Shtypi

Londr

Rrfimi

Masakrat serbe, kur heshtnin Franca e Rusia

NE FAQET 18-19

Hitleri kishte nj fmij ilegal?

NE FAQET 26-27

Daniel Kreig: Bond m ndryshoi jetn

NE FAQEN 30

Loja e re e fatit Bingo Nacional!

Jack poti i garantuar

10.000.000 Lek.
NACIONAL Sh.a., Blvd. Dshmoret e Kombit, Kullat Binjake. kulla 1, kati 4, Tiran

Drejtor Kryeredaktor

BESNIK MYFTARI URIM BAJRAMI

Adresa e redaksis: Rr. Sami Frashri, Pallatet e Aviacionit, Nr. 4 Tel: 04 272 565 068(9) 20 35 300 E-mail: info@gazeta-shqip.com

Viti II - Nr. 344 (634) E diel, 16 dhjetor 2007

E prditshme e pavarur mimi 50 lek, 1.5 euro

www.gazeta-shqip.com

Shkresa sekrete, SHISH paralajmron policin: Forconi masat e siguris pr hetuesit e bandave t Durrsit. Jan t rrezikuar. Ende asnj i dyshuar

Krcnohen prokurort e Lul Berishs

RENEA merr n dorzim hartuesit e akuzave. Masa edhe n qelit e t arrestuarve VIP
Reportazh
NE FAQEN 9

N Bathoren e Durrsit
FATOS BAXHAKU

SERBET, PAQE ME HUMBJEN

BEN ANDONI

Fotolajm

BASHA DHE LEKURA E BUZEQESHJES

ANDREA STEFANI

dhe m optimisti nga ser bt nuk e parashikon dot q Kosova t kthehet n gjendjen e dikurshme. N trashen e lufts pr t, kan mbetur vetm politikant e saj. Historia serbe i ka thirrur n kohn m t vshtir. T paktn q t justifikojn pozicionet e tyre...
NE FAQEN 10

Q
Reshje dbore, mbrm n Tiran

n fillim t javs q sapo lam pas, ministri Basha habiti mbar opinionin kur befas bri dika, q nuk kish guxuar ta bnte madje, i kish bishtnuar pr muaj me radh: krenar dhe i buzqeshur, ai u shfaq n dyert e prokuroris pr t deponuar...
NE FAQEN 11

RAPORTI/ Publikohen t dhna tronditse. BSH: Pa drgesat nga jasht do t jetonim me 2 USD m pak n dit

Shqipria, n dor t emigrantve

NE FAQEN 13

Analiz

NE FAQET 36-37

I PAFTUAR NE EKONOMINE E TREGUT

MITRO ELA

Dervishi: Faji, jo vetm i yni. Duhen dnime taksative

Economicus

N
OKAZ ION

j vit m par botova ar tikullin "Mballoma so cialiste" pr zgjidhjen e furnizimit t popullit me uj. Tre fakte t reja m nxitn "oreksin" ...
NE FAQEN 12

Dhuna e krimi n familje, policia krijon nj sektor t veant

NE FAQET 2-3

PERBALLE KONCEPTIT KAPITAL

ADRIAN CIVICI

fjalorin ton t zakon shm, fjaln kapital e prdorim rndom vetm n dy raste. M tepr kur flasim apo analizojm sistemin...
NE FAQEN 12

GAZETA SHQIP

P E R R E K L A M A K O N T A K T O N I N E N U M R A T: 0 6 9 2 0 5 0 4 2 0 FA X 0 4 2 7 2 5 6 7 0 6 9 2 0 5 0 4 5 8

marketing@gazeta-shqip.com

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007 2

SPECIALE

Krimi n familje, policia krijon sektor t veant

Motoja e vitit 2008: Zgjidh nj konflikt, t fitojm nj jet
SOKOL OBO

olicia e Tirans krijon sektor t veant pr mbrojtjen e t miturve dhe dhunn n familje. Dje, n ambientet e Pallatit t Kongreseve, u zhvillua analiza e veprimtaris s puns s strukturave t policis s kryeqytetit, ku bie n sy ndryshimi i strukturs. Ndrsa, pr her t par, Policia e Tirans do t ndrtoj nj strategji vjetore pr prfshirjen n t gjith veprimtarin e saj t filozofis dhe praktiks s policimit n komunitet. "Ky prioritet do t synohet t arrihet kryesisht nprmjet: ndrgjegjsimit t specialistve t policis n zona, pr t njohur sa m mir problematikat n territoret q mbulojn, si t vetmet autoritete q kan detyr t drejtprdrejt pr vendosjen e urave lidhse me publikun, ngritjes, aty ku nuk ka dhe vnies n eficens aty ku jan ngritur, t "bordeve pr parandalimin e krimit", n mnyr q n prcaktimin e strategjive dhe objektivave tona t'i referohemi asaj se far publiku krkon nga Policia", tha drejtuesi i Policis s Tirans, Muhamet Rrumbullaku. Motoja e dhuns n familje Sipas drejtorit t Policis s Tirans, nn moton: "Zgjidh nj konflikt, t fitojm nj jet", gjat vitit

tmujorit t par t vitit 2008. Rezultatet q do t marrim nga ky aplikim i ri, do t na shrbej pr t identifikuar pikat e nxehta dhe menaxhuar e administruar m mir shrbimet policore t kontrollit t territorit dhe ato inteligjente", tha Mehmet Rrumbullaku gjat analizs. Sipas tij, tashm jemi plotsisht t prgatitur, q jo vetm t jemi prezent me shrbime policore n periferi, por t organizojm punn me shrbime permanente dhe prezenc numerike n pr-

pjestim t drejt me problematikn. "Eksperienca e testuar tashm, pas riorganizimit t shrbimeve t nats, ku situata dominohet totalisht nga shrbimet tona, na bind pr suksesin e pritshm", tha drejtori i Policis s Tirans. Patrulla e Prgjithshme Drejtori i Policis s Tirans tha se sfid tjetr e jona sht dhe mbetet ndryshimi i filozofis dhe tekniks s kontrollit t territorit, nga ato tradicionale, tek aplikimi total i patrulls s prgjithshme. "N

bashkpunim me partnert tan ndrkombtar, Drejtoria e Policis s Qarkut Tiran ka marr prsipr hedhjen n treg t ktij produkti t ri t policimit modern. Rezultatet q ka prezantuar deri tani ky lloj organizimi shrbimi, adaptuar eksperimentalisht n repartin "Shqiponja", na shtyjn q brenda muajve t par t vitit 2008, kt form organizimi ta shtrijm n t gjith komisariatet brenda juridiksionit ton toksor", deklaroi drejtori.

Deklarata

PDK: T hartohen akte nnligjore kundr dhuns n familje

G
rupi parlamentar i PDK-s do t'i krkoj Kuvendit t ndikoj fuqishm te qeveria pr hartimin e akteve nnligjore kundr dhuns n familje. Kjo sht br e ditur dje nga zdhnsja politike e PDK-s, Erestina Halili. Gjat nj konference pr shtyp, Halili ka theksuar se PDK-ja sht pro do nisme ligjore dhe civile, q do t frenoj dhe rrnjos dhunn n familje. Sipas saj, PDK-ja vren me shqetsim se koht e fundit sht rritur ndjeshm dhuna n familje, e pasqyruar kjo jo vetm n dhunime fizike, sidomos ndaj grave, por deri edhe n vrasje. Situata duket qartazi sesa vjen dhe rndohet, duke reflektuar nj traum mjaft t rnd t shoqris shqiptare, ndrkoh q PDK-ja n programin e saj politik dhe elektoral e konsideron famil-

Do t krkonim nga struktura q kan iniciativ ligjvnse t ndrmerrnin hapa n mbshtetje t gruas dhe fmijve
q vjen orientimi i puns do t gjej nj shtrirje t gjer edhe n drejtim t njohjes dhe zgjidhjes s konflikteve. Sipas tij, "sherret n familje" mund t zgjidhen nprmjet evidentimit dhe mbajtjes n kontroll t konflikteve, si nj ndr burimet kryesore t krimit kundr personit, q jo n pak raste ka rezultuar fatal pr jetn e palve n konflikt; evidentimit dhe goditjes s krimit dhe dhuns n familje, si nj ndr shfaqet m arkaike t shoqris son. "N lidhje me kt fenomen, do t krkonim nga struktura q kan iniciativ ligjvnse t ndrmerrnin hapa konkret n mbshtetje t gruas, fmijve dhe individve n pamundsi pr t'u mbrojtur. Struktura e posame pr hetimin e dhuns n familje dhe krimet ndaj dhe/ose t kryera nga t miturit, do t'i jap nj impakt t ri ktij drejtimi t puns son", tha Rrumbullaku. Sipas tij, bashkpunimi edhe me faktor t tjer brenda dhe jasht organizats policore, pr marrjen e informacionit, trajtimit dhe rehabilitimit t viktimave do t plotsoj angazhimin ton pr shrimin e ksaj plage shoqrore. Harta e krimit n Shqipri Drejtuesit e Policis s Tirans than se programi pilot i filluar gjat vitit n vijim, pr ndrtimin e hartave t gjeografis s krimit, sht n fazat prmbyllse t tij, e ky objektiv tashm thuajse sht realizuar. "Aktualisht jan gjetur donatort, hartuar programe dhe trajnuar personeli, i cili do t punoj me prpunimin e hartave t gjeografis s krimit n qytetin e Tirans, rezultatet e para t t cilave do t'i kemi qysh n fund t gjash-

PDK-ja sht pro do nisme ligjore dhe civile, q do t frenoj dhe rrnjos dhunn n familje
jen t shenjt. Dhuna n familje, tha zdhnsja Halili, sht tronditse jo vetm n planin moral dhe etik, por edhe n planin

edukues, pasi ajo ndikon negativisht edhe n psikologjin e fmijve, ndaj PDK-ja, nprmjet grupit t saj parlamentar, do t krkoj q Kuvendi t ndikoj fuqishm te qeveria q t hartohen aktet nnligjore, t cilat e bjn t zbatueshm ligjin kundr dhuns n familje. "Megjithse ka nj vit q ligji kundr dhuns n familje sht miratuar nga Kuvendi, ai deri m tani sht i pazbatueshm, pasi mungojn aktet nnligjore", sht shprehur Halili. Gjithashtu, ajo ka theksuar se PDK-ja do t'i krkoj qeveris q t sjell me procedur t prshpejtuar n Kuvend aktet nnligjore, me qllim q t marr fund spiralja e dhuns n familje.

Analiza

Drejtori i Policis s Tirans, Muhamet Rrumbullaku: N nj vit n Tiran 75 vetvrasje

Nishani: Zbuloni armt nTiran

Kan filluar hetimet pr 31 ngjarje t vjetra
inistri i Brendshm, Bujar Nishani, gjat fjals n analizn vjetore t Policis s Tirans, i krkoi ksaj t fundit zbulimin e armve q "fshihen" n Tiran. Ai tha se parandalimi i ktij fenomeni mund t sjell paksimin e krimit n familje. Ndrkoh, t ftuar n kt analiz vjetore ishin edhe drejtori i prgjithshm i Policis s Shtetit, Ahmet Preni, prefekti i Tirans, Ruzhdi Kei, si dhe prfaqsues nga zyra e Avokatit t Popullit, si dhe t ftuar nga misionet e huaja q asistojn n polici. N fillim t analizs, Drejtoria e Policis s Qarkut Tiran ka prezantuar strukturn e re t krijuar, e cila aktualisht sht n faz implementimi. Ajo do t ket n prbrje Drejtorin e Policis s Qarkut, si dhe tre zv/drejtor. Pr sa i prket hetimit t krimeve me strukturn e re jan shtuar: sektori kundr krimeve t rnda, seksioni kundr korrupsionit, i krimeve seksuale dhe liris s personit, seksioni kundr vjedhjeve me dhun, arm dhe t shkatrrimit t prons, seksioni kundr vjedhjeve t automjeteve; seksioni i mbrojtjes s t miturve dhe dhuns n familje, si dhe sektori i operacioneve speciale dhe krkimit. Statistikat

Sipas drejtorit t Policis s Tirans, pr vitin 2007 jan evidentuar dhe referuar 3717 vepra penale dhe jan zbuluar 3102 prej tyre, ose n masn 83%. "Duke i krahasuar me dy vitet e mparshme, forca zbuluese ka qen

n masn e 65%, q do t thot se aktualisht kemi nj rritje t forcs zbuluese respektivisht n masn 18%", tha Rrumbullaku. Sipas tij, kan implikuar gjithsej 3685 autor dhe n saj t masave t marra jan arrestuar 1145, ndrsa 2364 ndiqen

n gjendje t lir. "Strukturat menaxhuese dhe operuese t policis s kryeqytetit kan goditur 58 grupe kriminale me rrezikshmri t theksuara shoqrore", tha Rrumbullaku. Sipas tij, pr t'u theksuar sht rritja e cilsis s shtjeve n

Policia n menaxhim:

"Kush dshton n planifikim, ka planifikuar t dshtoj"

j tjetr moto sht "hedhur n treg" nga Policia e Tirans pr vitin 2008, pr sa i prket menaxhimit t puns dhe vlersimit t punonjsve t saj. Drejtori i Policis s Tirans, Muhamet Rrumbullaku, tha dje se: "Nn moton 'kush dshton n planifikim, ka planifikuar t dshtoj', e gjith struktura e Drejtoris s Policis s Qarkut do t'i nnshtrohet nj vlersimi realist e objektiv t gjendjes s rendit e siguris n qark, mbi bazn e t cilit do t hartohen detyrimet konkrete pr t ardhmen. Sipas tij, kjo disiplin pune do t shtrihet deri n nivelet m t ulta dhe do t kap t gjitha aspektet e aktivitetit dhe veprimit policor dhe administrativ. "Disiplina formale dhe ajo e puns, do t jen prioritet tjetr i puns son pr vitin n vazhdim.

Vmendje e veant do t'i kushtohet jo vetm n shfrytzimin maksimal e me rendiment t kohs s puns, por edhe n aplikimin e metodave t matshmris s veprimtaris s gjithsecilit. Politika e personelit, si edhe deri m tash, do t synoj dhe tregoj q do t promovohen vetm ata punonjs policie, t cilt n veprimtarin dhe aktivitetin policor jan etik, profesional, ligjor, t motivuar, me integritet dhe q n t gjitha rastet plotsojn standardet e "sistemit t vlerave" pr ecjen n karrier", tha Rrumbullaku. M tej, pohoi se qndrim po kaq rigoroz do t mbahet edhe pr rastet e prezantimit t antivlerave n t gjitha aspektet q u prmendn m lart. Ai tha se ligji i ri "Pr Policin e Shtetit" garanton realizimin e ktij synimi.

ndjekje, duke aplikuar me sukses metodat speciale t hetimit pr zbulimin dhe goditjen n thellsi t grupeve kriminale. Ngjarjet e vjetra dhe vrasjet "sht kryer referimi n prokurori dhe kan rifilluar hetimet pr 31 ngjarje t rnda, sikurse jan: 24 vrasje dhe vrasje n tentativ dhe 7 vjedhje me arm e dhun etj., t mbartura nga viti 1991 e n vazhdim. Mbi kt baz, sht br e mundur zbulimi dhe goditja e autorve pr 10 vrasje dhe 2 vrasje t mbetura n tentativ dhe 6 vjedhje me arm e dhun t mbartura nga viti 2006", tha Rrumbullaku. Ai tha se prgjat vitit 2007, n territorin e Tirans jan evidencuar gjithsej 2910 vepra penale dhe jan zbuluar 2295 prej tyre, ose 79%. Pr sa i prket vrasjes, drejtori i Policis s Tirans tha se vrasje me dashje kan ndodhur 19 dhe jan zbuluar 17 prej tyre. Ndrsa vrasje t mbetura n tentativ kan ndodhur 79 dhe zbuluar 78. Rrumbullaku tha se krime seksuale kan ndodhur 28, ndrsa jan regjistruar 75 vetvrasje: me arm zjarri 12, me varje 19, me helmim 23, me mbytje 2, overdoz 3 dhe me mjete t tjera 16. s.obo

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007 3

KONTAKT & WEB info@gazeta-shqip.com www.gazeta-shqip.com

Dhjetra forca policie kishin bllokuar rrugn kombtare n afrsi t fshatit Kalimash

Kuks, arrestohet vrassi i gruas

Dan Hudra kishte marr autobusin e linjs Durrs-Kuks
SULEJMAN DIDA

a kaluar nj jav nga vrasja makabre e gru as s tij, Dan Hudra ka rn n pranga, ndrsa udhtonte pikrisht pr t'iu shmangur arrestimit. Ai kishte marr autobusin e linjs Durrs-Kuks dhe pr t humbur gjurmt ishte sjell si nj pasagjer krejt normal, por policia e informuar m prpara pr lvizjen e tij, ia ka ndrprer udhtimin. Dje, forcat e Drejtoris s Policis s Qarkut Kuks kan vn n pranga 25-vjearin Dan Hudra, i cili krkohej nga blut i akuzuar pr vrasjen e bashkshortes s tij, ngjarje kjo e ndodhur nj jav m par n Tiran. Pas t dhnave t siguruara n rrug operative nga policia kriminale e Kuksit mbi vendndodhjen e shum t krkuarit Hudra, menjher sht organizuar nj operacion i koduar "gracka", t cilin e ka kryesuar vet drejtori i policis s Qarkut Kuks, nnkomisar Muhar-

rem Furriku, i emruar n kt detyr vetm nj jav m par. N operacion jan angazhuar dhjetra forca policie t prqendruara n afrsi t fshatit Kalimash, rreth 20 kilometr larg qytetit t Kuksit, n aksin rrugor Kuks - QafShllak. Burime pran policis Kuks than se informacioni dhn nga agjent t policis kriminale t Kuksit ishte i sigurt se 25-vjeari ndodhej n autobusin e linjs Durrs-Kuks

dhe kishte pr qllim t'i shmangej krkimit nga policia e kryeqytetit, ku dhe kishte br vrasjen nj jav m par, duke u fshehur n fshatin e lindjes, Kalimash. Burimet sqaruan se operacioni i bazuar n t dhnat e sigurta nuk i ka dhn mundsi reagimi ndaj bluve t operacionit, t cilt dje rreth ors 14.45 n afrsi t Kalimashit kan ndaluar autobusin e linjs Durrs-Kuks dhe menjher kan br arrestimin e 25-vjearit, t cilin e kan shoqruar pr n dhomat e paraburgimit Kuks. Hudra krkohej nga policia e Tirans pr vrasjen e bashkshortes Dafna, 22 vjee, nga Burreli, t ciln e kishte therur me thik. Menjher pas krimit ai sht larguar me shpejtsi, duke arritur prkohsisht t'u shptonte prangave, por jo pr shum koh. Udhtimi me autobusin e linjs, pr t'u fshehur n fshatin e tij t lindjes apo diku tjetr, ka qen i fundit i br n liri pr 25vjearin.

Specialisti

Ish-drejtori i policis s kryeqytetit vlerson situatn e krimit n familje dhe mnyrat si mund t frenohet

Dervishi: Dhuna n familje, prgjegjsi jo vetm e policis

FLORION SERJANI

rgjegjsia pr parandalimin e krimit n familje nuk mund t jet vetm e policis. I ktij mendimi sht ish-drejtori i Policis s Tirans, Albert Dervishi. N nj intervist pr "Shqip", ai konfirmon se kjo kategori krimi ka ardhur n rritje t vazhdueshme, duke u kthyer n nj shqetsim serioz pr shoqrin, por pr parandalimin e saj duhen masa komplekse, t cilat angazhojn jo vetm strukturat shtetrore, por edhe komunitetin. Dervishi shprehet kundr rikthimit t dnimit me vdekje, duke theksuar se dnimi taksativ pa limite minimum-maksimum, me t cilat t abuzohet n mnyr subjektive, mund t ishte m efikas n kto momente. Ditt e fundit ka pasur disa ngjarje t rnda q kan rikthyer n vmendjen e publikut fenomenin e dhuns dhe krimit brenda familjes. Si ekspert i policis, n 'nivele mendoni se sht aktualisht ky fenomen? Personalisht e shoh me shum shqetsim problemin e dhuns n familje, e kryesisht ndaj femrs shqiptare dhe me gjith punn q bhet nga institucionet shtetrore dhe ato joqeveritare, konstatoj se shifrat jan n rritje. N baz t t dhnave zyrtare, rezulton se n vitin 2006, rreth 10% e krimeve ishin krime t cilat kan prekur femrat, kundrejt nj rritje t vogl nga viti 2005. Dhe besoni, ky sht kriminaliteti i denoncuar n strukturat e policis, pasi

Duhen dnime taksative dhe jo me limite minimummaksimum, me t cilat t abuzohet n mnyr subjektive
ka mjaft raste t tjera, t cilat pr shkak t nj sr faktorsh, nuk denoncohen n polici. Veprat penale m tipike t evidentuara shtrihen n marrdhniet bashkshortore, ku n rreth 43% e t gjitha veprave penale, burri dhunon gruan. N analiz t ktyre shifrave, rezulton

se problemi i dhuns familjare pr shoqrin ton, ende sht nj shqetsim serioz, sidomos krimi i vrasjes, ku n mnyr t prafrt, pr do vit vrasjet n familje zn rreth 30% t krimit t vrasjes n shkall vendi. Cila sht prgjegjsia direkte e strukturave t Policis dhe a sht ajo e prgatitur pr ta prballuar kt situat? Nisur nga misioni dhe prgjegjsia q ligji ka parashikuar, policia nuk mund t shmanget nga prgjegjsia kryesore. Detyrimi i saj sht n drejtim t parandalimit t veprave penale kundr dhuns n familje dhe kapjes s autorve t tyre, por, gjithsesi, ajo nuk sht e vetme n kt detyrim. Mendoj se nga Policia e Shtetit jan marr disa masa t rndsishme organizative dhe strukturore, pr t ndrtuar strukturat prkatse, madje jan br trajnime t ktyre strukturave, jan prcaktuar edhe disa module n Akademin e Policis pr trajnimin e kursantve etj., por mendoj se nuk sht kjo e gjitha q duhet br. Krahas mentalitetit frenues t vet t dmtuarve apo dshmitarve t prfshir n nj vepr penale, mendoj se duhet par mosprgatitja e policis pr t ndrhyr n rastet e konflikteve t tilla, gj q bn q n evidencat operative t regjistrohen vetm raste sporadike mjaft t rnda, kryesisht rrahje e rnd, kanosje e plagosje. Edhe n zonat e populluara n qytete, ku mjetet e informimit masiv, veprimtaria e organizatave joqeveritare n ndihm t gruas, t fmijve, t moshuarve sht m e madhe, kto t dhna jan t mangta, jo se mungon veprimtaria sensibilizuese, por sepse ekziston klima e mosbesimit ndaj ktyre organizatave, punonjsve t Policis s Shtetit apo strukturave t tjera. Gruaja n zonat rurale ndodhet ende e pambrojtur, si nga opinioni frenues e patriarkal, ashtu dhe nga policia, e cila frenohet t ndrhyj e t parandaloj aktet e dhuns brenda gjirit t familjes. Parlamenti n fund t vitit 2006 ka miratuar ligjin "Pr masa ndaj dhuns n marrdhniet familjare", i cili ka hyr n fuqi n 1 qershor 2007. Por, rezultatet e dshiruara nuk kan ardhur, ka t bn t mendosh se duhet marr m seri-

ozisht zbatimi i tij n praktik. A ka nj strategji t qart veprimi Policia lidhur me mnyrn se si duhet t reagoj pr ta parandaluar kt fenomen? N strategjin e Policis s Shtetit, 2007-2013, pranohet rritja e

Duhet t merren masa pr eliminimin e praktiks s t drejts zakonore n zgjidhjen e konflikteve familjare
rasteve t krimit n familje dhe fakti q Policia duhet t marr nj prgjegjsi m t madhe pr identifikimin dhe parandalimin e ktij fenomeni. N kt kndvshtrim, mendoj se e rndsishme sht ndrtimi i partneritetit me aktort e tjer q kan detyrime, si ato shtetrore, t shoqris civile, komunitetin etj., sidomos n ato zona, rrethe e qarqe, t cilat jan m problematike, n drejtim t parandalimit t dhuns familjare. Detyrimet q jan prcaktuar n ligje, n strategjin e Policis, n strategjin kombtare "Pr parandalimin e dhuns n familje", etj., dhe n analiz serioze t gjendjes s krijuar, duhet t bjn m efektive dhe t dukshme masat e Policis. Ndryshimet strukturore t bra n kt organ, si n nivelin qendror, ashtu dhe n at vendor, reformat dhe shkurtimet e realizuara pr fardo lloj motivesh, si dhe emrimet e personelit profesional apo joprofesional, nuk duhet t zbehin dhe t ulin sadopak nivelin e asaj pune q sht arritur n vite nga strukturat e policis. Mendoj se duhet t merren masa pr eliminimin e praktiks s t drejts zakonore n zgjidhjen e konflikteve familjare, apo zbatimin e kodeve t pashkruara dhe diskriminuese ndaj grave. Nga ana e strukturave t Policis s Shtetit, duhet t garantohen t drejtat e grave dhe vajzave, gjat kohs q mbahen n Polici, pr nj avokat, vizit nga nj mjek, nse e dshiron, pr t informuar familjet ose t afrmit pr arrestimin e tyre, vendin ku mbahen, kontrollin trupor t tyre etj.

Policimi n komunitet
Albert Dervishi, n kohn kur drejtonte Policin e Tirans duke folur gjat nj takimi me nxns t shkolls s mesme Qemal Stafa n Tiran, me qllim paraqitjen e imazhit t ri t Policis s Shtetit tek t rinjt, at t bashkpunimit PoliciKomunitet

Zrat pr forcim t legjislacionit pr dhunn n familje kan ardhur duke u shtuar dhe pr kt shtje ka ndrhyr edhe Kryeministri i vendit, ndrkoh q nuk mungojn ata q krkojn rikthimin e dnimit me vdekje. Cila zgjidhje mendoni se do t ishte m efikase dhe m e pranueshme? Sigurisht q mbshtes qndrimin jo vetm t Kryeministrit t Shqipris, pr t vendosur dnime taksative dhe jo me limite minimum-maksimum, me t cilat t abuzohet n mnyr subjektive. N kt rast, dnimi me burgim t prjetshm i autorve q kryejn krimin e vrasjes ndaj femrave, mund t ishte nj zgjidhje optimale. Kjo mendoj se do t jet nj mas tepr efikase dhe parandaluese dhe njhersh do t'i ndrgjegjsoj edhe m shum autort (ata burra e djem "trimosh", q matin forcn ndaj gruas, motrs, nns, t dashurs s tyre, me grykn e arms, duhet t ken frik nga prballja me burgimin e prjetshm). Natyrisht, sot n Shqipri po flitet dhe diskutohet shum pr mundsin e kthimit t dnimit me vdekje, edhe pr nj periudh kohe disavjeare. Par n efektet "drithruese" q sjell ky dnim, t cilat mendohet se mund t parandalojn krimin e ashpr, nse ai vendoset, gjen mbshtetjen edhe nga shtresa t gjera t popullsis nprmjet sondazheve q kryhen. Ajo q un dua t them, sht q nuk duhet q Shqipria t bj kthim mbrapa. Ne duhet t shohim t ardhmen me guxim prpara, duke i thn "Jo", dnimit me vdekje dhe n kuadrin e reformimit t sistemit t drejtsis dhe t legjislacionit penal, politika t gjej forma t tjera ndshkimi, pr autort e ktyre krimeve. Pr mua, thelbi i parandalimit t ksaj kategorie krimi duhet t jet: Heshtja sht armik. Dhuna n familje mbyll n vetmin e shtpis, shkakton viktimat e veta dhe mbjell far te t rinjt, dshmitar t brezit t ardhshm. Kjo dhun, e cila sht nj akt kriminal - sht mjaft e prhapur dhe n rritje, si rezultat i rnies s vakumit shoqror, t krijuar nga tranzicioni. Prandaj lypsen masa t shpejta, efikase dhe gjithprfshirse.

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

POLITIKE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Ngritja e katr komisioneve hetimore parlamentare nuk sjell asgj t re pr Kuvendin

Komisionet hetimore, dshtimi i radhs

M tet tetor, Kuvendi ka miratuar 4 komisione. Jan mbledhur vetm 2-3 her
EVA GJURA

Etapat

gritja e komisioneve hetimore n Kuvendin shqiptar tashm sht br e mods. Por pr fat t keq, vazhdimisht kan rezultuar t paefektshm. Mbyllja e sesionit t shkuar parlamentar u mbajt mend pr ngritjen e nj morie komisionesh hetimore, shembull i cili u ndoq edhe n kt sesion. M 8 tetor t ktij viti de-

PRGJIMET

Tre komisione hetimore drejtohen nga opozita, ndrsa komisioni DurrsKuks drejtohet nga mazhoranca
putett e Kuvendit, mes debateve t shumta, vendosn ngritjen e katr komisione hetimore parlamentare. Qllimi i ngritjes s ktyre komisioneve hetimore ishte hetimi i tenderave dhe prokurimeve publike t bra nga qeveria Berisha, e cila, sipas opozits, kishte abuzuar. Kohzgjatja e komisioneve n baz t ligjit t miratuar n 2002 pr ngritjen e komisioneve hetimore do t ishte tre muaj dhe kostoja e tyre do t pagu-

Kreu i komisioni hetimor pr prgjimet e ka akuzuar Kryetaren e Kuvendit se po pengon punn e ktij komisioni, duke mos u vn n dispozicion materialet
DURRS-KUKS

hej nga shteti, ku n baz t rregullores s Kuvendit pr do antar t komisionit n do mbledhje t zhvilluar paguhen me 20 mij lek t vjetra, gjithashtu, po nga shteti paguhen edhe ekspertt q ka secili komision, sekretare dhe baza materiale si jan pajisjet e ndryshme kancelarike q duhen gjat puns s nj komisioni. Komisioni i par q u ngrit ishte ai pr hetimin e koncesioneve t qeveris Berisha, i cili u miratua me 75 vota pro. Komisioni i dyt i cili u ngrit me 65 vota pro ishte ai pr hetimin e

rrugs Durrs-Kuks. Komisioni i tret u ngrit me 91 vota dhe do t hetonte prokurimet publike dhe komisioni i katrt, i cili u miratua me 72 vota pro do t hetonte procedurat lidhur me nnshtrimin e kontrats s privativit t Albtelekomit. Por epidemia e ngritjes s komisioneve hetimore nuk mbeti me kaq, gati tri jav m pas, m 1 nntor 2007, Parlamenti ngriti nj tjetr komision hetimor kt her pr prgjimet e paligjshme q u bhen deputetve dhe zyrtarve t lart t shtetit, kohzgjatja e t

cilit do t ishte dy muaj. Gjithka deri ktu duket n rregull, pas miratimit me shumic votash n salln e Kuvendit pak dit m pas komisionet t etur pr t hetuar shkeljet e qeveris nisn t bjn mbledhjet e para, mbledhje t cilat nuk zgjatn m shum se pes minuta, koh q u mjaftonte antarve t komisioneve pr t konstituuar komisionet dhe pr t miratuar planin e puns s tyre. Pas ktyre mbledhjeve t para, t cilat si tham, nuk kan zgjatur m shum se pes minuta, kry-

Komisioni Durrs-Kuks sht mbledhur dy her dhe puna e tij tashm ka ngecur pr shkak se opozita krkon si dshmitar t par Kryeministrin Berisha
KOMISIONET

Komisionet e tjera hetimore kan zhvilluar nga dy-tri mbledhje, por deri m tani nuk kan marr ndonj material nga ministrit apo institucionet mbi t cilat kan bazuar hetimin

etart e komisioneve kan thirrur edhe nga ndonj mbledhje t dyt apo t tret, kryefjala e t cilve ka qen se puna n komisione po vazhdon intensivisht, por jan ministrit dhe institucionet prkatse, q nuk u vn komisioneve n dispozicion materialet e duhura pr t vijuar m tej hetimin. Kur ka kaluar gati dy muaj e gjysm nga ngritja e komisioneve hetimore dhe pjess m t madhe po i prfundon koha e tyre pa frik mund t thuhet se deri m tani nuk sht arritur n asnj prfundim konkret. do dit q kalon pa miratimit t komisioneve lihet n harres ekzistenca e tyre, duke verifikuar m s miri se nisma e Kuvendit pr t ngritur komisione hetimore tashm sht e dshtuar. sht nj nism, e cila u shrben vetm politikisht pr t zhvilluar debate dhe pr t ngritur akuza t ndrsjella dhe pr t shprdoruar n mnyr t padrejt parat e taksapaguesve shqiptar. Pasi si nga kjo eksperience ashtu edhe nga ato t mparshme askush nuk sht hetuar apo vn para prgjegjsis pr abuzimet q i jan br ktij populli n emr t shtetit. Nga kto komisione, e vetmja gj q dihet sht se do t shkojn n Kuvend n fund t mandatit zyrtar me dy raporte, nj i opozits dhe nj i mazhorancs, t cilat si gjithmon ndajn mendime t ndryshme pr sa i prket abuzimeve me parat e shqiptarve.

Kuvendi

PSD akuzon politikn. Ska vullnet pr t arritur n nj marrveshje

Reforma zgjedhore, shtyhet srish mandati i komisionit

shton pr her t dyt komisioni i reforms zgjedhore. Partit politike krkojn shtyrjen e mandatit t tij. Deputeti Spiro Pei ka deklaruar dje se ndonse mandati i komisionit pr reformn zgjedhore prfundon m 17 dhjetor, puna e tij do t vijoj me nj mandat tjetr shtes. Aktualisht, tha ai komisioni ndodhet n fazn e rrahjes s mendimeve dhe grumbullimit t propozimeve lidhur me shtjen e sistemit, si dhe nn sugjerimet e grupeve t monitorimit. Sipas Peit, prfaqsuesit e partive parlamentare n komision kan hedhur idet dhe shfaqur opsionet rreth sistemit elektoral. Mendimi i Peit sht mbshtetur edhe nga deputeti Starova, i cili ka theksuar se mandati i komisionit do t shtyhet. Starova deklaroi se mir do ishte q t kishim ecur m shpejt, por, sigurisht q mandati i komisionit do t shtyhet. Pro shtyrjes s mandatit t komisionit t reforms zgjedhore sht shprehur edhe deputeti i PR-s, Arian Madhi. sht i njohur problemi si shtja e kmbnguljes s partive t vogla, qoft t spektrit t majt, apo t djatht, t cilat pretendojn

vendimi

Dshton komisioni i reforms n drejtsi

11 tetor 2007, kuvendi ka miratuar ngritjen e komisionit pr reformn n sistemin e drejtsis. Komision q sipas vendimit t marr nga tryeza e partive politike e drejtuar nga Presidenti i Republiks do t drejtohet nga deputeti Spriro Pei. Por deri m tani, puna e ktij komisioni mund t vlersohet pa frik si e dshtuar. Komisioni nuk sht mbledhur asnjher deri m tani, pasi asnjra nga partit politike nuk ka propozuar emrat e antarve prbrs t tij. Opozita ka deklaruar dhe vazhdon t deklaroj se nuk do t marr pjes n kt komision pr shkak se mazhoranca ka prishur marrveshjen e arritur n tryezn e iniciuar nga Presidenti i vendit. Ndrsa thirrjet e mazhorancs ndaj opozits q kjo e fundit t bhet pjes e reforms n drejtsi jan t njpasnjshme.

t ruajn n radh t par nj prag elektoral n nivelin e sistemit n fuqi, sht shprehur Madhi. Kryetari i PAD-s, Ceka, ka vlersuar punn e komisionit zgjedhor dhe ka theksuar se do t ket shtyrje t mandatit t ktij komisioni. Por nuk e ka vlersuar kaq deputeti i

PSD-s, Engjll Bejtaj, i cili ka pranuar shtyrjen e mandatit t ktij komisioni, por ka theksuar se mungon vullneti i politiks pr ti dhn nj zgjidhje konkrete reforms zgjedhore, sipas tij, jan partit e mdha ato q nuk po e shfaqin kt vullnet. Ky komision

sht ngritur q n legjislacionin e shkuar, por pr munges t konsensusit mes partive politike nuk arriti t mblidhte prvese dy her duke sjell kshtu dshtimin e tij. T vn para presionit t ndrkombtarve, Kuvendi m 24 shtator vendosi shtyrjen srish t afatit

t ktij komisioni edhe pr tre muaj t tjer dhe m 27 shtator antart e ktij komisioni mblidhen pr t rinisur punn. Gjithka n rregull deri ktu, por q n mbledhjen e par srish nisn diskutimet dhe u vu re mungesa e konsensusit mes palve duke ln t kuptohet se srish puna e ktij komisioni kishte nisur pa filluar. Pas nj shkputjeje dymujore, vetm dhjet dit m par partit politike srish t vendosur para presionit t ndrkombtarve, t cilt kishin propozuar katr modele konkrete pr reformn zgjedhore nga t cilat politika shqiptare duhet t zgjidhte nj. Ktu nisn dhe mbledhjet e tryezat e para, kt her mes partive t vogla, t cilat zgjodhn modelin gjerman, sepse nuk prekej pragu prej 3%, por krkesa e tyre pr t pranuar kt model u kundrshtua nga dy partit e mdha, t cilat mbshtesnin modelin spanjoll. Aktualisht, ende nuk sht vendosur se cili model do t zgjidhet, por para se t diskutohet pr modelin, Kuvendi duhet t vendos pr rishtypjen e mandatit t komisionit pr reformn zgjedhore. E.Gjura

NISMA

M 17 maj t 2007s, Kuvendi ka miratuar ngritjen e komisionit t par hetimor. Puna e ktij komisioni dshtoi dhe u krkua rishtyrja e afatit t tij

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

POLITIKE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Rama dhe Gjinushi harrojn federatn

Ideja e hedhur me shum buj nga dy lidert mbetet ende n tentativ
DARDAN MALAJ

Letr n redaksi

di Rama dhe Sknder Gjinushi duket t ken harruar iden e krijimit t federats s majt. Bashkimi mes Partis Socialiste dhe Partis Socialdemokrate nn nj ati duket ende ide e parealizueshme. Drejtuesit e dy formacioneve nuk kan gjetur akoma miratimin nga strukturat politike. Pr her t fundit, n muajt e vers, ky projekt u debatua n distanc nga pjestart e koalicionit opozitar. Heshtja Kryetari i socialistve, n muajin qershor, gjeti rastin t flas hapur dhe pr her t fundit pr projektet e s majts. Ai u shpreh hapur pr krijimin e nj aleance t ngusht n form federate mes PS-s dhe PSD-s dhe me perspektiv shkrirjen n nj parti t vetme. N at koh, kjo ide u kundrshtua nga prfaqsuesit e Lvizjes Socialiste pr Integrim. Bashkpunimi n kt stad mes ktyre dy partive sht par nga drejtuesit e LSI-s si hap q nuk do t sillte ndonj ndryshim potencial t s majts. Pavarsisht kontestimeve, partia e Mets ka deklaruar se nuk i intereson se far bjn PS-ja dhe PSD-ja n raport me njra-tjetrn. Drejtuesit e PDS-s dhe PAD-s kan deklaruar se pr nj hap t till duhen marrdhnie mirbesimi q nuk ekzistojn midis partive q bjn pjes tek e majta. Kryesocialisti Rama nuk sht br pjes e debatit mes PSD-s dhe aleatve t tjer t majt, ndonse vet replikoi me kreun e LSI-s, Ilir Meta, pikrisht pr kt shtje dhe pickimet, si i ka quajtur Rama, qndrimet e t vegjlve. Sakaq, kreu socialdemokrat, n qndrimet e mparshme, ka vn n

E vrteta e vizits s Presidentit Topi n familjen Gjinishi

Z. President! Ditn e lirimit, mediat prcolln vizitn Tuaj n familjet e dshmorve. Sa i prket familjes s nipit t Mustafa Gjinishit, jemi t detyruar t sqarojm se: Vizita Juaj sht br n nj familje q ka mbiemrin Gjinishi, por q nuk jan ata njerzit m t afrt t Mustafa Gjinishit. Jemi t shtrnguar tju bjm me dije se cila sht historia jon, e familjes Gjinishi. Adem Gjinishi (babai i Mustafa Gjinishit) kishte tre fmij: Rexhepin, Mustafan dhe Xhemilen. Petrit Gjinishi, babai yn (i cili nuk rron) sht djali i Rexhep Gjinishit. Kujtim Gjinishi, shtpin e t cilit Ju vizituat, sht kushri i largt me Mustafa Gjinishin. Jo vetm kaq. Gjat regjimit komunist , K.Gjinishi nuk ka psuar asnj persekutim. N t kundrt, ai nuk sht br me babain ton, pasi si nip i Mustafa Gjinishit, i prishte biografin familjes. Motra e ndjer e Mustafa Gjinishit sht trajtuar n po kt mnyr nga familja q Ju vizituat, z. President. Mbshtetja e par pr t ka qen nna jon, Manushaqe Gjinishi (gruaja e Petrit Gjinishit, nipit t Mustafait) q e mbajti n shtpin ton deri n vitin 1992. M pas ajo shkoi n Peqin te djemt e dajs s saj, Astrit dhe Bardhyl Kaziu. Nj nga krkesat e herpashershme t Xhemiles ishte gjetja e eshtrave t vllait t saj, M.Gjinishi. Pr kt arsye, nna jon, Manushaqja, shkoi n Peshkopi, te miqt e hershm t Mustafait, pr t msuar t vrtetn rreth xhaxhait t babait ton. Pas nj jave interesimi i sht thn se: Eshtrat e Mustafa Gjinishit jan hequr nga Varrezat e Dshmorve. Personi q sht marr me kt pun nuk rron m dhe pas ksaj askush nuk dinte se cila ishte e vrteta. E dshpruar, nna jon i kthen kt prgjigje Xhemiles, e cila me ndihmn e djemve t dajs s saj, i bri vllait nj varr simbolik, pa eshtra, n qytetin e Peqinit. Aktualisht, edhe ai varr simbolik sht i dmtuar rnd. Ndonse Kujtim Gjinishi ishte n dijeni t ngjarjeve, nuk denjoi t interesohej asnjher pr fatin e eshtrave t Mustafa Gjinishit dhe as t s motrs s tij, e cila u kthye n vendlindje pr t kaluar vitet e fundit t jets. Ai vazhdonte t mbante t njjtin qndrim, si dhe n kohn e komunizmit. Motra e Mustafa Gjinishit sht vizituar n shtpin e saj nga paraardhsi Juaj, z. Alfred Moisiu. Nj vit m pas, ajo vdiq n varfri t plot, duke marr me vete pengun q nuk mundi t gjente eshtrat e t vllait. Po ashtu, familja jon, e konsideruar si familja e nipit t M.Gjinishit sht prndjekur nga regjimi, gj q nuk ka ndodhur me familjen e Kujtim Gjinishit. Vajza e Petrit Gjinishit ka mundur t ndjek studimet vetm pas ardhjes s demokracis, ndrsa nna jon na ka rritur me shum mund, pasi babai yn ka vdekur i ri. N t kundrt, familja e K.Gjinishit nuk sht penguar nga regjimi, madje sht privilegjuar, pasi kishte lidhje krushqie me Ramiz Alin. Z. President! Nna jon, q ndodhet n Shqipri, dhe ne fmijt e nipit t Mustafa Gjinishit, q ndodhemi n emigracion, n Itali, e kemi ndjer veten t pezmatuar jasht mase, kur msuam se tashm familjen Gjinishi e prfaqson nj njeri, i cili e cilsonte baban ton si person t padshiruar n Peqin. Duke dashur t vn n vend nderin dhe dinjitetin ton do t dshironim: T ndikonit me pozitn Tuaj t bhen hetime se ku kan prfunduar eshtrat e Mustafa Gjinishit; T denonconi vizitn Tuaj dhe t merrni masa ndaj atyre q ju kan keqinformuar. Z. President! Ne nuk detyrojm asknd t na vizitoj, por nuk mund t pranojm t na zvendsoj askush babain ton dhe emrin e nderuar t familjes Gjinishi. Duke krkuar mirkuptimin Tuaj, presim q ky keqkuptim, n rastin m t mir t zgjidhet sa m shpejt. Duke Ju uruar pun t mbar! Pjestart e familjes s Petrit Gjinishit Manushaqe Gjinishi Tiran Albana Gjinishi (Koni) Bolzano (Itali) Ardian Gjinishi Tiran (i kthyer nga emigracioni)

dukje se jo vetm xhelozit brenda opozits, por edhe situata brenda vet Partis Socialiste pengon krijimin e federats. Ideja Iniciuesit e ksaj teze pr krijim t federats kan rreshtuar tri shtylla mbi t cilat ndrtohet bashkpunimi. S pari paraqitet kushti i t pasurit programe sa m t ngjashme dhe pes partit i kan njsoj. S dyti duhet t kesh nj vizion t prbashkt n perspektiv dhe vizioni i s majts sht socialdemokracia evropiane. Partia Socialiste dhe Partia Socialdemokrate jan antare t internacionales. Me antarsimin n perspektiv n Bashkimin Evropian kto parti do t jen pjes e nj partie q sht Partia Socialiste Evropiane. Nj kusht i tret sht baza ku e majta dhe e djathta sot dallon m shum nga shtresat q e votojn se sa nga ideologjit. Partit tona t majta

votohen nga i njjti elektorat, t njjtit individ dhe t njjtat shtresa n trsi q lvizin her te njra e her te tjetra. Skema Reforma e re zgjedhore mund t sjell srish iden e krijimit t federats mes socialistve dhe socialdemokratve. Rritja e mundshme e pragut zgjedhor n masn 4% mund t rrezikonte futjen n Kuvend t Partis Demokracia Sociale, Partis Socialdemokrate dhe Partis Aleanca Demokratike. T ndodhur n kt situat socialistt mund tu ofrojn aleatve mundsin e futjes n nj federat paralelisht me rritjen e pragut kushtetues. Krijimi i ktij bashkimi PS-PSD mund t shptonte Gjinushin nga rreziku i mosfutjes n Kuvend. E vetmja q mund t pranoj t qndroj m vete edhe me pragun 4% sht Lvizja Socialiste pr Integrim.

Qndrimi

Kreu i PS-s

Deklarata

Nj hap i till i paraprin vendimit pr pavarsimin

Kreu i PS-s vijon turin e dialogut n Rrogozhin

Kreu i LSI-s zhvillon takim me t rinjt e Skraparit

Kosova, Tirana prshndet qndrimin e Brukselit

hqipria ka prcjell me tone optimiste qndrimin m t fundit t Bashkimit Evropian pr statusin e Kosovs. Partit politike dhe diplomacia kan vlersuar hapin e ndrmarr nga Brukseli, duke kmbngulur te pavarsia dhe krijimi i nj shteti t ri n Ballkan. Ministria e Punve t Jashtme prshndeti dje vendimin e Kshillit t Sigurimit pr drgimin e Misionit Evropian t Politiks s Mbrojtjes dhe Siguris n Kosov. Tirana zyrtare e konsideron at nj vendim t rndsishm politik, jo vetm pr t ardhmen evropiane t saj dhe t t gjith rajonit, por dhe si nj reflektim ndaj situats s veant t historis s fundit t Kosovs dhe natyrs unike t saj. Sekretarja pr marrdhniet ndrkombtare n Lvizjen Socialiste pr Integrim, Brunilda Paskali, theksoi se ky vendim prbn nj hap esencial drejt njohjes s pavarsis s Kosovs sipas planit Ahtisaari. Vendimi sht nj paralajmrim i qart se Kosova sht n radh t par shtje evropiane. Ai i paraprin diskutimit n Kshillin e Sigurimit t OKB-s t statusit prfundimtar t Kosovs m dat 19 dhjetor, u shpreh ajo. Deputeti i Partis Demokratike, njkohsisht zv/president i Asambles Parlamentare t Kshillit t Evrops, Aleksandr Biberaj, deklaroi se ky sht nj vendim n prputhje t plot me planin e Presidentit Ahtisaari, i cili parashikon pr Kosovn nj pavarsi t mbikqyrur nga institucionet ndrkombtare, q n rastin konkret do t bhet nga BE-ja. Sipas tij, ky sht nj vendim i duhur, q merret n momentin e duhur dhe e on Kosovn drejt pavarsis n nj periudh t shkurtr kohore.

Rama: T vetdijshm pr dshtimet e politiks

ryetari i Partis Socialiste, gjat turit Dialogu me Shqiprin ku n qendr sht energjetika dhe uji i pijshm, sht ndalur n qytetin e Rrogozhins pr t dgjuar problematikat n kt sektor. N takimin me banort e Rrogozhins, Rama ka cilsuar se energjia, uji i pijshm, arsimimi dhe puna duhen konsideruar si t drejta themelore t njeriut. Nj qeveri q nuk i realizon kto t drejta duhet t iki, vlersoi Rama. Sipas tij, sht si n poemn e famshme, pran drits i papar dhe pran ujit i palar. Pr nj Shqipri e cila nuk arrin dot ti jap drit fmijve pr t msuar gjuhn e nns dhe pr t marr dijet n mnyrn normale, tha ai. Kreu socialist vuri n dukje faktin se qeveria nuk po arrin dot ti jap uj t gjith qytetarve, as pr t pir dhe as pr t vaditur tokat nga, ku tradicionalisht prodhimi ka mbajtur gjall fshatin dhe qytetin. Ne sot jemi t vetdijshm pr dshtimet e tranzicionit, jemi t vetdijshm pr gabimet zinxhir t nj politike t vjetr, e cila do t ia lr vendin nj politike t re, q sot gabimet dhe dshtimet duhet ti ket nj sirtar prvoje, kmbnguli Rama. Njkohsisht, shtoi ai, duhet t ket sy pr t par realitetin, duhet t ket vesh pr t dgjuar shqiptart n t gjith territorin e ktij vendi t vogl me varfri t madhe. Duhet t ket zemr pr t ndjer hallet, dhimbjet, shqetsimet dhe sakrificat e atyre qindra, mijrave shqiptarve q jetojn me pun t ndershme apo atyre qindra mijrave t tjerve q nuk kan mundsi t jetojn.

Meta: Rinia e zhgnjyer nga tranzicioni 17-vjear

vizja Rinore pr Integrim zhvilloi dje Konferencn e saj n Rrethin e Skraparit. N takim merrte pjes edhe kryetari i Lvizjes Socialiste pr Integrim, njkohsisht deputet i Skraparit. Kreu i LSI-s, prmes nj retrospektive, kujtoi disa ngjarje t rinis s tij studentore, 17 vite m par ku mbizotronte aspirata e gdhendur me moton E duam Shqiprin si gjith Evropa. Meta deklaroi se sht pr t ardhur keq, q pas 17 vitesh kan ndodhur kaq shum zhgnjime q rinia, kjo forc e vrtet shpresdhnse e ktij kombi, e cila i dha nj drit dhe nj vizion gjith Shqipris pr t hyr n rrugn e zhvillimit dhe integrimit, sot sht nj nga viktimat kryesore t zhgnjimit dhe t tranzicionit t tejzgjatur prtej do pritshmrie dhe parashikimi q mund t jet br. Duke ju drejtuar rinis s Skraparit kreu i LSI-s, tha se un e di q sot rinia e Skraparit, ashtu sikurse e gjith rinia n vend, prballet me vshtirsi t mdha, t cilat e pengojn at t ec dhe t zhvillohet si vendet e tjera t Bashkimit Evropian. Erisa Xhixho theksoi domosdoshmrin e pjesmarrjes m t madhe t rinis n politik, jo thjesht duke ndjekur me pasivitet ngjarjet politike, por duke qen kontribuues n brjen e politiks pr t integruar vlerat m t mira t domosdoshme pr zhvillimin e shoqris dhe t vendit. Sipas Xhixhos, i vetmi vend ku mund t ndihesh i vlersuar dhe kontribuues n zhvillimin e shoqris sht Lvizja Rinore pr Integrim.

