CHA PTE R1

McGraw-Hill/Irwin

Investicije osnove i znaajni aspekti

2007 The McGraw-Hill Companies, Inc., All Rights Reserved.

Investicije & imovina

Sutinska priroda investicija rtvujete neto vrijedno sada, oekujudi da de ta rtva donijeti korist kasnije
Smanjenje trenutne potronje Planiranje budude potronja

Materijalna imovina
Materijalno bogastvo koje se koristi za proizvodnju roba i usluga, tj. proizvodni kapaciteti ili sredstva koje posjeduje jedna privreda su zemlja, sirovine, infrastruktura, objekti, maine i znanja.

Finansijska imovina
Potraivanja na osnovu vlasnitva nad materijalnim sredstvima (pravo na materijalnu aktivu), tj. potraivanja prihoda stvorenih materijalnim sredstvima ili potraivanja dravnih prihoda Podatak u kompjuteru koji ne doprinosi proizvodnim kapacitetima privrede, ali odreuje raspodjelu prihoda i bogastva meu investitorima Omogudava da se maksimalno iskoristi materijalna imovina

Bilans stanja amerikih domadinstava - 2004

Neto nacionalno bogastvo SAD

Provjera koncepta 1
Da li su slededa sredstva materijalna ili finansijska? Patenti (m) Obaveze po lizingu (f) Dobar ugled kompanije (goodwill) (m) Fakultetsko obrazovanje (m) Novanica od pet dolara (f)

Osnovna klasifikacija finansijske imovine (aktive)

Dunike hartije od vrijednosti (hartije od vrijednosti sa fiksnim prihodom)
Instrumenti trita novca (T-bills, CDs, Repo poslovi) Instrumenti trita kapitala (obveznice, note)

Vlasnike hartije od vrijednosti (HoV) - Obine akcije

* Hibridne hartije od vrijednosti (HoV)
Preferencijalne (prioritetne ili povlatene) akcije

Finansijski derivati (opcije, terminski ugovori i sl.)

Zato izuavati finansijska trita i institucije?

Odgovor je istovremeno i jednostavan i sloen, kao to su to i finansijska trita Veliki broj subjekata aktivno uestvuje u ekonomskoj aktivnosti zemlje (primjer tedie i Preduzetnika na finansijskim tritima)

Kako je mogude povezati Preduzetnikovu dobru poslovnu ideju sa tediinim novcem neophodnim za njenu realizaciju?
1.

tedia ima sljedede ciljeve:

fiziki sauvati sredstva (uteeni novac),

2. sauvati kupovnu snagu njegove uteevine (u uslovima inflacije ili suprotno u uslovima deflacije to je znatno rijedak sluaj), 3. uvedati kupovnu mod njegove uteevine.

1.

Preduzetnik ima sljedede ciljeve:

realizovati poslovnu ideju i ostvariti profit

Poreznik ima sljedede ciljeve:

1. prikupiti poreske prihode, povedati zaposlenost i agregatnu tranju, a smanjiti trokove socijalne pomodi i suzbijanja kriminaliteta (ukoliko se ne desi raste nezaposlenost i trokovi)

Zato izuavati finansijska trita i institucije?

ta bi se desilo kada ne bi funkcionisalo finansijsko trite?
bez finansijskog trita bi bilo nemogude prenijeti finansijska sredstva od onih koji imaju tednju a nemaju poslovnih mogudnosti ka onima koji imaju poslovnih mogudnosti a nemaju finansijskih sredstava za njihovu realizaciju suficitarni i deficitarni sektor i njihova povezanost su kljuni aspekti funkcionisanja finansijskog sistema

Efikasna alokacija novca i kapitala

Finansijski intrument predstavlja ugovor sa razliitim
modalitetima pribavljanja novca i kapitala, i obezbjeuje pravo na bududi prihod ili imovinu njegovog izdavaoca (cijena na tritu na osnovu ponude i tranje za finansijskim insrumentom kao predmetom trgovanja) - moe biti u formi depozita ili hartije od vrijednosti

Osnova investicione analize je na procjeni realne ili unutranje vrijednosti (intrinstic value) finansijskih instrumenata i specifinost finansijskih trita je upravo komplikovanost uspjeha procjene vrijednosti finansijskih intrumenata

Tokovi finansijskih sredstava

Indirektno (posredno) finansiranje

Finansijski posrednici

1. 2. 3. 4.

Domainstva Preduzea Drava Stranci

Finansijska trita

1. 2. 3. 4.

