Thienvaphapmonvoniem

VI N CAO #$NG PH'T H(C H*I #,C NHA TRANG
THI N V PHP MN V NI"M

LU N GI#I V% PHP B O #N KINH
C/A
L1C T2 HU N3NG
Nguyn tc
The Zen Doctrine of No-Mind D. T. Suzuki

Bin so n
Chrismas Humphreys
Bin t#p & Gi%i thi(u
B*n d,ch Vi(t
Thch Nhu$n Chu
BAN TU TH' PH(T H*C Pl. 2547 Qu Mi
GHI CH C A NG#$I BIN T'P
DAISETZ TEITARO SUZUKI nguyn l Gio s* Tri+t h/c Ph1t Gio thu3c 45i h/c Otani, Kyoto, ng sinh n6m 1870 v qua 89i n6m 1966. C l; ng l ng*9i 8*:ng th9i c uy tn nh=t v> Thi>n h/c Ph1t gio. S? tc ph@m chnh bAng Anh ngB v> 8> ti Ph1t gio cCa ng ln 8+n chFng 20 hoGc nhi>u h:n, v cc cng trnh bAng Nh1t ngB m c l; ng*9 i ph*:ng Ty ch*a 8*Hc bi+t - t nh=t l chFng 18 tc ph@m. H:n th+ nBa, theo trong cu?n nin 85i th* mIc cc tc ph@ m Thi>n tng bAng Anh ngB 8 chJ dLn m3t cch r rng, ng cn l gio s* tin phong v> cc 8> ti ngoi Nh1t BNn, bO i v ngoi tc ph@m Religion of the Samurai (Luzac and Co., 1913) cCa Kaiten Nukariya ra, khng ai bi+t 8*Hc Thi>n nh* l m3t kinh nghiPm s?ng 83ng, ngo5i trF cc 83c giN cCa t5p ch The Eastern Buddhist (1921-1939), cho 8+n khi =n bN n tc ph@m (Essays in Zen Buddhism)1 cCa ng ra 89i vo n6m 1927. Ti+n sQ Suzuki 8 vi+t vRi tinh thTn trch nhiPm cao. Khng nhBng ng 8 nghin cUu t*9ng t1n c6n g?c cCa tc ph@m tF ti+ng Sanskrit, Pali, Trung Hoa, Nh1t BNn, m ng cn c1p nh1t ki+n thUc cCa mnh v> t* t*Ong Ty ph*:ng qua ti+ng 4Uc, ti+ng Php cVng nh* l ti+ng Anh, v?n l ngn ngB m ng ni v vi+t r=t thng th5o. H:n th+ nBa, v*Ht xa c*:ng
1
* BN n dWch ti+ng ViPt nhan 8> Thi n Lu#n, ba quyYn, Trc Thin dWch quyYn 1; TuP SZ dWch quyYn 2 & 3, NXB An Tim, Si Gn =n hnh n6 m 1971. NXB Thnh ph? H\ Ch Minh in l5i n6 m 1993
vW m3t h/c giN, ng cn l m3t Ph1t t]. D ng khng l T6ng sQ cCa m3t tng phi Ph1t gio no, nh*ng ng r=t 8*Hc cc tn gio O Nh1t BNn knh tr/ng v> nhBng tri gic tm linh cCa ng, vRi bAng chUng qua nhBng ng*9i 8 tFng ng\i nghe ng giNng, l tr^c ti+p v r=t su th_m. Khi ng ni v> nhBng cNnh giRi cao cCa tm thUc; ng ni vRi t* cch m3t ng*9i 8 an tr trong cNnh giRi =y, v nhBng =n t*Hng ng 8 t5o ra cho nhBng ng*9i 8 thm nh1p vo b9 m tm thUc nh* l m3t hnh giN mi m tm ki+m nhBng biYu t*Hng cCa tm linh, qua 8 di`n tN m3t tr5ng thi thUc th^c s^ nAm O n:i siu viPt tri thUc. 4?i vRi nhBng ng*9i khng 8*Hc ng\i nghe ng giNng, at h_n h/ s; 8*Hc 8>n b l5i bAng nhBng trang vi+t cCa ng. Ngay sau khi th+ chi+n thU hai k+t thc, 8 c m3t nb l^c nhAm thu th1p l5i nhBng tc ph@m ny thnh m3t =n bNn v 8*Hc nh xu=t bNn Rider & Co. =n hnh, c khoNng tm cu?n nh* v1y ra 89i. V> Thi>n, t^ n ch_ng cTn ti phNi ni thm nhi>u O 8y, nh*ng s^ gia t6ng v> s? l*Hng sch v> 8> ti ny - nh* cu?n Zen in English Literature cCa R. H. Blyth, cu?n Zen Buddhism cCa ti, cu?n Way of Zen cCa Alan Watt v cu?n Zen in the Art of Archery cCa Herrigel, cng vRi nhBng lo5t dWch ph@m tF nguyn bNn v> Thi>n cc 8iYn 8 8*Hc Buddhism Society =n hnh - nh* Php B&o (n Kinh,2 Hong B Truy n Tm Php Y*u,3 chUng td rAng s^ quan tm v> Thi>n cCa ng*9i Ty ph*:ng vLn cn 8ang m5nh m;. Tuy nhin, Thi>n l m3t 8> ti r=t d` bW hiYu lTm, v do
CH THCH: Nh,ng ch, s/ th-1ng (1) l c4a tc gi&, Suzuki. Nh,ng ch, s/ c 6nh d7u (*) l c4a ng-1i d8ch.
2 3
* ! " # $ - The Sutra of HuiNeng. * %& ' ( ! ) - The Zen Teachings of Huang Po.
v1y, ngn tF cCa m3t tc gia d dGt, v?n 8*Hc 8o luyPn tF tri thUc l*u xu=t tF tuP gic, r=t l tr/ng y+u, c l; 8 8*Hc ng trnh by m3t cch r=t thoNi mi. Cu?n sch ny 8> c1p m3t cch chuyn biPt v r3ng ri v> gio l cCa HuP N6ng, bao g\m ton b3 mIc tiu, kZ thu1t cCa php tu Thi>n vRi nguyPn mong md i nhi>u ng*9i s; ti+n su h:n vo tinh thTn Thi>n h:n b=t ke viPc g khc trong th9i hiPn 85i.
CHRISTMAS HUMPHREYS (Nguyn ChC TWch H3i Ph1t Gio Lun 4n)
D. T. SUZUKI
CH#%NG 1
DfN NH'P
TF buci s: khai cCa lWch s] Ph1t gio Thi>n Trung Hoa, c hai nhn v1t nci b1t. M3t trong hai nhn v1t =y, hiYn nhin l B\-8> 45t-ma,1 ng*9i sng l1p Thi>n tng. V nhn v1t thU hai l HuP N6ng (thc ngB ph*:ng Nam l Wei-lang, ti+ng Nh1t g/ i l Yeno; sinh n6m 638, tWch n6m 713), l ng*9i 8 8ng vai tr quy+t 8Wnh trong ti+n trnh t* t*Ong Thi>n 8 8*Hc khai sng bOi B\-8> 45t-ma. N+u khng c HuP N6ng v nhBng mn 8P tr^c ti+p cCa Ngi, chac h_ n Thi>n 8 khng thY no pht triYn 8*Hc nh* th^c t+ O giai 8o5n 8Tu nh 4*9ng trong lWch s] Trung Hoa. Chnh v th+, vo th+ kh thU 8, m3t tc ph@m cCa HuP N6ng, mPnh danh l L:c T; Php B&o (n Kinh2, 8 chi+m m3t vW tr r=t quan tr/ng trong Thi>n, v nhBng th6ng trTm lWch s] m tc ph@m ny 8 hUng chWu quN l to tt.
1
Bodhidharma: Nhi>u tc giN c nhBng ghi chp khc nhau v> th9i gian Ngi tF mi>n Nam in 43 8+n Trung Hoa, vo khoNng chFng tF n6 m 486-527 sau Ty lWch. Nh*ng theo Kh+ Tung (* +, j: kaisu, c: chi-sung) vo 89i T?ng, tc giN cCa Chnh Truy n Php Lu#n (Truy>n Php chnh tng k). Ti (Suzuki) cho rAng B\-8> 45t-ma 8+n Trung Hoa vo n6 m 520 v tWch n6 m 528. 2 Th*9ng g/i tat l (n Kinh, Lu-tso Tan ching, hoGc l Rokuso Dangy= theo ti+ng Nh1t.
9
Chnh qua tc ph@m nTy, vai tr cCa B\-8> 45t-ma mR i 8*Hc xc 8Wnh m3t cch 8ng 8an nh* l ng*9i 8Tu tin truy>n b t* t*Ong Thi>n O Trung Hoa. CVng qua 8y, nhBng nguyn l c: bNn cCa t* t*Ong Thi>n 8 8*Hc v5ch ra cho hng mn 8P cCa Ngi nh* l khun mLu. Nh9 c HuP N6ng m cc hnh giN Thi>n ngy nay mRi c 8*Hc m?i lin k+t v> tr*Rc vRi B\-8> 45t-ma; v cVng kY tF HuP N6ng v> sau m chng ta c thY ghi nh1n s^ ra 89i cCa Thi>n Trung Hoa, khc biPt h_n vRi sac thi Thi>n in 43 l khOi nguyn cCa n. Chng ta xem (n Kinh l m3t tc ph@m c hP quN to lRn, chnh l do n:i nghQa hai chi>u ny. C3 i ngu\n t* t*Ong Thi>n 8*Hc trNi di 8+n B\-8> 45tma bat ngu\n tF s^ chUng ng3 cCa chnh 4Uc Ph1t; trong khi cc chi phi cCa Thi>n l5i lan truy>n khap vng Vi` n 4ng, n:i Thi>n 8 mang l5i nhi>u k+t quN. 4 qua h:n 1000 n6m, tF khi lTn 8Tu tin gio php cCa HuP N6ng 8*Hc hoAng truy>n, v mGc d tF 8 8 tri qua nhi>u th9i ke pht triYn bi+n ha khc nhau, tinh ty cCa Thi>n vLn cn l*u nt trong (n Kinh. BOi l do ny, n+u mu?n xui theo dng lWch s] t* t*Ong Thi>n, chng ta phNi nghin cUu tc ph@m cCa HuP N6ng, l vW tc thU 6 cCa Thi>n tng Trung Hoa; trong m?i quan hP song trng, m3t pha vRi B\-8> 45t-ma, v m3t pha vRi cc 8P t] h1u duP cCa 45t-ma, 8 l HuP KhN (c: Hui-ke), T6ng Xn (c: Seng-tsan), 45o Tn (c: Tao-hsin) v HoAng NhLn (c: Hung-yen), v mGt kia l m?i quan hP giBa HuP N6ng v nhBng ng*9i 8*:ng th9i. (n Kinh 8*Hc cc mn 8P cCa HuP N6ng nhn nh1n 8 chUa 8^ng gio l tinh nh=t cCa ThTy mnh, v gio l 8*Hc l*u truy>n trong hng 8P t] nh* l m3t di sNn tinh thTn, m chJ ring ng*9i thFa k+ mRi 8*Hc xem l mn 8P chnh tng cCa Thi>n HuP N6ng, nh* 8*Hc chUng minh qua 8o5n v6 n sau 8y trong (n Kinh.
10
D. T. SUZUKI
45i s* trI O ni To Kh, Nnh h*Ong tinh thTn cCa Ngi th=m nhuTn su?t h:n 40 n6m, lan tda 8+n hai t Jnh ln c1n l Thi>u v QuNng. 4P t] cCa Ngi g\m t6ng sQ lLn c* sQ, tF 3000 cho 8+n 5000 ng*9i, cn nhi>u h:n s? l*Hng m ng*9 i ta c thY tnh 8+m 8*Hc. V> c?t tCy gio l cCa ngi, (n Kinh 8*Hc trao truy>n cho mn 8P nh* m3t =n chUng chn xc, nhBng ai khng 8*Hc thI nh1n php nTy xem nh* khng phNi l ng*9i trong tng mn (nghQa l khng kh+ nh1p tr/n vkn gio php cCa HuP N6ng). Khi c s^ =n chUng 8*Hc di`n ra giBa 45i s* v mn 8P 8*Hc trao truy>n, th mn 8P phNi nu ra 8*Hc php danh mnh v n:i ch?n xNy ra viPc trao truy>n, khi khng c s^ =n chUng trao truy>n nT y th khng thY 8*Hc xem l mn 8P cCa Thi>n ph*:ng nam3 nhBng ai khng 8*Hc phn ph cho nhiPm vI hoAng truy>n (n kinh, c nghQa h/ khng thm nh1p tinh ty php mn Thi>n 4?n ng3,4 mGc d ng*9i =y c thuy+t giNng 8*Hc kinh nTy, v ch_ng sRm th mu3n h/ cVng s; r:i vo s^ tranh lu1n (tri giNi) trong khi nhBng ng*9i 8ac php chJ bi+t hi+n mnh vo viPc hnh tr tu t1p. S^ tranh lu1n v> gio php 8*Hc sinh khOi tF ham mu?n nci danh nn khng t*:ng Ung vR i 85o. (ThC bNn 4n Hong cCa Suzuki v Koda, phTn 38).5 NhBng 8o5n v6n c nghQa t*:ng t^, mGc d mang t tnh ch=t xc quy+t h:n, cVng 8*Hc trnh by ngay trong 8o5n v6n 8Tu tin cCa 4n Kinh, trong phTn thU 47v 57.6 NhBng l1p l5i ny, 8C 8Y chUng minh cho bNn kinh ny 8 chUa
* Nguyn v6n: southern school. Theo thu1t ngB Nam 6/n B?c tiAm. 45i s* ThTn T xiYn d*:ng khuynh h*Rng tiAm ngB O mi>n Bac. 45i s* HuP N6ng xiYn d*:ng Thi>n 6/n ngB O mi>n Nam Trung Hoa. 4 * e: sudden awakening. 5 * Cc bNn kinh hiPn 8ang l*u hnh O ViPt Nam khng th=y ghi 8o5n ny. 6 Theo ThC bNn 4n Hong.
11
3
8^ng nghQa su sac tF nhBng bi php cCa HuP N6ng, 8 8*Hc cc mn 8P tr^c ti+p cCa Ngi 8nh gi r=t cao. Theo ThC bNn 4n Hong (P.15) v =n bNn Quang Thang t^ (P. 56),7 c ghi l5i nhBng 8P t] 8*Hc truy>n thFa php ny. Cc =n bNn (n Kinh phc thng khc, v?n th*9ng c6n cU vo bNn Nguyn (c: yuan) tF th+ kh 13, th khng c nhBng 8o5n lin quan 8+n s^ truy>n thFa, l do cCa viPc bd st s; 8*Hc 8> c1p O phTn sau. Chac chan cc bi php cCa HuP N6ng 8 gy ch=n 83ng giRi h/c Ph1t trong th9i cCa ngi, c l; tr*Rc Ngi khng c vW t6ng sQ Ph1t gio no gy 8*Hc sinh kh li cu?n tr^c ti+p 8+n quTn chng nh* th+. ViPc nghin cUu Ph1t php mi cho 8+n th9i by gi9 t nhi>u chJ h5n cu3c trong tTng lRp c h/c, v b=t ke kinh lu1n no do cc php s* giNng ni 8>u c6n cU trn gio 8i>u chnh th?ng. 4 l nhBng cu3c thNo lu1n c tnh cch h/c thu1t, trong bNn ch=t cCa viPc nghin cUu, 8i hd i nhi>u O s^ uyn bc v tr phn tch h:n. NhBng lu1n giNi ny khng cTn thi+t phNi c s^ phNn chi+u tF th^c t+ cCa 89i s?ng tn gio v kinh nghiPm tm linh cCa con ng*9i, m m?i lin quan chC y+u l vRi nhBng niP m v biYu t*Hng. Tri l5i, nhBng bi php cCa HuP N6ng biYu l3 tr^c gic tm linh cCa chnh Ngi, do v1y nn cc php =y v cng s?ng 83ng, ngn ngB r=t trong sng v 8Ty ch=t uyn nguyn. t ra, 8y cVng l m3t l do m quTn chng cVng nh* cc h/c giN chuyn nghiPp 8n nh1n (HuP N6ng) theo cch ch*a tFng c. 4y cVng l l do t5i sao HuP N6ng mO 8Tu (n Kinh qua viPc kY l5i kh di cu3c 89i cCa mnh, do v n+u HuP N6ng chJ l m3t vW t6ng h/c giN nAm trong t6ng 8on, th ch_ng cTn thi+t cho chnh Ngi, hay 8ng h:n cho mn 8P tr^c ti+p phNi giNi thch th1t chi ti+t v> cu3c 89i cCa chnh
7
Quang Thang t^ (j: kosho-ji)
12
D. T. SUZUKI
Ngi. ViPc cc 8P t] nh=n m5nh r=t nhi>u 8+n s^ t h/c cCa thTy mnh chac chan c m?i lin hP r=t lRn vRi tnh cch 83c 8o v s^ nghiPp cCa ngi. TiYu s] 89i ngi, mO 8Tu trong (n Kinh, 8*Hc thu1t l5 i theo d5ng t^ truyPn, nh*ng trng c vl thch hHp vRi cng viPc bin so5n h:n l chnh tc ph@m =y do nhi>u ng*9i bin so5n. Chac chan 8o5n v6n m HuP N6ng m tN qu nci b1t, chi sng, t*:ng phNn vRi ThTn T (c: shen-hsiu), ng*9 i 8*Hc xem nh* 8?i thC cCa ngi, 8o5n v6n khng thY no pht xu=t tF miPng cCa HuP N6ng. S^ mu thuLn v> khuynh h*Rng tu t1p cCa hai 85i s* nTy manh nha ngay sau khi thT y cCa h/, NgV Tc HoAng NhLn vin t Wch, nghQa l chJ xNy ra khi ng*9i truy>n php mn Thi>n theo theo nh sng bFng chi+u tF s^ chUng ng3 cCa ring h/. CVng khng chac cN hai ng*9i 8 cng th/ gio vRi HoAng NhLn cng m3t th9i gian, ThTn T 8 h:n 100 tuci khi ng vin t Wch vo n6m 706, lc =y HuP N6ng chJ mRi 69 tuci. Nh* v1y giBa hai ng*9i c s^ cch biPt t nh=t 30 n6m, v theo cu?n CuBc (1i HuA NCng8 do T?i TrFng9 8em v> Nh1t tF n6m 830, th HuP N6ng 34 tuci khi 8+n th/ gio vR i HoAng NhLn, n+u ThTn T vLn cn thn c1n vRi NgV Tc tuci ng l giBa 64-70, v sch ni rAng ThTn T vLn cn thn c1n vRi thTy mnh su n6m, HoAng NhLn vin tWch ngay sau khi HuP N6ng ra 8i, r=t c thY l n6m thU 6 ThTn T thn c1n vRi HoAng NhLn trng hHp vRi s^ xu=t hiPn cCa HuP N6ng t5i tu viPn HoAng Mai. Nh*ng n+u ThTn T (8*Hc 8nh gi) qu th=p so vRi n3 i chUng cCa HuP N6ng, th ngay sau su n6m tham cUu v t^ th^c hnh cng phu, n+u HoAng
8 9
* The Life of Huineng. * T?i TrFng (, -, 767-822). Cn g/i l Truy>n Gio 45i s*, ng*9i 8 mang gio l tng Thin Thai sang Nh1t. S* ti+p thu gio l cCa Hoa Nghim Tng, M1t Tng khi du h/c t5i Trung Hoa.
13
NhLn vin t Wch ngay sau khi HuP N6ng r9i khd i t6ng chng th ThTn T hon t=t nhBng chJ thW Thi>n10 cCa mnh vo lc no? Theo cc ti liPu lin quan 8+n ThTn T, r rng 8y l m3t trong nhBng Thi>n s* hon chJnh nh=t sau HoAng NhLn cVng nh* su?t trong th9i ke nTy. TiYu s] cCa ThTn T 8*Hc ghi trong (n Kinh t=t phNi nh* tiYu thuy+t do ng*9i ta bin so5n l5i sau khi HuP n6ng vin tWch v ci g/ i l mu thuLn (giBa khuynh h*Rng) cCa hai b1c 45i s*, th1t ra chJ l s^ mu thuLn (v> khuynh h*Rng) trong hng 8P t] ring cCa mb i vW. Trong l9i mO 8Tu cho (n Kinh, HuP N6ng t^ kY v> n: i ngi sinh ra v ni v> viPc ngi hon ton khng hay bi+t g v> v6n h/c cc 8iYn Trung Hoa. R\i ngi ti+p tIc kY rAng mnh thch th Ph1t php nh* th+ no khi nghe ng*9i l5 tIng kinh Kim C*:ng (s:vajracchedika-sDtra), trong khi chnh ngi l5i khng bi+t 8/c. Khi 8+n ni Hong Mai 8Y h/c Thi>n vRi NgV Tc HoAng NhLn, HuP N6ng vLn ch*a 8*Hc chnh thUc cng nh1n l m3t vW t6ng xu=t gia, m chJ xem l m3t c* sQ lm cng quN, ngi 8*Hc phn cng theo chng lm viPc O nh tr theo quy ch+ ng*9i lm cng quN O tu viPn. Trong danh nghQa 8, r rng ngi khng 8*Hc php s?ng chung vRi t6ng chng 8 xu=t gia. V ngi ch_ng 8*Hc hay bi+t g v> nhBng sinh ho5t 8ang di`n ra O cc n:i khc trong tu viPn. Tuy nhin, c t nh=t m3t 8o5n trong (n Kinh v trong cu?n tiYu s] HuP N6ng, 11 ni 8+n nhBng dWp gGp gm giBa
* e: zen discipline. QuyYn tiYu s] ny 8*Hc g/i l To Kh EFc TruyAn (c: tsaochi yueh-chuan), hiYn nhin 8*Hc bin so5n ngay sau khi Hu P N6ng vin tWch, 8*Hc 45 i S* T?i TrFng, vW Tc thnh l1p Thin Thai Tng Nh1t BNn, mang v> Nh1t n6 m 803, khi ng sang Trung Hoa tham h/c Ph1t php. 4y l ti liPu lWch s] 8ng tin c1y nh=t lin quan 8+n HuP N6ng.
11 10
14
D. T. SUZUKI
HuP N6ng v thTy HoAng NhLn. Khi HoAng NhLn thng bo r3ng ri b=t ke 8P t] no c thY lm 8*Hc m3t bi kP (s: gHthH) trnh by chb kh+ hHp vRi l Thi>n s; 8*Hc k+ thFa lm tc thU 6 cCa Thi>n tng. HuP N6ng khng 8*Hc thng bo cho bi+t s^ kiPn nTy, v r?t cng, HuP N6ng chJ l m3t c* sQ qun lm cng quN O d*Ri b+p cha. Nh*ng HoAng NhLn chac h_n 8 nh1n ra mUc 83 chUng nghiPm tm linh tF HuP N6ng, nn phNi c nhBng hy v/ng rAng m3t ngy no 8, bAng cch ny hay cch khc, 8i>u ngi tin 8on v> HuP N6ng s; 8*Hc hiYn by. HuP N6ng cVng khng thY vi+t 8*Hc bi kP ng3 giNi cCa mnh, nn Ngi phNi nh9 ng*9i khc vi+t gim, trong (n Kinh th*9ng c nhi>u 8o5n ni 8+n HuP N6ng khng 8/c 8*Hc kinh mGc d ngi hiYu r=t r nghQa khi c ng*9i 8/c cho ngi nghe. S^ 8?i ch/ i (khuynh h*Rng) giBa HuP N6ng v ThTn T, 8*Hc nh=n m5nh m3t cch thin vW trong t=t cN cc t* liPu c gi trW th^c t+ 8*:ng th9i (ngo5i trF trong cu?n tiYu s] do T?i TrFng mang v> nh* 8 ni O trn, khng 8> c1p 8+n ThTn T), chac chan 8>u 8*Hc phng 85i bOi cc mn 8P tr^c ti+p cCa HuP N6ng, cho d hiYn nhin h/ l nhBng ng*9i thang cu3c. L do chnh cCa viPc nTy l v tinh thTn Thi>n Nam tng cCa HuP N6ng qu ph hHp vRi tinh thTn Ph1t gio 45i thFa, vR i tm l cCa ng*9i Trung Hoa l Thi>n B?c tng cCa ThTn T. Bc h/c lun lun c khuynh h*Rng dLn 8+n s^ trFu t*Hng v duy tr chC nghQa, che m9 nh sng tr^c gic, v?n l nhu cTu thi+t y+u cho 89i s?ng tn gio. ThTn T, cho d nhBng ghi chp v> cu3c 89i cCa s* do mn 8P cCa HuP N6ng bin so5n l5i, vLn chac chan xUng 8ng 8*Hc nh1n lnh y bt do thTy l HoAng NhLn trao truy>n, nh*ng phong cch truy>n b Ph1t php cCa s* hiYn nhin 8i hd i phong cch t J mJ v thng thi h:n ph*:ng php cCa
15
HuP N6ng nhi>u. Tinh thTn Thi>n khng *a t=t cN m/ i hnh thUc duy tr. Ci cR khng bi+t chB cCa HuP N6ng 8*Hc ng*9i ta nh=n m5nh 8Y t5o th+ nci b1t cho chn l v sUc m5nh tr^c gic trong Ph1t php cCa ngi, 8\ng th9i lm ph: i by r nt gio l duy tr cCa ThTn T. M3t th^c t+ c? hBu l tm h\n ng*9i Trung Hoa *a thch ti+p c1n vRi th^c t5i s?ng 83ng v kinh nghiPm tr^c ti+p h:n. VRi vai tr nh* l ng*9 i bNn xU vQ 85i 8Tu tin khong t*:ng t* t*Ong Thi>n, HuP N6ng 8 th^c s^ 8p Ung 8Ty 8C s^ kht ng*mng. Nh*ng c phNi ngi khng bi+t chB hay sao? Th^c v1y, ngi khng phNi l m3t h/c giN thng thi, nh*ng ti (Suzuki) khng nghQ ngi hon ton d?t 8Gc nh* 8 8*Hc kh_ng 8Wnh trong (n Kinh. 4Y nh=n m5nh s^ t*:ng phNn (khuynh h*Rng) giBa Ngi v ThTn T, ng*9i ta thch t5o =n t*Hng h:n khi khac h/a ngi nh* m3t ng*9i khng c khN n6ng hiYu bi+t v6n t^. Ngay nh* Gi-su Ki-t, khi thNo lu1n vR i cc vW thng thi, cc h/c giN 8Tu b5c cVng 8 c nhBng bi giNng thi+u thng tin 8ng tin c1y. Th+ nn 8 l th^c t+ chUng td rAng thin ti tn gio khng cTn thm that phTn tri thUc h:n l phTn phong ph cCa 89i s?ng n3 i tm. Trong (n Kinh c m chJ 8+n kh nhi>u kinh 8iYn, chUng td tc giN bNn kinh khng phNi l ng*9i hon ton v h/c. Do v1y, l ng*9i Ph1t t], tc giN hiYn nhin s] dIng m3 t s? thu1t ngB Ph1t h/c, nh*ng 8 hon ton thot khdi phong cch h/c giN thng thi rOm so vRi t6ng sQ Ph1t gio cng th9i, ngi ni tr^c ti+p v th_ng tat 8+n tr/ng tm gio l cCa mnh khng h> quanh co. Phong cch 8:n giNn nTy ch_c h_n 8 gy nhi>u =n t*Hng cho thnh chng, 8Gc biPt l nhBng ng*9i c khuynh h*Rng 8o luyPn tm linh, d h/ 8 8*Hc thFa h*Ong m3t lo5i tri thUc no 8. 4 l nhBng ng*9 i nh1n ra y+u chJ trong cc bi php cCa ngi v l*u giB l5 i nh* l cCa bu chUa 8^ng tr^c gic tn gio su th_m. Quan niPm nguyn Cy cCa HuP N6ng 8*:ng nhin l kh*Rc tF t=t cN v6n ch*:ng v ton b3 ngn tF, v tm (e: mind) chJ
16
D. T. SUZUKI
c thY 8*Hc lnh h3i bAng tm m3t cch tr^c ti+p, khng qua trung gian. Nh*ng bNn ch=t cCa con ng*9i th O 8u cVng gi?ng nhau, v ngay cN cc mn 8P Thi>n cVng c nhBng 8iYm y+u cCa ring h/. M3t trong nhBng 8iYm =y l qu xem tr/ng nhBng ti liPu do thTy mnh truy>n l5i. Do v1y, (n Kinh 8*Hc xem nh* l biYu t*Hng chn l m Thi>n 8*Hc bNo chUng trong 8, v c thY ni rAng n:i 8u (n Kinh 8*Hc qu tr/ng thi qu th n:i 8 tinh thTn Thi>n bat 8Tu xu?ng d?c. C l; v l do nTy m (n Kinh khng cn 8*Hc trao truy>n tF thTy xu?ng 8P t] nh* l v1t =n chUng cho s^ thnh tû t?i h1u chn l Thi>n, c l; v th+ m cc 8o5n v6n 8*Hc trch dLn lin quan 8+n viPc truy>n thFa, th*9ng bW cat bd trong cc =n bNn (n Kinh 8ang l*u hnh hiPn th9i, 8Y v> sau (n Kinh 8:n giNn 8*Hc xem nh* m3t bNn kinh truy>n b gio l Thi>n nh* HuP N6ng 8 giNng. B=t ke vRi l do no, s^ xu=t hiPn cCa HuP N6ng trong buc i bnh minh cCa lWch s] Ph1t gio Thi>n vLn c m3t nghQa siu tuyPt, v (n Kinh xUng 8ng 8*Hc xem l m3t tc ph@m b=t hC, v kinh 8 quy+t 8Wnh ti+n trnh t* t*Ong Ph1t h/c O Trung Hoa trong su?t nhi>u th+ kh cho 8+n nay. Tr*Rc khi trnh by cc quan 8iYm cCa HuP N6ng v> Ph1t gio, chng ta hy nghin cUu cc quan niPm cCa ThTn T, ng*9i lun lun 8*Hc m tN t*:ng phNn vRi HuP N6ng. V s^ khc biPt (khuynh h*Rng) giBa hai th*Hng thC nTy gip cho chng ta xc 8Wnh r rng bNn ch=t cCa Thi>n h:n tr*Rc 8y. HoAng NhLn l m3t Thi>n s* vQ 85i v c nhi>u 8P t], nhi>u n6ng l^c. C h:n m*9i hai ng*9i 8*Hc lWch s] Thi>n ghi l5i, nh*ng HuP N6ng v ThTn T v*Ht tr3i h_n nhBng ng*9i khc, v sau h/, Thi>n 8*Hc chia thnh hai tng: Thi>n Nam tng v Thi>n Bac tng. Nh9 8 chng ta 8*Hc hiYu r h:n php mn Thi>n do ThTn T, th*Hng thC cCa Thi>n Bac tng giNng d5y v cVng d` dng h:n khi tm hiYu v> HuP N6ng, chnh l ng*9i chng ta 8ang 8> c1p 8+n.
17
Nh*ng khng may, chng ta khng c 8*Hc nhi>u nhBng gio php cCa ThTn T v s^ kiPn suy y+u cCa tng nT y trong khi song hnh truy>n b cng vRi Nam tng 8 ko theo s^ m=t mc nhBng ghi chp lWch s] cCa mnh. NhBng g chng ta 8*Hc bi+t 8+n tng nTy thng qua hai ngu\n: tr*Rc h+t l nhBng ghi chp cCa Thi>n Nam tng, nh* (n Kinh cng nhBng ghi chp cCa Thi>n s* Tng M1t,12 thU nh l tF hai ThC bNn 4n Hong m ti (Suzuki) 8 tm th=y O Th* viPn Qu?c gia Paris. M3t trong hai bNn v6n cCa Thi>n Bac tng th khng 8Ty 8C v bNn thU hai th khng hon chJnh v> phTn nghQa. Ch_ng c bNn v6n no do chnh ThTn T vi+t h+t thNy. CVng nh* 4n Kinh, thC bNn =y l m3t d5ng ghi chp cCa hng mn 8P v> cc cc bi php cCa ThTn T. ThC bNn c nhan 8> l B?c Tng NgI (Jo Php Mn,13 v O 8y, chB 45o c nghQa l ph*:ng tiPn hay l ph*:ng php. Ti+ng Ph5n l upaya, d*9ng nh* t dng vRi m3t nghQa 8Gc th no khc v ngV 85o c nghQa l n6 m ph*:ng php qui k+t kinh t5ng 45i thFa vRi gio php Thi> n Bac tng. 4y l n3 i dung gio php =y. 1. Thnh Ph1t c nghQa l gic ng3, v gic ng3 c?t y+u l khng cn khOi v/ng tm. 2. Khi tm an tr tWch t Qnh, cc thUc 8 chuyYn ha thanh tWnh. Trong tr5ng thi nTy, cnh c]a tuP gic t?i th*Hng 8*Hc khai mO. 3. Cnh c]a tuP gic t?i th*Hng nTy dLn 8+n s^ chuyYn ha vi diPu cCa thn v tm. Tuy nhin, 8y khng phNi l cNnh
* Khu Phong Tng M1t (. / 0 1, Tsung-mi) (780-841): Thi>n s* Trung Hoa, dng H Tr5ch ThTn H3i, Tc thU 5 cCa Hoa Nghim Tng, tc giN cCa Thi n Nguyn Ch- Thuyn T#p (. S* l ng*9i chia Thi>n thnh 5 d5ng, g/i l NgV vW thi>n. 13 * B?c Tng NgI (Jo Php Mn, The Teaching of the Five Means by the Northern School (2 0 3 4 ! 5).
18
12
D. T. SUZUKI
giRi ni+t-bn tWch diPt cCa TiYu thFa, v tuP gic t?i th*Hng m ch* b\-tt thY chUng l siu viPt h_n s^ phn biPt cCa cc thUc. 4. S^ siu viPt h_n tnh phn biPt cCa cc thUc c nghQa l t^ t5i 8?i vRi quan niPm nhW nguyn v> thn tm, trong 8 chn t*Rng cc php vLn 8*Hc duy tr. 5. Cu?i cng l con 8*9ng nh=t nh* dLn 8+n php giRi chn nh*, khng ng6n ng5i, khng sai biPt. 4y chnh l gic ng3. R=t th vW khi so snh 5 8iYm nTy vRi lu1n giNi v> Thi> n Nam tng cCa Tng M1t. Nh* trong Thi n Tng TK Php (L14 (giNn 8\ v> s^ truy>n thFa cCa ch* Tc trong Thi>n tng): Bac tng d5y rAng t=t cN chng sinh 8>u c snn tnh b\-8>, nh* bNn tnh cCa g*:ng l chi+u soi, khi phi>n no d=y ln th g*:ng khng cn phNn chi+u 8*Hc, gi?ng nh* g*:ng bW bIi phC. N+u nh* theo l9i s* d5y, khi v/ng t*Ong 8*Hc hng phIc v trF diPt, th n khng cn sinh khOi. Th+ nn tm 8*Hc sng su?t nh* bNn tnh riPng cCa n, khng c g l khng thng su?t. 4 cVng nh* lau g*:ng khi khng c bI i dnh th g*:ng chi+u soi, khng c g ngoi s^ chi+u sng. Nn 45i s* ThTn T, th*Hng thC tng nTy vi+t trong bi kP trnh NgV Tc: Thn th8 BL-6 th: Tm nh- minh knh 6i Th1i th1i cMn ph7t thNc V#t sO nhJ trMn ai. 6789: (;<=>
14
Thi>n tng t^ php 8\, The Diagram of Succession of the Zen Teaching. (? 0 @ ! A).
19
BBCDE FGHIJ Thn l cy BL-6 Tm nh- 6i g-2ng trong Lun sing nCng lau ph4i ChF 6P nhu/m b:i trMn H:n nBa Tng M1t minh h/a s^ xc quy+t cCa ThTn T bAng cch dng quN cTu thCy tinh. Tm, theo s*, gi?ng nh* m3t quN cTu thCy tinh v?n khng c mu sac ring cCa chnh n. N hon ton trong su?t v hon hNo. Nh*ng ngay khi n ti+p xc vRi ngo5i cNnh, n li>n ti+p nh1n t=t cN mu sac v hnh dng khc biPt. S^ khc biPt l do O ngo5i cNnh, cn tm vLn nh* chnh n, khng h> bi+n d5ng cht no. By gi9 chng ta giN s] quN cTu thCy tinh 8*Hc 8Gt tr*Rc m3t v1t hon ton khc n, n bi+n thnh mu 8en. D tr*Rc 8y quN cTu trong su?t, nh*ng nay n 8 thnh 8en v ng*9 i ta cU cho rAng mu 8en nTy l thu3c v> bNn tnh tin thin cCa n. Khi 8*a quN cTu thCy tinh cho kl s: c: xem, h/ s; k+t lu1n ngay quN cTu thCy tinh bW nhu?m b@n v h/ kh tin thY ch=t trong su?t m n tFng v?n c. CVng nhBng ng*9 i 8 khi h/ th=y quN cTu thCy tinh trong su?t, h/ s; tuyn b? quN cTu b@n v h/ th=y n nh* th+ v t^ nguyPn lau chi quN cTu 8Y c thY l=y l5i sUc chi+u sng 8 m=t. NhBng ng*9 i chi bIi trn g*:ng nTy, theo Tng M1t, l mn 8P cCa Thi>n Bac tng, h/ t*Ong rAng quN cTu thCy tinh, vRi thY tnh trong su?t, chJ c 8*Hc khm ph O bn d*Ri tr5ng thi t?i t6m khi h/ pht hiPn ra n. Cch qut bIi cCa ThTn T v hng mn 8P t=t nhin dLn 8+n ph*:ng php Thi>n t Wch t Qnh, v 8 chnh l ph*:ng php m h/ khuyn d5y. H/ h*Rng dLn nh1p 8Wnh qua s^ t1p trung, thanh t Wnh tm bAng cch an tr tm trn m3t niPm duy nh=t. H/ cn d5y rAng khi khOi m3t niPm, ngo5 i cNnh li>n chi+u diPu r rng; nn khi lm vang bGt niP m
20
D. T. SUZUKI
t*Ong =y 8i, th s; 8*Hc nh1n bi+t th+ giRi n3 i tm. ThTn T, cVng nh* nhBng Thi>n s* khc, thFa nh1n tm hiPn hBu v cng nh1n rAng tm nTy phNi 8*Hc tm th=y tF bn trong bNn tm mb i chng ta. Tm =y 8*Hc thFa h*Ong 8Ty 8C m/ i 8Uc tnh cCa ch* Ph1t. Th^c t+ chng ta khng nh1n ra 8*Hc tm nTy v t1p kh cCa chng ta quen 8uci theo ngo5i cNnh, khi+n cho nh sng chn tm bW m9 8i. ThTn T khuyn rAng thay v bd r:i ng*9i cha cCa chng ta, m/ i ng*9i nn qun chi+u bn trong bAng cch t Qnh tu. 4i>u ny hon ton t?t theo m3t chFng m^c no 8, nh*ng ThTn T v?n khng c s^ thY nh1p siu hnh, nn ph*:ng php trn phNi nh1n chWu s^ thi+u st nTy. Gio php =y bao g\m nhBng 8i>u m ng*9i ta th*9ng g/ i l hBu vi15 hay hBu s^16 m ch_ng phNi l v s^17 hay l t^ t5i18. 4o5n v6n d*Ri 8y trch tF (n Kinh s; lm minh b5ch khi chng ta 8/c kinh trong nh sng cCa v=n 8> 8*Hc nu O trn:19 ThTn T khi nghe nhi>u ng*9i quan tm 8+n ph*:ng php nh1p 85o th_ng tat, nhanh chng cCa HuP N6ng, bn g/ i m3t 8P t] tn Ch Thnh 8+n dGn: ng v?n thng minh, lanh lHi hy v ta 8+n ni To Kh, v khi 8+n gGp HuP N6ng hy 8Nnh l` v cung knh lang nghe. 4Fng 8Y cho Ngi bi+t ng tF n:i nTy 8+n. Ngay khi hiYu 8*Hc tr/n nghQa m ng 8*Hc nghe, hy ghi nhR nA m lng v trO v> 8y ni cho ta nghe v> Ngi . Lc =y ta mR i
* HBu vi K L, e: artifical. * HBu s^ K M, e: doing something. 17 * V s^ N M, e: doing nothing. 18 * T^ t5i O P, e: being in itself. 19 ThC bNn 4n Hong, (P. 40-41). in bNn Quang Thang T^ (j: kosho-ji, P.42-43).
16 15
21
r ki+n giNi cCa ta hay cCa HuP N6ng l th_ng tat nhanh chng. Lng hoan hh vng l9i thTy, Ch Thnh 8+n ni To Kh sau m*9i l6m ngy 8*9ng, ng 8+n cung knh 8Nnh l` HuP N6ng v lang nghe chJ d5y, khng ti+t l3 mnh tF 8u 8+n. Khi nghe php, tm tr Ch Thnh nam bat ngay 8*Hc y+u chJ gio php cCa HuP N6ng. Ch Thnh nh1n ra ngay bNn tm cCa mnh, li>n 8Ung d1y 8nh l`, th*a: Con v?n tF cha Ng/c Tuy>n (c: yu-chuan) 8+n 8y. Nh*ng tu t1p d*Ri s^ chJ d5y cCa thTy con l ThTn T, con ch*a 8*Hc kh+ ng3. By gi9, nghe 8*Hc php y+u cCa Ha th*Hng, con 8 nh1n ra ngay bNn tm mnh. Ng*mng mong Ha th*Hng tF bi chJ d5y thm cho. 45i s* HuP N6ng bNo: N+u ng tF cha Ng/c Tuy>n 8+n, at ng l kl do thm. Ch Thnh 8p: Khi con ch*a ti+t l3 th 8ng l con l do thm, nh*ng khi con 8 th*a th1t vRi Ha th*Hng r\i th con ch_ng cn l kl do thm nBa. LIc Tc bNo: Tr*9ng hHp 8 cVng l nghQa phi>n no (s: klsa) tUc b\8> (bodhi)20.
*Theo ThC BNn 4n Hong. Cn theo Php B&o (n Kinh, cc =n bNn 8ang l*u hnh O ViPt Nam th c khc. Xin nu ra 8y 8Y tiPn 8?i chi+u: Ch Thnh b@m mPnh ch To Kh, ty chng tham thJnh, b=t ngn lai xU. Th9i Tc s* co chng vi+t: Kim hBu 85o php chi nhn, ti>m t5i th] h3i. Ch Thnh tUc xu=t l` bi, cI trTn ke s^. S* vi+t: NhB tng Ng/c Tuy>n lai, Ung thW t+ tc. 4?i vi+t: B=t thW. S* vi+t: H 8ac b=t thW?. 4?i vi+t: VW thuy+t tUc thW, thuy+t liù tUc b=t thW - QRSTUVW, XYZ[, \]^_`BabcYdefKg!hi,jPkl`QR
22
20
D. T. SUZUKI
45i s* bNo Ch Thnh: Ti nghe thTy ng chJ dng tam v l1u h/c. G\m giRi (s: QSla), 8Wnh (s: dhyHna), huP (s: prajH) 8Y d5y ng*9i. Hy cho ti bi+t thTy ng 8 d5y nh* th+ no? Ch Thnh th*a: ThTn T thTy con d5y giRi, 8Wnh, huP nh* sau: Khng lm cc viPc c l giFi, vng lm cc viPc lnh l huA, t^ thanh tWnh tm tr mnh l 68nh. 4y l quan niP m v> tam v l1u h/c cCa thTy con. Gio l cCa thTy hon ton t*:ng Ung vRi quan niPm nTy. ThJnh cCa Ha th*Hng nh* th+ no, xin chJ d5y. 45i s* HuP N6ng 8p: iy l m3t quan 8iYm r=t hay, nh*ng tinh thTn cCa ti th khc. Ch Thnh hd i: Th*a B5ch Ho th*Hng, khc chb no? 45i s* 8p: M3t bn ch1m, m3t bn nhanh v th_ng tat. Ch Thnh cTu thJnh 8*Hc chJ by ci th=y cCa Ngi v> giRi, 8Wnh, huP. 45i s* 8p: V1y th hy lang nghe php cCa ti, theo ci th=y cCa ti, bNn tm t^ n v?n khng bPnh, 8 l tK tnh giFi, tm t^ n v?n khng lo5n, 8 l tK tnh 68nh, tm t^ n khng si m 8 l tK tnh huA. 45i s* ni ti+p: Tam v l1u h/c m thTy cCa ng giNng d5y l dnh cho ng*9i c c6n c: b1c th=p, cn gio php tam h/c cCa ti l dnh cho hng c c6n tr siu tuyPt. Khi ng3 8*Hc t^ tnh, ch_ng cTn d^ng l1p tam h/c nBa.
mnop, qrsM`bdetuvw^, x7yz` {de\7`bde|}\7? {de~m7, m\7 `(4?n tiPm, 8).

23
Ch Thnh th*a: ThJnh Ha th*Hng chJ d5y r cho con nghQa ch_ng cTn d^ng l1p. 45i s* ni: T^ tnh v?n khng bPnh, khng lo5n, khng si m, mb i niPm 8>u l tr tuP siu viPt (Bt-nh), mb i niP m trong nh sng tr tuP qun chi+u nTy th*9ng v*Ht khd i m/ i sac t*Rng. Do v1y, nn ch_ng d^ng l1p t=t cN cc php. 4?n ng3 l nh1n ra ngay li>n t^ tnh nTy, ch_ng phNi nh1n thUc theo tFng thU lRp m 8*Hc. 4y l l do cCa viPc khng d^ng l1p.21
*Xin trch dLn kinh Php B&o (n 8Y 8?i chi+u: PhIc ngB Thnh vi+t: NhB s* giRi 8Wnh huP, khuy+n tiYu c6n tr nhn, ng giRi 8Wnh huP, khuy+n 85i c6n tr nhn, nh*Hc ng3 t^ tnh, diPc b=t l1p b\ 8> ni+t bn, diPc b=t l1p giNi thot tri ki+n, v nh=t php khN 8ac, ph*:ng n6 ng ki+n l1p v5n php. Nh*Hc giNi th] , diPc danh Ph1t thn, diPc danh b\- 8> ni+t- bn, diPc danh giNi thot tri ki+n. Ki+n tnh chi nhn, l1p b=t 8ac, b=t l1p diPc 8ac, khU lai t^ do, v 8i v ng5i, Ung dIng ty tc, phc ki+n ha thn, b=t ly t^ tnh, tUc 8ac t^ t5i thTn thng, du h tam mu3i, thW danh ki+n tnh. Ch Thnh ti khNi s* vi+t: Nh* h thW b=t l1p nghQa? S* vi+t: T^ tnh v phi, v nghi, v lo5n, niPm niPm Bt-nh qun chi+u, th*9ng ly php t*Rng, t^ do t^ t5i, tung honh t1n 8ac, hû h khN l1p? T^ tnh t^ ng3, 8?n ng3 8?n tu, diPc v tiPm thU. SO dQ b=t l1p nh=t thi+t php, ch* php tWch diPt, hBu h thU 8P? ! " R d et b # $ %, & ' ( ) i. *# $ %, & + ( ) i`, - O ., / \ 0 8 9 1 2, / \ 0 3 4 5 6`N 7 ! 8 }, 9 : 6 0 ; !`, 3 k <, / = 8 9 1 2, / = 3 4 5 6, 6 . h i, 0 \ }, \ 0 / }, > ^ O?, N @ N A, x B X z, x " X C, D 6 E 6, \ F O ., m } O P G H, I J K L, 7 = 6 .`Q R M N b d e; | 7 \ 0 O? b d eO . N P, N Q, N R, S S T , U V, W F ! X, O ? O P, Y Z [
24
21
D. T. SUZUKI
Ch Thnh 8Nnh l` v khng bao gi9 r9i To Kh, trO thnh 8P t] cCa 45i s*. TF 8iYm t*:ng phNn giBa ThTn T v HuP N6ng, chng ta c thY hiYu 8*Hc l do t5i sao ThTn H3 i,22 m3t 8P t] lRn cCa HuP N6ng, 8nh gi v> quan niPm tam h/c cCa ThTn T l thu3c lo5i hBu s^ trong khi quan niPm tam h/c cCa HuP N6ng l5i qui thc v> t^ tnh, tnh ch=t l khng t Wch v chi+u. ThTn H3 i 8*a ra m3t d5ng thU ba g/ i l v s^ , theo quan 8iYm nTy, tam h/c 8*Hc hiYu nh* sau: Khi v/ng niPm khng sinh khOi tUc 8 l giFi. Khi v/ng niPm khng khOi, tUc 8 l 68nh. Khi v/ng niPm khng khOi, tUc 8 l huA D5ng v s^ v d5ng t^ tnh 8>u gi?ng nhau, m3t pha (ThTn H3 i) di`n 85t m3t cch phC 8Wnh nhBng g pha bn kia (ThTn T) 8 xc quy+t. Ngoi ra, ThTn T cn trnh by quan 8iYm cCa mnh v> n6m chC 8>, xu=t pht tF (Ji ThUa KhVi Tn lu#n, 23 kinh Php Hoa, 24 kinh Duy-ma-c#t, 25 kinh T- ch26 v kinh Hoa Nghim27. N6m 8> ti =y l:
}, \ | 8 0? O . O -, ] - ] ^, / N _ `` a b \ 0 7 c !, d ! e f, K | ` g?`(4?n tiPm 8) 22 *H Tr5ch ThTn H3i (h i G l, 686-780 hoGc 670-762), tc giN cCa HiPn Tng K. 23 * + j k l m, s: Mahoyonapraddhotpada-postra, e: Awakening of Faith in the Mahayana, cCa B\ Tt M Minh. 24 * n ! o p $; s: Saddharmapuruarwka. 25 * q r s a $, Duy-ma-c1t sO thuy+t kinh; s: VimalakSrtinirdeQa-sDtra. 26 * t u $, j: Shiyaku-ky=. 27 * p v $, s: Avatamsaka-sytra.
25
1. Ph1t thn c nghQa gic ng3 vin mn, t^ biYu hiPn qua Nh* Lai php thn. 2. TuP gic, tri ki+n Ph1t hon ton cTn phNi 8*Hc phng h3 8?i vRi s^ nhi`m tF su gic quan (lIc c6n)28. 3. Tu t1p theo cng h5nh cCa hng B\-tt l 8Y siu viPt khdi k+ ch=p tF tm thUc. 4. Chn tnh cCa v5n php v?n th*9ng t Wch nhin b=t 83ng. 5. 45o (php mn) vi diPu, tuyPt 8?i t^ t5i, v ng5i. Khi h*Rng 8+n ti+n trnh giNi thot gic ng3, chJ 8*Hc chUng 85t m3t khi thY nh1p hon ton vo chn l v phn biPt. NhBng quan 8iYm nTy 8 8*Hc ThTn T xiYn d*:ng, t^ n 8 c 8Ty 8C s^ ch cCa quTn chng, nh*ng v nhBng quan 8iYm =y khng lin quan 8+n n3 i dung khNo st O 8y nn chng ta khng 8Wnh phn tch chi ti+t. By gi9 chng ta s; dnh tr/n phTn lu1n giNi nTy cho HuP N6ng.
28
* LIc c6n (e: six senses): Nhn, nhQ, th, thiPt, thn, .
26
CH#%NG 2
GIO PHP 4zC 4O C A HU| N~NG