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007 6

AKTUALITET

KONTAKT & WEB info@gazeta-shqip.com www.gazeta-shqip.com

Dhent
N nj tuf dhensh, 6 kilometra larg qytetit t Sarands, kan ngordhur nga uria 28 dele dhe 50 qengja. T tjerat presin radhn

Bariu
Delet e mia jan shndrruar n rosa tashm. Kullotn q prdorja prej 16 vjetsh pr t imtat, drejtori ua ka dhn loparve

Bariu sarandjot i dnuar me "ngordhje"

Autoritetet i marrin kullotn. Delet nuk mbijetojn dot. Familja s'ka me se t ushqehet
THOMA NIKA

Tufa

Shteti

gjendesh kto dit dhjetori n stanin e bariut Sefedin Hadri, sht njsoj si t kesh vajtur n nj shtpi morti. Ai ta hap dern e vaths dhe ti i zgjat dorn, si e do zakoni t bsh n nj vaki t vrtet. Prpara syve t shfaqen qengja krthi dhe dele q jan shtrir prdhe pr t mos u ngritur m, ndrkoh q t tjera marrin frymn e fundit. Ai lidh duart si n zi, rrudh syt me vshtrim t tretur nga dhimbja dhe thot se tufa me 300 dhen, n pak dit i ka zbritur n 272 krer dele. Zri i tij meket edhe m shum kur i duhet t thot se qengjat e vegjl e t bukur jan m shum se dyfishi i deleve t ikura n syt e tij. "do mngjes, thot Sefedini, gjej qengja apo dele q "jan ndar nga tufa", sepse nuk kan pasur t han. Zia e uris ka rn n stanin q ndodhet jo m shum se 6 kilometra nga Saranda, pr n fshatin e Berdeneshit. Stani i ngulur ktu i ngjan m shum nj "varreze", pasi te lesa e tij dhe mbi kasolle, por edhe buz kanaleve prreth t z syri trupa qengjash q nuk kan frym, apo dele q jan br ushqim i qenve t stanit. Mbi kt "varrez" t gjs s gjall q nuk gjallon m, kalon rruga nacionale q t on n Ksamil e Butrint. Posht saj sht fusha, ku nuk t z syri nj fije bari q t mund t gjuhet nga tufa e dhenve. Ato q t mbeten n sy n kt peizazh fushor jan pellgjet me uj shiu, apo t filtruar nga liqeni i Butrintit. N rripat e toks q i kan shptuar prmbytjes ukisin ndonj fije si t ishin pula, delet e Sefedin Hadrit.

URIA

Kishte 300 krer dele, por n pak dit kan mbetur vetm 272, ndrsa qengjat e vegjl q kan mbijetuar numrohen me gishta

DREJTORI

Kreu i Ndrmarrjes s Pyjeve dhe Kullotave i hoqi Sefedinit kullotn e t imtave dhe ua dha n prdorim loparve t Berdeneshit

KULLOTA

Sefedini i mbante dhent gjithnj n mal dhe kishte kullotn e tij, pr t ciln paguante rregullisht qiran ndaj shtetit

AKUZA

Sipas bariut, drejtori i ri ka mbledhur para nga fshatart, pr t gjitha siprfaqet e kullotave t shtetit q ka dhn me qira

N rrug, nj faqe mali duket q s largu q sht kullot e mrekullueshme pr blegtorin. Dhe t vjen udi q zia e uris dhe ushqimi i bagtive jan kaq pran. Menduam se midis tyre ka br vend

mosha e thyer e bariut t ln nga takati, q ka rn si nj kos e vrtet mbi delet dhe qengjat e Sefedinit. Epo, tham me vete, nuk ia ka fajin njeri, derisa krkon t bj prokopi, duke kullotur delet atje ku

sht vendi i rosave, pasi nuk ka gjunj t'i oj n kullot. Por ai q nuk e jep veten edhe pr '60-t, na e tregon fill e pr pe at q ka br vaki me nj bari q brinjave me bagti i ka ikur jeta. Ngre edhe ai

kokn pr andej nga kullota dhe thot se 15-16 vjet atje i ka kullotur delet e tij, por sivjet nuk iu prtri kontrata e kullots dhe u b fusharak, si asnjher n jetn e tij q i ka shkuar maleve dhe staneve.

- Kam ndezur keq me nj drejtor t Pyjores s Sarands - qahet ai. Nuk e di ku e pati hallin, te xhepi im apo te feja ime, por Jani Babi nuk ma firmosi kontratn kt vit. Kisha dgjuar t dnohesh me vdekje, por jo me ngordhje", - flet bariu tr dshprim. Pr 15 vjet me radh ai thot se paguante qiran e kullots dhe detyrimet e tjera n shtet, i bja dhe ndonj peshqesh drejtorit, si ia ka shpirti bariut dhe n rregull ishte. "Por me t ardhur ky drejtori i ri, - tregon Sefedini, - e ka br si bhet n ata tendert, ka dal me thes e mbledh para n dynja". Dhe sipas mendjes s tij, i ka dal m mir hesapi ta jap kullotn e t imtave pr t kullotur lopt fshatarve t Berdeneshit. "Kuptohet, ka hequr dor nga mishi i holl dhe u sht sulur viave", - thot ai me humorin q nuk i shteron edhe n gjendje t tilla dshprimi. I pres t ngordhin, nuk kam far t bj. Por aty pr aty sikur ndrron mendje dhe thot se nuk do t rrij kshtu, po nuk pati zgjidhje. At do ta gjej vet, duke vn nn mng t kapots cekurn e vogl. Dhe si pret gjethet e shkurreve pr t pastruar kullotn, do t vendos t "pastroj" edhe pengesat njerzore, q ia kan nxir shpirtin me at kontratn e anuluar. Me vetdijen e moshs, ai shpreh vendosmri n zgjidhjen q i vjen n kok n ast. "E di q do t m dnojn pas asaj q do t bj, - flet ai - por nder do t m bjn, duke m dnuar 25 vjet, se m zgjasin jetn. Un kshtu, n mes t ktyre gjoleve ku m shihni, nuk do t mundem t rroj m gjat se kaq", thot i sigurt bariu Sefedin.

Londr

Nensi Hidrej humbi shikimin nga pakujdesia e mjekve anglez

Tiran

Fmija shqiptar fiton 1 milion paund kompensim

Nga Londra MUHAMED VELIU

j vajz shqiptare, shtat vjee, e cila sht verbuar nga pakujdesia e mjekve n nj spital anglez, ka fituar si kompensim shumn rekord prej nj milion paundsh, gjat nj procesi gjyqsor n Gjykatn e Lart t Anglis. Nensi Hidrej, vajza e dy

Mjekt dshtuan n ekzaminimin e problemeve t retins s syve. Spitali pranon fajin

emigrantve shqiptar, lindi para kohe, kur nna e saj ishte n javn e 26 t shtatznis, n spitalin "Wexham Park Hospital". Nna e saj, Brikena Hidrej, prmes nj kompanie t njohur avokatore n Londr, hodhi n gjyq spitalin ku lindi t bijn pr dshtimin n ekzaminimin e smundjes s t

bijs, e cila mund t evitohej. "Wexham Park Hospitals NHS Trust", q n seancn e par gjyqsore n "Royal Court of Justice" pranoi prgjegjsin pr mosekzaminimin e duhur, duke krkuar q t negociohej pr dmshprblimin. Avokatt e t dy palve n proces arritn n nj marrveshje me vler 1 milion paund. Msohet se nga kjo marrveshje n tavolin, Nensi do t prfitoj n mnyr automatike

shumn prej 411 mij paundsh n llogarin bankare t prindrve t saj, prfshir 15 mij paund n vit pr t gjitha ato vite q ajo do t jetoj. Duke pranuar marrveshjen e dy palve, gjykatsi Evans e cilsoi veprimin e shrbimit shndetsor si t drejt, por shtoi se asnj lloj shume parash nuk mund t'i kthej Nensit shikimin. Emigrantja shqiptare, Brikena Hidrej, gjat shtatznis kishte nj sr komplikimesh, q ishin trajtu-

ar nga mjekt e ktij spitali. Tragjikisht, ata nuk mundn t ekzaminonin nj smundje e njohur si retinopathy of prematurity (ROP), pra moszhvillim t retins s syrit. Nse do t ishte kapur n koh, kjo smundje do t evitonte verbrin e saj. Avokati mbrojts i tha gjykats se Nensi sht nj vajz e mrekullueshme, e cila ka nj progres pr ta admiruar n shkoll. "Ajo flet n mnyr perfekte anglisht dhe shqip dhe sht nj vajz tejet e vendosur. Smundja nuk e ka mposhtur at apo ta veoj nga fmijt e tjer", tha ai para gjykats. M tej, ai i tha gjykats se fmijt q lindin para kohe jan subjekt i testeve t vazhdueshme pr smundjen ROP, n baz t nj programi kombtar. Nensi ishte testuar katr her, por mjekt dshtuan n ekzaminimin e sakt se ajo kishte probleme me retinn e syve. Sipas avokatit, nse smundja do t ishte kapur n koh, ather ajo do t ishte e kurueshme dhe se Nensi sot nuk do t ishte e verbr. Sarah Daneth, prfaqsuese e spitalit n kt proces, pranoi se ishte nj rastsi e keqe moskapja e smundjes gjat testeve t kryera.

Lirohet Sporea, Apeli e kishte nxjerr me kusht

istoria e bujshme e shitjes s tezs s konkursit pr n Fakultetin Juridik n vitin 2005 dhe odises s mpasshme pr gjetjen dhe kapjen e autorit t ktij krimi, ka prfunduar si nj fllusk sapuni. Ferdinand Sporea, ish-kryetar i qeveris studentore t Fakultetit t Drejtsis, i arrestuar dy dit m par nga policia e Durrsit, pasi ishte shpallur person n krkim si autor i nxjerrjes dhe m pas shitjes s tezs s provimit, sht liruar vetm nj dit m pas. Ai ka ln qelit e komisariatit dje n mesdit, pasi Gjykata e Apelit n kryeqytet pak muaj m par kishte ndryshuar vendimin e Gjykats s Shkalls s Par duke e dnuar at me kusht. N janar t 2006-s, Prokuroria e Tirans regjistroi n Gjykatn e Tirans shtjen ndaj Ferdinad Spores, i cili, ndrkoh, ishte shpallur n krkim. N 30 mars 2007, kjo gjykat e mbylli procesin gjyqsor duke e dnuar 36-vjearin me 1 vit e 6 muaj burg dhe nj milion lek gjob. Vetm nj muaj m von, Sporea e apeloi vendimin e dhn, ka i ka rezultuar e suksesshme. Prokuroria i ka bashkuar tri akuzat ndaj tij n nj t vetme dhe Gjykata e Apelit ka dhn vendimin duke e dnuar at me kusht, pra duke i dhn prfundimisht lirin ish-kryetarit t qeverise studentore. Flo.Se.

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007 7

AKTUALITET

KONTAKT info@gazeta-shqip.com www.gazeta-shqip.com

Rrzimi i malit rrezikon dign e Komanit

KESH-i nis meremetimin, shpenzimi shkon deri n 1.2 milion euro
ARDI HOTI

idrocentrali i Komanit q sht dhe prodhuesi m i madh i energjis n vend rrezikon t dal jasht pune ksaj radhe jo nga mungesa e ujit, por pr faktin q masivi malor ku sht mbshtetur diga ka psuar nj arje nga faktor natyror, duke rrezikuar kshtu q kjo pjes gjigante mali rreth 7500m2 t bjer mbi dig. Por KESH-i duke par situatn alarmante ka ndrhyr me emergjenc jasht do planifikimi me nj fond prej rreth 1 milion eurosh dhe me intensitet ka nisur puna pr meremetimin e ksaj arjeje mali. N hidrocentralin e Komanit, prej disa ditsh, KESH-i ka nisur nj investim kolosal t paparashikuar n projektet e tij me nj fond 1.2 milion euro. Bhet fjal pr rregullimin e arjes s masivit malor ku mbshtetet pjesa e majt e shpatulls s digs. arja e ktij masivi gjigant malor q arrin deri n 7500m2 sht

br nga faktor natyror, por kjo sipas specialistve sht provokuar nga grryerjet q i jan br ktij masivi pr t marr material n kohn kur sht ndrtuar hidrocentrali, pasi grryerjet jan br n form shprthimi me eksploziv, duke i dmtuar

arja mund t ket ardhur nga grryerja e malit pr t nxjerr gur

kshtu dhe pjesn mbshtetse t digs me kalimin e viteve kjo pjes e masivit sht degraduar deri n arje. Kjo pjes mali, e cila sht ar sht mjaft e rrezikshme, pasi nse do t shkputet e t bjer mbi dig, ather hidrocentrali i Komanit automatikisht del jasht pune. Duke par kt situat

Fatos Zepi, prfaqsuesi i KESH-it i cili po merret me punimet

Diga

FAZA 1 Kjo faz ka nisur dhe ka t bj me vendosjen e pllakave t betonit n gjith shtrirjen e masivit

FAZA 2 N fazn e dyt do t bhet mbushja me beton mes hapsirs q krijohet te pllakat e betonit e masivit malor

INVESTIMI T gjitha investimet n digat e hidrocentraleve t Shqipris kapin shifrn e rreth 90 milion eurove

alarmante, KESH-i pa hezituar jasht do planifikimi me iniciativn e vet n mnyr urgjente hartoi projektin dhe me nj oponenc nga specialist t ksaj fushe ka miratuar n kshillin kombtar t digave procedurat pr meremetimin e ksaj shpatulle q rrezikonte t bllokonte prodhimin n Hidrocentralin e Komanit. Duke folur pr "Shqip", drejtori i Digave t Shqipris, Fatos Zebi, shprehet "meremetimi i masivit malor do t bhet n dy faza. Faza e par ka nisur dhe ka t bj me vendosjen e pllakave t betonit n gjith shtrirjen e masivit; n fazn e dyt do t bhet mbushja me beton mes hapsirs q krijohet te pllakat e betonit e masivit malor dhe do derdhen rreth 4800m2 beton. I gjith ky meremetim do t zgjas deri n fillim t muajit mars t vitit 2008. Aktualisht po punohet me intensitet t lart situate pr momentin sht krejtsisht nn kontroll gjithka po ecn sipas parashiki-

meve". Duke folur dhe pr investimet n diga, drejtori i digave, Fatos Zebi, shprehet se n digat e hidrocentraleve shqiptare jan br nj sr investimesh bashkkohore nga KESH si jan rehabilituar digat e Hidrocentraleve t Fierzs, Vaut t Dejs, Shkopetit, Bistrics, Matit dhe aktualisht po punohet n dign e Komanit. Madje, n kt hidrocentral jan rehabilituar pajisjet e dy transformatorve dhe disa pajisje kryesore t ktij hidrocentrali, si dhe jan br ndrhyrje n riparimin e tarracs s godins. T gjitha kto investime n digat e hidrocentraleve t Shqipris kapin shifrn e rreth 90 milion eurove dhe n kt kontekst, KESH nuk duhet par si nj ndrmarrje q punon nga nj prodhim energjie q nuk ka kosto", sht shprehur drejtori i Digave t Shqipris. Ndrkoh, me reshjet e shiut dhe t dbors ditt e fundit situata e nivelit t ujit n hidrocentralet m kryesore n vend sht prmirsuar ndjeshm.

Deklarata

Specialistt m t mir do t merren me rregullimin e hidrocentralit mbi t cilin nuk sht vn dor q nga ndrtimi

Q nga ndrtimi i HEC-it n 1985, nuk sht br asnj investim

rejtori i Digave t Sh qipris, Fatos Zebi, shpre het se "ndrhyrja sht mjaft delikate dhe e vshtir dhe drejtimi i punimeve po bhet nga specialist m t mir t KESH-it, t cilt kan eksperienc n pun, madje disa prej tyre kan marr pjes dhe n ndrtimin e hidrocentralit t Komanit. Duke shpjeguar vshtirsin n ndrhyrje n kt masiv malor, specialisti i digave, Fatos Zebi, shprehet se "masivi malor pr t cilin po flasim sht nj formacion glqeror tepr i dobt ndaj dhe situatn e kemi par si emergjente dhe kemi ndrhyr n koh rekord. Nse do ta kishin ln n dor t faktorve natyror, pasoja do t ishte tepr e madhe, pasi i gjith masivi gjigant malor do t binte

T dhna
Hidrocentrali Komani Fierza Vau i Dejs Prodhimi(max) 600 mij KW 500 mij KW 250 mij KW Kuota 171,10m 282,33m 74,09m Prurjet 110m3/s 225m3/s 90m3/s
t Komanit sht br me pun vullnetare ashtu dhe me pun t detyruar nga persona q ishin t internuar apo vuanin dnimet n burgje. N kt vepr madhshtore kan dhn jetn n pun shum njerz q nga inxhinier e deri te dnuarit ku numrohen rreth 36 viktima.

rn", shprehet specialisti i digave, Fatos Zebi. Hidrocentrali i Komanit pr nga madhsia fizike sht hidrocentrali i dyt n vend pas Fierzs, por pr nga prodhimi i energjis. Ai sht prodhuesi m i madh n vend me 600 mij KW dhe pas tij vjen Fierza me 500 KW e Vau i Dejs me 250 mij KW.

Hidrocentrali i Komanit sht ndrtuar n vitin 1985 dhe u klasifikua si nj ndr veprat m t mdha n vend dhe ndryshe nga veprat e tjera t modelit kinez apo rus. Hidrocentrali i Komanit ishte i nj modeli e teknologjie perndimore e konkretisht si ajo e tipit francez. Ndrtimi i Hidrocentralit

arja mund t ket ardhur nga grryerja e malit pr t nxjerr gur

mbi dig duke dmtuar trsisht at dhe Komani do t dilte jasht pune. Po t ndodhej nj gj e till do t duhej q t boshatisej i gjith liqeni pr t kthyer situatn n normalitet pr t mos folur pastaj pr krizn energjetike q do t ishte krijuar n vend. Pastaj duhet theksuar se q nga koha kur sht ndrtuar kjo vepr sht ndrhyrja e par meremetimi q i bhet digs s Komanit. Por ajo q e ka dmtuar masivin malor sht q nga koha kur sht ndrtuar, pasi n pjesn e pasme t masivit malor jan kryer shprthime me eksplozivi pr t nxjerr gur pr ndrtimin e hidrocentralit. Nga eksplozivi ka marr kolpo masivi malor q shrben si mbshtetje pr dign. Q nga koha kur sht ndrtuar, kan kaluar 22 vjet dhe t ndikuar nga faktor natyror er e shi masivi malor ka degraduar deri n at mas q aktualisht sht duke

Mali i ar q rrezikon t bjer mbi dign e HEC-it t Komanit

shqip
E DIEL 16 DHJETOR 2007

AKTUALITET

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Futet t ndaj sherrin e t birit, vritet babai

Vlor, kapet adoleshenti q qlloi 54-vjearin

Kor

Mendohet t jet rrmbyer nga trafikantt

Policia, n alarm pr zhdukjen e nj fmije

Nj fmij 10 vje nga Tirana, i cili rezulton i zhdukur prej tri ditsh, po krkohet n Kor. Burime t Drejtoris s Policis s Kors kan thn se n t gjitha pikat kufitare jan shprndar fotografit e voglushit Leonard Hysenaj, q mendohet se sht destinuar pr trafik. Krkimet pr gjetjen e fmijs s humbur jan shtrir edhe n juglindje, pr faktin se q ktu fmija mund t ohet drejt shtetit grek. Prindrit e 10-vjearit e kan denoncuar humbjen e djalit n kryeqytet, n datn 12 dhjetor, por n pamundsi pr t gjetur gjurm t tij, jan hedhur dyshime se fmija mund t jet rrmbyer pr qllime trafikimi. Krkime, sipas t dhnave nga ana e Policis s Shtetit, jan kryer n disa komisariate, krahas Tirans. Prej tri ditsh sht mbuluar me mister fati i 10-vjearit, i cili nuk sht kthyer n shtpi pas msimit, ndrsa kan qen prindrit ata t cilt, pasi kan kontaktuar edhe me shokt e tij, jan detyruar ti drejtohen policis. Kjo situat ka br q n t gjitha vendkalimet kufitare, policia e Kors t krkoj pr gjetjen e Leonardit, nprmjet pajisjes me foto t tij t t gjitha sporteleve. Pr faktin se ka vendkalime t shumta n kt zon, pr t parandaluar trafikimin e 10vjearit t humbur, pr qllime fitimi drejt shtetit grek apo atij maqedonas, menjher pas sinjalizimit t marr nga ana e policis s Tirans, kemi kryer edhe krkimet tona n kt zon. Por, nuk ka ende t dhna pr 10-vjearin Leonard Hysenaj. Pr kt jemi detyruar t vendosim fotografit e tij n t gjitha pikat kufitare, pr t br t mundur gjetjen n rast se sht marr nga ndonj person, q ka pr qllim ta trafikoj, ka thn zdhnsja e policis s Kors, Eda Mrkuri. Fakti q bhet fjal pr nj fmij me ngjyr ka shtuar dyshimet se fmija mund t jet destinuar pr shitje n shtetin grek. J.Dhimitri

abai vritet n prpjekje pr t ndar sherrin e t birit ad oleshent. Ngjarja e rnd ka ndodhur dje rreth ors 13.00 n qytetin e Vlors. Pak metra larg spitalit t qytetit, nj 54-vjear sht qlluar disa her me thik. Gjithka ka nisur si nj sherr fmijsh, pran nj dyqani, n lagjen Partizani, ku bab e bir tregtonin byrek e sufllaqe. Piro Gishti, 54 vje, ndodhej brenda n dyqan, kur i biri, Eltoni, 17 vje, i cili po luante n rrug me disa shok, u ngatrrua me nj djal n moshn e tij, Indrit Hoxhn. N loj e sipr, djemt jan grindur me njritjetrin dhe m pas nga fjalt kan kaluar n goditje me grushte. Me t par skenn, babai i Eltonit ka dal nga dyqani me nxitim, pr t shuar sherrin. Por, kur Indrit Hoxha e ka par 54-vjearin q po afrohej, ka menduar se ai kishte ardhur pr ta rrahur dhe ka nxjerr nj thik, q e mbante n xhepin e xhupit. Sapo u gjend mes dy t rinjve q ziheshin, Piro Gishti sht qlluar disa her me thik n pjes t ndryshme t trupit, duke marr plag t rnda e shum t thella. Menjher pas goditjes me thik, 17-vjeari Hoxha ka vrapuar npr rrugicat e ngushta t lagjes Partizani, pr ti shptuar ndjekjes s policis apo t ndonj t afrmi t viktims. Piro Gishti ka rn prtok dhe sht transportuar menjher nga kalimtart e rastit pr n salln e reanimacionit t spitalit rajonal t

Vlors, q ndodhet vetm 20 metra larg vendit t ngjarjes. Mjekt e kan futur menjher n operacion, por Piro Gishti nuk ka mundur t mbijetoj. Nj mjek i spitalit t Vlors tha dje pr gazetn, se burri 54 vje kishte marr shum plag. I ishin prekur organet jetike, ndrkoh q kishte humbur edhe sasi t mdha gjaku. Policia e Vlors, e sinjalizuar pak minuta pas krimit, sht vn menjher n krkim t autorit t vrasjes. Disa postblloqe u ngritn n hyrje-daljet e qytetit, pr t br t mundur kapjen e autorit t krimit, ndrkoh q pr ngjarjen dhe t dhnat e autorit t krimit iu shprndan komisariateve t rretheve fqinje. Banort e lagjes Partizani, q u pyetn nga policia, treguan se kishin par djalin 17 vje t vraponte n drejtim t sta-

cionit t taksive pr Fier. Pas ktij informacioni, policia e Vlors sht vn menjher n lvizje, n drejtim t rrugs Vlor-Fier. N pak minuta jan ndaluar t gjitha taksit q lviznin n kt drejtim. N aksion sht vn edhe policia e Fierit, e cila ka blinduar hyrjen perndimore t qytetit, duke mos ln shteg kalimi pr 17-vjearin vrass. Indrit Hoxha sht gjetur n Levan t Fierit, brenda nj furgoni pasagjersh, q ishte nisur nga Vlora rreth 15 minuta pas ngjarjes. Adoleshenti u sht dorzuar policve nga Vlora, para t cilve ka pranuar krimin dhe ka treguar gjith ngjarjen sipas versionit t tij. Nj oficer i policis s Vlors tha dje se Indriti tregoi edhe ku e kishte hedhur thikn, me t ciln kreu vrasjen. Mikel Marsi

Peqin

Gjendet pas tri javsh i mbyturi

Pas tre javve krkime gjendet gjysm i dekompozuar trupi i pajet i 46-vjearit Gani Lika. Ka qen ora 15.30 e dits s djeshme, kur persona t rastsishm kan lajmruar policin e Peqinit pr gjetjen e nj kufome ans lumit Shkumbin. Policia q ka shkuar shpejt n vendngjarje, ka br menjher identifikimin e kufoms, e cila, sipas tyre, i prkiste 46-vjearit Gani Lika, i mbytur rreth tri jav m par. Ngjarja e rnd ka ndodhur rreth ors 21.00 t 23 nntorit, kur Gani Lika, banor i lagjes 5 Maji t Peqinit, ka qen duke udhtuar nga Peqini pr n Elbasan me motor. Si pasoj e shpejtsis, ai ka dal nga rruga, duke prfunduar n lumin Shkumbin bashk me motorin. Besim Dybeli

shqip
E DIEL 16 DHJETOR 2007

AKTUALITET

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Krcnohen prokurort e Lul Berishs

Policia: SHISH ka paralajmruar trupn e akuzs q hetoi bandat e Durrsit
hrbimi Inteligjent Shqiptar (SHISH) ka paralajmruar Policin e Shtetit t prforcoj masat mbrojtse t trups s prokurorve q kan hetuar bandat e Durrsit, pas nj informacioni n mnyr operative pr krcnimin e tyre. Pas ksaj, forca t RENEA-s shoqrojn pr do dit prokurort e shtjes n Prokurorin e Krimeve t Rnda, si dhe gjat proceseve gjyqsore n gjykat. Lajmi bhet i ditur nga Ministria e Brendshme. Sipas saj, SHISH, tri dit m par, nprm-

mos dashur t japin informacionet, jan rezervuar n dhnien e informacioneve. Ata mjaftohen se kemi informacione pr krcnime ndaj trups s prokurorve q gjykojn bandat e Durrsit. Pr kto banda, ka filluar procesi gjyqsor n Gjykatn e Krimeve t Rnda, pas disa muaj hetimesh t hollsishme nga prokuroria. Kjo e fundit, duke u bazuar n dshmin e t penduarit Adriatik Coli ka zbardhur t gjith antart e bandave t krye-

suara nga Lul Berisha dhe Indrit Dokle. T pandehurit, tashm po gjykohen n gjykat. Pothuajse n do seanc gjyqsore, trupa e forcave t RENEA-s q mbrojn t arrestuarit dhe prokurort sa vjen e shtohet. Madje, gjykata blindohet nga forcat e policis, t cilt nuk lejojn asnj lloj qarkullimi n afrsi t vendit ku po kryhet procesi. Kjo, pasi disa her SHISH ka paralajmruar policin se antart e bandave jan t

krcnuar nga disa persona. Gjithsesi, burimet nga Policia e Shtetit bjn t ditur se jan marr t gjitha masat pr mbrojtjen e trups s prokurorve nga dolloj rreziku. Madje, zyrtart e Ministris s Brendshme konfirmojn se kan marr masat parandaluese edhe ndaj t arrestuarve q po gjykohen n Gjykatn e Krimeve t Rnda. Sipas tyre jan shtuar forcat speciale n do knd n gjykat. s.obo

I penduari

Jan marr t gjitha masat pr mbrojtjen e trups s prokurorve

jet nj shkrese t rezervuar ka njoftuar drejtuesit e policis dhe prokuroris pr rrezikun q i kanoset trups s prokurorve dhe marrjen e menjhershme t masave parandaluese. Nga ana e policis, me krkes t Prokuroris s Krimeve t Rnda, jan shtuar forcat mbrojtse nga reparti RENEA, t cilt monitorojn dhe kontrollojn do lvizje t prokurorve. Masat mbrojtse kan ardhur pas nj mbledhjeje t drejtuesve t Ministris s Brendshme, t cilt kan verifikuar informacionet e ardhura nga SHISH. Kta t fundit, duke

"800 mij euro pr kokn e Berishs"

penduari i organizatave kriminale t Durrsit, Adriatik Coli, ka treguar detajet e tentativave pr vrasjen e Lulzim Berishs. I pyetur nga hetuesit e shtjes, pr trafikun e lndve narkotike, Coli sht shprehur se nj pjes e mir e tyre jan shpenzuar pr ekzekutimin e Berishs, i "akuzuar" nga banda e Indrit Dokles si prgjegjsi pr vrasjen e Klodian Saliut. Pikrisht n t dyzetat e Saliut ishte thurur plani pr ekzekutimet, t cilat dshtuan. Hetuesit e shtjes than se dshmia e t penduarit mund t ndihmoj hetuesit e shtjes pr zbardhjen e t tjerave ngjarje kriminale n qytetin bregdetar. Indrit Dokle, pas vrasjes s Klodian Saliut, mori "frenat" e bands, duke rekrutuar disa vrass me pages, t cilt ndrmorn nj sr iniciativash pr ekzekutimin e Berishs. "Vrasjet e shumta n qytetin e Durrsit midis bands s Lul Berishs dhe Indrit Dokles kan ardhur si pasoj e trafikut t drogs", than burimet nga akuza. Adriatik Coli gjat shoqrimit nga RENEA, n gjykat

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

10

OPINION POLITIKE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

vazhdojm t veprojm duke mbrojtur sht von. Kryeministri britanik, Brown, gjitha nivelet. Loja e vazhdueshme trhiq edhe t gjith t tjerve, prfshir ktu edhe BEN ANDONI integritetin ton territorial dhe duke sht shprehur n takimin e fundit t BE- e mos kput. N terren, gjenerali serb, NATO. E do t thot shkelja e kreut t shdhe m optimisti nga serbt nuk punuar n prshpejtimin e integrimeve s me nj z t qart se: Ne besojm se Zdravko Ponos, ka pohuar pak uditshm tat t konvents s Kombeve t Bashkuara? e parashikon dot q Kosova t evropiane. Kto jan dy procese t Kosova duhet t shkoj drejt pavarsis s se do variant lidhur me Kosovn mund Do t thot krcnim i paqes, gj q edhe nxiti kthehet n gjendjen e dikur- ndara. N gjirin e BE-s, duket se vetm mbikqyrur. Nuk ishte e mundur t arrihej t ndodh dhe pr kt Ushtria e Serbis aksionin e Kombeve t Bashkuara n form shme. N trashen e lufts pr Qipro do t jet kategorikisht kundr nj marrveshje mes kosovarve dhe ser- duhet t jet e prgatitur dhe t qndroj t Rezoluts, n t ciln tani po thirren t t, kan mbetur vetm politikant e saj. Pavarsis s Kosovs. Nj element, q bve. Ne besojm se Bashkimi Evropian n gatishmri. Perceptimi i politikanve, gjith.Ve ksaj, Serbia ka krcnuar edhe t Historia serbe i ka thirrur n kohn m t burokratt e tejkalojn dhe q do ti gjen- duhet t ofroj mjetet e veta pr t barazuar t cilt udhheqin vendin, nuk parash- drejtat e njeriut n Kosov, e cila gj tani sht vshtir. T paktn q t justifikojn det zgjidhja, me zgjedhjen e statusit t ato mjete (ndrkombtare) q jan aktu- ikojn ndonj konflikt serioz t trupave t motiv pr bisedimet lidhur me statusin e pozicionet e tyre t paqndrueshme. M Kosovs n pak javt e ardhshme. Rehn alisht n Kosov dhe ne shpresojm se armatosura, pr far qytetart do duheshin ardhshm t Kosovs. Nga kjo del se Serbia, i pasigurti dhe njeriu q e artikulon m ka aluduar pr fundin e dimrit dhe mund t shkojm drejt asaj q ne e quajm t brengosen. Por kta politikan, kt prmes aksionit ushtarak, srish do thjesht Kosovn, edhe pse jo shum larg fillimin e pranvers. Jo m kot, autorite- pavarsi e mbikqyrur. E thn me fjal t mundsi as edhe nuk e mohojn se nuk do krcnonte edhe paqen edhe t drejtat e njenga t tjert, sht Presidenti serb, Tadi. tet sllovene mtojn se Kosova do jet e tjera, q t prmbushen t drejtat e koso- ndodh. Megjithkt, gjenerali serb ka riut.Ve ksaj, n kt rast Serbia do t ishte varve, me kusht q t mos ket dhun, ka treguar se deri tani, komanda e prgjiths- edhe agresor. Dhe at ndaj Kombeve t Me nj vshtirsi disi t madhe, sepse n lir n kohn e presidencs s tyre. Edhe serbt jan duke kalkuluar me prfunduar ai. Kjo nuk do t thot se n hme nuk ka pranuar ndonj urdhr pr Bashkuara. sht e pakuptueshme se si zgjedhjet presidenciale t 20 janarit do t jet prball radikalit Nikoli, q n sukses t gjitha burimet. Shtyrjen e ne- Kosov nuk do ket trazira. Nga t gjitha manovr apo vendosje n terren, n rast askush n Serbi nuk sht n gjendje q ta thot kt gj, ka shkruar Vladimir zgjedhjet e fundit e rrezikoi paq Gligorov n Beograd te BLIC. demokracin e brisht serbe. M N kto dit sht kujtuar dhe agresivi nga t gjith duket Vojis- Coptimi i Serbis nuk sht ndalur ende. T gjith kta jan faktor t kqij pr zbardhja q Viktor Chernomyrdin, llav Koshtunica, nj Kryeministr demokraci. Un nuk jam i sigurt se demokracia do t mbizotroj ktu. Mbi t emisari rus, u ka br kushteve t me nj mandat t brisht, por q dorzimit t Serbis. Sipas tij, Slloka luajtur fort me kartn e Kosovs. gjitha, serbt, po vuajn edhe keqsimin e kushteve t tyre ekonomike dhe pr bo dinte se t gjith serbt do t Deri atje, sa ka deklaruar se do ti braktisin provincn dhe Kosova do prish marrdhniet me SHBA-n kt tashm nuk ka ila. Ndaj, ve krcnimit me Rusin...i duhet dhe dora e t fitoj Parlamentin e vet shqiptar, dhe Evropn, duke e shtyr venBE-s, q bjn sikur e shtyjn, por n fakt jan duke e pritur me ankth udhheqsin dhe sistemin polidin e tij krejt n sfern ruse. Patik. Ne jemi duke jetuar me polivarsia e Kosovs sht precedenti m i rrezikshm pas Lufts s Dyt gociatave, apo ndonj t ar dhe kupto- palt bhet sikur nuk shikohet q terre- t pavarsimit t njanshm t Kosovs. tikat e disfatave q nga viti 1991, shpreNga ana administrative, qeveria serbe hej edomir Anti, nj historian liberal het mbi t gjitha ndihmn pansllave. U ni sht i mbushur. Serbt e Car Llazarit, Botrore, ka shtuar n fund. N Beograd, ish-proamerikani i thek- duhet t marrin sa t marrin. Por, varfria pas arms atomike do provojn krcn- ka hapur pa lajmrim nj zyr prfaqsi- nga Instituti i Studimeve Ballkanike n ur sht duke e lshuar shpesh realite- dhe pamundsia i ka kapur fort n gryk, ime t tjera. Ku pas mund t jen edhe mi n pjesn veriore t Mitrovics. Prball Beograd. S pari, ishte Kroacia, pastaj tin. Duke mtuar edhe pr organizimin e serbt jasht politiks. Shtuar me dy duar burokratsh zyrtar. Jo m kot, shefi ktij realiteti, shefi i UNMIK-ut, Joakim Bosnja, pastaj humbja e Malit t Zi dhe nj raundi tjetr negociatash pr statusin shum t krkuarit Mladi dhe Karaxhi, i shtatmadhoris s Ushtris s Serbis, Riker, deklaroi si fillim se UNMIK-u nuk do tani Kosova. Coptimi i Serbis nuk shZdravko Ponosh, i ka raportuar n ditt e t mbyll zyrn, t ciln Ministra pr Kos- t ndalur ende. T gjith kta jan fake Kosovs. Taktikisht, duke u kapur me tashm beteja sht drejt humbjes. Kuptohet se de jure Kosova sht e fundit n mnyr t detajuar, Presiden- ov dhe Metohi e Qeveris s Serbis e ka tor t kqij pr demokraci. Un nuk jam faktin se m 19 dhjetor shtja e Kosovs do t ngrihet nga rust n Kshillin e Sig- paprekshme pr Serbin. Ministri i tit Tadi dhe ministrit t Mbrojtjes, hapur n pjesn veriore t Mitrovics. i sigurt se demokracia do t mbizotroj urimit. Por, kjo ka t bj fare pak. Koso- Punve t Jashtme, Vuk Jeremi, nj nga Dragan Shutanovac, pr situatn e sig- Dhe, vetm nj dit m von, zdhnsi i ktu. Mbi t gjitha, serbt, po vuajn saj sht shprehur me tone t ashpra duke edhe keqsimin e kushteve t tyre vart serb kan filluar ta shikojn n sy figurat m t kultivuara t politiks ser- uris n vend. N komunikatn e ushtris serbe thn se Qeveria e Serbis me hapjen e ekonomike dhe pr kt tashm nuk ka rrezikun. Pretendimet e forcave t Car be n ditt e fundit n takimin me homoLlazarit nuk u mjaftojn. Prej dekadash logun e tij rumun, u shpreh se Serbia i pastaj sht thn se: Tadi dhe Shutano- zyrs shkel Rezolutn 1244 dhe mar- ila. Ndaj, ve krcnimit me Rusin...i kan paguar harae t politiks. Tani ko- sht prkushtuar demokracis, liris, vac kan marr pjes n mbledhjen e she- rveshjen e arritur n procesin negociues duhet dhe dora e BE-s, q bjn sikur e sovart e thjesht serb duan t ikin. T sundimit t s drejts, ardhmris evro- fave t bashkuar t Shtatmadhoris t se: Beogradi dhe Prishtina do tu prm- shtyjn, por n fakt jan duke e pritur me ankth. Dhe duke u qar vazhdimisht se jetojn. Nnkryeministri Deli ka br piane t rajonit, por t vetmen gj q nuk Ushtris Serbe dhe komandantve t baheshin provokimeve. Serbia nuk ushtron qeverisje sovrane n statusi i tyre sht i ngjashm me stame dije se lshimi pr Kosovn si rezultat mund t bjm sht se nuk do t heqim forcave operative dhe brigadave t US, n i afrimit t Serbis n Evrop sht i pa- dor nga pjesa e territorit ton. N do t cilat jan shqyrtuar masat aktuale pr Kosov, pr shkak se ajo ka shkelur kon- tusin e disa vendeve evropiane n fund pranueshm Kjo sht zgjidhje n t moment serbt presin kompromisin, q pengimin e krijimit t ngjarjeve t jash- ventn e Kombeve t Bashkuara, m t Lufts s Par Botrore. Gjermania, ciln kurr nuk do t pajtohemi dhe n do t jet i pranueshm pr t dyja palt. tzakonshme. Pa harruar t theksojn se konkretisht kreun e shtat t saj, e cila gj Austria dhe Hungaria paguan hara t Evrop kemi mjaft aleat, t cilt kt Duan q t administrojn si struci deri m tashti mes Ushtris Serbe dhe edhe ishte motiv pr aprovimin e Rezoluts madh, por pastaj... E megjithat Serbia kurr nuk do ta krkojn nga ne. Do t prmes BE-s. Por, sht larg. Tashm KFOR-it ka bashkpunim t mir n t 1244 dhe pr pranin e OKB n Kosov, sikur nuk sht si ato.

SERBET, PAQE ME HUMBJEN

Aftsit e shekullit XXI

VADIM LEVITIN*

se Petro Nini Luarasi sot do t ecte npr rrugt e Tirans do t uditej me magnitudn e gjrave t paperceptueshme q ekzistojn. Njerz q ecin dhe flasin me aparate t vogla, ngulur n vesh, makineri t strmdha njqindmetroshe q ngren blloqe imentoje mbi male si rrokaqiej, kuti shumngjyrshe metalike me njerz brenda tyre, q xhirojn me shpejtsi marramendse npr qytet. Npr shtpi, njerzit nguliten pas ekraneve elektronike, bisedojn me miq q jetojn n ann tjetr t oqeanit dhe pin kafe q del nga makineri metalizato. Aeroporte, spitale, komplekse dyqanesh... n do vend q Petro hedh syt, ai prhumbet. Por kur m n fund hyn n nj klas, e di me saktsi se ku ndodhet. Kjo sht shkoll, thot ai. Shkolla t tilla kishim dhe n vitin 1902, Jo shum ndryshe nga shum vende t tjera, shkollat shqiptare kan mbetur t pandryshuara n koh. Fmijt shumicn e ditve t tyre bjn ato q kan pas br gjyshrit e tyre: ulen n radh, dgjojn msimin, marrin shnime, lexojn tekstet q shpesh kan dale jasht kohe! Ndryshimi dramatik ndrmjet shkollave tona dhe bots reale mund t perceptohet vetm nga nj makineri e kohs. Ndr nj mori shtjesh kritike q po prballon shoqria shqiptare sot, nj nga m t rndsishmet sht shtja e s ardhmes. Jo e ardhmja si n nj libr trillim shkencor, por e ardhmja e vrtet, e njohur ndryshe si: Po, fmij! Jemi duke i prgatitur fmijt tan pr shekullin XXI apo e gjith gjenerata e fmijve shqiptar po dshton t kaloj klasn n ekonomin globale, sepse ata nuk e gjejn rrugn e tyre mes problemeve abstrakte, puns n grup, dallimit t informacionit t gabuar nga ai i sakt, apo t vlersojn proceset e tyre t vendimmarrjes. Po prdorim modelin arsimor t shekullit IX pr t prgatitur fmijt tan t jetojn n shekullin XXI? Duket se prgjigjja e ksaj pyetje n t gjith botn dhe n Shqipri sht: Po. Ndoshta, pr momentin, po synojm shum pak. Njohuri mbi kompjuterin, aftsi shkencore dhe teknike jan tepr t domosdoshme, por t pamjaftueshme. Ekonomia e sotme krkon jo vetm nivel t lart kompetence n disiplinat tradicionale akademike, por edhe t ashtuquajturat aftsi t shekullit XXI. Kto jan aftsit q nevojiten n vendin

e puns, me t ciln do t jetojn fmijt tan. Ja far jan ato: Epoka e njohurive dixhitale Njohuri funksionale: Aftsi pr t deshifruar kuptimin dhe pr t shprehur idet n nj radh mediash; kjo prfshin prdorimin e imazheve, vizatimeve, videove, diagrameve dhe grafikve apo thn ndryshe njohuri vizuale; Njohuri shkencore: Kuptimi i aspekteve teorike dhe t aplikuara t shkencs dhe matematiks; Njohuri teknologjike: Kompetenc n prdorimin e teknologjis s informacionit dhe komunikimit; Njohuri informacioni: Aftsi pr t gjetur, vlersuar dhe prdorur n mnyr t sakt informacionin, duke prfshir prdorimin e teknologjive t informacionit dhe komunikimit; Njohuri kulturore: Vlersim i diversitetit t kulturave. Ndrgjegjsim dhe kuptim global i asaj se si kombet, korporatat, dhe komunitetet n gjith

botn jan t ndrlidhura. T menduarit aktiv Adaptim: Aftsi pr t adaptuar dhe menaxhuar n nj bot komplekse dhe t ndrvarur; Kuriozitet: Dshira pr t njohur; Kreativitet: Aftsia pr t prdorur imagjinat n krijimin e gjrave t reja; Rrezikim: Aftsia pr t rrezikuar; T menduarit e lart: T menduarit logjik dhe kreativ n zgjidhjen e problemeve duke rezultuar n gjykime t shndosha. Komunikim efektiv Aftsi t punuarit n ekip, aftsi kooperimi dhe bashkveprimi: Aftsi pr t bashkvepruar mir dhe pr t punuar me efektivitet me t tjert; Prgjegjsi personale dhe sociale: Prgjegjsi n mnyrn e prdorimit t TIK dhe prdorimi i TIK pr t mirn e prgjithshme Komunikim interaktiv : Kompetenc n

primin, transmetimin, aksesin dhe kuptimin e informacionit; Produktivitet i lart: Aftsi pr t vendosur prioritete, planifikuar dhe menaxhuar programe dhe projekte pr arritjen e rezultateve t dshiruara. Aftsi pr t aplikuar n jetn reale at ka msojn n klas, pr t krijuar produkte t prshtatshme dhe me cilsi t lart. A sht e mundur q shkolla publike, n fakt, sistemi arsimor n t gjith botn, i projektuar pr t arsimuar puntor pr jetn agrare dhe pr fabrikat e epoks industriale, t bj kthesn e domosdoshme pr t msuar tendencat e aftsive t reja? Pyetja realisht nuk sht nse ne mundemi ta bjm apo jo. M thjesht, duhet! Dhe kjo bhet e mundur vetm nse i japim intensitet dhe rigorozitet tjetr programit ton msimor dhe provimeve t standardizuara, riprogramojm parat q shpenzojm mbi arsimin, riformojm forcn e msuesis dhe ri-

Prqendrimi n aftsit e shekullit XXI sht vetm nj nga idet e shumta pr reformimin e arsimit. T tjera ide prfshijn m shum drejtsi dhe fleksibilitet, duke prfshir mnyra t reja t matjes s suksesit n shkolla; pagesa m dinjitoze pr msuesit dhe administratort; dhe m shum fonde pr t zbatuar krkesat e reja. Procesi sht sfidues, por ngazllues dhe do t ndihmoj pa diskutim shoqrin ton t shfaqet si nj pjes integrale e ekonomis, kulturs dhe arsimit botror

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

POLITIKE OPINION

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

11

BASHA DHE LEKURA E BUZEQESHJES

ANDREA STEFANI

n fillim t javs q sapo lam pas, ministri Basha habiti mbar opinionin kur befas bri dika, q nuk kish guxuar ta bnte madje, i kish bishtnuar pr muaj me radh: krenar dhe i buzqeshur, ai u shfaq n dyert e prokuroris pr t deponuar mbi at q tashm n publik njihet si skandali i rrugs Rrshen-Kalimash. Vetm pak koh m par dukej sikur po pr shkak t ktij skandali, Basha e kish humbur buzqeshjen e tij guimplenike. Si arriti ministri ta rigjej buzqeshjen ose me fjal t tjera, far fshihet pas lkurs s ksaj buzqeshjeje q duket sikur krkon t shprfill me nj prbuzje t mbl, nj ngjarje q po komentohet si skandali korruptiv m i madh i periudhs s tranzicionit? Nuk do shum mend t kuptohet se rikthimi i buzqeshjes n fytyrn simpatike t ish-ministrit t Transporteve, lidhet me largimin e kryeprokurorit Sollaku nga detyra dhe kuptueshm, edhe me ngjitjen n at post t kryeprokurores Ina Rama. Ministri Basha trimrohet se n krye t organit t akuzs nuk sht m armiku i popullit dhe i demokracis, Sollaku. Basha le t nnkuptohet se tashm n krye t akuzs sht nj prokurore mike e popullit dhe e demokracis dhe meqense edhe vet Basha sht nj mik i popullit dhe demokracis, edhe kryeprokurorja nuk ka si t mos jet mike e Bashs. E vrteta mund t jet krejt ndryshe, por ky sht mesazhi q buzqeshja e sforcuar e ministrit transmeton n publik. Dyshimet shtohen po t mbahet parasysh nxitimi sharlatanesk i shumics berishiste dhe Presidentit Topi, pr shkarkimin e Sollakut, si dhe nxitimi po aq sharlatanesk i ministrit Basha, pr t

vrapuar drejt prokuroris sapo Sollaku kish dorzuar elsat e saj. Basha shfaqet i qeshur, sepse ka mbshtetjen e shumics n Kuvend, ka mbshtetjen e Kryeministrit q komandon shumicn, t Presidentit q vrapoi t shkarkoj Sollakun m shpejt sesa avioni q mund ta sillte kreun e opozits nga Boni dhe mesa duket, edhe t kryeprokurores Rama. Por a e ka ministri Basha mbshtetjen e ligjit, t drejtsis q rri e vshtron si nj yll i heshtur q vonon, por q nuk harron?

Kush shkel ligjin, edhe pse prpiqet ta fsheh kt me ligje britanike apo buzqeshje, nuk pushon s qenuri mashtrues

* * * Ministri Basha mund t gjej mbshtetjen e gjithkujt, por ama jo t ligjit t cilin n funksionin e ministrit t Punve Publike dhe Transporteve duket se e ka dhunuar in extremis. Dhe sepse ka dhunuar ligjet e ktij vendi nuk mund t ket as mbshtetjen e nj drejtsie q udhhiqet nga fryma e ligjit dhe jo nga fryma e zotit politik t saj. Faktet e servirura n media denoncojn se nn maskn e atdhetaris, duke spekuluar me nevojn reale q ekziston pr ndrtimin e rrugs Durrs-Kuks, Basha dhe qeveria kan shkelur me arroganc ligjin e prokurimeve. Dhe shkelja e nj ligji apo injorimi i tij sado t maskohet me nevoja patriotike edhe n kt rast, si n t gjitha rastet, nuk mund t mos bhet me nj qllim t vetm, tu hapet rrug praktikave korruptive. T shkelsh ligjin do t thot t bsh nj krim dhe as e mira e prbashkt as ajo akoma m e prbashkt pra, e mira patriotike, nuk mund t shrbejn si justifikim pr nj krim. Faktet jan jo vetm kokforta, por edhe t shumta. Le t prmendim vetm disa prej tyre: Ministri Basha doli n publik dhe tha se n rastin e segmentit Rrshen-Kalimash, shmangia e ligjit shqiptar diktohej nga fakti

q pr kt segment nuk kishte projekt. Nuk kaloi shum dhe u zbulua se jo vetm pr segmentin n fjal ka pasur jo vetm nj projekt, por edhe nj vendim t qeveris s mparshme socialiste pr tia dhn me koncesion ndrtimin e tr rrugs Durrs-Kuks nj kompanie gjermane. Nj koncesion me kosto disa her m t vogl pr publikun e varfr shqiptar. Askush deri m sot nuk ka dhn shpjegime se prse u hoq dor nga nj projekt q kushtonte rreth 300 milion euro, pr tu investuar n nj tjetr megaprojekt q minimalisht llogaritet te 700 milion euro, por q n fakt, duket se do t kushtoj edhe m shum. Vetm nga fakti q firma Bechtel-Enka nuk do t tatohet pr vlern e shtuar, do ti kushtoj publikut dhjetra milion euro. Sepse ajo q nuk vilet si tatim, ndrsa pr siprmarrsin shndrrohet n m shum fitim, pr buxhetin shndrrohet n humbje. Mosvjelja e TVSH sht e ardhur m pak, por sht edhe nj shpenzim, nj z shtes n at q publiku e paguan si mim t rrugs n fjal. Po prse hidhen kaq shum para n ket projekt patriotik dhe braktisen ndrkaq detyrime po aq patriotike si ndrtimi apo rikonstruksioni i spitaleve t kalbura, shkollave pa ngrohje dhe

t mbipopulluara, rrugve t nisura, por t pabitisura? Prse hidhen kaq shum para n nj drejtim dhe thuajse braktisen investimet n infrastrukturn energjetike, n linjat e transmetimit, n burimet alternative mungesa e t cilave po u kushtojn shqiptarve shum stres dhe bizneseve qindra milion humbje? Askush nuk prgjigjet dhe pr m tepr ministri Basha jo q jo. Por ky i fundit deklaroi publikisht se ishte Banka Botrore ajo q kish rekomanduar firmn holandeze Ecorys si konsulente pr hartimin e procedurave t prokurimit pa projekt. Prfaqsuesja e Banks Botrore e prgnjeshtroi Bashn. Pastaj Basha e prgnjeshtroi prsri prfaqsuesen e Banks Botrore. Kjo e fundit nuk e ka prgnjeshtruar ende prgnjeshtrimin e prgnjeshtrimit. Si sht e vrteta? Ka shum t dhna q e shpjegojn at dhe q jan br publike, por tashm pritet sesi do ti shpjegoj prokuroria. Ose m sakt ti rishpjegoj, sepse nj shpjegim sht br n akuzn e saj kundr Bashs t hartuar n kohn e Sollakut. Q t shpall Bashn t pafajshm, Ina Rama duhet t hedh posht akuzat e Sollakut kundr Bashs. Pra, q t pafajsoj Bashn, kryeprokurorja duhet t fajsoj prokurorin.

