Você está na página 1de 14

IGUALDADE E DIFERENAS Escrito por Prof. Rinaldo Voltolini Seg, ! de Fe"ereiro de # !

##$%&

S'stentar '(a )ig'aldade* +'e respeite as )diferen,as* - o ei.o paradig(/tico da c0a(ada pol1tica incl'si"a +'e assi( constr2i s'a diferen,a e( rela,3o 4 pol1tica anterior, dita )integrati"a*, c'5o paradig(a seria (ais, co(o den'ncia o pr2prio no(e )1ntegro*, o de criar a )coes3o*, assi( co(o se di6 da integridade f1sica para indicar +'e todas as partes de '( corpo f'nciona( integrada(ente. De fato, n3o - a (es(a coisa tentar for(ar )'( 7odo* coeso e agir para +'e o )+'e est/ fora entre*. Estas d'as posi,8es representa( d'as for(as distintas de tratar a +'est3o das diferen,as. Na pri(eira a diferen,a -, so9ret'do, sentida co(o )disf'n,3o* para '( siste(a +'e passa a correr riscos e( se' f'nciona(ento caso n3o )restit'a* o' )re:(edie* ;ter(o +'e indica a perspecti"a nor(ati6ante de tra6er de no"o para o n1"el (-dio, nor(al< o +'e n3o est/ integrado. Seg'ndo esta l2gica a diferen,a teria +'e ser )eli(inada* '(a "e6 +'e representa a ca'sa de '(a disf'n,3o e a atit'de geral poder1a(os assi( c0a(/:la de )reparadora*. =on0ece(os as propostas de tra9al0o +'e esta perspecti"a ani(o' e ainda ani(a, se(pre 9aseadas no )trata(ento restit'ti"o* da+'ela f'n,3o +'e se apresenta )deficiente*, o +'e se pode ser (ens'rado, - claro, +'ando se te( con"ic,3o acerca do +'e constit'i o f'nciona(ento )nor(al* de '(a deter(inada coisa. Assi( as pessoas +'e se encai.a"a( neste ca(po fora( con"idadas a se tornar )o95eto* de trata(entos "ariados$ psicol2gico, fonoa'diol2gico, psico(otor, fisioter/pico, etc. c'5a finalidade era )corrigir*, o' pelo (enos di(in'ir a restri,3o +'e tal defici>ncia acarreta"a. N'( tal (odelo a regra - )inter"ir* para criar as condi,8es (1ni(as de con"i">ncia coleti"a e a perspecti"a cient1fica oc'pa a1 '( l'gar de desta+'e na estrat-gia de tra9al0o dado +'e esta inter"en,3o resta'radora seg'e a leit'ra +'e cada ci>ncia en"ol"ida ;a Psicologia, a Fonoa'diologia, a Fisioterapia, etc,< fa6 do +'e - )nor(al*, al-( dos rec'rsos +'e p8e e( a,3o para tra9al0ar. Perspecti"a cient1fica esta +'e agora en"ida ta(9-( se's esfor,os, "ia pes+'isa gen-tica, na tentati"a de desco9rir (eios de

agir so9re a concep,3o o' so9re a gesta,3o +'e )erradi+'e(* a defici>ncia da face da 7erra. N3o - de se estran0ar +'e '( gr'po de portadores de defici>ncia ten0a se organi6ado para co(9ater esta iniciati"a, le(9rando +'e a +'est3o da defici>ncia - (ais )?tica do +'e (-dica*. Le(9rando +'e a defici>ncia, dir1a(os e( sintonia co( Fre'd, - '( )dos destinos poss1"eis do 0'(ano* e propor s'a erradica,3o - i(9'ir:se do (es(o )e'genis(o* +'e ali(ento', por e.e(plo, o na6is(o e( se' pro5eto enlo'+'ecido de fa6er )e.cl'ir* do ('ndo a ra,a i(p'ra. 7al"e6 o principal (-rito da perspecti"a incl'si"a, especial(ente no @(9ito das c0a(adas defici>ncias, ten0a sido o de pAr e( disc'ss3o este (odelo 9aseado na nor(ali6a,3o de f'n,8es f1sicas o' ps1+'icas, na )o95etali6a,3o de s'5eitos t1pica da condi,3o de trata(ento +'e no f'ndo est/ se( o sa9er co(pro(etido co( '(a l2gica )7otalit/ria*. E ela o fa6 +'ando ressalta 5'sta(ente +'e a +'est3o da defici>ncia -, so9ret'do, '(a +'est3o ?tica e +'e co(o tal de"e e.igir '( en"ol"i(ento social, '(a atit'de face a estes s'5eitos, (ais do +'e '( co(9ate a s'as defici>ncias. Seg'ndo este ponto de "ista o centro da disc'ss3o de"eria se deslocar do racioc1nio (-dico para o social, de '( (odelo 9asica(ente )organicista* no +'al parece (ais si(ples definir o f'nciona(ento )nor(al* de '( 2rg3o o' de '(a f'n,3o, para '( o'tro onde a +'est3o do 0'(ano entre e( pa'ta e, portanto, co( ela a preoc'pa,3o co( o lado e.istencial, a significa,3o e a "aria9ilidade de destinos +'e portar '(a defici>ncia "ai desencadear. B'er di6er, trato':se de incl'ir na disc'ss3o o )s'5eito* +'e porta a defici>ncia, co(o 9e( de(onstra o esfor,o, por si s2 ins'ficiente, da ('dan,a de no(enclat'ra proposta de )pessoas deficientes*, para )pessoas portadoras de defici>ncia*. C desta+'e a+'i - +'e se ressalta +'e a defici>ncia n3o - )7oda:a:pessoa*, +'e a defici>ncia - '(a de s'as caracter1sticas. Das - i(portante +'e se diga se +'ere(os ser conse+Eentes co( nossos atos e, ent3o, n3o de"er1a(os ficar s2 analisando inten,8es, (as ta(9-( os efeitos das (edidas +'e to(a(os, +'e isto le"o' a '(a s-rie de "is8es artificiais e )politica(ente corretas* +'e n3o fora( capa6es de in"entar sen3o 5arg8es +'e s2 fa6e( (ostrar (ais clara(ente a dific'ldade

