-

- - ,
,
, - ,
Descartes- Leibniz- Cantor- Frege, ( ) ,
, ,
- , Russell, Brouwer, Hilbert, Church, Turing,
Kleene, Kripke - , - , " "
Gdel-, - ! - , .
- ,
- :
, , ,
,
,
.

2011

 ,
1987 .

, :
, , ,
. ,
.

.
.

, .
, .

, ,
, , , 1990
,
, 1990
, ,
, , ,
, 1990

.7

.13

.67

(
. )
.87

.100

.113

(
. )

, ,

.129

.136

(
. )

.158

.166

(
. )

.179

.184

(
.
. )

.199

(

. )

.209

.218

.224

, ,
- .
,
, .
(- ),
(- ) ( )

. ,
,
,
, , .

-- ,
,
,

. ( ,
- -
.) ,


,
. , ,
, - ,
- , ...,
,
- , , .



,
, ,
. ,
,
,
,
. ,

,
.
, , , . ,
, ,
, ,
, ,
.

,
, ,
, ,
, ,
.

,
, ,
,

1986/1987 .
.
.

.

, . ,
, ,
, ,
- ,
.
( ), ,


(
). ,

, .


,
.
,
, .

.
, ,
, .
,
.
,
.


, (
) .
, ,
,
.

1989 .

. .

(
. )

,
, ,
.
,

.


,
,
, .
,

.


: ,


( )*.
,
,
, ,
.
,
,
,
.
, ,
,
, . .
( ).
,
,
(
),
* , . 1975. .
. : , . 355 .

13


,
septem artes liberales. 7
, :
, (, ,
9:1). (
) ()
. ,
, ,
( ),
( ) , ,
( ).
,

, ,
. ,
( !).

, ( ),
,
, !
, ,

,
, .
,
. ,
, . .
, ,
.
, , , ,
.
, : ,
, , : ,
. ? ,
, ?
,
-,
, , -

14


, ,
*. ,
, , , ,
, ,
,
,
.
,
, ,
, -
: .
, ;
, ( ). ,
, .
,
? , .
,
,
,
.
:
, ,
.
,
: ,
, , , ,
, , ,
, , . .,
. . ,
, ,
. . .


,
,
* , . 1978.
. : , . ,
. : , 1978, . 247.

15


, . ,
( !),

.

, ,
: , ,
, .
, , , .

16



, ,
, , .
,
.
, , ,
. , ,

,
.
( !), .
: ,
, ,
735 458 ( !), ; ,
.
, .
? ,
,
(!), ?
,
, .
: ,
!
,
(
, ).
: ,
.
, .

, ,
, .
, - ,
, ? ,
.
, , ,
,
. ? ,
,

17



. ,
, .
, ,
. ,
, .
:
( , ),
, ,
.
, ,
.
, ,
2500- -
:
.
: , , .
.

,
,
, -
,
, .
,
; ,
;
,
. ,
:
(
, ).
:
, , -
,
* , . 1987. ().
: , . . & , . . , .
. : , 1987, . 167.

18


, *.
, - -,
, . (
, !)
- ,
, .
,
.
,

, ! :
? (
.) ,
, , , ?
?
.
, ,
.
: ?
:
, .
? ,
. !
, ? , - ,
,
? , , :
, . - , .
. ,
,
. ( ?
!) ,
, ,
,

, ,
.

.
,

19


,

,

,

.
,

,
. .
, :

),
, ,
.

,
. ,
?
, ?
, ,
?
, ,
,
, .

.
: , ,

20


,
, (-)

.
, - .
,
, . ?
, ,
, . ,
,
:
,
, , .
:
, ?
, : ,
.
,
, .
,
, .
( )
. ,
, ,
- .
,
, ( - !) ,
. . . , ,
-
, ,

?
? :
,
. ,
.

, - ,
,

21


. ,
,
,
,
, -
, , ,
, , - *.
,
, -,
. ,
! ,
,
- .

,
,
: ,
!
,

- : ,
. ,

: , , , .

: .

, - , .
,
. , ,

, .
, ! ,
, ,
, ,
.
* . . 1972. , . 1. : , . 70, 13.

22


, -
: . ,
,
?
?


? (
, 1984-
- ,
, :

.) -, ,
, , ,
, ? ( ,
.)
, -

? -
.
,
, ,
, .
,
,
. , -
, ,
. :
,
, - .
,
, , .
,
- .

: ,
?, :
.
, ,

23


: ,
. ,
,
,
.

, .
: ,
.
,
.
, . - ,
: ,
,

. ,
, ;
, ,
,
. ,

.
.

, .

. , ,
. VI . . . .
. ? ,
. ? ,
? -? ?
,
? , , ,
, , ?

.
, ,
, , , .
,

24


. ,
, : ,
. ,
, .
. ,
, -
: .
, ,
. , ,
:
;
,
, .


42km 195m,
,
2,


.

,

, , ,
,
-
,
, , ,
, ,
? , , ,
.
, . ?
, ?
! :
*. ,. 1988. - . : ,.
. : , 1988, . 124.

25


, .
,
:
- , -

.
,
,
,
. ,
:
,
- .
, : ,
.
, ,

, . , ,
. ,
,
( I 12, 1253
25) ( ,
):
. ,

,
, . ,
,
, -- .
,
,
. ,
:
,
.
. , ,

,
.

26


, , . .,
, , (
) : ,
, *,
. : ,
, ,
,
, ,
,
, --
-,

, .
, , ,
, ,
.
,
. , . -
:
.
(I 1, 24 ), 2300
.
: , ,
.
, . ,
.
, (79
5). : -


(). 1876 .,

, ,
.
,
, - ,
, .
? ,
,

27


:
,
,

, , :
. ,
,
. -,
,

, .
:
,
,
.
:
2300


?
, , !

,


.
,


,
,
.
-, ,
, .
,
: ,
, ,

28


. - (
)
,
,

. ,
, , ,
.
, .
:

,
.

:
, ,
, , .
-. ,
, ?
,
,

?
,
? ?
:
,
, , .

,
, , ,

,
,

29

,
:

, , ,
.

, , ,
,
?
!
,
, , ,
. ,
, - Barbara:


S,

S.

,

S ,
S .

, .

,
. ,
: , , ,
, . ,
, :
, . ,
;
, ,
, , .
,

,
.

30


( ),
,
.
, ,
. , ,
.
--
. , ,
; 1. ,
, 2+b2 = 2
2 ( 1).
( , ),
, , ,
, , . ,

: ,

, ,

, ,
,
,
( : Cesare
Camestres).

!
: , ,
? : - , ,
,
. ,
,
:
.
: ,
, .
( !),
: , !

31


. ,
,
: .
,
: .
. ,
: , ,
? , .
,

? ,
. ,
, ,
. :
,
:
, - ?
,
,
,
.
: ; ,
,
( ).

,
. - ,
, :
.

, ,
.
, ,
,
. ,
: ,
* , . 1988. . .
: , 1988, . 43.

32


.
,
,
, .

,
,
, . - ,
!
. ,
, ,

, ,
( ,
),
( )
, . . . ,
.
, - ,
,
:
, Canis vulpes. ,
,
, ,
, :
, . ,
.
: ,
,
: ,
, ,
. !
,
, .
, , :
*,
. :

,

33


, ,
,
. , - ,

.

:

;
,
; ,

; . *

,
,
:
,
,
,
,
*

, . ,
(
), .
- -. ,
,
, .
,
: , ,
.
, (. .
, ,
. .). ,
, . .
, :
, (
).
,
* , . II .

34

,
-

, , . . ,
256. ,
( ,
, ),
( Barbara
, , , ),
,
. :
, ,
?
,
.
,
(
, !).
, :
. ? ,
,
,
, ?
- , ,
,

35


? ,
,
, , ,
, , :
, ,
. . ,
, , ,
, ,
. -
S !
:
, ,
.
: Barbara Celarent ( S ,
, S ). , , - ,
, . ,
,
,
. !

:
N, N , N,
N, N, N .
,
p q q, , q q
, . . ,
.
-
, ,
.
, ,
, ,
. ,

,
,
. ,
256 19 ( 5 ) ,

36



, , . ,

,
:
.

,
.
, , .
, .
Barbara S ,
S . :
,
19,
20 19 ( ). Magister dixit!

, ,
, - :
! ( ,
).
,
. ,

, .
, ,

- :
, . ,
, ,
, . .
-
-
-
. ,
, ,
,
.

37


,
,
: . ,
, . .. . .
, ,
.
, ,
,
: , .
,

- .
, , ,
, , . ,
,
, 1 0.
0 1,
, -,
, .
, 1,
, , . . .

, .
, ..
, ,
.