* * * Edhe sot e ksaj dite nuk dihet sakt se kur sht marr nj vendim i qeveris me numr 481 q autorizoi Drejtorin e Prgjithshme t Rrugve t organizoj tenderin e hapur ndrkombtar pr ndrtimin e segmentit Rrshen-Kalimash. N vet vendimin e firmosur nga Kryeministri Berisha shkruhet 14 qershor 2006. Por n vendim prmendet edhe firma kshilluese Ecorys, e cila ka hyr n loj m von, n

korrik me nj vendim tjetr t qeveris me numr 460. Si sht puna? Mos vall qeveria e ka paracaktuar korruptivisht firmn holandeze Ecorys? Basha thot q gjithka sht nj lapsus dhe vendimi misterioz 481 sht marr jo n 14 qershor, por n 10 korrik pra, nj muaj m von. Por, ndrkaq, ka shum gjra t tjera q t bjn t dyshosh pr vrtetsin e ktij pohimi. Pr shembull, vendimi i prfolur 481 nuk gjendet fare n faqen e internetit t Kryeministris q presupozohet se duhet t regjistroj kronologjikisht t gjitha vendimet. Nse do t gjendej atje, i rrethuar me vendime t marra para dhe pas tij, kjo do t qe prov e nj lapsusi dhe do ti jepte t drejt Bashs. Pr shembull nse do t kishim, t themi, t renditur n faqen e internetit t qeveris nj vendim 480 t marr n korrik dhe pas tij vendimin 481 q ndonse mban si dat qershorin, do t shihej qart se sht hedhur n faqen e internetit pas vendimit 480. Dhe n fakt, ministri Basha, n nj prej emisioneve televizive ku doli pr t br avokatin e vetvetes, rekomandoi si prov t nj lapsusi pikrisht faqen e internetit t qeveris ku po sipas Bashs, vendimet e qeveris renditen njri pas tjetrit n prputhje me kohn kur jan marr. Por verifikimi tregoi se pikrisht vendimi 481 mungon n radhn e vendimeve t qeveris! ka ndodhur? E kan hequr pr t zhdukur gjurmt e nj korruptimi? Nse sht kshtu, n falsifikim do t ndodhej e prfshir gjith qeveria e duarve t pastra. * * * Shkeljet e ligjit dhe t procedurave n skandalin Rrshen-Kalimash nuk kan fund. Pr kt shkak thuhet me t drejt se prestigji i kryeprokurores s re do t varet shum nga hetimi i ktij skandali. Nj e till shkelje sht pagesa nga buxheti i shtetit Bechtel-Enks rreth 90 milion euro qysh n janar 2007 n nj koh kur inaugurimi i punimeve sht br n shkurt 2007 dhe makinerit e Bechtel kan ardhur n Shqipri n maj 2007? far pune sht paguar me kt shum marramendse n nj koh kur sipas kontrats parapagimi nnkuptonte vetm shumn e 40 milion eurove? Prse sht larguar antari shqiptar i komisionit vlersues t tenderit dhe nse nuk dinte gjuhn angleze prse nuk u zvendsua me nj tjetr? Prse, prse, prse? Por le t ndalemi edhe te nj tjetr shkelje sa spektakolare aq edhe arrogante: Shmangia e procedurave t prokurimit n caktimin e Ecorys. Mbi baz ligjore sht br nj gj e till? Ministri Basha e ka kuptuar me koh kt dobsi dhe sht prpjekur q pr sa i takon Ecorys, t fshihet pas nenit 3 t ligjit shqiptar t prokurimeve. Por neni n fjal justifikon shmangien e procedurave t prokurimit publik vetm pr arsye t interesit t sigurimit ose mbrojtjes kombtare, gj q nuk sht fare rasti i firms Ecorys. N fakt, Basha nuk ka prdorur vetm emrin e Banks Botrore dhe t nj far zoti Hamfri pr t justifikuar shmangien e ligjit, por edhe nenin 3, duke e deformuar dhe duke ln dinakrisht t nnkuptohet se ka nj presje pas fjals interesit. Nse do t qe vrtet kshtu, ather neni 3, do t lejonte shmangien nga ligji pr arsye t interesit kombtar dhe jo vetm pr arsye interesit t sigurimit ose mbrojtjes kombtare. Se kush mund t mohoj q rruga Durrs-Kuks i shrben interesit kombtar? Por shihet qart se ajo nuk ka t bj me sigurimin dhe mbrojtjen kombtare n kuptimin q u jep ligji ktyre termave. Shihet qart sesi ministri Basha dhe qeveria e tij, po prpiqen t fshehin shkeljen e ligjit pas interesit kombtar. Edhe neni 17 i ligjit pr prokurimet nuk justifikon aspak shmangien po t ktij ligji shqiptar duke organizuar nj tender pa projekt dhe aq m tepr, kur po rezulton se ka pasur nj projekt. E gjitha duket si nj akrobaci pr t maskuar shkeljen e ligjit shqiptar me gjoja zbatimin e ligjit anglez. Dhe sa patriotike sht t shkelsh ligjet e vendit tnd duke br sikur po zbaton ato t nj vendi tjetr! Por kush shkel ligjin, edhe pse prpiqet ta fsheh kt me ligje britanike apo buzqeshje, nuk pushon s qenuri mashtrues. Dhe a nuk sht interesi kombtar streha e fundit e t gjith mashtruesve?

n shkollat shqiptare
organizojm proceset se kush dhe se si menaxhohen shkollat. Duhet tu kushtojm vmendje t veant komponentve soft prmbajtja dhe materialet arsimore, specializimi i msuesve n prdorimin e mjeteve t reja TIK pr t aplikuar msimdhnien inovative, rrjete vzhgimi, monitorimi dhe vlersimi pr t rritur vlerat e kapaciteteve dhe lehtsive ekzistuese TIK. Zhvillimi profesional dhe ngritja e kapaciteteve duhet t prfshijn: 1. Pajisjen e msuesve t gjuhs angleze dhe shkencs me aftsit dhe mjetet pr t adaptuar pedagogji t reja ku n qendr t msimdhnies sht studenti (SCI) n veanti msim i bazuar n krkim dhe bashkpunim pr t nxitur kreativitetin e nxnsve, zotrimin e njohurive t ndryshme, dhe aftsimin n zgjidhjen e problemeve; 2. Ngritjen e mekanizmave efektive n rrjet. Kjo do t prfshij rrjete vzhguesish t prber nga msues (p.sh. pr t ndar me njri-tjetrin planet msimore dhe n nj kuptim m t gjer pr t vepruar si komunitete praktike n nxitjen e risive), mbshtetje nga drejtort dhe zyrtart lokal t arsimit, dhe rritje t rolit t shkollave prijse n qytet pr mbshtetje ndaj shkollave elementare n nivel fshati. Dhe procesi ka filluar tashm! Ministria Shqiptare e Arsimit dhe Shkencs ka iniciuar planin ambicioz t reformimit t industris arsimore Programi i Arsimit t Prsosur dhe t Drejt. Ministria po zbaton gjithashtu Programin e-Schooling mbshtetur nga PNUD n Shqipri. Kto iniciativa t fuqishme, t nivelit t lart kan filluar procesin e hartimit t nj projekti pr konceptimin e arsimit shqiptar nga niveli parashkollor e lart pr t prgatitur student t aft pr t prosperuar n ekonomin e shekullit XXI. Eksperienca mbarkombtare tregon se n shum vende, pundhnsit deklarojn se t diplomuarit e shkolls s mesme nuk jan gati pr vendin e puns. Kolegjet deklarojn se t diplomuarit e shkollave t mesme nuk jan t denj pr klasat e tyre. Pundhnsit dhe universitetet jan partnert e qeveris dhe duhet q bashkrisht t hartojn standarde rigoroze pr t plotsuar krkesat si t universiteteve ashtu dhe t pundhnsve. Kjo krkon q vlersimet t prkojn plotsisht me standardet a reja t hartuara dhe t prfshijn masa t shumta pr matjen e suksesit. Kto standarde nuk mund t reflektojn m vetm aftsit baz dhe ato t memorizimit. M tepr, ato duhet t reflektojn aftsi t mendimit kritik dhe ato t aplikimit t njohurive n kontekstet e reja dhe sfiduese q ekzistojn. Kto jan aftsit q do tu duhen studentve t sotm pr t arritur krkesat komplekse t ekonomis dhe shoqris shqiptare n nj bot t globalizuar. Shkollat nuk duhet t prgatisin m studentt tan pr t qen zgjidhsit autonom t problemeve. Vendi i puns ku do t punojn nesr do tu krkoj vazhdimisht t punojn n ekip, t bashkpunojn prmes kompanive, komuniteteve dhe kontinenteve. Kto aftsi nuk mund t zhvillohen vetm me provime t thjeshta. Pr nj koh t gjat, kemi vendosur standarde dhe vlersime q nuk matin nivelin e aspiratave q ne kemi pr fmijt tan apo pr aftsit q ne duam t fitojn. Por pr nj ast t mos besojm se studentt tan do t jen t aft t marrin pjes n kulturn dhe vendin e puns interaktiv dhe gjithprfshirs nse nuk do t mund t lexonin, shkruanin dhe kuptonin matematikn. N rast se Shqipria e hedh kt hap dhe angazhohet q do ti prgatis studentt pr universitetet dhe punt e s ardhmes, ather qeveria duhet ti pajise ata me stimuj dhe asistenc pr ta arritur kt. Prqendrimi n aftsit e shekullit XXI sht vetm nj nga idet e shumta pr reformimin e arsimit. T tjera ide prfshijn m shum drejtsi dhe fleksibilitet, duke prfshir mnyra t reja t matjes s suksesit n shkolla; pagesa m dinjitoze pr msuesit dhe administratort; dhe m shum fonde pr t zbatuar krkesat e reja. Procesi sht sfidues, por ngazllues dhe do t ndihmoj pa diskutim shoqrin ton t shfaqet si nj pjes integrale e ekonomis, kulturs dhe arsimit botror. * Menaxheri ndrkombtar i projektit e-Schools (PNUD) n Ministrin e Arsimit, Shqipri

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

12

OPINION POLITIKE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

ECONOMICUS

PERBALLE KONCEPTIT KAPITAL

ADRIAN CIVICI

NALIZ

fjalorin ton t zakonshm, fjaln kapi tal e prdorim rndom vetm n dy raste. M tepr kur flasim apo analizojm sistemin kapitalist apo individ t veant q jan br kapitalist, si dhe n terminologjin politike kur vlersojm aksionin politik t ndonj lideri, duke thn se fitoi apo humbi kapital politik me veprimet dhe vendimet e tij. Natyrisht, n kt ndarje prjashtohen ata q n gjuhn e prditshme do shum parash e konsiderojn si kapital, apo specialistt e financave q jan shkencrisht t qart kur flasin pr kt element. Qllimi i prballjes me konceptin kapital sht shum m i gjer. Sepse nga mnyra se si e konceptojm, ashtu dhe e prdorim dhe aq m tepr, ashtu dhe prfitojm apo humbim prej tij. Sistemi i ri ekonomiko-social e politik q po ndrtojm n kto 16 vite tranzicioni nuk sht thjesht ekonomia e tregut si reduktohet n 99% t rasteve n Shqipri, por sht ngritja dhe konsolidimi i sistemit kapitalist t ekonomis dhe shoqris shqiptare. Natyrisht, kapitalizmi si sistem ka shum veori e specifika, dhe vende t ndryshme i kan dhn fizionomi e struktur t ndryshme, por n nj pik t gjith ekspertt dhe politikant jan dakord: Thembra e Akilit t ktij sistemi jan kapitali dhe thelbi i suksesit t kapitalizmit sht vlersimi q do vend apo shoqri i bn atij n gjith specifikat e tij. Sipas teorive ekonomike moderne, kapitalist nuk konsiderohet vetm ai shtet apo individ q investon dhe fiton para nga nj aktivitet ekonomik apo tregtar, por do shtet apo individ q do faktor prodhimi, shprndarjeje, shrbimi apo administrimi e trajton si kapital, pra sht n gjendje ta konceptoj si nj sistem t qndrueshm dhe ta investoj me fitim. Po shoqria, politika, shteti, mediat apo mjedisi akademik shqiptar n far raporti qndrojn prball ktij konkluzioni? A mund t pretendojm se politika, strukturat vendimmarrse, mjediset akademike dhe institucionet tona e kan kuptuar dhe e trajtojn n kuptimin e tij thelbsor dhe t mirfillt konceptin kapital? Prgjigjja m direkte sht se ne kemi koncept dhe kuptim shum t kufizuar pr kapitalin. Prve kapitalit financiar apo atij politik, n Shqipri flitet pak ose aspak pr kapitalin intelektual, kapitalin social, kapitalin institucional, kapitalin administrativ, kapitalin infrastrukturor, kapitalin organizativ, kapitalin dije e njohuri, kapitalin teknik, kapital natyror, kapital reputacional etj. Natyrisht, q gjith kto terma e koncepte nuk duhen par e vlersuar thjesht n optikn e modernizimit t gjuhs, por mbi t gjitha n optikn e konceptimit dhe prdorimit praktik t tyre n jetn ton t prditshme, n programet ekonomike e sociale dhe strategjit e zhvillimit, n argumentet pr debat politik e institucional, n analizat e institucioneve t specializuara, n vlersimin e politikave dhe rezultateve t tyre t qeverive dhe institucioneve tona etj. Le t analizojm disa prej tyre. Po e fillojm me kapitalin intelektual q n thelbin e prmbajtjes s tij nnkupton nivelin e zotrimit dhe prdorimit nga nj institucion, qeveri, biznes apo organizat t cilsis s ekspertizs, cilsis s njohurive dhe eksperiencs etj.. Shum studime t realizuara nga Banka Botrore, OCDE-ja, Komisioni Evropian etj., kan arritur deri aty sa t prodhojn at q tashm quhet normalizimi kontabl i kapitalit intelektual, ose si quhet ndryshe kapitali jomaterial. Informacioni dhe dija po zvendsojn kapitalin dhe energjin si faktor baz t krijimit t pasuris e mirqenies, ashtu si kto dy t fundit zvendsuan punn e dors dhe pronn e toks dy shekuj m par. Pr m tepr, progresi teknologjik i shekullit XX e ka transformuar pjesn drrmuese t puns q krijon pasuri nga nj baz fizike n nj baz dije e njohurish. Kshtu p.sh., n mesin e shekullit XIX, kapitali fizik prfaqsonte 65-70% t kontributit n rritjen e rendimentit t puns, ndrsa n fund t shekullit XX, ai prfaqsonte vetm 20-25% t ktij kontributi. Shekulli XXI po e thellon akoma m shum kt tendenc. Teknologjia dhe dija konsiderohen tashm si faktort els t prodhimit dhe rritjes. Ekonomistt kan filluar t mendojn se tashm sht e nevojshme nj revolucion i tr dhe n treguesit e matjes dhe shprehjes s ksaj ekonomie t re gjithnj e m jomateriale. N kt kuadr, t gjitha vendet e zhvilluara kan ndrtuar nj sistem t plot indikatorsh pr t matur efektin e prdorimit t ktij kapitali n gjith zhvillimin ekonomiko-social t vendeve apo rajoneve t tyre. N Gjermani sht normale t analizohet se sa pr qind e rritjes s prodhimit ka ardhur si pasoj e efektit t kapitalit intelektual, n Franc se sa ka ndikuar cilsia e ekspertizs apo ekonomia e dijes n prballjen me efektet e globalizimit, n Japoni se sa pr qind e aftsis konkurruese t ekonomis japoneze varet direkt nga kapitali intelektual, n Slloveni se sa pr qind e kostos s integrimit evropian t vendit u prballua nga kapitali dije, etj. N Shqipri, zor se mund t shpresohet t bhen s afrmi pjes e politikave dhe

strategjive t zhvillimit indikator t till, q m shum se sa shpenzime e investime, krkojn kultur e inteligjenc menaxheriale moderne. Ne, shpeshher shqetsohemi e diskutojm shum pr investime disa dhjetra milion dollarsh apo eurosh q na duhen pr t zhvilluar ekonomin dhe vendin, por nuk analizojm aspak se sa dhjetra milion t tjer shprdorojm, duke abuzuar apo mos qen t kujdesshm me kapitalin ton intelektual. I s njjts rndsi sht dhe kapitali human ose si quhet shpesh kapitali social. Ideja kryesore e ktij nocioni sht vlersimi i relacioneve bashkpunuese, procesit t pjesmarrjes, normave dhe vlerave sociale si nj stok kapitali n nivel makrosocial. Promovimi i tij sht br nga politologu amerikan Robert Putnam n 1995-s, n librin Alone: Americas Declining Social Capital, libr q bri shum buj n gjith botn pr kndvshtrimin e tij t veant. I zhvilluar me tej nga autor si Coleman, Bourdieu, por dhe nga institucionet m t rndsishme ndrkombtare kapitali social konsiderohet si nj faktor me impakt determinues n ritmet e zhvillimit ekonomik, nivelin e mirqenies, cilsin e shndetit publik, stabilitetin dhe kohezionin social t nj shoqrie, shteti apo territori. Sipas OCDE-s rezulton q nocioni i kapitalit social sht shum i nevojshm n ecurin dhe rezultatet e puns qeverisse. Se kapitali social ndikon ndjeshm n reduktimin e pabarazis sociale dhe prodhon efekte shum pozitive n nivel makroekonomik. A mund t kthehet kapitali social n nj forc zhvillimi? Shembulli m tipik q ofrohet n prgjigje t ksaj pyetjeje sht ai i krahasimit t ecuris s Irlands dhe Portugalis. N vitin 1990, Irlanda ishte n t njjtin nivel me Portugalin pr sa i prket treguesit t PBB/banor, por dhjet vjet m von Irlanda krijoi nj distanc t konsiderueshme pothuajse n t gjith treguesit e zhvillimit ekonomik e social, ndrkoh q t dy vendet kishin pasur t njjtn shkall prfitimi nga fondet strukturore evropiane. Por, sipas analistve evropian t zhvillimit, diferenca mund t shpjegohet me efektin shum pozitiv t kapitalit social (besim i lart ndrmjet industris dhe bankave, ndrmjet qytetarve dhe institucioneve, respektim i kompetencave ndrmjet pushteteve, organizim i qndrueshm institucional i grupeve t ndryshme sociale apo kategorive t biznesit etj.) dhe kapitalit human (kapaciteti inovator dhe futja masive e teknologjive t reja, financimi intensiv i ekonomis s dijes dhe informacionit nprmjet politikave publike, zhvillimi i krkimit dhe universiteteve etj.). N rastin e Shqipris, eksperienca dshmon se kapitali social nuk duhet t zhvillohet subjektivisht apo konjukturalisht, por duhet t bhet objekt i politikave publike, t figuroj n prioritetet nacionale t financimit e zhvillimit, t jet objekt i analizave shkencore e publike, t jet gjithashtu objekt i statistikave kombtare e lokale me indikator t qart e t matshm. Nn kto kndvshtrime mund t analizohen dhe dy llojet e tjera t kapitalit, ai institucional dhe ai administrativ, t cilt n thelb nnkuptojn efektin q jep qndrueshmria dhe cilsia institucionale dhe ajo administrative n zhvillimin e nj vendi. Kshtu p.sh., n prgjigje t konceptimit si nj kapital dhe faktor zhvillimi t ktyre dy treguesve, n Suedi, Danimark, Norvegji, Finland etj., ekzistojn indikator t qart e t matshm statistikisht pr kohn e veprimit t nj ligji dhe numrin e amendimeve t tij brenda nj legjislature, n Republikn eke dhe Hungari aplikohen gjersisht indikatort pr lidhjen dhe raportin ndrmjet cilsis s institucioneve dhe nivelit t investimeve t huaja, n Kanada jan shum t vmendshm ndaj koeficientit t stabilitetit dhe prqindjes s ndryshueshmris t kapitalit administrativ; n Angli mjafton t ndjeksh debatin politik dhe mund t dgjosh t debatohet shum shpesh pr uljen apo ngritjen e prqindjes s cilsis s kapitalit institucional dhe ndikimin e tij t matshm e t shifruar n sektor t ndryshm t ekonomis dhe shoqris angleze; n statistikat portugeze ndeshesh normalisht me tregues si prqindja e drejtuesve kryesor t institucioneve publike apo biznesit privat t ndryshuar brenda nj periudhe 4 ose 5- vjeare, apo niveli i influencs s kapitalit profesional n zhvillimin rajonal etj. Por ajo q sht m e rndsishme t evidentohet, sht fakti se mbrapa shifrave, prqindjeve apo indikatorve t ksaj natyre qndrojn politika e prvoja t qarta pr thelbin e vet konceptit kapital dhe rolit t tij n zhvillimin e nj shoqrie apo ekonomie. N Shqipri, jo vetm q nuk i matim statistikisht tregues t till pr t ditur nse po e prdorim mir apo keq nj kapital ton institucional e administrativ, por as nuk po e bjm pjes thelbsore t debatit dhe refleksionit publik mbi sfidat e zhvillimit dhe cilsin e kapitalizmit q po ndrtojm.

I PAFTUAR NE EKONOMINE E TREGUT

MITRO ELA

Uj kemi dhe uj krkojm...! Nj vit m par botova artikullin Mballoma socialiste pr zgjidhjen e furnizimit t popullit me uj. Tre fakte t reja m nxitn oreksin t riprtyp artikullin me moton: Uj kemi e uj krkojm. Fakti i par. Djali im ka tet muaj q jeton n Japoni. Ka shkuar t bj master pr ekonomi n Hiroshima. Ka marr nj apartament me qira. Disa dit m par, me ndrmjetsin e internetit bra kt bised: KOSTOJA E UJIT N HIROSHIMA Un: Sa dollar paguan do muaj pr drita dhe uj? Ai: Fatura e dritave, luhatet mes 15 dhe 20 dollar n muaj. Fatura e ujit sht m e rnd, mbi 60 dollar. Un: N Tiran, buxheti familjar rndohet m shum nga fatura e dritave... Ai: do familje ka dy burime furnizimi me uj. Nj pr t pir. Ka rrjet m vete. Tjetri pr tu prdorur pr banj, larje etj. do pallat ka dy impiante. Njri pr pastrimin e ujrave dhe rifutjen n rrjet t tyre. Tjetri pr t grumbulluar dhe prpunuar ujin e shiut. Teknologji e lart q nuk mund t mbijetoj, nse mimi i ujit sht m i ult se sa kostoja e prodhimit... N Japoni, fati i mimeve vendoset n treg: Kosto e prodhimit, oferta dhe krkesa. BERISHA KUNDRSHTON BODEN PR TARIFN E UJIT Fakti i dyt. Disa muaj m par, n nj nga mbledhjet e qeveris u diskutua pr tarifn e ujit t pijshm. Ministri i Financave, Ridvan Bode, argumentoi pse duhet t ngrihen tarifat. sht e ult. Disa her nn kosto. Pasojat: Ndrmarrjet dalin me humbje. Nuk kan para pr t investuar. Nuk kan para pr t shlyer detyrimet, sidomos ndaj KESH-it. Me nj tarif t till, uji nuk mund t futet n ekonomin e tregut. I paftuar n ekonomin e tregut, furnizimi me uj bhet me mballoma socialiste, d.m.th. nj problem i pazgjidhur. I pari q kundrshtoi ishte Kryeministri Berisha. Argumentet e Kryeministrit ishin politike. Ministrat e tjer qndruan t vakt. N fund fitoi politika: Tarifat nuk lvizn nga istikami. Morali: Prsri uji do t mbetet jasht ekonomis s tregut. Fakti i tret. Qeveria vendosi: Ndrmarrjet e Ujsjellsit, t krimbura nga borxhet dhe n prag falimentimi, t kalojn nn varsin e pushtetit lokal. Nj mas administrative. Nj ndryshim tabele. Ishin n varsi t qeveris, bhen n varsi t bashkive a komunave. LIGJI I VLERS PR UJIN E AMBALAZHUAR Kush sht arkitektura e tregut t ujit n Tiran? Kryeqyteti ka tre tregje. S pari, tregu privat i ujit mineral. N Tiran qarkullojn disa marka t prodhuara n vend. Ka uj t ambalazhuar q importohet, kryesisht, nga Italia dhe Greqia. do vit disa qindra mijra euro. Kur ka nisur t lulzoj ky treg? Nga dita kur u b liberalizimi i mimeve t mallrave n vitin 1992. Nj litr uj kushton 400-500 lek t vjetra, gati-gati sa nj litr qumsht. Por mund ta shijosh edhe me mim t kripur, kur ta servirin n lokalet luksoze t Tirans. Me nj mim t till, biznesment fitojn m shum se sa shpenzojn pr t importuar. Me fitimet nga shitja, sigurojn fonde pr t shlyer investimet n ngritjen e linjave moderne, pr t konkurruar importin, brenda ligjeve t ekonomis s tregut. Vetm n kt treg, t rregulluar me ligjin e vlers (ofert, krkes), kurr nuk ka munguar sasia, cilsia, asortimenti. S dyti, tregu i rezervuarve mbi tarraca dhe n bodrumet e pallateve. Sipas ekspertve, pr kt treg jan shpenzuar mbi 100 milion euro. Nuk ka pallat t ri q t mos ket n projekt rezervuar pr uj n bodrume. Nuk ka pallat t vjetr, pa tarraca t mbushura me rezervuar pr do familje. Ktu duhen shtuar shpenzimet pr pompa dhe energji elektrike. Nj paradoks, kur Tirans nuk i mungojn

burimet e ujit. S treti, tregu shtetror i ngritur mbi mballoma socialiste, ka si personazh kompanin e Ujsjellsit. Mbi kompanin qndron nj bord drejtues. Deri dje, bordi varej nga ministria. Sot nga bashkia. N kompani uji trajtohet si mall belik. Jan t njohura skenat kur shpohen tubacionet, jo vetm n periferi, por edhe n qendr t Tirans. Kudo rrjedhin rezervuart e vendosur mbi tarraca. Ka kompani private, q paguajn do gj, me prjashtim t faturave t ujit. N shumicn e rasteve mungojn sahatt q matin konsumin e ujit n familje. Kur ka sahate, nuk ka kontroll. do muaj faturistt vzhgojn hahatt e elektrikut. Pr sahatet e ujit askush nuk e v ujin n zjarr. As kompania. As qeveria. As shtypi. Faturat llogariten pr frym. Nj familje me tre persona paguan 5 dollar n muaj pr ujin dhe 40 dollar pr energjin elektrike, edhe pse kostoja e prodhimit t ujit sht m e shtrenjt se energjia. Investimet pr hidrocentralet e ndrtuara mbi Drin deri n vitin 1985, jan vetshlyer. Investimi pr Bovilln, do t rndoj edhe disa vite n koston e prodhimit t ujit. Rrjeti i Ujsjellsit sht i amortizuar. Nj pjes, e ndrtuar q para lufts. Kusuri n epokn e socializmit. PAGUANI NJ PIK UJ, PRVOJE NGA MEKSIKO N Shqipri, ndrsa flitet pr kapitalizm, pr ujin ndiqet rruga socialiste. Me mballoma socialiste sht mohuar ligji i vlers. Cila do t ishte rrugzgjidhja? M par le t ndjekim si u zgjidh furnizimi me uj i Meksikos? Kryetari i bashkis shtroi sloganin: Paguani nj pik uj... pr t pasur uj me bollk.... Me kt filozofi, nuk ishte problem sigurimi i parave pr t investuar, pr t siguruar kredi, pr t dal kompanit me fitim. Me kt filozofi, uji u fut n ekonomin e tregut. Sa her q shtrohet ideja pr t investuar n ujsjells n Shqipri, syt drejtohen nga qeveria. Qeveria kullot buxhetin e shtetit ose donatort! Me kt rrug kemi 17 vjet q punojm. Dhe ndrrat mbetn ndrra. Uji q administron shteti ende nuk sht futur n treg. Uji ende nuk trajtohet si mall. Furnizimi me uj i Tirans, ndjek filozofin e ekonomis s planifikuar dhe centralizuar. FORMULA MAGJIKE... Me mballoma socialiste, kurr nuk mund t zgjidhet furnizimi me uj i Tirans. Rrugzgjidhjet duhen krkuar brenda ekonomis s tregut. Ideja e hedhur pes vite m par nga avokat Ngjela, gjat fushats elektorale, pr futjen e ujit n treg, n kuptimin figurativ sht revolucionare pr mendjet e ndryshkura t politikanve. Si ekspert i ekonomis, un do t propozoja nj formul t njohur: INVESTIM + KREDI + IMPORT = MIM + SUBVENCION. Pr t kuptuar esencn e ksaj formule, duhet t kthejm kokn prapa. Le t qndrojm n vitin 1992. Problemi m i madh pr qeverin Meksi ishte furnizimi i popullit me buk. far reforme bri qeveria Meksi? S pari, liberalizim i mimit t buks m 26 korrik t vitit 1992. Pr t mbrojtur qytetart nga ngritja e mimit t buks, qeveria prcaktoi nj fond pr subvencionim. Ky subvencionim u b pr do familje. Me kt mekanizm ekonomik, u rrit norma e fitimit dhe u shtua n mnyr t ndjeshm importi nga biznesment. Pas tre muajve humbi nga zhargoni frika nga mungesa e buks! Klasik ishte viti i mbrapsht 1997 dhe viti 1999, kur 600 mij kosovar qndruan pr muaj t tr n Shqipri! Prse t mos bhet kjo prvoj objekt debati mes ekspertve edhe pr furnizimin me uj? Pak a shum mund t ndiqet kjo formul. N treg, uji duhet t shitet me nj mim q duhet t ket brenda kta element. S pari, koston e prodhimit. S dyti, TVSH-n. S treti, fitimin e kompanis. Pikrisht n kt moment qeveria fut n loj subvencionin pr t mbrojtur qytetart. Kjo mbrojtje e qytetarve duhet t zgjas deri n momentin e privatizimit t kompanis s Ujsjellsit.

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007 13

EKONOMI

KONTAKT & WEB info@gazeta-shqip.com www.gazeta-shqip.com

Publikohen t dhna tronditse. N fshat sigurohen nga bujqsia vetm 20% t t ardhurave. Nga biznesi m pak se 5%

Raporti

BSH: T varur nga emigrantt

Pa drgesat nga jasht, 35% e shqiptarve do t jetonin me m pak se 2 dollar n dit
KLODIAN TOMORRI

anka e Shqipris ka pub likuar s fundmi nj raport me t dhna tronditse pr sa u takon buxheteve t familjarve shqiptar. N kt raport del qart se t ardhurat e familjeve shqiptare nuk jan t qndrueshme dhe varen n pjesn drmuese t tyre jo nga aktivitetet fitimprurse q zhvillohen n vendin ton, por nga drgesat e emi-

Prjashtuar kontributin e drgesave, familjet n pothuajse 40 % t rasteve do t rezultonin nn kufirin e varfris

grantve q ndodhen jasht Shqipris. "Statistikat prshkruese t t ardhurave ditore pr frym tregojn se, prjashtuar kontributin e remitancave, familjet n pothuajse 40 pr qind t rasteve do t rezultonin nn kufirin e varfris", thuhet n raportin e banks. M shum se 26 pr qind e familjeve n Shqipri prfitojn nga drgesat e emigrantve. Por, sipas nj raporti t Banks Botrore n Shqipri, jetojn n varfri ekstreme rreth 4 pr qind e familjeve dhe n varfri relative 18 pr qind e tyre. Nga kjo del se nse do t mungonin drgesat e emigrantve, gati 35 pr qind e shqiptarve do t jetonin n varfri me m pak se 2 dollar n dit. Kufiri i varfris sht 1 dollar n dit pr frym. T dhnat e Banks s Shqipris tregojn se drgesat e emigrantve ose remitancat si njihen ndryshe, prfaqsojn nj burim kritik t ardhurash pr familjet, duke zn mesatarisht 40.7 pr qind t t ardhurave mesatare mujore. N zonat rurale, ndikimi sht m i theksuar dhe mesatarisht vlersohet n 45.7 pr qind. Ndrkoh q, n zonat urbane kontributi i remitancave n t ardhurat mujore pr familje, arrin n 36.7. Shqetsimi Kto t dhna tregojn se sa t paqndrueshme jan burimet financiare t familjeve shqiptare. Nisur nga kjo, pak koh m par institucionet ndrkombtare q monitorojn ekonomin shqiptare i kan rekomanduar qeveris son t filloj t prpunoj strategjit e duhura pr t shmangur nj kriz t mundshme. Statistikat botrore tregojn se nj emigrant drgon t ardhura n vendin e tij t lindjes mesatarisht pr 14 vjet. M pas, emigrantt ose kthehen prfundimisht, ose fillojn ta ndrtojn jetn e tyre n vendin ku punojn. Por, paqndrueshmria e ktyre drgesave t emigrantve ka qen nj shqetsim edhe i Banks s Shqipris. M shum se 1 vit m par, guvernatori Ardian Fullani paralajmroi se sektori i ndrtimit mund t goditet nga nj kriz, pr shkak se burimet q e financojn at nuk jan t qndrueshme. Sipas t dhnave zyrtare, drgesat e emigrantve dhe kredia jan dy fi-

nancuesit kryesor t ktij sektori. Drgesat e emigrantve Sipas Banks s Shqipris, rreth 190 mij nga 728 mij familje, ose afro 26 pr qind e totalit t tyre n territorin e Republiks s Shqipris, prfitojn drgesa nga jasht n formn e remitancave. Fluksi mesatar vjetor i drgesave t emigrantve pr familje vlersohet afrsisht n 1900 euro dhe ndryshon nga qyteti n qytet. Drgesat jan m t shpeshta n zonat rurale. Rreth 59 pr qind e familjeve pritse banojn n zonat rurale dhe rreth 41 pr qind e tyre, n zonat urbane. Po kshtu, n zonat rurale, totali i prfituar gjat vitit prfaqson rreth 64 pr qind t totalit t prgjithshm t remitancave vjetore. Burimet e tjera Sipas t dhnave zyrtare, pr familjet e zonave rurale, t ardhurat nga aktivitetet bujqsore zn vetm 21 pr qind t t ardhurave totale mujore, shifr kjo m e ulta n rajon dhe me diferenc t theksuar nga vendet e tjera. Kjo tregon nivelin e prapambetur dhe problemet e shumta t bujqsis shqiptare. Shifrat jan m tronditse pr sa i takon aktiviteteve t biznesit. N zonat rurale t ardhurat nga prfshirja n siprmarrje biznesi zn vetm 4 pr qind t totalit. Ndrsa n qytete prfitimet nga siprmarrje biznesi vlersohen mesatarisht n 11 pr qind t t ardhurave mujore.

Parat e emigrantve, shumica pr konsum E

dhe pse ka m shum se 17 vjet, q nga koha kur emigrantt shqiptar filluan t drgojn para nga jasht pr familjet e tyre, pjesa drrmuese e ktyre parave shkojn pr konsum. Ndonse Shqipria mbahet nj nga vendet me drgesa m t larta t emigrantve n raport me Produktin e Brendshm Bruto, Banka Botrore ka vn n dukje faktin se kto para deri m tani kan shkuar n pjesn drrmuese t tyre pr konsum. "sht shum e rndsishme q tani t shohim disa nga kto fonde t kanalizohen n investime t rndsishme, q t mbshtesin rritjen ekonomike", thuhet n nj raport t Banks Botrore pr Shqiprin. Drgesat e emigrantve mendohet se prbjn gati 19 pr qind t Produktit t Brendshm Bruto dhe deri tani kan shkuar kryesisht pr t financuar krkesn e ekonomis pr mallrat e konsumit.

tirana@yahoo.it

shqip
E DIEL 16 DHJETOR 2007

AKTUALITET

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

14

Asnj garanci pr jetn e minatorit t plagosur

inatori i plagosur rnd, nga shembja e tavanit t galeris, n nivelin 16-t, t pusit nr.2, mbi 1000 metra nn tok, n Miniern e Bulqizs, ende nuk ka dal nga gjendja e koms. Sami Doga, 45 vje, baba i tre fmijve, q u aksidentua n gjendje t rnd, nga puna n kt minier, gjat dits s premte, pr munges t mjekve specialist n spitalin e Bulqizs dhe pr marrjen e nj ndihme t kualifikuar mjeksore, u drgua me helikopter n Spitalin Ushtarak Tiran. Nga njerz t afrt t t aksidentuarit, msohet se gjendja e tij shndetsore vazhdon t

DYSHIMI

Gjendja e minatorit mund t jet prkeqsuar gjat nxjerrjes nga nntoka

mbetet tejet e rnd. Me gjith punn e br nga mjekt specialist t ktij spitali, ai ende nuk ka mundur t dal jasht rrezikut pr jetn. Po sipas familjarve, mjekt specialist, kan konstatuar prve dy brinjve t thyera edhe dmtime serioze n pjesn e legenit, si dhe spostim t rruazave t shtylls kurrizore. sht pikrisht kjo gjendje e rnd shndetsore, e minatorit t plagosur, Sami Doga, q i ka detyruar mjekt e Spitalit Ushtarak, t mos japin asnj garanci, pr daljen e tij jasht rrezikut pr jetn. Madje, msohet se po shqyrtohet edhe mundsia e

transportit t tij, pr n ndonj klinik edhe m t specializuar jasht shtetit. Nga burime jozyrtare msohet gjithashtu se gjendja shndetsore e minatorit t aksidentuar, mund t jet rnduar edhe gjat transportit t tij nga miniera deri te spitali i qytetit, n munges t nj skuadre avaroshptimi, me persona t kualifikuar pr t tilla raste. Gjithsesi, prderisa punohet n minier edhe aksidente do t ket. Ndaj prezenca e nj mjeku, pran ksaj miniere, ku punojn 660 minator dhe e nj skuadre t specializuar avaroshptimi, si dhe ajo e mjekve specialist

ortoped dhe kirurg, n spitalin e Bulqizs, mbeten nj domosdoshmri, pr shptimin e jetve t minatorve t aksidentuar. Dje n Spitalin Ushtarak t Tirans shkoi pr t vizituar minatorin e aksidentuar nj prfaqsi e Partis Socialiste t Shqipris. N prbrje t ktij grupi drejtuesit e PS-s ishin deputett Erion Brae, Musa Ulqini, Qemal Minxhozi, Marko Bello dhe Alfred Dalipi. Deputett e PS-s takuan t afrmit dhe kolegt e t aksidentuarit, t cilve u shprehn mbshtetjen e tyre n kt rast tragjik. H.Likdisha

Rritja e mimeve nuk ndalet

Tatimort e Durrsit, t pafuqishm prball spekulimeve t fundvitit
prag t festave t fund vitit, mimet e produkteve ushqimore dhe artikujve industrial jan rritur, ndonse strukturat e policis tatimore jan angazhuar pr t parandaluar ngritjen e tyre. Kryetari i degs rajonale t tatim-taksave n Durrs, Agron Kaja, tha pr SHQIP se kontrollet e punonjsve tatimor nuk synojn t ndrhyjn n rregullat e ekonomis s tregut, po t parandalojn fenomenet abuzive q shfaqen n treg duke ushtruar kompetencat e tyre. Rritja e mimeve nga subjektet tregtare sht konstatuar gjat ditve t para t aksionit tatimor dhe ajo do t pasohet me rritje t tatimit pr vitin n vazhdim. Ky do t jet ndshkimi q do t marrin subjektet bazuar n evidentimin e xhiros s br n nj nga ditt e ktij dhjetori q ka regjistruar t tjera rritje mimesh n treg. Kaja sqaron se do t tatohen tregtart kur bjn rritje abuzive t mimeve dhe jo rastet kur mimet ndryshojn q n mbrritjen e tyre n vend: Duhen par dhe mimet q vijn nga doganat. Me gjith nismn e marr nga Drejtoria e Prgjithshme e Tatim-Taksave, afrimi i festave ka

Aksioni
KONTROLLET

Fier

Drejtoria e Tatim-Taksave n Durrs ka ndrmarr nj aksion pr t kontrolluar ecurin e mimeve t produkteve ushqimore n treg
MUNDSIT

Policia tatimore krkon makina

P
olicia tatimore e Fierit ndihet n vshtirsi funksionimi si shkak i mungess s logjistiks. Nuk kemi asnj mjet. T gjith punonjsit e tatim-taksave t Fierit kan n funksion t tyre vetm nj automjet furgon me kapacitet 7 persona. T gjith agjentt tatimor duhet ti kryejn kontrollet n kmb. Duke par se Fieri ka nj shtrirje t gjer dhe nj zhvillim t madh ekonomik si shkak i numrit t lart t bizneseve t mdha e t vogla e kemi t pamundur t kemi t gjith ata nn kontroll. Kemi br krkes t vazhdueshme n Drejtorin e Prgjithshme t Tatimeve n Tiran, por sht premtuar q n vitin 2008 mund t vij, thot pr Shqip, Agron Selimaj, kreu i policis tatimore. Por, logjistika e munguar nuk ka ndikuar edhe aq shum n plotsimin e objektivave q ka marr ky sektor i rndsishm i Degs s TatimTaksave n Fier. Kreu i policis tatimore, Agron Selimaj, thot se prve mbshtetjes q i sht br Task-Forcs s Tirans, nj numr i lart kontrollesh sht ushtruar edhe nga vet ky sektor. Gjat ditve t fundit duket se Task-Forca e Tirans ka gjetur strehim n rrethin e Fierit. Vetm gjat javs s fundit prej saj jan ushtruar kontrolle n Ballsh e n Roskovec dhe gjat ditve n vijim kontrolli do t vazhdoj n Fier. Prej kreut t policis tatimore t Fierit, Agron Selimaj, msohet se Task-Forca ka pasur si qllim kryesor goditjen e mallrave pa pull fiskale dhe q vinin kontraband. Kshtu, n rrethin e Ballshit Task-Forca ka ndshkuar me gjoba 7 subjekte t biznesit t madh, ndrsa n Roskovec numri i gjobave sht m i lart. N Fier, vetm gjat dits s djeshme, numri i subjekteve t ndshkuara nga Task-Forca sht 10 dhe sipas burimeve t tatimeve msohet se grositt e cigareve dhe ata t pijeve alkoolike jan br objekt ndshkimi. Gjoba e prer prej Task-Forcs ka qen 500 mij lek dhe mbrritja e tyre n Fier komentohet si nj mbshtetje e mirpritur nga punonjsit e Tatim-Taksave. Agron Selimaj, kreu i policis tatimore shprehet pr Shqip se jan prer plot 153 gjoba gjat tre muajve t fundit. N kt periudh jan bllokuar 75 leje drejtimi mjeti. 53 bizneseve u sht dhn urdhr bllokimi, pasi kan qen t paregjistruara, ndrsa jan bllokuar 521 steka paketash dhe 223 litra pije alkoolike. M.Troka

Autoritetet tatimore nuk kan numrin e nevojshm t njerzve pr t kryer kontrolle dhe thon se kjo pun mund t bhet nga bashkia
MIMET

Rritja e mimeve nga subjektet tregtare sht konstatuar gjat ditve t para t aksionit t ndrmarr nga tatimoret

mort e Durrsit do dit inspektojn tregjet e shumics dhe pakics duke br konstatimet prkatse dhe ky aksion do t vazhdoj deri m 31 dhjetor, ndrsa tregtart abuzues do ti ndiejn efektet e tij, sipas Kajs, gjat

muajit janar dhe n vazhdim kur do tu duhet t shlyejn detyrime m t larta t prllogaritura n baz t xhiros s br dhe t konstatuar nga tatimort n nj nga kto dit dhjetori. Ndrkaq dje, n degn e Durrsit ka mbrritur dhe

memorandumi i mirkuptimit i nnshkruar mes Tatim-Taksave dhe Drejtoris s Kontrollit Ushqimor q siguron t vej nn kontroll dhe abuzimet me cilsin e ushqimeve n festat e fundvitit. Vali Qyrfyi

MASAT

Sipas krerve t TatimTaksave, subjektet q rrisin mimet n mnyr abuzive do t prballen me tatime m t larta gjat 2008-s

Tatimort e Durrsit do dit inspektojn tregjet e shumics dhe pakics pr t gjetur abuzuesit
dhn efektet e tij negative n treg, si do vit. Frutat dhe perimet kan njohur n mnyr progresive rritje t tyre nga 5-15 pr qind pr do produkt q tregtohet n tregun e Durrsit. Jo vetm kta artikuj, por dhe produktet e tjera ushqimore, kan njohur nj ngritje t leht duke ln t paknaqur konsumatort durrsak dhe veanrisht pensionistt. do dit mimet ndryshojn. Mandarinat, mollt, trangujt e domatet ngrihen prdit. Asnj nuk ndrhyn. Kudo n bot pr festat e Bajramit, Krishtlindjeve dhe Vitit t Ri bien, te ne ndodh e kundrta, sepse nuk kemi shtet, dgjohet ankimi i prvitshm i qytetarve. Ndrkoh, nisma e tatimorve duket se nuk i ka dhn efektet e saj n parandalimin e rritjes abuzive t mimeve. Kreu i tatimorve durrsak shprehet se aksioni n terren nuk duhet t prqendrohet vetm te dega e tatim-taksave, e cila nuk ka organikn e nevojshme pr t kontrolluar t gjith tregun sot. sht e vshtir ta bsh kt me nj struktur prej 8 vetash q nuk duhet t anashkaloj as detyrat e tjera t saj. Bashkia, n varsi t s cils ka kaluar biznesi i vogl zotron m shum potencial pr ta br kt, bashk me ne, thot Kaja. Tati-

Sarand

Rritet me 200 lek bileta pr Tiran

dhtimi drejt Tirans me autobus t linjs, tani kushton m shtrenjt. Prej disa ditsh pr 300 km udhtim nuk mjafton 1 mij lekshi. mimi i bilets ka psuar rritje prej 20%, duke u br nga 1 mij n 1 mij e 200 lek t reja. Aplikues t par t ksaj rritjeje jan br pjestar t Shoqris s Transportit t Tirans, pr tu prfshir n t edhe autobust e Sarands. Pronar t autobusve q qarkullojn n kt linj e lidhin kt rritje n mnyr t drejtprdrejt me rritjen e mimit t nafts. Ndrkoh, msohet se ka ndryshuar edhe mimi i udhtimit n linja ndrqytetse. Kshtu, udhtimi pr n Gjirokastr tani kushton 300 lek nga 200 q ishte m par. Rritje t mimit t transportit t udhtarve ka pasur m hert kt muaj n rrethet e veriut t vendit. Kshtu, n Peshkopi, Kuks dhe Shkodr, mimet e biletave t udhtimit me furgon jan shtrenjtuar me t paktn 15 pr qind q nga fillimi i muajit, ndrsa autobust kan br rritje m t vogla t mimeve. Tho.Ni

shqip
DIEL, 16 15 DHJETOR 2007 SHTUNE, DHJETOR 2007

TELEVIZION

PER ME SHUME w w w.gazeta-shqip.com

15

BREAKINGVIEWS

Shton kanalet dhe kualitetin e transmetimit

P l a t f o r m aev e t m et o k s o r e d h es a t e l i t o r en S h q i p r ib n r e v o l u c i o n i nem a d h a u d i o v i z u a l ,d u k ea p l i k u a r f j a l nef u n d i tt t e k n o l o g j i s s t r a n s m e t i m i tH D( h i g h d e f i n i t i o n ) ,q p r b nr a s t i ne t r e t n E v r o p

Dy kanale t reja High Defeinition Digitalb HD-1, Digitalb HD-2. Kanalet e reja: Folk +, Digifilm 5, 6, 7, 8, si dhe tri kanale t reja pr t rritur, xx, xxx, 4x

e afrimin e fundvitit dhe festave q e shoqrojn at, kompania DigitAlb pasuron platformn e saj me kanale t reja, si dhe me nj tjetr sistem transmetimi, q e rendit ndr vendet e para n Evrop pr nga avanca teknologjike. Fjala sht pr sistemin HD, q ofron nj kualitet t lart n figur dhe audio. HD sht fjala e fundit e teknologjis audiovizuale dhe pak vende n Evrop e kan t aplikuar. DigitAlb sht mes tyre, duke u br kshtu dhe nj nga platformat q mund t konkurroj denjsisht n audiencn evropiane. Sistemi HD (hight definition) do prbj dy kanale n platform, me nj programacion miks, ku prfshihen filma, sport, dokumentar, spektakle etj. Pra, nuk do t jen kanale t specifikuara n nj gjini, por do prmbledhin shum t tilla. E reja dhe e veanta e ktyre dy kanaleve sht pikrisht cilsia e lart e transmetimit. Lajm tjetr i mir dhe surpriz q vjen nga platforma DigitAlb sht shtimi i kanaleve me filma. Do jen katr t tilla t reja: Digifilm 5, 6, 7, 8, t cilt do t transmetojn filma 24 or. Filmat e transmetuar n kto kanale do t jen t t gjitha gjinive dhe nuk do t ndrfuten n specifikn e Digifilm Autor, i cili transmeton filmat q mbajn firmat e m t mdhenjve t kinemas botrore, apo Digifilm Premier, ku transmetohen produksionet m t fundit hollivudiane. Po ashtu, n platformn DigitAlb shtohet dhe nj kanal i ri, Folk +, q do t transmetoj 24 or muzik popullore shqiptare. Kshtu, me kt kanal kompletohet hapsira e shijeve n t gjith aspektin e audiencs shqiptare, duke prfshir dhe at shtres shoqrore q sht e prirur nga gjinit e muziks tradicionale. Kanali i ri muzikor i bashkngjitet kanalit tjetr ekzistues, My Music, po me transmetim 24 or dhe q prfshin t gjitha prurjet e reja t muziks shqiptare mbarkombtare dhe asaj botrore. Po ashtu, platforma DigitAlb shton dhe kanalet erotike, nga nj ekzistues si Chanel X, n tre t ngjashme XX, XXX, 4X, t cilat sigurisht q do t jen t koduara, me kusht q t ken akses vetm moshat e rritura. Jav m par, kompania njoftoi dhe pr shtimin e dhjetra kanaleve prestigjioze botrore, informative dhe argtuese, pa asnj ndikim n mim. Me t gjitha kto risi, platforma DigitAlb bhet e pakonkurrueshme n hapsirat mbarshqiptare; e vetmja pr nga numri i kanaleve dhe larmia e programacionit, por dhe

pr aplikimin e sistemit HD, me katr her m tepr cilsi figure dhe audio, nga ajo q kemi par deri m sot, gj e rrall dhe pr hapsirat evropiane. M tej akoma, platforma DigitAlb prmbledh n kanalet e saj t gjitha prurjet audiovizuale shqiptare. Kshtu, ajo u ofron shqiptarve kudo n bot nj atdhe sa virtual, aq edhe real, pasi n kt pik sht njsoj sikur t ndodhen n Shqipri, sepse aty ndodhen t gjitha kanalet shqiptare, me t gjitha profilet dhe target/audiencat prkatse. Me sasin e kanaleve q ofron DigitAlb, kjo platform i mjafton kujtdo q pretendon t ket n shtpi nj ekran sa m dinamik, t pasur e t larmishm. Aty sht Shqipria, por aty sht e gjith bota. E sheh dhe e shijon duke qndruar n vend. Mjaft t shtypsh butonat, sipas asaj q t ka nda t shohsh. Ndaj, thuhet se DigitAlb ecn me hapin e kohs...