de '(a tal e(preitada. C'"i(os co( fre+E>ncia, +'e )no f'ndo todos te(os a nossa defici>ncia*, +'e )+'e( sofre - +'e sa9e "alori6ar, por isso os deficientes s3o pessoas (el0ores*, etc. co(o tentati"as de in"erter a tend>ncia e( di(in'1:los )a'(entando:os*. S3o frases +'e (al esconde( se' car/ter preconceit'oso e artificial e +'e re"ela( +'e a "el0a atit'de de inferiori6a,3o do o'tro aparece a+'i so9 s'a for(a (ais cr'el$ )a piedade*. De fato, a piedade - a (aneira (ais cr'el, por+'e a (ais sincera de di6er ao o'tro +'e )de ci(a* o "e(os )por 9ai.o*. Das incl'ir o s'5eito, tarefa ?tica, i(plica tratar a +'est3o da e.ist>ncia das )diferen,as* co(o )nor(alidade*. B'er di6er, en+'anto no (odelo integrati"o a diferen,a seria o sinal de anor(alidade e +'e 5'stificaria '(a desig'aldade, a id-ia de incl's3o, n'( certo sentido s'stenta +'e as diferen,as s3o a regra e co(o tal se trata de constr'ir no siste(a as condi,8es para +'e estas )diferen,as n3o represente(, co(o de 0/9ito ocorre, desig'aldade*. Das eis a+'i '( parado.o interessante e pleno de riscos dado se' car/ter de dif1cil ad(inistra,3o$ =onciliar )diferen,a e ig'aldade*. C e(9ara,o +'e - pleno de riscos "e( da conf's3o entre ig'aldade e )e+'idade*, o pri(eiro significando (ais +'e todos s3o ig'ais entre si, o' se5a )s'95eti"a(ente*, e o seg'ndo indicando (ais +'e todos s3o ig'ais perante algo, +'er di6er )o95eti"a(ente*. Das a+'i - +'e "aleria a pena n3o to(ar(os o e(9ara,o e a conf's3o fre+Eente entre os ter(os co(o '( si(ples e+'1"oco de entendi(ento. Este - o ca(in0o +'e e( geral nos fa6 apostar todas as fic0as na estrat-gia da )conscienti6a,3o* das pessoas, esperando +'e desta percep,3o "en0a a transfor(a,3o. A insist>ncia na id-ia de )ig'aldade* e( "e6 de e+'idade, insist>ncia esta +'e nos fa6 ter +'e le(9rar a diferen,a +'e e.iste entre estes ter(os, re"ela o insidioso de '(a atit'de +'e )retorna* co( s'a for,a agora reno"ada pelas no"as "estes. Lacan ironi6a"a o ter(o )re"ol',3o* di6endo +'e se encontra a1, tal co(o no sentido astronA(ico do ter(o, '(a id-ia de )re:e"ol',3o*, o' se5a, de e"ol'ir para "oltar ao (es(o ponto.

