kadnn azalarndan yz ve ellerden fazlasn grmeleri. kincisi: Gayr Mslim hatta baz Mslman kadnlarn, yz ve ellerden daha fazla azalarn am olduklar halde ehrin cadde ve yollarnda bulunmalar. te bu iki mesele, bir realitedir. Btn Mslmanlar zerindeki belalar da bir realitedir. Bu nedenle bu ikisi hakkndaki er hkm aklamak gerekir.
Birinci Mesele: Burada bir tek evde beraber oturan akraba ve kardeler vardr. Onlardan her birinin hanmlar dierlerine, gndelik giysiler ierisinde grnrler. Salar, boyunlar, kollar, bacaklar ve benzerleri gnlk giysilerinden grnebilir. Kardeleri, babalar ve bu ikisi dndaki mahremlerin oralar grdkleri gibi, kocalarnn kardeleri veya namahrem akrabalar da oralar grrler. Hlbuki kocalarnn kardei, herhangi bir yabanc gibi, ona yabancdr. Keza amca ocuklar, day ocuklar ve bunlara benzeyen namahrem sla-i rahim veya sla-i rahim olmayanlar gibi akrabalar bazen birbirlerini ziyaret edebilirler, kimi zaman kadnlara selam verebilirler, gndelik giysiler ierisindeyken her birlikte oturabilirler. O kadnlardan yz ve eller haricinde sa, boyun, kol, bacak v.b hususlar grnebilir. Ama onlar mahrem muamelesi gibi muamele ederler. te bu mesele, yaygndr. Mslmanlarn ekserisinin zellikle ehirdekilerin ba belasdr. Bu yzden ou kimse o bakn mubah olduunu sanar. Gerekte ise o baktan mubah olan ancak mahremler ve erkeklii gitmi kimseler tarafndan meydana gelen baktr. Bunlar dndakilere kadnlarn yz ve eller hari almalar haramdr. Bunun tafsilat yledir: Allahu Tel kadn, bak veya faydalanmak iin olsun, mutlak olarak haram kld. Sonra kocalarn faydalanmalarn sonra da ziyneti yani on iki kiinin bakmasn istisna etti. Bu on iki kii ierisine bunlara benzeyenlerde girerler, amcalar ve daylar gibi. Daha sonra da kadndan yz ve elleri tm??erkekler??iin istisna etti. Lezzet yani ehvetle
slmda ctimai Nizam
73
bakmak, kocaya hari mutlak olarak haramdr. Soyut bir bak vasfyla1 yz ve ellere bakmak, mutlak olarak mubahtr. Yz ve ellerden fazlasna bakmak, Allah'n zikrettii mahremler ve onlara benzeyenler hari mutlak olarak haramdr. Nitekim nasslarn getirdii ekliyle yukarda genel hayata ilikin er hkmn aklamas tamamlanmtr. zel hayata gelince; ri, kadna i esnasnda grnen yz ve ellerden fazlasn zel hayatta amasn mubah kld. Allahu Tel yle buyurmaktadr: " Ey iman edenler! Ellerinizin altnda bulunan cariyeler ve sizden henz ergenlie ermemi olanlar, sabah namazndan nce, le scanda elbiselerinizi kardnzda ve yats namazndan sonra, yannza gireceklerinde, defa izin istesinler."2 Allahu Tel, bulua ermemi ocuklara ve kleye bu vakitte kadnn yanna girmemeleri emretti. Sonra onlara, bu vakit haricinde girmelerini mubah kld. Zira bunu u szyle takip ettirdi: "Sizin avretinizdir. Bunlardan sonra size de onlara da bir sorumluluk yoktur. Onlar sizin etrafnzda
1 2
yani ehvetsiz Nur: 58
dolap dururlar"1 Bu husus, bu halin dnda ocuklar ve kadnlarn klelerinin izinsiz olarak kadnlarn yanlarna girebileceklerini konusunda aktr. Yani kadnlar i elbiseleri ierisindeyken. Bundan da kadnn, evinde i elbiseleri ierisinde yaad, bu elbiseler ierisinde ocuklara ve klelerine grndkleri anlalr. Buna binaen kadnn, evinde i elbiseleri ierisinde yaamas caizdir. Bunda hibir phe yoktur. Bu durumda mutlak olarak gnahkr da olmaz. Bu halde ocuklarn ve klelerinin onlar grmeleri de caizdir ve bu konuda kadnlara bir vebal da yoktur. Onlara kar da rtnmezler, onlar da girmek iin izne muhta deillerdir. nk ayet, avret vakitleri dnda ocuklarn ve klenin izinsiz olarak girmelerini belirtmitir. yle denmez: Hr hizmetilerde etrafta dolap dururlar illetine binaen kleye mukayese edilirler. Byle denmez, nk bu illet, llet-u ksiradr2 Delili ise ocuklar, bulua erdikleri zaman etrafta dolap duranlardan olduklar halde izin almalar gerekir. Allahu Telnn, bu konuda istisna ettii kimseler dndakilere yani ocuklar ve kle dndakilere gelince; Allah, zel hayatta bu kimselerin hkmn beyan etti. Zira onlardan izin almay talep etti. Allahu Tel yle buyurdu: " Ey iman edenler! Kendi evlerinizden baka evlere
1
Nur: 58
2 llet olmaktan yetersiz kalan illete denir
slmda ctimai Nizam
75
izin almadan, sahiplerine seslenip selam vermeden girmeyin"1 Mslmandan izin almay talep etmekte ve buna da, kendi evi dndakilere girmek istedii zaman (" )uysallamak" kelimesini kullanmaktadr. Bunun mefhumu, kendi evine girmek istedii zaman izin almaz. Bu ayetin nzul sebebi udur: Ensr'dan bir kadn dedi ki: Ey Allah'n Rasl! Ben evimde ne bir baba nede bir ocuun, hibir kimsenin beni grmesini istemediim bir halde oluyorum. Byleyken baba geliyor ve yanma giriyor. Ben bu haldeyken akrabamdan bir erkek hl yanma giriyor. Peki, nasl yapmalym? Bunun zerine izin ayeti nazil oldu. Bu nzul sebebi, ayetin mantuku ve mefhumuyla birletirildiinde, zel hayattaki meselenin, avreti rtmek ve avreti rtmemek meselesi olmadna, ancak meselenin, kadnn zerinde bulunduu uygunsuz hal meselesi olduuna delalet eder. Bu halde, uygunsuz halde, kadna saknmay emretmemi ancak kadnn namahremlerine kar yz ve eller haricindeki yerleri rtme imkn bulabilmesi iin erkeklere izni emretmitir. nk izin istemek, rtme isteini hissettirir. Delili ise, ayetin nzul sebebidir. Bu nzul sebebine gre eer kadnn yanna bir kimse girerse, mahrem veya namahrem olsun izin almak zorundadr. zin istemek ise kadna namahremlerden rtnmeyi hissettirir. Erkein bu haldeki kadna bak ise, ister zel hayatta olsun isterse bunun dnda olsun bakla ilgili bir baka meseledir. Allahu Tel namahremlere yz ve eller
1
Nur: 27
haricine bak haram klm, mahremlere ise bunu caiz klmtr. Yz ve eller fazlasndan gz sakndrmay emretmi, gz doldurmayan bak da affetmitir. Yz ve eller fazlasna bakn haraml, ortadadr. Fazlasndan gz sakndrmak ise, Allahu Telnn u kavlinde aktr: " Mmin erkeklere syle! Gzlerini sakndrsnlar."1 Buradan maksat, yz ve eller fazlasndan gz sakndrmaktr. Delili, bu ikisine bakn mubah olmasdr. Buhr'de, Sad bn-u Eb-l Hasen, Hasen'e yle der: Acem kadnlar, gslerini ve balarn ayorlar. Bunun zerine Hasen:"gzn evir" der. Yollarda oturmaktan nehy edilen hadiste yle dedi: " gz saknmak" Yani yoldaki kadnlar, yz ve eller fazlasn am olabilirler. Onun iin size den, bakmamak deil, gz sakndrmaktr. Allahu Tel bak haram kldnda, ancak yz ve eller fazlasna bak haram klm ve onun kastl bir bak olduunu belirtmitir. Kastsz bak ise, haram klmam ve onun terk edilmesini de emretmemitir. Sadece gz sakndrmay emretmitir. yle buyurmutur: " Gzlerini sakndrsnlar". ( ) kelimesi, "tebd" iindir. Yani baz gzlerini yani bak sakndrsnlar. Bunun mefhumu, sakndrlm bakn caizliidir. Sakndrlm bakta kastsz normal baktr.
Nur: 30
slmda ctimai Nizam
77
kinci Mesele: Bat hadratnn bize saldrmasndan ve Mslmanlarn beldelerinin kfr hkmleriyle hkmedilmesinden itibaren gayri Mslim kadnlar, yar plak: gsler, srtlar, salar, kollar ve bacaklar ak sak olarak dar kar oldular. Baz Mslman kadnlar da onlar taklit ederek bu ekilde arya kmaya baladlar. Hatta kii arda yrrken, dkknda sat pazarl iin dururken Mslman kadn, gayri Mslimden ayrt edemez hale geldi. Bu ehirlerde yaayan Mslman erkekler, imdi tek balarna bu mnkeri izale etme sahibi deillerdir. Bu avretleri grmeksizin bu ehirlerde yaamalar da imknszdr. Zira yaadklar hayatn tabiat, oturduklar binalarn ekli, kadnn avretinin erkek tarafndan grlmesini gerektirir. Ne kadar bakmamaya alsa da herhangi bir erkein, kadnlarn avretleri olan kollarn, gslerini, srtlarn, bacaklarn, salarn grmekten saknmas, evinde oturup evinden dar kmama hali mstesna, mmkn deildir. Buda onun iin imknszdr. Zira o, hayat iin zaruri olanlardan al, veri, icre, alma v.b hususlarda insanlarla ilikiler kurmak ihtiyacndadr. Bu avret yerlere baktan saknarak bunlar yerine getirmesi gtr. Oralara bakmann haraml da Kitap ve snnette aktr. Peki, ne yapacak? Bu sorundan kurtulmak, ancak iki durumda mmkndr: 1- Ani bak. Bu, kiinin yolda ahit olduu baktr. Bundaki birinci baktan kii affedilmitir. Kii ikinci bak tekrarlamamas gerekir. Zira Cerr bn-u Abdullah'tan yle dedii rivayet edildi:
Ben, Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve Selleme ani
bak hakknda sordum. Bana, bakm evirmemi emretti."1 Ali Radiyallahu Anh'dan da yle dedii rivayet edildi:
bak ekleme. Birinci bak senin, dieri ise senin deildir."2
" Baka,
2- Ba, kollar ve almasn det edindii yerleri ak olan u kadnla konumak. Byle kadndan gz karmak ve ona bakmaktan gz sakndrmak gerekir. nk Buhr, Abdullah bn-u Abbstan yle dediini rivayet etti:
Fadl Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin

arkasnda biniliydi. Hasamdan bir kadn geldi. Hemen Fadl, o kadna, kadn da ona bakmaya balad. Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem Fadl'n yzn baka yne evirdi."3 Allahu Tel da yle buyurdu:
1 2
Mslim, Adab 45/2159; Ebu Davud, Nikah 44/2159; Tirmizi, Edeb 29/2777
Ahmed b. Hanbel, Ms. Ensr, 12896, 21943, Ms. Aereti el-Mbeirn bil-Cenneh, 1302
3
Buhari
slmda ctimai Nizam
79
" Mmin erkeklere syle! Gzlerini saknsnlar. Avretlerini korusunlar." 1 Gz sakndrmaktan maksat, onu aaya indirmektir. Bu sorunun zm, kadnla yapt zaruri konuma veya bir arabaya binme veya scakln iddetinden dolay bir balkonda oturma v.b iini devam ettirmekle birlikte erkek tarafndan gzn sakndrlmasdr. nk bu ihtiyalar, erkee oranla genel hayatn zaruretlerindendir. Bunlardan uzak kalamaz, bu avretleri amak belasn da defetmeye malik deildir. yleyse ona den ayetin nassyla amel ederek gz sakndrmaktr. Bunun dnda bir ey kesinlikle ona helal deildir. Burada yle denilmez: bu, umumi belvadandr2. Ondan saknmak zordur. Halbuki bu kaide, eriata zttr. Haram, umumi belva olduu zaman helal olmaz. Helal de umumi belva olduu zaman haram olmaz. Yine yle de denilmez: Bu kadnlar, kafirdir. Dolaysyla cariye muamelesi ile muamele edilirler. Bunlarn avretleri cariyenin avreti gibidir. Byle sylenmez. nk hadis, kadnla ilgili geneldir, Mslman kadn dememitir. Aleyhissalatu Vesselam yle buyurmutur: Gen kz hayz grd zaman yz ve eli hari ondan bir yerin grlmesi uygun deildir 3 Bu, Mslman veya
1
2 Kanlmas imkansz yaygn belalara denir

3
Nur: 30
gayri Mslim olsun kadna bakmann haraml konusunda aktr ve hallerin hepsinde de geneldir. O hallerden biri de bu haldir. Kafir kadn, cariyeye kyaslanmaz. nk kyas ekli yoktur. Binaenaleyh kendi evleri dnda ierisinde namahrem kadnlarn bulunduu evleri ziyaret eden kimselerin, yz ve eller fazlasna bakmaktan gzlerini sakndrmalar gerekir. Keza ehirlerde yaayan, topluma girmeye veya avretleri ak kafir kadnlarla sat veya konuma veya cretli tutma veya kiralama veya al veya benzeri muamelelerde bulunmaya mecbur kalan kimseler, bu esnada gzlerini saknmalar ve mecbur kaldklar hususlardan ihtiyac olduklar miktarla yetinmeleri gerekir. Bu, baka nispetledir. Musafahaya ilikin hususa gelince; aralarnda engel olmakszn erkein kadnla kadnn da erkekle musafahas caizdir. Zira Sahih-u Buhr'de Ummu Atiyye'den yle dedii sabit olmutur:
Biz Nebi Sallallahu Aleyhi Ve

Sellemle biatletik. Bize Allah'a hibir eyi ortak komamay okudu ve bizi, lye alamaktan nehy etti. Bunun zerine iimizden bir kadn elini kabzetti"1 Biatleme, musafaha ile oluyordu. Kadnn elini kabzetmesinin manas, biatleme iin elini uzattktan sonra elini geri ekmesidir. Elini kabzetmi olmas, musafaha ile biatleecekti demektir. " imizden bir kadn
1
Buhari, K. Ahkm, 6675
slmda ctimai Nizam
81
elini kabzetti" nin mefhumu, ondan bakas elini kabzetmedi. Buda ondan bakas musafaha ile biatleti demektir. Ayn ekilde Allahu Telnn ( ) "Veyahut kadnlara dokunduunuzda" sznn mefhumu da genel lafzyla btn kadnlar iindir. yle ki dokunmann abdesti bozmas, kadnlara dokunulmasndan dolay hkmn, abdestin bozulmasyla snrl olduuna delalet eder. Halbuki kadnlara ehvetsiz dokunmak haram deildir. yleyse ayn ekilde onlarla musafaha etmek de haram deildir. stelik kadnn eli, avrette deildir. ehvetsiz ona bakmak haram olmaz. Dolaysyla onunla musafahalama da haram olmaz. Halbuki bu, pmeden farkldr. Erkein, arzulad yabanc bir kadn, kadnn da arzulad yabanc bir erkei pmesi, haram klnm bir pmedir. nk o, zinann mukaddimesidir. Bu gibi pmenin durumu, velev ki ehvetsiz olsa da, zinaya gtrmese de, zina meydana gelmese de, deten zinann mukaddimesindendir. nk Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin, zina yapt iin kendisini temizlemesi talebiyle gelen Mize 1 "Belki onu pmndr" demesi, bu gibi pmenin zinann mukaddimelerinden olduuna delalet eder. Ve nk zinay haram klan ayet ve hadisler, zina mukaddimelerinin tamamnn haramlln kapsar. Bu zina mukaddimeleri, dokunmak olsa da. Nitekim gen erkekler ile gen kzlar arasnda meydana geldii gibi. Dolaysyla byle bir pme, hatta seferden gelen kimseyi
1
Buhari, K. Hudd, 6324; Ahmed b. Hanbel, Ms. Ben Him, 2307
selamlamak iin olsa da, haram klnmtr. Zira gen erkekler ile gen kzlar arasndaki bu gibi pmenin durumu, zinann mukaddimelerindendir.
slmda ctimai Nizam
83
MSLMAN KADINA YZN RTMES VACP DELDR DE LDRkadnlara farzdr. Pee manasFARZ ndaki rt slm'da, Onunla gzleri hari yzlerini rterler sz, slm bir grtr. Bu gre, mezhep sahipleri baz mtehid imamlar kail olmutur. Pee, slmda kadnlara farz deildir. Yzn rtmek kesinlikle Mslman kadna vacip deildir. nk avret deildir sz de keza slm bir grtr. Mezhep sahiplerinden baz mtehid imamlar da bu gre kail olmulardr. Bu sorunun, nemli ictim sorunlardan olmas ve bu iki grten herhangi birini benimsemek, slm hayat tarzna tesir edeceinden dolay, onun iin bu soruna ait er delilleri ett ederek, aratrarak ve sorun zerine tatbik ederek kapsaml bir ekilde arz gerekir. Ta ki Mslmanlar delilce daha kuvvetli olan gr benimsesinler ve ta ki slm Devlet de delilin tercihiyle daha racih olan gr benimsesin.
Evet, smrgeci kafirlerin, batya meftn, batnn kltr ve hayata bak asyla srtlanlam kimselerin nefislerinde krkledii kadn etrafndaki mnakaalar, yarm asrdan daha fazla sreden beri kaimdir. Bunlar slma slm olmayan grler dzenbazlk etmeye, Mslmanlarn bak asn da ifsat etmeye altlar. Bunlar pee ve yz ak fikrini uydurdular, dnr alimler de onlara kar koyamadlar. Bilakis yazarlarn, edebiyatlarn
ve camid bilginlerin onlara kar koymalar, bu srtlanlam kimselerin grlerine g yetirememi, fikirlerini aratrma ve mnakaa mahalli klmtr. Halbuki bu fikirler, batl fikirlerdir. slma saldrmak, Mslmanlar ifsat etmek ve dinlerinde onlar pheye drmek iin gelmitir. Evet, bu mnakaalar kaimdir ve hala kalntlar, izleri rnekliktir. Ama aratrmaya uygun deillerdir. Ter ve ictim bahisler derecesine de ykselmezler. nk aratrma, ancak mtehitlerin istinbat ettii, bir delil veya ibih delile dayandklar eri hkmlerde olur. Halbuki aratrma, yazarlarn veya kiralk isimlendirilenlerin grlerinde veya sahtekarlarn safsatalarnda veya srtlanlamlarn samalklarnda olmaz. Mtehitlerin er delillerden istinbat ederek syledikleri hususlar, aratrma mahalline konulur ve ter mnakaa ile mnakaa edilir. Ayn ekilde aratrma mahalline konulan mtehitlerin szlerine, baz fakihlerin, eyhlerin ve pee mutaassb olan kiilerin szleri de ilhak edilir ve nefislerindeki pheyi bertaraf etmek iin aratrlr. Bu nedenle mtehitlerin szlerini ve delillerini arz edeceiz ki racih olan sz aa ksn, onu racih olarak gren herkese onunla amel ve onu tatbik iin alma elzem olsun. Peeye kail olanlar, yz ve elleri dnda kadnn btn bedeninin sadece ve sadece namazda avret olduuna meylettiler. Namaz haricinde ise, yz ve elleri de ierisinde olmak zere btn bedeninin avret olduunu sylediler. Bu szlerinde de kitap ve snnete dayandlar. Kitap'a gelince; zira Allahu Tel yle buyuruyor:
slmda ctimai Nizam
85
"Onlardan bir meta istediiniz zaman rt arkasndan onlardan isteyiniz."1 Bu, zerlerine rtnn vurulmas konusunda aktr. Yine Allahu Tel yle buyuruyor: " Ey Nebi! Zevcelerine, kzlarna ve mminlerin kadnlarna syle. Cilbablarn zerlerinden aaya salversinler. Bu, onlarn tannp eziyet edilmemelerine daha yakndr."2 O kimseler, cilbablarn zerlerinden aaya salversinlerin manas, cilbablarn zerlerine alsnlar, onunla yzlerini ve omuzlarn rtsnler, dediler. slmn balangcnda kadnlar, cahiliyedeki adetleri zere sradan kadnlar olarak grdler. Kadn, gndelik elbise ve barts ierisinde kyordu. Hr kadn ile cariye arasnda hi bir fark yoktu. Ahlaksz genler, gece hurmalk ve tarlalara ihtiyalarn gidermeye ktklar zaman cariyelere saldryorlard. Bazen de cariye bahanesiyle hr kadna saldryorlar, biz onu cariye sandk diyorlard. Bundan dolay rid3 ve araflar giyerek, balarn ve yzlerini rterek grnleriyle cariyelerin grne muhalefet etmekle emrolundular. Ki ihtiaml gzksnler, balansnlar. Hi bir tamahkar
1 2
Ahzab: 53 Ahzab: 59
3 stten giyilen elbise
onlara tamah etmesin. Bu, tannp saldrlmamalar ve kerih grdkleri eyle karlamamalarna daha layk ve daha evladr. Bu, tannmalarna daha yakndr Bazlar buradaki in hazfedildiini sylerler. Yani bu, gzel veya irkin olsunlar tannmayp eziyet edilmemelerine daha layktr. Yine Allahu Tel yle buyuruyor: "Evlerinizde oturun. lk cahiliyenin alp sald gibi alp salmayn."1 Dediler ki; Allahn kadnlara evlerinde oturmalarn emretmesi peeye bir delildir. Snnete gelince: nk Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellemden yle dedii rivayet edilmitir: Aleyhi Ve Sellemin u sznden dolaydr:
" Kadn avrettir."2. Ve Nebi Sallallahu
" Siz kadnlardan birinizin mkateb klesi3olur ve onun yannda da deyecei miktar varsa ondan rtnsn." 4
nk Ummu Seleme'den yle dedii rivayet edildi:
: :
1 2
Ahzab: 33 Tirmizi, Rid, 1093
3 hrriyetine kavumak iin efendisi ile belli miktar karlnda anlaan kledir
4
bni Mace, K. Ahkm, 2511; Ahmed b. Hanbel, Ms. Ensr, 25268
slmda ctimai Nizam
87
Aleyhi Ve Sellemin yannda oturmakta idik. bn-u Ummu Mektm izin istedi. Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem Ondan rtnn buyurdu. Ben: Ya Rasulullah! O, kr, grmez ki dedim. Siz kr msnz! Onu grmyor musunuz? dedi." 1 Ve nk Buhr Abdullah bn-u Abbstan yle dediini rivayet etti:
: Ben ve Meymne Nebi Sallallahu
Fadl Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve

Sellemin arkasnda biniliydi. Hasamdan bir kadn geldi. Hemen Fadl, o kadna, kadn da ona bakmaya balad. Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem Fadl'n yzn baka yne evirdi."2
Cerr bn-u Abdullah'tan yle rivayet edildi:
Ben, Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve Selleme ani bak hakknda sordum. Bana gzm evirmemi emretti." 3
Ali Radiyallahu anh'dan yle dedii rivayet edilmitir: Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem bana buyurdu ki:
1 2 3
Ebu Davud, K. Libs, 3585 Ebu Davud, K. Mensk, 1544 Mslim, Adab 45/2159; Ebu Davud, Nikah 44/2159; Tirmizi, Edeb 29/2777
ekleme. Birincisi sana aittir. Sonuncusu sana ait deildir" 1 te bunlar, peeye ve kadnn btn bedeninin avret olduuna kail olanlarn delilleridir. Bunlar, kendisiyle zerine delil getirilen soruna intibak etmeyen delillerdir. nk bunlarn tamam bu konuyla ilgili deildir. Hicb (rtnme) ve Evlerinizde oturun ayetine gelince; Mslman kadnlarn bu ayetle kesinlikle hibir alakas yoktur. Bu iki ayet, Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlarna zeldir. Hicb ayetinin, Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlarna zel olduu sarihtir. Bu, ayetin tamam okunduu zaman ayette nettir. Bu ayet, lafz ve mana olarak birbiriyle balantl tek bir ayettir. Zira ayetin nass yledir: " Ey iman edenler! Siz zamann gzetlemeksizin, bir yemee davet edilmedike, Nebinin evlerine girmeyin. Ancak davet edildiiniz zaman girin. Yemei yediinizde sohbete dalmakszn hemen daln. nk bu haliniz Nebiye eza vermektedir, fakat sizden haya etmektedir. Ama Allah, hakk sylemekten haya etmez. Onlardan
1
" Baka, bak
Ahmed b. Hanbel, Ms. Ensr, 12896, 21943, Ms Aareti el-Mbeirn bil-Cenneh, 1302
slmda ctimai Nizam
89
bir meta istediiniz zaman perde arkasndan isteyin. Bu, hem sizin kalpleriniz, hem de onlarn kalpleri iin daha temizdir. Sizin Allah'n Raslne eziyet vermeniz yakmaz ve kendisinden sonra da ebediyen onun hanmlarn nikhlayamazsnz. nk bu, Allah katnda byktr."1 Ayet, Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlar konusunda bir nasstr, onlara zeldir. Mslmanlarn kadnlaryla hi bir ilgisi yoktur. Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlar dnda herhangi kadnlarn bu ayetle hi bir alakas yoktur. ie'den rivayet edilen hususta bu ayetin Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlarna zel olduunu teyit eder:
Nebi Sallallahu Aleyhi ve Sellemle birlikte bir kapta "hays"2 yiyordum. Derken mer urad. Allah'n Rasul onu ard. O da yemeye balad. Onun parma benim parmama deince; ah, keke sizin hakknzda itaat edilmi olsayd hibir gz sizi grmezdi, dedi. Bunun zerine hicb nazil oldu." 3 mer radiyallahu Anhdan yle dedii rivayet edildi:
Ben,
1 2
Ahzab: 53 Hurma, ya ve kurutulmu yourttan yaplm bir yemek
3 En-Nes ve Et-Tabarn
" Ben, Ya Rasulullah yannza iyi ve kt

kimse giriyor. Keke Mminlerin annelerine hicb emretsen, dedim. Bunun zerine Allah hicb ayetini indirdi." 1 mer, mescitte kadnlarla birlikteyken Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlarna urayarak yle dedii rivayet edildi:
rtnseniz. nk sizin kadnlara kar

stnlnz vardr. Nitekim kocanzn da erkeklere kar stnl vardr. Bunun zerine Zeyneb: Ya bn-ul Hattb Sen bize hcum ediyorsun. Halbuki vahiy bizim evlerimizde iniyor dedi. Ardndan ok gemeden ayet nazil oldu."2 Ayetin nass ve bu hadisler, ayetin Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlar hakknda nazil olduunu, bakalar hakknda nazil olmadnda delaleti katdirler.
Evlerinizde oturun ayetine gelince; bu da keza Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlarna zeldir. Kmilen ayetin nass:
1
Buhari, K. Tefsril-Kurn, Mseddedden o da Yahya Huleyd yoluyla Enes b. Malikten
2 Et-Tabarn
slmda ctimai Nizam
91
" Ey Nebinin hanmlar! Sizden kim ak bir fuh yaparsa, onun iin azap iki kat artrlr. Bu, Allah'a gre kolaydr. Sizden kim, Allah'a ve Raslne itaat eder ve salih amel ilerse ona ecrini iki kat veririz. Ve ona kerm bir rzk hazrladk. Ey Nebinin hanmlar! Siz, kadnlardan herhangi biri gibi deilsiniz. Eer korkuyorsanz, konuurken krtmayn; sonra kalbinde hastalk olan kimse tamaha kaplr. Marf bir sz syleyin. Evlerinizde oturun, ilk cahiliyenin alp sald gibi alp salmayn. Namaz kln, zekt verin, Allah'a ve Raslne itaat edin. Ey Ehl-i Beyt! Allah sizden, sadece pislii gidermek ve sizi tertemiz yapmak istiyor." 1 Ayetin ba taraf, ayetin Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlar hakknda onlara zel olarak indiinde aktr. nk hitap, Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlar iindir ve onlara tahsis edilmitir: " Ey Nebinin hanmlar! Siz, kadnlardan herhangi biri gibi deilsiniz."2 Bu ayetin, Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlar hakknda nazil olduuna dair bu nasstan daha beli ve daha iyi delalet eden yoktur. O yzden o kimselerin delil olarak getirdikleri
1 2
Ahzab: 32-33 Ahzab: 32
Evlerinizde oturun ayet, Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlarna zeldir. Bunu hemen kendisinden sonra gelen ayette pekitirmektedir. Zira Temizlemek sznden sonra, bunu devam ettirerek yle buyurmutur: "Evlerinizde okunan Allah'n ayetlerini ve hikmeti hatrlayn. phesiz Allah latif ve habrdir."1 Onlara evlerinin vahyin indii yerler olduunu hatrlatm ve oralarda okunan Kuran unutmamalar onlara emretmitir. te bu iki ayet, Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlar iin ve Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlarna zel olduklarnda sarihtir. Bu iki ayetten herhangi birinde Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlar dnda Mslman kadnlara ilikin bir hkm olduuna dair hi bir delalet yoktur. Bununla birlikte burada Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlarna zel baka ayetlerde vardr. Mesela Allahu Telnn u sz gibi: " Kendinden sonra ebediyen onun hanmlarn nikhlamaynz.2 Rasln hanmlar, Mslman kadnlarn hilafna, kendisinden sonra evlenmeleri caiz deildir. nk onlar, kocalarndan sonra evlenebilirler. Bu iki hicb ayeti, kendisinden sonra
1 2
Ahzab: 34 Ahzab: 53
slmda ctimai Nizam
93
hanmlarnn haramll ayeti gibi, Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlarna zeldir. Burada yle denilmez: tibar, sebebin hususiliine deil, lafzn umumiliinedir. Ayetlerin nzul sebebi, Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlardr. Ayetler, hem onlar hem de dierleri hakknda geneldir. Byle denilmez. nk nzul sebebi, vaki olmu bir hadisedir. Dolaysyla bu hadise de nzul sebebi olmutur. Burada ise, Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlar vaki olmu bir hadise deillerdir. Ancak o, muayyen ahslar hakknda gelmi muayyen bir nasstr. Bu yzden onlarn ahsna nass olarak gelmitir. Nitekim yle buyurmutur: " Ey Nebi'nin hanmlar! Siz kadnlardan herhangi biri gibi deilsiniz." 1 Yine yle buyurmutur: "Onlara sorduunuz zaman."2 Zamir, Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlarna aittir, yalnzca onlara tayin edilmitir. Bunu, 3 " Raslullaha eziyet etmek size yakmaz" szyle devam ettirmesi, onlarn rtnmelerinin illeti anlalr. Btn bunlar, iki ayetin Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlar hakknda gelmi bir nass olduklarn belirler. O halde o iki ayet zerine "tibar, sebebin
1 2 3
Ahzab: 32 Ahzab: 53 Ahzab: 53
hususiliine deil, mutabk dmez.
lafzn
umumiliinedir"
kaidesi
Ayn ekilde yle de denmez: "Rasl'n hanmlarna hitap, Mslman kadnlar iin de bir hitaptr. nk muayyen bir ahsa ilikin muayyen bir hitabn, mminler iin de bir hitap olmas ancak Rasle, Muhammed Sallallahu Aleyhi Ve Selleme zeldir. Hanmlarna hitab kapsamaz. Rasle hitap, mminler iin bir hitaptr. Hanmlarna hitap ise, onlara zeldir. Zira sadece Rasl, her bir hitapta veya fiilde veya skutta, Onun hususiyetlerinden olmadka, rnek mahallidir. Rasln hanmlar ise, rnek mahalli deillerdir. nk Allahu Tel yle buyuruyor: " Sizin iin Raslullahda gzel bir rnek vardr."1 Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlarnn bir rnek olmalar doru deildir. u manada; fiil yaplr, nk onlar onu yapmlardr. Yahut nitelikle nitelenilir, nk onlar onunla nitelenmilerdir. Oysa bu durum, Rasle zeldir. Zira ancak o, vahye tabi olur. Keza yle de denmez: "Rasln hanmlar, evlerinde vahyin okunduu tertemiz pampak olduklar halde onlardan hicb talep edilmise, kukusuz dier Mslman kadnlarndan talep edilmesi daha evladr. u iki sebepten dolay byle denmez:
Ahzab: 21
slmda ctimai Nizam
95
1- phesiz bu, evla kabilinden deildir. nk evla olan udur; Allah'n kk gnahtan nehyi, evla babndan byk gnahtan nehyi olur. Tpk Allahu Telnn u sz gibi: " Onlara f demeyin."1 Bu balamda onlara vurmamak evla babndandr. Evlalk, Allahu Telnn u sznde olduu gibi, szn siykndan anlalr: " Ehli kitaptan yleleri vardr ki ona kantarla emanet braksan sana onu verir. Yine onlardan yleleri vardr ki ona bir dinar emanet braksan sana onu vermez."2 Kantardan az olan eda etmek, evla babndandr. Dinar stnde olan eda etmemek evla babndandr. Hicb ayeti ise, bu kabilden deildir. nk ayetin siyk, yalnzca Nebinin hanmlarna delalet eder. Bir baka mefhuma delalet etmez. "Nebinin hanmlar" lafz, anlalan bir vasf 3 deildir ki Nebinin hanmlar dndakiler evla babndandr densin. Bilakis o, camit bir isimdir4. Bu nedenle onun bir mefhumunun olmas imkanszdr. Onun iin sz, nassn zerine geldii eye zel olur. Bakasna siryet etmez. Onun mefhumu da olmaz. Ayette evla bab mevzusu, ne ayetin lafzlarndan ne de siykndan sz konusu olmaz.
1 2
sra: 23 Al-i mran: 75
3 fiillerden tretilmi isimlere Mfhem vasf denir 4 tretilmemi veya tretilmi zel isimlere camit isim denir
2- Bu iki ayet, zel ahslar iin bir emirdir. Belli niteliklerle nitelemek iin bizatihi onlara nass olarak gelmitir. Kesinlikle bunlardan bakalar iin, ne bunlardan daha ste olanlar iin ne de bunlardan daha aa olanlar iin, bir emir olamaz. nk o, belli bir vasftr ve belli ahslara mahsustur. O, Rasln hanmlar olmalar vasfyla Rasln hanmlar iin bir emirdir. Zira onlar, kadnlardan herhangi biri gibi deiller. Ve nk bu amel, Rasle eziyet verir. "tibar, sebebin hususiliine deil, lafzn umumiliinedir" kaidesinin mutabkl ortadan kalknca, Rasln hanmlarn rnek edinmek ortadan kalknca, onlardan bakalar evla babndandr ortadan kalknca ve nassn Rasln hanmlar konusunda kat olduu sabit olunca, bu iki ayetin Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlarna zel olduu kesinlikle ve hibir ekilde Mslman kadnlar kapsamad ispat edilmi olur. Bylece bununla hicbn ve evlerde oturup kalmann Rasln hanmlarna zel olduu sabit olur. Hicb Mslman kadnlar iin belirlenmitir diye o iki ayetle istidlal da geersiz olur. kinci ayet ise, o da Allahu Telnn u szdr: " Cilbablarn zerlerinden aaya salversinler."1 Bu ayet, ne mantuk ne de mefhum olarak, her halkarda yzn rtlmesine delalet etmez. Nzul sebebi doru olduu farz edilse o ayette
1
Ahzab: 59
slmda ctimai Nizam
97
buna delalet eden herhangi bir lafzda ne mfret olarak ne de cmlede varl mevcut deildir. Ayet " Cilbablarn zerlerinden salversinler" buyuruyor. Manas ise yledir; cilbablarn zerlerinden aaya braksnlar. Buradaki tebd" iin deil, ancak "beyan" iindir. Yani cilbablarn zerlerinden aaya braksnlar. rty salverdi nin manas, onu brakmaktr. Elbiseyi salverdi, onu brakt demektir. Salversinlerin manas, braksnlar demektir. Cilbab ise, rt, rtnlen kisve ve baka her eydir. Yahut bedenin tamamn rten giysidir. Kms elMuht'te yle der: "Cilbab; sirdb ve sinmr gibi, gmlektir, rt dnda kadna ait geni bir giysidir veya kendisiyle elbiselerini rtt eydir, rt gibi". ElCevher de Es-Sihhta yle der: "Cilbab; rtdr. Zar denen arafta olduu sylendi." Kadnn, elbiselerinin stne sarlp brnd rt manasndaki Cilbb hadiste de varit olmutur. Ummu Atiyye rivayet edildi: radiyallah Anha'dan yle dedii

"Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem bize Ramazan ve Kurban bayramnda; yeni yetme kzlar, hayzl kadnlar ve adrdakileri de karmamz emretti. Hayzllar namaza yaklamasnlar, hayra ve Mslmanlarn duasna ahit olsunlar. Ben:Ey Allah'n Rasl! imizden birinin
bir cilbab yoksa? dedim. Kardei ona kendi cilbablarndan giydirsin buyurdu 1 Bunun manas, kadnn ierisinde dar kmak iin elbiselerinin stne giyecei bir giysisi yoktur demektir. Bunun zerine Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem, kardeinin, elbiseler stne giyilen giysilerinden ona dn vermesini emreder. Buna gre ayetin manas yle olur: Allah, Raslnden hanmlarna, kzlarna ve mminlerin kadnlarna elbiseler stne giyilen giysilerini zerlerinden aaya doru sarktmalarn sylemesini istemitir. Bunun delili ise, bn-u Abbs'tan yle dediine ilikin rivayettir: Cilbab; riddr, stten aaya doru giyilir. Ayet, cilbbn -ki geni giysidir- aaya doru sarktlmasna delalet eder. Bunun dnda baka bir eye delalet etmez. yleyse Cilbablarn zerlerinden aaya salversinlerin manasn, Salversinler ve Cilbb kelimeleri, er ve lgav mana snrlar ierisinde ne kadar tefsir edilirse edilsin, giysilerini yzleri zerinde klsnlar anlamak nasl mmkn oluyor ki? Bilakis ayet, elbisenin sarktlmasnda nasstr. Onun sarktlmas ise, aaya dorudur, yukarya doru ykseltilmesi deil. Buna gre bu ayette ne yakndan ne de uzaktan hicba dair herhangi bir delil yoktur. Kur'ann lafzlar ve cmleleri lgav ve er manalaryla tefsir edilirler. Bu ikisi dnda tefsir edilmeleri caiz deildir. Lgav mana; cilbblarn zerlerinden sarktmalar yani, giysiler zerine giydikleri elbiselerini ayaklar rtnceye dek aaya doru
1
Buhari, Iydeyn 15,20, Hayz 23, Salat 2, Hacc 81; Mslim, Iydeyn 10, (890); Ebu Davud, salat 247, (1136-1139) Tirmizi, salat 388; Nesei Iydeyn
slmda ctimai Nizam
99
indirmeleri, salvermeleri konusunda kadnlar iin bir emir olduunda sarihtir. Elbisenin aaya doru sarktlmas konusundaki bu mana Hadis-i erifte de varit olmutur: bn-u mer'den Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle dedii rivayet edildi:

"Kim kibirlenerek elbisesini srklerse kyamet gn Allah ona bakmaz Bunun zerine Ummu Seleme: yleyse kadnlar eteklerini nasl yapacaklar dedi. Bir kar salsnlar buyurdu. Ummu Seleme: O zaman ayaklar alr dedi. yleyse onu bir dirsek salsnlar, artrmasnlar buyurdu." 1
te Allah'n, Mslman kadnlara peeyi eriat kldn iddia eden kimselerim kendisiyle istidlal ettikleri ayetlere nispetle durum byledir. Kendisiyle peeye istidlal edilen hadislere nispetle ise, bunlar peeye delalet etmezler. Zira Azadna gtrecek mala sahip olduu zaman ondan rtnlre dair Mkateb hadisi, Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlarna zeldir. Bunu baka bir hadis de teyit eder. Eb Klbe'den yle dedii rivayet edildi: " Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanmlar, zerinde bir dinar kald srece mkatebden
Tirmizi, K. Libs, 1653
rtnmezlerdi."1 Hadiste Mslman kadnn rtnmesine ilikin hi bir delalet yoktur. Rasln Ummu Seleme ve Meymneden rtnmelerini talep ettii Ummu Seleme hadisine gelince; o, Rasln hanmlarna zeldir. Hadis, Ummu Seleme ve Meymne hakknda bir nasstr. Hadisin nass yledir: bn-u ihbdan, Ummu Selemenin klesi Nebhndan yle rivayet edildi:
: : : Ben ve Meymne Nebi Sallallahu