RENDITJA E RE E KANALEVE N DIGITALB SATELIT:

01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 TOP CHANNEL TOP NEWS MY MUSIC FOLK+ BANG BANG UFO TV JUNIOR TV EXPLORER 1 EXPLORER 2 EXPLORER 3 DIGI + DIGIFILM AUTOR DIGIFILM PREMIERE DIGIFILM 5 DIGIFILM 6 DIGIFILM 7 DIGIFILM 8 DIGITALB HD-1 DIGITALB HD-2 PREMIUM 1 PREMIUM 2 PREMIUM 3 PREMIUM 4 PREMIUM 5 CHANNEL X XX XXX 4-X NEWS 24 KLAN TV VIZION + TVSH toksor KOHA TV BBF KTV RTV 21 BIG BROTHER 1 BIG BROTHER 2

NJOFTIM I RNDSISHM PR ABONENTT SATELITOR T DIGITALB.

DIGITALB SATELIT Shton kanalet dhe rrit cilsin e transmetimit. Pr kt arsye bn edhe NDRYSHIMIN E FREKUENCAVE SATELITORE. PR ABONENTT Q KAN DEKODER SATELITOR T DIGITALB: Duhet q ta mbani patjetr televizorin disa aste n nj nga Kanalet PREMIUM ose Klan, Vizion+, News 24, BBF etj, q t mund t merrni autorizimin dhe n momentin q n ekran do t dal nj tabel: [Ka nj softuer t ri pr dekoderin tuaj. Doni ta azhornoni?] Zgjidhni opsionin PO dhe ndiqni rigorozisht procedurn deri n prfundimin e saj. Pasi t keni azhornuar dekoderin me softuerin e ri, duhet t bni krkim manual t kanaleve ose automatik n frekuencat e reja, sipas ktyre parametrave: Freq 1: 11055 Pol: V FEC: 3/4 SR: 27900 dhe Freq 2: 11094 Pol: V FEC: 3/4 SR: 27900. N frekuencn e tret (11449), nuk sht e nevojshme t bni krkim manual t kanaleve. Kshtu, do mund t shihni gjith kanalet q DigitAlb transmeton tashm n satelit. PR ATA Q NUK KAN DEKODER SATELITOR T DIGITALB: N momentin q do t ndryshohen frekuencat, duhet t bni kerkim manual t kanaleve n 3 frekuencat e DigitAlb, t cilat renditen si me poshte. 1. Freq: 11055 Pol: V FEC: 3/4 SR: 27900 2 Freq: 11094 Pol: V FEC: 3/4 SR: 27900 3. Freq: 11449 Pol: H FEC: 7/8 SR: 27500 Pr ndryshimin e frekuencave do t keni njoftim t vazhdueshem n TV, Gazet dhe Faqen Zyrtare www.digitalb.al

Nse hasni probleme Interesohuni pran Help Desk t DigitAlb (kujdesi ndaj klientit) n numrat: +355 69 20 80 000 +355 68 20 88 888 Shikim t Kndshm!

shqip
E DIEL 16 DHJETOR 2007

SOCIALE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

16

Temperaturat e ulta, nisin problemet n rrug

emperaturat e ulta kan sjell edhe problemet e para n vendin ton. Gjirokastra dhe rrethinat prreth sht zbardhur nga dbora, e cila sht br e dendur sidomos n ort e vona t pasdites s t shtuns. Trashsia e bors arriti deri n 2 cm, ndrsa n zonat e thella malore reshjet kan qen m t dendura dhe rrjedhimisht trashsia e saj ka qen mbi 10 cm. Akset rrugore n territorin jugor kan qen t kalueshme prve pjess q lidh Rrethin e Gjirokastrs me Sarandn. N Qafn e Muzins ku lartsia e zons sht mbi 600 metra

nga niveli i detit, bora ka bllokuar lvizjen e automjeteve nga t dyja ant e kundrta t aksit. Afro dhjet automjete t vogla jan kthyer mbrapsht pr n Sarand n munges t zinxhirve, pasi dshtuan n tentativ pr t kaluar rrpirn e rrezikshme t ksaj qafe. N Kor, n dy ditt e fundit, ulja e ndjeshme e temperaturave dhe kalimi i tyre nn zero kan shtuar ngricat, ndrsa n qafa e n zonat malore jan regjistruar reshje dbore. Qyteti i cili nuk sht prekur nga dbora ka marr mbi asfalt edhe shtresat e akullit dhe ngrics, ndrsa akset na-

cionale jan kthyer n problemin kryesor pr qarkullimin e mjeteve. Ort e para t mngjesit dhe nata sht kthyer n tmerrin e udhtarve. Ulja e ndjeshme e temperaturave dhe rnia e dbors, ka bllokuar mjaft komuna dhe fshatra n Qarkun e Dibrs, n verilindje t vendit. N qytetin e Peshkopis, sht regjistruar temperatura m e ult n vend, me minus 8 grad Celsius, ndrsa n qytetin e Bulqizs, akoma edhe m e ult me minus 10 grad Celsius, ndrkoh q ka pasur edhe reshje dbore. Kshtu n baz t verifikimeve t bra, rezu-

ltojn t bllokuara pr munges transporti Komunat Lur, Kala e Dods, Sllov, Trebisht, Xibr, Macukull etj. Ndrsa numri i fshatrave t veant, q jan t izoluar npr komuna, sht akoma edhe m i madh. Ndrsa drejtuesit e automjeteve, kan shum vrejtje pr Ndrmarrjen Rajonale t Rrugve Dibr, pasi n rrugn nacionale q lidh Dibrn me Tirann, mungon skorja dhe puntort pr hedhjen e saj. Po kshtu edhe n Qarkun e Kuksit ka pasur vshtirsi n qarkullim, por kan qen t kalueshme.

Sall e re pritjeje pr Portin e Durrsit

Masat q po merren pr ardhjen e emigrantve n festat e fundvitit
VALI QYRFYI

Porti
INVESTIMI

Ndotja

j fluks i konsiderueshm emigrantsh pritet t zbarkojn n Portin Detar t Durrsit, duke nisur q nga kjo fundjav dhe deri n ditt e fundit t vitit. Pritja e ktij fluksi ka vn n lvizje autoritetet portuale pr prballimin pa probleme t tij, pr t larguar paknaqsin q rndom emigrantt shqiptar dhe ata kosovar marrin teksa kthehen pr pushime dhe festa n atdhe. Kt vit sht ngritur nj ambient prits q do tu mundsoj qndrimin n salla pritjeje, nj ambient t mbyllur, larg ndikimit t agjentve atmosferik. Kshtu, emigrantt q presin t imbarkohen n tragetet e linjave detare q lidhin dy brigjet e Adriatikut do t ken ku t qndrojn. Burime nga Autoriteti Portual Durrs bn t ditur se ky fundviti gjen t instaluar n terminalin e trageteve nj ambient, i cili do t jet n funksion t udhtarve pr periudhn n vazhdim. Vnia n prdorim e ktij ambienti sht mundsuar nga fondet e brendshme t portit detar. Ambienti do t mbuloj prkohsisht nevojat pr vendqndrim t

40 milion euro jan akorduar nga BERZH-i dhe BEI-ja pr ndrtimin e terminalit t pasagjerve dhe sheshet prreth tij
PRITJA

Zona e Fierit, rrezik pr smundjet

Prej vitesh ata vuajn impaktin negativ q sjell niveli i lart i ndotjes n zonn ku dhe banojn. Ndrsa prher sht folur pr trajtim t veant t banorve t zonave t ndotura, asnjher nuk sht shnuar zgjidhja prfundimtare e tyre. Ndrsa mjekja e zons pohon pr Shqip se edhe malinje t ndryshme e mjaft t rrezikshme jan shfaqur dukshm n banort e ksaj zone. Gjat paradites s shtun ka nisur nj projekt holandez pr rehabilitimin e shndetit t banorve t zonn naftmbajtse dhe naftnxjerrse t Marinz. Ermelinda Avdullaj ka pak koh q sht emruar mjeke n qendrn shndetsore t fshatit Marinz, nj fshat ky me m shum se 5 mij banor.

Me afrimin e fluksit gjat festave t fundvitit do t vihen n funksionim t plot 24 sportelet e shrbimit
PLANI

Terminali do t ket nj siprfaqe prej 5,400 metrash katror, si dhe hapsira parkimi pr automjetet, bar, etj.

pasagjerve dhe sheshet prreth tij, investim ky q synon modernizimin e Portit t Durrsit dhe sigurimin kapaciteteve dhe standardeve t nevojshme pr mijra shqiptar dhe t huaj q lvizin nga ky port. Investimi konsiston jo

vetm n ndrtimin e terminalit dhe infrastrukturs mbshtetse, po dhe n punime t tjera pr prmirsimin e infrastrukturs dhe shrbimeve pr pasagjert. Terminali do t ket nj siprfaqe prej 5,400 metrash katror, si dhe hapsira parki-

mi pr automjetet, bar, restorant, ambiente pritje, akses interneti etj. sht parashikuar t ket dhe lidhje direkte me stacionin e trenit n qytetin e Durrsit, duke siguruar m shum lehtsi pr t gjith udhtart q prdorin linjat heku-

rudhore si mjet transporti pr t mbrritur n vendet ku banojn dhe anasjelltas n Durrs. Deri n prfundim t zbatimit t ktij projekti ambicioz, pasagjert do t mjaftohen me ambientet e reja t pritjes s terminalit e trageteve t Durrsit.

Vnia n prdorim e ambientit t pritjes sht mundsuar nga fondet e brendshme t portit detar
pasagjerve, deri n prfundim t projektit pr ndrtimin e terminalit t ri t pasagjerve. Ndrkoh burime nga Komisariati i Policis s Portit Detar t Durrsit than se me afrimin e fluksit do t vihen n funksionim t plot 24 sportelet e shrbimit. Nj funksionim i plot i tyre ul deri n tre or t gjith procedurn e regjistrimit t udhtarve q hyjn e dalin nga porti m i madh i vendit. N prgjigje t fluksit t emigrantve q pritet t arrij kulmin n dhjetditshin e fundit t muajit dhjetor, edhe agjencit detare kan marr masat pr t shtuar numrin e trageteve t linjave Bari-Durrs dhe Ankona-Durrs, si dhe pr t rritur numrin e prekjeve t tyre n kalata. Ndrkoh burime nga agjencit e lundrimit than se vendet n shum tragete jan prenotuar q gjat muajit nntor dhe fillimit t ktij muaji. Por pr t shmangur problemet e prvitshme me prerjen e biletave t kthimit, gjithnj e m shum emigrantt kan nisur t prenotojn paraprakisht bileta udhtimi vajtje-ardhje pavarsisht se ato u kushtzojn koh qndrimi pran familjarve t tyre. 40 milion euro jan akorduar nga BERZH-i dhe BEI-ja pr ndrtimin e terminalit t

Belsh

6 mjek dhe 4 specialist kan nisur konsultat q ditn e djeshme

Mjekia Avdullaj ka thn pr gazetn Shqip se vetm gjat vitit 2007 numri i vizitave t prditshme pr banort e ksaj zone sht rritur ndjeshm dhe smundjet e tyre pr her t par gjat vitit 2007 jan shfaqur mjaft t rnda dhe n nj shkall shum t rrezikshme pr jetn. Prve smundjeve si fenolet n gjak, zmadhim mlie, smundjet n aparatin trets dhe at t frymmarrjes gjat ktij viti kemi pasur edhe pacient q nga ndotja kan marr malinje t rrezikshme e q jeta e tyre sht me t vrtet n rrezik. Jan m shum se 12 raste t tilla q kan alarmuar banort e zons, por prpara nj niveli t lart ndotjeje nuk mund t ndrhyhet n shndetin e tyre nse nuk ndrhyhet n mjedis. Ndryshe nga qendrat e tjera shndetsore n Rrethin e Fierit, Marinza shnon e regjistron numrin m t lart t t smurve dhe bashk me to edhe t vizitave, thot pr Shqip mjekja Avdullaj. Banort kan vite t tra q vuajn nga smundjet profesionale. Regjistrojn me dhjetra her shtrime dhe trajtime mjeksore jo vetm n shtpi, por edhe n spital, por asnjher, sipas tyre, nuk ka pasur trajtim t veant n mjedis, n ushqim, apo dhe n pag pr ta. M.T.

Digjet furra e buks

Zjarri ka djegur n pak minuta nj furr buke n qytezn e Belshit. Ngjarja ka ndodhur rreth ors 16:30 minuta t pasdites s djeshme n qendr t Belshit. Sipas burimeve nga vendi i ngjarjes, shprthimi ka qen i menjhershm, saq nuk sht br e mundur fikja e tij as me mjete rrethanore dhe as nga zjarrfikset q jan gjendur aty pr 20 minuta. Sipas burimeve t policis lokale, si shkak sht prcaktuar lnda djegse q prdorej n vend t druve t zjarrit, e cila pr shkak t temperaturs s lart, ka shkaktuar flak. Paraprakisht dmet llogariten n rreth 4 milion lek, ku pas djegies, furrs i kan mbetur vetm muret e gurta. B.D.

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

@
DOSSIER

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

17

DOKUMENTARI

Heshtja e Francs dhe Rusis pr masakrat ndaj Kosovs. Komentet e shtypit t vitit '13 pr pasojn e padrejtsive t Konferencs s Londrs
NE FAQET 18-19

E vrtet ose jo, mbetet pr t'u vlersuar, por mundsia e nj fmije ilegal t Hitlerit ka intriguar shtypin britanik, q ka nisur hetimet
NE FAQET 26-27

Disa autor kan vrar mendjen gjat, t tjer e kan lidhur me shtje personale, por ka edhe plagjiator

MASAKRA

far fshihet pas titujve t librave?

Shpesh histori po aq interesante sa vet ato q rrfehen brenda tyre
cott Fitzgerald hoqi mundime t mdha pr t'i vn titullin romanit t tij t tret. Ndr kandidaturat e shumta, t cilat i zgjidhte dhe i hidhte posht pafund s bashku me botuesin e tij, ishin variantet: "Trimalchio", "Banketi i Trimalchios", "Mes pirgut t hirit dhe milionerve", "Gatsby" e shum variante t tjer. N fakt, ishte botuesi ai q i eliminoi nj nga nj t gjith titujt e tjer, pr t prfunduar tek ai me t cilin vepra e famshme e Fitzgeraldit njihet sot, pra "Gatzbi i Madh". Po prse Gatsby? Sepse, sipas botuesit, sht nj emr q evokon dhun. Pr ata q e kan lexuar veprn, emri i heroit kryesor, por jo ai reali, sht Jay Gatsby, ndrsa emri i vrtet, James Gatz. Domethnia e emrave Gatsby dhe Gatz qndron n rrnjn "gat", q ngjan me fjaln angleze "gun", arm, me t ciln personazhi kryesor i jep fund jets. Edhe pse libri nis me optimizm, ai prfundon n mnyr t dhimbshme. Gatzbi, pavarsisht jets q bnte n fillim, sht nj individ pa rrnj, pa miq, pa dashuri dhe n fund edhe pa jet. N funeralin e tij morn pjes vetm tri persona dhe ky ishte trishtimi i fundit, ndaj gjetja e titullit "Gatzbi i madh" sht nj ironi sarkastike. Prve referimit me personazhin kryesor, autori ia vuri emrin romanit t tij duke synuar q ai t ishte "Nj roman i madh amerikan". Sipas biografve t tij, Fitzgerald n mnyr t ndrgjegjshme po prpiqej q n gjurmt e Melville dhe James t ndrtonte nj epok t re t letrsis amerikane. Pr Fitzgerald, "Gatzbi i madh" sht vepra e tij m e mir dhe me kt mendim bashkohet edhe pjesa...
NE FAQET 22-23

FOTO FAKT

Nj protestuese amerikane antiluft n protestn e saj n Boston, 11 janarin e kaluar. Numrat n faqe jan ato t civilve t vrar gjat 3 viteve t konfliktit

300 mij viktimat kineze q prndjekin japonezt

K
ur japonezt hyn n Nanjing, kryeqyteti i lasht kinez, i vendosur n brigjet e lumit Jangce, 250 kilometra n perndim t Shangait, Ksia Shukin ishte tet vjee. "Papritmas ushtart ia behn n shtpi. I qlluan babait, pa thn nj gjysm fjale", kujton gruaja e moshuar. Pas ksaj, prdhunuan dhe vran grat q gjendeshin n shtpi, duke ln gjall vetm Ksian dhe motrn e saj m t vogl. Sho Mitani ishte 18 vjear n at epok, 10 vjet m i rritur nga Ksia Shukin. Kryente shrbimin ushtarak n nj skuadr pushkatarsh t anijes s lufts japoneze, "Umikaze". Kur mbrriti n Nanxhing, vrasjet kishin filluar. "Gjendeshin trupa pajet gjithkund, n parqe, rrugve", prshkruan i moshuari nga shtpia e tij n Osaka. Dit pas dite ushtria transportonte n kamion civil kinez pran brigjeve t lumit Jangce, ku bheshin pre e plumbave t mitralozave. Kjo jav prkonte me 70-vjetorin e masakrs s Nanxhingut, q ather quhej Nanking. Ishte nj nga fazat m t prgjakshme t pushtimit japonez t Kins, q mori fund me mposhtjen e Tokios n Luftn e Dyt Botrore, pasi amerikant hodhn bomba atomike mbi qytetet...

Me mentalitetin e fituesit synon ta oj kombtaren britanike drejt fitores n botror

Sir Kapelo, gjenerali i ri i Tre luanve

on Fabio bhet zyrtarisht Sir Fabio. Nj nga trajnert m t mir q ekziston sot n botn e futbollit sht zyrtarizuar n krye t stolit t Anglis vetm dy dit m par me nj kontrat marramendse, q e lejon at t jet nj nga teknikt m t paguar n bot. Fabio Kapelo do t qndroj n stolin e "Tre lu-

anve" deri n vitin 2012 dhe do t fitoj rreth 6.5 milion paund n sezon. Lajmi sht konfirmuar plotsisht edhe nga FA-ja (federata angleze e futbollit), sipas s cils trajneri i ri do ta nis detyrn t hnn e shtat janarit. M n fund telenovela mbaroi...
NE FAQET 28-29

NE FAQET 20-21

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

18

NDRYSHE- DOSSIER
Gazeta Shqip publikon disa nga shkrimet e shtypit shqiptar t vitit 1913, ku mjaft patriot dhe publicist t njohur, si Mihal Grameno, Zef Kakarriqi etj., ngritn zrin n mbrojtje t Kosovs dhe disa trojeve t tjera shqiptare, t cilat Konferenca e Ambasadorve, e mbajtur n Londr, i la padrejtsisht jasht trungut mm. Si u prcolln ato ngjarje nga gazeta Prlindja e Shqypnis, q dilte asokohe n Vlor, dhe far thuhej aty n lidhje me komentet e shtypit grek pr shtetin e pavarur shqiptar

DO

SSIER

DASHNOR KALOI

NE FOTO
Azem Bejta dhe Shote Galica, prijs t famshm t etave shqiptare q luftuan pr mbrojtjen e trojeve shqiptare nga sulmet e serbo malazezve n dy dekadat e para t shekullit t kaluar

pjesn e par t ktij shkrimi, t botuar n numrin e djeshm, u njohm me disa nga shkrimet e botuara n shtypin shqiptar t vitit 1913, ku disa prej patriotve dhe publicistve t njohur shqiptar ngritn zrin e tyre n mbrojtje t Kosovs dhe trojeve t tjera shqiptare, t cilat Konferenca e Ambasadorve, q u mbajt at vit n Londr, i shkputi nga trungu mm dhe i la padrejtsisht jasht kufijve t saj. Nj nga ata patriot ishte dhe Mihal Grameno (i njohur ndryshe n historin e Shqipris si komandat ete bashk me eriz Topullin), i cili n nj artikull t tij editorial, botuar n gazetn Prlindja e Shqipnis n vjeshtn e vitit 1913, u bnte thirrje t gjith atdhetarve t vrtet q t ktheheshin n Shqipri dhe t jepnin kontributin e tyre n shrbim t atdheut, duke ndihmuar e prkrahur qeverin e Vlors. N shkrimin e tij, ve t tjerash, patrioti dhe publicisti i famshm u sugjeronte t gjith shqiptarve t pasur q ishin jasht atdheut t ktheheshin menjher dhe t investonin n vatanin e tyre e t mos ua linin punt t huajve, t cilt po majmeshin me parat e shqiptarve t varfr. N pjesn e dyt t ktij shkrimi q po botojm m posht, po vazhdojm publikimin e disa prej artikujve t marr nga gazeta Prlindja e Shqipnis, ku bashk me shkrimet q u bjn jehon krimeve njerzore t serbve n Kosov dhe trojet e tjera shqiptare n Mal t Zi e Maqedoni, jepen edhe disa prej komenteve t shtypit grek t asaj kohe n lidhje me Shqiprin dhe politikn e shteteve evropiane karshi saj.

Franca e Rusia heshtn pr masakrat serbe n Kosov

atyne q u zun bes fjalve q thoshin Serbr dhe Malazes, asht i ngusht. Po, pr fat t keq, me gjith ngushtsin e tij, u gjent vnt pr shum Shqiptar. Shqiptart q nuk ishin aq t paditun sa q t mbesojn fjalt e Serbve, ata q kuptonin se sot nuk bhet nj luft pr t br mir, po pr fitim t vrtet, fitim landuar ata, duke kuptuar rrezikun e ri n t cilin hyn kombi yn, gjendeshin po n nj rrug me Shqiptart e tjer, sepse kishim nj mendim t patundshm: Turqia na pruri n kt hall t padurueshm; ska mbretri ma t keqe se Turqia; t humbas Turqia pa le t bahet si t bahet. Ato q ngjan pasi ushtria e Serbis hyni n Shqipri, provuan se Shqiptart, edhe nj pal edhe tjetra ishin t gnjyer n mendimet e tyne. Masakrat e ushtris s Kral Pjetrit n Kosov Sapo shkeli n Kosov ushtria qytetrim-prurse e Kral Pjetrit, zuni ta tregoj qytetnimin e saj. Vetm disa muaj kishin shkuar q kur u kish than Krali se shpiem lirin, vllazrin dhe parajsn vllezrve Shqiptar. T gjitha u harruan menjher. Eveshn Serbt vllazrin e mirsin posi nj rrobe, e lan te kufini i vjetr. Vetm gjer atje banin pare fjalt e mbla. Tani duhesh t na prishnin shtpit tona, t na digjnin plangun e t na rrmbenin kamjen, t na vrisnin unat e pleqt, t grabisnin nderin e grave dhe t vashave, t na vinin, neve, burrat, m nishan e t strviteshin n t shtn me pushk mbi trupat tona. Vetm kjo ish mnyra pr t provuar se kta jan oficer q, t paknaqun me vrasjen e Mbretit dhe mbretreshs s vet, nguln pallat dhe plumbat, q t gjith n trupin e nj gruaje q po jepte shpirtin. N Prizren vran treqind Lumas (lumjan, shnimi yn), t cilt u gjetn pa ndonj arm afr qytetit; afr Shkupit u therrn si berra 2000 Shqiptar; nj gjam fshatra u dogjn dhe fshatar u vran e sa e sa t tjera. Duhen shum faqe t ktilla pr ti prshkuar gjith fatkeqsit q punuan n Kosov ata q vinin nemnin e ambl t liris, t vllazris dhe t parajss. Qeveria serbe, kish vn n mnd ta qroj Kosovn prej t zotve t saj, Shqiptarve. Oficert e Kral Pjetrit zbaviteshin duke gjuajtur njerz dhe duke turpruar grat, t cilat hidheshin n lum q t shptonin nga thonjt e bishave t Serbis; ushtart merreshin me t vjedhur edhe miellin e magjes edhe mashn e vatrs, sepse jan t Shqiptarit edhe Shqiptari nuk meriton t ket gja t ktill n kasollen e vet; qeveria e Serbis prpiqej t provoj se nuk ka nj vndas n Kosov, i cili mos i falet Zotit pes her n dit pr shndetin e ushtris liri-prurse e mirsi-prurse dhe nuk kan Shqipria knd q t mos i ket pritur ushtart me krah hapur. A munt t gjendet n bot paturpsi m e madhe se e Serbve? Po pse t mos i thoshin kto fjal Serbt? Nuk kish prapa ndihmn e Rusis prosllave? Skishin edhe Francn, nann e liris, vllazris e parajss, burimin e qytetrimit. Kur ishin Serbt kaq miq t ktill pse t mos e merrnin xhenetin prej vendit t tij e ta bijen n Fush t Kosovs, fusha e mullinjave? Franca e Rusia heshtin pr masakrat e serbve Kur ishin serbt duke punuar kt pun n Shqipri, domethn kur ishin duke mbjell qytetrimin e tyne, nat koh prfaqsuesit e Fuqive q e miratonin veprn sllave, prpiqeshin n Londr q t arrij Serbia gjer nAdria-

(vijon nga numri i kaluar) Demagogjia e Kral Nikolls t Cetins pr shqiptart Q t gjith e mbajm mnt, i kemi dhe tani prpara syve fjalt e Kral Nikolls n t nisur t lufts me Turqin. Ushtria e Malit t Zi, gjithmon trime, shkruante Kral i Cetins, n urdhnimin q u dha athere ushtarve, duhet t vej e t luftoj pr lirin e Malsorve, vllezrve tan, liri pr t ciln ata jan prpjekur pa pushim; si kemi harruar gjer sot t thanat e Pasiit dhe gazetart e Belgradit, t cilt, m nj za, brtisnin: status-quo, Zoti na ruajt!, nuk asht ma e mundun t prishet; po vetm, duhen bam reforma; sepse nuk asht e zonja apo nuk don Turqia ti baj, do ti bajm na. Sduhet t vuajn ma tepr vllezrit tan Kosovar. N manifestin t botuem m 18 t vjeshts s II-t, Kral i Serbis thosh: E ngrita m kmb ushtrin pr ti liruar vllezrit tan, pr tu dhuruar nj rrojtje ma t mir. Si Serbt ashtu i duam edhe Shqiptart, t krishter dhe mysliman, sepse me ata popull n e ka ndar gazin dhe helmin q trembdhet shekuj e thu. Na u biem atyne lirin e plot, vllazrin e parajsn. Nuk kemi nge, tani, ti prsrisim aty fjalt e bukura q thoshin dhe shkruajn Shkjeht pr... vllezrit e tyne t dashun, Kosovasit dhe Malsort. Ska dyshim, numri i

PRIZRENI
Qyteti i par nga kalaja

Nuk kemi nge, tani, ti prsrisim aty fjalt e bukura q thoshin dhe shkruajn Shkjeht pr... vllezrit e tyne t dashun, Kosovasit dhe Malsort

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

NDRYSHE
Vrtet, pr Franc e Rusi, nuk ka t mir m t madhe pr na Shqiptart, se sa t rrim nn shkelmn e Shkjaut e t Grekut. Ksaj i thnkan drejtsi Francezt e sotm dhe miqt e tyne, egrsirat e Veriut t Evrops

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

19

Qndrimi
Shtypi helen ishte kundr shtetit t pavarur shqiptar

NE FOTO
arshia e qytetit t Gjakovs n Kosov

tik pr nderin e s drejts dhe s vrtets edhe pr t mirn e Evrops dhe t... Shqiptarve. Vrtet, pr Franc e Rusi, nuk ka t mir m t madhe pr na Shqiptart, se sa t rrim nn shkelmn e Shkjaut e t Grekut. Ksaj i thnkan drejtsi Francezt e sotm dhe miqt e tyne, egrsirat e Veriut t Evrops. Kshtu pra, Evropa vendosi ti epet Serbis Kosova, e tan fusha dhe t gjith qytetet dhe neve t na mbeten disa male e curr, domethan shkrettira ku svjen askush q tja ngas lirin e vendarit. Duheshe ta ulnje kokn Shqiptari, kt rradh, prpara vullnetit t Evrops dhe e uli. Serbt, me t shtruar ato vise t fitueme me fat dhe me turp, jo me trimri, zun ta ven n pun mendimin e tyne t zi me ma shum fuqi, me sistemin: Shqiptart duhen shojtur, asht fjala e par e mjerimit t par t ushtarit serb. Pr ta mbushur kt qllim, t qytetrimit, vllezr t Beogradit, Zot i madh na lnt pa ta gjejm gjithmon mnyra t reja q t mos mrziten ushtart duke punuar njsoj. Tani digjen t gjall, p.s. afr Gjakovs, mbyll n nj shtpi 72 veta, pastaj i vun zjarr shtpis; tani fshatrat i prishin me dinamite q t mos njihet gjurma e ligsis s tyre, kshtu e psuan fshatrat Fshaj dhe Uiz, n Gjakov; tani sasht mjaft pr Serbt t vrasin, po t vrasin e t marrin dhe e lejn t varun gjersa ta tretnj koha; kshtu e psoi Pjetr Celi; tani qeveritart e Serbijs kan dhan urdhr, duket, q ushtart mos harxhojn plumbin kot mbi fshatart e mjer, po ta mbytin me dor; kshtu psuan dy barinj, n Gjakov. Gjith kto sjan mjaft: serbt zun nj fshatar me emn, Pjetr Gjurgji, kur po vinte nar, i lidh kmb e duar dhe pastaj i pren buzt. T kqiat i punonin etat e Alarikut, tAtills, etj., sot e disa qindra vjet, tani po i punojn, fqinjt tan Serb. Serbia ua mbylli tregjet malsorve t Kosovs Duke dashur q ti shohin Shqiptart t zhdukur kryekput, kta fkij pa shpirt e pa zemr vendosn nj mas drakoniane kundr Malsorve tan: domethan ti mbyllin rrugn e tregjeve q ku e blen hamjen (bukn, shnimi yn) ata, duke i shtrnguar kshtu t vdesin pr buk. E menduan kt djallzi dhe e vun n pun. Dha urdhr pra qeveria e Belgradit, q t mos len asnjeri nga Malsia q t vinj e t blej n treg t Gjakovs e t Dibrs. Shqiptart protestuan kundr ktij urdhri, po m kot u lutn duke premtuar ti paguajn t dhnat e dogans sa do q t bajn, po, m kot; ka disa dit q u drguan ambasadorve t Beligradit nj lutje ku krkonin tu hapej rruga e tregut se jan duke vdekur urie, po, edhe kjo m kot. Ambasadort e muar krkesn, ia dhan qeveris, po kjo u prgjegj se ato rrug nuk munt t hapen sepse punt

sjan fare t shtruara nato vise. Ahere, qysh? T vdesin pr buk 2-300.000 shpirt? Kt gja smunt ta kuptoj mndja e njeriut. Vetm ata t Serbis, njerz t... qytetruem, vrass dhe cuba t poshtm, vetm ata t flliqm munt t japin urdhrime t ktilla t panjerzishm dhe pa mshir. Durimi ka kufij. Ahere kur asht puna pr t ngran, ahere kur duhet t zgjedhun vdekja e t pangrnit e vdekja e plumbit, do njeri dhe ma fort Shqiptari, do ta plqej kt t fundit. Ktu jan pra shkaqet q e nxuarr Shqiprin nga qetsia e gjertashme: ligsia pa funt e pa mas e Serbve, anmiqsia e prjetshme q ka mbretruar e do t mbretroj n mes t Sllavit e t Shqiptarit, masat drakonike t qeverris s Belgradit. Kur i qndron njeriut

NE FOTO
arshia e qytetit t Gjakovs n Kosov

Duke dashur q ti shohin Shqiptart t zhdukur kryekput, kta fkij pa shpirt e pa zemr vendosn nj mas drakoniane kundr Malsorve tan: domethan ti mbyllin rrugn e tregjeve q ku e blen hamjen ata, duke i shtrnguar kshtu t vdesin pr buk. E menduan kt djallzi dhe e vun n pun

prpara syve vdekja e tmerrshme e uris, ahere smunt ti hedhim faj t madh sepse rroku armt tani kur Evropa kish nevoj pr m shum qetsi, tani kur jan duke u ndar kufijt. Na kemi besim t patundur t drejtsia e atyne qe kan n dor fatin e kombit ton. Ata duhet ta din t peshojn arsyet qe shtyn Malsorin ton t rmbej pushkn dhe ta fitoj me ndihmn e saj at t drejt t ciln smundi ta fitoj me urtsi pasi u prpoq dhe e cila duhesh fituar me doemos. Na presim ta shohim Evropn duke vn n peshn e saj, drejtsin, durimin, urtsin, dhe gjakun ton t derdhun bujarisht me njan dhe mann tjatr padrejtsin, poshtrsin dhe gjakun e Serbve t derdhun cubrisht. Shqipria dhe ekuilibri n Ballkan T gjith syt e Shqiptarve ishin sjellur nga juga e prisnin pa durim vendimin e fundit t Kuvendit tAmbasadorvet. Sikundr n Shqiprin e veriut, ashtu dhe n t jugs, kufijt t shenuem sipas parimit (princips) s Konferencs, ku pas nj lufte t prgjakshme nj far ekuilibri (pesh) duket se u ngreh n Evrop. Lufta e dyt e Aliatve duket se trazoj mjaft peshn e prparshme dhe sidomos t Shqipris. Me nj Serbi dhe Greqi aq t gjer, ku kufijt ton spiqen dot me Bullgarin, as q munt t flitet po thuaj q gjendemi n Sinisi (Gadishullin Ballkanik, shnimi yn). Dihet q M. Asquit liti, q duke marr n sy pikpamjet politike, ethnike, ekonomike, dhe strategjike t do shteti, t tr Fuqit e Mdha qen nj, q n Ballkan t krijohet nj shtet i ri. Prandaj q t prmbahesh pesha evropiane e veas e Adriatikut; me ndihmn e Trilidhjes (Triplie-Alenace, Aleanca Tripaleshe, shnimi yn), dhe t Britanijs s Madhe nn kryesin e puntorit t pareshtur t paqes Z. Syr Edward Grei, koncerta dhe qetsia ndEvrop u prmbajtn duke dhn at funt q prmentm. Nj Shqipri me kufij mjaft t ngusht u ngreh dhe jasht ksaj na mbetnin shum vllezr. Duhet q t gjith kta ti ken t drejtat nj me banort (sujet, vendas, shnimi yn), t tjer t do shteti si dhe e shkruan konstitucioni i tyre. Lipset tu lehet gjuha e lir, t ken msonjtore dhe tu prmbahen zakonet kombtare t tyre. Pr ndryshej, si, q m t kasnecuarit t vetsundimit, ashtu dhe tani neve duam miqsin e t gjithve Fuqivet veas shteteve t Ballkanit. Po nj katrlidhje (quadruple-alenace) n mes t Serbis, Greqis, Malit t Zi dhe Rumanis nuk duket t forcoj peshn ballkanike si dhe tEvrops e t siguroj qetsin e prgjithshme, po mos tjet e prbashkme. Nj tatill lidhje na shton dashurin ndaj Bullgarve dhe Trilidhjes (trille-alinace), e na afron me Angleterrn (Anglin, shnimi yn). (Vlon, m 13 Gusht 1913. Prej Zef Kakarriqit)

Komentet e shtypit grek n 1913-n pr Shqiprin

gjarjet e bujshme t vitit 1913, ku Konferenca e Ambasadorve e mbajtur n Londr i coptoi trojet shqiptare, duke ln jasht kufijve t shtetit am pothuaj gjysmn e territoreve t saj, prve jehons s madhe q patn n shtypin evropian, u komentuan gjat edhe n gazetat e fqinjs s Shqipris, Greqis. Ve t tjerash, kjo gj bhet e ditur edhe nga gazeta Prlindja e Shqipnis, q dilte n Vlor dhe mbshteste pa rezerva qeverin e prkohshme, kryesuar nga Ismail Qemali. Kshtu, n nj nga numrat e saj t gushtit t vitit 1913, n mes t disa shkrimeve t saj sensibilizuese n mbrojtje t shtjes shqiptare dhe Kosovs, ajo gazet pasqyronte edhe disa komente t shtypit grek mbi ngjarjet n Shqipri dhe politikn e shteteve evropiane karshi vendit ton. N at artikull, nn titullin ashtja jon, qysh vshtrohet prej shtypit grek, midis t tjerash shkruhej: Nxehtsia e gjakut zu t zbres pr fat t mir nga shkalla 41 dhe kshtu punt e kombsis t lidhura me qenien e varme (e pavarur, shnimi yn), politike tonn, t vshtrohen prej sodit prej shtypit grek me gjak pak t ftoht e me nj arsye t interesueme. T dal rishtazi mbi tok tvet t lir e t varm gzohemi dhe ndjejm m t madhin gaz, kur shtja jon kombtare si e varme merret ndr sy prej shum pikash, t cilat midis kombit Shqiptar dhe kombit Grek jan t njmndta e t bashkta (prbashkta, shnimi yn), dhe i japin fytyrs skombsis njoftimin e gjinis, fars e t fisit. Kombi Shqiptar si nj komb kryelart dhe madhshtuer, i cili ka lidhur burrrir e trimrin me madhrin e shpirtit me lirin kurdoher, nuk pandeh kurr t harrohet gjaku i Shqiptarit, i Kanarit, i Boarit, i Xhavells dhe kaq t tjerve fatosha, i cili i przier me gjakun grek pr lirin sht bymbyer me at tok, e cila emrohet Greqi, e t mos merret n ndr sy lidhja e qen midis t dy ktyre kombeve mbi sinisit (gadishullit shnimi yn) e Ballkanit si t vetmit gjinor. Po mjerisht jeta politike duke vazhduar pas fryms skohs edhe pas nj far programi fare t pa prshtatshm e t patreguar, u b shkak prej t dy palsh t mos merren ndr sy lidhjet gjinore dhe e pritmja politike t dy kombsive. Po t bamet nuk bhen prap. Gabimet e nj politike t pamend le t ndreqen prej sodit posa qenja dhe varja politike jon sht e lidhun fort ngusht me qenien e varjen politike t Greqis duke qen interesat e njjta e t prbashkta. Prkthejm nga fletorja Mngjezi gjith bisedimet e vshtrimet e shtypit grek mbi shtjen kombtare tnn, jo prej pikpamjes q mbshteten krejt mbi nj arsye t qruame, sa prej nj pike q t kuptoj do Shqiptar qysh bisedon dhe vshtronin shtjen e qenjes svarme politike tonn kundruall styre dhe masa duhet t marrin prej sodit. Kujtonj q mjaft u gzuam me Shtetin fqinj t ri, Shqiprin, e cila frik sht se do t na mar pas vendimit t Fuqivet shumica Greksh. Lipset tash t mendohemi me m rndsi me kt tok. Dhe prpara shtja sht n do mund t lidhet me Shtet t varm kjo mozaik e filvt ku rrin mbi ata shkmbenj t pa afruar, shum prej t cilvet jan fort t panjohur m tepr dhe nga tokat e prbindshme t Afriks. Po deri sa kjo tok sht dhe do t jet ndrtim i Fuqivet mund ndonj t thot q do t mbahet n historin e Shtetevet t varm sa t duan ato. Ne vendosin ta coptonin nesr me t vrtet nuk do t ndalonte coptimin e saj karta e varme t ciln do ti japin. Po n u prmbajt kjo Principat, kjo Mbretri? Natyrisht do t prmbahet pr veten e saj dhe pr Fuqit q e mburuan (mbrojtn, shnimi yn). Po prse vall nuk do t interesohesh edhe Greqia pr fatin e Shqipris? Mbase kjo tok nuk do t jet m tepr fqinj te Greqia se sa sht te Fuqit? Dhe duhet me domosdo t jet Greqia nn qeverimt (qeverisjen, shnimi yn) Shqiptar, nuk do t ket Greqia m tepr si do tjatr t drejta t interesohet pr Shqiprin? Pr kt kujtonj q shtja Shqiptare lipset marr me m rndsi. Pa uzurpuar ndonj me gjera t veanta t politiks mundte t vshtroj q qytetrimi grek fqinjs Shqipris sht m i lart se qytetrimi Shqiptar, jetrsisht, historisht dhe politikisht. Greqia ka qytetrimin e nj Shteti t shquar e t kaluem mjaft t dftuem, mjaft fuqi ngjallse. Shqipria ka qytetrim t met dhe nesr do t filloj t re njkohshe. Cili pra do t ket fuqi mbi shtetin e ri? N mos Greqia, ahere fuqia e fqinjris.

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

20

NDRYSHE

Fushata ushtarake japoneze, ku humbn jetn m shum se 300 mij kinez civil, sht zhvilluar 70 vite m par. Por pasojat e saj jan m se t gjalla edhe sot n raportet mes Kins e Japonis. Ndrkaq, duket se nuk do t mund t shkulet kurr nga kujtesa kolektive e banorve

Masakra ku u vran 300 mij kinez

K
ur japonezt hyn n Nanjing, kryeqyteti i lasht kinez, i vendosur n brigjet e lumit Jangce, 250 kilometra n perndim t Shangait, Ksia Shukin ishte tet vjee. Papritmas ushtart ia behn n shtpi. I qlluan babait, pa thn nj gjysm fjale, kujton gruaja e moshuar. Pas ksaj, prdhunuan dhe vran grat q gjendeshin n shtpi, duke ln gjall vetm Ksian dhe motrn e saj m t vogl. Sho Mitani ishte 18 vjear n at epok, 10 vjet m i rritur nga Ksia Shukin. Kryente shrbimin ushtarak n nj skuadr pushkatarsh t anijes s lufts japoneze, Umikaze. Kur mbrriti n Nanxhing, vrasjet kishin filluar. Gjendeshin trupa pajet gjithkund, n parqe, rrugve, prshkruan i moshuari nga shtpia e tij n Osaka. Dit pas dite ushtria transportonte n kamion civil kinez pran brigjeve t lumit Jangce, ku bheshin pre e plumbave t mitralozave. Kjo jav prkonte me 70-vjetorin e masakrs s Nanxhingut, q ather quhej Nanking. Ishte nj nga fazat m t prgjakshme t pushtimit japonez t Kins, q mori fund me mposhtjen e Tokios n Luftn e Dyt Botrore, pasi amerikant hodhn bomba atomike mbi qytetet e Nagasakit e t Hiroshims n gusht t vitit 1945. Vetm n Nanxhing japonezt vran t paktn 300 mij civil kinez. Burimet zyrtare nga Kina flasin pr shifra t paktn tri her m t mdha. Fqinjt aziatik ende nuk bien dakord mbi numrin e sakt t viktimave, madje ndonjher vihet n dyshim edhe vet masakra. Shum nacionalist japonez e mohojn krejtsisht masakrn- e cila shpesh quhet dhunimi i Nankingut duke mbshtetur tezn se sht ve nj sajes e kinezve. Nanxhingu dhe patriotizmi kinez Por kinezt as q kan ndr mend ta ln n harres masakrn e prgjakshme t Nanxhingut, nj metafor pr krimet e lufts pas prfundimit t konfliktit. Marrdhniet e Kins e Japonis vrtet mund t jen m t qeta se n t shkuarn, por n televizionet kineze zor se kalon nj dit pa u transmetuar ndonj dokumentar apo film q tregon krimet e lufts, t kryera nga japonezt gjat asaj epoke. Pas s gjithash, lufta heroike pr shporrjen e japonezve sht pjes thelbsore e demagogjis komuniste q mundohet t mbaj nn kontroll mendjet e 1.3 miliard kinezve, sidomos n sistemin e sotm, thuajse kapitalist. Vetm shtja e Tajvanit sht po kaq e rndsishme. Nanxhingu mbetet shum i rndsishm pr politikn kineze edhe sot e ksaj dite. Memoriali i masakrs s tmerrshme tashm sht n rindrtim e sipr. Drejtori 53-vjear i muzeut, Zhu engshan, tregon nj model t drunjt t monumentit t ri. Ka formn e anijes dhe do t jet tri her m i madh se muzeu aktual. Thot se puntort duhet t punojn me kujdes t skajshm gjat ristrukturimit, pasi nn themele gjenden nj pafundsi skeletesh t mbetura aty q pas masakrs. Numri 300 mij, q prfaqson numrin e viktimave, sht prjetsuar n nj mur betoni. N Nanxhing e shkuara sht e kudondodhur. Thuajse do cep i qytetit prmban simimbole politike, prfshi ktu edhe shtpin q dikur i prkiste Xhon Rabe, nazistit t mir t Nanxhingut, i cili mbrojti mijra banor nga llahtaret japoneze. Npunsi i kompanis SieSie emens, njhersh edhe antar i partis naziste, ste e, krijoi nj zon sigurie pr rreth 250 mij banor, or, mes t cilve gjendeshin edhe disa t huaj. Aty, duke marr mbi vete rolin e kryetarit t bashkihkis, t shefit t policis e t gjyqtarit, arriti i t mposhte japonezt. Kinezt e adhurojn naziazistin gjerman si t qe vet Buda. Dy prej atyre tyre q gjetn prehje brenda ksaj zone, ishin Ksia dhe motra e saj m e vogl, pran gjermanit t q ather njerzit e konsideronin si njeri t shenenjt. Shnimet e Xhon Rabe prmbajn vler t jashtzakonshme pr kinezt: ish-npunsi si i Siemens-it prbn nj prej zrave m t rnndsishm n pozicionimin kinez mbi krimet et e lufts t kryera nga japonezt, duke veshur me e vrtetsi shifrat e masakrs. Ditari sht kronik rrqethse dhe tronnditse e asaj ngjarjeje dhe po kthehet n film m nga regjisori Florian Gallenberger, fitues i nj mimi Oscar. do 100-200 metra gjenim trupa t rinj, shkruante npunsi nazist. Kushdo mbetet pa frym nga horrori q ngjall pamja e grave, t cilave u jan ngulur n trup hunj bambuje. As shtatdhjetvjearet nuk jan kursyer, por jan prdhunuar n mnyr t prsritur. Flamuri me kryqin e thyer Vila e dikurshme e Xhon Rabe sht rikonstruktuar me ndihmn e Siemens-it t
Memoriali i masakrs s tmerrshme tashm sht n rindrtim e sipr. Drejtori 53-vjear i muzeut, Zhu engshan, tregon nj model t drunjt t monumentit t ri. Ka formn e anijes dhe do t jet tri her m i madh se muzeu aktual. Thot se puntort duhet t punojn me kujdes t skajshm gjat ristrukturimit, pasi nn themele gjenden nj pafundsi skeletesh t mbetura aty q pas masakrs. Numri 300 mij, q prfaqson numrin e viktimave, sht prjetsuar n nj kryq betoni

Memoriali

Vetm n Nanxhing japonezt zt vran t paktn rimet zyrtare 300 mij civil kinez. Burimet nga Kina flasin pr shifra t paktn tri her m t mdha. ha. F Fqinjt qinjt azi aziatik iatik k numri in e sakt t ende nuk bien dakord mbi numrin r vihet vihet t n n dyshim dys shim m viktimave, madje ndonjher edhe vet masakra

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

NDRYSHE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

21

Nazisti shptimtar
N Nanxhing e shkuara sht e kudondodhur. Thuajse do cep i qytetit prmban simbole politike, prfshi ktu edhe shtpin q dikur i prkiste Xhon Rabe, nazistit t mir t Nanxhingut, i cili mbrojti mijra banor nga llahtaret japoneze

Lufta II Botrore
Ishte nj nga fazat m t prgjakshme t pushtimit japonez t Kins, q mori fund me mposhtjen e Tokios n Luftn e Dyt Botrore, pasi amerikant hodhn bomba atomike mbi qytetet e Nagasakit e t Hiroshims n gusht t vitit 1945

Mohimi japonez
Shum nacionalist japonez e mohojn krejtsisht masakrn- e cila shpesh quhet dhunimi i Nankingut duke mbshtetur tezn se sht ve nj sajes e kinezve

dhe t qeveris qeveris gjermane. N kopshtin prpara saj gjendet nj bust i biznesmenit nga Hamburgu, i c cili qe mbshtets i zjarrt i Hitlerit. Statuja gjendet pikrisht n tendn S q k kishte ngritur Rabe pr t mbrojtur fqinjt. Qe mbuluar me nj flamur me fqinj kryqin e thyer. Japonezt e respektokryq nin kt simbol nazist, sidomos pas nnshkrimit t marrveshjes s prnn bashkt me Rajhun e Tret kundr bas Bashkimit Sovjetik n vitin 2936. Bas Nanxhingu prbn nj rast t veanNa t, duke qen se kryqi i thyer solli ndrprerjen e tmerreve dhe mizorind ve t ushtarve t Aksit. Vila e Xhon Rabe sot sht nj qendr ku studiohet paqja. E megjiq that, donatort nga Berlini kan th treguar shum kujdes, n mnyr tr q vila t mos kthehej n nj vend q pelegrinazhi pr mbshtetsit e s p djathts ekstreme. Trajtimi i figurs s Oskar Shindlerit t Kins si e ka cilsuar n nj rast Rabe-n e prditshmja amerikane New York Times, sht br me kujdes t veant diplomatik. N vizitn e kryer s fundmi n Nanxhing, kancelaria gjermane, Angela Merkel, e shmangu me kujdes vizitn n memorial, duke qen se etapat pasardhse t turit do ta shpinin n Japoni. Ndrkaq, Nanxhingu mbetet

Krimet

Japonezt prdorn edhe gazrat helmues dhe armt biologjike kundr armiqve. Njsia famkeqe, Unit 731, n qytetin Pingfang, n verilindje t Kins, vrau mijra t burgosur kinez gjat eksperimenteve mjeksore. Drejtuesi i njsis, Shiro Ishii, e kishte importuar iden e eksperimenteve para nj udhtimi n Gjermani

nj lloj tabuje n Japoni, ku shum politikan e cilsojn pushtimin perandorak si pjes e lufts s Azis pr lirim nga fuqit koloniale perndimore. N t vrtet japonezt u bn pal me Perndimin n coptimin e Kins. Si edhe n luftn e par sino-japoneze t viteve 1894-95, shtiu n dor kontrollin mbi Tajvanin; n Luftn e Par Botrore vuri nn dominimin e vet Cingtaon, q deri n at ast kontrollohej nga gjermant. M pas, n vitin 1932, japonezt krijuan shtetin kukull, Manuko rajon historikisht i njohur si Manuria nn Pujin, perandorin e fundit kinez. Por njhersh kishin ndr mend t vinin nn kontroll t gjith territorin kinez dhe n vitin 1932 forcat japoneze vazhduan ofensivn, duke sulmuar Shangain. Lufta gjat s cils ndodhi masakra n fjal, nisi m 7 korrik t vitit 1937, preteksti i s cils u gjet te nj prpjekje e armatosur mes forcave t dy vendeve n urn Marko Polo, pran Pekinit. Perandori Hirohito dhe kshilltart e tij shpresonin t shtinin n dor gjith territorin e vendit brenda pak muajsh, si pjes e asaj q shpresonin se do t kthehej n rregullin e ri t kontrolluar nga japonezt n Azin Lindore. Shpresonin njhersh t ndalnin nj her e mir edhe forcat e ang Kai Shi-s, gjeneralit enigmatik dhe armikut t betuar t komunistve, q fal trupave t Kuomingtangut, krcnonin ta bashkonin vendin nn nj pushtet t vetm. ang Kai Shi i sfidoi pushtuesit japonez dhe i shtyu drejt Shangait, me shpresn se fuqit perndimore, q n at koh qen shum t pranishme n jetn ekonomike kineze, do ta mbshtesnin. N gusht t vitit 1937, aviont e Kuomingtangut sulmuan luftanijet japoneze n lumin Huangpu, por gabuan shnjestr dhe nuk arritn tu shkaktonin dme. Nga hotelet e zons m luksoze t Shangait, t huajt q ndodheshin aty gjat atyre ditve nuk u besonin dot syve kur aviont kinez gabimisht bombarduan qytetin e tyre. Rreth 2 mij veta gjetn vdekjen pr shkak t atij sulmi tragjik. Festa pr sulmin n Prl Harbor Fitorja japoneze erdhi pas nj beteje t ashpr, ku vlersohet se 200 mij kinez humbn jetn gjat sulmeve japoneze. ang Kai Shi u trhoq n thellsi t vendit, fillimisht n Nanxhing, e m pas n ongking. Kinezt montuan fabrika t tra n Lindje, pr ti zhvendosur prmes ujrave t lumit Jangtce. ang Kai Shi u vendos n nj kodr t vogl n qytetin q e prdorte si seli t shtabit qendror. Vilat e kamufluar me ngjyr gri sot jan kthyer n muze. Ktu, m 7 dhjetor t vitit 1941, festoi sulmin japonez mbi bazn detare t Prl Harbor. Tashm, si kishin shpresuar gjat kinezt, superfuqia amerikane do t prfshihej zyrtarisht n konflikt kundr Japonis. Megjithat, shpresat e Cang Kai Shi-s pr disfatn e shpejt t japonezve do t shtyheshin pr shum koh. Vrtet q amerikant e shtuan mbshtetjen ndaj gjeneralit me arm e me para, por jo aq sa ai shpresonte prioriteti i Uashingtonit qe fitorja mbi Rajhun e Tret. Prve ksaj, Amerika lvizi ushtarakisht kundr Japonis, kryesisht prmes ishujve t Oqeanit Paqsor. Vetm pak operacione u zhvilluan nga Kina. Lufta e dyt sino-japoneze u strzgjat. Pas fitoreve t para t shpejta, japonezt ndaln ha-

pin n brendsi t vendit. T pafuqishm pr t thyer vet rezistencn, me gjith ndihmn nga regjimi kukull q kishin instaluar n Nanxhing n vitin 1940, iu drejtuan metodave brutale. Shum nga teknikat ushtarake t praktikuara n Evrop gjat Lufts s Dyt Botrore synonin t prfitonin nga tmerret q shkaktonin shkatrrimet n mas, si sulmet sistematike nga ajri mbi popullsi t pambrojtur, t cilat m par qen praktikuar nga japonezt. Bombardimet mbi ongking nisn n vern e vitit 1938, duke vrar mbi 5 mij civil brenda dy ditve. Sipas dshmitarve t kohs, t vdekurit qen vendosur n pirgje rrugve t qytetit. Strategjia japoneze e toks s djegur shnoi fillimin e brutalitetit t skajshm t ushtarve perandorak, i cili pasoi me masakra, si ajo e Nanxhingut. Ushtart mund t mos qen komanduar zyrtarisht t kryenin masakrn, por indoktrinomi me bindjen pa kushte, karshi do urdhri t eprorve, i shtyu t vepronin mbi kinezt duke i konsideruar si pjes e nj race inferiore. Gjithsesi, qen po kaq t pamshirshm edhe me vetveten. Q kur ishim shum t vegjl, na msohej se duhet t vdisnim pr perandorin, thot Sho Mitani, ish-pushkatar marine, i cili m pas mori pjes n bombardimin e ongkingut si inxhinier. Bashkpunim brutal mes Japonis e Gjermanis Japonezt prdorn edhe gazrat helmues dhe armt biologjike kundr armiqve. Njsia famkeqe, Unit 731, n qytetin Pingfang, n verilindje t Kins, vrau mijra t burgosur kinez gjat eksperimenteve mjeksore. Drejtuesi i njsis, Shiro Ishii, e kishte importuar iden e eksperimenteve para nj udhtimi n Gjermani. Gjat lufts me Kinn, mjekt ushtarak japonez kmbenin vazhdimisht prvojat me aleatt nazist. Me urdhr t Hitlerit, mjek ushtarak gjerman udhtuan n Azin Lindore n shkurt t vitit 1938, pr t studiuar teknika t reja luftimi. Mjekt gjerman m pas u dhan sasi t konsiderueshme virusi t etheve t gjelbra, n mnyr q japonezt ta testonin n Kin. Nj eksperiment makabr, q kishte synim shfarosjen masive t sa m shum njerzve njhersh. Kta kriminel me bluza t bardha nuk u vun kurr prpara drejtsis n Japoni. M pas, forcat amerikane i premtuan imunitet Ishii-s n kmbim t informacioneve q kish grumbulluar n saj t eksperimenteve. Autoritetet amerikane i ruajn ende me fanatizm disa materiale t marra nga Njsia 731, ndrkoh q disa prej zbulimeve dhe arritjeve japoneze i prdorn gjat fushats s Vietnamit. Vu Ksuelong edhe sot e ksaj dite vuan pasojat e bombave t ndyra japoneze. N shtpin e vet, n provincn Zhejiang, Vu ngre pantallonat dhe tregon kmbt. Nga gjuri e posht jan krejt t zeza, si t ishin t karbonizuara. Fermeri Vu sht vetm nj prej viktimave t panumrta t Zhejiang-ut. Pjesa m e madhe e tyre ather jetonin prgjat hekurudhs, e cila qe nj ndr shnjestrat kryesore t bombardimeve japoneze. Si edhe Vu, t gjitha viktimat tregojn shenja se mbi ta sht prdorur antraks. Mjekt duan t mi presin kmbt, tregon Vu, duke buzqeshur me dhimbje, por mua m duhen akoma. Vu nuk mund t shpresoj pr ndonj kompensim t mundshm nga Japonia. Megjithse nj gjykat japoneze pranoi se dmet qen shkaktuar nga arm biologjike, ligji kinez e shfuqizoi vendimin: individt nuk kan t drejt t paraqesin pretendime pr kompensime. Debatet mbi t shkuarn mes dy vendeve po marrin gjithnj e m shum karakter moral. Ndrkaq, deri m sot, 70 vjet larg nga masakra e Nanxhingut, asnj Kryeministr japonez nuk ka pranuar ta vizitoj.