4i>u 83c 8o c tnh cch nci b1t v ke 8Gc nh=t trong gio php cCa HuP N6ng, so vRi cc b1c Tc s* ti>n b?i v cc Thi>n s* 8*:ng th9i, l gio l bNn lai v nh=t v1t1 cCa Ngi . 4y l m3t cu trong bi kP cCa HuP N6ng, thY hiPn tinh thTn khc h_n vRi bi kP ng3 giNi cCa ThTn T (8 trnh cho NgV Tc). Ton b3 bi kP cCa HuP N6ng l: BL-6 b&n v th: Minh knh diAc phi 6i B&n lai v nh7t v#t H xN nhJ trMn ai?2
1
* Nguyn tc: hon-rai mu-ichi-motsu, w ^ N 7 x; c: pen-lai wu-i-wu; e: since all is void. From the first not a thing is. 2 * Hai bi kP trn, theo Truy n 6Cng l:c c khc, xin ghi ra 8y 8Y tiPn 8?i chi+u. KP cCa ThTn T: 6 7 8 9 : Thn thW b\ 8> thI ( ; < = > Tm nh* minh kJnh 8i B B C D E Th9i th9i cTn ph=t thUc y z K I J M5c khiYn hBu trTn ai. KP cCa HuP N6ng:
89wN: <=/P> w^N7x | _ H I J? BL-6 chWng ph&i cy G-2ng sng chWng n2i 6i X-a nay khng mBt v#t B:i trMn bm n2i 6u? X-a nay khng mBt v#t l chJ 8Tu tin cCa HuP N6ng. 4 l ti+ng bom nc trong cU 8iYm cCa ThTn T v cc b1c Tc s* ti>n b?i. Qua chJ ny, Thi>n cCa HuP N6ng trO nn c c*:ng lQnh, 83c 8o, 8?i nghWch h_n vRi c: bNn lo5i Thi>n 8Wnh kiYu qut s5ch bIi trTn. Quan 8iYm cCa ThTn T hon ton khng sai lTm, v c l khi giN 8Wnh rAng chnh thTy cCa ThTn T, NgV Tc HoAng NhLn, v cVng l thTy cCa HuP N6ng, 8 cng c quan niPm nh* v1y, cho d quan 8iYm cCa NgV Tc khng 8*Hc tuyn b? r rng ra nh* ThTn T. Th^c v1y, gio php cCa HoAng NhLn c thY l giNi theo hai 8*9ng l?i, m3t cCa ThTn T v m3t cCa HuP N6ng. HoAng NhLn l m3t b1c thTy vQ 85i cCa Thi>n tng, v qua ngi 8 xu=t sinh nhi>u nhn v1t lb i l5c m sau ny 8>u trO thnh nhBng vW th*Hng thC dLn 85o tng phong. Trong s? cc vW =y, ThTn T v HuP N6ng l nci b1c nh=t trong nhi>u ph*:ng diPn, v s^ phn phi bat 8Tu n@y sinh tF n:i h/. ThTn T l giNi gio l cCa HoAng NhLn theo ng3 giNi cCa ring mnh, v HuP N6ng giNi thch chJ Thi>n cCa HoAng
89wN: <=/P> w^N7x |_DIJ
28
B\ 8> bNn v thI Minh kJnh diPc phi 8i BNn lai v nh=t v1t H xU ph=t trTn ai?
D. T. SUZUKI
NhLn theo s^ bFng chi+u tuP gic cCa mnh. V nh* chng ti 8 giNi thch, th9i gian 8 chUng minh cho gio l no tr3i v*Ht h_n, v gio php =y 8 hon ton thch Ung vRi t* t*Ong v tm l cCa ng*9i Trung Hoa. Chnh gio php cCa HoAng NhLn hon ton c khN n6ng nghing v> khuynh h*Rng t*:ng t^ nh* ThTn T, v HoAng NhLn c vl nh* 8 d5y 8P t] lun lun phNi bi+t bNn tm, th*9ng phNi canh chFng tm . NgV Tc l 8P t] cCa B\-8> 45t-ma, 8*:ng nhin ngi phNi tin vo ci tm m n bao trm khap cN php giR i nTy, cVng nh* tF tm l*u xu=t v s? hnh t*Rng, nh*ng chnh trong t^ thY l nh=t nh*, khng c=u nhi`m, v chi+u sng nh* mGt tr9i khng gHn my. T^ bi+t bNn tm cCa mnh c nghQa l giB cho tm 8*Hc trong sng, khng cn bW nhBng 8m my m bNn ng che khu=t, 8Y cho nh sng thanh tWnh cn 8*Hc nguyn ton v vLn th*9ng chi+u diPu. Nh*ng ngay quan 8iYm ny, niPm v> tm v m?i t*:ng quan cCa tm vRi th+ giRi ph\n t5p 8 khng 8*Hc xc l1p m3t cch r rng, nn c r=t nhi>u khN n6ng tm ny s; t*:ng giao vRi nhi>u khi niPm lTm lLn. N+u tm v?n th*9ng thanh tWnh, khng c=u nhi`m th t5i sao n cTn phNi 8*Hc phCi bIi, m bIi =y v?n khng c chb no 8Y d=y khOi? PhNi ch6ng viPc qut bIi ny cVng gi?ng nh* viPc canh chFng tm , l m3t ti+n trnh khng 8*Hc bNo chUng cCa cc hnh giN Thi>n? ViPc qut bIi quN th^c l m3t s^ sap x+p hon ton khng cTn thi+t. N+u nh* ton thY php giRi ny l*u xu=t tF tm, t5i sao khng 8Y n sinh khO i theo mu?n? C? gang ng6n chGn s^ sinh khOi =y bAng cch canh chFng tm c phNi 8i>u ny 8ang qu=y rTy tm ch6ng? 4i>u hHp l v t^ nhin nh=t 8?i vRi tm l hy trN v> cho n ho5t dIng sng t5o v chi+u soi. Gio l canh chFng tm cCa HoAng NhLn c thY nhA m canh chFng ci thUc v> ng tnh cCa chnh hnh giN 8 t5o nn ch*Rng ng5i cho BNn tm. Nh*ng 8\ng th9i, cVng c
29
lam nguy hiYm cho hnh giN khi hnh x] hon ton t*:ng phNn vRi tinh thTn gio l khng can thiAp.3 4y l m3t 8iYm t+ nhW, v cc Thi>n s* phNi xc quy+t v> v=n 8> ny khng nhBng trong niPm m cn cN trong ph*:ng php tu t1p. Chnh Thi>n s* phNi c m3t t*Ong dUt khot khi mu?n thnh tû viPc nh1n ra bNn tm cho 8P t] mnh, nh*ng v> sau, h/ th*9ng khng cng phu kh+ hHp vRi s^ h*Rng dLn cCa ThTy. Do nguyn nhn ny, cc ph*:ng php h*Rng dLn tu t1p cVng phNi 8a d5ng, khng nhBng thch Ung vRi tFng ng*9i m cn 8p Ung cho tFng th9i 85i. V cVng v l do =y, nhBng s^ 8?i l1p l5i cng kh_ng 8Wnh quy+t liPt trong hng mn 8P h:n l giBa cc b1c thTy xiYn d*:ng cc php mn tu t1p khc nhau. C l; ThTn T c khuynh h*Rng d5y mn 8P ph*:ng php canh chFng hay qut bIi h:n l ph*:ng php 8Y mGc. Tuy nhin, ph*:ng php sau cng ny l5i trnh 8*Hc nhBng c5m bLy nghim tr/ng m ng*9i tu c thY sa vo, v 8 l n:i h3 i ng3 c: bNn vRi gio l tnh khng4. 4 l t* t*Ong x*a nay khng m3t v1t. Khi HuP N6ng tuyn b?: x*a nay khng m3t v1t th y+u chJ t* t*Ong Thi>n cCa Ngi 8 8*Hc 8Wnh hnh. TF 8, chng ta nh1n ra 8*Hc khoNng cch khc biPt giBa Ngi v cc vW Tc s* ti>n b?i cVng nh* vRi cc vW Thi>n s* 8*:ng th9i. Y+u chJ ny tr*Rc 8y ch*a 8*Hc 8Wnh hnh r nt nh* th+. Cc Thi>n s* cng th9i vRi HuP N6ng trnh by Tm trong mb i tm thNc c nhn (individual mind), v cVng nh* tnh tuyPt 8?i thanh t Wnh cCa tm ny, t*Ong hiPn hBu cCa tm =y cng bNn tnh thanh tWnh tuyPt 8?i nh* th+ gHi ln s^ hiP n hBu cCa m3t th^c thY ring biPt, cho d th^c thY =y c thY
3 4
* e: doctrine of non-conference. * e: emptiness or nothingness.
30
D. T. SUZUKI
8*Hc xem l siu trTn v trong su?t. V k+t quN l phNi khai qu1t th^c thY =y ra tF 8?ng v1t thY hbn tr*Hc (tri ng*Hc vR i chn tnh b\-8> v?n hAng thanh tWnh). Ng*Hc l5i, t* t*Ong cCa HuP N6ng v> tnh khng5 c thY 8@y hnh giN vo h? th_m, n:i chac chan s; t5o nn m3t cNm gic tuyPt v/ng ng=t tr9i. Tri+t l Bt-nh, cVng nh* tri+t l cCa HuP N6ng, c chung m3t hiPu quN =y. 4Y nh1n ra 8*Hc, hnh giN cTn phNi c m3t tr^c ki+n tn gio su th_m, thY nh1p 8*Hc vo chn l tnh khng (s: QDnyatH). 4*Hc bi+t HuP N6ng c s^ gic ng3 khi nghe tIng kinh Kim C-2ng 6, kinh ny thu3c v6n hP Bt- nh trong t5ng kinh 45i thFa. Qua 8, chng ta bi+t ngay 8*Hc 8iYm xu=t pht cCa HuP N6ng. t*Ong nci b1c thWnh hnh mi 8+n th9i HuP N6ng l Ph#t tnh m t=t cN cc loi hBu hnh 8>u v?n c. Ph1t tnh ny hon ton thanh t Wnh, khng nhi`m nh* t^ thY cCa mb i chng sinh. Do v1y, cng phu cCa hnh giN l thY hiPn t^ tnh cCa chnh mnh, 8 l Ph1t tnh, v?n thanh tWnh tF uyn nguyn. Nh*ng nh* ti 8 trnh by tr*Rc 8y, v> mGt th^c hnh, t*Ong ny th*9ng c khN n6ng dLn hnh giN 8+ n khi niP m phn biPt trong khi duy tr thUc thanh t Wnh cCa tm 8Ang sau m3t thU hbn tr*Hc u t?i bao b/c l=y thUc ng tnh cCa mnh, cng phu Thi>n 8Wnh cCa hnh giN c thY 85t 8+n s^ chi+u sng O 8i g*:ng tm, trong 8, hnh giN hy v/ng th=y 8*Hc khun mGt t^ thY thanh tWnh ngn 89i cCa mnh phNn chi+u. Lo5i Thi>n 8Wnh ny c thY 8*Hc g/i l tXnh.7 Nh*ng kiYu Thi>n mGc chi+u hay qun st thanh t Wnh cCa tm l5i c tc dIng nh* l t^ st. HuP N6ng c^c l^c
* c: wu-i-wu, v nh=t v1t * s: vajracchedika-sDtra; e: diamond sutra. G/i 8Ty 8C l Kim C-2ng Bt-nh Ba-la-m#t-6a kinh. HP kinh v6n Bt-nh ny t=t cN g\m h:n 600 quyYn. 7 * e: static meditation.
6 5
31
phNn 8?i lo5i Thi>n 8Wnh ny. Trong (n Kinh v trong nhBng tc ph@m Thi>n v> sau, chng ta th*9ng gGp thu1t ngB khn t8nh (c: kan-ching), c nghQa l chim nghiPm tnh thanh tWnh, v l?i tu t1p ny 8 bW ln n. Khn t Wnh ch_ng c g khc h:n l lGng l; qun chi+u v> t^ tnh hay t^ ng cCa chnh mnh. Khi niPm v> 8> mIc tnh bNn t Wnh cCa lo5i Thi>n ny 8*a 8+n s^ t*:ng phNn vRi hiYu bi+t chn th^c v> Thi>n, th r rng gio l cCa ThTn T 8 mang 81m sac thi mGc chi+u ny. V th+, khi HuP N6ng tuyn b?: x*a nay khng m3t v1t, 8 hon ton l*u xu=t tF bNn tm ngi, mGc d c thY di ng*Hc 8+n c3 i ngu\n cCa n l Kinh Bt-nh. N 8 th^c s^ t5o ra m3t s^ chuyYn bi+n lRn v> cng phu thi>n qun, thi+t l1p l5 i nhBng g l Ph1t gio 8ch th^c v 8\ng th9i duy tr chn tinh thTn cCa B\-8> 45t-ma. HuP N6ng v cc mn 8P b=y gi9 s] dIng m3t thu1t ngB mRi l ki*n tnh8 thay v tF cV l khn t8nh. Ki*n tnh c nghQa l nhn su vo, nh1n ra bNn tnh (cCa tm). Khn v ki*n cN hai 8>u lin quan 8+n t*Ong v> th7y, nh*ng chB khn { chi+t t^ ra g\m c chB th4 | (bn tay) v chB m:c } (con mat), c nghQa l quan st m3t 8?i t*Hng 83c l1p vR i ng*9i quan st, ng*9i th=y v v1t 8*Hc th=y l hai th^c thY ring biPt. Cn chB ki*n 6 bao g\m m3t con mat trn 8i chn th_ng 8Ung, biYu t*Hng thuTn ty tnh th=y. Khi chB ki*n 8*Hc dng chung vRi chB tnh ., tUc BNn tnh9, Tnh thY10 hay Tm, c nghQa l ci th=y trong thY tnh t?i h1u cCa s^ v1t m khng phNi l viPc qun st m3t v1t thY, nh* Purua Samkhya nhn xem 8iPu ma Prakrit. Th7y khng phNi l t* duy v> m3t 8?i t*Hng, nh* thY ng*9i th=y khng
*6 .; c: chien-hsing; e: to look into the nature (of the Mind) * e: nature (w .) 10 * e: essence (. ~)
9 8
32
D. T. SUZUKI
tham d^ trong 8?i t*Hng th=y ny. Tri ng*Hc l5i, ki+n tnh l ci th=y trong 8 8\ng nh=t ng*9i th=y v s^ v1t 8*Hc th=y, khng phNi chJ l s^ 8\ng nh=t m cn trO nn c thUc v> chnh n, hay 8ng h:n, vRi hnh 83ng cCa n. Th7y th^c s^ l m3t hnh 83ng lin quan 8+n niPm n6ng 83ng cCa t^ thY, nghQa l cuN tm. Do v1y, s^ phn biPt cCa HuP N6ng v> khn v ki*n c thY 8*Hc xem c tnh 83c 8o nh=t trong lWch s] t* t*Ong Thi>n. L9i pht biYu X*a nay khng m3t v1t 8 hCy ph m3t cch hiPu quN nhBng sai lTm v?n th*9ng 8i 8i vRi niP m v> tnh thanh t Wnh bNn nhin. NghQa chn th1t cCa tnh thanh t8nh l tnh khng (s: QDnyatH, e: nothingness), l s^ phC 8Wnh t=t cN m/ i ph@m tnh, l tr5ng thi tuyPt 8?i vang bGt m/ i lao xao cCa niPm. Nh*ng tF ny c vl m: h\ v c khuynh h*Rng t5o ra m3t th^c thY tch biPt, nAm O bn ngoi ng-1i th7y. Th^c ra, chB khn 8*Hc dng chung vR i chB t8nh 8 chUng td s^ sai lTm n bW mac phNi. Khi t*Ong x*a nay khng m3t v1t thay th+ cho bNn tm thanh t Wnh, v?n khng nhi`m th ton b3 nhBng tn vinh c tnh lu1 n l v tm l m m/ i ng*9i 8*Hc dng hi+n cho 8+n nay 8>u bW dkp xu?ng d*Ri chn v n ch_ng cn 8=t 8Ung. V 8i>u ny th^c s^ l nhu cTu thi+t y+u cho ng*9i Ph1t t] thuTn thnh phNi thY nghiPm tr*Rc khi h/ th^c chUng 8*Hc bN n tm. Ci th=y l k+t quN cCa niPm, khng c g 8Y l1p nn c6n cU. Do v1y, HuP N6ng, theo m3t nghQa no 8, 8*Hc xem nh* l ng*9i cha khai sinh ra Thi>n Trung Hoa. Th^c s^ 8i khi Ngi cVng dng cc thu1t ngB trong d5ng Thi>n 8Wnh tr*Rc 8y, khi Ngi ni v> t8nh tm11 t^ tnh v?n th*9ng thanh t Wnh, khng nhi`m, mGt tr9i (t^ tnh) bW my (phi>n no) che Th+ m l9 i ln n khng thY nhTm lLn v> l?i Thi>n t Wch mGc vang v/ng r rng qua cc
11
* TWnh tm (; c: ching-hsing; e: clearing the mind.

33
php cCa Ngi : Khi ng ng\i lGng l; vRi tm rbng khng, tUc r:i vo ci khng v k,12 l5i c nhBng ng*9i suy nghQ sai lTm, cho s^ thnh tû t?i th*Hng l ng\i lGng l; vRi tm tr?ng khng, khng 8Y m3t niPm no d=y khOi cN.13 HuP N6ng cVng khuyn: Ch_ng dnh mac niPm v> tm, ch_ng dnh mac niPm v> tWnh, ch_ng nn *a thch t*Ong b=t 83ng, v t=t cN nhBng 8i>u =y ch_ng phNi l tinh thTn Thi> n cCa ta.14 Khi cc ng ch=p vo niPm t Wnh v dnh mac vo 8, th cc ng 8 bi+n ci t Wnh thnh h* v/ng Ci tWnh v?n khng c hnh t*Rng, v khi cc ng cho rAng mnh 85t 8*Hc chUng 8ac bAng cch t5o ra m3t th^c thY mPnh danh l tWnh, c nghQa l cc ng 8 lm ch*Rng ng5i bNn tm v bW tWnh tri bu3c.15 TF nhBng l9i d5y ny, chng ta c thY bi+t 8*Hc HuP N6ng mu?n chng ta nham 8+n 8iYm no 8Y 85t 8*Hc giNi thot t?i h1u. C nhi>u thU tri bu3c cVng nh* nhi>u lo5i dnh mac. Khi chng ta dnh mac vRi ci t Wnh bAng cch =y, l chng ta t5o
* Nh*Hc khng tm tQnh t/a, tUc tr*Rc v k khng , (! ", m # N $ . 13 * Hû hBu m nhn, khng tm tQnh t/a, v sO t*, t^ x*ng vi 85i \ K % i ( ! ", N a t O & L +. 14 * Th] php mn t/a Thi>n, nguyn b=t khn tm, diPc b=t khn tWnh, diPc b=t thW b=t 83ng k ! 5 " ?, ' \ { (, / \ { / \ 7 \ ( ((n Kinh - TYa Thi n thN 5) 15 * k ( { , ) * +, + N _ a, # , 7 +, N X, ) 0 X, ] 7 . / ` z k 6 ,, 0 O w ., ) 1 2`KhOi tm khn tWnh, kh*Rc sanh tWnh v/ng, v/ng v xU sO, tr*Rc giN thW v/ng, tWnh v hnh t*Rng, kh*Rc l1p tWnh t*Rng, ngn thW cng phu. Tc th] ki+n giN, ch*Rng t^ bNn tnh, kh*Rc bW tWnh ph*Hc. ((n Kinh - TYa Thi n 5)
34
12
D. T. SUZUKI
cho ci tWnh m3t th^c thY, v chng ta hon ton bW dnh cUng trong ci t Wnh =y. CVng vRi l do 8, khi chng ta bW dnh mac hay bW tri bu3c vo trong khng, th ta l kl trA khng; khi ta tr trong thi>n, trong tr5ng thi t Wch lGng, th ta l kl bW thi>n tri. Tuy nhin, ci hay tF nhBng cng phu 8o luyPn tm linh ny chac chan dLn ta 8+n m3t tnh tr5ng lP thu3c bAng cch ny hoGc cch khc, trong 8 khng c s^ giNi thot. Nh* th+, ng*9i ta c thY xem ton b3 chJ thW thi>n 8ng l m3t hP th?ng nhAm 8*a chng ta 8+n t^ do tuyPt 8?i, thot khdi m/ i hP lIy hnh thUc. Ngay cN khi chng ta ni: nh1n ra 8*Hc bNn tm mnh, th chnh ci th7y ny l hP ph*Hc tc 83ng tr^c ti+p trn chng ta, n+u n 8*Hc l giNi nh* s^ d^ng l1p m3t cch c chC ; nghQa l, ci th7y l m3t d5ng 8Gc biPt cCa thUc. 4y chnh l hP ph*Hc.16 S* (ThTn H3i) hd i Thi>n s* 46ng (c: teng): ThTy khuyn nn tu t1p cch no 8Y nh1n ra bNn tnh? 46ng trN l9i: Tr*Rc h+t phNi th^c hnh thi>n 8Wnh bAng cch to5 thi>n mGc chi+u. Khi cng phu ny thuTn thIc, tr tuP Bt-nh17 s; l*u xu=t, v nh9 vo cng 8Uc cCa tr tuP Bt-nh m viPc nh1n ra bNn tnh 8*Hc thnh tû. ThTn H3i hd i l5i: Khi ng*9i ta 8am mnh vo l?i tu thi>n ny, phNi ch6ng 8y l m3t php tu t1p c sap x+p, tnh ton m3t cch tinh vi? Vng, 8ng v1y! N+u th+ th l?i tu t1p tnh ton tinh vi ny l m3t viPc lm c tnh ch=t h5n cu3c cCa thUc, lm sao c thY dLn 8+ n viPc nh1n ra bNn tm 8*Hc?
16 17
Xem Php NgB ThTn H3i (p.II). * s: prajo; e: intuitive knowledge.

35
46ng giNi thch: 4Y c 8*Hc ci th=y ny, chng ta phNi t^ th^c hnh thi> n 8Wnh (s: dhyHna). N+u khng c cng phu ny, lm sao nh1 n ra bNn tnh 8*Hc? ThTn H3i bc bd: Lo5i cng phu thi>n 8Wnh ny t^ mang snn trong n m3t cch nhn tP h5i triPt 8Y 8?i vRi chn l, v khi tr*9ng hHp ny cn duy tr, th tnh cch cng phu nh* th+ khng thY no 8*a 8+n (chnh) 8Wnh18 8*Hc. 46ng giNi thch: 4i>u ti mu?n ni l khi 85t 8*Hc (chnh) 8Wnh bAng t^ mnh cng phu thi>n qun l O 8iYm ny, khi 85t 8*Hc (chnh) 8Wnh, c s^ t^ chi+u sng tF bn ngoi lLn bn trong, v v s^ chi+u sng ny trm khap trong lLn ngoi nn ng*9 i ta nh1n ra s^ thanh t Wnh (cCa bNn tm), v bOi v bNn tm v?n thanh tWnh r\i, nn g/i l nh1n ra bNn tnh. Song, ThTn H3i l5i bc: Khi ni v> viPc nh1n ra bNn tnh, chng ti khng gn thm cho bNn tnh ny ci trong hay ngoi. N+u ng ni s^ chi+u sng c 8*Hc bn trong hay bn ngoi, th 8y l ci th=y cCa v/ng tm, lm sao n 8*Hc xem l ci th=y chn th^c tF bNn tnh 8*Hc. Chng ta 8 8/c 8o5n kinh ny: N+u ng ch tm 8Y 85t 8*Hc cc lo5i 8Wnh (s: samHdhi), th 8 l 83ng chU khng phNi an tr trong 8Wnh. Tm thUc lun l6ng x6ng khi n ti+p xc vRi ngo5i cNnh. Lm sao g/i l 4Wnh 8*Hc? N+u lo5i 8Wnh ny 8*Hc cng nh1n l chn chnh, th Duy-ma-c1t (s: vimalakSrti) 8 khng quO trch X-lHi-ph=t (s: QHriputra), khi X-lHi-ph=t mu?n tu t1p Thi>n 8Wnh. 19
18
19
* Nguyn v6n: [true] meditation (s: dhyHna). * 4o5n 8?i tho5i ny chng ti dWch st theo nguyn tc ti+ng Anh.
36
D. T. SUZUKI
Trong cu3c tranh lu1n ny, ThTn H3i cng kch ph*:ng php cCa Thi>n s* 46ng v mn 8P, nhBng ng*9i theo l? i t8nh, v trong h/ vLn cn d=u tch cCa s^ dnh mac, nghQa l d^ng l1p nn m3t cNnh giRi no 8 cCa tm r\i rong ruci theo v cho 8 l s^ giNi thot t?i h1u. ChFng no ci th= y cn mang nghQa l m3t ci g 8 8Y th=y, th ci th=y = y ch*a chn th^c. ChJ khi no ci th=y khng phNi l ci th= y nghQa l khi ci th=y khng phNi l m3t hnh 83ng 8Gc biPt, khi soi vo m3t d5ng tm thUc h5n ch+ nh=t 8Wnh no 8 th 8 mRi 8ng l nh1n ra bNn tnh. Ni m3t cch nghWch l, khi khng th=y g cN th 8 l ci th=y chn th^c, khi khng nghe g cN th 8 l ci nghe chn th^c. 4y l ci th=y tr^c gic tF Bt-nh ba-la-m1t-8a. Nh* th+, khi ci th=y tF bNn tnh khng can hP g 8+n tr5ng thi 8Gc biPt cCa thUc, m ng*9i ta c thY xc 8Wnh m3t cch t*:ng 8?i v hHp l nh* m3t s^ viPc no 8, th cc Thi>n s* th*9ng biYu thW ci th=y =y bAng nhBng thu1t ngB mang tnh phC 8Wnh, g/ i n l v niAm, hay v tm20. V l v niAm hay v tm nn ci th=y l tnh th=y chn th^c. Ti c 8Wnh phn tch niPm v tm, v niAm O m3t ch*:ng khc, O 8y ti lin hP chi ti+t h:n 8+n niPm v> t8nh, v> qun chi*u v tK tnh mong lm sng td h:n t* t*Ong cCa HuP N6ng, l m3t Thi>n s* trc viPt trong buc i bnh minh cCa lWch s] Thi>n Trung Hoa. 4Y lm viPc ny, ti s; trch thm ThMn HBi Ng, L:c, trong 8, nhBng quan 8iYm ny 8*Hc minh h/a ti tnh bOi nhBng 8P t] hng biP n nh=t cCa HuP N6ng. Vua Tr*9ng Khnh hd i (ThTn H3i): ThTy th*9ng giNng v> v niAm v d5y m/ i ng*9i tu t1p theo tinh thTn ny. Xin hd i ThTy, c hay khng m3t th^c thY
20
* N S, c: wu-nien; e: no-thought. N (; c: wu-hsin; e: nomind.

