ARATIRMA

Anne-Babalarnda Ruhsal Bozukluk Olan ocuklarn Ruhsal Durumlarnn Deerlendirilmesi

zlem Yldz 1, ahika G. imanlar1, Belma Aaolu2, mit Tural4, Emin nder5, Ik Karakaya3
1Uz.Dr., 2Prof.Dr., 3Yrd.Do.Dr., Kocaeli niversitesi Tp Fakltesi ocuk Ruh Sal ve Hastalklar Anabilim Dal, 4Do.Dr., 5Prof.Dr., Ruh Sal ve Hastalklar Anabilim Dal, Kocaeli

ZET
Ama: Bu almada ruhsal bozukluu olan anne babalarn 8-14 yalar arasndaki ocuklarnn ruhsal durumlarnn incelenmesi ve salkl anne babalarn ayn ya grubundaki ocuklar ile karlatrlmas amalanmtr. Yntem: Kocaeli niversitesi Tp Fakltesi Psikiyatri polikliniinde ayaktan izlenen ve almaya katlmaya gnll olan erikin hastalarn 8-14 ya grubundaki ocuklar arasndan 61 ocuk alma grubunu, yaam boyu psikiyatri bavurusu olmayan anne babalarn ya ve cinsiyet asndan benzer zellik gsteren ocuklar arasndan 35 ocuk ise kontrol grubunu oluturmutur. Tm ocuklar Kocaeli niversitesi Tp Fakltesi ocuk ve Ergen Psikiyatrisi polikliniinde uzman hekimler tarafndan deerlendirilmitir. Klinik grme ardndan ocuklara ocuklar iin Depresyon lei (D), ocuklar iin Durumluk-Srekli Kayg Envanteri (DSKE) ve Coopersmith Benlik Saygs leiocuk Formu (BS) uygulanmtr. ocuklardaki ruhsal bozukluk tanlar anne baba ve ocuklarla yaplan DSMIV'e dayal klinik grmelerle konmutur. Bulgular: Ruhsal bozukluu olan anne babalara sahip ocuklarn salkl ebeveynlere sahip ocuklardan daha fazla ruhsal bozukluk tans aldklar saptanmtr. almamzda risk grubunu oluturan bu ocuklarn ald en sk ruhsal bozukluk tans ykc davran bozukluklardr. Sonu: almamz ocukta psikopatoloji geliiminin genetik veya psikososyal risklerine ynelik ayrntl bilgi vermese de, anne ya da babada ruhsal bozukluk varlnn ocukta psikopatoloji gelimesindeki nemini vurgulamas asndan anlamldr. Anahtar Szckler: Ebeveyn, ocuk, ruhsal bozukluk. (Klinik Psikiyatri 2006;9:123-130)

SUMMARY
Psychiatric Evaluation of the Offsprings of the Parents with Psychopathology Objectives: In this study, we aimed to evaluate the psychopathology of 8-14 years-old children of the parents with mental disorder and compare the results with the children of the healthy parents. Method: 61 children of the patients who were voluntered for the study and followed at Kocaeli University School of Medicine psychiatry outpatient clinic recruited for the study group. The children were between 8-14 year of age. As the control group, 35 children of the parents who did not have any life-long mental disorder diagnosis were matched with the study group by age and sex. The children were evaluated by a specialist at Child and Adolescent Psychiatry outpatient clinic. After the evaluation, all of the children filled in Children Depression Inventory, State-Trait Anxiety Inventory and Coppersmith Self-Esteem ScaleChild Form. Mental disorders of the children were diagnosed by DSM-IV depended clinical interviews done with the parents and the children. Results: The findings of this research indicate that children of the parents with mental disorder had higher rates of developing psychopathology in comparison to the children of parents without any psychopathology. In our study, the most frequent disorder diagnosed in the risk group was distruptive behavioral disorder. Conclusion: Although our study does not give detailed information about the genetic and psychosocial risks for the development of childhood psychopathology, it shows that the presence of a mental disorder at the parents is important for the development of childhood psychopathology. Key Words: Parent, child, mental disorder.

Makalenin geli tarihi: 15.09.2006, Yayna kabul tarihi: 05.11.2006

123

 Y, imanlar G, Aaolu B, Tural , nder E, Karakaya I.

