Toni Buzan Bari Buzan

1Jj1j!.JJ1j!Jj
Biblioteka " UM"
2
Mapu lima na koricama uradila j e sedamnaestogodinja Jelena r i i
TONJBUZAN
BARJBUZAN
MAPE UMA
Briljantno razmiljanje
Beograd, 1999.
Naslov originala
Tony Buzan, Barry Buzan
THE MIND MAP BOOK
Copyright (\) Tony Buzan & Barry BlIZOIl / 993
Published by BBC Books
All/orska prava za Jugoslaviju
Branislav

FINESA, Rada Ia, Beograd
teUfax 0111437- 127; 0 11/428-536
za
Branislav
Urednik

Prevodilac
Mr Jasmina
Recenzija
Prof. dr Miodrag
Lektura
Nevena
Korektura
Zorica
Priprema za tampu
Studio SKRIPTA
tampa
tampe
tira: 500 primeraka
ISBN 86-82683-03-2
..
Sadraj
unapred. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . VJl
Predgovor xl
Uvod, Ova knj iga i kako j e upotrebiti .
Prvi segment: Prirodna arhitektonika . . . . . . . . . . . . . . . . .. 9
l mozak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . II
II Veliki umovi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 24
III Mozgovi u dilemi 28
IV Bri ljantno razmiljanj e 45
V Put koji predstoj i 48
Drugi segment: Temelji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
VI Brejnstorming 52
VII Brejnstorming slika 58
VlII Od brejnstormi nga do mapiranj a uma 64
IX Mapiranje uma 67
segment: Struktura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
X . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Xl Razvijanje sti la. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108
segment : Sinteza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 121
XII Donoenje odluka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 122
Xlll Organizovanje sopstvenih ideja 129
XIV Organi zovanje ideja. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 134
XV 140
XVI Kreat ivno razmiljanje 145
XVII Grupna mapa uma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 161
Peti segment: Upotreba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 169
Odeljak A - upotreba
xvm Samoanaliza . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 170
XIX Reavanje problema . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 176
XX Rokovnik mapa uma . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183
Odeljak B - upotreba
XXI i u krugu porodice . . . . . . . . . . 188
Odeljak e- Obrazovna upotreba
XXll Razmiljanje 206
XXlll 213
XXIV Stvaranje rekapitulacione mape uma . . . . . . . . . . . .. 222
Odeljak D - Poslovna j profesionalna upotreba
XXV Sastanci 230
XXVI Prezentacije . . . . . . . . . .. . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 243
XXVII Menadment . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. 250
xxvm Kompj utersko mapiranje uma 268
Odeljak E -
XXIX U susret briljantnom razmiljanj u i mentalno
opismenjenom svetu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 273
Dodatak . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 293
Beleke velikih umova - test 293
Odgovori na test "Slike prirodne arhitektonike" . . . . . . . . . . . 303
Odgovori na test "Beleke velikih umova" 305
Bibliografij a 307
O autorima . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 314
v
RECUNAPRED
Svet se, hteli mi to ili ne, od
linearnosti ka
nost j e u nelinearnoj komunikaciji.
U komunikaciji koja se grana kao
to to noe misli pre no to ih
zarobimo ilifiksacijom na har-
tiju, gde moraju suzbiti svoju pri-
rodu i sabiti se u redj ednog linear-
nog sistema.
Milorad
po ovim Milorada j e Pred
j e knji ga koja na upravo na ovaj otvara vrata novog
veka, na razvijanjaj edne vetine, uz
koj e se j ednostavno i sa uivanj em moe ostvari ti efikasna i
razgranata komunikacija sa okolinom, j ednako kao i sa nepreglednim
. svetom sopstvenih misli i
Iako glavni koncept u ovom u - briljantno
razmi ljanje, i njegovo ostvarenj e kroz asocijativne dijagrame, koje
aut ori ove knji ge nazivaju mapama uma, na prvi pogled izgleda kao
sasvim novi sistem, je zapravo o jednoj nama sasvim bliskoj , ali
sistematski zaboravljanoj vetini koja kroz mehani zam spontanog aso-
ciranja funkcionie u glavama irom planete. Ono to je zaista
novo u mapiranjuull1a,je jasan metod kojim se ovaj mehanizam
sanj arenja, brilji vo skrivan u mentalnom ivotu odraslih, i
usmerava ka potrebama.
ima priliku da primenom metoda i tehnika opisanih u ovoj
knjizi postigne zavidne rezultate u poslu, kreativnom razmilj anju,
pripremanju predavanja i prezentacija, hvatanju i pravljenju beleaka,
planiranju, donoenju odluka, reavanju problema, i - u pam-
i na svim nivoima.
Urednik
VIJ
o s v u j m o ovu knjigu irenj u
slobode ljudske inteligencije
Zahvalnica
eleli bismo da izrazimo svoj e veliko potovanje i ogromnu zahva l-
nost osobama: naim roditelji ma, Gordonu i Din Buzan
(Gordon, Jean Buzan), koji su nas ot isnul i na ovo neverovatno pu-
tovanje, a mami za dubinu brige i za dane rada koji ma j e
doprinela pripremi ovog rukopisa; Vandi Nor t (Vanda orth), naem
spolj ne m uredniku, koja j e uloila toliko truda nam u sas-
tavlj anju ove knjige kao to bi neki pisac uloio u pisanje sopstvenog
dela; Loreni Gil (Lorraine Gill), umetnici, za nj eno duboko pronicanje
u pri rode posmat ranj a, slika i odnosa umet nosti i mozga, pam-
i kreativnos ti; Debori Buzan (Deborah Buzan) za neprekidno
ohrabrivanje i podrku tokom mnogih godina trajanj a ovog projekta;
Majk lu D. Gel bu (Michael J. Gelb) za nj egovu upornu i pasioniranu
podrku nama, ovoj knj izi i svetu mapiranja lima; naim prij ateljima
koj i su provel i toliko vremena verzij e i nam
- Polu i Lin Kolins (Paul, Lynn Coll ins), koji su nam pored mnogi h
drugih stvari pomo gli da uvidimo i to da je kvantni skok zaista j edan
mali skok!; Dudi Koldvel (Judy Ca ldwell), koja je davala kritik e u
pra vom smislu te u nama entuzij azam; Donu Hamblu
(Jo hn Humbl e), j e podrka konceptu mapiranj a uma tokom niza
godi na davala traj nu emocionalnu snagu ; onu Adamu (Sean Adam),
za njegovu ogromnu podrku, njegovo ID-godinj e anaga ovanj e
na projektu i njegov dosledan prijatelj ski pritisak na Tonij a da "izda
j ednom tu knj igu"; Dordu Hjuzu (George Hughes), koji j e prvi
uspeno prirnenio le/miku mapa lima 11 krugu porodice; Edvardu
Hjuzu (Edwa rd Hughes), koji j e primenio brilja ntno razmilj anj e i
mapiranj e uma da bi " brilji rao" na Univerzitetu Kembrid; dr Endrj uu
Straj neru (Andrew St rigner) , koj i je pomogao da bri ljant ni um nastavi
da brilj ira; Piteru Rasclu (Peter Russell ), " knj ige mozga", za
nj egovu neprekidnu podr ku; Deraldini vorc (Geraldine Schwartz),
koj a j e pruila toliko u gajenj u ovog koncepta; Filidi Vilson
(Phyllida Wilson) koj a j e uvek pronalazila put kroz najsloenij e lavirinte
se sa prekueavanjem ove knji ge; Tonij evom kaneelarijskom osoblju
- Keroli Kouker (Carol Coaker), Kejti Morel (Kate Morrell) i Lesliju
Zahvalnica
Bajesu (Les ley Bias) - koj i su funkcioni sanj e svih sistema
za sve vreme stvaranja ove knjige, kao i za njihove pril oge u vidu mapa
uma; svojoj BBC ekipi: Ni ku (Nick Chapman), direk-
toru proizvodnj e, Krisu Veleru (Chris Weller), efu sektora za izdavanje
knjiga, i li Ejblman (Sheila Ableman), efu redakcij e, Debori Tej lor
(Deborah Taylor), proj ektnom uredniku, Keli Dejvis (Ke lly Davis),
uredniku sektora rukopisa, Kej ti Di (Kate Gee) , kontroloru proizvod-
nj e, Sari Ki d (Sara Kidd), dizajneru, i Denifer Fraj (Jennifer Fry),
slika; Marti nu i Alison Kuram (Martin, Alison Cursham),
koj i su obezbedili letnji predah koj i j e pomogao da se posao;
Kari, Pi teru, Doris, Tanji i Dulij anu Ejr (Caro, Peter, Doris, Tanya,
Julian Ayre) koji su nam pruili podrku, izdravanje i prelepu
Grinem Hol sa okolinom, gde je i napi san deo ove knji ge; porodi ci
Foli (Folley), za pruanj e srnetaj a i radnog prostora izvanrednog
kvaliteta; Piteru Baretu (peter Barrett), koji je prvi razradio validan
kompjuterski softver za mape uma; i svim maperima uma, brilj antnim
mislioci ma i kluba Brain Club.
Predgovor
Toni: Na svojoj drugoj godini faku lteta, krupnim koracima
u bibl ioteku, upitao sam bibliot ckarku gdc mogu
knji gu o svom mozgu i nj egovoj upotrebi. Ona me j e smesta uputila u
deo bibli oteke med icini!
Kad samjoj objasnio da nisam imao nameru da svoj mozak podvrgnem
operacij i da ga upotrebim, sam obaveten da nema takvih
knji ga.
Napustio sam biblioteku
Kao i drugi oko mene, prolazio sam tada kroz studentsko
napredovanje" - sporo saznavanje da akadem-
skog rada sve vie raste i da mozak da se ugiba pod teretom sveg
tog neophodnog razmiljanj a, kreati vnosti, reavanja pro-
blema, analize i pisanj a. kao i ostali, iskus io sam ne samo
umanj enj e rezult ata i ubr zano gomilanje negativnih rezu/lala. to
sam vie hvatao beleke i imao sam, paradoksalno, manje uspeha!
progresija ovih okolnosti mc j e dovela do katastrofe. Ukoliko
bih smanj io ne bih mogao da upij em neohodne informacije, to bi
progresivno loe posledice; ukoliko bih
vie beleaka, vie vremena, opet bih srljao u propast.
Odgovor j e, kako sam pretpostavljao, morao biti negde u
sopstvene inteligencij e i vetine razmi ljanja - zbog togaje
dolo do moje napred pomenute posete bibl ioteci .
se od biblioteke toga dana, shvatio sam da je moj
neuspeh u pronalaenj u potrebne knji ge za mene u stvari bio prerueni
blagoslov. Jerako takvih knjiga nij e bilo, onda mora biti da sam dospeo
na sasvim netaknutu teritoriju od
sam da sve oblasti znanj a za koje sam mislio da
biti od u rasvetlj avanju osnovnih pitanj a:
Kako da kako da
Kakva j e priroda mog razmi ljanj a?
Xl
Koje su najbolje tehnike
Koje su najbolje tehnike kreativnog razmiljanja?
Koje su najbolje aktuelne tehnike breg i efikasnijeg
Koje su najbo lje aktue lne tehnike razmiljanja uopte?
Da li postoji razvijanja novih tehnika razmiljanja ili
pak jedne sveobuhvatne tehnike?
Posledica ovih pitanja je bilo to to sam da
psihologiju, neuro-psihologiju mozga, semantiku, neuro-lingvistiku,
teoriju informacija, i tehnike, percepciju, krea-
tivno razmiljanje i opte nauke. Postepeno sam shvatio da ljudski
mozak funkcionie efektivnije i efikasnije ukoliko se njegovim
tim aspektima i intelektualnim vetinama da rade u
harmonij i jedni sa drugima, a ne da budu razdvojeni.
Najmajunije stvari su davale i u meri zado-
rezultate. Na primer, jednostavno dve korti-
kalne vetine i boja, transformisao sam svoje hvatanje beleaka.
Jednostavno dodavanje dveju boja mojim belekama je popravilo nji-
hovo memorisanje za vie od 100 procenata, i to je modajo vanije,
mi j e da da uivam u tome to radim.
Malo po malo, sveobuhvatna arhitektura je da se pomalja, i
dok se to deavalo, sam da, iz hobija, pomaem koji su
okarakterisani kao "nesposobni za "beznadeni", "dislek-
"zaostali" ili "delinkventi". Svi ovi takozvani "propali
su se ubrzo preobrazili u dobre a izvestan broj je stigao i do
prvog mesta u svojim razredima.
Jednoj Barbari, je da ima najnii IQ koji je ikad
zabeleen u njenoj koli. Tokom jednog meseca, kako da
je svoj IQ na 160, i na kraju je zavrila kolu kao najbolji
svog koleda. Pet, mladi Amerikanac izuzetnog talenta, pogreno
okarakteri san kao nesposoban za izjavio je (nakon to je
"razbio" broj testova kreativnosti i nisam bio ne-
spos oban za ja sam bio lien
U ranim 70-tim godinama ovog veka st iglaje inteligencij a,
tako da sam mogao da kupim megabajtni kompj uter i da uz njega
dobijem za upotrebu od 1.000 strana. Pitam se - s obzirom da
na naem toboe naprednom civi lizacijskom stupnju, svi mi dolazimo
na svet sa kompleksnim bio-kompjuterom, kojije kvadrili-
Xli
Predgovor
on puta snaniji od bilo kog poznatog kompj utera - gde su nai pri-