Domainstva Preduzea Drava Stranci

suficitarni sektor Direktno (neposredno) finansiranje

deficitarni sektor

Finansijska trita: koncepti

Imaju funkciju da direktno ili indirektno povezuju suficitarni i deficitarni sektor u ekonomiji, kroz proces kupovine ili prodaje finansijskih instrumenata (predstavljaju medijum izmeu onih koji imaju viak i onih koji imaju manjak novanih sredstava)

Finansijska transakcija svaki prenos finansijskih sredstava, od finansijskih suficitarnih ka deficitarnim privrednim subjektima, koji za posljedicu ima stvaranje finansijske aktive i pasive
iri koncept: zbir svih finansijskih transakcija i svako je na neki nain ukljuen u finansijska trita kao uesnik, npr. otvaranje tednog rauna u banci stvara finansijsku aktivu kod tedie i finansijsku pasivu kod banke neposredno i posredno finansiranje Ui koncept: organizovano trite kao nain trgovanja primarno i sekundarno trite u formi berzanskog i vanberzanskog prometa (neposredno finansiranje)

Istorijat finansijskih trita I

Neolit 5000 godina p.n.e. Sumerska civilizacija 3000 godina p.n.e. Praksa
pozajmljivanja po kamatnoj stopi od 33% godinje

Vavilon (Hamurabijev zakonik) 1800 g.p.n.e. se propisuju

prvi finansijski propisi, i definiu se depoziti i finansijski transferi (duniko ropstvo u sluaju izigravanja povjerenja izmeu uesnika posla)

Sredozemni bazen morski (brodski) zajam kao oblik venture

finansiranja (profit se kretao od 33% u miru do 100% u ratu)

Stara Grka zajmovi gradova drava (Atinjani nisu htjeli da

pozajmljuju gradskoj upravi ispod 20% godinje kamate)

Stari Rim ogranienje kamatnih stopa od 8,3% godinje 443

g.p.n.e., kasnije od 4% do 12%

Istorijat finansijskih trita II

Rano hridanstvo kamata (uur) nedopustiva Reformatori (Kalvin, Luter) 1547. dozvolili kao hridanski
dopustivo 5% godinje kamate (p.a.)

Prve HoV 12. i 13. vijek (cenzus daje pravo na prihod u etvi
tokom poljoprivredne proizvodnje i dravne obveznice)

Prva finansijska institucija Medii u Firenci tokom 15. vijeka se

smatraju zaetnicima modernog bankarstva

Bank of England prva formirana centralna banka na svijetu 1654, a

u isto vrijeme je nastala i Amsterdamska berza

NYSE formirana 1792. i sada je svjetski finansijski centar

Finansijska trita i privreda

Povjerenje je temelj za uspjeno funkcionisanje finansijske
industrije i ono se oslanja na racionalna oekivanja i kolektivna iracionalna osjedanja
znaaj javnosti informacija koje mogu uticati na cijenu finansijskih instrumenata je jedno od najvanijih i najosjetljivijih pitanja u dravnom regulisanju finansijskih trita

Kolektivna psihologija i marketing mogu doprinijeti kako stabilizaciji finansijskih trita, tako i njegovom ruenju Nejvedi neprijatelj finansijskog sistema je nepovjerenje povjerenje se teko stie, ali se lako gubi Kljuni elementi povjerenja: vjerodostojnost javno dostupnih
zvaninih podataka, stabilnost dravnih institucija, aurnost, profesionalnost i pravinost njenih regulatornih tijela, agilnost zakonodavnih i sudskih organa, organizovanost finansijskih trita i instutucija i njihova efikasnost

Finansijska trita i privreda

ta znae finansijska trita za zemlje, tj. vlade drava?
Sigurna i efikasna finansijska trita su temeljni elemenat ekonomskog rasta, razvoja i blagostanja trinih privreda Primjer tedie i Preduzetnika
- tedia ima sljedede ciljeve za svoju uteevinu:
1. 2. 3. Da je fiziki sauva, Da sauva njenu vrijednost, tj. kupovnu snagu, Da uveda njenu vrijednost, tj. kupovnu snagu.

- Preduzetnik ima odlinu poslovnu ideju, ali nema sredstva da je realizuje. - Drava ima interes da kao glavni POREZNIK sa povedanjem poslovne aktivnosti i uveda svoje prihode.

ta bi bilo kada ne bi postojala razvijena finansijska trita?

tedia i Preduzetnik ne bi bili adekvatno povezani, tako da bi se smanjila ukupna poslovna aktivnost u zemlji, a samim tim i prihodi poreznika, graana, privrede, finansijskog sektora i drugih. Povedala bi se i nezaposlenost, kao i potrebe za socijalnim davanjima vlade.