C9"ia(ente +'e n3o se trata de apontar para '(a esp-cie de )no f'ndo nada ('da*, (as de (arcar, ao contr/rio, no"o parado.o criado pela Psican/lise, +'e a )repeti,3o* precisa da no"idade para reno"ar s'a for,a. A Psican/lise re"ela a presen,a de '(a for,a conser"adora no psi+'is(o 0'(ano e por isso foi ac'sada apressada(ente de reacion/ria se( +'e se a"aliasse correta(ente o +'anto esta for,a conser"adora est/ atrelada a '(a din@(ica entre conser"a,3o e reno"a,3o +'e Fre'd p8e e( 5ogo co( os ter(os p'ls3o de "ida e (orte.=o(o pode algo +'e ca'sa se(pre '( desconforto ser considerado conser"adorF De fato, se 0/ algo +'e se repete, )ca'sando C Pior* ;refer>ncia ao se(in/rio GIG de Lacan< e o ca'sa e.ata(ente por+'e rec'sa a ad(itir +'e )as coisas agora 5/ n3o s3o as (es(as*, - por+'e o s'5eito n3o se arrisca a a9rir (3o de '(a estrat-gia +'e l0e teria ser"ido n'( dado (o(ento. Das ele n3o se prende a ela de (odo est/tico, a repeti,3o e.ige '(a din@(ica de reno"a,3oH )re:peti,3o* +'er di6er pedir no"a(ente. N3o +'er di6er, portanto, reprod',3o do (es(o, si(ples(ente, (as reati"a,3o de '( "i"ido +'e se inscre"e' co(o tal e de '(a tal (aneira +'e se torno' i(portante para o s'5eito e(9ora l0e ca'se pro9le(as. 7oda )conscienti6a,3o* +'e n3o le"e e( conta o )inconsciente* corre o risco de prod'6ir falsas ('dan,as. Esta - (ais o' (enos a li,3o contida na o9ser"a,3o lacaniana so9re o ter(o )re"ol',3o*. A re"ol',3o en+'anto algo +'e s'p8e '( corte na )contin'idade* de '(a dada coisa - pe,a rara, - e.ce,3o. Se passa(os por este ponto - s2 por considerar e para real,ar +'e a +'est3o da c0a(ada ed'ca,3o incl'si"a passa decisi"a(ente por '(a )i(plica,3o s'95eti"a* da parte de todos os en"ol"idos. Restringi:la a '( con5'nto de (edidas legais e ad(inistrati"as, co(o de 0/9ito f'nciona o racioc1nio do(inante, - conden/:la a se tornar (ais '(a destas coisas in2c'as +'e n3o ser"e( sen3o para (anter(os a consci>ncia (ais tran+Eila en+'anto a Destria se inc'(9e de paste'ri6ar os efeitos "ir'lentos da no"a proposta. Se +'ere(os ser conse+Eentes co( a "i-s de recoloca,3o do s'5eito na cena +'e o paradig(a da incl's3o reali6a, tal co(o salient/"a(os aci(a, n3o poder1a(os desconsiderar a +'est3o da i(plica,3o s'95eti"a. Do contr/rio a incl's3o - s2 '(a id-ia reconfortante e a1 si( )conser"adora*

na (edida e( +'e porta a estase pr2pria +'e 9'sca(os +'ando 9'sca(os o confort/"el. A posi,3o (oral reconfortante - t'do +'e a Psican/lise aponta co(o conser"ador por+'e cessa a dI"ida e o +'estiona(ento "erdadeiro, digo, n3o o +'erelante +'e - a+'ele +'e - (ais '(a +'ei.a +'e '( +'estiona(ento, (as a+'ele +'e ao (odo das crian,as ainda n3o perde' se' gosto pela )n'de6 das coisas*. Le(9re(os +'e na fa(osa 0ist2ria de Jans =0ristian Andersen so9re o rei +'e esta"a n' - '(a crian,a e s2 '(a crian,a +'e pode apontar a n'de6 do rei en+'anto os ad'ltos se esfor,a( por "er nela +'al+'er sorte de '(a no"a (oda seg'ndo acredita( +'e seria o (odo co(o o rei gostaria +'e o "isse(. =onta:se '(a anedota so9re Einstein de +'e ele gosta"a no inter"alo de s'as confer>ncias de correr para a co6in0a por+'e era o l'gar onde espera"a encontrar as crian,as dos f'ncion/rios. Ele di6ia +'e elas era( as Inicas capa6es de colocar +'est8es interessantes e "erdadeiras A pri(eira grande +'est3o, ent3o, +'e de"er1a(os ter a a'd/cia de colocar, - 5'sta(ente a de analisar o +'e se passa +'ando '( tal paradig(a - enca(pado por '(a pol1tica pI9lica.A +'est3o pode parecer estran0a principal(ente para os +'e considera( dese5/"el +'e t'do +'e 9o( "ire '(a pol1tica para todos e ">e( nisto '(a for(a de de(ocrati6a,3o. A +'est3o n3o - se - dese5/"el o' n3o, ne( (es(o a de se e.ec't/"el o' n3o, (as - a do +'e entra e( 5ogo de fato +'ando se co(e,a a e.ec'tar. A l2gica +'e engendra toda pol1tica pI9lica - a l2gica ad(inistrati"a '(a "e6 +'e se trata de trad'6ir e( ter(os pr/ticos e de i(ple(enta,3o '( conceito geral e +'e esta passage( i(plica toda '(a s-rie de procedi(entos delicados. Da'd Dannoni ;K!LL<, pioneira na disc'ss3o so9re o tra9al0o instit'cional co( crian,as re5eitadas pelas escolas reg'lares, gosta"a e insistia e( ad(itir +'e '(a condi,3o i(portante para a e.ist>ncia da escola de Monne'il era s'a )(arginalidade*. B'er di6er +'e ela sa9ia +'e o estat'to de )e.peri(ental* +'e l0e fora atri9'1do pelas a'toridades ad(inistrati"as, ainda +'e co(o +'al+'er estat'to 5'r1dico fosse pro9le(/tico, era ainda (enos pro9le(/tico +'e o enca(pa(ento de s'a iniciati"a co(o '(a pol1tica geral.