37
t*:ng *ng vRi v niAm? ThTn H3i trN l9i: Ti khng ni v niAm l m3t th^c thY, cVng khng ni l ch_ng phNi. Sao v1y? V n+u ti cho v niAm l m3t th^c thY, th n O trong nghQa m m/ i ng*9i th*9ng ni v> th^c thY; n+u ti ni nkhng-ph&i-l-thKc-thP, th n cVng O trong nghQa m ng*9i ta th*9ng g/ i l khng-ph&i-l-thKc-thP. Do v1y, v niAm khng phNi th^c, ch_ng phNi khng th^c. Th+ ThTy g/ i n l g? Ti khng g/ i n l g cN! N+u th+, n c thY l g? Khng thY c b=t cU tn g/i no cN. Do v1y, ti ni v niAm siu viPt h_n t=t cN m/ i di`n tN bAng ngn tF. L do ta 8> c1p 8+n n 8>u do nhBng v=n 8> nNy sinh lin quan 8+n v niAm. N+u khng c nhBng v=n 8> lin quan 8+n n, th s; khng c m3t ngn tF no h+t. Gi?ng nh* t=m g*:ng trong, n+u khng c v1t tr*Rc g*:ng th s; khng th=y g trong g*:ng cN. Khi ni th=y v1t trong g*:ng, l do c v1t pha tr*Rc n. Vua hd i: Khi g*:ng khng c g 8Y chi+u, s^ chi+u soi t^ n m=t 8i nghQa, c phNi khng? ThTn H3i 8p: Khi ti ni 8+n v1t thY trnh hiPn tr*Rc g*:ng v khN n6ng chi+u sng, th s^ chi+u =y quN l m3t ti>m l^c thu3c v> bN n ch=t cCa g*:ng, ch_ng can hP g 8+n s^ trnh hiPn cCa v1t tr*Rc g*:ng cN. Vua hd i: ThTy bNo rAng ci =y (v niAm) khng c sac t*Rng, siu
38
D. T. SUZUKI
viPt t=t cN giRi h5n ngn tF, niPm v> th^c thY hay phi th^c thY 8>u khng p dIng 8*Hc vRi n, th+ t5i sao ThTy l5i ni s^ chi*u. S^ chi*u 8 l g? Chng ta ni v> s^ chi*u v g*:ng v?n sng v bNn tnh cCa g*:ng l s^ chi*u. Tm O trong php giRi v?n hAng thanh t Wnh, nh sng tuP gic Bt-nh v?n th*9ng tda chi+u ton thY php giRi cho 8+n n:i v cng t1n. Vua hd i: Nh* th+ th khi no mRi 85t 8*Hc s^ chi+u =y? ChJ cTn nhn vo khng.21 Vua 8p: D l khng, cVng l th7y m3t ci g 8 r\i. ThTn H3i 8p: MGc d l th=y, nh*ng khng 8*Hc g/i l th=y ci g cN. Vua g5n hd i: N+u khng g/i l th=y ci g cN, lm sao bi+t 8*Hc c ci th=y? ThTn H3i 8p: Th=y ci khng - 8y l ci th=y chn th^c v l tnh th= y th*9ng hAng.22
21 22
* 4N n ki+n khng 3 6 . Xem Php NgB ThTn H3i (p.8).
39
CH#%NG 3
NH'N RA B N TNH
Tuyn b? 8Tu tin cCa HuP N6ng thY hiPn kinh nghiP m Thi>n cCa Ngi l cu: x*a nay khng m3t v1t, r\i Ngi ti+p tIc bAng nh1n ra bNn tnh. BNn tnh =y ch_ng phNi l m3t v1t, l khng. Do v1y, nh1n ra bNn tnh l th=y ci khng, 8 cVng l tuyn ngn cCa ThTn H3 i. Ci th7y nT y chnh l s^ chi+u diPu th+ giRi ph\n t5p nTy bAng nh sng tuP gic Bt-nh. Nh* v1y, Bt-nh trO nn 8\ng nh=t vRi 8> ti 8*Hc thNo lu1n trong (n Kinh, v 8y l 8iYm m t* t*Ong Thi>n 8*:ng th9i r; sang m3t h*Rng khc vRi tinh thTn Thi>n tF th9i B\-8> 45t-ma. KhOi nguyn cCa lWch s] Thi>n, tr/ng 8iYm cCa s^ ch tm l O Ph1t tnh hay t^ tnh, m/ i chng sanh 8>u v?n c v n tuyPt 8?i thanh tWnh. 4y l gio l trong kinh Ni+t-bn, t=t cN mn 8P cCa thi>n tF th9i B\-8> 45t-ma 8i>u tin vo kinh nTy m3t cch nhiPt tm. 4*:ng nhin HuP N6ng l m3t trong nhBng ng*9i 8, R rng ngi 8 nhuTn nhuy`n trong gio l nTy ngay cN tr*Rc khi ngi th/ gio vRi NgV Tc HoAng NhLn, v HuP N6ng 8 kh_ng 8Wnh s^ 8\ng nh=t Ph1t tnh trong v5n lo5i hBu tnh b=t lu1n nhBng dW biPt v> mu da, xU sO, nh* c thY th=y 8*Hc giBa chnh Ngi v s* phI HoAng NhLn. TiYu s] cCa HuP N6ng, ng*9i ta th*9ng 8*Hc
bi+t 8+n vRi nahn 8>: To Kh (Ji S- BiAt (iPn,1 c l; 8y l bNn v6n cc x*a nh=t ghi l5i cu3c 89i cCa ngi, trong 8 kY l5i ngi nghe kinh Ni+t-bn qua m3t ni c 8/c. C nTy l em gi ng*9i b5n ngi tn l Lm (Lin). N+u HuP N6ng chJ l m3t mn 8P cCa Kinh Kim C*:ng, nh* chng ta 8*Hc bi+t trong (n Kinh, th ngi s; khng bao gi9 c thY 8?i 8p vRi HoAng NhLn nh* 8 8*Hc m tN trong (n Kinh. S^ m chJ 8+n Ph1t tnh c l; chac chan l xu=t pht tF Kinh Ni+t-bn, vRi n3 i ki+n nTy v cng vRi nhBng g ngi th/ gio 8*Hc tF NgV Tc HoAng NhLn, khi+n ngi c thY chJ ra ngay bNn nguyn thanh t Wnh cCa t^ tnh v tr^c gic cCa chng ta, phng th_ng vo s^ th^c nTy nh* l n>n tNng cho s^ lQnh h3 i t* t*Ong thi>n. VRi HoAng NhLn, s* phI cCa HuP N6ng, t* t*Ong Bt-nh ch*a 8*Hc phng xu=t m3t cch nc i b1t nh* 8?i vRi 8P t] ngi. VRi nhn v1t nTy, 8> ti Bt-nh, 8Gc biPt trong ph5m tr t*:ng quan vRi thi>n 8Wnh, hon ton thu ht cc 8> ti khc. Tr*Rc tin, Bt-nh l m3t trong tam h/c cCa Ph1t gio, 8 l GiRi (s: QSla), 4Wnh (s: dhyHna), HuP (s: prajH). GiRi chC y+u l tun thC t=t cN nhBng giR i 8i>u 4Uc Ph1t 8 8Gt ra v mIc 8ch an 8Wnh tinh thTn cho hng 8P t]. 4Wnh l php tu t1p 8Y t^ chuyYn ha, thanh l/c mnh 85t 8+n s^ tQnh lGng. Cho 8+n khi no tm ch*a 8*Hc bnh cn d*Ri s^ chuyYn ha nh9 Thi>n 8Wnh th viPc tun thC cc giRi 8i>u m3t cch my mc cVng chJ l v ch. Th^c v1y, nghQa cCa giRi l t5o nn s^ bnh cn tm linh. Tr huP hay Bt-nh l n6ng l^c 8Y th=u thot chn tnh t^ thY, 8\ng th9i t^ n cVng l chn l 8*Hc kinh nghiPm bAng tr^c gic. Khng cTn bn lu1n g nBa, 8*:ng nhin ba mn h/c ny r=t cTn thi+t cho m3t Ph1t t] tu tm, nh*ng sau th9i 4Uc Ph1t, tam h/c dTn dTn 8*Hc phn chia thnh ba mn h/c ring l;. NhBng ng*9i chuyn hnh tr giRi lu1t do 4Uc Ph1t ch+ 8 trO thnh lu1t s*, cn
1
c: tsao-chi tai-chi pieh-tien.
42
D. T. SUZUKI
nhBng hnh giN chuyn cng phu thi>n 8Wnh, th chuyn tu t1p cc lo5i 8Wnh khc nhau v 85t nhBng n6ng l^c siu nhin (thTn thng), nh* th=u thW (thin nhn thng), 8/c 8*Hc nghQa ng*9i khc (tha tm thng), thTn giao cch cNm (thTn tc thng), bi+t 8*Hc 89i s?ng trong cc ki+p tr*Rc (tc m5ng thng) v nhm sau cng l nhBng vW tu t1p theo t* t*Ong Bt-nh (tr huP), h/ trO thnh nhBng tri+t gia, nhBng nh biPn chUng, hay nhBng ng*9i h*Rng dLn tinh thTn. L?i h/c nghing v> m3t mGt trong tam h/c 8 khi+ n cho Ph1t h/c lPch khd i con 8*9ng chn chnh cCa sinh m5ng Ph1t gio, 8Gc biPt l 4Wnh v HuP (Bt-nh).2 S^ tch biPt biPt giBa 4Wnh v HuP 8 trO thnh m?i bi 8t ring theo ti+n trnh th9i gian v 8+n mUc ng*9i ta nh1 n th=y Bt-nh nh* l ci th=y 8Ty tnh n6ng 83ng 8Y thm nh1p chn l. TF khOi thCy, ng*9i ta khng nghQ s^ phn chia =y l x=u. Tuy nhin, 4Wnh trO thnh m3t php tu lm ngu3 i l5nh s^ s?ng, bAng cch k>m giB tm thUc trong tnh tr5ng l9 89, khi+n cho hnh giN trO nn v dIng 8?i vRi x h3 i, trong khi HuP, t^ 8Y mGc chnh n 8nh m=t h_n tnh uyn o, t^ 8\ng ha vRi nhBng tri thUc manh mn khi lu1n giNi cc khi niPm v phn tch. Th+ nn, v=n 8> n@y sinh l phNi ch6ng 4Wnh v HuP l hai niP m ring biPt m s^ thm nh1p chJ c 8*Hc khi hnh tr hai mn nTy m3t cch 83c l1p. Ngay vo th9i cCa HuP N6ng, t*Ong v> s^ tch biPt 8 8*Hc ThTn T v cc mn 8P nh=n m5nh, 8i>u nTy dLn 8+ n cc php tu t8nh ha, 8 l php thi>n qut b:i. Chng ta c thY ni rAng ThTn T 8 8*a 4Wnh ln vW tr hng 8Tu, sau 8 mRi 8+n HuP, trong khi HuP N6ng lm ng*Hc l5i, xiY n d*:ng tinh thTn 4Wnh m thi+u HuP s; dLn 8+n sai lT m nghim tr/ng, nh*ng khi 8 85t 8*Hc chn Bt-nh r\i, th 4Wnh s; li>n l*u xu=t theo 8. Theo HuP N6ng, 4Wnh l HuP
2
* 4Wnh (s: dhyona, e: meditation), HuP (s: prajo, e: wisdom, intitute knowledge).
43
v HuP l 4Wnh. V khi m?i t*:ng quan 8\ng nh=t giBa hai ph5m tr nTy khng 8*Hc tun thC th s; khng c 8*Hc giN i thot. KhOi 8Tu vRi 4Wnh, HuP N6ng 8Wnh nghQa nh* sau: Php t/a thi>n nTy, v?n ch_ng dnh mac n:i tm, ch_ng ch=p tr*Rc n:i t Wnh, ch_ng dnh dng g 8+n b=t 83ng Th+ t/a thi>n l g? l khng bW ch*Rng ng5i trong t=t cN viPc. 4? i vRi m/ i hon cNnh t?t x=u bn ngoi, tm ch_ng khOi t*Ong g/i l tYa.3 Trong th=y t^ tnh mnh b=t 83ng g/i l Thi n.4 Ngi khng hP ph*Hc m/ i niPm v> hnh t*Rng g/ i l Thi n, trong ch_ng lo5n l 68nh. Khi bn ngoi dnh mac sac t*Rng th bn trong at lo5n, nh*ng khi bn ngoi la 8*Hc sac t*Rng nBa th tm ch_ng lo5n. BNn tnh t^ thanh t Wnh, t^ an 8Wnh nh* bNn nhin, chJ v khi gGp cNnh r\i nghQ v> cNnh nn lo5n. N+u gGp cNnh m tm ch_ng lo5n 8 l ch:n 8Wnh v1y Trong kinh Duy-ma-c1t c ghi: Ngay lc chHt ng3, li> n nh1n ra bNn tm5 v trong B\ tt giRi ni: BNn tnh chng ta v?n t^ thanh tWnh, khng nhi`m . Th+ nn ch* thiPn tri thUc, tF mb i bNn kinh trn, chng ta nh1n ra 8*Hc trong tFng niPm, bNn tnh thanh t Wnh cCa mnh. T^ mnh tu t1p, th^c hnh (theo chJ kinh), tUc chng ta s; tû thnh Ph1t 85o. 6
c: tso. c: chan; s: dhyona 5 * m B 4 5 6 } w (. 6 * k 5 " ?, ' \ # (, / \ # , / \ 7 \ (777 | = " ?, k ! 5 8, N 0 N 9, : ; 7 c < = > ?, ( S \ k = L ", @ 6 O . \ ( = L?777 | = L $A: F X L ?, @ \ R L $777 : , # X @ ( m R, : , F F X ( m \ R, w . O O $, B L 6 >, t > m R` , 6 d > ( \ R ,, m C $ D` ` ` = $ Ee m B 4 5 6 } w ( 8 F # $ Ee G w .
4 3
44
D. T. SUZUKI
4o5n kinh nTy cho ta th=y t* t*Ong cCa HuP N6ng v> 4Wnh ch_ng mang cht no tinh thTn truy>n th?ng v?n 8 8*Hc cc b1c ti>n b?i hnh tr tu t1p, 8Gc biPt l cc khuynh h*Rng TiYu thFa. T* t*Ong cCa HuP N6ng l x*:ng minh 45i thFa, 8Gc biPt 8*Hc Duy-ma-c1t, Tu-b\-8>, V6n-th S*lHi v nhBng g*:ng mGt kiPt xu=t khc xiYn d*:ng. Thi 83 cCa HuP N6ng v> thi>n 8Wnh 8*Hc minh h/a r nt h:n qua cu chuyPn sau do mn 8P thu1t l5i:7 Vo n6m thU 11 nin hiPu Khai Nguyn (n6m 723 sau CN),8 Thi>n s* Tr HoAng O 4m Chu, 8 tham h/c thi>n vRi 45 i s* HoAng NhLn, sau 8, s* trO v> L S:n O Tr*9ng Sa. # 8y s* miPt mi trong cng phu t/a thi>n, v th*9ng nh1p 8Wnh. Danh ti+ng cCa s* 8*Hc 8\n lan xa. Cng th9i c Thi>n s* tn 45i Dung (c: tai-yung),9 s* 8+n
' O H ` < 5 I, ; S S 8, O 6 w . H O ^ O J, O R K 4 ` Th] mn t/a thi>n, nguyn b=t tr*Rc tm, diPc b=t tr*Rc tWnh, diPc b=t thW b=t 83ng H danh t/a thi>n, th] php mn trung, v ch*Rng v ng5 i, ngo5i * nh=t thi+t thiPn c cNnh giRi, tm niPm b=t khOi, danh vi t/a, n3i ki+n t^ tnh b=t 83ng danh vi Thi>n H danh thi>n 8Wnh, ngo5i ly t*Rng vi thi>n, n3i b=t lo5n vi 8Wnh ngo5i nh*Hc tr*Rc t*Rng, n3i tm tUc lo5n, ngo5i nh*Hc ly t*Rng, tm tUc b=t lo5n, BNn tnh t^ tWnh, t^ 8Wnh, chJ vW ki+ n cNnh, t* cNnh tUc lo5n. Nh*Hc ki+n ch* cN nh, tm b=t lo5n giN, thW ch:n 8Wnh d. TWnh Danh, Kinh vn: TUc th9i hot nhin hon 8ac bNn tm. B\ Tt GiRi kinh vn: Ng bNn tnh nguyn t^ thanh tWnh. ThiPn tri thUc, * niPm niPm trung, t^ ki+n bNn tnh thanh tWnh, t^ tu t^ hnh, t^ thnh ph1t 85o. ((n Kinh, DiPu H5nh, 5). 7 Trong BiAt truyAn (c: pieh-chuan), m3t cu?n tiYu s] khc v> HuP N6ng, tUc 45i s* To Kh, l*u hnh cng =n bNn (n Kinh 8*:ng th9i. 8 * 49i 4*9ng. 9 * Huy>n Sch (c: yuan-tse, theo =n bNn (n Kinh hiPn hnh).
45
To Kh tham h/c vRi 45i s* (HuP N6ng) trong su?t 30 n6m. 45i s* HuP N6ng th*9ng bNo s*: ng c duyn trong viPc hoAng truy>n Ph1t php. Sau 8, 45i Dung tF gi thT y trO v> ph*:ng Bac. Trn 8*9ng 8i ngang qua n:i Tr HoAng 8ang @n tu. 45i Dung 8+n th6m v cung knh hd i: Ti th*9ng nghe ngi th*9ng nh1p 8Wnh. V1y ngay lc nh1p =y, ngi khng tm m nh1p hay c tm m nh1p? N+u c tm m nh1p, th t=t cN cc loi hBu tnh, v?n c snn tm =y, 8>u c thY nh1p 8Wnh nh* ngi . Cn n+u tri l5i khng tm m nh1p, th cy 8 cVng c thY nh1p 8Wnh 8*Hc. Tr HoAng 8p: Khi ti nh1p 8Wnh, ti ch_ng bi+t c tm hay khng tm. 45i Dung 8p: N+u ng khng 8Y 8+n c tm hay khng tm th 8 l tr trong th*9ng 8Wnh, ch_ng phNi xu=t nh1p g cN. Tr HoAng khng 8p l5i 8*Hc. L5i hd i: Ngi tF 45i s* HuP N6ng 8+n, c nh1n 8*Hc chJ g ch6ng? 45i Dung 8p: Theo chJ cCa thTy ti, ch_ng 4Wnh (s: samHdhi), ch_ng lo5n, ch_ng t/a, ch_ng thi>n 8y l Nh* Lai thi>n. 10 N6m u@n ch_ng th^c c bNn tnh cCa su trTn v?n khng. Ch_ng 8Wnh, ch_ng chi+u, ch_ng th^c, ch_ng khng, ch_ng trI O trong 85o m l v vi, l khng t5o tc. Nh*ng thY dIng cCa n v cng t^ t5i, l Ph1t tnh trm khap.11
s: tathagota-dhyona. * Chng ti dWch st theo bN n ti+ng Anh. Nay xin trch thm phTn chB Hn trong (n Kinh 8Y tiPn 8?i chi+u: G b a , n L M e, ~ B ; ;, 3 N w , O I P K, \ n \ P, \ $ \ R`? . N Q, F Q ? e, ? . N *, F * ? R`( ; S , / N S h T` Ng s* sO thuy+t, diPu
11 10
46
D. T. SUZUKI
Nghe xong, Tr HoAng li>n nh1n ra chJ r\i thO di: Su?t 30 n6m ta 8 bd cng t/a thi>n12 v ch. M3t 8o5n khc, trch tF CuBc 61i c4a (Ji s- To Kh s; lm r nghQa h:n cho cc 8o5n v6n trn: Hong 8+ Trung Tng nh 4*9ng nghe ni 8+n tm chUng cCa HuP N6ng, sai sU 8+n thJnh s*, nh*ng s* tF ch?i v> kinh 8. Th+ nn sU giN Ti+t GiNn (c: hsieh-chien), thJnh cTu 45 i s* chJ d5y cho y+u chJ thi>n. Ti+t GiNn th*a: Cc Thi> n 8Uc O kinh s* th*9ng d5y 8P t] t/a thi>n, theo cc vW =y th s; khng c giNi thot, chUng ng3 n+u khng t/a thi>n. HuP N6ng 8p: 45o do tm (hsin) ng3. Ch_ng phNi do ng\i thi>n. Kinh Kim C*:ng ni: N+u ni Nh* Lai ng\i hay nAm l khng hiYu l9 i Nh* Lai d5y, v Nh* Lai khng tF 8u 8+n, khng 8i v> 8u, nn g/ i l Nh* Lai. Khng tF 8u 8+n l sinh, khng 8i v> 8u g/i l diAt. Cc php khng sinh khng diPt, 8 l Nh* Lai thanh tWnh thi>n, th=y cc php rbng lGng, l Nh* Lai thanh tWnh t/a R?t ro, v?n ch_ng c chUng ng3, hu?ng g l5i c ng\i?13
tr5m vin tWch, thY dIng nh* nh*, ngV =m v?n khng, lIc trTn phi hBu, b=t xu=t b=t nh1p, b=t 8Wnh b=t lo5n, Thi>n tnh v trI, ly trI Thi>n tWch, thi>n tnh v sinh, ly sinh Thi>n t*Ong, tm nh* h* khng, diPc v h* khng chi l*Hng (4n kinh, c: duyn, thU 7). 12 T/a thi>n c nghQa l ng\i thi>n theo th+ ki+t gi hoGc bn gi 8Y t1p 8Wnh (s: dhyHna). Thu1t ngB nTy th*9ng 8*Hc dng chung vRi Thi>n (chan = zen = dhyHna). 13 * Xin trch dL n Hn v6 n 8Y 8?i chi+u: 4 ? ( -, k P " D`$ Ee, ] ; ^ , " U V, 7 J W 4`| X N a u ^, / N a >`N * N f, 7 H ?, d ! e, 7 H "`Y Z N [, k \ " ]A 45o do tm ng3, khOi t5i t/a d. Kinh vn: Nh*Hc ngn Nh* Lai nh*Hc t/a nh*Hc ng/a, thW hnh t 85o, h c? v sO tng lai, diPc v sO khU, v sinh v diPt,
47
HuP N6ng ni thm: ChFng no cn c ci nhn nhW nguyn v> cc php, th vL n ch*a 8*Hc giNi thot. Sng 8?i 8i vRi t?i, phi>n no 8?i b\8>. ChJ bAng s^ liù ng3 cCa 45i thFa, th nhBng s^ 8?i 8i =y mRi 8*Hc tr tuP Bt-nh chi+u ph, nh* cy cTu bac qua h? su. Khi ng cn dFng trI O m3t 8Tu cTu th ch_ng thY no thm nh1p 8*Hc vo Ph1t tnh nh=t nh*, ng ch_ng phN i l ng*9i trong php mn cCa ti. Ph1t tnh O n:i Hi>n thnh ch_ng t6ng, O n:i phm phu ch_ng giNm. # trong phi>n no ch_ng bW nhi`m , khi khng O trong thi>n 8Wnh, Ph1t tnh cVng ch_ng trO nn thanh t Wnh h:n, n cVng ch_ng 8o5n diPt cVng ch_ng th*9ng hAng, ch_ng 8+n ch_ng 8i, ch_ng O giBa, ch_ng O hai bn, ch_ng sinh ch_ng diPt. N vLn nh* th+ trong t=t cN m/ i th9i gian, b=t 83ng trong t=t cN m3t bi+ n dWch. N ch*a tFng sinh, cVng ch_ng tFng diPt. N ch_ng phNi l ci c thY thay th+ niPm sinh bAng niP m t]. Ph1t tnh siu viPt niPm sinh t]. 4iYm chnh l 8Fng suy l*9ng v> thiPn hay c, v 8i>u =y khi+n ta bW h5n cu3c. Hy 8Y cho tm trO v> t^ thY v?n th*9ng thanh t Wnh, v t^ biYu hiP n nhBng diPu dIng hAng sa cCa chnh n. 4 l ph*:ng cch kh+ hHp vRi tm y+u.14
thW Nh* Lai thanh tWnh thi>n, ch* php khng tWch, thW Nh* Lai thanh tWnh t/a, cUu cnh v chUng, khOi h*Rng t/a da? (4n kinh, ph@m thU 9). 14 * Xin trch dLn Hn v6n 8Y tiPn 8?i chi+u: < ^ N <, _ / 6 `, ) , a, s . N ``N ` h ., m 7 b .`b . ,, _ _ c d \ e, P f g d \ h, Q i j d \ R, k ? $ d \ e, \ l \ W, \ ^, T >, \ P 8 m, n s @ :, \ * \ f, . X ; ;, W Q\ o, = h d 4` Minh dB v minh, phm phu ki+n nhW, tr giN liù 85t, ke tnh v nhW. V nhW chi tnh, tUc thW th1t tnh. Th1t tnh giN x] phm phu ngu nhi b=t giN m, t5i hi>n thnh nhi b=t t6ng, trI phi>n no nhi b=t lo5 n, c* thi>n 8Wnh nhi b=t tWch, b=t 8o5n b=t th*9ng b=t lai b=t khU, b=t
48
D. T. SUZUKI
By gi9 chng ta c thY hiYu, t* t*Ong cCa HuP N6ng v> 8Wnh khng theo truy>n th?ng cCa hng NhW thFa. 4Wnh, theo Ngi quan niPm, khng phNi l nghP thu1t tQnh tm 8Y cho bNn tnh v?n thanh t Wnh v khng nhi`m thot thai ra khd i vd b/c cCa n. Quan niPm v> 8Wnh cCa Ngi khng phN i xu=t pht tF quan niPm nhW nguyn v> tm. Nb l^c 8Y 85t 8*Hc nh sng bAng cch xua tan bng t?i l nh8 nguyn (e: dualistic) v khng bao gi9 c thY 8*a hnh giN 8+n chb lQnh h3 i chn chnh v> tm. Nb l^c 8o5n diPt s^ phn biPt = y cVng ch_ng phNi l ph*:ng thUc t?i *u. Do v1y, HuP N6ng nh=n m5nh vo s^ 8\ng nh=t cCa 4Wnh v Bt-nh. V khi no HuP cn tch biPt vRi 4Wnh v 4Wnh tch r9i HuP th cN hai 8>u ch*a c gi trW chn th^c. Khi nhn tF m3t pha, chac chan 4Wnh c khuynh h*Rng tWch diPt nh* c nhi>u 8iYn hnh trong lWch s] Thi>n v Ph1t gio. TF l do nTy, chng ta khng nn 8nh gi quan niPm 4Wnh cCa HuP N6ng tch r9i h_n quan niPm v> Bt-nh cCa Ngi . MIc 8ch cCa ng*9i k+t t1p (n Kinh, hiYn nhin l mu?n khong tr*:ng t* t*Ong cCa HuP N6ng v> Bt-nh v tch b5ch h_n t* t*Ong nTy vRi quan niPm truy>n th?ng. Nhan 8> kinh trong ThC bNn 4n Hong chUng td mIc 8ch nTy m3t cch khng nhTm lLn: Kinh Ma-ha Bt-nh Ba-la-m#t-6a, (Ji T/i Th-Zng ThUa, (thuBc) Nam Tng (ni v ) php 6/n ngB, cn 8*Hc ghi thm nhan 8> phI: Kinh15 (ghi chp) gio php c4a L:c T; (Ji s- HuA NCng V cha (Ji PhJm, Thi u Chu. Nh* n3 i dung biYu thW, chng ta r=t kh ni rAng tiu 8> no l chnh. Tuy nhin, ta 8 bi+t kinh chUa 8^ng nhBng bi php v> Bt-nh hay Bt-nh Ba-la-m1t-8a do HuP N6ng giNng v gio l nTy dnh cho c6n c: cao nh=t cCa 45i thFa
t5i trung gian, c1p ke n3i ngo5i, b=t sinh b=t diPt, tnh t*Rng nh* nh*, th*9ng t5i b=t bi+n, danh chi vi+t 85o. 15 e: platform sermon, c: ching, s: sytra = Kinh.
49
Nam tng, trnh by gio php 4?n ng3, m3t php mn nc i b1t tF th9i HuP N6ng, 8 l gio l cCa t=t cN cc tng phi thi>n. Ti+p theo cc nhan 8> nTy, 8o5n mO 8Tu cho chng ta bi+t ngay chC 8> kinh, c l; nhan 8> thU nh=t l do HuP N6ng 8Gt ra l c lin quan 8+n gio l Bt-nh. Th1t v1y, chnh HuP N6ng bat 8Tu bi php cCa mnh vRi l9i khuy+n t=n: Cc thiPn tri thUc, n+u cc ng mu?n nh1n ra bNn tm thanh t Wnh cCa mnh, hy niPm Bt-nh Ba-la-m1t-8a.16 Theo kinh v6n, HuP N6ng im lGng m3t lc lu, lang lng tQnh tm.17 Theo ti (Suzuki), HuP N6ng 8 bi+t 8+n Kinh Ni+t-bn tr*Rc 8 r\i, vN l5i, ngay O 8Tu bi php nTy, c 8> c1p 8+n chuyPn Ngi nghe 8/c kinh Kim C*:ng tr*Rc khi 8+n tham h/c vRi HoAng NhLn. V nh* chng ta 8 bi+t, kinh nTy trO thnh uy th+ chC y+u trong gio l thi>n, v l m3t trong t=t cN kinh v6n thu3c hP Bt-nh Ba-la-m1t-8a, m qua 8 gio l Bt-nh 8*Hc khong tr*:ng m5nh m; nh=t. Khng nghi ng9 g nBa, HuP N6ng 8 thm nh1p Btnh Ba-la-m1t-8a tF khi khOi 8Tu s^ nghiPp cCa mnh. Ngay cN gio l cCa HoAng NhLn, 8?i vRi ng*9i h/c Ph1t l HuP N6ng, cVng 8*Hc xc 8Wnh trong chi>u h*Rng quan hP 8Gc biPt vRi Bt-nh. Trong khi 8 c cht nghi ng9, khng bi+t HoAng NhLn c phNi l m3t ng*9i nhiPt thnh vRi gio l Bt-nh nh* HuP N6ng hay khng?. t ra tc giN cCa (n Kinh 8 gHi nh* v1y. V 8y l tuyn b? cCa HoAng NhLn: Cc ng hy trO v> chb mnh, mb i ng*9i hy t^ quan st tr
16
* Nh*ng theo bNn kinh v6n ti+ng Hn th c khc: b p q, c + Y der ( S r s T , t u 1 v. - S* s* th6ng ta, co 85i chng vi+t: Tcng tWnh tm niPm Ma -ha Bt-nh-bala-m1t-8a. (4n Kinh, Bt-nh, ph@m 2). 17 * C l; theo cc bNn (n Kinh l*u hnh O Nh1t chU cc bNn ti+ng Hn hiPn c O ViPt Nam khng th=y ghi 8o5n nTy.
50
D. T. SUZUKI
tuP () % chih-hui, ti+ng Trung Hoa c nghQa t*:ng 8*:ng vRi Bt-nh) cCa mnh, mb i ng*9i hy lm m3t bi kP ni ln t^ tnh Bt-nh n:i bNn tm cCa mnh, r\i trnh ta xem.18 4i>u nTy khng 8*Hc bo tr*Rc cho HuP N6ng sao? HoAng NhLn c l; cn ni 8i>u g h:n th+ nBa. t nh=t 8 l nhBng 8i>u gy =n t*Hng m5nh nh=t cho HuP N6ng v thng qua HuP N6ng, 8+n ng*9i vi+t tiYu s] Ngi (trong (n Kinh). 4i>u =y cVng c nghQa HoAng NhLn nham 8+n Kinh Kim C*:ng khi Ngi c 8Wnh l*u l5i bi kP cCa ThTn T trn t*9ng, n:i ban 8Tu Ngi 8Wnh nh9 L* Cng PhIng19 minh h/a lWch s] Thi>n.20 Th^c ra, gio l Bt-nh c m?i quan hP r=t m1t thi+t vR i gio l tnh khng, 21 l m3t trong nhBng t* t*Ong thm o nh=t cCa 45i ThFa, cn h:n th+ nBa th^c v1y. 4+n nb i Tnh khng s; m=t h+t nghQa n+u nh* t* t*Ong Tnh khng g5t qua tri+t l cCa n; TiYu thFa cVng d5y v> Tnh khng cCa v5n php, nh*ng gio lTnh khng cCa h/ khng thm nh1p su nh* 45i thFa vo c: c=u tri gic cCa chng ta. Hai niPm v> Tnh khng cCa TiYu thFa v 45i thFa ta c thY ni l hai tr1t t^ khc nhau. Khi Tnh khng 8*Hc nng ln m3t vW thU cao h:n tF tr*Rc, th 45i thFa mRi bat 8Tu trang s] cCa n. 4Y thC 8ac 8i>u nTy, Bt-nh cTn phNi 8*Hc bc sung, t^ nhin Bt-nh v Tnh khng cng nam tay nhau song hnh trong 45i thFa. Bt-nh khng cn chJ l ci bi+t 8:n
18
* t w x >, O { ) %, y O w (, T , h ., x z 7 z ^ { * {` NhB 8_ng cc khU, t^ khn tr huP, thC t^ bNn tm, Bt-nh chi tnh, cc tc nh=t kP lai trnh ng khn (4n Kinh, ph@m Hnh Do thU 1). 19 Lo-kung feng: Cung Phung L* Trn 20 LCng-gi bi*n t-Fng c#p NgI t; mJch huy*t 6L. 21 s: pynyato, e: emptiness.
51
thuTn trong nh1n thUc s^ v1t t*:ng quan, m n l tri gic O tTng b1c cao nh=t m tm con ng*9i 8*Hc php 85t tRi, v n l tia sng tF c=u trc tin thin cCa v5n php. Trong thu1t ngB tri+t h/c Trung Hoa, chB tnh . tiu biYu nh=t trong nhi>u tr*9ng hHp, l 8Y chJ cho c=u trc tin thin, l nguyn l t?i h1u t5o ra v5n php hoGc l ci m n vLn cn t\n t5i sau t=t cN v vLn thu3c v> v1t =y m3t cch ngLu nhin khi ng*9i ta tch n r9i khd i v1t =y. Ng*9i ta c thY 8Gt v=n 8> ci g l ngLu nhin v ci g l y+u tnh trong s^ c=u thnh m3t v1t thY ring biPt. Nh*ng ti (Suzuki) s; khng ngFng thNo lu1n quan 8iYm nTy, v ti r=t quan tm r=t nhi>u 8+n s^ trnh by cCa (n Kinh h:n l quan tm 8+n tri+t h/c Trung Hoa. Chng ta hy ch=p nh1n rAng c m3t niPm hiPn hBu g/ i l tnh (., c: hsing) nh* l s^ hiPn hBu t?i h1u cCa m3t v1t hay m3t ng*9i, d khng nn hiYu tnh nh* m3 t th^c thY ring biPt, cVng nh* m3t h5t hoGc nhn cn l5i sau khi 8*Hc bc h+t cc lRp vd bn ngoi. HoGc nh* linh h\n thot khd i thn xc sau khi ng*9i ch+t. Tnh c nghQa l n+u khng c n th khng thY c m3t hiPn hBu no cN, cVng nh* khng thY no t*Ong t*Hng ra n 8*Hc. Nh* c=u trc cCa n theo hnh thi h/c gHi . Tnh l: Tri tim hoGc linh h\n cCa s^ s?ng O bn trong m3t hBu thY. Ni m3t cch t*Hng tr*ng, tnh c thY 8*Hc g/i l sinh l^c, n6ng l^c s?ng 83ng. Cc dWch giN Trung Hoa khi chuyYn ngB cc kinh v6n Ph1t h/c tF ti+ng Ph5n th*9ng dng chB tnh 8Y di`n 85t nghQa cCa cc thu1t ngB nh* buddhatH, dharmatH, svabhHva buddhatH l Ph#t tnh; dharmatH l php tnh; v svabhHva l tK tnh.22
22
K ., s: buddhato; c: fo-hsing; e: buddha-nature; ! ., s: dharmato, c: fa-hsing, e: nature or essence of all things; O ., s: svabhova, c: tzu-hsing, e: self-nature, self being, being in itself.
52
D. T. SUZUKI
Trong (n Kinh, chng ta gGp chB tnh trong cc tF ghp sau 8y TK tnh, B&n tnh, ThKc tnh, Ph#t Tnh, Chn tnh, DiAn tnh, T8nh tnh, CCn tnh, Gic tnh.23 Trong t=t cN cc tF ghp nTy, ng*9i 8/c th*9ng gGp nh=t trong (n Kinh l tK tnh. tnh nTy 8*Hc HuP N6ng 8Wnh nghQa theo l?i nh* sau: Tm l lnh thc, tnh l vua, vua ng^ trW trn lnh thc cCa mnh. Khi tnh hiPn hBu th c vua, khi tnh khng hiPn hBu th khng cn vua nBa, khi tnh hiPn hBu th thn tm t\n t5i, khi tnh khng hiPn hBu th tm tan ho5i. Ph1t 8*Hc tû thnh chnh trong t^ tnh, 8Fng tm cTu Ph1t ngoi thn.2425 Trong 8y, HuP N6ng 8 nb l^c cho chng ta hiYu r rng h:n nhBng 8i>u Ngi mu?n ni v> tnh. Tnh l n6ng l^c 8i>u 83ng ton thY thn tm chng ta, 8 l nguyn Cy cCa s^ sinh t\n tF thY xc 8+n tinh thTn, khng phNi chJ thn m g\m cN tm trong nghQa s?ng 83ng cao t3t nh=t cCa n, v tnh 8ang hiPn hBu trong n. Khi tnh khng cn hiPn hBu nBa th t=t cN 8i>u ho5i diPt. D v1y, 8i>u nTy khng c nghQa tnh l m3t ci g 8 tch biPt giBa thn v tm, l n: i m tnh thci vo sinh kh 8Y n ho5t 83ng, v tnh s; ra 8 i
* w . bNn tnh, c: pen-hsing, e: original nature; b . th^c tnh, c: shih hsing: realizing nature; | . Chn tnh: chen hsing: truth nature; n . DiPu tnh: miao-hsing, e: mysterious nature; . TWnh tnh, c: ching-hsing, e: pure nature; ( . C6n tnh, c: keng-hsing, e: root-nature; } ., Gic tnh, c: chiaohsing, e: enlightenment-nature. 24 PhTn 37. 25 *( 7 ~, . 7 , k ( ~ `. P P, . > N, . P 6 ( !, . > 6 ( "`K # . 8 z, y # 6 : $`Tm thi 8Wa, tnh thW v*:ng, v*:ng c* tm 8Wa th*Hng, tnh t5i v*:ng t5i, tnh khU v*:ng v, tnh t5i thn tm t\n, tnh khU thn tm ho5i. Ph1t h*Rng tnh trung tc, m5c h*Rng thn ngo5 i cTu ((n Kinh, quy+t nghi, 3)
53
23
khi thn tm tF biPt. Tnh huy>n nhiPm nTy, tuy v1y, l5 i khng phNi l m3t l1p lu1n 8ng 8an nh* m3t ti>n nghiP m (priori), nh*ng l th^c t5i m ng*9i ta c thY kinh nghiP m 8*Hc v 8i>u =y 8*Hc HuP N6ng mPnh danh l tK tnh su?t trong 4n Kinh. Di`n 85t cch khc, tK tnh l t^ chUng, l ci bi+t cCa chnh mnh, khng chJ c nghQa hiPn hBu m cn c nghQa l bi*t nBa. Chng ta c thY ni rAng v n bi*t nn n hiPn hBu. Bi*t l tLn tJi v tLn tJi l bi*t. 4 l nghQa trong l9i tuyn b? cCa HuP N6ng: Chnh trong bNn tnh, t^ c tr Bt-nh v t^ dng tr tuP 8Y th*9ng qun chi+u, nn khng n*:ng nh9 vo v6n t^.26 Khi HuP N6ng ni v> tr Bt-nh nh* thY l xu=t sinh tF tK tnh. 4i>u =y cTn phNi theo phong cch suy nghQ 8ang chi+ m *u th+ 8*:ng th9i, m3t tnh th+ th*9ng c Nnh h*Ong 8+n chng ta. 4 l k+t quN nhW nguyn tnh giBa tK tnh v Btnh 8i>u nTy hon ton 8i ng*Hc vRi t* t*Ong thi>n cCa HuP N6ng. Do v1y chng ta phNi c@n tr/ng khi giNi thch (n Kinh trong m?i t*:ng quan giBa tK tnh v Bt-nh. D sao 8i nBa, by gi9 chng ta cVng 8+n vRi Bt-nh. Btnh phNi 8*Hc giNi thch trong nh sng cCa Thi>n trong nghQa 45i thFa m chng ta vFa khNo st xong. Nh*ng tr*Rc khi 8i vo, chng ti mu?n ni vi l9 i v> tK tnh v Bt-nh. Theo tri+t h/c 45i thFa, c ba khi niPm m cc h/c giN phNi v1n dIng 8Y giNi thch m?i t*:ng quan giBa bNn thY (e: substance) v n6ng l^c v1n hnh cCa n. 4 l thP, t-Fng v d:ng, v?n 8Tu tin 8*Hc xu=t hiPn trong (Ji thUa khVi tn
26
* 4o5n nTy chng ti khng theo bNng ti+ng Anh v qu di dng, m theo st kinh v6n chB Hn: X 5 w . O K T , h ). O B ) % W U V`X \ % & '` C? tri, bNn tnh t^ hBu Bt-nh chi tr. T^ dIng tr tuP th*9ng qun chi+u, c? b=t giN v6n t^ (4n Kinh, Bt-nh, ph@m 24).
54
D. T. SUZUKI
lu#n do ngi M Minh trU tc. ThY t*:ng Ung vRi bNn ch=t, T*Rng t*:ng Ung vRi s^ trnh hiPn, v DIng t*:ng Ung vR i n6ng l^c v1n hnh. QuN to l v1t c mu 8d nh5t v hnh trn, 8y l t-Fng cCa quN to, n trnh hiPn trong cc gic quan cCa ta vRi d5ng thUc =y, t-Fng thu3c v> th+ giRi cCa gic quan, d:ng cCa m3t v1t bao g\m ton b3 nhBng g m n tc dIng tRi, biYu t*Hng cho gi trW, chUc n6ng, cCa n.Cu?i cng, thP cCa tri to l ch=t m n t5o thnh bNn tnh cCa loi to, m n+u khng c ch=t =y, th loi to 8nh m=t s^ hiPn hBu cCa n, cVng nh* t=t cN m/ i trnh hiPn v cng n6ng 8*Hc gan cho tri to, khng c ci 8, n khng phNi l quN to. M3t v1t, n+u th1t s^ hiPn hBu, phNi 8p Ung 8C ba khi niPm thP, t-Fng, d:ng nTy. V1n dIng nhBng khi niPm nTy vo 8> ti 8ang thNo lu1n O 8y. T^ tnh l thP. Bt-nh l d:ng, trong khi O 8y khng c khi niPm no t*:ng Ung vRi t-Fng. V 8> ti cCa chng ta l Ph1t tnh, khng nAm trong th+ giRi hnh t*Rng. HuP N6ng giNng giNi Ph1t tnh t5o thnh ci nhn cho Ph1t quN. 4i>u nTy hAng hBu n:i m/ i hBu tnh v c=u thnh t^ tnh cCa chng ta. MIc 8ch tu thi>n l 8Y nh1n ra tnh nTy. Thot khdi m lTm, nghQa l khng cn phi>n no nBa. Ng*9i ta c thY hd i lm cch no 8Y c thY nh1n ra? 4i>u = y hon ton c thY v t^ tnh l tnh bi+t cCa chnh mnh. ThP l v thY n+u khng c d:ng, v thP tUc l d:ng. T^ hiP n hBu tUc l t^ bi+t. BAng chnh ci d:ng m t^ thY v hiP n hBu cCa n 8*Hc hiYn thW, v ci d:ng nTy, theo thu1t ngB cCa HuP N6ng l: nh1n ra t^ tnh. Bn tay ch_ng phNi l bn tay, n khng hiPn hBu cho 8+n khi n hi hoa dng cng Ph1t. Chn cVng v1y, n ch_ng phNi l chn, ch_ng phNi l th^c thY, trF phi ci d:ng cCa n trong viPc qua cTu, l3 i su?i, leo ni. Do v1y nn sau HuP N6ng, lWch s] Thi> n pht triYn tri+t h/c cCa ci d:ng nTy cao t3t 8+n mUc kl tham v=n kh?n khc chJ nh1n 8*Hc nhBng c 8nh, c 85p, tung g1y, v nhBng l9i mang ch]i, 8+n 83 h/ bW xem nh*
55
nhBng khn giN ngy ng. Cch ti+p x] th b5o 8?i vR i ng*9i h/c thi>n nTy do chnh HuP N6ng mO 8Tu, mGc d nh* thY ngi phNi ki>m thc l5i phTn no s^ p dIng th^c ti`n vo tri+t l v> ci d:ng. Khi chng ta ni: nh1n ra t^ tnh, ci th7y nTy c thY xem nh* 8:n thuTn l ci th=y, ci bi+t, ci chi+u ph vo t^ tnh v?n thanh t Wnh v khng nhi`m , l n:i duy tr m3t 8Uc tnh hAng hBu trong ch* Ph1t cVng nh* trong m/ i chng sinh. ThTn T v mn 8P cCa ngi hiYn nhin 8 thFa nh1n ci th7y nTy nh*ng th^c ra, th7y l m3t hnh 83ng, l m3t s^ trci d1y tF tri thUc cCa con ng*9i, m ci d:ng cCa n lun lun giN 8Wnh c s^ hHp l trong khi phn tch v> cc niPm, nhBng niPm 8*Hc nh1n bi+t qua nghQa n6ng 83ng cCa chng. Ci th7y, 8Gc biPt theo t*Ong HuP N6ng, v*Ht xa ci nhn thI 83ng v?n chJ l tri ki+n 8:n thuTn c 8*Hc thng qua qun st t^ tnh thanh tWnh r=t nhi>u. Ci th7y, theo HuP N6ng chnh l nh#n ra tK tnh, t^ biYu l3 ra trong ton b3 s^ trTn tru\ng cCa n v ci d:ng khng cn g ng6n ng5i. TF 8y chng ta quan st 8*Hc s^ khc biPt giBa Thi>n Bac tng nghing v> 4Wnh (s: dhyHna) v Thi>n Nam tng chC tr*:ng HuP (s: prajH). Thi>n Bac tng cCa ThTn T ch tr/ng nhi>u 8+n ph*:ng diPn thP cCa t^ tnh, nn d5y mn sinh t1p trung nb l^c thanh l/c tm thUc, 8Y th=y 8*Hc s^ chi+u diPu cCa t^ tnh v?n th*9ng thanh t Wnh khng nhi`m. R rng h/ 8 qun rAng t^ tnh khng phNi l v1t, m thP cCa n 8*Hc phNn chi+u trong tm cCa chng ta nh* cch m3t ng/n ni phN n chi+u Nnh cCa n trong mGt h\ t Qnh lGng. Trong t^ tnh, khng h> c m3t ci thP nh* th+. V thP, t^ n chnh l d:ng; ngoi d:ng khng c thP v chnh nh9 ci d:ng nT y c nghQa nn ci th=y m thP v?n c trO thnh chnh n. 4?i vRi ThTn T, ci tK th7y chnh n (e: self-seeing) nTy, hay ph*:ng diPn Bt-nh cCa t^ tnh, ng hon ton khng bi+t. Tri l5i, trong vai tr cCa HuP N6ng, Ngi nh=n m5nh
56
D. T. SUZUKI
ph*:ng diPn Bt-nh m chng ta c thY bi+t qua t^ tnh. 4>u thi+u nh=t qun c: bNn nTy giBa HuP N6ng v ThTn T l5i nAm trong nh1n thUc v> tK tnh, cVng nh* v> Ph#t tnh, 8 khi+n h/ 8i theo cc chi>u h*Rng 8?i l1p trong cch t1p 8Wnh. 4 l, ph*:ng php tYa thi n (c: tso-chn; j: zazen). Xin 8/c l5i bi kP27 cCa ThTn T: Thn th8 BL-6 th: Tm nh- minh knh 6i Th1i th1i cMn ph7t thNc V#t sO nhJ trMn ai 6789: (;<=> BBCDE FGHIJ Thn l cy BL-6 Tm nh- 6i g-2ng trong Lun sing nCng lau ph4i ChF 6P nhu/m b:i trMn. VRi kiYu t Qnh t/a qut s5ch bIi trTn, khi mu?n 8i xa h: n 8+n chb an tm l khng phNi d`, v ng*9i ta c khN n6ng dFng l5i O mUc 83 khn t8nh, 8i>u m HuP N6ng g/i l trI tm qun tWnh. Cao nh=t l n 8*a 8+n tr5ng thi xu=t thTn, thm nh1p vo t^ thY v s^ dFng nghJ t5m th9i cCa thUc. Khng c ci th7y trong 8, khng c s^ t^ nh1n bi+t, khng c s^ nam bat n6ng 83ng cCa t^ tnh, khng c s^ ho5t dIng 8\ng th9i, th khng phNi l ki*n tnh28 trong b=t cU d5ng no. Do v1y, d5ng Thi>n qut bIi l nghP thu1t t^ tri bu3c mnh bAng dy thFng do mnh t^ t5o ra, l m3t c: c=u nhn t5o, ch*Rng ng5i ti+n trnh giNi thot. Nn ch_ng ng5c
27 28
4n Kinh, theo =n bNn Quang Thang T^ (j: kosho-ji), p. 6. *6 ., c: chen-hsing, e: seeing into nature.
57
nhin g khi HuP N6ng v mn 8P phNn Ung l5i tr*9ng phi khn t8nh. L?i thi>n mGc t/a, qut bIi, khn tWnh nTy c l; l m3t hnh thi thi>n m HoAng NhLn 8 d5y cho ThTn T, HuP N6ng v nhi>u ng*9i khc. HuP N6ng, ng*9i nh1n ra 8*Hc chn tinh tu cCa Thi>n v khng bW kkt trong s^ uyn bc, v t=t nhin l khng bW Nnh h*Ong bOi thi 83 tri thUc no trong 89i s?ng. Ngi 8 nh1n ra ngay s^ nguy hiYm cCa chC tr*:ng tWch mGc, v bAng m/ i ph*:ng tiPn, ngi khuy+n co mn 8P mnh 8Fng r:i vo l?i =y. Nh*ng phTn 8ng mn 8P cCa HoAng NhLn, t nhi>u 8>u c khuynh h*Rng ch=p nh1 n l?i t Wch mGc nh* l php mn thi>n chnh th?ng. Tr*Rc khi 45o Nh=t (c: tao-i), 8*Hc bi+t vRi tn M Tc (c: ma-tsu), gGp Hoi Nh*Hng (c: huai-jang) O Nam Nh5c (c: nan-yueh), s* cVng l ng*9i chuyn t Qnh t/a 8Y nhn vo ci khng thanh t Wnh cCa t^ tnh, s* v?n 8 h/c Thi>n vRi m3t 8P t] cCa HoAng NhLn khi s* cn trl. Ngay cN khi s* 8+n vRi vR i Nam Nh5c, s* vLn ti+p tIc l?i t/a Thi>n nTy theo nh* cu3c 8?i tho5i di`n ra giBa s* vRi Hoi Nh*Hng, m3t trong nhBng 8P t] kiPt xu=t cCa HuP N6ng: Th=y M Tc sing n6ng 8am mnh trong t/a thi>n hAng ngy. Hoi Nh*Hng hd i: NTy 45i 4Uc. Ngi ng\i thi>n 8Y lm g v1y? M Tc 8p: 4Y thnh Ph1t. Hoi Nh*Hng bn l*Hm m3t vin g5ch, bat 8Tu mi. M Tc hdi: ThTy lm g th+? Hoi Nh*Hng 8p: Ti mi 8Y lm g*:ng soi. Hoi Nh*Hng li>n th?t ln: Mi ngi lm g*:ng! Bao gi9 mRi thnh 8*Hc?
58
D. T. SUZUKI
Hoi Nh*Hng li>n hd i l5i: Ng\i thi>n 8Y thnh Ph1t! Th+ bao gi9 mRi thnh? M Tc bn hd i: Th+ ti phNi nn lm g? Hoi Nh*Hng ni: Nh* b ko xe, khi xe khng ch5y, ng*9i 8i>u khiYn xe phNi lm g? Qu=t vo xe hay qu=t vo b? M Tc im lGng khng 8p 8*Hc. LTn khc, Hoi Nh*Hng ni: ng mu?n thnh m3t ng thTy ng\i thi>n hay mu?n thnh Ph1t? N+u mu?n h/c thi>n, th thi>n ch_ng phNi ng\i, ch_ng phNi nAm. N+u ng mu?n thnh Ph1t bAng cch x+p chn ng\i thi>n th Ph1t khng c t*Rng nh=t 8Wnh. Php v? n khng c chb trI. ng khng nn ch/n lâ l=y bd. N+u ng kh6ng kh6ng ng\i Thi>n 8Y mong lm Ph1t, ch_ng khc g ng gi+t Ph1t. H` ng cn ch=p vo viPc ng\i th ng ch_ng bao gi9 85t 8*Hc tm y+u! Nghe chJ d5y nh* v1y. M Tc nh* vFa u?ng 8*Hc 8> h\. S* l` bi v th*a: Con phNi dng tm mnh nh* th+ no 8Y kh+ hHp v t*Rng tam-mu3i? Nam Nh5c Hoi Nh*Hng 8p: Tu t1p theo php mn tm 8Wa, cVng nh* gieo h5t gi?ng vo 8=t, php y+u ta ni cVng nh* m*a mc. Khi m/ i nhn duyn chn mu\i, ng s; th=y 45o.29 M Tc l5i hd i: 45o ch_ng phNi sac t*Rng, lm sao th=y 8*Hc? S* 8p:
29
4:n giN n, Tao (45o) l chn l, l Php (s: dharma) l Th^c t5i t?i th*Hng (e: ultimate reality).
59
Php nhn tm 8Wa c thY th=y 45o. V t*Rng tam mu3 i cVng l nh* v1y (( ~ ! (, : 6 ) 4, N X K L, / ! 5 *). M Tc hdi: 45o =y c thnh ho5i ch6ng? S* 8p: N+u ng*9i ta l=y niPm tI tn, thnh ho5i m cho l th= y 45o th khng bao gi9 th=y 8*Hc 45o cN (b + " , - d 6 4 ,, P 6 4 ,)30 Trong m3t nghQa no 8, Thi>n Trung Hoa c thY 8*Hc xem l th^c s^ bat 8Tu vRi M Tc, v ng*9i 8\ng th9i vR i s* l Th5ch 4Tu Hy Thin (700-790), cN hai 8>u l h1u duP cCa HuP N6ng. Nh*ng tr*Rc khi M Tc an trI vBng chi trong Thi>n, s* vLn cn bW Nnh h*Ong l?i Thi>n qut b:i v khn t8nh. S* t^ khp mnh cTn mLn trong viPc ng\i khoanh chn t/a thi>n. S* khng c niPm no v> d5ng cng phu 8Y t^ th=y chnh mnh. Ch_ng c khi niPm v> tK tnh, v> t^ hiPn hBu tUc l t^ th=y. S* ch*a nh1n ra rAng v?n khng c hiAn h,u bn ngoi ci th7y - ci th=y cCa hnh 6Bng. Ba thu1t ngB nTy, hiAn h,u, th7y, hnh 6Bng 8\ng nghQa v c thY thay th+ cho nhau. Th^c hnh Thi>n 8Wnh (s: dhyHna), nh* th+, trO thnh viPc trang bW cho huP nhn; v 8Wnh, huP 8*Hc xem nh* m3t niPm 8\ng nh=t, khng cn tch biPt nBa. TrO l5i vRi HuP N6ng, by gi9 chng ta 8 nh1n ra t5i sao Ngi cU nh=n m5nh tTm quan tr/ng cCa Bt-nh v l1p nn l thuy+t v> s^ nh=t nh* cCa 8Wnh v huP. Trong (n Kinh, ngi mO 8Tu th9i php cCa mnh bAng s^ nh1n ra t^ tnh nh9 ph*:ng tiPn Bt-nh, m mb i ng*9i trong chng ta, d kl ngu cVng nh* kl tr, 8>u c snn. # 8y, ngi di`n 85t
30
* Theo NgI (Cng HBi Nguyn (Tm 8Wa php nhn, 19 )
60
D. T. SUZUKI
theo cch *Rc lP, v ngi v?n khng phNi l tri+t gia. Theo lu1n cU m chng ti 8 trnh by O trn, t^ tnh t^ nh1n ra chnh n khi n th=y 8*Hc chnh mnh, v ci th=y nTy l trong chRp le cCa Bt-nh. Nh*ng v Bt-nh l5i l m3t ci tn khc 8Gt cho tK tnh khi t^ th=y 8*Hc chnh mnh. Khng c Bt-nh O bn ngoi t^ tn. Ci th=y (ki*n 6) cVng 8*Hc g/i l nh#n bi*t hay lXnh hBi, hoGc chnh xc h:n g/ i l chNng nghiAm (l ngB -, wu theo ti+ng Trung Hoa v satori theo ti+ng Nh1t). ChB ngB - bao g\m chB tm ( v chB ng * c nghQa l c4a ti. Khi ghp l5i, ng3 c nghQa l chnh tm cCa ti, ti cNm nh1n 8*Hc tm ti hay chUng nghiPm t^ tm mnh T^ tnh l Bt-nh v cVng l 8Wnh, khi n 8*Hc nhn qua ph*:ng diPn t Qnh hay bNn thY h/c (ontologically). Bt-nh c nghQa v> nh1n thUc lu1n nhi>u h:n. By gi9, HuP N6ng mRi tuyn b? s^ 8\ng nh=t cCa Thi>n 8Wnh v Bt-nh: ThiPn tri thUc, trong php mn cCa ti, l=y 8Wnh v huP lm c6n bNn. Cc ng chR lTm khi cho rAng c thY tch r9i 8Wnh v huP. 4Wnh huP l m3t, ch_ng phNi hai. 4Wnh l thY cCa huP v huP l dIng cCa 8Wnh. Ngay khi 85t 8*Hc huP, th 8Wnh O trong huP, ngay khi an tr trong 8Wnh, th huP O trong 8Wnh. Khi hiYu 8*Hc nghQa nTy, tUc 8Wnh huP bnh 8_ng.Trong khi tu t1p, cc ng*9i h/c 85o chR nn ni tr*Rc phNi c 8Wnh r\i sau mRi pht huP, hoGc phNi pht huP r\i sau mRi 8*Hc 8Wnh, v ni nh* th+ l tch 8i 8Wnh huP. NhBng ng*9i c ci th=y nh* v1y khi+n cho php thnh hai t*Rng, h/ l nhBng ng*9i miPng ni l9 i hay nh*ng trong lng khng t?t. H/ xem 8Wnh tch r9i vRi huP, nh*ng 8?i vRi nhBng ng*9 i tm miPng 8>u l thiPn, trong ngoi l m3t, th 8Wnh v huP l bnh 8_ng (nh=t nh*).31,32
31 32
4n Kinh, bNn Quang Thang T^ (Kosho-ji), P. 14. * Xin trch dL n thm phTn Hn v6 n 8Y tiPn 8?i chi+u: < 5
61
H:n nBa, HuP N6ng cn minh h/a t* t*Ong nh=t nh* bAng m?i t*:ng quan giBa 8n v nh sng. Ngi ni: CVng nh* 8n v nh sng. C 8n tUc c nh sng; khng c 8n khng c nh sng. 4n l thP cCa nh sng, nh sng l d:ng cCa 8n, tn tuy c hai nh*ng thP v?n l m3t. Nn hiYu m?i t*:ng quan 8Wnh huP theo cch nh* v1y. V dI 8n v nh sng nTy r=t quen vRi cc tri+t gia Thi>n. ThTn H3i cVng dng v dI nTy trong bi php 8*Hc tm th= y bOi tc giN (Suzuki) trong th* viPn qu?c gia Bac Bnh (The National Library of Peiping). Trong cu?n Php NgB (p. 15) cCa s*, chng ta th=y quan 8iYm cCa ThTn H3 i v> 8\ng nh=t giBa 4Wnh v HuP 8*Hc s* 8*a ra khi 8p m3t cu hd i: # 8u m niPm khng khOi, khng v v t-Fng 8*Hc an l1p, O 8 chnh l chn 8Wnh (dhyna). Khi khng khOi niPm, th khng, v t-Fng t^ thch Ung vRi 8?i t*Hng tri gic (trMn c&nh, e: object of perception), th 8 l chn huA. # 8u 8i>u ke diPu nTy xNy ra, chng ta g/i 8 l 8Wnh an tr ngay trong chnh n. 4 l thP cCa huP, ch_ng tch r9i khd i huP, chnh
I`G k ! 5, b $ % L w`+ Y F %, ] $ % .`$ % 7 ~, \ 7 ``$ 7 % h ~, % 7 $ h B`m % h B $ P %, m $ h B % P $`, I k O, m 7 $ % w /`d / 4 i, y ] 0 $ 1 %, 0%1 $ x .`z k 6 ,, ! K ` X, 2 ? ", ( 8 \ <` K $ %, $ % \ w`, ( 2 3 <, @ : 7 4, $ % m w`ThiPn tri thUc, ng th] php mn, dQ 8Wnh huP vi bcn, 85i chng v1t m, ngn 8Wnh huP biPt, 8Wnh huP nh=t thY, b=t thW nhW, 8Wnh thW huP thY, hu P thW 8Wnh dIng, tUc huP chi th9i, 8Wnh t5i huP, tUc 8Wnh chi th9i, hu P t5i 8Wnh. Nh*Hc thUc th] nghQa, tUc thW 8Wnh huP 8_ng h/c. Ch* h/c 85o nhn, m5c ngn tin 8Wnh pht huP, tin huP pht 8Wnh cc biPt. Tc th] ki+n giN, php hBu nhW t*Rng. Kh@u thuy+t Thi> n ngB, tm trung b=t thiPn. khng hBu 8Wnh huP, 8Wnh huP b=t 8_ng. Nh*Hc tm kh@u cu thiPn, n3i ngo5i nh=t chCng, 8Wnh huP tUc 8_ng (Php B&o (n Kinh, ph@m 4Wnh HuP, 4)
62
D. T. SUZUKI
n l huP. L5i nBa, huP =y, an tr trong chnh n, 8 l dIng cCa 8Wnh, ch_ng tch r9i khd i 8Wnh, chnh n l 8Wnh.Th^c v1y, khi trong 8Wnh m c? 85t cho 8*Hc ci 8Wnh cCa chnh n, th 8 ch_ng phNi l 8Wnh. Khi trong huP m c? 85t cho 8*Hc ci huP cCa chnh n, th ch_ng phNi huP. V sao? V tK tnh l chn nh-, v chnh 8y l 8i>u mang nghQa nh=t nh* cCa 8Wnh huP. V> 8iYm nTy, HuP N6ng v ThTn T c cng quan 8iY m nh*ng vLn cn qu trFu t*Hng so vRi ki+n giNi thng th*9ng, c thY th=y 8*Hc kh nam bat 8*Hc nghQa xc th^c cCa n. Trong 8o5n v6n sau, ThTn H3 i td ra cI thY v d` hiYu h:n trong pht biYu cCa s*. V*:ng Duy (c: wang-wei) l m3t quan chUc cao c=p cCa tri>u 8nh, ng r=t m+n m3 Ph1t php. Khi ng bi+t c s^ b=t 8\ng giBa ThTn H3 i v Hoi TrFng (c: hui-cheng), 8P t] cCa ThTn T, hiYn nhin l v> v=n 8> 8Wnh huP. V*:ng Duy hd i ThTn H3i: T5i sao c s^ b=t 8\ng =y? ThTn H3i 8p: V Hoi TrFng giB quan niPm rAng, phNi t1p 8Wnh tr*Rc r\ i sau 8 huP mRi pht sinh. Nh*ng theo quan 8iYm cCa ti, ngay khi ti ni chuyPn vRi ng l 8 c 8Wnh, c huP r\i. 4Wnh, huP chJ l m3t. Theo kinh Ni+t-bn, khi 8Wnh nhi>u huP t, s; khi+n sinh tr*Ong v minh; v khi huP nhi>u 8Wnh t s; lm t6ng tr*Ong t ki+n, nh*ng khi 8Wnh huP qun bnh, c thY ni 8y l nh1n ra Ph1t tnh. BOi l do nTy, nn ti th=y kh 8\ng quan 8iYm vRi nhau. V*:ng Duy hd i: Khi no c thY ni 8Wnh, huP qun bnh? ThTn H3i 8p: Chng ta 8ang ni v> 8Wnh, cn v> phTn thP cCa n, ch_ng c g khN 8ac trong 8 cN. Ng*9i ta ni 8+n huP (Bt-nh), khi bi+t ci thP nTy khngchUng 8ac 8*Hc v thP v?n tr5m
63
nhin, tWch t Qnh, song n v1n hnh m3t cch mTu nhiPm, siu viPt h_n m/ i suy l*9ng, tnh ton. TF 8, ta nh1n ra 8Wnh v huP v?n cng m3t thY. CN HuP N6ng lLn ThTn H3 i 8>u nh=n m5nh 8+n huP nhn (prajna-eye). M3t khi 8 quay trO v> vRi chnh n, nh1n ra huy>n nhiPm cCa t^ tnh, tUc ci b=t khN 8ac 8 thnh tû, ci th*9ng t Wch cVng 8*Hc nh1n ra v huP t^ n 8\ng nh=t vRi 8Wnh trong mun vn v1n hnh 8a d5ng. Do v1y khi ThTn H3i tr chuyPn vRi V*:ng Duy, ThTn H3 i tuyn b? rAng trong khi ni, th 8Wnh v huP 8\ng th9i hiPn hBu, v chnh cu3c tr chuyPn nTy l 8Wnh v huP. Qua 8y ThT n H3i mu?n ni rAng 8Wnh l huP v huP l 8Wnh. N+u chng ta cho rAng chJ khi no khoanh chn ng\i thi>n th mR i c 8Wnh, hoGc khi no hon ton lm chC 8*Hc php tQnh t/a nTy th huP mRi pht sinh, l ta 8 tch r9i hon ton 8Wnh v huP. 4 l quan niPm nhW nguyn m hng mn 8P thi> n lun lun chn ght. D 83ng hay t Qnh, ni hay nn phNi c 8Wnh O trong 8, phNi th*9ng an tr trong 8Wnh. M3t lTn nBa, chng ta phNi ni rAng hiPn hBu (thY) tUc l th=y (t*Rng), v th=y (t*Rng) tUc l ho5t dIng (dIng). N+u khng c thP tUc t^ tnh, th khng c ci th=y (t*Rng) v ho5t dIng (dIng). V 8Wnh chJ l 8Wnh khi n 8\ng nh=t vRi huP. Sau 8y l m3t 8o5n trch l9i cCa 45i Chu HuP HNi (Ta-chu Hui-hai, tk. 8 9), 8P t] cCa M Tc. Hdi: Khi khng dng l9i ni, vang bGt ngn thuy+t l 8Wnh, v1y khi c l9i ni c ngn thuy+t, 8*Hc g/i l 8Wnh ch6ng? 4p: Khi ti ni 8Wnh, chnh l khng lin hP g 8+n ngn thuy+t hoGc khng ngn thuy+t, 8 vLn l th*9ng 8Wnh. Sao v1y? V trong t=t cN m/ i lc, 8Wnh vLn th*9ng O trong d:ng. Ngay cN khi ni n6ng, hoGc khi tr phn biPt khOi d1y vLn c 8Wnh trong 8, v h+t thNy 8>u l 8Wnh. N+u khi dng tm 8 thng 85t tnh khng cCa cc php 8Y qun sac th tUc th9i li>n nh1n ra tnh khng. Trong 8, tnh
64
D. T. SUZUKI
khng hiPn hBu t=t cN m/ i th9i, cho d c qun sac hay khng, d c ni n6ng, phn biPt hay khng. Cho 8+n th=y nghe hiYu bi+t cVng th+. Sao v1y? V t^ tnh cCa cc php l khng, nn b=t lu1n n:i no n cVng khng cN. V t=t cN 8>u khng, nn khng cn dnh mac, t*:ng Ung vRi ci khng dnh mac nTy l ci d:ng 8\ng th9i (cCa 8Wnh v huP). B\-tt lun lun bi+t v1n dIng tinh thTn cc php h*t th&y 6 u khng, nh9 8 nn 85t 8*Hc cUu cnh. Do 8 nn ni khi 8Wnh huP nh=t nh*, 8 c nghQa l giNi thot.33 4Wnh =y ch_ng c g ph hHp vRi kiYu khoanh chn ng\ i thi>n, nh* th*9ng 8*Hc giN 8Wnh bOi nhBng kl ngoi cu3c hoGc php mn 8*Hc duy tr bOi ThTn T v tng phi cCa s* vo sau th9i ke HuP N6ng. 4+n 8y, c thY kh_ng 8Wnh m3t cch chac chan rAng: 8Wnh khng phNi l t Wch mGc, cVng ch_ng phNi l t Wch t Qnh, m 8ng h:n l s^ ho5t dIng, v1n hnh, thnh tû, th=y, nghe, hiYu, bi+t. Th+ nn c thY ni rAng O 8u c 8Wnh c nghQa l khng do php tu 8Wnh m c. 4Wnh l huP v huP l 8Wnh, v n l m3t. 4y l m3t trong nhBng 8> ti c?t y+u th*9ng xuyn 8*Hc nh=n m5nh bOi cc Thi>n s* sau HuP N6ng.
* 4o5n trn dWch st theo bNng ti+ng Anh nay xin trch dLn m3t 8o5n trong: (Ji Chu Ha Th-Zng (/n NgB Nh#p (Jo Y*u Mn 8Y 8?i chi+u: - V=n: V ngn v thuy+t, tUc danh vi 8Wnh, chnh ngn thuy+t chi th9i, 8ac danh 8Wnh phC? - 4p: Kim ngn 8Wnh giN, b=t lu1n thuy+t dB b=t thuy+t th*9ng 8Wnh. H dQ c?? Vi dIng 8Wnh tnh ngn thuy+t phn biPt th9i, tUc ngn thuy+t phn biPt diPc 8Wnh.Nh*Hc dQ khng tm qun sacth9i, tUc qun sac th9i diPc khng. Nh*Hc b=t qun sac, b=t thuy+t, b=t phn biPt th9i diPc khng, ni ch ki+n v6n gic tri, diPc phIc nh* thW. H dQ c?? Vi t^ tnh khng, tUc * nh=t thi+t xU t=t khng, khng tUc v tr*Rc, v tr*Rc tUc thW 8_ng dIng. Vi b\ tt th*9ng dIng nh* thW 8_ng khng chi php, 8ac ch cUu cnh. C? vn: 8Wnh huP 8_ng giN, tUc danh giNi thot d.
65
33
45i Chu HuP HNi ni ti+p: Ti s; cho cc ng m3t v dI, nh9 8 ng 8*Hc tJnh to, sng su?t, h+t s5ch m?i nghi, gi?ng nh* t=m g*:ng r5ng rm, phNn chi+u m/ i hnh t*Hng trong 8. Khi g*:ng lm viPc 8, tnh sng cCa n phNi lay 83ng 8Y 8n nh1n hnh t*Hng theo m3t cch no 8 ch6ng? Hon ton khng. Sao v1y? v ci d:ng cCa g*:ng sng th t^ t5i vRi m/ i nhi`m i. Do 8, s^ phNn chi+u cCa n khng h> bW m9 t?i. Cho d c hnh t*Hng hay khng, cVng khng thay 8ci vl sng chi+u cCa n. Sao v1y? v ci g t^ t5i 8?i vRi nhi`m i th khng c s^ bi+n 8ci, d trong b=t ke hon cNnh no. L5i nBa, gi?ng nh* mGt tr9i chi+u sng th+ gian, nh sng c chWu s^ bi+n 8ci no khng? Khng. Sao v1y? C khi no n ch_ng tFng chi+u sng th+ gian 8u? M ch_ng h> c bi+n 83ng g trong n cN. Sao v1y? V nh sng mGt tr9i t^ t5i thot khdi m/ i nhi`m , nn d n c chi+u sng v5n v1t hay khng, nh sng t^ t5i v nhi`m vLn lun siu viPt trn nhBng bi+n 8ci. Nn nh sng chi+u diPu =y l huP v tnh b=t 83ng =y l 8Wnh. B\-tt dng 8Wnh v huP trong thY nh=t nh* cCa n, v nh9 8 85t 8*Hc gic ng3. Do v1y nn ni khi v1n dIng 8Wnh huP trong nh=t thY c nghQa l giNi thot. Ti ni thm rAng t^ t5i vRi nhi`m c nghQa l khng c phi>n no v khng c nhBng cao v/ng (t^ t5i thot khdi niPm nhW nguyn cCa hiPn hBu). Th^c ra, trong tri+t h/c thi>n, cVng nh* trong cc b3 mn tri+t h/c Ph1t gio khc, khng h> c s^ phn biPt giBa cc thu1t ngB lu1n l h/c v tm l h/c, v thu1t ngB nTy thay thY thu1t ngB kia m3t cch d` dng. TF quan 8iYm s?ng, nhBng phn biPt nh* th+ khng thY no t\n t5i 8*Hc, v O 8y lu1n l h/c ltm l h/c v tm l h/c l lu1n l h/c. TF l do 8, tm l h/c cCa 45i Chu HuP HNi trO thnh lu1n l h/c 8?i vRi ThTn H3 i, v cN hai 8>u quy h*Rng v> m3t thY
66
D. T. SUZUKI
nghiPm. Chng ta hy 8/c trong Php ng, ThMn HBi (p. 32): Khi g*:ng sng 8*Hc 8Gt trn 8i cao, sUc chi+u diPu cCa n nhuTn khap cN mu9i ph*:ng ci giR i, h+t thNy v5n v1t 8>u 8*Hc phNn chi+u trong 8. Cc thTy 8>u cho s^ viPc nT y l ke diPu, nh*ng 8?i vRi tng ti, 8i>u =y ch_ng c g k e diPu cN. Sao v1y? V 8?i vRi t=m g*:ng sng nTy, sUc chi+u diPu cCa n th=u khap v5n v1t, nh*ng v5n v1t nTy khng phNn chi+u trong 8. 4y l 8i>u ke diPu nh=t m ti mu?n ni. Sao v1y? Nh* Lai bi+t t=t cN cc php nh9 do tr v phn biPt (), c: prajH). N+u Nh* Lai c cht tm phn biPt, cc ng c nghQ rAng Nh* Lai c thY bi*t r t=t cN cc php ch6ng?. Phn biAt (5 ., c: fen-pieh) l thu1t ngB Trung Hoa dng 8Y dWch chB vikalpa tF ti+ng Sanskrit, 8y l m3t thu1t ngB Ph1t h/c quan tr/ng 8*Hc dng r=t nhi>u trong cc kinh lu1n. TF nguyn cCa thu1t ngB nTy chi+t t^ ra c nghQa l cat v chia v1t thY ra bAng con dao, t*:ng Ung hon ton vRi tF nguyn cCa chB vilkp trong ti+ng Sanskrit. Nh* th+ phn biAt c nghQa l nh1n thUc, hiYu bi+t dâ trn s^ phn tch, c tnh t*:ng 8?i v lan man m chng ta quen dng trong giao ti+p hng ngy vRi th+ giRi bn ngoi cVng nh* trong l?i suy nghQ duy l cao 83. V c?t tCy cCa t* duy l phn tch, c nghQa l phn biAt. Khi con dao mc x; phn tch cng bn, th k+t quN cCa t* duy duy l l5i cng tinh t+ h:n. Nh*ng theo t* duy Ph1t gio, 8ng h:n l theo kinh nghiPm Ph1t gio, n6ng l^c phn biPt nTy l5i c n>n tNng l tr tuA v phn biAt (s: prajH). 4y l nhBng g c: bNn nh=t cCa tri thUc con ng*9i, v nh9 c tr tuP =y m chng ta c khN n6ng phng ci nhn vo tK tnh v?n c snn trong mb i chng ta. Ci 8 cVng g/ i l Ph1t tnh. Th^c v1y, t^ tnh chnh l tr tuP nh* 8 8*Hc xc 8Wnh nhi>u lTn. V tr v phn biPt nTy t^ t5i hon ton vRi nhi`m , l thu1t ngB 8*Hc 45i Chu HuP HNi dng 8Y nu ra 8Gc tnh cCa t= m
67
g*:ng trong. Nh* v1y tr tuP v phn biPt, t^ t5i khng nhi`m , x*a nay khng m3t v1t t=t cN nhBng dIng ngB nTy 8i>u nha m 8+n m3t 8iYm xu=t pht, 8 l c3i ngu\n uyn nguyn cCa kinh nghiPm thi>n. By gi9 v=n 8> 8*Hc 8Gt ra l: bAng cch no m tm con ng*9i c thY v*Ht qua tF phn biPt 8+n v phn biPt, tF nhi`m 8+n thanh t Wnh, tF hiPn hBu (hBu) 8+n khng hiPn hBu (v), tF t*:ng 8?i 8+n tnh khng, tF v5n v1t 8+n thY ch=t trong veo cCa g*:ng hoGc l tK tnh, hoGc di`n 85t theo tinh thTn Ph1t gio, l tF m (%) 8+n ngB (-).34 Lm sao m s^ v*Ht qua nTy c thY l 8i>u ke diPu nh=t khng nhBng chJ trong Ph1t gio m cn c trong t=t cN m/ i tn gio tri+t h/c khc. ChFng no m th+ giRi nTy 8 8*Hc nh1n thUc bOi con ng*9i, vLn cn l th+ giRi cCa nhBng 8? i l1p, chFng 8 vLn ch*a c cch thot ra khd i ci giRi =y 8Y thY nh1p vo th+ giRi cCa tnh khng, n:i t=t cN cc mu thuLn tiu trTm. ViPc thanh l/c dTn dTn ch=t ph\n t5p 8*Hc mPnh danh l vJn v#t 8Y nh1n ra t=m g*:ng t^ tnh l viPc r=t kh lm. V1y m, t=t cN m/ i Ph1t t] 8>u nb l^c thnh tû cho 8*Hc 8i>u =y. Khi nu ra theo tinh thTn tri+t h/c, v=n 8> khng cn 8*Hc xem chnh 8ng nBa. Ch_ng phNi l s^ thanh l/c dTn ch=t ph\n t5p, 8i tF phn biPt 8+n v phn biPt, tF t*:ng 8?i 8+ n tnh khng N+u ng*9i ta ch=p nh1n ti+n trnh thanh l/ c, nghQ rAng m3t khi s^ thanh l/c nTy thnh tû, th t=m g*:ng s; hiYn by vl sng bNn nguyn cCa n, th+ nn ti+n trnh = y
M (%, c: mi ; j: mayoi) c nghQa l 8Ung O ng t* 8*9ng, khng bi+t phNi 8i h*Rng no. Cn nghQa l, 8i vo 8*9ng t, khng 8i trn 8*9ng chnh. T*:ng phNn vRi ng3 (-; c: wu, j: satori), nghQa l hiYu bi+t chn chnh, chnh ki+n, nh1n ra chn l, chnh 85o.
68
34
D. T. SUZUKI
vLn 8*Hc biYu di`n trn dng v1n hnh cCa n. Nh*ng trong th^c t+, viPc thanh t@y t^ n l cng viPc cCa vl sng bN n nguyn. 4 l b&n nguyn th khng c m?i lin hP vRi th9 i gian trong nghQa g*:ng 8 c m3t lTn no trong qu khU xa m, v?n thanh tWnh, khng bHn nh:, r\i nay v g*:ng khng cn 8*Hc sng nh* x*a nBa, nn n phNi 8*Hc lau chi v vl sng ban s: =y 8*Hc phIc h\i nguyn tr5ng. Vl sng =y vLn O 8 trong t=t cN m/ i th9i, ngay cN khi bW bI i trTn vy phC v t*Ong nh* n khng thY no phNn chi+u s^ v1t. Vl sng khng cTn 8*Hc phIc h\i mRi c, n ch_ng phNi l ci xu=t hiPn sau khi hon t=t m3t ti+n trnh; vl sng =y ch*a tFng r9i khd i t=m g*:ng. 4y l nghQa m (n Kinh v cc kinh 8iYn Ph1t gio khc xiYn d*:ng, khi ni rAng Ph1t tnh v?n 8\ng nh=t n:i t=t cN v5n loi hBu tnh, g\m kl ngu cVng nh* ng*9i tr. BOi v 85t 85o l ch_ng h> bW v*Rng b1n trn ti+n trnh v1n hnh tF t 8+n chnh, tF m 8+n ng3, tF v minh 8+n gic ng3. Cc Thi>n s* 8>u tuyn b? rAng ch_ng c s^ gic ng3 no 8Y cTu sO 8ac. N+u ni mnh vFa chUng 8*Hc 8i>u g 8, th 8y l bAng chUng r rng nh=t mnh 8 l5c 8*9ng. Do v1y, khng l c, im lGng l s=m st, v minh l gic ng3 ; cc thnh t6ng tu thanh t Wnh 85o 8i vo 8Wa ngIc trong khi t h kh*u ph5m giRi chUng nh1p ni+t- bn; thanh t@y c nghQa l chUa nhm bIi trTn. T=t cN cc l9i ni nghWch l ny 8T y rLy trong v6n h/c Thi>n ch_ng c g khc h:n v s? nhBng phC 8Wnh ti+n trnh v1n hnh tF phn biPt 8+n v phn biPt, tF nhi`m 8+n thanh t Wnh t*Ong v> s^ v1n hnh ny khng ph hHp vRi th^c t+, tr*Rc h+t v v1n hnh dFng l5i ngay n:i vl sng bNn nguyn cCa g*:ng, khng nb l^c 8i xa h:n, 8i 8+n n:i v h5n. ThU 8+n, bNn tnh trong su?t cCa g*:ng t^ n bao dung lun cN s^ nhi`m, nghQa l g*:ng nh1n h+t hnh Nnh v1t ny 8+n v1t kia, tnh ch=t cCa cc v1t thY hon ton tri ng*Hc nhau. 4Y 8Gt v=n 8> ny theo m3t cch khc, cTn phNi c tinh thT n
69
phC 8Wnh tuyPt 8?i, n+u khi ti+n trnh 8*Hc ti+p tIc th s^ thY cn khN hBu khng? 4y l l do t5i sao HuP N6ng kh6ng kh6ng phNn 8?i quan 8iYm 8 8*Hc cc 8?i thC cCa Ngi nui d*mng. HuP N6ng khng tn thnh gio l v> tnh lin tIc, 8 l tr*9ng phi TiPm cCa ThTn T. T=t cN nhBng ai tn thnh quan 8iYm v1n hnh lin tIc, 8>u thu3c v> tng TiPm. Cn HuP N6ng, ng*Hc l5i l th*Hng thC cCa tng 4?n. Theo tng nTy, b*Rc nhNy tF m (%) 8+n ng3 (-) l tUc th, khng phNi dTn dTn, r9i r5c v khng lin tIc. Ti+n trnh gic ng3 tUc th nghQa l c m3t c nhNy v/t, mang tnh lu1n l v tm l h/c, theo kinh nghiPm Ph1t gio. VRi c nhNy v/t lu1n l, c nghQa l ti+n trnh duy l th*9ng nghiPm dFng l5i ngay tUc khac v nhBng g phi l x*a nay 8>u 8*Hc xem l hon mZ m3t cch t^ nhin; cn c nhNy v/t tm l h/c nghQa l ranh giRi cCa thUc bW v*Ht qua, r\i thY nh1p vo v niPm (e: Unconscious), m r?t ro ch_ng phNi l v thNc (e: unconscious).35 Ti+n trnh nTy ban 8Tu r9i r5c r\i bbng chRc hon ton v*Ht h_n bn kia m/ i tnh ton suy l*9ng. 4y l nh#n ra b&n tnh.. Hy 8/c bi php sau cCa HuP N6ng : ThiPn tr thUc, khi ti cn O n:i Ha th*Hng HoAng NhLn, m3t hm chJ nghe 8*Hc m3t cu m ngB, li>n th=y ngay chn tnh, bNn thY cCa chn nh*. 4y l l do t5i sao ti mu?n th=y gio php nTy 8*Hc l*u hnh, khi+n cho ng*9 i h/c 85o ng3 ngay b\-8>, t^ qun tm mnh, t^ th=y 8*Hc bNn tnh mnh Ch* Ph1t ba 89i, qu khU hiPn t5i, vW lai v
Tri+t h/c Ty ph*:ng quen g/i l v thNc Unconciousness (vi+t hoa). Thu1t ngB Ph1t gio t*:ng Ung l v tm hoGc v niAm, nh* n3i dung tc giN (Suzuki) s; trnh by ti+p tIc O phTn sau. Trong khi tF unconciousness (khng vi+t hoa), 8*Hc chJ cho tnh ch=t, tnh tr5ng v thNc, nh* 8o5n v6 n O d*Ri c ghi trong ngoGc.
70
35
D. T. SUZUKI
t=t cN m*9i hai b3 kinh36 8>u v?n snn c trong t^ tnh mb i ng*9i Trong t^ tm mnh v?n 8 snn c tri thUc 8Y t^ ng3, n+u mnh t^ khOi d1y t m, v/ng niPm, 8in 8No, th d c thiPn tr thUc bn ngoi d5y bNo, cVng khng thY no cUu 8*Hc. N+u t^ khOi qun chi+u bAng ph*:ng tiPn chn chnh Bt-nh, th m/ i v/ng niPm 8>u tiu trF trong khoNnh khac. N+u nh1n ra t^ tnh, m3t khi td ng3 li>n th_ng 8+n ngay quN vW Ph1t. ThiPn tri thUc, khi c tr tuP qun chi+u, th trong ngoi trO nn hon ton thng su?t, bi+t r bNn tm. N+u 8 nh1n ra 8*Hc bNn tm th 8 l g?c cCa giNi thot. N+u 8*Hc giN i thot r\i tUc 8 l Bt-nh tam mu3 i, v Bt-nh tam mu3 i tUc l v niAm.37
36
* M*9i hai lo5i (thY ti) trong kinh 8Uc Ph1t thuy+t g\m: 1. Kh+ kinh, 2. Trng tIng, 3. Gi-8 (kP-8), 4. Nhn duyn, 5. BNn sinh, 6. BNn s^t 7. VW tAng hBu, 8. Th dI, 9. Lu1n nghW, 10. T^ thuy+t, 11. Ph*:ng quNng, 12. ThI k. Trong mu9i hai thY lo5 i nTy, Kh+ kinh, Trng tIng, Gi-8 (kP) l thY ti cCa kinh v6n, cn chn b3 kia dng 8Y ghi cc s^ kiPn di`n ra trong kinh. 37 * Theo Php BNo 4n Kinh: ThiPn tr thUc, ng * NhLn Ha th*Hng s*, nh=t v6n ngn h5 tiPn ng3, 8?n ki+n chn nh* bNn tnh, thW dQ t*:ng th] gio php l*u hnh, linh h/c 85o giN, 8?n ng3 b\8>. Cc t^ qun tm, ki+n t^ bNn tnh Tam th+ ch* Ph1t, th1p nhW b3 kinh, t5i nhn tnh trung, bNn t^ cI hBu T^ tm n3i hBu tri thUc t^ ng3, nh*Hc khOi t m v/ng niPm 8in 8No, ngo5i thiPn tri thUc, tuy hBu gio th/, cUu b=t khN 8ac. Nh*Hc khOi chnh nhn bt-nh qun chi+u, nh=t st-na gian, v/ng niPm cu diPt, nh*Hc thUc t^ tnh, nh=t ng3 tUc ch Ph1t 8Wa. ThiPn tri thUc, tr huP qun chi+u, n3i ngo5i minh triPt, thUc t^ bNn tm. Nh*Hc thUc bNn tm, tUc bNn giNi thot. Nh*Hc 8ac giNi thot, tUc thW Bt-nh tam-mu3i. Bt-nh tam-mu3i, tUc thW v niPm (Bt-nh 2, ph@ m 27-28).
71
72
CH#%NG 4
4%N NGz V V NI|M1

Nh* th+, gio l 6/n ngB 8 c n>n tNng tF Nam tng cCa HuP N6ng, v chng ta phNi nhR rAng ci h?t nhin hay c nhNy t?i h1u nTy khng chJ c tnh cch tm l h/c m cn mang tnh ch=t biPn chUng. Bt-nh (s: prajH) th^c s^ l m3t thu1t ngB mang 8Ty tnh biPn chUng biYu thW ti+n trnh ng3 giNi 8Gc biPt nTy, cn 8*Hc g/ i l l chHt nh1n ra, bbng th=y ngay, th=y ngay l1p tUc. N khng tun theo m3t quy lu1t phc bi+n no cCa lu1n l h/c cN. BOi v khi Bt-nh 8Nm nh1n vai tr chC thY nh1n ra chnh mnh m3t cch b=t ng9, nh* l m3 t php l5, 8 l 8?i diPn vRi tnh khng (s: QDnyatH) s^ rbng khng cCa t=t cN v5n php. 4i>u nTy khng xNy ra nh* l k+t quN cCa l lu1n, m xNy ra khi l lu1n 8 bW bd r:i v v dIng, v ni theo kha c5nh tm l h/c, ng3 xNy ra khi n6ng l^c ch 8i 8+n mUc thnh tû. DIng cCa Bt-nh l kh'(c t+ t=t cN nhBng g m ta nh1 n thUc 8*Hc tF th+ giRi phm trTn nTy, n thu3c v> m3t tr1t t^ hon ton khc vRi cu3c s?ng th*9ng nh1t cCa chng ta. Nh*ng 8i>u nTy khng c nghQa Bt-nh l 8i>u g 8 hon
1
* Ch*:ng nTy do ng*9i dWch phn ra tF ch*:ng 3 v t5m 8Gt tiu 8>.
ton cch biPt vRi n+p s?ng v t* t*Ong cCa chng ta, l m3t ci g 8 8*Hc gOi 8+n cho chng ta bAng php l5 tF m3t ngu\n no 8 khng bi+t v khng thY no bi+t 8*Hc. N+u 8ng nh* v1y, Bt-nh s; ch_ng c g c ch g cho chng ta cN v s; ch_ng c s^ giNi thot no ginh cho chng ta. QuN th^c vai tr cCa Bt-nh lm tNn m5n v gin 8o5n ti+n trnh suy lu1n duy l, nh*ng trong m/ i lc Bt-nh vLn nh= n m5nh 8+n suy lu1n nTy, v n+u khng c Bt-nh, chng ta khng thY c m3t suy lu1n no cN. Cng m3t lc, Bt-nh vFa O trn, vFa O trong ti+n trnh suy lu1n. Thng th*9ng m xt, 8y l m3t mu thuLn. Nh*ng th^c t+, chnh mu thuLn nTy t^ n 8em 8+n s^ khN hBu cVng l nh9 Bt-nh. HTu nh* cc n>n v6n h/c tn gio 8>u chUa 8Ty mu thuLn, phi l, nghWch l, b=t khN 8ac v n+u 8i hd i ta phNi tin nh1 n chng, nh* l nhBng chn l mGc khNi, chnh l v tri thUc tn gio 8*Hc 8Gt n>n tNng trn s^ v1n hnh cCa Bt-nh. M3t khi quan 8iYm v> Bt-nh 8*Hc ch=p nh1n, th t=t cN m/ i phi l tnh chC y+u c n>n tNng tn gio 8>u trO nn c thY hiYu 8*Hc. Gi?ng nh* th*Ong thUc m3t cu chuyP n chm bi+m hay. Trn b> mGt, hTu nh* c m3t s^ b> b3n kh tin v> ci 8kp, v ng*9i snh 8iPu kh lTn cho ra 8*Hc 8Tu m?i cCa sHi chJ bW r?i tung. Nh*ng ngay khi cu chuyP n chm bi+m bW 8No ng*Hc, th tnh cch phUc t5p cCa ci 8kp v s^ ke diPu s; hiYn l3. Bt-nh bao hm trong s^ 8No ng*Hc nTy. Cho 8+n nay, con mat mi theo di b> mGt cCa chi+c o, 8 l b> mGt duy nh=t m n th*9ng cho php chng ta khNo st. By gi9, bbng nhin ci o bW l3 n tri; chi>u h*Rng cCa ci th=y bb ng d*ng bW gin 8o5n; ci nhn khng thY no lin tIc 8*Hc nBa. V1y m nh9 s^ gin 8o5n 83t ng3t nTy, 8ng h:n l nh9 s^ ph vm m ton b3 m hnh cCa cu3c s?ng bbng nhin 8*Hc nam bat, 8 l nh1n ra t^ tnh. 4iYm m ti mu?n nu ra O 8y l ph*:ng diPn l tr, th*9ng hiPn hBu su?t m/ i th9i gian, chnh v kha c5nh v
74
D. T. SUZUKI
hnh ny m phTn hBu hnh c thY hiYn by vl 8kp 8a d5ng cCa n. 4y chnh l nghQa cCa s^ suy l phn biPt lun lun c n>n tNng l O trong tr huP v phn biPt; 8y l nghQa xc 8Wnh rAng t=m g*:ng tnh khng lun lun duy tr vl sng uyn nguyn cCa n v khng bao gi9 bW b=t k e ngo5i v1t no phC m9, 8y cVng l nghQa cCa s^ v1t nh* chng 8ang l, d rAng chng 8*Hc an 8Wnh trong khng th9 i gian v bW lP thu3c theo lu1t t^ nhin. Ci g 8 quy 8Wnh t=t cN m/ i v1t, nh*ng chnh n l5i khng bW quy 8Wnh bOi cc v1t nTy mang nhi>u tn khc nhau khi n 8*Hc quan st tF nhBng gc 83 khc nhau. V> mGt khng gian, n 8*Hc g/ i l v t-Fng (N X, formless) ng*Hc h_ n vRi nhBng g c thY 8*Hc gom l5i d*Ri d5ng hnh t*Rng (form). V> mGt th9i gian, n l v tr (N Q, e: nonabiding) v n s?ng 83ng th*9ng hAng, khng bW cat xn thnh tFng mNnh g/ i l t* t*Ong, cVng nh* n khng bW nh?t kn v giB chGt nh* m3t v1t thY t Qnh t5i; v> mGt tm l h/c, n l v niAm,2 trong nghQa t=t cN thUc, t* t*Ong, tnh cNm cCa chng ta 8>u l*u xu=t tF (tm thY) v niAm, 8 l tm ((), hay tK tnh. V Thi>n lin quan m1t thi+t vRi kinh nghiPm v t=t nhin l vRi tm l h/c, nn chng ta hy 8i su vo v niAm (Unconscious). Nguyn ti+ng Trung Hoa, v niAm hay v tm (N (, c: wu-hsin) c nghQa 8:n thuTn l khng suy t*Ong no thought hoGc l khng thUc no mind. Nh*ng niAm (S) hay tm (() cn c nghQa nhi>u h:n l suy t-Vng hoGc thNc. Ti s; giNi thch 8i>u ny kZ h:n O m3t n:i khc. Th^c kh 8*a ra m3t tF Anh ngB t*:ng 8*:ng vRi niAm v tm. HuP N6ng v ThTn H3i chC y+u
2
N S, c: wu-nien, j: mu nen, e: the Unconscious = no mind; c khi 8*Hc dWch l tm.