,
, . ., ,
. ,

, ,
. , ,
, .
,
-
.
,

38


,
. ,
, -
,
.
- ,
- ,
,
. . , ,
: 5 3 - 5,
3. , 5 -, :
? , ,

.
(, ,
, . .)
( -, ,
, , . .).
, - .
,

.
,
, : (
), (
), , , , . .
(
) ,
.
.
,
?
, ,
,
-
* BOOLE, G. 1854 An investigation of the lows of thought, on which are founded the
mathematical theories of logic and probabilities. London, 1854.

39


. ,
, 1854 .

,


*.
,

,

.
:
,

:


, ,

. , ,
. ?

: .
, ,
. , ,
:
, ,
? ,
- , -
? -
, ,
? ,
- ? , ?
? -
- -? -,
, .
, ,
- ? ,

40


, -
, .

, ,
.
, ,
,
. ,

, - .
,
. ,
, .

, ,
. .
,
,
, - , .
,
.
,
, .
,
.
.
,

? ,
,

, ,
,
.
, ,
. ., - ,
.
. ,
, ,

41


-
, , ,
.
,
-. ,
.
, ,
:
! ,
.
! ,
,
. ,
:
, ,

,

,
,

. ( .)
? ,
.
, , -
, ,
, , .
:
,
-
?
.
8
, , 9
,
, ,
10 .
,
,

42


,
: !
, ( !),
:

.


.
, ,
. ?
, ,
,
, :
,
, .
.
,
, ,
,
( ).

0 1, -
, .

, , ,
,
,
,

, ?
.
19
.
,
,
.
,
,

43


, :
, , ,
, ,
, ,
,
, , ,
?*
? - ,
, -
( ), (
) .

. ,
,
.

-:
,

.
? , ,
, -
:
, ,
,
. -
,
,

, .
!
.

,
.
, ,
-
. :
* , . 1973. . : , . .
: , 1973, . 300.

44


? ,
? ,
, ?
, ,
?
: .
,
. ,
, : ,

+=z. ,
: , ,
. . ,
, . ,

. ,
, , ,
(
). : ,

.
, , ,
.
,
,
.
.
,
, .

, . ,
,
,
( ), . ,
: ( ,
),
.
,

45


,
, . ,
.
,

:
,

.

.

,

,

,


,

.

,
, ,
,
:
,
. .
,
,
. , ,
,
? ,

, ,
,
.

46


,
.
.
,
(
) , ;
. , ,
.
, ,
, . .,
,
, ,
. , : ,
, ,
- . ,

,
. ,
(
!):
, .
,
,
, . . .
, ,
,
? ,
, ,
, : .
,
, , .
,
? ,
-? ,

? ,
?

, ,

47


, .

. -
( !),
. ,
. ?
, ,
, ,
.
, ,
,
. -
,
:

, . ,
,
, , ,
, , ,
, ,
.
. ,
, ;
( )
: 1, 2, 3, 4 . . , ?
, ,
, ,
, :

. ,

, !

. : ,
, ,

,
.
,

48


,
. , :
, . , ,
, . -

, ,
, ,
, .
,
. ,
, .

280
280 : , !
,

, . ,
, ,
, , .
,
,
, .
, ?
,
.
, , ,
? ()
- (II 17):
.
. ,
, , .
, ,
, , , .
, :
.

, ,
, ,
.

49


:

. ,
.
, -
, , , . .
, (
).
,
, ?

? , ,

,
. ,
,
. ,
,
: ,
, .
.
, .
, ?
, .
: .
, 180,
?
1 , ,
?
,
( -, ),
.
:
?
,
.
,
, ,
, .

50


, ,
, , ,
, ,
.
- ,
. 30 000 55
.
Homo mathematicus.
: , , -
,
,
.
.

, .
,

.
,
, :


, ,

,
,

: ,

51


,
. (
) (
, , ,
- ),

. ,
,
,
. .
, .

! .
, , ,
! , , 2+2 = 4,
, (+ .); ,
,
, , ,
, .,
,

(, ,
). , ?
, .
, , ,
.
, , ,
,
.
, ,
,
-, -. : ,
:
? , ,
. , .
! ,
, ,
. -

52


-
.
.
,
? ,
. ,
, .
, , . . .

, - ,
. ,
, , ,
, .

.
, .
,
,
-,
.

,
, .
,
,
. ,
, . , ,
,
, .

, ,
,
. ,
, ,
,
-, ; -
,
,
, .

53


( ),
. ,
- -,
, , ,

: .
,
.
,
.
!

,
,
,
?
,
.
:
,
.
, ,
. ,
,

. ,
, , -
.
,
,
.
,

, ,
, : , .
, ,
,
, .
, ,

54


, , ,
,
. :
, ,
,
.
,
. (
) ( ,
), ,
.
,
,
:
. ,
.
, -

. ,

. !
,
, , ,
( ,
).
, ,
; .
, ,
, ,
, . ,

, . .
,
. ,
, :
. 60
, ,
, :

55


, . . ,
.
, . . ,

, , . .

,
, -
. , ,

, ,
, ,
, .
,
, .
,

*
.
,
,
, .
Hydra Lernaea,

- (Medusa Gorgonea), , ,
.

, . .
, ,
,
.
:
( ) ,
, ;
,
( ). -:
* . . 2. ., : . ., 1987 1988.

56


,
. .
, .
: Hydra Lernaea
Medusa Gorgonea? ,
:

,
- (
!).


(
,
),

, -
.

,
,
,


.
. :
,
, .

. .
: ,
.
, , ,
, ,
- .
,
, .
. - , ,
. , ,

57


.
, - ,
, . ,
, ,
.
,
, . ,
, , .

. ,
( ),
, ,
.
,
, , .
,
, , :
- ,
,
, ,
, - , ?

? . -
,
-
( !).
,
( ),
. ,
.
, , ,
. ,

,
-, ,
.
.
. ,
!

58


- ! ,
, ,
. :
, !
, ,
? , : ! , . ,
,
: , !
. (. . )

.
, . .
.
.
, . .
, ,
.
.
, ,
, .
, , .
, . ,
, . ,
. ,
?
,
, :
. ,
: ,
. : .
: . 4., 7. 9.
, 5., 8. 10. . , ,
: ,
, ,
(5:12).
( !) :

59


, , ,
, , , .

(2:1920).
:
? ?
,
, ,
.
?

? ,
? ?
-
,
, ?
,

?

,
;
, .
, ,
. ( ), ,
,
,
. ,
,
,
, ,
, : ,
.

26- ,
49 030- 24
. , ,
, ,

60


, ,
, , .
. , ,
: .
,
, ,
,
( ).

- .
*
144 .
,
. .

,
, :
,
,
,
, ,
, .
,
, .
, ,
,
.
, , ,
.
, ,
( 1:2
, ,
1/2 ).
,
:
.
* . .25 22 1996., . . . .
.45 16 2009.

61


, ( ) , ,
. (
115 :
,
, 30- , 10-
.) , ,
; -
, .
,
.
,
,
.
, , ?
,
, .

,
,
, , ,
, , , , , ,
,
-
, .

.
, ,
: ,
,
.
, ,

.
:
, , ,
( !).
-
- . ,
.

62


, ,
.
,

,
. ,
.
,
, ,
.
, ,
:
, .
, .

, : 2
, 4 . . ,
, ,
. . . .
,
, , .

.
, ,
, ,
. :
,
, .
, ,
, ,
, .
:
; ,
; . .
, 30 ;
30x30 ;
303, ,
,

63


30. ,
,
, ,
.
.
,

.
, , .
,
22 , 1152207

221152207 .
78100 ,
,
, ,
.
, ,
( !),

,
.
, ,
: , ,
, , , , ,
, - , - (
) . .
, ,
,
.
, ,
.
, :
. .
?
.
(1:8) : !
- , ,

64


: , ,
, , ,
, , ,

,
, .
,
() (,
) ,
.


( ,
- ), ,
,
,

, .

: ,
, ,
. -
:
,
, .
,
: -
,
,
.
, ,
, ,
,
,
( ).
, , ,
( )
- ,
, ,

65


.
, ! ,
:
, ,
,
. .

(, 3:14) ,
, :
, ; , ,
(33:2223).
, , ,
. , ? . ,
, , .
, :
, , ,
.

18 1989 .

66

,

: ,
.

,
-
- ,

,
,

.
,
. ?
, ,


:
,
, ,
.
? , :
.
,
; ,
, ,
. - ,
, ,
.

