ANO ANG KABIHASNAN?

isang masulong na yugto ng kaunlaran ng isang lipunan

Heograpiya ng Tsina
-

ANO ANG HEOGRAPIYA?

ang tawag sa agham ng mga lokasyon ng mundo. Nakapokus ito sa distribusyon ng likas na yaman at mga tao sa ibabaw ng lupa.

Ang China ay matatagpuan sa Asia.

Ito ay hugis moose

Home

Ancient China

Largest Countries
Ika-apat sa pinakamalaking bansa ang Tsina sa buong mundo

Rank 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Country Russia Canada United States China Brazil Australia India Argentina Kazakhstan Sudan

Square Miles 6,592,735 3,855,081 3,718,691 3,705,386 3,286,470 2,967,893 1,269,338 1,068,296 1,049,150 967,493

Ang Tsina ay ang pangalawang pinakamalaking bansa sa Asya 3,694,982 square miles (9,596,961 sq km) (una ang Russia; pangatlo ang India)

TSINA
Humigit-kumulang sa 3 704 427 milya kwadrado ang kabuuang sukat ng Tsina. Hinahangganan ito ng Mongolia at Russia sa Hilagang Kanluran , Dagat China sa Silangan, Korea sa Hilagang Silangan, India, Nepal, Myanmar, Hilagang Vietnam at Himalaya sa Timog.

Ancient China Map

The 400-year-old map that shows China as the centre of the world

Ang dalawang mahahalagang ilog na dumadaloy sa bundok at talampas ng bansa patungong Pacific Ocean Huang Ho River

Yangtze River

PACIFIC OCEAN

TIBET AT TAKLIMAN

Largest Desert in China

HIMALAYA

DISYERTO NG GOBI

Ang Disyerto ng Gobi ang pinakamalamig na disyerto sa Asya. at matatagpuan ito sa bansang Mongolia. Madalas na daanan ng mga taong labas na nagtatangkang lumusob sa Tsina

Sibilisasyong Huang Ho at Yangtze

Sibilisasyon
ang klase o estado ng pamumuhay sa isang lungsod o lugar

Sibilisasyong Huang Ho at Yangtze

Ang unang kabihasnan sa Tsina ay nagmula sa lambak ng ilog.

Huang Ho
Ang Huang He ay tinatawag ding yellow river dahil sa kulay ng makapal na banlik na dala nito, ito ay matagal ng sakit ng ulo ng Tsina. Ang tawag sa banlik na ito ay Loess.

Yangtze

Ang Ilog Yangtze (tinatawag na Chang Jiang) naman ay higit na malaki kaysa sa Ilog Huang He.

Mga kahanga-hangang katangian ng sibilisasyong Intsik:

1. Bumuo sila ng sariling sistema ng pagsusulat na masalimuot at hindi bastabasta naisasa-ulo
2. Gumawa sila ng magagandang kasangkapang yari sa tanso. 3. Gumamit sila ng sistemang decimal 4.Nag-imbento ng ng paraan ng panghuhula o pakikipag-usap sa espiritu 5. Gumawa ng 2 uri ng kalendaryo- ang isa ay batay sa paglitaw ng araw sa kalangitan at ang isa ay batay sa buwan 6. Gumawa sila ng sukatan ng taon batay sa pag-ikot ng mundo

Pamahalaan ng

TSINA

Dinastiyang Shang!
1766 1027 BCE Pinamunuan ng pamilyang Zi. Paggamit ng mga kagamitang yari sa Bronse. Metalurhiya. Unang kalendaryong Tsino. Nasakop ang Hilaga at Gitnang Asya. Pinakamahabang dinastiya na tumagal nang halos 800 taon.

Dinsastiyang Zhou
1046 256 BCE Pinamunuan ng pamilyang Ji. Pinamunuan nina Wen (Cultured King), Wu (Martial King) at Zho Gong (Duke of Zhou). Paggamit ng mga magsasaka ng pataba. Kagamitang yari sa bakal. Paggamit salapi. Nasusulat na batas. Panahon ng Confucianismo Panahon ng mga Naglalabang Estado.

Dinastiyang Qin
221 206 BCE Pinamunuan ng pamilyang Ying. Unang paggamit ng titulong Huangdi. Pinamunuan ni Shih-Huang-Ti. Pagtatayo ng Great Wall of China. Paggamit ng pana at crossbows. Tumagal ng halos 400 taon.