75
th*9ng dng chB niAm thay cho chB tm, nh*ng cc Thi> n s* khc l5i thch dng chB tm h:n chB niAm. S^ th^c, cN hai 8>u biYu thW chung m3t kinh nghiPm: v niAm v v tm 8>u chJ nham 8+n cng m3t tr5ng thi cCa tm thUc. ChB tm (() trong tF nguyn biYu t*Hng cho tri tim, l c: ph1n cCa cNm xc, nh*ng sau 8 8 8i 8+n mUc biYu t*Hng cho chb tr cCa t* duy v ch. Tm, nh* v1y c nghQa r=t r3ng v ni chung ng*9i ta c thY xem n t*:ng Ung vRi thNc. V niAm l khng thNc, nh* th+ t*:ng 8*:ng vRi v thNc (unconscious)3 ChB niAm (S) 8*Hc ghp bOi chB kim (f); c nghQa hiP n t5i, by gi9, nAm trn chB tm ((). C l; tF bNn nguyn, n c nghQa m3t ci g 8 hiPn diPn ngay trn khoNnh khac cCa thUc. Trong v6n h/c Ph1t gio, n th*9ng thay th+ cho chB st-na (ksna) trong ti+ng Sanskrit, c nghQa l m3t niPm, m3t t*Ong, m3t khoNnh khac 8*Hc xem nh* m3t 8:n vW th9i gian, m3t khoNnh khac, Nh*ng theo thu1t ngB tm l h/c, chB niAm (S) th*9ng 8*Hc dng 8Y chJ k Uc, c*9ng 83 ghi nhR, t* duy v thUc. V1y nn v niAm cVng c nghQa t*:ng 8*:ng vRi v thNc (e: the unconcious). V1y th cc Thi>n s* mu?n ni g qua chB v niAm? R rng trong Thi>n Ph1t gio, v niAm khng phNi l thu1t ngB tm l h/c, ch_ng O trong nghQa r3ng cVng nh* nghQa hkp. Trong tm l h/c hiPn 85i, cc khoa h/c gia ni 8+n v thNc nh* l m3t thUc ti>m @n, O 8 m3t kh?i l*Hng lRn cc y+u t? tm l h/c @n tng d*Ri tn nTy hay tn khc. 4i khi n xu=t hiPn trong lQnh v^c thUc 8Y 8p Ung cho ti+ng g/ i
* C l; 8y l m3t l?i 8?i chi+u tiPn cho ng*9i quen vRi tri+t h/c Ty ph*:ng 8Y ti+p thu v thNc (e: unconscious), c nghQa v thNc, v?n khc xa vRi v niAm, theo tinh thTn v niAm l vang bGt ho5t dIng cCa thUc.
76
3
D. T. SUZUKI
no 8 v do v1y, n xu=t hiPn bAng m3t nb l^c thUc, nh*ng hon ton b=t ng9 v d*Ri m3t lRp ngIy trang. 4Y 8Wnh nghQa ci v thNc nTy, cc nh tm l h/ c vLn cn nhi>u b?i r?i chJ v n l v thNc. Tuy v1y, th^c t+, n l bY chUa nhBng chuyPn huy>n b v ngu\n g?c cCa nhBng thU m tn dW 8oan. V l do nTy, khi niPm v thNc 8 bW cc nh truy>n gio thi+u l*:ng tri l5m dIng, v 8 c m3t s? ng*9i cho rAng Thi>n cVng ph5m vo lb i nTy. L9i co bu3c nh* th+ s; cng chnh n+u nh* tri+t l Thi>n khng c g khc h:n l m3t mn tm l h/c v> v thNc theo nghQa thng th*9ng cCa n. Theo HuP N6ng, t* t*Ong v niAm l n>n tNng cCa Thi>n Ph1t gio. Th^c v1y, ngi 8> x*Rng ba niPm nh* l c=u trc cCa thi>n, v v niAm l m3t trong c=u trc 8; hai niPm kia l v t-Fng (N X, e: formless) v v tr: (N Q, e: non-abiding). HuP N6ng ni: V t*Rng l n:i t*Rng m la t*Rng V niPm l ngay n:i niPm m la niPm V trI l bNn tnh cCa con ng*9i.4 Ngi cn 8Wnh nghQa thm v> v niAm theo cch sau: ThiPn tri thUc, 8Fng 8Y cho tm bW nhi`m khi ti+p xc vR i cc cNnh,5 8 g/i l v niAm. Ngay n:i niPm cCa mnh, th*9ng la cc cNnh, 8Fng 8Y cho tm bW lay 83ng khi ti+p xc vRi trTn cNnh
4
* Theo Kinh Php B&o (n, ph@m 4Wnh HuP 4: N X ; X d F X `N S , ; S d \ S`N Q ,` i h w .` V t*Rng * t*Rng nhi b=t ly t*Rng. V niPm giN, * niPm nhi v niPm. V trI giN, nhn chi bNn tnh. 5 CNnh > c nghQa l ranh giFi, vng 6-Zc bao bYc bVi ranh giFi, mi tr-1ng, khch trMn. Trong thu1t ngB Ph1t h/c, tF nTy c nghQa 8?i nghWch vRi tm ((, e: mind).
77
ThiPn tri thUc, t5i sao l5i l1p v niPm lm tng? ChJ v nhBng kl m m9, miPng ni th=y tnh, nh*ng khi ti+p xc vRi trTn cNnh th li>n khOi niPm, trn niPm l5 i khOi t ki+n, nn t=t cN trTn lao, v/ng t*Ong tF 8y m sinh khOi. Nh*ng trong t^ tnh v?n khng c m3t php no 8Y c thY 85t 8*Hc. N+u c chb sO 8ac th chuyPn h/a phc chJ l v/ng ni ch:i, v n ch_ng khc g h:n t ki+n trTn lao. Trong php mn nTy l1p v niPm lm tng l do v1y. ThiPn tri thUc, khng (v N, trong v niAm) l khng viPc g? NiAm l niPm g? Khng (v) =y l khng cn niPm v> hai t*Rng (nh8 nguyn, e: dualism), khng cn tm l6ng x6ng vRi trTn cNnh; niAm l niPm bNn tnh cCa chn nh* (s: tathatH) v chn nh* l thP cCa v niPm, v v niAm l d:ng cCa chn nh*. Chnh t^ tnh cCa chn nh* khOi niPm, ch_ng phNi l mat, tai, mVi, l*mi, khOi niPm, v chn nh* c (t^) tnh, cho nn thUc khO i niPm. N+u chn nh* khng c tnh, th mat, tai cng sac thanh ngay 8 li>n ho5i. ThiPn tri thUc, tF chn nh* t^ tnh khOi niPm, nn su c6n tuy c th=y nghe hay bi+t m ch_ng nhi`m v5n cNnh trTn, m chn tnh th*9ng t^ t5i. Nn kinh ni: Th*9ng kho phn biPt cc php t*Rng m khng bi+n dWch trong chn l tuyPt 8?i (8P nh=t nghQa).6
< 5 I, ; d > 6, ( \ 7 d N S` ; O S 6, W F d >, \ ; > 6 * (7 77777 < 5 I, N , N | M` S , S | x` N ,, N ` X, N I 8 h (` S ,, S C ; w ., C ; m S h ~, S m 7 C ; h B` C ; O . k S, P ( 9 : ; S` C ; K . a b k S, C ; , N, ( 9 < = > B m "` < 5 I, C ; K . k S, O ( ? K 6 @ } 5, \ 7 ; > d C . W O P` X $ Ee : < 5 . d ! X, ; g 7 O d \ (` ThiPn tri thUc, * ch* cN nh th*Hng, tm b=t nhi`m vi+t v niPm. # t^ niPm th*Hng, th*9ng ly ch* cNnh, b=t * cNnh th*Hng sinh tm... ThiPn tri thUc, v giN, v h s^. NiPm giN, niPm h v1t v giN, v nhW
78
D. T. SUZUKI
Trong khi r=t kh kh6n v d` l5c 8*9ng khi p dIng l?i t* duy hiPn 85i cCa cc b1c Tc s*, 8Gc biPt l cc Thi>n s*, chng ta phNi li>u lQnh 8+n mUc 83 nh=t 8Wnh, v n+u khng, th s; khng cn c: may no gh mat vo tnh @n m1t cCa kinh nghiPm thi>n. V m3t 8i>u, chng ta c ci m HuP N6ng g/ i l tK tnh, 8 l Ph1t tnh theo kinh Ni+t bn v theo cc kinh v6n 45i thFa khc. T^ tnh nTy, theo thu1t ngB cCa Bt-nh Ba-la-m1t-8a l chn nh- (s: tathatH), v tnh khng. Chn nh* c nghQa l TuyPt 8?i, l ci g 8 khng lP thu3c 8Wnh lu1t t*:ng 8?i. Do v1y nn chn nh* khng thY nam bat 8*Hc qua ph*:ng tiPn hnh t*Rng. Chn nh* l v t-Fng. Trong Ph1t gio, s?c (s: rDpa) t*:ng phNn vRi v s?c (s: arDpa), 8 l v 8i>u kiPn. Do 8, ci v sac, v 8i>u kiPn v ci v khN 8ac nTy l tnh khng (s: QDnyatH). Tnh khng khng phNi l m3t khi niPm phC 8Wnh, khng phNi l biYu thW s^ tr?ng vang 8:n giNn, nh*ng v n khng O trong giRi h5n cCa danh v s?c nn n 8*Hc g/ i l tnh khng, ci khng hay r[ng l]ng. Nh* th+, tnh khng l b7t kh& 6?c. B7t kh& 6?c nghQa l siu viPt t=t cN m/ i nh1n thUc, m/ i nam bat, v tnh khng siu viPt cN h,u v v. T=t cN m/ i tri thUc t*:ng 8?i cCa chng ta 8>u thu3c v> nhW nguyn. Nh*ng n+u tnh khng tuyPt 8?i siu viPt t=t cN nb l^c cCa con ng*9i, bAng cch nTy hay cch khc, 8Y nam giB l=y n th n l5i ch_ng c gi
t*Rng, v ch* trTn lao chi tm. NiPm giN, niPm chn nh* bNn tnh, chn nh* tUc thW niPm chi thY, niPm tUc thW ch:n nh* chi dIng. Ch:n nh* t^ tnh khOi niPm, phi nhn nhQ th thiPt n6ng niPm. Ch:n nh* hBu tnh, sm dQ khOi niPm, ch:n nh* nh*Hc v, nhn nhQ sac thanh 8*:ng th9i tUc ho5i. ThiPn tri thUc, chn nh* t^ tnh khOi niPm, lIc c6n tuy hBu ki+n v6n gic tri b=t nhi`m v5n cNnh, nhi chn tnh th*9ng t^ t5i. C? kinh vn, n6ng thiPn phn biPt ch* php t*Rng, * 8P nh=t nghQa nhi b=t 83ng (Php B&o (n Kinh, 4Wnh HuP 4).
79
trW 8?i vRi chng ta, n khng trO thnh lQnh v^c quan tm cCa con ng*9i, n khng th^c s^ hiPn hBu v chng ta khng c g quan hP vRi n. Tuy nhin, chn l l5i hon ton khc, tnh khng v?n th*9ng l tGng v1t cho chng ta, n lun lun O vRi chng ta, O trong chng ta, ty thu3c ton b3 vo tri thUc, hnh 83ng v ty thu3c vo chnh cu3c s?ng. ChJ khi no chng ta c? gang nam giB =y n nh* l m3t v1t thY tr*Rc ci nhn cCa chng ta, th n l5i lLn trnh, b=t ch=p m/ i nb l^c cCa chng ta, r\i n t^ tan bi+n nh* s*:ng khi. Chng ta th*9ng bW n quy+n rV, nh*ng n ch: i tr ct bat vRi ta nh* m3t bng ma tr:i. Chnh Bt-nh 8 8Gt 8*Hc bn tay ln tnh khng, ch2n nhv tK tnh. Bn tay ny khng 8Gt ln ci m n nh* l. 4y l chUng cU hiYn nhin xu=t pht tF nhBng g ta 8 8> c1p v> nhBng m?i lin quan, c tnh t*:ng 8?i, v l do 8 tK tnh siu viPt h_n lQnh v^c t*:ng 8?i, viPc nam bat tnh khng bAng Bt-nh khng thY no c 8*Hc nghQa theo nghQa thng th*9ng cCa n. Nam bat m khng phNi l nam bat, m3t xc quy+t nghWch l khng thY no trnh 8*Hc. Ni theo thu1t ngB Ph1t h/c, s^ nam bat nTy 8*Hc tû thnh nh9 tnh cch khng phn biPt, nghQa l( bAng s^ phn biPt khng c tnh cch phn biPt. Ti+n trnh 83t bi+n, 83t ng3t, l m3t hnh 83ng cCa tm, khng phNi l ho5t dIng cCa v thUc m l biYu hiPn nNy sinh tF chnh t^ tnh, 8 l v niAm (N S, e: Unconscious). Nh* th+ v> mGt c6n bNn, v niAm cCa HuP N6ng khc h_ n vRi v thNc cCa tm l h/c. N c hm siu hnh h/c. Khi HuP N6ng ni v> v niAm cCa tm thUc, l Ngi 8 b*Rc qua lQnh v^c tm l h/c r\i, Ngi khng cn nghQ 8+n ci v thNc l1p trn n>n tNng cCa thUc. Khi di ng*Hc l5i qung th9i gian xa xi, lc tm khng cn dnh lu vRi thUc nBa, th tm vLn O trong tr5ng thi duy tr 8:n thuTn. V niP m cCa HuP N6ng cVng ch_ng phNi l m3t lo5i linh hLn vI tr:
80
D. T. SUZUKI
b\ng b>nh trn b> mGt hbn mang. N phi th9i gian, nh*ng l5i gi tr/n th9i gian tF th9i ke ngan ngCi nh=t cho 8+n hAng 85i ki+p. 4Wnh nghQa cCa ThTn H3 i v> v niPm trong Php NgB cCa s* (p. 14) s; chi+u sng h:n v> 8> ti nTy. Khi giNng v> Btnh, s* ni: 4Fng 8Y dnh mac vo t*Rng. Khng bW dnh t*Rng g/ i l chn nh*. Chn nh* nghQa l g? NghQa l v niPm. V niP m l g? L khng nghQ v> c (h,u K) hoGc khng (v N); khng nghQ 8+n thiPn, c, khng nghQ 8+n hBu h5n (hay v h5n), nghQa l khng nghQ 8+n giNi thot, cVng ch_ng nghQ 8+n khng giNi thot, ch_ng nghQ v> ni+t-bn, cVng khng nghQ 8+n viPc chUng ni+t-bn. 4y l v niAm. V niP m ch_ng c g khc h:n chnh l Bt-nh Ba-la-m1t-8a. Btnh Ba-la-m1t-8a ch_ng g khc h:n l Nh=t thY tam mu3 i. ThiPn tri thUc, nh* trong s? cc ng, cn 8ang tham h/c, mb i lTn khOi niPm, hy quay v> qun chi+u (ngu\n tm). Khi tm khOi niPm r\i th thUc qun chi+u cVng t^ tiu trTm. 4y l v niAm. V niPm nTy tuyPt 8?i t^ t5i vRi t=t cN cNnh duyn, v n+u cn c cNnh duyn, th n khng thY 8*Hc g/i l v niAm. ThiPn tri thUc, thY nh1p 8*Hc tnh vi diPu cCa php giR i, 8i>u =y 8*Hc g/ i l Nh=t thY tam mu3 i. Do v1y, trong Kinh TiPu b&n Bt-nh Ba-la-m#t-6a c ni: Cc thiPn nam 8y l Bt-nh Ba-la-m1t-8a, c nghQa l khng cn m3t niPm t*Ong no v> cc ph. Khi chng ta an tr trong 8, nghQa l trong v niPm, th thn vng rng nT y vRi 32 t*Rng t?t th thang cCa thn, phng ho quang r^c rm trm khap, tcng tr Bt-nh, siu viPt t=t cN m/ i suy l*9ng, trI trong tam mu3 i th thang m ch* Ph1t 8 thnh tû v 85t 8*Hc tuP gic v th*Hng. T=t cN m/ i cng 8Uc (tch lV y 8*Hc nh9 v niPm) ch* Ph1t cn khng thY tnh 8+m 8*Hc, hu?ng l hng Thanh v6n, Bch chi Ph1t.
81
Kl no 85t 8*Hc v niAm th khng cn bW nhi`m bOi su c6n, kl no thY nh1p v niAm th d` quay v> vRi tri ki+n Ph1t, kl no thm nh1p 8*Hc v niAm 8*Hc g/ i l thm nh1p Th^c t+,7 kl no th=y 8*Hc v niAm 8*Hc g/ i l Trung 85o, v 4P nh=t nghQa 8+, 8 kl th=y 8*Hc v niAm th c thY khi+n xu=t sinh t=t cN cc php, kl 85t v niAm c thY thI nh1n t=t cN cc php Quan 8iYm v> v niAm nTy 8*Hc xc 8Wnh m3t cch ton triPt trong (/n NgB Nh#p (Jo Y*u Mn cCa 45i Chu HuP HNi. M3t 8P t] kiPt xu=t cCa M Tc. V niPm l v tm trong t=t cN m/ i n:i, tm khng bW t=t cN cNnh chuyYn, khng t=t cN nhBng suy nghQ, mong cTu khc. Khi tm gGp cNnh sac vQnh vi`n khng khOi 83ng v/ng t*Ong nBa, (8*Hc nh* v1y) g/ i l v niPm. V niPm cn g/ i l chn niPm. N+u dng niPm khOi t*Ong 8Y 85t 8+n v niPm, tUc l t niPm, ch_ng phNi chnh niPm. Sao v1y? Kinh ni: N+u dng niPm thUc (lIc niPm) d5y ng*9i th g/ i l phi niAm. C thUc niPm g/ i l t niPm; khng phNi thUc niPm, g/ i l chn niPm. 9
* e: reality. Cn 8*Hc dWch l chn nh-. * 4P nh=t nghQa 8+ g 7 O A, Thang nghQa 8+ B O A, Chn 8+ | A. 9 * 4o5 n nTy chng ti khng dWch theo bNn ti+ng Anh, m dWch st theo bNn Hn v6n trong (/n NgB Nh#p (Jo Y*u Mn cCa Ha th*Hng 45i Chu HuP HNi: N S ,, 7 c _ N ( 7, N 7 c > ?` N C t $ 7` { d > <, D N k (, 7 m N S` N S ,, 7 = C ; D` , b S L S ,, m 7 W S` | b X A $ Ee , E i + S, = L P S, K O S, = L W S, N O S, m C ;` V niPm giN nh=t thi+t xU v tm thW, v nh=t thi+t cNnh giRi, v d* t* cTu thW. 4?i ch* cNnh sac, vQnh v khOi 83ng, thW tUc v niPm. V niPm giN, thW danh ch:n nh* d. Nh*Hc dQ niPm vW niPm giN, tUc thW t niPm, phi vi chnh niPm. H dQ c?? Kinh vn: nh*Hc gio nhn 85i niPm danh
8 7
82
D. T. SUZUKI
Th=y v niPm, khng c nghQa l theo d5ng t^ thUc, t^ phNn t Jnh, cVng ch_ng phNi l 8am mnh trong tr5ng thi xu=t thTn, cVng khng O trong tr5ng thi lnh 85m th9 :, n: i m t=t cN v+t tch cCa thUc thng th*9ng bW m=t d=u. Th7y v niAm l c thUc, v tuy nhin l5i 85t 8+n v thUc v> t^ tnh. BOi v t^ tnh l5i khng 8*Hc quy 8Wnh bOi ph5 m tr lun l h/c v> hBu (K, c) v v (N, khng). Nh* th+, viPc quy 8Wnh c nghQa l mang t^ tnh vo trong lnh v^c tm l h/c th^c nghiPm, n:i m n khng cn chnh l ci 8ang hiPn hBu nBa. MGt khc, N+u v niAm c nghQa l khng cn thUc, th+ th n bo hiPu s^ ch+t, hay t nh=t, bo hiPu s^ 8nh chJ t5m th9i s^ s?ng. Nh*ng 8i>u nTy l5 i khng thY c. Nh9 th+ cho nn t^ tnh chnh l tm. 4y l nghQa cCa 8o5n kinh sau 8y m ta th*9ng gGp trong Kinh Bt-nh ba-la-m1t-8a v trong cc kinh v6n 45i thFa khc. Khng thY no khng c thUc trong t=t cN cNnh v bN n tnh t?i th*Hng cCa cc php l tnh khng, v v r?t ro khng c m3t hnh t*Rng no 8Y ng*9i ta c thY 8Gt tay vo 8. Tnh b=t khN 8ac cCa v5n php nTy chnh l Th^c t+ (ch:n nh*), l t*Rng th thang nh=t cCa Nh* Lai. Nh* th+, v niPm l Th^c t5i t?i th*Hng, l chn t*Rng, l thY th thang nh=t cCa Nh* Lai. Chac chan n khng phNi l s^ m: h\ trFu t*Hng, khng chJ l khi niPm mGc nhin, m l m3t kinh nghiPm s?ng trong nghQa su mTu nh=t cCa n. ThTn H3i cn c nhBng di`n 85t khc v> v niPm: Th=y v niPm tUc l nh1n ra t^ tnh, nh1n ra t^ tnh khng phNi l nam giB v> m3t ci g 8. Khng nam giB cc php chnh l Nh* Lai thi>n... T^ tnh x*a nay v?n hon ton thanh t Wnh, v thP cCa t^ tnh
vi phi niPm, hBu lIc niPm danh vi t niPm, v lIc niPm giN, tUc chn niPm (p. 50).
83
hon ton t^ t5i, th=y 8*Hc t^ tnh nh* th+, tUc l bnh 8_ng vRi Nh* Lai, l khng bW dnh mac vRi cc t*Rng, li>n dUt tF h+t s5ch t1p kh v/ng t*Ong, t^ mnh 8Ty 8C cc cng 8Uc thanh tWnh tuyPt 8?i, chUng nh1p vo chn giNi thot... BNn tnh cCa chn nh* chnh l bNn tm cCa chng ta, do ta tri gic 8*Hc. Tuy nhin, ch_ng c ng*9i tri gic cVng ch_ng c ci m ng*9i =y tri gic 4?i vRi nhBng ai th=y 8*Hc v niAm, th nghiPp ngFng h_n tc dIng, s^ nui d*mng nhBng v/ng niPm v nb l^c tiu trF nghiPp ch*Rng bOi m lTm cn c ch g nBa? Siu viPt niPm nhW nguyn, c v khng. Thch thY nh1p Trung 85o, 8 l v niPm. V niPm l nh1n ra ci nh=t nh*, nh1n ra nh=t nh* nghQa l 85t 8+n ton tri, 8 l tr tuP Btnh, Bt-nh chnh l cNnh giRi cCa Nh* Lai thi>n. # 8y chng ta trO l5i lTn nBa vRi s^ t*:ng quan giBa 8Wnh v huP. QuN th^c, 8y l m3t 8> ti 8*Hc nhac 8+n r=t nhi>u trong tri+t h/c Ph1t gio, v chng ta khng thY lL n trnh 8> ti =y, 8Gc biPt l trong khi nghin cUu v> thi>n. S^ phn phi giBa hai tng cCa ThTn H3 i v HuP N6ng ch_ng g khc h:n l s^ khc biPt tF trong cch nhn cCa h/ v> m?i t*:ng quan giBa 8Wnh v huP nTy. ThTn T ti+p c1n v=n 8> tF quan 8iYm cCa 8Wnh, trong khi HuP N6ng 8> x*Rng huP nh* l 8i>u c?t y+u nh=t 8Y thC chUng 8*Hc thi>n. Tr*Rc h+t, HuP N6ng ni vRi chng ta v> viPc nh1n ra t^ tnh c nghQa l tJnh thUc trong v niPm, ng*Hc l5i, ThTn T khuyn chng ta t/a thi>n, 8Y lm lang dWu phi>n no v v/ng t*Ong cCa chng ta, r\i t^ tnh thanh tWnh bNn nhin s; t^ pht ra nh sng chi+u diPu. Hai khuynh h*Rng lun lun 8i bn c5nh nhau trong lWch s] t* t*Ong thi>n, c l; nh9 vo hai d5ng tm l c trong con ng*9i chng ta. Tr^c gic v 85o 8Uc, tri thUc v th^c hnh. NhBng ng*9i coi tr/ng huP, nh* HuP N6ng v mn 8P cCa ngi, c khuynh h*Rng 8\ng nh=t thi>n 8Wnh vRi huP v
84
D. T. SUZUKI
nh=n m5nh s^ t Jnh thUc v> v niPm l 83t nhin, tUc th9i. S^ tJnh thUc trong v niPm nTy, v> mGt lu1n l c l; hm chUa s^ mu thuLn, nh*ng thi>n v?n s?ng 83ng trong th+ giR i ring cCa n. Thi>n khng ng5i nhBng t*Ong mu thuLn v ti+p tIc dng nhBng bt php ke 8Gc cCa n. Nh* th+, Nam tng cCa HuP N6ng phNn 8?i ThTn T trn c: sO nhBng ai ph th gi9 ng\i khoanh chn t/a thi>n, nb l^c 8Y 85t 8*Hc tr5ng thi yn t Qnh, v tm ki+m m3t s^ thnh tû hiYn nhin no 8. H/ l nhBng ng*9i 8> x*Rng gio l tm tnh b&n t8nh, v xem gio l =y nh* thY chUng minh 8*Hc m3t cch tri thUc. H/ l nhBng ng*9i nhn ch6m ch vo m3t v1t thY 8Gc biPt m c thY phn lo5i ra trong s? nhBng s^ v1t t*:ng quan khc, v chJ cho ng*9i khc, nh* ng*9i ta chJ cho h/ th=y mGt hng, h/ bm vo v1t thY 8Gc biPt nTy nh* l thU qu bu nh=t, h/ qun rAng s^ bm vu nTy 8 lm xu?ng c=p m/ i gi trW 8?i t*Hng h/ yu thch, v n h5 th=p tnh bnh 8_ng cCa chnh h/. Do v s^ ch=p tr*Rc nTy, v s^ an 8Wnh m trong 8 h/ *a thch m3t tr5ng thi 8Gc biPt cCa thUc nh* l 8iYm t?i h1u 8Y h/ c thY chUng 8ac 8*Hc. Do v1y, h/ khng bao gi9 85t 8*Hc s^ giNi thot chn th^c, h/ khng bao gi9 cat 8*Hc sHi dy r?t cng vLn cn tri bu3c h/ O bn nTy cCa cu3c t\n sinh. Theo tng Bt-nh cCa HuP N6ng, 8Wnh v huP trO thnh 8\ng nh=t trong v niAm. BOi v khi c s^ tJnh thUc trong v niPm, th 8y khng phNi l s^ t Jnh thUc (cCa v niPm), v v niPm lun lun O trong 8Wnh, tWch nhin v b=t 83ng. Khng bao gi9 nn xem s^ t Jnh thUc nTy nh* l chUng 85t, tû thnh hay l k+t quN cCa nhBng nb l^c nh* v1y, v khng c s^ thnh tû trong s^ tJnh thUc v> Bt-nh trong v niPm, cVng khng c s^ dFng trI trong 8. 4y l 8iYm 8*Hc nh= n m5nh nhi>u nh=t trong t=t cN cc bNn kinh Bt-nh Ba-lam1t-8a. Khng chUng 8ac, nn khng ch=p thC, nn v sO tr- nghQa l tr trong v niPm hay tr trong v tr.
85
Trong (Ji Chu HuA H&i (/n NgB Nh#p (Jo Y*u Mn, chng ta th=y c cu3c 8?i tho5i nTy: Hdi: Th+ no l dIng 8\ng th9i cCa tam h/c (giRi, 8Wnh, huP)? 4p: (Tm) thanh t Wnh, khng nhi`m l giRi, bi+t tm ch_ng 83ng, khi ti+p xc vRi cNnh trTn, tm vLn vang lGng l 8Wnh, khi bi+t tm khng 83ng, nh*ng khng khOi niPm t*Ong v> s^ b=t 83ng =y, bi+t tm thanh tWnh m ch_ng nhi`m , m ch_ng khOi t*Ong v> s^ thanh t Wnh =y. Cho 8+n c thY phn biPt 8*Hc cc viPc thiPn c, m khng bW nhi`m thiPn c, v hon ton 8*Hc t^ t5i, 8 g/i l huP. N+u c ng*9i bi+t 8*Hc thP cCa giRi, 8Wnh, huP =y 8>u khng thY chUng 8ac 8*Hc, th h/ khng cn tm phn biPt, tUc (tm h/ 8\ng nh=t vRi thP =y, 8y l ci d:ng 8\ng th9i cCa tam h/c.10 Hdi: N+u khi tm an tr trong tWnh, c phNi tm ch=p dnh vo tWnh ch6ng?
10
* C l; tc giN (Suzuki) 8 l*Hc bRt. Theo bNn ti+ng Hn nh* sau (p. 20): FeK / w B` | , K /, E | 7 w BA Ce K / ,, # $ % 7 D` Fe s O E | 7 # $ %A Ce H N 7 7 #, 5 ( \ (, { > e 5 7 $, 5 ( \ ( B, \ * \ ( R` 5 ( H B, \ * H R` G Q < = H : 5 I N 7, } O P , 7 = L % D` , 5 # $ % J 3 \ 8 } B, m N 5 ., m K 7 J, 7 = K / w B` V=n: Tam h/c 8_ng dIng, h giN thW tam h/c, vn h thW 8_ng dIng? 4p: Tam h/c giN, giRi 8Wnh huP thW d. V=n: Ke nghQa vn h thW giRi 8Wnh huP? 4p: Thanh tWnh v nhi`m thW giRi. Tri tm b=t 83ng, 8?i cNnh tWch nhin thW 8Wnh. Tri tm b=t 83ng th9i, b=t sinh b=t 83ng t*Ong, tri tm thanh tWnh th9i, b=t sinh thanh tWnh t*Ong. Ni ch thiPn c giai n6ng phn biPt, * trung v nhi`m, 8ac t^ t5i giN, thW danh vi huP d. Nh*Hc tri giRi 8Wnh huP thY cu b=t khN 8ac th9i, tUc v phn biPt, tUc 8\ng nh=t thY, thW danh tam h/c 8_ng dIng. ((Ji Chu HuA H&i Ha th-Zng - (/n NgB Nh#p (Jo Y*u Mn).
86
D. T. SUZUKI
4p: N+u khi tm 8*Hc tr trong tWnh, m khng khOi niP m an tr trong tWnh =y, th khng g/i l tm dnh mac vo tWnh. Hdi: Khi tm tr trong khng, phNi ch6ng tm ch=p tr*Rc vo khng? 4p: N+u tm khOi niPm t*Ong an tr trong khng, tUc tm dnh mac vo khng. Hdi: Khi tm 8*Hc an tr n:i v-sO-tr, phNi ch6ng tm dnh mac vo n:i v-sO-tr =y? 4p: ChJ cTn khng khOi niPm t*Ong v> khng l thot khdi s^ ch=p tr*Rc. N+u ng mu?n th=u r lc no tm 85t 8+n v sO trI, th khi ng\i ngay th_ng trong t* th+ t/a thi>n, chJ bi+t 8+n tm, chR suy l*9ng t=t cN m/ i s^ v1t, h+t thNy niP m thiPn c 8>u khng suy l*9ng. ViPc qu khU 8 qua r\i cVng 8Fng suy nghQ, th tm qu khU s; vang bGt, g/i l rNnh rang 8?i vRi viPc qu khU. ViPc t*:ng lai ch*a 8+n, nn 8Fng mong cTu, th tm vW lai s; vang bGt, g/i l rbng rang viPc t*:ng lai. ViPc hiPn t5i 8 xNy ra. 4?i vRi m/ i viPc, chJ bi+t 8Fng nn dnh mac. Khng dnh mac l khng khOi tm yu ght. Nh* v1y nn tm hiPn t5i dUt tuyPt, g/i l khng dnh viPc hiPn t5i. Cho 8+n ba th9i qu khU, hiPn t5i, vW lai 8>u khng bW dnh mac trong tm, g/ i l khng cN ba th9i. N+u khi tm khOi niPm, chR rong rubi theo n, th niPm t*Ong s; t^ dFng l5i. Khi tm khOi niP m dFng trI, cVng 8Fng theo niPm t*Ong dFng trI =y, tm s; t^ dFng bGt. G/i l tm trI chb khng v1y. N+u t^ mnh bi+t r rng khi tm trI n:i b=t 83ng, l bi+t chJ c v1t trI chU khng c chb trI, cVng ch_ng khng c chb trI. N+u bi+t r tm ch_ng trI t=t cN chb, 8ch th^c 8*Hc g/ i l th=y bNn tm, cVng g/ i l 8ch th^c th=y tnh. ChJ ring ci tm khng trI t=t cN chb =y, tUc l tm Ph1t, cVng g/i l tm giNi thot, tm B\-8>, tm v sinh, cVng g/i l tnh khng cCa sac, nh* trong kinh g/ i l chNng v sanh php nh^n. Khi 85t 8*Hc tm v niPm, s; hiYu r t=t cN nhBng 8i>u
87
nTy. Gio l v niPm, nh* 8*Hc trnh by O 8y, c m3t thu1t ngB tm l h/c t*:ng 8*:ng l th: 6Bng tuyAt 6/i hoGc hon ton vng . CVng c thY 8*Hc g/ i l gio l kham nh^n. Tm thUc c nhn chng ta thY nh1p vo v niPm phNi trO nn nh* xc ch+t, nh* hnh Nnh m Thnh Francis d'Assisi minh h/a t*Ong cCa Ngi v> s^ vng hon ton.11 T^ khi+n mnh nh* gb hoGc 8, hoGc nh* thy ch+t, d l m3t hnh Nnh 8*Hc dng tF m3t quan 8iYm khc biPt, d*9ng nh* cVng c s^ t*:ng 8\ng th vW vRi Thi>n Ph1t gio. Trong Hong B Hy V#n Ng, L:c c 8o5n v6n sau: Hdi: Tri ki+n phm phu l g? TrN l9i: LHi ch g m ng dnh d=p vRi nhBng thU phUc t5p =y. (Tm) x*a nay hon ton thanh tWnh, ch_ng cTn ngn tF biPn lu1n v> n. ChJ cTn hon ton v tm (v niPm), v 8y l 8i>u ng*9i ta g/i l tr gic thanh t Wnh. Trong cu3c s?ng hng ngy d 8i 8Ung nAm ng\i, 8Fng 8Y l9i ni no cCa ng dnh mac vo cc s^ v1t trn th+ gian nTy, lc =y d ng ni g, d ng nh*Rng my chRp mat nh* th+ no, th t=t cN 8>u l*u xu=t tF bNn tm thanh t Wnh cCa ng. Th+ giRi hiY n by theo cch th+ chung cCa n, v 8a s? thi>n sinh th*9ng dnh mac vo th+ giRi hiPn t*Hng. NhBng s^ kiPn =y r?t ro c lin quan g vRi tm? Hy 8Y tm ng tr?ng rbng nh* h* khng, gi?ng nh* gb 8, nh* tro l5nh than tn. Khi 8i>u nT y thnh tû, ng s; cNm nh1n 8*Hc s^ t*:ng *ng (vRi chn tm). N+u khng, th m3t ngy no 8, ng gi th+ gian kia s; ra tay vRi ng Ph@m ch=t s^ vng cCa Thnh Ignatius Loyola nh* l n> n tNng thMn ph_m (Order) cCa ngi v> mGt tinh thTn, hiY n nhin l khc vRi 8i>u m cc Thi>n s* hiYu l s^ l5nh lng
11
Thu1t ngB th*9ng 8*Hc dng trong Kinh Thnh l: Let thy will be done t5m dWch l: Vng cha cho chng con 8*Hc nn.
88
D. T. SUZUKI
tuyPt 8?i. H/ l5nh lng vRi t=t cN m/ i 8i>u xNy 8+n vRi h/, v h/ xem nhBng 8i>u =y khng dnh dng g 8+n v niAm 8ang nAm pha sau l*ng cCa thUc nng c5n. V h/ duy tr m1t thi+t vRi v niAm, nn t=t cN m/ i thU di`n ra bn ngoi, bao g\m t=t cN nhBng g th*9ng 8*Hc bi+t thu3c v> tm thUc cCa con ng*9i, cVng chJ l nhBng ci bng. Nh* th+, cc s^ kiPn =y lm ngng trO cc Thi>n s*, trong khi v niPm cCa cc ngi vLn khng h> bW qu=y nhiù. S^ chWu 8^ng nTy, ni theo thu1t ngB C:-8?c gio, l m3t s^ hy sinh, l v1t hi+n t+ 8Y tn vinh Th*Hng 8+. Trong cu?n Nh,ng D8 BiAt V Kinh NghiAm Tn Gio, (Vaneties of Religious Expenrience; p. 312), William James 8 trch dLn m3t 8o5n trong Nh#p Mn (1i S/ng Huy n B (Introduction la vie Mystique) cCa Lejeune: Do ngho nn y hy sinh h+t cCa cNi bn ngoi, bOi trong trang nn y hi+n dng cN sinh m5ng, bOi vng cha m y hon t=t s^ hy sinh, dng tGng cho th*Hng 8+ t=t cN nhBng g ring l;, hai thU qu gi nh=t l tr thng minh v ch cCa y. BOi s^ t1n hi+n tri thUc v ch nTy m cc tn 8\ C: 8?c gio 8*Hc thnh tû. C nghQa l, h/ t^ bi+n mnh thnh gb 8, chJ l tro l5nh than tn, v c nghQa l 8\ng nh=t vRi v thUc. V 8y l cc tc giN C:-8?c gio trnh by kinh nghiPm nTy qua thu1t ngB Th-Zng 6* nh* l m3t s^ t1n hi+ n dng ln ngi, trong khi 8, cc Thi>n s* viPn dLn nhi>u 8+ n nhBng tF mang tnh cch tri thUc v tm l h/c h:n. Xinh trch dLn thm m3t 8o5n nBa cCa Ignatius. Ti phNi xem mnh nh* thy ma ch+t r\i, ch_ng cn cht tri thUc hay ch no nBa cN, gi?ng nh* m3t kh?i v1t ch=t khng cn cht khng c^ no, mGc tnh cho ng*9i khc 8Y n:i 8u ty , gi?ng nh* cy g1y trn tay ng*9i gi lo, s] dIng n theo mu?n v 8Gt 8u cVng 8*Hc. 4y l thi 83 m Ignatius khuyn cc con chin h*Rng v> thMn ph_m (Order). D^ tnh cCa s^ tu h/c trong C:-8?c gio
89
hon ton khc vRi mn 8P cCa Thi>n, v l9i khuyn r6n cCa Ignatius hon ton c sac thi 8Gc biPt trn bnh diP n chung. Nh*ng O mUc 83 kinh nghiPm tm l, cN Thi>n s* v nhBng nh lnh 85o tinh thTn C:-8?c gio 8>u nham 8+n s^ khai pht cng m3t tr5ng thi cCa tm, ch_ng c g khc h: n l thY nh1p v niAm tF tm thUc c biPt cCa mb i chng ta. Jesuit Rodriguez 8*a ra m3t minh h/a r=t cI thY khi nhn v> 85o 8Uc cCa sK vng l1i:12 M3t con ng*9i tn gio phNi knh tr/ng t=t cN m/ i thU l 8?i t*Hng phIng s^ cCa y. Gi?ng nh* m3t pho t*Hng, khng cNm th=y bu\n rTu cVng nh* phNn khng khi ng*9i ta l3t tFng lRp o cCa y. Qu vW nn c tinh thTn nh* th+ nTy 8? i vRi cc thU khc nh* sch vO, phng O, v m/ i v1t khc m mnh 8ang dng. BOi v o quTn, sch vO cCa mnh cVng nh* nhBng nb i khc, bu\n phi>n, ni>m vui v nguyPn v/ng l nhBng sO hBu v> tinh thTn, cVng nh* nhBng sO hBu v> v1t ch=t v1 y thi. Hy xN ly nhBng sO hBu tm l nh* thY n l ti sNn ring cCa mnh. Nh* v1y, qu vW chnh l Ph1t t] s?ng trong v niAm hay l ng*9i 8 thY nh1p v niAm. C m3t s? ng*9i ni rAng cCa cNi v1t ch=t khng thY no gi?ng nh* cc chUc n6ng tm l, rAng khng c chUc n6ng tm l th khng c tm thUc v khng c tm thUc th s; khng c hBu thY (chng sinh). Nh*ng theo ti (Suzuki), n+u khng c nhBng v1t ch=t m l; ra cTn phNi c, th th] hd i thn thY cCa qu vW O 8u? Khng c thn th tm hiPn hBu O chb no? R?t ro, t=t cN nhBng chUc n6ng tm l khng thu3c v> qu vW, cho 8+n nhBng thU nh* quTn o, bn gh+, gia 8nh, thn thY cCa qu vW8>u ty thu3c vo qu vW, nh*ng qu vW l5i lun lun bW chng chi ph?i, thay v 8ng ra l qu vW phNi kiYm sot 8*Hc chng. Qu vW khng
12
James (P. 315-16)
90
D. T. SUZUKI
8*Hc t^ t5i ngay cN khi thn xc cCa chnh mnh d*9ng nh* gan b m1t thi+t vRi mnh nh=t, th n l5i bW lP thu3c vo sinh t]. 4?i vRi thn, tm qu vW l m?i lin hP chGc ch; nh=t v tm nTy d*9ng nh* vLn cn nAm ngoi vng kiY m sot cCa qu vW, phNi ch6ng trong su?t cu3c s?ng, sinh m5ng cCa qu vW chJ l mn 8\ ch:i cCa t=t cN m/ i dIc v/ng, cN m xc, t*Ong t*Hng, tham v/ng, 8am m cCa chnh mnh hay sao? Khi HuP N6ng v cc Thi>n s* khc ni v> v niAm, ng*9 i ta c thY hiYu rAng cc ngi khuyn chng ta nn chuyY n sang ci thn tro tn ngu3 i l5nh vRi ci xc khng h\n, khng tnh cNm, khng m3t c: ch+ n3 i t5i c3ng thng vR i nhn quTn, khuyn chng ta nn chuyYn sang ci tr?ng khng, ci khng tuyPt 8?i. Nh*ng s^ th^c th 8y l l9 i khuyn 8*Hc ban pht bOi cc nh lnh 85o tn gio, 8y l mIc tiu t?i h1u m cc tn 8\ cCa cc tn gio 8>u pht nguyPn 85t 8+n. Theo ti, (Suzuki) tch r9i h_n nhBng ki+n giNi thTn h/c hay tm l h/c, C:-8?c gio v Ph1t gio 8>u lin quan 8+n cng m3t kinh nghiPm th^c t+ khi h/ ni v> s^ t1n hi+n v s^ vng l9i. M3t tr5ng thi thI 83ng tuyPt 8?i trong m3t ki+n giNi n6ng 83ng; n+u ki+n giNi =y khN hBu, th 8 l c6n bNn cCa kinh nghiPm Thi>n. V niPm l 8Y cho cha 6-Zc nn v khng t^ kh_ng 8Wnh mnh. T=t cN m/ i hnh 83ng v bi+n c? xNy ra, bao g\m cN t* t*Ong v tnh cNm do ti t5o tc hay n 8+n vRi ti 8>u thu3c v> ch siu phm; cn v> phTn ti, khng c m3t v*Rng b1n, m3t ao *Rc no v tm ti hon ton vang bGt d=u =n cCa qu khU, hiPn t5i, t*:ng lai theo cch 8 8*Hc m tN O trn. 4y cVng l tinh thTn cCa Cha khi ngi th?t ln: Do 8, chR nghQ 8+n ngy mai, v ngy mai s; t^ lo cho n. Mbi ngy 8 t^ 8C m/ i kh nh/c cCa n r\i. Hy thay chB ngy mai bAng chB t*:ng lai v mb i ngy bAng chB
91
hiPn t5i, th nhBng g Cha phn 8>u gi?ng hPt nh* Thi> n s* ni, d bAng m3t cch tri+t l h:n. HiPn t5i 8?i vR i Thi>n s*, s; khng c nghQa l m3t khoNng th9i gian 24 gi9 nh* *Rc 8Wnh thng th*9ng, m l m3t khoNnh khac hay m3t t* t*Ong thong qua ngay tr*Rc khi ng*9i ta ni ra l9i. V niPm phNn chi+u diPn m5o cCa n trong tFng st-na niP m t*Ong nh* th+, 8i qua vRi t?c 83 lRn nh=t, trong khi v niP m vLn t Wch nhin b=t 83ng. NhBng niPm khOi nTy t5o thnh tm thUc ti v h` chFng no tm thUc =y cn 8*Hc xem l ti th tm =y vLn khng dnh d=p g 8+n v niPm, v 8 l v*Rng mac, ham mu?n, lo u, th=t v/ng, v l t=t cN m/ i thU kh nh/c. Tri l5i khi n thY nh1p vo v niPm r\i, th n s; tch r9i h_n tm thUc ti, khng cn l ci tP h5i nBa, v ti 8*Hc h*Ong tnh tr5m nhin cCa v niPm. Ti c thY ni 8y l m3t hnh thi cCa tnh th: 6Bng tuyAt 6/i. Khi niPm v niAm 8*a 8+n nhi>u giNi thch sai lTm, nh=t l khi n 8*Hc dng 8Y chJ m3t th^c thY hiPn hBu mPnh danh l v niPm. Cc Thi>n s* khng thFa nh1n m3t th^c thY nh* th+ O pha sau tm thUc th^c nghiPm cCa chng ta. Th^c v1y, h/ lun lun ch?ng l5i nhBng giN 8Wnh v> tnh ch=t nTy, h/ cn nb l^c ph bd chng bAng m/ i ph*:ng tiPn khN hBu. V tm (N (; e: without-mind) v v niAm (N S; e: without-thought) trong ti+ng Hn cN hai 8>u c nghQa l v niAm (e: Unconscious), hoGc l tr5ng thi v thNc (e: being unconscious). 4i>u nTy cVng v1y, thJnh thoNng ti, (Suzuki) nh1n th=y mnh bW l5c h*Rng khi trnh by nghQa chn xc cCa cc tc giN Trung Hoa khi ti dWch nhBng kinh v6n trch dLn cCa cc ngi cho cho thin lu1n nTy. C php ti+ng Hn k+t hHp vRi nhau r=t chGt ch;, v mb i thnh phTn cCa ngB c c m3t nghQa r=t m5nh. Khi 8/c nguyn tc chB Hn, nghQa d*9ng nh* r rng h:n, nh*ng khi 8*Hc trnh by qua bNn dWch ti+ng Anh, s^ chnh xc r rng yu cTu phNi 8*Hc tun thC t?i 8a theo ngn ngB bNn qu?c. 4Y lm viPc nTy, bu3c lng phNi c s^ khin c*mng khi v1n dIng nhBng nt
92
D. T. SUZUKI
thin ti tF uyn nguyn cCa ti+ng Hn, th+ nn thay v dWch thu1t, l5i cTn thi+t phNi c nhBng l9 i giNi thch, sap x+p, ch giNi di dng v do 8, m5ch t* t*Ong 8an dPt t*:ng tIc t5o nn nt uyn nguyn r^c rm cng vRi ngB php v c=u trc 8Gc biPt cCa ti+ng Hn 8 bW ph vm. 4i>u m ng*9i ta th*9ng g/ i l hiPu quN nghP thu1t tinh tu hiYn nhin bW 8nh m=t. Trong 8o5n 8?i tho5i d*Ri 8y, 8*Hc trch tF cc bi php13 cCa HuP Trung. NhBng l lu1n 8Y pht triYn t*Ong v niAm nh* d:ng tm (B (), n[ lKc thNc, h,u tm (K () cn c tm thUc; v (N) nh* m3t thnh phTn tF ngB 83c l1p, khng, nh* m3t ti+p 8Tu ngB nh* khng, khng c , hoGc v nh* l m3t danh tF; tnh khng hoGc ci khng hoGc khng th^c thY v thnh Ph1t ( +K)... 8*Hc HuP Trung, l m3t trong nhBng 8P t] cCa HuP N6ng quen s] dIng. HiYn nhin, s* nng lng mu?n xiYn d*:ng php mn v tm (N () c nghQa l v niAm, thu1t ngB 8*Hc thTy cCa s* l HuP N6ng th*9ng dng. Cu3c tham v=n 8*Hc mO 8Tu bOi cu hdi cCa Linh Gic (Ling-chiao), m3t trong nhBng 8P t] mRi nh1p mn: Hdi: Con xu=t gia lm T6ng 8Y chJ mong 8*Hc thnh Ph1t, con phNi d:ng tm14 nh* th+ no? 4p: Khi no khng cn dng tm tu t1p nBa, khi =y mR i 8*Hc thnh Ph1t.15
Truy n (Cng L:c, e: Transmission of the lamp, =n bNn cCa Quang Thang t^ (facs 28, vol. 103-4) 14 DIng tm B ( (c: yung-hsin, e: to use mind) c nghQa l dng tm 8Y tu t1p, t^ 8o luyPn tm linh. 15 ChFng no cn nhBng nb l^c thUc 8Y lm m3t viPc g 8 th chnh ci thUc =y 8i ng*Hc l5i mIc 8ch, khng cn g 8Y thnh tû nBa. ChJ khi no nhBng d=u v+t cCa thUc nTy 8*Hc qut s5ch, khi =y mRi 8*Hc thnh Ph1t.
93
13
Hdi: N+u khng dng tm 8Y tu t1p, th ai l ng*9i thnh Ph1t? 4p: Do v tm m thnh tû t^ tnh. 4Uc Ph1t cVng v1y, hon ton v tm.16 Hdi: Ph1t c nhi>u diPu php v ngi bi+t cch giNi thot cho chng sinh. N+u Ngi khng tm, th lm sao Ngi giN i thot 8*Hc cho t=t cN cho chng sinh. 17
NghQa l khi m/i nb l^c 8*Hc d\n h+t 8Y hon thnh m3t ti+n trnh tu t1p, v n+u qu vW d?c h+t n6ng l^c v cu?i cng, qu vW s; 85t mIc 8ch, mi`n l qu vW t^ bung mnh m3t cch c thUc. Tuy nhin, th^c t+, Tm v thUc cCa qu vW vL n dnh m3t cch c6 ng th_ng vo cng viPc, v tr*Rc khi nh1n ra 8i>u nTy th qu vW th=y s^ viPc 8 xong r\i. S^ cng c^c cCa con ng*9i l c: may cCa Th*Hng 4+. 4y l 8i>u m ng*9i ta th^c s^ mu?n ni: Thnh tû viPc tu t1p l nh9 O v tm. Nh*ng cVng c m3t c: c=u tri+t h/c v> t*Ong v tm trong 85o Ph1t. BOi v, theo tri+t h/c Thi>n, t=t cN chng ta 8>u v?n c snn Ph1t tnh l*u xu=t tF Bt-nh, chi+u diPu m/i ho5t dIng tinh thTn cVng nh* v1t ch=t cCa chng ta. S^ biYu hiPn cCa Ph1t tnh cVng nh* cch mGt tr9i tda nhiPt v nh sng, hoGc nh* t=m g*:ng phNn chi+u t=t cN m/i v1t t*Hng c tr*Rc n, nghQa l phNn chi+u m3t cch khng thUc, m3t cch v tm (theo nghQa tr5ng tF). Do v1 y nn ng*9i ta ni (Nc Ph#t v tm (e: the Buddha is unconscious) hoGc nh9 thnh Ph1t, ng*9i ta bi+t 8*Hc v niAm. Do v1y, ni theo ngn ngB tri+t h/c, khng c m3t nb l^c thUc 8Gc biPt no cTn thi+t cN. Th^c t+, l5i l m3t ch*Rng ng5i cho viPc thnh Ph1t, v chng ta v?n 8 l nhBng vW Ph1t r\i. Do v1y, ni v> viPc thnh m3t ci g 8 l xc ph5 m. V lGp l5i m3t cch lu1n l, v tm hoGc kht ng-`ng v niAm, nghQa l t^ t5i trn m/i nb l^c khin c*mng, 83c 8on, chap v v ch. Ngay cN sO hBu v tm nTy, s^ kht ng*mng v niAm nTy cVng 8>u 8i ng*Hc l5i vRi v tm. 17 Theo quan 8iYm tri+t h/c, lm sao m v niPm l5i c thY 85t 8*Hc t=t cN m/i 8i>u? Lm sao m n c thY 8N m 8*:ng sU mPnh siu tuyPt cCa tn gio l 8*a ton thY chng sinh 8+n b9 bn kia ni+t-bn giNi thot?
94
16
D. T. SUZUKI
TrN l9i: V tm mRi giNi thot 8*Hc cho ton thY chng sinh. N+u ai th=y c chng sinh 8Y giNi thot cho h/, th ng*9i = y cn c tm (K () v ng*9i =y phNi cn chWu sinh t].18 Hdi: V tm v?n c trong mb i chng sinh r\i, t5i sao 4Uc Ph1t Thch-ca cn thW hiPn trn th+ gian v 8Y l5i r=t nhi>u gio php? PhNi ch6ng 8y l chuyPn hoang 8*9ng? 4p: V t=t cN nhBng gio php =y m 4Uc Ph1t v tm. 19 Hdi: N+u t=t cN m/ i gio l cCa Ngi 8>u l*u xu=t tF v tm, chac h_n cc gio l =y cVng l phi php? 4p: GiNng ni l khng (phNi l giNng ni), khng (giNng ni) l giNng ni, (t=t cN cc cng h5nh cCa Ph1t 8>u l*u xu=t tF khng)20 Hdi: N+u cc gio php =y cVng xu=t pht tF tr5ng thi v tm cCa Ngi , phNi ch6ng nghiPp cCa con l do tF *a thch niPm hBu tm (K (). 4p: Trong tr5ng thi v tm, th khng c nghiPp, nh*ng (h` m ng cn mu?n hiYu r bNn ch=t cCa nghiPp th) nghiPp 8 hiPn hBu O 8 r\i, v tm ng li>n bW dnh mac vR i
S^ s?ng c hai bnh diPn: m3t l bnh diPn thUc (K( -hBu tm) bnh diPn khc l v tm (N (). Cc hnh 83ng trn bnh diPn thU nh=t 8>u bW ch+ ng^ bOi quy lu1t cCa nghiPp (karma), trong khi nhBng hnh 83ng thu3c bnh diPn thU hai l5i thu3c v> v niAm, thu3c v> tr tuP Bt-nh v phn biPt, mang 8Gc tnh khng mIc 8ch v do 8, khng cng 8Uc. 49i s?ng tn gio chn chnh khOi 8iYm tF bnh diPn thU hai nTy, v 85t 8*Hc k+t quN nh9 tF bnh diPn thUc. 19 NghQa l, 4Uc Ph1t cng vRi t=t cN m/i sinh ho5t trong th+ gian cCa Ngi 8>u hon thnh giBa chng ta, trn bnh diPn v thUc, trong m3t th+ giRi vang mGt m/i nb l^c v cng 8Uc, n:i m khng c m3t ph5 m tr thu3c v> cUu cnh lu1n c thY p dIng 8*Hc. 20 e: no-ness, emptiness.
95
18
sinh t]. Lm sao ngay khi =y, c 8*Hc tr5ng thi v tm cho ng? Hdi: N+u v tm chnh l Ph1t, th+ Ha th*Hng 8 thnh Ph1t r\i ch6ng? TrN l9i: Khi tm 8 l khng, th cn ai ni chuyPn thnh Ph1t lm g? NghQ rAng c m3t niPm no 8 g/i l thnh Ph1t, 8 l *a thch t*Ong, h,u tm (K (), *a thch t*Ong h,u tm l m*u tnh 8Y thnh tû m3t 8i>u g 8 m n lun lun r rJ, th=t thot (hBu l1usHsrava), trong tnh tr5ng nh* th+, ch_ng c s^ hiPn hBu cCa v tm. Hdi: N+u khng c cNnh giRi Ph1t 8Y chUng 8ac, Ha th*Hng c ph1n s^ hay khng?21 4p: # 8 tm cn ch_ng c, ph1n s^ tF 8u 8+n?22 Hdi: Khi ng*9i ta bi+n m=t trong ci khng O bn ngoi, liPu quan niPm nTy c phNi h* v tuyPt v/ng khng? 4p: X*a nay v?n ch_ng c ci g h+t, th ai ni ci nTy l h* v?
21
Nh* ti 8 trnh by O tr*Rc, tri+t h/c Ph1t gio dng hai khi niPm thP v d:ng 8Y giNi thch th^c t5i. Hai khi niPm nTy khng tch r9i nhau. # 8u c s^ v1n hnh (d:ng), O 8 phNi c ci thP O pha sau n v O 8u c thP th d:ng cCa n tUc khac 8*Hc nh1 n ra. Nh*ng khi tuyn b? ch_ng c m3t cNnh giRi Ph1t no cN, th lm sao m c s^ v1n hnh cCa cNnh giRi nTy? Nh* v1y lm sao 8Y cho m3t Thi>n s* c 8*Hc m?i quan hP no 8 vRi Ph1t gio? 22 T=t cN 8>u khOi hnh tF v niAm, v t=t cN 8>u l O trong v niAm v t=t cN 8>u tiu trTm trong v niAm. Khng c cN nh giRi Ph1t, nn ch_ng c ph1n s^ g trn cNnh giRi nTy cN. N+u m3t niPm d=y ln, v n+u m3t t*Rng tr5ng cCa ph1n s^ =y 8*Hc nh1n ra, th li>n c phn biPt, ch=p tr*Rc, li>n l5c ra ngoi con 8*9ng v niAm, s^ t^ t5i xc l1p vBng chi trong v thUc v kh*Rc tF s^ li ko sang bnh diPn thUc. 4i>u nTy lm cho vW t6ng mRi nh1p 85o b?i r?i.
96
D. T. SUZUKI
Hdi: Ni x*a nay ch_ng c g h+t, th+ ch_ng r:i vo khng hay sao? 4p: Ci khng cn ch_ng c, r:i vo n:i no? Hdi: ChC v khch 8>u khng. GiN s] bbng nhin c ng*9 i 8+n 8y dng ki+m cat 8Tu Ha th*Hng viPc =y g/i l thKc (hBu) hay l khng (v). TrN l9i: Ci =y ch_ng th^c. Hdi: N+u 8au khc khng c th^c, v1y sau khi ch+t, Ha th*Hng s; ti sinh trong 8*9ng no? TrN l9i: Khng c ch+t, ch_ng c sinh, ch_ng c n:i ti sinh. Hdi: Khi 8 85t 8+n cNnh giRi cCa ci khng tuyPt 8?i, ng*9 i ta l vW thTy hon hNo cCa chnh mnh, nh*ng Ha th*Hng d:ng tm (B () nh* th+ no khi nng l5nh bUc bch Ha th*Hng? TrN l9i: Khi 8i, ti 6n, khi l5nh, ti mGc thm quTn o. Hdi: N+u Ha th*Hng thFa nh1n c 8i l5nh, tUc Ha th*Hng c tm? 4p: Ti c cu hd i cho ng? Ci tm m ng ni 8, n c t*Rng m5o g? Hdi: Tm khng c t*Rng m5o. 4p: N+u ng 8 bi+t tm khng c t*Rng m5o, c nghQa l tF x*a nay tm v?n ch_ng c, lm sao ni 8*Hc l c tm? Hdi: N+u khi Ha th*Hng gGp c/p hay ch si trong ni, lc =y Ha th*Hng d:ng tm nh* th+ no. 4p: Khi th=y, cVng nh* thY khng th=y, khi n 8+n gTn, cVng nh* thY ch_ng 8+n gTn. Con v1t l (m3t phNn Nnh) cCa v tm, ngay cN d th cVng ch_ng h5i ng. Hdi: Tr5ng thi nh* thY khng sinh =y, ci O trong tr5ng thi v tm =y, tuyPt 8?i t^ t5i 8?i vRi t=t cN v1t =y, g/i l g?
97
4p: G/i l Kim C*:ng 45i SQ. 23 Hdi: Thn t*Rng cCa Ngi ra sao? 4p: X*a nay Ngi v?n khng t*Rng. Hdi: N+u khng c t*Rng, th ai mang tn Kim C*:ng 45 i SQ? 4p: Ng*9i ta g/i Ngi l Kim C*:ng 45i SQ V T*Rng? Hdi: Cng 8Uc cCa 45i SQ l g? 4p: Khi mb i niPm cCa ng, 8>u xUng hHp vRi Kim C*:ng th ng c thY xa s5ch h+t nhBng lb i lTm nghim tr/ng m ng 8 ph5m phNi trong vng lun h\i sinh t] su?t v s? ki+p nhi>u nh* ct sng HAng. Cng 8Uc cCa Kim C*:ng 45i SQ khng thY suy l*9ng, khng l9i no c thY di`n tN 8*Hc, cho d ng*9i ta c s?ng nhi>u ki+p nh* s? ct sng HAng, m khng ngFng di`n ni cc ng 8Uc =y, cVng khng thY di`n tN h+t cng 8Uc =y 8*Hc. Hdi: Mb i niPm 8>u xUng hHp vRi Kim C*:ng nghQa l sao? 4p: Khi ng*9i ta qun cN k Uc cng tri thUc th li>n xUng hHp vRi Kim C*:ng. Hdi: Khi qun cN k Uc v tri thUc, ai l ng*9i gGp ch* Ph1t.? 4p: Qun c nghQa l khng (vong tUc v L m N), khng c nghQa l Ph1t (v tUc Ph1t N m K). Hdi: G/ i v (N) tUc khng l hon ton 8ng, nh*ng sao l5 i g/i v (N) l Ph1t (K)? 4p: V (N) l khng ( ) v Ph1t cVng l khng ( ). Do v1y, khi ng*9i ta ni v (N) c nghQa l Ph1t v Ph1t c nghQa l khng (v N).
23
* s: vajra-mahasattva, e: Vajra the Great Being, Vajra the Mahasattva.

