KAMOMILA QETSUESE OFRON NJ SURPRIZ T MIRSEARDHUR PR BUJQSIN E KOSOVS

USAID NDIHMON KOSOVN PR T PRMBUSHUR KRKESN N RRITJE PR BIMT MJEKSORE DHE AROMATIKE
ISTOG, KosovKamomili sht m shum se vetm nj filxhan aji. USAID-i sht duke ndihmuar Kosovn pr t prmbushur krkesn globale n rritje pr lulen, nj prbrs aromatik qetsues q prdoret n qindra shtojca natyrore kozmetike, farmaceutike dhe dietike. N vitin 2012, USAID-i, prmes projektit Mundsi t Reja pr Bujqsi (NOA), ka mbshtetur mbjelljen e 38 hektarve (94 akrave) me kamomil ktu, n Kosovn perndimore. USAID-i krkon q t larmoj dhe shtoj prodhimin bujqsor n Kosov, duke krijuar vende pune, rritje dhe eksporte. Megjithat, zgjerimi i kulturs s kamomilit n Kosov edhe m tej kishte qen penguar nga mungesa e kapaciteteve prpunuese, e veanrisht n tharjen e luleve. Kamomili duhet t thahet menjher pas mbledhjes s saj, q ndodh gjat nj afati t ngusht, tre-javor. Pr t zbutur kt fyt t ngusht, USAID-i gjithashtu ka dhn grande pr dy kultivues dhe prpunues t kamomilit pr t instaluar dhomza tharse t mdha e me efikasitet t lart. Ndihma tashm sht duke e rritur sasin e kamomilit (dhe bimve t tjera t thata mjeksore dhe aromatike) n dispozicion pr shitje n tregjet botrore. Kjo duhet t oj n zgjerimin e mtejshm t siprfaqes kultivuese. Agroproduct sh.p.k., m e madhja nga dy kompanit klient t USAID-it, tani parashikon prpunimin e 12,000 kilogramve t Foto: Andrew Bridges kamomilit t that n vitin 2013nj rritje dhjetfish gjat vitit Halit Avdijaj mban nj grusht me kokat e thara t kaluar, tha menaxheri i kompanis Halit Avdijaj.
dhe t prpunuara t lules s kamomilit n Agroproduct sh.p.k. USAID-i po e ndihmon kultivuesin dhe prpunuesin Kosovar t Ne kemi listat e konsumatorve duke pritur pr m shum bimve mjeksore dhe aromatike t zgjeroj kamomil, tha Avdijaj. Problemi yn kryesor ishte mungesa e kapacitetin e vet pr t furnizuar tregjet kapaciteteve tharse. botrore me kamomil dhe produkte t tjera natyrore.

Foto: Andrew Bridges

Halit Avdijaj tregon nj grumbull t kamomilit t thar n Agroproduct sh.p.k. USAID-i ndihmoi n mbulimin e kostos s dhoms s re t tharjes, e cila po i mundson kompanis Kosovare t zgjerohet dhjetfish nga sasia e kamomilit q ajo shet n tregjet botrore.

Dhomzat e reja t tharjes, t instaluara n Agroproduct dhe Driardi, kultivues dhe prpunues i dyt, qesin ajr t nxeht mbi grumbujt e mdhenj t kamomilit t sapo mbledhur deri n 30 or. E tr bima e that prdoret, m von duke kaluar prmes prpunimit t mtejshm pr t prodhuar do gj nga aji deri te vajrat esenciale. Produktet e thata shum t krkuara shiten deri n 11 euro pr kilogram.

Weleda AG e Zvicrs, nj prodhues i kremrave, sapunve, balsameve gjith-natyrale dhe produkteve t tjera t lkurs, sht shfaqur si blersi kryesor n Kosov. Weleda aktualisht krkon t gjej deri n dy t tretat e kamomilit t saj nga Kosova, duke zvendsuar burimet e tjera n Amerikn e Jugut dhe Afrikn e Veriut, tha Eva Maria Walle, eksperte pr kultivimin e bimve mjeksore n kompanin prej 324 milion eurosh. Ne kemi gjetur cilsin e vrtet ktu, tha Walle gjat nj vizite n Agroproduct, q gjithashtu furnizon kompanin Weleda me bim t tjera t shumta t thata mjeksore dhe aromatike, zakonisht t referuara me shkurtesn (MAP).. Prve kamomilit, Kosova prodhon mendr (pepermint), rigon (oregano), takr (marsh mallow) dhe balsame limoni t klass s par. N prgjithsi, USAID/NOA parashikon se Kosova mund t mbshtes 500 hektar t kultivimit t bimve mjeksore dhe aromatike (MAP). N Agroproduct, eksportet jan duke nxitur nj rritje t parashikuar t shitjeve prej 40%, deri n 1.5 milion euro n vitin 2013. Kjo rritje duhet t oj n rritjen e punsimit t m shum se 20 punonjsve me orar t plot dhe 300 punonjsve sezonal, si dhe 3,225 mbledhsve fushor me orar t pjesshm, q aktualisht jan t punsuar, tha Avdijaj. Ndrkoh, n Driardi, Afrim Mehmetaj dhe vllezrit e tij kan prvetsuar nj qndrim prit-dhe-shih derisa sjellin dhe thajn vjeljen e tyre t par t kamomilit. Pr sa koh q ne fitojm 400 Euro pr hektar m shum se sa nga kultivimi i misrit, ne do tia dalim mire, i tha Mehmetaj me vetbesim nj vizitori, duke pushuar n rrymn e ajrit t ngroht, t lagsht dhe me arom kamomili q frynte nga dhomza tharse e re e Driardit.

Foto: Andrew Bridges

Me vjeljen n pritje pr shkak t shiut, Agim Mehmetaj inspekton 10 hektart me kamomil t cilat ai dhe vllezrit e tij po i kultivojn n Gurakoc, Kosov. Nse kjo kultur e par dshmohet fitimprurse, vllezrit Mehmetaj do t shndrrojn m shum nga 80 hektar tok t tyre pr kultivimin e kamomilit, n vend t grurit. Sipas vlersimeve t USAID-it, Kosova mund t mbshtes 500 hektar t kamomilit t kultivuar dhe bimve t tjera.

Foto: Andrew Bridges

USAID, prmes projektit t tij Mundsi t Reja pr Bujqsi (NOA), ka mbshtetur mbjelljen e 38 hektarve (94 akrave) me kamomil n Kosov n vitin 2012. Kosova ka rritur edhe kapacitetin e saj pr t thar dhe prpunuar kamomilin, gjithashtu n saj t ndihms s USAID-it. Vendi tregon potencial si nj furnizues i madh i kamomilit dhe bimve t tjera mjeksore dhe aromatike n tregjet botrore.