Informativna asimetrija (asymetric information)

* predstavlja nejednakost u poznavanju informacija, koje mogu uticati na realizaciju i kvalitet finansijske transakcije
- razliite raspoloive informacije za kupca finansijskih instrumenata koji obino zna dosta manje o prodavcu finansijskih instrumenata i njegovom biznisu, postojedim i potencijalnim rizicima

Ona moe da stvara DVIJE VRSTE PROBLEMA: - RIZIK NEGATIVNE SELEKCIJE (adverse selection) : nastaje
prije finansijske transakcije - RIZIK MORALNOG HAZARDA ili ZLOUPOTREBE (moral hazard): nastaje posle finansijske transakcije

Finansijska trita i privreda

Planiranje potronje upravljanje potronjom tokom vremena i
odluke o trenutnoj potrnji nezavisno od ogranienja koja bi im nametala trenutna zarada (izvlaenje maksimalne koristi)

Raspodjela rizika rizik koji je svojstven svakoj investiciji snose oni

investitori koji su i najspremnjiji da ga preuzmu (IPO, javna emisija akcija i sl)

Razdvajanje vlasnitva od menadmenta

agencijski problem (sukob interesa izmeu menadera i akcionara) problem motivacione strukture borba za sticanje punomodi (odvija se u manje od 1% otvorenih
akcionarskih drutava)

Primjeri: Hewlett-Packard vs. Compaq (2002) i Yahoo

vs. Microsoft (2008 Carl Icahn vs. Jerry Jang) - sluaj borbe za sticanje punomodi

Kriza u upravljanju korporacijama korporativnom upravljanju Tri osnovne kategorije:

- raunovodstveni skandali - izvrtanje finansijskih podataka radi pogrenog predstavljanja aktuelnog stanja firme (Enron and WorldCom)
- skandali koje izazivaju finansijski analitiari varljive i preterano optimistine analize (Citigroups Salomon Smith Barney AT&T) - inicijalna javna ponuda akcija (Credit Swiss First Boston)

Kriza u upravljanju korporacijama korporativnom upravljanju

Industrija povjerenja - Wall Street i regulatori moraju
ponovo zadobiti povjerenje u njihov finansijski sistem Novi propisi su usredsreeni na regulisanje podsticaja top menaderima i zaposlenim u investicionim kompanijama:
1. zarada finansijskih analitiara ne smije biti povezana sa poslovanjem investicionog bankarstva, 2. menaderi i upravni odbori su lino odgovorni za tanost finansijskih izvjetaja, 3. nepristrasnost u upravnim odborima, 4. novi nadzorni odbor za nadgledanje revizije akcionarskih drutava na berzi,

Kriza u upravljanju korporacijama korporativnom upravljanju

5. zabrana revizorima za pruanje drugih usluga (npr. konsultanstskih) sluaj Arthur Andersen i kompanije Enron, 6. povedan budet SEC u Americi.

Prijedlog koji je aktuelan, ali se jo ne usvaja:

- da kompanije preu sa metoda isplate nadoknada (zarade i bonusi top menadera) zasnovane na opcijama na isplatu zasnovanu na akcijama, uz dodatno ogranienje da akcije moraju biti u prometu tokom dueg perioda (Microsoft Company).

Najvedi prihodi od izvrenja opcije koje su ostvarili rukovodioci velikih amerikih kompanija

* Portfolio je skup investicija investitora, a nakon to se formira on se

obnavlja i rebalansira trgovinom HoV na tritu:
Alokacija aktive (Asset allocation) Odabir hartija od vrijednosti (Security selection) Top-down izgradnja portfolija izgradnja portfolija poinje alokacijom aktive (akcije, obveznice, gotovina na raunu u banci i slino) Bottom-up strategija izgradnje portfolija nezavisnost od jednog ili drugog sektora privrede poto se portfolio sastavlja od HOV na osnovu privlanosti njihove cijene

Proces investiranja

* Povezanost rizika i prinosa (Risk-return trade-off)

kretanje oekivane stope prinosa u odnosu na rizinost ulaganja, pa aktiva sa viim stopama oekivanim stopama prinosa podrazumijeva i vedi rizik (kao to vai i obrnuto)

