1

BOTANIKA
Zato se baviti BOTANIKOM i
biljkama?
2
Temelj za razumijevanje ostalih kolegija na studijima umarskoga fakulteta
Kada zavrim fakultet cijeli radni vijek u se baviti biljkama
Ljubav prema prirodi
Radoznalost (prije ili poslije neemu e posluiti)
Bilje stvara kisik
Bilje stavara organsku tvar iz anorganskih sastojaka
Biljke omoguuju kruenje tvari i energije u ekosustavima
Biljke su osnovne u hranidbenim lancima
Koristimo ga kao hranu
Koristimo ga za proizvodnju lijekova (morfin, aspirin, tein, kofein, kinin, kokain,
antibiotici i dr.)
Koristimo ga kao graevni materijal
Koristimo ga kao industrijsku sirovinu (tkanine, boje, ulja, ljepila, parfemi, guma,
eterina ulja, i dr.)
i dr.
BOTANIKA
BOTANIKA
Znanstvena disciplina koja istrauje biljke
Biljni svijet je vrlo raznolik
Poznato je oko 270.000 biljnih vrsta
Procjenjuje se da ih ima 300.000 do 500.000
Morfologija
Anatomija bilja +
Organografija (morfologija u uem smislu)
Citologija
Fiziologija
Molekularna biologija
Genetika
Sistematika
Paleobotanika
Fitokemija
Ekologija
Palinologija
Fitogeografija
Fitocenologija
Botanike discipline:
Ekonomska botanika
Poljoprivreda
umarstvo
Farmacija
Zatita prirode
3
Citologija
Histologija
Anatomija
vegetativnih
biljnih organa
ANATOMIJA BILJA
GRAA STANICE
4
VODA
Kemijske osnove grae stanice
ivot je nastao u vodi i ovisan je o njoj!
Voda ini do 99 % mase stanice
Osnova protoplazamatskih koloida
Otapalo i transporter za mnoge spojeve u stanici
Okolina u kojoj se odvijaju biokemijski i metaboliki procesi u stanici.
O
H H
MINERALNE SOLI
Kemijske osnove grae stanice
KLORIDI, FOSFATI, KARBONATI, SULFATI, KALIJEVE, NATRIJEVE
SOLI
Dolaze otopljeni, disocirani na katione i anione
Ukljuuju se u metabolike procese
Regulacija osmotskoga tlaka
Puferski sustav koji odrava kiselost u stanici
Sastavni dio mnogih molekula
5
ORGANSKI SPOJEVI
Kemijske osnove grae stanice
4 skupine biolokih molekula
UGLJIKOHIDRATI
LIPIDI
BJELANEVINE
NUKLEINSKE KISELINE
UGLJIKOHIDRATI - EERI
Kemijske osnove grae stanice
Glavni izvor energije
Strukturno graevni materijal
Rezervne tvari
JEDNOSTAVNI EERI - MONOSAHARIDI
PENTOZE
HEKSOZE
DEOKSIRIBOZA - DNA RIBOZA RNA
6
Kemijske osnove grae stanice
POLISAHARIDI nastaju polimerizacijom, povezivanjem
mnotva monosaharida
Kemijske osnove grae stanice
POLISAHARIDI krob
krobna zrnca krumpira
7
LIPIDI
Kemijske osnove grae stanice
Skupina razliitih molekula kojima je zajedniko svojstvo netopljivost u vodi
U biljnom svijetu najvanije su slijedee skupine molekula: ulja, fosfolipidi,
voskovi i dr.
ULJA - trigliceridi
Esteri trovalentnog alkohola glicerola i tri molekule nezasienih masnih kiselina
Masti su spojevi sa zasienim masnim kiselinama; znaajne za ivotinjski svijet
Spremite energije, razgradnjom triglicerida oslobaa se dva puta vie energije nego
razgradnjom glukoze
Kemijske osnove grae stanice
ULJA
8
FOSFOLIPIDI
Kemijske osnove grae stanice
FOSFOLIPIDI
Kemijske osnove grae stanice
Graevne jedinice biolokih membrana
9
VOSKOVI
Kemijske osnove grae stanice
Voskovi su esteri masnih kiselina i alkohola.
Zatitna uloga
BJELANEVINE - PROTEINI
Kemijske osnove grae stanice
Poslije celuloze izgrauju najvei dio biomase ivuih biljnih stanica
Sastoje se od velikoga broja aminokiselina povezanih peptidnim vezama
R R
C COOH H
2
N
H
Aminokiselina (monomer)
R R
C C COOH COOH H H
2 2
N N
H H
R R
C C COOH COOH H H
2 2
N N
H H
+ +
R R
C C C C - - H H
2 2
N N
H H
R R
C C COOH COOH N N
H H
O O H H

+ + H H
2 2
O O
10
BJELANEVINE
Kemijske osnove grae stanice
Postoji 20-tak razliitih aminokiselina koje izgrauju sve bjelanevine.
