SABIRNA SOIVA

Optika soiva koja su na sredini deblja nego na krajevima (pod uslovom da je indeks prelamanja soiva vei od indeksa prelamanja sredine) nazivaju se sabirna (kovergentna) soiva. U zavisnosti od oblika povrina ona mogu biti: bikonveksna, konkavno-konveksna i plankonveksna. Ako na sabirno soivo pada snop zraka, koji su paralelni sa optikom osom, oni e se poslije prelamanja sjei u jednoj taki - ii F.

Za konstrukciju lika kod soiva koriste se karakteristini zraci.

1. Upadni zrak paralelan glavnoj optikoj osi poslije prelamanja prolazi kroz iu 2. Zrak koji prolazi kroz iu, poslije prelamanja je paralelan glavnoj optikoj osi 3. Ako upadni zrak prolazi kroz centar soiva prelomni zrak prolazi bez prelamanja (za tanko soivo pomeranje se zanemaruje) Lik predmata kod sabirnog soiva moemo nai ako posmatramo predmet kao skup taaka, pronalazimo likove pojedinih taaka koristei osobine paralelnih zraka. Za lik predmeta P dovoljno je nai samo lik take A jer je lik take B na glavnoj optikoj osi.

Veza izmeu poloaja predmeta, lika i ine daljine kod soiva data je jednainom soiva koja glasi:

osnovna jednaina soiva

Linearno uveanje soiva raunamo po formulama:

Udaljenost predmeta od ie Njutnovom formulom za soiva:

i lika od druge ie

sa inim rastojanjem f povezani su

Koristei osnovnu jednainu soiva i izraz za uveanje moe se odrediti poloaj lika i njegove osobine u zavisnosi od poloaja predmeta: 1. Predmet se nalazi iza dvostruke ine daljine. Lik je realan, obrnut, umanjen, nalazi se sa druge strane soiva iza ie, p>2f

2. Predmet se nalazi na dvostrukoj inoj daljini Lik je realan, obrnut, iste veliine kao predmet, nalazi se sa druge strane soiva na dvostrukoj inoj daljini.

3. Predmet se nalazi iza ie Lik je realan, obrnut, uvean i nalazi se sa druge strane soiva iza dvostruke ine daljine.

4. Predmet se nalazi izmeu ie i soiva. Lik je imaginaran, uspravan, uvean, nalazi se na istoj strani soiva gde i predmet.

RASIPNA SOIVA
Optika soiva koja su na sredini tanja nego na krajevima (pod uslovom da je indeks prelamanja soiva vei od indeksa prelamanja sredina) nazivaju se rasipna (divergentna) soiva. U zavisnosti od oblika ona mogu biti: bikonkavna, konkavno-konveksna i plankonkavna.

Rasipna soiva imaju imaginarnu iu, koja se dobija u presjeku produetaka prelomljenih zraka. ina daljina ovih soiva je negativna.

Lik predmeta se dobija posmatranjem predmeta kao skup pojedinih taaka i pronalaenjem likova pojedinih taaka uz korienje osobina karakteristinih zraka. Znai, lik predmeta koji daje rasipno soivo dobija se u presjeku produetaka karakteristinih zraka, uvijek je imaginaran, uspravan i umanjen.

Zadaci: 1. Predmet se nalazi ispred rasipnog soiva ine daljine 4 cm na udaljenosti 6 cm od centra soiva. Raunski i grafiki nai visinu i udaljenost lika ako je predmet visok 2 cm. f = -4 cm s = 6 cm P = 2 cm ______ s=? L=? 1 1 1 1 4 6 24 2 4 6 4 10
Znak minus nam govori da je lik na istoj strani gdfje i predmet. ; 2 4 6 0 4; 0 4 2 0 8

2. Predmet je postavljen 30 cm lijevo od tankog soiva ine daljine 20 cm. Nai poloaj i popreno uveanje njegovog lika koristei jednainu soiva i Njutnovu formulu za soiva. s = 30 cm f = 20 cm _______ s=? U=?

20 30 30 20

60

Kako je pozitivno, lik je realan i lei 60 cm desno od soiva. 2

30

209 2
60 30

10 40 60

202 10 40

20 2;

Popreno uvedanje

Lik je uvedan dva puta i obrnut.