za upotrebu?
Tada sam da napiem seriju knji ga zasnovanih na svoj im
istraivanjima: Enciklopedija mozga i nj egove upotrebe. sam
1971. godine, i dok sam pisao, slika na horizontuje postajala sve j asnija
- razvij ao se koncept briljantnog razmiljanja i mapiranj a uma.
Na ranim stupnjevima razvoj a mapiranja uma, predvideo sam nj e-
govu upotrebu pre svega za potrebe posle vie
meseci diskusije, moj brat Bari me je ubedio da kreativno razmilj anj e
predstavlj a jednako vanu primenu ove tehnike.
Bari je radio na teoriji mapiranj a uma iz sasvim perspektive,
i nj egov doprinos je u ogromnoj meri ubrzao moj razvitak mapiranja
uma. Njegova je vrlo intrigantna, i najbolje je da j e
on sam.
Bari: Susreo sam se sa Tonij evom idejom mapiranj a uma 1970. godine,
ubrzo poto sam se i sam doselio u London. U to vreme, ideja je bila u
fazi formiranja, i tek je da dobij a svoj sopstveni identit et,
se od pukog hvatanja beleaka Toj e
. bio samo j edan deo Tonijevog ireg programa rada na metodama
i na razumevanju ljudskog mozga. Kao povremeni u Tonijevom
radu, bio samna rubovima ovog razvojnog procesa. Moje ozbilj no
angaovanje na ovoj tehni ci onda kada sam daj e prime-
njuj em u procesu pisanja doktorske teze.
Ono to me j e privuklo mapiranju uma nije bila njegova primena u
hvatanju beleaka kojaj e Tonij a, u stvaranju beleaka. Bilo
mi j e potrebno ne samo da organizujem masu
podataka, i da razbistrim svoje misli o uvij enom pitanju
zato mirovni pokreti skoro nikada ne uspevaju da postignu zadate
ciljeve. Moje iskustvo mi je pokazalo da su mape uma bile vrlo
sredstvo za razmilj anje, j er su mi da skiciram glavne ideje
i da brzo i jasno sagledam u kakvoj su one vezi. Snabdele
su me izvanredno korisnim prelaznim stadijumom procesa
razmi ljanja i zavrne reali zacije teksta.
Uskoro sam shvatio da j e problem jaza
razmi ljanj a i pisanja predstavljao glavni faktor uspeha ili
propasti za moje kolege studente post-diplomce. Mnogi nisu uspeli da
premoste taj jaz. Postaj ali su sve poznavaoci svog predmeta
xm
Predgovor
istraivanja, a sve manje i manje sposobni da poveu sve detalj e da bi
mogli pisati o njemu .
Mapiranje uma mi je pruilo izvanrednu dasku u napre-
dovanju. mi j e da poveem i svoje ideje bez
prolaska kroz proees "skiciranj a" i "re-skiciranj a" koj i oduzimaj u vrc-
me. razmiljanje od pisanja, mogao sam da razmiljam
jasnije i sveobuhvatnije. Kada je dolo vreme da pisanje,
sam imao j asnu strukturu i za pravi smer, to je pisanje
j ednostavnijim , brim i prij atniji m. Zavrio sam svoj doktorat
za manje od tri propisane godine, a imao sam vremena i da napiem
poglavlje za j ednu knji gu, pomognem osnivanj e jednog novog trome-
za odnose, zatim postanem njegov ured-
nik, kao i urednika studentskih novina, da da se
bavim motociklizmom, i da se oenim (sa suprugom napravio
sam mapu uma spisak nai h zaveta). Zbog ovih
iskustava, moj entuz ijazam za kreativno razmilj anje u sklopu tehnike
je rastao.
Mapiranje uma je ostalo centralni element u mom celokupnom
pristupu akademskom radu. mi j e da odrim
visoku produkciju knj iga, i konferencijskih referata. Pomoglo
mi j e da ostanem generalista u oblasti u kojoj j e opseg informaeija
naterao ljude da postanu specijali sti. mapama uma pripisujern
i to da su mi da piem jasno o teorijskim probl emima
kompl eksnost suvie rezultira nerazumljivom prozom. Nj egov
ut icaj na moju karijeru se moda najbolje ogleda u u koje me
kada se prvi put susretnem sa nekom osobom: "Mnogo
ste nego to sam Kako j e da ste napisali toliko
za tako kratko vreme?"
Poto sam iskus io ogromni uticaj mapiranja uma na svoj sopstve ni
ivot i rad, postao sam propagator posebnog kreativnog raz-
miljanja u okviru ireg spektra primena koj e je Toni razvijao.
Krajem 70-tih Toni j e da objavi knjigu o mapiranju uma, i
potom smo razgovarali o na koji bih ja mogao biti u
projekat. Tokom prethodnih decenij a nas dvoj ica smo razvili sasvim
stilove. Iz svog rada na i pisanju, Tonije razradio
vrlo veliki broj primena, je da povezuje tehniku sa teorijom o
mozgu, a j e razradio i mnoga formalna pravil a. Kao akademski
pisac,ja sam zaorao mnogo uu brazdu. Moje mape uma su
XI V
Predgovor
samo nekoliko formalnih elemenata, skoro nimalo boja ni slika, i razvile
su arhitekturu. Upot rebljavao sam ih gotovo
za pisanj e proj ekata, iako sam se sve vie, to mi je veoma
koristilo, sluio mapama uma i za dranj e predavanj a i potrebe me-
naderskih poslova. sam kako da duboko razmilj am tokom
duih vremenskih perioda, mape uma za osmiljavanj e struk-
ture i podravanje projekata.
Postojalo j e vie razloga zato smo eleli da na ovoj
knj izi. Jedan razlogj e bila pretpostavka da bismo sintezom dva
shvatanja mogli da napravimo bolju knjigu. Drugi razlog je bio nae
oduevljenje mapama uma, i to to smo elel i da one postanu
dostupne svetu. razlog j e bila frustrac ij a koju sam doiveo dok
sam pokuavao da neke svoj e stude nte tehnici mapiranja uma.
Nekoliko neuspelih pokuaj a me je ubedilo da je Toni bio u pravu
rekavi da ljude treba ne samo tehnici mapiranj a, i tome kako
da misle. eleo sam knj igu koju bih mogao ponuditi svetu i " Ovo
vas kako da razmiljate i radit e kaoj a ".
Radni proces koji j e usledi o je bio vrlo dug. Popr imio je formu
prihvatljivog dij aloga u redovnim, al i retkim intervalima tokom koj ih
. j e svaki od nas pokuavao da onog drugog dovede u stanje potpunog
razumevanja svoj ih sopstvenih idej a. Oko 80% knj ige j e Tonij evo:
teorij a o mozgu, veza kreat ivnost i i pravi la, broj
tehnika, skoro sve i sve veze sa ostalim istraivanjima. Njegov je
i sam tekst,j er j e on sastavio skoro celokupan nacrt . Moj glavni doprinos
izraen je u strukturiranju knjige i u koncepta da se stvarna
snaga mapa uma reali zuje upot rebom poj mova direktne povezanosti.
Osim toga igrao sam i uloge suprotstavlj enog, zanovetala,
pristali ce i ko-generatora ideja.
Proteklo j e dosta vremena pre no to je ij edan od nas dvoj ice u
potpunosti uspeo da razume i proceni shvatanja onog drugog, ali smo
na kraju uspel i da postignemo skoro potpunu saglasnost. Iako sporo,
pisanje moe ponekad stvor iti knj igu koja ima mnogo
irinu i dubinu od one koju bi svaki od autora postigao sam. Ovo
j e upravo jedno takvo delo.
Toni: Kao toje Bari rekao, sproveli smou praksi onoto smo propovedali,
a propovedali smo ono to smo kori stili, mape lima u
pisanju knj ige Mape lima. Tokom perioda od 10 godina, osmiljavali
xv
Predgovor
smo brejnstorming" mape uma, a zatim sastavljali i me-
povezivali naa dva skupa ideja. Posle duboke diskusije,
inkubir ali bismo, a onda i generisali skup idej a, provodili vreme
prirodne fenomene, pravili mape uma svoj ih
koncepcija etape i jo jedanput ih spajali u svrhu i
napredovanja.
Mapa uma kompl etne knji ge je generisala mape uma
za svako poglavlje, a svaka mapa uma je stvarala osnovu za tekst datog
poglavlj a. Proces je dao novo "brat" i,
"bratstvo". Jo dok smo pisali o tome, shvatili smo da smo i mi sami
stvorili grupni um koji je sadravao sve elemente naih
umova kao i eksplozivne rezultate njihovog susreta.
Nadamo se da vam ova knjiga dati isto otkrivanja,
istraivanj a, i uivanje u kreativnom generisanj u idej a i
komunikaciji sa univerzumom drugog ljudskog koje smo i mi iskusili.
Pogovor predgovora - dvadesetprvi mapii ulila
Mape uma su po prvi put uvedene u svet 1974.
godine, objavljivanj em knji ge u oblasti mapiranja uma -
Koristite obe hemisf ere mozga. U okvi ru proslave, ovo specij alno
izdanje predstavlja spomen na zabavu veka, proslavljenu
u londonskom Rojal Albert Holu 21. apri la 1995. godine.
Kako su god ine prolazile, broj ljudi koji su da koriste bri-
ljantno razmi ljanj e i mapiranje uma rastao j e skoro logaritamskorn
progresijom. Procenjuj e se da sada postoji vie od 100 mili ona mapera
uma irom sveta koji koriste metod u svim dravama sveta.
U cilju uspostavlj anj a podrke i komunikacije briljantnih
mislilaca - mapera lima, kao i da bi se dala podrka dobrotvornim
ustanovama koje podravaju koncept razmi ljanj a kao neizostavni deo
nastavnog plana svake kole, nedavno j e osnovano Drutvo mapera uma.
Cilj Drutva je da se do 2000. godine najmanj e deset procenata
svetske populacije upozna sa briljantnim razmiljanj em, mapiranjem
uma i mentalnom
Pridr u ite nam se!
Brejnstorming (engl. brainstorming), grupna tehnika za reavanje
problema, prikuplj anj e informacij a. stirnulisanje kreativnog razmiljanj a, razvi-
janje novih ideja itd., koja prirodno i spontano II diskusiji svih
grupe. (prim . prev.}
XVJ
Ova knjiga i kako je upotrebiti
Pregled
Svrha ove knjige
Organizacija segmenata
Organizacija poglavlj a
Vebanja
Nivoi u primeni mapa uma
Povratne informacije
Ova knji ga i vi
SVRHA OVE KN.JIGE
Ova knj iga j e osmilj ena kao avantur a koja vas oduev-
lj ava, stimulie i izaziva. neke o
svom mozgu i njegovoj funkciji, i svoje prve krupnije korake
na putu slobode uma.
Knj iga Mape uma ima pet glavnih namena:
l Da vas uvede u novi koncept razvoja misli - briljantno razmiljanje.
2 Da vas upozna sa revolucionarno novom alatkom koj a vam
da koristite briljantno razmilj anj e na najbolji u
svim aspektima vaeg ivota - mapom uma.
3 Da vam da duboku intelektualnu slobodu vam da moete
kontroli sati prirodu i razvoj svog procesa razmiljanj a, kao i to da
j e vaa sposobnost kreativnog razmi lj anj a teorij ski beskrajna.
Ova knjiga i kako je upotr ebil i
Uvod
4 Da vam iskustvo briljantnog razmiljanja, is-
tovremeno standard mnogih vaih intel ektu-
alnih sposobnosti i inteligencij e.
5 Da vam priuti otkrivanja dok budete IS-
traivali ovaj novi univerzum.
ORGANIZACIJA SEGMENATA
Da biste postigli ove ciljeve, knjigu smo podelili u est glavnih
segmenata:
l Prirodna arhitektoniku
U ovom segmentu vas uvodimo u najsavremenije informacije o
ljudskom mozgu, njegovom dizajnu, arhitekturi i funkciji .
vam da su mnogi veliki mislioci u istoriji (u ovoj knji zi kao
veliki umovi) koristili vetine koje su dostupne svakome. Zatim
vam pokazati zato se, uprkos ovome, vie od 95% ljudi sa
velikim probl emima u procesima kao to su razmiljanj e,
koncentracija, motivacij a, organizacija ideja, i planiranj e.
Ovaj segment vas uvodi u briljantno razmiljanje i mapi-
ranje uma, vam da su oba koncepta prirodni izdanci funda-
mentalnih modanih struktura, i kako vam svaki od njih znatno
pobolj ati ment alne sposobnosti.
2 Temelji
Ovaj segment vas vodi kroz primenu leve i
desne hemisfere vaeg mozga, vam kako da koristite svaku
i kako da ih kornbinujete na koji
umnoiti prednosti koje dobijate upotrebom svog mozga.
Rezultat j e kompletna tehnika mapiranja uma (objanjena u devetom
poglavlju).
3 Struktura
U ovom segmentu dobiti kompletnu zbirku zakona i preporuka
za upotrebu briljantnog razmiljanja i mapiranja uma na najbolji
Ovi zakoni i preporuke su zami ljeni tako da
preciznost i slobodu vaeg razmiljanja.
2
Uvod 0\'0 knjiga i kakoj e upo treb iti
U vezi sa ovim savet ima, daju vam se uputst va i ohrabrenje da
razvijate svoj sopstveni stil mapiranj a uma.
4 Sinteza
Ovaj segment vam daj e pregled intelektualnih zadataka
koji h se moete uspeno latiti mapa uma. Ovo
donoenj e odluka, organizacij u sopstvenih idej a (pravljenje beleaka),
organizacij u idej a (hvatanj e beleaka), kreativno razmilj anje i
napredni brejnstorming, memorij e i imaginacij e, kao i
kreiranje kolektivnog uma.
5 Upotreba
Ovaj segment sadri pregled oblasti primene mapa uma. Podeljen
j e na
upotreba
upotreba
Obrazovna upotreba
Poslovna i profesionalna upotreba