Dinastiyang Han
206 BCE 220 CE Pinamunuan ng pamilyang Li . Pinamunuan ni Wu Ti (Warrior Emperor) Pinalawak hanggang Gitnang Asya, Timog China at Timog Silangang Asya. Pagimbento ng palatok. Pagimbento ng papel. Kauna-unahang diksunaryo. Silk Road. Introduksyon ng Budhismo

Iba pang Panahon ng 3 Kaharian Jin Sui Tang Wu Dai Song Yuan Ming Qing

dinastiya 220 265 CE

Sa CHINA. Paghati sa tatlong estado; tagumpay ng estado ng Wei laban sa Chu; paglakas ng Budhismo at Taoismo Pananakop ng mga Hun Reunipikasyon; paghinto ng pananakop ng mga barbaro Panahon ng kahusayan sa larangan ng pagpinta at iskultura Pagbagsak ng ekonomiya Simula ng panliligalig ng mga Mongol Pamumuno ng mga Mongol sa China sa ilalim ni Kublai Khan; pagbisita ni Marco Polo Pagtaboy sa mga Mongol; paglago ng Beijing bilang kabisera ng China Pagsasailalim ng China sa mga Manchu; pagpapabagsak sa dinastiya ng TROPA ni Sun Yat-Sen.

265 317 CE 581 618 CE 618 907 CE 907 959 CE 960 1279 CE 1279 1368 CE 1368 1644 CE 1644 1911 CE

China
Ancient Technology

Dynastiyang Shang(1766-1027 BCE)

Bronze Wine Vessel used for

rituals,wine,and food,as well as weapons and tools and Carving

Bronze Wine Vessel

Zhou Dynasty(1046-256 BCE)

 Ang mga Mandirigmang Tsino sa panahon ng Dinastiyang Zhou ay gumamit ng mga sandata yari sa bronse sa kanilang pakikidigma sa mga kaaway.

Book of Songs

Cooking Vessel

Gui Vessel

Zhou Vase with Glass inlays

Defang bronze ritual vessel

Dake bronze ritual vessel

You bronze ritual vessel

 .Gumamit ang mga magsasaka ng pataba at kagamitang yari sa bakal.Paggamit ng ararong itinutulak ng kapong baka,maraming lupa ang nasaka at tumaas ang produksyon ng pagkain.

Dinastiyang Qin(221-206BCE)

 Ang Great Wall of China ang pinakatanyag nagawa sa panahon na ito.Ito ay may habang 2400 kilometrong haba na animoy isang mahabang sinturon.

Dinastiyang Han(206 BCE-220 CE)

Papermaking

Iron Technology

Glazed Pottery

Wheel Barrow

Compass

 May anyong animismo at pagsamba sa mga ninuno ang relihiyong lumaganap sa Dinastiyang Shang. Sinamba ng mga Tsino ang kalikasan at ang espiritu ng kanilang mga namatay na ninuno Binigyang-diin ng relihiyong Tsino ang tamang pagkilos sa buhay. Itinuturing na may basbas ng langit ang namumuno sa isang dinastiya at tinitingala siya ng kanyang nasasakupan na animo ay anak ng langit.

 Humina ang Dinastiyang Shang sa pagpask ng 1028 BCE. Pinalitan ito ng Dinastiyang Zhou. Nawala ang basbas ng langit sa namumunong dinastiya dahil sa kalupitan ng huling lider ng Dinastiyang Shang. Unti-unting humina ang dinastiyang Zhou dahil sa krisis na dinanas nito. Nagkagulo at nagkaroon ng away ang mga panginoon ng lupa. Sa panahon ng kaguluhan, pagkalito at kawalan ng direksyon nagkaroon sila ng tatlong solusyon na inihain ng mga iskolar at tinaguriang pilosopo ng Tsina.

 Ang Confucianismo ay tinuturing na pinakamahalagang pilosopiya na humubog sa kasysayan ng Tsina.isinilang ito noong 551 BCE sa estado ng Lu sa Hilagang Tsina. Upang manumbalik ang kaayusan sa Tsina, iminungkahi ni Confucius na Kodigo ng tamang pagkilos batay sa mataas na pamantayang moral. Nakatuon ito sa moralidad ng mga tao at sa mga maling gawain. Isa rin itong sistema na may kinalaman sa moral, sosyal, politikal, at pilosopikal . Dahil sa mga ito, malaki ang naging impluwensya nito sa kultura ng mga tsino.