C pro9le(a n3o estaria e"idente(ente na falta de +'alidade de s'a id-ia, (as na s'a proposi,3o co(o )sol',3o generali6ada*. =onfor(e aponta(os e( o'tro l'gar ;Voltolini, # estrat-gias f'nda(entais de e.cl's3o do s'5eito *A e.tens3o da proposta ;5/ +'e "iro' '(a pol1tica pI9lica< indica a >nfase no Ptrata(ento 5'r1dicoO da +'est3o. 7rata:se de legislar, esta9elecer li(ites e especifica,8es so9re '( dado ass'nto +'e en"ol"e os la,os entre os indi"1d'os. E esse legislar de"e prescre"er princ1pios gerais, nor(ati"os e n3o fle.1"eis 4s idiossincrasias ;....< C trata(ento 5'r1dico da +'est3o tra9al0a co( categorias c'5os contornos de defini,3o n3o s3o os (es(os +'e o do disc'rso cient1fico. Ser"e( (ais para designar co( '(a lin0a di"is2ria, +'e de"e ser clara, +'al a parcela da pop'la,3o de"e se entender co(preendida dentro dos li(ites desta categoria.* Das o essencial a apontar - +'e a transfor(a,3o e( '(a pol1tica pI9lica i(plica a de:sing'lari6a,3o da proposta original e s'a transfor(a,3o e( )regra de o'ro*. 7ransfor(ando:se e( )(odelo ideal* +'e "ale para todos o9riga(os +'e todos c0eg'e( a esta concl's3o +'e alg'-( e( se' perc'rso sing'lar c0ego'. Cra, acontece +'e a 'ni"ersali6a,3o das pr/ticas e disc'rsos - '(a estrat-gia 9/sica do paradig(a cient1fico:tecnicista, o (es(o +'e a perspecti"a incl'si"a pareceria contestar ao contestar a do(in@ncia da inter"en,3o cient1fica nor(ati6ante. )E( '(a -poca e( +'e o disc'rso corrente: o disco ('ito:rodado: e"ocado por Qac+'es Lacan: - o das Psi(plicidades gerenciaisO, o das Ppropostas ing>n'as para a (anip'la,3o 'ltra:(odernaO e onde t'do "isa a P'nifor(i6a,3o das pr/ticas e dos disc'rsos seg'ndo os i(perati"os da ci>ncia e da t-cnicaO, n3o de"e(os nos s'rpreender ao "er as pr/ticas ed'cati"as e pedag2gicas rei"indicare( e( alto e 9o( so( a total racionalidade e cientificidade de s'as d-(arc0es, a inteligi9ilidade e.a'sti"a de se' o95eto.* ;I(9ert, K!!R, p.KK, trad',3o ao li"re< A +'est3o principal a destacar - a estrat-gia da Destria e( an'lar a conse+E>ncia )"ir'lenta*, diria Fre'd, de '(a proposta, a(p'tando:l0e de s'a en'ncia,3o. N, p. !&:!N< a )5'ridi6a,3oO das coisas, "erdadeiro sinto(a conte(por@neo, - '(a das

Esta estrat-gia n3o - recente e ne( tra6 nen0'( espanto. Se(pre se so'9e +'e '(a for(a efica6 de eli(inar o ini(igo era pre(iando:o co( o recon0eci(ento. A )e.tin,3o do l'gar de en'ncia,3o de '( conceito* - '( 0/9ito introd'6ido pela =i>ncia (oderna e neste sentido ela torna e"idente s'a rela,3o de presta,3o de ser"i,o ao disc'rso do(inante. Cs conceitos ta(9-( parece( entrar no 5ogo geral de )contar (ais pelo se' "alor de troca do +'e pelo se' "alor de 'so* e.i9indo o (ecanis(o capitalista +'e l0es go"erna s'9terranea(ente e por isso (es(o co( (ais efic/cia. Cs conceitos ta(9-( est3o e.postos no )Dercado*. =o(o todos sa9e(, '( conceito de"e "aler por si s2 e co(o tal n3o precisa (anter nen0'(a rela,3o co( as condi,8es de s'a en'ncia,3o, (as apenas ser coerente dentro de '( corpo de conceitos. C +'e se 9'sca garantir, ent3o, co( a cria,3o de '(a lei "isando fa6er respeitar direitos de '(a (inoria desapossada deles, ao desencadear pol1ticas pI9licas se perde parado.al(ente pela pr2pria din@(ica de generali6a,3o da +'al elas se "ale(. ? por esta ra63o +'e seria de se esperar +'e a perspecti"a incl'si"a tro'.esse e( se' 9o5o ta(9-( e f'nda(ental(ente '(a cr1tica ao paradig(a t-cnico cient1fico. Entretanto, o +'e parece ter acontecido e neste sentido longe de pro(o"er '(a descontin'idade ela representaria '( contin'1s(o e( rela,3o ao (odelo +'e l0e antecede', todo ele centrado na perspecti"a cientificista, - +'e a =i>ncia contin'o' representando '( papel decisi"o no interior desta perspecti"a. Pelo (enos - o +'e parece teste('n0ar a en.'rrada de propostas de c'rsos de reciclage( conce9idos para )atender* as de(andas dos pr2prios professores en"ol"idos no processo +'e ao de(andare( n3o fa6e( sen3o e.pressar e( alg'(a dire,3o a conf's3o e( +'e est3o colocados. E( tais c'rsos - se(pre a "el0a fig'ra do )e.pert* +'e - con"ocada, e( geral o (es(o t-cnico do (odelo anterior +'e '(a "e6 +'e n3o "ai (ais tra9al0ar direta(ente co( as crian,as das +'ais se oc'par3o agora os professores - al,ado 4 condi,3o de )instr'(entali6/:los* a fa6>:lo. De todo (odo '(a insist>ncia na dire,3o de generali6ar os crit-rios de tra9al0o.