Ovi naslovi predstavljaju obl asti u kojima se kori ste mape
uma. U svakoj oblasti niz posebnih i vetina
mapiranj a uma. One su osmiljene tako da vam obezbede sveobuhvatni
komplet alatki neophodnih za va intelektualni ivot i rad. Specijalna
primena samo-analizu, reavanje probl ema, pi-
sanje eseja, bavljenje menadmentom i na sastancima.
Segment se zavrava prvim ikad napisanim uvodom u kompjuterske
mape uma i kratkim osvrtom na mentalno opismenjenih
ljudi.
6 Dodatak
Ovaj segment j e uveden kao podrka za ono to j e prolo u prethod-
nim segmentima, a i za vau razonodu i zabavu. Stoga tu
informacije o slikama prirodne arhitektonike i bele kama velikih
limova predstavlj ene u vidu neposrednih podataka ili, alternativno, u
vidu testova.
3
Ova knjiga i kakoje upotrebili
Uvod
Test o Be/ekoma velikih umova
Ovo je zbirka od 17 beleaka velikih svetskih umova
odabranih iz oblasti umetnosti, politike i knjievnosti. Da biste uradili
ovaj test, svaku beleku i pokuajte da pogodite ime njenog
autora. broj osvojenih poena na ovom testu, do trenutka pri-
preme za tampu, je bio sedam od sedamnaest - pogledajte da li vi
moete da uradite bolje! (Odgovore na pitanja iz ovog testa moete
na strani 305.)
Prirodna arhitektonika
U knjizi slike preuzete iz sveta ivotinja, biljaka, minerala i
pojmova koje pokazuju arhitektoniku prirode. love slike su
tako da se mogu koristiti kao opcioni test. Cilj je da vidite da li moete
da prepoznate mape prirode, od kojih se u svakoj na svoj poseban
ogledaju struktura i razmiljanja vaeg mozga. Do trenutka
pripreme za tampu, broj osvojenih poena na ovom testu je bio
15 od 31. (Odgovori su na strani 303.)
Bibliografija
Bibliografija romane, izdanja popularne nauke kao i tradi-
cionalnije publikacije o mozgu. Tu se nalazi i broj
radova, ukoliko elite da idete dalje kroz ovu beskrajno fas-
oblast. na bibliografiju je obeleeno simbo-
lom: 3i:.
ORGANIZACIJA POGLAVLJA
l Struktura poglavlja
Svako poglavlje u knjizi Mape uma sadri glavne elemente:
sliku sa predstavom prirodne arhitektonike koja pokazuje sliku iz
sveta prirode u kojoj se odraavaju oblici mape uma i briljantnog
razmiljanja.
pregled sadraja poglavlja
uvod u kome je predstavljena glavna nit poglavlja
samo poglavlje
uvod u poglavlje
4
Urod Om knjiga j kako j e upotrebiti
2 Istaknuti tekst
Kroz knjigu Mape uma na okvirom ili drugim
ti pom slova istaknute delove teksta. Oni predstavljaju odlomke za koje
su nai studenti traili da budu posebno naglaeni, poto se pokazalo da
su bili od izuzetne pri
3 Istrai vanje
Znak :ll: koji se javlj a na paragrafa ukazuje na dela
teksta potkreplj enog koje pokazuju zato j e
toliko vano pratiti preporuke date u knjizi Mape uma.
VEBANJA
novu dimenziju razumevanj a i sposobnosti ukoliko bu-
dete uradili vebe u ovoj knj izi. Vebe su u vidu testova,
izazova i istraivanja. Najbolje je da se upotrebi podloak za mapu uma
(prazan beli list A3 formata), komplet od 12 ili vie kval itetnih flomas-
tera, ili vie f1 uorescentnih flomastera za markiranje teksta, raz-
svetlih boja, kao i j edna standardna olovka za pisanj e.
Gotovu opremu za mape uma j e i potom od

Ovaj materijal vam da u potpunosti upotrebite svoj e
briljantno razmiljanje i vetine mapiranja uma, kao i da ove nove
tehnike sa brzo i Druga prednost pre-
vebi je u tome to va podloak za mapu uma postati
vizuelni zapis vaeg napretka.
NIVOI U PRIMENI MAPA UMA
Bez obzira na nivo znanja koji poseduj ete o mapama uma, va
inicij alni pristup treba da se sastoj i u brzom prelistavanj u cele
knj ige, skeniranj u nj ene strukture, posmatranju onih delova koji bi
mogli biti od posebnog za vas, kao i u formulisanj u sopstvenih
cilj eva.
Posle toga, va pristup biti u zavisnosti od nivoa znanja i
iskustva:
Podaci o nalaze se na kraju knj ige. (prim. ur.)
5
Om knjigo i kakoj e upotrebili
l
Ukoliko ste to da nemate uopte ili imate vrlo malo
iskustva sa mapama uma, nastavite da ovu knji gu kao da j e
udbenik. Jezgrovit sadraj o tome kako da pristupite
u poglavlju , strana 136. (Detalj nije obja njenje tehn ike
u knji zi Koristite obe hemisfere mozga: izdanj e iz
1989. godine, poglavlje IX.)
2 Korisnici na srednjem nivou
Uko liko imate neko znanj e o mapama uma i ste
neki oblik osnovne primene, upotrebit e j o j ednom tehniku
Pokuajte da usavr ite svoj u tehniku u svetlu ove knjige,
se i prema sopstvenim ciljevima u skladu sa oblastima primene
mapa uma izloenim u petom segmentu ove knj ige.
3 Napredni korisnici
Ukoliko imate iskustva sa mapama uma,
jemo vam da se skoncentriete na prva tri segmenta, se na
delov ima vam je temeljnije poznavanj e potrebno ili pak na de-
lovima koji sadre za vas nove informacije. Zati m, pregledajte pet i
segment ("Upotreba") da biste osnaili, i upotpunili svoje
vetine.
Koji kod bio va nivo, vas da konstrui ete - bilo dok
ili poto zavrite ove knjige - rekapitulacionu mapu uma
knj ige.
POVRATNE INFORMACIJE
Ova knjiga uvek od vas traiti progresivan rad. Zbog toga bismo
izuzetno cenili povratnu informacij u od vas, u vidu doprinosa:
l
Bilo kakva vaa ili pak vaih prijatelja ili poznanika koji
su mogli da primene mapu uma na neki ili