GR Anne-baba psikopatolojisinin ocuklarda ruhsal bozukluk geliimindeki rol bir ok almaya konu olmu ve aile yelerinde psikiyatrik bozukluk varlnn o ailenin ocuklarnda da benzer psikiyatrik bozukluk gelime riskini arttrd baz aratrmalarla desteklenmitir (Bijl ve ark. 2002, Skre ve ark. 1994). Anne ya da babasnda psikiyatrik bozukluk bulunan ocuklarda, psikiyatrik bozukluk yaygnl ve bozukluklar aras kmelenmeye baklan toplum kaynakl bir almada; anne babadaki ruhsal bozukluun ocukta ayn bozukluun gelime riskini arttrmakla kalmayp baka psikiyatrik bozukluklarn geliimi asndan da risk oluturduu saptanmtr (Bijl ve ark. 2002). Anne ya da babadaki major depresif bozukluk varlnn ergenlerdeki depresyon ve davranm bozukluu ile ilikili olduu bildirilmi ve babadaki depresyonun ocuk ve ergenlerde daha ok ykc davran bozukluklar ile alkol ve madde kullanmna, annedeki depresyonun ise daha ok depresif bozukluklar ve anksiyete bozukluklarna yol at saptanmtr (Ohannessian ve ark. 2005). Annede var olan depresyonun ocukluk depresyonu riskini babadaki depresyondan daha ok arttrd ne srlmtr (Marmorstein ve Iacono 2004). Biederman ve ark.nn (1991) yapt bir almada agorafobili panik bozukluk tanl anne-babalarn ocuklarnda hem anksiyete hem de depresif bozukluk riskinin, major depresif bozukluu olan anne-babalarn ocuklarnda ise sadece depresif bozukluk riskinin artt bildirilmitir. Benzer ekilde bir baka almada da major depresif bozukluk ve komorbid panik bozukluu olan annebabalarn ocuklarnda anksiyete bozukluu riski yksek bulunmutur. Salkl ve sadece major depresif bozukluk tanl anne-babalar olan ocuklarda bu riskin daha dk olduu bildirilmitir (Weissman ve ark. 1997). lkemizde annebabalarda saptanan psikopatoloji ve ocukluk a ruhsal bozukluklar arasndaki ilikiyi belirlemeye ynelik aratrmalar snrl sayda olup daha ok ruhsal bozukluu olan ocuklarn ana babalar aratrma konusu olmutur. lkemizde yaplan bir aratrmada ayrlk kaygs bozukluu olan ocuklarn anneleri, Eysenck Kiilik Envanteri eksen124

lerinden nevrotik zellikler ve psikotizm boyutlarnda yksek puanlar almtr. Bu annelerin daha kaygl, alngan, abuk tepki veren, ar duyarl, gvensiz, bedensel yaknmalar fazla olan bireyler olduu saptanmtr (Trkbay ve Shmen 2001). Bir baka almada da okul korkusu olan olgularn annelerinde depresif belirti dzeyleri yksek bulunmutur (Yurtbay 1997). izofreni tansyla izlenen anne-babalarn ocuklarnda izofreni geliimi riskinin arttn gsteren almalara rastlanmaktadr (Asarnow 1988, Tienary ve Wynne 1994). Bir baka almada ise bipolar affektif bozukluu olan anne-babalarn ocuklarnda erken balangl duygudurum bozukluu riskinin artt ancak dier psikiyatrik bozukluklar asndan risk art bulunmad saptanmtr (Todd 1997). izofreni (Asarnow 1988, Tienary ve Wynne 1994), depresyon (Downey ve Coyne 1990), anksiyete (Skre ve ark. 1994), yeme bozukluu ve alkolizm (Bijl ve ark. 2002) tanl anne-babalarn ocuklarndaki psikopatolojinin incelendii aratrmalarda genel kan bu ocuklardaki risk artnn genetik, psikolojik ve sosyal etkenlerin birlikteliinden kaynakland eklindedir. Bu almada anne-babalarnda ruhsal bozukluk olan ocuklarn ruhsal durumlarnn deerlendirilmesi ve anne ya da babadaki ruhsal bozukluk ile ocuktaki psikopatoloji arasndaki ilikinin incelenmesi amalanmtr. GERE VE YNTEM Aratrma 2002-2004 yllar arasnda Kocaeli niversitesi Tp Fakltesi Psikiyatri ve ocuk Psikiyatrisi Anabilim Dal polikliniklerinde yrtlmtr. alma grubu Kocaeli niversitesi Tp Fakltesi Psikiyatri polikliniine 2002-2003 yllarnda ilk kez bavuran veya kontrol muayeneleri nedeniyle ayaktan izlenen hastalarn 8-14 ya grubundaki ocuklarndan seilmitir. Psikiyatri polikliniinde takip edilen, 8-14 ya grubunda ocuu olan hastalara alma ierii anlatlm, aydnlatlm onam formu okutulmu ve gnll olan hastalarn ocuklar almaya alnmtr. almaya katlan erikin hastalarn ruhsal durumu DSM-IV'e gre yaplan klinik grmelerle deerlendirilmitir.
Klinik Psikiyatri 2006;9:123-130