98
D. T. SUZUKI
Hdi: N+u O 8y ch_ng cht no l c, th ci g 8*Hc g/ i tn? 4p: Ch_ng c m3t ci tn no cho n cN. Hdi: C ci g t*:ng t^ vRi n khng? 4p: Ch_ng c v1t no t*:ng t^ vRi n, cN th+ giRi 8>u bi+t khng c g snh bAng n cN. TF mLu 8?i tho5i 8*Hc trch dLn kh di giBa HuP Trung v Linh Gic, 8P t] cCa s*, chng ta c 8*Hc ci nhn su h: n v> nghQa cCa cc thu1t ngB v tm (N (), v niPm (N S), v (N), khng ( ) v vong (L) m chng ta th*9ng gGp trong v6n h/c Thi>n v chng 8 c=u thnh niPm tr/ng tm, di`n tN theo cch phC 8Wnh trong tri+t h/c Thi>n. V tm, v niAm, v, khng v vong, l nhBng thu1t ngB ke 8Gc trong ti+ng Anh. Khi cc Thi>n s* Trung Hoa s] dIng, n nghe c vl s: khai v trong nhi>u ph*:ng diPn, kh hiYu nb i cc thu1t ngB =y. V 8y, quN th^c ng*9i 8P t] Trung Hoa cCa HuP Trung c m3t 8i>u c^c ke kh kh6n 8Y hiYu nb i nhBng g thTy mnh ni. CTn phNi c m3t kinh nghiPm chn th^c mRi liù triPt 8*Hc chn tinh thTn cCa ThTy, v khi =y, ci hiYu tUc khac c k+t quN theo sau. B=t lu1n 8i>u =y l g, t=t cN nhBng thu1t ngB phC 8Wnh nTy 8>u c khuynh h*Rng nham 8+n t*Ong v niAm, khng theo nghQa tm l h/c m theo nghQa siu hnh h/c su sac nh=t. MGc d chJ l nhBng phC 8Wnh 8:n giNn, nh*ng n c nghQa tch c^c, v do v1y, nn n 8\ng nh=t vRi Ph1t tnh, thnh Ph1t, t^ tnh, BNn tnh, Chn nh*, Th^c t+, ChFng no cn s^ thY nh1p vo trong v niAm th khng c s^ chRp le tF tr Bt-nh (HuPprajH). ThP O 8, nh*ng khng c d:ng, v khng c d:ng th khng c chuyPn nh1n ra t^ tnh, v chng ta trO v> l5i, ni nm na l vR i s^ tQnh t5i cCa v1t v tri. HuP N6ng kWch liPt phNn 8?i khi niPm 8Wnh (dhyna) nTy. Do O tri+t l Bt-nh cCa ngi v
99
cc ph*:ng ngB thi>n: Ki+n tnh thnh Ph1t (6 . + K, e: seeing into self nature is becoming the Buddha). B*Rc ti+n lRn nh=t m HuP N6ng 8 t5o cho Thi>n h/c l t*Ong nh#n ra tK tnh hay nh#n ra b&n tnh nTy. Tr*Rc th9 i ngi, t*Ong chnh chJ l qun st s^ tQnh lGng v thanh t Wnh cCa tm m thi, 8i>u nTy c khuynh h*Rng dLn 8+n tQnh mGc v an t Wnh. 4i>u nTy 8 8*Hc 8> c1p tr*Rc 8y, v ti (Suzuki) mu?n tr*ng dLn thm m3t 8?i tho5i nBa v> 8> ti nTy, hy v/ng s; lm sng td tinh thTn nh#n ra tK tnh HuP N6ng mu?n ni. M3t vW T6ng hd i s* Vn C* Tch (c: yun-chu-chih), s?ng vo th+ kh 18. T6ng: Ki+n tnh thnh Ph1t, c nghQa l g? Vn C* Tch: Tnh nTy x*a nay th*9ng thanh tWnh, khng nhi`m, t Wch nhin, b=t 83ng. N khng thu3c v> cc ph5m tr 8?i 8i nh* c (hBu), khng (v); trong s5ch, hay c=u nhi`m, di ngan, thC, xN, m s?ng 83ng trong chn nh* cCa n. Phng 8*Hc ci nhn r rng vo chb nTy l nh1n ra t^ tnh. T^ tnh l Ph1t v Ph1t l tnh nTy. Do v1y, nh#n ra tK tnh l thnh Ph1t. T6ng: N+u t^ tnh v?n thanh tWnh, v khng thu3c cc ph5 m tr nhW nguyn nh* c (hBu), khng (v) Th ci th=y nT y O 8u? Vn C* Tch: C ci th7y, nh*ng khng c ci b8 th7y.24 T6ng: N+u khng c ci bW th=y, lm sao ni c ci th=y? Vn C* Tch: ChJ c ci th=y thi, ngoi ra ch_ng c g
* Ci th=y: n6ng ki+n : 6 (e: the seeing); ci bW (8*Hc) th=y: a 6 sV ki*n (e: the seen).
100
24
D. T. SUZUKI
khc? T6ng: VRi ci th=y 8, n l cCa ai Vn C* Tch: ng c bi+t rAng chnh l do s^ phn biPt sai lTm c m3t ci h,u, v do 8, c s^ phn cch giBa khch v chC khng? 4 g/i l t ki+n. V t ki+n nTy sai s], ng*9 i ta bW cu?n vo mun thU phUc t5p v r:i vo lun h\i sinh t]. NhBng ai c 8*Hc n3 i qun r rng h:n th thot khdi. Nh* th+, ci th7y ti+p tIc hiPn hBu su?t ngy, nh*ng khng c v#t b8 th7y. Qu vW c thY truy tm d=u tch cCa ci th= y trong 8, nh*ng ph cng v ch, cVng ch_ng th=y thP v d:ng. Tnh nhW nguyn, chC v khch bW bi+n m=t O n:i 8y. 4 g/i l nh#n ra tK tnh. R rng nh#n ra tK tnh nTy khng phNi l m3t ci th=y bnh th*9ng, trong 8 c nhW nguyn tnh g\m ng*9i th=y (n6ng ki+n : 6) v v1t 8*Hc th=y (sO ki+n a 6). CVng ch_ng phNi m3t hnh 83ng 8Gc biPt v> ci th=y, m hiYu theo thi quen, n xNy ra vo m3t khoNnh khac nh=t 8Wnh trong m3t n:i ch?n nh=t 8Wnh. Tuy nhin, th^c t+ ci th=y =y khng thY phC 8Wnh 8*Hc. Th+ lm sao m s^ kiPn nh* th+ xNy ra trong th+ giRi nhW nguyn nTy. ChFng no chng ta cn bW kkt dnh, theo thu1t ngB Ph1t gio, trong l?i suy nghQ nTy l chng ta cn ch*a bao gi9 hiYu 8*Hc kinh nghiPm Thi>n trong viPc nh#n ra tK tnh. 4Y lQnh h3 i 8*Hc 8i>u nTy, ng*9i ta phNi c kinh nghiPm v cng m3t lc, cTn phNi c m3t s^ t5o tc 8Gc biPt mang tnh ch=t lu1n l hay biPn chUng(bOi ci tn 8Gt ra khng c g quan tr/ng) dnh cho kinh nghiPm =y m3t cch giNi thch hHp l hay phi l. S^ kiPn 8+n tr*Rc, r\i tnh cch tri thUc ha cCa n 8+n sau. Thi>n s* Vn C* Tch 8 lm t?t 8i>u =y. Trong 8o5n 8?i tho5i 8*Hc trch dLn O trn, 8Y di`n tN s^ lQnh h3 i cCa s* v> ci th7y nTy theo cch suy nghQ chi+m *u th+ th9i 8. L?i di`n 85t cCa s* c thY khng lm hi lng khuynh h*Rng lu1n l h/c trong th9i 85i chng ta, nh*ng
101
8i>u nTy khng c g can hP vRi chnh s^ kiPn =y. TrO l5i vRi HuP N6ng, tr huP 8*Hc l*u xu=t tF t^ tnh m3t cch 83t nhin (6/n ]), v thu1t ngB nTy khng chJ c nghQa l tUc th9i, m3t cch b=t ng9 hay thnh lnh, m n cVng c nghQa hnh 83ng b3c pht, trong 8, ci th=y khng phNi l hnh 83ng c thUc thu3c v> phTn t^ tnh. Ni cch khc, c:n chRp le cCa tr huP (prajna), bFng sng tF v niPm r\i khng bao gi9 r9i v niPm nBa. 4y l nghQa cCa cu: th=y l khng th=y v khng th=y l th=y hoGc l ni rAng v niAm hay t^ tnh trO nn thUc chnh n qua ph*:ng tiPn cCa tr huP. Tuy nhin, trong thUc nTy khng c s^ phn biPt giBa chC thY v khch thY. Do 8, HuP N6ng ni: Ai ng3 8*Hc php nTy, g/ i l v niAm, tUc khng nhR nghQ, v khng ch=p tr*Rc.25 Nh*ng chng phNi nhR rAng HuP N6ng khng bao gi9 8> x*Rng m3t gio php v> ci v thuTn ty, hay chJ l s^ b=t 83ng, cVng ch_ng ch=p nh1n m3t @n s? trong khi ki+n giN i v> s* @n m1t cCa cu3c 89i. Lo5i ng3 nh1n sau nTy hnh nh* 8 8*Hc khOi pht ngay sau khi HuP N6ng vin t Wch, hoGc ngay cN khi ngi cn s?ng. Theo m3t nghQa no 8, s^ hiYu lTm nTy h=p dLn nhi>u ng*9i, khi h/ khng thY nam bat 8ng y+u nghQa siu viPt cCa t^ tnh (svabhHva). Th^c ra, theo HuP Trungng*9i c cu3c 8?i tho5i kh di vRi 8P t] mnh l Linh Gic 8 8*Hc trch dLn O trn8 l m3t quan niPm phc thng v> linh h\n. NhBng h1u duP kiPt xu=t cCa HuP N6ng nh* thY 8 8i 8+ n mUc v1n dIng r=t thong n3 i dung cCa (n Kinh cho ph hHp vRi ki+n giNi cCa thTy mnh. Khi HuP Trung th6m d v> Thi>n Ph1t Gio O ph*:ng Nam, vW sU giN cCa s* 8 t*9ng trnh nh* sau:
* - k ! ,, m 7 N S, N M, N #` Ng3 th] php giN, tUc thW v niPm, v Uc, v tr*Rc ((n kinh, Bt-nh).
102
25
D. T. SUZUKI
HiPn nay c r=t nhi>u Thi>n s* O ph*:ng Nam cho rAng trong chng ta ai cVng c Ph1t tnh, tnh nTy biYu hiPn qua nhBng g h/ th=y, nghe, hay, bi+t; khi h/ nh=c tay 83ng chn; 8 l Ph1t tnh =y biYu hiPn n:i h/, v biYu hiPn = y chnh l s^ nh1n bi+t v> kinh nghiPm nTy. Thn thY l 8? i t*Hng cCa sinh t], nh*ng Ph1t tnh th siu viPt sinh t], nh* con ran thot khdi lRp da cCa n, hoGc nh* ng*9i ta r9i khd i c6n nh cV nt cCa mnh. HuP Trung ni: Ti cVng bi+t d5ng t6ng sQ Ph1t gio nTy trong nhBng n6 m hnh c*Rc, h/ gi?ng nh* nhBng tri+t gia ngo5i 85o in 43 giN 8Wnh c m3t linh h\n. 4i>u nTy th1t 8ng bu\n, v h/ 8 s]a 8ci 4n Kinh, 8*a ra v s? ki+n giNi theo ring , tri ng*Hc vRi l9 i d5y cCa Tn s*. K+t quN l s^ hCy ho5 i nguyn l m chng ta, nhBng 8P t] chn chnh cCa LIc Tc 8 8*Hc trao truy>n. TF quan 8iYm ph phn cCa bNn v6n, (n Kinh 8 chWu 8^ng nhi>u trong tay nhBng ng*9i bin t1p k+ tIc, v ngay cN trong =n bNn cc nh=t trong 89i 4*9ng, c thY ch*a chnh xc l trung thnh hon ton vRi nhBng bi php cCa HuP N6ng. Nh*ng chac chan 8 cVng l v6n bNn (n Kinh 8ang l*u hnh chUa 8^ng nhi>u t* t*Ong 8Gc tr*ng cCa HuP N6ng nh=t, 8Gc biPt l gio l Bt-nh cCa ngi, nh* 8 phn biPt r giBa nhBng ng*9i 8i tr*Rc v nhBng kl 8\ng th9i vR i ngi. Khi niPm v> m3t bNn thY tm linh khng phNi l m3t hiYu lTm vi t+ v> t* t*Ong HuP N6ng nh* 8:n thuTn chJ l tnh khng. Chng ta c thY ni rAng niPm Bt-nh hay tK tnh nTy l hai ci bLy, m 8a s? cc mn 8P thi>n cVng nh* cCa v s? Ph1t t] phNi 8> phng 8Y khd i r:i vo. Cc thi>n sinh phNi t^ canh chFng 8Y 8Fng mac lb i lTm nTy. 4i>u dLn h/ 8+n ci bLy =y, chnh l viPc t1n l^c thay th+ kinh nghiP m thi>n chn chnh bAng nhBng hiYu bi+t c tnh cch tri thUc
103
khi niPm. Ti+n trnh tP h5i nTy l ngu\n g?c cCa t=t cN nhBng sai lTm nghiPm tr/ng. Cho php ti trch dLn thm tF cc bin nin s] cCa thi>n sau th9i cCa HuP N6ng. Minh h/a do s^ d` di nh* th+ no 8, m chng ta l5c vo s^ hiYu lTm, lin quan giBa tK tnh (e: self-nature) v tr huA, thP v d:ng, v niAm v thNc, tnh khng v s^ tû thnh th+ giRi, b=t khN 8ac v khN 8ac, an tr ni+t-bn v ci giRi sinh t], v phn biPt v lu1n l h/c, ci khng v ci nhi>u Trong nhBng 8o5n sau 8y, ng*9i ta th=y cc b1c thTy 8 nh/c cng 8Y chJ by cho 8P t] m3t 8i>u g 8 O bn kia, tUc l tF pha 8?i 8i nhW nguyn, nh* 8 8*Hc minh chUng O trn. V> c: bNn, kinh nghiPm thi>n l5i l1p c*Rc trn ci nhn phng th_ng vo s^ v1n hnh cCa Bt-nh, tF n:i khOi 8Tu nhBng mu thuLn t5o nn ci giRi phm trTn chng ta. Th5ch CCng HuP T5ng O Phc Chu, l m3t trong nhBng 8P t] kiPt xu=t cCa M Tc 89i nh 4*9ng. S* mu?n th6m d s^ thm nh1p thi>n cCa cc mn 8P th*Hng thC nn 8*a ra v=n 8>: ng c thY nam bat h* khng ch6ng? Ty 4*9ng 8p: Bat 8*Hc. S* hdi: ng bat n bAng cch no? Ty 4*9ng 8*a tay ra chIp l=y h* khng. S* li>n bNo: ng ch_ng bi+t bat. Ty 4*9ng hd i l5i: Th+ s* huynh bat n bAng cch no? Ngay khi =y, s* nam mVi Ty 4*9ng ko th1t m5nh, Ty 4*9ng bW 8au la lRn:
104
D. T. SUZUKI
4au qu! Ko mu?n 8Ut lb mVi ng*9i ta! S* 8p: PhNi nh* th+ mRi bat 8*Hc h* khng. 26 # 8y, chng ta th=y rAng v niAm ch_ng c ph*:ng cch no 8Y t^ bi+t chnh n, v tnh khng cVng hon ton l m3t th^c thY c thY nam bat 8*Hc bAng hai tay. # th9i cCa HuP N6ng, chn l nTy khng 8*Hc minh thW bAng cch chi ti+t v sinh 83ng nh* v1y. Khi HuP N6ng ni vRi m3t trong nhBng 8P t], ng*9i r=t h+t mnh nghin cUu kinh Php Hoa, rAng chR 8Y cho kinh chuyYn mnh m mnh phNi chuyYn 8*Hc kinh, 27 l mu?n cho 8P t] mnh hiYu cng m3t 8i>u nh* Th5ch CCng. Nh*ng HuP N6ng vLn phNi ch?ng trN trn cng m3t lQnh v^c bAng chnh vV kh m 8P t] mnh s] dIng, nghQa l theo ph*:ng cch c t nhi>u ch=t tri thUc. Khi cc Ph1t t] nghe ni rAng 4Uc Ph1t khng tF 8u 8+n v
* 4o5n nTy chng ti dWch theo ti+ng Hn, trong NgI (Cng HBi Nguyn ti*t d^n, (bi 72): b F N Oe Pt 6 3 Q } S RAS O de PQ }7S b de Pz R * QAS, O b | T S 7 b de Pt \ 3 Q7S O ) Fe Pb U z R * QAS b V N O : W X, O z Y Z = de P[ \] X i : W, ^ _ 4 >7S b de P^ ` a R Q S b }S` S* v=n Ty 4*9ng: NhB hon giNi trc 8ac h* khng ma? 4*9ng vi+t: Trc 8ac. S* vi+t: Tc ma sinh trc? 4*9ng dQ thC tot h* khng. S* vi+t: NhB b=t giN i trc. 4*9ng kh*Rc v=n: S* huynh tc ma sinh trc?. S* bN Ty 4*9ng t ) khcng duP. 4*9ng tc nhLn th?ng thanh vi+t: Thi st! DuP nhn th khcng, tr^c dIc thot khU. S* vi+t: Tr^c tu nh1 m ma trc h* khng thCy 8ac. 27 * 4P t] l Php 45t. Tm m Php Hoa chuyPn, tm ngB chuyPn Php Hoa ( % ! p c, ( - c ! p (Php B&o (n, ph@ m C: duyn 7).
105
26
khng 8i v> 8u, hoGc nghe ni Php thn (s: dharma-kHya) gi?ng nh* h* khng v phNi tm n O v tm, th h/ th= y m=t 8Wnh h*Rng. HoGc khi h/ c? nam bat h* khng, t*Ong rAng 8i>u nTy c thY dLn h/ 8+n m3t n:i no 8, nh*ng Btnh s; khng bao gi9 thUc tJnh trong h/ cho 8+n chFng no lb mVi h/ ch*a bW vo 8+n sUt v n*Rc mat phNi chNy. CVng nh* khi h/ nghe rAng m/ i chng sinh 8>u c Ph1t tnh v ngay by gi9 h/ 8>u l Ph1t, d th+, h/ vLn giB mnh cch xa cNnh giRi Ph1t, bOi nguyn nhn l ci hiYu bi+t phn biPt cCa chnh h/, 8 t5o nn m3t hng ro giN t5o giBa h/ v Ph1t. Ton b3 sU m5ng cCa HuP N6ng l ph vm hng ro nTy, nh* trong tuyn b?: x*a nay khng m3t v1t (b&n lai v nh7t v#t w ^ N 7 x) cCa s*. TF khi cu nTy pht ra tF miPng cCa m3t c* sQ lm ngh> 8?n cCi khng bi+t chB O Tn Chu, chac h_n n 8 lm cho khng t mn 8P thi> n phNi b?i r?i. Th5ch CCng, vW thi>n s* 8 8*Hc 8> c1p O tr*Rc, 8*Hc m3t vW t6ng hd i: Lm cch no 8Y thot khdi sinh t]? S* 8p: Thot 8Y lm g? Trong m3t tr*9ng hHp khc, cu trN l9i cCa s* l: Kl nTy khng bi+t sinh t]. Theo quan 8iYm cCa vW t6ng 8ang tham v=n, kl nTy k e th^c l t=t cN v=n 8>. Kl nTy l Ph1t ch6ng? T*Rng Cng Vu 4Wch (Yu ti) hd i s* 45o Thng (Tao ting), 8P t] cCa M Tc: Th+ no l Ph1t? (;|7KA) S* g/i: NTy, T*Rng Cng (b d X e).
106
D. T. SUZUKI
Vu 4Wch 8p ngay: - D5 (e x f). S* bNo: ChR tm cTu Ph1t ring ngoi ci 828 (b de g y . $]) Sau 8, m3t vW t6ng khc thu1t l5i chuyPn nTy cho D*Hc S:n. S* ni: i! Lo =y tri g kia chac qu. VW t6ng hd i d: Th+ c nghQa l g? S* cVng g/i lRn: Ny! VW t6ng 8p: D5! D*Hc S:n hd i ngay: 4 l ci g? L5i l ci 8. LTn nTy l ci g? C phNi l Ph1t nBa hay ch6ng? Chng ta hy xem thm nhBng trch dLn khc, c thY s; gip chng ta hiYu v=n 8> kh h:n ch6ng? M3t vW t6ng hdi Bch Tr*Hng Hoi HNi, ng*9i 8 sng l1p ra Thi>n viPn. Th+ no l Ph1t? (; | 7 KA) S* 8p: ng l ai? (t 7 | hA) T6ng 8p:
28
* 4o5 n nTy trch trong phTn cu?i cCa chuyPn Th+ no l gi 8en thci thuy>n tri vo n*Rc quh la st, 8nh s? 74 trong NgI (Cng HBi Nguyn Ti*t D^n.
107
L con (d i j). S* hdi ti+p: ng bi+t ch6ng? (t I i j kA) T6ng trN l9i Bi+t r=t r! (5 < l]) S* 8*a ci ph=t t] (hossu) ln r\i hd i. ng th=y ch6ng? (t 6 6 mA) T6ng 8p: Th=y! (6]) S* im lGng khng ni nBa.29 (b G \ "7) T5i sao Bch Tr*Hng im lGng? VW t6ng c hiYu ra 8*Hc Ph1t l ai khng? Hay l s* bd r:i vW t6ng nh* m3t tnh th+ tuyPt v/ng. H` khi m tri giNi phm phu cCa chng ta cn v1 n hnh, th ta cn th=y vW t6ng trN l9i cho s* r=t chnh xc. Th+ th 8?i vRi vW t6ng, c g l sai tri? Nh*ng 8?i vRi thi>n, rac r?i l O chb n lun lun kh*Rc tF s^ din tr trong ci bnh th*9ng, d n 8i hd i 8*Hc an tr trong bnh th*9ng. C lTn Bch Tr*Hng ni php: HiPn nay c m3t kl, v?n tF lu khng m3t h5t c:m dnh r6ng m vLn khng th=y 8i; l5i c kl tuy 6n su?t ngy v vLn khng th=y no. C phNi 8y l hai c nhn ring biPt? Hay chJ l m3t ng*9 i duy nh=t, mGc d hnh 83ng v cNm nh1n theo cch khc nhau? Khng c Ph1t O 8 ch6ng? Thi>n s* Tr Kin l m3t 8P t] khc cCa M Tc. M3t hm s* cng t6ng chng trong viPn 8ang nhc cd d5i. S* Nam
* 4o5n nTy trch tF truyPn Th-Zng (-1ng, thU 31, trong NgI (Cng HBi Nguyn Ti*t D^n : V=n: Nh* h thW Ph1t? S* vi+t: NhB thW h thy? Vi+t : Mb gip. S* vi+t: NhB thUc mb gip phC? Vi+t: Phn minh c. S* c] ph=t t], vi+t: NhB hon ki+ n ma? Vi+t: Ki+n. S* ni b=t ngB.
108
29
D. T. SUZUKI
Tuy>n, nhc m3t c/ng cd r\i 8*a ln ni: XUng 8ng l m3t l` v1t cng d*9ng. Tr Kin 8p ngay: Th+ m n ch_ng c vl *a nhn, cVng ch_ng phNi l m3t mn 6n ngon. Nam Tuy>n 8p: Th+ 8=y, chFng no cc ng ch*a 8*Hc n+m n, th vL n cn ch*a bi+t... ...Tr huP (Bt-nh) phNi 8*Hc le sng tF t^ tnh, V chFng no chng ta ch*a c 8*Hc kinh nghiPm nTy th s; khng bao gi9 c 8*Hc c: h3 i nh1n ra Ph1t tnh. Ph1t tnh khng chJ c O trong chng ta m cn c O n:i m/ i loi chng sinh khc. Nh*ng s^ chRp le nTy khng phNi l m3t hnh 83ng 8Gc th, thi+t 8Wnh trong ph5m vi cCa thUc th*9ng nghiPm, v v l do nTy nn Ph1t tnh 8*Hc v nh* bng mGt tr6ng phNn chi+u trong dng su?i; n khng lin tIc cVng ch_ng phNi dUt 8o5n, n siu viPt, sinh t], cho d khi n 8*Hc g/ i l sinh ra, n cVng ch_ng bi+t sinh, khi ng*9i ta g/i n l ch+t, n ch_ng h> bi+t s^ tch la. ChJ khi no n 85t 8+n v tm (v niPm) th mRi c 8*Hc nhBng l9i ch*a tFng 8*Hc th?t ra, mRi c nhBng hnh 83ng ch*a tFng 8*Hc biYu hiPn TF 8o5n v6n nTy, ti hy v/ng chng ta phng 8*Hc ci nhn vo m/ i kha c5nh cCa t* t*Ong Thi>n v?n 8 8*Hc HuP N6ng xiYn d*:ng, cVng nh* s^ pht triYn gio l =y sau th9 i HuP N6ng. 4 l t* t*Ong ki+n tnh thnh Ph1t, t* t*Ong nTy 8 trO thnh m3t trong nhBng gio l n>n tNng tF th9 i HuP N6ng, 8Gc biPt l 8?i vRi phi thi>n Lm T+30 trong Ph1t
30
* Lm T+ NghQa Huy>n (n o O p, 866 867), mn 8P xu=t sac cCa Hong B Hy V1n. S* ti+p n?i M Tc bAng cch dng ti+ng ht (ht q, j: katsu), v g1 y (bcng r, trc b> st), ph=t t]
109
gio Trung Hoa cVng nh* Nh1t BNn. Ci th=y nTy biYu hiPn tri ng*Hc h_n vRi l?i qun chi+u 8: n thuTn v> s^ thanh t Wnh cCa t^ tnh hoGc cCa Ph1t tnh, nh*ng vLn cn cht t thi quen cV tF l?i thi>n mGc chi+u, d ci th=y nTy l m3t hnh vi, chnh xc l nh=c tay 83ng chn, hoGc b1t ra l9i ni, khng c khi niPm c] 83ng cCa c: bap trong ci th=y cVng nh* nh=c tay 83ng chn, hoGc l9i ni b1t ra khd i cc h/ng, v cu3c ph@u thu1t ke 8Gc nTy c khuynh h*Rng khi+n cho chng ta nhn ci th=y theo quan 8iY m tQnh chJ. NhBng tm h\n mang tnh ch=t tri thUc h:n c thY hi lng vRi khuynh h*Rng nTy, nh*ng 8?i vRi nhBng ng*9 i thch s^ th^c hnh m5nh m; th khc h_n. S* pht triYn t* t*Ong thi>n O Trung Hoa cho 8+n th9i cCa HuP N6ng vLn cn mang t nhi>u d5ng thUc cCa Thi>n in 43. Nh*ng sau HuP N6ng, ti+n trnh cCa n bat 8Tu 8i theo m3t cch kht khao vRi kh ch=t, tinh thTn cCa ng*9i Trung Hoa. Ci th=y tri thUc v> t^ tnh 8*Hc nui d*mng qu su bAng tinh thTn in 43, nay 8 tr*ng by ra ci m ng*9i ta g/i l giai 8o5n minh chUng s^ th^c ti`n cCa Thi>n Trung Hoa. Trong thu1t ngB tri+t h/c Ph1t gio Trung hoa, chng ta c thY xc 8Wnh rAng ci d:ng cCa Bt-nh 8+n 8y 8 hiYn nhin h:n ci thP cCa n. Qui S:n Linh Hû31 c lTn 8*a ra nh1n xt nh* sau: Cc ng th^c l chJ bi+t v> thP chU khng bi+t g v> d:ng
(D u, j: hossu). S* s] dIng cng n 8Y ti+p ng*9i, m3t biYu hiPn 8Gc sac cCa dng nTy. Chnh nh9 8 m Thi>n tng cn l*u truy>n cho 8+n ngy nay. 31 * Quy S:n Linh Hû (v w x y, 771-853), 8P t] cCa Bch Tr*Hng, cng 8P t] l Ng*mng S:n HuP TWch khai sng dng Thi>n Qui Ng*mng, mn 8P trn d*Ri 1500 ng*9i. Tc giN cCa v6n Qui S2n C&nh Sch m nay 8*Hc giRi xu=t gia th*9ng tIng 8/c.
110
D. T. SUZUKI
cN. Ng*mng S:n (HuP TWch), 8P t] lRn cCa s*, kY chuyPn ny l5 i cho m3t vW t6ng 8ang tu trong m3t ci am O d*Ri chn ni, r\i hd i vW =y: S* huynh nghQ g v> Ha th*Hng? VW t6ng 8p: Xin thTy nhac l5i. Ngay khi Ng*mng S:n l1p l5i cu hd i, vW t6ng t?ng cho Ng*mng S:n m3t 85p r:i xu?ng 8=t. Ng*mng S:n kY l5i cu chuyPn 8Ty b=t ng9 nTy cho thTy mnh l Quy S:n nghe, Quy S:n bn c*9i vang. Vo m3t dWp khc, Ng*mng S:n cVng nh1n 8*Hc m3t c 85p tF Tr*9ng Sa CNnh STm, 8P t] cCa Nam Tuy>n, khi h/ cng th*Ong tr6ng. Ng*mng S:n ni: M/i ng*9i 8>u c 8*Hc ci nTy, nh*ng ch_ng bi+t dng. Tr*9ng Sa ni: ng l ng*9i bi+t dng 8! Ng*mng S:n 8p: Th+ thTy dng n cch no? Khng chTn chF, Tr*9ng Sa 8 Ng*mng S:n m3t c l3n nho. Ng*mng S:n vFa 8Ung d1y vFa ni: ThTy 8ng l c/p th1t! ViPc cho m3t 85p th^c s^ l th=y O mUc 83 cN hai 8>u l*u xu=t tF t^ tnh. Khi s^ 8\ng nh=t nTy 8*Hc nh1n ra, th hnh 83ng =y pht triYn 8+n mUc v giRi h5n. Khng nh=t thi+t chJ l 8, m cn 81p, 8nh, tt, x, ht nh* v6n h/c thi> n 8 ghi chp. CN hai 8P t] cCa HuP N6ng l M Tc v Th5ch 4Tu, c thY 8*Hc xem nh* l ng*9i xiYn d*:ng tr*9ng phi n6ng 83ng cCa thi>n. H/ 8>u l nhBng tc giN lRn v> d:ng. NhBng tr*9ng hHp sau 8y d*9ng nh* xu=t pht tF m3t kl
111
phm phu h:n l cCa m3t ng*9i c thUc, h/ th^c l 8 ti+p c1n vRi nhBng hnh 83ng r=t 8in r\. Nh*ng tF quan 8iY m 6Ji d:ng, m ci th=y l m3t trong nhBng Ung dIng thi+t th^c, th viPc ma hay trnh di`n nho l3n 8>u l*u l5i m3t =n t*Hng r=t nGng k. Khi Bn S:n BNo Tch, m3t 8P t] cCa M Tc, sap tWch. S* hd i: - Trong 8y c ai v; 8*Hc chn dung ta khng? (K i z } * C kA) Trong chng m/ i ng*9i 8>u 8em hnh 8 v; 8+n trnh, nh*ng 8>u ch_ng kh+ h3i s*. Lc =y, Phc Ha, m3t 8P t] cCa s*, b*Rc ra th*a: Con v; 8*Hc (i j z }). S* bNo: Sao ch_ng trnh cho lo t6ng xem? (| \ { { | }A) Phc Ha tung ng*9i nho l3n ra khd i phng. Bn S:n bNo: Lo nTy v> sau s; 8i khap th+ gian lm thTy thin h5, lm nhBng chuyPn khng ai chWu nci 8y!32 (~ # !" # > P]) L9i tin tri nTy 8*Hc chUng th^c trong cu3c 89i cCa s* Phc Ha, nh* 8*Hc ghi l5i trong tiYu s] cCa Lm T+. M3t hm, Phc Ha 8*Hc m9i th/ trai cng vRi Lm T+ t5i nh m3t 8P t]. Lm T+ nh1n xt: Ng*9i ta ni rAng chJ m3t sHi tc m nu?t tr/n 85i d*:ng, v m3t h5t cNi chUa 8C ni Tu-di, 8 l thTn thng bi+n ha hay t^ nhin 8*Hc th+? Phc Ha 8 l1t tung ci bn. Lm T+ ni:
32
* Theo NgI (Cng HBi Nguyn Ti*t D^n, truyPn M5o 8ac ng chn phC, s? 55.
112
D. T. SUZUKI
Th1t th lb! Phc Ha phNn 8?i: ng c bi+t chng ta 8ang O 8u khng? Th hay t+, v?n khng c chb 8Y ng 8Gt miPng vo nh* v1y. Ngay hm sau, h/ l5i cVng 8*Hc m9i th/ trai. Lm T+ hd i: Hm nay so vRi hm qua nh* th+ no? Phc Ha l5i 8 ng*Hc ci bn. Lm T+ li>n ni: Hay lam, nh*ng lc no ng cVng th tho. Phc Ha 8p l5i: i! Ci lo m. ng c bi+t trong 85o khng c chb cho nhBng l9i ph phn nhn cch nh* cCa ng ch6ng? 4Uc S:n, m3t Thi>n s* cng th9i vRi Lm T+, nci ti+ng vR i l?i chJ d5y: Ni 8*Hc, ba chIc g1y, ni khng 8*Hc ba chIc g1y. (4 } , K$ r, 4 \ } , K $ r) Lm T+ bNo L5c Ph?, m3t 8P t] cCa s*, 8+n tham v=n 4Uc S:n, vRi chJ thW: ng hy hd i lo ta t5i sao khi ni 8*Hc cVng 6n ba chIc g1y, khi lo ta 8nh ng, hy c*Rp l=y g1y r\i r*Ht lo. Xem lc =y lo ta x] s^ ra sao? M/i viPc xNy ra nh* d^ 8on. 4Uc S:n bW 8o5t g1y v bW r*Ht 8uci, xong lGng l; trO v> phng. Lm T+ nghe thu1t l5i, ni vRi L5c Ph? 4+n by gi9 ta vLn cn nghi ng9 v> lo =y. Cn ng, ng hiYu ch6ng? L5c Ph? h:i do d^. Lm T+ li>n vung g1y 8nh. M3t hm, Ng*mng S:n 8+n tham v=n Thi>n s* H\ng n O Trung ip, Hng Chu. S* hdi:
113
NghQa Ph1t tnh l g? (; | 7 K . O) H\ng n 8p: Dng m3t v dI cho ng d` hiYu, nh* trong ngi nh c su c]a,33 bn trong c m3t con khJ, bn ngoi c m3t con khJ tF pha 4ng ku Che! Che!. Con khJ trong nh li>n 8p l5i Che! Che!. KhJ su c]a 8i>u ku, khJ trong nh 8>u 8p l5i nh* th+! Ng*mng S:n l` t5, 8Ung d1y th*a: VFa r\i nh9 Ha th*Hng chJ d5y, con 8 hiYu r, nh*ng cn m3t 8i>u, n+u khi con khJ trong nh ngC yn, khJ bn ngoi mu?n gGp th sao? S* b*Rc khd i gi*9ng thi>n, nam tay Ng*mng S:n cng ma, r\i ni: Che! che! ta cng ng gGp nhau r\i 8! gi?ng nh* con trng tiu minh, 34 lm tc trn m mat con mub i v1y, n nham ng t* 8*9ng ku to: 4=t r3ng ng*9i th*a, hi+m khi gGp 8*Hc! (% & i ', X ( , )). Thi>n s* Kim Ng*u O Chn Chu, m3t 8P t] khc cCa M Tc. S* sing n6ng lm viPc v t6ng chng. 4+n gi9 th/ trai s* t^ mang thng c:m 8+n trai 8*9ng, vFa ma vFa ni lRn: Th*a ch* vW B\-tt, thJnh qu ngi dng c:m! R\i s* vb tay c*9i ha hN. T*:ng truy>n chuyPn ny ti+p di` n su?t hai m*:i n6m. V> sau m3t vW t6ng hdi Tr*9ng Khnh: Cc 8Uc vFa ma vFa vb tay c chJ g? Tr*9ng Khnh 8p: D*9ng nh* lo =y ht tn ca. V> sau, m3t vW t6ng hd i Thi>n s* 45i Quang:
33 34
* Theo NgI (Cng HBi Nguyn, truyPn Nh=t th=t lIc song, s? 75. * Tiu minh * +: M3t lo5i cn trng r=t nhd, ht nhâ cy la.
114
D. T. SUZUKI
Khi Tr*9ng Khnh ni 8+n tn ca. Khc ht =y 8Wnh dng tGng ai? 45i Quang li>n 8Ung d1y ma. VW t6ng li>n l` bi, 45 i Quang ni: ng l` bi l c g? LTn nTy vW t6ng l5i ma. S* 45i Quang g/i lRn i! loi ch\n hoang thnh tinh!35 C phNi 8y l ph*:ng cch 8Y nh1n ra t^ tnh? PhNi ch6ng 8y l Bt-nh t^ dIng? CTn phNi l*u rAng ngay vo th9i HuP N6ng, ph*:ng php 8Y hiYn by ci d:ng cCa Bt-nh ch*a 8*Hc cc mn 8P cCa ngi bi+t 8+n. 4i>u hay nh=t m h/ lm 8*Hc c l; l ni vRi ng*9i mRi nh1p mn rAng Ph1t tnh l tuyPt 8?i, v khi cc khi niPm v> sinh t] 8 8*Hc chinh phIc r\i, th Ph1t tnh s; hiYn by, d qua ci chRp mat, nh*Rng my, hat h:i, t=t cN 8>u l Ph1t php, hoGc l h/ cho rAng v ch khi nb l^c 8Y nh1n ra t^ tnh, v mnh 8 l ci =y tF lu r\i, v b=t ke nhBng g thi tc 8>u pht xu=t tF 8. Tr*Rc th9i cCa M Tc v Th5ch 4Tu, ch*a c 8*Hc nhBng biYu hiPn 8Ty sinh 83ng, nh* chng ta c thY g/i s^ pht triYn t* t*Ong thi>n v> sau nTy. Nh*ng s^ pht triYn 8 th^c s^ t5o thnh 8Gc tnh chC y+u cCa thi>n, l m3t trong nhBng 8i>u b=t ng9 ke th nh=t trong lWch s] v6n ha tn gio O Vi`n 4ng.
35
* Theo CNnh 4Uc Truy>n 46ng LIc: } F , -`. i / 0 1 } 2 3`< 4 E |`, - E`+ { 5 6 - 7`} F + 8`~ 9 - 7 l : R?`+ 8z ;`} G o p`+ 8 E`< = > ?! T6ng v=n Tr*9ng Khnh. Cc nhn vV ch*Ong hon t6ng khi+t ph5n, chJ vn h? Tr*9ng Khnh vn: 45i tH nhn trai khnh tn. T6ng v=n 45i Quang : vW th@m khnh tn c th1p ma? 45i Quang tc vV. T6ng ni l` bi. 45i Quang vn: Gi d h\ tinh.
115
MGc d chng ta c thY ni b=t ke 8i>u g v> s^ biYu hiP n sinh 83ng nTy, trong thi>n vLn cn nhBng y+u t? ke 8Gc khc. 4 l cc ph*:ng php m cc Thi>n s* dng 8Y ki+n l1p chn l thi>n, hoGc l mO con mat 85o cho hnh giN 8+n tham v=n. V?n r=t 8a d5ng v r=t l uyn nguyn, hon ton khng *Rc lP. Mbi lTn chng ta ti+p nh1n l mb i lTn chng ta cNm nh1n 8*Hc s^ thanh l*:ng tr/n vkn, nh* thY 8*Hc phIc sinh v mang ra khd i nh m\. Chng ta hy xem, m3t khi ci 81p chan 8 8*Hc HuP N6ng tho gm r\i th dng su?i thi>n li>n tm th=y h*Rng chNy cCa n ra sao. Chng ti xin 8*Hc trch dLn thm m3t s? ph*:ng cch m thi>n 8 bat gGp 89i s?ng ngay t5i c6n 8Y cCa n. Trong n3i dung sau 8y, nhBng cu hd i mang nhi>u d5ng khc nhau. 4i khi 8> c1p 8+n 45o (Tao), 8i khi hd i v> Ph1t tnh, c khi lu1n v> s^ kiPn 45t-ma sang 4ng 83, 8i khi hd i v> c?t tCy 85o Ph1t NhBng duyn cR =y v cng 8a d5ng, tuy nhin, n 8>u nham 8+n s^ v1n hnh @n m1t cCa Bt-nh, m s^ tr^c nh1n ra n l khi thY nh1p bNn tm cCa chnh mnh. 4 chnh l mIc tiu t?i h1u cCa viPc tu thi>n. NhBng trch dLn sau 8y khng theo m3t thU t^ no, chJ bi+t b?i cNnh cCa n khoNng th9i gian sau M Tc, kY cN th9i k e cCa s*.
116
CH#%NG 5
ViN 4P1
M3t vW t6ng hd i M Tc: Tc B\-8> 45t-ma tF in 43 sang 8y, c chJ g? (; | 7 a b N ^ <A) M Tc 8p: HiPn gi9 ng l g? Bng c* sQ (Bng Long U@n), 8P t] kiPt xu=t cCa M Tc hdi: Nh* n*Rc khng gn x*:ng, sao c thY chO 8*Hc chi+c thuy>n mun h3c. L =y nh* th+ no? (; @ N A B : * ; C D, k E ; |?) M Tc 8p: Trong =y n*Rc cVng khng, thuy>n cVng khng, ni g 8+n gn x*:ng. Bch Tr*Hng (Hoi HNi) hd i: Th+ no l chJ th cCa Ph1t php? (; | 7 K ! 4 F?)
Ch*:ng nTy do ng*9i dWch tch ra tF ch*:ng ba trong nguyn tc ti+ng Anh v t5m 8Gt tiu 8>.
1
M Tc 8p: 4 chnh l n:i ng bd thn m5ng! (G 7 t H 6 T _) M Tc hd i Bch Tr*Hng dng php g ti+p ng*9i. Bch Tr*Hng li>n 8*a cy ph=t t] (j: hossu) ln. M Tc hd i: ChJ th+ thi ! Khng cn g khc nBa *? (I ~ l, ~ > . KA) M3t vW t6ng hd i M Tc v> chJ cCa Tc 45t-ma tF in 43 sang Trung Hoa. S* vFa 8nh vW t6ng vFa ni: N+u ti khng 8nh ng, v> sau, ng*9i trong thin h5 s; c*9i ti. , Tcng in O Tam Gic S:n. M3t hm giNng php: N+u chng ta phNi lu1n 8+n chuyPn =y, chJ m3t ci nh*Rng my cVng khi+n chng ta lPch h*Rng. Ma C?c li>n hd i: Khng lu1n v> nh*Rng my chuyPn =y nghQa l g? Tcng in 8p: 4, ng 8 lPch sang m3t bn r\i Ma C?c l1t ng*Hc sng ta s* 8ang ng\i. S* 8nh Ma C?c. Khng c g 8Y ni nBa. , M3t vW t6ng hd i BNo V6n (c: pao-yun) O LIc Tc s:n (c: lutsu-shan) Ng*9i ta c g khi ni: Ni l khng ni? S* hdi l5i: MiPng ng O chb no? VW t6ng 8p: Con ch_ng c miPng. S* hdi:
118
D. T. SUZUKI
Th+ ng l=y g 8Y 6n c:m? VW t6ng khng 8p 8*Hc. V> sau, 43ng S:n (L*:ng GiRi) bnh giNi: G nTy khng bao gi9 8i, khng mu?n 6n c:m. , Khi Th*9ng H*ng (c: chang-hsing) O LGc 4m (c: le-tam) ng\i quay mGt vo t*9ng khoanh chn t/a thi>n. Nam Tuy> n chHt 8+n 8nh vo l*ng s*. S* hdi: Ai 8? Nam Tuy>n 8p: Phc NguyPn 8y. Th*9ng H*ng hd i: ng ra sao r\i? Nam Tuy>n 8p: VLn th*9ng. Th*9ng H*ng ni: ng s?ng m3t 89i b1n r3n qu! , M3t vW t6ng hd i BNo Tch O Bn S:n. 45o l g? S* 8p: Vo 8i! T6ng th*a: Con khng thY hiYu 8*Hc. S* 8p: Ra 8i! , Thi>n s* BNo TriPt (c: pao-che) O Ma C?c s:n (c: ma-kushan), 8+n phin lm thW giN cho M Tc. M3t hm, thT y
119
8ang 8i d5o, s* hdi: Th+ no l 45i ni+t-bn? (; | 7 + 1 2A) M Tc 8p: Nhanh ln no! ( J]) S* th*a: G=p ci g? (J l K mA) M Tc 8p: Xem su?i ka. ({ @]) , M3t h/c giN chuyn nghin cUu Ph1t h/c 8+n vi+ng Dim Quan T> An (c: yen-kuan ch'i-an). S* hdi ng ta. ng chuyn lm viPc g? H/c giN 8p: Con chuyn giNng Kinh Hoa Nghim S* hdi: Trong kinh d5y c bao nhiu php giRi? H/c giN 8p: Theo ci nhn tcng qut, c v s? php giR i lin hP vR i nhau r=t m1t thi+t. Nh*ng ni tm tat, c b?n php giRi. Khi =y, s* 8*a cy ph=t t] ln r\i hd i: Ci nTy thu3c v> php giRi no trong 8? H/c giN suy nghQ m3t lc, c? gang tm cu trN l9i. S* khng 8Hi 8*Hc nBa, bn ni: Cn nhac suy lu1n v tr hiYu bi+t lan man, r?t cu3c ch_ng 8ng g cN, n thu3c v> kl giB m\ cho quh, nh* ng/n 8n giBa ban ngy, khng chi+u sng 8*Hc v1t g cN. , M3t vW t6ng hd i 45i Mai (Php Th*9ng) v> chJ cCa Tc B\8> 45t-ma tF Ty Trc sang. S* 8p:
120
D. T. SUZUKI
Ch_ng c g trong 8 cN. Sau nTy, Thi>n s* T> An (c: ch'i-an) nghe 8*Hc l9i nTy. S* ni: Trong m3t quan ti, c hai thy ma. (7 l L M, N l O ) , M3t vW t6ng hd i Linh MGc (c: ling-mo) O NgV Ti+t s:n: ViPc =y 8Tu 8ui nh* th+ no? S* 8p: Hy ni cho ti bi+t khoNnh khac hiPn ti>n ti+p di`n bao lu? VW t6ng 8p: Con ch_ng theo thTy nb i. Linh MGc ni: Ch_ng tch s^ g khi 8Y 8+n cu hdi cCa ng. VW t6ng th*a: Nh*ng thTy phNi bi+t cch ti+p x] vRi nhBng ng*9i nh* thTy chU? S* 8p: Khi h/ 8+n, ti s; 8*a cho xem. VW t6ng th*a: ThJnh thTy chJ cho 8i>u =y. Linh MGc 8p: ng thi+u ci g no? , M3t vW t6ng hd i Thi>n s* Duy Khoan (c: wei-kuan) O Hnh S:n t^. 45o l g? Duy Khoan 8p:
121
Ni 8kp qu chFng! T6ng ni: Con hdi thTy v> 85o, sao thTy l5i ni v> ni? S* 8p: ChFng no ng chJ bi+t c ni, th ng ch_ng c dWp 8Y nh1p 45o. M3t vW t6ng khc hd i Thi>n s* Duy Khoan: 45o O 8u? (4 P | _A) S* 8p: Ngay tr*Rc mGt. (B P } P) T6ng hd i l5i: Sao con khng th=y? (G | \ 6A) S* 8p: V ng cn ch=p ng. (t K G X) T6ng hd i: Con khng th=y v con ch=p ng. Ha th*Hng th=y ch6ng? ( G K G X m \ 6, Q 6 6 k?) S* 8p: Cn ti v ng, th cn l6ng x6ng, nn cVng ch_ng th= y (K t K G R c \ 6). T6ng hd i: Khi ch_ng c con cVng ch_ng c thTy th th=y 45o ch6ng? (N G N t, 6 6 k?) S* 8p: Khi ch_ng cn ng, ch_ng cn ti, ai cTu th=y n lm g? (N t N G, | h $ 6A)
122
D. T. SUZUKI
, M3t hm Tr Th*9ng (c: chih-chang) O cha Qui Tng u?ng tr vRi Nam Tuy>n Phc nguyPn, Nam Tuy>n ni: Chng ta l huynh 8P tm 8ac, 8 ni chuyPn vRi nhau r=t nhi>u, chng ta 8>u bi+t mnh 8ang O 8u v bi+t mb i ng*9 i s; 8i mb i 8*9ng khc nhau, n+u c ai hd i huynh v> th^c t5i t?i th*Hng cCa cc php. Huynh s; ni sao? Tr Th*9ng 8p: N:i ta 8ang ng\i c vW tr r=t 8kp 8Y c=t m3t ci am. Nam Tuy>n ni: 4Y mGc ci am cCa huynh O 8, th+ no l Th^c t5i t?i th*Hng? Tr Th*9ng cTm l= y b3 tch tr 8Ung d1y r9i khd i chb ng\i. Nam Tuy>n th=y v1y, ni: Huynh 8 u?ng tr xong, cn ti th ch*a. Tr Th*9ng 8p: Ng*9i ni nh* th+ cVng ch_ng u?ng 8*Hc gi/t no. M3t hm Tr Th*9ng vo thi>n 8*9ng. S* ni: Nay ti s; ni Thi>n. 45i chng 8+n gTn 8y. T6ng chng 8+n, s* ni: Khi cc ng nghe 8*Hc h5nh nguyPn cCa B\-tt Qun Th+ m, cc ng c thY Ung x] thch nghi m/ i hon cNnh. C vW t6ng hd i: H5nh nguyPn cCa B\-tt Qun Th+ m l nhBng g? S* khNy mng tay, ni: Cc ng nghe ch6ng? 45i chng 8p: - Th*a, c nghe. - Ny, lV v tri v gic, cc ng 8+n 8y tm ci g?
123
S* vFa ni vFa 8nh 8uci t6ng chng ra khd i phng, vFa c*9i ha hN, b*Rc v> ph*:ng tr*Hng. , M3t vW t6ng hd i L* S:n: T=t cN cc php 8>u trO v> khng, th+ khng trO v> 8u? L* S:n 8p: Khng thY 8Gt miPng vo chb =y 8*Hc T6ng hd i: Sao l5i khng? L* S:n 8p: V trong ngoi v?n nh=t nh* LTn khc, m3t vW t6ng hd i: Tc 45t-ma tF Ty Trc sang. C g? S* 8p: Ch_ng c ci g O 8y cN. T6ng hd i Sao v1y? S* 8p: ChJ v cc php v?n nh-. Hai tuyn ngn nTy cCa L* S:n c thY 8*Hc xem nh* l lu1n giNi v> m3t 8> ti duy nh=t, tnh khng v chn nh-. , M3t hm, Ba L6ng (c: pai-ling) gGp Bng C* SQ trn 8*9ng 8i. Ba L6ng ni: ng c dWp no ni cho ai v> s^ th^c m ngy x*a ng 8 kinh nghiPm 8*Hc O Nam Nh5c (c: nan-yueh), ch6ng? Bng C* SQ 8p: C! Ba L6ng hd i: VRi ai? Bng C* SQ t^ chJ vo vo mnh 8p:
124
D. T. SUZUKI
VRi lo gi nTy. Ba L6ng ni: Ngay cN s^ tn thn cCa V6n-th-s*-lHi v Tu-b\-8> cVng khng 8C chUng minh 8i>u ng ni. Bng C* SQ hd i l5i: Th+ c ai bi+t 8*Hc chn l m ng 8 kinh nghiPm 8*Hc khng? Ba L6ng 83i nn r:m ln 8Tu r\i 8i ra. Bng C* SQ ni theo: T5m biPt s* huynh, xin bNo tr/ng. Nh*ng Ba L6ng vLn h*Rng v> pha tr*Rc b*Rc 8i, khng h> ngoNnh l5i. , Thi>n s* 4:n H Thin Nhin (c: tan-hsia t'ien-jan), 8P t] cCa Th5ch 4Tu. M3t hm s* vi+ng Qu?c S* HuP Trung, khi bo cho thW giN xin 8*Hc gGp Qu?c s*, thW giN 8p: ThTy O 8y nh*ng khng ti+p khch ( P m P, \ 6 S`) 4:n H bNo: Th1t su xa thay! ([ T U *]) ThW giN 8p: Mat Ph1t cVng ch_ng d th=u chb su xa =y (K ( / \ V \ 6`) 4:n H ni: Th^c l r\ng sinh r\ng, phIng sinh phIng ( * u, W * W X]) Khi HuP Trung Qu?c s* qua gi=c ngC tr*a, thW giN thu1t l5 i v> ng*9i khch. HuP Trung ph5t thW giN 20 g1y r\i 8uci ra. Khi 4:n H nghe 8*Hc chuyPn nTy, s* ni:
125
Ch_ng lTm l Nam D*:ng Qu?c s* (\ Y L Z [ \ b]) Ngy hm sau, s* l5i 8+n vi+ng lTn nBa, ngay khi 8+n tr*Rc HuP Trung, 4:n H li>n trNi t/a cI 8Y 8Nnh l`. HuP Trung ng6n l5i: Khng cTn lm v1y (\ B]\ B]) 4:n H b*Rc li l5i. HuP Trung ni Nh* thW! Nh* tW! (; 7]; 7]) S* ti+n tRi tr*Rc. Qu?c s* bNo: Ch_ng phNi! Ch_ng phNi! (\ 7]\ 7]) 4:n H 8i quanh Qu?c s* m3t vng r\i li ra. Qu?c s* bNo: Th9i cCa cc 8Uc 8 xa r\i, ng*9i th9i nay l5i l: l viPc bN n ph1n. Ba m*:i n6m sau, kh gGp 8*Hc ng*9i nh* g nTy. , Thi>n s* HuP Lng (Hui-lang) O cha Chiu 4> (c: chaot'i), 8+n tham v=n M Tc hdi: ng 8+n 8y cTu viPc g? (t ^ | $?) S* th*a: CTu tri ki+n Ph1t! ($ 5 6 K]) M Tc 8p: Ph1t khng tri ki+n, nh* v1y, tri ki+n =y thu3c v> ma (K N 5 6, 5 6 G ] 9]). ng ni ng tF Nam Nh5c 8+n, nh*ng d*9ng nh* ch*a bi+t tm y+u cCa To Kh. ng nn mau trO v> n:i 8, khng nn dFng trI n:i khc. S* v> 8+n, Th5ch 4Tu li>n hd i: Th+ no l Ph1t? (; | 7 KA)
126
D. T. SUZUKI
Th5ch 4Tu 8p: ng khng c tnh nTy (t N K .`) HuP Lng hd i ti+p: NhBng loi xu@n 83ng hm linh (cn trng) th nh* th+ no? (^ ( _ x \ z m *A) Th5ch 4Tu 8p: Xu@n 83ng hm linh 8+u c Ph1t tnh! (^ ( _ x, H K K .]) HuP Lng hd i: HuP Lng ny t5i sao khng c? Th5ch 4Tu 8p: V ng khng chWu nh1n (L t \ ` j >]) Cu ni 8 mO mat cho HuP Lng nh1n ra t^ tnh n:i mnh. V> sau s* v> trI O cha Chiu 4>, t=t cN t6ng nhn 8+n tham v=n s* 8>u 8uci 8i v ni: Hy 8i 8i! Cc ng ch_ng c Ph1t tnh.2 (>] >] t N K .]) 4Y gip cho qu vW hiYu tr*9ng hHp cCa HuP Lng, ti trch dLn thm hai cu chuyPn khc trong Truy n (Cng L:c. , 1. M3t hm c vW t6ng 8+n tham v=n Tr*9ng Khnh HuP Vn. T6ng hdi Trong thn tU 85i ngV u@n nTy ci no l Ph1t tnh. S* g/i tn vW t6ng, t6ng 8p: D5!
2
* ChuyPn nTy chng ti dWch st theo bNn Hn v6 n, trong NgI (Cng HBi Nguyn Tit D^n, truyPn V ng chWng ch8u nh#n l7y, s? 114.
127
S* im lGng m3t h\i lu r\i ni: N:i ng ch_ng c Ph1t tnh! , 2. Khi Hong 8+ Thu1n Tng (c: shun-tsung) hdi Nga H\ 45i NghQa (e-hu ta-i, 735-818). Th+ no l Ph1t tnh? S* 8p: Ci =y ch_ng xa cu hdi cCa bP h5 M3t hm 43ng S:n (c: tung-shan) 8+n tham v=n HuP Siu (hui-chao) O ThI S:n. HuP Siu ni: ng 8 l t6ng c chb trI r\i (khng cn 8i hnh c*Rc nBa). Sao cn 8+n 8y tham v=n? 43ng S:n 8p: Con cn cht h\ nghi trong tm m 8nh b=t l^c. Nn 8+n 8y tham v=n Ha th*Hng. HuP Siu g/i lRn: Ny L*:ng GiRi! (php danh cCa 43ng S:n) 43ng S:n li>n th*a: D5! HuP Siu hd i: 4 l ci g? 43ng S:n khng trN l9i 8*Hc. HuP Siu bn phn: M3t t*Hng Ph1t r=t 8kp, ti+c thay ch_ng phng 8*Hc ho quang. M3t hm, Bch Tr*Hng giNng php xong, th=y t6ng chng sap r9i khd i giNng 8*9ng. S* ku l5i: NTy ch* huynh 8P! T=t cN 8>u quay l5i, lc =y s* hd i: Ci g th+?
128
D. T. SUZUKI
Cu hd i ny 8*Hc l*u truy>n r=t lu trong giRi h/c Thi>n th9i =y. , Ch=n Lng (chen lang) 8+n tham v=n Th5ch 4Tu. S* hdi: cCa Tc s* tF in 43 sang l g? Th5ch 4Tu 8p: Hy hd i cy c3t ny! Ch=n Lng th*a: Con khng hiYu. Th5ch 4Tu ni: Ta cVng khng hiYu. Cu ni nTy khi+n cho Ch=n Lng ng3 85o. V> sau khi c t6ng 8+n xin chJ thW, Ch=n Lng g/i: Ny 45i 8Uc! T6ng 8p: D5! Nhn 8, Ch=n Lng ni: ng 8 t^ mnh 8i l5c h*Rng! VW t6ng th*a: N+u th+, sao thTy khng chJ con phNi hnh x] nh* th+ no cho 8ng? Ch=n Lng khng 8p l=y hai tay dIi mat nh* 8Y nhn cho r h:n. VW t6ng lGng thinh. , M3t hm Th5ch 4Tu tuyn b?: D cc ni nh* th+ no, d cc ng hnh x] nh* th+ no 8i nBa, ci =y ch_ng g dnh dng 8+n ng. D*Hc S:n Duy Nghi`m lu1n giNi nh* sau: Ngay cN khi cc ng khng ni g, ngay khi cc ng khng
129
hnh x] g h+t, nhBng 8i>u nh* th+ cVng ch_ng dnh dng g 8+n ng. Th5ch 4Tu ni: Ta trong =y m3t mVi kim ch_ng l/t (G~abc\P`) Duy Nghi`m ni: Con trong =y nh* hoa h\ng trn 8 (G~a;d6e p) M3t hm, D*Hc S:n Duy Nghi`m im lGng t/a thi>n. C vW t6ng 8+n hd i. N:i cht vt b=t 83ng =y, cn suy nghQ ci g? (ff~tTKm) S* 8p: Suy nghQ ci khng suy nghQ (tTl\tTg) T6ng hd i: Ci khng suy nghQ lm sao thTy suy nghQ 8*Hc? (\tTg;|tTA) S* 8p: BAng cch ch_ng suy nghQ (PtT) M3t vW t6ng 8+n tham v=n hd i: Con c chb nghi, xin thTy giNi cho. D*Hc S:n hd i: 4Hi 8+n chi>u th*Hng 8*9ng, ta s; giNi cho. Khi 85i chng vn t1p v> giNng 8*9ng. D*Hc S:n g/i vW t6ng =y b*Rc ra tr*Rc.VW t6ng theo l9i s* b*Rc ra. S* r9i khd i gh+, cTm tay vW t6ng r\i ni. Ny! 85i chng, vW t6ng ny c m?i nghi. Ni xong, s* 8@y vW t6ng ra khd i thi>n 8*9ng r\i 8i v> ph*:ng tr*Hng. Sau 8, Huy>n Gic bnh giNi: C th^c D*Hc S:n 8 giNi 8*Hc m?i nghi cho vW t6ng = y
130
D. T. SUZUKI
khng? N+u 8 chnh l v=n 8> th 8u l 8iYm then ch?t? N+u khng phNi l v=n 8>, t5i sao D*Hc s:n hkn 8+n chi>u s; trN l9i O giNng 8*9ng? , Ng*mng S:n hd i Qui S:n v> chJ cCa Tc 45t-ma sang tF in 43 sang Trung Hoa. Qui S:n 8p: Ci l\ng 8n nTy 8kp gh! Ng*mng S:n hd i: Ci ny ch_ng phNi l n hay ci kia l ch_ng phNi? Qui S:n hd i l5i: Ci ny nghQa l g? Ng*mng S:n 8p: Ci l\ng 8n nTy 8kp gh! Qui S:n: H_n l ng ch_ng th=y! Nhn tiPn, ti cVng xin 8> c1p 8+n nhBng kh kh6n 8?i vR i nhBng ng*9i ch*a 8*Hc m1t truy>n y+u chJ thi>n, 8Y xc 8Wnh 8*Hc chJ cCa thTy mnh khi 8*Hc trao truy>n. Ch_ng h5n nh* trong cu ni cCa Qui S:n vFa r\i: ng ch_ng th=y, ta khng nn hiYu theo nghQa khng th=y bi+t. V O 8y, Qui S:n khng cho rAng Ng*mng S:n khng bi+t Thi>n, tri l5i, Qui S:n bi+t r=t r Ng*mng S:n 8ang 8Ung O chb no, v Ng*mng S:n cVng bi+t r Qui S:n 8ang 8Ung O n:i 8u. Do v1y nn chng ta khng nn chJ bi+t 8+n nhBng g h/ 8ang ni vRi nhau, m tr*Rc h+t, chng ta phNi 8i su vo n3 i t5i hoGc l b*Rc vo chC cCa ngn ngB h/ dng. M3t vW t6ng thJnh cTu D*Hc S:n khai thW cho ng ta 8*Hc sng td, v ng ta vLn cn m mLm trong t?i t6m cCa 89 i mnh. D*Hc S:n im lGng m3t h\i lu. Ci im lGng mang 8T y nghQa, v n+u vW t6ng 8 snn sng, th ng ta s; ng3 8*Hc
131
nh9 ci im lGng =y. Nh*ng th^c t+, vW t6ng 8 8nh m=t c: may v D*Hc S:n ni ti+p: Ch_ng kh kh6n g khi trN l9i cho ng. Tuy nhin, 8i>u t?t c?t y+u l phNi nam bat 8*Hc nghQa 8i>u mu?n ni l g ngay khi vFa ni ra, khng cht l lu1n. Khi 8i>u nTy 8*Hc xNy ra c nghQa l thY h3 i vRi 85o. Tri l5i, n+u ng cn chTn chF, ng s; bat 8Tu l lu1n, v s^ lTm lLn =y r?t cIc l t5 i ngay n:i c]a miPng cCa ta. T?t h:n l nn giB m\m th1t chGt 8Y cN ng lLn ta trnh khd i nhBng rac r?i v> sau. L9i d5y nTy cCa D*Hc S:n hon ton chnh xc. L9i ni gH i cho chng ta nhBng l giNi lan man v dLn 8+n s^ suy l, trong khi chi>u h*Rng cCa thi>n l5i hon ton khc, nha m th_ng vo khoNnh khac tr*Rc khi l9i ni 8*Hc pht ra. , M3t vW t6ng 8+n tham v=n Thi>n s* Th5ch Lu (c: shih-lou). Hdi: Con hon ton m9 mWt mGt mVi cCa mnh khi ch*a sinh, xin thTy tF bi dng ph*:ng tiPn chJ by. Th5ch Lu 8p: Ta khng c tai! T6ng th*a: Con bi+t mnh c lb i. Th5ch Lu 8p: , khng, 8 l lb i cCa ti. T6ng hd i: Lbi cCa thTy O chb no? Th5ch Lu 8p: # chb ng ni rAng ng c lb i. VW t6ng l` bi. S* li>n 8nh vW t6ng.
132
D. T. SUZUKI
, Th5ch 4Tu hd i HuP Lm,3 l 8P t] cCa mnh ng l thi>n t6ng hay l t6ng chu huyPn? (t 7 ? }, 7 h i j }A) HuP Lm 8p: L t6ng tham thi>n (7 Z ? }) Th5ch 4Tu hd i ti+p: Th+ no l thi>n? (| , 7 ??) HuP Lm 8p: Nh*Rng my, chRp mat (k l m }`) Th5ch 4Tu bNo: Bd ci nh*Rng my chRp mat =y qua m3t bn, hy 8em mGt mVi khi ch*a sinh ra 8y xem! (n ) k l m }, :, o w ^ p } { {!) HuP Lm 8p: Bd ci nh*Rng my chRp mat =y, thJnh Ha Th*Hng xem (n ) k l m }, :, [ Q q) Th5ch 4Tu 8p: Ta 8 bd r\i! (G n Z!) HuP Lm 8p: Con 8 trnh r\i (G { ,!)
* Trong NgI (Cng HBi Nguyn, n3i dung cu3c 8?i tho5i nTy di`n ra giBa Thi>n s* BNo Thng 4aW 4in (" H + r) O Linh S:n, Tri>u Chu ( D-2ng mi, thu7n m:c, chuyAn 140).
133
, M3t hm Thy Vi V H/c (c: ts'ui-wei wu-hsiao) 8i d5o trong php 8*9ng. 4Tu T] (c: t'ou - tzu)4 8+n gTn, cung knh l` bi, th*a: Ha th*Hng d5y ng*9i nh* th+ no v> m1t cCa Tc s* tF in 43 sang? Thy Vi dFng b*Rc mt h\i lu, 4Tu T] l5i th*a: Xin thTy chJ d5y. S* bNo: L5i thch 8Lm trong vVng n*Rc d: m3t lTn thU hai hay sao? 4Tu T] l` t5 r\i lui ra. S* ni theo: ChR vi g?c. 4Tu T] th*a: Khi th9i ti+t 8+n, g?c mTm t^ sanh. Khi Thy Vi 8Gt l` v1t cng d*9ng cc vW A-la -hn, c vW t6ng hdi: 4an H (tan-hsia, thTy cCa Thy Vi) thiu t*Hng Ph1t gb. Sao thTy cn cng A-la-hn? Thy Vi bNo: (T*Hng Ph1t) d c thiu trong l]a cVng ch_ng chy, cn cng d*9ng A-la-hn, cU 8Y mGc ti. LTn khc, c vW t6ng hd i: Khi cng d*9ng, cc vW A-la-hn c 8+n ch6ng? S* hdi l5i: HAng ngy ng c 6n c:m ch6ng? VW t6ng khng 8p 8*Hc. S* k+t lu1n:
* Cn g/i l 45i 4\ng (Thi n s- Trung Hoa t1p 1, HT. T. Thanh TF).
134
4
D. T. SUZUKI
t c kl lanh lHi. , Khi 45o Ng Vin Tr (tao-wu yuan-chih) v Vn Nham (yun-yen), 8Ung hTu thTy l D*Hc S:n. D*Hc S:n ni: Chb m tri thUc ch_ng ch5m 8+n 8*Hc, t?i k) khi ni 8+n. N+u ni 8+n, tUc 8Tu m/c sFng, Ny Tr 4Tu 8 (Vin Tr), ng nghQ sao? 45o Ng li>n bd 8i ra. Vn Nham 4m Th5nh hd i D*Hc S:n. T5i sao s* huynh Tr khng 8p l9i Ha th*Hng? D*Hc S:n trN l9i: Hm nay ta 8au l*ng. Vin Tr 8 h3 i, tm y m hd i. Vn Nham 8i ra, khi gGp Vin Tr, li>n hd i: V sao m lc ny s* huynh khng 8p l9i Ha th*Hng? Vin Tr bNo: ng hy 8+n hd i Ha th*Hng 8i! , 4Uc Thnh O Hoa 4nh, th*9ng 8*Hc bi+t 8+n nh* m3t ng*9i th*9ng s?ng lnh 8nh trn m3t chi+c thuy>n nhd trn sng Ng. M3t hm c m3t vW t6ng tn ThiPn H3 i (c: chanhui), 8*Hc m3t vW thiPn tri thUc khuyn nn 8+n tham v= n thuy>n t] nTy. Thuy>n t] hdi : 45i 8Uc trI O cha no? ThiPn H3i th*a: Ti ch_ng trI O cha no cN, m trI n:i ch_ng ai bi+t. hd i: N:i ch_ng ai bi+t =y ch_ng gi?ng ci g? ThiPn H3i 8p:
135
Ch_ng phNi l ci mat c thY nhn th=y 8*Hc. Thuy>n T] hdi: ng h/c O 8u m bi+t nh* v1y. ThiPn H3i 8p: Ci 8 ch_ng phaJ chb lnh h3 i cCa tai mat. S* c*9i lRn, ni: Cho d ng ni hay cm no, n cVng ch_ng gip g cho ng h:n l ci c/c c3t lFa, khi ng*9i ta thN sHi dy ngn th*Rc xu?ng 8Tm l c mu?n d 83 su. ChR ng1m l= y m\i cu m hy ni mau! ni mau! ThiPn H3i vFa mO miPng, s* li>n 8nh cho m3t cho r:i xu?ng n*Rc. ThiPn H3i mRi leo ln thuy>n, s* l5i dIc: Ni, ni! ThiPn H3 i vFa mO miPng, li>n bW s* 8nh, ThiPn H3i hot nhin 85i ng3. V> phTn Thuy>n t], sau 8 s* bd thuy>n 8 i ngay v khng ai bi+t s* s?ng nhBng ngy cn l5i O 8u.5 , Vo m3t ngy tr9i m*a, Sa-di Cao 8+n th6m D*Hc S:n, S* bNo: ng mRi 8+n? Sa-di Cao th*a: Con mRi 8+n. D*Hc S:n ni: #Rt h+t r\i phNi khng? Sa-di Cao: Khng 8nh 8iPu tr?ng =y.
* Theo Truy n (Cng L:c, S* l1t p thuy>n xu?ng n*Rc m tWch. N3i dung trong nguyn bNn ti+ng Anh trng hHp vRi truyPn Nh7t c hZp 6Mu ng, trong NgI (Cng HBi Nguyn.
136
5
D. T. SUZUKI
Lc =y Vn Nham v 45o Ng 8ang O D*Hc S:n, Vn Nham ni: # 8y da cn ch_ng c, tr?ng 8u m 8nh? 45o Ng ni: 4y tr?ng ch_ng c, da 8u m 8nh? Cu?i cng D*Hc S:n k+t lu1n. Hm nay chng ta ha nh5c kh hay. Khi 8+n gi9 th/ trai, D*Hc S:n 8nh tr?ng v Sa-di Cao cTm bt vFa 8i vFa ma 8+n trai 8*9ng. Th=y v1y, D*Hc S:n bd di tr?ng, hdi: Ma 8iPu s? m=y. Sa-di Cao 8p: 4iPu s? 2. D*Hc S:n hd i: Th+ no l 8iPu thU nh=t. Sa-di Cao bRi 8Ty bt c:m r\i 8i ra. TF nhBng v=n 8p 8*Hc trao 8ci vRi nhau giBa nhBng ng*9i h/c thi>n trong su?t 150 n6m sau HuP N6ng thW t Wch, ng*9i 8/c c thY hnh dung tTm mUc pht triYn cCa t* t*Ong thi>n. B?i cNnh hTu nh* hon ton thay 8ci kY tF th9i cCa LIc Tc, tr*Rc kia, ng*9i ta chJ dng kinh gio 8Y di`n 85t Thi>n, khng ai nghQ rAng nhBng ci 81p, c 8 v nhBng ph*:ng php th b5o c thY 8*Hc trao cho 8P t]. Ci th= y thuTn ty 8 nh*9ng b*Rc cho cc hnh 83ng theo m3t cch no 8. C ch6ng m3t s^ thay 8ci chC y+u cCa tinh thTn Thi>n trong s^ truy>n thFa tF 45t-ma 8+n HuP N6ng? Bn ngoi th c nh*ng v> mGt tinh thTn th khng. V c m3t dng m5ch ngTm t* t*Ong chNy lin tIc bn d*Ri n3 i dung nhBng cu3c v=n 8p =y. Ci thay 8ci chJ l ph*:ng php s] dIng.
137
Tinh thTn chnh vLn l HuP N6ng trong kh_ng ngn: php mn cCa ta 8y, tF tr*Rc 8+n nay, 8Tu tin l=y v niPm lm n>n tNng (tng), l=y v t*Rng lm thY, l=y v trI lm g?c (G k ! 5, u b ^, 0 0 N S L 0, N X L ~, N Q L w`) Tuyn ngn nTy l n>n tNng cCa gio l thi>n, v c thY tm th=y 8i>u =y trong nhBng cu trN l9i 8a d5ng cCa cc thi> n s* cVng nh* trong l9i ni, c] chJ m cc s* biYu thW. V niAm mang tnh ch=t tm l h/c (e: psychlogical), v t-Fng c tnh ch=t bNn thY h/c (ontological) v v tr: c tnh ch=t lu1n l h/c. V niAm v v tr: c nghQa chC quan, trong khi v t-Fng mang nghQa khch quan. T=t cN 8>u c nghQa th^c ti`n v t3t cng nh=t nh*, nh*ng Thi>n ch nhi>u 8+n tm l h/c, v> s^ tr^c nh1n ra v niPm trong chi>u h*Rng siu viPt chnh n. V m3t khi c 8*Hc chb trI c nghQa l c m3t chb v trI 8*Hc nh1n ra, nghQa l tm hon ton xN ly cc sac t*Rng (form), cVng c nghQa l khng cn ch=p tr*Rc vo tm mnh nBa, v 8y g/i l tr5ng thi v niAm, vang bGt t=t cN m/ i niPm t*Ong. Cho 8+n nay, 8i>u nTy 8 8*Hc khNo st trong m?i lin quan vRi Bt-nh, v HuP N6ng ch tm r=t m5nh 8+n v=n 8> Tr huP v thi>n 8Wnh, nh* 8*Hc phNn Nnh r quan th9i 85i cCa Ngi. By gi9, chng ta hy xem xt tF nh sng chRp le no m ci khng niPm t*Ong hay v niAm ny 8*Hc nh1n ra trong m? i t*:ng quan vRi 89i s?ng, 85o 8Uc cCa chng ta. By gi9 chng ta s; 8i 8+n s^ biPn lu1n mang nghQa phong ph nh=t v> gio php thi>n. ChFng no m ci th=y bn trong t^ tnh cn 8*Hc xem l t^ tnh, th v=n 8> vLn cn nh=n m5nh t nhi>u trn bnh diPn nh1n thUc lu1n, v d*9ng nh* khng Nnh h*Ong m=y vRi 89i s?ng th^c ti`n cCa chng ta theo quan 8iYm 85o 8Uc h/c. Nh*ng khi Bt-nh khng chJ 8*Hc nhn tF quan 8iYm tri gic, m cn tF quan 8iY m th^c hnh th n ti+p c1n th_ng vRi tr/ng tm 89i s?ng. PhT n
138
D. T. SUZUKI
lRn nhBng mLu v=n 8p, 8*Hc trch dLn O trn 8 8*Hc trch tF bin nin s] Thi>n tng vo th9i s: khai 8Y chUng minh ph*:ng php khai thW cCa ring tFng Thi>n s*, nhAm 8nh thUc Tr huP Bt-nh trong mn 8P mnh, khi tm thUc h/ bW 8ng cUng hoGc chnh vnh bOi nhBng ki+n giNi nhW nguyn v> s^ s?ng v th+ giRi t^ nhin. Qua nhBng 8iYn hnh sau 8y, chng ta s; c? gang thm nh1p 8*Hc vo s^ v1n hnh cCa Bt-nh trong ti+p x] hAng ngy. , 1. M3t vW t6ng hd i Thi>n s* CNnh STm O Tr*9ng Sa. Th+ no l Bnh th*9ng tm l 85o CNnh STm 8p: Khi ti mu?n ngC, ti ngC, khi ti mu?n ng\i, ti ng\i. T6ng th*a: Con khng hiYu 8*Hc thTy. CNnh STm ni ti+p: Ma h5 tm chb mt, ma l5nh ng\i bn l s*Oi. , 2. Nguyn Lu1t s* 8+n tham v=n 45i Chu HuP HNi. Lu1t s* hd i: 4Y ti+n vo 85o, c con 8*9ng 8Gc biPt no ch6ng? HuP HNi 8p: C! Lu1t s* hdi: 4 l g? HuP HNi trN l9i: Khi 8i th 6n, khi mPt th ngC. Lu1t s* Nguyn: M/i ng*9i cVng 8>u nh* th+, c cng chb dIng cng cCa thTy ch6ng?
139
HuP HNi 8p: Khng 8\ng. Lu1t s* Nguyn hd i: Sao ch_ng 8\ng? HuP HNi 8p: Khi 6n, h/ ch_ng chWu 6n, m cn d=y ln bao thU t*Ong t*Hng. Khi ngC, h/ khng chWu ngC, m cn thN mnh vo mun thU suy t*Ong 8in r\. Do 8 ch_ng 8\ng. Lu1t s* khng hd i nBa. , 3. Khi ton thY t6ng chng cCa Bch Tr*Hng 8ang cu?c 8=t, m3t vW t6ng nghe ti+ng tr?ng bo hiPu gi9 6n c:m, s* li> n bung cu?c r\i c*9i ha hN b*Rc 8i. Thi>n s* Hoi HNi (Bch Tr*Hng) nh1n xt. G =y th1t lanh lHi. 4 l l?i nh1p 85o theo php mn cCa Qun Th+ m.6 Khi s* trO v> tu viPn, s* cho g/i vW t6ng h\i ny r\i hd i: H\i ny, khi nghe ti+ng tr?ng, ng nh1n ra 85o l g? VW t6ng 8p: Ch_ng c g, nghe ti+ng tr?ng bo gi9 6n c:m, con trO v> 6n c:m thi. LTn nTy, cu trN l9i khi+n s* c*9i vang. , 4. Khi Qui S:n Linh Hû ng\i trong giNng 8*9ng, vW t6ng ph5n 8Tu 8nh bNng gb7 bo hiPu gi9 6n c:m. Nghe v1y, vW t6ng 8ang chIm l]a v3 i bung chi+c 8Va c9i r\i vb tay c*9 i ha hN. Qui S:n ni:
6 7
xem Truy n (Cng l:c. M3c ng* (j: morugyo, e: wooden-fish).
140
D. T. SUZUKI
Trong t6ng chng 8y c ng*9i th1t linh lHi. Lt sau, s* cho m9i vW t6ng =y 8+n r\i hd i: C chuyPn g m ng c*9i? VW t6ng 8p: Sng nay con khng dng 8iYm tm, con 8i qu nn khi nghe ti+ng m, con qu sung s*Rng nn c*9i. S* g1t 8Tu. , 5. Vn Nham hd i Bch Tr*Hng Hoi HNi. B5ch thTy, d*9ng nh* thTy b1n r3n su?t ngy, thTy lm v ai v1y? Hoi HNi 8p: C ng*9i mu?n v1y. Vn Nham hd i ti+p: Sao thTy khng 8Y y t^ lm l=y? Hoi HNi 8p : Y ch_ng c nh. , 6. Hong B Hi V1n tF gi Nam Tuy>n. S* ti`n Hong B ra 8+n ccng cha. Nam Tuy>n cTm chi+c nn du ph*:ng cCa Hi V1n 8*a ln r\i hd i. Thn Tr*Ong lo to lRn, sao ci nn l5i qu nhd (, | 6 M s T +, t u [ ' *A) Hi V1n 8p: C l; v1y, nh*ng ton vV trI r3ng lRn nTy 8>u 8*Hc chUa tr/n trong =y cN. (? 5, ; k + u v ? r P a w.) Nam Tuy>n ni: Th+ cn ti th sao? Hi V1n khng 8p, 83i nn, b*Rc 8i.
141
, 7. Thi>n s* Vn T+ (c: yun-chi) O ni Chung Nam, ban 8Tu 8+n tham v=n Nam Tuy>n. S* hd i: Ng*9i 89i khng bi+t ng/c ma-ni O 8u. Con nghe ni mnh c thY nh1n 8*Hc n tF trong Nh* Lai t5ng. 8 Th+ no l t5ng? (x y z i \ I, ; | ; ^ { a | } } `; | 7{?) Nam Tuy>n 8p: Ci cng ng qua l5i 8! (^ t ~ ^ , 7!) Vn T+ hd i ti+p: Th+ cn ci khng qua l5i v con th sao? (\ ~ ^ , ; |A) Nam Tuy>n 8p: 4 cVng l T5ng =y. / 7] V=n T+ hdi ti+p: Th+ chu ma-ni l g? (; | 7zA) Nam Tuy>n li>n g/i: Ny S* Tc! (hiPu cCa Thi>n s* Vn T+) Vn T+ li>n 8p:
8
Nh* Lai T5ng ; ^ , Nh* Lai T5ng tnh ; ^ . (s: tathagHtagarbha), kho tng ch:n tnh Nh* Lai. N:i chUa 8^ng chCng t] Nh* Lai m mbi chng sinh 8>u v?n c. Thu1t ngB nT y xu=t pht tF nhi>u kinh 8iYn 45i thFa. Tathagota l Nh* Lai, Garbha l tJng, l kho chUa.
142
D. T. SUZUKI
D5! Nam Tuy>n bNo: Hy 8i 8i! ng ch_ng hiYu l9i ta ( >! t \ l G "). Tuy v1y, Vn T+ nh9 8 m nh1n 8*Hc l Thi>n.
143
CH#%NG 6
Chng ta thu nh1n 8*Hc g tF t=t cN nhBng trch dLn ny v> m5ch s?ng thi>n? Ci g l cch biYu hiPn bn ngoi hay l cch hnh x] l*u xu=t tF v niPm? Cu ni lFng danh nh=t cCa M Tc l: Tm chnh l Ph#t (TUc tm tUc Ph1t m ( m K). QuN th^c, nhBng t* t*Ong c?t y+u 8>u 8*Hc 8> x*Rng bOi t=t cN cc Thi>n s* tr*Rc th9i cCa Ngi , nh*ng M Tc l5i bc sung thm: Bnh th-1ng tm l 6Jo ( W ( 7 4). Trong ti+ng Trung Hoa, chB Tm ( vFa c nghQa l t-Vng vFa c nghQa l tm linh, v d n c nghQa l t-Vng hay tm linh, trong tr*9ng hHp ny, n 8>u c nghQa l tr5ng thi tm thUc m ta c 8*Hc trong m/ i Ung x] th*9ng ngy khi chng ta 8ang s?ng, nh* nh sng mGt tr9i vLn chi+u soi trn m/ i 8i>u cng chnh cVng nh* b=t cng, nh* hoa huP ngoi 8\ng nO ra vRi ton thY vl 8kp huy hong cCa n, d khng 8*Hc ai chim ng*mng. ChB Tm trong tm bnh th-1ng, nh* thY l khng t*:ng Ung vRi khi niPm tm l h/c v> tinh thTn hay tm linh, 8ng h:n, 8 l m3t tr5ng thi cCa tm. Trong 8, khng c m3t thUc 8Gc biPt no v> nhBng ho5t 83ng ring t* cCa n; m3t tr5ng thi khi+n ta lin t*Ong 8+n ci m cc tri+t gia g/ i l trKc gic siu viPt. CIm tF ny t*:ng Ung vRi thu1t ngB m ti g/ i l v niAm (hoGc l v tm N () trong cc ch*:ng tr*Rc. Khi M Tc v cc Thi>n s* th*Hng thC khc tuyn b?: Tm chnh l Ph1t, khng c nghQa 8 l m3t d5ng linh h\n @ n
n=p d*Ri vng su kn cCa thUc, m 8 l m3t tr5ng thi vang bng thUc, theo nh* tm l h/c, l ci 8\ng hnh vR i m/ i biYu hiPn thUc hoGc v thUc cCa tm, l t? ch=t cCa Ph1t tnh. HiYu 8*Hc kh_ng ngn cCa M Tc bAng nh sng ny th lu1n giNi cCa CNnh STm (Tr*9ng Sa) v 45i Chu HuP HN i trO nn d` hiYu. Khi ti bu\n ngC, ti ngC; khi ti mu? n ng\i, ti ng\i; hoGc l Khi 8i th 6n, khi mPt th ngC; hoGc l Ma h5 th tm 8+n n:i mt ml, ma 8ng l5nh th tm 8+n l s*Oi. 4y ch_ng phNi l nhBng hnh x] hAng ngy cCa chng ta hay sao? Ch_ng phNi l nhBng hnh 83ng m3t cch t^ nhin, l*u xu=t tF t^ tm, khng c? gang v khng chC hay sao? NhBng vW t6ng 8ang 8i trong chuyPn Bch Tr*Hng v Quy S:n cVng v1y, h/ hnh x] theo cch t^ pht nh=t. H/ minh h/a sinh ho5t th^c ti`n cCa mnh nh* l 8i>u m cc Thi> n s* mong 8*Hc chUng ki+n. Th+ nn vRi Hy V1n, khi tF gi huynh 8P mnh l HoAng B, s* 83 i chi+c nn r:m ln 8Tu v ch_ng cTn ngoNnh l5i, s* 8 hnh x] nh* nhBng vW t6ng 8ang 8i, khi nghe ti+ng tr?ng bo gi9 6n, h/ bung t=t cN dIng cI 8ang lm viPc r\i 8i 8+n trai 8*9ng. CVng nh* s* Vn T+ 8p D5 khi nghe thTy mnh l Nam Tuy>n g/ i. Ti+ng m 8nh ln, khng gian vang lFng m thanh. 4y ch_ng phNi l sinh ho5t hAng ngy; hoGc l, nh* M Tc v Nam Tuy>n mu?n ni tm niPm hAng ngy cCa chng ta hay sao? TF sng 8+n chi>u, chng ta b1n r3n vRi h+t viPc ny 8+n viPc khc, v lm nh* th+ v ai?. Bch Tr*Hng 8p: C m3t kl mu?n nh* th+. Nh*ng kl =y O 8u? 45i s* ny nh* mu?n nham 8+n m/ i 83ng thi cCa chng ta, 8 khi+n cho ta b1n r3n, nh*ng s^ l9 8i cng viPc cCa ng*9i giB nh, g =y c mGt khap n:i, nh*ng khng thY xc 8Wnh y O 8u, y O trong v tr.
146
D. T. SUZUKI
Ph1t thn hiPn hBu khap php giRi v thW hiPn trong ton thY v5n hBu. Thn =y v1n hnh, cNm Ung ty duyn, nh*ng khng bao gi9 r9i khd i tuP gic b\-8>. 4y l gio l phc bi+n cCa Ph1t gio 45i thFa 8*Hc truy> n b tF in 43. Khi tuP gic b\-8> 8*Hc 8Wa ph*:ng ha th ng ch4 v tr khi+n chng ta giB nh cho ng 8 8*Hc nh1n diPn. NhBng thu1t ngB nh* giB nh, s?ng 89i s?ng hng ngy, nhBng tm niPm trong sinh ho5t th*9ng nh1t...8 mang cho tinh thTn Thi>n trO nn m1t thi+t h:n vRi chng ta. V niAm d*9ng nh* khng nAm @n qu su trong tm thUc th*9ng nh1t cCa chng ta. Thi>n s* ThiPn H3 i O Gip S:n, ng*9i 8 ng3 chJ Thi>n nh9 c 8@y xu?ng sng cCa Thi>n s* Hoa 4nh Thuy>n T] m3t cch khng th*:ng xt. ThiPn H3i c m3t ch thW giN, khi ThTn H3 i tr tr m3t t^ viPn, d5y ch 8P t] mnh 8i hnh c*Rc cc n:i. Ch 8+n nhi>u 85o trng, ti+p ki+n nhi>u Thi>n s* nh*ng khng h3 i 8^:c chJ thi>n. Trong lc =y, thTy cCa ch l Thi>n s* ThiPn H3 i 8 nci ti+ng trong viPc ti+p nh1n v d5y 8\ chng. Ch li>n trO v>. GGp thTy, ch th*a: Ha th*Hng c nhi>u chuyPn ke 8Gc nh* v1y, sao tr*Rc 8y ch_ng d5y cho con? ThiPn H3i 8p: Khi con cn O 8y vRi ta, khi con n=u c:m th ta nhm b+p, khi con b*ng d/n th ta dm chn. C khi no ta c: phI con 8u? L9i ni ny 8 gip cho ch thW giN ng3 85o. Ng*9i ta cVng kY m3t cu chuyPn t*:ng t^ v> Sng Tn (! l), ng*9i k+ tIc 45o Ng3 (4 -). 4Uc S:n Tuyn Gim (" w # q, 780-865) O xU ThIc, v?n l m3t giNng s* lb i l5c v> Kinh Kim C*:ng tr*Rc khi
147
mat S* 8*Hc mO ra trong chn l Thi>n. 4+n khi l m3t Thi>n s* c uy tn, S* nci ti+ng vRi lRi vung g1ty 8nh 8P t] khi c ng*9i 8+n xin h/c thi>n. Tn cCa S* th*9ng gan vR i tn Lm T+1 ng*9i th*9ng ht (q, j: kwatz!) ln mb i khi c ng*9i 8+n hd i thi>n. Cu ni b=t hC cCa 4Uc S:n l: Ni 6K2c, ba m-2i g#y; khng ni 6-Zc, ba m-2i g#y.2 Ni 8*Hc hTu nh* l m3t thu1t ngB cCa Thi>n, c nghQa l b=t ke m3t l9i ni hay c] chJ no 8 b1t ra ngay tUc th, 8*Hc xem l dB kiPn trung tm cCa thi>n. Cho m3t g1y trong tr*9ng hHp ny c nghQa d m/ i biYu hiPn th+ no 8i nBa cVng 8>u khng thch hHp cN. Ni tm l5i, theo 4Uc S:n, Thi>n l m3t tri+t h/c phC 8Wnh tuyPt 8?i, trF phi ng*9i no c n3i qun hon ton th=u triPt v> php biPn chUng phC 8Wnh-xc 8Wnh ny, th ng*9i =y vLn ch*a c quy>n ni m3t l9i g v> thi>n cN. Long Nha hd i: Khi con dng l*mi ki+m M5c-da3 toan chm 8Tu thTy th thTy s; lm sao? 4Uc S:n 8*a 8Tu ra tr*Rc ch9. Long Nha ni: 4Tu thTy r:i r\i! S* mJm c*9i. Sau, Long Nha 8+n 43ng S:n thu1t l5i viPc =y. 43ng S:n hd i: ng =y ni g? ng =y ch_ng ni gi cN. Long Nha 8p. 43ng S:n bNo: ChR bNo 4Uc S:n khng ni, 8em 8Tu lo ta ra 8y xem! Long Nha bi+t lb i mnh, xin sm h?i. C ng*9i thu1t l5i cho 4Uc S:n nghe chuyPn ny, S* ni:
4Uc S:n g1y, Lm T+ ht ((Nc S2n b;ng, Lm T* ht). * 45o 8ac giN tam th1p bcng, 85o b=t 8ac giN, tam th1 p bcng 4 } , K $ r, 4 \ } , K $ r. 3 * Tn cCa m3t trong hai thanh ki+m bn nh=t O Trung Hoa, thanh kia l Thi a.
2 1
148
D. T. SUZUKI
Ci lo 43ng S:n 8 bi+t t?t x=u, g =y (Long Nha) 8 ch+t lu r\i, ch lHi g m c? cUu? C vW t6ng hd i: Gic l th+ no? 4Uc S:n 8p: 4Fng c tung bIi quanh ta. C vW t6ng hd i: Ph1t l ai? 4Uc S:n 8p: L m3t lo Th-kh*u O Ty V^c. M3t hm 4Uc S:n th*Hng 8*9ng giNng php. S* ni: Khi cc ng hd i, l 8 ph5m lb i; khi cc ng khng hd i, l cc ng mac t3i phJ bng. M3t vW t6ng 8Ung ra l` bi, S* li>n 8nh. VW t6ng th*a: Con ch*a th?t ra l9i, sao Ha th*Hng 8nh con? N+u ta 8Hi ng mO miPng, th chuyPn 8 qua r\i. S* cho vW thW giN 8i tm NghQa T\n (i-t'sun). Khi NghQa T\n 8+n, S* hdi: 4ng l ti vFa sai ng*9i 8i tm NghQa T\n. C ch g khi ng 8+n 8y? NghQa T\n khng 8p 8*Hc. Khi th=y m3t vW t6ng 8+n gTn 4Uc S:n bn 8ng c]a l5i. V W t6ng 8+n g c]a. S* hdi: ng l ai? VW s* 8p: Ti l s* t]. S* mO ccng, vW t6ng l` bi st 8=t. Th=y v1y, S* bn c'- i ln cc ng ta v ni: Sc sinh, sao dm lng vng quanh 8y! 4Uc S:n bW bPnh, m3t vW t6ng 8+n th6m. ng ta hdi:
149
C ai khng bPnh ch6ng? C m3t ng*9i. VW t6ng hd i ti+p: Ai l ng*9i khng bPnh? S* ku ln: i! Cha :i! 4+n 8y, c l; no chng ta l5i khng c 8*Hc nhBng tin tUc v> bnh th-1ng tm l 6Jo hay ch6ng? Chng ta khng di theo 8*Hc nhBng d=u tch khOi t*Ong cCa v thUc m n 8p Ung hTu nh* theo bNn n6ng 8?i vRi yu cTu cCa hon cNnh hay ch6ng? Ti xin 8*a ra thm m3t trch dLn khc tF Thi>n s* BNn Tin (941-1008), thu3c dng Thi>n Php Nhn.4 : , M3t hm, S* d5y chng: Trong viPc h/c Ph1t, khng cTn thi+t phNi bi+t nhi>u v> cu3c bn lu1n v> Thi>n di`n ra tr*Rc mat cc ng, cVng ch_ng cTn nhGt nh5nh cc cu c tF trong Kinh lu1n r\i xem 8 nh* l biYu hiPn cCa 85o v th*Hng. Hy 8Y viPc lu1n bn nhBng 8> ti cho nhBng kl ghi>n ch=t tri giNi. ChJ c thng minh linh lHi khng thi khng 8C 8Y 8*:ng 8Tu vRi sinh t]. N+u cc ng th^c s^ mu?n thm nh1p chn l thi>n, hy th^c hiPn 8i>u =y trong khi 8i, 8Ung, nAm, ng\i, khi ni, im lGng hay khi lm m/ i viPc trong 89i s?ng hAng ngy. Khi
* Cn g/i l Php Nhn V6n ch ! ( & u (j: h=gen bun'eki), sinh n6 m 885, tWch n6 m 958, thu3c dng Thi>n 8*Hc truy>n thFa tF 4Uc S:n Tuyn Gim. S- B&n Tin (c: ben-hsien) hY Tr8nh, qu V VXnh Gia, lc nha xu7t gia V viAn T#p Khnh, nh1 tham v7n Qu/c S- (Nc Thi u m 6-Zc ngB gi&i. Sau S- tr tr cha (oan LBc.
150
4
D. T. SUZUKI
lm 8*Hc viPc 8 r\i, hy xem xt thm mnh 8ang th^c hnh gio l cCa vW no, hoGc mnh 8ang tham cUu b3 kinh no. Hm khc, S* d5y: Mb i sng sRm thUc d1y, chng ta r]a tay r]a mGt r\i u?ng tr. U?ng tr xong, chng ta l` Ph1t. L` Ph1t xong, chng ta 8+n 8Nnh l` cc vW tr tr, chUc s^, tr*Ong lo trong thi>n viPn. ViPc ny xong, chng ta 8+n nh tr, chu@n bW viPc n=u 6n phIc vI cho t6ng chng. Xong viPc, chng ta ng\i xu?ng 6n 8iYm tm. ~n xong, chng ta v> phng ring, lm t=t cN m/ i viPc cho buci sng. Xong viPc, chng ta r]a tay r]a mGt, sc miPng. Xong viPc, chng ta ng\i u?ng tr v r\i ch6m ch vo nhBng cng viPc khc nhau. ViPc ny xong, gi9 th/ trai 8+n, chng ta 8+n trai 8*9ng, n:i chn bt 8 8*Hc by d/n ng6n nap v chng ta th/ trai. Dng c:m xong, r]a tay r\i u?ng tr. U?ng tr xong, chng ta l5i ch6m ch vo nhBng cng viPc khc nhau. Xong viPc, mn 8m bung xu?ng. Th9i kha l` buc i t?i di`n ra 8>u 8Gn O nhBng 8Wa 8iYm khc nhau. L` xong, chng ta 8+n 8Nnh l` cc vW tr tr, chUc s^, tr*Ong lo. Xong viPc, b=y gi9 l canh 8Tu tin, chng ta l5i th^c hiPn m3t th9i kha cng phu khc, cng phu xong chng ta l5i 8 i 8+n cc t6ng phng 8Y chc ngC ngon. ViPc ny xong, chng ta 8+n 8Nnh l` cc vW tr tr, chUc s^, r\i chng ta l` Ph1t, tr Kinh, kinh hnh hay niPm Ph1t. Ngoi ra, 8i khi chng ta vo lng, xu?ng ph? 8i chH hay 8i th6m nh c* sQ.... Nh* th+, chng ta 83ng dIng suRt ngy. V1y th ci m cc ng g/i l b=t 83ng O n:i 8u? HoGc l ci th*9ng tr trong Na-gi 85i 8Wnh O n:i no? Trong 8o5n ny, hiYn nhin S* Php Nhn ni 8+n cng viPc hng ngy cCa S* di`n bi+n trong thi>n viPn. Khi S* nh=n m5nh kha c5nh n6ng 83ng cuN 89i s?ng thi>n trong s^ 8?i l1p vRi l?i thi>n tWch mGc, v?n cn chi+m *u th+ trong nhBng vng no 8 v trong th+ giRi quan Ph1t gio cng th9i vRi S*. T* t*Ong chnh xuyn su?t bi php ny l:
151
Suy nghQ hng ngy cCa chng ta l khi mPt th ngC, khi 8i th 6n, l cCa u?ng tr khi c ng*9i m9i, l D5 khi c ng*9i g/ i, nghQa l theo s^ v1n hnh cCa v niPm. Khi Thi>n 8*Hc thC 8ac qua nhBng hnh x] m chng ta thi tc hng ngy ny, v n khng 8*Hc gn cho m3t t* t*Ong 8Gc th no, bOi v s^ chia sl cCa chng chJ mang tnh ch=t phNn nh hnh 83ng, th liPu 89i s?ng thi>n c 8*Hc xem nh* ch_ng c g khc biPt vRi bNn n6ng hay cCa hng lo5t nhBng bUc bch ch6ng? Ch_ng phNi cc Thi>n s* tn thnh quan 8iYm nhBng sinh v1t s?ng quanh ng c Ph1t tnh nh* chnh ng 8 hay sao? RAng ti+ng chim ht, con mo tro trn cy c3t xUng 8ng l bAng hBu cCa Thi>n s* h:n l nhBng vW t6ng *a tham thJnh hay sao? Thi>n hTu nh* l 8> cao hnh 83ng. Trong" cc tn gio, th*9ng c khuynh h*Rng xem tnh thI 83ng hoGc l h5nh kham nhLn nh* l biYu hiPn cao tuyPt nh=t trong 89i s?ng tn gio. Chim trn tr9i, hoa huP ngoi 8\ng, v cd trn mGt 8=t 8*Hc gH i ln nh* nhBng m d5ng 8Y tun thC cho nhBng ai mu?n hiYu 8*Hc Cha. 4y l l9i cCa m3t nh thTn h/c nci ti+ng th9i Trung cc: Ti bi+t 8*Hc v> ThTn h/c v Thnh Kinh l do tF nhBng 8i>u ti h/c 8*Hc trong rFng v ngoi 8\ng, qua viPc cTu nguyPn v trTm t*. Ti ch_ng c vW thTy no khc h:n l nhBng cy dl v cy s\i. M3t vW Thnh vQ 85i khc tuyn b?: Hy lang nghe tF s^ thY nghiPm cCa con ng*9i. Ng*:i s; h/c 8*Hc trong rFng nhi>u h:n l trong kinh 8iYn. Cy v 8 s; d5y cho ng*: i nhi>u 8i>u m ng*:i khng thY no nh1n 8*Hc tF l9i d5 y cCa cc b1c thTy. Lo5i chC nghQa t^ nhin hTu nh* 8*Hc khuyn d5y m3t cch phc bi+n, ngay cN C:-8?c gio, gy ra nhi>u c6ng th_ng cho 89i s?ng 85o 8Uc cVng nh* l s^ phn biPt 89i s?ng vRi bNn n6ng. Khng c g phNi ng5c nhin khi lWch s] cCa n 8T y
152
D. T. SUZUKI
nhBng t*Ong cVng nh* s^ th^c hnh phNn nh phong cch cCa phi Tinh thTn T^ do (free spirit). V chC nghQa duy tm c tnh cch 85o 8Uc c^c 8oan, C:-8?c gio 8 phNn bc l5 i nhBng t=n cng b=t th*9ng cCa mu thuLn lu1 n (antinomianism) v tinh thTn thi+u tn tr/ng lu1t php. Nh*ng th^c t+ l5i l cNm gic 83c l1p tuyPt 8?i, hoGc 8Y mGc Th*Hng 8+ can thiPp vo ton b3 ch v t* t*Ong. T=t y+u, n s; dLn 8+n s^ bung thN t^ nhin cCa chC nghQa t^ do, c nghQa l s^ t^ do tinh thTn. NhBng cu ni nh* th+ 8*Hc tm th=y nhi>u trong lo5i sch huy>n h/c m gio l c6n bNn l siu viPt tr thUc v 8a m mnh vo v^c th_m b=t khN tri. Trong khi 8?i vRi Th*Hng 8+, khng c m3t ph5m tr tri thUc no thch Ung 8*Hc vR i Ngi nh* ph5m tr y+u tnh, ph@m cch, s? l*Hng, t*:ng quan, tnh tr5ng, th9i khng, hnh 83ng v 8am m.... Th*Hng 8+, ta khng nn 8Wnh danh v g/ i tn ng*9i l hiP n t5i vQnh hAng, l h? th_m khng 8y, l bng t?i im lGng v l sa m5c hoang liu. M3t khi niPm Th*Hng 8+ ny thm nh1p vo cc b5n nh* cch cc b5n 8 ha tan trong ngi, th d cc b5n l g, d cc b5n lm g 8i ch6ng nBa, viPc 8Wnh danh =y khng thY no trnh khd i 8*Hc. NhBng g xu=t pht tF bng t?i cCa im lGng tF sa m5c cCa v thUc 8>u khng thu3c v> lQnh v^c t* duy v biPn lu1n cCa con ng*9i. V hoa huP ngoi 8\ng v cd m/c trong v*9 n cVng huy>n nhiPm nh* v1y. N siu viPt h_n t?t v x=u. Chng ta khng 8p Ung trch nhiPm v> lun l, v?n chJ 8*Hc gn cho ai khi h/ c thUc v> t?t v x=u. N+u 8y l 89i s?ng tn gio, th 8 chnh l chC nghQa v chnh phC hay chC thuy+t h* v. Nh*ng k+t lu1n m ta c thY rt ra tF s^ huy>n nhiPm cCa hai gio l r=t khc nhau nh* C:-8?c gio v Ph1t gio. Ch_ng h5n nh* cCa Eckhart, Suso, Tauler, Ruybroeck tF pha C:-8?c gio v pha bn kia l tF trch dLn l9 i cCa cc Thi>n s* rNi rc trong cu?n khNo lu1n ny;
153
k+t lu1n =y nh* thY nham tRi 8i>u t*:ng t^ hCy diPt h* v m/ i tiu chu@n lun l cCa con ng*9i. C th^c nh* th+ ch6ng? 4Y siu viPt chC nghQa duy tr, tuyPt nhin khng c nghQa l cTn phNi v chnh phC v> mGt lun l; nh*ng v> mGt tm l, ci ny dLn 8+n ci kia, v nghW lu1n lun l b=t khN 8ac n+u khng thFa nh1n s^ *u thang cCa tr n6ng. Do 8, khi ci ny bW (tr n6ng) kh*Rc tF, th ci kia (lun l biYu thW) c khN n6ng bi+n m=t dTn, M3t nh huy>n h/c Thin cha gio ni: Kh_ng nh1n Th*Hng 8+ th^c ra l dTn dTn kh*Rc tF ngi. Ni rAng Th*Hng 8+ l thiPn, cng chnh, lim minh, l 8ng khung ngi l5i trong niPm do chng ta t5o ra, 8i>u =y chJ thch Ung cho cc t5o v1t. M3t nh huy>n C:-8?c gio khc ng*9i 8*Hc m tN O trn nh* l ng*9i khng cn ch=t chnh th?ng ni rAng: Trong bNn thY, ti thu3c v> thY tnh cCa Th*Hng 8+. 4?i vRi chnh ti, ti khng tr:ng ch9 cVng ch_ng c tnh yu, ti khng cN ni>m tin, khng cN s^ tin c1y n:i Th*Hng 8+.... ChFng no cn c ng*9i kht ng*mng 85o 8Uc v mu?n th^c hiP n thiPn cCa Cha th ng*9i =y vLn cn b=t ton, vLn cn b1n tm thC 8ac m3t ci g 8.......(Con ng*9i hon mZ) c thY khng bao gi9 chWu dFng l5i O 8Uc h5nh, cVng ch_ng 8am m viPc t5o cng 8Uc, cVng ch_ng ph5m t3i c... R=t c thY nh huy>n h/c ny cn pht biYu nhBng t thuy+t phi lun khc, nh*ng trong mUc 83 v1n hnh biPn chUng, cN hai thU =y 8>u hHp l v t*:ng quan vRi cng kinh nghiP m th^c t+. Thi>n s* TriPu Chu5 ni: Ti khng mu?n nghe chB Ph1t, hoGc l: Khi lm ni chB Ph1t, cc ng phNi sc miPng ba n6m.
* TriPu Chu Tng Th@m ($ h u %, 778-897), 8P t] th*Hng thC cCa Nam Tuy>n Phc NguyPn.
154
D. T. SUZUKI
NhBng l9i =y c?t l 8Y t@y s5ch nhBng h:i hm (cCa khi niPm) cn v*Rng trong h:i thO cc b5n. Thi>n mang cht chC nghQa t^ nhin v chnh phC ny trong gio php cCa mnh. Trong nhBng l9i d5y cCa B\-8> 45t-ma, vFa 8*Hc khm ph O 4n Hong, c 8o5n nh* sau: NhBng ng*9i h/c Ph1t =y t^ 8am mnh trong gio l Ph1t tnh tuyPt 8?i, h/ giB tm nh* m3t tNng 8, lng 8ng h\n nhin, duy tr tnh tr5ng v tri (v> m/ i v1t), khng bi+t phn biPt, 8?i x] th9 : vRi m/ i thU tâ nh* m3t g kh9. T5i sao v1y? BOi v php (dharma) v?n khng cTn phNi c thUc (mRi bi+t 8*Hc), khng l tr; v php ban pht s^ v y (khng sH hi), php l n:i an tQnh t?i h1u. CVng nh* ng*9 i ph5m tr/ng t3i bW x] trNm, nh*ng 8*Hc vua n x v thot khd i t3i ch+t. 4?i vRi chng sinh cVng v1y, h/ ph5m m*9 i 8i>u c v n6m t3i tr/ng khi+n chac phNi vo 8Wa ngIc. Nh*ng php, cVng nh* vW vua kia, c m3t n6ng l^c v bin giNi trF m/ i t3i lb i, phng xN cho nhBng ng*9i vi ph5m. 4 nh' cu chuyPn m3t ng*9i r=t thn thu3c vRi nh vua, 83t nhin anh ta 8i lang thang r\i ph5m t3i gi+t ng*9i v bW bat, anh ta sap bW 8em ra x] t3i. Anh ta ch_ng bi+t phNi lm g nBa, anh ta hon ton tuyPt v/ng, lc =y, b=t ng9 anh ta 8*Hc gGp nh vua, ng*9i m anh ta v?n quen bi+t nn anh ta 8*Hc x t3i. CVng nh* khi m3t ng*9i ph5m giRi st sinh, trHm cap, t dm, nn y sH hi vRi vi`n cNnh s; r:i vo 8Wa ngIc, bbng y thUc tJnh nh1n ra s^ hiPn hBu cCa vW php v*:ng bn trong mnh, nh9 v1y y 8*Hc giNi thot li>n. 4y hTu nh* l gio l cCa nhBng mn 8P trong phi Tinh thTn T^ do. # 8y, php v-2ng l Th*Hng 8+ cCa h/. Sau 8y l m3t trch dLn khc v> Thi>n tng tF thC bNn 4n Hong: Hdi: Ti sH 8Wa ngIc, mu?n sm h?i (m/ i t3i lb i cCa ti) v
155
tu 85o. 4p: Ci ti ny O 8u? N gi?ng nh* ci g? Hdi: Ti ch_ng bi+t. 4p: N+u ng khng bi+t ci ti cCa ng O 8u, th ai 8i vo 8Wa ngIc. N+u ng khng bi+t n gi?ng nh* ci g, th n ch_ng g khc h:n v/ng t*Ong 8ang hiPn hBu. ChJ v v/ng t*Ong ny, m 8Wa ngIc mO ra cho ng. Hdi: N+u 45o chnh l v/ng t*Ong, th v/ng t*Ong ny c hnh t*Rng ra sao? 4p: 45o v?n khng hnh t*Rng, khng lRn, khng nhd. V nh* c tNng 8 lRn O trong sn nh ng, ng ng\i trn 8, ngC trn 8 v ch_ng c cNm gic sH hi g cN. M3t hm bbng d*ng ng c v; m3t bUc tranh trn tNng 8 =y. ng bn nh9 m3t ho5 sQ v; t*Hng Ph1t ln 8 r\i ng 8Nnh l`, cng d*9ng 4Uc Ph1t. TF 8, ng khng dm ngC trn tNng 8 nBa, ng sH xc ph5m 8+n t*Hng Ph1tv?n ch_ng l g khc h:n l m3t tNng 8, l v s^ thay 8ci trong tm khi+ n ng khng dm ngC trn 8. V ci 8*Hc xem l tm ny l ci g? ChJ l cy c/ cCa chnh ng, 8*Hc t5o ra tF tr t*Ong t*Hng cCa mnh, 8 bi+n tNng 8 thnh t*Hng Ph1t. CNm gic sH hi l do chnh ng t5o ra; th^c ra, tNng 8 t^ n ch_ng c ph*Rc 8Uc hay t3i lb i g cN. T=t cN 8>u do tm t5o ra. Nh* ng*9i v; ra m3t c quh, m3t sinh v1t O 8Wa ngIc, m3t con r\ng, m3t con c/p. Anh ta v; n, nhn ngam r\i hoNng sH. Tuy nhin n:i hnh v; =y ch_ng c g 8ng sH cN. T=t cN chJ l nt v; cCa cy c/ 8*Hc t5o ra tF tr t*Ong t*Hngv tr phn biPt vCa chnh ng. V?n tF khOi thCy, ch_ng c v1t g h+t, ngo5i trF nhBng thU m ng t5o ra bAng v/ng tm cCa chnh ng. Khi ci ti l m3t v/ng t*Ong, th t=t cN nhBng g di` n bi+n trn danh nghQa tc nhn ny cVng 8>u l v/ng t*Ong lun, bao g\m t3i lb i v 8Uc h5nh, m/i thU cNm gic v dIc
156
D. T. SUZUKI
v/ng, 8Wa ngIc v ci C^c l5c. BAng s^ chuyYn ha t=t cN v/ng t*Ong ny, th th+ giRi 8a s^ s; bi+n m=t, v n+u cn l5i ci g 8 8Y hnh x] th 8i>u ny s; trO thnh thi tc bAng phong thi t^ do cao t3t nh=t, tinh thTn khng sH hi (v y), chnh l vW Php v*:ng. 4 th^c s^ l ci nh7t nh-. Nh*ng 8\ng th9i, tnh khN hBu cCa lQnh v^c lun l cVng bW thC tiu, v lc =y, lm sao 8Y phn biPt sa 8/a vRi thnh thiPn? Hay l ch_ng c nhBng thU nh* sa 8/a, thnh thiPn, ch_ng c t3 i c hay lun l, c 83c trong m3t th+ giRi khng cn v/ng t*Ong. Cho d chng ta 8i tF gio l chn nh* duyn khOi hay l v/ng tm duyn khOi, th cc nh huy>n h/c Ph1t gio hay C:-8?c gio d*9ng nh* 8>u tm th=y k+t lu1n th^c t+ trong niPm v> s^ v trch nhiPm v> mGt lun l, theo b=t k e cch no 8 8Y cho 8i>u ny c thY hiYu 8*Hc. H` m khng c s^ cn nhac v> mGt lun l th tm l h/c huy>n b cn nham 8+n cng m3t m d5ng trong cch thi tc. Trong gio l nh- huybn (e: illusionist), th tr t*Ong t*Hng hay l tr phn biPt l tc nhn t5o ra m/ i thU x=u c, v do 8, n t5o ra mun thU khc. V php th tuyPt 8?i siu viPt m/ i phn biPt, lu1n l, tm l v nh1n thUc lu1n, c nghQa l v niAm. NhBng ai tm ki+m s^ thY nh1p 8>u phNi v*Ht qua tr phn biPt trong m/ i hnh thUc v phng ci nhn th=u su?t vo s^ v1n hnh cCa Bt-nh. Khi th^c hiPn 8*Hc 8i>u ny, chng ta chUng 8*Hc v tm, khng c bng dng cCa tm trong m/ i viPc lm cCa chng ta, 8 8*Hc g/i l tr5ng thi v niAm, 8y l s^ s?ng m s^ gang sUc 8 bW san ph_ng, 8Y mGc cho v niPm s?ng cu3c 89i cCa n. V niAm s; khng bW c*mng duyn 8Y thch nghi vRi cc hnh vi cCa n. V niPm v*Ht ln m/ i s^ phn xt, v n khng c biPn lu1n, khng c s^ phn biPt. M/i s^ 8nh gi t?t x=u 8>u hm phn biPt, v O 8u s^ phn biPt ny vang bng th s^ 8nh gi =y v dIng. N+u s^ 8nh gi =y cn
157
dng 8*Hc, 8 chJ l ginh cho nhBng ai *a thch phn biPt; cn 8?i vRi nhBng ng*9i 8 s?ng tr/n vkn trong php v h*Ong 8*Hc h*:ng vW cCa Ph1t tnh, hay ni 8ng h:n h/ chnh l php, th h/ l ng*9i cCa T^ do Tinh thTn, h/ s?ng tr/n vkn trong tnh yu cCa Th*Hng 8+, h/ khng bW suy l*9ng bOi nhBng tiu chu@n dnh cho nhBng sinh thY hBu h5n, h/ l nhBng kl h\n nhin trong t=t cN nghQa v?n c cCa ngn tF. M3t trong cc thC bNn 4n Hong, do ti k+t t1p l5i trong b3 Thi*u Th7t Di Th-,6 c 8o5n v=n 8p nh* sau: N+u 45o (s: dharma) hiYn l3 n:i ton thY php giRi, t5i sao hCy ph5m sinh m5ng con ng*9i th ph5m t3i m hCy ph sinh v1t th khng? S* 8p: Ni 8+n tnh cch ph5m t3i cCa m3t hnh vi l k+t quN tF tm con ng*9i, v n lin quan 8+n Nnh h*Ong cCa k+t quN 8 trn nhBng bi+n c? cCa cN th+ giRi, v 8y ch_ng phNi l quan niPm 8ng 8an cht no. ChJ v m3t ng*9i khng hiYu nghQa r?t ro cCa v=n 8>, 7 nn y nghQ rAng mnh 8 ph5 m t3i st sinh. Th+ nn y c ci tm mang chWu nghiAp ch-Fng =y, v y bW xem nh* ph5m t3i. Trong tr*9ng hHp cy cd, th^c v1t, n khng c s^ t*Ong t*Hng, khng c thUc t^ ng, v ng*9i hCy ph n vLn th9 : ch_ng h> gHn m3t bng ma no trong tr t*Ong t*Hng cN. K+t quN l khng c niPm v> s^ ph5m t3i O 8y. Anh ta l ng*9i t^ t5i vRi niPm ci nhn c4a ti v> (th+ giRi cCa) sac t*Rng, nh* thY ci ti =y l ng/n cd trn cnh
Thi*u Th7t Di Th- (c: shao-shih I-chu): M3t trong nhBng tc ph@m th=t l5c cCa B\-8> 45t-ma. 7 * Theo Ph5 m vng B\ Tt giRi, cTn phNi h3i 8C cc y+u t? mRi 8*Hc quy l ph5 m t3i st sanh: nhn gi+t, duyn gi+t, ph*:ng thUc gi+t, nghiPp gi+t.
158
6
D. T. SUZUKI
8\ng, v hnh x] nh* l ngat ng/n cd =y 8i v1y. Nh* V6nth S*-lHi d/a 8m C\-8m (s: gautama) m3t nht ki+m v V No (s: AngulimHla) bung vV kh khi sap s]a xm hC y thn cCa Thch-ca Mu-ni. Nh*ng h/ 8>u thu3c v> d5ng ng*9i m tm 8 hon ton kh+ hHp vRi 45o v nh7t nhkhi thY nh1p vo chn l v sinh. H/ nh1n ra rAng ton php giRi ny l khng nh* l tr cCa huy`n s* (s: maya). Do d, khng c niPm ph5m t3i O 8y. Nh* ng/n l]a ngoi 8\ng 8?t chy t=t cN thNo m3c, nh* c:n cu\ng phong thci r5p t=t cN cy c?i pha tr*Rc, nh* 8=t sIp xu?ng, nh* h\ng thCy cu?n ph6ng m/ i sinh v1t. Khi tm ng hi ha vRi cung 8iPu giNi thot ny, th t=t cN m/ i nhiu kh tr*Rc mat ng 8>u 8*Hc qut s5ch. MGt khc, n+u trong ng cn c m3t ci tm do d^, suy tnh, b=t an th d ng chJ gi+t ch+t m3t con mub i, chac chan ng s; t^ bu3c mnh vo sHi dy cCa nghiPp. Nh* ong ht m1t, nh* chim tha h5t, nh* gia sc 6n ngV c?c, nh* con ngâ thong thN gGm cd trn cnh 8\ng; khi tm l ng thot khdi m/ i t*Ong sO hBu th t=t cN m/i 8i>u t?t lnh s; 8+n vRi ng. Nh*ng ngay khi tm ng vFa khO i nghQ 8+n c4a ti, c4a ng, th ng li>n hP lIy vo nghiPp. Theo 8, khi tm cCa qu vW v1n hnh t*:ng Ung vRi thY tnh, khng bW qu=y rTy bOi nhBng niPm nhW nguyn v> t?t, x=u, cng chnh v b=t cng, 85o 8Uc v t3i lb i, thin 8*9ng v 8Wa ngIc, d c 8i vo trong l]a chy hay chb n*Rc tri, qu vW cVng khng bW rng bu3c v> nhBng hnh 83ng mnh 8 lm v t=t nhin l khng tc 83ng vo ti+n trnh cCa nghiPp. Qu vW hnh x] nh* c:n gi. Ai l5i trch mang ng/ n gi khi n 8Y l5i hoang tn pha sau! Gi th;i n2i no ty , d ng-2i nghe ti*ng gi, nh-ng khng thP b&o n tU 6u 6*n rLi n sc v 6u. (John, iii 8). Khi cc b5n 85t 8*Hc nh* th+, ch_ng c m3t nghiPp ch*Rng no c thY cu thc
159
qu vW d*Ri b=t cU d5ng thUc no cCa bNn ph1n hay trch nhiPm, mGc d 8y khng c nghQa l qu vW thot khd i lu1t nhn quN 8ang chi ph?i ton th+ giRi th*9ng nghiPm. NhBng lu1t ny c thY mang tnh ch=t hBu vi, 8*Hc t5o tc bOi tm thUc con ng*9i theo nhBng suy t*Ong c tnh lun l, nh*ng cch chng v1n hnh 8>u nh* nhau. Trong khi tm thUc cc b5n t^ t5i 8?i vRi m/ i t*Ong phn biPt v cNm tnh th tm thUc ng*9i khc l5i khng 8*Hc thanh thNn nh* cc b5n, h/ khng bung xN 8*Hc nhBng thU t*Ong t*Hng trong 8Tu, chac chan n s; Nnh h*Ong cu3c s?ng cCa cc b5n d*Ri nhi>u chiu bi lu1t tac lun l. Nh*ng nhBng lu1t lP cVng nh* c:n gi, hoGc nh* 8iPu ma l-ì g-2m c?t ngYn gi xun nhd m nh- nh chFp. ChuyPn ny gHi nhR 8+n bi th: Brahma cCa Emerson, ti xin trch dLn 8o5n 8Tu: N*u ke st nhn 6^m mu nghX rfng mnh 6 gi*t Ho]c n*u nJn nhn nghX rfng mnh 6 b8 gi*t L hY 6 u khng bi*t r con 6-1ng vi diAu M ti 6 tm 6?c, 6i qua v trV lJi. Chac chan Emerson 8 sng tc bi th: ny trong th* phng cCa ng, khi ng trTm mGc chim nghiPm lu\ng t* t*Ong 4ng ph*:ng v nh1n ra 8*Hc trong tm mnh ti+ng v/ng tF t* t*Ong 4ng ph*:ng; nh* 8o5n th: sau 8y 8*Hc b1t ra tF tm cCa m3t chi+n sQ Nh1t BNn bd mnh d*Ri tr1n m*a ki+m: C& ng-1i gi*t L^n nJn nhn Nh- giYt s-2ng, nh chFp Nn xem hY nh- v#y. Hai cu cu?i cng trch tF kinh Kim C*:ng, chac chan l tc giN 8 thu3c nAm lng.
160
D. T. SUZUKI
VRi ThTn H3i, ta nghe 8*Hc l9i d5y rAng: Kl no 8 hon ton 85t 8*Hc kinh nghiPm v> BNn tm, chac chan y s; giB 8*Hc v niAm ngay cN khi thn y bW cat tFng mNnh trong cu3c hb"n chi+n giBa hai 8on qun hung b5o. Y cUng nh* kim c*:ng, kin c? v b=t 83ng. Cho d khi ch* Ph1t nhi>u nh* ct sng HAng xu=t hiPn, y cVng ch_ng mNy may xc 83ng. d cN khi v s? chng sinh nhi>u nh* ct sng HAng bbng d*ng 8\ng th9i bi+n m=t, y cVng ch_ng mN y may xc 83ng v y 8 an tr trong v niAm (thought of emptiness) v trong 8\ng nh=t tuyPt 8?i. 4i>u ny nghe c vl v nhn 85o khCng khi+p, nh*ng khi nghQ v> tr1n 85i chi+n vFa qua m hng triPu ng*9i 8 bW gi+t m3t cch bFa bi; chnh chng ta ch_ng chWu dFng l5 i d m3t pht tr*Rc cu3c thNm st tn nhLn ny, l5i cn chu@n bW cho m3t cu3c chi+n k+ ti+p khc. Th*Hng 8+ d*9ng nh* c m3t t*Ong v cng trng lP v> s^ v1t h:n l nhBng t*Ong t*Hng c thY v; ra 8*Hc cCa con ng*9i. TF quan 8iY m cCa ThTn H3 i, m3t h5t cNi chUa tr/n trong lng n v s? th+ giRi nhi>u nh* ct sng HAng, v nhBng s? l*Hng, hnh t*Rng v b=t lu1n m/ i thU g l1p c*Rc trn tri thUc phn biPt 8>u ch_ng c nghQa g trong v niAm cCa S*. Kinh Kim C*:ng c ni 8+n m3t ti>n thn cCa 4Uc Ph1t, khi Ngi bW m3t b5o cha xl thn ra tFng mNnh: Tu-b\-8>, nhLn nhIc ba-la-m1t, Nh* Lai g/ i ch_ng phNi l nhLn nhIc ba-la-m1t, mRi th^c l nhLn nhIc ba-la-m1t. Sao v1y? Tu-b\-8>, Ngy x*a, khi Nh* Lai bW vua Ca-lHi cat 8Ut thn thY, ta 8 ch_ng c m3t t*Ong no v> nhn t*Rng, ng t*Rng, chng sinh t*Rng, th/ giN t*Rng. N+u khi thn thY bW cat 8Ut tFng phTn, m ta c t*Ong v>( nhn t*Rng, ng t*Rng, chng sinh t*Rng, th/ giN t*Rng th ta s; khO i tm sn h1n8 ...
8
* ` 8 9] Y & t u ', ; ^ P Y & t u '` |