6
Svi naslovi na koje tekst navedeni su na srpskomj eziku, bez obzira da li
je knjiga prevedena ili ne. (prim. IIr')
Ova knjiga i kako j e upotrebiti
2 Istraivanja
Ukoliko su vam poznata bi lo kakva istraivanj a, eksperimenti ili
studij e koje govore u prilog nekoj od stavki iznetih u ovoj knjizi,
molimo vas da nas obavestite preko sa to j e
detaljniji m referencama.
3 Dodaci
U koliko postoje bilo kakvi dodaci, nova poglavlja, ili novi
segmenti koje biste eleli da u izdanj a, molimo da
nam to dostavite do znanja.
4 Beleke velikih limova
Potrebno nam j e to vie primera!
5 Vebe/Igre
Ukoliko ste sami osmislili, ili pak poznajete druge osobe koj e su
osmislile neku vebu ili igru koja moe da ubrza razvoj tehnika mapi-
ranja uma, molimo vas da nam dostavite skicu, sa kompletnim po-
dacima o autor u.
6 Mape uma
tome, ukoliko imate izvanredne primere mapa uma koje bi
mogle biti u izdanj a, molimo vas da nam poaljete
originale ili fotokopije u boj i na razmatranj e.
7 Bibliografija
Ukoliko postoje druge knj ige ili radovi za koje mislite da bi
mogli biti od koristi, molimo vas da nam dostavite detalj e o publikaciji.
OVA KNJIGA I VI
Vi koji sada ove to kao jedinstvena sa
j edinstveno razvij eni m sklopom Prema tome, na-
onom brzinom i ritmom koji vama budu posebno odgo-
vara li. U svetlu ovoga, veoma j e vano ne protiv samoga sebe.
Primer i koji su dati u knjizi Mape uma ne treba da budu upotreblj eni

Podaci o nalaze se na kraj u knjige. (prim. ur.}

7
(A'" knjiga i kokoje upotrebili Uvod
kao standardi koji se moraju kao svetionici koji vas voditi
ka vaem cilju.
Kad budet e stigli do kraja ove knji ge vam da je
jo j edanput - brzo. Ovo posle zavretka
kao da se sa starim prijateljem, vam
proirenu perspektivu svakog segmenta u razvoju kakvu poseduje dobro
obaveteni
8
Prvi segment: Prirodna arhitektonika
Ko god da s/e, gde god da s/e, vi - da biste ove -
koris/i le najlepi, najsloeniji, najkompleksniji, najmis/eriozniji i naj-
snaniji objekat pozna/og univerzuma < ljudski mozak.
Mi smo, kao evolutivni model, stari pukih 45.000 godina, i sada
sto ji mo na rubu revoluci je koja promeniti kurs ljudskog raz-
voja. Po prvi put u tri i po mil iona godina staroj istori ji ljudske
i nteligencije, ta inteligencij a je shvatila da moe razumet i, anali-
zirati i gaj iti samu sebe. sebe na sebi ona moe razvi ti
nove razmiljanja koji su mnogo fl eksibil niji i od
tradi cionalni h mi l jenja koj i su danas u upotrebi irom
sveta.
Tek tokom nekoliko poslednj ih vekova SITIO da prikupljamo
informac ije o strukturi i radu naih mozgova. Jednako kao i
tako i broj radova i obj avljenih o ovom predmetu dobija
svoj impuls. da smou toku proteklih l Ogodina akumulirali
95 procenata svih ikad prikupljenih informacij a o ljudskom mozgu.
. Jako smo jo uvek vrlo daleko od potpunog razumevanja (sve vie SITIO
svesni da j e ono to znamo samo mal i deo onoga to tek treba saznati),
sada znamo dovolj no da bismo promenili - zauvek - nae
drugih, kao i sebe samih.
Koja su onda to i kakvi su odgovori na pitanj a?
l Koj i su sastavni delovi naeg mozga?
2 Kako informacije?
3 Koj e su glavne funkcije mozga?
4 Kako su centri za sposobnosti u mozgu?
5 Kako i ta najlake prizivamo u
6 Da li je ljudski mozak sutinski sprava za stvaranje traenje
obrazaca?
7 Koj e su to tehnike koje koriste ljudi, a posebni po svoj oj
sposobnost i
Pn'; segment: Prirodna a,.hit ekJor,ika 9
8 Zato toliki broj ljudi nad funkcijama
sopstvenog mozga?
9 Koji je prirodni i razmiljanj a?
10 Koj i jc prirodni i izraz ljudske misli?
Prvi segme nt daj e odgovore na sva ova pitanj a, vas u
svet prirodne arhitekture vaeg mozga, kako na
tako i na makro nivoima, kao i u osnovne principe funkci oni sanj a
mozga. Pokazuje vam se kako su "vel iki umovi" koristili vet ine koj e
su dostupne svakome, i zatoj e 95 procenata ljudi nezadovoljno svoj im
mentalnim funkcijama. U poslednj im poglavlj ima ovog segme nta uvo-
dimo vas u novi, na sposobnostima mozga zasnovan naprednog
razmi ljanja: briljantno razmiljanj e, i nj egov prirodni izraz, map"
uma.
/o Prvi segment: Prirodna arhitekroniku
I
mozak
Pregled
Uvod
Savremena istraivanj a mozga
Fiziologija i
Getalt (celovitost)
Mozak kao asocijativna maina briljantnog razmiljanja
Istorijski razvoj lj udske inteligencije
Uvod u poglavlj e
UVOD
Ovo poglavlj e vas provesti brzinom leta konkorda kroz naj-
novij a" biofizioloka i neurofizioloka istraivanj a tog
bio-kompjutera - lj udskog mozga.
koliko modanih poseduj ete i kako one uzajamno
deluju na kompleksan i prefinjen otkriti
pravu prirodu informac iono-procesionih sistema vaeg mozga i upo-
se sa najnovij im saznanjima u oblasti istraivanja leve i desne
hemisfere.
Dok budete o prirodi i funkcionisanj u vaeg kao i
o drugim vanijim funkcijama vaeg mozga, izvanredni obim
njegovih potencijala i kapaci teta.
Prvo englesko izdanje ove knj ige izalo je 1993. godine. (prim. ur.}
Prvi segment: Prirodnu arhitektonika
II
mozak
SAVREMENA ISTRAIVANJA MOZGA
Modana
modanu Ser erington (Charles Sherring-
ton), koji se smatra praocem neurofiziologij e, bio je podstaknut da
napie poetski iskaz :
" Lj udski mozakj e razboj nakome tkaj u
aru, aru uvek punU premda nikad Slo/nu,
promenlj ivu harmoniju manjih ara. Kao da j e put
nekaka v p/es."
Procenjuje se da se u mozgu svakog nalazi mi lion mi liona
( 1.000.000.000. 000) modanih
Svaka modana (neuron) sadri ogroman elektrohemijski
kompleks i sistem za obradu i transmisiju mikro podataka koji
se, uprkos svoj oj sloenosti, moe smestiti na vrh glave Svaka
od ovih modanih izgleda kao super-hobotnica, sa centralnim
telo m i deset inama, stot inama, ili hilj adama pipaka.
to vie pri kaz, vidimo da je svaki pipak kao grana
nekog drvet a, koj i zrakasto polazi iz centra ili nukleusa. Kraci
modane se nazivaju dendritima (opi sani kao "prirodni oblici ili
strukture nalik drvetu"). Jedna posebno krupna i grana, zvana
aks on, pred stavlj a glavni izlaz za svaku informaciju koju prenosi data

Svak i dendrit i akson moe biti dug od jednog mi limetra do 1,5
metra, a po njihovoj povrini se duinom nalaze mali izrataji
nal ik koji se nazivaju dendritskirn i
(v. prethodnu stranu).
dalj e kroz ovaj super-mikroskopski svet, nalazimo da svaki
dendrit ski sadri hemij ske supsta nce koje pred-
stavljaju glavne prenosnike poruka u naem ljudskom procesu mi-
ljenj a.
Dendrit ski ili iz j edne modane se
povezati sa iz druge modane i dok elek-
impul s putuj e kroz modanu hemij ske supstance se prenose
<i. Jedno od mi/ion miliona (1.000. 000.000.000) modonih
Iiia, kojo pokazu je zrokastu prirodnu arhitekturu.
Prvi segment: Prirodna arhitektoniku
13
mozak
l
kroz ispunjeni prostor Ovaj prostor se
naziva jazom.
Hemijske supstance se prenose na prijemnu povrinu, pri
tom impuls koj i putuje kroz prijemnu modanu odakle se
na susednu modanu (v. detalj ilustracije na str. 15).
lako pojednostavljeno ilustrovana, kaskada biohemijskih informa-
cij a koje prol aze kroz sinapsu je inspirativna po svojoj
i sloenosti. To su, u razmerama, Nijagarini
vodopadi.
Modana moe primati impulse iz stotina hiljada spojnih
u svakoj sekundi. se kao ogromna telefonska centrala,
moe trenutno mikrosekundu po mikrosekundu, sumu
podataka svih primlj enih informacija, i zatim ih usmeriti na odgovara-
put.
Dok data poruka, ili misao, ili ponovo doivljeno prolazi od
jedne modane do druge, uspostavlja se biohemij ska elektromag-
netna staza. Svaka od ovih neuronskih stazaj e poznat a kao "memorij ski
trag" . Ovi memorijski tragovi ili mentalne mape predstavljaju jednu od
najuzbudljivijih oblasti savremenog istraivanja mozga, nas
ujedno do nekih
Svaki put kad neto pomi slite, biohemijski/elektramagnetni atpor
du staze kajom se prenosi ta misao se smanjuje. To je kao da
poku avate da stazu u umi. Prvi put to predsta vlja
borbu, [er treba da se izborite za svo] prolaz kroz ibl je. Drugi put
kad budete ili istom stazom, vam mnogo lake zbag
koj e ste uradili prvi put. to budete ili tom
stazom, na sve manji otpor, dok, nakon mnogih
ponovljon]o, ne bud ete imali irok, gl adak put koji zohteva vrlo
malo ili nimalo fenamen se deava i u
vaem mozgu : to vie ponavljate obrasce ili mape misli , nailozite
na sve mon]e otpora. Prema tome, u tome ogromni
ponav/janje ocnovliorno,
Drugim to se neki "mentalni deava,
je njegovog ponovnog deovon]o.
Da se vratimo analogiji sa umom, ponovna upotreba odrava staze
utabanima, na taj dalji to ste vie puteva
i staza u stanju da utabat e i koristite, to vae razmiljanje bitijasnije,
14 Prvi segment: Prirodno arhitektoniku
I
mozak
bre i efikasnije. Granice ljudske inteligencij e su, na mnoge u
vezi sa sposobnostima mozga da osmisli i upotrebi ovakve obrasce.
Pet modanih koj e pokazuju deo ..neuronskih spoj eva" u
mozgu. Ova slika je pojednostavljena hiljadu pula i predslavlja
j edan mikroskopski deo mozga.
U zimu 1973. godine, profesor Pjotr Anokin sa Moskov-
skog univerzitetaj e objavio svoj najnovijijavni iskaz o rezultatima svog
60-godinjeg istraivanja prirode modanih Njegov
objavljen u radu Formiranje prirodne i inteligencije, j e bio