Aleyhi Ve Sellemin yannda oturmakta idik. bn-u Ummu Mektm izin istedi. Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem Ondan rtnn buyurdu. Ben: Ya Rasulullah! O, kr, grmez ki dedim. Siz kr msnz! Onu grmyor musunuz? dedi."2 ieden rivayet edilen hadise gelince:
" Biz,
Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'le birlikte ihramlyken kafileler bize uruyorlard. Bizim hizamza geldikleri zaman, bizden biri cilbbn bandan yz zerine salverirdi. Bizi getikleri zaman da onu aardk." Bu hadis, Buhrnin bn-u mer'den Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem yle buyurdu diye rivayet ettiiyle eliiyor:
1 El-Beyhk
2
Et-Tirmiz
slmda ctimai Nizam 101
ile rtnmez, eldiven giymez." 1
" hraml kadn pee
El-Fetihde (bn-u Hacer El-Askaln) yle der: Nikb; burun zerine veya gz ukurlarnn altna balanan rtdr. ie hadisi, ihraml kadnlarn kafile, kendilerine uradklar zaman yzlerini rttklerini belirtiyor. bn-u mer hadisi ise, pee takmaktan nehye delalet ediyor. Pee, yzn alt ksmn rten eydir. O halde bu, giysiyi yz zerine salvererek btn yz giysi ile rtmekle nasl badar? ki hadise tekrar mracaat edildiinde ienin bu hadisinin, Muchidin ieden rivayetine binaen illetlendirilmi olduu aa kar. Yahy bn-u Sad El-Kattn, Yahy bn-u Man ve Ebu Htim Er-Rz, Muchid'in ie'den iitmediini zikrederler. Bununla birlikte burada Muchidin ieden iitmesinin vaki olduunu uman kimselerde vardr. Mesela Ali bn-ul Mednden nakledilen u sz gibi: Muchidin sahabeden bir cemaatle karlam olmasn inkar etmem. O, ieden iitmitir. Yine mesela kimileri de Buhrdeki baka bir hadisten dolay Muchidin ieden iittiini aka ifade ederler. Ancak Ebu Davd, Kafile hadisini rivayetinin ardndan, onun hakknda skut eder. Bilindii zere eer Ebu Davd, kendisinde bulunan bir hadis hakknda skut ederse, hadis Slih kabul edilir. Onunla ihticac etmek caizdir. Yalnz kendisinden daha sahih olan bir hadise muhalefet ederse o zaman terk edilir.
1
Buhari, K. Hac, 1707
Halbuki bn-u mer hadisi, Buhrnin rivayet ettii sahih bir hadistir. O, en gzel haliyle ie hadisinden daha kuvvetlidir. Bunun iin ie hadisi, sahih hadisle elitiinden dolay reddedilir. Onunla ihticac edilmez. erisinde Fadl bn-u Abbas'n olduu hadisi gelince; onda peeye dair bir delil yoktur. Aksine onda peenin olmadna dair bir delil vardr. nk Hasamili kadn Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'e yz ak olarak sormutu. Bunun delili, Fadl'n kadna bakmasdr. Keza bir delili de, bu hadisin baka bir rivayetinde gelen u ifadedir: Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem Fadl' tuttu ve yzn baka yne evirdi."1 Bu hadiseyi Ali bn-u Ebi Tlib de rivayet etmitir. O unu ilave etmitir:
" Abbs: Ya Rasulullah! niin amcann olunun
yzn evirdin? Dedi. Gen bir erkek ile gen bir kz grdm. Onlara kar eytandan emin olamadm" buyurdu2 Hasamili kadn hadisi, peenin varlna deil, peenin yokluuna dair bir delil olur. nk Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellem onu, yz ak olarak gryordu. Fadl'n bakn evirmesine gelince; zira O, Fadl'n kadna ehvetle baktn, kadnn da ona baktn grd. Byle olduunun delili, Alinin rivayetidir:
1 2
Ebu Davud, K. Mensk, 1544 Tirmizi, K. Hac, 811
olamadm" te bunun iin onu evirmitir. nk o, ehvetle bakmt. Yoksa baktndan dolay deil. Yz ve ellere olsa da, ehvetle bak, haramdr. Ani bak hadisine gelince; Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellem Cerr'e, gzn evirmesini, yani onu sakndrmasn emretmitir. Bu ise, Allahu Telnn u kavlinde varit olan bak sakndrmak kabilindendir: " Mmin erkeklere syle! Gzlerini saknsnlar"1 Buradan maksat, yz ve eller dnda avret olan yerlere ani baktr. Yoksa yz ve ellere bakmak deildir. nk yz ve ellere bakmak, ani bak olmakszn da caizdir. Bunun delili, yukarda geen Hasamili kadn hadisinde kadna bakmann mubahl ve Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in, biatleri esnasnda ve onlara vaaz verirken kadnlarn yzlerine bakmasdr. Bu da sorulan meseleye delildir. O mesele de yz ve eller dndakilere ani baktr. Ali hadisine gelince; " Baka, bak ekleme", bu, bak tekrarlamaktan bir nehydir. Kastsz normal mcerret baktan deil. Binaenaleyh Allahn peeyi meru kldn iddia eden kimselerin kendisiyle istidlal ettikleri hadislerde peenin vucubiyetine ilikin bir delil mevcut deildir. Bununla, Allah'n Mslman kadnlara peeyi vacip kldna veya namaz ve namaz haricinde yz ve ellerin avret olduuna delalet eden bir delilin olmad aa
1
" Onlara kar eytandan emin
Nur: 30
kar. Onlarn kendisiyle istidlal ettikleri delillerde, peenin vucubiyetine istidlal etmeye kuvvetli bir yn yoktur. Yz ve eller avret deildir, yz ve elleri ak olarak her yerde ar ve yola kmas kadna caizdir hususuna gelince; bu, Kur'an ve hadiste sabittir. Kurana gelince; Allahu Tel yle buyuruyor: "Kendiliinden grnenler mstesna ziynetlerini aa vurmasnlar. Bartlerini yakalarnn zerine vursunlar."1. Allah Tel, mmin kadnlar ziynetlerini aa vurmaktan nehyetti. Yani ziynetlerinin mahallini gstermekten nehyetti. nk nehyden maksat odur. Ziynet mahallinden kendiliinden grnenleri istisna etti. Bu istisna, sarih bir istisnadr. Yani bu, burada kadnda grnen bir ziynet mahalli vardr. Kadndaki ziynet mahallini izhar etmekten nehy onu kapsamaz, demektir. Bu da fazla sze muhta deildir. Allah, mmin kadnlar kendiliinden grnen mstesna ziynetlerinin mahallini aa vurmaktan nehy ediyor. Allahn Kendiliinden grnenler mstesna sznn kastettii azalar nelerdir meselesine gelince; bunun tefsiri u iki hususa rcidir: A- Nakli tefsire, B- Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem nnde, onun ve bu ayetin nzul zamannda Mslman kadnlardan
1
Nur: 31
grnenlere tatbik edildiinde Kendiliinden grnenler mstesna cmlesinden anlalana. A- Nakle gelince: bn-u Abbs'tan bu ayetin tefsiri hakknda kendiliinden grnenlerden yz ve eller kastedildii rivayet edilmitir. Mfessirler de bu gre meylettiler. mm bn-u Cerr Et-Taber yle der: "Bu konudaki kavillerin doruya en evla olan, onunla yz ve eller kastedildi diyenlerin kavlidir." El-Kurtub ise yle der: "Hac ve namazda olduu gibi, yz ve eller ekseriyetle, adet ve ibadet bakmndan aktadrlar. Onun iin istisnann bu ikisine rci olmas uygundur." mam EzZemaher de yle der: "Kadn, eyann alm iin ellerini kullanmas ve zellikle ahitlikte, muhkemede, nikahta yzn ama ihtiyac kanlmazdr. Ayaklar ak ekilde yollarda yrmeye zellikle de kadnlardan fakir olanlar mecburdurlar. te Allahu Telnn Kendiliinden grnenler mstesna sznn manas budur." B- Kendiliinden grnenler mstesna cmlesinden anlalana gelince; ayetin nzul esnasnda grnenlerin yz ve eller olduu ortaya kar. Kadnlar, yz ve ellerini Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in huzurunda ayorlard. O da bunu onlara kar inkr etmiyordu. Yine ar ve yolda da yzlerini ve ellerini ayorlard. Bu konudaki hadiseler, saylamayacak kadar oktur. Bazlar unlardr:
1. Cbir bn-u Abdullah'dan yle dedii rivayet edildi:
" Ben Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve

Sellem'le birlikte bayram gnne ahit oldum. Hutbeden nce ezan ve kametsiz namaza balad. Sonra, Bill'a dayanarak ayaa kalkt. Allah korkusunu emretti, Ona itaate tevik etti. nsanlara vaaz etti ve onlara hatrlatt. Daha sonra yola devam etti, nihayet kadnlara geldi. Onlara da vaaz edip hatrlatma da bulundu. yle buyurdu: 'Sadaka veriniz, nk sizin ounuz cehennem odunusunuz'. Bunun zerine kadnlar ortasndan yanaklar koyu kumral bir kadn ayaa kalkp: Niin Ya Rasulullah? dedi. O da: nk siz, ok ikayet edersiniz, kocaya nankrlk edersiniz. Cbir derki: Kadnlar, ziynetlerinden sadaka vermeye baladlar. Kpelerini ve yzklerini Bill'in elbisesi ierisine atyorlard." 1 2. At bn-u Eb Rebh'tan yle dedii rivayet edildi:
bn-u Abbs bana yle dedi:

1
Mslim, K. Salh el-Iydeyn, 1467
Sana cennet ehlinden bir kadn gstereyim mi? dedi. Evet dedim. bni Abbas: u siyah kadn, Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'e gelerek dedi ki: Ben sr oluyorum; alyorum. Benim iin Allah'a dua et. O da kadna: Dilersen, sabredersin. Senin iin cennet olur. Dilersen, Allah'a dua edeyim de, sana afiyet versin." Buyurdu. Bunun zerine kadn: Sabrederim. Ardndan Alyorum, benim iin Allah'a dua et de almayaym dedi. O da onun iin dua etti." 1 3. Elin avret olmadna delalet eden hususlardan biri de Rasln biatte kadnlarla musafahalamasdr. Ummu Atiyyeden yle dedii rivayet edildi:
Biz Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellemle

biatletik. Bize Allah'a hibir eyi ortak komamay okudu ve bizi, (lye) alamaktan nehy etti. Bunun zerine iimizden bir kadn elini geri ekti. Kadn dedi ki: Filan kimse beni sevindirmiti. Ona karln vermek istiyorum. Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem bir ey demedi. Kadn gitti sonra dnd."2 Bu hadis, kadnlarn elleriyle biat ettiklerine delalet eder. nk o kadn, elini biat iin uzattktan sonra geri ekmitir. Hadisin, kadn biat lafzn iittiinde elini geri ektiini bildirmesi, biatin
1
Buhari, K. Merd, 5220; Mslim, K. Beri ves-Salah vel-Adb, 4673; Ahmed b. Hanbel, Ms. Ben Him, 3070 Buhari, K. Ahkm, 6675
elle olduu ve Rasln kadnlarla biatlemesini mbarek eliyle yapt konusunda aktr. ieden yle dediine dair rivayet edilen hadise gelince: Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin eli, sahip olduu bir kadn hari, hibir kadnn eline dememitir1. Bu, ienin gr ve bilgisinin ulatndan haber vermektir. ienin bu sz, u Ummu Atiyye hadisiyle mukayese edildii zaman Ummu Atiyye hadisi tercih edilir. nk o, Rasl nnde hasl olmu bir amel hakknda bir nasstr ve Rasln ameline delalet eder. Dolaysyla salt ienin grnden daha racihtir. te bu hadislerde sabit olan hadiseler, kadndan grnenin yz ve eller yani Kendiliinden grnenler mstesna ayetindeki istisnann yz ve eller olduuna ak bir delaletle delalet ederler. Buda o ikisinin, ne namazda ne de namaz haricinde, avret olmadklarna delalet eder. nk: "Kendiliinden grnenler mstesna ziynetlerini aa vurmasnlar" ayeti geneldir. O ayetten sonraki ayete gelince; mefhumu, yz ve ellerin avret olmadklarna delalet eder. Allahu Tel yle buyuruyor: "Bartlerini yakalarnn stne vursunlar". ( )El-hamru, () Himrn ouludur. Ban kendisiyle rtld eydir. ( )El-Cuyb ise, ( )El-Ceybun ouludur.
1 Muttefikun Aleyh
Abann ve gmlein kesik (yaka) yeridir. Allahu Tel, bartsnn boyun ve gs zerine salverilmesini emretmesi, o ikisinin rtlmesinin vucubiyetine delalet eder. Bartsnn yz zerine rtlmesini emretmemesi, yzn avret olmadna delalet eder. Sanld gibi () El-Ceyb kelimesinin manas, gs deildir. Bilakis gmlein ceybi, yakasdr. Boyun etrafnda ve gs stnde olan ak yeridir. Bartsn ceyb zerine vurmak, gmlein boyun ve gs ksmndaki yakas zerine salverilmesidir. Bartsnn boyun ve gs zerine salverilmesine dair emir, yz iin bir istisnadr. Buda yzn avret olmadna delalet eder. Bylece pee yoktur. Allahu Subhanehu ve Tel da onu teri klmamtr. Kur'an'dan deliller bakmndan durum byledir. Allahu Telnn peeyi teri klmadna, yz ve ellerinde avret olmadna ilikin hadisten delillere gelince; nk Ebu Davd Katdeden Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduunu rivayet etmitir: Gen kz hayz grd zaman yz ve eli hari ondan bir yerin grlmesi uygun deildir1 Bu hadis, yz ve ellerin avret olmadklar, Allah'n yz ve ellerin rtlmesini ve peeyi de teri klmad konusunda sarihtir.
te bylelikle yukarda kitap ve snnetten geen deliller, Mslman kadnn yz ve elleri ak olarak arya kabileceine; yz ve elleri ak olarak yabanc erkeklerle konuabileceine; yz ve elleri ak olarak al-veri, icre, uf'a, veklet, keflet v.b gibi meru klnan btn muameleleri insanlarla icra edebileceine ve Allahu Telnn peeyi sadece Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in hanmlarna meru kldna ak ve sarih bir delaletle delalet ederler. Her ne kadar peeye ilikin sz, slm bir gr olsa da, nk onun phet-d delili1 vardr, mezhep sahibi mtehid imamlar ona kail olmulardr, yalnz onlarn kendisiyle istidlal ettikleri phet-t delil zayftr. Nerdeyse istidlal onda hi grnmyor. Geriye baz mtehitlerin, fitne korkusundan dolay pee kadna meru klnmtr diye syledikleri bir mesele kalyor. Onlar, avret olduu iin deil, fitne korkusundan dolay, kadnn erkekler arasnda yzn amaktan men ederler. Halbuki bu sz, birka ynden batldr: 1- Fitne korkusundan dolay yz amann haramllna dair ne kitaptan ne snnetten ne sahabenin icmasndan ne de zerine kyas edilecek er bir illetten bir nass varit olmu deildir. Onun iin eran bir kymeti yoktur, er hkm olarak da itibar edilmez. Zira er hkm, rin hitabdr. Fitne korkusundan dolay yz amann haramll rin hitabnda gelmemitir. er delillerin tamamen onun tersine geldii, ayet ve hadislerin
1 Hakknda zayfta olsa delil bulunan eydir
yz ve elleri amay mutlak olarak mubah kld, hi bir eyle kaytlamad ve hallerden bir hale tahsis etmedii bilinirse, yz amann haramln ve rtmenin vacipliini sylemek, Allah'n helal kldn haram, Rabbul Alemn vacip klmadn da vacip klmak olur. stelik buna er bir hkm olarak itibar edilmemesinin yannda, o, sarih nassla sabit olan er hkmleri de iptal edicidir. 2- Fitne korkusunu, yz amann haramll ve onu rtmenin vaciplilii iin bir illet klmak hususunda ne sarahaten ne delaleten ne istinbaten ne de kyasen er bir nass varit olmu deildir. Dolaysyla o, mutlak olarak er bir illet olmaz bilakis akli bir illet olur. Akli illete ise er hkmlerde itibar edilmez. Muteber olan sadece er illettir, baka deil. Bundan dolay, yz amann haramll ve onu rtmenin vacipliliinin terisinde fitne korkusuna herhangi bir deer verilmez. nk o, eriatta varit olmamtr. 3- "Harama vesile, haramdr" kaidesi, fitne korkusundan dolay yz amann haramllna intibak etmez. nk bu kaide, kendisinde u iki hususun bulunmas gerektirir: a- Vesile, zann galiple harama gtrc olmaldr. b- Tevil edilen hususun haramlln nass getirmi olmaldr, akln haram kldklarndan olmamaldr. Oysa bu, fitne korkusundan dolay yz amada mevcut deildir. Binaenaleyh fitne korkusundan dolay yz amak, fitnenin, eran fitneye denler zerine haram olduu farz edilse dahi, harama vesile olan ey haramdr
kaidesine intibak etmez. nk fitne korkusu, zann galiple tevil edilen hususlardan deildir. Fitne korkusunun haram olduuna dair bir nass varit olmu da deildir. Daha dorusu eriat, bizzat fitneyi insanlarn kendisi ile fitneye dtkleri kimseler zerine de haram klmad. Bilakis eriat, fitne bakyla bakan kimseye bakmay haram kld. Hlbuki baklan kimseye bunu haram klmad. Buhr Abdullah bn-u Abbstan yle dediini rivayet etti:
" Fadl Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin

arkasnda biniliydi. Hasamdan bir kadn geldi. Hemen Fadl, o kadna, kadn da ona bakmaya balad. Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem Fadl'n yzn baka yne evirdi."1 Yani Fadln yzn kadndan evirmitir. Delili ise, bu hadisin baka bir rivayetinde geen u husustur:
Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem Fadl' tuttu ve yzn baka yne evirdi." Bu kssay Ali bn-u Eb Tlib' de rivayet etmi ve unu eklemitir:
" Abbs: Ya Rasulullah! niin amcann olunun

yzn evirdin? Dedi. Gen bir erkek ile gen bir kz grdm. Onlara kar eytandan emin olamadm" buyurdu"2 Buradan da aa kyor ki Raslullah
1 2
Ebu Davud, K. Mensk, 1544 Tirmizi, K. Hac, 811
Sallallahu Aleyhi Ve Sellem, Fadl'n yzn Hasamili kadndan evirmi, Hasamili kadna yz ak olduu halde yzn rtmesini emretmemitir. ayet fitne, fitneye drenler zerine haram olmu olsayd, Fadl'n kadna fitne bakyla baknn gereklemesinin ardndan Rasl Hasamili kadna yzn rtmesini emrederdi. Fakat kadna emretmeyip bilakis Fadl'n boynunu dndrmesi, haramlln baklan kimse zerine deil, bakan kimse zerine olduuna delalet eder. Bundan dolay insanlarn kadnla fitneye dmelerinin haramll konusunda kendisiyle fitneye dlen kadn zerine onu haram klan bir nass varit olmamtr. Tam aksine onun kadn zerine haram olmadna dair nass varit olmutur. Dolaysyla fitneye gtren ey haram olmaz. Ancak, ilerin gdlmesi ameline binaen devletin; bizzat ahslar kendileriyle fitneye den kimselerin gzleri nnden uzaklatrmas caizdir. Bylece devlet, eer ahstaki fitne genel ise, insanlarn kendileriyle fitneye dtkleri kimseler ile insanlar arasna engel koyar. Nitekim mer bn-ul Hattbn, yakkllndan dolay kadnlarn kendisiyle fitneye dtkleri Nasr bn-u Haccac Basra'ya srgn gndermesinde yapt gibi. Bu durum hem erkekler hem de kadnlar iin geneldir. Fitne korkusundan dolay yz amak kadnlara haramdr denmez. nk bu, harama vesile haramdr kabilinden deildir.
ER TEKLFLER KARISINDA KADIN VE ERKEK VE ERKEK mkellef kld slm, kadnADIN ve erke i kendisiyle er teklifler getirirken, onlardan her birinin fiillerini tedavi eden er hkmleri beyan ederken, ikisi arasndaki eitlik veya stnlk meselesini hi nazar dikkate almad. Onu hi gzetmedi. Ancak meseleye burada zme muhta muayyen bir mkl olarak bakt. Sonra da onun bir kadna veya bir erkee ait bir sorun olduuna bakmakszn onu belli bir mkl itibar ederek zd. zm, insann fiili, yani meydana gelen sorun iindir. Yoksa zm, erkek veya kadn iin deildir. Bu nedenle erkek ile kadn arasndaki eitlik veya eitsizlik meselesi bir aratrma mevzusu deildir. Bu kelime, slm teride de mevcut deildi. Bilakis mevcut olan, erkek olsun kadn olsun belirli bir insandan meydana gelmi bir hadisenin er hkmdr.
Buna gre erkek ile kadn arasndaki eitlik, aratrma meselesi deildir. ctima Nizamda da mevzu sahibi bir mesele deildir. nk kadnn erkee veya erkein kadna eit olmas, ictimai hayatta etkinlii olan ciddi bir husus deildir. slmi hayatta vukuu muhtemel bir sorun da deildir. Bu kelime, batda mevcut olan kelimelerden biridir. nsan olmas itibariyle kadnn doal haklarn ineyen baty taklit dnda bu kelimeyi
Mslmanlardan hibir kimse sylemez. Sonra kadn, bu haklar talep etmi ve bu talep, bu haklar elde etmek iin eitlik aratrmasn bir yol edinmiti. slmn ise, bu stlahlarla bir ii yoktur. nk slm, ictima nizamn cemat ve toplumun dayanmalarn, ilerlemelerini garanti eden ve Allahu Telnn "Biz, demolunu erefli kldk"1 szyle erefli kld insan kerametine layk gerek saadeti, hem erkek hem de kadn iin salayan metin bir esas zerine ikame etti. slm, hem kadna hem de erkee haklar ve zerlerine grevler yklerken, ancak onlar, rin uygun grd ekilde, o ikisinin maslahatlaryla ilgili haklar ve grevler, belli bir insann belli bir fiili olmas itibarlaryla da fiilleri iin zmler kld. nsan tabiat tek klnmasn gerektirdiinde onlar tek klm, her birinin tabiat bu eitlilii gerektirdiinde de onlar eitli klmtr. Haklar ve grevlerdeki bu birlie, eitlik denmez, eitsizlikte denmez. Nitekim haklar ve grevlerdeki bu eitlilikten maksat eitsizlik veya eitlik deildir. nk slm, erkek veya kadn olsunlar cemaate, ancak insan cemaat olmalar itibaryla bakar, baka deil. Tabiat gerei bu insan cemaat, kadnlar ve erkekler ierir. Allahu Tel yle buyuruyor: "Ey insanlar! Sizi tek bir candan yaratp, ondan da onun eini vcuda getiren ve her
sra: 70
ikisinden de birok erkekler ve kadnlar reten Rabbinizden saknn." 1 te bu baka gre eriat, er teklifler koydu. Yine bu baka gre erkek ve kadna ait haklar ve grevler kld. Haklar ve grevler, insan haklar ve grevler olduunda yani sorumluluklar bir insan olarak insana ilikin sorumluluklar olduunda bu haklar ve grevlerde birlik bulunur. Yani sorumluluklarda birlik bulunur. Dolaysyla kadn ve erkekten her birinin lehine ve aleyhine olan haklar ve grevler, tek olur. Farkl ve eitli olmazlar. Yani sorumluluklar, kadnlar ve erkekler iin eit ekilde tek olurlar. te bu nedenledir ki slamn, insan imana davet konusunda erkek ile kadn arasnda ve slm'a daveti yklenme teklifinde erkek ile kadn arasnda ayrm yapmadn grrsnz. Namaz, oru, hac ve zekt gibi ibadetlere ilikin teklifleri, teklif asndan tek, er hkmlerin getirdii seciyelerle nitelenmeyi, eit olarak erkek ve kadnlar iin bir ahlak, insana ilikin muamelatlardan al-veri, icre, veklet, kefalet ve benzeri gibi muamelt hkmlerini, erkekler ve kadnlar iin ayn kld. Hadler, cinayetler ve tazr gibi Allahn hkmlerine muhalefet etmeye karlk insan olmalar itibariyle aralarnda hi bir ayrm gzetmeksizin erkek ve kadn zerine cezalar koydu. renim ve eitimi Mslmanlara vacip kld. Erkekler ve kadnlar arasnda hibir fark yoktur. Bylece Allah, insan olarak insana ilikin btn hkmleri eit ekilde kadnlar ve erkekler
1
Nisa: 1
iin tek kld. Bu ynden teklifler, haklar ve grevler tektir. Bununla beraber bu gibi hkmlerde varit olan ayet ve hadisler, bir insan olmas asndan insan, bir mmin olmas asndan mmini kapsar ekilde genel olarak geldi. Ayetlerin birou, tekliflerin ancak dii ve erkek iin olduklarnda nasstrlar. Allahu Tel, yle buyuruyor: " Dorusu Mslman erkeklerle Mslman kadnlar, mmin erkeklerle mmin kadnlar, taate devam eden erkeklerle itaate devam eden kadnlar, sadk erkeklerle sadk kadnlar, sabreden erkeklerle sabreden kadnlar, huu eden erkeklerle huu eden kadnlar, sadaka veren erkeklerle sadaka veren kadnlar, oru tutan erkeklerle oru tutan kadnlar, iffetlerini koruyan erkeklerle iffetlerini koruyan kadnlar, Allah' oka zikreden erkeklerle Allah' oka zikreden kadnlar, ite onlar iin Allah, mafiret ve byk bir mkafat hazrlamtr." 1 " Allah ve Rasl bir eye hkmettii zaman; mmin erkek ve mmin bir kadna artk ilerinde muhayyerlik yoktur." 2
1 2
Ahzab: 35 Ahzab: 36
" Erkek ve kadndan herhangi birisi mmin olarak Salih bir amel ilerse, Biz ona temiz bir hayat yaatr ve onlarn ecirlerini yaptklarnn en gzeli ile mkafatlandrrz." 1 " Erkek veya kadndan kim mmin olarak Salih amel ilerse; ite onlar cennete girecekler ve hibir ekilde zulme uratlmayacaklardr." 2 " Nihayet Rableri onlarn dualarna icabet etti. Birbirinizden meydana gelen sizlerden gerek erkek olsun, gerek dii olsun bir amel yapann amelini zayi etmem." 3 " Ana-babann ve yaknlarn braktklarndan erkekler iin bir nasip olduu gibi kadnlar iin de az veya ok nasip vardr. Bunlar az veya ok belirli bir hissedir." 4 " Erkeklere kazandklarndan bir pay, kadnlara da 5 kazandklarndan bir pay vardr."
1 2 3 4 5
Nahl: 97 Nisa: 124 Al-i mran: 195 Nisa: 7 Nisa: 32
te byle, bu hkmler ne olursa olsunlar, eitlilikleri ve saylar ne olursa olsun, bir insan olarak insana ilikin eri hkmlerin hepsini Allahu Telnn eit ekilde kadn ve erkek iin tek kldn gryoruz. Ancak buna, kadn ve erkek arasnda bir eitlik olarak itibar edilmez. Bunlar, ancak insan iin teri edilmi hkmlerdir. Bu yzden eit olarak erkek ve kadn iindirler. nk bunlardan her biri bir insandr. Bu hkmler ise, insann fiillerine ilikin Allah'u Teldan bir hitaptr. Bu haklar ve grevler ve bu er teklifler, diilik vasfyla diilik tabiatna, cemaatteki meknnn tabiatna, toplumdaki konumuna veya erkeklik vasfyla erkeklik tabiatna, cemaatteki meknnn tabiatna ve toplumdaki konumuna ilikin olduklarnda, bu haklar ve grevler yani bu teklifler erkek ile kadn arasnda eitli olurlar. nk bunlar, insan iin mutlak bir zm olmazlar. Bilakis insan tabiattan bir trn dier trden muhtelif olduu insandan bu tr iin bir zm olurlar. yleyse zmn, mutlak olarak insan iin deil, insandan bu tr iin olmas kanlmazdr. te bunun iindir ki iki kadnn ahitlii, erkekler cemaatinde ve genel hayatta meydana gelen ameller konusunda, haklar ve muamelatlardaki ahitlii gibi, tek bir erkein ahitlii mesabesinde klnd. Allahu Tel yle buyuruyor: "Erkeklerinizden iki ahit getiriniz. Eer iki erkek
bulunmazsa, ahitlerden raz olacanz bir erkek ile biri unuttuunda dieri ona hatrlatacak iki kadn (ahit) olsun." 1 Hlbuki ierisinde erkeklerin bulunmad salt kadnlar cemaatinde meydana gelen ilerde, yalnzca kadnlarn ahitlii kabul edildi. Kadnlar hamamnda hsl olan cinayette olduu gibi. Bekret, dulluk ve emzirmedeki ahitlii gibi yalnzca kadnlarn vakf olacaklar hususlarda, bir kadnn ahitliiyle iktifa edildi. nk Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellem emzirme konusunda bir kadnn ahitliini kabul etti. Buhr Ukbe bn-ul Hris yoluyla yle dediini tahri etti:
Bir kadnla evlendim.
Sonra bir kadn gelerek dedi ki: Ben sizin ikinizi de emzirdim. Bunun zerine Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem geldim. O da: Nasl olur buyurdu. Onu senden defet veya benzeri ey denildi Baka bir rivayette ise: Onu o kadndan nehy etti gemektedir. slam, baz durumlarda mirasta kadnn nasibini erkein nasibinin yars kld. Allahu Tel yle buyurmaktadr: " Allah, evlatlarnz hakknda erkee iki diinin hissesi kadar tavsiye eder." 2 Bu, asabeler konusundadr. Evlatlar, z
1 2
Bakara: 283 Nisa: 11
kardeler, baba bir kardeler gibi. nk bu durumdaki kadnn vakas, almaya muktedir olsa da eer fakir ise nafakas kardei zerine vaciptir. Baz durumlarda ise kadnn nasibini erkein nasibi gibi kld. Allahu Tel yle buyurmaktadr: " Eer (len) erkek veya kadnn mirass; evlad ve ana babas olmayp bir erkek veya bir kz kardei varsa, her birine 1/6 der. Bundan fazla iseler 1/3'e ortaktrlar." 1 Bu ayet, anne bir kelale kardeler hakkndadr. yle ki bu durumdaki kadnn vakas, nafakas anne bir kardei zerine vacip deildir. nk o karde mahrem olsa da ama kadnn nafakas onun zerine vacip deildir. slm, kadnn elbisesinin erkein elbisesine muhalif olmasn emretmitir. Nitekim erkein elbisesinin de kadnn elbisesine muhalif olmasn emretti. Elbise, bedenin baz azalarnn sslenmesi gibi, kendisine zel ve kendini dier trden ayran hususlarda birinin dierine benzemesini men etti. Ebu Hurayra'dan yle dedii rivayet edildi:
Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem, kadn

elbisesi giyen erkee ve erkek elbisesi giyen kadna lanet
Nisa: 12
etti." 1 bn-u Eb Muleyke'den yle dedii rivayet edildi: ie'ye yle dendi: Kadn naln (erkek ayakkabs) giyiyor? Dedi ki: Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem kadnlardan erkekleene lanet etti." 2 Abdullah bn-u Amr'dan ben Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemi yle derken iittim dedii rivayet edildi: benzeyenler bizden deildir."3 bn-u Abbs'tan yle dedii rivayet edildi:
" Kadnlardan erkeklere
Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem erkeklerden kadnlaanlara ve kadnlardan da erkekleenlere lanet etti Ve dedi ki: onlar evlerinden karn." 4 bn-u Abbs devamla der ki: Sallallahu Aleyhi Ve Sellem falan, mer de falan kard.5 Baka bir lafzda yledir:
Nebi
1 2 3 4
Ebu Davud, Libas31/4098, Ahmed b. Hanbel, Bk Ms. Mtkeassirn, 8958 Ebu Davud, Libas31/4099 Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn min es-Sahbeh, 6580 Buhari, Libase, 5436; Tirmizi, Edeb, 2709; Ebu Davud, Edeb, 4282; Ahmed b. Hanbel, Ms. Ben Him, 1878 Buhari, Libase, 5436; Tirmizi, Edeb, 2709; Ebu Davud, Edeb, 4282; Ahmed b. Hanbel, Ms. Ben Him, 1878
" Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem

erkeklerden kadnlara benzeyenlere ve kadnlardan da erkeklere benzeyenlere lanet etti."1 slm, kadn iin sadakay yani mehiri erkek zerine farz kld. Yine onu, kadnn erkek zerindeki bir hakk kld. Hlbuki faydalanmak, her ikisi iindir. Sadece erkek iin deil. Allahu Tel yle buyurmaktadr: "Kadnlara mehirlerini cmerte veriniz. Eer ondan gnl holuu ile size bir ey balarlarsa onu afiyetle yiyin." 2 ( )Nahle nin manas; batr. Zira sadaka, batr. Bazlarnn zannettii gibi o, mal karl deildir. Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem kendisini hibe eden bir kadnla evlendirmek istedii kimseye yle dedi:
Yannda ona mehir olarak
verecein bir eyin var m?" Adam arad fakat bulamad. Dedi ki "Demirden bir yzk olsa bile arayp bul fakat hibir ey bulamad. Bunun zerine onu beraberinde bulunan Kur'an karl o kadnla evlendirdi." 3 Mal kazanmak iin almay Allahu Tel erkek zerine farz kld. Onu kadn zerine farz klmam bilakis
1 2 3
Buhari, Libase, 5435 Nisa: 4 Nesei, Nikh, 3306
onun iin mubah klmtr. Dilerse alr, dilerse almaz. Allahu Tel yle buyurmaktadr: " Maddi gc olan erkek kendi imkanndan infak etsin." 1 ( )Z ancak erkee karlk kullanlr. Yine buyurdu ki: "(Kadnlarn) rzklar ve giyecekleri ocuun babasna aittir."2 Nafakay, erkek zerine klmtr. slm, kadnlara stnlk iini erkeklere ait klmtr. Liderlii, emretmeyi ve nehy etmeyi de onlara ait klmtr. Allahu Tel yle buyurmaktadr: " Allah'n bazlarn bazlarna stn klmas ve mallarndan infak etmeleri sebebiyle, erkekler kadnlar zerine hakimdirler. Saliha kadnlar, gnlden boyun eenler ve Allah'n korunmasn emrettiini, kocas bulunmad zaman da koruyanlardr. Serkelik etmelerinden endieye dtnz kadnlara nce t verin. Uslanmazlarsa yataklarnda onlar yalnz brakn. Hafife dvn. Size itaat ettikleri takdirde incitmeye bir bahane aramayn. nk Allah, ok ycedir, byktr." 3 Bu stnln,
1 2 3
Talak: 7 Bakara: 233 Nisa: 34
ynetim, namaz imaml, nikhta velayet ve talak eline vermesi gibi, Allahn sorumluluklardaki ziyadelii lehlerine klmas sebebiyle erkeklere ait olduunu beyan etti. Allahu Tel yle buyuruyor: "Allah'n bazlarn stn klmas sebebiyle." Ayn ekilde bu stnlk, mehir ve ailenin geimini salamak gibi infak sorumluluklar onlarn omuzlarna yklenmi olmas sebebiyledir. Allahu Tel yle buyuruyor: " mallarndan infak etmeleri nedeniyle". Nitekim gnahn gerektirdii tedibe gre gzel tle, yatan ayrmakla ve hafife dvmekle hanmn tedip hakkn kocaya verdi. Bu, nz ettii yani kocaya isyan edip isyan zerinde direndii zaman byledir. Kz olsun, erkek olsun kk ocua bakma hakkn kadna verdi. Erkei bundan men etti. Babalar ihmal ettii veya ocuklarna kar cimrilik yapt zaman kk ocuklara dorudan infak etmeyi kadna ait kld. Bu durumda dorudan infaktan erkei men etti. Hind Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'e gelerek yle der:
bir adamdr; bana ve ocuuma yetecek miktar bana vermiyor dedi. Bunun zerine Sana ve ocuuna yetecek mallar maruf bir ekilde al"1 buyurdu. Kd erkei kadna nafakay teslim etmeye zorlar ve kadnn
"Ya Rasulullah! Ebu Sufyan cimri
Buhari, K. Nafakt, 4945; Nesei, K. db el-Kudh, 5325; bni Mace, K. Ticrt, 2284; Ahmed b. Hanbel, Ms. Ensr, 22988, 23098, 24531; Daremi, K. Nikh, 2159
nafakay dorudan almasn salar. Bu halde erkekten dorudan infak kabul etmez. Bylece slm eitli hkmler getirmi, onlarn bazlarn erkeklere, bazlarn da kadnlara tahsis etmitir. Onlardan bir blmnde de erkekler ile kadnlar arasn ayrm ve her birine kendisine tahsis ettii hkmlere raz gelmesini emretmitir. Hasetlemekten ve Allah'n, bazlarn kendisiyle bazlarna kar stn kld eyi temenni etmekten onlar nehyetmitir. Allahu Tel yle buyuruyor: Allah'n bazlarnz bazlarna kar stn kld eyleri temenni etmeyin. Erkeklerin de kazandklarndan nasipleri var, kadnlarn da kazandklarndan nasipleri var.1 Hkmlerdeki bu zel klmann manas, eitsizlik deildir. Sadece o, kadn olmas itibariyle kadnn fiillerinin ve erkek olmas itibariyle de erkein fiillerinin zmdr. Bunlarn hepsi, kullarn fiillerine ilikin rin hitabyla zmlenmitir. Bunlarn tm vakalar ett edildii zaman, tr itibariyle insandan bir trn sorununa ilikin bir zm olduu aa kar. Bunun da insan olmas itibariyle insann zmnden farkl olmas kanlmazdr. Bunda eitlik veya eitsizlik yn gz nnde bulundurulmaz. nk bu, aratrma mahalli deildir. Onda sadece belli bir insana ilikin belli bir sorunun belli bir zm olduu gz nnde bulundurulur. te eitli hkmlerin varit olduu
1
Nisa: 32
konularda erkek ile kadn arasndaki hkmlerdeki eitlilik yn budur. Her halkrda bunlar, bir insann sorununun zmdr. ster bu zm, ilim renmek gibi, erkek ve kadndan her biri iin ayn zm olsun, isterse o ikisi arasnda farkl zm olsun, avretin farkll ve erkek ve kadna nispetle deiiklilii gibi. Bu, bir insan bir insana kar ayrmak veya eitlik veya eitsizlik aratrmas demek deildir. Kadnlarn, akl ve dini eksiktir diye hadiste varit olan hususa gelince; akl ve dine oranla sadr olan esere itibar etmek kastediliyor. Yoksa bunun manas, kadnlardaki akl veya din noksanl deildir. nk akl, ftrat itibariyle erkek ve kadndan her birinde tektir. Keza din de, iman ve amel itibariyle erkek ve kadndan her birinde ayndr. Bu hadisten maksat, her iki kadn tek bir erkek ahitliine edeer klmakla kadnn ahitliinin itibara alnmasnn ve her ay hayz ve nifs gnlerinde namaznn olmamas sebebiyle kadndaki namaz gnlerinin noksanldr. Ramazanda da hayz ve nifs gnlerinde orucunun olmasdr. te haklar ve grevler yani er teklifler konusu budur. Allah bunlar, insan olmas asndan insan iin, insan nevinden olan erkek ve diiden her bir nevi iin, ama insan sfat ve ter annda da nevilik sfat olan insan nevinden bir nevi itibar ederek, eriat kld. Birinin dierinden bir ayrcal kastedilmemitir. Nitekim o hak ve grevlerde eitlik veya eitsizlik hususlarndan herhangi bir hususta mlahaza edilmemitir.
GREVLER KADININ AMELLER