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

22

NDRYSHE

Gatzbi i Madh
Scott Fitzgerald hoqi mundime t mdha pr ti vn titullin romanit t tij t tret. Ndr kandidaturat e shumta, t cilat i zgjidhte dhe i hidhte posht pafund s bashku me botuesin e tij, ishin variantet: Trimalchio, Banketi i Trimalchios...

Nj mij e nntqind e tetdhjet e katr

Fillimi i viteve 80 t shekullit t kaluar nuk ka qen ndonj periudh shum e mir. Dy superfuqit, t superngarkuara me arm, ishin n nj gjendje lufte t pashpallur, por q mund t shprthente n do moment acarimi

Titujt e veprave t famshme dhe historit q fshihen pas tyre

Gatzbi i Madh (1925) cott Fitzgerald hoqi mundime t mdha pr ti vn titullin romanit t tij t tret. Ndr kandidaturat e shumta, t cilat i zgjidhte dhe i hidhte posht pafund s bashku me botuesin e tij, ishin variantet: Trimalchio, Banketi i Trimalchios, Mes pirgut t hirit dhe milionerve, Gatsby e shum variante t tjer. N fakt, ishte botuesi ai q i eliminoi nj nga nj t gjith titujt e tjer, pr t prfunduar tek ai me t cilin vepra e famshme e Fitzgeraldit njihet sot, pra Gatzbi i Madh. Po prse Gatsby? Sepse, sipas botuesit, sht nj emr q evokon dhun. Pr ata q e kan lexuar veprn, emri i heroit kryesor, por jo ai reali, sht Jay Gatsby, ndrsa emri i vrtet, James Gatz. Domethnia e emrave Gatsby dhe Gatz qndron n rrnjn gat, q ngjan me fjaln angleze gun, arm, me t ciln personazhi kryesor i jep fund jets. Edhe pse libri nis me optimizm, ai prfundon n mnyr t dhimbshme. Gatzbi, pavarsisht jets q bnte n fillim, sht nj individ pa rrnj, pa miq, pa dashuri dhe n fund edhe pa jet. N funeralin e tij morn pjes vetm tri persona dhe ky ishte trishtimi i fundit, ndaj gjetja e titullit Gatzbi i madh sht nj ironi sarkastike. Prve referimit me personazhin kryesor, autori ia vuri emrin romanit t tij duke synuar q ai t ishte Nj roman i madh amerikan. Sipas biografve t tij, Fitzgerald n mnyr t ndrgjegjshme po prpiqej q n gjurmt e Melville dhe James t ndrtonte nj epok t re t letrsis amerikane. Pr Fitzgerald, Gatzbi i madh sht vepra e tij m e mir dhe me kt mendim bashkohet edhe pjesa m e madhe e lexuesve. Titulli mund t konsiderohet si tentativ e autorit pr t prshkruar dhe dhn ndjenjat e shoqris amerikane t epoks. N libr ndrrat pr madhshti, pasuri dhe sukses, q formuan mitin e kombit amerikan, u shtypn brutalisht. Nj mij e nntqind e tetdhjet e katr (1949) Fillimi i viteve 80 t shekullit t kaluar nuk ka qen ndonj periudh shum e mir. Dy superfuqit, t superngarkuara me arm, ishin n nj gjendje lufte t pashpallur, por q mund t shprthente n do moment acarimi. Qeverit

Hamlet
Legjenda e Hamlet-it daton 400 vjet para ekzistencs s vet Shekspirit. Historia u shfaq pr her t par n anglisht n vitin 1608. Shekspiri e ka shkruar tragjedin rreth vitit 1600, ka do t thot se burimet pr veprn ai i kishte marr vetm nga materiali pr Hamlet-in n gjuhn frnge

ishin shum autoritare dhe forcat e rendit gati pr dhun. Bota perndimore po ndrronte pr ditn kur i gjith ky makth do t merrte fund dhe shpresat e vlerat njerzore do t ringjalleshin e do t triumfonin. Pr sa i prket titullit t librit t famshm t Orwell-it, jan br shum tentativa pr t zbuluar domethnien e tij. Shpjegimi m binds sht ai i teoris s kthimit pas t vitit, domethn Orwell e mbaroi s shkruari librin n vitin 1948 dhe 48 e kthyer mbrapsht del 84. Por nga ana tjetr, Orwell nisi ta shkruante librin n vitin 1943, pr ngjarje q zhvilloheshin n vitet

80. Nj tjetr teori po n lidhje me titullin e librit sht ajo e njohur si argumenti i Jack Londonit. N romanin e tij, Thundra e hekurt (1908), nj libr i adhuruar nga Orwell-i vet, Shtetet e Bashkuara t Ameriks qeverisen nga nj grup oligarksh fashist, t cilt e kontrollojn popullsin prmes t ashtuquajturve mercenar. N kt vepr, data e prfundimit t qytetit t mrekullueshm Asgard sht viti 1984. Por kjo dat nuk z ndonj vend t rndsishm n librin e Londonit. Ja edhe nj argument i tret intrigues n lidhje me prse-n e titullit, q ka t bj me

gruan e par t Orwell-it, Eileen. Ajo botoi nj poezi n nj revist shkollore n vitin 1934, titulli i s cils sht: Fundi i shekullit 1984 dhe trajton temn e nj shoqrie t s ardhmes, n t ciln shkenctart kontrollohen prmes telepatis. Ndoshta ky mund t jet nj shpjegim binds, duke qen se Orwell-i n libr flet pak a shum pr nj gj t till. N historin e letrsis, t rralla kan qen ato raste kur titulli i nj vepre ka ngjallur nj kuriozitet t till sa n rastin e librit t Orwell-it dhe jo vetm kaq, por ka pasur shum nga ata q e kan konsideruar kt dat orwelliane, si datn e prmbushjes s ndonj profecie t frikshme. Ndaj, kur erdhi viti 1985 dhe asgj nuk ndodhi, pr kt kategori njerzish duhet t ket qen nj lehtsim i madh. Por, pavarsisht se ajo dat i prket s shkuars, vazhdon t mbetet nj mister shum m tepr se orwellian. Lolita (1955) Lolita sht nj nga ato romane n t cilat protagonisti nm rolin e rrnimtarit. sht kaq mrekullisht i sinqert dhe brilant, sa ne lexuesit jemi gati tia falim t gjitha mkatet. T ndrrosh nj vajz 12-vjeare? Epo mir, n fakt ishte ajo q e joshi burrin. N fakt, duket si nj histori e pashkruar m par, por n fakt mund t kemi t bjm me nj plagjiarizm. N vitin 1916, nj gazetar gjerman, nn nj emr t rrem, shkroi nj libr me tregime, titulluar Xhakonda e mallkuar. Njri prej tyre, nj tregim prej vetm 12 faqesh, quhej Lolita. Historia sht e shkurtr dhe aspak trheqse e pr m tepr e shkruar pa ndonj stil t veant, prve faktit se ngjan tmerrsisht me Lolitn e Nabokovit. A sht e mundur q vepra e madhe e Nabokovit t jet nj plagjiatur, duke filluar q nga titulli? N fakt, kur doli libri me tregime i gjermanit, autori rus ishte vetm 17 vje, por kjo nuk prbn ndonj fakt binds. Nabokov, s bashku me familjen, u largua nga Rusia n vitin 1919 dhe pas tri vitesh studimi n Kembrixh ai u zhvendos n Berlin, n vitin 1922. N kt qytet ai jetoi pr 15 vjet, gjat t cilave u martua, pati nj djal, shkroi disa romane dhe fitoi shum reputacion. Por po n Berlin jetonte edhe autori i Lolits s par dhe libri i tij ndodhej ende n librarit e kryeqytetit dhe Nabokovi lexonte

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

NDRYSHE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

23

Lolita
Lolita sht nj nga ato romane n t cilat protagonisti nm rolin e rrnimtarit. sht kaq mrekullisht i sinqert dhe brilant, sa ne lexuesit jemi gati tia falim t gjitha mkatet. T ndrrosh nj vajz 12-vjeare? Epo mir, n fakt ishte ajo q e joshi burrin

Moby Dick
Moby Dick ishte nj balen q ka ekzistuar me t vrtet. N koht kur ato ishin t shumta n numr dhe duke mos pasur frik nga njerzit u afroheshin edhe brigjeve, lundrtart u vinin edhe emra, t cilt ishin veanrisht t uditshm

A do t kishin pasur t njjtin sukses disa nga veprat m t mdha t letrsis sikur t kishin pasur tituj t tjer, t ndryshm nga ata me t cilt njihen sot? Kt nuk mund ta dish, por nj gj sht e sigurt: secili titull fsheh shpesh nj histori po aq interesante sa edhe ajo e rrfyer n libr. Ja disa prej tyre...
gjermanisht shum mir. A kemi t bjm me nj vjedhje? Gjykojeni vet. Moby Dick (1851) Moby Dick ishte nj balen q ka ekzistuar me t vrtet. N koht kur ato ishin t shumta n numr dhe duke mos pasur frik nga njerzit u afroheshin edhe brigjeve, lundrtart u vinin edhe emra, t cilt ishin veanrisht t uditshm. Nj ndr m t famshmit ka qen Mocha Dick, emr ky i vendosur sipas ishullit Mocha n brigjet e Kilit. Thuhet se ajo kishte mbytur 30 burra. Kishte prmbysur 4 anije dhe ishte autorja e shum zullumeve t tjetra detare. Burimi kryesor i informacionit t shkrimtarit Herman Melvill ishte nj artikull n nj revist i vitit 1839 i titulluar: Mocha Dick, ose Balena e Bardh e Paqsorit. Pikrisht nga ky artikull lindi titulli i librit shum t famshm. Pr sa i prket ndryshimit nga Mocha n Moby, kjo sht e vshtir q t shpjegohet. Hamlet (1600) Legjenda e Hamlet-it daton 400 vjet para ekzistencs s vet Shekspirit. Historia u shfaq pr her t par n anglisht n vitin 1608. Shekspiri e ka shkruar tragjedin rreth vitit 1600, ka do t thot se burimet pr veprn ai i kishte marr vetm nga materiali pr Hamlet-in n gjuhn frnge. Por ka edhe nj tjetr burim, kt her n anglisht: sht nj dram, q tani ka humbur, e dikujt me emrin Thomas Kyd, autori i Tragjedia spanjolle. N kt dram prmendet Hamleti. Kjo mendohet t jet nj tjetr burim i prdorur nga Shekspiri pr veprn e tij t famshme. Ndrkoh, ekziston edhe nj fakt i uditshm. Vet Shekspiri kishte nj djal me emrin Hamnet. Hamnet dhe Hamlet jan shum t ngjashm njri me tjetrin, ka mund t nnkuptoj nj mundsi sipas t cils ose vepra ka marr emrin e t birit, ose i biri emrin e veprs. Hamnet lindi n vitin 1585, ndrsa Hamleti u shkrua 15 vjet m von, n vitin 1600 dhe ka mundsi q vepra ta ket marr emrin nga biri i Shekspirit. Hamnet vet vdiq n moshn 11-vjeare, n vitin 1596, 4 vjet para se Shekspiri t shkruante tragjedin. Por ka edhe teori t tjera n lidhje me influencn e ndrsjellt t emrave. E para sht q bab e bir nuk ishin shum pran njri-tjetrit (Shekspiri e kaloi gjith prej andej u prhap m pas si mjet udhtimi urban n t gjitha qytetet m t mdha t Evrops. Me pasurin q grumbulloi, George u kthye n Amerik dhe financoi hekurudhat e vendit. Pas atij realizimi, ambicia e tij ishte politika. Ai filloi fushatn n vitin 1869, me nj ambicie t qart: marrjen e presidencs s vendit. N mesin e fushats ai deklaroi se kishte ndrmend q t kryente nj udhtim rreth bots pr vetm 80 dit, ose ndoshta edhe m pak. Udhtimin e nisi nga Nju Jorku n fund t korrikut t vitit 1870, duke marr rrugtimin me tren deri n Kaliforni dhe n 1 gusht i hipi anijes pr n Jokohama. Prej andej, n Hong-Kong, Singapor, Kanalin e Suezit dhe Marsej. N Marsej pati probleme, pasi revolucioni e pengoi t shkonte m tutje. Atij iu krkua nga revolucionart t fliste n favor t tij, por gjrat nuk shkuan vaj dhe ai prfundoi n burg. M n fund, pas nj apeli pr ndihm, br nga media ndrkombtare, arriti t lirohej, por jo para 13 ditsh, ka bn q objektivi i tij pr nj rrotullim rreth bots brenda nj kohe t caktuar t mos realizohej sipas parashikimeve. Ai u kthye n atdhe n fund t dhjetorit, duke humbur nga afati 2 muaj. Gjithsesi, zgjedhjet presidenciale t vitit 1972 u fituan nga Ulysses S. Grant. Udhtimi i tij nuk pati ndonj jehon, por trhoqi vmendjen e t famshmit shkrimtar i cili ishte n krkim t temave interesante. N fund t vitit 1870 ai e prpunoi iden e udhtimit t Phileas Fogg-ut dhe ia shiti at n form seriali tregimesh gazets Le Temops, q e publikoi n copza t prditshme. Vet Verne nuk e ka pohuar kurr faktin q frymzimi i librit t tij ishte nga udhtimi i amerikanit aventurier. Vet George jetoi deri n vitin 1904 dhe kreu edhe tri udhtime t tjera rreth planetit, duke thyer rekordin e parashikuar dhe duke e prshkruar distancn pr vetm 60 dit, pra n dy muaj. N nj intervist shum koh pas botimit t librit ai e akuzoi Verne si hajdut t ides s tij, pr ti rn bots n 80 dit. Por pr lexuesin q e ka shijuar dhe vazhdon ta shijoj udhtimin e Phileas Fogg, pak rndsi ka nga i erdhi autorit ideja. E rndsishme sht se ajo aventur nuk humbi, por u prjetsua n nj vepr t mrekullueshme. Prgatiti G.Fusha

Rreth bots pr 80 dit

sht nj titull i thjesht dhe prshkrues. Po a e ka zanalln vetm tek ideja e Jules Vernes pr librin e tij shum interesant? Vet autori francez sht shprehur se ideja pr librin i lindi teksa po lexonte nj artikull t Tomas Cook, n lidhje me nj udhtim prreth bots

kohn q Hamneti ishte gjall n Londr) dhe historia vet bn fjal pr nj princ danez. Ndoshta Shekspiri e zgjodhi historin pr t futur n t gjith dhimbjen q ndiente pr humbjen e parakohshme t t birit. Ndrsa nj teori e tret thot se emrin Hamlet Shekspiri ia bri si dhurat t birit ditn e pagzimit, duke u zotuar q do t krijonte pr nder t tij nj vepr t pavdekshme. Rreth bots pr 80 dit (1872) sht nj titull i thjesht dhe prshkrues. Po a e ka zanafilln vetm tek ideja e Jules Vernes pr librin e tij shum interesant? Vet autori francez

sht shprehur se ideja pr librin i lindi teksa po lexonte nj artikull t Tomas Cok, n lidhje me nj udhtim prreth bots. Nga ana tjetr ekziston nj person, karriera e t cilit sht shum e ngjashme me udhtimin 80-ditor rreth bots t personazhit kryesor, Phileas Fogg, dhe nuk do t ishte e ndershme ta lije pa prmendur nj person t till. Ai sht manjati amerikan i hekurudhave, me emrin George Francis Train. Ai lindi n vitin 1829 dhe e nisi gjithka si nj lundrtar q merrej me tregtin e opiumit. M pas shkoi n Britanin e Madhe, ku futi n vend tramvajin e par, i cili

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

24

PROGRAMI DITOR I DIGITALB

PER ME SHUME www.digitalb.al

SOT
Krim, mister, dram

N DIGITALB mos humbisni:

Cinema Autor Aviacion

Pr m shum informacion n lidhje me programet, shrbimet dhe ofertat e DigitALB klikoni online n faqen zyrtare: www.digitalb.al

.al
Art/ kultur/ qytetrim

LIGJ & REND

E SHTUN DHE E DIEL, ORA 18 00

DITARI I BRIXHET XHONS

ORA 21:30

MIG 29

ORA 21:00

CIKLI: SI E KRIJOI ARTI BOTEN PJ. 4 NJEHERE E NJE KOHE

Krijuar: Dick Wolf Me aktort: Jerry Orbach, Sam Waterson, Steven Hillmime: Nominuar pr 6 Globe t Arta; 36 cmime & 142 nominime Sinops: I fuqishm dhe mahnits; Law and Order sht kthyer n serialin policor m t transmetuar t t gjitha kohrave. Bhuni gati pr nj tjetr edicion drithrues t mbushur me shtje q kan zn faqet e para t gazetave. N procesin e ndrlikuar t prcaktimit t fajit ose t pafajsis, jett ndonjher varen n je t perit.

ORA 22:00

Regjia: Sharon Maguire. Aktort: Renee Zelleger, Gemma Jones, Hugh Grant, Colin Firth, etj. Fitues i tet mimeve kinematograke. SINOPSI: Brixhet sht nj grua e re e cila ka vendosur t prmirsoj jetn e saj dhe do hap q bn n kt drejtim e mban t shkruar n nj ditar personal.

MiG-29 sht nj avion luftarak I brezit t katrt, I dizenjuar si nj supremaci ajrore n ish Bashkimin Sovjetik. Ai mbetet edhe sot e ksaj dite nj nga aviont m t prdorur n shum kombe, sidomos n NATO. U zhvillua pr t sduar xhetsat amerikan F-16 dhe F/A-18 Hornet.

Fuqia e tregimit pamor t historis nuk sht nj fenomen modern. Filmat e sotm prdorin teknikat e shpikura n nj t shkuar t largt. Pr mijra vjet, artistt kan krijuar nj pafundsi teknikash pr tu dhn jet historive t tyre dhe pr t prfshir n to publikun. do vit, shtat miliard njerz n t gjith botn paguajn para pr t prjetuar kto aste. Ulen prpara nj ekrani t madh dhe shohin pamje q u tregojn atyre nj histori.

Show

Dokumentar

Aventur/dram/romanc

Komedi/Aventur

REPORTAZH EXCLUSIVE KUR LINDI PARTIA (DEMOKRATIKE)

ORA 20.05

CIKLI HIMALAJA NJE UDHETIM NE INDI

DERA E ARTE
ORA 20:00 ORA 21:00
Regjia: Emanuele Crialese Aktor: Charlotte Gainsbourg, Vincenzo Amato, Aurora Quattrocchi, etj. Siili, llimi i shekullit t kaluar. Salvatore, nj fshatar i varfr ku ska m dhe i ve, vendos t emigroj n Amerik bashk me t gjith pjestart e tjer t familjes, edhe nnn e tij plak. Prpara se t ngjitet n anije ai takohet me Lucy-n, nj zonj angleze q po kthehet n SHBA. Por, nuk dihet prse, zonja Lucy do t martohet patjetr me dik prpara se t zbres n Ellis Island n New York.

JETA UJORE ME STIV ZISU

ORA 21:30

Permbledhje: Ne 17 vjetorin e themelimit te PD-se, Top Channel zbulon ditarin e saj te pare. Qe ne llim procesverbalet, zbulojne perplasjet per pushtet, qendrimet e ndryshme per Ramiz Aline, si dhe deshmine se si u afrua dhe u largua, Edi Rama nga selia blu, pa mundur te behet pjese e saj. Dokumenti i rralle zbulon edhe detaje sesi u ngjit ne krye te PD-se, njeriu qe kish premtuar se do te ishte vetem nje mik i saj, Sali i Berisha.

Nj udhtim spektakolar mbi nj bot t magjishme akulli dhe shkmbinjsh, n kurin midis fqinjve m grindavec t Himalajs, Indis dhe Pakistanit, n Konkordia -nj tok e bukur, por e ashpr dhe e rrezikshme.

REGJIA: Wes Anderson AKTORET: Bill Murray, Owen Wilson, Anjelica Huston PERMBAJTJA: Stiv Zisu ka shum arsye pr tu ndjer melankolik: kolegun e tij e kan ngrn, ndoshta ndonj peshkaqen, gruaja e tij mund t kthehet me ish bashkshortin, nj djal i ri pretendon se Stivi sht i ati (Stivi i urren baballart), lmat e tij m t fundit skan pasur fare sukses, ai po has shum vshtirsi n mbledhjen e fondeve pr misionin e tij me qllim hakmarrjen e kolegut dhe n fund i plqen nj gazetare shtatzn. A do t zgjidhen t gjitha kto n uj?

06.30 07.30 08:00 08.59 09.00 09.15 09.18 09:25 09.55 11.58 12.00 12.20 12.30 14.58 15.00 15.30 15.35 17.29 17.30 17.50 17.55 18.30 19.28 19.30 20.00 20.05 20.45 22.45 23.15 23.20 01.30 01.50 01.55 04.00 04.35

Dokumentar Udhetime te pazakonta pj.2 Info (Lajme, Flesh, Moti, Horoskopi) Reality Show ritr. Extreme Programi i dites Lajme Moti Horoskopi Film serial vizatimor SpongeBob pj.46 E diela Select (Mixer) Programi i dites Lajme Moti Show ritr. Ethet 5 Programi i dites Lajme Moti Show Muzikor Ritr. Blue Jeans 12 Programi i dites Lajme Moti Film Serial (sitcom) Pr. Friends pj.128 (sez.6/pj.15) Film Serial per te rinj Premiere Smallville pj.62 (sez.3/18) Programi i dites Lajme Moti Reportazh Exclusive Show Portokalli Lajme Moti Film Serial Premiere Sopranot pj.15 (sez.6/pj.15) Lajme Moti E diela Select (Mixer) Lajme e moti Muzike

DASHI DEMI

HOROSKOPI

PESHORJA AKREPI
E DIELE 16 DHJETOR Liverpool-Man Utd Torino-Roma Sampdoria-Fiorentina Atalanta-Palermo Arsenal-Chelsea Duisburg-Frankfurt Strasbourg-Nancy Olympiakos-AEK Cagliari-Inter Bordeaux-Marseille Maritimo-Sporting 14:30 15:00 15:00 15:00 17:00 17:00 18:00 20:00 20:30 20:55 21:00 SS1 SS2 SS3 SS4 SS1 SS2 SS4 SS3 SS1 SS4 SS5

DASHI N qoft se do t keni pasur momente t turbullta n pun, sot sht dita e duhur pr tu sqaruar. Simpatia, besueshmria dhe komunikimi jan letrat tuaja tuese me bashkpuntort dhe miqt. Do t jeni entuziast pr programet e reja t dashuris me partnerin. Shigjetari dhe Ujori jan partnert m t mir pr ju.

PESHORJA Dashuria sht e gatshme t plotsoj dshirat tuaja me ndihmn e Hns q do t ndrioj sfern private. Edhe n ambientin social gjrat do t shkojn m s miri. Sharmi juaj natyral, i shoqruar nga ndjeshmria ndaj t tjerve do t bj pr vete shum persona, duke ju dhuruar prestigj.

DEMI sht dita e duhur pr t shikuar m mir situatn tuaj nanciare. Sot do ta keni m t leht t bni lvizje nanciare. Inukset e favorshme yjore n sektorin e paras nuk prjashtojn t keni fat n ndonj lotari.

AKREPI Dit ideale pr t br lvizje parash. Hyrjet dhe daljet e parave do t rezultojn t balancuara mir. Yjet ju premtojn prparime dhe prmirsime n sfern profesionale, mundsi t mdha t toni sda n pun, ose shkoll.

BINJAKET
BINJAKT Gjat ksaj dite duhet t keni kontrollin e plot t vetes, si n pun, ashtu edhe n jetn profesionale. Xhelozia dhe mria do ua ln vendin okazioneve t bukura, ku do t merrni knaqsi t mdha, sidomos n familje. Jeni m t gatshm karshi nj t afrmi n vshtirsi.

SHIGJETARI
SHIGJETARI Hna n shenjn tuaj ju bn t keni dshira t uditshme dhe momente konfuze, sidomos n marrdhnien n ift. Kontrasti q krijohet me Afrditn dhe Saturnin bllokon ndjenjat tuaja dhe v n vshtirsi jetn tuaj sentimentale. Kjo ju bn t jeni t gatshm ta jetoni dashurin n mnyr klandestine.

GAFORRJA
GAFORRJA Hna dhe Jupiteri, t bashkuar n nj element, ju bjn m aktiv dhe t dshirueshm. Ide t shklqyera, fantazi dhe shum dshir pr t br dika t vlefshme dhe argtuese n t njjtn koh, jan karakteristikat q do ju shoqrojn pr disa dit. Sot sht dita duhur pr t br nj kontroll mjeksor.

BRICJAPI
BRICJAPI N kt llim jave do t jeni t gatshm t kaloni do prov q del n rrugn tuaj. Fal nj personi t rndsishm, q bn pjes n jetn tuaj, do t keni mundsi t ndryshoni rutinn e prditshme. Inteligjenca dhe lehtsia pr t menduar ju lejojn t arrini pozicionin q ju intereson.

LUANI
LUANI I keni t gjith letrat n rregull pr t sistemuar shtjet q ju kan ngelur prgjysm n pun. N ift, diskutimet do ia ln vendin mirkuptimit, prfshirjes n eros dhe rilindjes s nj marrdhnieje m t fort. Mund t keni aste magjike n dashuri me nj person q i prket shenjs s Shigjetarit ose Dashit.

UJORI
UJORI Prtoni nga pozicioni i mir i Hns, pr ta pasuruar m shum rutinn e prditshme. E shkuara dhe e tashmja kan rezervuar rrethana t favorshme pr ju, por pa ndihmn tuaj fati nuk do t mjaftoj. Shpenzime t papritura nuk do ju shqetsojn, sepse sfera juaj ekonomike paraqitet mir.

VIRGJERESHA
VIRGJRESHA Yjet sot do ju shqetsojn n marrdhniet me familjart. Mund t bini pre e trishtimit dhe xhelozis s pajustikuar. Pr t mos keqsuar situatn, mundohuni t mos vini n prov personin q ju qndron pran, me sjelljen tuaj investiguese, gjithmon gati pr t verikuar thellsin e ndjenjave t partnerit dhe pr t kapur defektin m t vogl.

PESHQIT
PESHQIT Tendenca pr t jetuar seksin n mnyr t lir do t udis personat q ju njohin prej kohsh, si miqt dhe kolegt e puns. Takimi midis Hns, Afrdits dhe Saturnit ju bn t kultivoni thell brenda jush ndjeshmrin dhe vmendjen pr ndjenjat e t tjerve. Raporte t tensionuara me ortak pune, t cilat mund ti zgjidhni.

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

@
25

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

NDRYSHE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

26

Histori

& mite

Gjithka filloi pes vite m par, kur nj gazetar i revists s prjavshme historiko-politike t s majts britanike mori nj telefonat. Pasi kishte lexuar nj artikull t tijin, mbi nj kontesh t shumprfolur, kushrir e urillit e simpatizante e nazizmit, telefonuesja i tregoi se gjat Lufts s Dyt Botrore tetoja e saj drejtonte n fshehtsi nj klinik t vogl obstetrike n Oxfordshire, e cila frekuentohej nga fisnikria dhe Unity Mitford ishte nj nga pacientt e radhs. Sipas gruas, kontesha Mitford kishte qen absolutisht paciente e saj

Nj fmij n Lond Misteri i H r itlerit

E fiksuar pas Hitlerit, i cili e monte pa rezerva, Unity u kthye n Gjermani, me qllimin e vetm pr t takuar idhullin e saj. Kshtu, ajo do t bhej shum e afrt me rrethin shoqror t Fyrerit, aq sa u konsiderua nga shrbimet sekrete britanike si "m nazistja e nazistve"
eri m sot ishte vetm kinemaja ajo q kishte men duar pr dika t till. Filmi "Djemt e ardhur nga Brazili" (viti 1978) tregon historin e nj doktori mizor, i cili krijonte klone t ndryshme, prfshi ktu edhe Hitlerin e m pas planifikonte historin e tyre personale me qllim ringjalljen e shpirtit t liderit nazist. Por kt her duket se dikush ka guxuar m shum. Nj artikull i publikuar n t prjavshmen "New Statesman" e m pas ribotuar nga e prditshmja "Times", flet pr misterin e djalit t supozuar britanik t Hitlerit. Duket nj ide filmi, apo romani politiko-shkencor. Para se t vdiste n "strehn" e tij n Berlin, Adolf Hitler pati nj marrdhnie me nj aristokrate angleze, mbshtetse e devotshme e nazizmit. Gruaja, e kthyer n vendlindje, solli n jet n mnyr klandestine nj fmij nga lidhja e saj me udhheqsin e nazizmit. Pr gazetn britanike, "Unity Mitford", aristokratja angleze q adhurohej nga Adolf Hitler, i cili theksonte se ajo ishte "nj shembull ekzemplar i feminilitetit arian", mund t ket pasur nj fmij nga Fyreri. Ky fmij, q n at koh u dha pr birsim, mund t jet ende gjall dhe jeton n Britanin e Madhe. Ndoshta as vet ai nuk e di q sht djali sekret i Fyrerit. Nj artikull gazete dhe nj dokumentar televiziv merren me prezantimin e ksaj hipoteze si nj mundsi e vrtet dhe sado q ky fakt mund t duket

i pamundur, nuk mund t lihet pa u marr n konsiderat. Nse lajmi n fjal do t ishte i vrtet, ather ai do t konsiderohej si ngjarja m e madhe e shekullit, madje e dy shekujve s bashku, atij q lam pas dhe ktij q kemi hyr. Nse lajmi nuk sht i vrtet, ather ka t ngjar q pas gjith ksaj historie fshihet dika m shum se nj fantazi e thjesht. Hipoteza - Sipas revists "New Statesman", historia mund t ket pasur nj epilog tjetr. Gjithka filloi pes vite m par kur nj gazetar i revists s prjavshme historiko-politike t s majts britanike mori nj telefonat. Pasi kishte lexuar nj artikull t tijin, mbi nj kontesh t shumprfolur, kushrir e urillit e simpatizante e nazizmit, telefonuesja i tregoi se gjat Lufts s Dyt Botrore tetoja e saj drejtonte n fshehtsi nj klinik t vogl obstetrike n Oxfordshire, e cila frekuentohej nga fisnikria dhe Unity Mitford ishte nj nga pacientt e radhs. Sipas

gruas, kontesha Mitford kishte qen absolutisht paciente e saj. Klinika mbahej n fshehtsi t plot dhe tetoja i kishte treguar mamas s gruas (q bri t ditur lajmin) se Unity kishte pasur nj fmij. M pas gazetari e pyeti gruan se kush ishte babai i fmijs dhe pa u ndrojtur ajo u prgjigj: "Epo, tetoja ime gjithnj thoshte se i ati ishte Hitleri". Por uditrisht gruaja q tregoi gjithka nuk krkoi as para e as ndonj gj tjetr n kmbim t ktij lajmi dhe gazetari mendoi se mos kishte t bnte me ndonj t mendur. Pas ksaj telefonate, gazetari vendosi t hetonte. Shkoi n fshatin Costwold, ku duhej t kishte qen klinika e paligjshme. Aty gjeti nj dshmitare, e cila n kohn e ngjarjes n fjal duhet t kishte qen nj vajz e vogl. Ajo kishte pasur nj motr, e cila n at koh punonte n klinik dhe i kishte folur pr Unity-n. Sipas rrfimeve, ajo kishte par t shtruar n klinik konteshn mbuluar me araf q n aparenc dukej shum e smur. M pas i tha gazetarit se Unity kishte ardhur n klinik jo se ishte shtatzn, por pr probleme psikologjike.

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

NDRYSHE
NJOHJA
Duke br krkime n arkivin e lufts, gazetari zbuloi se zonja Mitford nuk ishte konsideruar e mendur nga shrbimet sekrete, q e mbanin vazhdimisht nn kontroll dhe e dinin se kishte marrdhnie me nj pilot t RAF-it. Por nse e mbanin vazhdimisht nn kontroll, ather duhet t kishte nj arsye. Unity Mitford ishte kaq e dashuruar me nazizmin, saq n vitet '30 u kthye n Gjermani dhe arriti t njihej me Hitlerin

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

27

Intervista

Historiani: sht nj tez e pabesueshme P

rofesor, a besoni n historin e djalit sekret t Hitlerit, q ka pasur me Unity Mitford? Mundet q t ket dika t vrtet n kt histori: tentativa pr vetvrasje e Unity-t n 1939n ndodhi n momentin kur u duk qart se shpresat pr nj marrveshje mes Gjermanis naziste dhe Anglis kishin prfunduar. Kjo gj t l t mendosh se mund t ket pasur dika dramatike dhe personale q Unity bri at veprim makabr, pra nuk ka ndodhur thjesht pr nj zhgnjim politik. Pra, kjo nuk ka qen historia e vetme e dashuris s Hitlerit? Hitleri ka pasur dy t tilla: nj me Eva Brown, e cila vrau veten n banesn e saj n Berlin n 1945-n dhe tjetrn me Geli Rauball, vajza e motrs s tij nga i ati. Por sipas historianit t Hitlerit, Alan Bullock, dyshimet e tij mbi liderin nazist pr homoseksualitet ishin t forta. Nj nga njerzit e tij, Hanfstaengl, duke folur pr jetn erotike t Hitlerit, thot se "nse ishte para nj pianoje, preferonte m shum tastet e zinj n krahasim me ato t bardht". Kjo hipotez nuk e zbeh historin e djalit sekret? Absolutisht jo. Ve t tjerash, n vitet '30 prball krizs ekonomike dhe sociale t Evrops, nj pjes e aristokracis intelektuale britanike filloi t mendonte se nazizmi dhe fashizmi ishin zgjidhja e duhur ndaj s keqes pr mbretrin angleze. Gjithashtu, Unity ishte kunata e Mosley, udhheqsit t fashistve britanik. Ka t ngjar q ajo t ket menduar se Gjermania nuk dshironte ta shkatrronte Anglin, por ta kishte si aleate. Hitleri i trajtonte kta persona me dashamirsi, edhe pse kjo nuk mjafton pr t pohuar se mes dy palve mund t ket pasur nj marrdhnie. Mos ndoshta Unity krkoi t ndryshonte rrjedhn e historis? Historia e saj m kujton paksa botn e prshkruar n at filmin e bukur t vitit 1993, "Ajo q mbetet nga dita". sht historia e nj aristokrati anglez, q krkon t shmang luftn mes Gjermanis dhe Britanis s Madhe dhe pr ta br nj gj t till u afrohet aq shum nazistve, saq rrezikon tradhtin.

N stacio nin brita nik, "Cha t transm nnel 4", etohet m do 20 dhjeto dokumen r nj tar pr m arrdhn Hilterit d ien e he kontes h s anglez kushrir e Mitforf, e urilli t. Zonja n t njihej aziste do me diktato rin dhe s do t'i jep bashku nin jet n j tjetr k rijese

Hipoteza se Unity mund t kishte pasur nj fmij nga Hitleri, nuk sht konfirmuar as nga e motra, dukesha e Devonshier-s, e cila ka thn se mund t tregoj ditart e s ms pr ta prgnjeshtruar hipotezn. Gjithashtu as dokumentari "Hitler's british girl" nuk ka mundur t siguroj prova pr konteshn, e cila mund t ket qen shtatzn apo t ket pasur marrdhnie seksuale me Hitlerin
lerit ishte me karakter politik. Kontesha Mitford ishte nj naziste e bindur dhe krenare, antisemiste dhe raciste fanatike. Mendoj se kto thashetheme mbi jetn e saj private, shrbejn vetm pr ta larguar vmendjen nga t dhnat e faktet", deklaron ai pr "Times". Jam i bindur se nuk do t mbetet pa u br edhe nj film mbi djalin e Hitlerit. Historia - Unity Mitford ishte nj nga gjasht vajzat e Lordit Redesdale (t tjerat quheshin Nancy, Pamela, Diana, Jessica e Deborah), motrat aristokrate me fate dhe pasione t ndryshme nga njra-tjetra. (Diana u martua me Sr Oswald Mosley, udhheqsi i fashistve anglez, duke pasur dshmitar iftin Gobbels; Jessica ishte socialiste dhe pacifiste). E fiksuar pas Hitlerit, i cili e monte pa rezerva, Unity (q me emrin e dyt quhej Valkyri) u kthye n Gjermani, me qllimin e vetm pr t takuar idhullin e saj. Kshtu, ajo do t bhej shum e afrt me rrethin shoqror t Fyrerit, aq sa u konsiderua nga shrbimet sekrete britanike si "m nazistja e nazistve". N vitin 1939, teksa po kthehej n Mynih, lajmi q Britania e Madhe i kishte shpallur luft Gjermanis naziste e mallngjeu aq shum, sa Mitford- e cila kishte tentuar n t gjitha mnyrat ta ndalonte kt t fundit -e brengosur nga pamjet imagjinare mbi katastrofn e qytetrimit perndimor, u mundua t'i jepte fund jets, duke zgjedhur nj vend simbolik, "Kopshtin anglez" n Monako t Bavaris, pr t qlluar veten n kok me nj revolver. N at koh vajza i kishte kaluar t njzetat dhe fatmirsisht arriti t'i shptonte vdekjes, por truri i saj u dmtua rnd. Nga Monako, ku gjendej n momentin e aktit vetvrass, Unity, tashm nj invalide, u kthye n Britani. Sipas librave t historis thuhet se nna e saj u kujdes pr t deri n momentin e fundit, kur ajo vdiq n moshn 33-vjeare, m 1948.

Hipoteza se Unity mund t kishte pasur nj fmij nga Hitleri, nuk sht konfirmuar as nga e motra, dukesha e Devonshier-s, e cila ka thn se mund t tregoj ditart e s ms pr ta prgnjeshtruar hipotezn. Gjithashtu as dokumentari "Hitler's british girl" nuk ka mundur t siguroj prova pr konteshn, e cila mund t ket qen shtatzn apo t ket pasur marrdhnie seksuale me Hitlerin. Duke br krkime n arkivin e lufts, gazetari zbuloi se zonja Mitford nuk ishte konsideruar e mendur nga shrbimet sekrete, q e mbanin vazhdimisht nn kontroll dhe e dinin se kishte marrdhnie me nj pilot t RAFit. Por nse e mbanin vazhdimisht nn kontroll, ather duhet t kishte nj arsye. Unity Mitford ishte kaq e dashuruar me nazizmin, saq n vitet '30 u kthye n Gjermani dhe ar-

riti t njihej me Hitlerin. Arsyet pr ta mbajtur nn kontroll nga shrbimi sekret britanik ishin t shumta, por askush nuk do t dyshonte se kontesha mbante n bark fmijn e kriminelit. N prag t prfundimit t hetimit t tij, gazetari i "Statesman" tha se nuk besonte n nj variant t till, megjithat, nj pyetje i mbetet ende pa prgjigje: far bnte kontesha Midford gjat lufts n nj klinik obstetrike t paligjshme? Duke u nisur nga kjo pyetje, kanali televiziv privat, "Channel Four", ka regjistruar nj dokumentar titulluar "Hitler's british girl" (Vajza britanike e Hitlerit), i cili do t transmetohet m 20 dhjetor t ktij muaji. Nj historian i nazizmit pohon se mes konteshs dhe Fyrerit ka pasur marrdhnie seksuale: "Lidhja mes saj dhe Hit-

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

NDRYSHE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

28

Telenovela mbaroi. Madhria e tij, Fabio Kapelo, sht trajneri i ri i Anglis. FA vendosi q n krye t Kombtares t ket zotrin q ka fituar kudo ku ka qen, Milano, Rom, Torino, Madrid. At q on n shtpi rekorde, kampionate, kupa e gjithka q ka vler n futboll

Mentaliteti fitues
on Fabio bhet zyrtarisht Sir Fabio. Nj nga trajnert m t mir q ekziston sot n botn e futbollit sht zyrtarizuar n krye t stolit t Anglis vetm dy dit m par me nj kontrat marramendse, q e lejon at t jet nj nga teknikt m t paguar n bot. Fabio Kapelo do t qndroj n stolin e "Tre luanve" deri n vitin 2012 dhe do t fitoj rreth 6.5 milion paund n sezon. Lajmi sht konfirmuar plotsisht edhe nga FA-ja (federata angleze e futbollit), sipas s cils trajneri i ri do ta nis detyrn t hnn e shtat janarit. M n fund telenovela mbaroi. Tani e dim t gjith se madhria e tij, Fabio Kapelo, sht trajneri i ri i Anglis. Mjeshtrit anglez, pr t fituar i besojn skuadrn Mister Fabios, magjistarit t Uemblit, njeriut q me golin e tij n vitin 1973 e lejoi Italin t regjistronte fitoren e par me anglezve. Anglia tashm vendosi q n krye t ket zotrin q ka fituar kudo ku ka qen, Milano, Rom, Torino, Madrid, q on n shtpi rekorde, kampionate, kupa e gjithka q ka vler n futboll. Anglezt krkojn t bjn srish realitet ndrrn e tyre pr nj skuadr madhshtore, ndaj krkonin nj trajner q kalon do penges, ambicioz, t ashpr dhe fitimtar. Por edhe dshira e tij pr t drejtuar nj kombtare pas largimit nga Madridi u plotsua sa hap e mbyll syt. Pas heqjes dor t Murinjos dhe Lipit pr t drejtuar bankinn e "Tre Luanve", absolutisht nuk mund t gjendej nj kandidatur m e mir se njeriu q krkon ekuilibr, disiplin dhe sakrifica. Arrin rezultate, przien t vjetrn me t ren, taktikn, agonizmin dhe psikologjin. Gjithka sipas "italian style". Ndryshon shpesh modul, ndonjher idet, por

Sir Fabios
ZYRTARIZIMI TRAJNERI
Fabio Kapelo do t qndroj n stolin e "Tre luanve" deri n vitin 2012 dhe do t fitoj rreth 6.5 milion paund n sezon. Lajmi sht konfirmuar plotsisht edhe nga FA-ja

krkon gjithmon prcaktim, cilsi, vmendje dhe shpejtsi. Plqen futbollin bukur dhe nuk i intereson nse nuk do t ket marrdhnie t mira me Baxhon, Totin, Del Pieron, Kasanon apo Ronaldon. Nuk sht i fiksuar vetm pas futbollit, mendon se ka gj ka vendin q i takon n jet. Plqen artin modern, udhtimet, zhytjet, librat dhe letrsin dhe ka nj familje t bashkuar. Don Fabio di t prshtatet me kdo dhe kudo, madje edhe me shtypin e tmerrshm anglez. Aq sa vetm pak minuta pas zgjedhjes t tij si trajner i ri i Anglis dha intervistn e par pr "The Sun". "Ka nj diferenc t jashtzakonshme n paraqitjet nga nj ndeshje n tjetrn, tregon tekniku nga Pieris-i. Mundet q lojtar t nivelit t Bekamit apo t Ouenit t luajn kaq ndryshe kur luajn me Kombtaren. Duket sheshit se fanella sht shum "e rnd" edhe pr kta kampion t mdhenj. Mbreti i Uemblit nuk kursen fjalt e mira pr paraardhsit dhe pr m tepr pr t

gjith trajnert anglez q nga viti 1966 e n vazhdim: "Anglia sht pak a shum si Spanja, fiton pak edhe pse ka lojtar shum t mir. Personalisht kam par disa ndeshje t Anglis dhe n veanti at me Rusin, ku lojtart u mbrojtn n gjysmfushn e tyre pr 90 minuta, pavarsisht avantazhit 1-0 n pjesn e par. Ndrsa me Kroacin humbn 3-2, kur nj barazim n shtpi ishte m se i mjaftueshm pr t'u kualifikuar. Ne trajnert pyesim veten se si ka mundsi q Anglia nuk u kualifikua pr n Evropian". Pothuajse t gjitha gazetat dhe televizionet n Britani dhe n t gjith botn i uruan "good luck", ndoshta nga dshira e madhe pr t fituar. Sepse kjo sht mundsia pr t'u br srish mjeshtra t futbollit. Sa mir nse e arrijn kt me njeriun m fitimtar, m ambicioz dhe ndoshta m me fat, Fabio Kapelon. "Firmosi nj kontrat prej katr vjetsh e gjysm", hapej komunikata pr shtyp e Federats Angleze t Futbollit, q dizajnonte kshtu pasardhsin e Stiv Meklarenit, prgjegjsit kryesor pr moskualifikimin e skuadrs pr n Evropianin e vitit 2008. Sipas klauzols s kontrats, Fabio sht i lir q ta zgjidh vet edhe stafin me t cilin do t punoj. Dhe n t vrtet, katrshja e "mosktjerve" t tij do t prbhet nga asistentt Franco Baldini dhe Italo Galbiati, trajneri i portierve, Franco Tancredi dhe prgjegjsi atletik, Massimo Neri. Federata bri me dije gjithashtu se Kapelo do t diskutoj me drejtorin e federats pr t pasur n sektorin teknik t skuadrs nj personalitet t shquar t futbollit anglez. T gjith jan t lumtur pr zgjedhjen e br. Shefi ekzekutiv i FA, Brian Barwick, tregon se "jam i lumtur pr