161
V tm (N () l g? nghQa cCa trJng thi khng tm hay trJng thi khng nghX l g? Kh tm ra m3t tF ti+ng Anh t*:ng 8*:ng ngo5i trF tF Unsconciousness (v thUc), mGc d tF ny phNi 8*Hc dng theo m3t nghQa r rng v r=t c giRi h5n. N khng phNi c nghQa v thNc theo nghQa tm l h/c thng th*9ng, cVng khng theo nghQa m phn tm h/c dnh cho n. Ngnh ny 8 hiYu v thNc su h:n nhi>u so vRi s^ thi+u vang thUc 8:n giNn. Nh*ng c l; trong nghQa mNnh 8=t c^c ke x=u xa 8en t?i cCa cc nh huy> n h/c th9i Trung cc, hay theo nghQa Thnh ngay tr*Rc khi c s^ hiPn hBu cCa Ngi L9i. V tm (N () hay v niAm (N S) c ngu\n g?c tF v ng (N G), tUc l khng c b&n ng, s^ vang bng cCa ci ti, 8 l niPm c: bNn cCa Ph1t gio cN TiYu thFa cVng nh* 45i thFa. 4?i vRi 4Uc Ph1t, 8y khng phNi l m3t khi niPm tri+t h/c m l s^ chUng nghiPm 8ch th^c cCa Ngi , v b=t ke l thuy+t no pht triYn chung quanh quan niP m ny, sau 8 8>u t5o ra m3t khun khc tri thUc 8Y tn trH cho s^ chUng nghiPm =y. Khi tnh ch=t tr thUc ny 8i xa v 8 i su th gio l v ng mang tnh ch=t siu hnh h:n, v gio l tnh khng 8*Hc pht triYn. O mUc 83 kinh nghiPm t^ thn th gio l =y cVng t*:ng t^ nh* nhau, nh*ng gio l tnh khng c lQnh v^c Ung dIng phc qut h:n. V nh* m3t b3
b XA ` 8 9] ; G ( L ) * + , 6 J, G ; B, N G X. N i X. N Y * X, N / , X` | b XA G ; ~ ( 0 0 1 3 B, , K G X. i X . Y * X. / , X, x * 2 3`Tu-b\-8>, nhLn nhIc ba-la-m1t, Nh* Lai thuyt- phi nhLn nhIc ba-la-m1t. H dQ c?? Tu-b\-8>, nh* ng tch vi Ca-lHi v*:ng ct triPt thn thY, ng * nhQ th9i, v ng t*Rng, v nhn t*Rng, v chng sinh t*Rng, v th/ giN t*Rng. H dQ c?? Ng * vng tch ti+t ti+t chi giNi th9i, nh*Hc hBu ng t*Rng, nhn t*Rng, chng sinh t*Rng, th/ giN t*Rng, *ng sinh sn h1n.
162
D. T. SUZUKI
mn tri+t h/c, tnh khng thm nh1p su h:n vo c3i ngu\n uyn nguyn cCa cCa s^ thY nghiPm. V tnh khng by gi9 khng chJ 8*Hc p dIng cho kinh nghiPm v> ng thi, m cn 8*Hc p dIng cho kinh nghiPm v> s^ vang bng cc sac t*Rng ni chung. Cc b3 kinh Bt-nh Ba-la-m1t-8a 8>u nh=n m5nh vo s^ kh*Rc tF niPm v> c nhn, v>( hBu thY, v> kl t5o tc, v> bNn ch=t.... v ng v tnh khng th^c t+ c cng m3t gio l. Hnh tr trong tnh khng, ta s; gGp Btnh, nay 8 trO thnh m3t trong nhBng chC 8> chnh y+u cCa kinh 8iYn. Trong (n Kinh cCa HuP N6ng, Ph1t tnh v T^ tnh l nhBng chC 8> 8*Hc nhac 8+n th*9ng xuyn. Chng c cng m3t nghQa, l khng (s: QDnyH), bNn lai v?n thanh t Wnh, tr?ng khng, b=t l*mng phn v khng thUc. Chnh ci v thUc thanh t Wnh ny v1n hnh m Bt Nh sinh khOi v s^ l*u xu=t cCa th+ giRi nhW nguyn 8*Hc hiYn by9. Nh*ng nhBng s^ hiYn by ny khng mang tnh ch=t nin 85i, cVng ch_ng phNi l s^ kiPn th9i gian, v t=t cN nhBng niPm ny tK tnh, Bt-nh v th+ giRi nhW nguyn ph\n t5p 8>u chJ l v s? 8Tu m?i lin hP 8Y t5o ra tri thUc tcng qut cCa chng ta trO nn d` dng v trong sng h:n. T^ tnh, do v1 y khng c s^ t*:ng Ung th^c t+ vRi th9i gian v khng gian. Th9i, khng cVng 8>u l*u xu=t tF t^ tnh. Theo ngi HuP N6ng, Bt-nh l tn g/i cCa t^ tnh, hay cCa v niAm, nh* chng ta th*9ng g/ i, khi n t^ thUc 8*Hc chnh n, hoGc 8ng h:n l t^ hnh x] 8Y trO thnh thUc. Bt-nh, do v1y, nham tRi hai chi>u h*Rng: m3t 8+n v niAm v m3t 8+n th+ giRi v thNc m 8+n nay vLn ch*a 8*Hc ph by. M3t h*Rng 8*Hc g/ i l Tr huP Bt-nh v phn biPt v h*Rng kia g/ i l tr phn biPt.
* Theo lu1n (Ji ThUa KhVi tn, 8 l chn nh* mn v sinh diPt mn.
163
Khi chng ta 8i su vo chi>u h*Rng ngo5i cCa thUc v cCa s^ phn biPt nh* l qun m=t chi>u h*Rng Bt-nh nham 8+n v niAm, th chng ta s; c ci m g/ i theo thu1t ngB l prapaca sK t-Vng t-Zng.10 HoGc c thY ni ng*Hc l5i, khi tr t*Ong t*Hng kh_ng 8Wnh chnh n th Btnh bW che khu=t, v tr phn biPt (s: vikalpa)11 c 8*Hc th+ l^c ring cCa n, lc =y, tnh thanh t Wnh, khng nhi`m cCa V niPm bW che m9 8i. NhBng vW 8> x*Rng tinh thTn v niAm hoGc v tm mu?n gip chng ta hAng s?ng trong Bt Nh v gip ta phNi bi+t trng chFng th*9ng xuyn 8Y 8Fng l5c vo h*Rng phn biPt. 45t 8*Hc v tm, ni m3t cch khch quan, l khi phIc l5 i tr Bt-nh v phn biPt. Khi t*Ong ny 8*Hc pht triYn chi ti+t h:n, chng ta s; hiYu 8*Hc tr/n vkn h:n nghQa cCa v tm trong t* t*Ong Thi>n.
10 11
s: prapaca, cn c nghQa l phi>n no ch*Rng, h lu1n. s: vikalpa: v/ng t*Ong.
164
CH#%NG 7
4Y thng hiYu hP th?ng t* t*Ong m HuP N6ng v tng phi cCa ngi 8 nh1n thUc, nhBng lu1n giNi trong ch*:ng ny c l; s; c ch cho nhBng 83c giN v?n ch*a quen vRi th+ giR i quan 4ng ph*:ng. 4i>u quan tr/ng tr*Rc nh=t trong hP th?ng tri+t l cCa HuP N6ng l niPm tK tnh. Nh*ng ti phNi cNnh bo tr*Rc cho ng*9i 8/c l khng nn hiYu tK tnh =y nh* l ci g 8 thu3c v> bNn ch=t. N khng phNi l thU cGn cn st l5i sau khi cc s^ v1t hiPn hBu c 8i>u kiPn trong m?i t*:ng quan vRi nhau 8 8*Hc lang 8/ng, trch ra tF khi niPm hBu thY c biPt. N khng phNi l ci ti, hay tm linh, hay linh h\n nh* ng*9i ta th*9ng nghQ v> n theo cch thng th*9ng. N khng phNi l m3t v1t g 8 thu3c v> b=t ke ph5m tr tri thUc no 8. N cVng khng thu3c v> th+ giRi t*:ng 8? i ny, cVng ch_ng phNi l Th^c t5i t?i th*Hng m ng*9i ta th*9ng gn cho Th*Hng 8+ hoGc TiYu ng (s: Htman) hay 45i ng (s: brHhma). Khng thY 8Wnh nghQa n hay m tN n theo b=t cU cch no c thY 8*Hc, nh*ng khng c n th ci th+ giRi nh* chng ta th=y v v1n dIng trong sinh ho5t hng ngy s; sIp 8c. Ni rAng n hiPn hBu tUc l kh*Rc tF n. 4 l m3t chuyPn ke cIc, nh*ng khi qu vW cng ti theo di ti+p nghQa cCa n th s; th=y 8*Hc r rng h:n. Trong thu1t ngB Ph1t gio truy>n th?ng, tK tnh l Ph#t tnh, n t5o nn quN vW Ph1t, 8 l tnh khng tuyPt 8?i (sInyatH), l chn nh- tuyPt 8?i (tathatH). C thY g/i tK tnh l tK thP thanh t8nh (pure being)m3t thu1t ngB trong tri+t h/c Ty
ph*:ng ch6ng, trong khi n ch_ng c lin hP g cN vRi th+ giRi nhW nguyn g\m chC thY v khch thY? 4Y cho tiPn, ti g/i n l tm, v cVng g/ i l v niAm. V ngB c Ph1t h/c chUa 8Ty nhBng thu1t ngB tm l h/c, v bOi v tn gio chC y+u lin quan m1t thi+t 8+n tri+t l v> cu3c s?ng nn nhBng thu1t ngB ny:Tm ((), v niAm (N S) - 8*Hc dng O 8y nh* l 8\ng nghQa vRi tK tnh (O .; e: self-nature). Nh*ng phNi th1n tr/ng h+t sUc 8Y khd i nhTm lLn chng vRi nhBng thu1t ngB tm l h/c th^c nghiPm, bOi v chng khng cn nham 8+n lQnh v^c ny nBa. Chng ta 8ang ni 8+n m3t th+ giRi siu viPt, n:i khng c nhBng d=u tch cn c thY l*u hiPn nh* th+ nBa. Trong tK tnh ny, c m3t s^ v1n hnh, m3t s^ tJnh thUc, l v thUc trO nn thUc v> chnh n. 4y khng phNi l n: i dnh cho cc cu hd i T5i sao? hay Th+ no?. S^ tJnh thUc hay v1n hnh hay b=t ke tn g/i no 8 vLn 8*Hc xem nh* m3t th^c t+ v*Ht ln t=t cN m/ i phNn lu1n. Chung ngn, v ti nghe. Ti nghe ti+ng rung truy>n qua khng kh. 4y l m3t s^ kiPn 8:n giNn cCa nh1n thUc. CVng cch 8, s^ chi+u ph cCa thUc vo v thUc l m3t v=n 8> cCa kinh nghiPm, ch_ng c s^ huy>n b no lin quan 8+n n cN. Nh*ng ni theo lu1n l h/c, c s^ mu thuLn hiPn ra, m3t khi n 8 sinh khOi r\i th n s; t^ mu thuLn vRi chnh n 8+n v cng. B=t lu1n ci ny l g, hiPn gi9 chng ta vLn c m3t ci v thUc thUc v> chnh n, hay m3t ci tm t^ phNn chi+u chnh n. Do s^ chuyYn ha nh* v1y, nn tK tnh (selfnature) 8*Hc g/i l Bt-nh (prajH). Bt-nh, s^ t Jnh thUc cCa thUc trong v niPm, v1n hnh theo chi>u h*Rng song trng; m3t mGt h*Rng v> v niAm v mGt kia h*Rng v> thUc. Bt-nh h*Rng v> v niAm l Btnh 8*Hc ni ring, cn Bt-nh h*Rng v> thUc by gi9 8*Hc g/i l tm (vi+t th*9ng). TF tm ny, m3t th+ giRi nhW nguyn sinh khOi: chC thY v khch thY, ng bn trong v th+
166
D. T. SUZUKI
giRi bn ngoi... Do v1y, ng*9i ta cVng c thY phn biPt hai hnh thi cCa Tm: tr Bt-nh v phn biPt, khng 8?i 8i; v tm nhW nguyn. Hnh thi thU nh=t thu3c v> cNnh giRi v niAm, nh*ng chFng no n cn gan b vRi Bt-nh th khi = y n cn giao thiPp tr^c ti+p vRi v thUc, v 8 l Tm (ch2n tm). Trong khi =y, tm cCa hnh thi thU hai l5i hon ton thu3c th+ giRi ny, n mLn cNm v ha lLn tr/n vkn vRi s^ ph9n t5p cCa th+ giRi. Tm trong hnh thi thU hai 8*Hc HuP N6ng g/ i l niAm (Sthought). # 8y, tm l niAm v niPm (S) l tm (() v niPm t*Ong (S R). TF quan 8iYm t*:ng 8?i, Tm thu3c hnh thi thU nh=t c thY g/i l v niAm, tri ng*Hc vRi tm thu3c hnh thi thU hai tm =y thu3c v> pha bn ny cCa kinh nghiPm th*9ng nh1t cCa chng ta. Ci tr*Rc (Tm- v niAm) th siu viPt, ni theo thu1t ngB Thi>n, n l khng ph&i tm, l v tm hoGc v niAm. Xin nhac l5i, Bt-nh l thanh ki+m hai l*mi, m3t mGt chm vo v thUc v mGt kia cat 8Ut thUc. MGt thU nh=t g/i l Tm, t*:ng Ung vRi v tm ( v niAm). V tm l bi+n t*Rng m3t cch khng c chC cCa tm, 8 l kha c5nh tJnh thUc cCa Bt-nh. S: 8\ d*Ri 8y s; gip ta th=y r rng h:n c: c=u cCa v thUc.
167
L-Zc 6L 1:
T^ tnh (V thUc A) - ThY tnh nh=t nh* -Siu viPt th^c t5i
Bt-nh
thUc (conscious) CNm tnh (karuno)
V thUc B Unconscious {= Tm (mind)} V thUc C (Unconscious) {= V tm (no-mind)} {= V niPm (N S No- thought)}
thUc (Conscious) {= Tm (mind H )} {=thought (niPm, t*Ong S)}
thUc (conscious) Tm thUc th*9ng nghiPm (Emperical Mind)
V thUc C (Unconsciou s)
4?i t*Hng cCa tm l h/c
168
D. T. SUZUKI
Trong s: 8\ ny, V thUc A, B, C thu3c v> th^c t5i siu viPt v l chnh thY nh=t nh*, trong khi V thUc D l cCa tm thUc th*9ng nghiPm, l chC 8> nghin cUu cCa tm l h/c. Theo cch lu1n giNi trn v t* t*Ong Thi>n cCa HuP N6ng, thm s^ phn tch qua s: 8\ ny, xin 8/c cc 8Wnh nghQa d*Ri 8y v> v niAm (e: no-mind, no-thought) 8*Hc trch dLn tF 4n Kinh. Ti hy v/ng rAng chng ta s; d` ti+p c1n h: n t* t*Ong cCa HuP N6ng, v nh9 8 m chng ta hiYu 8*Hc cc Thi>n s* khc qua cc trch dLn O cc ch*:ng tr*Rc. HuP N6ng 8Wnh nghQa v niAm nh* sau v niPm l ngay n) i niPm nh*ng xem nh* khng c chng (v niPm giN, * niP m nhi b=t niPm N S , ; S d \ S, Php BNo (n Kinh 4Wnh HuP 4). Hay c thY dWch st nghQa h:n l V niPm l c niPm t*Ong, nh*ng khng khOi phn biPt cc niP m t*Ong =y. 4y r rng mu?n ni 8+n thUc v> v thUc hoGc th=y 8*Hc v thNc bAng thUc, cN thUc lLn v thUc O mUc 83 C 8>u O bn trn tm thUc th*9ng nghiPm. Ngi HuP N6ng 8Wnh nghQa sau v> v niAm: 4?i diPn vRi t=t cN cc cNnh m tm khng nhi`m tr*Rc g/ i l v niPm (E nh7t thi*t c&nh th-Zng b7t nhibm danh vi v niAm ; 7 c = 6 \ 7 = L N S) C nghQa l, khi ti+p xc vRi cc cNnh, khng c m3t niPm t*Ong no sinh khOi trong tm, cc cNnh chJ l th+ giR i cCa thUc, tr5ng thi khng nhi`m tr*Rc l chJ cho v niAm, l cNnh giR i khng c niPm t*Ong, khng c thUc can thiPp 8+n s^ v1n hnh cCa tm. # 8y, chng ta nh1n ra V thUc trong mUc 83 C. NhBng l9i d5y sau 8y cCa ngi HuP N6ng qua r rng, khng cTn giNi thch: # trong thY v niPm cCa t^ tnh, th*9ng khng dnh mac t=t cN cNnh, khng duyn vRi cc cNnh m khOi tm phn biPt (E tK niAm th-Zng ly c&nh, b7t - c&nh th-Zng sinh tm ; O S 6 F >, \ ; > 6 * (`)
169
Ng*9i si m sinh khOi niPm t*Ong khi gGp cc cNnh, ngay 8 li>n pht sinh t ki+n, m/ i thU v/ng t*Ong trTn lao cVng tF 8y m pht sinh ra. (M nhn - c&nh th-Zng h,u niAm, niAm th-Zng tin khVi t ki*n, nh7t thi*t trMn lao vYng t-Vng, tng thO nhi sinh % i ; > 6 K S, S 6 0 k W 6, 7 c I 8 + R u k d *). Th+ no l v niAm? N+u khi th=y t=t cN hiPn t*Hng m tm khng bW dnh mac v nhi`m g/ i l v niPm (H danh v niAm, nh-Zc ki*n nh7t thi*t php, tm b7t nhibm tr-Fc, th8 danh v niAm | = N S, , 6 7 c !, ( \ 7 #, 7 = N S). Ng*9i ng3 8*Hc php mn v niPm l ng*9i thY nh1p vo 8*Hc cNnh giRi cCa ch* Ph1t, l ng*9i 85t 8*Hc quN vW Ph1t (4n Kinh, Bt-nh 2: NgB v niAm php gi&, ki*n Ph#t c&nh giFi, ngB v niAm php gi&, ch Ph#t 68a v8 - N S ! ,, 6 K > ?, - N S ! ,, U K ~ 4) Chng ta c thY tm th=y - t*Ong v niAm m HuP N6ng mu?n di`n 85t qua nhBng 8o5n trch dLn ny, v 8*Hc bc sungt thm bAng L-Zc 6L 1. Nh*ng hy l*u trong 8, v niAm (v thUc) 8*Hc pht triYn theo tFng mUc 83 tF cao xu?ng th=p cho 8+n tm thUc th*9ng nghiPm, l5i ch_ng dnh dng g 8+n b=t ke tFng b^c no. Khi n 8*Hc phn tch v trnh by theo m thUc nh* trn, chng ta d` hnh dung ra rAng c nhBng mUc 83 khc nhau trong v thUc, v nhBng d5ng thUc th=p h:n th khng chUa 8^ng ci cao h:n. 4i>u ny khng 8ng, v t=t cN cc d5ng v thUc 8>u dung nhi+p lLn nhau, khi thng 85t 8*Hc m3t ci th 8>u r 8*Hc m/ i d5ng thUc kia. Nh*ng 8\ng th9i, ta cVng c thY ni rAng v thUc trO nn thanh t Wnh. Ni th+ c nghQa l khi chng ta pht khOi v thUc trn bnh diPn tm th*9ng nghiPm, v rAng tr*Rc khi chng ta 85t 8+n tr Bt-nh m3 t cch v thUc, chng ta phNi hon ton thanh t Wnh ha m/ i nhi`m tF
170
D. T. SUZUKI
thUc. Tuy nhin, 8y l m3t quan 8iYm tu t1p cCa Thi>n; ni theo l thuy+t, t=t cN cc d5ng cCa v thNc (v niPm) 8>u c chung m3t h*:ng vW. V> nhBng nghQa tr^c nh1n Bt-nh trong hP th?ng t* t*Ong cCa HuP N6ng, ti 8 lGp l5i nhi>u lTn 8Y gy nn s^ ch tm. Nh*ng 8Y trnh bRt nhBng hiYu lTm, xin trch dLn ra 8y thm m3t s? 8o5n kinh nBa: Khi pht khOi tr tI chn chnh Bt-nh 8Y qun chi+u, th ngay trong khoNnh khac, cc v/ng niPm 8>u bW tiu trF. N+u nh1n ra t^ tnh, ng3 8*Hc bNn tm r\i, tUc li>n 8+n ngay quN vW Ph1t. (4n Kinh-Bt-nh: Nh-Zc khVi chnh chn Btnh qun chi*u, nh7t st na gian, vYng niAm cu diAt, nh-Zc thNc tK tnh, nh7t ngB tNc ch Ph#t 68a , k G | T , U V, 7 5 6 m, + S 3 f, , I O ., 7 - m U K ~). ThiPn tri thUc, dng tr tuP 8Y qun chi+u trong ngoi r su?t, nn nh1n ra 8*Hc bNn tm cCa mnh. Nh1n r bNn tm mnh r\i, 8 l g?c giNi thot. 4*Hc giNi thot g/i l Bt-nh tam mu3 i, tUc l v niPm. (ThiAn tri thNc, tr huA qun chi*u, nBi ngoJi minh triAt, thNc tK b&n tm. Nh-Zc thNc tK b&n tm, tNc tK b&n gi&i thot. Nh-Zc 6?c gi&i thot, tNc th8 Bt-nh tam muBi. Btnh tam muBi, tNc th8 v niAm < 5 I, ) % U V, @ : < 7, I O w (, , I O w (, m w 3 4, , } 3 4, m 7 T , K L, 7 T , K L, m 7 N S.) ... DIng cCa v niPm trm khap m/ i n:i m khng dnh mac O m3t n:i no. 4 chJ l s^ thY nh1p cNnh giRi thanh tWnh cCa bNn tm khng khOi phn biPt khi su c6n ti+p xc vRi su trTn, thot khdi m/ i nhi`m, m/ i phi>n t5p, 8i 8+n t^ do thng suRt khng ng6n ng5i. TUc l Bt-nh tam mu3 i, giNi thot, t^ t5i, g/i l h5nh v niPmD:ng tNc bi*n nh7t thi*t xN, diAc b7t tr-Fc nh7t thi*t xN, 6n 68nh b&n tm, sO
171
l:c thNc xu7t l:c mn, - l:c trMn trung v nhibm v tJp, lai khN tK do, thng d:ng v trA TNc th8 Bt-nh tam muBi, tK tJi gi&i thot, tNc v niAm hJnh B m 8 7 c _, / \ # 7 c _, 3 $ w (, G O I n O 5, ; O I 8 N 7 N 9, ^ > O ?, H B N:, m 7 T , K L, O P 3 4, m N S J` 4n Kinh, Bt-nh 2). Bt-nh tam muBi cn 8*Hc g/ i l v niPm. Khi Bt-nh hon ton h*Rng th_ng 8+n b&n tnh, hon ton khng bi+t 8+n h*Rng nghWch l5i, tUc chnh n t^ giNi thot. V n+u nh* chng ta cVng c thY ni rAng giNi thot 8*Hc l nh9 bNn ch=t mu thuLn cCa n cVng nh* chnh t^ thn n, th 8y l m3t biPn chUng mu thuLn v?n c trong kinh nghiPm cCa chng ta, v khng c cch no 8Y thot khdi n cN. Th^c ra, ton thY kinh nghiPm cCa ta, c nghQa chnh 89i s?ng cCa chng ta, l khN hBu do mu thuLn t?i th*Hng ny. LLn trnh n l d=u hiPu cCa m3t tinh thTn hbn tr*Hc. Do 8 HuP N6ng ni: BAng nh* tr6m viPc ch_ng nghQ 8+n, khi+n cho niPm t*Ong vang bGt, tUc l bW rng bu3c bOi cc php, cVng g/i l bin ki+n. (Nh-Zc b v#t b7t t-, 6-2ng linh niAm tuyAt, tNc th8 php ph-Zc, th8 danh bin ki*n , ; x \ t, > < S =, m 7 ! 2, 7 = > 6) 4o5n trch dLn ny c thY khng 8*Hc r rng lam, nh*ng n c m3t nghQa lWch s]: Vo th9i HuP N6ng, ngay tr*Rc hoGc sau th9i Ngi , c m3t s? ng*9i nb l^c v*Ht thot khd i tnh ch=t mu thuLn c6n bNn v?n c snn trong ngay 89i s?ng bAng cch hCy diPt m/ i tm hnh (thought-activities) 8+n m3t tr5ng thi tuyPt 8?i, hon ton phC 8Wnh, hon ton tr?ng rbng, 8*Hc miu tN nh* l tr5ng thi hon hNo nh=t, nh* gi+t ch+t s^ s?ng, t^ huy`n dI mnh rAng cch 8 s; 85t 8*Hc chn t*Rng. H/ t^ tri bu3c mnh bAng nhBng t*Ong sai lTm, xem php nh* l h* v. Tuy nhin, theo quan niP m
172
D. T. SUZUKI
th^c t+, d d*Ri d5ng no, cVng khng thY xem nh* l h* v 8*Hc, 8i>u ng*9i ta nghQ nh* th+ chJ l m3t d5ng khc cCa s^ kh_ng 8Wnh. Tuy v1y, ng*9i ta c thY phNn Ung m3t cch kWch liPt v dB d3 i, lc =y, m3t con tp nhd cVng kh l/t qua ci gid l*Ri. t*Ong v niAm cCa HuP N6ng, v?n t5o thnh t* t*Ong trung tm cCa gio l Thi>n, 8*Hc pht triYn m3t cch t^ nhin qua Php Ng, ThMn HBi, lTn nTy 8*Hc giNi thch m3t cch r rng nh=t, nh* chng ti 8 trnh by. By gi9, xin trch dLn l9i cCa 4Uc S:n v Hong B. M3t trong cc bi php cCa 4Uc S:n nh* sau: Khi ng ch_ng bW 8i>u g phi>n nhiù trong chnh ng cN th hy 8Fng h*Rng ngo5i tm cTu. Cho d ng c tm 8*Hc ci m ng cTn, 8 cVng l ci ch_ng th1t. Hy nhn kZ vo 8 8Y th=y ch_ng c g phi>n nhiù ng cN, v hy v tm trn m/ i cNnh.1 Lc =y, s; chJ c tnh khng m s^ v1n hnh r=t mTu nhiPm, tr?ng khng nh*ng t5o ra nhi>u php l5. Khi ng bat 8Tu ni v> chb khOi 8Tu v k+t thc (cCa s^ mTu nhiPm ny), nghQa l ng t^ lFa d?i mnh. ChJ khOi m3t niPm nhd nhGt, 8i>u =y cVng khi+n cho ng t5o nghiPp 8 i vo con 8*9ng ma. D ng chJ 8Y cho m3t niPm t*Ong le ln trong tm ng, th ng s; 8Gt mnh trong lun h\i bAng v5n ki+p (kalpa). NhBng tF thnh, phm ch_ng c nghQa khc h:n l thU kh9 kh5o; t/t, x7u 8>u l giN danh. N+u cc ng thm kht cc thU =y, lm sao cc ng thot khd i phi>n tr*Hc? Nh*ng c? gang xa lnh n cVng s; chu?c l=y nhBng tai h/a lRn v cng. D cch no 8i nBa, m/ i k+t lu1n 8>u l v nghQa.
NhBng mLu v=n 8p ny ti trch m3t cch ngLu nhin tF Truy>n 46ng LIc (' ? @, e: transmission of the lamp). BNn ti trch dLn, ghi chp chC y+u cc s^ kiPn vo 89i 4*9ng, th+ kh thU 5 v 8Tu 89i T?ng, khoN ng tF n6m 600-1000.
173
Hong B Hy V1n, trong phTn mO 8Tu cCa t1p sch2 cCa S* m chng ti 8 giRi thiPu O ch*:ng tr*Rc, s* ni Tm chnh l Ph1t, v ngoi Tm ra, ch_ng c cch no 8Y di`n 85t 8*Hc gic ng3 cN. Tm O 8y chnh l v niAm, l 85t 8*Hc cUu cnh trong 89i s?ng 85o Ph1t. Hy 8/c 8o5n trch dLn sau trong s^ soi sng cCa L*Hc 8\ 1 v trong s^ lin quan 8+n t* t*Ong cCa HuP N6ng v> s^ thnh Ph1t, lc = y gio l trung tm cCa Thi>n s; trO thnh d` hiYu h:n. S* (Hong B Hy V1n) ni vRi Bi H*u (c: p'ei-hsiu):3 Ch* Ph1t v t=t cN chng sinh 8>u chJ l nh7t tm, ngoi ra ch_ng c php no khc. Tm ny ch_ng c khOi 8Tu, ch_ng tFng sinh, ch_ng tFng diPt, ch_ng phNi xanh, trang, vng, ch_ng c hnh, c sac, ch_ng c, ch_ng khng, ch_ng thY g/ i n l mRi hay cV, ch_ng ngan ch_ng di, ch_ng lRn ch_ng nhd; tm =y siu viPt h_n m/ i suy l*9ng, m/ i ngn thuy+t, chCng ph&i 6Lng nh7t, chWng ph&i 6a th. N l ci ny tuyPt 8?i; chJ cTn gHi ln niPm t*Ong l ng li> n m=t. N nh* h* khng, khng c giRi h5n, hon ton v*Ht ngoi m/ i s^ suy l*9ng. ChJ c nh=t tm hiPn hBu, tm =y khi+n cho thnh Ph1t. Ch* Ph1t v chng sinh 8>u c trong 8, ch_ng h> phn biPt, chJ c chng sinh h*Rng ra ngoi tm cCa chnh mnh 8Y tm cTu Ph1t. Th+ nn, h/ cng tm cng th=y xa. Hy 8Y cho Ph1t t^ tm Ph1t bn ngoi chnh mnh. Hy 8Y tm t^ tm tm bn ngoi chnh mnh, r\i th=y r?t ro ch_ng c g 8Y tm cN. ng hy dFng m/ i niPm t*Ong, qun m/ i mong mu?n, th Ph1t s; t^ hiYn by tr*Rc mat ng. Tm ny ch_ng c g khc h:n l Ph1t, v Ph1t ch_ng g
* Hong B truy n tm php y*u. * C* sQ t^ l Cng MZ, th*9ng g/i l T*Rng qu?c Bi H*u. Ng*9i lng V6n Hh, H 4ng, thI giRi php vRi Hong B Hy V1n.
3 2
174
D. T. SUZUKI
khc h:n l chng sinh. Khi n l chng sinh Tm ny ch_ng bRt, d O n:i Ph1t tm ny ch_ng t6ng. Trong tm c 8C lIc 83 v5n h5nh v v l*Hng cng 8Uc nhi>u nh* ct sng HAng, khng cTn g thm O bn ngoi. Khi h3i 8C nhn duyn th tm hiPn ti>n, chi+u soi t^ t5i; khi nhn duyn h+t, tm trO v> t Wch lGng. Ai khng tin chac vo Tm nTy chnh l Ph1t, h/ s; tm cTu ph*Rc 8Uc bAng cch dnh mac n: i hnh t*Rng theo nhi>u php mn tu t1p khc nhau, giB l=y t ki+n, khng kh+ hHp vRi 45o. Tm ny l Ph1t, ch_ng c Ph1t ngoi tm ny, cVng ch_ng c tm no khc (l Ph1t). BNn tm thanh tWnh v nh* bTu tr9i khng m3t mNy may sac t*Rng g trong 8. Khi tm khOi niPm, khi t*Ong bW xao 83ng, l ng l5c h*Rng vR i php, tUc l ng dnh mac vo t*Rng. V tF v thCy 8+n nay, ch* Ph1t khng h> ch=p t*Rng. N+u cc ng mu?n thnh Ph1t bAng cch tu lIc 83 v5n h5nh, 8 l ng t^ v5ch ra m3t ph*:ng tiPn nh=t 8Wnh, v bOi v tF v thCy 8+n nay ch_ng c Ph1t no 8Y 85t 8+n dTn dTn qua m3t ti+n trnh v5ch snn. ChJ c phng ci nhn vo nh7t tm v tr^c nh1n ra rAng ch_ng c m3t ci g 8Y ng c thY g/i l cCa ng. Chnh 8i>u nTy l th^c s^ thnh Ph1t. 4Uc Ph1t v chng sinh 8>u l*u xu=t tF nh7t tm, ch_ng c s^ phn biPt no cN. CVng nh* h* khng ch_ng c g ha lLn, ch_ng c g hCy ho5i n 8*Hc. CVng nh* mGt tr9i sng rm chi+u khap b?n chu. Khi mGt tr9i m/c, nh sng trm khap cc ci giRi, khi mGt tr9i lGn, bng t?i trm phC th+ gian, nh*ng h* khng t^ n ch_ng h> t?i. Sng, t?i chJ l cc duyn thay 8ci cho nhau. Nh*ng vRi 8Gc tnh mnh mng rbng lGng cCa h* khng, th hon ton khng thay 8ci. Tm l'u xu=t ch* Ph1t v chng sinh cVng y nh* v1y. N+u ng xem Ph1t nh* l m3t tr5ng thi thanh t Wnh, sng su?t, giNi thot t^ t5i, cn chng sinh l tr5ng thi hbn tr*Hc, m9 m, nhi`m , l 8?i t*Hng cCa sinh t]; th chFng no ng cn c t*Ong ny, chac chan ng khng thY no gic ng3,
175
cho d trNi qua nhi>u ki+p (s: kalpa) nh* s? ct sng HAng, v ng 8 dnh mac vo sac t*Rng. ng nn bi+t rAng, chJ c nh7t tm, ngoi ra, ch_ng c c: may no khc 8Y tm cTu. Tm ch_ng g khc h:n chnh l Ph1t. Ng*9i h/c 85o ngy nay khng hiYu 8*Hc Tm ny l g, nn khOi l1p Tm suy tm trn tm =y, r\i h*Rng ra ngoi 8Y tm Ph1t, 8Y r:i vo l?i tu ch=p t*Rng. 4y l ngo5i 85o, ch_ng thY no 8*a 8+n giNi thot 8*Hc. Kh+ kinh ni rAng nn cng d*9ng cho m3t vW T6ng 8 chUng 8*Hc v niAm cVng nh* cng d*9ng cho ch* Ph1t trong m*9i ph*:ng. Sao v1y? V niAm nghQa l khng, l vang bGt t=t cN cc niAm (tm). Bn trong, ThY cCa chn nhcVng gi?ng nh* gb v 8: nh* nh* b=t 83ng; bn ngoi, n nh* h* khng, khng h> ng6n ng5i,- siu viPt cN chC v khch, khng cTn m3t tiu 8iYm 8Wnh h*Rng, khng c hnh t*Rng, ch_ng thm ch_ng bRt. NhBng ai (h*Rng bn ngoi tm cTu) th khng dm dVng mnh thY nh1p vo php ny, h/ sH s; r:i vo tr5ng thi tr?ng rbng; h/ sH O 8 mnh khng bi+t phNi lm g. Do v1y, h/ chJ bi+t nhn thong qua php =y r\i v3 i v rt lui. Th+ nn h/ th*9ng truy cTu h/c r3ng. Th^c v1y, nhBng kl ny nh* lng (nghQa l nhi>u), trong khi nhBng kl ng3 85o th nh* sUng (nghQa l r=t t). NhBng thnh ngB Trung Hoa, nh=t l nhBng khi 8*Hc dng trong m?i t*:ng quan vRi t* t*Ong Thi>n, v?n c nghQa r=t phong ph, m khi chuyYn ngB sang ti+ng Anh th*9ng bW m=t kh nhi>u nhBng gHi bNn nguyn cCa ngn ngB. 4Gc tnh biYu t*Hng cao 83 trong d5ng chB vi+t cCa v6n t^ Trung Hoa chnh l 8iYm th^c s^ tr/ng y+u. ChJ cTn 8*a ra nhBng 8iYm quy chi+u v cch ghp nhBng b3 thC l c 8*Hc nghQa, cn y+u t? quy+t 8Wnh l thu3c v> tr n6ng v cN m nh1n cCa ng*9i 8/c. Thi>n khng c chb khoa tr*:ng di dng cho ng*9i ta tin, khi mu?n s] dIng n, phNi dng t tF ngB nh=t trong khN
176
D. T. SUZUKI
n6ng c thY 8*Hc, khng nhBng chJ trong nhBng nghi thUc v=n 8p4 thng th*9ng, m trong t=t cN nhBng bi php 8*Hc di`n by hng ngy, trong 8, t* t*Ong Thi>n 8*Hc giNng giNi r. Trong bi php cCa Hong B cVng nh* cCa 4Uc S:n trch dLn O trn, chng ta gGp nhBng thnh ngB c nghQa r=t cao, ch_ng h5n nh* l9 i cCa 4Uc S:n: (n v sK h,u tm, v tm h,u sK 3 N M K (, N ( K M v cu ni cCa Hong B: TrKc hJ v tm ^ A N (. 4y l 8iYm chnh y+u cCa gio l Thi>n. Cu ni cCa 4Uc S:n c nghQa nm na l: PhNi rbng rang khng khOi niPm trong tm, v v tm khi ti+p xc vRi cNnh v1t, trong khi Hong B ni: li>n ngay chb 8 m thY nh1p v niPm ((-2ng hJ nh7t niAm > A 7 S). 4?i vRi cN Hong B v 4Uc S:n, gio l Thi>n 8*Hc giNng d5y nh* cch ti+p xc tr^c ti+p vRi 89i s?ng hng ngy cCa chng ta. Khng suy 8on vi`n vng trn tr9i, khng qu trFu t*Hng khi+n ng*9i ta phNi r?i ram trong 8Tu, khng tnh cNm dWu ng/t bi+n tn gio thnh bi kWch tnh cNm. Th^c t+ kinh nghiPm hAng ngy 8*Hc ta nam bat y nh* chng hiP n by, tF 8, tr5ng thi v niPm 8*Hc trnh hiPn nh* Hong B 8 ni qua 8o5n trch dLn trn. BNn tm 8*Hc nh1n ra cng s^ v1n hnh 8\ng th9i cCa v thUc. BNn tm khng thu3c v> thUc, cVng khng lP thu3c vo thUc. V thUc, m khi nh1n ra n 8*Hc g/ i l v tm (N (), v5ch ra m/ i kinh nghiPm trNi qua thUc suy nghQ. Khi chng ta c m3t kinh nghiPm, ch_ng h5n, khi th=y m3t c3i cy, t=t cN xNy ra trong khoNnh khac 8 l s^ nh1n thUc v> s^ v1t no 8. Chng ta khng hay bi+t nh1n thUc ny c thu3c v> chng ta hay khng, cVng nh* khng nh1n ra 8*Hc v1t thY
V=n 8p F C, j: mondo, e: dialogue.