"Moemo pokozoli do svaki od 10 mil ijardi neurona u l judskom
mozgu ima povezivanja ravan broju zopisonom kao
jedan so dvad esel osom nula izo! Ukoli ko soma jedan neuron
ima ovakov kvolilet polencij olo, leko moemo do zomislimo to
moe do uradi mozak. To da bi ukupni broj
kombi nacij a/permulaci ja u mozgu, kod se nap ie, izgledao kao
jedinica nizo m nula 10.5 mi liona kilometara!
"Jo ne postoji l judsko koje bi moglo do iska risli sav
polencij al svog mozga . Zbog l ogo ne prihvc tojmo nikakve pesi-
procene o granicama l judskog mozga. O n nemo granica!"
Prvi segment: Prirodna arhitektoniku
/ 5
mozak
I
Kako se sve ovo postie? "spojem" u poznat om univer-
zumu - spojem vaih modanih Svaka
modana sposobna je da uspostavi kontakt i spoj sa 10.000
ili vie susednih modanih u istom trenutku.
Upravo se u ovim svetlucavim i neprestanim spoj evima beskrajni
oblici, beskraj ne mape vaeg uma, stvaraju, gaj e i rastu. Briljantno
razmiljanje odraava vau unutr anju strukturu i procese. Mapa uma
j e vae spoljanje ogledalo vaeg sopstvenog bri ljantnog razmilj anj a i
vam pristup ovoj ogromnoj misaonoj elektran i.
ritom
prostorno poi manje
trodimenzionalnost
getalt (celovitost)
imaginacija
sanjarenje
boje
R L

logika
brojevi
ni ZOVI
li nearnost
analiza
liste
Cerebralni korteks mozga prikazanfrontalno. Prikazane kortikalne
sposobnosti elektranu intelektualnih koj e se mogu
koristiti pri beleenja i razmiljanju.
Cerebralne hemisf ere vaeg mozga
U kasnim 60-t im godinama ovog veka, profesor Roder Speri (Roger
Sperry) iz Kalifornij e, koj i je potom dobio Nobe lovu nagradu za svoja
istraivanj a, objavio j e rezultate svoj ih istraivanj a najrazvijenijeg dela
mozga, cerebralnog korteksa (korteks - spoljanja ljutura ili kora) .
16 Prvi segment: Prirodna arhitektoniku
I
mozak
Sperijevi nal azi su pokazal i da dve strane, ili hemisfere,
kor teksa tee da podele intel ektualne funkcije (gornj a ilus-
tracija). Desna hemisfera je izgleda dominantna u intel ektu-
alnim oblast ima : ritam, prostorno poimanje, ge talt (celovitost), ima-
ginacija, sanj arenje, boja dimenzija. Leva hemisfera j e, se,
dominantna za alrpodjednako snaan sklop rnentanih sposob-
nost i: logika, brojevi, nizovi, linearnost, analiza i lis/e.
Istraivanj a Orntaj na (Ornste in), Zaj dc la (Zai del), Bloha (Bloch) i
drugih , koja su usledila, potvrdi la su ove nalaze . Ot kriveno je j o i

lako je svaka hemisfere domi nantna za ok tivnosti," o be
su u osnovi sposobne da pokrivaju sva i mentalne
sposobnosti ko je je identi fi kovoo Roder Speri u suti ni su di s-
tr i buirane po korteksu.
Trenutna moda da se ljudi bilo kao dominantno levoruki
ili desnoruki j e prema tome kontra-produkt ivna. Kao to j e Majk i Bloh
(Michae l Bloch) istakao u j edn om svom radu: "Ukoliko budemo nazi-
vali sebe " dcsnohemisfernim" ili .J evobemisfernirn" ljudima, ogra-
svoj u razvij anj a novi h strategij a".
" loe mi ide", ili mentalnu sposobnost X" predst avlj a
neistinu i ne razumeva nje . Ukoliko je neko slab na bilo koje
vetine, tvrdnj a bi bila "treb aj o da razvij am menta lnu sposobnost
X" . Jedinu prepreku izraavanju i prirneni svi h naih mentalnih sposo b-
nosti predstavlja nivo naeg znanj a o tome kak o da im pr istupimo.
Opseg sposobnosti koj e su dostupn e svima nama sve one
sposobnosti koje su ranij e pripisi vane bil o levoj , bi lo desnoj hemisferi :
l Jezik

Simboli
2 Broj
3 Logika
Ni z
Liste
Linearnost
Prvi segment: Prirodne arhitektoniku
17
mozak
Anali za
Vreme
Asoc ij acija
4 Rit am
5 Boja
6 Slikovno izraavanj e
Sanjarenje
Vizuelizacij a
7 Prostorno poimanj e
Trodimenzionalnost
Getalt (celovitost)
Briljantno razmiljanj e i mapiranje uma uzimaj u sve ove elemente
II obzir.
FIZTOLOG.lJA I
Istraivanj a su pokazala da, za vreme procesa ljudski mozak
primarno pamti
podatke sa peri oda ("efekat prvenst va") ;
podatke sa kraj a perioda ("efekat skoranj osti");
svaku povezanu sa pojmovima ili obrascima koji su
uskladiteni ili u vezi sa drugim aspektima onoga to se
svaku koja je naglaena zbog svog ili jedin-
stvenosti;
svaku koj a neko od pet
koje su od za osobu.
Spisak ovih saznanja vam, zajedno sa gratikonom na strani,
prua informacij e koje su od za razumevanje
na koji va mozak radi .
Svakako da su ova saznanja (a ne "teorij a o Ievohemisfernom/des-
nohemi sfernom mozgu", kao to su mnogi pretpostavljali) uticale na
moj razvoj mapi ranj a uma. ezdesetih godina, kada sam na
univerzitetima drao predavanj a o fi ziol ogiji i
18 Prvi segment: Prirodna arllitektoniku
I
mozak
sam da ogromni raskorak teorije koj usam predavao
i onog to sam stvarno
Moje beleke za predavanj a su bi le tradicionalne linearne beleke,
koje su osiguravale tradicionalnu zaboravljanj a i tradi cionalnu
nekomunikativnosti. Koristio sam ovakve beleke kao osnovu
za predavanj a o u koji ma sam isticao da su dva glavna faktora
za bili isticanj e i p ovez ivanje. A ova dva element a su ba
nedostajal a u moj im belekama!
sebi stalno isto pitanje "ta j e to to mi u mojim
belekama da i povezuj em pojmove i idej e?", doao
sam, kasnih 60-tih i ranih 70-tih, do embrionalnog koncepta mapiranj a
uma. (Za potpunij u diskusiju o za vreme pogledaj te
knji gu Koristite obe hemisf ere mozga) . Moj a naredna istraivanj a pri-
rode procesa obrade informacija, strukture i funkcionisanj a modane
kao i istraivanj a cerebralnog korteksa, potvrdila su i podrala
originalnu teor iju, i tako su mape uma.
2 sala
u vremenu kodo
se zovrava
\ sal \ II _ 12 -.......
1",,-
/ .... ", \
u - 9 ' , 3
vremenu kada \
J
8 4
"" 7 /
"'---6- S
100'/. '::rl:!!\\\\\\\\\\\\If
75%
jO%