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

NDRYSHE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

29

Drejtuesit
Fabio Kapelo sht trajneri i 15-t dhe i dyti i huaj q merr drejtimin e Kombtares s "Tre luanve", pas Sven Goran Erikson. Trajnert e tjer q kan pasur n dor drejtimin e Kombtares q prej vitit 1946, kan qen:
Walter Winterbottom Alf Ramsey Joe Mercer Don Revie Ron Greenwood Bobby Robson Graham Taylor Terry Venables Glenn Hoddle Kevin Keegan Howard Wilkinson Peter Taylor Sven-Goran Eriksson Steve McClaren (1946-1962) (1963-1974) (1974) (1974-1977) (1977-1982) (1982-1990) (1990-1993) (1993-1996) (1996-1999) (1999-2000) (2000) (2000-2001) (2001-2006) (2006-2007)

vendimin e Kapelos pr t pranuar detyrn e trajnerit t Anglis. Kur u mblodhn pr t gjetur nj trajner, vendosn t gjenin nj kandidat me nivel botror dhe me Fabio Kapelon mendoj se e arritn objektivin". M tej Barwick vazhdon: "Fabio sht nj fitimtar. Triumfet e arritura n 20 vitet e fundit flasin vet. T gjitha skuadrat q ka strvitur kan fituar". "Kapelo sht i njohur botrisht si nj nga trajnert m t mir. Ka pasur sukses kudo, duke fituar respektin e gjith bots s futbollit", shton Sir Trevor Brooking. "Fabio do t ket mbshtetjen e plot t federats. Mezi po presim t punojm me t pr vitet e ardhshme. Sigurisht q objektivi i par sht fitorja e Kups s Bots n botrorin e Afriks s Jugut n vitin 2010. do gj tjetr do t konsiderohet nj dshtim", prfundoi ai. Jeta dhe karriera T gjith ata q kujtojn skandalin n jetn e trajnerit suedez n krye t Anglis, Sven Goran Erikson, nuk do t ken mundsin t kujtojn asgj t till pr trajnerin e ri t Anglis. Miqt e tij t afrt tregojn se Fabio ka nj martes dhe nj familje shum t shndetshme. Gruaja e tij, Laura, sht nj zonj simpatike nga Bolonja, ndrsa dy fmijt e tij i kan kaluar t 20-at. Kur Reali i Madridit fitoi titullin e kampionatit spanjoll n vitin 1997, Kapelo tha se ia dedikonte suksesin gruas s tij. Laura ka qen nj nga mbshtetset kryesore n karriern e burrit t saj dhe nj nga ndjekset m t rregullta t ndeshjeve t tij npr Evrop. Puna e t atit e ka detyruar Kapelon q t ndjek pas n do cep t bots babain. "Pr mua gjja m e rndsishme sht q t kem nj familje t bashkuar dhe t kem eksperienca t reja n vende dhe kultura t ndryshme. Ne kemi udhtuar rreth e prqark bots dhe na plqen t shohim site arkeologjike dhe vende me nj histori interesante", tha Kapelo. N Itali, 61-vjeari ka nj reputacion si nj burr inteligjent dhe i ashpr, t cilit i plqen t shoh vetm rrugn e vet. Anglezve ndoshta do t'u vij keq q ai nuk mund t flas anglisht, por gazetart italian q e kan ndjekur kudo shkruajn se ai sht aq i zgjuar sa t msoj gjuhn brenda disa javve. "Mos u shqetsoni, shkruajn t prditshmet italiane, ai sht m i zgjuar edhe se Marcelo Lippi apo Klaudio Ranieri. Ai flet spanjisht rrjedhshm dhe nuk do t ket probleme as me anglishten". "Njerzit m thon se jam gjaknxeht dhe m plqen t jem indiferent. N t vrtet kan t drejt. Nuk dua t dgjoj ato q thuhen rreth e rrotull. Prse duhet ta harxhoj kohn time duke dgjuar njerz q jan m pak inteligjent se un. E vetmja gj q m intereson sht puna. Nuk jam ktu pr t br miq lojtart, por pr t'i br ata t tregojn vlerat e tyre pr Kombtaren", tregon Kapelo n nj intervist t dhn pr nj t prditshme angleze. Fruilini m 18 qershor t vitit 1946, pr shum njerz prfaqson modelin e njeriut perfekt, t fiksuar vetm pas rezultateve. Eh, n fakt nuk e ka gabim, sepse jan pikrisht ato q e bn fruilianin hijernd nj nga trajnert m t mir n bot. sht nj nga t paktt njerz t aft pr t'i transmetuar do skuadre me t ciln punon mentalitetin fitues. Edhe pse si t gjith t ashprit, sht njeri i ndejshm dhe shum human. Kapelo sht i njohur edhe pr nj virtyt tjetr: di t kultivoj dhe t rris kampion t rinj dhe sa pr ta vrtetuar kt, mjaftojn em-

rat e Francesko Totit dhe Antonio Kasanos. Debutimi i par si futbollist i tij ishte n moshn 18 vje me Spal. Ishte vitit 1964, kur Fabio Kapelo ishte nj mesfushor i qendrs, ndoshta jo m i miri, por kishte nj vizion t qart pr lojn. Roma vendosi ta blej djaloshin e ri n vitin 1967. Ai q e krkonte me do kusht ishte presidenti i athershm i skuadrs, Franko Evangelisti. Trajneri i tij i par me fanelln verdhekuq do t ishte Orozo Puglieze dhe m pas Helenio Herrera. N harkun kohor t pak viteve, Kapelo do t bhej nj nga shtyllat e nj skuadre me nivel mesatar, q nuk ecte mir n kampionat, por q n vitin 1969, fal edhe golave t shnuar prej tij, fitoi Kupn e Italis. sht nj Rom premtuese, q i bn tifozt t shpresojn. Por presidenti i ri i skuadrs, Alvaro Marchini, q gjendet prball nj bilanci ekonomik t vshtir, vendos t shes pjest m t muara t skuadrs, mes tyre edhe Fabio Kapelon. Pr Kapelon do t hapej nj sezon suksesesh. Fiton tre kampionate dhe fiton gjithashtu vendin e titullarit n Kombtare. Me fanelln azurre fiton edhe nj vend nderi n historin e futbollit. N 14 nntor t vitit 1973 siglon edhe golin e suksesit t par italian kundr Anglis n Uembli. N vitin 1977 largohet nga Juventusi pr te Milani. Ishin dy vitet e fundit t karriers s tij. Nga vitit 1985 deri n 1991 drejtoi sektorin e t rinjve kuqezinj, por u mor edhe me hockey dhe strategji marketingu. Po n 1991 do t ishte edhe shansi m i madh i karriers s tij deri n at koh: pas perndimit

DREJTUESI FAMILJA
Miqt e tij t afrt tregojn se Fabio ka nj martes dhe nj familje shum t shndetshme. Gruaja e tij, Laura, sht nj zonj simpatike nga Bolonja, dhe ka dy fmij

KAPELO FITIMTARI
sht nj nga t paktt njerz t aft pr t'i transmetuar do skuadre me t ciln punon mentalitetin fitues. Edhe pse si t gjith t ashprit, sht njeri i ndejshm dhe shum human

t yllit Arrigo Saki, Kapelo u caktua n drejtimin e Milanit t Franko Barezit, Paolo Maldinit dhe tre kampionve holandez: Ruud Gullit, Marco Van Basten e Frank Rajkard. N pes sezone fitoi katr kampionate, tri superkupa italiane, nj kup kampionesh dhe nj superkup evropiane. Do t shquhej pr grindn, karakterin dhe skemat taktike t lojs. Nj vit adopton nj loj sulmuese vitin tjetr, m shum me tipare mbrojtse. Asnjher dy gjra t njjta. Zihet me lojtar t rndsishm, q preferojn t largohen nga Milani, m tepr se sa t punojn pr t. Rasti m i njohur sht ai i Edgar Davidsit, q do t kalonte te Juventusi n mesin e sezonit 1996-1997. Largohet nga Milani n vitin 1996, pas nj kampionati t fituar duke "zbuluar" dhe dy kampion absolut si Roberto Baxho dhe Dejan Savievi. Njeriu q vetm fiton niset drejt Madridit dhe q n tentativn e par fiton Lign spanjolle. Spanjollt tifoz t Realit e zgjedhin si hero, madje disa do t donin t'i ngrinin nj monument. Mnyr t thni, por nuk ka asnj dyshim q personaliteti i Mister Kapels ka prekur zemrat iberike. Ndrkoh, n Itali, skuadra e tij e zemrs, Milani, po kalonte nj situat t vshtir. Zgjidhja e vetme ishte thirrja e "Kapiten Kapelos" n krye t skuadrs srish, e ai nuk mundi t thot dot jo. Pr fat t keq idili kuqezi nuk do t prsritej dhe Don Fabio, si e kishin pagzuar n Madrid, i zhgnjyer, do t kalonte nj vit larg fushave, duke e kufizuar aktivitetin si komentator sportiv. N vitin 1999, presidenti i Roms, Franko Sensi, kishte vendosur t hapte nj cikl fitoresh pr skuadrn e tij, ndaj kishte menduar q t sillte Kapelon n krye, ku Roma e tij n mnyr zhgnjyese do ta arrinte vetm vendin e gjasht, ndrsa trajneri fruilian nuk do t kishte raporte t mira me Vinenzo Monteln, idhullin e ri t skuadrs. Por viti 2001 ishte vetm 12 muaj m pas dhe n kt vit Roma e tij do t fitonte kampionatin e tret n historin e saj. Por n vitin 2004 fansat e Roms do t zhgnjeheshin. Trajneri, absolutisht ndr m t mirt n sport, ndryshon ide dhe destinacion. Niset drejt Torinos. Fama e ktij profesionisti t jashtzakonshm n futboll, q e ka zili gjith bota, nuk zhgnjen: n vitin e par t drejtimit t Juventusit godet n shenj, duke fituar kampionatin. Pas prfundimit t kampionatit t vitit 2005/ 2006 dhe skandalit t prgjimit t telefonatave t t gjith drejtuesve bardhezinj, n korrik Kapelo largohet nga Juventusi. Ndryshon srish destinacion: kthehet srish n Spanj, n pankinn e Realit t Madridit, ku e on srish skuadrn n majat e suksesit. Pas largimit nga kjo skuadr dhe nj periudhe fare t shkurtr lirie, nj tjetr dat dhe skuadr e rndsishme do t shnohej n CV e tij: drejtimi i Kombtares angleze deri n vitin 2012.

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

NDRYSHE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

30

Daniel Craig rrfen pr Bondin, muskujt, famn dhe si arriti q n moshn 39-vjeare t ket nj sukses t till ndrkombtar

raig e mban fare mir mend momentin kur jeta e tij ndryshoi. Ndodhej n nj hotel zviceran, ku producentja e t famshmit 007, Barbara Broccoli, i dha prmes telefonit lajmin e madh. Pr t ai ishte pikrisht njeriu i duhur, q do t mishronte spiunin e famshm britanik n versionin post-modern. Filmi i radhs do t quhej "Casino Ruajal" dhe kt her ai e ndiente se fati i kishte trokitur n der. "Ishte dika sureale, kujton vet Craig, krejt e paimagjinueshme, q u shoqrua edhe nga suksesi i jashtzakonshm i filmit dhe personazhit, pavarsisht mosbesimit t shumkujt n fillimet e zgjedhjes sime". Kt e mbshtesin edhe shifrat, pasi Bondi i fundit arriti q t fuste n xhepat e producentes 600 milion dollar m shum se do Bond tjetr m par. Mbi t gjitha, triumfi i vrtet i takonte vet Craig, q kaloi nj prov shum t vshtir interpretimi dhe besimi njherazi. Ai nuk do t'i harroj kurr gjith thashethemet q pasuan shpalljen e tij si Bondi i ardhshm. Nj pjes e madhe e gazetave e shihnin si nj kandidat aspak interesant dhe t dshtuar, ndrkoh q pas shfaqjes s par shtypi u shndrrua n aleatin e tij m t mir. "Po, po kur doli se publiku m kishte vlersuar dhe plqyer, m besoni, nuk kishte njeri n bot m t lumtur se un. Por nuk i shava kurr ata q m kishin kundrshtuar kandidaturn n fillim". Suksesi i Bondit i ka hapur n dy kanate dyert e ofertave pr t. Ato mbrrijn nga m t paimagjinueshmet, duke e kthyer Danielin n njrin prej aktorve m t preferuar t Hollivudit. Nga Bond ai ka "fluturuar" n nj tjetr film q sapo ka dal n sallat amerikane e q duket se do t ket edhe ai nj sukses t jashtzakonshm. Filmi quhet "Busulla e art" dhe sht pjesa e par e trilogjis s Filip Pulmanit, "Materialet e errta". "Busulla e art" pritet q t tejkaloj Bondin si pr nga parat, ashtu edhe pr nga suksesi. N rast se filmi do t rezultoj nj ndrmarrje e suksesshme, ather do t xhirohen edhe dy serit e tjera, pr ta br trilogjin e plot dhe Craig do ta gjej srish veten n nj ndrmarrje t suksesshme kinematografike. "E di, e di q jam me fat! Kush do ta kishte marr me mend kt situat vite m par? sht e pabesueshme pr mua"! Duket vrtet e pabesueshme po t kujtosh reagimin e zgjedhjes s tij si Bondi i ardhshm n vitin 2005. Reagimi i disave ishte aq i ashpr, saq si kurr m par u ngrit nj shoqat e posame njerzish q ishin kundra kandidaturs s Craig, t cilt gjat gjith kohs ndrmorn nj fushat t ashpr n shtyp kundr aktorit, q pohon se ajo ka qen nj ndr momentet m t vshtira t jets s tij, jo vetm profesionalisht. "M'u desh q gjat xhirimeve t punoja dhe prpiqesha shum her m tepr nga sa e kisha imagjinuar. Para s gjithash, me lojn time duhet t mbyllja gojt e liga njher e prgjithmon, e m pas duhet t'i krijoja vetes mundsin q t hyja n listn e aktorve t preferuar t Hollivudit, q jan njherazi edhe m t paguarit". Pas provs s par t suksesshme, Daniel po prgatitet pr Bondin 22, edhe pse ende nuk sht zyrtarizuar subjekti, apo edhe emri. Kur i prmend njrn prej skenave mitike t Bondit t shkuar, at t daljes nga deti, ku shfaq nj trup t mrekullu-eshm, Craig buzqesh e madje skuqet paksa. "Po, po, sht nj nga skenat q m bn t qesh. M duket vetja si nj nga ata djemt e kalendarve dhe t mendosh q pr ta realizuar na u deshn disa dubla, sepse fillimisht nuk i dukesha regjisorit aq seksi sa duhej t isha n t vrtet". Trupi sht nj nga pikat e forta t Craig, por ajo lloj gjendjeje ka dashur pun q t arrihej. "Jam strvitur pr jav t tra, deri sa erdha n pikn q m keni par n film. Ishte nj strvitje q m kushtoi dhe n prfundim t filmit vendosa q t qndroja tre muaj pa strvitje dhe t'i jepesha pijes. Kur iu riktheva palestrs, ishte e vshtir, sepse m'u desh ta ribja gjith punn nga e para. N strvitjen e par jam marr shum me ngritje peshash, ndrsa tani para Bondit tjetr do t merrem m shum me boks dhe vrap. Pr rolin e 007 duhet t jem fizikisht i fuqishm dhe kjo ka koston e vet. Gjat filmit jam lnduar jo pak fizikisht n disa skena t vshtira. Edhe n filmin e ardhshm do t jem i njjti Bond fizikisht". Pas "Casino Royal", Craig ka br edhe filma t tjer dhe mbi t gjitha sht prpjekur q t akomodohet me jetn e tij t re. Nuk do ta harroj kurr turneun reklamues q bri pr Bondin n mbar botn para se t dilte n kinema. Ishte nj mrekulli e vrtet, pasi s bashku me t dashurn, e cila sht producente, bri nj xhiro fantastike n hotelet e vendet m interesante t bots. "E dashura ime sht pjesa tjetr e fatit q kam. Nuk do t'ia kisha dal dot pa t. Ajo m jep sensin e perspek-

"CASINO ROYAL"
Gjat filmit jam lnduar jo pak fizikisht n disa skena t vshtira. Edhe n filmin e ardhshm do t jem i njjti Bond fizikisht". Pas "Casino Royal", Craig ka br edhe filma t tjer dhe mbi t gjitha sht prpjekur q t akomodohet me jetn e tij t re

Daniel Craig
James Bond m ndryshoi jetn
tivs, e megjithat sht nj marrdhnie e uditshme, sepse asnjher nuk na qllon t jemi pr nj koh t gjat n t njjtin vend. Jemi gjithmon n lvizje dhe asnjher nuk kemi kohn e mjaftueshme pr t'u ngopur me njri-tjetrin. Craig ka qen shkurtimisht i martuar, kur ka qen 20 vje, me aktoren Fiona Loudon, me t ciln ka edhe nj vajz adoleshente. Pr sa i prket jets personale, ai ndihet mir me t dashurn aktuale, me t ciln sht takuar n vitin 2005, n filmin "Xhaketa". Ajo ishte producentja e filmit. "Duket e bukur, por jeta e aktorit sht nj luft e vrtet, nj luft t ciln un e kam shum t vshtir ta bj i vetm, pa pasur n krah nj njeri t dashur. Po t jesh vetm sht e trishtueshme, e mrzitshme dhe aspak produktive. Un nuk para i besoj vetes pr shum zgjedhje, ndaj m duhet dikush q t vendosem n nj balanc, m duhet dikush me t cilin t ndaj momentet e mia m brilante dhe ato t ankthit". Craig ka hyr tani n at lloj bote, q ndrsa para teje shum dyer t hapen, t tjera t mbyllen nga pas. Me pak fjal, ndrsa pr pun sht nj moment i shklqyer e plot fitime t mira, ti je i famshm n at mas,sa t mos e gzosh m jetn n mnyr private, pa u br pre e fotografve apo gazetave. Sapo v kmbn jasht, ndjen fleshin e aparateve fotografike rreth teje. Craig ankohet shum pr humbjen e privatsis, por tanim sht shum von, i duhet q pr sa koh do t mishroj Bondin, t duroj t gjitha pasojat, t mira e t kqija. Craig, 39 vje, ka lindur n Liverpul dhe sht arsimuar pr dramaturgji dhe muzik n Londr. Karriern e nisi me pjesmarrjen n disa filma serial, t cilt i hapn rrugn e s ardhmes. M pas ka punuar me regjisor t famshm si Spilberg pr filmin "Munich", Sam Mendez pr "Road to Perdition", apo Roger Miller. Ai vet nuk para ka preferenc pr rolet. Prgjithsisht i plqejn edhe ata t vshtirt, por q nuk t japin shum fam. Edhe ata m t lehtt, q t pompojn me nj sukses t menjhershm. Pr sa i prket Bondit t ardhshm, ai do t drejtohet nga regjisori Mark Foster, me nj skenar t Paul Haggis, autorit t "One million dollar baby". Ndrsa pr t dy kta autor sht prova e par, Craig sht plot besim e siguri pr rolin e ardhshm. Tani rruga prpara tij sht e shtruar dhe e hapur.

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

KINEMA

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

31

A sht e drejt lufta n Irak, apo Afganistan? Kush e drejton at dhe kush vendos t jap jetn? Tre histori paralele q ngren pyetje, por nuk gjejn prgjigje n filmin e shtat t Robert Redford

"Lions for lambs" sht filmi i shtat ku Robert Redford merr prsipr regjin. Titullin ia ka vn duke iu referuar shprehjes s nj oficeri gjerman t Lufts s Par Botrore, i cili disfatat e ushtris angleze i prmblodhi me shprehjen: "Asnjher nuk kam par kaq shum luan t udhhiqen nga qengja t till"

Lions for lambs

DRAM Regjisor: Robert Redford Interpretojn: Meryl Streep, Robert Redford, Tom Cruise, Andrew Garfield, Michael Pena, Derek Luke I shfaqur pr her t par n kinema m 9 nntor 2007 I shfaqur pr her t par n Tiran m 13 dhjetor 2007

Kur luant kthehen n qengja

Cruise sht senatori Jasper Irving, nj politikan i djatht q synon Shtpin e Bardh. Veshur me pushtet krkon t prdor gazetaren Janine Roth (Meryl Streep) pr t shitur si lajm ekskluziv strategjin e re ushtarake t qeveris amerikane
ndoshta pr arsye buxheti nuk t jepte dhe aq iden e saj. Pjesa m trheqse e asaj q edhe mund t quhej betej, ishte kur prpiqesha t identifikoja nprmjet pamjeve t satelitit ushtarak, pikat q mund t ishin dy ish-studentt ushtar, apo vendndodhjen e grupit hije t talebanve. N prpjekjen pr t kuptuar apo par dika filmi mbaron (fatkeqsisht me dialogun msues-nxns)dhe e gjen veten mes spektatorve q i duhen t paktn nj minut t kuptojn se ky ishte fundi dhe ndrprerja nuk vinte prej ndonj defekti teknik. IRAKU DSHTON N HOLLIVUD T ashtuquajturit filmat e Irakut duket se i bjn spektatort amerikan t'i largohen kinemas. Statistikat e fitimeve prej shfaqjes s filmave n Shtetet e Bashkuara tregojn nj tendenc n rnie pr t gjith filmat q trajtojn temn e lufts s Irakut. Producentt e filmave nuk po presin q kjo luft t prfundoj e kshtu Hollivudi t jap nj mesazh t sakt. Mungesa e durimit ka dhe koston e saj. Katr titujt e rinj t 2007-s kan pasur t njjtin fat n mbledhjen e mundimshme t fitimit. Si "Lions for lambs", kan qen dhe "In the Valley of Elah" me protagonist dy emra domethns si Tommy Lee Jones dhe Charlise Theron. As "Reese Wtihpersoon" nuk ka mjaftuar pr t rritur sadopak fitimet e "Rendition", pr t mos folur pr "Redacted", filmin e bazuar n pasqyrimin e ngjarjeve t vrteta nga mediat televizive, dhe q n projektimin n Festivalin e Venecias s ktij viti, regjisori Brin de Palma u interpretua si prues i nj stili t ri eksperimental. Amerika n luft nuk ishte zgjedhja m e mir pr producentt e "kinemas s shtrenjt". Ndoshta duhet t prisnin derisa lufta t mbaronte e gjithsekush t pasqyronte nj mesazh t qart. Si ka ndodhur me filmat e Lufts s Par Botrore, t cilt ende sot mbeten n radhn e klasikve. T gjith kan dgjuar pr "Casablanca", dramn romantike, ku nuk mungonte propaganda pr luftn. Ndryshe nga reagimet q shkakton lufta e Irakut, ku audienca largohet, vrehet nj qasje e vlefshme n do koh ndaj temave mbi t tjera konflikte t shkuara si lufta e Vietnamit, e Kores, apo ajo e Gjirit Persik. Francis Ford Coppola bri "Apocalypse Now" n vitin 1973, 6 vjet pas prfundimit t lufts s Vietnamit, pa harruar po n kt koh nj tjetr klasik "Platoon" nga nj tjetr regjisor i madh si Oliver Stone. Ndoshta n ritmin e sotm t zhvillimit t teknologjis, edhe kinemaja e Hollivudit nuk e ka t leht t sjell n ekranin e madh tema realiste, kur 24 or lajme sjellin realitetin n do shtpi e do dit, ku aktor t mir apo t kqij jan njerzit q i jetojn.

ESTELA ZIU

eryl Streep, Robert Redford dhe Tom Cruise jan pro tagonistt e javs n ekranin e kinemas kryeqytetase. Tre emra t mdhenj t prfshir n nj histori t madhe. "Lions for lambs" (prkthimi shqip "Luan pr qengja", nuk sht se transmeton shum iden fillestare t regjisorit Redford) Subjekti i filmit sht n vazhdn e prpjekjes s kinemas amerikane pr t kthyer syt nga lufta n Irak. Nprmjet tre historive paralele, Redford krkon t ngrej pikpyetje e shqetsime pa u prpjekur pr t dhn nj mesazh t qart. Robert Redford drejton dhe interpreton n nj dram q prek nj prej dilemave m t mdha t amerikanve. A sht lufta n Afganistan dhe Irak nj shtje e drejt? Nj pyetje q nuk merr prgjigje as n fund t filmit, por q vjen fuqishm nprmjet Tom Cruise dhe Meryl Streep. T dy n qendr t nj prej tre historive paralele n film. Cruise sht senatori Jasper Irving, nj politikan i djatht q synon Shtpin e Bardh. Veshur me pushtet krkon t prdor gazetaren Janine Roth (Meryl Streep) pr t shitur si lajm ekskluziv strategjin e re ushtarake t qeveris amerikane. Ai shpreson q gazetarja e par e nj stacioni televiziv do t arrij ta shes mir kt lajm n publik. Nga ana tjetr, nj profesor historie prpiqet t bind nj prej studentve m premtues t dal nga apatia e t prpiqet t mbaj qndrime mbi bindje t tij pr jetn. Pr t'i zgjuar ndjenjn e t qenit aktiv n shoqri, profesor Malley i tregon shembullin e dy ish-studentve t tij, Ernest dhe Arian, q me vullnet t plot iu bashkuan trupave n Afganistan (duke u prfshir n strategjin ushtarake t senatorit Irving, t ciln politikani krkon t'ia shes si lajm t mir gazetares Roth. Misioni i dy ishstudentve ushtar ka dshtuar dhe ata jan gjendur t rrethuar nga trupat talebane. Ndrsa senatori dhe gazetarja jan duke debatuar pr luftn, profesori dhe studenti, duke diskutuar pr qndrimet, dy ushtart e plagosur jan duke luftuar me jetn. Kto tre linja historie nisin si t ndara pr t'u bashkuar n nj thirrje pr ndrgjegje shoqrore. kur dgjova Streep, Redford dhe Cruise, mendova se m n fund do t shikoja nj epik dhe me heronj si "Mission Impossibble III", apo nj argtues si "Djalli vishet me Prada". N fakt pjesa m e bukur ishte dialogu mes politikanit Cruise dhe gazetares Streep, ku ndihej ritm dhe nuk mungonte batuta inteligjente. Ndrsa skena me msuesin Redford bhej bezdisse e monotone me fjal e fjal pa fund; gjithka rreth nj lufte, (q

Regjisori Robert Redford n sheshin e xhirimit t "Lions for Lambs", historia e dy studentve Arian dhe Ernest (Michael Pena) n t djatht t Redford. T frymzuar nga profesori i tyre, Dr. Malley (interpretuar nga Redford) ata krkojn t bjn dika t rndsishme n jetn e tyre. Megjithat kur Arian dhe Ernest vendosin t'i bashkohen lufts n Afganistan, profesori fillon t lkundet n besimet e veta

Amerika n luft nuk ishte zgjedhja m e mir pr producentt e "kinemas s shtrenjt". Ndoshta duhet t prisnin derisa lufta t mbaronte e gjithsekush t pasqyronte nj mesazh t qart. Si ka ndodhur me filmat e Lufts s Par Botrore, t cilt ende sot mbeten n radhn e klasikve. Casablanca sht nj prej tyre

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

ZBAVITJE

KOHE&LIRE
32

Zgjidhni fjalkryqin dhe fitoni kart abonimi mujor

Pasi t keni zgjidhur fjalkryqin e mposhtm, shkronjat q dalin nga kutit e ngjyrosura me gri dhe q u prgjigjen numrave t nj karte riabonimi njmujor digitalb konvertoini sipas kodit posht fajalkryqit. Jan dhn dhjet nga dymbdhjet numrat q prmban karta. Me ta zgjidhur fjalkryqin duhet t telefononi n numrat 04 272 565; 068 (9) 20 35 300. Telefonatat pr tuesit priten nga ora 1000 -1030. Nse numrat q do ti tregoni ju jan t sakt ather do tju jepen edhe dy numrat e fundit dhe do t bni rimbushjen me nj SMS. Kujdes! Fiton ai q e zgjidh m shpejt dhe telefonon i pari.

A=1 S=0

F=6 T=5

K=8

O=2

P=3

Vendosi numrat ktu

Pergjigjet e shkuara
HORIZONTAL 1. Qe orator athinas. 5. Fillojn tatpjetn. 7. Jan hipotigrat. 12. Inicialet e Redford. 13. Qe lvizja e Fujiwara Seiwa-s. 15. Qe tiran i Korinit. 17. Inicialet e Kokoschka-s. 18. Esht edhe ajo ghibli. 19. Jan katolikt e ritit bizantin. 22. Louis regjisor. 24. Nj pije bukaniersh. 25. Shkroi Murtaja (inic). 26. I famshmi Pacino. 27. Me do ut... n nj shprehje latine. 28. Qe kryeqendra e Turnit. 32. Me Nereun qe martir kristian. 35. Inicialet e Lucas regjisor. 36. Fillojntatpjetn. 37. Esht frik nga dhimbjet. 42. Nj iklist i gjysmthellsis. 45. Pak energjike. 46. Kush ka ka zt. 47. Richard i Gruaja pa hije. 48. Kinc Cole i jazz-t. VERTIKAL 1. Menjher pr Ciceronin. Ishulli i Minosit. Sateli i Jupiterit. Jan binart. Nj album i famshm i Emerson, Lake & Palmer. 6. Panik pa kuj. 7. Esht fata jon. 8. Inicialet e Kazan. 9. Pearl e Toka e mir. 10. Kujt e rritjes. 11. Nj pem. 13. Kuzojn nj knd. 14. Esht lidhje edhe mes partish. 16. Me dike bhen dinak. 2. 3. 4. 5. 20. 21. 23. 24. 27. 29. 30. 31. 33. 34. 38. 39. 40. 41. 43. 44. Para Zeppelin n muzik. Qendr ditore. Luisa e Giuseppe Verdi-t. Mbarojn fare. Duken n krye Ferdinand, mbrojts anglez. Schiele piktor. Berg kompozitor. Esht nusja pr antonomazi. Anna Maria Mazzini n cd. Gjysm derman. Ndrmarrje Elektrike Urbane. Nj sht edh apache. Italia n tabela. Inicialet e Montand. Inicialet e Mitchum q qe aktor.

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007 33

SOCIALE

KONTAKT & WEB info@gazeta-shqip.com www.gazeta-shqip.com

Flet Eduard Hashorva, kandidati pr dekan n fakultetin e vetm shtetror t Shkencave Mjeksore n vend

Hashorva: Kandidatura ime, garanci pr Mjeksin

rofesori i asociuar, Eduard Hashorva, i cili ka qen prej vitesh pedagog n Fakultetin e Mjeksis, sht kandidat pr dekan i ktij fakulteti. N vizionin e tij, mjeksia sht nj thesar i muar q duhet ruajtur dhe pasuruar, ndaj investon emrin dhe karriern e tij pr ta uar m tej shkencn e mjeksis. "Fakulteti yn meriton m shum. Ju ftoj q s bashku t'i kthejm atij krenarin, dinjitetin shkencor e ta modernizojm". Kjo sht motoja e profesorit t statistiks mjeksore. Por mnyra se si do t punoj pr t mbajtur kt premtim lanohet n intervistn q ai tha dje pr gazetn "Shqip". far sht pr ju posti i dekanit t Fakultetit t Mjeksis dhe pse do t kandidoni? Postin e dekanit t Fakultetit t Mjeksis e konsideroj nj funksion t rndsishm dhe t vshtir, realizimi me sukses i t cilit krkon q kandidati t jet nj figur ku t grshetohen: prvoja pedagogjike, njohja e organizimit dhe funksionimit t institucioneve analoge perndimore, vizioni pr rritjen e cilsis s diplomave t tij dhe pr zgjerimin e modernizimin e krkimit shkencor, njohja e politikave shndetsore t vendit etj. E s fundmi, por jo e fundit, prkushtimi im do t jet maksimal, angazhim me koh t plot n shrbim t fakultetit, peda-

STRATEGJIA Ndr objektivat hyn padyshim edhe krkimi shkencor dhe transparenca e projekteve e fondeve t fakultetit. Jan edhe mjaft pika t tjera q premtojn zhvillim modern t fakultetit. Jam garant i bashkpunimit me akademit e tjera evropiane

gogve e studentve jo "dekan part-time". Vlersuar nn kndvshtrimin e msiprm, un besoj se i plotsoj m s miri kto kritere dhe jam plotsisht i bindur se, n pozicionin e dekanit do t mund ta shndrroj Fakultetin e Mjeksis n nj institucion modern universitar. Kt bindje e mbshtes jo vetm n kapacitetet dhe prkushtimin tim, por mbi t gjitha n potencialin intelektual dhe profesional t ktij institucioni, t shumics s kolegve q e dshirojn dhe e presin kt ndryshim t madh.

Cilat jan lidhjet tuaja me kt fakultet? Si do ta menaxhoni nse do jeni n krye t tij? Fakulteti i Mjeksis n UT sht pjesa m e rndsishme e jets sime profesionale, pasi aty u diplomova me rezultate t larta dhe fillova karriern time pedagogjike 22 vite m par. Prvoja e gjat si pedagog i ktij fakulteti m ka mundsuar t njoh n detaje strukturn, organizimin, funksionimin, si dhe problemet e tij t shumta. Por kjo e vetme nuk do t mjaftonte. Studimet dhe kuali-

fikimet pasuniversitare n institucione t njohura n bot, si Jonhs Hopkins University n SHBA etj., pr mua kan qen jo vetm momente t rndsishme t kualifikimit profesional, por edhe t krijimit t nj kulture institucionale mbi organizimin dhe funksionimin e modeleve m t mira t shkollave perndimore, t cilat pata fatin t'i njoh nga afr. Funksionet e rndsishme drejtuese q kam kryer n karriern time, si drejtor i Institutit t Shndetit Publik e m pas si zvendsministr i Shndetsis, m aftsuan e m dhan

prvojn e duhur n menaxhim e drejtim institucional. Elementi kryesor t karakterit q mendoni se do t vlersojn kolegt dhe studentt tuaj? Prvojat pedagogjike e profesionale t fituara, t bashkuara me energjin e moshs, krenarin dhe ambicien profesionale, si edhe dhembshuria pr fakultetin m bjn t ndihem plotsisht i aft e i motivuar pr t udhhequr drejt ndryshimit t madh. Disa nga pikat kye ku mbshtetet programi juaj elektoral? Kam disa objektiva q jan m shum se nj program, jan thuajse nj strategji pr zhvillimin e Fakultetit t Mjeksis. Mund t prmend prmbledhtazi disa, duke nisur me objektivin institucional. "Ta shndrrojm Fakultetin e Mjeksis n nj qendr moderne e bashkkohore t dijes e t krkimit shkencor, ku msohet, punohet e fitohet me profesionalizm e dinjitet". Ky sht misioni q them ta arrij s bashku me kolegt. Po kshtu, ndr objektivat e mia sht edhe reformimi i

kurrikulave msimore. Do t plotsohen programet e lndve pr t'i modernizuar ato e pr t'i prshtatur m mir me konceptet e reja t smundjes e shndetit, mjeksis sociale e financimit t shndetit etj. Nj pik tjetr e strategjis q un e kam pr zemr sht studenti n qendr", prmes ktij objektivi do t punoj fort q t zbatohet nj koncept i ri lidhur me prparsin q meritojn interesat dhe zri i studentve me moton "Studenti n qendr, fakulteti ekziston dhe paguhet pr ta". Gjithashtu, garantoj se do t institucionalizohet trheqja e organizuar dhe periodike e vlersimit t studentve pr procesin msimor mbi bazn e metodave t standardizuara bashkkohore. Ndr objektivat hyn padyshim edhe krkimi shkencor dhe transparenca e projekteve e fondeve t fakultetit. Jan edhe mjaft pika t tjera q premtojn zhvillim modern t fakultetit. Jam garant i bashkpunimit me akademit e tjera evropiane dhe m gjer, ku mjaft pedagog dhe student do t prfitojn nga eksperiencat e huaja n studimet mjeksore.

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

SOCIALE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

35

Banort e Bathores, 5 dit pa uj t pijshm

Problemi, bashkia nuk i paguan Ujsjellsit faturn e ujit
anort e Bathores kan mbetur plot 5 dit pa furnizim me uj t pijshm. Nj pjes e mir e ksaj zone ka mbetur pa uj pr nj periudh kaq t gjat kohore vetm si pasoj e mosrakordimit t puns nga ana e pushtetit vendor. Meqense zona e Bathores sht e mbipopulluar, nj zgjidhje q sht gjetur pr rregullimin e problemeve sht edhe blerja e nj pjese t ujit t pijshm nga ana e bashkis. Me kalimin e kompetencave dhe prgjegjsive mbi menaxhimin e ujit t pijshm nga Ujsjellsi n bashki, kan nisur edhe problemet e para. Megjithse Ujsjellsi ka dhn uj sipas marrveshjes mes ktij sektori dhe bashkis, prsri kjo e fundit nuk i ka shlyer detyrimet kundrejt

Cilsia e spitaleve

Ujsjellsit. Por, pr Kanalizimet kjo ka qen arsye pr t ndrprer rrjetin e furnizimit me uj t pijshm pr banort e Bathores. Banort e ksaj zone n periferi t Tirans jan shum t revoltuar, jo vetm pr ndrprerjen dhe mosfurnizimin me uj pr nj koh kaq t gjat, por njkohsisht edhe pr moskorrektesn e pushtetit vendor, pas pagesave t rregullta t faturave t ujit, q bjn nj pjes e mir e banorve t ksaj zone. Sipas banorve, me kalimin e kompetencave nga Ujsjellsi n bashki, ky vendim ka krijuar edhe neglizhencn nga ana e pushtetit vendor. Problematike sht dhe fakti q n t njjtn koh edhe ezmat publike q

ndodhen n qendr t zons nuk kan pasur asnj pik uj pr banort. Pavarsisht ankesave t bra n adres t Ujsjellsit dhe bashkis s ksaj zone, deri tani nuk sht dhn asnj prgjigje zyrtare dhe banort nuk e din se deri kur do t vazhdoj kjo situat. E njjta munges uji ka qen shqetsuese pr Bathoren pes muaj m par, n nj koh kur temperaturat ishin 40 grad Celsius. Banort e Bathores u ngritn n protest duke bllokuar akset qendrore rrugore, deri sa problemi u zgjidh n fillim me vendosjen n pun t ezmave publike n kt zon. Bashk me Bathoren, mungesn e ujit e vuan edhe nj pjes e zons periferike t Paskuqanit.

Tregues t ult, Tepelena, Lushnja, Shkodra

Asnj prgjigje nga drejtoria spitalore dhe Ministria e Shndetsis, pacientt ndrpresin kurn

Verdhza, pacientt: S kemi m ilae

Prej dy muajsh, mungon trajtimi pr t smurt me Hepatitin C
LORINA MIXHA

lot 28 pacient me Hepatit C prej dy muajsh kan ndrprer tra jtimin e kushtueshm vetm si pasoj e mungess s ilaeve. do jav, n drejtorin e spitalit dhe n Ministrin e Shndetsis, n zyrn q merret me problemet spitalore, prsritet e njjta krkes: "Na mungojn ilaet, problemi nuk mund t zgjidhet me blerje t vogla, pasi medikamenti q prdoret pr terapin e kombinuar t Hepatitit C nuk gjendet n farmacin e spitalit. T smurt q trajtohen n pavijonin e gastrohepatologjis prej dy muajsh nuk marrin gjysmn e kurs q shrben pr trajtimin e ksaj smundje. Jan plot 28 pacient, t cilt nuk e vazhdojn normalisht trajtimin pr shrbimin nga virusi i Hepatitit C. Duke mos pasur asnj rrugzgjidhje tjetr, gjat ksaj periudhe jan ankuar sa n dyert e drejtoris s spitalit, sa n dyert e Ministris s Shndetsis. Edhe pavijoni i gastrohepatologjis ka br m shum se 4 krkesa deri tani pr furnizimin me kt medikament, por pavarsisht ksaj nuk sht arritur asnj zgjidhje. Mungesat nuk mund t zvendsohen me blerje t vogla, pasi shuma e 400 mij lekve t reja, q ligji ka prcaktuar pr blerje t vogla, nuk u mjafton as edhe 4 pacientve. Vlera e medikamentit sht tepr e shtrenjt. Pacientt q trajtohen me Hepatit C marrin t kombinuar dy lloje medikamentesh, pegasys interferon dhe copegus. Ndrsa pegasys sht tenderuar n qershor t 2007-s dhe sht siguruar pr 40 pacient, copegus nuk ka mbrritur n spital. Sipas mjekve, raporti i ktyre dy medikamenteve pr kurn e smundjes sht nj pegasys dhe 4 copegus. Blerja e fundit q sht br pr kta pacient ka qen vetm 1200 copegus, t cilat, pjestuar n katr, nuk jan mjaftueshm as pr nj periudh shum t shkurtr trajtimi. Pr secilin pacient, nj trajtim me t dy barnat kap shifrn e 1400 eurove n muaj. Secilit pacient i duhet 6 deri n 12 muaj pr t'u trajtuar, kjo varet nga fenotipi. Nse genotipi sht 2 ose 3, ather pacienti do t trajtohet pr 6 muaj, nse genotipi sht 1, ather pacienti do t marr medikamentet pr 12 muaj rresht. Efektshmria e ilaeve nse nuk i prdor t dyja zbret me 30 pr qind. Kjo do t thot se pr "zhdukjen" e virusit t Hepatitit C, nga 70 pr qind q sht probabiliteti pr t'u shruar nse prdoren t dyja medikamentet, kemi ulje t ktij efekti n masn 30 pr qind. Kshtu, t 28 pacientt, t cilt prej nj muaji e gjysm kan ndrprer terapin, kan m shum se 30 pr qind probabilitet pr t ulur shkalln e efektshmris s trajtimit t smundjes, pa llogaritur ktu shtimin e kostos s trajtimit pr t arritur synimin kryesor: shrimin nga smundja. Problemi i mungess s ilait ka ardhur si pasoj e mosblerjeve t mdha me an t tenderimit.

PROBLEMI

T afrmit e pacientve i drgojn SMS ministrit

Nj nga t afrmit e nj t smuri me Hepatit ka guxuar t'i drgoj ministrit t Shndetsis, Nard Ndoka, nj SMS n telefonin e tij personal. I afrmi i ka sqaruar saktsisht problemin me mungesn e ilaeve n QSUT dhe ndrprerjen e trajtimit t t smurve. Ministri i ka krkuar t afrmit sqarime t mtejshme, duke krkuar ngrin e problemit dhe m pas ka shfaqur mirkuptimin pr ndrhyrjen e tij, pr zgjidhjen e problemit. Problemi kryesor sht se ndrprerja e ilait ndikon negativisht n trajtimin e smundjes dhe njkohsisht n uljen e efektshmris s terapis.

PROBLEMI

N punktet e gjakut n Fier e Lushnj nuk ka m rezerva as pr emergjencat

Shterojn dhuruesit e gjakut, nuk pranojn t paguhen me bank

K
riza pr gjak sht prezente n Fier e n Lushnj. T dhnat q vijn nga punktet e gjakut n dy qytetet konfirmojn se asnj rezerv gjaku nuk gjendet m n ambientet frigoriferike. Ndrsa t smurt kronik me talasemi kan muaj q nuk mund t marrin lngun jetsor t tyre, n kto punkte, q mbulojn pjesn m t madhe t jugut t vendit. "Muaj m par, ne arrinim t mbanim n gjendje 5 deri n 10 flakon gjaku, kurse prej disa ditsh nuk kemi m asnj. Edhe flakont me numr gjaku t shpesht q m par qndronin rezerv kan mbaruar. Jemi n nj gjendje kritike dhe nuk mund t prgjigjemi as pr rastet e t smurve kronik e as pr rastet emergjente", ka thn Xhindole. Sipas mjekut, ka nj ulje t madhe t dhuruesve vullnetar t gjakut. "Lushnja m par numronte me mijra dhurues, por javt e fundit ky numr sht katandisur n disa dhjetra", vijon mjeku.

"U kemi thn dhuruesve, q parat duhet t'i marrin n bank, por s'pranojn"
E njjta situat e mungess s theksuar t gjakut paraqitet edhe n punktin e Fierit. Bluzat e bardha t ktij punkti kan koh q merren vetm me kryerjen e analizave t gjakut pr ata t interesuar q pajisen me dshmi aftsie pr drejtim automjeti. Shefja e ktij punkti thot se n rastet emergjente gjaku dhurohet nga t afrmit e pacientve. Fieri, ashtu si gjith kt vit, nuk ka drguar asnj rezerv gjaku drejt punktit t Lushnjs, pasi dhe vet sht n kriz pr t e nuk prballon dot as rastet emergjente t spitalit t qytetit. N drejtorin e spitalit rajonal, kreu

Artur Gjika, n nj prononcim pr gazetn ka thn se shkaku i rnies s numrit t dhuruesve sht ndryshimi i mnyrs s pagess s ktyre dhuruesve. Gjika nuk e hedh posht uljen ndjeshm t numrit t dhuruesve, por pikrisht te pagesa e sheh krizn ku sht futur punkti i Fierit dhe i Lushnjs. "Kemi marr urdhr q pagesa e dhuruesve t bhet me llogari rrjedhse bankare. Ne u kemi thn dhuruesve, q parat duhet t'i marrin n bank dhe pr kt duhet kart bankomati. Thesari i Shtetit prej disa ditsh nuk ka lejuar q t kryejm pagesa n dor. Shumicn e dhuruesve ktu n Fier i kemi rom dhe kta t fundit kan hezituar t pajisen me karta bankomati, pasi jan kryesisht analfabet", ka thn drejtori Artur Gjika. Dy muaj m par, prej banks s gjakut t Lushnjs u paralajmrua nj kriz e till, ndrsa sot kriza e mungess s gjakut ka paralizuar totalisht punn n spitale. Matilda Troka

r dy muaj me radh, plot 12 spitale n vend jan "testuar" pr cilsin q ata u ofrojn pacientve. Vlersimi sht br nga Qendra e Akreditimit t Institucioneve Shndetsore. Ata u kan drguar spitaleve 17 standardet prkatse dhe m pas ata kan arritur t shohin se cilat jan kushtet q plotsojn dhe ato q nuk i plotsojn. Po ashtu, pr cilsin dhe shrbimet q ofrojn 12 spitale t vendit jan pyetur edhe vet pacientt. Konkretisht, n do spital jan shprndar nga 100 pyetsor pr t smurt. Pyetjet e ankets krkonin nga pacientt t jepeshin mendimet e tyre personale lidhur me kujdesin e infermierit, kujdesin nga mjekt, kushtet e ambientit spitalor, vazhdimi i kujdesit pas daljes nga spitali, niveli i spitalit. Shkodr, Peshkopi, Burrel, Durrs, Berat, Kor, Elbasan, Gjirokastr, Sarand, kan qen qytetet ku sht shprndar pyetsori. Sipas grafikve, n shumicn e rasteve vazhdimsia e kujdesit, pasi pacienti kishte dal nga spitali, nuk ishte e niveleve t larta. Kujdesi i mjekve dhe i infermierve ndaj pacientit nuk ka ndonj ndryshim shum t madh. Sipas pacientve, n disa raste shbrimi ka qen m i mir nga ana e infermierit, n spitale t tjera ka rezultuar q m i kujdesshm se inferieri ka qen mjeku. M pak prgjigje pozitive jan dhn pr ambientin spitalor apo kushtet e infrastrukturs. Qendra Kombtare e Cilsis, Siguris dhe Akreditimit t Institucioneve Shndetsore gjat zhvillimit t konferencs II "Prmirsimi i cilsis n institucionet shndetsore", publikoi n studimin mbi opinionin e pacientit n tet spitalet e Shqipris disa t dhna cilsore. Rezultate paraprake t ktij raporti t marra prmes pyetsorve, konstatuan se vlersimi i pacientve pr cilsin e shrbimit n tet spitalet n vend ishin thuajse n t njjtat nivele pr t gjitha rrethet pjesmarrse. T dhnat e anketimit t qytetarve vlersuan se niveli i shrbimit infermieror paraqitet i ult n spitalin e qytetit t Tepelens, Lushnjs dhe Shkodrs. Ndrsa, treguesi pr kujdesin e mjekve, u vlersua i ult nga pacientt n spitalin e Beratit, Shkodrs dhe Tepelens. Lidhur me eksperiencn e ambienteve t spitaleve, opinioni i qytetarve i ka vlersuar si jo t knaqshme godinat e spitalit t Tepelens, Shkodrs dhe Lushnjs.

shqip
E DIEL 16 DHJETOR 2007

REPORTAZH

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

36

AFER &LARG

N Bathoren e Durrsit
FATOS BAXHAKU

Nj dhurat pr Shpresn

Landi dhe Albani

Nga dera e Shpress

Hikja

t kujdesshmit e quajn zona informale e Durrsit ose zona e ish-Knets, porse pr durrsakt e vjetr ajo sht thjesht Kneta, madje pa . sht nj hapsir e madhe q shtrihet drejt Veriut dhe Lindjes, duke mbuluar m shum se 350 hektar. Q kndej i vinin qytetit t lasht ethet vdekjeprurse, mushkonjat dhe nj afsh mbyts. Prpjekja e par pr t shptuar qytetin nga bataku ethendjells u b andej nga vitet 20-t, kur nj shoqri italiane nuk arriti t bonifikoj fushn. Vetm nga fundi i viteve 60-t balta e pamas nisi t kthehej n nj tok t thar. E thar sht fjal e madhe, sepse q t largohej uji nga nj territor, q sht nn nivelin e detit, duhej br pun kolosale. Megjithat, Kneta e thar iu la n dispozicion ferms s Spitalls, e cila e prdorte pr t mbjell lakra pr bagtit. Vetm kto bim mund t mbijetonin n tokn q ende nuk ishte shkripzuar plotsisht. Vite m von u vendosn ktu disa liqene artificiale n t cilat rritej peshk i kultivuar. M shum se kaq, njerzit e asaj kohe nuk mund ti bnin Knets. Pastaj erdhi 1990 dhe liria e lvizjes. Nga zonat e tyre malore shum vet kishin ndrruar nj cop tok diku n fush, diku ku t shptonin nga varfria, i ftohti, horizonti i ngushtuar. Pak nga pak kasollet e t shprngulurve nisn t kthehen n shtpia derisa tani n krejt zonn banojn afr 30 mij banor. Zyrtarisht, 9329 ndrtime pa leje presin t legalizohen. Sidomos, n Tiran, sht krijuar ideja e gabuar se t ardhurit e ktyre 17 vjetve t fundit jan verior. Kneta e Durrsit sht nj rast krejt tjetr. Shum nga t ardhurit e ngulitur ktu jan nga zona t Jugut. Me sa duket kjo shprngulje gjigante e popullsis nuk sht pun Veriu dhe Jugu, sht thjesht pun mali dhe fushe. Nj takim me banort e ktushm do t na i sqaroj edhe m mir gjrat.