177
8*Hc ti+p nh1n tF bn ngoi chng ta. S^ nh1n thUc v> m3t v1t thY bn ngoi 8 8*Hc phn biPt giN 8Wnh l bn ngoi hay bn trong, chC thY hay khch thY, n6ng tri v sO tri. Khi s^ phn biPt ny xNy ra, n+u n 8*Hc nh1n thUc nh* v1y, v n+u chng ta bW dnh vo 8, th bNn ch=t tin thin cCa kinh nghiPm bW lng qun, v tF 8y, m3t lo5t nhBng r?i ram b=t tiPn cCa tri thUc v cNm tnh li>n hiPn khOi. CNnh giRi v niPm t*:ng Ung vRi khoNnh khac tr*Rc khi c s^ phn ra tm v php giFi. Khi =y, khng c ci tm 8Ung 8?i l1p ngo5i giRi v nh1n bi+t nhBng cNm gic thng qua cc gic quan khc nhau. Khng chJ tm m cc php giR i 8>u khng cn hiPn hBu nBa. Chng ta c thY xem 8y l tr5ng thi hon hNo cCa khng, nh*ng h` chng ta dFng trI O 8 th ch_ng c g ti+n b3, ch_ng c 8*Hc s^ chUng nghiPm no cN, cVng c thY ni 8 chJ l tr5ng thi v vi, t^ khai t] chnh mnh m thi! C m3t niPm sinh khOi tF trong lng cCa tnh khng; 8y l s^ t Jnh thUc cCa Bt-nh, l s^ tch biPt giBa thUc v v thNc. Hay ni theo thu1t ngB lu1 n l h/c, l s^ xu=t hiPn phNn 8> c6n bNn cCa php biPn chUng. 4+n 8y, v tm (N (-v niAm) 85i diPn cho bnh diPn v thUc cCa Bt-nh tJnh gic, trong khi bnh diPn thUc cCa n th vLn cn t^ phong kn trong nh1n thUc chC quan v> th+ giRi ngo5i t5i. 4y chnh l 8i>u khi Hong B ni: BNn tm ch_ng ty thu3c, cVng ch_ng khng tue thu3c vo th= y (ki+n 6, s: dgija), nghe (v6n @, s: Qruta), hiYu (gic }, s: mata), bi+t (tri 5, s: jHta). V niPm v th+ giRi thUc hon ton ng*Hc chi>u nhau, tuy chng quay l*ng vRi nhau nh*ng lm 8i>u kiPn cho nhau: ci ny phC nh1n ci kia nh*ng s^ phC 8Wnh ny th^c ra l s^ kh_ng 8Wnh cho nhau. B=t lu1n nh* th+ no, Thi>n vLn r=t gTn vRi kinh nghiP m s?ng cCa chng ta hAng ngy, 8 l nghQa cCa Nam Tuy> n v M Tc ni: bnh th*9ng tm l 85o ( W(74); 4i 6n, kht u?ng, mPt ngC. Trong s^ tr^c ti+p cCa viPc
178
D. T. SUZUKI
hnh x] ny, khng c nhBng mi giRi cCa trung gian nh* suy l*9ng v> 8?i t*Hng, ch/n lâ th9i gian hay tnh ton gi trW. V niAm t^ kh_ng 8Wnh mnh bAng cch t^ phC 8Wnh chnh n. Trong nhBng 8o5n sau,5 chng ti s; trnh by s^ v1n hnh th^c ti`n cCa v niAm, nh* kinh nghiPm m cc Thi>n s* 8 thn chUng v nb l^c trao truy>n cho mn 8P. C ng*9i hd i Thi>n s* TJnh NiPm (925-992) O ThC S:n: Con nghe rAng t=t cN ch* Ph1t 8>u tF Kinh nTy l*u xu=t. Th+ no l Kinh nTy? Ni nhd thi! Ni nhd thi! S* 8p. T6ng hd i ti+p: Con nn giB gn nh* th+ no? S* 8p: 4Fng 8Y nhi`m. 4Y cho 83c giN c thY hiYu r h:n mLu v=n 8p (mond=) ny, chng ti xin ni thm: kinh nMy khng nh=t thi+t nhAm ni 8+n Kinh Bt-nh Ba-la-m1t-8a (s: prajHparHmitH),6 m c thY nhAm 8+n tK tnh cCa HuP N6ng, bnh th-1ng tm cCa Hong B, hoGc th^c t+ l b=t ke thu1t ngB no 8 c nghQa chung l Th^c t5i t?i th*Hng, n:i m v5n v1t l*u xu=t. 4*:ng th9i, vW t6ng hd i v> ci c6n8Y-r?t-ro cCa v5n php. Nh* ti 8 ni tF tr*Rc, nghQa c6n-8Y-r?t-ro cCa v5n php ny, khi hiPn hBu ring biPt m3t n:i no 8, chnh l ci sai lTm c6n bNn m chng ta nb l^c m3t cch tri thUc 8Y giNi thch kinh nghiPm cCa chng ta.
5
Xem trang 132 (?) 8Y 8*Hc giNi thch r h:n. (Chng ti khng r trang 132 trong tc ph@m no, ND). 6 * Nh=t thi+t ch* Ph1t c1p ch* Ph1t A n1u-8a-la Tam-miPu Tamb\-8> giai tng th] kinh xu=t 7 c d K n d K B C v u K D K 8 9, H u k $ n (Kinh Kim C*:ng Bt-nh ba-lam1t-8a).
179
4 l bNn ch=t cCa tri thUc, d^ng l1p m3t lo5t cc phNn 8> trong m cung r\i t^ 8nh m=t mnh trong =y. Khng nghi ng9 g nBa, vW t6ng kia l n5n nhn cCa s^ mu thuLn ti> n 8Wnh ny, v hon ton thch 8ng khi vW t6ng =y hd i: Th+ no l kinh nMy vRi ngB m cao vt ng5c nhin. Do 8, Thi>n s* TJnh NiPm khuyn: Ni nhd thi.!. Trong kinh v6n khng ni r l9i cNnh bo ny c 8*Hc l*u xu=t tF m5ch ngu\n cCa ch* Ph1t hay khng, nh*ng cu hd i ti+p theo cCa vW t6ng lm sao gi, gn n, biYu hiPn vW t6ng c 8*Hc s^ lQnh h3 i v=n 8>. Ci g?, t5i sao?, O 8u?, th+ no? t=t cN cc cu hd i nTy 8>u khng thch hHp vRi tri thUc c6n bNn v> cu3c s?ng, nh*ng tm thUc ta trn ng1p bOi nhBng thU =y, v 8y l 8i>u tai h5i cho t=t cN chng ta. Thi>n s* TJnh NiPm hon ton nh1n ra 8i>u nTy nn khng mu?n c m3t tri giNi no nBa cN. Cu trN l9i cCa S* l: Ni nhd thi, ni nhd thi! l th^c t+ nh=t, 8C thci bay ngay m3t v=n 8> nGng k nh=t. M3t vW t6ng hd i s* TJnh NiPm: ThY cCa h* khng l g? H* khng O 8y c thY 8*Hc dWch l bTu tr9i hay ci tr?ng rbng. Cc 8Uc th*9ng xem 8y nh* l m3t d5ng th^c t5i khch quan, v vW t6ng 8Gt v=n 8> lm sao thi+t l1p mRi m? i t*:ng quan vRi th^c t5i =y. Ci g l thY bao trm m qua 8 ci h* khng ny 8*Hc treo l: lBng trong 8. Tuy v1y, nghQa chn th^c l5i khng dnh dng g 8+n ci h* khng =y. Nh*ng tr5ng thi tm cCa vW t6ng sau m3t th9i gian di tu t1p theo l?i quy *Rc, nghQa l qut s5ch m/ i suy nghQ v cN m gic ra khd i thUc cCa mnh, 8 t*Ong t*Hng m3t cch t^ nhin, cVng nh* cc c* sQ khc, rAng mnh c m3t th^c thY hiPn hBu, mGc d th^c thY =y khng thY 8Wnh danh 8*Hc, nh*ng vLn c thY nam bat nh* l s^ ch?ng 8m trong tnh th+ khng thY ch?ng 8m 8*Hc. Cu trN l9i cuN Thi>n s* l: Lo s* cCa ng 8ang O ngay d*Ri chn ng 8=y. VW t6ng hd i l5i:
180
D. T. SUZUKI
B5ch Ha th*Hng, sao Ngi l5i O d*Ri chn 8P t]? S* ni ngay: G ny m! Cu hd i cCa vW t6ng nghe c vl qu trFu t*Hng. N+u TJnh NiPm l m3t tri+t gia, s* s; giNng giNi r=t di dng. Tri l5i, S* l m3t Thi>n s* th^c thI, th*9ng trNi qua nhBng kinh nghiPm s?ng hng ngy, S* chJ 8> c1p 8+n khng gian lin hP giBa S* v mn 8P cCa mnh. V khi 8i>u S* mu?n ni khng 8*Hc 8P t] ti+p thu, l5i c thm m3t cu hd i khc nBa m S* khng mu?n nn S* nm l5i cho vW t6ng m3t l9i quO trch nGng n>. LTn khc, c vW t6ng 8+n vRi cu hd i sau: Con, m3t 8P t] khim t?n cCa thTy, lu nay gGp m3t v=n 8> nan giNi. Xin thTy rC lng tF bi gip con ha giNi. S* TJnh NiPm trN l9i ngay: Ta khng rNnh 8Y bn lu1n v ch. VW t6ng hiYn nhin khng thda mn vRi l9i 8p =y, v ng ch_ng bi+t xoay xO lm sao. B5ch Ha th*Hng, cn 8?i vRi Ngi th sao? S* 8p: Khi mu?n 8i, ti 8i; khi mu?n ng\i, ti ng\i. Th^c l 8:n giNn, hon ton t^ t5i vRi chnh mnh; S* ch_ng cTn l giNi mng lung. GiBa viPc lm v mu?n cCa S* khng c khoNng cch trung gian giBa 85o 8Uc v tri thUc. Khng c ci tm xen vo, do 8 khng c v=n 8> 8e d/a s^ bnh an tm thUc cCa S*. Cu trN l9i cCa S* c thY ch_ng c nghQa g cN nh*ng r=t th^c ti`n v hHp l. M3t vW t6ng hd i TJnh NiPm: Mat thTy l g m khng nh1n nhTm v1t khc? 4y l lRi dWch thong; cu hd i nTy mu?n nham 8+n phong thi chn th^c cCa vW thTy, tm khng nhTm lLn khi kiYm
181
sot m/ i kinh nghiPm trNi qua cCa s*. Mat chng ta th*9ng bW vy phC bOi v s? lRp bIi, nn s^ khc x5 nh sng khi+n cho chng ta khng nhn 8*Hc chnh xc v> s^ v1t. S* TJnh NiPm trN l9i ngay: Nhn ka, ma 4ng 8 8+n. C l; cu3c tham v=n ny di`n ra n:i thi>n viPn trn ni vR i rFng cy bao phC, gGp ma l rIng, cy rFng tr: trIi trong gi, v thTy tr 8ang nhn th=y nhBng 8m my 8Ty tuy+t, chac chan ma 8ng 8 c1n k>, ch_ng c cht g nhTm lLn. Nh*ng vW t6ng cn mu?n hd i ngoi 8i>u =y ra cn 8i>u g khc nBa khng, nn hd i: nghQa r?t ro l g? TJnh NiPm hon ton thNn nhin trN l9i: R\i gi Xun m 8>m s; 8+n. Trong 8 khng m chJ niPm siu hnh @n m1t no cN, chJ l s^ quan st 8:n thuTn 8*Hc di`n tN qua ng:n ngB thng th*9ng. Cu hd i cCa vW t6ng n+u r:i vo tay m3 t nh tri+t h/c hay thTn h/c th s; c 8*Hc cu trN l9i khc h_n. Nh*ng ci nhn cCa Thi>n s* lun lun nham 8+n s^ kiPn th^c nghiPm m m/ i ng*9i 8>u cNm nh1n 8*Hc, v c thY xc minh 8*Hc b=t ke khi no h/ mu?n. B=t ke s^ @n m1t no cVng ch_ng phNi tF pha cc Thi>n s*, m tF ci nhn trong s^ m9 mWt cCa ring h/. NhBng mLu 8?i tho5i ny 8C 8Y chUng td thi 83 cCa cc Thi>n s* v> ci g/ i l siu hnh hay thTn h/c, v?n vL n th*9ng dAn vGt cc tm h\n tn gio mLn cNm, v 8 cVng l ph*:ng php m Thi>n s* dng cu hd i nh* l m3t thC thu1t 8Y kh:i mO tr tuP cho 8P t] mnh. Cc s* khng bao gi9 thch bn lu1n v> bNn tnh trFu t*Hng cao siu, nh*ng l5 i tn tr/ng kinh nghiPm s?ng hng ngy, v?n th*9ng hHp thnh qua ci th=y, nghe, hay bi+t. t*Ong cCa h/ l v
182
D. T. SUZUKI
niAm phNi 8*Hc lQnh h3 i qua bnh th-1ng tm, 7 n+u ci 8 l t=t cN; bOi v khng c khoNng trung gian giBa v niAm v cc thu1t ngB th=y, nghe, hay, bi+t. M/ i hnh x] thu3c lo5i sau 8>u 8*Hc lin k+t vRi v niAm. Nh*ng 8Y 83c giN c =n t*Hng m5nh m; cho 8+n khi chn ng=y, ti s; trch dLn thm vi mLu 8?i tho5i nBa. M3t vW t6ng hd i Thi>n s* 45i 4\ng O 4Tu T] S:n: Khi Thi t] Na-tra (nHta) rc h+t x*:ng trN cha, rc thWt trN mk, cn l5i ci g l cCa bNn thY? S* 45i 4\ng khng trN l9i, nm cy g1y 8ang cTm trn tay xu?ng 8=t. Cu hd i th^c s^ l v=n 8> r=t nghim trang, nh=t l khi 8Gt nGng v=n 8> khi niPm, v n lin quan 8+n ci g/ i l gio l v ng. Khi ngV u@n tan r, ng*9i ta s; 8i v> 8u, n+u giN s] cn c s^ hiPn hBu pha sau hHp thY ny? Ni n6m u@n v? n l khng v s^ giN hHp cCa n l ch*a 8C sUc thuy+t phIc cho nhBng ai ch*a th^c s^ chUng nghiPm t viPc ny. H/ mu?n hiYu (th=y) v=n 8> 8*Hc l giNi theo trnh t^ lu1n l m h/ 8 nh1n ra tF s^ thUc tJnh v> mGt thUc cCa h/. H/ qun rAng chnh ci lu1n l h/c cCa ring h/ 8ang nh?t h/ vo trong ng cIt8 cCa tri thUc. TF 8, h/ l5c m=t l?i v> . Gio l v ng l di`n trnh m3t kinh nghiPm chU ch_ng phNi l m3t suy k+t lu1n l. Tuy nhin, 8a phTn h/ nb l^c v*:n tRi bAng l lu1n tinh vi m h/ 8 th=t b5i, hoGc l lu1 n cCa h/ thi+u sUc m5nh cCa s^ minh b5ch t3t cng. TF th9i 8Uc Ph1t, c nhi>u lu1n s* A-t-8m9 8 t1n dIng n6ng l^c suy l cCa mnh 8Y 8Gt 8Wnh m3t cch hHp l gio
7 8
W (, c: ping-chang hsin, e: everyday thought. * Nguyn v6n: Cul-de-sac. 9 * B E F, cn g/i l A-te-85t-ma, dWch nghQa l Lu1n t5ng, Thang php t1p y+u lu1n, V th php. Lu1n l hnh thUc 8Y giN ng giNi t5ng kinh.
183
thuy+t v ng, nh*ng c 8*Hc m=y c* sQ Ph1t t] th1t s^ tin nh1n l thuy+t ny? Khi ni>m tin cCa h/ xu=t pht tF kinh nghiPm s?ng hng ngy chU khng phNi tF l thuy+t. 4?i vRi 8Uc Ph1t, 8i>u cNm nh1n tr*Rc tin l ni>m tin chn th^c v> nhn cch, r\i mRi 8+n c=u trc lu1n l hb trH cho ni> m tin. Th^c ra, nhBng c=u trc ny ch_ng c v=n 8> g quan tr/ng khi n c thda mn hon ton hay khng? V 8?i vR i ni>m tin, 8 l kinh nghiPm cCa chnh n, l m3t s^ kiPn 8 hon t=t r\i.10 LQnh v^c m cc Thi>n s* thFa nh1n l O 8y, h/ nh*9ng kha c5nh lu1n l h/c th*9ng ngy cho cc tri+t gia, v cc s* bAng lng qua nhBng 8c k+t rt ra tF chnh kinh nghiP m nHi t5i cCa mnh. Cc s* s; phNn 8?i n+u nh* cc nh lu1n l h/c c? tnh tF ch?i gi trW chn th^c kinh nghiPm cCa Thi>n, d 8+n mUc cc nh lu1n l h/c chUng minh bAng nhBng ph*:ng tiPn cho php. N+u h/ bW th=t b5i trong khi ti+n hnh cng viPc m3t cch hi ha - nghQa l minh xc kinh nghiP m =y m3t cch hHp l - th s^ th=t b5i thu3c v> pha cc nh lu1n l h/c, l ng*9i lc =y phNi nghQ ra m3t ph*:ng php s] dIng hiPu quN h:n cc cng cI cCa mnh. Sai lTm lR n nh=t cCa h+t thNy chng ta l p 8Gt lu1n l h/c vo trong cc s^ kiPn, trong khi chnh cc s^ kiPn t5o ra lu1n l h/c. M3t vW t6ng hd i Ph1t Tch (c: fu-ch'i): Khi cc duyn (nh* tU 85i, ngV u@n) tan r, chng trO v> khng. Nh*ng r\i ci khng =y trO v> 8u? 4y l m3t cu hdi c n3i dung gTn nh* mLu 8?i tho5i 8 8*Hc trch dLn v> bNn thY cCa Thi t] Na-tra. Chng ta lun lun thch tm m3t ci g 8 8Ang sau hoGc bn kia kinh nghiPm cCa chnh mnh, m qun rAng chnh viPc tm ki+ m ny l s^ th?i lui v t1n trong m/i tnh hu?ng, tRi hoGc lui, trong v ngoi. Cc Thi>n s* 8 bi+t r=t t*9ng t1n viPc ny
10
* Nguyn v6n: Fait accompli.
184
D. T. SUZUKI
v trnh 8*Hc nhBng phi>n toi. S* Ph1t Tch g/ i lRn: Ny huynh! VW t6ng 8p: D5! S* hdi: Ci khng O 8u? VW t6ng 8ng th*:ng mi cn theo 8uci nhBng hnh t*Hng c tnh ch=t khi niPm v hon ton th=t v/ng 8Y nh1n ra ci khng O m3t n:i no 8, nn cTu thJnh: Xin Ha th*Hng hoan hh chJ cho con. 4y l l9i thJnh cTu thU hai. Thi>n s* vLn khng ni thm 8i>u g cN, l5i cn giù cHt thm: Nh* thY lo gi Ba T*11 can h5t tiu. Vo th9i cCa S* Ph1t Tch nhAm 89i 4*9ng, 12 kinh 8 cCa Trung Hoa chac h_n l n:i tr ngI cCa nhi>u ng*9i tF cc quRc gia xa l5 O pha Ty,13 v nh* chng ta th=y, c nhBng m chJ 8+n ng*9i Ba-t* trong v6n h/c Thi>n nh* trong tr*9ng hHp ny. Ngay cN B\-8> 45t-ma, ng*9i sng l1p Thi>n Ph1t gio O Trung Hoa, cVng 8*Hc xem nh* l ng*9 i Ba-t*, c l; tF ny mu?n ni 8+n m3t ng*9i no 8 tF m3t n:i xa l5 8+n. R rng m3t s? s] gia 89i 4*9ng khng phn biPt 8*Hc r Ba-t* v in 43. Qua cu trN l9i cCa S* Ph1t Tch: Lo gi Ba-t* can h5t tiu cCa s* mu?n ni 8+n tnh b=t khN 8ac trong s^ biYu 85t kinh nghiPm qua ngn ngB Trung Hoa, bAng hnh t*Hng m3t ng*9i n*Rc ngoi xa l5 khi 8+n 8=t n*Rc ny.
11
* Persique (persians) (Po-ssu) - GH (Y-lng). Lo gi Ba-t* can h5t tiu l m3t Thi>n ngB, chJ cho B\-8> 45t-ma. 12 * 618-907. 13 * Pha Ty cCa Trung Hoa, nh* in 43, Pakistan, Persique.
185
M3t vW t6ng 8+n 4Tu T] (45i 4\ng) v hd i: Con tF xa 8+n c?t 8Y gGp thTy. Xin thTy th*:ng xt cho con chJ thW. 4y c phNi l l9i chJ thW v> Thi>n? VW t6ng trNi qua cu3c hnh h*:ng tF m3t n:i xa x:i nh=t 8+n 8Y xin s* m3t cu chJ thW v> Thi>n. Ti 8au l*ng nghe nh* go n*Rc l5nh d3i xu?ng ng*9i, hon ton th9 : l5nh nh5t. Nh*ng t=t cN 8>u ty thu3c vo cch nhn v=n 8> v Thi>n lin quan 8+ n 89i s?ng cCa chng ta hng ngy, nn vW s* gi ny ni 8+ n ci l*ng 8au phNi ch6ng l mu?n chJ ngay cho ta chnh cNnh giRi v niAm. N+u vW t6ng 8 c nhi>u thao thUc v> viPc ny 8 lu nay, chac chan ng ta s; nh1n ra ngay tUc khac 8i>u m S* 4Tu T] mu?n chJ d5y cho ng. Nh*ng O 8y c m3t 8iYm cTn xem kZ c lin quan 8+n khi niPm v> v thUc. MGc d ti 8 cNnh bo nhi>u lTn v> 8i>u nynh*ng O 8y ti cVng xin 8*Hc trch dLn thm v> 4Tu T]: M3t vW t6ng hd i S*: Khi m3t niPm sinh khOi th sao? VW t6ng mu?n ni 8+n tr5ng thi thUc, trong m/ i niP m t*Ong 8 8*Hc qut s5ch v ci khng 8 8*Hc hiYn l3 r\i; v vW t6ng mu?n bi+t 8y c phNi l kinh nghiPm Thi>n hay khng? C l; ng t6ng nghQ r6ng mnh 8 chUng ng3 r\i, nh*ng cu trN l9i cCa 4Tu T] l: Th^c l v tri v gic. C vW t6ng khc cVng 8+n hd i s* nh* v1y. Cu trN l9i cCa s* l: Ci =y 8*Hc tch s^ g? HiYn nhin l s* ch_ng 8oi hoi g 8+n tr5ng thi v thUc m 8a s? Ph1t t] 8 tin nh1n. CVng m3t lTn khc, c ng*9i hd i s*: Khi con g vng ch-a gy th sao?
186
D. T. SUZUKI
Cu hd i ny hm cng m3t quan 8iYm dnh mac nh* cCa hai vW t6ng tr*Rc 8y 8 v=p phNi. 4Tu T] trN l9i: Ch_ng c ti+ng no cN. VW t6ng hd i: Sau khi n gy th sao? S* 8p: M/i ng*9i 8>u bi+t gi9. CN hai 8>u l nhBng cu trN l9i qua th^c t+, v chng ta c thY t^ hdi O 8u l tnh ch=t mTu nhiPm, @n m1t, khng thY nghQ bn cCa Thi>n. T*Ong t*Hng rAng Thi>n huy>n b l sai lTm trTm tr/ng tr*Rc nh=t m nhi>u ng*9i mac phNi. ChJ v sai lTm ny m v thNc khng hnh x] 8*Hc theo l?i hnh x] cCa chnh v thNc, v th^c ch=t cCa v=n 8> l5i bW 8nh l5c m=t trong ci bLy cCa khi niPm. Tm bW phn chia thnh hai niPm 8? i nghWch nhau, v k+t cIc l s^ phi>n toi 8ng ti+c. 4o5n v6n d*Ri 8y s; minh h/a ph*:ng php thot khdi s^ mu thuLn, hay 8ng h:n l cch Ung x]. V cu3c s?ng th^c t+ l chub i di nhBng mu thuLn. M3t vW t6ng hd i 4Tu T]: N6m cV 8 qua v n6m mRi 8 8+n. C khoNnh khac no ch_ng dnh dng 8+n hai th9i 8iYm =y ch6ng? Nh* chng ta 8 th=y, Thi>n lun lun th^c ti`n v s?ng 83ng trong mb i s^ kiPn xNy ra hng ngy. Qu khU 8 qua r\i v hiPn t5i 8ang hiPn hBu, nh*ng hiPn t5i =y r\i cVng s; qua 8i, th^c s^ l n 8ang 8i qua, th9i gian l s^ t*:ng tIc cCa hai niPm mu thuLn ny, v ton thY m/ i chuyPn xN y ra trong 89i s?ng cCa chng ta 8>u 8ang cmi ln trn qua khU v hiPn t5i. Khng thY coi nhBng di`n bi+n =y l thu3c v> m3t trong hai th9i 8iYm trn v n khng thY bW cat ra tFng mNnh. Th+ th, lm sao m m3t s^ kiPn 8i tF qu khU 8+n hiPn t5i 8Y chng ta c 8*Hc m3t khi niPm hon chJnh v>
187
tnh hon bW cCa s^ kiPn =y? Khi t*Ong bW phn chia manh mn nh* v1y, chng ta s; 8i 8+n chb b+ tac. V1y nn, 8y l y chJ Thi>n, 8Y 8Gt l5i v=n 8> m3t cch c 8/ng nh=t, v th^c ti`n nh=t, nn s* 4Tu T] trN l9i vW t6ng: C! VW t6ng lGp l5i cu hd i. S* trN l9i: L ci g? S* 8p: N6m mRi, v5n v1t 8>u nh* trl l5i v cng ha t=u khc Chc mUng nCm mFi.
188
CH#%NG 8
4Y giNi thch bAng cch no m ng*9i ta nh1n ra 8*Hc tr5ng thi v niAm, hay v tm, ti s; trnh by v> tK tnh qua s^ phn tch bAng l*Hc 8\, nh* thu1t ngB 8 8*Hc dng trong 4n Kinh. L*Hc 8\ =y l ci m ta c thY xem l ci nhn nh=t th9i, v n+u nh* n khng 8*Hc giNi thch bc sung bAng niPm khng gian, th t*Ong ny c thY bW hiYu nhTm. S^ tJnh thUc cCa Bt-nh trong thY cCa tK tnh, n:i m thUc 8*Hc phn biPt vRi v thUc, c thY cho rAng s^ kiPn = y di`n ra tF vng qu khU xa x6m no 8, v th+ giRi hiPn t5 i vRi nhBng tnh 8a t5p, hbn 83n, lo u, thot thai tF th+ giR i =y, do 8, ng*9i ta c thY cho rAng mIc tiu cCa viPc tu t1p l siu viPt h_n cu3c s?ng hiPn t5i v kh*Rc tF tr5ng thi uyn nguyn cCa s^ hiPn hBu. 4y l s^ nhTm lLn v 8 i ng*Hc l5i th^c t+ cCa kinh nghiPm. Cc tri+t gia Ph1t gio th*9ng ni 8+n khoNnh khac khng c s^ khOi 8Tu v thul N b hoGc l Ci tr*Rc tin nh=t t/i s2 , I, O 8, v5n php hiPn hBu trong m3t tr5ng thi khng phn biPt. 4i>u ny c thY gHi ra m3t ti+n trnh, v trong s^ ph?i hHp vRi s^ phn tch bAng l*Hc 8\ cCa chng ta, niPm th9i gian c thY 8*Hc xem nh* l c?t y+u. 4Y trnh khd i s^ nhTm lLn nn xin c?ng hi+n thm m3t l*Hc 8\ khng gian nBa, hy v/ng s; trH gip thm trong viPc tin nh1n 8ng 8an gio l cCa HuP N6ng. Th^c v1y, niPm v> th9i gian c quan hP m1t thi+t vR i
khng gian, v ch_ng c kinh nghiPm no ti+t l3 b m1t cCa chnh mnh, trF phi n 8*Hc khNo st 8\ng th9i dâ trn quan 8iYm khng gian v th9i gian. Quan 8iYm th9i gian 8*:ng t5i bao hm quan 8iYm khng gian; hai quan 8iYm = y khng thY tch r9i nhau. Lu1n l h/c cCa Thi>n chac h_ n phNi t\n t5i 8\ng th9i qua khng gian v th9i gian khi chng ta ni v> s^ thUc tJnh cCa Bt-nh. Cn khi ni v> s^ phn biPt giBa thNc v v thNc trong bNn thY uyn nguyn cCa tK tnh, c nghQa l chng ta 8ang O trong 8Jnh 8iYm kinh nghiPm th^c t+ cCa s^ pht khOi ny. S^ phn biPt hay chnh s^ v1n hnh cCa bNn thY v thUc trong sinh ho5t th*9ng ngy cCa chng ta, t^ n s; b6ng qua 89i s?ng m3t cch nh=t th9i. V 89i s?ng khng chJ ti+n triYn theo th9i gian trn 8*9ng th_ng m cn theo vng trn, v v1n hnh trong khng gian. L*Hc 8\ hnh trI (h-2), biYu t*Hng cho c=u trc kinh nghiP m cuN chng ta. MGc d n 8*Hc cat thnh nhi>u mGt bAng v bW giRi h5n bOi cc 8*9ng th_ng, trn th^c t+, hiYn nhin khng c nhBng phTn nh* th+, cVng ch_ng bW giRi h5n g cN. Kinh nghiPm v?n khng c tm 8iYm, ch_ng c chu vi, l*Hc 8\ hnh trI O 8y chJ gip chng ta t*Ong t*Hng ra thi. Xuyn su?t ton thY l*Hc 8\ c m3t 8*9ng phn chia ranh giRi giBa thUc v v thUc, nh*ng chnh trong tK tnh v?n ch_ng c s^ phn chia nh* th+, v 8 l s^ pht khOi cCa Bt-nh trong tK tnh 8 khOi 83ng ton b3 s^ v1n hnh cCa b3 my. Do v1y, bnh diPn Bt-nh cVng chia lm hai phTn: thUc Bt-nh v V thUc Bt-nh. Bt- nh nhn theo hai h*Rng 8?i nghWch, 8 l m3t mu thuLn lRn, v tF mu thuLn ny pht sinh ra ton cNnh 89 i s?ng chng ta. T5i sao c mu thuLn ny? Mu thuLn xu=t pht tF nghi v=n cCa chng ta v> chnh cu3c s?ng =y. V thUc Bt-nh nham 8+n tK tnh v chnh l tK tnh. V niPm pht sinh ra tF 8 v thng qua Bt-nh n lin l5c tr^c
190
D. T. SUZUKI
ti+p vRi tK tnh, v thUc Bt-nh pht triYn vo trong tm thUc, n:i m tK tnh giao ti+p vRi th+ giRi ngo5i t5i, ho5t 83ng nh9 vo tm l h/c, v sau 8 Bt-nh l5i chWu tc 83ng cCa tm l h/c ny. Tm thUc l n:i m chng ta hnh thnh niPm v> ci ti, v khi niPm ny qun m=t s^ th^c l s^ hiPn hBu cCa n 8>u 8*Hc hb trH bOi v niPm, th ci ti c nhn l5i 8*Hc kh_ng 8Wnh. Gio l Ph1t gio v> v ng t*:ng 8\ng vRi gio l v niAm. 4 l khng c ng thY hoGc linh h\n bNn ng, c nghQa l niPm v> m3t ci ng chJ khN hBu khi t^ mu thuLn vRi chnh n; nghQa l chnh tm thUc phNi l v niPm (v tm). V thUc cn mang nhi>u tnh tr5ng b=t cn trn bnh diPn gic quan (th=ydraijH, ngheQruta) v s^ suy nghQ hiYu bi+t (s: mata-jHta),1 t*:ng Ung vRi v thUc trong tm l h/c phn tch hay Phn tm h/c.2 V thUc l 8iYm hkn cCa thT n v quh. N+u khng 8*Hc h*Rng dLn 8ng 8an bOi Bt-nh v hiYu 8*Hc nghQa v dIng cCa v thUc, th ng*9i ta d` bW r:i vo bn tay 8en t?i cCa quh. Theo phn tm h/c, v thUc khng 8C sUc 8i xa 8Y bao qut h+t nhBng v=n 8> cCa v niPm. L*Hc 8\ 3, nhn tF quan 8iYm khng gian, c? gang giNi thch cng m3t th^c t+ cCa kinh nghiPm nh* L*Hc 8\ 2. Pha d*R i 8*9ng phn hai, chng ta th=y hai phTn cCa v thUc: tm l h/c v siu tm l h/c. Trong phTn d*Ri bao g\m cN V thNc Bt-nh v v niPm (v tm), 8Y chUng td rAng chng c n3i dung gi?ng nhau trong t=t cN m/i 8iYm. V niPm (v tm) nh* v1y l do 8?i l1p vRi tm th*9ng nghiPm m c tn g/i nh* th+, nh*ng tF ph*:ng diPn th^c chUng Bt-nh th n ch_ng c g khc h:n l Bt-nh.
* draijH: 6 ki+n, th=y; .ruta: @ v6n, nghe; Jato: } gic, hiYu bi+t; Mata: 5 tri: suy nghQ. 2 * e: analytical psychology hoGc psycho-analysis.
1
191
TH GI#I NGO&I T&I