,
.
, , ,
, ,
. ,
, . ? :
Magister dixit - ,

67


,
. - ,
,
, .
,
?
,
, -
,
: ,
-
,
.
,
.
,
,
.
, ,
,
,
.
, ,
.
- ,
- -

. :
, - . .
: , ,
,
. , ,
, ,
. ,
, ,
,
, ,
, ,
. ., . . , ,

68


, . -
, ,
-

, , ,
, .
:
- , , ,
?
: !
..
. , , ,
, ? ( !),
?
, , ,
,
, ? ,
, , ?
, ,
? ? ?, , ,

, , , ?
, ,
? , ,
! , ,
? ,
,
,
:
, . , , :
, . ,
?
!
(
) -
, , ,
, .
- -

69


?
, , .
, ,
, . .
,
, ,
,
, ,


:
, , ,
. . ,
,
( ,
), -
,
( ,
).
, , . . :
,
. ,
,
, , , ,
, .
-
, ,
. ,
,
,
: , .
, , ,
,
: ,
,
. (

, .)
,

70


,
. ,

(
X ) . ,
,
,
,
,
, .
. ,
: , ,
, , ,
, .
.

( !),
, ,
. ,
.
, ,
,
, :
, ,
,
. .
, ,
.
:
,
,

.

,
. - .
-
, ,
,

71


, , , , .
,
. ,
, ,
. , ,
X , , X
, .
, ,
: ,
, , , , ,
, . .

.
, ;
, , ,
, , ,
( ,
!).
, ,
,
.
: , ?
, , . .
. ,
, . .
,
, .
, .
,
!
? ?
,
. ,
, .
. , .

,
.
. , ,

72


.
, , ,
, , . ,
,
, ,
,
, ,

,
,

,
?

,
,
.
,

,

. ,
,
, ,
, , , ,
, .,
:
( ), ,
. ,

,

. ( ,

73


, )
: ,
; ,
( , ).
, .
,
.
.
, ,
( ,
, . . ,
).
,
. - ,

, , . ?
?
? , ,
,
,
, ?
,
?
:
, ,
Homo sapiens
- .
,

, ,

, ,
. ,
!
,
-, :
! ?
,
, .

74


4, , ,
,
, ,
16.
, , :
, , ,
,
,
, ,
,
,
, ,
.

: , , ,
, , , . .
.
- .

, ,
, - ,
.
, , ,
. .
: ,
, ,
- :
.
, -
16- . ,
, . .

- ,
. , .
, ,
( )!

. :
, . ,

75


, ,
,
, , . . .
,
, , .
: , .
, , ,
.
,
, ,
: , .
,
- (
, )
- : ,
.
, , ,
, ,
.
, ,
- ,
.

. , ,
. :
,
, -
, :
( ,

).

.
.
, ,
, (

, ).

76


, ,
, ,
, ,
. (,
, ), ( )
( ).
, ,
, ,
, .

, , ,
, . ,
, (
, ).

, :
, ,
.
, , ,
, .
,
( ),
, , ,
, .
,

,
. ,
,
, : , ,
?
- ,
.
, ,

: ,
. ,
, ,
,

77


, . ,
,
, ( -
) , ,
, . ,
, , ,
, .
.
:
.

, ,
,
,

.
,



,

.
,

,


,

.

,
,

.
,
, ,

78


. ,
, .
:
.

, ,
, ,
, ,
. . , ,
,
.
,
. , ,
,
. ,
,
, , ,
( ,
). ,
,

.
. ,
, , ,
, .
, ,
, ,
, .
,
, ,
. , ,
, , .
: ,
, , , ,
, .
- - ,
, (
). ,
,

79


. ., :
, , ,
,
. -:
,
10
, ,
,
( 9). ,
-2, , ,
43, .
,
, ,
,
, .
,
, .
, . ,
, ,
. ,
,
, ,
. ,
,
, ,
, ,
. ,
,
. .
,
, , ,
. .
?
? .
,
, , ,
? :
, ,

80


! ?
, ,
, ?
, ?
,
? , ,
,

, :
. ,
,

, ,
, ,
.
, .
, ,
,
.
:
- ,
, ,
; ,

,
. , ,
?
-2 ,
,
,
,
.
,
, - 1814 .
:

. ,
, ,

81


, ,
, ,
- ,
- :
.
, ,
.


.

,
.

, - ,
.
,
.
,
,
, .
,
,
post factum.
,
: ,
, ,

13
1989 . (), 17 1815 . (
). ,
,
.
, ;
, *. ,
, , ,
* ,
, .

82


,
( ).
,
, .

, ,
,
:

-,


,
.

:

, , 17
.



,

,

,
, (!),
.
,
? ,

- ,
.
, ,
, .
,
,

83


:
, , ?
, ,
?
, -?
, , , ,
, ,
? ,
, ?
,
, ,
? ,


, .
, , ,
, ,
!
:
.
, ,
, , :
,
?
. ,
, ,
? ,
-?
-, !
, , ,
,
?
, , ,
,
:
.
, , , ,
. ,
, :

84


, ,
,
.
, , ,
,
, , ,
. ,
, , , ,
,
: .
,
, , ,
, ,
.
, ,
( ),
,
S5.
,
, , .
, ,
, .
, .

, , .
, S5, S4, S3
,
-
.
- ,

, . .
, -
, , ,
, - ,
.
,
S5,
. ,

85


,
,
, , .
,
: ,
- ,
. ,

,
: ,
! ,
, -

,
,

,
, (5:37):
: , ; , ; ,
.

15 1989 .

86

242
1
,
(
)
1916
-,

.
(
)
. ,
,
,
Hochschule** ,
.
.
.
, .
.
;
,
. ,
.*** , ,
. . -
. , ,
,
,
* , X. . 1989. . :
. . .
** (.) . .
*** .
, ,
,
, ( ) . .

87


,
! ;

.
, .

.
,
? ,
, . ,
; ,
, , ,

. , (
, , ,
, ),
, ,
,
. ;
,
( ),
. , , ,
, !
. ,
?
, ,
,
, ...
: . ,
, .
,
. , :
, ,

, ,
( ), ,
*, , - ,
*

88

. . .


, .
; .
, .
.
,
, -
. , . , ,
,
. , .
, . ,
,
. ,
, - .
, ...
, ,
, .
, .
.
. ,
, ,
. ,
. , -
,
. ,
.
; ,
- .
. , .
. ,
, , ,
, . -
. , ;
. .
, , , .

. ,
,
,

89


. , .
, ,
, .
( - ), ,
.
, . ,
- ;
; :
, ,
, ,
. ,
, ,
. .
. .
? . .
.
,
. : ?
, : ,
,
. (),
,
. ,
, .
,
. ,
. ,

. ;
,
, ,
,
2, , .

, ;
.
, ;
, ,
,

90


,
, , ,
,
, ,
.
, .
.
, ;
, - .
.

. ,
,
. ,
, , ;
, , , , .
.
. ,
,
. ,
. ,
. .

,
: ,
. . ,
.
:
,
. .
, ,
:
?
.

:
.
? ? .

91


.
.
, ;

.
.
, -,
,
.
.
( ), , .
, ;
, ,
.
,
. ,
, , , .
.
. , ,
, ,
, ,
. ,
, , ,
,
.
. ,
,

.
, ,
. .
.
, .
,
,
.
! .

92



.
. , ,
.

. : , .
: , .
, ;
, .

;
. ;
;
, . ,
. ,
, ,
. , , .
. ;
.
,
, .
. , ,
:
( ) .
. :
,
.
, . ,
,
. ,
. (
)

, .
,
,

. ,
-

93


. ,
, .
: ( )
.
,
( ) ,
.
. ,
,
;
.
, ,
. .
; .
. :
, ,
, .
;
. ;
,
, .
, .

, .

.
, ;
;
,
;
.
; ,
,

.
,
:
, , .
,

94


.
, ,
, -, ,
. :
,
. ,

.
, .
, , ,
.
,
,
. ,
,
: ,
.
, .
?
, .
; :
, ,
?
:
.
.
,
; ,
. ,
, -
.
.
, ,
, , .
, ,
,
. .
, , ,
. 3

95


;
,
,
. , ,
,
, .
;
, ; , ;
. ,
, ; ,
, ;
, , .
,
,
.
.
.
.
, ,
. , ,
, .
, ,
.
.
- ; ,

.
, .
?
. ,
, . .
; .
, ; , .
.
. . , ;
,
. ; ,
,
, .

96


. ,
( ) , ,
, .
( )
.
1

X (18951970)

.
2
( )
(1715 1724 . 1763):
.
3
... (II
1946 .) :
(III, 42)
(II, 4).

97

98

( . )

99

100

,
.

,
, -
-
.
, . .
,
,
, ,

,


,
.

,
,
- VIIIIX. . .,
.
,
, . ,

,
, . 800.

, ,

( ).
,
,
, :
.
780 850., . .
, .


,
.

,
.
( )*, - ,
-
.
( )

. , ,
. 1983.
. , ,
, ,

.
.
, ,


, -
. , .
,
- , .
, , ,

, , .
,
. ,
:
X,
Y1, , Yn.
- - .
(- -)
. ( ,
* 1991 .
. 1 1991 . 1991.
- .