* Efikasnost trita (Market efficiency)

implikacija teze da nema besplatnog ruka i da se povoljna prilika kupovinu HoV rijetko ukazuje na tritima HoV

Aktivno vs. Pasivno upravljanje Active vs. Passive Management

* Aktivno upravljanje (pokuaji da se identifikuju pogreno
procijenjene HoV ili da se predvide iri trini trendovi)

- Identifikovanje potcijenjenih i precijenjenih hartija od vrijednosti - Planiranje trinih kretanja

* Pasivno upravljanje (kupovina i dranje diversifikovanih

portfolija bez pokuaja da se identifikuju HoV ija je cijena pogreno odreena)

- Nema pokuaja pronalaska potcijenjenih i precijenjenih hartija od vrijednosti - Nema planiranja trinih kretanja - Dranje efikasnog portfolija

 Firme uglavnom neto zajmoprimci Domadinstva uglavnom neto tedie Vlade mogu biti i zajmoprimci i zajmodavci, ali vedinom
zajmoprimci

Uesnici na finansijskim tritima

Finansijski posrednici banke, investicioni fondovi, osiguravajude

kompanije i kreditne unije, koji spajaju zajmodavce i zajmoprimce, i to primajudi novac od zajmodavaca i pozajmljujudi ih zajmoprimcima Upravljake kompanije firme koje upravljaju sredstvima u ime investitora. Jedna upravljaka firma moe da upravlja sa vie investicionih fondova i poslvanje zasnivaju na ekonomiji obima Investicione banke firme specijalizovane da javno prodaju nove hartije od vrijednosti, najede tako to garantuju prodaju po odreenoj cijeni. Pruaju i savjetodavne usluge investitorima na tritu. posluju na primarnom i sekundarnom tritu kapitala

Uesnici na finansijskim tritima

Kraj samostalnog investicionog bankarstva kriza je dovela do sloma the Glass Steagall Act-a 1999. koji je predviao odvojenost komercijalnog bankarstva (depoziti i kreditiranje) i investicionog bankarstva (spajanje JP Morgan Chase, Citigroups Salomon Smith Barney, Bear Stearns by JP Morgan Chase, bankrot Lehman Brothers, Merill Lynch by Bank of America).
Glass Steagall Act je nastao 1933. kao direktna posljedica Velike Depresije iz 1930-ih, kao dio striktnije regulative da bi se predupredile sline krizne situacije Nakon krize, jedine dvije preostale investicione banke Goldman, Sachs i Morgan Stanley su odluile da se pored investicionog bave i komercijalnim bankarstvom. - Time su dole pod stroiji nadzor regulatora, kao to je FED, a samim tim i pod stroija pravila poslovanja.

Slom agencija Fannie Mae i Freddie Mac

Fannie Mae (1938) i Freddie Mac (1970) kupci hipotekarnih
zajmova kroz garancije, a njihove hartije od vrijednosti su obezbjeenje hipotekarnim zajmovima.
njihov cilj je bio da se kreira jedinstveno nacionalno trite zajmova i izbalansiraju nejednakosti u regionalnim uslovima hipotekarnog kreditiranja irom Sjedinjenih Drava prikupljaju sredstva izdajudi HoV kao svoje dunike obaveze, a ovim hartijama od vrijednosti obezbjeenih hipotekarnim zajmovima se trguje na finansijskim tritima kao i svim ostalim HOV.

Finansijski analitiari obezbjeuju bolju informisanost prilikom ulaganja rade kao timovi strunjaka u ovih agencijama, sa ciljem pravljenja analiza o HoV i predvianju kretanja trinih cijena Smanjuju opasnost od negativnih efekata informacione asimetrije:
rizik negativne selekcije (adverse selection) rizik zloupotrebe (moral hazard)

Slom agencija Fannie Mae i Freddie Mac

One predstavljaju novi znaajan izvor finansiranja za kupce nekretnina
- prosledne hartije od vrijednosti - naknada za garancije - do zadnjih deset godina hipotekarne zalonice ili garancije izdate od ovih agencija su nosile nizak rizik - problemi: enorman razvoj sekjuritizacije subprime kredita, pad cijena nekretnina u 2006, neuspjeh u prikupljanju novih sredstava na tritu kao osiguranje od potencijanih gubitaka (krajem 2007. iskazali su kapital od $83,2 milijarde dolara kojim bi trebali da okriju $5,2 biliona kredita i garancija) - Trezor SAD je u septembru 2008. odluio da garantuje hartije od vrijednosti ovih agencija u okviru bail-out programa