Este processo de generali6a,3o de"eria s'scitar s'speitas pelo contradit2rio +'e ele parece apresentar a+'ilo +'e constit'i' o cerne da +'est3o da incl's3o$ o respeito 4s diferen,as. Na "erdade a +'est3o da pol1tica incl'si"a s'rge no 9o5o de '( conte.to social c'5o no(e (aior dei.a claro )contra o +'e* ela se ins'rge$ )glo9ali6a,3o*. Eis o parado.o +'e ning'-( +'e se interessa pelo ass'nto da pol1tica incl'si"a poderia descon0ecer. C +'e +'er di6er cla(ar pelas diferen,as n'( ('ndo c'5a l2gica ani+'il/:lasF =o( efeito, prod'6ir '( (ercado de cons'(o )co('(* +'e sir"a para +'e as (ercadorias desli6e( de '(a regi3o para o'tra se( sere( 9arradas pela c'lt'ra o' go"erno local - o )telos* da glo9ali6a,3o. ='riosa ('dan,a, ainda +'e s2 no n1"el da estrat-gia, se antes o son0o de todo grande I(perador era estender se' I(p-rio pela i(posi,3o de s'as ins1gnias de so9erania, agora o I(p-rio se i(p8e pela for,a das (ercadorias. A +'est3o decisi"a para a pol1tica incl'si"a parece residir na capacidade +'e ela ter/ o' n3o de tornar:se "erdadeira(ente oposi,3o ao siste(a do +'al ela nasce. Sa9e(os +'e isso n3o - f/cil, '(a +'est3o solid/ria 4s circ'nst@ncias 0ist2ricas de s'a en'ncia,3o. Neste ponto tanto Dar. +'anto Fre'd ;e por isso a cr1tica popperiana.tin0a ra63o e( apro.i(ar estes dois a'tores +'ando di6 +'e o +'e eles fa6e( )n3o - cient1fico* por+'e n3o o9edece a pre(issa da )falsifica9ilidade*< cada '( a se' (odo, n3o cessara( de (ostrar o +'anto a prod',3o de id-ias depende ('ito (ais de '( 5ogo de con"eni>ncias do +'e de '( 5ogo de coer>ncia. E co( isso indica"a( ta(9-(, a(9os, g'ardadas as diferen,as de concep,3o, +'e '(a certa li9erdade e( rela,3o 4s circ'nst@ncias de orige( s2 pode ser alcan,ada pela sa1da da )aliena,3o*. Das se pode(os pensar +'e o )o'tro* ao +'al a pol1tica incl'si"a parece estar ligada - 4 glo9ali6a,3o '(a dire,3o de tra9al0o de"eria passar pela s'a )separa,3o*. Ve5a(os '( e.e(plo$ C pr2prio no(e incl's3o s'p8e '(a +'est3o de sa1da$ Do +'e eles estaria( foraF