 Nabuhay sa mga huling bahagi ng Dinastiyang Zhou. Kung Fu-tzu tunay na pangalan Isang mahusay at matalinong guro. Namatay noong 479 BCE Naging interesado sa mga paraan kung paano magkaroon ng organisado

Ang mga Aral ni Confucius

Mga aklat ng Confucianismo 1. Aklat ng Kasaysayan 2. Aklat ng Pagbabago 3. Talaan ng mga Ritwal 4. Ang talaan ng Pagbabago ng Panahon 5. Ang mga Anekdota ni Confucius
Hindi sumulat ng anumang aklat si Confucius. Tinipon ng kanyang mga disipulo ang kanyang mga aral .

 Sa kodigo ng kagandahang asal ni Confucius, binigyang-diin ang mga birtud ng katapatan, paggalang, kabutihang loob at pagtitiyaga. Ayon sa kanya kung susundin at uugaliin ang mga birtud na ito ay tiyak na magkakaroon ng kaayusan sa lipunan. Ipinaaral ni Confucius anga Limang Mahahalagang Ugnayan
Ugnayan ng ama sa anak Ugnayan ng lalaki sa kanyang asawa Ugnayan ng nakatatandang kapatid sa nakababatang kapatid

"Never impose on others what you would not choose for yourself." Confucius

 Ang Taoismo ay isang pang pilosopiya na hinubog sa tradisyong Tsino. Ang konseptong ito ay nagsimula sa Tsina mula pa noong nasa unang stado pa lang pagkabuo ng relihiyon. Ang Tao ay isang salita na ang ibig sabihin aythe path o the way. May kinalaman ito sa pilosopikal at religious tradition na nakaimpluwensya sa mga taga silangang Asya sa loob ng halos dalawang milenyo at sa kanluran sa loob ng dalawang daang taon.

 Ang Taoismo ay isang relihiyon at pilosopiya. Binibigyang-diin nito kung paano mapaunlad ang buhay ng tao sa daigdi kaysa sa kanyang kaligtasan. Naniniwala ang mga Tsino na may mga espiritu kahit saang dako na kailangang mapatahimik. Ang mga Taoist ay gumagamit ng mahika at anting-anting na nakahihikayat sa mga espiritu. Simbolo ng Feng Sui

Taoismo

 Binigyang pansin kung paasno makamit ang mabuting lipunan ngunit tinanggihan niya ang mga pamantayan sa pagkilos at mga tungkuling itinuro ni Confucius. Itinuro niya na ang layunin ng buhay ay ang maging kaayon sa tao. Ang tao ay isang unibersal na pwersang hindi mabibigyan ng kahulugan subalit ito ay nararamdaman. Nangangahulugan ito din ito ng pagsunod sa Wu Wei o Paraan ng Tao

 Ang legalismo ay isang pilosopiyang awtoritaryan na nagtuturo ng walang pakundangang pagsunod sa may hawak ng kapangyarihan. Sinabi ni Han Fei-Tzu na madaling pagharian ng takot ang tao. Tanging ang pinuno ang nakaaalam kung paano pangalagaan ang interes ng kanyang pinamumunuan. Sa ganitong pilosopiya, ang pinuno ay dapat gumawa ng batas ayon sa hinihingi ng pangyayari, at ipatupad ang mga ito nang may kaukulang gantimpala sa mga

 Sa mga legalista, ang pamumuno ayon sa batas ay nakahihigit kaysa sa pilosopiya ng Confucianismo na pamumuno sa pamamagitan ng halimbawa. Mababa ang pagtingin ng mga legalista sa likas na kakayahan ng isang tao. Hindi sila naniniwala na ang isang tao ay may kakayahang magtiwala at maging tapat. Ang banta lamang malupit na kaparusahan ang titiyak sa isang maayos at matatag na lipunan.

Itinuturing ng Ginituang Panahon ng pilosopiyang Tsino ang Chou dahil sapagsikat ng sumusunod na pantas. A. Confucius (551-479 B.C.) nagpakilala sa daigdig ng Five Classics at Four Books.Ayon sa kanya, may anim na salik na dapat sundin ang tao sa pakikipag-ugnayan: kagandahang-asal, kabutihan, katapatan, pagkamakatarungan,pagkakawanggawa, at katalinuhan. Ilan sa kanyang mga ginintuang palaisipan angsumusunod. 1. Huwag mong gawin sa iba ang ayaw mong gawin sa iyo ng ibang tao. 2. Kapag nakakita ka ng mabuting tao, tularan mo siya; kapag masamangtao, suriin mo ang iyong puso. 3. Ang taong nakagawa ng kamalian na hindi nagtatangkang iwasto ito ay makagagawa pang muli ng isa pang kamalian.