Provjera koncepta 2
Zahvaljujudi kompjuterskim mreama, mali investitori mogu mnogo jeftinije i na laki nain da trguju za svoj raun i vre samostalnu analizu hartija od vrijednosti. Koje de to posljedice najvjerovatnije imati na finansijsko posredovanje? Rjeenje: Sa novom tehnologijom, investitorima se omogudava da samostalno trguju i vre istraivanja i samim tim se smanjuje potreba za finansijskim posrednicima. Kao dio usluge, posrednici sada nude jeftiniji metod za uestvovanje pojedinaca na tritu hartija od vrijednosti. Sama potreba za uslugom posrednika u narednom periodu de se smanjivati.

Uzroci globalizacije finansijskih trita

*
etiri znaajna uzroka:

Liberalizacija Tehnologija Institucionalizacija Stabilizacija

* Globalizacija je tendencija ka jedinstvenom

svjetskom investicionom okruenju i integraciji nacionalnih trita novca i kapitala
deregulacija nacionalnih finansijskih trita efikasnija komunikaciona tehnologija

Skoranji trendovi - globalizacija

Razvoj meunarodnih i globalnih trita
Naini uestvovanja amerikih investitora i inostranim investicijama:
1. kupovinom stranih HOV uz koritenje amerikih potvrda o depozitu - ADR - American Depositary Receipts i to su HOV kojima se trguje na amerikom tritu i koje predstavljaju potraivanja udjela u stranim preduzedima, 2. kupovinom stranih HOV koje su ponuene u dolarima, 3. kupovinom udjela u investicionim fondovima koji investiraju na stranim tritima, 4. kupovinom finansijskih derivata sa isplatama koje zavise od cijena na stranim tritima hartija od vrijednosti.

Kljuni trendovi - globalizacija

Razvoj meunarodnih i globalnih trita
Nastavak razvoja novih instrumenata, kao to se ADR i WEBS Worlds Equity Benchmark Shares)
- WEBS varijacija na ADR koja koristi istu depozitnu strukturu kao indeksi na stranim tritima, kako bi se omogudilo trgovanje portfolijima stranih akcija u odabranoj zemlji - Prati uinak indeksa prinosa na akcije za odreenu zemlju tako da ameriki investitori mogu jednim potezom da steknu diverzifikovane portfolije stranih akcija

Upravljanje deviznim kursevima (uvoenje evra je veliki korak koji bi trebao olakati trgovinu i podstadi integraciju preko dravnih granica) Diverzifikacija da bi se unapredila uspjenost ulaganja i smanjio rizik; primjer je WEBS jer se jednim potezom steknu diverzifikovani portfoliji stranih akcija Unapreenje informisanosti i analize

Globalizacija: dunika emisija izraena u evrima

Kljuni trendovi sekjuritizacija

Sekjuritizacija & proirenje kreditiranja
Sekjuritizacija udruivanje zajmova u standardizovane hartije od vrijednosti obezbjeene ovim zajmovima, koje se onda mogu prodavati kao bilo koja druga hartija od vrijednosti Prosledne hartije od vrijednosti (pass-through securities) obuhvataju skup zajmova (npr. zajmovi po osnovu hipoteke na kudu) koji se prodaju u jednom paketu. Njihovi vlasnici primaju sve iznose glavnice i kamate koje pladaju zajmoprimci. - Znaajna inovacija na hipotekarnim tritima, koje su izdate 1970. od dravne hipotekarne agencije GNMA (Ginnie Mae)

Kljuni trendovi sekjuritizacija

Otvaranje mogudnosti za investitore Promjene unutar finansijskih institucija i regulative Unapreenje informacionih kapaciteta Unapreenje samog kreditiranja i njegove uloge

GNMA ili Ginnie Mae (Government National Mortgage Association), FNMA ili Fannie Mae (Federal National Mortgage Association) i FHLMC ili Freddie Mac (Federal Home Loan Mortgage Corporation) trite od 3,3 biliona USD izdatih hipotekarnih hartija od vrijednosti

Bradyjeve obveznice (ministar finansija Nicholas Brady) ustanovljene su sekjuritizacijom bankovnih zajmova odobrenih zemljama u razvoju