Tr5ng thi tm l cCa v thUc thUc Tm thUc V niPm Th=y, nghe, hiYu, bi+t Tm thUc BT NH (Prajo) Tr5ng thi tm l h/c cCa v thUc
thUc Bt-nh V thUc
V thUc
T^ tnh selfnature
L)*c ,- 2 T^ tnh
192
L)*c ,- 3
D. T. SUZUKI
Trn bnh diPn thUc, Bt-nh c thY 8*Hc xem nh* t*:ng quan vRi tm--thUc, nh*ng 8 l tm nh1n thUc ring trn kha c5nh (hiYu bi+t)3 cCa chnh n, trong khi Bt-nh l thY tnh cCa v niPm. N+u chng ta trch dLn m3t vi tri+t gia v kh_ng 8Wnh v> m3t nh#n thNc siu viAt4 th ng*9i ta c thY ni rAng Bt-nh bW chia sl phTn no vRi quan 8iYm ny. Thng th*9ng, tm thUc bW chon 8Ty bOi nhBng nhBng d^ tnh h*Rng ngo5i m qun rAng ngay sau l*ng chnh n l m3t h? th_m khng 8y cCa v thUc Bt-nh. Khi s^ ch tm cCa n h*Rng ra bn ngoi, th n dnh mac vRi m3t niPm v> bNn ng. Chnh khi n quay ng*Hc s^ ch vo bn trong th n nh1n ra v niAm V niPm 8y chnh l Bt-nh trn bnh diPn v thUc.Tuy nhin, n cVng th*9ng bW nh1n lTm l r:i vo h* v, 5 m3t tr5ng thi hon ton tr?ng khng. # 8y vLn cn cht d=u tch cCa nhW nguyn; ci g/ i l tr/ng khng kia vLn cn c biYu t*Hng 8?i nghWch vRi hiAn h,u, 6 v gio l v ng vLn cn khi+n cho nhi>u ng*9i b6n kho6n. H/ c? gang 8Y hiYu 8*Hc gio l =y trn bnh diPn lu1n l h/c, nghQa l, thng qua phNn 8> cCa niPm v> ng. Tuy nhin, gio l v ng l 8Y th^c chUng, nh* khi 8Uc Ph1t ni ln bi kP sau 8y, gio l v ng trO nn t^ t5i trong m/ i ph\n t5p cCa lu1n l h/c, vA ch_ng cn h? th_m no r3ng mO tr*Rc niPm =y nBa m l m3t ni>m khinh an t3t cng, m3t s^ an l5c v b9 b+n. Trong vng sinh tO v cng t#n Lun hLi qua lJi khng manh m/i Ta 6 qua v s/ bo thai (P tm ng-1i tJo dKng ngi nh
3
* mata-jato: 6, @, }, 5 . * e: transcendental apperception. 5 * The void (N) a state of utter blankness. 6 * Being (K).
4
193
Ta 6 tm ra ke tJo tc rLi Ng-2i khng thP lm g 6-Zc n,a Ko cBt 6 gy liAt mi s-1n 6 s:p 6; Tm 6 la xa mYi tJo tc MYi thN 6 chuyPn ha sJch rLi. 7 Chng ta 8 qu gid i biPn lu1n trn bnh diPn nghQ v bi+t (gic-tri), mi suy t*Ong trn tm thUc su?t ngy. Nh*ng kinh nghiPm g5t bd m/ i ch=t liPu giN 8Wnh tF tri thUc v?n khng bao gi9 nham 8+n s^ tr?ng khng nh*ng l5i quy h*Rng v> s^ an l1p v mn nguyPn. NhBng ai khng nam bat 8*Hc gio l v ng th*9ng thac mac: # 8y ai l ng*9i mn nguyPn khi ch_ng c linh h\n? Khi 8i>u ny 8*Hc trN l9i m3t cch hHp l, nh* h/ mong mu?n, th h/ s; nghQ rAng gio l v ng l phi l. Nh*ng v ng ch_ng phNi l k+t quN cCa l?i suy lu1n hHp l, m n l kinh nghiPm th^c t+. N+u O 8y cTn 8+n lu1n l h/c, th tr*Rc tin phNi nam l=y s^ kiPn v nb l^c xy d^ng m3t c=u trc lu1n l v> n, nh*ng khng 8*Hc 8No nghWch. N+u m3t d5ng lu1n l h/c no 8 bW hdng, hy c? gang thi+t l1p m3t c: c=u khc cho 8+n khi no mnh hi lng. Cc nh lu1n l h/c hy nhR s^ kiPn ny. V trong t*Ong sai lT m =y, 89i s?ng tn gio chnh l kinh nghiPm. M3t vW t6ng hd i m3t Thi>n s*:
* Suzuki trch trong The Light of Asian. Chng ti dich st theo bNn ti+ng Anh. Xin trch dLn nguyn v6n theo Kinh Php C: (7 3 K ) $ v * J K, L $ M N ,, 3 ~ } 6 h, Z O M M *` (7 3 P) Q 6 M N ,] \ M M ; N` R S H T ", U V / W X` G Y [ N L, 7 c Z [ f`
194
D. T. SUZUKI
ThTy ni g khi tm c&nh 8>u qun? Tm c&nh l th+ giR i t*:ng 8?i, n:i chC v khch 8?i nghWch vRi nhau, ng*9i bi+t khc vRi ci bi+t, m3t khc nhi>u, linh h\n khc vRi Th*Hng 8+, ti khc anh, v.v...Qun lng niPm ny c nghQa l siu viPt h_n th+ giRi nhW nguyn v thY nh1p vo tuyAt 6/i. R rng l vW t6ng 8ang bW tri theo trnh t^ lu1n l h/c nh* hTu h+t m/ i chng ta, nh* 8a s? 8P t] th9i 8Uc Ph1t cn t5i th+ 8 lm, ch_ng h5n nh* Malunkyaputta 8 8Gt nhBng v= n 8> siu hnh vRi 4Uc Ph1t. 4Uc Ph1t lun kin nhLn vR i ng*9i hd i 85o, v, cVng nh* kl tin tri th=u thW in 43, 4Uc Ph1t bnh thNn ni cho h/ bi+t nhBng c=u trc cCa 89i s?ng tn gio c s^ khc biPt r=t xa vRi s^ biPn lu1n hHp l v> 89 i s?ng. Nh*ng cc Thi>n s* Trung Hoa th khng x] s^ bAng l? i kin nhLn v tF ha nh* v1y, d ngay cN khi Thi>n s* khng 8nh v trN l9i hon ton v l. Trong tr*9ng hHp ny, S* Hung T'ung O ni A-dIc v*:ng, ng*9i nh1n 8*Hc cu hd i trn, 8 trN l9i rAng: M3t con cc ba chn cng m3t con voi khcng l\ trn l*ng. L9i pht biYu nghim tc =y th^c s^ c nghQa g? N+u 8 khng phNi l c^c 8iYm phi l, th t ra cVng c phTn xc ph5m 8?i vRi ng*9i cTn cTu chn l. Tuy nhin, g5t h_n tnh ch=t xc ph5m ny ra, cu trN l9i c nham 8+n s^ phi l, v nghQa v khi+n chng ta v*Ht ngoi tTm hiYu bi+t lu1n l cCa mnh, 8Y chng ta c thY khm ph chn l biYu hiP n tr^c ti+p chnh kinh nghiPm khng nhu?m mu tri thUc. # 8y @n chUa lng tF bi chn th^c cCa Thi>n s*. Tuy nhin, tr*Rc khi cch 8?i trW nhBng v=n n5n siu hnh ny xc l1p 8*Hc ph*:ng php ring cCa cCa n tF cc Thi>n s* Trung Hoa, c thY ni n 8 8*Hc c l h:n, theo m3t nghQa thng th*9ng. M3t trong nhBng thC bN n 4n Hong 8*Hc tm th=y gTn 8y, ghi chp lWch s] th9i s:
195
khai cCa Thi>n, cho chng ta bi+t mLu chuyPn sau: 4y l l9i ni cCa Thi>n s* V TrI8 89i 4*9ng d5y cho 8P t] cCa mnh l V HBu: Ta c m3t cu chuyPn: X*a c m3t ng*9i 8Ung trn 8Jnh cao, chHt c m3t 8on lB hnh 8i ngang qua, th=y c ng*9 i trn 8\i cao, h/ bn tn vRi nhau v> 8on ng*9i kia. M3t ng*9i trong b/n h/ ni: Chac h_n ng ta bW m=t con v1t qu! Ng*9i thU hai ni: Khng 8u, c l; ng ta 8ang tm ki+m ng*9i b5n thn. Ng*9i thU ba ni: Anh ta chJ th*Ong thUc khng kh trong lnh trn =y 8 thi! Ba ng*9i khng 8\ng vRi nhau v bn ci mi cho 8+n khi h/ cng ln tRi 8Jnh 8\i, n:i ng*9i kia 8ang 8Ung. M3t trong ba kl lB hnh hdi: Ny anh b5n 8ang 8Ung kia, phNi ch6ng b5n vFa m=t con v1t thn yu cCa mnh? Khng, ti ch_ng m=t con v1t no cN. Ng*9i thU hai hd i: Th+ anh 8ang tm ng*9i b5n thn cCa mnh chU? Th*a ng khng, ti ch_ng tm ng*9i b5n no cN Ng*9i thU ba hd i: Th+ c phNi b5n 8ang th*Ong thUc khng kh trong lnh khng? Th*a ng, khng.
8
* V TrI 45i S* 4m Th5nh (782-841) 1 2 3 4 5 6. N?i php Thi>n s* D*Hc S:n Duy Nghi`m. S* trI ni Vn Nham O 4m Chu.
196
D. T. SUZUKI
Th+ th t5i sao b5n l5i 8Ung 8y, m l5i cn 8p khng cho t=t cN cc cu hdi cCa chng ti? Ng*9i 8n ng chJ 8p: Ti chJ 8Ung 8y thi! Trong 89i s?ng hng ngy, chng ta lun tranh lu1n v> nhBng chuyPn tF m3t giN 8Wnh v> m3t kinh nghiPm bm qu su trong thUc 8+n nb i kh trF bd 8*Hc n, do v1y nn ta bW lP thu3c vo n. Khi chng ta thUc t Jnh thot khd i s^ lP thu3c ny, nghQa l ta li>n ha nh1p vo 89i s?ng tn gio, v chnh trong 89i s?ng tn gio ny, kinh nghiPm l t=t cN trong ci ton thY m ch_ng cTn viPn 8+n m3t thU lu1n l no. Trong thUc cCa m3t s? ng*9i, h/ 8nh gi Ph1t gio c vl suy l, v gio l ny lin quan 8+n TU diPu 8+, M*9i hai nhn duyn, Bt chnh 85o... Nh*ng chng ta nn nhR rAng t=t cN cc ph*:ng php c hP th?ng ny, chJ l ph sN n cCa chnh kinh nghiPm m 4Uc Ph1t 8 chUng nghiPm 8*Hc d*Ri c3 i cy b\-8>. Trong ph*:ng diPn ny, C:-8?c gio v Ph1t gio c 8iY m t*:ng 8\ng. C:-8?c gio c l; nghing v> phTn cNm tnh cCa 89i s?ng h:n, trong khi Ph1t gio ch 8+n ph*:ng diPn tri thUc h:n. BOi l do ny, Ph1t gio 8*Hc nhi>u ng*9 i xem l c tnh khoa h/c h:n. Nh*ng th^c ra, Ph1t gio dâ vo kinh nghiPm c nhn cVng nh* C:-8?c gio. 4i>u ny 8Gc biPt 8ng vRi Thi>n Ph1t gio, v?n l1p c*Rc dâ trn kinh nghiPm nh* l nguyn l c6n bNn tF gio php cCa Thi>n. Do v1y, t=t cN m/ i hnh x] cVng nh* l9i ni trong Thi>n 8>u nham 8+n chb l1p c*Rc ny. Khng c g thot khd i 8i>u =y, ch_ng ch5y quanh trnh n, khng c l do 8Y xa r9i m/ i s^ phi l c thY 8+n trong s^ biYu hiPn c6n bNn kinh nghiPm. M3t vW T6ng 8ang 8Ung bn Thi>n S* To S:n,9 s* ni:
9
* To S:n BNn TWch [ w w e (840-901).

197
Ny, s* huynh, tr9i nng gh! Th*a vng. S* hdi: Khi tr9i qu nng, ta s; 8i 8u 8Y trnh? BAng cch nm mnh vo chNo n*Rc si hay trn m3t ng/n l]a h\ng. Nh*ng trong chNo n*Rc si hay trn ng/n l]a h\ng th lm sao 8Y ng*9i ta thot khdi ci nng? 4au khc ch_ng ch5m 8+n 8! 4+n 8y, S* im lGng. 4y t=t cN 8>u l biYu hiPn cCa chnh s^ s?ng, v ch_ng c s^ tranh lu1n tri thUc v> n. N+u c, thTy tr c thY trao 8ci vRi nhau v> m3t v=n 8> th^c th^c dIng khc, v> m3t n: i ch?n an l5c, m3t n:i nghQ mt cho ma h, hoGc v> v ng. H/ l5i khng ni nh* th+ m l5i dLm chn trn mGt 8=t vBng chi cCa kinh nghiPm th*9ng ngy, 8 l s^ hng biPn nh=t biYu hiPn 8Gc tnh cCa Thi>n. 4ng l chng ta ch_ng bd qua lu1n l v tm l h/c v n cVng l nhBng biYu hiPn cCa 89 i s?ng, l9 n 8i ch_ng khc g l 8in r\; nh*ng ta hy nhR rAng s^ s?ng v?n c m3t m d5ng khc, n:i n chJ cho php kl no s?ng th^c vRi n mRi thY nh1p 8*Hc. M3t vW t6ng hd i Thi>n s* Tnh Tuy>n O L S:n: T5i sao c]a 8 L S:n khng mO ra cho t=t cN m/i ng*9i? S* 8p: ng th1t 8in r\! T6ng hd i ti+p: N+u Ha Th*Hng b=t thTn gGp m3t kl thng minh lanh lHi, Ha Th*Hng c 8Y cho y vo khng? S* 8p: U?ng tr 8i!
198
D. T. SUZUKI
ThY nh1p vo ci m nhi>u ng*9i t*Ong l huy>n b trong Thi>n 8i khi 8*Hc xem nh* l 8i>u kh nh=t trn 89i. Nh*ng theo Thi>n s* ny, ch_ng c g kh h:n dng m3t tch tr. # mUc 83 no 8, t=t cN m/ i bn lu1n 8>u O trn lQnh v^c cCa HiYu bi+tki*n vCn gic tri, nh* 8 8*Hc trnh by trong L*Hc 8\ 3. Khi m3t ng*9i thY nh1p vo cNnh giRi v niPm, th ki*n vCn gic tri vang bng dTn, v v thUc Bt-nh kiYm sot ton b3 tnh hu?ng. Ni nh* th+ ny c thY s; lm lPch h*Rng ra ngoi con 8*9ng chn chnh cCa Thi>n. 4i>u chnh y+u l nam bat 8*Hc cha kha tm 8iY m cuN ton b3 v=n 8>. M3t vW t6ng hd i Thi>n s* Php DW O ThNo An: Ng*9i ta ni rAng tm lPch h*Rng ngay khi 8*Hc v1n dIng, khi m3t niPm khOi d1y th n li>n bW sai tri, nh* th+ 8u l chb h*Rng th*Hng? 4o5n trch dLn ny l cCa cc 8Uc, c nghQa tm 8iYm huy> n b cCa thi>n, n+u nh* cch di`n 85t ny c thY ch=p nh1 n 8*Hc, l khng thY nu 8*Hc bAng suy lu1n hay tri thUc.V do v1y, khi tm d=y khOi v hnh x] theo h*Rng =y th s^ huy>n b cCa thi>n hon ton lLn trnh m/ i nb l^c cCa n. N+u nh* v1y, vW t6ng mu?n bi+t lm cch no ng ta c thY ti+n b3 trong khi h/c thi>n, v h/c thi>n l s^ dIng tm v v=n 8> 8Gt ra hon ton t^ nhin. VW Thi>n s* trN l9i: C ng*9i th*9ng dIng tm theo cch ny, th+ m ch_ng c s^ lPch h*Rng no cN. VW t6ng hdi ti+p: Lc =y s^ v1t biYu hiPn nh* th+ no? S* 8p: L5i lPch h*Rng r\i! S^ pht khOi cCa Bt-nh l s^ lPch h*Rng lRn lao 8Tu tin, v tF 8, chng ta s?ng trong tm 8iYm cCa s^ lPch h*Rng. Ch_ng c g thot khdi chng ngo5i trF cU s?ng vRi chng y
199
nh* chng hiPn by tF cNnh ny 8+n cNnh khc. Ni thot ra khdi 8 l lPch h*Rng r\i, l m3t mu thuLn, l m3t phC 8Wnh. U?ng tr 8i l lm theo l9i cCa TriPu Chu. Sau khi khNo st v> tK tnh cCa HuP N6ng, tF quan niP m khng gian cVng nh* quan niPm th9i gian, chng ta 8 bi+t 8*Hc g v> tK tnh? Chng ta 8 vi+t nhi>u trang gi=y 8Y giN i thch v> ThY, T*Rng v DIng cCa tK tnh, 8 bn lu1n kh nhi>u v> n, nh*ng cVng chJ c th+ m thi. Ni v> n khng phNi l chnh n. Khng c m3t khi niPm trFu t*Hng no thch Ung h:n m3t l9i ni b1t ra 8ng vo lc thu1n lHi nh=t. M3t vW t6ng hd i Thi>n s* Tr Ph () \) O Nga H\: Th+ no l nh7t c? S* khng 8p m hd i l5i: ng hiYu chU? VW t6ng 8p: Nh* th+, ch_ng phNi l ci 8 hay sao? S* trN l9i: Tr9i, chN trng mong g! LTn khc, c vW t6ng hd i: T/i s2 nh7t c10 cCa Ha th*Hng l g?
10
Ni g/n l nh7t c, nh*ng trong tr*9ng hHp ny, 8 l m3t cu ni t?i h1u m m3t Thi>n s* dng 8Y di`n 85t kinh nghiPm cCa mnh. 4 l mBt cu hon ton t*:ng 'ng vRi s^ th^c chUng.
200
D. T. SUZUKI
Thi>n s* 8p: ng ni g? VW t6ng nghQ rAng S* ch*a nghe r cu hd i, nn lGp l5i lT n nBa: N c thY l g? Thi>n s* l5nh lng 8p: Lm :n 8Fng qu=y rTy gi=c ngC tr*a cCa bTn t6ng.
201
CH#%NG 9:
K7T LU'N
T=t cN nhBng cu3c v=n 8p Thi>n ny 8?i vRi nhBng kl bng quan d*9ng nh* l v nghQa hoGc l huy>n b m3t cch c chC 8ch. Nh*ng nhBng s^ kiPn ke diPu nh=t trong lWch s] loi ng*9i chnh l s^ sng bi ci v l hoGc s^ huy> n b ny l5i 8*Hc thWnh hnh trong m3t ngn n6m tr6m n6 m nay, v 8 thu ht s^ ch tF nhBng tm h\n trc viPt cCa cCa vng Vi`n 4ng. H:n th+ nBa, n vLn cn 8*Hc in 81 m d=u =n lRn lao trong s^ 8o luyPn tm linh v tF nhi>u ph*:ng diPn khc cCa Nh1t BNn. ChJ m3t s^ kiPn ny cVng khi+n cho Thi>n trO thnh m3t 8> ti nghin cUu qu gi khng chJ dnh ring cho giRi h/c giN Ph1t gio m cn cho t=t cN nhBng sinh vin nghin cUu v> tn gio v v6n ha ni chung. Tuy nhin, O 8y n chJ trnh by cho 83c giN cCa chng ti rAng, trong Thi>n c ci g 8 nhAm chJ 8+n s^ kiPn c6n bNn nh=t cuN 89i s?ng, m s^ kiPn =y, m3t khi 8 lQnh h3 i 8*Hc tr/n vkn, th s; 8em l5i cho chng ta m3t s^ th=u 85t lRn trong 89i s?ng tn gio. T=t cN nhBng v=n 8p ta 8/c trong bin nin s] cCa Thi>n ch_ng khc g h:n l nhBng cch di`n 85t kinh nghiPm chUng ng3 cCa cc Thi> n s*. Ti xin k+t thc thin lu1n ny bAng cu chuyPn cCa m3t vW t6ng php danh l Ph (Fu) O Thi Nguyn (Tai-yuan), s?ng
vo th9i NgV 85i (th+ kh thU 11). S* 8ac php vRi Thi>n s* Tuy+t Phong, v khng bao gi9 8Nm nh1n chUc vI tr tr t^ viPn nh*ng l5i pht nguyPn chi d/n nh tam cCa chng t6ng. C lTn S* lm cng quN O Cha Kim S:n, m3t vW t6ng hd i S*: ThTy 8 tFng 8+n NgV 4i S:n ch*a? NgV 4i S:n v?n 8*Hc xem l trI xU cCa B\-tt V6n-ths*-lHi. Ng*9i hnh h*:ng tF m/ i qu?c gia, kY cN Ty T5ng, in 43 8>u mu?n 8+n 8, nhBng tn 8\ nhiPt thnh 8*Hc nghe ni rAng B\-tt V6n-th-s*-lHi 8 thW hiPn n:i 8. Ni NgV 4i to5 l5c t5i t Jnh S:n Ty, 8ng bac Trung Hoa, Thi>n s* Ph trN l9i: C, ti 8 8+n 8 m3t lTn r\i! VW t6ng hd i ti+p: Th+ thTy c th=y B\-tt V6n-th khng? S* Ph 8p: C! VW t6ng l5i hdi: Th+ thTy th=y Ngi O 8u? S* Ph 8p ngay: Ngay tr*Rc 8iPn Ph1t Cha Kim S:n. Khi S* Ph 8+n gGp Tuy+t Phong, Tuy+t Phong hdi: Ti bi+t Lm T+ c tam huy n,1 8ng v1y ch6ng? Vng, Ha th*Hng ni 8ng. Th+ cu thU nh=t l g? S* Ph nh*Rng mat nhn, Tuy+t Phong ni: 4 l cu thU hai, cn cu thU nh=t th sao?
1
* Tam huy>n K peBa cu. Ph*:ng php cCa tng Lm T+ nhAm kch thch hnh giN tham thi>n pht khOi nghi tnh.
204
D. T. SUZUKI
S* Ph chap hai tay ngang ng^c v b*Rc 8i. M3t hm, Huy>n Sa 8+n th6m Tuy+t Phong, Tuy+t Phong ni: Nay trong huynh 8P cCa chng ti c m3t lo 8ang chi r]a nh tam. Huy>n Sa ni: T?t, 8Y ti gGp lo ta v xem lo ta thu3c lo5i ng*9i nh* th+ no. Ni song, Huy>n Sa 8i ra v gGp th=y s* Ph 8ang ko n*Rc cho nh tam. Huy>n Sa ni: Ny huynh, chng ta hy tr chuyPn m3t lt. Cu3c chuyPn tr 8 qua r\i. Huy>n Sa hd i: TF ki+p no v1y? S* Ph 8p: Ny huynh, 8Fng c m: m3ng! Cu3c h3i ng3 ke l5 ny k+t thc nh* v1y. Huy>n Sa trO l5i Tuy+t Phong v ni: B5ch Ha th*Hng, con 8 nh1n ra y. Tuy+t Phong hdi: ChuyPn =y ra sao? Huy>n Sa kY l5i cu3c h3i ng3. Tuy+t Phong k+t lu1n: ng vFa bW m=t tr3m. Thi>n s* An O Hc S:n hd i s* Ph: Khi cha mk ng ch*a sinh ra ng, lb mVi ng O chb no? Lb mVi ch_ng c nghQa g 8Gc biPt O 8y; cu hdi c nghQa nh* l: Tr*Rc khi hiPn hBu trn th+ gian ny, ng O 8u? Thi>n thch trnh xa nhBng thu1t ngB trFu t*Hng, nhBng cu c tnh khi qut cao v chng c khuynh h*Rng tri thUc.
205
4?i vRi cu trN l9i cCa An Thi>n s*, s* Ph 8p: Ny, s* huynh ni tr*Rc 8i. Thi>n s* An 8p: Nay sinh r\i. Hy ni ti nghe n O 8u? S* Ph biYu l3 s^ b=t 8\ng, nhn 8, Thi>n s* An hd i ti+p: Ny, huynh 8ang ni g th+? S* Ph khng trN l9i theo l?i 8Gc biPt nh* chng ta mong 8Hi, s* bNo Thi>n s* An 8*a cy qu5t 8ang cTm trong tay, Thi>n s* An li>n 8*a cy qu5t v l1p l5i cu hdi trn. S* Ph vLn giB im lGng v 8Y cy qu5t xu?ng 8=t. Thi>n s* An ch_ng bi+t lm g khi s* Ph thci m3t h:i vo lb tai cCa Thi>n s* An. M3t hm S* Ph 8Ung tr*Rc nh kho, m3t vW s* huynh 8+ n hd i: Ng*9i ta ni rAng b=t ke mat ng xoay theo h*Rng no l n:i =y c b\-8>.2 NghQa =y th+ no? S* Ph li>n 8 vo con ch b=t chHt ch5y ngang qua, con ch ku 6ng _ng r\i lVi ch5y. VW t6ng khng bi+t ni l9i no. Ngay 8, S* Ph ni: Con ch th1t 8ng th*:ng, my 8 nh1n m3t ci 8 v ch. Theo quan 8iYm t*:ng 8?i, t=t cN chng ta 8>u O trong m3t m?i t*:ng quan v v/ng, nhBng cu hd i cCa cc vW t6ng ny d*9ng nh* c 8Ty 8C nghQa, nh*ng ngay lc 8*Hc cc s* thFa 8*:ng, th n l5i 8*Hc bi+n thnh nhBng cu chuyP n tTm pho hay nhBng hnh vi 8in r\ hon ton khc h_n vR i lu1n l h/c v nghQa thng th*9ng. Nh*ng khi m3t ng*9 i 85t 8+n n6ng l^c tm linh, n+u c thY di`n 85t nh* v1y, l5 i lm cho b1c thTy xc 83ng, y th=y 8*Hc nhBng 8i>u phi l ny chnh l cch biYu hiPn qu bu nh=t. 4iYm ny khng
2
C nghQa l 45o hay Chn l O khap m/i n:i.
206
D. T. SUZUKI
phNi l: cogito, ergo sum m l agito, ergo sum.3 N+u khng hiYu r 8i>u 8 th chng ta mi mi ln su vo suy lu1n v phn xt mb i m3t kinh nghiPm cCa mnh qua gc 83 t* duy. Chng ta khng 8i th_ng vo cu3c s?ng m chng ta giB mnh xa cch vRi n. Th+ giRi chng ta, do v1y, lun lun c tnh ch=t phNn 8>, chC thY 8?i l1p vR i khch thY. S^ thUc tJnh cCa thUc trong chnh n l 8i>u r=t tuyPt diPu khi n v1n hnh, nh*ng ngay hiPn gi9, chng ta 8 c qu nhi>u nh*ng khng bi+t cch s] dIng 8ng mUc. Cc Thi>n s* mu?n chng ta nhn theo h*Rng nghWch l5i: n+u chng ta 8 nhn ra ngoi, by gi9 cc vW mu?n chng ta hy nhn vo trong; n+u tr*Rc 8y chng ta 8 nhn vo trong, th by gi9 h/ bNo chng ta hy nhn ra ngoi. 4?i vR i cc Thi>n s*, ch_ng cTn phNi c m3t s^ phn tch bAng l*Hc 8\, theo th9i gian hoGc khng gian no cN, h/ hnh x] m3t cch tr^c ti+p, nhiPt tm. 4 l m3t trong nhBng cch di`n 85t *a thch cCa cc Thi>n s*. Hnh x] cao nh=t cCa cCa thUc chng ta, th^c ra l thm nh1p vo t=t cN cc 8Wa tAng cCa khi niPm v 8/c 8*Hc vo t1n lRp 8 n>n mng cCa v thUc Bt-nh.
* Cotigo, ergo sum: ti tuy duy tUc l ti hiPn hBu; Agito ergo sum: khng t* duy, tUc hiPn hBu.
207
SCH DfN
A
A n/u-2a-la Tam-mi3u Tam-b5-27, 188 agito, ergo sum, 215 tman, 173 Avatamsaka-s8tra, 26 Awakening of Faith in the Mahayana, 26 163, 206 cogito, ergo sum, 215 Cng MK, 182 Cul-de-sac, 192
B
Ba L;ng, 131 B=c Bnh, 65 Bch Tr'?ng Hoi H@i, 113, 114, 116, 123, 124, 135, 147, 148, 152, 113, 148 B@n Tin, 156, 157 Bng C' SB, 131 B@o Thng DaE Din, 140 B@o Tch, 118, 125 B@o Tri3t, 126 B@o V;n, 124 Blyth, 6 B5-27 DGt-ma, 8, 9, 31, 34, 43, 123, 127, 161, 165, 194 bodhi, 22 Brahma, 167 buddhat , 55 Buddhism, 5, 6 Buddhist, 5
D
DGi Chu Hu3 H@i, 67, 69, 70, 71, 86, 87, 90, 91, 146, 152 DGi D5ng, 141, 191, 194 DGi Dung, 48 DGi Mai (Php Th'Mng, 127 )+i Ph+m, 52 DGi Quang, 121 DGi S' Dm ThGnh, 205 )+i Th,a Kh.i Tn lu'n, 26 D@n kiNn khng, 41 DGo Ng Vin Tr, 142 DGo NhIt, 61 DGo Thng, 112 DGo Tn, 9 DHu TO, 141, 191, 194, 195, 196 dharma, 62, 111, 161, 165 dharma-k ya, 111 dharmat , 55 dhy na, 23, 38, 44, 45, 46, 49, 59, 63 diamond sutra, 33 Dim Quan T7 An, 126 D)n H Thin Nhin, 131 Dn Hong, 10, 11, 18, 21, 22, 52, 161, 162, 164, 205 DPng S)n, 125, 134, 135, 154, 155 d "$a, 186 DQc S)n, 119, 154, 155, 156, 181, 185 DQc S)n Tuyn Gim, 154, 156 DQc Thnh, 142
C
C@nh SHm, 146, 152 ChIn Lng, 135, 136 chn nh#, 19, 66, 74, 75, 82, 83, 85, 86, 88, 105, 131, 163, 170, 173, 184 Chnh Truy$n Php Lu'n, 8 Ch Thnh, 21, 22, 23, 24, 25 C)-2Jc gio, 93, 94, 96, 159, 160,
208
D. T. SUZUKI
D'?c S)n Duy NghiRm, 136, 137 )#/ng h+ nh1t ni3m, 185 Duy Khoan, 128 Duy-ma-c't, 26, 39, 46, 47 Hu3 Trung, 98, 104, 108, 131, 132 Hung T'ung, 204 HVu vi, 21 Huy7n Gic, 137 Huy7n Sa, 213 Huy7n Sch, 48
E
Eckhart, 160 Emerson, 167 emptiness, 32, 54, 100, 168
I
Ignatius, 93, 94 illusionist, 164 intuitive knowledge, 37
F
Fait accompli, 192 formless, 79, 81 free spirit, 159
J
James, 95 Jesuit Rodriguez, 95 j ta, 187, 200 John, iii 8, 166
G
Garbha, 149 g th , 14 Gi-2, 74
K H
kaisu, 8 kalpa, 181, 184 Khai Nguyn, 48 KhN Tung, 8 KiNn tnh thnh Ph/t, 105 Kim C')ng DGi SB, 103 Kim Ng'u, 120 kinh Kim C')ng, 13, 33, 53, 167 klsa, 22 kosho-ji, 11, 21, 60 kwatz, 154
H TrGch ThHn HPi, 17, 25 Hi V/n, 148, 149 Hi4n Tng K, 25 Hoa Dnh Thuy7n TO, 153 Hoa Nghim, 13, 17, 26, 126 Hoi Nh'?ng, 61, 62 Hong B, 6, 93, 115, 148, 181, 182, 185, 186, 188 Hong 2N Thu/n Tng, 134 Hong Mai, 13 HoTng NhUn, 9, 12, 13, 14, 15, 17, 30, 31, 32, 43, 48, 53, 61, 74 H5ng n, 120 hossu, 113, 115, 124 Hu3 H@i, 146, 147 Hu3 Kh@, 9 Hu3 Lm, 139, 140 Hu3 Lng, 133, 134 Hu3 Siu, 135
L
LGc PhJ, 119 Lm TN, 115, 118, 119, 154, 212 Lejeune, 94 Light of Asian, 203 Ling-chiao, 98 Linh Gic, 98, 104, 108 Linh MWc, 127, 128 Lo-kung feng, 54
209
Long Nha, 154, 155 L' Cng PhXng, 53 L' S)n, 130, 131 Lu/t s' Nguyn, 147 LXc TY s)n, 124 L')ng Gi(i, 125, 135
O
ontologically, 64 Order, 93, 94 original nature, 55
M
Ma CJc, 124, 126 M Minh, 26, 57 M TY, 61, 62, 63, 68, 86, 109, 112, 114, 115, 117, 118, 120, 122, 123, 124, 126, 133, 151, 152, 187 Mah y na6raddhotpada-6 stra, 26 Malunkyaputta, 204 mata, 186, 200, 202 mu thuUn lu/n, 159 mind, 16, 32, 36, 39, 79, 82, 97, 98, 177 mondo, 185
P
Persique, 194 PhGm vng B5 Tt gi(i, 165 Php DE, 208 Php Hoa, 26, 111 Ph/t Tch, 193, 194 PhY Ha, 118, 119 PhY Nguy3n, 125 Ph')ng qu@ng, 74 ping-chang hsin, 191 praj , 23, 37, 44, 45, 59, 70, 71, 77, 104, 174 prajna-eye, 67 prapaca, 171 psychlogical), 145
N
Nam 9:n B<c ti3m, 10 Nam D')ng QuJc s', 132 Nam Tuy7n PhY Nguy3n, 161 National Library of Peiping, 65 Nga H5 DGi NghBa, 134 NghBa T5n (i-t'sun), 155 NgZc Tuy7n, 22 Ng> )Ang HBi Nguyn, 63, 110, 112, 114, 118, 120, 134, 140, 143 Ng[ vE thi7n, 18 Ng'-ng S)n (Hu3 TEch), 116 Nh' Lai, 26, 49, 50, 70, 88, 149, 168, 169 non-abiding, 79, 81 no-thought, 39, 177
Q
Quang Th=ng T\, 21, 60, 65 Qui S)n Linh H\u, 116, 138, 148, 117, 152 Qu:c S# )Cc Thi$u, 157
R
reality, 62, 86 Rokuso DangyD, 8 rEpa, 83 Ruybroeck, 160
S
Saddharmapu&(arFka, 26 Sa-di Cao, 143, 144 sam dhi, 38, 48 ]_riputra, 39 s srava, 101
210
D. T. SUZUKI
satori, 64, 71 self-nature, 55, 109, 174 shao-shih I-chu, 165 shen-hsiu, 12 shiyaku-kyD, 26 6Fla, 23, 44 six senses, 26 southern school, 10 6ruta, 186, 200 sudden awakening, 10 Sng Tn, 153 6Eny ), 170 `8nyat_, 33, 35, 54, 77, 83 Suso, 160 svabh va, 55, 108 Thi$n Nguyn Ch# Thuyn T'p ), 17 Thi7n s' An, 213, 214 Thi7n s' D;ng, 37, 39 Thin Thai, 13, 14 ThiHu Th1t Di Th#, 164 thought-activities, 180 Th\c tN, 21, 86, 88, 99, 104, 185 Th'Mng H'ng, 125 Thy Vi V HZc, 140, 141 TiNt Gi@n, 49 TEnh Danh, 47 Tcnh Ni3m, 187, 188, 189, 190 Tnh Tuy7n, 207 T:i s/ nh1t c, 209 TJi Tr+ng ($ %, 12, 14 TYng dn, 124 Tng M/t, 17, 19, 20 Transmission of the lamp, 98, 181 Tr HoTng, 48, 49 Tr Kin, 114 Tr Ph () \, 209 Tr Th'Mng, 129 Tri3u Chu, 161, 209 Trc Thin, 5 Tr'Mng Khnh, 40, 120, 121, 134 Tr'Mng Sa C@nh SHm, 117 Truy$n )Ang LIc, 98, 121, 134, 143, 181 T# ch, 26 T\ tGi, 21 tJ tnh, 23, 24, 25, 33, 34, 36, 40, 43, 46, 47, 53, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 61, 63, 64, 66, 67, 68, 71, 72, 74, 75, 78, 79, 82, 83, 84, 87, 88, 89, 99, 104, 105, 106, 107, 108, 109, 115, 116, 117, 121, 122, 134, 145, 170, 173, 174, 177, 179, 188, 198, 199, 209 Tu-b5-27, 47, 131, 168 T'(ng Cng Vu DEch, 112 T'(ng quJc Bi H'u, 182 TuyNt Phong, 212, 213
T
tai-yung, 48 Tam huy7n, 212 T;ng Xn, 9 To Kh )+i S# Bi3t )i4n, 44 To S)n B@n TEch ! " #, 207 tathat , 82, 83, 149, 174 Tauler, 160 Ty D'Mng, 110 Ty TGng, 212 T7 An, 127 ThGch Cbng Hu3 TGng, 109 ThGch DHu, 63, 117, 122, 131, 133, 135, 136, 139, 140 ThGch Lu, 139 ThHn HPi, 25, 37, 38, 39, 40, 41, 42, 43, 65, 66, 67, 70, 80, 85, 88, 89, 153, 167, 168, 181 ThHn T, 10, 12, 13, 14, 15, 17, 19, 20, 21, 22, 23, 25, 26, 29, 30, 31, 32, 34, 45, 53, 58, 59, 61, 66, 69, 73, 89 The Sutra of HuiNeng, 6 The Zen Teachings of Huang Po, 6 Thi7n B<c tng, 15, 17, 18, 20, 59 Thi3n HPi, 142, 143, 153 Thi7n Nam tng, 15, 17, 19, 59
211
U
unconscious, 74, 80, 97, 99 Unconscious, 73, 79, 84, 97 upaya, 18
vimalakFrtinirde6a-sEtra, 26 V TrX, 205 V')ng Duy, 66, 67
W
Wei-lang, 8 William James, 94 wu-hsin, 39, 79 wu-nien, 39, 79
V
vajracchedika-sEtra, 13, 33 Vn C' Tch, 105, 106, 107 Vn Nham Dm ThGnh, 142 Vn TN, 149, 150, 152 V;n-th S'-l?i, 47, 165 Vin Tr, 142 vikalpa, 70, 171
Y
Y-lng, 194 yuan-tse, 48
212

Thienvaphapmonvoniem

Enviado por

Dados do documento

Título original

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Thienvaphapmonvoniem

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

VI N CAO #$NG PH'T H(C H*I #,C NHA TRANG

THI N V PHP MN V NI"M

The Zen Doctrine of No-Mind D. T. Suzuki

B*n d,ch Vi(t

Thch Nhu$n Chu

BAN TU TH' PH(T H*C Pl. 2547 Qu Mi

GHI CH C A NG#$I BIN T'P

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

Quang Thang t^ (j: kosho-ji)

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

mnop, qrsM`bdetuvw^, x7yz` {de\7`bde|}\7? {de~m7, m\7 `(4?n tiPm, 8).

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

GIO PHP 4zC 4O C A HU| N~NG

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

* e: doctrine of non-conference. * e: emptiness or nothingness.

THI N V PHP MN V NI"M

* TWnh tm (; c: ching-hsing; e: clearing the mind.

THI N V PHP MN V NI"M

Xem Php NgB ThTn H3i (p.II). * s: prajo; e: intuitive knowledge.

THI N V PHP MN V NI"M

* N S, c: wu-nien; e: no-thought. N (; c: wu-hsin; e: nomind.

THI N V PHP MN V NI"M

* 4N n ki+n khng 3 6 . Xem Php NgB ThTn H3i (p.8).

THI N V PHP MN V NI"M

c: tsao-chi tai-chi pieh-tien.

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

* Theo NgI (Cng HBi Nguyn (Tm 8Wa php nhn, 19 )

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

4%N NGz V V NI|M1

THI N V PHP MN V NI"M

N S, c: wu-nien, j: mu nen, e: the Unconscious = no mind; c khi 8*Hc dWch l tm.

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

THI N V PHP MN V NI"M

James (P. 315-16)

THI N V PHP MN V NI"M

s: prapaca, cn c nghQa l phi>n no chRng, h lu1n. s: vikalpa: v/ng tOng.