101


-.. ?)
. ,

x2+ax=b


x2+10x=39
, :
. 2,
5.
. ( 5) ,
, .
39+25, . . 64.
.
. 64 8.
. , ,
, .
8 5. 3.
.

. ( ,
e
13. . ,
.)
, ,

x2+ax=b. ,
, ,
(,
). ,
( 2, ,
, ). ,
,
. ,
; ,
, ,
,
,
( , ),

102


.


,
.
, ,
;

.

. ,
,
.
-
. . , ,
.

.


Algorizmi.
,
,
. ,
, .
-
.
; ,
, , , ,

. . .
,

.
. ,
, , : .
,
, ,
, ,.

103


, .
.

, ,


, .
,
,
-
. ( .
, ,
- , - . .
.)
, ,
.
,
:

. , ,
,
, , .
.

,
.
:
? ,
,
-.
V . . . . ,
. a
b , b a;
- ;
.
XIX.,
, . .

104


.
, :
? :
?
,
,
, ,
.

,


,



,
,
.

:

x
, .
( )
, ,

. , , ,
-
. :
, , .
, . ,
, !
,
.
. ,
, ( )
? ,

105


? ,

? ,
:
, ,
?
,
, ..
. (18971954) ,
,
. 1921.

,
, . 1941.
.
. .
1965. .
, ,
19201924 .
,
.
, ,
.
, . . ,
,
,
:
(),
.
(
),
:
)

;
)

, . . ,
(
);
)
,

106



.
, ,
. , ,

, . .
.
:
, ,

?

?
,

. , , ,

. . ,
), ) ), ,
.
-,
, .
- , -
(19081931)
, , . .
. :
? :
,
.
,
. f(x, )
:
f(x, 0) = x
f(x, + 1) = f(x, ) + 1
, ,
5+3, . . f(5, 3). f(5, 0).
5. , ,
f (5, 1), f (5, 2) f (5, 3) :
f(5, 1) = f(5, 0) + 1 = 5 + 1 = 6

107


f(5, 2) = f(5, 1) + 1 = 6 + 1 = 7
f(5, 3) = f(5, 2) + 1 = 7 + 1 = 8
, . . ,
? - f (, ),
, g (, )
, h (, ) ( 00
1):
g(x, 0) = 0,
g(x, + 1) = f(g(x,y), x),
h(x, 0) = 0,
h(x, + 1) = g(h(x,y), x).
.

.
(1906 1978),
.
, , ,
,
( ).
1933/34 ,
, ,
. . . . .
, . -
. . .
,
.
. -?
(. . )
?
-
(1903 - 1995)
. 1932 .
,
. ,
, . . .
. . 1935. ,
, ,

. -

108


,
.
(
) .
1933 . , - ,
-
.

. . 1936
.
,
,
, . .
,
, .
.
(19121954) ,
. ,
, ,
. ,
, , , ,
, . ,
.
?
, - ?

, ,
( ).
( ) ,
.
,
.

,
.
.

, ,
, , .

109



, .
, .
,

. ,
Homo Sapiens
.
, ,
.
, ,
.
.
, ,
. 1970. . .
( ) ,
.
, , , ..,
, ,
. ,

.
,
:
. ,
.
,
. ,
.
;
,
, . ,
, ,
,
,
. :
, , , , , , , , , , , ,
10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 72, 80, 90, 11, 12 13,
99.

110

90105030407060991360117080128099721099302040.
()
, :
. f , {f}
(- ).
- ,
,
. ,
, : ,
, 1; ,
; ,
.
1,
. : ,
,
?
, . , ,
, .
f {f}
, f {f}.
,
{}
,
{}!

! ,
.
-
. , ,
, ! ,
, ,
(
) . ,
!
, ,

( . . ),
.

111


.
,
,
. ,
. ,
.
, ,
. ,
,

- -
.

.
.

112

. ,
,
.

7 1930
., ( *)


( 5 7
),
.

: 91-

- .

,
(18621943)
-
. .

,
.
7 ,
,
- 30 .

**;
, ,
***.
.
,

90- 20. ,
2011 .
** 19 .
*** 20 .

113


.
.
,
(. . )
(. . ) ,
,
.
-, .
. . ,
,
,
.
, :
- .
? ,
.
, ,
. ,
,
,
. , ,
,
- ,
.
, -
- (, , -) ,
. XIX.
,

, .
,
(18451918).
, , , , ,
,
. ,
, .
, .
,

114


. . .

:
- : 1 2 , . . . , ,
. 1, 2, . . . , , . .
, , ,
, 1. . . , .
, ,
, . . ,
.
, ,
,
.
, 19
,
.

, ,
, ( )
, . .

; ,
, ,
.
.
.
.
, , ,
. ,

, . ,
,
.
, , .
, , .
,
. , ,
, . ,
,

115


, , , ?
, .
, . .
,

: ?
, ,
, , .
. . , ,
,
, , ! , :
, ! ()
, , .
.
, ,
, ,
- .
, ,
. ?
(
),
.
, .
: , ,
.

, ?
,
, ,
..
,
,
, ;
,
.
,
() ,

. , ,

116




, ,

.
, ( )'
:
?
,
. ,
- ,
.
,

, ,
,
,
(. . ) . . .
. , ?
. . ? ,
,
, . ,
. ,
,
.
, .
. ,
.
. . ?
. ,
. (. . !) ,
.
. . , ,
, , .
, , ,
( , )
. ,
(. . ,
)

117


. - ,
.
.
? ,
,
? ,
, : , , ,
, ! ,
,
, .
.
, :
, , ?
. .
50100 . .
, ,
: ,
;
, ..
,
.
, ,
.

.
, :
,
,
,
,
(.. )
. ( )
(1848 1925) .

(18581932),
, .
( 1893 .,
) 1902 .
(18721970).

118


, ,
. ,
, .
.
Principia Mathematica,
, ,
1910, 1912 1913.
,
. .
, .
,
. ,
, . .
, , ,
,
. , ,
, ,
? . (
:
.)
,
. ,
,
1908 . (1871 1953),
(18911965).
, - .
.
,
, , -
?

. ,
, ,
. ,
.
,
, , :
,

119


. , ,
, .
,
. ,
.
, -
, ,

.
, . . .

. ,
,
,
, .

(1881
1966). (
) 1908 .
,
, .
.
, ,
, ,
.

.
? : ,
. ,
, ,
. : , .
, ,
, ,
? ,
,

.
?

120


.
,
.
. ,
- , ,
.
,
,
.
, .

.
: ,
,
. ,
,
,

. : ,
, ,
, .. . ,
. ,
,
.
. ,
;

x+2=4
,
. ,
, +, 2, = 4.
2 + 2 = 4 .
:
)
+ =
= ;
)
= =
= (
).
:

121


x + 2 = 4 ) = 4 2.
2 + 2 = 4 ) 2 = 4 2.
= 4 2 2 = 4 2 ) = 2.
, + 2 = 4 = 2,
4 2 , = .
.
: ,
, , .
,
.

. :
,
, . . .
,

(.. ), .
-: ,
.
, .. ,
. ( ,
.) ,
,

.
, .

,
,
.
.
,
, -
.
.
, , ,
, ,
.

122


. ,
,
, .
,
. , ,

.
.
,
1930 . , ,
. , ( 1930 .) .
? .
* ,
, ,

. (19061978).

, 6 .
.
, ,
.
,
.
, :
! , ,
,
, ,
( ),
.
( ).
.
, - .
.
.

, .
* .

123


(19031957), ,

.
.
. ( )
,
( ) ,
:

( . , )
.
.
,

. ,

.
:
,
, .
, ..
.
,

.
:
,
,
,
G, , .
,
. , ,
;

1, 2, . . . , n, . . .
.
;
, (.. )

124


.
,
( , ).
,
,
.
. ,

( )
, U(x) : n
n F(x) :
) F(n) , U(x)
.
) F(n) , U(n)
.
, .
g U(x), .. U(x) = g.
, U(g),
U(g). ) U(g) ,
g U(x) ,
U(g) . ) U(g)
U(g). ,
U(g) ,
U(g) .
, , U(g) ,
, . ,
U(g) , .
U(g), .
U(x) ,
n U(n) , U(n) .
, U(g) , .
U(g) . , ,
. .
,
,
1), 2) 3). ,
G (
),
, G,

125


, ..
,
,
.
, , ,
,
.
1931. ,

(
) ,
. ...
( )
,
...,
. ,

(, ),
. (
,
.)
,
. G, ,
, . ,
, , :
. ,
,
. -
, ,
.
.
( 1970.),
1930.
: . . .
: . . .
-
.
,
. .

126


-.
( -;
),
, ,
- , ,
,
?