C 5ogo de(ocr/tico, na (edida e( +'e est/ co(pro(etido co( o predo(1nio da "ontade da (aioria, ainda +'e se5a '(a "ontade +'e possa ser con"encida pela ra63o, se(pre prod'6ir/ )(inorias*, +'e s3o a+'elas +'e n3o fora( conte(pladas pelo consenso geral. As (inorias derrotadas nor(al(ente se lan,a( a '( ca(in0o de pers'as3o co( rela,3o a s'a )ca'sa* at- +'e consiga( fa6er passar s'a +'est3o co(o de rele"@ncia geral. C' se5a, '( certo )esto' dentro o' esto' fora* - inerente a din@(ica do 5ogo de(ocr/tico, tendente, portanto, ao infinito, e n3o a '( certo 'so relati"o dela. =o(o e.e(plo poder1a(os e"ocar a +'ei.a fre+Eente dos professores en"ol"idos no tra9al0o da Ed'ca,3o incl'si"a +'ando alega( tere( sido o95eto de '(a )e.cl's3o* )E' n3o prestei conc'rso para tra9al0ar co( crian,as deficientesS*, di6ia '(a professora +'e re"oltada parecia e.pressar s'a opini3o, +'e n3o de(ora a encontrar '( coro, de +'e se' )direito* 0a"ia sido desrespeitado. Se( entrar no (-rito da disc'ss3o partic'lar o +'e nos interessa destacar a+'i - o 5ogo de )dentro:fora* +'e a pr2pria din@(ica de(ocr/tica parece esta9elecer. Neste sentido poder1a(os pensar +'e a recente pro(o,3o dos direitos dos portadores de defici>ncia, o95eto do pro5eto incl'si"o, n3o sen3o (ais '(a (anifesta,3o deste 5ogo de(ocr/tico e +'e, co(o tal, i(plica +'e se ad(inistre as contradi,8es +'e ad"ir3o desta (edida. No entanto esta din@(ica de(ocr/tica parece ter rece9ido '( o'tro i(p'lso co( a e.acer9a,3o da id-ia de cons'(o e a prolifera,3o dos o95etos constr'1dos para ins'flar este cons'(o, +'e a+'ilo +'e Lacan isolo' co( o no(e de )Disc'rso do =apitalista* parece 9e( registrar. =o( a no,3o de Disc'rso do =apitalista Lacan, al-( de recon0ecer a prof'ndidade e a asserti"idade do +'e Dar. 0a"ia re"elado so9re os (ecanis(os do capitalis(o, nos fe6 o9ser"ar os efeitos )s'95eti"os* desta din@(ica. 7ocar nestes efeitos nos parece f'nda(ental para e"itar o risco de dei.ar a interpreta,3o (ar.ista ser"ir apenas, co(o 5/ se aponto', para refor,ar o siste(a capitalista., assi( co(o ocorre as "e6es, n'(a an/lise, de se refor,ar a resist>ncia de '( paciente por l0e dar '(a )e.plica,3o* de se' pro9le(a.

)Ele ;Lacan< considera"a +'e Dar. 0a"ia fornecido ao =apitalis(o a teoria +'e l0e da"a s'9st@ncia, se(, para tanto, ref'ta:la.*;De(o'lin, # p.KK!, trad',3o li"re< Neste disc'rso se (arca o no"o "alor +'e gan0a o )C95eto* ;escre"a(os assi( co( (aiIsc'lo para indicar s'a (estria<, ele"ado, ent3o, 4 condi,3o de Da5estade, se5a pela posi,3o +'e a =i>ncia o coloca ;le(9re(os +'e a =i>ncia recorta se(pre '( C95eto, o o95eto da ci>ncia, e( rela,3o ao +'al os s'5eitos +'e o pes+'isa( s3o s2 )f'ncion/rios*<, se5a pela pro(o,3o do o95eto en+'anto )fetic0e*, condi,3o 9/sica para garantir o apelo a se' cons'(o. Na "erdade estas d'as di(ens8es s3o intrinseca(ente relacionadas De fato, a (edida +'e se cria no"os o95etos no ('ndo +'e altera( a din@(ica social eles passa( a )criar* ;+'e se note a pre"al>ncia do o95eto en+'anto criador< e( torno de si '(a necessidade e '(a de(anda. A Internet - '( 9o( e.e(plo disso, '(a "e6 +'e dependendo estrita(ente de '( o95eto +'e s2 a =i>ncia possi9ilito', to(o' tal e.tens3o +'e crio' '(a necessidade e( torno dele e conse+Eente(ente '(a di"is3o e( torno dos +'e o poss'e( e dos +'e n3o. Prolifera(:se e( nossa sociedade os (o"i(entos dos )se(* alg'(a coisa e poder1a(os os perg'ntar o +'anto isto n3o te( a "er co( '(a l2gica do )cons'(o*, do )acesso* di6e(os (ais corrente(ente, e +'e neste sentido parece ali(entar '( fl'.o das coisas na dire,3o do pro5eto capitalista. C desli6e a+'i - s'til, (as decisi"o e representa, co(o apont/"a(os aci(a, o destino da +'est3o de '(a pol1tica incl'si"a. C' 9e( ela se desloca para o lado do )ser*, o' 9e( ela se desloca para o lado do )ter*. )7er* '(a escola o' )Ser* '( al'no, eis a +'est3oS En+'anto esta(os no n1"el dos direitos, e(9ora '( n1"el se(pre necess/rio, a >nfase est/ no n1"el do)ter*. Das a +'est3o de orige( desta pol1tica n3o era algo +'e tin0a a "er co( o )Ser* do portador de defici>nciaF C +'e "e( e( seg'ida - +'e - decisi"o, caso se consiga o' n3o fa6er +'e esta crian,a +'e agora )te(* s'a escola reg'lar e n3o segregat2ria possa )ser* o' n3o '( al'no. Das apontar isto parece 9anal, pois na "erdade n3o daria para di6er +'e isto n3o consta na pa'ta das preoc'pa,8es da pol1tica incl'si"a. %,