BJELANEVINE
Kemijske osnove grae stanice
Bjelanevine se ovisno o slijedu aminokiselina mogu svijati, naborati i omatati u razliite oblike
Trodimenzionalna struktura bjelanevina je bitna za razumijevanje njihovih svojstava
Primarna struktura -
linearne sekvence
aminokiselina
Tercijarna struktura - savijanje
alfa zavojnice u obliku
trodimenzionalne globularne
strukture
Kvartarna struktura - kombinacija
tercijarnih struktura u jednu
funkcionalnu molekulu
Sekundarna struktura -
svijanje u polipeptidnu
zavojnicu (alfa heliks)
11
BJELANEVINE
Kemijske osnove grae stanice
Sloeni proteini (PROTEIDI)
PROTEINSKI DIO + NEPROTEINSKI DIO (PROSTETINA SKUPINA)
Jednostavne bjelanevine
Sastavljene samo od aminokiselina
FOSFOPROTEIDI: PROTEIN + FOSFORNA SKUPINA
LIPOPROTEIDI: PROTEIN + LIPIDI
GLIKOPROTEIDI: PROTEIN + EER
NUKLEOPROTEIDI: PROTEINI (HISTONI) + NUKLEINSKE KISELINE
Biokatalizatori (enzimi)
Graevni elementi (stanine stijenke, membrane)
Rezervne tvari (u sjemenkama)
Uloga bjelanevina
NUKLEINSKE KISELINE
Kemijske osnove grae stanice
Najkompleksnije bioloke makromolekule
Materijalni nositelji informacija za sintezu proteina
DNA i RNA
Polimeri graeni od velikoga broja nukleotida
Nukleotid duina baza + eer (pentoza) + fosfat
PIRIMIDINSKE DUINE BAZE
CITOZIN
DNA i RNA
URACIL
RNA
TIMIN
DNA
N
HOC
N
C
NH2
CH
CH
O
C
N
O=C
N
N
CH
CH
O=C
N
N
N
C
O
C-CH3
CH
12
NUKLEINSKE KISELINE
Kemijske osnove grae stanice
Najkompleksnije bioloke makromolekule
Materijalni nositelji informacija za sintezu proteina
DNA i RNA
Polimeri graeni od velikoga broja nukleotida
Nukleotid duina baza + eer (pentoza) + fosfat
PURINSKE DUINE BAZE
N
GUANIN ADENIN
NH2
C
N
HC
N
C
C
N
N
H
CH
H2N-C
N
OH
C
C
C
N
N
H
CH
NUKLEINSKE KISELINE
Kemijske osnove grae stanice
Najkompleksnije bioloke makromolekule
Materijalni nositelji informacija za sintezu proteina
DNA i RNA
Polimeri graeni od velikoga broja nukleotida
Nukleotid duina baza + eer (pentoza) + fosfat
PURINSKI
NUKLEOTID
PIRIMIDINSKI
NUKLEOTID
H
3
PO
4
H
3
PO
4
PENTOZA PENTOZA
13
NUKLEINSKE KISELINE
Kemijske osnove grae stanice
Najkompleksnije bioloke makromolekule
Materijalni nositelji informacija za sintezu proteina
DNA i RNA
Polimeri graeni od velikoga broja nukleotida
Nukleotid duina baza + eer (pentoza) + fosfat
Pentoza je kod RNA riboza riboza (C
5
H
10
O
5
), a kod DNA deoksiriboza deoksiriboza (C
5
H
10
O
4
)
DR DR
P P
P P
P P
P P
P P
P P
T
G
C
C
G
Kemijske osnove grae stanice
DR DR
DR DR
DR DR
DR DR
DR DR
A
DNA
Jezgrina
(nuklearna)
DNA
Ekstranuklearna
(organelna)
DNA
14
NUKLEINSKE KISELINE - DNA
Kemijske osnove grae stanice
NUKLEINSKE KISELINE - RNA
Kemijske osnove grae stanice
Univerzalni polimer koji se nalazi u svim ivim stanicama
Sudjeluje u sintezi proteina
Informacijska RNA (m-RNA)
Ribosomska RNA (r-RNA)
Transportna RNA (t-RNA)
RAZLIKE OD DNA
Jednolanani polinukleotidni niz
Timin je zamijenjen uracilom
Pentoza je riboza
15
Stanica je osnovna graevna i
funkcionalna jedinica svakog
ivog bia
Oblici organizacije stanica
16
Granica ivoga i neivoga
Nukleinska kiselina (DNA,
RNA) + proteinska ovojnica
Mozaini virus duhana
Nestanine (acelularne) strukture
VIRUSI
Nestanine (acelularne) strukture
Virus ebole
VIRUSI
17
Prokariotska stanica
Eukariotska stanica
18
Endosimbiontska teorija
ivotinjska i biljna stanica
Stanina stijenka
Centriole
Vakuola
Kloroplast
19
Oblik i veliina biljnih stanica
Oblik biljnih stanica
20
Oblik biljnih stanica
PARENHIMATSKE
(IZODIJAMETRINE)
PROZENHIMATSKE
Veliina biljnih stanica
1 mm = 1000 m
BILJNE STANICE