.
,
, .
, ,

:
. , ,

, .
-
30- .
,
(
).
,

, .
,
-
.
post factum, .
, ,
,
.

( )
.
.
.
.

127


,
.

,
.
, ,

,
.
?

128

.

(),
;
. -
-
.

-
?

**
:
,
.



.

,
.
.
. . (G. G. Berry
18671928) ,
- , -
.*** , , ,
- 29 .
: ,
.****
,
, ,
* BOOLOS, G. 1989. A new proof of the Gdel incompleteness theorem. Notices of the
American Mathematical Society, 36, No. 4, pp. 386 388.
** . , n
, 60- .
*** 19 . .
**** RUSSEL, B. On Insolubilia and their solutions by symbolic logic. In: D. Lackey &
G. Braziller, ds. Essays in Analysis. N.ew York, 1973, . 210.

129


.
.

+, 0 s
( ).
= (), (), (), (. . .
, . . .), ( , ), ( ), ( )
. , ', '',
. . . , '. ,
( 0 , 1 , 2 , . . . ) .
: , z ..
,
.
(=s) ,
(
o ). , ( =
( + ) = s( + ) :
, = 2, =2+1.
,
, - ( < ) z(sz
+ = ) ( z z
). , [ss0 ( ) = ( ) = 0] . . .
, , . (: 2
.)
-
.

(,
, )
,
, , , . . . , ,
, , . . . ,
, . . .
. ,
, . . ,
. ( , ,
.) ,
, .

s, +, , ,

130


,
,
*, ,
, N.
, ,

, ,
,
,
S, :
: S S,
(
, ,
: S S).
,
,
, , ,
, .
, ,

, , ,
,
,
( ).
[] 0,
s. [3] sss0. ,
[] .
: , .
F()
: (F() = []). ( ,
.)
, (+=ssss0=ss0) ,
+ = [4] 2.
, ,
(F() = []) (F() = [p]) ,
( = [] = [p]), [] = [p],
. , i
* 1994.

131


, i (
16 , 16 i i
). ( 16m-1+. . . + 160)
, , - ;
, ,
- .
- , -
.
(, z) ,
, , , z
. , ,
, , ,
. - 3
.
(,) z(z < (, z)). (,) ,
- . (,)
(,) ( < (,)). (,) , , -
.
k (,). k > 3.
F () (=([10] [k]) (,)).
F() , - , 10k .
F? , [10] 11 ,
[k] k + 1 , (,) k , 12 ,
' 2 k + 24. k >3, 2 k + 24< 10k F
- 10k .
, ,
- .
- =10k.
F(); , (F( ) =[])
.
(F( ) =[]) , -
, , 10k ! ,
, , (F()
=[]). !
:
1.

132


3 30 ,
([10[ [k]) k + 15 10k .
2. [ K r e i s e l , G. Kurt Gd1, 28
April 1906 14 January 1978. Biographical Memoirs of Fellows of
the Royal Society, 26, 1980, . 150.] ,
,
. .
(Gregory Chaitin) ,

, (,
, ).*
, . . -
,
, .
,
, .
3. (,
z), , , ,
z . ,
, ..
; ASCII
(
); -
,
, ;
,
. ,
( ..)
,
. , ,
i , ,
,
( ),
* .
DAVIS, . What is a computation? In: L. A. STEEN, ed. Mathematics today: Twelve
Informal Essays. New Y o r k , 1980, pp. 241 267; pp. 263267 (. :
: . : , 1984, c. 262289;
c. 287288).

133


, , , (, i-
F(), , , =, s, 0
) .
,
, .
4. ,
. , ,


( ) .
. ,
, , ,
, .
,
.

134

, ,

( . )

135

( )

, ,

(Douglas Hofstadter)
, ,
,

.
,

,


, , ( ), .
, ,
,

,
. -
, ,
.. .

,
.
,
. ,
, , ,
. ,
. , (
), -
. , ,
. ,
,
.
, .*
- ,
,
*
.

136


,
( . (Charles Percy Snow),

), .
-, -
, .
-
, , ,
.

.
. ,
, -
, , ,
,
, ,
, .
-
.
,

,
(John Wallis)
1655.* XVIII .
,
, ,
.
, , (
), .
, ,
.
, ,

.
,
* , ,
1000 .

137


: .
.
-.
:
.

. ,

, .

,
, ,
.
. ,
56 ,
,
. ,
, - .*
,
, ,
.
,
,
. ,
. ,
.
, , .
.

( , , ,
..) ( ) .

.
,
.
, .
*
.
. . .

138


,
,

1 , 2 , 3 , 4 , . . . ,
1 , 2 , 3 , 4 , . . . ..

1, 2, 3, 4, . . . ;
, , ,
,
.

, ,
, ,

.

.
, , ,
. ,
,
; ,
,
,
,
.
,
.
,
,
, - , ..
(
,

, ).
: - ? -
, N ,

N + 1,
. ,

139


. (
,
). ,
, .. .
, ( )
, ,
, .
, ,
() , , .
: ,
, . . .
.

, , .
,

.
, :
(, ,
), ,
?
,
, , ,

.
, ,
. ,
HORROR INFINITY ( ). ,
, ,
.

. , 1, 2 ,
3, . . . , N, . . . (
), .

( , ,
, ).
( ),

140


, :
, ,
.
, (
) , ,
,
, ..
, .
, ,
? , ,
. (
) :
,
,
-, .


,
.
-.
( , , , ...), ,
, , - ,
(
),
( ). .

,
, .
, ,
, ,
,
, .. ,
,
,
: ,
.. ,
.
, ,
, .

141


(
, )
,
.
,

,
. ,
:
.


, .
,
(
)
!
()
.
, ,
,
.
, .. ,
,
. ,
, .. ,
,
. ,
.
( ),
( )
.
,
,
,
. ,
,

. , ,

142


, ,
.
, ,
,

, ,

(
XX .).
0.
*
1, 2, 3, 4, 5, . . .
. -
,
- -
.
,

( )
( ) ,
, .

, .
,

.

.
,
,
,

, , . .
, -
.
*
. , 1768.
, , .

143


,
, 18, ,
.
,
. ,
, ,
. ,
,

.
-? ,

,
,
(
). ?
,
. , ..
,
. .
, ,

,
.

(-
),

. -
, ,
, ,
, -
, ,
, .
,

, , ,
() ,
- ,

144

-
.
, ,
.
( ) , ,
,
.
(. .
),
.
,
. .
, , , ..
, -
, ! ,
- . ,
,
,
, ,
.
.

,
.
XVIII . -.
,
,
(
0), (..
0). .
,
, :
1, 2, 3, 4, 5, . . . , N. . . . ,

:
1, 4, 9, 16, 25, . . ., N 2, . . .

145



.
-
.

, .


.
, , ,
.
,
. ,
,
, .

: ,
, - ,
. .
-
(. . , .
.),
-,
.
- ,
, .
.
XVIII . ,
, .
,
( -
, .),
, :
,
, .
.
, -
(17301740),

146


,
.
,
,
, .
(James Joseph
Sylvester), . ,
1869 . ,
,
(Thomas Henry Huxley).

,
. -
,
.
(Michael Faraday) (Charles Darwin)!

. , ,
,
,
.
,
,
, ,
, .

, . ,
..., ,
...,
- . -
,
:

. (Gottfried Leibniz)
70 , (Leonhard Euler) 76, (Joseph Louis
Lagrange) 77, (Carl Friedrich Gauss) 77,
, ,

147



, ,
, 82 , (Isaac Newton)
85 , (Archimedes),
- , 75;
100, ,
, (Pythagoras)
( -
), ,
,
,
, ,
,
22 12 , 57
, 60 99 ,

.*

, .
,
,
! (
) ,
( )
. ,
( ) , , ,

: ,
.
-
,
( )
, ,
.

*SYLVESTER, J.J. ([1869] 1956). The study that knows nothing of observation. In: J.R.
NEWMAN, ed. The Mathematical Way of Thinking. New York: Simon and Schuster,
1956, pp. 17581766.

148


(Titus Lucretius Carus) ,
, ,
, :
?
,
.
.
,
,
, ,
( ,
).
1, 2, 3, 4, , N,
.
( !)
,
,
.
: !
, , ,
, .. , ,
.

:

.
.

.
,
: , ..


(
, ).
: ,
, ; (
) ,
.

149


19 .
()

.
..
{1, 2, , N }
.

,
.
,
.

,
.
,
,
,
, !
,

(. . ),
.
-
.
, , :
( )
.

.
. . (Henri Poincar),
. ,
(
, ).


(Immanuel Kant) .
,
, -

150


: ?
? ?
-
. , -
, ,
, .
, , ,
, .
( / Hideki Yukawa) ,
.*
,
, .
.

,
.
,
,
.
: -
,


.
.
, , ,
,
, .
,
.