Anne-Babalarnda Ruhsal Bozukluk Olan ocuklarn Ruhsal Durumlarnn Deerlendirilmesi

Tablo 1. Demografik bilgiler

Demografik bilgiler alma Grubu n=61 say (%) 29 (47.54) 32 (52.46) 46 (75.40) 5 (8.20) 10 (16.40) Kontrol Grubu n=35 say(%) 20 (57.14) 15 (42.86) 29 (82.86) 5 (14.28) 1 (2.86) 4.506; 0.105 statistiksel Test* (x2; p) 0.821; 0.402

Cinsiyet

Kz Erkek

Aile Yaps

ekirdek Geni Paralanm

Anne eitim dzeyi En fazla ilkretim mezunu Lise veya yksek okul mezunu Anne i alyor almyor Baba eitim dzeyi En fazla ilkretim mezunu Lise veya yksek okul mezunu Baba i alyor almyor
*Chi kare testi

39 (63.93)

33 (94.29)

10.926; 0.001

22 (36.07)

2 (5.71)

14 (22.95) 47 (77.05)

5 (14.29) 30 (85.71)

1.052; 0.426

19 (31.15) 42 (68.85) 55 (90.16) 6 (9.84)

17 (48.57) 18 (51.43) 34 (97.14) 1 (2.86)

2.881; 0.125

1.602; 0.416

Kontrol grubunun oluturulmas amacyla almann yrtld tarihlerde ocuk Hastalklar Polikliniine bavuran, herhangi bir ciddi veya kronik hastal olmayan 8-14 ya grubundaki ocuklarn anne-babalarna alma ierii anlatlm ve aydnlatlm onam formu okutulmutur. ocuklarnn ocuk Psikiyatrisi polikliniinde deerlendirilmesine gnll olan, yaam boyu psikiyatrik hastalk nedeniyle herhangi bir tedavi bavurusu olmadn bildiren 35 iftin ya ve cinsiyet asndan alma grubu ile benzer zellik gsteren ocuklar kontrol grubunu oluturmak zere deerlendirmeye alnmtr. ocuk Psikiyatrisi polikliniinde ailelerin bildirdikleri 8-14 ya grubu tm ocuklar deerlendirilmi, birden ok ocua sahip ailelerin ocuklar kontrol ve alma grubunu oluturmak zere ya ve cinsiyet asndan rastgele eletirilerek her aileden bir ocuk almaya dahil edilmitir. almaya katlan tm ocuklar ocuklar iin

Depresyon lei (D), ocuklar iin Durumluk-Srekli Kayg Envanteri (DSKE) ve Coopersmith Benlik Saygs lei-ocuk Formu (BS) doldurmutur. ocuklardaki ruhsal bozukluk tanlar her iki ebeveyn ve ocuklarla yaplan DSM-IV'e dayal klinik grmelerle konmutur. Veri Toplama Aralar: ocuklar iin Depresyon lei (D): Kovacs (1981) tarafndan Beck Depresyon lei esas alnarak gelitirilen 6-17 yalar arasndaki ocuk ve ergenlere uygulanabilen 27 maddelik bir lektir. Her madde belirtinin iddetine gre 0, 1 veya 2 puan alr. En st puan 54'tr. Kesim puan 19 olarak nerilmektedir. D'nin geerlik ve gvenirlik almas y (1991) tarafndan yaplmtr. ocuklar iin Durumluk-Srekli Kayg Envanteri (DSKE): Spilberg ve arkadalar (1973) tarafndan gelitirilen, durumluk ve srekli kaygy len,

Klinik Psikiyatri 2006;9:123-130

125

 Y, imanlar G, Aaolu B, Tural , nder E, Karakaya I.