A +'est3o - +'e e(9ora conste na pa'ta, os (eios e(pregados para le"/:la adiante le"anta( s'speitas. ? a+'i +'e reto(ar a +'est3o +'e aci(a le"ant/"a(os so9re a generali6a,3o - f'nda(ental. A generali6a,3o, e neste ponto ela parece (al esconder s'a rela,3o intr1nseca co( a )glo9ali6a,3o*, atropela as diferen,as. A )regra de o'ro* ;o o'ro a+'i n3o representaria o =apitalF< tende a esconder o )co9re* +'e as (Iltiplas sit'a,8es do cotidiano escolar se(pre (ostra(. D'itas "e6es os )al'nos incl'1dos*, ter(o +'e se consagro' no disc'rso di/rio das escolas indicando +'e o +'e era para ser '( processo ;t1pico na +'est3o do ser< se torno' '( prod'to ;definidor da din@(ica do ter<, s3o assi( considerados 4 s'a re"elia. S3o 4s "e6es considerados, co(o certa "e6 salient/"a(os ;Voltolini,# ca'sa*. Se5a co(o soldados de '(a ca'sa, se5a co(o al'nos incl'1dos, e( a(9os os casos to(ados na )tipologi6a,3o* +'e as instit'i,8es se e(pen0a( rapida(ente e( fa6er para )(el0or gerir*. ? a l2gica do o95eto, tal co(o a s'9lin0a(os no disc'rso do =apitalista, +'e se i(p8e. Ali onde se i(agina"a poder escapar do r2t'lo segregati"o, +'e l0es era i(posto real,ando +'e s'a condi,3o de diferen,a n3o de"eria significar e.cl's3o, cai':se n'(a o'tra )gest3o* +'e i(plica +'e )s'a diferen,a* ;assi( generali6ada< ser/ aco(odada n'( siste(a +'e se esfor,a para aco(od/:la se( nada ('dar. )Este Ptodos prolet/riosO red'6ido a '( estat'to de corpos "otados ao cons'(o de o95etos prod'6idos e (es(o aparel0ados para eles, ao ponto +'e n3o se sa9e (ais se - o indi"1d'o +'e go6a do o95eto fa9ricado o' se o o95eto +'e go6a do cons'(idor cons'(ido. E, no entanto, o s'perego capitalista contin'a se' ser(3o Oainda n'( esfor,o para c0egar a ser pelo ter, (ais aindaO * ;De(o'lin, ide(,p.KKL trad',3o li"re< =o( De(o'lin nos perg'nta(os se o ser "ir/ do ter o' n3o estar1a(os si(ples(ente a9sor"idos pelos s'stent/c'los do disc'rso capitalistaF De todo (odo - o +'e - decisi"o sa9er. A sa1da de Dannoni e( Monne'il foi interessante no +'e ela aponta"a de ro(pi(ento co( o disc'rso cient1fico en+'anto este oferece os )trata(entos* de +'e precisaria o al'no para conseg'ir )ser*. %, p.K%K< co(o )soldados de '(a

Ela perce9e' +'e, ao contr/rio, a garantia para alg'( ca(in0o de )ser* passa"a decisi"a(ente por '(a )s'spens3o* da id-ia de trata(ento e por '(a certa perspecti"a de )identifica,3o co( o lo'co*. N3o a+'ela identifica,3o pro5eti"a +'e locali6a o o'tro co(o '( d'plo (e', (as identifica,3o no sentido de resistir a (odelar o o'tro a (in0a i(age( e se(el0an,a. Na "erdade, este 5ogo de ig'aldade e diferen,as +'e an'ncia(os e( nosso t1t'lo, decisi"o para a +'est3o da incl's3o, - (ais '(a dial-tica do +'e '(a dile(/tica. =o( Fre'd aprende(os +'e esta dial-tica se 5oga e( dois n1"eis, o pri(eiro narc1sico, no +'al se trata de constit'ir (in0a diferen,a e( rela,3o ao o'tro no n1"el do )ser*, o seg'ndo edipiano, no +'al se trata de constit'ir (in0a diferen,a e( rela,3o a )o'tra* no n1"el do )ter*. Se5a co(o for, a conf's3o entre a ig'aldade e a e+'idade +'e apont/"a(os no in1cio deste te.to n3o - cas'al. E( parte, nen0'( de n2s est/ li"re dela a (edida e( +'e ela - tri9't/ria destes dois n1"eis ;narc1sico:ig'aldadeT edipiano:e+'idade< +'e se relaciona( dialetica(ente. Seg'ndo Fre'd seria (ais o' (enos ine"it/"el +'e o contato co( o diferente (e pro"o+'e '(a certa din@(ica de )o' e' o' o o'tro*, tipica(ente narc1sica ;poder1a(os a+'i e"ocar a +'erela le"antada pelos professores acerca de se' direito desrespeitado, +'er di6er, para os al'nos t'do, para n2s nada<. Seg'ndo ele ta(9-( poder1a(os pensar +'e 0a"er/ se(pre a presen,a de '( f'ndo )(1tico* ;narc1sico o' ed1pico, por e.e(plo<, irred't1"el co(o o inconsciente o -, +'e ne( todo esfor,o racional, de conscienti6a,3o, pode ser s'ficiente para s'perar. E ne( seria necess/rio +'e o fosse, por+'e - dele ta(9-( +'e se ali(enta a possi9ilidade de +'e este processo )incl'a* a s'95eti"idade, esta (es(a +'e a perspecti"a cientificista e.cl'i'. 7al"e6 p'd-sse(os pensar +'e na incl's3o se trata de '(a pol1tica de )toler@ncia* 4 diferen,a, (ais do +'e de s'a erradica,3o ;le(9re(os o "i-s (-dico contido na id-ia de erradica,3o<. Das a toler@ncia 4 diferen,a n3o se fa6 pela insist>ncia na id-ia de ig'aldade da +'al, al1/s, todos fa6e(os a e.peri>ncia s'95eti"a de s'a i(possi9ilidade ;de fato se(pre se o9ser"a a diferen,a< (as se fa6, ao