slmn ter bak tabiat, insan olmas vasfyla insann yapt amelleri, aralarnda fark gzetmeksizin veya birini dierinden ayrmakszn eit olarak erkek ve kadndan her biri iin mubah klar. Yahut bu amelleri, fark gzetmeksizin veya ayrmakszn vacip veya haram veya mekruh veya mendup klar. nsan vasfyla birlikte erkek olmas vasfyla erkein yapt ve insan vasfyla beraber kadn olmas vasfyla kadnn yapt amellere gelince; eriat bunlarda ister vaciplik ister haramlk ister mekruhluk ister mendupluk isterse mubahlk asndan olsun, o ikisi arasnda fark gzetti. Her ikisine gre de onlar eitlendirdi. Bundan dolay eriatn, ynetim ve sultan kadnlara deil erkeklere, erkek veya kz olsunlar ocuklarn bakmn da erkeklere deil kadnlara ait kldn gryoruz. Bunun iin kadnlk vasfyla kadnla ilgili ameller kadnlara, erkeklik vasfyla erkekle ilgili amellerde, erkeklere havale edildi. Erkek ve diiyi yaratan Allahu Tel, erkek veya kadnn iinden olanlar en iyi bilen olduuna gre, ister yalnzca erkekler iin olsunlar ister yalnzca kadnlar iin olsunlar isterse gerek erkek gerek kadn olmasna baklmakszn insan iin olsunlar, haddi amakszn Onun teri ettii hkmler snrnda durmak gerekir. Zira insana uygun olan en iyi bilen O'dur. Akln, kadnn iinden deildir diye kadn amellerden mahrum etme veya erkee zg olan amelleri, kadna
insafl davranmaktr, onunla erkek arasnda adaleti gerekletirmektir diye kadna verme giriimi, tm bunlar eriata tecavzdr, srf hatadr, fesadn sebebidir. eriat kadn, bir ana ve evin mrebbisi kld. Kadna hamilelik, doum, emzirme, bakm ve iddetle ilgili hkmler getirdi. Oysa bunlardan bir eyi erkee ilikin klmad. nk bu hkmler, kadn olmas vasfyla kadnla ilgili hkmlerdir. Kadna gebelik, doum, emzirme ve bakm gibi ocuun mesuliyetini ykledi. Onun iin bu mesuliyet, onun amellerinin en nemlisi ve mesuliyetinin en bydr. Buradan hareketle yle demek mmkndr: kadnn asli ameli, o bir annedir ve evin mrebbisidir. nk bu amelde, insan nevin bekas vardr. Ve nk bu, erkee deil kadna zel klnmtr. Bu nedenle ak olmas gerekir ki kadna ne kadar ameller dayandrlrsa dayandrlsn, zerine ne kadar teklifler yklenirse yklensin, onun asli ameli annelik ve ocuklarn mrebbisi olarak devam etmelidir. Dolaysyla biz eriatn kadna hamileyken veya emzikliyken Ramazanda iftar etmesine msaade ettiini, hayzl iken veya nifasl iken namaz ondan drdn ve emzirdii srece erkei ocuuyla birlikte kadnn beldesinden ayrlmaktan men ettiini gryoruz. Bunlarn hepsi kadnn asli amelini tamamlamak iindir. Onun asli ameli de, annelik ve evin mrebbiliidir. Ancak asli amelinin, annelik ve evin mrebbisi olmas demek, onu bu amele hasretmek, baka amelleri icra etmekten men etmek demek deildir. Bilakis manas,
Allah kadn erkein onunla sknet bulmas, ondan nesil ve zrriyet icat etmesi iin yaratt demektir. Allahu Tel yle buyurmaktadr: "Allah nefislerinizden sizin iin eler yaratp, yine sizin zevcelerinizden ocuklar ve torunlar yaratt." 1 "Kendileriyle skun ve rahat bulmanz iin, eleri, nefislerinizden yaratm olmas, O'nun 2 ayetlerindendir." Fakat ayn zamanda da kadn, zel hayatta alt gibi, genel hayatta da almas iin yaratt. Daveti yklenmeyi ve hayat amellerinin gerektirdii konularda ilim talep etmeyi vacip, al-verii, icreyi ve vekleti mubah, yalan, hileyi ve hyneti de ona haram kld. Nitekim bunlar erkee de vacip, caiz ve haram kld. Ticaret gibi, ziraat ve sanat icra etmesini, akitler akdetmesini, her trl mlke sahip olmasn, mallarn gelitirmesini, hayatta ilerini dorudan kendisi yrtmesini, bir ortak veya ortan cretlisi olmasn, insanlar, akarlar, eyay kiralamasn vesaire muamelatn yerine getirmesini kadnn hakk kld. Bu, rin hitaplarnn umumiliinden ve kadnn yasaa tahsis edilmeyiinden dolaydr. Ancak ynetimi stlenmesi kadna caiz deildir. Devlet reisi, onun muavini, vli, mil olamaz. Ynetimden itibar edilen herhangi bir ameli de stlenemez. Zira Eb Bekra'dan yle dedii rivayet edildi:
1 2
Nahl: 72 Rum: 21
Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve
Selleme Fars halknn kendi zerlerine Kisrnn kzn melike tayin ettikleri ulanca yle buyurdu "lerini bir kadna havale eden bir kavim asla felah bulamaz." 1 Bu, ilerini kadnlara havale eden kimselerin zem edilmesinden dolay kadnn ynetimi slenmesinden nehyetme konusunda aktr. Veliyy-l Emir, yneticidir. Allahu Tel yle buyuruyor:
" Ey iman edenler! Allah'a, Rasul'e ve sizden Ulu-l Emre itaat ediniz."2 Bu nedenle ynetimi slenmek kadnlara caiz deildir. Ynetim dndakileri ise, kadnn slenmesi caizdir. Buna gre kadnn devlet memurluklarna tayin edilmesi caizdir. nk bunlar, ynetimden deildir. Sadece icre babna girerler. Memur, hkmet yannda zel cretlidir. O, herhangi bir ahs veya irketteki cretli gibidir. Kadnn, kady (yarg) slenmesi caizdir. Zira kd, ynetici deildir. Sadece o, insanlar arasndaki husumetleri fasleder ve hasmlara ilzam yoluyla er hkm haber verir. Bunun iin kad "lzam yoluyla hkm haber vermektir" diye tarif edildi. Kd, memurdur, ynetici deildir. O, dier cretliler gibi devlet yanndaki bir cretlidir. mer bn-ul Hattbdan ify Kavminden bir kadn- pazara tayin ettii yani tm
1
Buhari, K. Mugz, 4073, K. Fitne, 6570; Tirmizi, K. Fitne, 2188; Nesei, db elKdh, 5293 Nisa: 59
muhalefetlere1 hkm veren Hisbe Kds olarak atad rivayet edildi. Bununla beraber kadnn Kd olmasnn caizlii meselesi, hadisin nass ve onun, Kdnn grevinin vakas zerine tatbik edilmesiyle alakaldr. Eer kadnn Veliyy-l Emrden nehyetme hadisi, kad zerine mutabk derse kadnn kady slenmesi caiz olmaz. ayet hadis, kad zerine mutabk dmezse, o zaman hadis, kadn kaddan men etmeye dair delil olmaya uygun olmaz. Hadise bakldnda Rasln, Fars halknn kendi zerlerine bir kadn melike tayin ettikleri ona ulamas zerine cevaben ilerini bir kadna havale eden kavmi zemmettiini gryoruz. Bu, bir habere dair bir yorumdur. Soruya karlk cevap mesabesindedir. Dolaysyla bakasnda deil, haber konusunda zeldir. Haberin konusu ise, krallktr yani Devlet bakanldr. Yorumda bunun zerinedir. Onun iin hadis, Devlet bakanl ve bu manadakiler konusunda zeldir. O da ynetimdir. Bu bir adandr. Dier bir adan ise nehy, genel velyet zerinde odaklamaktadr. Zira genel velyet, Veliyy-l Emirliktir. te hadisin manas ve zerine delalet ettii husus budur. Kad mevzusuna gelince; o, halifenin ve vlinin amelinden farkl bir ameldir. Halife ve vlinin ameli, dorudan kendisi tarafndan hkm infaz etmektir. ster kendisine bir mesele arz edilsin ister Kdnn hkm kendisine arz edilsin isterse hibir kimse kendisine bir mesele arz etmesin ama bizzat o kendisi eriata muhalif
1 Devletin kard emir ve yasaklara uymamak
grsn, muhalefet edeni davac olmakszn muhakeme eder ve hkm onun zerine infaz eder. Binaenaleyh o, infaz edicidir. Kd ise, biri kendisine dava arz etmekle bir dava bulunur. Burada da iki davac olursa ancak hkmedebilir. O, dava bulunduu zaman hkmeder. ddia eden kimse olmadka kd'nn ii yoktur. Davaya bakmas halinde ise ancak ilzam yoluyla dava hakknda er hkm haber verir. Kdnn kesinlikle infaz yetkisi yoktur. Ancak ynetici veya kd olarak tayin edilmesi mstesnadr. O zaman ynetici olmas vasfyla infaz eder, kd olmas vasfyla da hkmeder. O halde kadnn vakas, ynetim vakasndan bakadr. Bundan dolay hadis, kd zerine intibak etmez. Bununda tesinde kad, hibir ekilde velyetten deildir. Kd'nn, kd olarak tayin edildii belde halkndan bir kimse zerinde hibir velyeti yoktur. Hatta iki davac zerinde bile hibir velyeti yoktur. Ona itaat vacip deildir. Ancak, dava hakknda hkm verdiinde hkmn infaz etmek vaciptir. nk o, er hkmdr. Kd'nn emri deildir. Kdnn hkmne, ancak kad meclisinde hkmettii zaman, Kdnn hkm olarak itibar edilir. Bunun iin Kdnn, kad meclisi dnda bir hadiseye ahit olmasna veya onu iitmesine, bu durum kad meclisinde meydana gelmedii srece, ahit olduuna veya iittiine gre hkm verme icazetine itibar edilmez. Ynetici ise bunun aksinedir. Zira her halkarda ona itaat etmek vaciptir. Hkmetmek iin onun belli bir meclisi olmaz. Bilakis evinde, yolda, devlet merkezinde ve her yerde ynetimi
slenir. Ona itaat etmekte Vesselam yle buyuruyor: itaat etmitir." 1
vaciptir.
Aleyhissalatu
"Kim emire itaat ederse bana
Bu nedenle kadn, Veliyy-l Emrden nehyeden hadis, kesinlikle Kdnn ameline intibak etmez. Bu hadis ile kad, kadna yasak olmaz. Kdnn vakas, ynetici yannda o bir cretlidir. Ynetici onu belli bir amele karlk belli bir cretle tutmutur. Sahih hadislerde varit olan cretli kelimesi, herhangi bir ameldeki btn cretliyi kapsar. Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem, Kur'an muallimini bir cretli itibar etmise:
" Karlnda cret aldnz eye en layk olan, Allah'n Kitabdr." 2 Keza Kd da bir cretli itibar edilir. Onun Beytul Maldan ald ey, crettir.
"Kd, ynetici yardmcsdr. Hkmde ona ilhak edilir" denmez. nk Kd, ynetici yannda bir cretlidir, onun yardmcs deildir. Kd'nn grevi, hasmlar arasndaki sorunun vakasn anlamak ve er'i hkmlerin benimsenmesi halinde kanun maddelerin veya benimsenmemesi halinde ise mutlak er hkmlerin, kadnn cezalandrd ve cezalandrmad kimseler zerine intibak ettiini aklamaktr. Velhasl
1
Buhari, K. Cihd, ves-Seyr, 2737; Mslim, K. mrah, 3417; Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn, 7786 Buhari, K. crah, K. Tabe, 5296
Kd, belli bir amele karlk belli bir cretle tutulmu bir cretlidir. Kd ve Muhtesibe1 nispetle durum byledir. Mezlim Kd'sna nispetle ise, onun bir kadn olmas caiz deildir. Kadnn, Mezlim kadsn stlenmesi caiz deildir. nk Mezlim kads, ynetimdir. Vakas da ynetimin vakasdr. Hadis, onun zerine mutabk der. Zira Mezlim kads, ister bir kimse davada bulunsun isterse bir kimse davada bulunmasn, yneticiden insanlar zerine vaki olan zulm kaldrr. Mezlim kads, davalya yani yneticiye, bir kimse kendisine zulmedildiini dava ederse, tebligat gndermeye muhta deildir. Bilakis karsnda oturmas iin ona tebligat gndermesi caizdir. Ona tebligat gndermemesi de caizdir. nk mevzu, bir dava hakkndaki hkm haber vermek deildir. Aksine mevzu, yneticilerden insanlar zerine vaki olan zulm kaldrmaktr. Mezlim kadsnda ekillenen vaka, ynetimdir. Bunun iin kadnn onu slenmesi caiz deildir. Geriye bir mmet Meclisi'nin varl halinde, mmet Meclisi'nde ye olmasnn kadna caiz olup olmad meselesi kalmtr. Zira bu mesele, bazlarna kapal kalm, slmdaki mmet Meclisini demokrasideki parlamentoya kyas ederek onun caiz olmadn sanmlardr. Gerekte ise burada demokratik sistemdeki parlamento ile slm'daki mmet Meclisi
1
Muhtesib: Toplum hakkna zarar veren aykr davranlar ile ilgili olarak hkm vermekle grevli olan kimse. (slmda Ynetim Sistemi, Takiyyuddin en-Nebhani)
arasnda fark vardr. Parlamento, ynetimdendir. nk demokratik rfe gre, parlamentonun ynetim salahiyeti vardr. Zira Devlet bakann seen, onu azleden, bakanla gvenoyu veren, bakanlktan gvenoyunu alan, pei sra derhal onu ynetimden dren Parlamentodur. Parlamento vakas gerei u hususu yapar: 1- Hkmeti muhasebe eder ve onu denetler. 2- Kanunlar koyar. 3- Yneticiler tayin eder ve onlar drr. Parlamento, hkmeti muhasebe etmek ve denetlemek bakmndan ynetimden deildir. Fakat kanunlar koymak, yneticileri azletmek ve onlar nasbetmek bakmndan ynetimden itibar edilir. Oysa bu, mmet Meclisinin aksinedir. Zira mmet Meclisinin vakas, yneticiyi muhasebe eder ve onu denetler. lerin gdlmesindeki aksaklk, slm'n tatbikatndaki geveklik, slmi daveti yklenmekten geri durmak v.b gibi, kzgnlk izhar etmek gerektiren konularda kzgnln izhar eder. Ama kanunlar koyamaz. Bir ynetici naspedemez, bir yneticiyi azledemez. Bununla o, parlamentodan farkldr. Onun iin kadnn mmet Meclisine ye olmas caizdir. Zira mmet Meclisi, ynetimden deildir. Fakat kadnn parlamentoda aza olmas caiz deildir. nk parlamento, ynetimdendir. Yalnz kadnn girii muhasebe etmek, denetlemek ve daveti tamakla snrlysa mstesnadr. Keza erkekte byledir. Zira onun girii, muhasebe etmek, denetlemek ve daveti
tamakla snrlysa mstesna, parlamentoda ye olmas caiz deildir. nk her ne kadar ynetimi slenmek ona caizse de, ancak caiz olan sadece Allahn indirdikleriyle hkmetmektir. Parlamento ise, demokratik kapitalist ideolojiye gre hkmetmektendir. Kadnn ynetimde olmas caiz deildir demek yneticiyi semesi de caiz deildir demek deildir. nk ynetimde olmasnn caiz olmamas, bunun hakkndaki ak nehyden gelmektedir. Buhr Eb Bekra yoluyla Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellemden yle dediini rivayet etti:
" lerini bir kadn havale eden bir kavim asla felah bulmaz."1. Bu, kadnn yneticiyi semesinin hilafnadr. nk semek, kadn ynetimden klmaz. Sadece kadna kendisine ynetecek kimseyi seme hakkn verir. eriat, kadna yneticiyi ve ynetim amellerinden herhangi bir amel iin herhangi bir erkei semesini caiz kld. Zira kadnn, halifeye biat etmesi ve onu semesi caizdir.
Ummu Atiyye'den yle dedii rivayet edildi:
( ) Biz Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellemle

biatletik. Bize Allah'a hibir eyi ortak komamay okudu ve bizi,(lye)alamaktan nehy etti. Bunun zerine
1
Buhari, K. Mugz, 4073, K. Fitne, 6570; Tirmizi, K. Fitne, 2188; Nesei, db elKdh, 5293
iimizden bir kadn elini geri ekti. Kadn dedi ki: Filan kimse beni sevindirmiti. Ona karln vermek istiyorum. Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem bir ey demedi. Kadn gitti sonra dnd."1 Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin biati, Nbvvet zerine deildi. Ancak yneticiye itaat etmek zerineydi. te bu, kadnn yneticiyle biatleebileceine, onu seebileceine ve ayn ekilde mmet Meclisine girebileceine delalet eder. nk mmet Meclisi, gr almak ve gr vermek iin bir meclistir. Onun ynetim salahiyeti yoktur. mmetin bu konuda onu kendisine vekil klmas hari yneticiyi seemez. Yneticiyi azledemez. Kanunlar koyamaz. Btn ameli, gr belirtmekle ilgilidir. mmet Meclisinin amelleri unlardr: a- Devlet, yapmak istedii dhil grn almak iin ona mracaat eder, amellerde
b- Dhil ve hric ameller yaptnda Devleti muhasebe etmek, c- Yahut bizzat kendisi Devlete dhil veya hric hususlarda grler verir, d- Hilfet makam iin aday olanlar hakknda grn belirtmek, e- Vliler ve muavinler hakkndaki honutsuzluunu izhar etmek. Ayn ekilde buda gr vermektir.
Buhari, K. Ahkm, 6675
Btn bunlar, bir amele irat eden gr bildirmek altna girerler. Yine salt ra iin olan ve Halifeyi balamayan mmet Meclisinin bir dier amelide, halifenin benimsedii hkmler hakknda grn bildirmektir. Tm bunlar, grlerdir. Ynetim deildir. Bu nedenle mmet Meclisinin ameli, gr belirtmekle ilgilidir, baka deil. mmet Meclisi yeleri, srf gr belirtmede insanlarn vekilleridir. Ynetimde onlarn vekilleri deillerdir. Ne yneticiyi nasbetmede, bu konuda mmetin onlara veklet vermeleri mstesna, ne de azletmede. Hatta onlar, muavinler ve vliler hakknda honutsuzluklarn izhar ettiklerinde, onlarn grlerinden dolay doal olarak azledilmezler. Ancak mmet Meclisinin grlerine binaen halife onlar azleder. Oysa parlamento byle deildir. Zira bakanlk, parlamento kendisinden gvenoyunu geri ektii zaman devlet reisinin onu azletmesine ihtiya kalmakszn azlolunur. mmet Meclisinin yeleri, gr belirtmede vekil olduklar mddetince kadnn da mmet Meclisinin salahiyetlerinden olan her konuda grn bildirme hakk vardr. Siys, iktisd, teri v.b grlerini bildirebilir. Gr bildirmek iin diledii kimseyi kendine vekil tayin edebilir. Bu gr bildirmek maksadyla diledii kimsenin vekili olabilir. slm, erkee ayn eitlikte verdii gibi kadna da gr belirtme hakkn verdi. slm'da ra, hibir fark olmakszn hem erkein hem de kadnn hakkdr. Allahu Tel yle buyuruyor:
" hususunda onlarla mavere et."1 "Onlarn ileri, kendi aralarna, 2 mavere iledir." Bu, genel bir ifadedir. Erkei ve kadn kapsar. Emr-i bi'l ma'ruf ve nehyi ani'l mnker, eit ekilde erkee ve kadna vaciptir. Allahu Tel yle buyuruyor: "Sizden, hayra davet eden, marufu emreden, mnkerden nehyeden bir mmet bulunsun."3 Aleyhissalatu Vesselam ise yle buyuruyor:
"Sizden bir kimse, bir mnker grrse, onu deitirsin."4 Bu, sz geneldir, hem erkee hem de kadna amildir. Yneticileri muhasebe etmek, erkek ve kadna vaciptir. Nashat, erkek ve kadn iin meru klnd. Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem yle buyurduunda:
"Din nasihattir. Kim iin denildi. Dedi ki: Allah iin, Rasl iin, Kitab iin, Mslmanlarn imamlar iin ve Mslmanlarn geneli iindir"5 nashat vermeyi erkee hasretmedi. Aksine veren ister erkek ister kadn olsun, Mslman Mslmanlarn yneticileri ve geneli
1 2 3 4 5
Ali mran: 159 ura: 38 Ali mran: 104 Mslim, K. mrah, 70; Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn, 11034, 11090 Ahmed b. Hanbel, Ms. miyyn, 16333
iin nashat verir. Kadnlar, Rasl ile mnakaa ettiklerine ve ona sorduklara gre bunun manas, kadnlar halife ve elinde ynetimi bulunduran dier kimselerle mnakaa ediyorlar ve onlara soruyorlar demektir. yle rivayet edildi: Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellem bayram gn erkeklere vaaz ettikten sonra da vaaz edip hatrlatma da bulundu. yle buyurdu: 'Sadaka veriniz, nk sizin ounuz cehennem odunusunuz'. Bunun zerine kadnlar ortasndan yanaklar koyu kumral bir kadn ayaa kalkp: Niin Ya Rasulullah? Dedi..." 1 Bu, kadnn Rasl ile mnakaa ettiine ve kendileri hakknda sylediinin sebebini sorduuna delalet eder. Rasle gelip kocasnn kendisi iin yapt zihr meselesi hakknda soran, Rasl de ona yanmda senin meselen hakknda bir ey yok diyen bunun zerine Raslle cedelleen Havle Bint-u Salebe kssas, mehur bir kssadr. Allah Kur'anda buna iaret ederek yle buyurur: " Kocas hakknda seninle cedelleen ve Allah'a ikayet eden kadnn szn, Allah iitmi bulunuyor. Allah, sizin karlkl konumalarnz iitiyor." 2 Bu,
1
" Devam etti, nihayet kadnlara geldi. Onlara
Mslim, K. Salh el-Iydeyn,1467; Ahmed b. Hanbel, Ms. Ben him, 2927, Ms. Ensr, 20829 Mcadele: 1
kadnlarn Rasl ile mnakaa ettikleri hususunda aktr. Kadnn her konuda, kendi reyini bildirebileceinin ve bu konuda mnakaa edebileceinin cevazlnda sylenecek hibir sz yoktur. Bu konuda hibir kimsenin phesi de yoktur. Bunun zerinde icma hsl olmutur. Bu gr bildirmek hususunda diledii kimseyi kendine vekil tayin etmek ve gr bildirme hususunda diledii kimsenin vekili olmak kadna caizdir meselesine gelince; keza bununda caizliinde sylenecek hibir sz yoktur. nk kadn, nikh, al-veri, icre v.b hususlarda kendisine vekil tayin edebilir. Bu konuda bakasnn vekili de olabilir. Bu husus, istisnasz baz eylere zel deildir. Bilakis her eyde geneldir. Gr bildirmekte bundandr. Buna gre gr bildirmek hususunda diledii kimseyi kendine vekil tayin etmek ve gr bildirmek hususunda diledii kimsenin vekili olmak kadna caizdir. mmet Meclisi, rey bildirmek iin bir meclis olduuna gre ve yeleri de gr bildirmek hususunda bakalarnn vekili olduklarna gre, mmet Meclisini semek ve seilmek kadna caizdir. Yani bakalarnn vekil olmak ve gr bildirmek hususunda bakalar vekil tayin etmek kadn iin caizdir. Bununla birlikte Neb Sallallahu Aleyhi Ve Selleme bisetinin on nc ylnda, yani hicret ettii yl, yetmi erkek ve iki kadn gelmiti. Bu iki kadn, Ben Mzin kadnlarndan biri olan Ammra Bint-u Kelb ve Ben Seleme kadnlarndan biri olan Esm Bint-u Amr bn-u Adiyy idi. Rasl onlarla Akabe'de szlemiti. Onlar gecenin son te birinde
gitmiler, erkekler hep birlikte yamac trmanrlarken, onlarla birlikte iki kadn da trmanyordu. Rasl onlara yle demiti: "Kadnlarnz ve ocuklarnz koruduklarnzdan beni de korumanz zerine sizinle biatleiyorum."1 Onlar bu biatlerinde yle dediler:
" Zorlukta ve rahatlkta, sevinte

ve kederde dinleyip, itaat etmek, kendimize tercih etmek, emir sahipleriyle ekimeyeceimize ve Allah hakknda hibir knaycnn knamasndan korkmakszn nerede olursak olalm hakk syleyeceimize dair biat ettik."2 Bu, siys bir biattir. Siys bir biat etmek kadna caizse semek ve seilmekte caizdir. nk biat ve semek, tek bir babtandr. Oda yneticiyi semek ve ona itaat etmektir. Biatin ve semenin tek bir babtan olduunun delili, eer Halifeye biat edilmezse eran Halife olamaz. Onu halife klan husus, biattir. Hakikatinde biat, halifeyi semek, onu dinlemek ve itaat etmeye dair bir ahittir. Biat, salt dinlemek ve itaat etmeye dair bir ahittir, denilmez. Zira biat, Hilfet inikatndan sonra biatleen kimseler iinde olur. Balangta biat ise, semektir, dinlemek ve itaat etmek zere bir ahittir. Onda rza art koulur. nk o,
1 2
Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn, 15237 Mslim, K. mara, 3426; Nesei, Beyat, 4083, 4084; bni Mace, Cihad, 2857; Ahmed b. Hanbel, 15237; Malik, Cihad, 853
rzalk akdidir. Bunun iin biat ve semek tek bir babtandr. mmet Meclisinde rey bildirmek hususunda kadna vekil olacak kimsenin seimi evla babndandr. nk kadna, ynetimdeki en yce makam olduu halde, Halifeyi semek caizse, ondan daha aa olan kimseleri semek evla babndandr. Bununla aa kyor ki kadnn mmet Meclisi yelerini semesi eran caizdir. te bu, ikinci Akabe Biatinin kadnn mmet Meclisine bakalarn semesinin caiz olduuna dair delleti asndandr. kinci Akabe Biatinin bakalarnn kadn mmet Meclisine bir ye olarak semelerine dair dellet ynne gelince; nk Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellem biati bitirdikten sonra onlarn hepsine yle demiti: "inizden bana on iki nakib karn. Onlar kendileri de iinde olmak zere kavimlerine kefil olsunlar." Bu, Raslden herkes iin herkesi semelerine dair bir emirdir. Bu, geneldir. Rasl, onu erkeklere tahsis etmedi. Kadnlar da, gerek seenler gerekse seilenler ierisinde, istisna etmedi. Umum, tahsis edici bir delil varit olmadka umumiliinde devam eder. Tahsis edilmediine gre, ister seenler isterse seilenler olsun, erkek ve kadnlarn hepsine amil olur. Buna binaen kadnn mmet Meclisinde bir ye olmasnn ve yelerini semesinin caizlii, rey bildirme hususunda bakalarna vekil olmak ve gr bildirme
hususunda bakalarn vekil tayin etmek ynnden ve kinci Akabe Biati hadisinden sabit olur. ra, erkek ve kadn iin bir haktr. Yneticiyi muhasebe etmek, erkek ve kadna farzdr. Emr-i bi'l maruf, nehy-i ani'l mnker, erkek ve kadna vaciptir. Nashat, erkek ve kadn iin merudur. Gr bildirmedeki veklet, erkek ve kadna caizdir. Kadnn kendisine ait bir grn ve bu gr bildirme hakk vardr. Bu grn siys veya ter veya baka grler olmas arasnda hibir fark yoktur noktasnda bir kimsede herhangi bir phe bulunmamaktadr. mmet Meclisinin amelleri, rayla, yneticiyi muhasebe etmekle, Emr-i bil Ma'rf Nehy-i An-il Mnkerle, Mslmanlarn imamlarna nashat etmekle ve gr belirtmekle ilgili her konuyla snrl olup ynetim, onun amellerinden olmadna gre, bu, burada kadnn mmet Meclisinde ye olmasnn ve mmet Meclisi yelerini semesinin caizlii noktasnda hibir phenin bulunmamasn gerektirir. Ancak ne var ki biat, dinlemek ve itaat etmek zere bir ahittir. O, bir seim deildir diye bazlarna kadnn mmet Meclisi yelerini seme caizlii karm, bunun iinde biatte, semenin cevazna dair bir delil bulamamlardr. Fakat mmet Meclisi, gr bildirmek iin olduuna gre ve kadnnda, gr belirtmede diledii kimseyi vekil tayin edebileceine gre kadnn mmet Meclisi yelerini semesinin caizliinde burada herhangi bir phenin olmamasn gerektirir. stelik balangta biat, rzalk akdidir. Yine o, akdedenler tarafndan rzayla
halifenin seimidir. O, yalnzca itaat ahdi deildir. Dolaysyla biat ve seim, tek bir babtandr. O da halifenin seimidir. Bunun iin kadnn yneticiyi seme ve ihtiyar hakk vardr. Nitekim sabit olan kadnlar biati hadisi, buna delalet eder. yleyse kadnn mmet Meclisi yelerini seme caizlii evla babndandr. Yine bazlar, mmet Meclisi parlamentoya benzetiinden dolay kadnn mmet Meclisine ye olma caizliinde pheye dtler. Ama mmet Meclisinin parlamentodan baka olduu sabittir. Zira mmet Meclisi, gr belirtmek iindir. Parlamento ise, ynetim iindir. Dolaysyla biri dierine benzemez. Artk mmet Meclisinin parlamentoya benzeme olasl ortadan kaldrldndan dolay kadnn mmet Meclisine ye olma caizliinde burada herhangi bir phenin olmamas gerekir. Bylelikle kadnn mmet Meclisine ye olma ve mmet Meclis yelerini seme caizliinde, her kibirli mstesna, herhangi bir phe kalmamaktadr.
SLM CEMAATI SLM CEMAT

Bazlarna yle sormak gerekebilir: Kadn, kendisine konulan halvette bulunmamak, teberruc etmemek, zel hayatta kadn ve mahremleriyle birlikte yaamak kaytlaryla birlikte, eriatn kendisine mubah kld amellerini, mesela devlette bir memur, husumetleri fasleden bir kd, yneticilerle mnakaa eden, onlar muhasebe eden mmet Meclisinde bir ye olmak gibi, nasl yerine getirebilir? Bir bakalarna da yle sormak gerekebilir: arya kmak, erkeklerle mnakaa etmek, genel hayattaki ve toplumdaki amelleri yapmak kadna mubah klndnda ahlak nasl korunur, fazilet nasl muhafaza edilir? Bu iki soru ve benzerleri gibi phevri sorular, ctim Nizmdaki er' hkmler kendilerine arz edildiinde ounlukla u veya bu kiilerde belirir. nk bunlar, kapitalist sistemin ynetimi ve kfr bayrann glgesi altnda yaadklar hayat vakasn gryorlar. Bu yzden onlara slmn tatbik tasavvuru zor geliyor. Bu suallere cevap ise yledir: slm'daki ctim Nizm, mteaddit er hkmlerdir. Bazlarnn gzetiminde bu hkmlerin bazlarn almak, bunlardan bir hkme balanmak talebi, dierlerine balanmann terki demek deildir. Bilakis Mslman erkek ve Mslman kadn er hkmlerin hepsine balanmaldr ki tek bir
ahsta eliki hsl olmasn. Bunun sonucunda da hkmlerde eliki belirmesin. Kadna amellerin mubah klnmas konusunda slm u demek deildir; kadn ziynetini takar. Gelinlik ierisinde sanki zifafa girecek gibi kendisini hazrlar. Ardndan devlet dairesine gider. Bir hastanede hastabakc olarak olsa da orada bir memur olarak alr. Bu tahrik edici ziynetleriyle gider erkeklere grnr. Kendisine kar onlarn ehvetlerini kabartmakla onlar grletir, demek deildir. Yine bu gibi ziynetle tacire gider. Parfml ve tahrik edici bir halde al-veri yapar. Mteriye kar maln fiyatn artrmak veya onu sata tevik etme yolunda pazarlk esnasnda cilveli konumakla mteri konuma slubuyla tahrik edilir, demek deildir. slm, bir avukatn yannda bir ktibe veya bir iverenin yannda bir sekreter olarak alr. halveti gerektiriyorsa, iverenle halvete terk eder. veren iin san, gsn, srtn, kollarn ve bacaklarn aan elbise giyer. verene plak bedenini onun itihan kabartacak ekilde gsterir, demek deildir. Kell, slm, bunlarn hibiri ve hayatta bat metodunun zerine egemen olduu Gayri slm bir toplumda yaayan bu cematte, hsl olan hususlardan benzerleri de demek deildir. Ancak slm demek, Mslmann kendi nefsine btn slm hkmlerini tatbik etmesi demektir. slm, kadna arda al-veri yapmasn mubah kldnda, arya teberruclu olarak kmaktan onu men ett. Her iki hkm birden almasn emretti. slm'a itikat, Mslmana slm hkmlerin tamamn kendi nefsine tatbikini zorunlu klar. slm, icb
(olumlu) ve selb (olumsuz) amelleri yapmay kapsayan, Mslman, erkek olsun kadn olsun, fazilet caddesinden kmaktan muhafaza eden, cematte bulunduunda cinsellik bakna kaymaktan onun himayecisi olan hkmler teri etti. Bu hkmler, oktur. cb ameller yapmak kapsamna giren hkmlerden bazlar aadakilerdir: 1- Erkek ve kadndan her birine gzlerini saknmalarn ve rzlarn korumalarn emretti. "M'min erkeklere syle: Gzlerini saknsnlar ve rzlarn korusunlar. Bu, kendileri iin daha temizdir. Allah, yaptklarndan phesiz haberdardr. M'min kadnlara da syle: Gzlerini saknsnlar ve rzlarn korusunlar." 1 Erkek ve kadndan her birinin gzn sakndrmas, her biri iin gerek korumadr. O, kii ile haramlara dmek arasna engel koyan zt korumadr. nk gz, bunun iin faal vesiledir. Gz sakndrld zaman mnkere mani olunur. 2- Erkek ve kadna Allaha takvay emretti. Allahu Tel yle buyuruyor: " Ey iman edenler: Allah'tan saknn ve dosdoru sz syleyin." 2
1 2
Nur: 30,31 Ahzab: 70
" Allah'tan korkun. phesiz ki Allah her eye ahid olandr." 1 " Akibet, takvanndr." 2 Mslman, Allah takvasyla vasfland, O'nun azabndan korktuu, Onun cennetine ve rzasna nail olmaya tamah ettii zaman, bu takva onu mnkerden yz evirtir, onu Allah'a masiyetten alkor. te zt zrh budur. yle zrh ki ondan te bir zrh yoktur. Mslman, Allah takvasyla sfatlannca, keml sfatlarn en ycesiyle sfatlanm olur. 3Erkek ve kadna pheli yerlerden uzaklamalarn, Allah'a masiyete dmemeleri iin bunda ihtiyatl davranmalarn, Harama dmemeleri iin, ierisinde bir phenin bulunduu herhangi bir mekna kapanmamalarn, herhangi bir ameli yapmamalarn, herhangi bir durumla kuanmamalarn emretti. Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem yle buyurdu:
" Muhakkak ki
helal ve haram bellidir. Bunlarn arasnda pheli hususlar vardr. nsann ou onlar bilmezler. Kim pheli hususlardan kanrsa dinini ve rzn korumu olur. Kim de pheli hususlara derse, harama dm olur. Koruluun etrafnda gden oban gibi, oraya
1 2
Ahzab: 55 Taha: 132
debilir. Dikkat edin, her melikin bir koruluu vardr. Dikkat edin phesiz Allah'n koruluu da haramlardr." 1 Burada phe ksmda vaki olur: A- Kii, bu ey haram m yoksa mubah m? Diye bir eyde veya bu fiil farz m yoksa haram m yoksa mekruh mu yoksa mendup mu yoksa mubah m? Diye fiilde pheye dmesi. Bir eyin vasfndaki veya bir fiilin hkmndeki bu phenin varl, kiiye ona ynelmeyi caiz klmaz. Nihayet o phe hakkndaki eriatn hkm aa knca zann galibine gre onun hakkndaki er hkme mutmain olarak ynelir. ster bu, kendi itihadndan sonra olsun isterse onun hakkndaki er hkm ya bir mtehitten ya da takvasna ve hkmdeki ilmine, mutlak ilmine deil, gvendii srece, mukallit veya ammi olsa da hkm bilenden renmesinden sonra olsun. B- Harama komuluuna ve harama gtrme zannna binaen mubah fiilinden dolay harama dmek kiiye pheli gelmesi. Mesela faizle muamele eden bir bankaya bir emanet olarak bir mal koymak veya iki imlathanesine sahip olan bir tacire zm satmak veya haftalk veya gnlk bir gen kza rutin olarak ders vermek veya benzeri hususlar gibi. Bu gibi ameller, mubahtr. Yapmas caizdir. Ama takva kabilinden, kanarak bunlar yapmamak daha evladr.
Ahmed b. Hanbel, M. Kufiyyn, 17649
C- nsanlarn, mubah bir amelde, o yasak bir ameldir diye pheye dmeleri. Sonra kii, insanlarn kendisi hakknda zan beslemelerinden korktuundan dolay mubah amelden uzaklar. Bu, tpk fasitlii pheli bir mekndan geen kimsenin durumu gibidir. Bu nedenle insanlar o kimseyi bir fasit zanneder. nsanlarn kendisi hakkndaki bu dedikodularndan korktuundan dolay o kimse mubahtan uzaklar. Yine hanmnn veya mahremlerinin yzlerini rtmelerinde ar titiz davranan kimsenin durumu gibidir. Hlbuki o kimse, yzn avret olmadn bilir. Ama bu kimse insanlarn filann hanm veya kz kardei aktr diye dedikodularndan korktuundan dolay ar titiz davranr. Bu manada iki yn vardr: a- nsanlarn haram veya mekruh olduuna dair pheye dtkleri ey, bilfiil eran haram veya mekruh olur. ahsn mubah ameli yapmasndan, insanlar onun yasak ameli yaptn anlarlar. Bu durumda ahs, insanlarn kendisi hakkndaki zanlarndan korktuundan dolay mubah amelden saknr veya o ameli onlara tefsir eder. Ali bn-u Huseyin'den rivayet edildi ki:
Nebi Sallallahu Aleyhi Ve