Sabriu

Msuesi Kmbngulja e Knets

Takim n an t balts Balta sht fjala m e prdorshme n kto dit dimri mes njerzve t Knets. Na mbyti balta, fshiji kpuct se i ke me balt, bjeri andej se ktu ka balt, qenke br tr balt, po kjo m balte kshtu:, e kshtu me radh. N Shqiprin q pret t shtohen reshjet pr pun t dritave, t paktn kshtu rreken t na e mbushin mendjen, njerzit mbase jan t vetmit q e shohin shiun me inat t dukshm. E shohin kshtu, sepse sapo bien reshjet e para ajo Kneta q sht ende e fshehur nn dhe, nis e nxjerr krye duke sajuar pellgje t mdha, duke prmbytur rrug e shtpi prdhese dhe duke i br thuajse t pakalueshme rrugt q vet banort mundohen ti mbajn duke i mbushur herahers me copa tullash dhe me mbeturina t tjera ndrtimi. Nuk sht ndonj peizazh i gzuar, por edhe t trisht nuk mund ta quash. Ka edhe njerz t varfr apo shtpi t mjeruara, por shumica e shtpive jan disa goxha vila q mund t rrinin fare mir edhe n lagjet m t mira t ndonj qyteti t madh. N 17 vjet, kta njerz kan br nj kaprcim kolosal, po t kemi parasysh vendet nga kan ardhur. Vetm balta q nuk na ndahet, dhe nj lloj sensi organizimi e nxitimi, vetm kto na bjn q t

Niku

Macukulli nga ka zbritur msuesi sht nj fshat i madh e i bukur, me kulla t gurta, gshtenja e mana, t vendosur n nj pllaj fort interesante. Fshati dallohet pr numrin e madh t t shkolluarve q kan dal prej tij. Prse duhej ta linit fshatin se sbn?

ndihemi ndryshe nga lagjet tona. Ndrsa jemi duke fshir baltn, q na e rndon t ecurn, na afrohet nj plak i imt me nj pal mustaqe t shkurtra q jan br krejt t bardha. Urdhnoni e pini nga nji kafe, na fton plaku i urt. E dallojm menjher se sht diku nga Veriu. Plaku quhet Sabri Dishani. Esht 77 vje dhe sht nga nj fshat fare afr Burrelit. Mixha Sabri, sikurse nisim ta thrrasim edhe ne, sht n prag t t 80-tave. sht ndr t part q ka ardhur ktu, n 1993, n kohn kur Kneta sishte gj tjetr vese nj fush e madhe e braktisur. Ka tet fmij. Ktu jeton vetm, me plakn, me nusen e djalit dhe me niprit. T tjert, jan larg, vajzat t martuara ndr fshatrat e krahins s tij, ndrsa djemt n emigracion. Mixha nis t na tregoj historin e familjes s tij. Familja jon n koh t lufts nis t flas ai ngadal - ishte n gjendje t mir. T mir pr ato koh ma. Po kishim toka e bagti dhe bnim nj jet ma t mir se t tjert. Ishim familje e madhe, n nj kulm bheshim 35 vet. Nji mixha jem kishte pas qen xhandar n koh t Zogut. Nga zona jon ka pas shum t till. Mirpo pr kt pun e psoi. Komunistat e internuan n Grabjan t Lushnjes, ndrsa gjith ne t tjert na quajtn kulak. Asnjher nuk ma kan dhn tesern e Frontit. E kshtu q bashk me gruan kemi br nj jet t vshtir. Fmijt m mbetn pa shkoll dhe shum her kemi vuajtur pr bukn e gojs. Kshtu q kur ndodhn ndryshimet pam posht, kndej nga fusha. Dhe kshtu kemi ardhur ktu. N fillim me kasolle e tashti kemi br shtpi me parat q na drgojn djemt. Po, prse n Durrs dhe jo n Tiran, apo n ndonj qytet tjetr?, na takon ta bjm kt pyetje. Mixha Sabri u shkel syrin vendasve q jan rreth e rrotull nesh,

njsoj sikur ta priste kt pyetje dhe pastaj vazhdon: E patm mendu mir kt pun bashk me djemt. Mu baba m ka vdek n 1988-tn, ishte 102 vje. Kur po u ndrtonte Uzina e Ferrokromit, na mblidhte dhena thoshte: Po vejeni more djem ndonji shenj te tokat tona. Ka me ardh koha dhe keni me i marr. Ne, n at koh, e merrnim leht kt pun. Porse ja se si erdhn koht. Me pak fjal, kjo puna e prons pr ne ka qen edhe asht nji gja e shenjt, fort e shenjt. Kshtu q edhe ne kur vendosm me ra posht nuk kishim se si ti hynim n pjes kujt. Kshtu q zgjidhm Knetn. Kjo sht e t gjithve dhe e askujt. Nuk do kishim pun me njeri. Kshtu e menduam e them se nuk kemi ba keq. N sfondin e prbaltur plaku, me qndrimin dhe veshjen tipike malsore, neve na duket ca si i largt, si i ardhur nga nj vend q vazhdon ta pres. Mixha sikur na e kupton mendimin. Mu ktu mu duk tmerr nfillim. Isha msu atje lart me uj e ajr t pastr. Pastaj atje kam lan tre vllazn dhe pr at vendin tim m digjet shpirti. Po, nuk kam ka me ba. Kshtu erdh puna. Jetesn, t paktn e kena ma t mir. Nuk thon kot, afr detit afr mretit. Tani jam durrsak E kemi br edhe nj mik tjetr. Ramazan Kalaveri sht nj msues n pension. 28 vjet me radh ka punuar npr shkollat e fshatrave. Me t bhemi miq shum shpejt. Esht nga Macukulli, vend ku na e ka dashur puna t rrim disa dit, dhe sht msues histori-gjeografie, njsoj si njri prej nesh. Kto dy arsye jan t mjaftueshme q msuesi i vjetr ta kaloj shpejt at hendekun q krijohet nganjher mes nesh dhe t intervistuarve. Ramazani ka tre fmij. Shtpia e tij sht nga m t mirat n krejt Knetn. Djali i

martuar, me t cilin jeton sht mjek n Shijak. Ramazani na e tregon me krenari shtpin e tij, ndrsa ne hezitojm t futemi brenda duke par nga kpuct tona t rnduara nga balta e kuqe e Knets. Ja kjo sht shtpia ime, kjo sht e njrs vajz dhe kjo e vajzs tjetr bn me dor duke treguar tri vila njra-pas tjetrs kur kemi ardhur ktu n 1994 nuk kishte asnj gj, madje nuk kishte as zogj. Mbaj mend prshtypjen e par q m bri ky vend. Ishte nj fush e madhe, gati pa kufi dhe e gjelbr, krejt e gjelbr. Pr ne, njerzit e malit, kjo sht nj gj e madhe. Dhndri im, m pas, ndrtoi nj barrake q e patm si streh t par, dhe m pas jemi shprngulur pak nga pak. Msuesi nis t numroj se sa vet kan zbritur bashk me t nga Macukulli malor i Burrelit, vendlindja e tij. Fmij, kunetr, dhndur, krushq, kushrinj, t gjith nisin t numrohen nj e nga nj deri sa m n fund msuesi dorzohet: Nuk i mbaj mend t tr, jan shum. Macukulli nga ka zbritur msuesi sht nj fshat i madh e i bukur, me kulla t gurta, gshtenja e mana, t vendosur n nj pllaj fort interesante. Fshati dallohet pr numrin e madh t t shkolluarve q kan dal prej tij. Prse duhej ta linit fshatin se sbn? A nuk kishte ndonj mnyr pr t jetuar edhe atje normalisht?. Pyetja jon e habit msuesin. Po ju keni qen vet atje prgjigjet prerazi a e keni par rrugn q t on atje, po tok a kishte? Ja prse kemi ardhur. Un vet e kam pasur ndrr q i ri q t zbrisja n qytet. As q e kisha menduar ndonjher se do t jetoja n Durrs, por ia kisha vn syrin Burrelit, ku kisha edhe nj vlla. Tani e ndiej veten shum mir. M sht realizuar nj ndrr e vjetr. N Macukull kan mbetur vetm ata m t mbaruarit, ata q nuk kan pasur mundsin, por as edhe

shqip
E DIEL 16 DHJETOR 2007

REPORTAZH

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

37

Me sa duket kjo shprngulje gjigante e popullsis nuk sht pun Veriu dhe Jugu, sht thjesht pun mali dhe fushe. Nj takim me banort e ktushm do t na i sqaroj edhe m mir gjrat

Na duket vetja sikur jemi n ndonj fshat t Veriut dhe jo fare afr kryeqytetit. Nuk jemi gabuar. Hikja, kshtu quhet plaka, sht nga zona e Zerqanit, mes Peshkopis e Bulqizs

guximin q t bjn at q ne bm n 1994-n. Sa her q dallgt e kohs sjellin t ardhur vendasit e vjetr vihen disi n siklet. I ardhuri sht nj i panjohur, ai ti prish ato raportet me t cilat je msuar q prej brezash, ai flet nj dialekt tjetr, vishet ndryshe, dgjon nj tjetr muzik, shum her ka edhe t tjera zakone e mendsi. Jan pikrisht kto arsye q nxisin nganjher jo vetm nj qndrim t ftoht, por edhe gati-gati armiqsor mes vendasve t vjetr gjithsesi dikur t ardhur edhe ata vet dhe banorve t zonave informale. Ka ndodhur kshtu jo vetm sot, ka ndodhur n koh t ndryshme dhe n vende t ndryshme prgjat t gjith historis son. N fillim e kemi pasur ca vshtir q durrsakt e vjetr t na pranojn si t barabart shpjegon msuesi porse un mendoj se kto mendime tani ekzistojn vetm te ndonjri q ka mbetur pas kohs. T tjert e kan kuptuar tashm se ne kemi motivin dhe zgjuarsin pr t qen t vlefshm pr Durrsin, banort e ksaj zone jan br fuqia puntore numr nj e qytetit, q vazhdon t rritet, po kshtu n mesin ton ka shum njerz t arsimuar dhe me nivel. Pastaj edhe koha bn t vetn. Shum fmij ka lindur ktu, t tjer jan rritur ktu dhe diferenca sa vjen e paksohet. Un vet tashm e ndiej veten m shum durrsak sesa nga Macukulli. E ndiej veten mir ktu ku jam. Grupit ton i sht bashkuar edhe Besnik Rei, murator, dhndri i msuesit. Pikrisht ai q 13 vjet m par ndrtoi ndr t parat baraka. Ka br jet t vshtir n fillim, por nuk ankohet. Besniku sht nga Burgajeti, fshati i njohur, vendlindja e Ahmet Zogut. Mu duk bukur ktu, qoft edhe n barak, na thot ndrsa ne presim ndonj rrfim ngjeths pr jetn e nj ifti t ri dhe t nj foshnje shtatmuajshe n nj barak q e rreh shiu dhe era. Besnikut i qeshin syt kur nj prej nesh i drejtohet: Po kjo shtpia jote qenka si n Zvicr more Besnik!. Me pun bhen gjrat. Kam punuar shum n pun t rnda, kam shtrnguar rripin dhe tani kam se ku ti pres miqt e t oj nj jet t qet me familjen time. Nj djal i vogl del nga dera e shtpis s porsambaruar. Djali i muratorit vrapon pr n shkoll. Emri i saj sht Jeta e Re, njsoj si ajo q njerzit e maleve kan nisur n Knetn e Durrsit. Jo si n Bathoren tuaj Ja e shikoni neve kemi edhe parukeri. Ja ky lokali ktu shrben edhe pr dasma, kan edhe kamera. Pa shikojini rrugt. Mund t jen me balt, por na ka dhn shum dor se ktu parcelat kan qen t ndara me kuadrate dhe kshtu sht shmangur rrmuja n ndrtim, jo si n Bathoren tuaj. Msues Ramazanit i plqen ta veoj qytetin e tij nga ajo q ne mund t kemi par n Bathore, t ciln, kush e di sepse, e quan thjesht tonn. Mbase ngaq do heq pak nam t keq q kan marr n shtyp zonat informale aneknd vendit.

Bashk me t njohurit tan bjm nj shtitje npr kuadratet tashm t mbushura t Knets. sht vrtet ashtu sikurse thot msuesi. Rrugt jan tmerrsisht t prbaltura, t mbushura me llojlloj hedhurinash, porse shtpit jan ndrtuar me nj lloj rregulli. Brenda parregullsis s prgjithshme kjo gj nuk sht pak. E mo, miri ini o! - nj devollite e thekur na prshndet q nga avllia e nj goxha shtpie - po ejani mo ca brenda se mardht n balt!. Devolliu se po bn me ca tela. Dritat jan nj tjetr telash i ktyre anve. Dhe njerzit jan msuar q ti bjn ca pun vet. Kjo gj sht me rrezik, madje ndonj edhe ka ln jetn.

Por kmbngulja e banorve t Knets nuk para e njeh frikn. Ca m tej nj i moshuar ka hipur mbi shtylln e elektrikut. Se bn me ca tela q i varen frikshm npr kmb. Ne arrijm t dallojm vetm kasketn e tij tipike si ato q mbajn fshatart e Skraparit apo t disa zonave t tjera t Jugut. Po koha e lir?, sht nj tjetr pyetja q na shkon ndrmend. Po si kudo pak a shum - na thot msuesi - klubi n qendr, bilardoja. Ndonj vizit te miqt. Por ajo q mund tju bj m shum prshtypje sht nj lloj solidariteti q kemi, sidomos n raste vdekjesh. N ceremonin m t fundit mortore, ku kam qen,

kishte mbi 460 veta, t cilve iu desh ta hanin drekn e rastit n dy-tre turne. Ndrsa ne bisedojm n mes t balts na afrohet nj plak q vazhdon t thur nj pal orape sipas mnyrs s vjetr. Portreti, e ecura, mnyra se si thur, dy grsheta t thinjur q dalin nga shamia e saj e zez Na duket vetja sikur jemi n ndonj fshat t Veriut dhe jo fare afr kryeqytetit. Nuk jemi gabuar. Hikja, kshtu quhet plaka, sht nga zona e Zerqanit, mes Peshkopis e Bulqizs. Portreti i saj n sfond t nj ngrehine t betont t pambaruar na duket si nj ikon, simbol i ktyre kohrave.

Baraka e familjes gramshiote

Tubat e ujit

Msues Ramazanit i plqen ta veoj qytetin e tij nga ajo q ne mund t kemi par n Bathore, t ciln, kush e di sepse, e quan thjesht tonn. Mbase ngaq do heq pak nam t keq q kan marr n shtyp zonat informale aneknd vendit

Takim me varfrin Po a fshati t shkoj un!? Un mezi e mbaj mend. N barakn e saj Shpresa Rei, 23 vje, skuqet sikur t ket br ndonj faj, kur e pyesim nse ka shkuar apo jo n fshatin e saj t lindjes. N fakt, Shpresa nuk ka faj. Ka qen vetm gjasht vje kur prindrit e saj u vendosn n Rrogozhin. Shpresa sht e papun. Madje as q e shkon ndonjher ndrmend se mund t punoj. Sa pr ndrra? E ku kemi pas ne mundsi t kemi ndrra, prgjigjet me at t skuqurn e par ende mbi portretin e saj. Shpresa e ka nj vajz dhe pret t lind fmijn e dyt. Burri sht papun. Del prdit te plateia, sikurse i thon n Durrs atij vendit homolog t Partizanit t Panjohur n Tiran, dhe, n t shumtn e herve, kthehet duarbosh. Vetm nj dhom afr tre me katr metra sht streha e iftit. Dy divane, nj ngrohse nga ato t vjetrat, nj televizor q nuk punon, kt sheh prdit Shpresa q lindi n mal, por u rrit n fush. Vetm nj nuse-kukull e gzon kt ambient t trisht. sht dhurata q Shpresa ka marr nga nna me rastin e festave t fundvitit. Ecim edhe ca minuta t tjera prmes rrugve t Knets. Ja ku mbritm, na thon shoqruesit tan. N fillim nuk u besojm syve. Na kishin thn se do t shkonim n nj shtpi t varfr, por ende nuk e po e shikonim shtpin. Para nesh ishte nj barak e nxirosur, e ndrtuar me disa drrasa t paputhitura, e rrethuar nga balat. Vetm disa gjela deti, krenar, sikur ta ndiejn q tani, n fund t vitit u rritet vlera, ecin t ngrefosur prball nesh. Pastaj balt, balt, balt, derisa nga baraka dalin n sken dy fmij kurioz. Me ta do t miqsohemi shum shpejt. Ata jan Landi, q thot se shkon n klas t dyt, dhe Albani, vetm dy vje. Vetm pak metra pas baraks, ndodhet shtpia e tyre. E ma, q n fillim na merr pr ndonj nga ata q ndajn ndihma, na shpjegon se kjo ngrehin sikur nuk na vjen ta quajm shtpi at ndrtes q ka nisur t marr ngjyrn e balts sht ndrtuar nga nj fondacion bamirs. Gjasht vet jetojn n kt strofull vetm nga ndihmat q u japin t tjert. Nuk vonon shum dhe kthehet n shtpi edhe babai. Duket si i prhumbur n hallin e tij dhe prgjigjja e tij m e shpesht pr pyetjet tona sht vetm ngritja e supeve. Familja e varfr ka zbritur n Knet nga nj fshat i thell n kufi mes Elbasanit dhe Gramshit. Nuk kishim asgj, asgj, as rrug, as shkoll, as ambulanc, Asgj. Fjaln asgj babai i ngrat di ta thot m mir se gjith t tjerat. Landi na prcjell deri n fund t oborrit t prbaltur para kasolles me gjela deti. Un do t bhem si ata q ngasin aviont, na thot duke buzqeshur si i zn n faj. Autori falenderon Zotin Gzim Kabashi, pr ndihmn e dhn n realizimin e ktij reportazhi

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

SOCIALE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

39

Gjonaj: Brez i ri shkenctarsh, msim n universitetet e huaja

FITUESIT
DOKTORATURA, SHKENCA SHOQERORE 1) Albana Cenollari Psikologji-Oxford Brookes 2) Anamaria Skanjeti 3) Valbona Karapici Ekonomiks- Gjermani 4) Ersi Bozhegu Jurisprudenc- Itali 5) Roland Ilia 6) Redi Myshketa Ekonomi - Hungari 7) Dritan Karadaku Filozofi- Paris, Franc 8) Julian Bejko Filozofi- Paris, Franc 9) Sonila Sadikaj Universiteti Bavarez "J. Maximilian" 10) Ilir Kalemaj Pedagogji- Selanik, Greqi 11) Klodiana Beshku Gjeopolitik- Itali 12) Erion Kristo Estetik-Letrsi, Rom 13) Etleva Lala Histori- Budapest, Hungari 14) Rafaela Marteta DOKTORATURE, SHKENCA TE APLIKUARA 1) Dariel Thereska 2) Dorian Minarolli 3) Ledjan Malaj Teknologji-Farmaceutike, Itali 4) Brunilda Alushi Mjeksi - Universiteti Torino 5) Ardita Aliko Stomatologji - Milano 6) Andi Bejleri Inxhinieri informatike, Londr 7) Altin Gjevori Fizik - Gjermani 8) Dhurata Skuqi Fizik-Universiteti i Bolonjs 9) Elior Vila Fizik-Sofje 10) Xhevaire Dulja Mjedis- Bari, Itali POSTDOKTORATURE 1) Klara Lagji Informatik Gjuhsore, Franc

Doktoratur me fondet e shtetit, shpallen 25 fituesit

lot 500 mij euro ka vn n dispozicion t 25 sh kenctarve t rinj qeveria shqiptare. Fatlumt do t shkollohen n universitetet m prestigjioze botrore, me nj financim t dhn nga shteti shqiptar. Por, ato kan kusht q t kthehen n atdhe me prfundimin e studimeve. Jan gjithsej 25 veta, prej t cilve 24 do t ndjekin studimet e doktoraturs dhe vetm nj at t postdoktoraturs, q sht edhe grada m e lart e studimeve t larta. Emrat e tyre botohen sot n gazetn "Shqip", si dhe universitetit ku do ndjekin PhD. Zv/ministria e Arsimit, Adriana Fjonaj, deklaroi dje pr mediat se "pr her t par, qeveria shqiptare caktoi nj fond t veant n dispozicion t studentve m t shklqyer shqiptar, t diplomuar n universitetet e vendit apo t huaja, me synim mbshtetjen e tyre pr t vazhduar studimet doktorale e postdoktorale n universitete apo qendra krkimore t njohura perndimore". Pasi kan prfunduar me rezultate t shklqyera studimet universitare t ciklit t par dhe t dyt, me not mesatare mbi 9.5, fituesit nisen n 2008-n pr studimet e thelluara t doktorats. Sipas zvendsministres, me mbshtetjen financiare t ofru-

ar rritet mundsia e formimit t nj brezi t ri shkenctarsh, t prgatitur dhe azhornuar me dijet m t avancuara t kohs n t gjitha fushat. Po ashtu, universiteteve tona u krijohen mundsi m t mira jo vetm pr staf t ri t kualifikuar, por dhe pr kontakte t reja t nivelit t lart n shkenc me homologt evropian n mbshtetje t prpjekjeve t tyre pr prfshirjen me sukses n zonn evropiane t arsimit t lart dhe krkimit. Ministria e Arsimit deklaron se ka kryer me transparenc przgjedhjen e fituesve. Sipas Gjinajt, komisione przgjedhse, t ngritura nga profesorati shqiptar, me prfaqsues t fushave t ndryshme t shkencs, shqyrtuan dhe vlersuan aplikimet e bra dhe shpalln fitues t fondit t ekselencs. Doktoraturat jan dhn n fusha t shumta dhe t rndsishme, si ato t shkencave mjeksore, shoqrore e humane, inxhinierike, bujqsore. Qeveria shqiptare ka vendosur rritjen e fondit t ekselencs pr vitet e tjera. Pr t lanuar rndsin e ksaj nisme t re, Kryeministri Sali Berisha do t takoj kto dit publikisht t rinj fitues t fondit t ekselencs. ri.de.

Drejtori i BOMIT, Duka: Ka nisur shprndarja e parave n banka. Disa nxns nuk e prfitojn

FIKS FARE

Faturat me gabime, problem subvencioni i teksteve n Tiran

apo ka nisur shprndarja e parave t librave shkollor. Ministria e Arsimit ka br t ditur se m n fund prindrit do t'i marrin parat e teksteve q blen pr fmijt n fillim t vitit shkollor. Por jo t gjith do t prfitojn nga ky subvencion. T gjith ata q nuk disponojn nj fatur t teksteve apo ata q nuk kan dorzuar fatur t rregullt nuk prfitojn. Autoritetet pranojn se ka pasur mjaft probleme n mbledhjen e faturave n qytetin e Tirans, ku fluksi i shitjeve ishte i madh. Kto para shkojn si nj dhurat pr vitin e ri n llogarin bankare t prindrve q kan fmij n shkoll. Jan br plot katr muaj q nga koha kur ata shpenzuan pr librat. Drejtori i bordit t teksteve n Ministrin e Arsimit, Agim Duka, deklaron se "fondi i shtetit pr tekstet ka nisur t lvrohet. Pra, n fillim t ksaj jave kushdo q ka ln n shkoll numrin e llogaris apo adresn e shtpis duhet t'i kontrolloj, pasi mund t ken

gjith ata q i kan bler librat pa fatur apo i kan bler kundrejt nj fature t thjesht nuk mund t rimbursohen. Sipas MASH-it, ky nuk sht problemi i ktij institucioni por i librashitsve dhe botuesve q nuk i kan pajisur t gjith nxnsit me fatura. N fakt ky nuk sht nj problem i ri, pasi q ditn e par t daljes n treg t librave, faturat mungonin. Vet shteti ishte i paprgatitur. Nuk kishte prodhuar aq fatura tatimore sa duheshin pr tregun e librit. N kto kushte, zgjidhja imediate e botuesve ishte pajisja e nxnsve me nj fatur t thjesht dhe kundrejt saj, m von, nxnsit duhet t riktheheshin n librari pr t marr faturn e sakt. Por, sa nga kta prindr e ndoqn kt rregull dhe rregullat e tjera t MASH-it do t shihen kur t shprndahen parat. Gjithsesi, ajo ka thon drejtuesit e gjimnazeve n Tiran sht se kan pasur mjaft probleme, edhe pr faktin se nxnsit nuk i kan gjetur librat n nj li-

MASH-i pranon: S'kishim eksperienc, vonuam rimbursimin e librave T

MASH

LEKET

Garanton se drejtoria e saj ka kryer t gjitha procedurat dhe lekt e teksteve shkojn n destinacion
mbrritur parat e librave. "Jan dy rrug shprndarjeje me bank dhe me post", shpjegon Duka. Sipas tij, Ministria e Arsimit sht bazuar n faturat q shkollat kan dorzuar pr t hedhur edhe lekt n qarkullim. Pyetjes se a do t shkojn kto para te do prind q ka bler libra anemban vendit, ai i prgjigjet se "MASH-i ka respektuar procedurat, duke derdhur parat n ato numra llogarie q vet nxnsit kan paraqitur n shkoll. Por vetm nxnsit q kan pasur nj fatur tatimore t blerjes s librave". Kjo do t thot se t

POLLO, PR DREJTORIN E RRAHUR:

Do interesohem vet n prokurori

Ministri i Arsimit dhe Shkencs, Genc Pollo, vizitoi n shtratin e pacientit Pavli Priftin, drejtorin e gjimnazit "M. ollaku" n Pogradec. Prifti u sulmua dhe u plagos rnd nga huligan n ambientet e shkolls. Pollo i uroi drejtorit t gjimnazit shrim t shpejt dhe i siguroi prkrahjen e tij e t shtetit, si dhe dnoi ashpr agresort. "Ne nuk mund t rrim sy e vesh mbyllur, kur dhunohet verbrisht msuesi", u shpreh ministri pr mediat, ndrsa shtoi se "ne do t mbrojm shkolln, msuesit, nxnsit nga huligant, por edhe nga kultura e dhuns". Ndrkoh, ministri i Arsimit u zotua se do t interesohet vet pran policis dhe prokuroris q fajtort e faji t mos mbeten pa u ndshkuar. r.d.

Kto para shkojn si nj dhurat pr vitin e ri n llogarin bankare t prindrve q kan fmij n shkoll
brari, por i kan mbledhur ato n t ndryshme. Kshtu, nuk kan edhe fatura t sakta. Nj problem tjetr sht prllogaritja gabim e mimit, pr t cilin ato jan detyruar t ndrhyjn. Deri ditn e premte asnj nxns nuk pohoi t kishte marr parat e librave. T gjith u shprehn se "iu kan thn n shkoll se do t'i trheqin, por prindrit ende nuk i kan marr ato". Gjithsesi, MASH-i garanton se drejtoria e saj ekonomike i ka kryer t gjitha procedurat dhe s shpejti lekt e teksteve shkojn n destinacion, te prindrit q shpenzuan nga buxheti i tyre familjar pr librat e fmijve, q deri nj vit m par i merrnin falas. ri.de.

ekstet shkollore do t rimbursohen n fund t vitit. Kjo sht prgjigjja q morm nga Drejtoria Arsimore. Justifikimi pr kto vonesa sht mungesa e prvojs. Ishte hera e par q aplikohej subvencionimi i teksteve shkollore n kt mnyr dhe pr kt arsye u vonua procedura e verifikimit t faturave dhe rimbursimi i tyre, shpjegoi pr "Fiks Fare" z. Agim Duka, kryetar i bordit t miratimit t teksteve. Sot, prindrit e nxnsve me faturat apo copat e letrs s lshuar nga librarit n duar prplasen sa nga nj institucion te tjetri dhe asgjkund nuk gjejn zgjidhje. Askush nuk pranon q t'u rimbursoj qoft edhe nj pjes t shpenzimeve q kan br pr blerjen e teksteve shkollore t fmijve t tyre. N Drejtorin Arsimore t Tirans, prgjegjsi i sektorit ekonomik dhe administrativ, Kalosh Ferati, pranon prpara kamers se afati i kthimit t lekve pr blerjen e teksteve shkollore ka kaluar. "Sektori ekonomik n Drejtorin Arsimore t Tirans i duhet pak koh pr t kontrolluar faturat nga ana aritmetike". Sipas tij, nj pjes e madhe e faturave t teksteve shkollore t lshuara nga librarit apo pikat e tjera ku jan shitur tekstet shkollore, jan t plotsuara gabim. Madje, n shum prej tyre ka edhe mbledhje aritmetike gabim. Sipas zotit Ferhati, n nj koh kur Drejtoria Arsimore e Tirans merret me verifikimin e ktyre faturave, afati pr rimbursimin e shpenzimeve t teksteve shkollore ka kaluar. Por ai premton prpara kamers s emisionit "Fiks Fare" se n fillim t javs s ardhshme do t merret nj vendim pr shtyrjen e afatit t rimbursimit t faturave t teksteve shkollore. Po kshtu, edhe kryetari i bordit t miratimit t teksteve shkollore premton se subvencionet pr tekstet shkollore do t shprndahen. Ai shpjegon se t gjitha kto vonesa erdhn pr shkak t ngarkess s madhe q patn nj pjes e librarive, ndrkoh q nj pjes e madhe pr momentin nuk lshuan fatura. "sht ndrhyr, nga ana jon, q ato t rregullohen dhe t jen fatura t rregullta tatimore. Ishte hera e par q subvencioni shprndahej n mnyr t till dhe patm vshtirsi t tjera t ans fiskale. Kjo sht arsyeja q ka pasur nj shtyrje t subvencionit. Subvencioni do t shprndahet kto dit", premtoi kryetari i bordit t miratimit t teksteve shkollore n emisionin e djeshm "Fiks Fare".

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

40

KULTURE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Sonte n Exclusive/ Ditt e para t rrzimit t komunizmit. Lufta pr pushtet dhe ngritja e Sali Berishs. Ditari blu q publikohet pr her t par

Kur lindi Partia (Demokratike)...

lot 17 vjet pas rnies s komunizmit, si pasoj e lvizjes m t madhe historike t shekullit t kaluar, asaj studentore, m 1990-n, ende mbeten mister disa momente kryesore nga ajo periudh. Kur kujtohet themelimi i partis s par opozitare antikomuniste, shqiptarve iu vjen n mendje emri i Azem Hajdarit, mitingjet n Qytetin Studenti dhe kujtimet e ndonj protagonisti. Historia m e rndsishme e Shqipris pas vitit 1912, rnia e komunizmit, sht e pashkruar. Gjat viteve t tranzicionit shqiptar, ajo sht treguar n mnyr t pavarur dhe individuale nga protagonist t ngjarjeve t 90-s, por edhe pse vetm 17 vjet m pas, historia e atyre ditve t ftohta, por plot shpres t dhjetorit mbetet e paqart. Top Channel prpiqet t sjell pr her t par dokumente origjinale, unike, q hedhin drit mbi disa momente kryesore t ditve t para t themelimit dhe funksionimit, t partis s par opozitare n vend, asaj Demokratike. PD-ja, n programin e par t saj, prve synimeve ekonomike, arsimore, shndetsore, kulturore apo legjislative, prmban n rreshtat e saj, edhe qndrimin e saj pr Kosovn.

Kur Berisha propozoi Azem Hajdarin disa dit pas krijimit t komisionit nismtar t PD-s, pati kritika, q kryetarin e zgjedh nj forum i dal nga aktivi i partis dhe konkretisht nga kryesia
Shumica e tyre ishin student, rreth 190 nga 334 nnshkrues dhe q sot jan ende t panjohur pr publikun, pasi thjesht kan nnshkruar dhe nuk jan angazhuar n jetn politike t mvonshme n kt parti. Sot Exclusive ju sjell disa prej ktyre dokumenteve, shumica t papublikuara ndonjher. Gjat gjith ksaj periudhe, bie n sy edhe debati rreth problemeve n funksionin e Komisionit Nismtar, sidomos kritikat pr disa drejtues kryesor q flasin n emr t partis. N nj debat t till kritikohet prdorimi i unit nga Berisha dhe Pashko, krkohet q ata t mos flasin n emr t partis pa pyetur kryesin dhe q t shmangen fjalimet q prmbajn mendime personale. N faqet e procesverbalit prej 200 faqesh, ka t prshkruara n detaje t gjitha mbledhjet, diskutimet dhe rrethanat m t vshtira brenda PD-s edhe gjat muajve t par t vitit 1991. Nj e till sht situata e shkurtit 1991, kur kryesia e partis voton pr kryetarin e ri pr t cilin kandiduan, Aleksansr Meksi, Genc Ruli, Azem Hajdari dhe Merita Zaloshnja. Ky sht dokumenti i mbledhjes s votave pr Meksin kryetar, i cili fitoi me 7 vota. Kjo m dat 12 shkurt 1991. Por me krkes t Sali Berishs, Arben Imamit dhe Pre Zogajt, votimi pr kryetar nuk do ti lihej m kryesis s PD-s, ku Meksi mori shtat vota. Kur Berisha propozoi Azem Hajdarin disa dit pas krijimit t komisionit nismtar t PD-s, pati kritika, q kryetarin e zgjedh nj forum q sht zgjedhur nga aktivi i partis dhe konkretisht nga kryesia. Por historia e PD-s, gjat ditve n vijim, pati shum pak dashuri brenda. Ajo mbijetoi me nj emr n krye, me at t profesor doktor Sali Berishs, i vetmi n Kryesin e PD-s, sot pas 17 vitesh, nga lista e gjat prej 334 emrave q nnshkruan themelimin e PD-s, dhe bashk me t dhe rnien e perdes s fundit komuniste t hekurt n Evrop.

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

KULTURE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

41

Zbulohet objekti i tret antik n autostradn GjirokastrTepelen. Ekspertt e monumenteve akuzojn firmn ndrtuese se abuzon me gjurmt q vijn nga lashtsia

Pllmb dhe antikitet kudo

ENGJELL SERJANI

rmimet pr ndrtimin e autostrads Gjirokastr Tepelen, pjes e projektit pr prmirsimin e infrastrukturs rrugore n korridorin JugVeri, nxjerrin n drit nj trakt muri romak, ndrsa ekspertt e monumenteve akuzojn firmn ndrtuese se pr her t tret ka abuzuar me gjurmt e antikitetit. Trakti i nj muri t vjetr antik sht ekspozuar gjat punimeve t ditve t fundit pr hapjen e nj kanali, brenda t cilit do t shtrihet tubacioni pr transportimin e ujit nga vepra e marrjes n burimin e Ujit t Ftoht t Tepelens pr n fabrikn e prodhimit t ujit natyral mineral me emrin Tepelena. Objekti i tret antik i zbuluar gjat punimeve t autostrads jugore Gjirokastr-Tepelen ka hapur srish debatin e vjetr mes firmave zbatuese dhe institucioneve pr mbrojtjen dhe administrimin e siteve arkeologjike dhe monumenteve t kulturs. Eksperti i Institutit t Monumenteve, prgjegjs i Sektorit t Arkeologjis s Shptimit, Spiro Nika, tha pr Shqip: Pr t tretn her ne krkojm nga firma ndrtuese e autostrads GjirokastrTepelen q t vlersoj sipas ligjeve shqiptare gjurmt e antikitetit q zbulohen gjat grmimeve t ksaj rruge t re, sepse n t gjitha rastet e daljes n drit t ktyre gjurmve, institucionet prkatse nuk kan pasur informacion zyrtar nga firma ndrtuese dhe m keq akoma, kur kto institucione

nuk jan prfillur nga kjo firm pr t pezulluar punimet n segmentet e shfaqjes s ktyre gjurmve t lashtsis. N asnj vend t bots nuk neglizhohen kto qndrime ndaj ktyre vlerave, tha Spiro Nika, prgjegjsi i Sektorit t Arkeologjis s Shptimit n IMK. N traktin e zbuluar s fundi, eksperti i arkeologjis veon tri elemente, pranin e murit t gurit, t alternuar me mur tullash dhe t lidhur me lla q i referohet mureve t periudhs romane. Fakti q edhe m par n kt territor, rreth 15 metra larg gjetjeve t mparshme n autostrad jan evidentuar edhe gjurm t tjera t antikitetit, fakti q krahas eshtrave dhe trakteve t mureve t zbuluara nj muaj m par n territorin para fabriks s ujit mineral natyral t Tepelens, t shtyn t besosh se kemi t bjm me

nj sit t gjer arkeologjik, ndoshta me nj stacion n aksin rrugor q prshkon luginn e Drinos, tha Spiro Nika.

Objekti i tret antik i zbuluar gjat punimeve t autostrads jugore Gjirokastr-Tepelen ka hapur srish debatin e vjetr mes firmave zbatuese dhe institucioneve pr mbrojtjen dhe administrimin e siteve arkeologjike dhe monumenteve t kulturs

Fakti q deri tani jan zbuluar shum gjurm t antikitetit gjat grmimeve t ndrtimit t ksaj rruge dhe q asnjher nga prfaqsuesit e firms ndrtuese nuk ka pasur informacion zyrtar, flasin pr nj neglizhenc dhe shkelje t ligjeve n fuqi nga kjo firm, pavarsisht se pas komunikimit tim t drejtprdrejt me prfaqsuesit e saj, ata akuzojn Drejtorin e Prgjithshme t Rrugve si prgjegjse pr kt neglizhenc, gj q sht krejtsisht e papranueshme nga ana jon, shtoi Nika. Gjat grmimeve t mparshme pr hapjen e trases s ksaj rruge n mars t vitit 2007, n afrsi t fshatit Shtpz i Ri, pak kilometra larg qendrs s fortifikimit t njohur t Palokastrs, puntort kan mundur t dallojn midis dheut t grmuar, mbeturina eshtrash dhe qeramike q pas ekzaminimit t ven-

dit t zbulimit nga arkeologu prof. Dhimitr ondi, u arrit n prfundimin se bhet fjal pr nj varr q i prket periudhs romake t shekullit t tret pas Krishtit. N kt zon q ndodhet shum pran fortifikimit t Palokastrs dhe rrnojave t qytetit t lasht epirot t Leklit, vendosur midis rrjedhs s lumenjve Drino dhe Kardhiq dhe n t dyja ant e Drinos n afrsi t Leklit jan zbuluar edhe raste t tjera gjurm t ktyre objekteve dhe varreve t vjetra, tha ondi. N vendin e gjetjeve arkeologjike konstatohen fragmente muresh antik t periudhs romake dhe mesjetare, copa eshtrash, fragmente qeramike dhe gjurm t tjera q flasin pr nj jet intensive n periudhn e antikitetit n kt zon. Lugina e Drinos sht nj nga territoret m t pasura t Shqipris me site arkeologjike, zbulime e gjetje t tjera t periudhave historike q nisin nga periudha pagane, vazhdojn me antikitetin e hershm, e deri n mesjetn e von q dshmojn pr nj jet intensive gjat gjith periudhave historike. Ndr m t njohurat qendra arkeologjike t lugins jan Antigonea, Melani. Hadrianopoli, Lekli, Seloja, Zhulati, Kardhiqi, Gjirokastra, etj. Katr vjet m par, gjat ndrtimit t segmentit rrugor Kakavij Gjirokastr, gjat grmimeve, ndrtuesit hasn n dy varre t vjetra monumentale, por vetm njri prej tyre mundi t ruaj pamjen e pjesshme origjinale dhe u restaurua, ndrsa tjetri u dmtua rnd dhe nuk mundi t restaurohej.

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

e
42

KULTURE POLITIKE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

diela librit

STEFAN ZWEIG

BOTA E DJESHME BOTIMET ELENA GJIKA, 900 LEK)

Bota e djeshme sht Vjena dhe Evropa e 1914s, ku Stefan Cvajgu u rrit dhe pati sukseset e para si shkrimtar, ku lexoi me pasion, shkroi dhe udhtoi, lidhi miqsi me Frojdin, Rilken dhe Valerin... Nj bote e stabilizuar ku me t gjitha tensionet nacionaliste, liria e mendjes gzonte t gjitha t drejtat. Kjo e kaluar shihet me mall, sepse shkrimtari i mrguar shkruan Kujtimet e nj evropiani. Ai ka par rrnimin e tmerrshm t 1914-s, shembjen e froneve, prmbysjen e ideve, pastaj shpartallimin mbar t nj qytetrimi nn dyndjen e pandalshme t nazizmit...

MELANIEBERCHEM

M PREK BOTIMET VIZION (750 LEK)

Interneti u ofron femrave nj platform t pafundme pr t shkmbyer pasionet e fshehta dhe jetsore. Melanie ka mbledhur historit e nxehta erotike nga World wild web. ndrrat intime, fantazit e fshehta, dshirat e guximshme dhe frutat e ndaluara hedhin ktu vallen e zbulimeve joshse t t fshehtave femrore.

bibliotekn time ruaj me kujdes autor si Zola, Turgeniev, Tolstoi apo Flober. Kta autor kan ndikuar tek un para se t nis ja t shkruaja. John Galsworthy i prgjigjej kshtu pyetjes se prse gjithnj kishte qen i prirur drejt nj stili klasik n t shkruar edhe ather kur ishte nj i ri n letrsi. Fituesi i mimit Nobel n letrsi m 1932-in vijon t jet nj ndr autort m t komentuar pr librin e tij Saga e Forsajtve t cilin e shkroi gjat viteve 1906-1921. Kaq vite m von, kritikt krkojn t shpjegojn thnien e John se kt vepr ai e shkoi me Adn. sht fjala pr Ada Person Cooper, gruan me t ciln shkrimtari jetoi nj histori t gjat dashurie, gruan q e njohu para se t ngjizte nj nga kryeveprat e letrsis s tij. Njerzit q kemi afr ndonjher ndikojn n mnyr inkoshiente n veprimet q bjm. Kshtu dhe kjo grua e frymzoi me rrfimet dhe pasionet e saj John t shkruante historin e mrekullueshme t Sags s Forsajtve. Koh m von Ada do ti kujtonte si t trishta koht kur ai shkroi kt vepr. Jan pikrisht vitet kur gruas i duhej ta linte vetm pr dit t tra n shtpi, duke u arratisur n mnyrn e saj nga ajo vetmi q e kaplonte. John ndryshoi n ato koh, tregonte ajo. John Galsorthy lindi n Kingston Hill. Babai i tij ishte nj biznesmen i njohur i vendit, ndrsa e ma nj grua q i plqente ferma. N adoleshenc John ndrronte t bhej nj futbollist, dhe asnjher nj shkrimtar. John i kujtonte m von vitet e fmijris si tepr t rndsishme n rrjedhn q morn gjrat n jetn e tij m von. Kuajt q rriteshin n ferm do t ishin m von pika e lidhjes s tij t par me letrat. Nj mbrmje ai u ul t shkruante nj tregim pr kto kafsh t mrekullueshme me t cilat kalonte t dielat. Ky rrfim do ta pasohej m von me rrfime t tjera t cilat do ta lidhnin m tepr John-in me t shkruarin. Por n familjen Galsworthy nuk mund t imagjinohej q fmija q ata e rritn me aq dashuri mund t bnte jetn e nj shkrimtari. Pr t atin e John-it, nj njeri me t cilin ai nuk mundi asnjher t kishte nj komunikim perfekt, e shkruara sht veti e njerzve pa projekte pr t ardhmen, t pazot pr ti dhn nj rrjedh normale jets. Duke menduar se i ati asnjher nuk do tia lexonte kto dorshkrime, dhe nuk do ti pranonte ato, John n vitin 1893 vendos t takoj shkrimtarin Joseph Conrad. Ai i tregoi Conrad tregimet q kishte shkruar, i bindur se nse ai do ti thoshte se ato nuk vlenin, do t besonte thniet e t atit. Por takimi me Conrad do t ndryshonte prfundimisht ndrrat e John. Conrad do ti thoshte se

JOHN GALSWORTHY
ai kishte lindur pr t qen shkrimtar, dhe pr asnj motiv nuk duhet t hiqte dor nga e shkruara. Jan interesante lidhjet q John mbajti me kt shkrimtar, i cili pati nj jet t vshtir dhe shpesh i duhej ti krkonte John-it t holla pr t jetuar. Kshtu John vijon t shkruaj duke ndjekur kshillat e mikut t tij t rrall, por pr t mos pasur marrdhnie jo t mira me t atin ai vendos t shkruaj me pseudonim. Katr librat e tij t par ai i shkroi me pseudonimin John Sinjohn. John Sinjohn mbetet nj nga shkrimtart m interesant pr lidhjet q ka pasur me autor t tjer. do libr sipas tij lindte pasi ai kishte lexuar nj autor t njohur. N vitin 1900 ai tregonte se lirizmi n shkrimet e tij kishte lindur pasi kishte lexuar Mopasanin dhe Turgenievin. Jeta e tij do t ndryshonte pas vdekjes t s atit n vitin 1904. Prfundimisht i lir, me gjith dhembjen q mbante brenda pr njeriun q pavarsisht marrdhnieve jo t mira e kishte dashur, ai rend t krkoj gjrat q gjithnj i kishin munguar. N vitin 1905 ai martohet me Ada Person Cooper, me t ciln kishte jetuar pr tet vjet n fshehtsi, pasi babai nuk ia pranonte lidhjen me kt vajz. Pr kritikt Ada Person sht inspirimi q ai ka pasur pr shum karaktere t personazheve femra n librat e tij. Por dashuria nuk sht e bukur kur sht e lir. Galsworthy tregonte m von se lidhja e tij me kt grua t ciln e kishte dashur aq shum, nuk kishte pasur t njjtat ritme pas kurorzimit me martes. Ndryshe nga lidhja plot pasione n fshehtsi, ajo ishte kthyer n nj martes t zakonshme, kur mbrmjet n shtpi ndonjher bheshin m se t trishta. Por pavarsisht ksaj periudhe, Ada mbetet gruaja s cils ai i besoi sekretet e jets s tij, gruaja emri i s cils fshihej pas do libri. Jeta e shkrimtarit nuk qe e leht gjat Lufts s Par Botrore. Ai udhtoi n Franc pr t ndihmuar refugjatt belg n nj projekt t Kryqit t Kuq. N vitin 1917, Galsworthy refuzoi titullin Kalors n letrsi, pasi besonte se shkrimtart nuk kan nevoj pr tituj. N vitin 1924 ai hyn n organizatn e shkrimtarve PEN, nj organizat q krkonte t nxiste debatet mes shkrimtarve. John e merr mimin Nobel vetm nj vit para se t ndahej nga jeta. Por fama e tij do t psonte nj rnie pas vdekjes. Virginia Wolf, n nj shkrim do ta quante at si nj shkrimtar jo t kohs. Por pavarsisht ksaj, librat e Galsworthyt filluan t qarkullojn n do vend t bots, si nj nga autort m t lexuar, veprat e t cilit ende i lexojm sot. a.b

diela librit

JACKIE COLLINS
RREZIKU BOTIMET EUGEN (12.000 LEK)

Kur je i lir

Ky sht libri q nisi sagn e njohur t Lucky Santangelo. Laki, Zonjusha Bose dhe Puthja e rrezikshme... Saga ngjethse e Lucky Santangelo-s filloi me romanin Rreziqet, libri q e bri Xheki Kollins nj nga autoret m t preferuara amerikane q nga Evropa e sofistikuar e deri te pallatet e kazinove n Las Vegasit. Ai u fut n botn e rrezikshme e t pandalshme t krimit n familjen e Santanxhelo: iu prezanton me Xhinon nj djal rrugsh q arrin majat e shoqris s lart amerikane...

ALICE SEBOLD
Eshtrat e dashura sht nj roman q ndrton jasht pikllimit, nj ndr historit m prekse njerzore. N duart e nj shkrimtareje t re, kjo histori sht nj prej gjrave m t rnda me t ciln mund t prballet. Ajo e transformon at n nj roman triller dhe t kndshm mbi dashurin, kujtesn, knaqsin, qiellin dhe harrimin.