.
, ,
,
. ,
,
(
* , X. 1981. . : , 1981, . 96 .

151


, )?
, .

, ,
,
(Maurits Cornelis
Escher) (Kurt Gdel). :
,
,
, - .
. ,
,
, -
.
:
, ,
, , ; ,
; ,
;
, , . .

, .
- ,
, ,
- . , ,

.

.
:
(1)
.
(1)
, ( ).
-
(1). ,

,
,
.

152


,
.
( - ).
(1) , ,
. (1)
( , !).
, , ,
. (1) ,
. ,

! ,
! , ,
.
?
, , .
,
.
(1)? ,
,
: (1)
(1) , ,
, . ,
,
, .
(1) ,
.*
, :
:
(2)
, .
(2) ? ,
7 , 5: , , , , .
,
. ,
, , ,
, .
,
* (1) ,

(1')
.

153


. :
(3)

: ,
(), . (2)
, , ,
.

(2) (3) .
(3),
(2).
.
, (
), .
:
(Willard Van Orman Quine)

( ). (2)

'' , .

,
. (2),
, '' , , (
).


, .
.
- ,

.
: ,
, - ()
'', , ..
''.
: = (
),
' ' .

154



. - ,
.
- :
.
,
(4)
' '
.
( ,
).
? ,

. , -
. (4),

, .. ,
, .
, (4),

. (4)!
, ,
. , ,
(4),
. - ,

:
(5)
'

'
.
,
. ,
-, ,
. .
(5) , ,
(1).
'',
, (5).

. .

155


(5) ,
.
- (5)?
,
, (1).
,
!
, ,

. -
: , , .

.
.
,
. (Alfred Tarski)
, ,
.
,
, :
(1) (5), ,
.
.
:
. ,
.
, ,
,
, (5),
.
,
, .
,
,
, . ,

.
, ,
. , , -.

156


,
.. ,
.
.
,

, .
L : L
L
. ,
- L.
.
, ,
, - .
, ,
XX. .

, , ,

. ,
.
.
,
,
,
,
, .
, ,

.
.
,
.
. ,

. ,
,

.

157

,
. ,

,
,
,
.
- ,
, -

, .

,
, ,

. , ,
,
, , (
),
, , ,
,
.
,
,
? , , ,

. ,
? ,
.
, . , ,
, , -
. -
,
,
.
, -
* SCHER, . . Approaches to Infinity. In: J.LOCHER, ed. The World of . .
Escher. New York: Harry Abrams Inc., 1971, pp. 37 40. . .

158


, ,
.
, , ,
.
, , ,
,
.

, , ,
,
, ,
-

159


,
,
- -.
, ! .
;
,
, ; ,
.
, ,
, ,
,
. , ,
, , .
,
, . ,
, . ,
(
,
), , ,
.
, , ;
,
.
, ;
.
,

, , .

,
,
,
, ,
,
. ? , ,
? , ,
, ,
? ,
, ;

160


,
. ,
, ,
.
, ,
, , .
,
. ,
, , .

?
, ,
. , ,
,
. ; ,

,
.
,
, ,

, .
, ,
,
.
- :
,
.
.
?
, ,
, .

,
. - - I
. ,
, ,
,
.

161


,
.


, - I. ,
I. -
,
. ,
, ,
, .
.
I, , .

,
.
, ,
: , ,
. ,
, .
I I I
.
:

. .
, .
, ,
, ,
.
.
, ,

, .
, .
, .
- , ,
.
.
,

162


,
,
, .

163

164

(
. )

165

166

- -

. ,

;
,

.
,

,
,
,
,
.
, ,
,
, ,
. ,
.
,
. ,
,
. ,
XX .

, ,

.
.
:
.
,

, ,


. -
,
, ,
.

.
,
.

.

,
.
,
:
.
,
. . ,

.
XIX . ,

.
( ).

,
, :

,
?
.
:
, ,
. ,
,
,
, .
, ,
, .

167


,
,
,
.
.
(Georg-Friedrich-Bernhard Riemann) ,
,
.
- .
,
.
, ,
.
?

.
, ,

:

,
. ,
,
. ,
, ,
. (Felix Klein)
:
.
,
.

. ,

.

: ,
, ,
.

168


,
.

. ,
,
,
.

, .

.
-:
.


.
. ,
.
XX . ,
.
. ,
,
, , ,
.
-
,
. , ?
(Haskell Curry)
, ,
. , ,
, -
.
,
,
,
.
.
,
,

169


,
.
,

,
. ,
, ..
- .
, 20 .
,

, XX XVIII . . . .
: ,
.
V = B.h, B , h ,

. V =
B.h / 3 ,
.
,
( !)
, ,
. B.h,
, B.h / 3
.

h

V=

(B1 + B2 + B1 B2)

, B1 B2 , h .
,
.
,
, ..

, .

-
,
.

170


,

.
,
XIX XX .
.
:
,
, ,

.
, ,
( , Chrysippus of Soli).

.
,
, , -
,
, , , ,
-
, , , , , ,
.
(),
(), (), ,
(), ().
- : , , , ,
. : , (), , ( ()) .
, -
,
,
.
.
,
2 2 = 4,
.
.

171


.
,
(Charles Sanders Peirce)
, ,

. ,
, ,
, ,
. ,

:

A
B
H

:

H
B

B
B
H
H

B
H
B
H

B
H
H
H

B
B
B
H

B
H
B
B

B
H
H
B

- (),
() ( , ).
, ,
, , .
.
, , .
- , .
, ,
, , ,
.

172


, .
,
,
- :
2 2 = 5, ;
2 2 = 5, .
- (
),
.
1) 2)
.
,
,

( )
. .
,
, ( ),
.

.
, .. ,
- .
, ,
, .
, -
,
.

.
r()
. , ,
.
, ,
, r (2), r (4), r (6) . . , , r (1), r (3),
r (5).
r() ,
. ,
1, 2, 3,. . . ,

173


: r (1)
r (2), r (3), .
r(2) , r() e .

: r().
r(1) r (2), r (3), , ,
. r(1)
, r() .

F() F()
,
.
,
XX .
. ,

, .
. XX.
,
. -
-.
,
, ,
(Luitzen Egbertus Jan Brouwer)
,
. -
A ,
20
.
,
:
,
,
,
.
,

,
.

174


, ,
.
-
,
.
: F
, F() (
F) , F

. ; F(), ,
F ( 1) F ( 2) F ( 3) ,
, ,
, .
, ,
, (
)
.

,
,
.
, ,
(
)
. ,
, .
, -
, .

( - ).
,
,
. ( ,
,
. .)

,
. (Jan
ukasiewicz), , ,

175


, ,
, ,
, .
. ,
,
. ,
, ,
, .
,
.

,
.
, -,
k-, ,
.
( )
,
,
, .

, .

,
,
, . (Clarence
Irving Lewis) , : S1 S5.
. S5
( ):
( () ) :
, .
A: , .
A A: ,
.
S4 S5,
:
: , :
.

176


S4 S5?
. ,
,
, .
..
, , ,
, ( , ).

, ..
. ,
, ,
, , ,
, ..


,
.
,
.
, ,
,
.
,
. ,
, ,


.
, ,
, , .
,
: ,
,
,
,
;
,
,
,

177


.

,
,
.
,
.

,


. 60-
(Saul Aaron Kripke)
, -
,

, 70-
. ,
, ,

.

S5 S4.

.
, ,
,
.
, .
,
,
.
, :
: , ,
,
,
: , ,

178


,
,
.
. S5 :
, , , ..
()( ).
A
: ,
, A, ..
() ( ).

S5
. - ,
A , A
.
S4,
, ,
:
1) ;
2) z
z.
S4 :

, .
S4 S5
, ,
S5.


, .
-,
.
,
. ,
,
,

,

179


.
:
|| () ( ),
:
, ,
, .
, :

.

,

. ,

,


.


,
.

1988 .

180

,
,
.
,
, ,
1. ,
,
, ; ,
,
;
,
, ;
, ,
,
, .


.

, -,
.

, ..
,
.
, -.


. .
,
.

.
,
.
, .
* CURRY, Haskell. 1963. Foundations of
mathematical logics. New York: McGraw-Hill Book Company, 1963. . .
1
JOHNSON, W. E. Logic. London. Part I, 1922; Part I I , 1924; Part I I I , 1924.

181


, ,
, , . .

,
. .
,
-
. , .
.
,
. :
, ,
, . .
, ,
,
.

.

; -
,
.
, . ,
,
,
;
.
, ,
.
,
,
, .
.
.

,
, - .
,
.

182


,
,
.
, , , ,
. ,
,
.
,
,
,
. . ,
,
.
.

,

.
.
, ,
.

. ,

, , ,
,
.