Sellem'in hanm Safiyye Bint-u Huyey kendisine haber verdii gre Ramazann son on gnnde itikfta iken Raslullah ziyaret etmek zere gelir. Onun yannda akam bir saat konuur. Sonra dnmek zere kalkar. Nebi de onunla beraber onu savuturmak zere kalkar. Nihayet Safiyye, Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin hanm Ummu Seleme'nin meskeni yanndaki mescit kapsna ulatnda Ensardan iki erkek onlara rastlar, Raslullaha selam verirler sonra geip giderler. Ardndan Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem o ikisine yle buyurur: Biraz yava olun. Ancak o, Safiyye Bintu Huyey'dir, der. Onlar: Subhanallah! ya Raslullah derler. O ikisine Onun syledii ar gelir. phesiz eytan, demolunun kan meblanda akar. Kalbinize fsldamasndan korkarm buyurdu." 1 Bu hadisten anlalan, Rasl, pheler st olduu halde iki arkadanda olabilecek pheyi def etti. b- nsanlarn kendisinde yasak diye pheye dtkleri ey, filhakika yasak deildir. Ama insanlarn kendisi hakknda yasa yapt diye dedikodularndan korktuundan dolay o eyden, yasak olduu iin deil, insanlarn dedikodular iin uzaklar. phenin bu gibi trnden uzaklamak caiz deildir. Bilakis eriatn kendisine emrettii ekliyle onu yapar. nsanlar hi hesaba katmaz. Allah, Rasl buna binaen azarlad. Bu balamda Allahu Tel yle buyurdu:
1
Buhari, K. Itikf, 1894, K. Edeb, 5751
"nsanlardan korkuyordun. Halbuki Allah, korkmaya en layk onlardr."1 Bu delalet etmektedir ki Mslman, eriat'n bir eyi men etmediini grd zaman, velev ki btn insanlar onun yasak olduunu syleseler bile, onu yapsn. te erkek ve kadn eriatn kendisinden nehyettii bu pheli hususlardan saknrlarsa, bu pheli hususlar o ikisini masiyetten korur ve o ikisinin faziletle sfatlanmalarn salar. 4- Evlilikte erken davranmaya tevik etti. Ta ki erkek ve kadna, cins ba evlilie hasretmek erken yata balasn. Ta ki bu cins igdnn coma balangcndan itibaren bu cins bak evlilie hasretmekte ihtiyatl davranlsn. Aleyhissalatu Vesselam yle buyuruyor:
" Ey genler topluluu! Sizden, kimin gc yetiyorsa evlensin."2 Evlilik hususunda mehirleri azaltmaya tevik etmekle klli bir kolaylk salad. Aleyhissalatu Vesselam yle buyurur:
az alan bereketli olandr."3
" Sizden (kadnlardan) mehri
1 2
Ahzab: 37 Buhari, K. Nikh, 4677; Mslim, K. Nikh, 2485, 2486; Nesei, K. Siym, 2210, K. Nikh, 3158, 3159; bni Mace, K. Nikh, 1835; Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn mines-Sahbeh, 3144, 3819, 3830, 3903; Daremi, K. Nikh, 2071
3 El-Hakim
5- zel artlarn kendilerine evlilie imkan verdii kimselere iffetle nitelenmelerini ve nefislerini zaptetmelerini emretti. Allahu Tel yle buyurdu: "Evlenemeyenler de; kendilerini Allah, lutfuyla zenginletirinceye kadar iffetli davransnlar."1 Cins igdsn tedavi etmek iin onlara oru tutmalarn emretti. Ta ki o igdye galip gelmek ve nefsi daha yce ve daha yksek olan hususlarda megul etmek iin oru ibadetiyle yardm istensin. Daha yce ve daha yksek olan hususlarda, insann itaatlerle Allah ile olan ban takviyesidir. Aleyhissalatu Vesselam yle buyurur:
"Ey genler topluluu; sizden

kim evlenmeye g yetirirse evlensin. Zira evlenmek, gz en iyi sakndrandr, rz en iyi koruyandr. Kim de g yetiremezse, oru tutmaldr. Zira oru onun iin bir krandr." 2 Oru, cins igdy bask altnda tutmak iin deildir. Sadece oru, tedeyyn igdsyle ilgili mefhumlar icat etmek iindir. nsan bu mefhumlarla megul olduundan, nevi igdsnn mefhumlarndan uzaklar. Bylece nevi igd, insana sknt ve elem vermek iin tahrik olmaz. Yoksa orutan maksat, bedeni zayf drmek deildir. nk gece yemek ve yeterli gda almak, gndz yemekten mstani klar. Dolaysyla
1 2
Nur: 33 Mslim, K. Nikh, 2485, 2486; bni Mace, K. Nikh, 1835; Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn mines-Sahbeh, 3144, 3819, 3830, 3903; Daremi, K. Nikh, 2071
oruta zayf dme gereklemi olmaz. Lakin gerekleen husus, tatavvu (nafile) orutan dolay rh mefhumlarn varldr. 6- Kadna hameti (hayay) ve genel hayatta kmil elbisenin rtlmesini emretti. zel hayat da kadnlara ve mahremlere mahsur kld. Kadnn ciddiyet hameti ierisinde zuhur etmesi, kendisiyle Allah'tan korkmayan kimselerin pheli baklar arasna girer. Kur'an, bu giysiyi dakik, kmil ve mil bir vasfla vasfetti. Kadn, bu kmil elbiseyi giydii, bartsn yakas zerine vurup bartsn boyun ve gs zerine brakt, cilbabn zerine atp rtsn veya azar arafn ayaklarna kadar btn bedenini rtmesi iin aaya doru salverdii zaman kmil elbise giymi, giyiminde ihtiyatl davranm ve hametini gstermi olur. te bu kmil elbiseyle kadn, hamet ve vakrn zirvesinde olarak genel hayata oradaki amellerini icra etmek iin inme imkann bulur. Bu da kendisiyle Allah'tan korkmayan kimselerin pheli baklar arasna engel kor. te icb ameller yapmak kapsamna giren er hkmler bunlardr. Selb amelleri kapsamna alan er hkmlerden bazlar ise, unlardr: 1. Erkek ve kadndan her birini, dieriyle halvetten men etti. Halvet ise, bir kimseye izinleri olmakszn yanlarna girme imkan vermeyen bir meknda erkek ve kadnn ba baa kalmalardr. Mesela bir evde veya yol ve insanlardan uzak ssz bir yerde ba baa kalmalar gibi. Kms el-Muht'te yle der: )
( Vestehl
El-Melik Feehlhu ve bihi, Vestehl bihi ve Hal bihi ve ileyhi ve meahu, Halven ve Helen ve Halveten Onunla halvette bulunmak istedi oda yapt. yleyse Halvet, iki kiinin yalnz olarak ba baa kalmalardr. Bu yalnzlklarnda beraberlerinde bakalarnn varlklarndan emin olurlar. te bu halvet, bizzat fesadn ta kendisidir. Bunun iin slm, mahrem olmayan bir erkek ile bir kadn arasndaki her halveti, bu iki ahs ve bu halvet ne olursa olsun, katiyen men etti. Aleyhissalatu Vesselam yle buyurdu:
erkek bir kadnla beraberinde bir mahremi olmakszn halvette kalmasn. Zira o ikisinin ncs eytandr." 1 Halveti men etmekle eriat, kadn ile erkek arasnda himye edindi. Halvetin vakas, erkei kadnda kadnl dnda, kadn da erkekte erkeklii dnda bir ey bilmez klar. Bu ferdi halvete mani olmakla, fesadn sebepleri kesilmi olur. nk halvet, dorudan fesadn vesilelerindendir. 2. Teberrucu nehy ettiinde kadn teberrucdan men etti. Allahu Tel yle buyurdu: " Evlenme midi kalmam, ihtiyarlayp oturmu kadnlara ziynetlerini teberruc etmeksizin elbiselerini koymalarndan tr bir
1
Bir
Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn, 14124
sorumluluk yoktur."1 Kadnlardan menopoza girmi olanlar teberrucdan nehyetti. Konulmasna yani kendilerinden karmalarna msaade ettii elbiselerin konulmasn onlara art kotuunda, bu teberruc etmemek kaydyla olmaldr. Bunun mefhumu, teberrucdan nehydir. Menopoza girmi kadnlar, teberrucdan nehy edilmilerse, bunlarn dndaki kadnlar evla babndandr. Allahu Tel yle buyurmaktadr: " Sakladklar ziynetlerinin bilinmesi iin o kadnlar ayaklarn yere vurmasnlar." 2 Bu gibi hususa, teberruc olarak itibar edilir. Teberruc, ziynet ve gzellikleri yabanclara izhar etmektir. yle denilir: Kadn teberruc etti: ziynet ve gzelliklerini yabanclara izhar etti. Teberrucdan itibar edilen hususlardan nehy hakknda birka hadis varit oldu. Ebu Ms El-Ear'den Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduu rivayet edildi: "Herhangi bir kadn koku srer sonra kokusunu hissetmeleri iin bir kavme urarsa, o zinakardr."3 Yani gnahta zinakr kadn gibidir. Aleyhissalatu Vesselam yle buyurur:

1 2 3
Nur: 60 Nur: 31 Nesei, K. Znah, 5036
iki snf vardr ki onlar gremiyorum. Beraberlerinde inek kuyruu gibi bir krba olup ta onunla insanlar dven bir kavim. Giyinik, plak, gzelliklerini tehir eden, kibirli kadnlar. Balar, deve hrgc gibidir. Bunlar cennete giremeyecekler. Cennetin kokusunu da duyamayacaklar. Hlbuki onun kokusu u u mesafeden duyulur."1 Btn bu deliller, teberrucdan nehy konusunda aktrlar. Bu nedenle teberruc, haramdr. Buna gre erkeklerin nazar dikkatlerini eken, kadnn gzelliklerini izhar eden anormal her ziynet, kadn onunla genel hayatta arz endam ederse veya onunla zel hayatta yabanc erkekler nne karsa, teberrucdan olur. Mesela koku srmek, yze makyaj yapmak, bartsz baa peruk takmak, genel hayata ktnda cilbabsz pantolon giymek gibi. Teberrucun vakas, cins birliktelik iin eit olarak erkek ve kadndaki nevi igdsnn tahrikine ve duygularn atelenmesine davet eder. Yine o, erkeklerin kadnlara kar kkrtlmalarna davet eder. yle ki bu kkrtma, ikisi arasndaki yaknlamay erkeklik ve diilik esas zerine olmasn salar. Aralarndaki ba, cinsiyet ba klar. Aralarndaki yardmlamay tam ifsat eder. Bu ifsat, yardmlamay cematin varln ina etmek zerine deil, ykmalar zerine bir yardmlama klar. Bu teberruc, esas taharet ve takva olan hakiki yaknlamaya engel olur. Bu teberruc, duygular coturmakla, nevi
1
" Cehennem ehlinden
Mslim, K. Libse vez-Zna, 3971, K. Cenneh vasfetun namuh ve ehlih, 5098
igdsn krklemekle hayat boluunu doldurur. Hayat, devasa etkinlikler, azami iler ve byk kederlerle doldurulmu olur. Teberrucun tahrik ettii bu alklar sebebiyle hayat, fiziki alklarn doyumuna harcanm olur ve bunlar sebebiyle erkek veya kadn olsun Mslman ile onun hayattaki misyonunu eda etmek arasna girilir. Onun hayattaki misyonu ise, slm daveti tamak ve Allahn kelimesini yceltmek yolunda cihaddr. Bu nedenle teberrucun, slm cemat zerindeki tehlikesini takdir etmek gerekir. Keza onu heyecanlandracak ve onu grletecek ekilde kadnn erkee grnd teberructa bulunan, cemat ve onun ba zerindeki tehlikeyi de takdir etmek kanlmazdr. te slmn haram kld teberruc budur. te onun vakas ve ondaki slm cemate olan tehlikede budur. Evde ve zel hayatta gzelliklerin ve ziynetin izhar edilmesi ise; teberruc olarak itibar edilmez. Teberruc lafz da ona mutabk dmez. 3. slm, ierisinde ahlaka kar bir tehlikenin veya cemate ilikin bir fesadn bulunduu herhangi bir ameli dorudan yrtmekten erkek ve kadndan her birini men etti. Kadn, kendisinden diilik suiistimalinin kastedildii herhangi bir amelde itigal etmekten men edilir. Rfi bn-u Rifadan yle dedii rivayet edildi:
" Sallallahu Aleyhi Ve Sellem eliyle

alt mstesna cariyenin kazancndan bizi nehyetmitir. Dedi ki: Ekmee, yne ve naka doru
parmaklaryla ite byle."1 Kadn, mteriler ekmek iin ticarethanelerde, siys hedeflere ulamak zere diiliinden istifade maksadyla sefirliklerde, konsolosluklarda ve benzeri yerlerde itigal etmekten men edilir. Bir uakta bir hostes olarak ve kadn, ierisinde diiliini kullanmak kastyla alt benzeri amellerde itigal etmekten men edilir. 4. slm, iffetli kadnlara iftira atmaktan yani onlar zinayla sulamaktan men etti. Allahu Tel yle buyurdu: " Namuslu hr kadnlara iftira atan, sonra da drt ahit getiremeyenlere seksen denek vurun. Ebediyen onlarn ahitliini kabul etmeyin. te onlar, fsklarn ta kendileridir." 2 " ffetli ve bir eyden habersiz mmin kadnlara iftira atanlar; dnyada da ahirette de lanetlenmilerdir. Ve onlar iin byk bir azab vardr." 3 Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem de yle buyurmaktadr:
" Yedi byk gnahtan saknn. Ya

1 2 3
Ebu Davud, K. Buyu, 2972; Ahmed b. Hanbel, Ms. Kufiyyn, 18228 Nur: 4 Nur: 23
Rasllullah nedir onlar? Dediler. Buyurdu ki: Allah'a irk komak, sihir, haksz yere Allah'n haram kld can ldrmek, faiz yemek, yetimin maln yemek, sava gn kamak ve gafil, mmin iffetli kadnlara iftira atmak." 1 Buradaki ( ) Muhsanattan maksat, iffetlilerdir. Her iffetli kadna iftira atmak haramdr. ffetli kadnlara iftira atmak hakkndaki bu nehyde, eriatn, ktlkle hareket etmeyi ve insanlarn rzlarna dil uzatmay adet haline getirmi dilleri susturmas vardr. Ta ki slm cematte kt dedikodu ve batlla itham yaylmasn. Bunda da slm cemat iin bir muhafaza vardr. te selbi ameller yapmak kapsamna giren bu eri hkmler, aralarndaki yardmlama nasl meydana gelirse gelsin, slm cemati bu yardmlamada taharet ve takva snrlar ierisinde seyreder klar. Btn bunlarla insan, slm cematin ne olduunu tasavvur etmesi, Mslman kadnn ne olduunu idrak etmesi mmkndr. Yine kadnn genel hayatta eriatn ona mubah kld amelleri yapmaktan herhangi bir fesadn domadn, herhangi bir zarara gtrmediini aksine genel hayat ve cematin ykselmesi iin zaruri olduunu grmesi mmkndr. Bu nedenle Mslmanlar, ister bir Darul slmda ister bir Darul Kfrde, ister bir slm Beldede ister gayri slm Belde de ister Mslmanlarn cemati arasnda ister bakalar arasnda
1
Buhari, K. Vasy, 2560, K. Hudd, 6351; Mslim, K. mn, 129; Nesei, K. Vasy, 3611; Ebu Davud, K. Vasy, 2490
olsunlar er hkmlere balanmalar, eriatn, kadna yapmasn mubah kld amellere ynelmeleri gerekir. Bu konuda hibir iddetten korkmazlar. nk er hkmlerle amel etmede kadn iin bir himye, cemat iin bir ykseli, Allah'n emir ve nehiyleri iin bir itaat vardr. eriat, fert veya cemat olarak insana zel ve genel hayatta uygun olan en iyi bilendir. te, ondan sorunlarn neet ettii ictimay, erkeklerin kadnlarla ictimasn, slmn kendisiyle tedavi ettii nizamn hlasas budur. Bu nizamdan aa kmaktadr ki, slmn getirdii er hkmler, bu ictimadan neet eden fesad bertaraf etmeye, ierisinde taharetin, takvann, ciddiyetin ve amelin bolca bulunduu iyilii celbetmeye kefildir. O nizam ki, insann onunla sknet bulaca, nefsini teskin edecei, zahmetten msterih olaca zel bir hayat ve verimli ciddiyeti olan, hayatnda cematin muhta olduu saadet ve refah bolca veren genel bir hayat garanti eder. te bu hkmler, ctim Nizmdan bir czdr. O ctim Nizmda evlilik, talak, oulluk, nafaka ve benzerleridir. Her ne kadar o hkmler evlilik, talak, v.b- toplum nizamlarndan ise de zira onlar ferdin fertle olan ilikisini dzenler, ama asllar bakmndan kadn ile erkek arasnda hsl olan ictimadan neet etmilerdir. Bunun iin usulleri ve neetleri bakmndan ctim Nizmda aratrlrlar. Tafsilatlar ve teferruatlar bakmndan ise, toplum nizamlarndan bir czdr ve muamelat babnda aratrlrlar.
EVL LK EVL LK
Kadnlarn ve erkeklerin birlikteliklerinden kendi maslahatlar ve ilerinde yaadklar cematin maslahatlaryla alakal ilikiler neet eder. Bunlar, toplumda al-veri, icre, veklet v.s. hususlar iin ictimadan neet eden sorunlardan bakadr. Zihne, bu alkalarn yalnzca evlilik olduu gelebilir. Gerekte ise evlilik onlardan biridir. Onlar, evlilikten bakasn da kapsar. Bunun iin cins birliktelik, nevi igdsnn tek tezahr deildir. Aksine o, nevi igdsnn tezahrlerinden biridir. Zira burada cins birliktelik dnda baka tezahrlerde vardr. Analk, babalk, kardelik, oulluk, halalk, amcalk bunlarn hepsi nevi igdsnn tezahrleridir. Bundan dolay erkekler ve kadnlarn birlikteliklerinden neet eden alkalar, evlilii kapsad gibi, analk, babalk v.b. kapsar. ctim Nizm, evlilii kapsad gibi bunlar da kapsar. eriat, evlilik hkmlerini getirdii gibi, oulluk, babalk ve analk hkmlerini de getirmitir. Yalnz bu evlilik, bu alkalarn asldr. Btn bu alkalar, evlilikten fkrr. Evlilik hsl olmad zaman babalk, oulluk, analk v.b. hsl olmaz. Bunun iin evlilik, bunlarn asldr. Dzenleme asndan btn bunlar, evlilikten fkrr. Her ne kadar ihtiyac hissetmek tabii olarak bu ihtiyac doyurmak iin iterse de. Nitekim ihtiyac hissetmek, cins ictimaiye de iter. gd, analk
ve oulluk tezahrlerinin harekete gemesiyle harekete geen bir doyum ister. Aynen cins birliktelik tezahrnn harekete gemesiyle eit ekilde doyum istedii gibi. nk evlilik, analk v.b. btn bunlar nevi igdnn tezahrleridir. Duygularnn hepsi de nevi igdsnn duygulardr. Bu nevi igdsnn duygularndan her birinde bulunan mefhumla birlikte bunlarn vakalarndan meyil oluur. Nitekim dierinde de meyil oluur. Evlilik, erkeklik ve diilik balarnn yani erkek ile kadn arasndaki cins birlikteliin zel bir nizamla tanzimidir. te bu nizam, muayyen bir ekilde erkeklik ve diilik balarn dzenlemesi ve reme yalnzca ondan neticelenmesi gerekir. nsan nevideki oalma onunla hsl olur. Onunla aile oluur. Onun esasna gre zel hayatn tanzimi cereyan eder. slm, evlilie tevik etmi ve onu emretmitir. bn-u Mesd'dan Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduu rivayet etti:
"Ey genler topluluu, sizden

evlenmeye g yetirenler, evlensin. Zira o, gz en iyi sakndrandr ve rz da en iyi koruyandr. G yetiremeyenler de oru tutsun. Zira oru onun iin
gidericidir."1 Katede'den Hasan'dan, Semure'dan yle rivayet edilmitir:
" Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem evlenmemekten nehyetmitir."2 Katde u ayeti okudu: "phesiz biz, sizden nce peygamber gnderdik ve onlara zevce ve ocuklar verdik". ( )Tebettuln manas; nikh ve ona tabi olan lezzetlerden kesilip ibadete vermektir. Ebu Hurayradan Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduu rivayet edildi: " kiiye yardm etmek Allah
zerinde bir haktr: Allah yolunda cihad eden kimse, iffetli kalmak isteyen nikahl, eda etmek isteyen mkateb kle 3
Neb
slm, bakire, dourgan ve dindar kadnla evlenmeye tevik etti. Enesten yle rivayet edildi:
Sallallahu Aleyhi Ve Sellem evlenmeyi emrediyor, ruhbanlktan iddetli ekilde nehy ediyordu Ve yle buyurdu: Sevecen dourgan kadnla evleniniz. Zira
1
Mslim, K. Nikh, 2485, 2486; bni Mace, K. Nikh, 1835; Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn mines-Sahbeh, 3144, 3819, 3830, 3903; Daremi, K. Nikh, 2071 Tirmizi, K. Nikh, 1002; Nesei, K. Nikh, 3161; Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn, 19329 Tirmizi, K. Fadil el-Cihd, 1079
kyamet gnnde Enbiyalara kar okluunuzla vneceim.1 Makl bn-u Yesr'dan yle dedii rivayet edildi:
" Bir adam Nebi Sallallahu Aleyhi Ve

Sellem'e geldi ve yle dedi: Ben, soylu ve mevki sahibi bir kadn buldum. Fakat o, dourgan deil. Onunla evleneyim mi? Allah'n Rasl onu nehyetti. Sonra ikinci kez ona geldi, oda yine onu nehyetti. Sonra nc kez ona geldi. Oda onu yine nehyetti. Ardndan yle dedi: "ok sevecen, dourgan kadnla evlenin. nk ben sizin okluunuz ile vneceim."2 Cabir'den Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin kendisine yle buyurduu rivayet edildi:
" Ey Cabir, bakireyle mi yoksa dulla mi

evlendin?. Dedim ki: Dulla. Bunun zerine Bakireyle evlenmeli deil miydin? Onunla oynar, o da seninle oynard." 3 Ebu Hurayradan Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in yle dedii rivayet edildi:
" Kadn, drt eyi iin nikhlanr: Mal iin, nesebi

1 2
Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn, 12152, 13080 Nesei, K. Nikh, 3175; Ebu Davud, K. Nikh, 1754; Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn, 12152, 13080 Buhari, Nikh 10, K. Cihd ves-Syer, 2745; Mslim, Rada 54/715; Ebu Davud, Nikh 3/2048) Tirmizi, 1086; Nesei
iin, gzellii iin ve dini iin. Sen, dindar olan se, ellerin kurusun" 1 Erkee, bakire kadnlardan, annelerinin, halalarnn ve teyzelerinin tannmasndan dolay dourgan olduklar bilenenden, onlardan kendisine iffetli olmas iin gzel olan, soylu olan yani fazilette, takvada ve erefte kkl olan semesi menduptur. Fakat bunun manas, bu art demek deildir. Ancak mustehab ve efdaliyet olandr. Deilse erkek, raz olaca ei kadn da raz olaca kocay seer. Kar-koca arasndaki denklik hususuna gelince; bunun eriatta asl yoktur. Denklik ancak yalan hadislerde varit olmutur. Kur'an- Kerim ve keza sahih hadisler onunla tearuz etmektedir. Her bir Mslman kadn, herhangi bir Mslman erkee denktir. Her bir Mslman erkek de herhangi bir Mslman kadna denktir. Mal, sanat, nesep v.b hususlarda kadn ile erkek arasndaki farkllklarn hibir kymeti yoktur. pnn olu, Emiru'l Mmininin kzna, berberin kz Emiru'l Mmininin oluna denktir. Bylece Mslmanlar, birbirlerine denktirler. Allahu Tel yle buyurmaktadr: " Allah katnda en kerim olannz sizin en fazla korkannzdr."2 Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem halasnn kz Zeyneb Bint-u Cah ElEsediyyeyi Mevlas olup azat ettii Zeyd bn-u Hrise ile evlendirmitir. Abdullah bn-u Bureydeden, babasndan yle dedii rivayet edilmitir:
1 2
Buhari, Nikh 15; Mslim,1466; Ebu Davud 2047; Nesei Nikh Hucurat: 13
" Gen bir kz Neb Sallallahu
Aleyhi Ve Sellem'e gelerek yle dedi: Babam, benimle kendi itibarn ykseltmek iin, beni kardeinin olu ile evlendirdi. Bunun zerine durumu kza havale etti. Kz da: Ben, babamn yaptna cevaz verdi. Fakat kadnlara bu hususta babalarn hibir yetkisi olmadn bildirmek istedim." 1 Kzn, benimle itibarn ykseltmek iin sznn manas, benimle evlendirerek kardeinin olunun ann yceltmek iin demektir. Bu, kzn rzas olmakszn evlendirdi demektir. nk kz, o kiiyi denk olmamasndan dolay deil, zira o, amcasnn oludur, bilakis rzas olmadndan dolay kendisine e olmak iin ehil grmyor. Eb Htim El-Muzeni'den Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduu rivayet edilmitir:
Size, dini ve ahlakndan raz olduunuz biri
gelirse onu evlendiriniz. Eer yapmazsanz, yeryznde bir fitne ve byk bir fesad olur. Dediler ki: ya Raslullah, onda (mal eksiklii, denksizlik) olsa da m? kere Dini ve ahlakndan raz olduunuz biri gelirse onu evlendiriniz buyurdu."2 Ayn ekilde Et-Tirmiz bu hadisi, Ebu Hurayra hadisinden de rivayet etmitir. Lafz
1 2
Nesei Nikh, 36/6,87; bnu Mace, Nikh 12/1874 bni Mace, K. Nikh, 1957
yledir: Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem yle buyurdu:
"Size, dini ve ahlakndan raz olduunuz kii
evlenmek zere gelirse, onu evlendirin. Eer yapmazsanz, yeryznde bir fitne ve geni bir fesad olur." 1 Keza baka yoldan da rivayet edilmitir. Ebu Hurayra'dan yle rivayet edilmitir: "Eba Hind Neb Sallallahu Aleyhi Ve Selleme bngldaktan hacamat yapmt. Bunun zerine Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem yle buyurdu: Ey Beni Beyda, Eba Hind'le evlenin, onu evlendirin."2 Hanzala bn-u Eb Sufyn ElCumehiyyiden, annesinden yle dedii rivayet edilmitir: bn-u Avf'n kz kardeini Billin nikh altnda grdm" te btn bu deliller, eler arasndaki denkliin muteber ve onun hibir kymetinin olmad hususunda sarihtirler. Kendisine bir koca olarak bir erkekten raz olan her kadn, rzasyla onunla evlenir. Kendisine bir e olarak bir kadndan raz olan her erkekte rzasyla denklik itibarna baklmakszn onunla evlenir. bn-u mer'den Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduuna ilikin rivayete gelince:
1 2
"Ben, Abdurrahman
Tirmizi Nikh 3,1084 Ebu Davud, Nikh 27/2102
Arablar, birbirlerine denktir. Bir kabile bir kabile ile bir oymak bir oymak ile, bir adam bir adam iledir. Ancak, dokumac ve hacamat mstesna" Bu hadis, yalandr. Asl yoktur, batldr. bn-u Eb Htim yle der: Babama bu hadis hakknda sordum o, munker dedi. bn-u Abdilberr de yle der: Bu hadis, mevzu munkerdir. ElBezzr'n tahri ettii Muz hadisi ise:
" Araplar birbirlerine denktir. Mevliler (azatl kleler) de birbirlerine denktir"1 isnad zayftr. Berre hadisi -ki u hadis- ise;
Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem azat edildiinde Berre'ye dedi ki: "Seninle birlikte namusunda azat oldu, se" denklie dellet etmez. nk kocas, bir kleydi. Bir kleyle evli olan cariye, hr olduu zaman klenin zimmetinde kalmakla, nikhn feshetmek arasnda muhayyerdir. Bu hadis de denklie dair hibir dellet yoktur. Berrenin kocasnn kle olduuna dair delil, Ksm'dan, ie'den rivayet edilen u hadistir:
" Berre bir klenin

eli altnda idi. Kle onu azat edince Rasulullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem ona dedi ki: Se bakalm. Dilersen bu klenin nikh altnda kalrsn, dilersen ondan
Bezzar
ayrlrsn."1. Ve Muslim'deki Urve'den, ie'den rivayet edilen u hadistir:
Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem onu muhayyer brakt. Eer kocas hr olmu olsayd onu muhayyer brakmazd." Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduuna ilikin hususa gelince:
" Berre azat edilmiti. Kocas bir kleydi.
" Ancak denk olan

kadnlarla evleniniz, onlar ancak velileri evlendirir" zayftr ve asl yoktur.
2
Bylece aa kmaktadr ki, denklie dellet eden bir nass mevcut deildir. Denklie kail olanlarn kendisiyle istidlal ettikleri nasslar, batl nasslardr. Yahut onlarla istidlal vehi yoktur. Denkliin art koulmas, Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in szyle eliir: stnl ancak takva iledir"(Ahmed) Kur'an'n kat' nassyla da eliir: " Allah'n katnda en keremli olannz takvaca en ileri olanlarnzdr." 3 Din farkllna gelince; bu, denklik bahsi deildir. Ancak bu, Mslmanlarn gayri Mslimlerle evlenmeleri
1 2 3
Arabn aceme kar
Ahmed b. Hanbel, Ms. Ensr, 24294 Mslim Hucurat: 13
konusunda bir bahistir. Bu da baka bir bahistir. Bunun aklamas yledir: Allah Subhanehu ve Tel, Mslman erkee, ister Yahudi ister Hristiyan olsun kitb kadnla evlenmeyi caiz kld. Zira Allahu Tel yle buyurdu: " Bugn size temiz olanlar helal klnd. Kitap verilenlerin yemekleri sizin iin helal, sizin yemeiniz de onlara helaldir. Mminlerden iffetli kadnlar ve sizden nce kitap verilenlerin iffetli kadnlar zina etmeksizin, gizli dost tutmakszn ve mehirlerini verdiiniz takdirde size helaldir."1 Ayet, kitap verilen iffetli kadnlarn Mslmanlara helal olduu hususunda aktr. Onlarn cretleri, mehirleridir. Bu ayetle amel ederek Mslman erkein kitb kadnla evlenmesi caizdir. Zira ayet, kitap verilenlerden iffetli olanlarn Mslmanlara helal olduunu zikretmitir. Yani onlarla evlilik sizlere helaldir. Mslman kadnn, kitb erkekle evlenmesi ise, eran haramdr. Mutlak olarak caiz deildir. Evlilik hsl olmusa, nikh batldr, akdedilmi olmaz. Mslman kadnn kitb erkekle evlenmesinin haramll, Kur'an'n sarihlii ile sabittir. Allahu Tel yle buyurmaktadr: "Ey iman edenler! Mmin kadnlar size muhacir
1
Maide: 5
olarak gelirlerse, onlar imtihan edin. Allah onlarn imanlarn daha iyi bilir. Eer onlar mmine olarak grrseniz, onlar kfirlere geri dndrmeyin. Onlar, kfirlere helal olmad gibi, onlar da o kadnlara helal olmazlar."1 Bu nass, tek bir mana tamaktadr, baka deil. O da Mslman kadn kfirlere helal deildir. Kfirler de Mslman kadnlara helal deildir. Kocann kfr, kendisi ile Mslman kadn arasndaki nikh geerli klmaz. Allahu Tel yle buyuruyor: " Eer onlarn mmin olduklarn bilirseniz, onlar kafirlere geri 2 gndermeyin" ster mrik olsun ister Ehli Kitaptan olsun her kafiri kapsamas iin Mrikler kelimesiyle deil de kafirler kelimesiyle ifade etti. Ehli Kitap Hristiyanlarnn ve Yahudilerinin kfirler olmasna gelince; Kur'an'n nassyla sabittir. Allahu Tel yle buyuruyor: "Ne ehli kitaptan olan kafirler ve ne de mrikler, Rabbinizden size bir hayrn indirilmesini istemezler." 3 Buradaki ( ) Min, beyan iindir, tebiz iin deildir. Yine Allahu Tel yle buyuruyor: "Allah' ve Rasllerini inkar
1 2 3
Mmtehine: 10 Mmtehine: 10 Bakara: 105
edenler, Allah ile Raslleri arasn ayrmak isteyenler, bir ksmna inanrz bir ksmn inkar ederiz diyenler ve bunun arasnda bir yol tutmak isteyenler, ite onlar gerekten kafir olanlardr. Kfirlere ar bir azap hazrlamzdr."1 Kitap ehli, Muhammed Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in risaletine inanmazlar. Onun iin onlar kfirdir. Allahu Tel yle buyuruyor: " Allah, Meryem olu Mesih'dir diyenler kafir olmulardr." 2 " phesiz, Allah n ncsdr diyenler kafir olmulardr." 3 " Kitap ehlinden ve mriklerden kafir olanlar deillerdir."4 Buradaki ( ) Min tebz iin deil, beyan iindir. " phesiz ehli kitaptan kafir olanlar ile mrikler." 5 Yine buradaki ( ) Min de tebz iin deil, beyan iindir. "O'dur ehli kitaptan kfretmi olanlar ilk srgnde yurtlarndan karm olan." 6
1 2 3 4 5 6
Nisa: 150-151 Maide: 17 Maide: 73 Beyyine: 1 Beyyine: 6 Har: 2
"Mnafklk etmi olanlara bakmadn m ki, ehli kitap'tan kfretmi olan kardelerine."1 Bu ayetlerle, Kurann nassyla Ehli kitabn kafir ve "kffar" kelimesinin onlar da kapsad aa kar. Buna gre Allahu Telnn u sz: " Eer onlarn mmin kadnlar olduklarn bilirseniz; artk onlar kafirlere geri gndermeyin. Bunlar onlara helal deildir, onlar da bunlara helal deildir."2 Mslman kadnn mutlak olarak Ehli Kitaptan bir erkekle evlenmesinin caiz olmadnda sarihtir. nk Ehli Kitap, mutlak olarak kfirlerdendir. Mecusiler, Sibiler, Budistler, putperestler v.b. gibi Ehli Kitaptan olmayan Mriklere gelince; bunlarla evlenmek mutlak caiz deildir. Mslman erkein mrik bir kadnla evlenmesi mutlak caiz deildir. Mslman kadnn bir mrik erkekle evlenmesi de mutlak caiz deildir. Bu, Kur'an'n kat' sarih nassnda varit oldu: "man edinceye kadar mrik kadnlarla evlenmeyin; mmine bir cariye, hounuza gitse de mrike kadndan hayrldr."3 Bu ayet, bir tek mana tamaktadr. O da mrik kadnn Mslman erkekle,
1 2 3
Har: 11 Mmtehine: 10 Bakara: 221
mrik erkein de Mslman kadnla nikhlanmas kat olarak haramdr. Eer bu nikh vuku bulmusa batl olur, akdedilmi olmaz. Hasan bn-u Muhammed'den yle dedii rivayet edildi:
"Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem Hecer Mecusilerine slm' arz ederek yle yazd: Kim Mslman olursa, ondan kabul edilir. Kim kabul etmezse onun zerine cizye vurulur, kestikleri yenilmez, kadnlar nikhlanmaz." 1 Bylece eriat, evlilie tevik etmekle ve rabet ettirmekle iktifa etmemi, bilakis Mslman erkee ve Mslman kadna evlenmeleri caiz olan kimseleri ve bu ikisine evlenmeleri haram olan kimseleri beyan etmitir. Yine evlenmek isteyen kimseye, einde aratrd gzel grlen sfatlar da aklamtr. Ancak kadnn, bakasnn hanm ve iddet bekleyen olmamasn art komutur. nk evliliin art, ein evli ve iddetten hli olmasdr. Henz nikh akdinin cereyan etmedii grc kadna gelince; baklr. Eer bu kadn, grcye gelen erkee grme esnasnda bizzat kendisi veya velisi cevap vermise yahut velisine, cevap vermek veya evlendirmek hususunda ister ak isterse imal olarak izin vermise, bu kadna, grc erkekten bakasnn grcye gelmesi haram olur. Zira Ukbe bn-u mirdan Raslullah
1
El-Beyhak Sunenu Kubr
Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in yle buyurduu rivayet edilmitir:
"Mmin, mminin kardeidir. Mmine,
kardeinin al-verii zerine al-veri yapmak, kardeinin grcl zerine brakmadka grclk yapmak helal olmaz." 1 Ebu Hurayradan Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduu rivayet edildi: grcl zerine nikahlayncaya veya terk edinceye kadar grclk yapmaz."2 Grc kadn, grcye gelen erkei reddetmi veya henz ona cevap vermemise veya onun hakknda aratrma yapmaya balamsa o zaman bir erkein o kadna grcle gelmesi caizdir. O kadna bir kimsenin szls olarak itibar edilmez. Zira Ftima Bint-u Kaysdan yle rivayet edilmitir: O, Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'e gelerek, Ebu Cehm ve Muaviye'nin, kendisine grcye geldiklerini zikreder. Bunun zerine Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem yle buyurur:
" Kii, kardeinin
ise, omzundan sopasn koymaz. Sen, Usme bn-u Zeyd ile evlen."3 Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem Ftimaya
1 2 3
" Muaviye ise, fakirdir, mal yoktur. Ebu Cehm
Mslim, K. Nikh, 2536 Buhari, K. Nikh, 4747 Mslim, Talak/1408; Muvatta, Talak/580,581; Ebu Davud Talak/2284-85,86,87; Tirmizi, Nikah/1135; Nesei, Nikah/21: Ayrc Ktb Sitte, . Canan c.11, S. 360
Muaviye ve Ebu Cehm'in kendisine grcye geldiklerini ona haber vermesinin ardndan Usme adna grclk yapmtr. Kadna grcye gelindiinde, evlilii kabul veya reddi konusunda yegane hak kadna aittir. zni olmakszn, velilerinden birinin ve bakalarnn onu evlendirme veya onu evlilikten men etme haklar yoktur. bn-u Abbs'tan Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduu rivayet edilmitir: "Dul kadn, velisinden ziyade kendisi daha hak sahibidir. Bakireden, babas kendisi hakknda izin ister. Onun izni, susmasdr."1 Yani skut etmesidir. Ebu Hurayradan Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduu rivayet edilmitir:
"Dul kadn, danlmadka
nikahlanmaz, bakire de, izin istenmedike, nikhlanmaz. Dediler ki: Ya Raslullah onun izni nasldr? Dedi ki: Skut etmesidir" 2 bn-u Abbs'tan yle rivayet edildi:
" Bakire bir cariye Neb Sallallahu

Aleyhi Ve Selleme geldi. stemedii halde, babasnn
Mslim, K. Nikh, 2056; Nesei, K. Nikh, 3212; Ahmed b. Hanbel, Ms. Ben Him, 1799 Buhari, Nikah; Mslim, Nikah/1419; Tirmizi, Nikah/1107; Ebu Davud, Nikah/209293; Nesei, Nikah
1 2
kendisini evlendirdiini anlatt. Bunun zerine Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem, onu muhayyer brakt1 Hans Bint-u Hizm El-Ensr yle rivayet edildi:

"Dul olduu halde babas onu evlendirdi. O da bundan holanmad. Bunun zerine Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Selleme geldi. O da babasnn nikhn geri evirdi."2 Bu hadisler, kadn evlilie izin vermedike evliliin tamamlanmayacanda sarihtirler. Kadn, bu evlilii reddederse veya zorla evlendirilirse, bu akit fesholur. Ancak geri dnerse, raz olursa mstesnadr. Bir grc geldii zaman kadnn evlilikten al konmasnn nehy edilmesi ise, Kur'an ile sabittir. Nitekim Allahu Tel yle buyurmutur: " Eer maruf bir ekilde, aralarnda raz olurlarsa, eleriyle evlenmelerine engel olmayn."3 Makil bn-u Yesr'dan rivayet edilmi sahih hadisle de sabittir:
{ } "Ben, kz kardeimi bir adamla

evlendirmitim, o adam onu boad. Nihayet iddeti bitince adam, ona grcye geldi. Ben ona dedim ki: Seni
1
2 Buhr
3
Ebu Davud, K. Nikh, 1794; bni Mace, K. Nikh, 1865 Bakara: 232
evlendirmitim, sana dek demitim, sana ikramda bulunmutum. Sen ise onu boadn. Sonra ona grcye geldin. Hayr, Vallahi o, sana ebediyen dnmeyecektir. Adam, fena biri deildi. Kadn ise, ona dnmek istiyordu. Allahu Tel u ayeti "onlara engel olmayn indirdi. Ben dedim ki: imdi yaparm Ya Rasulullah. Bunun zerine onu, o adamla evlendirdi. 1 Baka bir rivayette ise yle dedi:
" Yeminimin kefaretini verdim sonra onu o adamla evlendirdim"2. ( )El-Adlu manas, kadn evlilikten bunu istedii zaman al koymaktr. Bu ise, haramdr. Fili, fsktr. Bir kadn evlilikten alkoyan her kimse, bu amelinden tr fsk olur. Fukeh engellemekten dolay (Adlu) kiinin fsk olacan belirttiler. Evlilik iin kadn grcye karsa veya evlenmek isterse, tasarrufta bulunup muvafakat etmesi veya reddetmesi kadna aittir.
Ne zaman erkek ve kadn arasnda evlilik zerinde ittifak tamamlanrsa, onlara evlilik akdini icra etmek vacip olur. Evlilik ise ancak er bir akitle tamamlanr. Bu evlilik ancak er hkmlere uygun olarak icra edilen er bir akitle bir evlilik olur. Ki birinin dierinden istifadesi helal olsun, evlilik zerine terettp eden hkmler onun zerine terettp etsin. Bu akit hsl olmadka bir evlilik olmaz. Velev ki kadn ve erkek, uzun bir mddet muaeret etseler bile. Bu nedenle elerin
1 2
Buhari, K. Nikh, 4735 Ebu Davud, K. Nikh, 1787
birliktelii gibi iki dostun birlikteliklerine, bir evlilik olarak itibar edilmez. Ancak zina itibar edilir. ki erkein bil ittifak muaeret zerinde birlikteliklerine de bir evlilik olarak itibar edilmez. Ancak livta (gaycilik) itibar edilir. Meden evlilie gelince; bu, bir erkek ile bir kadn arasnda muaeret, talak ve bunlar zerine terettp eden nafaka, tasarruf, evden dar kmak, kadnn erkee, erkeinde kadna itaati gibi yine oulluk, oul veya kzn kime ait olaca, miras, nesep v.b hususlar gibi muaeret veya muaeretin terki zerine terettp eden meseleler zerinde akdedilen bir anlamadr. Bu anlama, zerinde ittifak ettikleri ve balanlmasn zorunlu grdkleri artlara gre olur. Meden evlilik, sadece bir evlilik anlamas deildir. Bilakis hem evlilii hem de bu evlilik zerine terettp eden nesebi, nafakay, miras ve dier hususlar kapsar. Keza her ikisinin veya herhangi birinin dierini terk etmesi caiz olduu halleri de yani talak da kapsar. Bunun da tesinde o Meden evlilik, her erkei herhangi bir kadnla, herhangi bir kadn da herhangi bir erkekle, zerinde raz olduklar szlemeye binaen diledikleri her eyde szlemeleri gereince serbest brakr. Bundan dolay bu Meden evlilik ern caiz deildir. Ona kesinlikle bir evlilik anlamas vasfyla baklmaz, bir nikh akdi de itibar edilmez. nk ern, bu nikah akdinin hi bir kymeti yoktur. Evlilik, er kabul ve icapla akdedilir. cap, akdedenlerin birinin sznden ilk sadr olan lafzdr. Kabul ise, dier akdedenin sznden ikinci sadr olan
lafzdr. Mesela evlenmek isteyen kadnn evlenmek isteyen erkee "ben kendimi sana nikhladm, evlenmek isteyen erkein de kabul ettim demeleri gibi. Yahut da aksini sylemeleri gibi. cap ve kabul dorudan evlenmek isteyen iki kii arasnda olabilecei gibi, vekilleri arasnda da veya bizzat biri ve dierinin de vekili arasnda olmas da sahihtir. cabn "evlenmek" ve "nikhlamak" lafzlaryla olmas art koulur. Kabulde ise bu art koulmaz. Bilakis art olan, dierinin evlilii kabul ve rzay hissettiren herhangi bir lafz bu icaba raz olmasdr. cap ve kabul, Nikhladm ve Kabul ettim gibi mzi lafzyla veya biri tarafndan mzi dieri tarafndan ise mstakbel lafzla olmaldr. nk evlilik, bir akittir. Onun iin evlilikte sbutunu haber veren bir lafz kullanlmaldr. O da mzidir. Evliliin inikad iin drt art aranr: Birincisi: cap ve kabuln meclis birlii. yle ki icabn sadr olduu meclis, bizatihi kabulnde sadr olduu meclis olmaldr. Bu, akdedenlerin hazr olduklarnda byledir. Biri bir beldede dieri de baka bir beldede ise ve biri dierine evlilie icap ettiine ilikin bir yaz yazmsa, dieri de kendisine yazlan kabul etmise, evlilik inikat etmitir. Lakin bu gibi durumda yazy iki ahide okumas veya okutturmas, o yaznn ifadesini o ikisine iittirmesi veya o iki ahide filan kii benimle evlenme isteini bildirmitir demesi ve onlar mecliste kendisini onunla evlendirdiine dair ahit tutmas art koulur.
kincisi: Akdedenlerden her birinin dierinin szn iitmesi ve onu anlamas da inikat artlarndandr. yle ki o kii, bu ifadeyle evlilik akdini kastettiini bilmelidir. Eer akdedenlerden biri iitmemesine veya anlamamasna binaen bunu bilmezse, tpk mesela bir erkek bir kadna Seni kendime nikhlyorum manasn Franszca telkin eder, kadn da bunu anlamazsa ve kadn, erkein kendisine telkin ettii lafz anlamakszn syler, erkekte, kadnn sylediinden maksadn evlilik akdi olduunu bilmeksizin, kabul ederse bu gibi durumda evlilik inikat etmi olmaz. Ama kadn, sylediinden maksadn evlilik akdi olduunu bilirse, evlilik akdi sahih olur. ncs: ster muhalefet icabn btnnde olsun isterse bazsnda olsun, kabul icaba muhalefet etmemelidir. Drdncs: eriat, akdedenlerden birinin dieriyle evlenmesini mubah klm olmaldr. yle ki kadn, bir Mslman veya kitb olmal, erkekte bir Mslman olmaldr, bakas deil. Akit, bu drt art tamamlad zaman evlilik inikat etmi olur. Bunlardan birini tamam olmad zaman, evlilik inikat etmi olmaz. Esasndan batl olur. Evlilik inikat ettii zaman, evliliin shhati iin shhat artlarn da tamamlamaldr. Shhat artlar da tr: 1- Kadn, evlilik akdine mahal (uygun) olmaldr. 2- Nikah, ancak bir veli ile sahih olur. Kadn, kendisini evlendirme veya bakasn evlendirme salahiyetine sahip deildir. Nitekim evlendirilmesi noktasnda velisinden
bakasn vekil tayin etme hakkna da sahip deildir. Yaparsa, nikah sahih olmaz. 3- Akll, bali, akdedenlerin szn iiten, icap ve kabulle hsl olan szden maksadn evlilik akdi olduunu anlayan iki Mslman ahit hazr bulunmaldr. Akit, bu artlar tamamlamsa, sahihtir. Bunlardan birini tamamlamamsa fsit bir nikh olur. Ancak evlilik akdinin yazlm veya bir onun bir senede kaydedilmi olmas art koulmaz. Aksine kadn ve erkek tarafndan ifahen veya yazl btn artlar barndrm olarak icap ve kabuln srf hsl olmas, ister yazlm isterse yazlmam olsun, evlilik akdini sahih klar. Evliliin ancak icap ve kabulle tamamlanmasna gelince; zira evlilik iki kii arasndaki bir akittir. Akdin vakas ise, akit, ancak icap ve kabulle tamamlanr ve bir akit olur. capta evlenmek ve nikhlamak lafznn art koulmasna gelince; nk bu konuda nass varit olmutur. Allahu Tel yle buyurdu: "Onu seninle evlendirdik." 1 Yine buyurdu ki: " Babalarnzn nikhlad kadnlar nikahlamaynz."2. Ve nk bu konuda cma-us sahabe hsl olmutur. cap ve kabul meclis birliinin art koulmasna gelince; nk meclisin hkm, akdin halinin hkm gibidir. Eer taraflar kabulden nce birbirlerinden ayrlrlarsa icap batl olur.
1 2
Ahzab: 37 Nisa: 22
Zira kabuln manas mevcut deildir. Yz evirmek kendi ciheti tarafndan ayrlmakla meydana gelmitir. Bu yzden de kabul olmaz. Keza o ikisinin kabul kesecek eylerle megul olmalar da byledir. nk yine kabulle itigal etmeyerek akitten yz evirmektedir. Akdedenlerden birinin, dierinin szn iitmesi, onu anlamas yani bu ifadeyle evlilik akdini kastettiini bilmesi artna gelince; nk kabul, icaba bir cevap niteliinde klan budur. Ve nk icap, akdedenlerden biri tarafndan dierinin kabul iin bir hitaptr. Eer onu bilmezse, onun iin bir hitap meydana gelmemitir ve hitaba karlk bir kabulde hsl olmamtr. Dolaysyla bunun vakas, ne icaptr ne de kabuldr. cabn, kabule muhalefet etmemesine gelince; nk kabul, icabn btnne teslim olmaya dellet ederse ancak bir kabul olur. Eer muhalefet ederse, icapta varit olan hususa teslim olunmam olur ki dolaysyla kabul olmaz. eriat, akdedenlerden birinin dieriyle evlenmesini mubah klm olmaldr meselesine gelince; nk eriat tarafndan bir akde ilikin bir nehy varit olmusa bu akdi icra etmek caiz olmaz. Akdin inikadna nispetle durum byledir. Ama akdin shhatine nispetle ise; eriattan akde ilikin bir nehy varit olmamsa, akit gerekleir. Fakat belli bir ey zerine akit icra etmekten bir nehy varit olursa o ey zerine akit fsit olur, batl olmaz. Kadnn evlilik akdine mahal olmasnn art koulmasna gelince; nk eriat, mesela iki kz kardei ayn anda almak gibi, baz kadnlar ile evlenmeyi haram klmtr. Eer zerlerine akit icra etmenin haram klnd kimseler zerine akit cereyan etmise, akit sahih
olmaz. Nikahn ancak bir veli ile sahihtir hususuna gelince; nk Eb Ms Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'den u szn rivayet etmektedir: kendisini veya bakasn evlendirmek ve evlendirilmesi noktasnda velisinden bakasn vekil tayin etme hakkna sahip olmadna gelince; nk ie'den Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduu rivayet edilmitir: "Herhangi bir kadn velisinin izni olmakszn nikahlanrsa, nikah batldr, nikah batldr, nikah batldr."2 Ve nk Eb Hurayra Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'den yle buyurduunu hadisi rivayet eder: "Kadn bir kadn evlendiremez. Kadn kendisini de evlendiremez. nk zni kadn, kendisini evlendiren kadndr." 3
" Nikah ancak veli iledir." 1 Kadnn,
ki Mslman ahidin varlnn art koulmasna gelince; nk Kur'an, ric' bir talakla boanm kadnn kocasnn eliine tekrar geri dnmesinde iki Mslman ahidi art komutur. Allahu Tel yle buyurmaktadr: "O kadnlar mddetlerini tamamlaynca, onlar ya gzelce tutun veya gzelce onlardan ayrln. Ve
1 2 3
Tirmizi, Nikah/1101; Ebu Davud, Nikah/2085 Ebu Davud, Nikah/2083; Tirmizi, Nikah/1102 bni Mace, K. Nikh, 1872
sizden olan, iki adil kimseyi ahit tutun." 1 Hasan der ki: "yani iki Mslman". Ric de -ki nikh akdinin devamdr-, iki Mslman ahit art koulduuna gre, evlilik ina etmekte yani nikh akdi ina etmekte iki ahidin art koulmas daha evladr. stelik nikh akdi ve nikh akdinin devam, tek bir babtr. Dolaysyla bu ikisi, tek bir hkm gibidir.
Talak: 2
KADINLARDAN HARAM KILINMI OLANLAR

Kadnlardan nikhlanmalar haram klnm olanlarn haramllklar, Kitap ve snnette sarahaten zikredildi. Kitaba gelince; Allahu Telnn u kavlidir: " Babalarnzn nikahlad kadnlar nikahlamayn. Gemite olanlar mstesnadr. nk o, ok irkin ve iren bir eydi. Ne kt bir yoldu. Analarnz, kzlarnz, kardeleriniz, halalarnz, teyzeleriniz, karde kzlar, kz karde kzlar, sizi emziren analarnz, stten kardeleriniz, hanmlarnzn analar, birletiiniz karlarnzdan olup evlerinizde bulunan vey kzlarnz, eer onlarla henz birlememiseniz zerinize herhangi bir gnah yoktur, kendi sulbnzden gelen oullarnzn karlar ve iki kz kardei bir arada almanz haramdr. Gemite olanlar mstesnadr. phe yok ki Allah, Gafur'dur, Rahim'dir. Maliki bulunduunuz cariyeler mstesna, kadnlardan kocas olanlarla evlenmeniz de haram klnd. Bunlar, Allah'n zerinize farz kld
hkmlerdir. Haram klnanlarn dnda kalanlar ise size helal klnd." 1 Snnet'e gelince; Eb Hurayra Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduunu rivayet etmitir: ile teyzesini ve kadn ile halasn ayn anda almaz."2 Muslim, ie radiyallahu anhadan Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduunu rivayet etmitir:
" Erkek, kadn
" Muhakkak ki emmek, doumun

haram kldklarn haram klar." 3 Anneleri nikhlamak mutlak haramdr. Bunlar, doum yoluyla kendilerine mensup olduun her kimsedir. ster hakikaten zerlerine anne ismi vaki olsun, seni douran gibi ister mecazen olsun ne kadar ykselirse ykselsin seni douran douran gibi. Bunlar anneannen ve babaannen gibi senin ninelerin, annenin nineleri, babann nineleri, ninelerinin nineleri ve ecdadnn nineleridir. Ne kadar ykselirse ykselsinler, varis olsunlar veya olmasnlar bunlarn hepsi haram klnm annelerdir. Kzlar nikhlamak da mutlak haramdr. Bunlar, senin doum yoluyla sana mensup olan her diidir. Sulb kz, erkeklerin ve kzlarn ocuklar gibi. Dereceleri ne kadar inersin insin varis olsunlar veya olmasnlar bunlarn hepsi haram klnm kzlardr.
1 2 3
Nisa: 22-24 Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn, 10466 Mslim, K. Rda, 2615; Ahmed b. Hanbel, Ensr, 24281; Malik, K. Rda, 1101
cihetten, ebeveynden veya bir babadan veya bir anneden gelen kz kardeleri nikhlamak da mutlak haramdr. cihetten babann kz kardeleri, baba tarafndan ve anne tarafndan dedelerin kz kardeleri olan halalar, ister dede yakn olsun ister uzak olsun, varis olsun veya varis olmasn, nikhlamak haramdr. cihetten annenin kz kardeleri ve ne kadar ykselirse ykselsinler ninelerin kz kardeleri olan teyzeleri nikhlamak da haramdr. nk her bir nine, bir annedir. Ayn ekilde bir ninenin her bir kz kardei de haram klnm bir teyzedir. Erkek kardein kzlarn nikhlamak da haramdr. Doum yolu ile bir erkek kardee mensup olan her bir kadn, erkek kardein, erkek karde hangi cihetten olursa olsun, haram klnm kzdr. Kz kardein kzlar da ayn ekilde haram klnmlardr. Stanneleri, bunlar, seni emziren kimselerdir ve nesepte zikredilene gre dereceleri ne kadar ykselirse ykselsin onlarn annelerini, ninelerini nikhlamak da haramdr. Annesinin seni emzirdii veya senin annenin onu emzirdii veya seni ve onu tek bir kadnn emzirdii veya senin ve onun tek bir adamn stnden emdiiniz her bir kadn, emme birka kere olmu olsa da, o kadn sana haram klnm kz kardeindir. Kadnlarn annelerini nikhlamak da haramdr. Kim bir kadnla evlenirse, bu kimseye, nesep veya emzirme
cihetinden o kadnn her bir annesi, uzak olsun yakn olsun, mcerret akitle, ister gerdee girsin isterse girmesin, haram olur. Zira Allahu Tel yle buyurmutur: Analarnz, kzlarnz, kardeleriniz, halalarnz, teyzeleriniz, karde kzlar, kz karde kzlar, sizi emziren analarnz, stten kardeleriniz, hanmlarnzn analar sizlere haram klnmtr (Nisa 23) Gerdei girilen kadnlarn kzlarn nikhlamak da haramdr. Bunlar, erkein vey kzlardr. Bunlar ancak anneleriyle gerdee girmekle haram olurlar. Bunlar, nesep veya emme cihetinden, yakn olsun uzak olsun, kzlar hakknda zikredilene gre ister varis olsun ister olmasn, hanmn her bir kzdr. Anneyle gerdee girdii zaman, o kz, ister bir evde olsun ister olmasn erkee haram olur. nk " evlerinizde bulunan" zikri, ekseri hallerine binaen onlarn bir vasfdr. Yoksa o, art kyla kmamtr. Ama " Kendileriyle gerdee girdiiniz kadnlarnzdan" zikri, kendisinden sonra gelen u ayetin sarihliinden dolay art kyla kmtr. " Eer onlarla gerdee girmiseniz zerinize bir vebal yoktur. Bunun iin eer kadnla gerdee girilmemise, kzn nikhlamak haram olmaz. Oullarn hanmlarn nikahlamak da mutlak haramdr. Yani oullarnn, nesep veya emzirme
cihetinden uzak olsun yakn olsun, kzlarnn ocuklarnn hanmlar, ister kendileriyle gerdee girilsin ister girilmesin, mcerret akitle erkee haram olur. Babalarn hanmlarn nikhlamak da haramdr. Yakn veya uzak olsun, varis veya olmasn, nesep veya emzirme cihetinden babann hanm erkee haramdr. EnNes El-Ber bn-u zibin yle dediini rivayet etmitir:
" Beraberinde
bayrak olduu halde daymla karlatm. Nereye gidiyorsun dedim. "Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem beni kendisinden sonra babasnn karsyla evlenmi bir adama gnderdi. Onun boynunu vur veya ldr diye bana emretti" cevabn verdi." 1
ster nesep veya emzirme cihetinden, ister ebeveynden ister bir babadan ister bir anneden karde olsunlar, ister gerdekten nce ister sonra olsun iki kz kardei ayn anda almak haramdr. Eer tek bir akitte o ikisiyle evlenilmise akit fasit olur. Kadn ile teyzesini, kadn ile halasn ayn anda almak da haramdr. nk Eb Hurayra Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduunu rivayet etmitir:
1El-Hkim
" Kadn
ile teyzesini ve kadn ile halasn ayn anda almaz." 1 Eb Dvud'un rivayetinde ise yledir:
" Erkek, kadn
teyzesi zerine, teyze de kardeinin kz zerine, kadn halas zerine, hala da kardeinin kz zerine nikahlanmaz. Byk, kk zerine, kkte byk zerine nikhlanmaz." 2
Evli kadnlar nikhlamak da haramdr. Allah onlar muhsanat olarak isimlendirmitir. nk onlar, evlenmekle rzlarn koruma altna almlardr. Nesep cihetinden haram olanlar st cihetinden de haram olurlar. Nesep ynnden haram olan her bir kadn, ayn ekilde st ynnden de haram olur. Bunlar, nesebin haramllnda beyan edilen ekil zere anneler, kzlar, kz kardeler, teyzeler, halalar, erkek kardein kzlar, kz kardein kzlardr. nk Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem yle buyurmutur: olanlar st emmek cihetinden de haram olurlar"3 Muslimin rivayetinde ise yledir:
" Nesep cihetinden haram
1 2 3
Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn, 10466 Ebu Davud, K. Nikh, 1768 Buhari, K. ehdt, 2451, K. Nikh; Mslim, K. Rd, 2621, 2624; Tirmizi, K. Rd; Nesei, K. Nikh, 3249, 3250, 3254; Ebu Davud, K. Nikh; bni Mace, K. Nikh, 1927, 1928; Ahmed b. Hanbel, Ms. Him, 2360, 2977, Ms. Ensr, 23570
st emmekte haram klar."1 ie radiyallahu Anhada yle rivayet etmitir:
" Doumun haram kldklarn

"Ebul Kuays'in kardei Eflah, hicb indikten sonra yanma girmek zere izin istedi. Ben dedim ki: Vallahi Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemden izin istemedike ben ona asla izin vermem. nk Ebul Kuays'in kardei beni emziren deildir. Fakat Ebul Kuays'in kadn beni emzirdi. Bu arada yanma Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem girdi. Ben:Ya Raslullah beni emziren o adam deildir. Fakat onun hanm beni emzirdi dedim. O da: Ona izin ver, nk o senin amcandr, elin kurusun" buyurdu. 2 Emzirmede haram klan ancak sttr. ahsn emdii st sahibi, bizzat o ve ondan emen kimseler haram olur. ster st sahibi bir erkek ister bir kadn olsun; ister ondan emen, emzirenin olu olsun ister olu olmasn. Buradan hareketle ahsa, erkek kardeinin stten kz kardei helaldir. Ama stten erkek kardei ve stten kz kardei helal deildir. Bir ahs, bir kadndan st emmise, bu kadn onun stannesi olur. Kocas da stbabas olur.
1 2
Mslim, K. Rda, 2615 Buhari, K. Tefsril-Kurn, 4422, K. dab, 5690; Ahmed b. Hanbel, Ms. Ensr, 22925
Onlarn ocuklar da onun stkardeleri olur. Fakat st emmi ahsn kz kardeleri, onun stkz kardeleri iin birer karde olmazlar. Dolaysyla kardelerinin stkz kardeleriyle evlenmeleri onlara caizdir. Haram klan sttr, bakas deil. te bunlar, nikhlanmalar haram olan kadnlardr. Bunlarn dndakileri ise, Allahu Telnin u kavlinden dolay nikhlamak haram deildir: "Bunun dndakiler, sizin iin 1 helal klnd." Ancak daha nce haramllk beyan geen, mrik ve evli kadnlar mstesnadr.
OK KADIN LE EVLLK
Nisa: 24
TAADDD ZEVCT (OK EVLLK)

Allahu Tel Aziz Kitabnda yle buyurmaktadr: " Size temiz olan kadnlardan ikier, er ve drder olmak zere nikahlayn. ayet adaletli davranmayacanzdan korkarsanz, bir tane ile veya sahip olduunuzla yetinmelisiniz. Sapmamanza bu daha yakndr." 1 Bu ayet, Hicretin sekizinci senesinde Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'e nazil olmutur. Nzul sebebi, hanmlarn saysn drtle snrlandrmak iindir. Ayet nzul oluncaya dek hanmlarn saysnn haddi hesab yoktu. Ayetin tilavetinden ve anlalmasndan hanmlarn saysn drtle snrlandrmak iin nazil olduu aa kar. Ayetin manas udur: Sizin iin helal olan, temiz olan kadnlardan ikier, er ve drder olmak zere evleniniz. kier, er ve drderler, mkerrer saylara denktir. Yani bu saylan adetten sizin iin temiz olanlar ikier ikier, er er ve drder drder nikhlaynz. Hitap, herkesedir. Bu nedenle tekrarlama gerekmitir ki birka kadnla evlenmek isteyen her bir evli erkek, istedii yeknun bu adetle snrl kalmas artyla, saydan istediini alsn. Yani ayn anda almak isteyen her bir evli erkek, kendisine serbest klnan adetten istediini alsn. Nitekim cemate
1
Nisa: 3
u mal bln, bu malda mesela bin dinar olsun. kier dinar ikier dinar, er dinar er dinar, drder dinar drder dinar bln deriz. Eer tekrarlamazsan sznn bir manas olmaz. Bu yzden ikier ikier, er er, drder drder ifadesi kanlmaz olmutur. Ki her bir kimse, ifadede belirlenen adetten istediini alsn. Allahu Tel yle demek istiyor: Sizden her bir kimse, kadnlardan sizin iin temiz klnanlarla ikier, er ve drder olmak zere evlensin. Bu demektir ki Sizler hepiniz, ikier ikier, er er ve drder drder evlenin Yani Sizden biri ikier, er ve drder evlensin. Allahu Telnn: Eer adaletli davranmayacanzdan korkarsanz"1 sznn manasna gelince; eer bu saylar arasnda adaleti gzetememekten korkarsanz bir tane seiniz ve birden fazla almay derhal braknz. nk btn mesele, adalet etrafnda deveran ediyor. Adaleti her nerede bulursanz ona sarlnz. Bir tane semeniz, zulmn olmamasna daha yakndr. " Sapmamanza bu daha yakndr"2 manas, yani zulm etmemenize daha yakndr demektir. Zira buradaki ( )Avlun zulmdr. Ynetici zulmettii zaman ( ) le-l Hkim denilir. ie Radiyallahu anha Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellemden yle rivayet etmitir:
1 2
Nisa: 3 Nisa: 3
zulmetmemenizdir Ayet, taaddd zevct mubah klyor ve onu drtle snrlandryor. Fakat aralarnda adaletli davranmay emrediyor, adaletsizlikten korkulmas halinde ise birle yetinmeye tevik ediyor. nk adaletsizlikten korkulmas halinde birle yetinmek, zulmetmemeye daha yakndr. Mslman bununla nitelenmesi gerekir. Ancak bilinmesi gerekir ki buradaki adalet, taaddd zevctn mubahlnda bir art deildir. Sadece bu, bir ka kadnla evlenen erkein durumuna ilikin, taaddt halinde kendisinde olmas gerekenler, adaletsizlikten korkulmas halinde ise birle yetinmeye tevik noktasnda bir hkmdr. nk cmlenin manas, Allahu Telnn u szndeki ayette tamamlanmtr: " Size temiz olan kadnlardan ikier, er ve drder olmak zere nikahlayn."2 Bunun manas, taadddn husulnn mutlak cevazldr. Cmlenin manas sona ermi sonra baka bir cmle ve baka bir sze balayarak, yle buyurmutur: " ayet korkarsanz"3. "ayet korkarsanz" bir art olmas mmkn deildir. nk bu, ilk cmleye art ba bal deildir. Bilakis o, yeni bir balang szdr. Eer onun bir art olmasn murat etmi olsayd kesinlikle yle derdi: "Adaletli
1 bn-u Hibbn
2 3
:
1
Sapmamanz:
Nisa: 3 Nisa: 3
davranrsanz, sizin iin temiz olan kadnlardan ikier, er ve drder nikhlaynz." Hlbuki byle olmamakla adaletin, bir art olmad sabit olur. Sadece o, ilk hkm dnda baka bir er hkmdr. lk nce taaddd zevct drtle mubah klm sonra baka bir hkm getirmitir. O da udur; birden fazla evliliinin onlarn aralarnda adil davranmamaya sevk ettiini grrse birle yetinmek daha evladr. Buradan aa kmaktadr ki Allahu Tel kaytsz, artsz ve illetlendirmeksizin, taaddd mubah klmtr. Tam aksine her Mslman temiz olan kadnlardan ikier, er ve drder evlenebilir. Bunun iin Allahu Telnn yle buyurduunu gryoruz: " Sizin iin temiz olanlardan", yani sizin temiz bulduklarnzdan. Grlyor ki Allahu Tel kadnlar arasnda bize adaleti emretmi, kadnlar arasnda zulme dme korkusu halinde birle yetinmemize dair bizi tevik etmitir. nk birle yetinmek, zulmetmemeye daha yakndr. Hanmlar arasnda istenen adalet ise, mutlak adalet deildir. Sadece o, kadnlar arasnda hanmlk noktasnda yerine getirmek beeri g dhiline giren adalettir. nk Allahu Tel, insan gc yetmeyecei eylerle mkellef klmaz. Allahu Tel yle buyurmaktadr: " Allah, nefsi gcnden fazlasyla mkellef klmaz." 1 Evet, ayette varit olan "adil davranmanz" kelimesi geneldir. yle buyurmutur:
1
Bakara: 286
" Eer adil davranmayacanzdan 1 korkarsanz" . Bu, her adaleti ierir. Fakat bu genelleme baka bir ayetle insann muktedir olduu hususlara tahsis edilmitir. Allahu Tel yle buyurmaktadr: " Ne kadar da isteseniz kadnlar arasnda adil davranmaya g yetiremezsiniz. O halde bsbtn meyledip, onu aslm gibi brakmayn."2 Allah ayette, haklarnda vacip olan konularda eksiltmeksizin, ziyadeletirmeksizin ve bsbtn meyle dlmeksizin kadnlar arasnda adalete ve eitlie g yetirmemizin muhal olduunu beyan ediyor. Bunun iin sizden bsbtn adaleti ve azami snrn kaldrm, onda btn gcnz, takatinizi sarf etmek artyla ondan sadece gcnz yetecei kadaryla sizi mkellef tutmutur. nk Teklifi Mala Yutak 3 zulmn snrlar ierisine dhildir. " Rabbin hibir kimseye 4 zulmetmez." Allahu Telnn " Bsbtn meyletmeyin"5 sznn, "Adalet yapmaya asla gcnz yetmez"6 sz zerine bir yorum ve ona ilikin bir
1 2
Nisa: 3 Nisa: 129 Kehf: 49 Nisa: 129 Nisa: 129
3 Usul ilminde, g yetirilemeyecek eylerle mkellef tutulmaya, denir

4 5 6
aklama olmas, Adalet yapmaya asla gcnz yetmez sznn manasnn, sevgide olduunun bir delilidir. Bunun mefhumu ise, sevgi dnda adalet mmkndr. Adaletten sevgi ve cima (cinsel iliki) istisna edilmitir. yleyse bu ikisinde adalet vacip deildir. nk insan, sevgisinde adaletli davranmaya muktedir olmaz. Bu manay, ie Radiyallahu anha'dan yle dediine ilikin rivayet edilen hususta teyit eder:
adaletli davranrd. yle derdi: Allah'm, bu, benim malik olduum konulardaki taksimimdir. Senin malik olup benim malik olmadm konularda beni knama."1 bn-u Abbstan da Allahu Telnn " Kadnlar arasnda adalet yapmaya asla gcnz yetmez." sz hakknda, sevgide ve cimada dedii rivayet edilmitir. Allahu Tel, bsbtn meyletmekten kanmay emretmitir. Bunun manas ise, meyli mubah klmtr. nk bsbtn meyletmekten nehyetmenin mefhumu, meylin mubahldr. Tpk Allahu Telnn " Bsbtn cmertlik etme" 2 sznde olduu gibi. Bunun manas, cmertliin mubahldr. Binaenaleyh Allah, kocaya bir ksmna deil de bir ksm hanmlarna meyli mubah klmtr. Lakin onu, bu meylin her eye amil olmasndan nehyetmitir. Bilakis bu, zerine meylin intibak ettii konularda bir
1 2
" Raslullah taksim eder ve
Ebu Davud, Nikah 2134; Tirmizi, Nikah 1140; Nesei sra: 29
meyil olmaldr. Buda sevgi ve ehvettir. Bu durumda ayetin manas yle olur: "Bsbtn meyletmekten kannz. nk bsbtn meyletmek, sizden hsl olduunda kadn asl gibi klar. O ki, ne koca sahibidir ne de boanm bir kadndr." Eb Hurayra'dan Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduu rivayet edilmitir:
" Kimin iki kars olup, dierine karlk birine

Buna gre, kocaya vacip olan adalet, bir gece gecelemek, yemek, kisve, mesken v.b gibi gc yettii konularda hanmlar arasnda eit davranmaktr. Meylin manasna dhil olan sevgi ve ehvet hususlarna gelince; bu hususlarda adalet vacip deildir. nk g yetirilmez. Bunlar, Kur'an'n nassyla istisna edilmitir. te er nasslarn getirdii gibi taaddd zevctn konusu budur. Bu nasslar ett edildiinde, er ve lgavi manalar, dellet ettikleri ve kendilerinden istinbat edilen snrda durulduunda, Allah'u Telnn taaddd zevct kaytsz, artsz genel olarak mubah kld ayan beyan olur. Bu konudaki nass, herhangi bir illetle illetlendirilmi olarak varit olmu deildir. Bilakis Allahu Tel illetlendirmenin nefyine dellet eden eyle ifade ederek yle buyurmutur: " Sizin iin temiz
1
meylederse Kymet gn bir yan dk veya eik olarak srnerek gelir." 1
Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn, 7595, 8212, 9709
olan kadnlardan". Bu nedenle, er nass ve ondan istinbat edilen er hkmler snrnda durmamz vaciptir. Bu hkm, herhangi bir illetle illetlendirmek caiz deildir. Ne adaletle ne ihtiyala ne de baka bir eyle illetlendirilmez. nk nass, hkm illetlendirmiyor. Baka bir er nassta da ona ilikin bir illet varit olmu deildir. Hkmn illeti, er bir illet olmak zorundadr. Yani illet araclyla istinbat edilen hkmn, er bir hkm olabilme shhati iin onu nassn getirmi olmas gerekir. Eer illet akli ise veya er nass onu getirmemise onun araclyla istinbat edilen hkm er bir hkm olmaz. Sadece beeri bir hkm olur. Onu almak haramdr. Tatbik etmek caiz deildir. nk o, bir kfr hkmdr. Zira er olmayan her bir hkm, kfr hkmdr. Bununla beraber er hkmn, "rinin hitab" diye tarif edilmesi, hkmn ya bir nass veya bir mefhum veya bir dellet olarak yada bu nassta er hkme dellet eden bir emrenin varlyla rinin hitabndan alnm olmasn zorunlu klar. yle ki kendisinde bu emrenin bulunduu her bir hkm, artk er bir hkm olur. Bu emre de, ya sarahaten ya delaleten ya istinbaten yada kyasen nassta varit olan er illettir. Bu emre yani bu illet, nassta varit olmad zaman, hibir kymeti yoktur. Buradan hareketle taaddd zevct herhangi bir illetle illetlendirmenin caiz olmad aa kar. nk rinin hitabnda ona ilikin herhangi bir illet varit olmu deildir. rinin hitabnda varit olmas mstesna herhangi bir illetin, hkm er bir hkm klmak noktasnda, hibir kymeti yoktur.
Ancak er hkm, bir illetle illetlendirmemek, bu er hkmn etkisinden meydana gelen ve sorunlar tedavi eden hususlarn vakasn erh etmenin caiz olmad manasna gelmez. Fakat bu, bir vakann erhidir, bir hkm illetlendirmek deildir. Vakay erh etmek ile hkm illetlendirmek arasndaki fark udur; Hkm bir illetle illetlendirmek, illetin o hkmde daim ve kendisinde bu illetin bulunduu baka her bir hkmn ona kyas edilmesini gerektirir. Vakann erhi ise, erh esnasnda bu vakann zerinde bulunduu durum iin bir beyandr. zerinde bulunulan bu durum vakada devam etmeyebilir. Bakalarnn ona kyaslanmas doru olmaz. Buna binaen taaddd zevctin etkisinden aa kmaktadr ki, kendisinde taaddd zevctn mubah klnd cematte farkl metreslikler meydana gelmez. Kendisinde taaddd zevctn men edildii cematte ise, farkl metreslikler meydana gelir. Buna ek olarak phesiz taaddd zevct, insan bir cemat olmas vasfyla insan cematte meydana gelen ve taaddd zevctin tedavisine muhta birok sorunlar tedavi eder. te size bu sorunlardan baz rnekler: 1- Baz erkeklerde anormal zellikler bulunur. Bu zelliklerin bir kadnla yetinmeleri imknszdr. Bu durumda erkekler, ya bu ee yklenip ona zarar vereceklerdir yada nlerinde ikinci, nc, drdnc evlilik kapsnn kapanm olduunu grdklerinde bir bakasna bir bakasna bakp duracaklardr. Oysa bunda insanlar arasnda fuhun ayias, aile fertleri ierisinde phe ve kukularn tahriki gibi zararlar vardr. Bunun iin
bu gibi zellii sahip birinin, kuvvetli cismani aln, Allah'n kendisine meru kld helalden gidermesi iin nndeki yolu ak bulmas lazmdr. 2- Bazen kadn ksr olabilir, douramaz. Fakat kocasnn kalbinde ona ait, kendi kalbinde de kocasna ait sevginin varl, ikisini de huzurlu olarak aralarndaki evlilik hayatnn muhafazasna dkn klar. Bunun yannda kocada nesil istei ve evlat sevgisi olur. Eer bir bakasyla evlenmek kendisine mubah klnmam ve nndeki sahay da daralm bulursa ya ilk hanmn boamak zorunda kalacaktr. Oysa bunda ev ve ev huzurunu ykmak, huzurlu evlilik hayatn yok etmek sz konusudur. Yada nesil ve evlattan istifade etmekten mahrum olacaktr. Oysa bunda da nevi igdsnden babalk tezahrn bask altna almak mevzu bahistir. Bu nedenle bu gibi kocann, arzulad neslinin olabilmesi iin ilk eiyle birlikte baka bir hanmla evlenme hususunda nndeki alan ak bulmas gereklidir. 3- E, kendisiyle cinsi ilikiye girmenin veya ev, koca ve evlat hizmetini yapmann zor olduu bir hastalk hastas olabilir. Ama o, kocasnn izzeti erefidir, onun sevgilisidir. Kocas onu boamak istemez. Baka bir hanmsz, sadece onunla hayat da srmez. Bu durumda birden fazlasyla evlilik kapsnn kendisine ak olmas lazmdr. 4- Bazen yz binlerce hatta Milyonlarca erkei yok eden savalar veya devrimler meydana gelebilir. Erkekler ile kadnlarn says arasndaki denge bozulabilir. Tpk
bilfiil lemdeki bilhassa Avrupadaki Birinci ve kinci Dnya Sava da hsl olduu gibi. Eer erkek birden fazlasyla evlenemezse geride kalan birok kadnlar ne yapacaklar? Bunlar, aile hayatndan, evin huzurundan ve evliliin rahatndan mahrum olarak yaayacaklardr. Buna stelik nevi igds, tahrik olduu zaman, ahlak zerinde bir tehlike meydana getirebilir. 5- Herhangi bir mmetteki veya halktaki veya blgedeki oalma konusunda erkekler ile diiler eit olmayabilir. Bazen diilerin says, erkeklerin saysndan daha ok olabilir. Bu yzden erkekler ile kadnlar arasndaki denge yok olur. Nerdeyse birok halklardaki ve mmetlerdeki vaka budur. Bu durumda taaddd zevctn mubahl dnda burada bu sorunu tedavi edecek bir zm yoktur. te halklar ve mmetlerdeki insan cematte bulunan vakasal sorunlar bunlardr. Eer taaddd zevct yasaklanrsa bu sorunlar zmsz kalr. Zira bunlarn taaddd zevct dnda hibir zm yoktur. Bundan dolay insana ait meydana gelen sorunlarn tedavisi iin taaddd zevctn mubah olmas gerekir. slm, taaddd zevct mubah klar ekilde gelmitir. Onun vacipliini getirmemitir. Taadddn mubahl, kanlmaz bir husustur. Ancak bilinmesi gerekir ki, insan ve insan cemat iin zaman zaman meydana gelebilecek bu durumlar ve benzerleri, husule gelen vakasal sorunlardr. Bunlar taaddd zevct iin bir illet deillerdir. Taadddn cevaznda bir artta deillerdir. Bilakis, ister taaddde muhta sorunlar hsl olsun isterse hsl olmasn,
erkein ikinciye, ncye, drdncye evlenmesi mutlak caizdir. nk Allahu Tel yle buyuruyor: " Sizin iin temiz olan kadnlardan ikier, er ve drder olmak zere nikhlayn"1. ( ) temiz olan buyurmu ve hibir kaytsz, artsz bunu genellemitir. Birle yetinmek ise, eriat sadece tek bir durumda ona tevik etmitir. O da adaletsizlikten korkulmas halindedir. Bunun dnda kalanlarda ise bir kadna ilikin herhangi bir tevik, nasslardan bir nassta varit olmu deildir. Halbuki taaddd zevct, sarih Kurann nassnda varit olmu er bir hkmdr. Kapitalist kltr ve dier dinlere deil, bizzat slm'a kar batl propaganda, taaddd zevctn hkmn irkin bir ekilde tasvir etmiler. Onu bir kusur ve dinin bir ayb saymlardr. Buna iten etken, Allah'n hkmlerinde gzlemlenen bir ayp deil, bilakis o, slm ayplamak iindir. Bunun dnda onlar iten hi bir etken yoktur. Bu propagandann Mslmanlarda bilhassa ynetici taifesinde ve renci genlerde tesir etmesi, hl kendilerinde slm duygularnn olduu kimselerden biroklarn, slm savunmaya hamletmitir. slm dmanlarnn revata kld batl propagandadan etkilendiklerinin arkasnda yryerek, bunlar taaddd men etmek iin batl tevile teebbse sevk etmitir. Bunun iin hasen, eriatn hasen grddr. Kabh, eriatn kabh grddr. eriatn mubah kldklar ise, hasendir. eriatn haram kldklar da kabhtir. diye
1
Nisa: 3
Mslmanlarn dikkatlerinin ekilmesi kanlmazdr. ster hasenlii hissedilen bir etkisi olsun isterse olmasn ister vuku bulan sorunlar tedavi etsin isterse etmesin, eriat Taaddd zevct mubah klmtr. Kur'an bunu belirttiine gre, o, hasen bir fiildir. Taaddd zevct yasaklamak, kabhtir. nk bu, kfr hkmndendir. Ak olmas gerekir ki slm, taaddd zevct Mslmanlara bir farz ve onlara bir mendup klmamtr. Bilakis onu mubahlardan klmtr. Onlar bunu uygun grrlerse onu yapmalar kendilerine caizdir. Onu mubah klm olmas, kullanmalar her ne zaman gerekli olursa onu kullanabilecekleri bir zm olarak insanlarn ellerine koymu demektir. Grlerinde buna meylettikleri zaman, kendileri iin temiz olan kadnlardan kendilerini mahrum etmemelerini onlara mubah klmtr. Taaddd zevctn mubah olup, onun vacip olmamas, taaddd zevct insanolu nezdindeki cemat ve toplum iin en faydal zmlerden bir zm klar.
NEB SALLALLAHU ALEYH VE SELLEM'N EVLL