yirmier maddelik iki alt lekten oluan bir zbildirim leidir. lkemizde geerlik ve gvenirlik almas zusta (1995) tarafndan yaplmtr. Coopersmith Benlik Saygs lei- ocuk Formu (BS): Coopersmith (1967) tarafndan gelitirilen, 57 maddelik bir z bildirim leidir. lkemizde geerlik ve gvenirlik almas Gray (1989) tarafndan yaplmtr. Verilerin Deerlendirilmesi: almann verileri Windows iin SPSS (Statistical Package for Social Sciences) 10.0 program kullanlarak deerlendirilmitir. Tanmlayc istatistiksel yntemlerin (ortalama, standart sapma) yan sra yorumlayc istatistikler olarak niceliksel verilerden ikili gruplarn karlatrlmasnda t testi, niteliksel verilerin karlatrlmasnda Chi-Kare testi kullanlmtr. statistiksel anlamllk dzeyi p<0.05 olarak alnmtr. SONULAR Demografik Bilgiler: alma grubundaki 61 ocuun 29'u kz, 32'si erkek, ya ortalamalar 11.671.85'tir. Kontrol grubundaki 35 ocuun ise 20'si kz, 15'i erkek, ya ortalamalar 11.681.76 olarak bulunmu olup gruplar arasnda istatistiksel olarak anlaml fark saptanmamtr (t=-0.035, p=0.932). ki grup arasnda cinsiyet dalm asndan da belirgin bir fark bulunmamaktadr (Tablo 1). Aile yapsna ait demografik bilgiler Tablo 1'de gsterilmitir. Anne-babasnda ruhsal bozukluu olan ocuklarn kontrol grubundaki ocuklara gre daha fazla paralanm aileye sahip olduu grlse de aradaki fark istatistiksel olarak anlaml bulunmamtr. alma grubundaki ocuklarn 41'inin annesi 20'sinin babas herhangi bir psikiyatrik tan nedeniyle takip altndadr. Her iki ebeveyni de psikiyatrik tan nedeniyle takip ve tadavi altnda olan ocuk bulunmamaktadr. alma grubundaki ocuklarn annelerinin kontrol grubundaki ocuklarn annelerinden daha fazla eitim aldklar ve bu adan gruplar arasnda istatistiksel olarak anlaml fark olduu saptanmtr. Annelerin mesleki durumlar ele alndnda al126

ma ve kontrol grubu arasnda istatistiksel bir fark bulunmamtr (Tablo 1). alma ve kontrol grubundaki ocuklarn babalarnn eitim dzeyleri ve mesleki durumlar arasnda istatistiksel bir fark saptanmamtr (Tablo 1). Ebeveyn tanlarna gre ocuklardaki ruhsal bozukluk dalm: Anne babalarnda ruhsal bozukluk olan alma grubundaki ocuklara, anne babasnda yaam boyu psikiyatrik bavurusu olmayan kontrol grubundaki ocuklara gre istatistiksel olarak anlaml oranda daha fazla ruhsal bozukluk tans konduu saptanmtr. alma grubundaki ocuklarn %62.3'ne (n=38) bir ruhsal bozukluk tans konurken, kontrol grubundaki ocuklarda bu oran %34.3 (n=12) olarak bulunmu olup aradaki fark istatistiksel olarak anlamldr (x2=5.547; p=0.019). alma grubunu oluturan ocuklardan 18'inin ebeveynine major depresif bozukluk tans konmutur. Bu ebeveynlerin 17'si anne, 1'i babadr. Onbe ocuun ebeveynine ise anksiyete bozukluu tans konmu olup, ebeveynlerden 14' anne, biri babadr. Yirmisekiz ocuun ebeveyni de psikoz tans ile takip edilmektedir. Psikoz tans alan ebeveynlerin 18'i baba, 10'u annedir. Major depresif bozukluk tans konan ebeveynlerin ocuklarnn ruhsal durumlar deerlendirilmitir. Annesinde major depresif bozukluk olan 17 ocuun 5'inde herhangi bir ruhsal bozukluk saptanmazken, 5'inde Dikkat Eksiklii Hiperaktivite Bozukluu (DEHB), 2'sinde anksiyete bozukluu, 2'sinde da atm bozukluu, 1'inde major depresif bozukluk, 2'sinde de dier ruhsal bozukluklar (kekemelik, tik bozukluu) saptanmtr. Major depresif bozukluk tans konan 1 babann ocuunda ise major depresif bozukluk saptanmtr. Anksiyete bozukluu tans ile takip edilen ebeveynlerin ocuklarnn ruhsal durumlar deerlendirilmitir. Annesinde anksiyete bozukluu olan 14 ocuun 3' herhangi bir ruhsal bozukluk tans bulunmazken, 5'inde DEHB, 3'nde anksiyete bozukluu, 2'sinde major depresif bozukluk, birinde dier bozukluklar (kekemelik, tik bozukluklar) saptanmtr. Anksiyete bozukluu tans konan 1 babann ocuu DEHB tans almtr.
Klinik Psikiyatri 2006;9:123-130