183

184

(
.
. )

185

,

(18451918 Georg Ferdinand Ludwig Philipp
Cantor).
,
.
,


*.
, ,
.


.
,

. ,

,
- ,
.
,
. , .
,
. -
, ,
: ,
, - ,
-
. ,
:
* , . 262 :
, . 1978. (David Hilbert) . , 1978. , ,

, , .

186


, ,
, .

, , ..
.
-
- :
, ,
,
,
(
, ,
, ).
,
.
. , ,
- ,
.
,
,
,
.
,
, - .
, ,
, ,
, ,
(
,
).
.

,

, - .
..
: ,
,

187


, ,
,
(.. ).

, .

,
,
, , .
,
(
). ,

.
,
.

,
. ,
, ,
; ,
24 = 16,
216 = 65536 .. ,
, -
, ,
.
,
, , , ,
, .
-,
: ,
, .
( ) , ( )
, , ( )
( ) , ,
, (
, , ,
, , ).

188



, ( )
,
.
( , 0), ,

,
.
, ,
,
,
,
,
,
. ,
, , ,
, ,
,
.
,
, - ,
.
,
,
, ,
.
- ,
-.
, ,
.
, ( - 19
) ,
-
.
* , . 1 9 8 5 . . , 1985, . 173
(
, : CANTOR, G. Beitrge zur Begrndung der
transfiniten Mengenlehre . Mathematische Annalen, vol. 46, 1895, pp. 481512; vol. 49,
1897, pp. 207 246).

189


,
,

.* ,
, . ,
,
,
,

( , ).
, ,
. ,


. ,
-,
,
.
,

.
, .

, ,
,
(
,
- ,


, ).

:
.

,
,
.
.

190


, ..
, ,

. ,
. ,
,
.

. ,
.
, XVII. , (
)
1, 2, 3, 4, 1, 4,
9, 16, ,
( ).
- .
, (
)
,
.
, ,
. , - ,
, :
.
,
, ,
,
.
,
( :
, ,
).
, ,
,
,
,
. ,
.
:

191


.
, x (..
,
). , (
)
, . ,
= b , b .

x. ,
b. b
.
b.
, bb bb,
.. ,
. *.
, ..
x, .



.
,
, , ,
, ,

, .
, , ,
.
.
,
. ,
* , s s
. s ,
s , . s .
s , , s
. , s s
.

192


,
.
: 0 ( )
(
, ,
) (
,
, ,
.).
, :
,
, 0?
, ,
(
).
,
- ,
( ).
,
.
(1831 1916 Richard Dedekind)
(18481925 Gottlob Frege).

,
19 .


.
,
- (1861-1931 Cesare BuraliForti) ,
, ,
.
,
, . ,

.
1902 .

193


(Bertrand Russell)
,
,
.
,
,

.

, .
,
, ,
,

. ,
, .
,

, . (Ernst Zermelo),
1908 . ; ,
(Abraham Fraenkel) 1922 .,
-
.
,
.
. ,
,
( -)
,

. ,
(. . ,
)*.
.
* , ,
, ,
, .

194



. ,
,
.
,

, . :

.
,
, -
: ,
,
,
.
,
, ( ) ,
:

.
, ,
.

. ,
,
.

,
. , ,
,
,
. ?
,
.
- ,
,
.
- ,
, ,

195


.
, ,
,
. 20
,
, .*
:
, ,

,
.


( ).
,
- ,
.

.
, ,
.
-.
1931 . ,


. ,
, , ,
**. ,

-
, , ,
. , , ,
, ,
.
* VIIX
: ,. 1978. (David Hilbert) . ,
1978. ( : HILBERT,D. Grundlagen der Geometrie. Leipzig Berlin, 1930).
** . . .

196


,
,
. , ,

1970 .
( ,
Yuri Matiyasevich) ,
*.
, ,

( )
.**
-
. , ,
. -
, ,
() .

,
. ,

.

.
,
, ,
.
, , ,
,
* , . . 1970. .
, . 191, 1970, . 279282.
: -
, .13, 1970, 2, . 155157; .14, 1971, 1, . 82-87 .20, 1977, 3,
. 245-252, 4, . 27-330
** ,

( . 3 .
5 : . . , 1984 (
: MENDELSON, lliott. Introduction to Mathematic Logic. PrincetonTorontoNewYorkLondon, 1964).

197


,
. ,
.

, ,
, : , ,
( , ,
, ,
). ,
,
(
,
).
,
,
, ,
, , -
( !). ,
,


. ,
,
.

, . 1963 .
(Paul Joseph Cohen) ,
,
, 25 .
,
.* ,
,
,
* O , . . 1 9 6 9 . -. ,
1969 ( : COHEN, P. J. 1966. Set Theory and Continuum Hypothesis. New
York Amsterdam, 1966) , . . . .
. .-. ., .12, 1969, 4, . 299316 ( :
COHEN, P. J. and R. HERSH. Non-Cantorian set theory. Scientific American, vol.
217, 1967, pp. 104116).

198


,
( ,
).
,
, , .
()
,
.
,

.

,
. . ,
, ,
.
,
(
)
, ,
,
- (
).
, ,
,
,
,
.
-
. ,



.

:
.

,

199


, -

.

(
). - ,

- .

, -
.

200

,
. ,
,
,
,
. ,
, ,

,
,
. , ,
,
,
, ,

. ,
, ,

. ,

, :

, ,
, ,
, , ,
, ,
, . , ,
, ,
. ,
- , ,
, , ,
* Ludwig Wittgenstein (1889 1951) , ,

1929 1930. ,
,
. . ,
, . (
WITTGENSTEIN, L. 1965. Lecture
on Ethics, The Philosophical Review, vol. 74, 1, 1965, pp. 3 12. . .)

201


, -
,
.
, ,
, ,
(
, ).
-
, ,
, , . ,
, ,
, ,
. , ,
,
, .
. , ,
, (George Edward
Moore) Principia Ethica. :
.
- , ,
, , - ,
.
- ,
- ,
,
,
(Francis Galton),
,
, .

, ,
, ,
, ,
. :
:

, ,
. ,
, ,

202


. ,
, ,
.
, , , .
, , ,


.

. , , ,
,
. , ,
, ,
,
, , ,
. ,
.
. , ,
: , .
, , ,
-. ,
, : , . ,

: , : ,
, -.
: , ? ;
: , -.
,
. ,
:

, .
: (Grantchester -
), :
, ,
- .
,
.. , , ,
,

203


,
.
: ,

,
, ,
, , ,
. ;
, , ,
, ,
. , ,

,
.
. ,
, .

: , ,
.*
. ,

. , ,
, ,
. , ,

,
,
.
, .

,
,
, , ,
, . ,
,
, .
, ,
* .

204


, ;
,
.
,
, ,
. ,
, ,

.
, ,
,

;




. ,

,

,
..
,


.
,



,



.
. , ,

.

205


,
, ,
,
. ,
.
,
. ,

, . .,
?
, ,
, ,
,
.
,
.
, ,
.
.
, ,
. ,

par excellence , ,
. ( ,
.) , ,
,
. , , , ,
.
,
, .
,
:
. ,
: , ,
. , ,
,
. , , ,

206


, , !
,
. :
, , .
,
, - , ,
,
. , ,
.
, ,
, .
: , ,
.
, , ,
, , ,
, ,
. , ,
, , .
, ,
, , ,
. . ,
. ,
, .
,
. ,
.
.
, . ,
.
,

, .
,
.
,
.
, prima facie, . ,
,
,

207


; ,
,
, .
, ,
,
.
. ,

,
,
..,
.. , -
. ,
, ,
,
, .

, .

. .
,

.
, ,
. , , ,
. , (
), ,
, ,
. , , ;
,
. , ,
, ,
, .
, : , ,
. ,
. -
,
-;
. ,

208


. ,
. ,
. -
. , ,

, .
? ,
, ,
, ,
,
. , :
, . ,
,
.

. ,
.
, :
. ,
,
,
. ,
? , ,

, , , ,
, , ,
, .

. : ,
,
, ,
, ,
, , ,
, , , ,
, ,
,
.
,
, , ,

209



, , ,
, ab initio, , . :
,
, ,
. ,
, , , ,
. , ,
,
, .
, .
,
, ,
. , ,
.
,
.

210

,
,
,
?
. ,


. ,

.
,

,
-.
,
,
,
.
.

?
.
VI 1931 .
Principia Mathematica I.
:
- k
r ,
Gen r, Neg ( Gen r) Flg (k) (
r.

, .
- :

.
.
* -: , :
HAREL, David. Algorithmics: The spirit of Computing. Addison Wesley,
1987; HOFSTADTER, Douglas. 1979. Goedel, Escher, Bach: An Eternal Golden Braid.
Penguin Books, 1979. . .