Grafikon koj im se visoke i niske vrednosti u procesu
tokom perioda Uzroci poj ave visokih vrednosti se
mogu iskoristiti za konstrukciju OS1/ove Ilove teorije
Pn'; segment: Prirodnu arhitek/mriko
19
mozak
GETALT (CELOVITOST)
i
Nai mozgovi tee stvaranj u obrazaca i zaokruivanj u cel ine. Na
primer, mnogi ljudi "Jedan, dva, tri...", morati da se
izbore protiv impul sa da dodaju ako neko kae
"Imam jednufascinaninu da vam ...Uh! Izvinit e, upravo
sam se setio da o tome ne bih smeo nikome da va um
zapomagati za upotpunj enj em informaeije! Ova tendencija
mozga da trai upotpunj enj e je zadovoljena strukturom mape uma.
Mapa uma vam doput a beskrajni niz asocij ativn ih "sondaa" koje
sveobuhvatno istrauju svaku ideju ili pitanj e koje vas zanima.
MOZAK KAO ASOCJJATlVNA MAi NA
Ta mai na, va mozak, ima pet osnovnih funkcija -
primanje, skladitenje, analiziranj e, izraavanj e i kontrolisanje - ob-
janjenih na
1 Primanje
Utisci primljeni od bilo kog vaeg
2 Skladitenje
Vae koje i skladitenje (sposobnost skladite-
nj a informacij e) i (sposobnost pristupa toj informaci ji).
3 Analiziranje
Prepoznavanj e obrazaca i obrada informacija.
4 Izraavanje
Svaki oblik komunikacije ili kreativni razmi-
ljanje.
5 Kontrolisanje
Odnosi se na sve mentalne i funkcije.
Ovih pet kategorija se uzajamno Na primer, lake je
primiti podatak ukoliko ste zainteresovani ili motivisani, i ako je proees
primanja kompatibilan sa modanim funkcijama. Poto ste uspeno
primi li informacij u, vam lake da je skladitite i analizirate. I
20
Prvi segment: Prirodno arhitektoniku
I
mozak
obrnuto, efikasno skladitenje i analiza vau sposobnost
primanja informacij a.
Na analiza koja sloeni poredak zadataka pri
obradi informacij a, zahteva sposobnost skladitenja i pove-
zati) onoga to ste primili. Kvalitet analize biti pod
uticaj em vae sposobnosti da primale i skladitite informacije.
Ove tri funkcij e konvergiraju u - izraavanje ili pred-
stavljanje mape uma, govora, gesta itd. onoga to j e bi to
primljeno, skladiteno i analizirano.
Peta kategorij a, kontrolisanje, odnosi se na generalno svih
vaih mentalnih i funkcij a od strane mozga, i opte
zdravlj e, dranje i faktore okruenja. Ova kategorij a j e veoma vanajer
su zdrav um i zdravo telo od esencijainog ukoliko ostale
funkcije primanj a, skladitenja, analiziranja i izraavanja treba da
funkcioni u svojom punom snagom.
ISTORIJAT RAZVOJA LJUDSKE INTELIGENCIJE
Istorij a ljudske inteligencije se moe posmatrati kao potraga mozga
. za efi kasne komunikacije sa samim sobom.
Kadaj e prvi povukao prvu liniju, revolucij a ljudske svesti je
ubrzana, a mape uma predstavljaju njenu najnoviju fazu razvitka. (Za
dublju diskusiju, pogledajte rad Lorene Gil (Lorraine GiB) - Liniju j e
stvorio
Od trenutka kada su ljudska shvatila da mogu izraziti svoje
unutranje "mentalne slike", razvoj j e postao vrlo brz. Prvi znaci su
evoluirali u slike, sa ranim crteima australij skih
Aboridina. Kako se civilizacija razvijala, slike su se saimale u sim-
bole, a zatim u alfabete i pisma, kao to su kineski znaci ili egipatski
hijeroglifi . Sa razvojem zapadne misli i irenjem uticaj a Rimskog
carstva, transformacija od slike do slova j e bila kompletna. Potom,
tokom 2.000 godina, ne tako snaga pisma je zadrala
evolutivni zamah nad trenutno poruenom slikom.
Prvi ljudi koji su znoke su, premo tome, doslovno obeleil i
gigontski skok u evol uci ji intel igencij e, prve tragove
mentalnog sveto . to, oni su fi ksirali svoje misl i u vremenu
i prostoru, to svoj im mi sl imo do premoste te
Prvi segment: Prirodna ar/Jitek/onika 21
mozak
I
iste dimenzi je. Ljudska i nteligencij a je sada mog lo da komuni ci ra
sa sobom kroz beskra jna prostranstva vremena i pr ostora .
Simboli, slike i kodovi su se razvili u pisanj e, a ovaj glavni
napredak j e predstavljao poj avljivanja i razvoja velikih civili-
zacija kao to su bile one u Mesopotamiji i Kini. Ovi narodi su uivali
u prednost ima nad onima koj i jo nisu bili razvili pisanj e,
pa prema tome nisu imali pristupa mudrosti i znanj u koji su poti cali od
velikih umova prolosti.
Kao kad se iroka reka satera u uski odvod ustave, trend prikuplj anj a
informacija se ubrza vao tokom vekova, dananju "eksplozij u
informacija". U poslednj e vreme ova "eksplozij a" j e delom izazvana
pretpostavkom da je pisanje jedino ispravno sredstvo analize i
irenj a informaci ja.
Ukoliko je pisanj e zaista najbolji za preuzimanj e, analizu i
odavanje informacij a, zato toliko mnogo lj udi ima probleme na polj u
razmiljanj a, kreativnosti i Zato se ale na osnovnu
nesposobnost; gubitak samopouzdanj a, smanj enj e interesa i oslablj enu
koncentracij e, i razmilj anja?
odgovori na ove probleme omalovaavanje
samog sebe, smanjenj e apatij u i prihvatanj e krutih i dogmatski h
pravila, to sve dalj e ometa prirodno funkcionisanj e mozga.
UzeJi smo logiku i broj kao kamene temeljee nae
civilizacij e, nae mozgove da koriste
izraavanja za koj e podrazumevamo da su jedino ispravni .
Zato smo to Zato [er smo, u univerzal nim evolutivnim
termi nima, jo uvek tek bebe. Prema tome, razuml jivo je
da smo morali da izvri mo "eksperi ment nad nama sami ma"
Irenut no neudoban poloaj kojeg opisuje
poglavlje, a rozjonjovcj u poglavl ja ko ja slede.
UVOD U POGLAVLJE
Jz fiziolokih i psiholokih nam je poznato da mozak
poseduj e ogromnu koj a da bude Da biste saznali
neto vie o pravom potencij alu mozga i o tome kako da ga upotrebite,
moramo da baci mo pogled na mozgove koji se istorij ski smatraj u
velikima. U poglavlj u se susresti sa nekima od velikih
22
Prvi segment: Prirodne arhitektoniku
mozak
mislilaca prolosti i zapi tati se da li su oni zaista koristili potpunij i
spektar asocijativnih i izraaj nih kao i briljant-
nog razmiljanja.
Pn'; segment: Prirodna arhitektonika
23
II
Veliki u m ovi
Pregled
Uvod
Veliki umovi
Upotreba kompletnog spektra men talnih sposobnosti
Uvod u poglavlje
UVOD
Svi oni koji su smatrani velikim umovima u oblastima umetnosti,
nauke, pol itike, knj ievnosti, voj nih discipl ina, biznisa i obrazovanja
koristi li su beleke koje su im pomagale da razmi ljaju. U svetlu
informacij a datih u prvom poglavlju o radu mozga, ovo poglavlj e
istrauje do kog stepena su neke velike istorijske kor ist ile svoj u
ogromnu misaonu Ovo je vaa prilika da ih ana lizirate ikopirate!
VELIKI UMOVI
Za one od vas koj i su bili kritikovani da prave "neuredne beleke"
ili "krabotine" , ovo to sledi pruiti utehu i od optube!
Za vreme mojih predavanja u prot eklih 25 godina, sam poka-
zivao beleke j ednog nepoznatog mislioca koj i j e generalno smatran
"velikim". Zatim sam pozivao kursa da identifikuj u autora
beleaka. U svakoj grupi, su pominj al i - pogreno
- imena da Aj ntaj na, Pikasa, Darvina, i bar jo
nekog drugog ve likog ili
Ovaj eksper iment j e pokazao da mi pretpostavljamo da su osobe kao
da ili Aj ntaj n morale svoj u iri spektar
mentalnih sposobnosti od ostalih. Primer koj i sledi podrava ovu pret-
24 Pn'; segment: Prirodna arhitektoniku
1/
Veliki umovi
"
postavku, dokaze da su veliki umovi zaista koristili vie
od svoj ih prirodnih sposobnosti, i da su - za razliku od svoji h preteno
savremenika - intuitivno koristili princ ipe briljant-
nog razmiljanja i mapiranja uma.
UPOTREBA KOMPLETNOG SPEKTRA MENTALNIH
SPOSOBNOSTI
Brz da procenite odlike svojih ili bilo beleaka je da
pogledate spisak mentalnih sposobnosti na stranama 17- 18 i da pro-
verite koliko je ovih sposobnosti u te beleke - to vie to
bolje.
Beleke na strani, je autor Leonardo da
smisao izlaganj a. On je koristio simbole, brojeve, nizove, liste,
lineamost, analizu, asocijacije, vizuelni ritam, imaginacij u, iluzij u tro-
dimenzionalnosti i getalt" - primer kompletnog uma koj i je u stanj u
da se kompl etno izrazi. Beleke, na strani, kojeje uradio
Pikaso, sveobuhvatne su na Moete pokuati da pogodite
koje beleke j e napisao da a koj e Pikaso, kao vebu za zagrevanje
. pre nego to uradite test Beleke velikih umova (str. 293) u Dodatku.
Pogledajte stranu 4.
U testu Beleke velikih umova (str. 293), vie primera
velikih mislilaca koj i su se izraavali na koji reflektuj e kompl etan
spektar njihovih ment alnih sposobnosti .
Kompl etnu diskusiju o prirodi, mani festacij i i genija,
sa ivotnim mnogih koj i su pomenuti u Mapama uma, pogle-
daj te u Buzanovoj knjizi genija i Svetskim rekordima u
UVOD U POGLAVLJE
Ove bel eke, spolj ni izraz misaonih procesa velikih umova pro-
losti, otkrivaj u da su oni zaista koristili deo svoj e inherentne' "
mentaLne nego ljudi iz njihove okoline. Znamo da bismo svi mi
mogli da koristimo istu inherentnu mentalnu Pa zato onda toliki
broj ljudi sada ima tako velike probleme sa razmi lj anjem, kreativ-
Getalt (nem. - lik, oblik) - struktura ili konfiguracija nekog biolokog
ili fiziolokog fenomena intcgrisanog tako da predstavlja funkcionalnu cel inu
(jedinicu) se svojstva ne moguizvesti sumiranjem njenih delova. (prim. pr ev.)
". Inherentan (Iat.), nerazdvoji v, svojs tven. (prim. prev.)
Pn'; segment: Prirod"a arhitektunika 25
Veliki umovi

t
., _1-.. -
rrt _ >t . ... .,..1:.:r.l ilU't-
4
.
""'-"-" Z&. ..... JIll 1- "; ,-/ _....., y- --
-t j t:.u._1r 6: r
'Ji' """"-- 111,.-
3'. .P',d
4; (""",. ..
Beleke "velikog umo " ( 1)

""';'".4__
' .
/I
Beleke " velikog urno " (2)
26 Prvi segment: Prirodna arhltektonika
/I Veliki umovi
re avanj ern prob lema, planiranj em, i
sa promcnama? Razlozi se istrauju u poglav lju, " Mozgovi u
dilemi".
Pn '; S('f!, 11JCI1I : Prirodna arhitektoniku 27
ul
Mozgovi II dilemi
Pregled
Uvod
Standardne linearne beleke
Glavni stilovi standardnog pravlj enj alhvatanj a beleaka
Sredstva za standardno pravlj enj e/hvatanj e beleaka
Man e standardni h beleaka
Posledice po nae mozgove
Rezultati ist raivanj a pravlj enj a/hvatanj a bele aka
Uvod u pog lavlj e
UVOD
Ovo poglavlje otkriva inherentn u slabost sistema pravIjenjalhva-
tanj a beleaka koj i se danas koriste po svetu.
efektivnost stilova pravlj enj a/hvatanj a beleaka, moemo po-
sa razvij anj em sistema koji raditi sa naim mozgovima umesto
pro/iv naih mozgova.
STANDARDNE LI NEARNE BELEKE
Vano je, na napr aviti j asnu razliku pravljenja
bele aka i hvo/ anja beleaka. Pravlj enj e beleaka organizovanje
sopstvenih mi sli, na kreativan, nov Hvatanj e beleaka
rezimiranj e mi sli , izraen ih u nekoj knji zi, ili
predavanju.
Tokom protekle dve dekade, moj e kolege i j a smo istra ivali stilove
pravlj enj a/hvat anj a be le aka pojedinaca na svim ni voima, u kolama,
28
Pn'; segment: Prirodna arhitektoniku
III
Mozgovi II dilemi
na uni verzitetima i profesij ama. Ovo istraivanje je
sprovedeno u mnogim zemlj ama i je posmatranje,
ispitivanje i eksperimente.
Jedan od eksperimenata sastojao se u tome to smo traili od svakog
grupe da pripremi, za vreme od pet minuta, jedan inovativni ,
kreati vni govor na temu "Mozak, inovacij a, kreativnost i
Bilo im je doputeno da koriste irok izbor papira, olovaka u boji i
drugog materij ala za pisanj e, a traili smo da svoje beleke usklade sa
svrhama:

komunikacij a i prezentacija
inovacija i kreativnost
planiranje
anal iza
donoenje odluka
upravljanj e vremenom
reavanje problema
duhovitost
slualaca
l pored toga to.imj e irok izbor pribora, odabrala
standardnu hartiju na linije i j ednu crnu, plavu ili zelenu)
olovku. Rezultati interesovanje.
STIL
SVRHA
SREDSTVA


l
komunikocija
brojevi
kreativnost
nizovi
-
planiranje
linije
l
-
analiza
liste
-

logika
-
-
itd.
analiza
-
jedna boja
3
Iot-
J>-
r.-
n: fl
; -
]1;_
G -
Tri glavna slila pisanj a beleaka koje koristi 95 procenala osoba 11
svim kolama i medu svim profesijama irom svela, bez obzira na
j ezik ili nacionalnost. Da li uvidate za to su njihovi ..mozgovi II
dilemi " (videli sir. 30-32).
Prvi segment: Prirodne arkitektonika
29
Mozgovi li dilemi
GLAVNI STILOVI STANDARDNOG
PRAVLJENJAlHVATANJA BELEAKA
11/
Tri glavna stila u eksperimentu su ilustrovana na prethod-
noj slici.
l stil koj i se sastoj i od jednostavnog ispi sivanj a
svega onog to treba da bude saopteno u narati vnoj formi .
2 Stil spiska koji zapi sivanj e ideja po redosledujavljanja u
svesti.
3 Stil ili abecedne skice koj i se sastoji u pravljenju bele-
aka u hij erarhij skom nizu sastavljenom od glavnih kategorija i
podkategorij a.
Mnogi ljudi kombinuj u elemente ova tri glavna stila.
tim, postoj i i znatno redi stil, opisan kao "neorgani-
zovan" ili "neuredan". Ovaj stil, kao to videt i, moe bi ti
vrlo srodan mapiranju uma.
irom sveta, dananj i standardni sistemi pravlj enj afhvatanj a bele-
aka su Dok beleke sa Bl iskog istoka ili iz Azij e mogu
izgledati od beleaka, one u stvarnos ti sadre iste
elemente. lako se j ezici kao to su kineski, j apanski i arapski piu
vertikalno ili zdesna na levo, a ne sleva na desno (videti stranu 32),
prezent acij a j e j o uvek linearna.
U svim kolama, univerzitetima ili koje smo posetili ,
tri glavna stila skicirana u gornjem tekstu j e koristilo vi/le od 95
procenata ispitanika.
SREDSTVA ZA STANDARDNO
PRAVLJENJEIHVATANJE BELEAKA
U okviru svakog od tri glavna opisana stila, osnovna sredstva su bila

l Linearni obrazac
Beleke su pi sane u pravim linijama. Potovani su gramatika,
hronoloki i hijerarhij ski niz.
30
Pn'; segment: Prirodna urhitektonika
III
Mozgovi II di lemi
2 Simboli
Simboli su slova, i brojeve.
3 Analiza
Analizaje alije njen kvalitet bio pod negativnim uticaj em
linearnog obrasca, u prevel ikoj meri naglaenost linearne
prirode prezentacije pre nego samog sadraja.
Brzi osvrt na prvo poglavlje (" Savremeno istraivanj e mozga", str.
17-18) nas da simboli, linearni obrasci, brojevi i analiza,
osnovni elementi dananj eg standardnog pravlj enj a/hvatanj a beleaka,
predstavlj aju samo tri od mnogih drugih sredstava dostupnih cerebral-
nom korteksu ljudskog mozga. Ove standardne beleke pokazuj u go-
tovo potpuno odsustvo
vizuelnog ritma;
vizuelnog obrasca (ili bilo kog obrasca);
boje;
slike (imaginacije);
vizuelizacije;
"trodimenzionalnosti";
prostornog poimanja;
getalta (celovitosti);
asocij ativnosti .
Poto su ovi elementi od esencijaInog za celo-
kupno funkcionisanje mozga, a posebno za tokom
nij e to je u naem istraivanju smatrala
ovaj posao oko pisanja beleaka koje
su povezivane sa pravlj enjem/hvatanj em beleaka su bile:
"dosadno", "kazna", "glavobolja", tl prstima", zada-
tak", "ispiti", "izgubljeno vreme", "neuspeh", "depresija",
"strah", "studiranje",
Pored ostalog, vie od 95 procena ta bel eaka bil o je "monoton-
sko", na pisano samo jednom bojom, plavom, crno m ili
sivom. " monoton'" predstavlj a koren " monoto ni ja". A
to mozak radi kad mu je dosodno ? Uti a se, i ode na
(gr. monotonos) - ujednom tonu, glasu. (prim. prev.)
Pn '; segment: Prirodna urhileklOnika
31
Mozgovi li dilemi
1/1
spavanje. To da 95 procenata pismene lj udske populacij e
pravi beleke na koji je osmil jen tako da izaziva dosadu,
i njima samima i drugima, do nivoa mentalne konfuzije, i da
mnoge od njih poalje u slanje besvesti .
A metod delu je. Treba samo da pogledamo po kolskim, univerzi tet-
skim, mesnim i gradski m bibliotekama irom svela. ta polovina ljudi
radi u lim bibliotekama? Spava! Naa mesta za su poslala velike
j avne spavaonice!
",.l ..b
- - .
Arapske bele ke koj e daju primer globalnih stilova pisanja
beleaka, bez obzira da li j e smer sleva na desna. zdesna na leva, ili
kao kod nekih azijskih j ezika, vertikalan (videti str. 30).
Prirodno arhitektoniko: slike l , 2 i 3 >>>
32
Prvi segment: Prirodna urh itektonika
Prirodno arhitektoniko: slika 4 J\ ; slika 5
36 Pn'; segment: Prirodna arhit ektoniku
38
r f i k i prikaz jedne . d' . H/e InlCe
N
informa .. CI /e u mozgu (v. str. 45)
Prirodno arhitektoniko, slika 6
Pn-i segn e t : P . l n . rirodna arhitektoniku
I II Mozgovi II dil emi
O va globa lna " bolest spovonj a" kao odgovor na je
izazvana da je tokom posl ednjih nekoliko vekova
ogromna nas pravil a bel eke ko je koriste znatno manje
od pol ovine kapacitet a naeg cere br alnog korteksa. O vo se
pripisuje da veti ne povezane sa naom levom i desnom
hemisferom nisu u da uzajamno deluju
na ko ji bi pro izveo spi ral u pokreta i razvo ja koja stremi
nago re. Umesto toga smo optereti li nae mozgove sistemom
pravlj enja/hvatanja beleaka ko ji ih da odbocu] u i
zoborovlj oj ul Kombi novane smetn je ova dva faktora uzimaj u
vel iki danak.
MANE STANDARDNIH BELEAKA
Postoj e mane dananji h standardnih sistema pravIj enj alhva-
tanj a beleak a:
l Maskiranje
Vane idej e se saoptavaju - onim
imeni cama ili glagolima, koje izazivaju i razvij aju relevantne asoci-
jacije kada god se ili U standardnim belekama ove
se nalaze na strani cama, zamaskirane masom manj e
vanih Ovi faktor i mozak da pravi aso-
cij acij e konceptima.
2 Oteavanje
Mo noto nske (jednoboj ne) beleke su vizuelno dosadne. Kao takve,
i zaboravljene. Osim toga, standardne beleke su
u formi beskr aj nih spi skova izgleda. Sama monot onij a pravlje-
nja ovakv ih spiskova dovodi mozak u trans, skoro
sasvim nj ihovog sadraja.
3 Rasipanje vremena
Standardni sistemi pravljenj alhvatanj a beleak a rasipaju vreme u
svi m fazama:
nepotrebno beleenje
nepotrebnih beleaka
Prirodno arhitektoniko: slike 7 i 8
Pn'; segment: Prirodna arhiJektonikll 41
Mozgovi II dilemi 1/1
"presliavanje" nepotrebnih beleaka
traenje
4 Neuspeh u kreativnom stimulisanj u mozgu
Po samoj svoj oj prirodi , linearna prezentacij a standardnih beleaka
mozak da pravi asocij acije, se tako krea-
tivnosti i memoriji . Sem toga, posebno kada smo sa belekama
tipa spiskova, mozak neprestano ima da je "doao do kraj a" ili
"zavrio". Ovaj lani dovrenosti deluj e skoro kao neki mentalni
narkotik, i na proces razmi ljanja .
POSLEDICE PO NAE MOZGOVE
Stalno neefikasnih sistema pravljenjalhvatanj a beleaka
ima niz posledica po nae mozgove:
Gubimo svoj u koncentracije, kao rezultat razumljive pobune
mozga protiv maltretiranja.
naviku koja troi vreme da pravimo beleke o belekama
u pokuaju da otkrij emo sve neuhvatljiviju sutinu onoga to