Anne-Babalarnda Ruhsal Bozukluk Olan ocuklarn Ruhsal Durumlarnn Deerlendirilmesi

Tablo 2. Ebeveyn tanlarna gre ocuklardaki ruhsal bozukluk dalm

Ebeveyn Tanlar ocuklardaki Ruhsal Bozukluklar [n (%)] DEHB MDB n=18 AB n=15 Psikoz n=28 Toplam n=61 19 (31.1) 7 (11.5) 6 (9.8) 2 (3.3) 4 (6.6) 23 (37.7)
DEHB: Dikkat Eksiklii Hiperaktivite Bozukluu, MDB: Major Depresif Bozukluk, AB: Anksiyete Bozukluklar, DAB: Da Atm Bozukluklar, Dier bzk: kekemelik, tik bozukluklar

MDB 2 (11.1) 2 (13.3) 3 (10.7)

AB 2 (11.1) 3 (20.0) 1 (3.6)

DAB 2 (11.1) 0 (0.0) 0 (0.0)

Dier Bzk. 2 (11.1) 1 (6.7) 1 (3.6)

Salkl 5 (27.8) 3 (20.0) 15 (53.6)

5 (27.8) 6 (40.0) 8 (28.6)

Tablo 3. lek puan ortalamalar

lek Puanlar D DKE SKE BS
*Chi kare testi

alma grubu 11.4 6.8 33.3 6.7 37.4 7.3 37.5 10.1

Kontrol grubu 7.9 3.9 30.2 5.1 33.7 7.0 41.0 6.1

statistiksel Test* (t; p) 2.713; 0.008 2.387; 0.02 2.436; 0.01 -1.837; 0.07

Psikoz tans ile takip edilen ebeveynlerin ocuklarnn ruhsal durumlar deerlendirilmitir. Anneleri psikoz tans ile takip edilen 10 ocuun 6'snda herhangi bir ruhsal bozukluk saptanmazken, 2 ocukta DEHB, birinde major depresif bozukluk, birinde anksiyete bozukluu tans konmutur. Babalarna psikoz tans konan 18 ocuun 9'unda herhangi bir ruhsal bozukluk saptanmazken, 6'snda DEHB, 2'sinde major depresif bozukluk, birinde dier bozukluklar saptanmtr. Sonu olarak anne ya da babalarnda ruhsal bozukluk olan ocuklarda en sk saptanan ruhsal bozukluk tans DEHB olarak bulunmutur (Tablo 2). alma grubundaki ocuklarn anne babalarna konan tanlar nevrotik ve psikotik bozukluklar olarak gruplandrldnda nevrotik bozukluk tanl anne babaya sahip ocuklara daha fazla ruhsal bozukluk tans konduu saptanmtr. Nevrotik bozukluk tanl anne babaya sahip ocuklarn %75.8'ine herhangi bir ruhsal bozukluk tans konurken psikotik bozukluk tanl anne babaya
Klinik Psikiyatri 2006;9:123-130

sahip ocuklarn %46.4'ne tan konmu olup aradaki fark istatistiksel olarak anlaml bulunmutur (x2=5.547; p=0.19). Kontrol grubundaki ocuklarn ruhsal bozukluklar asndan tan dalmlarna bakldnda 35 ocuun 23'nde herhangi bir ruhsal bozuklua rastlanmamtr. Bir ruhsal bozukluk tans konan 12 ocuun 5'inde anksiyete bozukluu, birinde major depresif bozukluk, birinde DEHB, birinde da atm bozukluu, 2'sinde mental reterdasyon, 2'sinde dier bozukluklar saptanmtr. lek puan ortalamalar: lek puan ortalamalar Tablo 3'te gsterilmitir. D, DSKE puan ortalamalar anne babalarnda ruhsal bozukluk olan ocuklarda istatistiksel olarak anlaml oranda yksek bulunmutur. BS puanlar asndan ise istatistiksel fark saptanmamtr. TARTIMA almamzda anne ya da babalarnda ruhsal
127

 Y, imanlar G, Aaolu B, Tural , nder E, Karakaya I.