211


?
. .
,
.
, -
(); ,
( ,
, ).
,

,
, .


. ( )
.
,
, a (
)
.
, .
.
?
. , . ,
,
.
- ,
,
, .
, ,
. :
,

,
,
, -,
. ,
,
,

212


, .
,
, ,
.
, , ,
.
, , .
, ,
, , ,
.
.
.
?
. . .
,
.
:
,
.
,
. ,
, ,
.
. ?
. . ,
, ,

. ,
, , .
(.. )
,
. :
Cogito, ergo , sum-.
?
,
, ; ,
(Alan Turing),
- , .
2 10,

213


:
, ,
, 2, , ,
.., .. , ,
.
, (
). ,
.
: ,
, , .
,
, , ,
, -
!
. , ?
. . ,
,
.
.
? , . .
. ,

, .. ,
.
, :

.
.
, ,
, - , -, - ? ,
,
?
. .
,
,
! , ,
.
,

214


.
-
. ,
, ,
, , . .
. ,
,,
?
. .
.

. ,
,
.
.

( - Marvin Lee Minsky)?
.
,

.
:
.

,
, ,
, .

,
. ,
,
. ,
, , ,
.
.
?
. .
, ,
. ,

215


.
- -,
.

.
, , ,
,
. ?
, ,
.
. ,
,
,
,
,
.

.
. ,
.
?
.
-
. , ,
, . ,

? ,
, . .
: ,
.
.
? ,
, , .


.
. ,
, , , ?
. , .

216


, -
. .
, ?
,
?
? ,
.

.
- , .
.

. ,

. ?
?
.
, ,

,
.
,
. , ,

, .
. ,
,
,
.
, ,
:
? .
,
-
, . ,
,
:
,
?

217


. .
,
,
, .
.
,

, :
. (Kurt Gdel) ,
(Alonzo Church) , (Alan Turing)
-, (Alfred Tarski)
, ,
,
, ,
, .
?
.
. , .
( -,
.) , : 1)
:
. . 2)
:
,
,
. 1) 2)

. -
-, ,
? ,
:
. ,
.
,
. (Miguel de
Unamuno) : ,
. ,
,
, : .

218


.
?
, , ,
, ,
. ,
,
, ,
,

,

. ,
, , ,

. ,
,
.

.
.
.
, , ?
. . ,

.

219

1. . ;
. : . . . 2,
, 1978.
2. ,
, : . .
. , 1982.
3. -
. . 14,
, 1974 1981.
4. , . .
, 1957.
5. , . .
. . 3. , 1984.
6. , . 1959.

. , 1959.
7. ,
.
.

. 2. ., , 1986.
8. , . 1977. .
.-. ., . 20 (53), 1977, 6, . 245-252.
9. , . 1979. . , 1979.
10. , . 1980. . , 1980.
11. , . .
.
:

. . , 1987.
12. , . . . 2 ., , 1988.
13. , ., . -, .
, 1966.


1. . ; ;
. : . . . 2, , 1978.
2. , . .

220


. , 1959.
3. , . 1974. .
I. . :
, . . , 1974.
4. , .-. 1982. . :
, , . . , 1982.
5. , . . 1989. . : , . .
. . 4, , 1989.
6. , . 1959.
. , 1959.
7. , . . .
, 1983.
8. . , 1981.
9. , . . , 1974.
10. , . - . ,
1980.

1. , . .
, 1983.
2. , . 1977. .
.-. ., . 20 (53), 1977, 4, .327330.
3. , . (Martin Davis) . (Reuben Hersh). 1977.
. .-. ., . 20 (53),
1977, 6, . 245252.
4. , .. .. 1970.

. , 1970,
.25, N6, .85127.
5. , . ( )
. , 1980.
6. , .( - ) .
( ). 1984.
. , 1984.
7. , . 1986. .
, 1986.

221


8. , X. (Hartley Rogers, Jr.) 1972.
. , 1972.
9. , . 1980.
. , 1980.
10. , . 1981. .
, 1981.
11. , . (Alan Turing) 1966. .
, 1966.
12. , . ( ). 1988.
. 2. ., , 1988.
13. , . ( ) .
( ). :
. 1987.
,

1. , . 1982. . , 1982, 3,
.442458.
2. , . 1985. , . (
). , 1985, 1, .448
466.
3. , . (David Hilbert) . . (Paul Bernays).
. . 1.
. 1979; . 2 .
. 1982.
4. , . (Reuben Goodstein) .
.-. ., .5 (38), 1962, 4, .271282.
5. , . (Stephen Cole Kleene) .
1973.
6. , .(John Newsome Crossley), . (C. J. Ash),
. (C. J. Brickhill), . (John Stillwell),
. (N. H. Williams). ?
, 1980.
7. , . ( ) .
.-. ., .20 (53), 1977, 6, .245252.
8. , . ( ) .
1979.

222


9. , . (Elliott Mendelson)
. 1984.
10. , . (Ernest Nagel) . (James R. Newman).
. .-. ., .9 (62), 1966,
3, .193216.
11. , . (John von Neumann) .:
'69. . , 1969, 5864.
12. , . 1986. . , 1986, 2, .26.
13. , . 1986. .
, 1986, 2, 611.
14. , . (
80 ). :
.
15.
. , 1986.
16. , . 1981. ( - Raymond
Merrill Smullyan) . 1981.
17. , . 1985. ? 1985.
18. , . 1983. (Craig Smorynski) .
: . . (Jon Barwise).
IV. .
. 1983.
19. , . 1986. ( - Raymond Merrill
Smullyan) ? , 1986.
20. , . 1982. . 1982.
, , :
1. . 1969.
2. , ., . 3. . 1981. , ,
. 1981.
3. , . 1985. , (
). , 1985, 1, .448
466.
4. , . . 1965. ( )
. 1965. http://ilib.mirror1.mccme.ru/djvu/
istoria/depman.htm
5. , . 1983. (Henri Poincar). . 1983.

223


6. Hofstadter, D. 1 9 7 9 . Goedel, Esher, Bach: An Eternal Golden
Braid. New York : Basic Books, 1979.

?
1. , . . 1977. ( ).
. 1977.
2. , . (Jon Barwise) . 1982.
.. I I . . 1982.
3. , . 1965. (Nicolas Bourbaki) .
1965.
4. , . . ( )
. , 1968.
5. , . (David Hilbert) . (Paul Isaac
Bernays) . . I.
. 1979. . I I .
. 1982.
6. , . (Kurt Friedrich Goedel) 1967.
? .-. ., .10, 1967,
3, .198212.
7. , . (Tom Jech) 1973. .
1973.
8. , . (Georg Cantor) 1985. .
1985.
9. , . . , 1957.
10. , . (Paul J. Cohen) 1969. . 1969.
11. , ., (Paul J. Cohen) . X (Reuben Hersh). 1969.
. .-. ., 12, 1969,
4, 299316.
12. , . (Kazimierz Kuratowski). 1979.
. , 1979.
13. , . (Kazimierz Kuratowski) .
(Andrzej Mostowski). .
14. , . . ( ) . .
( ). 1984. ,
. 1984.

224


15. , . 1984. (Elliott Mendelson)
. 1984.
16. , . (Andrzej Mostowski).
. .-. ., .8,
1965, 2, .139141.
17. , . 1959. . , 1959.
18. , X. 1972.
. , 1972.
19. , X. (Hartley Rogers, Jr.)
. 1972.
20. , . . . 1965.
. 1965.
21. , . 1977.
. .-. ., .20, 1977, 3, .262264.
22. , . 1968. . . .
1968.
23. , . .-, .
1966.
24. X, ( Hao Wang) . -.
. 1963.
25. , . . .-. ., . 12,
1969, 1, .3448; 2, .136-153.
26. , . . , 1978.

225

6. ... ; -
.

5. ..

();
.

4. ..

: ;
;
; ;

.

3. ..

( .)
.

5. - 6.

( ,
9 ), (
) ( )
.

800 - 850

11.

;
; ;
( XXI)
;
, ;

.

17.

,

.

1638

226

1847

,
,

. : .

1854

,

.

1872

,
.

1873

,

,
.

1877

,
( ,
) .
.
.

1879

1880

.
.

1885

1890

,
.

1895

,
-.

1897

-
.

1899

. . ,
.

227

1900

,
23 . -

( ),
( );
(
) (
).

1902

, .

1903

,
.

1904

1905

.

. :
, , , , , , ,
.

1907 1908

,


.

1908

1915

, .

1918
1920

.
.

1921

;
.

1922

. .
.

228


1926

1928

1920 1930

,
( ),
, .

1930

,
.

1930

(7 ,
, )
.

1931

,

.

1931 1936

,
-
. : , , ,
, , .

1933 1934

, ,


.

1938

1957
1959 1965

1963

1970

1987

229

,
,

230