Allahu Telnn "Size temiz olan kadnlardan ikier, er ve drder olmak zere nikahlayn. ayet adaletli davranmayacanzdan korkarsanz, bir tane ile veya sahip olduunuzla yetinmelisiniz."1 sz, hicretin sekizinci senesinin sonlarnda, Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin btn eleriyle zifafa girdikten sonra nazil olmutur. Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem, ayet nazil olduunda drtten fazla evliydi. Fakat o, onlardan hi birini terk etmedi. Bilakis btn hanmlaryla evlilii devam etti. nk drtten fazla evlilik, Mslmanlardan ayr olarak Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in hususiyetindendir. Onun drtten fazla evli olmas ve drt ele snrlandran ayetin nzulnden sonra onlar muhafaza etmesi bu durumun Onun hususiyetinden olduu aa kar. nk Neb'in yapt fiil, syledii sze muhalif olmaz. ayet muhalefet hsl olmusa fiil, onun hususiyetinden, sz ise mmet iin genel olur. Zira Uslde kabullenilmi bir ey vardr ki, " Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in fiili, mmete has olan szle tearuz etmez. Bilakis fiili ona zel olur. nk Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in mmete ilikin onlara zel olan emri, szlerinde ve fiillerinde kendisine ittiba etmeye hkmeden
1
Nisa: 3
teessi (rneklik) delillerinden daha zeldir. Dolaysyla genel olan, zel olan zerine bina edilir. Bu nedenle hilafna mmete emrin varit olduu bu fiilde, Ona teessi etmek caiz deildir. Bununla beraber Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in hibe ve baka yollarla drtten fazla evliliine, Kur'an' Kerm ayetleri dellet etmektedir. Allahu Tel yle buyuruyor: "Ey Nebi! Biz, mehirlerini verdiin elerini, Allah'n sana fey olarak verdii cariyeleri, seninle beraber hicret eden amcann kzlarn, halalarnn kzlarn, daynn kzlarn, teyzelerinin kzlarn ve bir de mmin bir kadn nefsini Nebye hibe eder ve Neb de onunla evlenmeyi isterse onu -ki bunu, mminlerden ayr olarak yalnzca sana has olmak zere- senin iin helal kldk. Sana bir zorluk olmasn diye mminlerin eleri ve cariyeleri hakknda ne hkmettiimizi bildirdik."1 Bu ayet yle buyuruyor: Ki bunu, mminlerden ayr olarak yalnzca sana has olmak zere. Hlisaten, kendisinden nceki her eyi tekit eden bir mastardr. Yani senin iin helal kldklarmzn helallii sana zeldir, halistir. Kendisinden nceki her eyi kapsar ekilde onun Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'e zel olarak varit
1
Ahzab: 50
olduuna dair delil, drt eyin; elerin, dorudan feyden gelen cariyenin, kendisiyle birlikte hicret edenlerden zikredilen akrabalarn ve dorudan kadnn kendini hibe etmesinin helal klnmasndan sonra ve keza onun tekit yoluyla varit olmu olmalardr. Bunu u hususta destekler: bu manann tamamlanmasndan ve Allahu Telnn Mminlerden ayr olarak sznden sonra Mminlerin eleri ve cariyeleri hakknda zerlerine farz kldmz bildirdik sznn gelmi olmasdr. Bunun manas, bu, onlarn zerlerine farz kldmzdan bakadr. Bu nedenledir ki btn bunlardan sonra yle buyurmutur: " Sana bir zorluk olmasn diye". Yani sana bir sknt olmasn diye. Buna gre Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in evlilii amelde bir rnek edinilmez. Ter aratrmaya da mahal olmaz. nk o, Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in hususiyetindendir. Ayrca Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin evlilik vakas, bir Neb evlilii olduuna dellet eder. O, cins ictimai ve erkeklik-diilik ba asndan nevi igdsnn doyumu iin evlenen bir erkein evlilii deildir. Zira tarih vakaya dnldnde, Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in yirmi yandayken Hatice ile evlendiini grrz. Hatice tek bana yirmi sekiz yl bir e olarak srdrm ve Bisetten sonra on birinci sene yani hicretten iki yl nce sahfenin yrtlmasndan birka ay sonra, Miladi 620 senesinde Tife doru yola kmasnn hemen evvelinde vefat etmitir. Sallallahu Aleyhi Ve Sellem 50 yalarndayd. Hatice ile evliliinden onun vefatna kadar, o vakitte Araplar
arasnda taaddd zevct yaygn bir durum olduu halde, birden fazla evlilii asla dnmemitir. Risaletle gnderilmeden nce on yedi yl Hatice ile huzurlu, ho bir hayat srdrm, bisetten sonra davet ve kfr fikirleriyle mcadele hayatnda aa yukar on bir yl onunla birlikte kalmtr. Bununla birlikte evlilii asla dnmemitir. Sallallahu Aleyhi Ve Sellem hakknda ne Hatice ile srdrd hayat ierisinde ne de onunla evlenmeden nce, cahiliye teberrucunun insanlar tahrik ettii bir vakitte, kadnlarn ekiciliklerinden tahrik olan kimselerden olarak bilinmiyordu. Onu, elliye adm att halde aniden birle yetinmiyor aksine evleniyor hatta on bir kadn alncaya dek evlenecek ekilde bu devrimi geirdiini grmemiz normal deildir. mrnn altnc diliminden be sene ierisinde yediden fazla hanmla, kalan altnc diliminden alt sene ierisinde ve mrnn yedinci dilimin balarnda dokuz hanmla ayn anda evleniyor. Bu yata bunun, kadnlara olan dknlkten ve nevi igdsnn cins ictimai tezahrndeki doyum iticilerinden kaynaklanmas mmkn mdr? Yoksa Aleyhissalatu Vesselamn dalm olduu hayat vakasnn ki insanlara tebli etmesi emredilen risalet hayatnn, gerektirmi olduu baka iticilerden kaynaklanm olabilir mi? Bunu anlamamz iin Aleyhissalatu Vesselamn evlilik hadiselerine gz atmalyz. Bisetin on birinci ylnda yani Hatice Radiyallahu Anhann vefat ettii sene, elli yalarnda iken Aleyhissalatu Vesselam evlenmeyi dnd. Bu balamda dostu, erkeklerden kendisine ilk iman eden kii olan Eb Bekr'in kz ie'ye dnrc oldu. O, daha hala alt
yandaki bir ocuk olduu iin ona nikh kyd. Onunla ancak sene zifafa girdi. Bu da hicretten sonra dokuz yana ulanca olmutur. Fakat O, ieye nikh yapt zamanda Sevde Bint-u Zema evlendi. Sevde, Habeistan'a hicret edip Mekkeye geri dnen ve orada len Mslmanlardan biri olan Es-Sukrn bn-u Amr bn-u Abduemsin dul kars idi. Sevde kocasyla birlikte Mslman olmu ve onunla birlikte hicret etmiti. Kocasnn duar kald meakkatlere duar kalm, onun karlat eziyetlerle karlamtr. Kocasnn vefatnn ardndan Aleyhissalatu Vesselam onunla evlendi. Bu Sevdede gzellik, servet, makam-mevki grlmemesi, dnya tamahlarndan bir tamahn onunla evlenmesinde bir etkisi olmaz. Kocasnn vefatnn ardndan Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem onunla evlenmise, bundan ancak onun geimini temin etmek ve onun makamn mminlerin annesi mertebesine ykseltmek iin onunla evlendii anlalr. Sonra hicret edince Sevdenin evini mescidin yannda kld. Bu, hanmlarndan bir hanm iin ina etmi olduu ilk meskendi. Sonra Hicretin ilk senesinde Ensr ile Muhcirler arasndaki kardelik messesesi tamamlandktan sonra, Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem ie ile zifafa girmi, onu, mescidin yannda Sevdenin meskeni bitiiindeki meskenine oturtmutu. Yardmcs ve dostu olan Ebu Bekr'in, kznn yanndaki evine gelmesini salamt.
Daha sonra Hicretin ikinci senesinde, Bedir Gazvesinden sonra, Uhud Gazvesinden nce, Hafsa Bint-u mer bn-ul Hattb ile evlendi. Hafsa, ondan nce slm'n nclerinden biri olan Han'in hanmyd. Rasln onunla evliliinden yedi ay nce vefat etmiti. Hafsa ile evliliiyle ikinci yardmcs, arkada mer bnul Hattb kznn yanndaki evine gelmesini salamt. ie ve Hafsa ile evlilik, yardmclarnn, muavinlerinin, davette, ynetimde, ktalde v.b. hususlarda ayrlmaz arkadalarnn kzlar ile bir evlilikti. Bu, yle soyut evlilik iin deildi. ie, gzel ve Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin gzbebei ise de bu olgunun Hafsa da mevcut olmamas, bunlarla evliliinin, cins doyum gayesinden baka bir gaye iin olduuna dellet eder. Daha sonra Hicretin beinci senesinde Ben Mustalk Gazvesinde Cuveyriye Bint-ul Hris bn-u Eb Dirr ile evlendi. Onunla evlilik olay, babasna yaknlamak ve onun mertebesini ykseltmek iindi. nk bu Cuveyriye, Beni Mustalk sebeylarndand.1 Ensrdan birinin payna dmt. Ben Mustalk liderinin kzyd. Cariyesi olduu efendisinden kendisini fidye ile satn almak istedi. Bunun zerine efendisi, onun Ben Mustalk liderinin bir kz olduunu bildiinden zerine konulan fidyeyi ykseltti. Sonra babas kznn fidyesini Nebye getirdi. Onu fidye ile satn ald. Daha sonra Nebnin risaletine iman etmesinin ardndan Mslman oldu. Sonra kz Cuveyriye'yi Nebye getirdi. O da, babasnn Mslman
1savata erkekleri coturmak ve kalabalk gstermek iin erkeklerin yannda bulunan kadnlar ve ocuklar
olduu gibi Mslman oldu. Ardndan Neb onu babasndan istedi. Babas da Onu kzyla evlendirdi. Onunla bu evlilii, tevazu gsterdii bir kabile liderinin kz iin bir evlilikti. Kzyla evlenmekle o kabile liderinin sevgisini kazanmak istemiti. Sonra Hicretin yedinci senesinde, Haybere kar zafer kazanlmasndan sonra, Yahudi liderlerinden biri olan Safiyye Bint-u Huyeyy bn-u Ahtab ile evlendi. Bununla evlilik olay yledir: o, Mslmanlarn Hayber kalesinden aldklar sebeyalarla birlikte alnmt. Baz Mslmanlar Neb Sallallahu Aleyhi Ve Selleme dediler ki: "Safiyye, Ben Kureyza ve Nadr'in efendisidir. O, ancak sana layktr. Bunun zerine Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Selleme onu azat edip onunla evlendi. Bunda onu korumak, esrin kleletirilmesinden onu kurtarmak ve mertebesini ykseltmek vard. Rivayet edildiine gre, Eb Eyyb, Hlid el-Ensri Safiyyenin, babasn, kocasn, kavmini katleden Rasle kar nefsinde iddetli kinin harekete gemesinden korkar, bu nedenle Hayber'den dn yolunda Rasln Safiyye ile zifafa girdii adrnn etrafnda klcn kuanm olarak geceler. Raslullah sabahleyin onu grr ve Sana ne oluyor? diye ona sorar. O da: Senin hakknda bu kadndan korktum. Sen onun babasn, kocasn, kavmini katlettin. Halbuki bir kfr dnemindeki bir hadisedir der. Akabinde Rasl ona gven verir. Safiyye de Rasln yannda ona vefakr ekilde, Allah onu kendisine kabzedinceye dek, kalr.
Sonra Hicretin sekizinci senesinde Abbs bn-ul Abdulmuttalib'in hanm Ummu'l Fadl'n kz kardei Meymne ile evlendi. Onunla evlilii, Kaza Umresinin sonlarnda idi. Onunla evlilik olay yledir: Meymne yirmi alt yalarnda, kz kardei Ummu'l-Fadl'n evlendirilmesinde vekil tayin edilmiti. Meymne, Kaz Umresinde Mslmanlarn durumundan grdklerini dnnce nefsi slm iin arpmaya balad. Sonra Abbs, onun durumu hakknda kardeinin olu efendimiz Muhammed Sallallahu Aleyhi Ve Sellem ile konutu. Onunla evlenmesini kendisine arzetti. Rasl de onunla evlilii kabul etti. Hudeybiye antlamas gerei belirtilen gn dolmutu. Ama Raslullah Meymne ile olan evliliinden, kendisiyle Kuray arasndaki karlkl anlay kuvvetlendirmek iin bir vesile edinmek istedi. Kendisine Kuray tarafndan Suheyl bn-u Amr ve Huveytb bn-u Abdu'l Uzza gelip, Muhammed Sallallahu Aleyhi Ve Selleme phesiz zamann dolmutur. Bizden uzakla dediler. O da, o ikisine Ne oluyor sizlere. Keke braksanz da sizlerin arasndayken zifafa girsem. Sizler iin bir yemek yapsak onda hazr bulunsanz dedi. Bunun zerine onlarn cevaplar: Bizim, senin yemeine ihtiyacmz yok, bizden hemen uzakla oldu. Ardndan Rasl tereddt etmedi. Kendisi ve arkasndan Mslmanlar kp gittiler. Zeyneb Bint-u Huzeyme ve Ummu Seleme ile olan evliliine gelince; ashabndan sava meydanlarnda ehit dm iki adamn hanmlar iin bir evlilikti. Zeyneb, Bedir gn ehit dm Ubeyde bn-ul Hris bn-ul
Muttalib'in hanmyd. Hi bir gzellii yoktu. Ancak temizliiyle ve ihsanyla biliniyordu. Hatta miskinlerin annesi olarak lakaplanmt. Genlii geip gitmiti. Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem onunla Hicretin sekizinci senesinde, Bedir Harbinden ve kocasnn ehit dmesinden sonra evlenmiti. O, kendi yannda ancak iki sene kalabilmi sonra Allah onu kendisine kabzetmiti. O, Hatice'den Raslden nce vefat eden tek kiiydi. Ummu Selemeye gelince; Eb Seleme'nin hanm idi. Ondan birka ocuklar vard. Eb Seleme Uhud'a km sonra yaras iyilemiti. Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem, onu Ben Esed Harbine emir olarak atamt. Onlar darmadan etmi, Medine'ye ald ganimetle birlikte dnmt. Sonra Uhud yaras onun iini deelemi, onunla yaam nihayet yara onu ldrmt. lm deindeyken Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem onun yannda bulunmu, yannda kalm, lnceye kadar onu hayrla yad etmiti. Akabinde gzleri yala dolmutu. Vefatndan drt ay sonra, Rasl, Ummu Seleme'yi kendisinden istemiti. O da ocuklarn okluuyla ve genliin geip gitmesiyle zr beyan etmiti. Ama Rasl onunla evleninceye ve ocuklarn yetitirme inayetini taahht edinceye kadar ona srar etmiti. te bu iki hanmla ancak Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellem, vefatlarndan sonra arkadalarnn ailelerinin bakmn slenmek iin evlenmiti. Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin Ummu Habbe Bintu Eb Sufyn ile evliliine gelince; bu, diniyle firar etmek
iin Habeistan'a hicret etmi sonra kocasnn mrtet olmasnn ardndan Mslmanl yolunda sabretmi mmin bir kadnla bir evliliktir. Bu Ummu Habbe, Mekke'nin lideri, mriklerin komutan Eb Sufyn'n kz Ramledir. Raslullah'n halasnn olu Ubeydullah bn-u Cah El-Esed'nin hanmyd. Ubeydullah Mslman olmu, onunla birlikte Ramle de, babas kfr zereyken Mslman olmutu. Babasnn eziyet etmesinden korkmu, ar hamileyken kocasyla birlikte Habeistan'a hicret etmiti. Orada Hicret yerinde Ramle, kendisiyle knyelendii Ubeydullah Bint-u Habbeyi dourmutu. Sonra Ummu Habbe diye arlmaya balanmt. Ancak kocas, Ubeydullah bn-u Cah, ok gemeden slmdan irtidat etmi ve Habelilerin dini olan Hristiyanla inanmt. Kars, Ramle'nin de slm'dan irtidat etmesini istemi ama o dini zerinde sabretmiti. Daha sonra Neb, Neciye Ummu Habbe'nin Raslullah ile evliliinde kendisine vekil olmasna dair haber yollamt. Neci de Ummu Habbe'ye bunu haber vermiti. O da, Hlid bn-u Sad bn-ul s' evlilik konusunda kendisine vekil tayin etmiti. Rasl ile evlilik akdi cereyan etmi, Hlid, Ummu Habbenin, Neci de Raslullahn vekaletinde akdi slenmilerdi. Sonra Hayber Gazvesi akabinde Habeistan muhacirleri Medineye geri dndklerinde, Ummu Habbe de onlarla birlikte geri dnm ve Raslullah'n evine girmiti. Medine, Raslullah'n Ummu Habbe ile zifafn kutlam, Ummu Habbe de, Onun evinde ikamet etmiti. Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in Zeynep Bint-u Cah ile evliliine gelince; birok hususun teri iindi.
A- Kurayn mttefiklerinden Ben Esedden olan halasnn kzn, azat edilmi bir kle ile evlendirmesiyle erkek ile kadn arasnda denklik olarak adlandrlan meselenin yklmas iin teri edilmiti. B- Araplarda yerlemi bir eyin yklmas iin teri edilmiti. Kim bir evlatlk edinirse o sanki onun ocuu gibiydi. Onun karsyla evlenemezdi. Bu adetleri ykmak iin azat ettii klesinin karsyla, kleden boandktan sonra evlendi. Rasln Zeyneb Bint-u Cah ile evlilik olay yledir: Bu Zeyneb Bint-u Cah, Umeyme Bint-u Abdulmuttalib'in, Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin halasnn kzyd. Zeyneb, O'nun gz nnde ve inayetinde bytlmt. Zeyneb, bu nedenle Ona nispeten kz veya kk kz karde makamndayd. Onu tanyordu, Zeyd'le evlenmeden nce o, ekici mi yoksa byle deil mi biliyordu. Bebeklikten, ocukluu, genlie adm atana kadar bymesinde ona ahit olmutu. O, Rasle mehul deildi. Bilakis kz makamndayd. Aleyhissalatu Vesselm azadl klesi Zeyd ile evlenmesi iin ona dnrc olmutu. Kardei Abdullah bn-u Cah, Ben Esedden olan bununda tesinde Raslullahn halasnn kz olan kz kardeinin, Hatice'nin satn alp malik olduu sonra Muhammedin azat ettii bir klenin nikh altnda olmasn kabul etmemiti. Bunda Zeyneb'e kar byk bir ayp grmt. Araplar nezdinde de hakikaten bu byk bir aypt. Erafn erefli kzlar, azat edilseler de klelerle asla evlenemezdi. Ama Muhammed
Sallallahu Aleyhi Ve Sellem, nefislerde asabiyete dayal bu gibi itibarlar yok etmek, btn insanlarn Arabn, Aceme takva dnda hibir stnl olmadn idrak etmelerini ve Allah'u Telnn u szn anlamalarn istiyordu. " phesiz, Allah katnda en deerli olannz, takval olannzdr."1. O, kendi ehli dndan bir kadnn bunu kerih grmesini istemiyordu. Onun iin halasnn kz Zeyneb Bint-u Cah, Araplarn geleneklerine bu kar k slenen olmalyd. Adetlerinin bu ykl, bu konuda iitmekten korktuu insanlarn dedikodularna maruz kalacakt. Evlatlk edindii ve Araplarn adetleri, gelenekleri hkmnce dier ocuklar gibi eit olarak kendisine miras da hak sahibi olan azatl klesi Zeyd de onunla evlenen olmalyd. Zeyd, Hakm rinin, onlarn oullar edindikleri evlatlklara hazrlad fedakrlk iin hazrlanm oluyordu. Rasl, Zeyneb'in ve kardei Abdullah'n, azatl klesi Zeydi kendisine bir koca olarak kabul etmeleri zerinde srar etti. Fakat Zeyneb, keza kardei Abdullah, reddetmekte srar ettiler. Bunun zerine Allahu Tel, u szn indirdi: "Bir mmin erkek ve kadn iin, Allah ve Rasl', bir ie hkmettiinde, o ilerinde, kendileri iin, muhayyer deillerdir. Kim Allah ve Raslne isyan ederse o, apak delalet
Hucurat: 13
iindedir."1 Buna gre Abdullah ve Zeyneb nnde boyun bkmek dnda bir ey kalmamt. "Raz olduk ya Raslullah" dediler. Zeyd Zeyneb ile Neb onun yerine mihrini kendisine gnderdikten sonra gerdee girdi. Ancak Zeyneb ile Zeyd arasndaki evlilik hayat, umulduu zere yrmedi. Aksine sknt ve keder balad. Sknt ve keder devam etti. Allah ve Raslnden bir emir olmasna ramen vukua geldikten sonra bu evlilie Zeyneb'in nefsi raz gelmedi. Kocasna kar ipi yumuamad. Ona kar kibri de yumuamad. Bilakis kendi zerinde bir klelik cereyan etmedi diye Zeyde kar vnyordu. Ona yaamn zehir ediyordu. Zeyd, birka kez onu Neb Sallallahu Aleyhi Ve Selleme ikayet etmi, onun kendisine kt muamelesini Ona izahat etmiti. Defalarca onu boamak konusunda Nebden izin istemiti. Nebnin cevab ise hanmn tut oluyordu. Allah, Rasle bu Zeynebin daha sonra elerinden olacan vahyetmiti. Fakat Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Selleme, Muhammed, olunun kars ile evlendi diye insanlarn dedikodularndan ve onlarn bunu ayplamalarndan korktuundan dolay bu ar gelmiti. Sallallahu Aleyhi Ve Sellem Zeydi, evlatlk edinmiti. Bundan dolay Zeyd'in onu boamasn istemiyordu. Fakat Zeyd, onu boamak konusunda Rasle srar etmiti. Rasl, Allahu Telnn kendisine vahy yoluyla bunu bildirdii zere Zeynebin elerinden olacan bilmesine ramen Zeyde yle diyordu:
1
Ahzeb: 36
" Eini yannda tut. Allah'tan 1 kork" . Allah, Onu buna karlk itap etmiti. Zira Ona yle demiti: Ben sana, senin onunla evleneceini haber vermitim. Sen ise, Allahn aa vuraca eyi nefsinde gizliyordun. te Allahu Telnn u sznn manas budur: "Sen ise Allah'n aa vuraca eyi nefsinde gizliyordun."2 Gizlemi olduu ey, o, evlatlk edinmi olduu kimsenin kars olmasna ramen onun kendi hanm olaca bilgisidir. te Allah'n daha sonra aa vurduu ey de budur. O da, evlatlk edinmi olduu kimseden boanm bir kadnla evliliidir. Rasl'n, Allahn daha sonra aa vurduu bu evlilii gizlemesinin nedeni, evlatlklarn evlerde kalmalar, kendi neseplerine balanmalar Araplarn adetlerindendi. ocuun btn haklarn oulluk yani evlatlk edinmi ahsa da veriyorlar, hatta miras ve nesebin hrmetinde bile onun zerine oul hkmlerini icra ediyorlard. Allah, evlatlk edinmi olduu azatl klesinin hanm olan Zeynebin daha sonra kendi hanm olacan Rasle bildirdiinde O, bu bilgiyi gizliyor, Zeydin youn srarna, onun hakkndaki ikayetine, geimsizliklerine ve onunla evlendiinden beri aralarndaki evlilik hayatnn uyumsuzluuna ramen Zeyde, hanmn elinde tutmasn ve onu boamamasn iddetle emrediyordu. Fakat Zeyd, onu boamakta srar etmi, bunun zerine Rasl de onu boamaya dair izni kendisine vermiti. O da onu boamt. Ne Zeyd, Rasln onunla evleneceini ne de
1 2
Ahzab: 37 Ahzab: 37
Zeyneb Rasln kendisiyle evleneceini biliyordu. Bunun delili, Ahmed, Muslim ve En-Nes'nin Suleymn bn-ul Mure yoluyla Sbitten, Enes'ten yle dediine dair rivayet ettikleri u hadistir:

Zeynebin iddeti bittiinde Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem Zeyde: Onu bana iste buyurdu. Hemen ayrldm ve Ya Zeyneb seni mjdeliyorum, Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem seni istiyor dedim. O da: Rabbimle mavere etmedike bir ey yapacak deilim. Dedi. Sonra mescidine doru kalkt. Kur'an nazil oldu. Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem de geldi. Hatta onun yanna, Allahu Tel Zeyd, o kadndan iliiini kesince biz, onu, sana nikahladk ki, bundan byle evlatlklar kadnlar ile ilikilerini kestikleri zaman, o kadnlarla evlenme hususunda, mminlere bir glk olmasn." szn indirdiinde, izinsiz girdi. ayet o veya Zeyd bilmi olsalard, Zeyd ona seni mjdeliyorum, O da Rabbimle mavere edeyim yani bu evlilik hususunda istihreye yataym demezlerdi. Onun evliliinin illeti udur; mminler zerine evlatlk edindikleri kimselerin hanmlaryla evlenmelerinde bir saknca yoktur.
Rasln hanmlaryla evlilik kssas ite budur. Onlardan her birinin evlilik hadisesinden onun salt evlilik
gayesinden baka bir gaye iin olduu aa kyor. Bununla da Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin drtten fazla evliliinin ve bu saynn mmetine deil de onun hususiyetlerinden olduunun manas ortaya km oluyor. Bu mana, elli yan am olan, davetle, devletle megul olan, bir halk onunla kalkndrp onu hayattan gayesi Allahn risaletini leme tamak olan bir mmet haline getirmek iin Rabbinin risaletini Aleme tebli etmek, nceki yapsn yktktan sonra yeni bir yap ile bir toplum ina etmek, slm davetini insanlara tamak iin nndeki dnyaya atlan bir devlet ikame etmek zere Rabbinin risaletini ile megul olan bir kiideki nevi igdsnn taknl deildir. Bir mmeti kalkndrmann, bir devlet ikme etmenin, bir toplum ina etmenin, leme risaleti tamann zihnini megul ettii her kimseyi, kadnlarn megul etmesi, onlara ynelip her sene biriyle evlenmesi mmkn deildir. O ancak davetinin kederini, hznn tar. Herhangi bir insann istifade ettii gibi o da evlilik hayatndan normal istifade eder.
EVLLK HAYATI
Hanm, kocann hayat orta deildir. Bilakis arkadadr. Aralarndaki muaeret, ortaklar muaereti deildir. Hayat boyunca bu muaerete mecbur deillerdir. Sadece aralarndaki muaeret, bir arkadalk muaeretidir. Biri dierine her yn ile tam bir arkadalk eder. Birinin dierinde mutmain bulduu bir arkadalk. Zira Allah, bu evlilii elerden her biri iin bir itminan mahalli klmtr. Allahu Tel yle buyurmutur: " O ki, sizi bir tek nefisten yaratt ve ondan da bir e yaratt ki, onunla skunet bulsun." 1 Yine Allahu Tel yle buyuruyor: "Kendileri ile huzura kavuacanz kendi nefislerinizden eler yaratp aranzda sevgi ve merhamet var etmesi de O'nun ayetlerindendir." 2 Skunet, mutmainliktir. Yani koca eiyle, ei de kocasyla mutmain olsun, onlardan biri dierine meyletsin, ondan nefret etmesin. Evlilikte aslolan, itminan, evlilik hayatnda da aslolan mutmainliktir. Ta ki eler arasndaki bu arkadalk, bir ferahlk ve mutmainlik arkadal olsun. eriat, ein koca zerindeki haklarn ve kocann da
1 2
Araf-189 Rum-21
ei zerindeki haklarn beyan etmitir. Bu babta yet ve hadisler sarih olarak gelmilerdir. Allahu Tel yle buyuruyor: "Onlarn da erkein 1 haklar gibi haklar vardr." Yani, erkeklerin kadnlar zerindeki gibi kadnlarn da erkekler zerinde evlilik haklar vardr. Bunun iin bn-u Abbs yle der: "Ben, hanmm iin sslenirim, onun benim iin ssledii gibi. Benim onun zerindeki her hakkmn tertemiz olmasn, onun da benim zerimde olan hakkn vacip grmesini isterim. nk, Allahu Tel yle buyuruyor: "Erkeklerin kadnlarn zerindeki hakk gibi, kadnlarn da onlarn zerinde hakk vardr."2 Yani, gnahsz bir ziynet." Yine ondan yle rivayet edilmitir: "zerlerine vacip kldklar konularda kocalarn kadnlar zerindeki itaat hakk gibi, kadnlarn da gzel arkadalk ve muaeret haklar vardr." Allahu Tel, eler arasnda gzel muaereti tavsiye etmitir. Allahu Tel yle buyurmutur: 3 "Onlarla gzel geinin." Ve yle buyuruyor: )El-Uret, " Ya iyilikle tutmak."4 ( karmak ve kaynamaktr. ( ) erahu, Muerat ve Teera-l Kavmu, birbirine nsiyet peyda edip hoa geinmek demektir. Allah
1 2 3 4
Bakara-228 Bakara-228 Nisa-19 Bakara-229
Subhanehu Tel, aralarndaki geimin ve birbirleriyle arkadalklarn mkemmel olabilmesi iin kendileri ile nikahlandklarnda kadnlarla iyi arkadal emretmitir. nk bu, nefis iin daha skunet, yaam iin daha huzurludur. Mehir ve nafaka haklarnn eda vucubiyetine ziyade olarak, erkeklerin kadnlarla muaereti, gnahsz yere kadnlarn yzlerine kar surat ekitmemek, kaba, kat, bakalarna meyli mahzar etmek eklinde deil de konumada mlayim olmaldr. Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellem, erkeklere kadnlar hakknda tavsiyede bulunmutur. Muslim, Sahh'inde Cbir'den Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin veda haccndaki hutbesinde yle buyurduunu rivayet etmitir:
" Kadnlar hakknda Allah'tan
korkun. Siz, onlar Allah'n emanetiyle aldnz, Allah kelimesiyle onlarn rzlarn helal edindiniz. Sizin onlar zerindeki haklarnz, holanmadnz bir kimseye mefruatlarnz inetmemeleridir. ayet bunu yaparlarsa iddetli olmayan bir dvme ile onlar dvn. Onlarn, marufa gre rzklandrma ve giydirilme haklar vardr."1 Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellemden yle buyurduu rivayet edilmitir:
Mslim, K. Hac, 2137; bni Mace, K. Mnask, 3065; Daremi, K. Mnask, 1778
ehline kar en hayrl olannzdr. Ben ehlime kar sizin en hayrlnzm."1 Yine Aleyhissalatu Vesselamdan yle rivayet edilmitir:
"Sizin en hayrlnz,
O, muaereti gzel
olandr. Ehliyle akalar, onlar taltif eder, hanmlaryla glrd. Hatta O, mminlerin annesi ie radiyallahu anha ile yarrd. Ona bunu sevdirirdi. ie dedi ki: "Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem benimle yart. Ben de onu getim. Bu, imanlamamdan nceydi. Sonra imanlamamn ardndan onunla yartm. O da, beni geti. Bunun zerine Bu, ona karlktr" buyurdu" 2 Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem, yats namazn kldnda evine girer, uykudan nce ehliyle sohbet eder, onlar bununla elendirirdi. bn-u Mce Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduunu rivayet etmitir:
"Sizin en hayrlnz, hanmlarna kar en hayrl olannzdr." 3 Bunlarn hepsi, kocalar zerine eleriyle muaereti gzel yapmak gerekliliine dellet eder. Evlilik hayatnda
1
Ayn hadis Aie (r.anha)da da rivayet edilmitir. Tirmizi, K. Mnkk, 3830; bni Mace, K. Nikh, 1967
2
Ebu Davud, K. Cihd, 2214
Tirmizi, K. Rid, 1082; bni Mace, K. Nikh, 1698; snad Buhari ve Mslimin artlarna uygundur.
bazen safiyetini bulandran eyler meydana gelebileceinden dolay Allah, hanm zerinde evin liderliini kocaya ait klmtr. Bu balamda da onu hanm zerinde bir ynetici tayin etmitir. Allahu Tel yle buyuruyor: " Erkekler kadnlar zerine 1 hakimdirler." Ve yle buyuruyor: "Kadnlarn da onlarn zerinde maruf haklar vardr. Erkeklerin kadnlar zerine bir derece vardr."2 Kadna, kocasna itaati tavsiye etmitir. Sallallahu Aleyhi Ve Sellem yle buyurmaktadr:
" Kadn, kocasnn yatan terk ederek gecelerse dnnceye kadar melekler ona lanet eder."3 Aleyhissalatu Vesselam bir kadna yle der:
sahibi misin?" Kadn: Evet der. phesiz ki o, senin hem cennetin hem de cehennemindir." buyurur4. Buhr, Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle dediini rivayet eder:
" Sen bir koca
" Kocas yannda iken

1 2 3 4
Nisa-34 Bakara-228 Buhari Nikah,85; Mslim Nikah 1436; Ebu Davud Nikah 2141 Ahmed b. Hanbel, Ms. Kabil, 26086
izni olmakszn kadnn oru tutmas helal deildir. Kocasnn izni olmakszn evine izin vermez. Kadn, onun izni olmakszn bir nafaka infak ederse yars kocasna geri dner."1 bn-u Batta Ahkm-un Nisda Enesten yle rivayet eder:
, . : , . . : :" Bir adam yolculua kt ve
karsn dar kmaktan men etti. Kadnn babas hastaland, babasn ziyaret etme konusunda Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemden izin istedi. Bunun zerine Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem:"Allah'tan kork ve kocana muhalefet etme" buyurdu. Sonra kadnn babas vefat etti, babasnn cenazesinde hazr bulunmak konusunda Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemden izin istedi. O da ona "Allah'tan kork ve kocana muhalefet etme" buyurdu. Bunun zerine Allah, Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Selleme yle vahyetti: phesiz ben o kadna kocasna itaat sebebiyle mafiret eyledim."2 eriat, ister hanm, ebeveynine hasta ziyaretinde bulunmak veya onlar ziyaret etmek istesin isterse zorunlu hususlara veya gezintiye kmak istesin, hanmn evinden dar kmaktan men etme hakkn kocaya ait klmtr. Kocasnn izni olmakszn evden dar kmas caiz
1 2
Buhari, K. Nikh, 4796 bni Batta
deildir. Fakat ebeveynine hasta ziyaretinde bulunmaktan ve onlar ziyaret etmekten men edilmesi kocaya yakmaz. nk bunda onlarla alakann kesilmesi ve hanmn kendisine muhalefet etmeye hamletmek vardr. Oysa Allahu Tel, marufla muaereti emretmitir. Ebeveynine hasta ziyaretinde bulunmaktan ve onlar ziyaret etmekten men edilmesi, marufla muaeretten deildir. Kocann, hanmn mescitlere kmaktan men etme hakk yoktur. nk Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'den yle dedii rivayet edilmitir:
" Allah'n kullarn Allah'n mescitlerinden alkoymayn."1 ayet kadn, kocasna kar inat ederse, Allah, onu tedip etme hakkn kocaya vermitir. Allahu Tel yle buyuruyor:
" Nuzlarndan korktuunuz hanmlara nasihat edin, yataklarda onlar ayrn, onlar dvn. ayet size itaat ederlerse, onlar zerinde bir yol aramayn."2 Buradaki dvme, hafif bir dvme, yani iddetli olmayan bir dvme olmas vaciptir. Nitekim Rasl, Veda haccndaki hutbesinde bunu tefsir etmitir. yle ki yle buyurmutur:
Buhari, K. Cumuah, 849; Mslim, K. Salh, 668; Daremi, K. Salh, 478, 4797; Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn min es-Sahbeh, 4426, Ms. Mkessirn, 9270, 9760, Ms. Ensr, 23270; Malik, K. Nide lis-Salh; Daremi, K. Salh, 1248
2
Nisa: 34
iddetli olmayan bir dvme onlar."1 Sadece gnah iledii zaman hanm cezalandrma salahiyetini kocaya verilmitir. nk o, idare ve evin ilerini gtme zerinde hakimdir. Kadnn, eriatn yapmasn kendisine emrettii eylere muhalefeti dnda kocann ona bir eyle sknt vermesi mutlak caiz deildir. Allahu Tel yle buyuruyor: " ayet size itaat ederlerse, onlar zerinde bir yol aramayn."2 Bilakis, onunla arkada, ondan bir ey istediinde latif olmak gerekir. Hatta hanmn murat eylese bile artlarn ve mnasip hallerin seiminde ihsanda bulunmas gerekir. Aleyhissalatu Vesselam yle buyurdu: kadnlara yol aramaynz ki dank kadn sslenip gzellesin, kocasndan ayr dm kadn san tarasn." Kocann kadn zerindeki hakimiyetinin, evdeki liderliinin manas, evdeki zorbac, hibir emri reddedilmeyen evin yneticisi demek deildir. Bilakis kocann evdeki liderliinin manas, ev ilerini gtmek, onu idare etmek demektir. Yoksa evde sulta ve ynetim yoktur. Bu nedenle kadn, kocasnn szne cevap verebilir, sznde onunla tartabilir, sylediklerinde kendisiyle istiarede bulunabilir. nk onlar arkadatrlar. mir ve memur veya hkim ve mahkm
1 2
ayet bunu yaparlarsa,
" Gece
Mslim, K. Hac, 2137; bni Mace, K. Mnsk, 3065; Daremi, K. Mnsk, 1778 Nisa: 34
deillerdir. Aksine o ikisi arkadatrlar. Liderlik, evlerini idare ve bu evin ilerini gtme asndan birine verilmitir. Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem, evinde ayn ekilde hanmlar iin bir arkadat. Devlet Bakan ve bir Neb olmasna ramen hanmlar zerinde bir zorbac emir deildi. mer bn-ul Hattb bir sznde yle der:
"Vallahi
biz cahiliyede kadnlar bir eyden saymazdk. Nihayet Allah onlar hakknda indireceini indirdi, taksim edeceini onlara taksim etti. Ben bir hususta istiare ederken o vakit hanmm bana keke yle yle yapsaydn dedi. Ben de ona; sana ne oluyor? Niin buras? Benim istediim bir hususta senin zorunluluun ne?dedim. Bunun zerine o bana: Hayret sana Ey bnul Hattb, sen istiarede bulunmak istemiyorsun, halbuki senin kzn Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem ile istiarede bulunuyor. Hatta gnne kzgn balyor. Sonra mer kalkt, ridsn yerinden ald. Nihayet Hafsa'nn yanna girdi ve ona dedim ki: Ey kzcazm! sen
Raslullah ile istiarede bulunuyorsun nihayet O, gnne kzgn balyor? Ardndan Hafsa: Vallahi biz, Onunla istiarede bulunuyoruz dedi. Bende dedim ki: Bil ki, ben seni Allah'n cezasndan ve Raslnn gazabndan sakndryorum Ey kzcazm! Gzelliine arp kaldn ve Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Selleminde kendisini sevdii bu ey seni aldatmasn. Sonra ktm, nihayet kendisine akrabalmdan dolay Ummu Selemenin yanma girdim. Onunla konutum. O, bana dedi ki: Hayret sana bn-ul Hattb! Her eye mdahil oldun. imdi de Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem ile hanmlar arasna girmek istiyorsun. mer dedi ki: Vallahi beni yle bir tuttu ki, gzel grdm baz eylerden beni krd. Sonra onun yanndan kp gittim. (Muttefikun Aleyh) Muslim Sahhinde unu rivayet eder:
"Ebu Bekir, Raslullah Sallallahu