ESHTRAT E DASHURA BOTIMET SKANDARBEG BOOKS (900 LEK)

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007

POLITIKE KULTURE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

43

Konkursi ndrkombtar i arteve pamore Onufri do t ket dhe nj mim t ri iniciuar nga drejtori i programit t rezidencave O A.I.R. n Milano, Angelo Colombo

N rezidenc pr t br art
atherine Liberovskaya, Ursula Scherrer dhe Phill Niblock do t ln Milanon pr tu kthyer n vendet e tyre. N galerin Oartoteca ata prezantuan nga data 6 deri m 14 dhjetor punt e bra gjat rezidencs n programin OA.I.R. Pr gati katr muaj ata jetuan me fondet e dhna nga ky program, n apartamentin n nj fshat afr Milanos, duke krijuar punt pr kt program. Por far i provokoi Katherine kjo rezidenc. E magjepsur gjithnj nga dritat, ajo prezantoi nj video ku ishin instaluar zra. Drita nuk mund t jet e bukur vetm si nj refleks dielli, por edhe kur ajo reflektohet mbi nj metal Katherine tregonte nprmjet ksaj videoje se si mund t prodhohet nj drit nga gjendje t ndryshme dhe t ket t njjtat ndjesi. Ndrsa Ursula duket se sht br sentimentale gjat ksaj rezidence. Ajo ka marr fjali t shkurtra nga emailet q ka nisur gjat nj viti, duke ndrtuar kshtu nj histori nprmjet dialogsh, t cilt nuk mbarojn asnjher. Phill, krejt ndryshe nga dy artistet femra, sht marr me fotografit e nj muzikanti xhazi gjat vitit 1960. Kta tre artist jan pjesmarrsit e fundit n rezidencn e njohur n Itali OA.I.R. Rezidencat artistike tashm jan forma t njohura ku operon arti. OA.I.R. sht nj program i njohur pr rezidencat e tij frytdhnse me selin n Milano. Drejtori i ktij programi, Angelo Colombo, kto dit ndodhet n Tiran, jo vetm pr tu njohur nga afr me jetn artistike n vendin fqinj, por pr t prezantuar mimin OA.I.R. Ky mim do ti bashkngjitet

konkursit ndrkombtar t arteve pamore Onufri, i cili hap siparin m 20 dhjetor. Kshtu krahas mimeve tradicionale q ndahen n kt konkurs, kt vit do t jet dhe nj mim tjetr ai i OA.I.R. Artistit ose artistes q do t vlersohet me kt mim do ti ofrohet nj rezidenc n programin e njohur OA.I.R. n Milano, pr t ekspozuar po n t njjtn galeri. Sipas njrit prej kuratorve t Onufrit, Rubens Shims, ky mim sht nj mundsi e mir q u jepet artistve pjesmarrs

n kt konkurs. Ashtu si lidhja me galerin Contemporano n Venecia nj vit m par, ku nj pjes e punve t Onufrit u ekspozuan n kt galeri, gj e cila do t bhet edhe kt vit, dhe ky mim krkon t jet pjes permanente e Onufrit. Kjo me qllimin pr ti bashkangjitur dhe programe t tjera rezidencash arti q t bjn t mundur integrimin e artistve t rinj shqiptar n skena t ndryshme t artit. Kjo nism e Colombo-s dhe Shims synon t formoj nj tradit t re n his-

torikun e varfr t konkursit Onufri vitet e shkuara dhe me projekte konkrete bashkpunimi. Colombo thot se gjat vitit 2008 ai do t przgjedh katr artist shqiptar dhe nj kurator pr t qen pjes e nj rezidence n programin e tij. Colombo thot se e ka t vshtir t bj nj koment pr artin n Shqipri, ashtu si do ta kishte t vshtir t analizonte at far ndodh me artin sot. Gjithnj ka forma t reja, dalje nga tradita, rikthim te kjo e fundit. N fund t fundit,

arti sht nj udhtim pr t provuar t gjitha ndjesit. Programi q ai drejton, jo vetm u jep mundsi artistve t bhen pjes e ktyre rezidencave, por l hapsir pr t eksperimentuar. sht interesante gjithnj t shohsh se mund t prodhoj imagjinata, apo qenia jote si artist, brenda nj afati t caktuar kohor. Kjo pasi n art jan t njohura qndrimet si piktura apo krijimi nuk mund t jet nj akt i diktuar. a.b

oezia sht nj komunikim i vshtir. sht nj bised inteligjente dhe e sofistikuar. Kjo sht m e vrteta gj, q vazhdon t thuhet e t mbetet dhe n realitetin e komunikimit virtual t kohrave moderne. sht komunikimi m ekzakt, q v n pun evolutivt m ekzistencial t njeriut, sa asnj lloj komunikimi tjetr nuk mund ti afroj ndjesishm dhe emocionalisht njeriun e antikitetit me at t kibernetiks. Ajo i ka pranvn kaq afrueshm njerzit, edhe pse mes tyre ka mijra vjet largsi, teknologji t pakrahasueshme, evolucion mendor dhe shkencor t pamendueshm. Nj eseist i njohur e quan poezin nj rend i prishur i komunikimit t zakonshm. Qe,- nj prishje e rendit t fjalve deri n absurd, por prej ktij rendi t prishur, ajo ka ndrtuar dhe ka mbajtur jetn e vet, sa q vazhdon t mbetet komunikimi m elitar. Nj mbijetes, n saj t paradokseve, ku kuptimet, gjymtyrt gjuhsore, fshihen, e jan diku aty, pr t mbetur nj komunikim perfekt. njanitjetrin nrruza tdrits vshtuem,/ t qeshn syt selvishtat zambaku,/ buzt kur ndeshm n padashje caku (Ftyra kujtimesh. F.Ferra, 1952) dhe: Dikush e ngeci kohn n thembrn e Akilit,/ t ket prshkruar vall shigjeta,/ pluhurin kozmik (Kto pesmij vjett e fundit. F.Ferra, 2005) N pjesn m t dukshme me far poeti ka organizuar mendimin poetik (poezia e par sht sonet dhe e dyta varg i lir), duket se sundojn elementt metaforik. N t dyja figurat, ku jan qendrsit poetike, duket nj koherenc funksionale. Dy poezit, dy metaforat, kan mes tyre 53 vite hapsir. Kan lvizur koht, mendjet e njerzve, rrymat poetike, shkollat poetike, konceptet dhe gjykimet pr poezin, ndrsa metaforat duket se kan mbetur antologjike. Sot vazhdon t ket nj lloj prplasjeje konceptesh, lidhur me opinionet e t plqyerit t poezis, t vlersuarit t saj. Lexuesi i thjesht konsideron si gjn e par emocionin. Ai thot se m plqen dhe kaq, pa u ndrmendsuar se si sht krijuar kumti, kurthi, q e bn at ta lexoj poezin, as ndrtimi i kshtjells s fjals apo detajit poetik, q e mban n marrdhnie me koht dhe njerzit poezin dhe element t tjer, t cilt strehohen brenda saj. Ferra shmang marrdhniet komentuese, q n letrsi thirret koment. N podin e marrdhnies s tij me lexuesin, ai ka nj ide komunikimi (smund t ket poet jasht ktij realiteti), me far duket se marrdhnia e par sht ajo estetike, pastaj ajo emocionale, ajo shoqrore dhe s fundi, ajo historike, duke qen njhersh bashk. N historin e njohur t poezis botrore dhe asaj shqipe, ka shembuj t mrekullueshm lidhur me kt harmoni komunikimesh. Vllimi Nata pa agim ndoshta ka qen m i vshtiri pr autorin. Tashm ai

Poezia si nj komunikim i vshtir

Shnime mbi vllimin me poezi Nata pa agim, e poetit Ferik Ferra
ka nj stature n poezin shqipe. Dhe kjo sht m e rndsishme, sepse poezia shqipe vazhdon t jet n nj terren dhe mbijetes delikate, ku llojet e komunikimeve, duket se nuk e gzojn e as e realizojn harmonin e vet. Ferra sht nj poet q vizaton me poezin e tij. Ai sjell arom dhe ajr. Ai prcjell dhe ndrton kumte me ndjesi t brishta, kur prkundet n kujtesn epike, duke qen m shum i ndjeshm se sa kronist. N vllimin e ri jan t gjitha llojet e komunikimeve poetike. Poeti prsri na sjell brilante poetike t shkruara 40 a 50 vite m par, ku t gjith koht, ato historike, ato poetike dhe t autorit, plazmohen dhe sjellin nj komunikim t mrekullueshm koherent dhe modern. T arrish t komunikosh dhe t krijosh nj marrdhnie bashkkohsie sht nj realitet modern. Qendrsia poetike n poet t ndryshm sht e ndryshme. N kt kontekst duket se ngjashmria sht nj kod universal i inteligjencs dhe njohjes, q qndron mes komunikuesve estetik. N shum pak raste sht evidentuar kjo. Ndoshta pr shkakun e pamundsis, pr shum arsye, q poett kan pasur dhe kan pr t krijuan veansi. Prej ktij qndrimi, natyrisht i formsuar kshtu pr shkakun e njohjes me nj poezi t till (si ajo e Ferrs), un mendoj se qendrsia poetike jo gjithmon duhet t jet nj plan kordinativ, i dukshm, i shpallur, me far jemi msuar ta konsiderojm t parn pr gati 50 vjet n Shqipri. Poeti e ul n tok komunikimin epik dhe at historik. Lufta dhe bma legjendare bhet e prekshme. I pari qe Kuteli, q i pran vuri kreshnikt me njerzit e epoks son. Po kshtu na i sjell dhe Ferra, natyrisht prmes poezis, q ka arom epike, pa qen epik. Ai realitet preket prmes ndjesis s saj, prmes ekzistencs s saj. N njohjen dhe kujtesn q ka pr shqipen (gjuhn), poeti arrin t sjell perla dhe virgjri t jashtzakonshme, q e bjn poezin e tij, vemas elementi thelbsor, mbi far ai e ngre figurn poetike dhe mundsin e prcjelljes s kumtit dhe emocionit (teoria e percepsionit, Figura Zhnet), t nevojshme pr inteligjenc poetike dhe njohje gjuhsore. Poezia Bukuria q vret e ka qendrsin e vet poetike n vargun e saj t par. Poeti arrin ta mbaj gravitetin e lart t saj, n saj t zotsis gjuhsore dhe poetike q ai zotron. T ksaj gjendjeje jan dhe poezit: Kremastari, Legjenda e Veriut, Ave Cezar, Diej t vdekur mbi lkur, Brilanti i dhimbjes, Prtej urs, Nata pa agim, Fytyra kujtimesh etj. Jan poezi q kan nj organizim t till gjuhsor dhe simbolik, t cilat e mbushin me dendsi emocionale t mdha t gjith kumtin dhe horizontin poetik t poezis n vetvete dhe pa m t voglin dyshim jan dhe lnd teorike pr poezin shqipe. Poeti ka ditur dhe ka mundur ta zgjedh lndn nga shumsia simbolike dhe mundsia mbi t ciln mund t ndrtosh metafora t shumta pr gjendje t tilla. Kompozita t tilla si: teminat e ojmet, - (teminat e ojmet e ciganes), myku i vdekjes, - (ngarkuar me mykun e vdekjes), trndafila tplagve, - (vdesin mejdanet n trndafila tplagve), vorrin e grabitjes,-(q prqeshin vorrin e grabitjes), padashje caku, - (buzt kur ndeshm n padashje caku), qumshtin e gurit, -( qumshtin e gurit n terr t rrnjs), mure makthi, thek hapin, - (shtat njoma thek hapin e vet ntrthore), pend njzet korbash,-(pend njzet korbah krihnin duert e saj), burgu i flakt i kurmit, - (burgu i flakt i kurmit tsaj), pash me melodi,-(dridhjen e gushs pash me melodi), npetk tmalsis, - (shtatin e hedhun shtrngua npetk tmalsis), e sendrtojn jo vetm artistikisht poezin e Ferrs, por e sjellin at si nj realitet i mrekullueshm gjuhsor. Pra sht nj poezi ku duket dhe t lejon mundsin pr ta konsideruar lnd poetike t mirfillt marrdhnien gjuhsore dhe vet gjuhn. N shum vende t bots, poett e mir kan themeluar gjuht kombtare. T gjitha mrekullit poetike t poezis m t mir t bots jan krijuar n saj t marrdhnieve gjuhsore. Poezia e mir sht si ajo toka e mbjell q vazhdimisht mbin. Koncepti nuk ka t bj thjesht me kohn poetike apo t poezis, n marrdhnien q ajo ka me veten dhe elementt q e mbajn, ku dhe koha sht njri nga konceptet thelbsor t saj. sht nj raport fundamental i njeriut q e akumulon poezin koh pas kohe. Nj poezi e mir lexohet vazhdimisht, sepse ajo t josh si nj bukuri dhe kod, q zbulohet pjes pjes, qoft pr shkakun e njohjes, kuptueshmris dhe arsye t tjera, q lidhen me realitetin dhe kompleksin e marrdhnieve e q e bjn t kuptueshme. Abstragueshmria ka t bj me mendjen e shkenctarve, ashtu si ka t bj mendja e poetit pr t ndrtuar figurn poetike. Por kur ajo vjen tek lexuesi, raporti nuk sht si ai q poeti ka me at q ka pr detyr t marr nga muza dhe fantazia e tij. Lexuesit duhet ti serviret e till, q ai ta akumuloj at. A nuk e msojm kt nga letrsia e prbotshme?! Jo gjithmon kuptohet njlloj Iliada dhe Odiseja. As njra dhe as tjetra nuk lexohen vetm njher. Ashtu dhe poezia m e mir, sht nj tok e mbjell, q vazhdimisht mbin. Ajo nuk ka stin dhe cikle. N poezin e Ferrs, ka nj mekanizm brilant me far ai e mbush me energji dhe q lirohet vazhdueshm n t gjith tekstin poetik. E provuar mrekullisht n Eposin e Kreshnikve dhe n poezin m t mir shqiptare, poeti Ferik Ferra prdor yllsin poetike. Pikrisht yllsia poetike duket se sht pjesa q vazhdon ta mbaj poezin e mir nj tok t mbjell e q vazhdimisht mbin. Tek Ferra ndesh yllsi poetike t dialektit t Veriut: trthore (n kuptimin pr t shkuar posht), nargjill (pipa e duhanit), deniku (mot i keq, rrufe gjmime, d.m.th kijamet), tban (ksoll), thek (me ec shpejt), leqet (lak, n kuptimin dhe me ba hile), ruba (shami balli e burrave n veri), pash (hapsira mes dy krahve t hapur horizontalisht), ternuem (u thava, u paksova pr ty), rrmore (rrug e pjerrt), lurojn ( bjn zhurm), leckana (leckaxhi, fukarallk), konis (me marr rrugn), njelmi (kripa e lotit kur t bie mbi gjuh). Kuptohet qart, ato jan fjal, emrtesa dhe leksema t tilla, q krijojn marrdhnie intensive dhe me ngarkes. N to duket dhe diktohet rruga, mnyra dhe koha e formimit t tyre. Jan fjal ku sht shtresuar dhe ka mbetur aktive koha historike, kur ato u bn efektive, shprehse dhe t konsiderueshme pr poezin. Dfrim CANI

shqip
E DIEL 16 DHJETOR 2007

44

BOTE

PER ME SHUME www.gazeta-shqip.com

Bali, firmoset marrveshja kundr ngrohjes globale

Nnshkruhet edhe nga Shtetet e Bashkuara t Ameriks
200 vende kan rn dakord n Bali t Indonezis n bisedimet e drejtuara nga Organizata e Kombeve t Bashkuara, q t nisin bisedimet n lidhje me nj plan t ri pr t luftuar ngrohjen globale. Shtetet e Bashkuara t Ameriks e konsideruan marrveshjen si nj kapitull t ri n kt prpjekje q duhet t jet e prbotshme, pas gjasht vitesh diskutime, kryesisht mes fuqive t mdha n lidhje me ndrprerjen e emetimit t gazeve t dmshme, pr t ciln amerikant kan qen kundra. Madje, Presidenti Bush doli nga Protokolli i Kiotos, plani i vetm dhe kryesor me prmasa t mdha q sht marr deri tani me strategjin e prbashkt t lufts kundr ngrohjes globale. Sipas sekretarit t Prgjithshm t OKBs, Ban Ki-Moon, marrveshja ishte m e rndsishmja e nnshkruar nga OKB-ja q nga marrja e mandatit t tij. Po far ka aprovuar takimi i Balit? Ai ka miratuar nj plan t detajuar pr dy vjet bisedime, n prfundim t t cilve duhet t miratohet nj traktat q do t zvendsoj at t Kiotos prtej viteve 2012. Kjo marrveshje duhet t prfshij edhe Shtetet e Bashkuara t Ameriks, Kinn dhe Indin, t cilat deri m tani kan qen t trhequra n strategjin ndrkombtare t ksaj prpjekjeje t madhe. Sipas marrveshjes s Balit, gjithka do t vendoset prfundimisht, pas diskutimeve dyvjeare n nj konferenc q do t zhvillohet n Kopenhagen t Danimarks n vitin 2009. Marrveshja, pas dy jav bisedimesh, erdhi pas vendimit t papritur t Shteteve t Bashkuara t Ameriks pr t mos kundrshtuar m marrveshje t tilla t prbashkta, nj politik q ajo ka vite q po e ndjek. Vet Shtetet e Bashkuara jan s bashku me Kinn dhe Indin, emetuesit m t mdhenj t gazeve t dmshme n atmosfer dhe si pasoj mbajn prgjegjsin m t madhe pr t gjitha problemet e ngrohjes globale me t cilat po prballet bota sot. Marrveshja prbn nj hap prpara n drejtim t ngadalsimit t ngrohjes globale, e cila, sipas panelit ndrqeveritar t Organizats s Kombeve t Bashkuara, shkaktohet nga aktiviteti njerzor, domethn nga emetimi i gazeve t dmshme t industrive t mdha. Sipas shkenctarve, rritja e temperaturave mund t shkaktoj shkrirje t madhe t akujve dhe rritje t nivelit t deteve e oqeaneve n planet, mund t sjell anomali klimatike si stuhi t fuqishme, uragane, prmbytje e thatsira. Pr sa i prket vendimit t papritur t Shteteve t Bashkuara t Ameriks, duket se ai sht rezultat i kmbnguljes s madhe t nj pjese t mir t vendeve m t industrializuara t planetit pr t marr masa urgjente n lidhje me nj shtje q u prket t gjithve. Marrveshja e vitit 2009 do tu jap qeverive kohn e duhur pr t ratifikuar paktin dhe pr t bindur tregjet dhe investuesit q t ndryshojn teknologjit nga ato q emetojn gaz t dmshm n teknologji, q jan pro nj ambienti t pastr. Pr sa i takon Kiotos, ajo i detyron t gjitha vendet industriale, ve Shteteve t Bashkuara t Ameriks, q t reduktojn emetimin e gazeve t dmshme gjat viteve 20082012.

Vendimi

Arrestimi

Qetsohet Pakistani: Musharaf heq gjendjen e jashtzakonshme

residenti pakistanez, Pre vez Musharaf, ka hequr gjendjen e jashtzakonshme n vend. Kjo lvizje e paralajmruar sht mirpritur nga vendet perndimore, edhe pr faktin se sht n prag t zgjedhjeve t prgjithshme q do t mbahen n vend 8 janarin e ardhshm. Masa e rrept u vendos n nntor dhe u shoqrua me arrestimin e shum personave, si dhe me zvendsimin e gjyqtarve t Gjykats s Lart. Heqja e gjendjes s jashtzakonshme ka ndodhur nj dit para afatit t prcaktuar po nga Musharafi dhe hapi i tij i par n rivendosjen e Kushtetuts ishte leja pr betimin e antarve t rinj t Gjykats s Lart t Pakistanit, ndr t cilt ishte edhe shefi i saj i ri. Ndrkoh, paraardhsi i tij i pushuar nga puna vazhdon t jet n kushtet e arrestit t shtpis. Pozicioni i Presidentit Musharaf u lkund shum, kur n nntorin e kaluar shpalli gjendjen e jashtzakonshme n vend. Kjo erdhi pas prpjekjes s shefit t Gjykats Supreme pr ta konsideruar zgjedhjen e Musharafit si President nj akt t paligjshm, pasi ai nuk kishte dhn dorheqjen nga drejtimi i ushtris. Pas trazirave, Musharafi hoqi dor nga drejtimi i ushtris dhe u rikonfirmua si President nga antart e rinj t gjykats. Nj numr i madh i gjykatsve t pavarur, antar t saj u pushuan nga puna, disa edhe u prndoqn penalisht dhe u zvendsuan nga t tjer, ndrkoh q, sidomos pas heqjes s gjendjes s jas-

Pranga bosit mafioz: sht antar i kupols

j nga bost mafioz m t rrezikshm dhe m t krkuar nga ana e policis italiane sht vn m n fund n pranga n Napoli. Ai sht konsideruar si nj ndr 30 personat m t rrezikshm. Quhet Eduardo Contini, 52 vje dhe me tu vn n pranga po mbahet nn arrest n nj vend t sigurt n periferi t qytetit. Sipas hetimeve, q ka koh q jan ndrmarr nga autoritetet e policis vendase, ai sht nj nga bost m t fuqishm t mafies napolitane, ose si njihet ndryshe Camorra. Ve personit t msiprm, t bn prshtypje fakti se q prej dy vitesh n Itali jan vn n pranga nj numr i madh mafiozsh, nga ata q krkoheshin pr nj numr t madh krimesh dhe q ndodheshin t fshehur prej shum vitesh. I till ishte edhe kapja nj muaj m par e bosit t mafies siciliane, Salvatore Piccolo, i njohur ndryshe edhe si bosi i bosve. Sipas ministrit t Brendshm italian, Giuliano Amato, i cili ka dhn menjher nj konferenc pr shtypin, arrestimi i Eduardo Contini-t sht ndoshta nj ndr m

htzakonshme, pozicioni i Musharafit sht shum m i sigurt se m par. Dy ish-kryeministra t vendit, Benazir Bhutto dhe Nawaz Sharif, jan kthyer s fundi n vendin e tyre pas nj mrgimi relativisht t gjat dhe planifikojn q t kandidojn dhe t arrijn fitore n zgjedhjet e ardhshme t prgjithshme t janarit 2008. T dy ata jan n krye t partive t ndryshme dhe dshtuan n arritjen e

nj marrveshjeje pr bojkotimin e zgjedhjeve, duke vendosur q ta luftojn Musharafin n kutin e votimeve. Pr Benazir Bhutto-n, hapi i ndrmarr nga Presidenti pr heqjen e gjendjes s jashtzakonshme n vend pas nj muaji, sht i rndsishm, por mbetet ende shum pr t br pr rivendosjen e demokracis n Pakistan.

t rndsishmit e policis italiane t kohve t fundit, pasi personi n fjal mund t konsiderohet si bosi m i rrezikshm i mafies n Napoli. Po sipas ministrit, policia italiane kishte m shum se nj vit q ishte vn n gjurm t bosit mafioz, duke i mbajtur hetimet t heshtura. Farncesco Forgione, presidenti i komisionit parlamentar italian antimafie, e cilsoi kartelin e t arrestuarit si m t rrezikshmin dhe m t dhunshmin mes t tjerve. Contini ka qen n ndjekje t policis q nga viti 2000 dhe thuhet se nj pjes t fshehjes s tij e ka kaluar n vendet e Evrops s Veriut. Sipas agjencis s lajmeve Reuters, n viln ku i fshehuri ishte strehuar u gjet nj sasi shum e madhe veshjesh t brendshme dhe orapesh, ka tregon se ai nuk preferonte ti lante veshjet, por i hidhte pas prdorimit, nga frika se mos e kapnin. Ai dyshohet dhe akuzohet pr trafik droge dhe pr antarsi n bordin e t ashtuquajturs kupola. Arrestimi i tij sht suksesi i fundit i policis italiane n luftn kundr krimit t organizuar.

shqip shqip
45

E DIEL, 16 DHJETOR 2007 E DIEL, 16 DHJETOR 2007

45

SPORT
Trajneri

Zenga zgjedh rolin e komentatorit

FerrajshptonDinamonngaturpi
Mesfushori shnon dhe jep asist n fitoren e vshtir 2-1 ndaj Teuts
ERMAL KUKA

inamo ka vuajtur m shum se sa parashiko hej pr t marr tri pikt prball Teuts dhe pr t ruajtur vendin e par. Skuadra e drejtuar nga Agim Canaj ka qen shum pran nj humbjeje t bujshme prball durrsakve, q kryesonin me merit deri n minutat e fundit. Protagonisti absolut pr kryeqytetasit ka qen mesfushori i ri, Nertil Ferraj, i cili i aktivizuar si zvendsues nga Canaj, ka shnuar golin e barazimit t prkohshm dhe ka qen protagonist i golit t fitores 2-1. Ky sukses ka mbajtur Dinamon n vendin e par n renditje, ndonse blut nuk duken m ajo makina e pandalshme e ndeshjeve t kaluara dhe me "rizgjimin" e pretendentve t tjer, rrezikojn t lshojn shpejt kreun nse nuk kthehen n formn e tyre m t mir. Q n fillimin e takimit, dukej se skuadra kryeqytetase nuk po e shfaqte impenjimin e duhur prball skuadrs durrsake. Nga kjo prfiton Teuta, q shfrytzon rastin e par q i shfaqet pr t kaluar shpejt n avantazh. N minutn e 10-t, ota shfaqet n krahun e djatht pas nj aksioni personal, harkimi i tij n zon gjen Gegn, i cili me kok e drgon topin n rrjet, duke gjetur t paprgatitur si mbrojtjen e bluve, ashtu edhe portierin Kotorri. Dinamo prpiqet t reagoj me an t Peji e Vinceti, por i riu Vashaku, zvendsuesi i Kapllanit n portn e Teuts, arrin t ruaj avantazhin me ndrhyrje t sigurta. Megjithat, bregdetart nuk harrojn t kundrsulmojn rrezikshm me an t Halitit, ots dhe Gegs, duke shkaktuar panik n prapavijn e Dinamos dhe duke iu afruar ndjeshm golit t dyt. Pavarsisht eprsis n loj t Dinamos, ekipi i Canajt nuk arrin t aj n mbrojtjen e ngjeshur t krijuar nga Mile dhe si rrjedhoj, pjesa e par mbyllet me avantazhin minimal t Teuts. Q n fillimin e pjess s dyt, Canaj e ndryshon skemn, duke aktivizuar Diop si mesfushor pr t'i dhn m shum shtys lojs ofensive. Blut i afrohen golit me

an t Kulit, por gjuajtja e tij n minutn e 49-t ndalet nga traversa. Nga ana tjetr, ota dhe Hyza humbin raste n mnyr t pabesueshme para ports s Kotorrit, i ln vetm nga mbrojtja e Dinamos, q sht e orientuar trsisht drejt sulmit. Blut krkojn me ngulm t gjejn golin dhe t arrijn t

shnojn n minutn e 56-t me an t Diop, por gjyqtari Pashaj gabon duke anuluar golin pr nj faull inekzistent t Peji ndaj portierit Vashaku. Loja zhvendoset trsisht n gjysmfushn e Teuts, por goli nuk vjen pr dinamovitt, edhe pse n eprsi numerike pas kartonit t kuq t ots n minutn 74-t. Canaj pro-

von kartn e fundit, duke aktivizuar Ferrajn dhe mesfushori nuk zhgnjen. N minutn e 84-t, me nj gjuajtje fluturimthi n hyrje t zons ai arrin t shnoj golin e barazimit, duke ngjallur prsri besimin te nj fitore. Dinamo nuk i rresht sulmet dhe pak minuta m von sht prsri Ferraj q harkon n zon nga e majta, duke

gjetur n zon Diop. Ky i fundit e kthen topin me kok te Peji, q me nj gjuajtje t shpejt shnon golin e fitores 2-1 t Dinamos. Rezultati mban Dinamon n vendin e par me dy pik diferenc nga Partizani ndjeks, pozicion t cilin blut duhet ta ruajn pas nj jave n transfertn e vshtir n Vlor prball Flamurtarit vendas.

uket se Valter Zenga nuk do t jet nj nga kandidatt pr stolin e prfaqsueses shqiptare, pasi preferon m shum t luaj rolin e komentatorit sportiv. Ish-portieri i famshm i kombtares italiane pritet t jet zvendsuesi i Fabio Kapelos n studiot e televizionit "Rai", n emisionin "Domenica Sportiva". Pas emrimit t Kapelos si trajner t kombtares angleze, nevojitej nj tjetr teknik pr t br komentin e ndeshjeve n studio dhe drejtuesit e "Rai"-t mendojn se Zenga ka tashm eksperiencn e duhur pr ta br nj gj t till. Ish-portieri italian mendohej t ishte nj nga alternativat m serioze pr stolin e prfaqsueses shqiptare pas largimit t Oto Bari, duke qen edhe tekniku i par q ka kontaktuar me presidentin Duka menjher pas prfundimit t ndeshjes. Por, zgjedhja e tij pr t'iu bashkuar nj emisioni televiziv n Itali tregon qart se as ai vet nuk shpreson q nj marrveshje e till t realizohet me drejtuesit e FSHF-s. Si pr ironi t fatit, prkrah tij n studio do t jet nj ishtrajner i Shqipris, italiani Xhuzepe Dosena. e. kuka

15
JAVA
DJE

REZULTATE T PREMTEN
Partizani-Kastrioti 2-1
Bakaj 32', Muzaka 90+1' (11m) / Rizvanolli 59'

Kavaj

Verdhezinjt rikthehen te rezultatet pozitive, rigjejn edhe sulmuesin Fortunat

2-2 2-0 2-1 0-2

Elbasani-Flamurtari Besa-Sknderbeu
Xhihani 17', Hamzai 90'

Bejzade 4' (11m), Xhafa 10' / Cani 42', Rustemi 67'

Dinamo-Teuta
Ferraj 84', Peji 88' / Gega 10'

Starova, prball Sknderbeut vjen fitorja e par te Besa

B
esa rikthehet te fitorja pas pes javve n kampionat. Me rezultatin 2-0 t regjistruar n fushn e tyre prball Sknderbeut, skuadra e drejtuar nga Sulejman Starova ka hedhur pas krahve rezultatet negative, mbi t gjitha tri humbjet radhazi n ndeshjet e fundit. Nga ana tjetr, trajneri kryeqytetas arriti triumfin e par n krye t verdhezinjve, tre jav pasi ka zvendsuar rumunin Dumitresku, t larguar pa arsye. Prve 3 pikve, sihariqi i Bess n takimin e luajtur dje ka qen rikthimi i Herbi Fortunat. Sulmuesi nga Mali sht bashkuar srish me skuadrn n ort e vona t mbrmjes s t premtes dhe duke par mungesn e alternativave n sulm, Starova nuk e ka menduar dy her ta aktivizoj si titullar: ndrkoh, n skuadr jan ende n pritje t sulmuesit tjetr, meksikanit Edende Elokan q sht larguar n vendlindjen e tij. Loja ka filluar e qet dhe pavarsisht se krkonte fitoren me do kusht Besa ka vendosur t mos nxitoj, por t godas n momentin e duhur. E kshtu ka ndodhur: n mundsin e par t paraqitur, Parid Xhihani nuk ka falur. N minutn e 17-t, kapiteni i kavajasve ka shfrytzuar daljen e gabuar t portierit Llapanji dhe fare pran ports nuk e kishte t vshtir t prshndeste rrjetn. Pak aste m von ka qen srish Xhihani q sht shfaqur i vetm me gardianin korar, por ky i fundit sht

Beslidhja-Tirana
Duro 22', Arapi 68'

SOT
Shkumbini-Vllaznia

15
KATEGORIA SUPERIORE

KLASIFIKIMI

Skuadra N 1. Dinamo 15 2. Partizani 15 3. Besa 15 4. Tirana 15 5. Elbasani 15 6. Vllaznia 14 7. Flamurtari 15 8. Shkumbini 14 9. Kastrioti 15 10. Beslidhja 15 11. Teuta 15 12. Sknderbeu15

F 9 8 8 7 6 5 5 4 5 3 3 2

B 4 5 3 4 6 7 6 5 1 3 2 2

H 2 2 4 4 3 2 4 5 9 9 10 11

Gola 21-5 23-9 19-10 19-13 13-8 19-12 14-14 12-15 11-22 12-27 10-22 18-34

Pike 31 29 27 25 24 22 21 17 16 12 11 8

GOLASHNUESIT
10 gola Ngjela (1) (Sknderbeu) 8 gola Sinani (Vllaznia), Peji (Dinamo) 7 gola Muzaka (3) (Partizani), Bejzade (3) (Elbasani) 6 gola Tiko (2) (Sknderbeu), Plaku (1) (Dinamo), Bakaj (Partizani), Xhihani (Besa), Duro (1) (Tirana) 5 gola Elokan (Besa) 4 gola Stojku (Shkumbini), Fortuzi (1) (Tirana) 3 gola K. Dalipi, Qorri (2) (Shkumbini), Sefa, Arapi (Tirana), Gjyla, Abilaliaj (Partizani), Roshi (1), Petrevski (Beslidhja), Veliaj (2) (Besa), Hysa (Teuta), Mema (2) (Flamurtari), Rizvanolli (Kastrioti), Xhafa (Elbasani)

treguar deciziv, duke larguar rrezikun me kmb. Nga kampi tjetr, Sknderbeu ia ka besuar t gjitha manovrat sulmuese Ngjels, por golashnuesi m i mir i kampionatit n kto 15 jav nuk ka mundur t bj shum prball mbrojtsve kundrshtar. Prpara pushimit 15-minutsh mes pjesve t lojs ka pasur koh edhe pr spektaklin e Fortunat. Sulmuesi shkputet mjaft bukur, duke kaluar do kundrshtar q i dilte prpara, por n momentin e fundit sht rrzuar dhe nuk ka mundur ta drgoj topin n rrjet. Gjithsesi, driblimet kan ngritur pesh entuziazmin mes tifozve kavajas, q e kan duartrokitur gjat lojtarin nga Haiti. Pjesa e dyt e takimit fillon me miqt men-

jher n sulm dhe me portierin Dura (i cili ka zvendsuar mes shtyllave Zendelin q po provohet n Rusi), n rolin e heroit. N t 50n gardiani ka shptuar nj gol t sigurt, duke u hedhur me guxim n kmbt e Ngjels q ka gjuajtur vetm nga pak metra distanc. Goleadori korar ka provuar srish 10 minuta m von, por pa arritur t barazoj shifrat. Q prej ktij momenti, kavajasit jan zgjuar dhe kuptuan se nse nuk do t shnonin srish, 3 pikt ishin n rrezik. Goli i dyt i takimit, q vulosi edhe shifrat finale, sht realizuar n minutn e 90-t nga Romeo Hamzai, detyra e t cilit ka qen vetm t shtynte n rrjet asistin e Fortunat. e. kodheli

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007 46

Sport

Verdheblut shnojn dy her n minutat e para, por arrihen nga vlonjatt q luajn n inferioritet numerik

Flamurtari, barazim surpriz n Elbasan

lamurtari ka arritur t marr nj tjetr rezultat pozitiv n transfert, duke treguar se pavarsisht luhatjes n kt pjes t par t kampionatit, mbetet nj skuadr mjaft cilsore. Vlonjatt kt radh kan barazuar 2-2 prball Elbasanit n fushn e ktij t fundit, ndonse vendasit dukeshin se po shkonin drejt nj fitoreje t leht q n minutat e para t ndeshjes. Nj prmbysje befasuese e Flamurtarit q ka arritur t'i bj ball nj prej skuadrave pretendente t ktij sezoni, edhe pse n disa-

vantazh dhe n inferioritet numerik. Ndrsa Elbasani duhet t qaj gabimet para ports dhe sidomos pavmendjen n mbrojtje, pasi nuk ka arritur t ruaj avantazhin prej dy golash t krijuar q n minutat e para t ndeshjes. Bardheblut gjetn golin e avantazhit q n minutn e 4-t fal nj 11-metrshi t Bejzades, t fituar pas prekjes s topit me dor n zon nga Veliu. Pas shtylls n Ahmatjat n minutn e 5-t dhe dy rasteve radhazi, vjen shum shpejt edhe goli i dyt pr ekipin e Alimehmetit. Nu-

hiu gjen t lir Xhafn q nuk gabon, duke drguar topin n rrjet. Gjithka duket se po shkon drejt nj fitoreje t thell t Elbasanit, q i afrohet shum her ports s mbrojtur nga Brdufi. Por Flamurtari kundrsulmon rrezikshm dhe pasi humb dy raste t pastra me Zhunior, shkurton diferencn me an t Canit n minutn e 42-t, pas nj kundrsulmi t shpejt q finalizohet nga sulmuesi shkodran me nj parabl mbi portierin Lika. Pjesa e par mbyllet me avantazhin minimal t vendasve, t

cilt n 45 minutat e dyta gjejn edhe eprsin numerike pasi Guga dnohet me karton t kuq. Por Flamurtari nuk trhiqet dhe gjen n minutn e 67-t edhe golin e barazimit me an t kapitenit Rustemi, i cili shfrytzon nj dalje t gabuar t Liks pr t drguar topin n rrjet. Pavarsisht tentativave t njpasnjshme t elbasanasve, takimi mbyllet 2-2, duke br q Flamurtari t ruaj vendin e 7-t, ndrsa Elbasani t parakalohet edhe nga Tirana n luftn pr vendin e katrt. e. kuka

Tirana vazhdon marshimin drejt kreut

Bardheblut kalojn edhe Beslidhjen, tashm renditen n vendin e katrt
ERALD KODHELI

asi ka vuajtur pr shum jav n gjetjen e identitetit, Tirana ka filluar t bj at q di m mir: t fitoj! Bardheblut triumfuan edhe n Lezh, prball Beslidhjes vendase dhe tashm e shohin veten n vendin e katrt n renditje. Edhe pse jo me loj t bukur, skuadra e drejtuar nga Astrit Hafizi fiton me shifrat 20, fal golave t realizuar nga Klodian Duro dhe Florenc Arapi. Tashm bardheblut ndodhen vetm gjasht pik larg Dinamos kryesuese, por m e rndsishme sht se skuadra ka regjistruar fitoren e katrt radhazi, ndrkoh q n gjasht ndeshjet e fundit ka marr 5 fitore dhe 1 barazim. Gjithsesi, m shum sesa shifrave, kundrshtart duhet t'i tremben faktit se Tirana sht rikthyer skuadra q t gjith njihnin: e aft t'i merrte pikt e plota edhe kur nuk ishte n ditn m t mir. "Kishim shum vshtirsi, pasi kushtet nuk t favorizonin t luaje futboll ashtu si duhet. Pavarsisht ers s fort dhe fushs s keqe, skuadra u ambientua shpejt dhe arriti t prfitonte", deklaroi trajneri Hafizi. "Mendoj se fitorja ishte e merituar, pasi zgjidhm mir momentet q na u krijuan.

udia

Gjyqtart, bojkot protests pr akuzat e klubeve

jyqtart shqiptar duket se preferojn t bhen epiqendr e akuzave t drejtuesve t klubeve. Nj gj e till duket qart nga fakti se asnj prej "xhaketave t zeza" n ndeshjet e ksaj jave t Kategoris Superiore nuk ka respektuar protestn e ideuar nga Shoqata e Gjyqtarve. Kjo e fundit nprmjet drejtuesve t saj reagoi gjat javs pr akuzat e njpasnjshme t klubeve t ndryshme pr gjykimin e njanshm, duke e quajtur si t pabazuar nj gj t till. Prve paralajmrimit pr bojkot t aktivitetit, Shoqata e Gjyqtarve bri t ditur se do t jepte sinjalin e par t protestat gjat ksaj fundjave, duke filluar takimet me 10 minuta vonese. Por vet gjyqtart nuk e kan respektuar kt protest n ndihm t tyre, si pr t provuar se jan t knaqur me gjendjen aktuale, ose m keq, se akuzat e klubeve jan plotsisht t drejta. Takimet e Kategoris Superiore kan filluar n orarin e paracaktuar nga FSHF-ja n kalendarin e aktivitetit. udia m e madhe ka ndodhur n Elbasan, pasi "Ruzhdi Bizhuta" ka qen i vetmi vend ku ndeshja ka filluar me 10 minuta vones. Fillimisht mendohej se ndrkombtari Sokol Jareci, pjestar i kryesis s Shoqats s Gjyqtarve, do t respektonte vendimin e protests s nnshkruar nga vet ai pak dit m par. Por uditrisht, n pushimin e ndeshjes, versioni "zyrtar" i Jarecit ka qen se Ahmataj i Elbasanit kishte psuar nj kontraktim dhe ishte pritur derisa ai t ishte n gjendje pr t hyr n fushn e lojs. Ndrsa versioni "jozyrtar" i ksaj shtjeje sht se treshja e gjyqtarve n Elbasan ka preferuar q t mos e cilsoj veten t ndar nga pjesa tjetr e "xhaketave t zeza" n vendin ton, duke preferuar q t trilloj nj dmtim inekzistent pr t mos deklaruar se sht respektuar protesta e vendosur nga Shoqata. Kaq mjafton pr t kuptuar q vet gjyqtart nuk dshirojn q gjrat t ndryshojn n futbollin ton dhe se shpesh meritojn etiketimet q u vihen nga klubet. e. kuka

lezhjan. Goditja e "Ko" sht dhn n minutn e 68-t, me Florenc Arapin q godet fort nj top t kthyer nga goditje kndi. Kjo sht rrjeta e tret radhazi pr mesfushorin e ri, pas atyre t realizuara me Shkumbinin dhe

Sknderbeun. Me kt humbje, situata e Beslidhjes vazhdon t qndroj e komplikuar, por trajneri Neptun Bajko sht shprehur optimist: "Luajtm brenda mundsive q kishim dhe nuk kam vrejtje pr kryerjet e detyrave taktike.

Pr mua ekipi sht n rrug t mbar pr at objektiv q ne kemi. E kam thn edhe nj her, udhtimi me shpres sht gjeja m e mir q duhet t bjm pr t arritur aty ku duhet. E rndsishme sht q mos t humbasim

shpresn". Javn e ardhshme Tirana pret n fushn e saj Besn, n at q mund t konsiderohet si sfida e "hakmarrjes". Humbja e fundit e bardhebluve sht shkaktuar pikrisht nga kavajasit, n takimin e luajtur n javn e pest.

Tirana ka regjistruar fitoren e katrt radhazi, n gjasht ndeshjet e fundit ka marr 5 fitore dhe 1 barazim
Megjithat, edhe pse morm tri pikt, nuk kemi qen n ditn ton m t mir". Serin e golave pr kryeqytetasit e ka hapur mesfushori i kombtares, Klodian Duro, me nj goditje dnimi nga distanc e largt n minutn e 22-t. Goli i ka hapur rrugn triumfit t bardhebluve, t cilt kan edhe nj objektiv t fundit deri n pauzn dimrore: "Jemi n ngjitje e sipr nga ndeshja n ndeshje, ka vazhduar Hafizi. Shpresoj q t arrijm rezultate pozitive dhe dy ndeshje q kemi dhe ta mbyllim sa m mir kt vit. N qoft se do t vazhdojm kshtu, mendoj se skuadra do t arrij rezultate t mira". Lezhjant kan provuar t reagojn, por n t 37-n, sulmuesi Mii nuk ka arritur t devijoj n rrjet nj kros t Stratit. Ndrkoh, skema me tre sulmues e ka paraqitur Tirann si nj skuadr shum t rrezikshme n fazn ofensive. Miqt kishin shansin t dyfishonin shifrat menjher pas fillimit t fraksionit t dyt t lojs, me Daniel Xhafajn, por tentativa e sulmuesit dshton edhe fal ndrhyrjes s portierit

Kategoria I

Fitojn Erzeni dhe Ada. Bylis, sot n fush pr t marr kreun

Kategoria I

Tomori dshton pas skandalit t financimeve me lekt e drogs

omori vazhdon t jet n nj sit uat tejet t vshtir. Problemet e shumta q ka kaluar klubi n kto vite dhe skandali m i fundit, q e ka lidhur skuadrn me financime nga parat e drogs dhe prostitucionit q fitohen n Itali, jan reflektuar edhe n fushn e lojs. Beratasit humbasin transfertn n Burrel dhe vazhdojn t qndrojn n vendin e parafundit t renditjes n Kategorin e Par, vetm nj hap larg rnies n kategorit amatore. Arrestimi i vllezrve t presidentit Ferdinand Keli n Itali, n aksionin e "Guardia di Finanza" t Torinos, mes grupit t organizuar shqiptaro-rumun, rrezikon ta prkeqsoj edhe m shum situatn. Ende nuk dihet nse drejtuesi i klubit do t vendos t qndroj pran skuadrs, apo do ta braktis at dhe kjo pritet t zbulohet vetm n ditt n vazhdim. Ndrkoh, rreziku m i afrt i Tomorit sht n kampionat: nse Tepelena arrin t marr nj rezultat pozitiv sot n fushn e Turbins, beratasit do t zbresin n vendin e

REZULTATET
TE PREMTEN Skrapari-Nafttari Apolonia-Pogradeci Lushnja-Bilisht Sport Lufttari-Gramshi DJE Sopoti-Erzeni Ada-Lai Burreli-Tomori SOT Bylis-Dajti Turbina-Tepelena 4-2 0-0 2-0 3-2 0-1 1-0 1-0

KLASIFIKIMI
Apolonia Lushnja Bylis Lai Turbina Burreli Ada Bilisht S Pogradeci Lufttari Nafttari Dajti Skrapari Sopoti Erzeni Gramshi Tomori Tepelena N. 15 15 14 15 14 14 15 15 15 15 15 14 15 14 15 15 14 14 P. 32 31 30 26 25 24 24 23 23 19 19 18 18 17 16 10 10 10

fundit dhe duke par konkurrencn, ngritja duket si nj "mision i pamundur". Dje sht regjistruar edhe humbja e Lait n fushn e Ads: vendasve nga Velipoja u ka mjaftuar vetm nj gol pr t konfirmuar se garojn pr t qndruar mes vendeve t para n klasifikim. Ndrkoh, Erzeni fiton 1-0 n fush-

n e Sopotit, n zonn e skuadrave q luftojn pr mbijetes. Sot n fushn e lojs do t zbres Bylisi, q n fushn e tij pret Dajtin. N rast se marrin 3 pikt e plota, mallakastriott do t ngjiten n vendin e par n renditje, duke u shkputur edhe me 1 pik nga Apolonia. e. kodheli

shqip
E DIEL, 16 DHJETOR 2007 47

KONTAKT & WEB info@gazeta-shqip.com www.gazeta-shqip.com

Kolumbiani mendon se Reno nuk sht n gjendje t fitoj

"Botror? Jo, m duket m shum si 'Turneu i Miqsis'"

Montoja parashikon vuajtje pr Alonson

I
MONTOJA

Manini tallet me Botrorin e Klubeve

T
DERBI

Kolumbiani ka garuar m par pr MekLaren dhe Uilliams

sh-piloti i Formula 1, Huan Pablo Montoja, sht i bindur se Alonso do ta ket shum t vshtir t luftoj pr kreun n sezonin e ardhshm. Ai mendon se skuadra Reno nuk sht n nivelin e Ferrarit apo MekLarenit, pasi ka kaluar nj sezon shum t dobt. "Nse Reno nuk prmirsohet n mnyr t ndjeshme, mendoj se as Sena nuk do t ishte n gjendje t fitonte me kt makin ndaj tani e shoh t pamundur q Alonso t luftoj pr kreun. Gjja m interesante do t jet t shohim se si MekLaren do t prdor materialet q ka rrmbyer nga Ferrari gjat vitit t kaluar", u shpreh kolumbiani pr gazetn spanjolle "Marca".

Inter dhe Milan do t jen prball n kampionat pas nj jave

rajneri i Interit, Roberto Manini, nuk ka humbur koh pr t thum buar rivalt e prjetshm t Milanit, duke nnvlersuar Botrorin e Klubeve ku po marrin pjes kuqezinjt. Ndonse presidenti Morati kishte br t ditur se do t bnte tifo pr Milanin, Manini nuk sht i t njjtit mendim. "Botror? Jo, m duket m shum si 'Turneu i Miqsis'. Kupa Interkontinentale do t ishte shum m e bukur dhe trheqse nse do t ishte n nj ndeshje t vetme. Pr k do t bj tifo? Un futbollin e shoh pasi m plqen ta bj nj gj t till, por nuk bj tifo pr asnj skuadr prve Interit dhe Sampdorias", tha trajneri i Interit.

N seancn dgjimore jan paraqitur n cilsin e provave disa prgjime telefonike q i prkasin periudhs tetor 2006 - mars 2007

Premiership

REZULTATET
Birmingam-Riding
Forsell5' / Hant (11m) 51'

"Sistemi 'Moxhi' funksionon prsri"

Fillon hetimi i ri pr "Calciopolin", 37 t akuzuar n Prokurorin e Napolit

1-1 0-1 4-2

Derbi-M'boro Tunkai 38' Manester S-Bolton

Bianki 7', Mialik (ag) 48', Vasell 77', Etuhu 90' / Diuf 31', Nolan 40'

Portsmuth-Totenhem 0-1
Berbatov 81'

Sanderlend-Aston V
Higinbotham 9' / Maloni 73'

1-1 0-2 5-2 0-1

Uest Hem-Everton
Jakubu 45', Xhonson 90'

Pallatin e Drejtsis s Napolit sht zhvilluar se anca dgjimore pr 37 t akuzuar - drejtues federal dhe t klubeve t futbollit, prgjegjsit e gjyqtarve dhe asistentt - t prfshir t gjith n hetimin rreth "Calciopolit". N sall, nga personat e prfshir n hetim, ishin prezent nj numr mjaft i vogl: mes atyre q nuk e paraqiten binte n sy Luiano Moxhi. "Sistemi Moxhi vazhdon t funksionoj, pra me fjal t tjera sht ende aktiv". Akuza e rnd, q hedh hije t tjera dyshimi n futbollin italian sht deklaruar publikisht nga prokurort Filipo Beatrie dhe Xhuzepe Nardui. Dy drejtuesit m t lart t hetimit t startuar n vitin 2004 mbi mashtrimin sportiv, sistem i ngritur dhe i drejtuar nga Moxhi, kan paraqitur edhe provat e reja. Prpara gjykatsit t seancs, Eduardo De Gregorio, prokurort kan paraqitur fakte t reja rreth "Luiano Moxhit, ish-zv/president i federats e ish-drejtues i Juventusit, Inoenco Macinit dhe personave t tjer t lidhur me ata". Bhet fjal pr prgjime t reja telefonike, t cilat i prkasin periudhs tetor 2006 - mars 2007. Sipas pals akuzuese, nga t gjitha regjistrimet t akuzuarit synonin q me sistemin e tyre t vazhdonin t kishin kontroll t plot n kampionatin italian. Pr hetimin m t fundit t ngritur rreth skandalit n futbollin italian mendohet se t prfshir n grupim kriminal me qllim mashtrimin sportiv, jan edhe disa persona t tjer. Ndrkoh, n seancn q zgjati afro nj or e gjysm, n nj sall t vogl t mbipopulluar nga avokatt jan paraqitur edhe akuzat e 19 subjekteve: Coni, FIGC, Liga profesioniste, Ministria e Ekonomis, Ministria e Politikave pr t Rinjt, RAI, klubi i Atalants, Breshias, Lees, Udinezes, Salernitans, ish-presidentit t Bolonjs, Gaconi Fraskara, gazetares Franeska Sanipoli, disa shoqatash t konsumatorve, nj personi t abonuar te "Sky" dhe nj bastexhiu, t cilt krkojn dmshprblim pr dmet e psuara. Seanca e radhs sht parashikuar t bhet m dat 8 shkurt 2008. Rreth provave t reja (prgjimeve telefonike), avokati i Moxhit, Paolo Trofino ka deklaruar: "Nuk mendoj se dokumentacioni i depozituar sot (dje) flet pr veprime t paligjshme, megjithat nuk mund t flas me siguri, pasi ende nuk e kam par prmbajtjen e letrave. Mua m duket se bhet fjal pr kontakte normale t Moxhit me bashkpuntort e tij. Moxhi flet me gjithknd". Sipas zrave, n fashikullin e dorzuar ka edhe biseda telefonike t "Big Luianos" edhe rreth shitjes s klubit t Siens. Ndrkoh, gjyqtari Xhanluka Paparesta prpara gjykatsve deklaroi se Moxhi nuk i ka dhn asnj sked telefonike zvicerane, edhe kjo pjes e nj hetimi t lidhur me "Calciopolin".

Uigan-Bllekbrn Fullhem-Njukasll
Barton (11m) 90'

Landzat 8', Bent 12', 66', 81', Sharner 37' / R.S.Kruz 45', 50', 61'

SOT
Liverpul-Man. UTD Arsenal-elsi

AKUZA
N Prokurorin e Napolit sht dorzuar nj fashikull me biseda telefonike t muajve t fundit t ish-drejtuesit t Juventusit

AVOKATI
Avokati i Luiano Moxhit, Paolo Trofino tha: "Nuk mendoj se dokumentacioni i depozituar flet pr veprime t paligjshme"

FRASKARA
Ish-presidenti i Bolonjs krkoi ndalimin e kampionatit nse ndaj klubeve t prfshira do t merren masa n asetet q zotrojn

KLASIFIKIMI
Arsenal Man UTD elsi Man Siti Liverpul Everton Portsmuth Aston V. Bllekbrn Njukasll Uest Hem Totenhem Riding M'boro Birmingem Bolton Sanderland Fullhem Uigan Derbi N. 16 16 16 17 15 17 17 17 17 17 16 17 17 17 17 17 17 17 17 17 P. 37 36 34 33 30 30 30 28 26 25 22 18 18 17 15 14 14 13 12 6

MOXHI

Akuzohet se ka mbajtur lidhjet me t gjith bashkpuntort e tij dhe synonte q nprmjet sistemit t vazhdonte t kontrollonte Serin A italiane. Ai ka folur edhe rreth shitjes s klubit t Siens

Bundesliga

REZULTATET
Bielefeld-Shtutgart
Kamper 79', Vishniarek 90'

2-0 0-0 1-1 2-1 5-2

Herta-Bajern Karlsruhe-Hamburg
Tim 46' / Oli 90'

Kjo do t jet eksperienca e fundit e tij n pankin

Deklarata

Trajneri i Portsmuthit, kundr zgjedhjes s Kapelos

Sulmi

Shalke-Nyrenberg Verder-Leverkusen

Asamoah 14', Engelhard 35' (ag) / Haristeas 54' Klasni 30', 63', Diego 50', Fritz 57', Rosenberg 69' / Barneta 7', Kisling 76'

Kapelo: Kshtu kurorzova karriern time si trajner

Fabio Kapelo, ka dhn dje intervistn e tij t par si trajneri i prfaqsueses s Anglis. Ai ka pranuar se kjo do t jet nj detyr shum e vshtir pr t, por njkohsisht sht edhe kurorzimi i nj karriere t suksesshme t ciln shpreson ta mbyll me nj trofe t rndsishm pr britanikt. "Kjo sht nj aventur entuziazmuese, sigurisht shum e vshtir dhe me shum pengesa q duhen kaprcyer, por mua m kan plqyer gjithmon sfidat. Tani do t provoj dika ndryshe. Sigurisht q sht nj ndrr, i isha afruar shum disa vite m par, por u konkretizua vetm tani. Ashtu si t gjith ndrrat, shpresoj q t mos zgjohem i trembur. N Angli sht nj mnyr tjetr pune, n nj shtet ku futbolli shihet si nj fe. T gjith pyesin veten pse kjo kombtare nuk arrin t fitoj, ndrsa klubet jan t suksesshme. Duhet t krijoj sa m par nj grup, pr t mbyllur n mnyrn m t mir karriern time si trajner", tha Kapelo.

Redknap, kundr Federats "Nuk nevojitej nj i huaj"

Trajneri i Portsmuthit, Herri Redknap, sht i bindur se Federata Angleze ka ndrmarr nj hap t panevojshm n caktimin e Fabio Kapelos si trajner t prfaqsueses. Ai mendon se nj detyr e till mund t bhet nga nj menaxher i mir dhe jo nga nj trajner i mirfillt. "A duhet q t jesh nj supertrajner q t drejtosh Anglin? A ka nevoj Stiven Xherard q t trajnohet? Sigurisht q jo. Po Eshli Kol, Xhon Terri, Rio Ferdinand, Mikah Riards, Frenk Lampard apo Uejn Runi? Ata vijn tri dit para ndeshjes, far mund t'u msosh atyre? A mund t'i msoj Xherardit si pasohet apo Lampardit t mbaj topin dhe ta drgoj n trekndsh me nj gjuajtje nga 30 metra? Ktu nuk ka lidhje me trajnimin! Kjo pun ka lidhje me zgjedhjen e lojtarve, organizimin e tyre, duke i dhn besim nprmjet nj platforme q do t'i lejoj ata t luajn pa frik. Supertrajnert nuk ekzistojn. S'kam gj me Kapelon, por na duhej nj anglez", tha ai.

Volfsburg-Dortmund

4-0

Shafer 8', Kosta 11', Gentner 60', Xheko 78'

SOT
Duisburg-Frankfurt Hansa-Bohum

KLASIFIKIMI
Bajern Verder Hamburg Leverkusen Shalke Karlsruhe Hanover Shtutgart Dortmund Volfsburg Herta Frankfurt Bohum Bielefeld Nyrenberg Kotbus Hansa Duisburg N. 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 16 16 17 17 17 16 16 P. 36 36 32 30 29 28 27 25 21 20 20 20 19 18 15 15 14 13