contr/rio, pelo refor,o desta diferen,a proc'rando destac/:la de s'a associa,3o a '( "alor co(parati"o +'e de 0/9ito a aco(pan0a. C pro9le(a da diferen,a n3o - +'e ela e.ista, (as - +'e ela se associe a '( "alor co(parati"o +'e lega a 'ns, "irt'de e a o'tros, defeito. C ter(o )defici>ncia* pres'(e '(a )efici>ncia* +'e n3o se te( e +'e o'tro te(. Das o +'e ad(iti(os co(o )efici>ncias* n3o - algo )nat'ral*, (as c'5o significado se constr2i 0istorica(ente, ao longo de '(a disp'ta +'e esta9elece '( )dentro e fora* e +'e a partir da1 n3o "isa sen3o 9'scar a perenidade. 7olerar as diferen,as (arca '(a pol1tica de n3o +'erer aca9ar co( elas se5a por+'e se pretende red'6i:las atra"-s da oferta de trata(entos +'e "isa( restit'ir '( estado pr2.i(o ao dito nor(al, se5a pela cria,3o de '(a lei +'e "isa inc'tir e( todos o senti(ento i(poss1"el de +'e todos )so(os ig'ais* e por isso (erece(os trata(entos ig'ais. Me( entendido, +'er di6er +'e as diferen,as +'e a "ariedade de s'5eitos portadores o' n3o de defici>ncias coloca( no cen/rio social n3o precisaria ser redi(ida. Ela - '( signo da e.ist>ncia 0'(ana co(o recla(ara( os indi"1d'os de +'e( fal/"a(os aci(a +'ando co(9atia( as pes+'isas gen-ticas +'e 9'sca( e.ting'i:la pela (anip'la,3o Ade(ais 0/ '( engano 9/sico e( pensar +'e se corrige as diferen,as +'e a defici>ncia pode colocar colocando todos n'(a (es(a escola, dita )reg'lar*. U(a crian,a pode e( alg'ns casos se 9eneficiar (ais de '(a estr't'ra especial do +'e de '(a reg'lar e de"er1a(os nos perg'ntar se o respeito 4s diferen,as de"eria passar pela ani+'ila,3o das )diferentes escolas* e( prol de '(a s2 )reg'lar*. U(a escola reg'lar pode 9e( ser (ais '( palco onde a diferen,a se acent'e co(o defici>ncia e o fato de +'e esta pla'si9ilidade ten0a se tornado a incid>ncia (ais co('( de"eria nos fa6er +'estionar o +'e isto t'do tra6 co(o efeito. Afinal este seria o princ1pio de +'al+'er post'ra respons/"el, perg'ntar:se n3o s2 pelas 9oas inten,8es, (as ta(9-( e principal(ente pelo +'e ocorre +'ando as coloca(os e( atit'des concretas. Refer>ncias Mi9liogr/ficas

DEDCULIN, =., )Sortir d' disco'rs capitalisteF*, in Re"'e de PsUc0analUse, n #, ?cole de PsUc0analUse des For'(s d' =0a(p Lacanien, Paris, # % IDMER7,F., )LOinconscient dans la classe transferts e contre:transferts, ESF Edite'r,Paris,K!!R LA=AN, Q.,*Se(in/rio GIG*, in-dito, K!V# DANNCNI,D., )Ed'ca,3o i(poss1"el*, Francisco Al"es, Rio de Qaneiro, K!LL VCL7CLINI, R., )Psican/lise e incl's3o escolar$ direito o' sinto(aF*, in Estilos da =l1nica, n KR, Instit'to de Psicologia, USP, S3o Pa'lo, K!!R WWWWWWWWWWWWWW, )A incl's3o - n3o toda*, in 7ra"essias incl's3o escolar$ a e.peri>ncia do gr'po ponte Pr-:escola terap>'tica L'gar de Vida, =asa do Psic2logo, S3o Pa'lo, # %

Você também pode gostar