Hartije od vrijednosti obezbjeene aktivom

Kljuni trendovi - finansijski ininjering

- postupak stvaranja i dizajniranja HoV sa karakteristikama koje su prilagoene odreenim zahtjevima
Prepakivanje uloge finansijskih posrednika Objedinjavanje i ralanjivanje gotovinskih (novanih) tokova (Boise Cascade uz pomod Goldman, Sach & Co. i drugih garanata) - stvaranjem sloenih hibridnih finansijskih instrumenata kroz kombinovanje prostih HoV i finansijskih derivata - razdvajanjem prinosa od odreene aktive u posebne kategorije prihoda Primjeri: strips, CMOs, dual purpose funds, principal/interest splits

Kljuni trendovi - KOMPJUTERSKE MREE

KOMPJUTERSKE MREE
Internet i druga dostignuda umreavanja kompjutera smanjuju trokove poslovanja i olakavaju pristup trgovanju (onlajn trgovina) Inovacije: onlajn trgovina, onlajn distribucija informacija i onlajn spajanje kupaca i prodavaca Dostupnost irokog spektra razliitih informacija i instrumenata koje su donedavno bile dostupne samo profesionalcima iz ove oblasti, kao to su analitiki izvjetaji, alati za investiranje, zvanini izvjetaji kompanija, dravnih agencija i meunarodnih institucija i slino. Izbjegavaju se negativni uticaji dilera hartija od vrijednosti

Provjera koncepta 3
Kada se hipotekarni krediti objedine u hartije do vrijednosti, posrednike agencije (Freddie Mac i Fannie Mae) obino garantuju isplatu hipotekarnim kredita. Ako vlasnik kude ne isplati kredit, posrednika agencija upladuje tu sumu pa stoga investitor u hipotekarne hartije od vrijednosti ne snosi kreditni rizik. a) Zato je sa ekonomskog stanovita razumno da rizik snosi posrednika agencija, a ne vlasnik hartije od vrijednosti? b) Zato je pitanje ko snosi kreditni rizik manje vano za Bradyjeve obveznice? Rjeenje: a) Posrednike agencije FNMA i FHLMC su mnogo bolje osposobljene za procjenu kreditnog rizika povezanog sa hipotekarnim pulom.

Provjera koncepta 3
One su konstantno prisutne na tritu, imaju stalni odnos sa davaocima kredita i ekonomino im je da organizuju odeljenja za kontrolu kvaliteta koja de pratiti kreditni rizik hipotekarnih pulova. Stoga su posrednike agencije sposobnije da podnesu rizik i one ovu uslugu napladuju preko garancijskih naknada. Pojedinani investitori kupovinu ovih hartija od vrijednosti moda ne bi smatrali isplativom ako bi morali samostalno da procjenjuju kreditni rizik ovih zajmova. Za njih je isplativije da agencijama plate garancijske naknade. b) Nasuprot hipotekarnim hartijama od vrijednosti, koje su obezbjeene velikim brojem hipoteka, Bradyjeve obveznice su obezbjeene malim brojem velikih dravnih kredita. Individualnom investitoru je lake da procjeni kreditni rizik nekoliko vlada odreenih zemalja nego da procijeni desetine ili stotine pojedinanih hipoteka.

 Pojedini tvrde da povedani nivo rizika na Wall Street-u koji je doveo do kolapsa 2008, je u stvari bio pokuaj da se odri stopa profita bez obzira na izazove koje je omogudila nova tehnologija u prethodnih nekoliko decenija. Kako je razvoj kompjuterskih mrea uticao na profitabilnost kompanija na Wal Street-u? Rjeenje: Tradicionalni izvor prihoda na Wall Street- u je dugo vremena bila brokerska naknada za kupovinu i prodaju hartija od vrijednosti za klijente, kao i pruanje savjetodavnih usluga. Kada je cijena ovih usluga poela naglo da opada kao rezultat konkurencije novih onlajn kompanija sa niskim trokovima, profitna margina kompanija sa Wal Street-a je bila ugroena. Jo jedan izvor njihovih prihoda je bila razlika izraena u kupovnim i prodajnim cijenama, tj. spredovima koji su omogudavali firmama sa Wall Street-a da trguju sa investitorima (oni obezbjeuju nadoknadu kompanijama koje kreiraju trite hartija od vrijednosti tzv. market mejkeri). Nove elektronske mree takoe utiu i na ovo trite, smanjujudi spredove koje bi napladivali dileri HOV.

Provjera koncepta 4

Stvaranje sloene hartije od vrijednosti objedinjavanjem

Raslanjivanje hipoteka na hartije od vrijednosti vezanih iskljuivo ili za otplatu glavnice ili za otplatu kamate