Aleyhi Ve Sellem'den izin istedi ve kendisine izin verildikten sonra girdi. Sonra mer izin istedi, izinden sonra girdi. Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'i, hanmlar etrafnda olduklar halde oturmu, kzgn ve sessiz buldu. mer: ben bir ey syleyeyim ki Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemi gldreyim dedi. Sonra: Ya Raslullah! Biliyor musun Bint-u Hrice, benden nafaka istedi, bende ona doru kalktm, boynunu sktm dedi.
Bunun zerine Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem gld ve buyurdu ki: te onlar etrafmda benden nafaka istiyorlar."1 Bundan aa kyor ki, erkein kadn zerindeki hakimiyetinin manas, emrin erkee ait olmasdr. Fakat arkadalk emri, tasallut ve hegemonya emri deil. Kadn, erkekle istiarede bulunur, onunla tartr. Bu, muaeret ynndendir. Ev ilerinin yaplmas ynnden ise; hamur yourmak, ekmek yapmak, yemek piirmek, evi sprmek, temizlemek gibi kocasna hizmet kadna vaciptir. Yine imek iin su istedii zaman kendisine su vermesi, yemek iin kendisine yemek koymas, evde kocasna lazm olan her eyde ona hizmet etmesi kadna vaciptir. Ayn ekilde evdeki yaam ilerinin gerektirdiklerinden olup eve hizmet etmek iin elzem olan her ey, snrlandrmakszn byledir. Ev haricinden ihtiyac olan eyleri kadna getirmesi de kocaya vaciptir. Su, pislii izale etmek, trnaklar kesmek, emsallerinin sslendiklerinden olup kocasna sslenmek iin kadna lazm olan her eyi, v.b getirmek gibi. Hulsa, ev dhilinde yaplmas gerekli olan her ii, bu iin tr ne olursa olsun, yapmas kadna vaciptir. Ev hricinde yaplmas gerekli olan her ii, yapmas da erkee vaciptir. Zira Ali ile Fatma radiyallahu anhuma kssas hakknda Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellemden yle rivayet edilmitir:
Mslim, K. Talk, 2703; Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn, 13991
"Kz Fatma'ya ev hizmetini hkmetti. Aliye de ev

haricindeki bir ii hkmetti." (bn-u Ebi eybe, bn-u Kudme) Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem hanmlarna kendisine hizmeti emrediyordu. Bu minvalde yle buyurdu: ie! Bize su getir, bizi doyur, hadi ba getir, onu tala bile." (bn-u Kudme) yle rivayet edildi:
" Ey
Fatma, Raslullah Sallallahu Aleyhi
Ve Selleme geldi. Ona deirmenden karlatklarn ikayet etti ve Ondan kendisine bu hususta yetecek bir hizmetkr istedi.(Muttefikun Aleyh) Btn bunlar, evde erkee hizmet etmek ve eve hizmet etmek, hanmn yapmas gereken vecibelerden bir vecibe olduuna dellet eder. Fakat onu yapmas, ancak gc nispetinde olur. ler, ok olursa yle ki o meakkate duar kalyorsa, koca, ileri yerine getirmekte kadna yetecek bir hizmetkr kadn iin getirmesi gerekir. Bunu ondan talep edebilir. ayet iler, ok deilse, kadn onlar yapmaya muktedirse, onun iin bir hizmetkr erkee vacip deildir. Bilakis bizzat kadnn hizmet yapmas kadna vaciptir. Bunun delili, Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in kz Fatma'ya ev hizmetini hkmetmi olmasdr. Bylece hanmna marufla muaeret etmesi kocaya vaciptir. Marufla hanm lehine vacip olann misli hanm zerine de vaciptir. Ki evlilik hayat huzurlu bir hayat olsun, onda Allahu Telnn u sz tahakkuk etsin:
"Kendileri ile skunet bulacanz kendi nefislerinizden eler yaratp aranzda sevgi ve merhamet var etmesi de O'nun ayetlerindendir." 1
Rum-21
AZL
Azil, inzal yaklat zaman fercin hricine inzal etmek iin erkein karmasdr. Azil, eran caizdir. Erkee, hanmyla cim ettiinde inzal yaklat zaman menisini fercin hricine aktmas caizdir. Buhr, At'dan, Cbir'den yle dediini rivayet etmitir: " Biz, Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem dneminde Kur'an indii halde azil yapyorduk." Yine At'dan, Cbir radiyallahu Anhunun yle dediini iittii rivayet edilmitir: " Kur'an inerken biz azil yapyorduk." Muslim'in rivayeti ise yledir: " Biz, Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem zamannda azil yapyorduk. Bu, Ona ulam ama O, bizi nehy etmemitir." Bu, Raslullah'dan azle dair bir onaydr. Bu da onun caizliine dellet eder. nk ayet azil haram olmu olsayd onun hakknda skut etmezdi. Halbuki bu azil hkm, sahb tarafndan Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem zamanna izfe edilmitir. Sahb, hkm Neb Aleyhisselama nispet ederse, o, merfu (Nebye nispet edilen hadise denir) hkmnde olur. Zira zahir olan Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin onlarn kendisine hkmlerden sorma imkanlarnn yeterli olmasndan dolay buna vakf olmas ve onu ikrar etmesidir. Azlin cevaz hakknda birok sahih
hadis varit olmutur. Ahmed, Muslim ve Eb Dvud Cbir'den yle rivayet etmilerdir:
" Bir Adam, Neb Sallallahu Aleyhi Ve Selleme

geldi. Ardndan Benim bir cariyem var, hizmetimizdir, sucumuzdur. Ben, onun etrafnda dolar dururum. Ben, onun hamile kalmasn ho grmyorum dedi. O da: Dilersen ona azil yap. phesiz O, kendisi iin takdir edileni getirecektir."1 Muslim Eb Sad'den yle rivayet etmitir:
" Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemle birlikte
Beni Mustalk gazvesine kmtk. Arap sebiyylerinden bir sebiyy ganimet aldk. Kadnlar arzuladk, bekarlk bizi iddetle sarsmt. Azil yapmak istedik. Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'e sorduk. Yapmamanzda bir saknca yoktur. Kyamet gnne kadar olacak olan her bir canl mutlaka olacaktr."2 Ebu Dvud, Cbir'den yle dediini rivayet eder:

"Ensardan bir adam Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Selleme gelip yle dedi: Benim bir cariyem vardr. Ben,
1 2
Ahmed, Ebu Davud ve Mslim, K. Nikh, 2606 Buhari, K. Atk, 2356
onun etrafnda dner dururum. Ben onun hamile kalmasn ho grmyorum.. O da: Dilersen ona azil yap. Allah, onun iin takdir edileni ona getirecektir." 1 Azil, ister bununla rememeyi veya ocuklar azaltmay veya hamilelik ve doumdan dolay zayf dt iin hanmna efkati veya kendisinden faydalanacak ekilde gen kalmas iin ypranmamasn veya herhangi baka bir maksad kastetsin, azledenin kast ne olursa olsun, mutlak caizdir. Kast ne olursa olsun kocann azil yapmas caizdir. nk bu konuda varit olan deliller mutlaktr. Durumlardan bir durum ile kayt altna alnm deillerdir. Ve geneldir, onlara ilikin herhangi bir tahsis varit olmamtr. Dolaysyla mutlaklklar ve genellikleri zerinde kalrlar. yle denmez: phesiz azil, meydana gelmeden nce ocuu katletmektir. Halbuki bunu reddeden sarih hadisler varit olmutur. Eb Dvud, Eb Sad'den yle rivayet eder:
" Bir adam dedi ki: Ya

Raslullah! Benim bir cariyem var, ben ona azil yapyorum. Hamile kalmasn kerih gryorum. Ben, erkeklerin istediini istiyorum. Halbuki Yahudiler, azil kkleri diri diri gmmektir diye konuuyorlar. O da: Yahudiler yalan sylemi. ayet Allah onu yaratmak isterse senin onu alkoymaya gcn yetmez."buyurdu 2
1 2
Ebu Davud, K. Nikh, 1858 Ebu Davud, K. Nikh, 1856
ocuk yapmama kastyla azlin cevazna dair nass varit olmutur. Ahmed ve Muslim Usme bn-u Zeyd'den yle rivayet ederler:
" Bir
adam, Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'e gelip yle der: Ben, hanmma azil yapyorum. Raslullah ona: Bunu niin yapyorsun? dedi. Adam da: ocuuna veya ocuklarna efkat ediyorum dedi. Bunun zerine Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem: ayet bu, zararl olsayd Fars ve Ruma zararl olurdu."1 Burada ona Rasl: "Niin yapyorsun?" demitir. Ona yapma dememitir. Bu hadisten Rasln onu ikrar ettii anlalr. Ama ona ocuklardan sonra ocuklarn gelmesinin zararl olmadn haber vermitir. Bunun byle olduunun delili, Muslim'de Usme bn-u Zeyd hadisinde vaki olan u husustur:
Bir adam Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'e

geldi ve yle dedi: "Ben ocuuna efkat ederek hanmmdan azil yapyorum. Bunun zerine Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem: Eer byleyse hayr. Bu Farsllara ve Rumlara zarar vermedi."2 Yine Muslim'de
1 2
Ahmed; Mslim, K. Nikh, 2614 Mslim
Abdurrahman bn-u Bir yolundan Ebu Sad'den yle rivayet edilmitir: "Hamileliin emzikli ocua zarar vermesinden korkarak."1 Rasl, emzikli ocuun zarar grmemesi amacyla hamile kalmamak iin azil yapmay ikrar etmise, bu, ocuklarn okluundan veya onlarn asldan olmalarndan veya benzeri hususlardan kamak amacyla hamile kalmamak iin azil yapmay da onaylar. nk Allah, ister azil yaplsn isterse yaplmasn, ocuun (dnyaya) geleceini murat etmise o mutlaka gelecektir. Bu nedenle bn-u Hibbn Enes'ten yle rivayet etmitir:
" Bir adam azil

hakknda sordu. Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem dedi ki: Kendisinden ocuun olduu meniyi bir ta zerine aktsan elbette ondan bir ocuk kar." 2 yle de denmez: Neslin azaltlmas, Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in neslin okluuna dair tevik ettii eye muhaliftir. Zira O, yle buyurmaktadr:
Kudme)
Evet byle denmez. nk azlin mubahl, neslin oaltlmasna dair tevike muhalif deildir. Neslin oaltlmasna tevik yledir, azlin mubahl da
" Evleniniz, reyiniz, oalnz."
(bn-u
1 2
Mslim bni Hibban
byledir. Ahmed'in, Cuzme Bint-u Vehb Esediyyeden yle dediine ilikin rivayete gelince:
El-
nsanlar ierisinde Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve
Sellemle hazr bulundum. O, yle diyordu: "Hamileyken ocuk emzirmekten nehyetmeye niyetlendim. Farisiler ve Rumlara baktm. Onlar hamileyken ocuklarn emziriyorlar. Bu, onlarn ocuklarna bir eye zarar vermiyor. Sonra Ona azil hakknda sordular. Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem: Bu, gizlice diri diri gmmektir". te diri diri gmlme sorulduu zaman budur buyurdu"1 Bu hadis, azlin cevaz hakkndaki sarih sahih hadislerle elimektedir. Bir hadis, rivayete kendisinden daha ok olan baka hadislerle elitii zaman rivayete daha ok olan hadisler tercih edilip, o hadis reddedilir. Buna binaen bu hadis, kendisinden daha kuvvetli olanla ve rivayetteki yollar daha ok olanla elitii iin reddedilir. Muhakkak ki bu hadis ile, azlin cevazna dair hadisler arasn cem etmek yledir; bu hadis, azlin kerahetine hamledilir, denilmez. nk bu mmkndr. ayet burada Rasln baka bir hadiste, bu hadisin getirdii manann aynsn nefyi hususunda bir atma olmam olsayd. Ahmed ve Eb Dvud'un Ebu Sad'den rivayet ettikleri hadis yledir:
1
Mslim, K. Nikh, 2613; Ahmed b. Hanbel, Ms. Kabil, 26176
azil kkleri diri diri gmmektir diye konuuyorlar. O da: Yahudiler yalan sylemitir". Cuzme hadisi ise yledir:
" Yahudiler,
" Bu, gizlice diri diri gmmektir. te Diri diri gmlme sorulduu zaman budur". Bu iki hadis arasn cem etmek mmkn deildir. Ya onlardan biri mensuhtur, yada onlardan biri dierinden daha kuvvetlidir, dolaysyla daha zayf olan reddedilir. ki hadisin tarihi de maruf deildir. Eb Sad hadisi, birok hadislerle ve bir ok yoldan desteklenmektedir. Cuzme hadisi ise mnferit olarak gelmitir, bir eyle desteklenmemitir, dolaysyla reddedilir ve kendisinden daha kuvvetli olan tercih edilir. Buna gre azil yapann azilden kast ne olursa olsun delillerin umumiliinden dolay azil, herhangi bir kerahet olmakszn mutlak caizdir. Erkek, azil yapmak iin hanmnn iznini muhta deildir. nk azil, hanmyla deil kendisiyle alakaldr. "Cima, kadnn hakkdr. Bu yzden meni de kadnn hakk olur. Onun iin meniyi, hanmnn izni olmakszn ferci dna aktamaz" denilmez. nk bu, er deil, akl bir illetlendirmedir, bunun hibir kymeti yoktur. stelik bu, kadnn hakk cimdr, meninin gelmesi deil hususuyla da elimektedir. Bunun delili, iktidarsz kii kadnla birletii zaman aktmasa da bu birleme ile kadnn hakk sona ermi saylr. O zaman kadnn akdi bozma (fesh) hakk olmaz. bn-u Mce'nin mer bn-ul Hattb'dan yle dediine ilikin rivayete gelince:
"Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem, izni olmakszn hr kadna azil yaplmasndan nehyetti", bu, zayf bir hadistir. snadnda bn-u Leha vardr. Onun hakknda mekl (sylemler) vardr. Bylece hadisler, azlin cevazl konusunda mutlak olarak kalrlar. Bu azil hkm, gebelii nlemek iin ila, prezervatif ve spiralin kullanlmasna intibak eder. nk bunlarn hepsi ayn babtandr. Zira azlin caizlik delilleri bunlara tamamen intibak eder. Bunlar, meselelerden bir meseledir. Zira hkm, ister bir azille isterse bakasyla olsun hamilelii nlemeyen bir ameli erkein yapma caizliidir. Erkek iin caiz olan, kadn iin de caizdir. nk hkm, vesilelerden herhangi bir vesile ile hamilelii nlemenin caizliidir. Hamilelii nlemeye dair bu caizlik, geici hamilelii nlemeye zeldir. Daimi hamilelii nlemek ve ksrlk icat etmek meselesine gelince; bu, haramdr. Nihai olarak hamilelii nleyen ve nesli bitiren aralarn kullanlmas, niha olarak gebelii nleyen ve nesli bitiren ameliyatlarn yaptrlmas haramdr. Bunlar yapmak caiz deildir. nk bunlar, hadmln bir trdr, onun altna dhildir ve onun hkmn alrlar. nk bu kullanmlar, hadmln nesli tkettii gibi, nesli tketirler. Hadmlatrmaktan sarih nehy varit olmutur. Sa'd bn-u Eb Vakks'tan yle dedii rivayet edilmitir:
" Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem, Osmn
bn-u Mazn'a ruhbanl reddetmitir. ayet ona izin vermi olsayd kesinlikle hadmlardk. (Muttefikun Aleyh) Osmn bn-u Mazn Neb Sallallahu Aleyhi Ve Selleme gelerek yle dedi:
: "Ya Raslullah! Ben bir adamm. Bekarlk bana

zor geliyor. Bana hadmlamak iin izin ver. O da: Hayr, ama oru lazm gelir." (Menv,bn-u Abdilberr) Baka bir lafzda ise yle dedi:
" Ya Raslullah! Hadmlamak hususunda bana izin
verir misin? phesiz ki Allah ruhbanla karlk yce hanflii bize deitirmitir." (Et-Tabarn) Enes'ten yle dedii rivayet edilmitir:
"Raslullah
Sallallahu Aleyhi Ve Sellem evlenmeyi emrediyor, iddetli bir nehy ile ruhbanlktan nehy ediyordu. yle buyuruyordu: Dourgan kadn ile evleniniz. Zira kyamet gn nebilere kar sizin okluunuzla vneceim " (Ahmed) Nitekim daimi nesli kesmek, rinin nesil ve remeyi evlilikte asl klmasyla da eliir. Bu nedenle Allahu Tel insanlara minneti arz makamnda yle buyurmaktadr:
iin oullar, torunlar var etti."1 ri, ocuklarn oaltlmasn mendup klm, ona tevik etmi ve filini methetmitir. Enes'ten Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduu rivayet edilmitir: " Dourgan kadn ile evleniniz. Zira kyamet gn nebilere kar sizin okluunuzla vneceim."2 Abdullah bn-u mer'den, Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduu rivayet edilmitir: " ocuklar olan annelerle evlenin. Zira ben kyamet gn onlarla vnrm." 3 Makil bn-u Yesr'dan yle dedii rivayet edilmitir:
"Elerinizden de sizin
" Bir adam Neb Sallallahu Aleyhi Ve

Selleme gelerek yle dedi: Ben, soy sop ve gzellik sahibi bir kadna isabet ettim, ancak o, douramyor. Onunla evleneyim mi? Dedi ki: Hayr. Sonra ikinci kez Ona geldi, onu yine nehyetti. Daha sonra nc kez geldi. Bunun zerine Dourgan kadnla evleniniz. nk ben sizin okluunuzla vnrm"buyurdu4 sabet ettim manas, buldum veya istedim demektir.
1 2 3 4
Nahl-72 Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn, 12152, 13080 Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn min esSahbeh, 6310 Ebu Davud, Nikah 2050; Nesei, Nikah11
Azil ve hamilelii nleyen baka vesilelerle geici hamilelii nlemenin caizlii, ceninin1 drlmesinin caizlii manasna gelmez. ster drmek ila imekle olsun ister sert hareketlerle olsun ister tbbi operasyonla olsun ister drmek anneden ister babadan isterse hekimden hsl olsun, kendisine ruh flendii zaman cenini drmek haramdr. nk bu, kan masum insan bir cana kar bir tecavzdr. Bu, diyet gerektiren bir cinyettir. Miktar ise, urradr, bir kle veya cariyedir. Kymeti ise kamil insan diyetinin onda biridir. Allahu Tel yle buyurmaktadr: " Hak mstesna Allah'n haram kld bir can katletmeyin"2 Buhr ve Muslim Eb Hurayra'dan yle dediini tahri ettiler:
" Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem Ben
Lehyndan l dm bir kadnn cenini hakknda bir kle veya cariye urrasna hkmetti." En az bir urrann (bir kle veya cariye) bulunduu bir cenin drm olmak, demi yaratltan parmak veya el veya ayak veya ba veya gz veya trnak gibi bir eyin onda yaratlndan aa kar. Cenin drmek, kendisine ruh flenmeden nce olmu ve drmek hamileliin balangcndan krk gn gemesinden sonra hsl olmusa, artk yaratl balamtr. Muslim bn-u Mesuddan Raslullah
1 2
Kendisine ruh flenmi anne karnnda 40 gn doldurmu olan ocuk sra-33
Sallallahu Aleyhi Ve Sellemi yle derken iittim diye rivayet etmitir:
...
Nutfeden krk iki gn getii zaman Allah ona bir melek gnderir. Oda ona suret verir, kulan, gzn, cildini, etini ve kemiini yaratr. Sonra: Ya rabbi erkek mi yoksa dii mi? der. Sonra hkmeder. Bir baka rivayette ise Krk gndr. Ceninin yaratl baladnda onu drmek, haramlk bakmndan kendisine ruh flendikten sonra cenini drmek hkmn alr. Ondaki diyet bir urrradr: bir kle veya cariye. nk ceninin yaratl balayp, onda baz uzuvlar belirdiinde o zaman onun dzgn bir insan olma yolunda ilerleyen canl bir cenin olduundan emin olunur. Bylelikle ona tecavz, kan masum insan bir hayata tecavz olur. Onu diri diri topraa gmmek olur. Oysa Allah bunu haram klmtr. Allahu Tel yle buyurmaktadr: "Diri diri topraa gmlen kza, hangi gnah sebebiyle ldrld sorulduunda" 1
Bylece gebelik balangcndan krk gn getikten sonra cenini drmek, anne, baba ve doktor haramdr. Her kim bunu yaparsa, cinayet ve gnah ilemi olur. Ona drlm ceninin diyeti lazm gelir. O da Buhr ve
Tekfir: 8-9
Muslimin tahri ettii hadisteki gibi bir urradr: kle veya cariye. ster yaratl aamasnda olsun isterse ona ruh flendikten sonra olsun cenini drmek mubah deildir. Ancak dil tabiplerin, ceninin anne karnnda kalmas, anne ve onunla birlikte ceninin lmne neden olacaktr kararn verdiklerinde mstesnadr. Bu durumda annenin hayatn muhafaza etmek iin cenini drmek caizdir.
TALAK
Allah, evlilii meru kld gibi keza talak da meru klmtr. Meruiyetindeki asl, kitap, snnet ve icma-u sahabedir. Kitaba gelince; Allah'u Tel syle buyurmutur: " Talak ikidir. Ya marufla tutmak yada ihsanla brakmak."1 Yine yle buyurmutur: " Ey Nebi! Kadnlar boadnz zaman onlar iddetine gre boayn." 2 Snnete gelince; mer bn-ul Hattb'tan yle rivayet olunur:
" Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem Hafsa'y boad. Sonra onu, geri ald." (bn-u Hibbn, El-Hkim) Abdullah bn-u merden yle dedii rivayet edildi: " Benim
nikahm altnda bir kadn vard. Ben onu seviyordum. Babam ise ondan holanmyordu. Babam, onu boamam bana emretti. Ben de kabul etmedim. Bunu Neb Sallallahu Aleyhi Ve Selleme anlattm. O da: Ya Abdullah bn-u
1 2
Bakara: 229 Talak: 1
mer! Hanmn boa dedi.1 Talakn meruiyeti zerinde sahabe icma etmitir. Talak, nikh kaydn zmektir. Yani evlilik dmn zmektir. Talakn caizlii iin herhangi er bir illet yoktur. Talakn zlmesi konusunda varit olan nasslar, herhangi bir illet iermemektedir. Ne Kur'an nasslar ne de hadis nasslar. O, helaldir, nk, eriat onu helal klmtr. Baka herhangi bir sebebi yoktur. er boama, boamadr. Boamadan sonra boamadr. Eer bir kere boarsa, bir talak vaki olur. Yeni bir akitsiz iddet esnasnda ona dnmesi caizdir. Eer ikinci bir talak ile onu boarsa, iki talak vaki olur. Yeni bir akitsiz iddet esnasnda ona dnmesi caizdir. Bu iki durumda da iddet biter, ona dnmezse, kadn ondan "Beynneti Sura" ile bin olur. Onun ancak yeni bir akit ve bir mehirle kadna dnmesi helaldir. Eer onu kere boarsa, talak vaki olur ve kadn ondan "Beynneti Kubra" ile bin olur. Erkein, kadn baka bir ahsla evlendikten, o ahs onunla zifafa girdikten ve ondan iddeti bittikten sonra kadna dnmesi caizdir. Allahu Tel yle buyurmaktadr: "Talak ikidir. Ya marufla tutmak yada ihsanla
1
Nesei hari Ktb-i Sitte musannflar ve Ahmed b. Hanbel rivayet etmitir.
salvermektir. Onlara verdiinizden bir eyi almanz sizlere helal deildir. Meer, erkekle kadn Allah'n hududunu ikame edemeyeceklerinden korkmu olalar. Eer siz, onlarn Allah'n hududunu ikame edemeyeceklerinden korkarsanz, o halde fidye vermelerinde bir vebal yoktur. Bunlar Allah'n hudududur. Onlar amayn. Kim Allah'n hududunu aarsa, ite onlar zalimlerin ta kendileridir. ayet onu bir daha boarsa; artk ondan sonra kadn, bir baka kocaya nikahlanncaya kadar ona helal olmaz. ayet bu koca da onu boar ve onlar Allah'n hududunu ikame edeceklerini zannederlerse tekrar birbirlerine dnmelerinde her ikisi iin de bir gnah yoktur. Bunlar Allah'n hudududur. Bunlar, bilen bir kavim iin aklyor."1 Allahu Tel, Mslmanlara ayette nasl boayacaklarn bildirmitir. yle buyurmutur: " Talak, ikidir" Sonra kendilerine retmesinin ardndan gzel muaeret ve vecibelerini yerine getirerek kadnlar tutmalar ile zerlerine den gzel salvermekle kadnlar salvermeleri arasnda onlar serbest brakmtr. Sonra yle buyurmutur: " ayet eini bir daha boarsa; artk ondan sonra kadn, baka bir kocaya nikahlanncaya kadar ona helal olmaz."2 Yani nceki ikiden sonra nc kez onu boarsa, kadn bakas
1 2
Bakara: 229-230 Bakara: 230
ile evlenmedike bu boamadan sonra ona helal olmaz. Sonra yle buyurmaktadr: " ayet bu koca da onu boarsa tekrar birbirlerine dnmelerinde zerlerine bir saknca yoktur."1 Yani ikinci koca da onu boarsa, o zaman birinci kocann yeni bir akit ve mehir ile ona dnmesi caizdir. kinci Onu boarsa kelimesinin faili (znesi), zikredilenlerin en yakn olanna ait olur. O da Baka bir koca dr. Yani ikinci kocadr. "Tekrar birbirlerine dnerlerse" nin faili, ilk kocaya dner. Yani onlardan her birinin evlilik yoluyla arkadana dnmesinde bir mani yoktur. Buna gre erkek, kadn zerinde talaka sahiptir. Onlardan ikisinde kadna dnmesi caizdir. ncsn de ise, kadn baka bir kocayla evlenmedike erkein ona dnmesi caiz deildir. Talak, erkein elindedir. Kadnn elinde deildir. Talaka sahip olan erkektir, kadn deil. Neden erkein elinde olmasna gelince; nk Allahu Tel talak erkein eline verdi. Buna ilikin eriattan bir illetlendirme varit olmamtr. Onu iin illetlendirilmez. Evet, evlilik ve talakn vakasna basiretle bakldnda grlr ki balangta evlilik, yeni bir evlilik hayatdr. Erkek ve kadndan her biri, istedikleri ei semede birbirlerinin yardmcsdrlar. Onlardan her birinin diledii kimseyle evlenme ve diledii kimseyle de evlilii reddetme hakk vardr. Ama bilfiil evlilik meydana geldiinde, ailenin liderlii kocaya verildiinde ve kadn zerindeki
1
Bakara: 230
hakimiyet erkei ait klndnda talakn erkein elinde olmas ve onun hakkndan olmas kanlmaz olur. nk o, ailenin reisi ve ailenin rabbidir. Evin mesuliyeti ve sorumluluklar yalnzca onun zerine yklenilmitir. Dolaysyla evlilik akdini bitirme salahiyeti de yalnzca ona ait olmas gerekir. Mesuliyet miktarnca salahiyettir. Eler arasn ayrma, dieri zerinde hakimiyet sahibi olann elindedir. Fakat bu, mevcut bir vakann vasfdr. Bir er hkm iin bir illetlendirme deildir. nk er hkmn illeti, ancak er bir nassta varit olmu er bir illet olmas caizdir. Fakat talakn erkein elinde ve onun hakk olmasnn manas, kadnn kendisini boamas ve kendisi ile erkek arasnda bir ayrm ihdas etmesi caiz deildir, demek deildir. Bilakis kukusuz salahiyet, hallerden bir halle kaytlanmakszn aslen ve mutlak olarak yalnzca erkee aittir. Daha dorusu erkek boayabilir, hatta bu, bir sebepsiz yere olsa da. Ama kadn da kendisini boayabilir, eriatn belirledii belli hallerde kendisi ile erkek arasnda ayrlk meydana getirebilir. eriat kadna aadaki hallerde nikah akdini feshetmesini mubah klmtr: 1. Koca, talak iini kadnn eline verdii zaman, kadn, kocann kendisini yetkilendirdii eye gre kendisini boayabilir. yle der: "Kendimi filan kocamdan boadm" veya kocasna hitaben der ki: "Kendimi senden boadm". yle demez: "seni boadm" veya "sen bosun.". nk talak, kadndan sadr olsa bile, erkekte deil kadn zerinde meydana gelir. Koca talak iini
kadnn eline vermesi caizdir, nk Rasl Sallallahu Aleyhi Ve Sellem hanmlarn muhayyer brakmtr. Bu konuda Sahabe icmas vardr. 2. Hanm, kendisi bu tr hastalklardan beri olduu halde kocada iktidarszlk, ksrlk gibi zifafa engel olan bir hastalk olduunu bilirse, bu gibi durumda kadn nikahnn feshini kocadan talep eder. Hkim, kusurun varln tespit ettii zaman erkee bir yl sre tanr. Eer erkek, kadnla cima edemezse kadnn talebine icabet edilir ve nikah feshedilir. Rivayet edilir ki: bn-u Munzir hadm olduu halde bir kadnla evlenir, mer ona: Kadna bildirdin mi? der. O da: Hayr. Cevabn verir. mer: Ona bildir sonra da onu muhayyer brak.der. Yine rivayet edilir ki: mer, iktidarsz erkee bir sene zaman tand. Kadn, kocasn idili veya zekeri felli bulursa kadn iin derhal muhayyerlik sabittir. Kadna zaman tannmaz. nk cimadan mit kesilmitir, cimay beklemenin hibir manas yoktur. 3. Hanma, zifaftan nce veya sonra kocann, czam, abra, zhrev, verem gibi, kendisinin onunla zararsz ikamet etmesinin mmkn olmad hastalklardan bir hastala tutulmu olduu belirirse yahut onda bu hastalklar benzeyenler ortaya karsa, hanm kdya mracaat eder ve kendisi ile kocasnn arasnn ayrlmasn talep eder. Bu hastalk sabit olduu zaman ve belli bir mddette ondan kurtulma imkan yoksa kadnn talebine icabet edilir. Zarar kidesine binaen ve Muvatta'da Mlikten varit olana kulak vererek, kadnn muhayyerlii
daimidir, geici deildir. Sad bn-ul Museyyeb'ten yle dedii Mlike ulamtr:
" Herhangi bir erkek bir kadnla evlenir ve o erkekte
bir delilik veya zarar varsa, kadn muhayyerdir. Dilerse, raz olur. Dilerse ayrlr. " 4. Nikh akdinden sonra koca cinnet geirirse, hanm kdya mracaat eder ve ondan ayrlmasn talep eder. Kd, bu ayrlmay bir sene tecil eder. Cinnet, bu mddet ierisinde gitmemise, hanm da srar etmise, kd ayrla hkmeder. Bu da bir nceki maddede zikrettiimiz eylerden dolaydr.
5. Koca, uzak veya yakn bir mekana yolculua kar sonra kaybolur, haberleri kesilir ve kadna da nafaka elde etmek zor gelirse, inceleme ve onu aratrmada btn g harcandktan sonra kocadan ayrlmay talep eder. Buda kocasna: " Beni doyur aksi takdirde beni boa." diyen hanm hakkndaki Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'in sznden dolaydr. (Ahmed, Ed-Darukutn) Doyurmamak, ayrlmak iin bir illet klnmtr. 6. Koca, zenginken hanmna infak etmekten imtina eder, kadna da herhangi bir ekilde infak iin kocann malna ulamak zorsa, kadn boanma talep eder. Kd zerine den de, mhletsiz derhal koca aleyhine boamaktr. nk Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem yle buyuruyor:
nafakasn temin edecein kimselerdendir. yle diyor: Beni doyur aksi takdirde beni boa." (Ahmed, Ed-Darukutn) Ve nk mer radiyallahu anhu hanmlarndan uzaklaan erkekler hakknda yazd. yle ki onlara, nafaka temin etmelerini veya boamalarn emretti. Sahabe bunu bilip onu inkar etmedi. Dolaysyla bir icma olmutur. 7. ki e arasnda atma ve iddetli geimsizlik belirirse kadn ayrlmay talep eder. Kdya den hanmn ehlinden bir hakem ve kocann ehlinden bir hakem tayin etmektir. Bu alev meclis, taraflarn ikayetlerine kulak verip dinler. Dzeltmek iin gayret sarfeder. Aralarn uzlatrmak mmkn deilse, bu meclis, aratrmaktan ortaya kana gre mnasip grd ekilde aralarn ayrr. Allahu Tel yle buyuruyor: " ayet aralarndaki iddetli geimsizlikten korkarsanz, kadn tarafndan bir hakem, erkek tarafndan bir hakem gnderiniz. kisi sulh isterlerse Allah aralarn uzlatrr." 1 te bu durumlar ierisinde eriat, birinci durumda kendisini boama hakkn ve geri kalan durumlarda da kendisi ile kocas arasn ayrma talep hakkn kadna vermitir. Bu durumlarn vakas, rinin, kadn bu evlilik hayatnda kocasnn arkadadr, evde meydana gelen her keder ve sknt kocaya isabet ettii gibi kadna da isabet eder diye baktn gsterir.
1
" Senin hanmn,
Nisa-35
yleyse kadna, evde kendisine mutsuzluk isabet ettiinde, kendisi tarafndan evlilik akdini zmekle, mutsuzluktan kurtulmas garanti edilmelidir. Bu nedenle ri, evlilik huzuru imkansz olduunda kadn, kocayla birlikte kalmaya mecbur brakmamtr. Onun iin eriat kadna, muaeret imkanszlnn veya evlilik huzurunun olanakszlnn kendisiyle tahakkuk ettii durumlarda nikh akdini feshetmesini mubah klmtr. Bununla aa kyor ki, Allah talak erkein eline vermitir. nk o, kadn zerinde hakimiyet sahibidir, evden mesul olandr. Kadna da, kocas nedeniyle mutsuz olmamas, huzur ve istikrar mahalli olan evin kendisi iin mutsuzluk ve keder yurduna dnmemesi iin nikh feshetme hakkn vermitir. Talakn meruiyetindeki illetin ne olduuna gelince; er nasslarn talak illetlendirmediini ve onun hi bir illetinin olmadn sylemitik. Lakin talakn ter edilme vakasnn, evlilie nispetle talak meruiyetinin varit olduu keyfiyetin ve talak zerine terettp eden hususlarn beyan mmkndr. Evliliin vakas, onun, aile oluturmak, bu aile iin huzuru temin etmek amacyla var olduuna dellet eder. Onun iin bu evlilik hayatnda bu huzuru tehdit eden bir ey meydana geldiinde, durum evlilik hayatnn zorlat bir snra ulatnda, burada elerin birbirlerinden ayrlmak iin kullanacaklar bir metot olmaldr. kisinin veya birinin kerihliine ramen bu ban bekasna zorla boyun bkmeleri caiz deildir.
deildir. Halbuki Allah, talak meru klmtr. Allahu Tel yle buyurmaktadr: " Talak, ikidir; marufla tutmak veya ihsanla salvermek."1 Ta ki evdeki mutsuzluk srmesin, insanlar arasnda evlilik huzuru devam etsin. O ikisi arasnda, tabiatlar uyumadndan veya hayatlarn kendilerine ifsat eden ani bir durum meydana geldiinden dolay, evlilik huzurunu ikame etmek zorlarsa, her biri, bir bakasyla evlilik huzurunun oluturulmas zerinde almas iin onlara bir frsat verilmelidir. Ancak slm salt fke ve honutsuzluu boanmak iin bir sebep klmamtr. Bilakis elere marufla muaereti emretmi ve honutsuzluun tahammlne tevik etmitir. Umulur ki bu honutsuzlukta hayr vardr. Allahu Tel yle buyurmaktadr: "Onlarla marufla muaeret edin, ayet onlardan holanmazsanz olabilir ki sizin holanmadnz bir eyde Allah ok hayr klar."2 Erkeklere de nuzlarndan dolay kendisiyle kadnlarn hiddetini hafifletecekleri vesilelerin kullanlmasn emretmitir. Bu balamda Allahu Tel buyurmaktadr: "Nuzlarndan korktuunuz kadnlara nasihat edin; onlar yataklarda ayrn ve onlar dvn."3
1 2 3
Bakara: 229 Nisa: 19 Nisa: 34
Bylece, eler arasnda meydana gelen sorunlar, o ikisiyle talak arasna engel koyan bir zm ile zmlemek iin mlayim ve mlayim olmayan btn sebeplerin benimsenmesini emretmitir. Hatta marufla muaeret fayda vermezse, dier iddetli vesileler de faydasz kalrsa, mesele honutsuzluk, gazap, ve nuzdan ekime ve iddetli geimsizlie dnmse slm, ikinci adm aralarndaki iddetli krize ramen talak klmamtr. Aksine bir kez daha slah giriimi yapmalar iin meselenin eler dnda ailelerine havale edilmesini emretmitir. " ayet ikisi arasndaki iddetli geimsizlikten korkarsanz, bir hakem erkein ailesinden bir hakem de kadnn ailesinden gnderin. ayet o ikisi bir sulh istiyorlarsa Allah onlarn aralarn uzlatrr. Allah Alm ve Habrdir."1 Bu iki hakem, eler arasn uzlatrmaya muktedir olamazsa, o zaman tm bu giriimlerden sonra aralarndaki evlilik hayatnn devam ettirilmesinin hibir yeri yoktur. Zira onlardaki nefsiyet ukdesi, aralarn ayrmak dnda zme raz deildir. Boanmak kanlmazdr. Umulur ki onlar evlilik huzurunu bulurlar. Yahut umulur ki bu ukde, bu boanmay zer. Allahu Tel yle buyuruyor:
Nisa: 35
"ayet ikisi ayrlrlarsa Allah, her ikisini de geniliinden verir. Allah Vsi ve Hakmdir."1 Ancak ayn ekilde bu talakta frsat elere de braklm, bu talak, onlarn aralarn kesin ayrmak deildir. Bilakis birinci ve ikinci kez birbirlerine dnme hakk kendilerine ait klnmtr. Zira aralarndaki birinci veya ikinci talak, elerin nefsinde, aralarndaki evlilik hayatna birinci talaktan sonra ikinci kez, ikinci talaktan sonra da nc kez tekrar dnmek iin yeni bir istei krkleyebilir. Buradan hareketle eriatn talak, talak kldn gryoruz. Allahu Tel yle buyuruyor: " Talak ikidir. Marufla tutmak veya ihsanla salvermek"2 Hatta her birinin kendi nefsine mracaat etmesini ve gnlndeki yerleik Allah takvasna dnmesini elere braklyor. Umulur ki onlar, bir kez daha evlilik hayatnn deneyimini geri getirmek iin abalarlar, evlilik huzurunu veya rahat veya daha nce elde edemedikleri mutmainlii elde ederler. Bu nedenle slmn kocaya, birinci ve ikinci talaktan sonra eine geri dnmesini mubah kldn grmekteyiz. Nitekim elerin, nefislerine mracaatlarna, meselede tekrar dnmeye, meseleye baktklarndan daha fazla ciddi bir bakla ona bakmaya yardmc olacak hususlar da salamtr. Zira talaktan sonra iddet fetretini, hayz klmtr. O da yaklak ay veya doumdur.
1 2
Nisa: 130 Bakara: 229
Koca zerine bu boanm kadna infak etmeyi, iddet mddeti boyunca barndrmay vacip klmtr. Kocay da, iddeti bitinceye kadar iddet bekleyeni dar atmaktan etmitir. Bu da kalpleri sndrmak, nefisleri artmak, birbirlerine geri dnecekleri ve yepyeni tertemiz hayata balayacaklar yolu geniletmek iindir. Bu ynden Kur'an'da sarih tavsiyeler tavsiye etmitir. Allahu Tel yle buyurmutur: " ayet, kadnlarnz boarsanz ve mddetleri dolarsa, onlar marufla tutun veya marufla salverin. Haddi ap zarar vermek iin onlar tutmayn. Kim byle yaparsa nefsine zulm etmitir."1 Bu muameleler tesir etmemise veya birinci ve ikinci talaktan sonra tesir etmise daha sonra btn bunlara ramen ncs meydana gelmise o zaman mesele, kklerce daha derin, karmaklk bakmndan daha fazla ve geimsizlik asndan daha iddetlidir. O zaman brakn evliliinin devamn geri dnmenin bile hibir faydas yoktur. Baka bir muaeretin denenmesinden nce ayn muaeretin baarsz denemesini tekrarlamakszn artk tam ayrlk ve baka bir muaerete balamak, kanlmaz olur. Bunun iin nc talak kesin klnmtr. Allahu Tel yle buyuruyor: " Onu boarsa, bundan sonra artk baka bir kocayla evlenmedike
Bakara: 231
ona helal olmaz."1 nc talaktan sonra baka bir kocayla muaeret etmedike ve o koca da onunla zifafa girmedike kocann eine geri dnmesini men etmitir. balcazndan o da senin balcazndan tatsn" Bylece evlilik muaereti kmil olarak denensin. Eer kadn, bakasyla baka bir evlilik muaeretini doal denemeyle denemise, bu ikinci muaerette de rahat ve huzurunu bulamamsa, kendisiyle ikinci kocas arasnda ayrlk meydana gelmise, o zaman ilk kocasyla olan evlilik muaeretine geri dnmesi mmkn olur. nk kadn, ikinci kocayla evlilik muaeretin ikinci denemesini de gemi ve ikisi arasnda mukayese yapmtr. Dolaysyla geri dnmeyi setiinde artk bilerek seer. Bundan tr rinin, baka bir kocayla evliliinden sonra kendisini kez boayan birinci kocaya geri dnmeyi kadna mubah kldn gryoruz. Allahu Tel yle buyurmaktadr: " ayet onu boarsa bundan sonra artk baka bir kocayla nikahlanmadka ona helal olmaz."2 Sonra direk hemen bunun ardndan ayn ayette yle buyurmaktadr: "Eer onu boarsa" yani birinciden baka olan ikinci koca. " kisine de bir saknca yoktur" yani birinci koca ile ikinci boanm kadna. "Birbirlerine dnmelerinde" yani onlardan her biri evlilik yoluyla arkadana dner.
1 2
"Ta ki sen onun
Bakara: 230 Bakara: 230
te talakn ter keyfiyetinin irat ettii husus budur. Bu keyfiyetle talakn terndeki, onun ter metodundaki, onun meydana gelmesindeki ak hikmet ve huzurlu yaam garanti etmek iin ictim hayata dakik bak ortaya kar. Bu huzur, kaybedilmi ve geri getirilmesi konusunda da hibir umut kalmamsa, elerin ayrlmas artk kanlmazdr. Bu nedenle Allah, beyan ettiimiz vecih zere talak ter etmitir.
NESEB
lh hikmet, kadnn hamilelik ve doum mahalli olmasn iktiza etmitir. Bu sebeple evlilikte kadnn tek bir erkekle yetinmesi vaciptir. Bir kocadan fazlasyla evlenmekten men edilmi, bu ona haram klnmtr. Ta ki her ahsn, kendisine mensup olanlar bilme imkan olsun. eriat nesebin sbutuna nem vermi ve onun hkmn en tamamlayc aklama ile beyan etmitir. Gebeliin mddetinin en asgarisi, alt en azamisi dokuz aydr. Kocann kars kendisinden olma ihtimali olan bir ocuk dourur, bu ocuu da kocasnn kendisiyle evlilik tarihinden alt ve daha fazla ay ierisinde dourmusa bu ocuk, Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin " ocuk yataa aittir" 1 sznden dolay onun ocuudur. Velhasl, kadn, kocann eliinde devam ettii mddetince, kadn evliliin alt ayndan daha fazlasnda bir ocuk dourursa, ocuk mutlak kocann ocuudur. Ancak kocann hanm alt ve daha fazla ay ierisinde bir ocuk dourur, bu ocuun kendisinden olmad tahakkuk ederse, artlarla bu ocuu reddetmesi caizdir. Bu artlarn gereklemesi gereklidir. Bu artlar gereklemezse ocuu reddetmesinin hibir kymeti yoktur. Bilakis istesin veya istemesin kendi ocuu olarak kalr. Bu artlar unlardr:
Buhari, K. Hudd, 6318; Mslim, K. Rd, 2645; Tirmizi, K. Rd, 1077
Birincisi: Kendisinden reddettii ocuk, canl domu olmaldr. l olarak geldii zaman ocuun nesebi reddedilmez. Zira onun reddedilmesine bir er hkm bitimez. kincisi: Sarhaten veya delleten onun kendi olu olduunu ikrar etmi olmamaldr. Sarhaten veya delleten onun kendi olu olduunu ikrar ederse bundan sonra artk onun nesebini reddetmesi doru deildir. ncs: ocuun reddedilmesi zel vakitlerde ve zel hallerde olmaldr. Bunlar da doum vakti veya kadnn levazmlarnn satn alnma vakti veya kendisi yokken karsnn dourmu olduunu bilme vaktidir. Bu vakitler ve haller haricinde ocuu reddetmise ocuun nesebi reddedilmez. Kars bir ocuk dourduunda imkan olduu halde ocuun reddedilmesi hakknda skut etmise, kocaya ocuun nesebi lazm gelir. Bundan sonra onun iin ocuu reddetmek olmaz. Bilgisinin olduu bir mecliste ve reddetmenin mmkn olduunda muhayyerlik takdir olunur. ocuu bilir, onu reddetmek imkan var olur da onu reddetmemise, ocuun nesebi sabit olur. nk Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem yle buyuruyor: yataa aittir."1. Doumu bilmediini iddia eder ve doruluk imkan varsa, yle ki mesela baka bir mahallede veya baka bir beldede olmas gibi, doumun kendisine gizli kald bir yerde olursa, yeminiyle birlikte sz, onun szdr. nk aslolan,
" ocuk
Buhari, K. Hudd, 6318; Mslim, K. Rd, 2645; Tirmizi, K. Rd, 1077
bilmemektir. Eer doruluk imkan yoksa, evde kadnla birlikte olmas gibi, kabul edilmez. nk bu, ona gizli kalacak gibi deildir. Eer koca, Doumunu biliyordum, benden iin onu reddetmek gerektiini bilmiyordum der veya bunu biliyordum, zerime den hemen onu reddetmek olduunu bilmiyordum derse ve bu da insanlarn geneli gibi ona gizli kalanlardan ise ondan kabul edilir. nk bu hkm, genele gizli kalanlardandr. slmda yeni olmu duruma benzemektedir. Misli, misline gizli kalanlardan olan her hkmde cehalet mazerettir. Tpk slma yeni olan kimse gibi. Eer hkm, bu gibi hkmn, bu gibi erkee gizli kalmayanlarndan ise onda cehalet mazeret deildir. Drdncs: ocuu reddetmek, Linn pei sra gelmelidir. Yahut Lin ile onu reddetmelidir. Tam Lin ile ocuu reddetmedike ocuk ondan ret olunmaz. Bu drt art tahakkuk ettiinde, ocuk reddedilir. Kadna ilhak edilir. bn-u mer yle rivayet etmitir:
Neb Sallallahu
Aleyhi Ve Sellem zamannda bir adam karsyla lianlat. Kadnn ocuunu reddetti. Bunun zerine Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem aralarn ayrd. ocuu kadna ilhak etti. (Buhr) ocuu reddetmek artlar tahakkuk etmedii zaman, ret olunmaz, nesebi kocadan sabit olur. O ocuk zerine babalk hkmlerinin tamam icra edilir. Bu, kocadan doumun meydana gelmesi zerinde ihtilaf olursa byledir. Amma kadndan doumun meydana gelmesi zerinde eler arasnda ihtilaf hsl olursa, yle ki kadn,
aralarndaki evliliin ikamesi esnasnda, kocadan bir ocuk dourduunu iddia eder, koca da bunu inkar eder ve Senden bir doum meydana gelmedi derse, kadn, Mslman bir kadnn ahitliiyle iddiasn ispat etmelidir. Bu durumda tek bir kadnn ahitlii yeterlidir. nk nesep, yatan varlyla sabittir. Doumu ise, ahitlik artlarn barndran tek bir kadnn ahitliiyle ispat etmek sahihtir.
LN (LANETLEME)
Lin, "El-la'nu" dan tretilmitir. Zira elerden her biri eer yalancysa beincisinde kendisini lanetler. Linda asl, Allahu Telnn u kavlidir:
"Elerine iftira atp da kendilerinden baka ahitleri olmayanlarn ahitlii; kendisinin doru szllerden olduuna dair Allah' drt defa ahit tutmasdr. Beincisi ise; eer yalanclardan ise Allah'n lanetinin kendi zerine olmasdr. Kocasnn yalanclardan olduuna dair drt defa Allah' ahit tutmas kadndan cezay kaldrr. Beincisi ise; kocas dorulardan ise kendisinin Allah'n gazabna uramasdr." 1 Eb Dvud, kendi isnadyla bn-u Abbs'dan yle dediini rivayet eder:
( )
1
Nur: 6-9
" Hill bn-u Umeyye geldi. O, Allah'n