bozukluk olan ocuklarn yaam boyu psikiyatrik bavurusu olmayan anne-babaya sahip ocuklara gre daha fazla ruhsal bozukluk tans ald grlmtr. Birok almada anne ya da babada psikopatoloji varlnn ocuklarda sadece genetik yatknla yol aarak deil ayn zamanda daha fazla anne-baba atmas, daha bozuk anne-baba-ocuk ilikisi ve kiiler aras ilikilerde daha fazla strese yol aarak ruhsal bozukluk gelime riskini arttrd bildirilmitir (Goodman ve Gotlib 99, Hammen ve ark. 2003). rneklem says daha ileri karmlara izin vermemekle birlikte hem alma hem de kontrol grubunda olduka yksek dzeyde ruhsal bozukluk saptanmtr. almann gnll ailelerle yrtld gznne alndnda, bu ailelerin ocuklarnda ruhsal bozukluk olduunu ve bir ocuk Psikiyatrisi uzman tarafndan deerlendirileceklerini dnerek almay kabul ettikleri sylenebilir. Bu durum sonularn genellenebilirliini kstlamaktadr. almamzda anne ya da babalardaki ruhsal bozukluk tanlarna gre ocuklarda varolan ruhsal bozukluklar deerlendirilmitir. Anne ya da babalara konan tanlar major depresif bozukluk, anksiyete bozukluklar ve psikotik bozukluklar olarak gruplara ayrldnda ocuklarda saptanan en sk ruhsal bozukluk tansnn her grupta da DEHB olduu grlmtr. Dier almalarda da anne ya da babalarda depresyon bata olmak zere ruhsal bozukluk varlnn ocuklarda zellikle ykc davran bozukluu gelitirme riskini arttrd bildirilmitir (Beck 1999, Weissman ve ark. 1997, Radke-Yarrow ve ark. 1992, Ensminger ve ark. 2003). Ayrca depresif anne ya da babaya sahip ocuklarda depresyon ve anksiyete bozukluklar ile DEHB gelime riskinin arttn bildiren almalara da rastlanmaktadr (Downey ve Coyne 1990, Fergusson ve Lynskey 1993). Annede depresif belirtilerin olmasnn kz ocuklarnda depresyon, davran ve akademik sorunlar artrd bir baka almada bulunmutur (Crawford ve ark. 2001) izofreni hastalarnn ocuklarnda dk risk grubundaki ocuklara kyasla dikkat problemlerinin ocukluk ve yetikinlik dnemleri boyunca sregeldiini bildiren almalar bulunmaktadr (Erlenmeyer-Kimling ve Cornblatt 1992, Freedman ve ark. 1998). almamzda nevrotik bozukluk tanlar ile takip edilen anne babalarn ocuklarnda daha fazla ruh-

sal bozukluk ortaya kmas farkl alanlarda tartlabilir. Nevrotik bozukluk tanl ebeveynler ounlukla annelerden olumaktayken psikoz tans ile takip edilen ebeveynlerde baba saysnn daha fazla olduu grlmtr. Genel populasyonda primer bakmverenin daha ok anne olduu gz nne alndnda, babalarn psikoz tans ald durumlarda anne-ocuk ilikisinin belirgin ekilde bozulmad dnlebilir. Bu durum ocukta ruhsal hastalk gelime orann etkilemi olabilir. Whaley ve arkadalar (1999) yaptklar bir almada, kayg bozukluu olan annelerin ocuklaryla kurduklar ilikide salkl annelere gre daha kat ve eletirel olduklarn, ocuklarna daha az zerklik tandklarn saptamtr. Bu tr ebeveyn tutumlar nevrotik bozukluk tanl ebeveyn grubunda ykc davran bozukluklar gelime riskini arttrm olabilir. Bu sonular, anne ya da babada varolan psikopatoloji ile ocuun ruhsal durumu arasnda bir balantnn varlna ilikin ipular tamakla birlikte daha geni rneklemlerde kontroll boylamsal almalara gerek vardr. alma grubundaki ocuklarn kontrol grubuna gre daha fazla paralanm aileden geldikleri grlse de aile yaps asndan gruplar arasnda istatistiksel olarak anlaml fark saptanmamtr. Birok almada zellikle ykc davran bozukluklarnn etyolojisinde tek ebeveyn, paralanm aile, dk sosyoekonomik dzey gibi psikososyal etkenlerin nemli rol oynad bildirilmektedir (Loeber 1990, Leung ve ark. 1996, Tiet ve ark. 2001). rneklem saymzn az olmasnn aile yapsndaki eitlilii kstlam olabilecei dnlmtr. Anne-babalarn eitim dzeyleri ile ocukta ruhsal bozukluk oran arasndaki iliki deerlendirildiinde alma grubundaki ocuklarn annebabalarnn kontrol grubundaki ocuklarn annebabalarna gre daha fazla yksek renim dzeyine sahip olduu grlmtr. Bu farkn alma ve kontrol gruplarnn seiminde eitim ve sosyoekonomik dzeylerin eletirilememesinden kaynakland dnlmtr. Ayrca alma grubu psikiyatrik bavurusu olan anne-babalarn ocuklarndan oluturulduu iin bizim toplumumuzda eitim dzeyi arttka psikiyatrik yardm talebinin de artm olabilecei dnlebilir. Bu durum almamzn snrll olarak deerlendirilebilir. Biedel