SANHI NG PAG- UNLAD AT PAG- BAGSAK Pag-unlad : Maayos na pamamahala ni Yang Chien at ibang pinuno at dahil sa Pagsasaisa ng imperyo Pagbagsak : Paghina ng militar dulot ng mga kampanya, pagbabanta ng mga Turko, rebelyong bawat rehiyon ng imperyo, at pagtatanghal sa sarili ng emperador ng bagong dinastiyang Tang

Pinaghalong animismo at pagsamba sa mga ninuno ang kanilang relihiyon.Kaugnay nito, naniniwala sila sa oracle bone reading o panghuhula sapamamagitan ng pagbasa ng mga nakaukit sa buto ng hayop o bahay ng pagong

Ang kaligrapo ay ang uri ng pagsulat na naitatag ng mga Shang. Pictogramo mga larawan ang kanilang gamit sa calligraphy na dikit-dikit ang pagkakasulatupang makabuo at maipakita ang ideya.

PAG-AASAWA AT PAGPAPAKASAL
Mahigpit na ipinagbabawal ng paniniwalang Tsino ang pagsusukat ng traje de boda ng ikakasal sa bisperas ng kasal nito, at kung malabag ay maaaring magdulot nang di pagkakatuloy ng kasalan kinabukasan. Pinaniniwalaang suwerte ang pagreregalo ng arinola sa bagong kasal. Kailangang iwasan ng dalawang ikakasal ang maglakbay ng malayong lugar lalo na kapag papalapit na ang kanilang pag-iisang dibdib. Suwerte ang hatid ng mabining pag-ulan sa araw ng kasal at sinasabing nagdadala ng kasaganaan at kaligayahan sa bagong mag-asawa. Gayun din ang hatid na suwerte sa pagsasaboy ng bigas sa bagong kasal sa paglabas nila ng Simbahan o matapos ng seremonyas.

PAG- BUBUNTIS AT PANGANGANAK

Kailangang iwasan ng babaeng nagbubuntis na tumingin o saktan ang mga bagay o hayop na may di kaaya-aya ang itsura sapagkat maaaring makuha ng kaniyang ipinagbubuntis ang ganoong itsura. Iwasan ang labis na paghimas ng tiyan habang nagbubuntis. Sa paglaki ng bata, maaaring maging matigas ang ulo nito, palayawin o suwail. Huwag dumalo sa lamay o paglilibing. Ang batang nagtataglay ng higit sa isang puyo (o ang paikot na oryentasyon ng buhok na tila mata ng bagyo) ay pinaniniwalaang lalaking pilyo at matigas ang ulo. Ang sanggol na ipinanganak na may malapad at mataba na tenga ay sinasabing magkakaroon ng mahabang buhay.

Gumagamit ng elepante ang mga tsino bilang sasakyang pandigma gayundin ng karwaheng hilang kabayo. Naniniwala ang mga Tsino noong panahong ito na taglay ng kanilang pinuno ang bisa ng Utos ng Langit na batayan ng kanilang pamumuno. Kapag nawala na ang bisa nito, babagsak ang pinuno at papalitan ng bago.

Ancient Chinese Language

Archaic Chinese/Old Chinese

refers to the form of Chinese spoken from the beginning of written records (around 1200 BC) until the 3rd century BC.

Archaic Chinese/Old Chinese

Oracle bones - The earliest known written records of the Chinese language that were found at a site near modern Anyang identified as Yin, the last capital of the Shang dynasty, and date from about 1200 BC. Bronze inscriptions - the most important recovered texts at the time of Western Zhou period (1000 B.C.)

Classical or Literary Chinese

Classical Chinese or Literary Chinese - is a traditional style of written Chinese based on the grammar and vocabulary of ancient Chinese, making it different from any modern spoken form of Chinese. refers to the written language of China from the Zhou Dynasty, and especially the Spring and Autumn Period, through to the end of the Han Dynasty (AD 220).

Teaching and Use

Classical Chinese was used in international communication between the Mongol Empire and the Japanese.