kendilerinden tvbeyi kabul ettii kiiden biridir. Akam, arazisinden geldi. Ailesinin yannda bir adam buldu. Gzleriyle grd, kulaklar ile iitti. Sabah oluncaya dek ona hicvetmedi. Sonra sabahleyin Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'e gelerek yle dedi: Ya Raslullah! Aileme geldim sonra yanlarnda bir adam buldum, gzmle grdm, kulamla iittim. Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem onun getirdiinden holanmad, ona iddetle vurguladm. Bunun zerine: "Elerine iftira atp da kendilerinden baka ahitleri olmayanlarn ahitlii; kendisinin doru szllerden olduuna dair Allah' drt defa ahit tutmasdr.1 ki ayeti birden nazil oldu. Sonra Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemden znt kaldrld. Buyurdu ki: "Seni mjdeliyorum ey Hill, Allah, senin iin bir sevin ve bir k kld. Hill dedi ki: "Zaten ben de Rabbim Tebreke ve Teldan bunu mit ediyordum." Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem O kadna eli gnderin dedi. Ona eli gnderdiler. Sonra Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem ayeti ona tilavet etti. kisine hatrlatt, ahiret azabnn dnya azabndan daha iddetli olduunu onlara haber verdi. Hill dedi ki: "Vallahi ona kar
1
Nur: 6
doru syledim". Kadn: "Yalan sylyor" dedi. Bunun zerine Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem: "Aranzda lanetlein" dedi. Hill'e denildi ki: ahitlik et. O da: Kendisinin doru szllerden olduuna dair drt defa Allah' ahit tuttu. Beinci olduunda, denildi ki: Ey Hilal, Allahtan kork. phesiz ki dnya azab ahiret azabndan daha hafiftir. Bu, senin zerine azab vacip klan mcibedir. O da: "Vallahi buna karlk Allah bana azap etmez. Nitekim buna karlk bana sopa da vurmaz."dedi. Ardndan beincisine ahitlik etti ki; eer yalanclardan ise Allah'n laneti kendi zerine olsun. Sonra kadna, ahitlik et dendi. O da Onun yalanclardan olduuna dair drt defa Allah' ahit tuttu. Beincisi olduunda ona: "Allah'tan kork, muhakkak dnya azab ahiret azabndan daha hafiftir. Bu, senin zerine azab vacip klan mcibedir denildi. O da bir saat duraklad, sonra: "Vallahi kavmimi rezil rusva etmeyeceim" dedi ve beincisine ahitlik etti ki; eer o doru syleyenlerden ise Allah'n gazabna kendi zerine olsun. Bunun zerine Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem onlarn aralarn ayrd ve kadnn Hill zerinde hibir ev hakk ve nafaka hakk olmadna hkmetti. 1 Bir adam, eine iftira atar ve ona: "Sen zina ettin" veya "Ey zni" veya "Seni zina ederken grdm" der, bir delil getiremezse, eer lanetleilmezse ona hadd lazm gelir. ayet o, lanetleir, kadn lanetlemezse, Allahu Telnn:
1
Ebu Davud, K. Talk, 1923
"Drt defa ahitlik etmesi kadndan cezay kaldrr."1 sznden dolay kadn zerine hadd gerekir. Kadndan kaldrlan azap, Muhsan iin zina haddidir. nk Hill bn-u Umeyye, hanmna iftira atp Neb Sallallahu Aleyhi Ve Selleme geldiinde, ona haber verdiinde Oda o kadna eli gnderip aralarnda lanetleme yaptrmtr. Bu, ierisinde zinann sabit olduu hallerden zel bir haldir. Bu yle bir haldir ki koca, hanmna zina iftirasnda bulunduunda, kocann lanetlemesiyle, kadnn lanetlememesiyle zina sabit olur. Eer kadn da lanetleirse zina sabit olmaz. Kadnn lanetlemeden yz evirmesi, kadn zerinde zinay sabit klar. Kocann lanetlemesiyle de kadn zerine haddi vacip klar. kisi lanetleir, hkim de aralarn ayrrsa onlar ebedi olarak birleemezler. Kadn, erkee ebediyen haram olur. nk Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem, lanetleenler arasn ayrmtr. Mlik, Nfi'den, bn-u mer'den yle rivayet eder:
" Bir adam

Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem zamannda karsyla lanetleti. Onun ocuunu da reddetti. Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem de onlarn
Nur: 8
aralarn ayrd ve ocuu kadna ilhak etti."1 Sehl bn-u Sa'd yle dediini rivayet:
" Snnet, bundan sonra Lanetleenler hakknda aralarnn ayrlmas sonra ebediyen birleemezler hususunda cereyan etmitir."2. Lin yoluyla bu ayrlk, bir feshetmedir. nk ebediyen haramll vacip klar. Artk kadn ona, hatta o kendisini yalanlam olsa bile helal olmaz. Ancak koca geri adm atar ve kendisini yalanlarsa, kadnn koca zerinde hadd hakk olur. ster koca kendisini, kadnn lanetlemesinden nce isterse sonra yalanlam olsun, ocuun nesebi kendisine ilhak olur.
Kocann kendisiyle hadden beri olduu, lanetlemeden kanrsa kadn zerine haddi vacip klan lanetleme yledir: koca, hkim huzurunda: "Allah ahit tutarm ki o zina etti" der ve kadn iaret eder. Eer kadn hali hazrda deilse, onu nesebiyle isimlendirir. Nihayet bu drde tamamlanr. Sonra beincide durur ve ona denilir ki: "Allah'tan kork, nk bu, vacip klcdr. Dnya azab ahiret azabndan daha hafiftir. Eer o kii ille de tamamlamak isterse, yle desin: "Kadna att zina iftirasnda yalanclardan ise Allah'n laneti kendi zerine olsun.". Kadn da drt kere: "Allaha ahitlik ederim ki, o yalan sylyor" der. Sonra beincisinde durur ve erkein korkutulduu gibi korkutulur. ayet ille de tamamlamak
1Mlik 2 Ebu Dvud
isterse yle desin: "Kendisine att zina iftirasnda eer o, doru syleyenlerden ise Allahn gazab kendi zerine olsun." Eer aralarnda bir ocuk varsa, lanetlemede ocuk da zikredilir. Koca "Allaha ahitlik ederim ki o zina etti" dedii zaman, "Bu ocuk da benim ocuum deildir" der. Kadn da: "Allaha ahitlik ederim ki o yalan sylyor, bu ocuk da onun ocuudur" der. te Lanetleme keyfiyeti byledir, lafzlar ve cmleler de budur. Bu nedenle kadn doum yapar, kocas da "bu ocuk, benden deildir" derse veya "bu, benim ocuum deildir" derse, kocaya hadd yoktur. nk bu, bir iftira deildir. Fakat ona sorulur, o da "o zina etti", "bunu zinadan dourmutur" derse, bu bir iftiradr. Bununla lanetleme sabit olur. Yok yaratl olarak onun bana benzemediini kastettim derse veya pheyle cima etmitir. ocuk da cima yapandandr derse, ona hadd yoktur. ocuun nesebi de, ona ilhak olur. nk o, kadna iftira atmamtr. Byle yerlerde lanetleme de olmaz. nk lanetlemenin art, iftiradr.
BABANIN VELYET
Baba, aile reisi, aile komutan, aile zerinde hakimiyet sahibi olduuna gre aile zerinde velyette ona ait olmaldr. Bu nedenle baba, ocuklar zerindeki velidir. Onun, erkek veya kz olsun kk ve mkellef olmayan byk ocuklar zerinde, velev ki kk ocuk, annesinin veya akrabalarnn terbiyesinde olsa bile, can ve malda velyet hakk vardr. ahs, ya kk yada byk olur. Byk, ya akll yada aklsz olur. Eer ahs, akll ve byk ise, can ve mal bakmndan hibir kimsesinin onun zerinde velyeti
yoktur. Bilakis o, kendi ilerini slenendir. Ama velyet hakk babaya ait kalr. Eer ahs, kk veya aklsz byk ise yle ki mecnun veya bunak ise, velyeti kendisine ait olmaz. nk o, bundan acizdir. Ancak onun zerindeki velyet, babasna ait olur. Velyeti gerektiren vasf mevcut olduu srece bu velyet devam eder. O vasfta kklk ve aklszlktr. Kk ocuk, akl bali olmu veya byk ocuk, delilik ve bunaklktan iyilemise, babadan velyet kesilir. Bizzat kendisi kendi ilerinin velisi olur. Onlar zerindeki mendupluk ve mstehaplk velyeti babaya ait kalr. nk babann daimi velyet hakk vardr.
OCUUN KEFLET
ocuun kefleti farzdr. nk terk edilmesiyle helk olur. Keflet, Allah'n vacip kld cann korunmas kabilindendir. Dolaysyla onun helk olmaktan korunmas ve helak edici eylerden kurtarlmas vaciptir. Ancak ocuun kefletinin farz olmasyla birlikte onun akrabalk hakk kefletiyle ilgilidir. nk kefletinde ocuk iin bir hakk talebi vardr. Dolaysyla hak kefletiyle ilgilidir. Nitekim vacipte kefletiyle ilgilidir. Keflet, her ocuk iin ve Allahn kefletini zerlerine vacip kld her kimse iin
bir haktr. Keflet, bizatihi tayin edildii zaman mrebbiye (bakc) de bir farz olur. Allahn, kefleti zerlerine vacip kld kimselerin bu kefleti almadaki haklarna gelince; bu, keflete ehil olan kimselere zeldir. Genel deildir. Yannda ocuun zayi olaca kimseler iin keflet sabit olmaz. Zira o zaman kesin olarak helaka maruz kalr. Binaenaleyh ocuun ve bunan bakcl sabit olmaz. nk bunlarn her biri, keflete muktedir deildir. Bizzat kendisi, kendisine keflet edecek kimseye muhtatr. Bakasna nasl keflet edebilir. Ayn ekilde ocuu ihmal etmesinden veya ocuun bakmna imkan vermeyen amellerle megul olmasndan veya mesela ocuu fasit bir yetime ile yetitirme zelliinden olan fsklk gibi sfatlarla sfatlanmasndan dolay yannda ocuun zayi olaca kendilerinde tahakkuk eden kimseler iinde keflet sabit olmaz. nk fesat, helaktan itibar edilir. Keza, annenin ocuuna bakmas mstesna kafir iinde keflet sabit olmaz. ocuun kefleti durumunda, baklr. Eer ocuk eyay akledebilecek yata byk ise ve annesinin muamelesi ile babasnn muamelesi arasndaki fark, stten kesilme yann stnde olmas gibi, idrak edebiliyorsa, bu durumda ebeveyni arasnda muhayyer braklr. Hangisini seerse ona katlr. nk Ahmed, Eb Dvud, AbdulHamd bn-u Caferden, babasndan, dedesi Rfi' bn-u Sinn'dan yle rivayet ederler:
"Kendisi
Mslman olmutu. Hanm ise Mslman olmay reddetmiti. Kadn Nebi Sallallahu Aleyhi Ve Selleme gelerek: "Kzm, hala st emer veya st emer gibi" dedi. Rfi de dedi ki: "Benim kzmdr". Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem ona: Bir yana otur, kadna da Sende bir yana otur buyurdu. ocuu da aralarna oturttu. Sonra o ikisine Onu arn buyurdu. Ardndan ocuk, annesine meyletti. Bunun zerine Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem: Allahm! ona hidayet et dedi. Akabinde ocukta babasna meyletti. O da onu ald."1 Ahmed ve En-Nes bu hadisi baka lafzlarla, fakat bu rivayette mevcut olan manann aynsyla rivayet etmilerdir. ayet ocuk, eyay akledemeyecek yata kk ise, annesinin muamelesi ile babasnn muamelesini arasndaki fark, st emme yanda, altnda veya stnde ama st emme yana yakn olmas gibi, idrak edemiyorsa, muhayyer braklmaz. Bilakis annesine katlr. Byle olmas yukarda geen Rfi' bn-u Sinn hadisinin mefhumdan dolaydr. Zira annenin ocuun bakmna daha layk olduu sabittir. Anneyi ocuun bakmndan men eden bir nass varit olmamtr. Burada yle denmez: keflet, velyettir. Onun iin bir kafirin bir Mslmann zerindeki velyeti sabit olmaz. nk kefletin vakas, bakmdr, hizmettir. Velyet deildir. Bu yzden keflet zerine velyet hkmleri intibak etmez.
Ebu Davud, K. Talk, 1916; Ahmed b. Hanbel, Ms. Ensr, 22639
Anne, boand zaman, ocuun ve bunan kefletine daha layktr. nk Ahmed, Eb Dvud Abdullah bn-u Amr bn-ul s'dan yle rivayet ederler:
Bir kadn dedi ki: Ya Raslullah!

Benim u olum iin karnm bir kap, gsm bir sulama, kucam bir kuatma yeriydi. Babas, beni boad ve onu benden ekip almak istedi? Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem yle dedi: Sen, evlenmediin srece ona daha layksn." 1 bn-u Eb eybe, mer'den yle rivayet eder:
: mer, Ummu sm'
boad, sonra sm kucandayken ona geldi. Onu ondan almak istedi. ocuk alayncaya kadar onu aralarnda birbirlerine ektiler. Mteakiben Ebu Bekr Es-Sddk'a gittiler. O da dedi ki: "ocuk yetiip yiit olup kendisi seene kadar onun svazlamas, kucaklamas, kokusu, ocuk iin senden daha hayrldr." (bn-u Ebi eybe) ayet anne, evlenmi veya bunam v.b gibi zikredilen artlar veya bazsn kaybetmesinden dolay bakm ehlinden olamazsa, o, yok gibidir. Keflet, hak talebi konusunda kadnn pei sra gelene intikal eder. ayet ebeveyn, bakm ehlinden
Ebu Davud, K. Talk, 1938; Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn men es-Sahbeh, 6420
deilse, keflet, bunlarn pei sra gelene intikal eder. Zira bunlar yok gibidir. Bakma herkesten en evla olan annedir, sonra ne kadar ykselirse ykselsin annenin anneleridir. Bunlardan en yakn olan sonra en yakn olan nceliklidir. nk bunlar, kadndr ve dourmalar tahakkuk etmitir. Onun iin bunlar, anne anlamndadr. Daha sonra baba, babann anneleri, sonra dede sonra dedenin anneleri sonra dedenin babas sonra varis olmasalar da anneleridir. nk bunlar, asabe yoluyla bakm ehlinden saylrlar. Babalar ve anneler lp gitmilerse bakm, kz kardelere intikal eder. Ebeveyn bir kz karde nceliklidir. Sonra baba bir kz karde daha sonra anne bir kz karde. Kz karde, erkek karde zerine takdim edilir. nk o, bakm ehlinden bir kadndr. Bu nedenle ayn seviyede olan erkeklere kar nceliklidir. ayet bir kz karde yoksa, ebeveyn bir erkek karde evladr. Sonra baba bir erkek karde sonra bunlarn ocuklar. Anne bir erkek karde iin bakm yoktur. Bunlar da yok olup gitmiseler, bakm teyzelere ait olur. Teyzeler de yoksa halalara, halalar da yoksa ebeveyn bir amcaya sonra baba bir amcaya ait olur. Anne bir amcaya bakm yoktur. Bunlar olmazsa, bakm annenin teyzelerin sonra babann teyzelerinin sonra babann halalarnn olur. Annenin halalarnn bakm olmaz. nk bunlar, anne babna sarkarlar. Onun bakm yoktur. Bakm, mstahak olanlardan aalarna ancak o kimselerin yokluu durumunda veya ehil olmamalar durumunda intikal eder. Bakm hakk olan kimselerin ocuun bakmn terk ederlerse, bakm, pei sra gelenlere
ancak ocuun kefleti kendilerinde tahakkuk ettii zaman intikal eder. Zira bakm, her ne kadar bakcya ait bir hak ise de, ayn zamanda bakm, onun zerine bir vacip ve bakma muhta olann bir hakkdr. Dolaysyla bakc iin bakm terk etmek, ancak vacibi ikame eden kimsenin onu ikame etmeye ehil olduu zaman, mmkndr. O zaman bakm, nceki tertibe gre bakm terk eden bakcnn pei sra gelen kimselere intikal eder. Bakm konusunda hakkndan feragat etmi olan kimse, hakkn eda etmeye geri dnmek ister ve onun bakm ehliyeti de hala mevcut ise bu hakk vardr. ocuk kendisine iade edilir. Ayn ekilde anne evlenir, bakm hususundaki hakk der sonra boanrsa ocuun keflet hakkna geri dner. Keza bakma mstahak olan ve kendilerine bir engelin mani olduu her akrabann da, engel kalkt zaman bakm haklar geri dner. nk sebepleri, mevcuttur. Cemat, bakmn hangisi daha layktr diye bir ocukta ihtilaf ederlerse, furdan (ocuklar ve torunlar) bakma daha layk olan kimseler tercih edilir. El-Ber bn-u zib'den yle rivayet edilir:
Hamzann kznda Ali, Zeyd
ve Cafer ihtilaf ettiler. Ali dedi ki: Ben, ona daha laym, o, benim amcamn kz. Cafer de dedi ki: Amcamn kz ve teyzesi nikahm altnda.. Zeyd de dedi ki: Erkek kardeimin kz.. Bunun zerine Neb
Sallallahu Aleyhi Ve Sellem, onu teyzesine hkmetti ve "Teyze, anne menzilesindedir. buyurdu 1 Btn bunlar, helak olmaktan muhafazas iin keflete muhta olan ocuk hakkndadr. Kefletten mstani imkan olan ocuu gelince; mstani olmasyla kefletinin illeti de gider. Keflet illetinin gitmesiyle de hkm gider. Hkm de onun kefletinin vaciplii ve keflete yaknlk hakkdr. Byle halde baklr. Eer keflet hakk olan kimse, anne gibi, kafir ise, ocuk kendisinden alnr ve ocuk zerinde velyet hakk olan kimseye verilir. nk ocuun vakas, keflet deil, velyet oldu. Velyet ise Allahu Telnn "Allah, Mslmanlar zerinde kafirlere asla yol vermez."2 sznden ve Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin:
" slam stedir, zerine geilmez."3 kavlinden dolay kafire caiz deildir. Bu, geneldir, bunu tahsis eden bir ey varit olmamtr. nk tahsis edici bakm hadisi, ocuun bakmdan mstani olmasndan dolay o zaman o ocuk zerine intibak etmez. Keflet ve velyet hakk olan kimselerin, anne ve babann Mslmanlklar gibi, Mslman olmalarna gelince; phesiz bulu ana yaklam ocuk veya criye yani sbyan veya gen kz, babas ile annesi arasnda muhayyer
1
Buhari, K. Sulh, 2501, K. Mugzi, 3920; Ebu Davud, K. Talk, 1940 Nisa: 141 Buhari, K. Cuniz
braklr. Hangisini seerse, ona katlr. nk Ahmed, bn-u Mce ve Et-Tirmiz yle rivayet ederler:
"Eb Hurayra'dan: Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem, bulu ana yaklam bir ocuu annesi ile babas arasnda muhayyer brakt." Eb Dvud'un rivayeti ise yledir: "Ben
onun yannda otururken bir kadn Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'e gelerek yle dedi: Ya Raslullah! Kocam, ocuumu gtrmek istiyor. Halbuki o, bana Eb nebe kuyusundan su getiriyor, bana faydal oluyor. Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem: Siz ikiniz ona kura ekin buyurdu. Bunun zerine kocas: ocuumda kim benimle ekiebilir ki dedi. Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem: Bu, baban, bu da annen. Dilediinden birisinin elini tut buyurdu. O da annesinin elinde tuttu. Annesi de onunla ayrlp gitti.1 El-Beyhak, mer'den yle rivayet eder:
ocuu annesi ile babas arasnda muhayyer brakt. Keza Ali'den de yle tahri etmitir:
O, (bulu ana yaklam) bir
Ebu Davud, K. Talk, 1939; Ahmed, bni Mace ve Tirmizi
Umra el-Cermiyyi'yi annesi ile amcas arasnda muhayyer brakt. O, yedi veya sekiz yalarnda idi. Bu hadisler, sarihtir. Bunlarda, baba ve anne bir oullarnda ekitikleri zaman, ocuun muhayyer braklmasnn vacip olduuna dair bir delil vardr. Kimi seerse onunla gider. Eb Dvudun rivayetinde varit olan kura ekme meselesine gelince; bu, ne En-Nesnin rivayetinde ne de dier rivayetlerde varit olmamtr. Bu yzden ocuun ikisinden birini seememe durumuna hamledilir. Muhayyerlik belli bir yala kaytlanmaz. Bilakis bu, uzmanlarn takdirine gre uygun grd konularda hkime dner. Eer onlar, ocuk kefletten yani bakmdan mstanidir, derlerse, hkim de buna kanaat getirirse, onu muhayyer brakr. Deilse onu, bakm hakk olan kimselerin yanna terk eder. Bu, ocuklar konusunda durumlarnn deimesiyle deiir. Bazen bir ocuk, be yandayken kefletten mstani olabilir. Bazen de baka bir ocuk, dokuz yandayken kefletten mstani olmayabilir. yleyse gsterge, kefletten mstani olup olmama bakmndan ocuun vakasndadr.
O,
SILA-I RAHM
phesiz ki Allah Subhanehu ve Tel, cahiliye asabiyetinden nehyederken sadece kabileci asabiyeti, slm mmetin evlatlar arasndaki ba klmaktan ve Mslmanlarn alakalarna tahakkm etmesinden nehyetmitir. Ama akrabalk ban ve onlara ihsan emretmitir. El-Hkim ve bn-u Hibbn, Trk ElMuhrib yolundan Neb Sallallahu Aleyhi Ve yle buyurduunu rivayet ederler:
stn veren eldir. Nafakalarn temin ettiin kimselerle bala. Annen, baban, erkek kardein, kz
kardein sonra sana daha yakn olan, daha yakn olandr. Esm Bint-u Eb Bekr radiyallahu anha'dan yle dedii rivayet edilmitir:
" Kuray dneminde ve zamannda,

bunlar Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem ile ahit yapmlard, annem mrikken oluyla birlikte bana geldi. Ben de Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellemden fetva istedim. Dedim ki: Annem, istekli olarak geldi. Onunu ziyaret edip ihsan edeyim mi? Dedi ki: Evet, anneni ziyaret edip ihsan et buyurdu. 1 slm, akrabalar iki ksm klmtr. Birincisi: ld zaman ahsa varis olmalar mmkn olan akrabalar. kincisi: Zevi-l Ehram. Miras hakk olanlara gelince; bunlar Ashabu-l Feriz2 ve asabelerdir3 . Zevi-l Erhama gelince; bunlar, onlar dndakilerdir. Bunlar, mirasta paylar olmayan kimselerdir, asabeden de deillerdir. unlardr: 1- Day 2- Teyze 3- Annenin babas 4- Kz ocuu
1
Buhari: Hibe,28; Mslim: Zekat,1003; Ebu Davut, Zekat; 1668

Kuran ve hadiste belirlenen kiiler
3 Anne, baba, dede ve nine gibi kendi neslinden gelinenler
5- Kz kardein ocuu 6- Erkek kardein kz 7- Amcann kz 8- Hala 9- Annenin amcas 10- Anne bir erkek karde ocuu ve bunlardan birine bal olanlar. Allah, bunlara ahsn mirasndan kesinlikle bir pay klmamtr. Ama Allah, btn akrabalar sla-i rahim ve ihsan emretmitir. Cbir radiyallahu anh'dan, Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellemden yle buyurduu rivayet edilmitir:
" Sizden biri fakirse, kendisinden balasn. Eer

fazlal varsa iyline, yine fazlal varsa akrabasna (harcasn)."1 Eb Eyyb El-Ensr'den, bir adamn yle dedii rivayet edilmitir:
"Ya Raslullah! Bana, beni cennete sokacak bir

ameli haber ver. Kavim dedi ki: Ona ne oluyor, ona ne oluyor? dedi. Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem de: Bir ihtiya, ne olacak! buyurdu ve Allaha ibadet etmendir, Ona hi eyi ortak komamandr. Namaz
Nesi, K. Buyu, 4574; Ebu Davud, K. Atak, 3446; Ahmed b. Hanbel, Ms. Mkessirn, 13755
ikme etmendir, zekat vermendir ve Erhm ziyaret edip ihsan etmendir.dedi.1. Dolaysyla sla-i rahmi emretmitir. Bu ve sla-i rahme ilikin varit olan dier hadisler, bunlardan kastn yalnzca Zevi-l Erhamm yoksa ahsn Erhamna mensup olan herkes mi olduunu beyan etmemitir. Hadislerden zhir olan, umumdur. ster mahrem erhm olsun isterse asabeden veya Zevi-l Erhamdan namahrem erham olsun, Erhamdan her birinin bana amildir. nk bunlarn hepsi zerine erhm uygun der. Sla-i rahme ilikin bir ok hadis varit olmutur. Bu balamda Aleyhissalatu Vesselam yle buyurmutur:
" Erhm kesen kimse cennete giremez."2 Enes bn-u Mlik'den, Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellemin yle buyurduu rivayet edilir: "Her kim, rzknda geniletilmeyi ve eserinde veresiyelii isterse erhm ziyaret edip ihsan etsin."3 Eserinde veresiyelik demek yani ecelinin tehir edilmesidir. Eb Hurayradan Neb Sallallahu Aleyhi Ve Sellem'den yle buyurduu rivayet edilir: )
1
Buhari, K. Edeb, 5524; Mslim, K. mn, 14, 15; bni Mace, K. Fitne, 3963; Ahmed b. Hanbel, Ms. Ensr, 22448
2 3
Mslm, K. Ber Ves-Slatul-db, 4637; Ebu Davud, K. Zekt, 1445 Buhari, K. Edeb, 5527; Mslim, K. Birri ves-Sletidb, 4639
( " Allah, mahlukat yaratt.
Nihayet yaratmasn bitirdii zaman, ehrm dedi ki: Bu, kesmekten Sana snan kimsenin makamdr.dedi. Allah da: Evet, seni ziyaret edip ihsan edeni ziyaret edip ihsan etmemden, seni keseni kesmemden raz olmaz msn? buyurdu. Erhm da: Evet olurum, ya Rabbi! dedi. Allah da: yleyse o, senindir buyurdu. Raslullah Sallallahu Aleyhi Ve Sellem de Dilerseniz unu okuyunuz; Geri dnerseniz, yeryznde ifsat etmeniz ve Erhm kesmeniz beklenmez mi sizden?"1 Lafz, Buhrnindir. Yine Aleyhissalatu Vesselam yle buyurdu:
Ziyaret edip ihsan eden, mkaft veren deildir. Ama ziyaret edip ihsan eden yle birisidir ki erhm kesildii zaman onu ziyaret edip ihsan eder. 2 Tm bunlar, sla-i rahme tevik etmeye dellet eder. Sla-i rahim de, slm cemat arasnda akrabalarn birbirlerini ziyaret edip ihsan etmelerinde ve aralarnda karlkl yardmlama konusunda Allahn teri ettii ba ve sevginin limitine, ayrca kadnn erkekle ictimai, bu ictimaiden neet eden alakalarn ve ondan doan furatn tanzimi hususunda da eriatn gsterdii nemin snrna dellet eder. Bu nedenle toplumdaki ictim yne ynelik teri edilen hkmlerle slm eriat, insan iin en hayrl ictim nizamdr.
1 2
Muhammed-22; Buhari, K. Edeb, 55298; Mslim, K. Birri ves-Sletl-db, 4634 Buhar, K. Edeb, 5532; Trmz, K. Zekt, 1446; Ahmed B. Hanbel, Ms. Mkessrn Mn Es-Sahbeh, 6238, 6496
* * * *

Islamda Ictimai Nizam

Enviado por

Dados do documento

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Islamda Ictimai Nizam

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Takiyyuddn en-Nebhn

SLMDA CTM NZM

slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam

SLMDA CTM NZM

Hizb-ut Tahrir Neriytndandr

slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam

10 slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam

12 slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam

14 slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam

16 slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam

18 slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam

20 slmda ctimai Nizam

Hucurat: 13 nfitar: 6 Abese: 17-19

slmda ctimai Nizam

22 slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam

24 slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam

Araf: 189 Rad: 38 Nahl: 72 Rum: 21 ura: 11 Necm: 45-46 Nebe: 8

26 slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam

ERKEK LE KADIN ARASINDAK BALARA BAKIIN ETKS

28 slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam

30 slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam

32 slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam

34 slmda ctimai Nizam

KADIN LE ERKEK ARASINDAK BALARIN DZENLENMES

slmda ctimai Nizam

36 slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam

insana hitap ederek buyurmaktadr:

" Namaz ikame edin." 4

" Size oru farz klnd."3

"Onlarn mallarndan al." 5 " Sadakalar ancak fakirlere ve miskinlere aittir." 6

Araf: 158 Enfal: 24 Bakara: 183 Enam: 72 Tevbe: 103 Tevbe: 60

38 slmda ctimai Nizam

1 biriktirenler." "Alt n ve gm "Allah'a ve ahiret gnne iman etmeyenlerle savan." 2

Tevbe: 34 Tevbe: 39 Tevbe: 23

slmda ctimai Nizam

Nur: 30-31 Nur: 31 Ahzab: 59

40 slmda ctimai Nizam

"Allah'a ve ahiret gnne iman etmi bir kadnn,

" Yannda bir mahremi

slmda ctimai Nizam

" Beraberinde herhangi bir mahrem

, . : , . . : :" Bir adam yolculua kt ve

Mslim, K. Hac, 2391

2 kocasnn emrine kar gelmek

42 slmda ctimai Nizam

slmda ctimai Nizam