128

Klinik Psikiyatri 2006;9:123-130

Anne-Babalarnda Ruhsal Bozukluk Olan ocuklarn Ruhsal Durumlarnn Deerlendirilmesi

ve Turner'n (1997) yapt almada ailenin sosyoekonomik dzeyinin ocukta psikopatoloji gelimesi zerine etkisine baklmtr. zellikle dk sosyoekonomik dzeyde ebeveyn psikopatolojisinin ocukta psikopatoloji gelime riskini daha fazla arttrd grlmtr. Bu nedenle aratrmaclar ailesel ve evresel etmenlerin bir arada oluunun ocuk psikopatolojisinde nemli rol oynadn dnmtr. Ancak bizim almamzda demografik bilgiler deerlendirilirken ailelerin sosyoekonomik durumlar ele alnmamtr. Bu durum da almamzn nemli bir snrlldr. ocuklara uygulanan leklerden sadece D'nn kesme puan belirlenmitir. Dier leklerin kesme puan olmad iin alnan puanlar asndan net bir aklama yaplamamaktadr. D ortalama puanlar da her iki grupta kesme puannn altnda bulunmutur. Ancak bu tr lekler tan koyduran lekler olmad iin sadece klinik deerlendirmemizi desteklemesi asndan kullanlmtr. SONU VE NERLER almamz ocukta psikopatoloji geliiminde anne ya da babada ruhsal bozukluk varlnn nemli bir risk etkeni olduunu desteklemesi asndan anlamldr. Bu bilgi ocuk psikopatolojisinin deerlendirilmesi ve tedavisinde aile zelliklerinin irdeAsarnow JR (1988) Children at risk for schizophrenia: converging lines of evidence. Schizophr Bull, 14(4):613-631. Beck CT (1999) Maternal depression and child behaviour problems: a meta-analysis. Advanced Nurs, 29:623-629. Biedel DC, Turner SM (1997) At risk for anxiety: I. Psychopathology in the offsprings of anxious parents. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry, 36(7):918-924. Biederman J, Rosenbaum JF, Bolduc EA, ve ark. (1991) A high risk study of young children of parents with panic disorder and agoraphobia with and without comorbid major depression. Psychiatry Res, 37: 333-348. Bijl RV, Cuijpers P, Smit F (2002) Psychiatric disorders in adult children of parents with a history of psychopathology. Soc Psychiatric Epidemiol, 37:7-12. Coopersmith S (1967) The Antecedents of Self-esteem. Freeman WH (Ed) San Francisco, WH Freeman Yaynevi. Crawford TN, Cohen P, Mildlarsky E ve ark. (2001) Internalizing symptoms in adolescents: gender differences in vulnerability to parental distress and discord. J Res Adolesc, 11(1):95-118. Downey G, Coyne JC (1990) Children of depressed parents: an integrative review. Psychol Bull, 108(1):50-76.

lenmesinin nemine iaret etmektedir. Dier yandan anne ya da babadaki ruhsal bozukluklarn erken dnemde tannmas ve etkin bir ekilde tedavi edilmesinin ocuk ruh sal asndan koruyucu nitelie sahip olabilecei dnlebilir. Denek saysnn az oluu ve ocuk psikopatolojisinde yordayc olabilecek demografik bilgilerin ayrntl ele alnmam olmas almamzn nemli snrllklarndandr. alma ve kontrol gruplarnn denek says arttrlarak daha homojen hale getirilmesi, gerek ocuk gerekse ebeveynlerin psikiyatrik tanlarnn yar yaplandrlm grme lekleri yansra kayg ve duygu durumu belirlemeye ynelik lekler kullanlarak deerlendirilmesi, ebeveynlerin eitim dzeyleri asndan eletirilerek seilmesi ve belirli bir psikiyatrik bozukluu olan anne babalardan oluan gruplarn ocuklarnn ruhsal durumlarnn daha ayrntl irdelenmesi ocuktaki ruhsal bozukluk geliiminin ebeveyn psikopatolojisi ile ilikisini anlamada daha yararl olacaktr.

Yazma adresi: Dr. zlem Yldz , Kocaeli niversitesi Tp Fakltesi ocuk Ruh Sal ve Hastalklar Anabilim Dal, zmit, ozlemyildizoc@hotmail.com

KAYNAKLAR
Ensminger ME, Hanson SG, Riley AW ve ark. (2003) Maternal psychological distress: adult sons' and daughters' mental health and educational attainment. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry, 42(9):1108-1115. Erlenmeyer-Kimling L, Cornblatt BA (1992) A summary of attentional findings in the New York high risk project. J Psychiatr Res, 26(4):405-426. Fergusson DM, Lynskey MT (1993) The effects of maternal depression on child: Conduct disorder and attention deficit behaviours. Soc Psychiatry Psychiatr Epidemiol, 28:116-123. Freedeman LR, Rock D, Roberts SA ve ark. (1998) The New York high risk project: attention, anhedonia and social outcome. Schizophr Res, 30(1):1-9. Goodman SH, Gotlib IH (1999) Risk for psychopathology in the children of depressed mothers: a developmental model for understending mechanisms of transmission. Psychol Rev, 106(3):458-490. Gray S (1989) ocuk yuvasnda ve ailesi yannda kalan 9-11 ya ocuklarnn z sayg geliimini etkileyen baz faktrler. Baslmam Doktora Tezi, HSBE PDR Anabilim Dal, Ankara. Hammen C, Shih J, Altman T ve ark. (2003) Interpersonel

Klinik Psikiyatri 2006;9:123-130

129

 Y, imanlar G, Aaolu B, Tural , nder E, Karakaya I.

impairment and the prediction of depressive symptoms in adolescent children of depressed and nondepressed mothers. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry, 42(5):571-577. Kovascs M (1981) Rating scales to assess depression in schoolaged children. Acta Paedopsychiat, 46:305-313. Leung PWL, Ho TP, Luk SL ve ark. (1996) Seperation and comorbidity of hyperactivity and conduct disturbance in Chinese schoolboys. J Child Psychol Psychiatry, 37:841-853. Loeber R (1990) Development and risk factors of juvenil antisocial behavior and delinquency. Clin Psychol Rev, 10:1-41. Marmorstein NR, Iacono WG (2004) Major depression and conduct disorder in youth: associations with parental psychopathology and parent-child conflict. J Child Psychol Psychiatry, 45(2):377-386. Ohannessian CM, Hesselbrock VM, Kramer J ve ark. (2005) The relationship between parental psychopathology and adolescent psychopathology: an examination of gender patterns. J Emotion Behav Disorders 13(2):67-76 y B (1991) ocuklar iin Depresyon lei: Geerlik ve gvenirlik almas. Trk Psikiyatri Dergisi, 1(34):132-136. zusta (1995) ocuklar iin Durumluk-Srekli Kayg Envanterinin uyarlamas, geerlik ve gvenirlik almas. Trk Psikiyatri Dergisi, 10(34):32-43. Radke-Yarrow M, Nottelman E, Martinez P ve ark. (1992) Young children of affectively ill parents: a longitudinal study of psychosocial development. J Am Acad Child Adolesc Psychiatry, 31:68-77.

Skre I, Onstad S, Edvardsen J ve ark. (1994) A family study of anxiety disorders: familial transmission and relationship to mood disorder and psychoactive substance use disorder. Acta Psychiatr Scand, 90(5): 366-374. Spilberger CD (1973) Preliminary manuel for the State-Trait Anxiety Inventory for children. Palo Alto: Consulting Psychologists Press. Tienary PJ, Wynne LC (1994) Adoption studies of schizophrenia. Ann Med, 26(4):233-240. Tiet QQ, Bird HR, Hoven CW ve ark. (2001) Relationship between specific adverse life events and psychiatric disorders. J Abnorm Child Psychol, 29:153-161. Todd RD (1997) The link between parental alcoholism and childhood mood disorders: A familial/genetic perspective. Medscape Mental Healt, 2(4):1-4. Trkbay T, Shmen T (2001) Ayrlk kaygs bozukluunda bireysel ve ailesel etmenler. ocuk ve Genlik Ruh Sal Dergisi, 8:77-78. Yurtbay T (1997) Okul fobisi vakalarnda depresif belirti incelenmesi. Dnen Adam, 10:40-46. Weissman M, Warner V, Wickamaratne P ve ark. (1997) Offspring of depressed parents: 10 years later. Arch Gen Psychiatry, 54:932-940. Whaley SE, Pinto A, Sigman M ve ark. (1999) Characterizing interactions between anxious mothers and their children. J Consult Clin Psychol, 67:826-836.

130

Klinik Psikiyatri 2006;9:123-130