Doivljavamo gubitak pouzdanja u sebe same i u svoje mentalne
sposobnosti.
Gubimo ljubav prema koj aje tako kod male dece
i kod onih koji su imali dovoljno da kako da
Patimo od dosade i frustracije.
to vie radimo , manje napredujemo, zbog toga to nesvesno
radimo protiv sebe.
Nai dananji sistemi pravljenjalhvatanja beleaka imaju sve manje
i manj e rezultata. Ono to nam treba je sistem koj i posti zati
rezult ate usmerene ka napretku.
:Il: Dve su relevantne u ovomtrenut ku. Prvo se dosi jee
o jednoj devojci zobeleenog u knjizi pringera i
(Springe r, Deutch) - " Levi" mozak, "desn;" mozak (1985) .
Autori izvetavaju da se kod koji ima ju i ozbilj ne
smetnje u govoru, moe supe riorno sposob-
42
Prvi segme nt: Prirodna arhitektoniku
11/
Mozgovi u dil emi
nost. Oni novode do je "u vreme koda je imalo tri i po godine,
crta lo crtee pune ivota so mnotvom detalja .. ." , Autori
sugeri u do ovo posebno sposobnost odslikava doprinos desne
hemisfere, o kasnije belee do se veti no crtanja "smanii -
vala so nostovkom feropi;e" .
Da je bila na koji bi bio kompatibilan sa njenim
modanim funkcijama, ona bi verovatno nastavila da razvij a svoje
j ake sposobnosti uporedo sa razvojem verbalnih sposob-
nosti. Mape uma bi bile sredstvo.
Druga se odnosi na mladu devojku iz Nj ujorka, koja j e tl
devet oj godini bila Sa 10 godina, imala j e vrlodobar
uspeh; sa I I dobar, a sa 12 godina postala je dovolj an sa
tendencijom ka totalnoj propasti . Ona, njeni nastavnici i njeni roditelji
su svi bili zbunj eni, jer je mnogo, sve vie iz godine u godi nu, i
je bi la inteligentna.
Njeni roditelji su mi da se sretnem sa njom. Posle dugog
i tunog razgovora, ona se iznenada razvedrila i rekla ..Pos/oji jedna
stvar u kojoj sam sve bolja i bolj a".
- Koja? - zapitao sam.
- Moje beleke, odgovori la je.
Nj en odgovor mej e pogodio poput groma, jer je reio misteriju . Da
bi bila bolja u koli, ona je pretpostavil a da mora imati sve bolje i bolj e
beleke...Bolje" je za nj u ..vie to je
dos lovnijih i tradicionalno ..urednij ih" . Kao rezultat toga, onaje naivno
ulagala sve vie i vie snage tl tu svoju aktivnost zbog koje je pogreno
razumevala i zaboravljala ono to je Ovaj metod namerno je
upotrebljavao jedan Rus po imenu ereevski, izvanrednog
da bi sebi pomogao da zaboravlja! je shvati la ta
bilaje u stanju da primeni mapiranj e uma i da krene u pozitivnomsmeru.
REZULTATI ISTRAi VANJA
PRAVWENJAlHVATANJ A BELEAKA
Ovi nalazi su poduprti mnogim akademskim studij ama o pravlje-
nju/hvatanju beleaka, posebno onim dr Haua (Howe) sa Unive rziteta
Egziter (Exeter).
Pn'; segment: Prirodna arhitektonlka
43
Mozgovi fl dilemi
III
3 Studi jo dr Haua je trebalo do pr osudi kol iko dobr o su student i
bili u stanju do govo re iz svoj ih bel eaka, pri to m
potpuno i integri sano razumevan je. su morali do budu u
stanju do koriste svo je bel eke za ponovi jan je gradi vo, i do
obezbede i promiljene odgovore u uslovima
ispita koda bel eke vie nisu bile dostupne. Rezultati su bi l i
od najgoreg do najbol jeg:
I Dobi jene kompl etne beleke od do
2 kompletene beleke od do
3 Dobi jene beleke so
4 beleke so
5 Dobi jene beleke so (Ovo se ponekad pokazalo
izuzetno slabim jer je osoba kojo ih je dobi lo bi lo nesposobno do napravi
mentalne asoci jacije .)
6 beleke so
Hauove studije pokazuju da su konci znost, efikasnost i aktivno
od presudnog za uspeno beleenj e.
UVOD U I'OGLAVLJE
Kao to smo videli, dananji sistemi pravljenj a/hvatanja beleaka
koriste samo deo ogromnog modanog potencij ala za
znamo i da su veliki umovi koristi li mnogo deo ment alnog ka-
paciteta koj i nam j e svima dostupan. Naoruani ovim sazna njem,
moemo krenuti dalje u poglavlj e koje nas upoznaj e sa briljant-
nim razmiljanjem - j asnijim, prirodnijim i efikasnijim kori -
naih mozgova.
44 Prvi segment: Prirodne arhitektoniku
IV
Briljantno razmiljanje
Pregled
Uvod
Briljantno razmiljanje
Uvod u poglavlje
UVOD
Ovo poglavlje objedinjuje informacije iz prethodna tri poglavlja i
uvodi vas u briljantno razmiljanje, korak u evoluciji ra-
zumevanj a i negovanja ljudskog mozga, odnosno raspolaganj a ljudskim
mozgom.
BRI LJANTNO RAZMI LJ ANJE
Inf ormacija - sistem obrade II vaem mozgu
ta se deava u vaem mozgu kada okusit e zrelu kruku, porniri ete
sluate muziku, posmatrate potok, dodirujete dragu osobu ili
jednostavno evocirate uspomene?
Odgovor je istovremeno i jednostavan i sloen.
Svaki informacije koji ulazi u va mozak - svako
ili misao svaku broj, kod, hranu, miris, liniju,
boju, sliku, otkucaj, notu i strukturu) mogu biti predstavljeni kao
centralna sfera iz koje zrakasto polaze desetine, stotine, hilj ade, milioni
"kukica" (v. stranu 38).
Svaka kukica predstavlja j ednu asocijaciju, a svaka asocij acij a ima
svoj beskrajni red karika i spojeva. Sve asocijacije koje ste "upotre-
bili" moete smatrat i svojim svojom bazom podataka ili
Prvi segment: Prirodna arlritekJonika 45
Briljonmo razmiljanj e I V
svojom bibli otekom. Dok ove moete biti sigurni da se u umu
koji ih nalazi sistem za obradu podataka koji znatno nadmauj e
kombinovane kapacit ete i skladitenja naj savre-
menij ih svet skih kompjutera (v. nie).
Kao rezul tat ovog multi -ordinatnog sistema za obradu i
skladitenje podataka sa mnot vom kukica, va mozak sadri mape
informacij a koje bi i svetske kart ografe ostavile bez daha u
ncverici, kad bi samo mogli da ih vide.
O brazac razmi ljanja vaeg mozgo se, dokle, moe posmatrati
kao gigantska asocij ati vno mainerija - jedan super bi o- kom-
pjuter sa li nij ama misli koie se granaj u iz beskrajnog
broja jezgara podataka. Ova struktura odslikava neuronsku
mreu koj o arhitekturu vaeg mozga .
Brza procena vam otkriti da vaa baza podataka
pojedinih informac ija, kao i asocij acij a koje se granaj u iz nj ih, sadri
vie kvadriliona asocijac ija.
Neki l judi koriste ovu ogromnu bazu podataka kao izgovor da
prestonu so do su nji hovi mozgovi sko ro
" napunj eni", i do iz tog razloga da ni ta novo jer
moraj u do dragoceni, preostali pr ostor za "zai sta vane
stvori ". Ipak, nemo razloga za zabrinutost jer sada znamo, preko
radova dr Marko Rozenvajga (Ma rk Rosenweig) iz Pariza, da i
kod biste pohran jival i u va mozak l O podataka
(od kojih svaki predstavl ja jedn ostavnu il i sli ku) svake sekunde
tokom 100 godina, jo uvek biste iskoristili ma nje od jedn e
deseti ne njegovog skladinog kapaci teta.
Ovaj kapacitet skladitenj aje jednom skoro
neverovatn om komplikovanih puteva koji nae me-
procese. j e i samo jedna deanica nekog
put a sloena (videti prvo poglavlj e, "Savremena istra-
ivanj a mozga", str. IS). I kao to j e profesor Anokin naglasio, j e i
ovaj izvanr edni kapacitet skaditenj a nitavan prema sposobnost ima
mozga da stvara obrasce podatke koje poseduje (v.
str. 279).
Ma koliko da ste podataka pohranili, i ma koliko
da ste asoc ijacij a uradi li, va pote ncijal da osmiljavate nove
obrasce i kombinacij e ideja ih preva zilazi za vie kvadriliona.
46 Prvi segment : Prirodna erhitektonika
IV
Briljantno razmiljanj e
to vise novih podataka na j edan integrisani,
razgranati , organizovani utoliko vam biti lake da j o
vie.
Iz ove gigantske sposobnost i za obradu informacij a i kapacit eta za
potekao je koncept brilj antnog razmi lj anj a manifestaciju
predstavlj a mapa uma.
Briljantno razmiljanje' se odnosi na proces asocijativnih misli koj e
iz central ne ili sc vezuju za centralnu Ostala
engleske radiant su "blistavo svetleti",
"pogled j asnog oka koje i nadom" i "ina meteor-
ske kie" - "eksplozij i misli" .
Kako da dobij emo pristup ovom uzbudlji vom novom raz-
mi ljanja? Uz mape uma, koja predstavlj a spolj ni izraz briljant-
nog razmi ljanj a. Mapa uma se uvek gra na iz centralne slike. Svaka
i slika postaju sami za sebe subcentri asocijacija, i sve se to nastavlj a u
potencij alno beskrajni lanac razgranatih pojmova koj i idu iz ili ka
centru. Iako se mapa uma crta na dvodimenzional noj
povrini , ona predstavlj a multi -dimenzionalnu realnost,
prost or, vreme i boju.
Pre nego to kako da primenite ovo sredstvo, od
sutinskog je da razumete operativne principe mozga koj i ga
generiu. je od sutinskog da razumet e briljantno raz-
miljanje naprirodan i automatski na koji su svi ljudski
mozgovi oduvek funkc ioni sali. U evolutivnom razvoju procesa raz-
mi ljanj a kori stili smo samo snopove umesto
multi-dimenzionalne elektrane.
UVOD U POGLAVLJE
Brilj antno mozak b i morao biti u da se izrazi lj
razgranatoj formi koja odsl ikava obrazac nj egovih sopstvenih misaonih
procesa. Kao to videti u poglavlju, "Put koji predstoji ",
mapa uma predstavlja takvu formu.
,
Radiant thinking, od engl. glagola ..to rudiate " - iriti se ili kretati u raznim
pravcima, ili iz datog sredita. (prim. pr ev.)
Pn'; segment: Prirodna arbitekronika
47
v
Put koji predstoji
Pregled
Uvod
Mapa uma - definicija
ta kau korisnici mapa uma
Uvod u poglavlje
UVOD
Ovo poglavlj e defi nie prirodni izraz briljantnog razmilj anj a _ .
mapu uma, evolucij u ljudske misli.
MAPA UMA - DEFINICIJA
Mapa umaj e izraz bri ljantnog razmiljanja i prema tome predstavlj a
prirodnu funkcij u ljudskog uma. To je sredstvo koje
univerzalni za potencij ala mozga. Mapa
uma moe bit i upotrebljena u svakom aspektu ivota u kom po-
boljano i j asnij e razmi ljanje Mapa
uma poseduje osnovne karakteri st ike:
l Predmet panje je kristal izovan u centralnoj slici.
2 Glavne teme predmeta se granaj u iz centralne slike.
3 Grane sadre lik ili otisnutu na pridru enoj liniji .
Teme od manj eg se predstavlj aju kao grane povezane
sa granama vieg nivoa.
4 Grane formi raju povezanu strukturu.
48
Pn'; segment: Prirodna arhitektolliku
v P Uf koji predstoji

Mape uma se mogu naglasiti i obogatiti boj ama, slikama, iframa i

iluzijom trodimenzionalnosti, da bi bile interesantnije, lepe i osobe-
nije. One zauzvrat pobolj avaju kreativnost, i, posebno,
evoc iranje
Mape uma vam pomau da napravite razliku vaeg mental-
nog kapaciteta skladitenja, to vam vaa mapa uma da
pokaete, i vae mentalne efikasnosti skladitenja, to vam vaa mapa
uma da postignete. Efikasno skladitenje podataka mult i-
plicira va kapaci tet. To je kao razlika dobro i loe
sklad ita, ili biblioteke sa ili bez sistema reda.
TA KAU KORISNICI MAPA UMA
Mape uma su opisali oni koji ih koriste, od petogodinjaka pa do
ostalih na svi m nivoi ma poslovanja i obrazovanj a, i to
"prava nemska" maina" (misao koja ima strukturu gena);
"sredstvo koje vam pomae da se starate o sebi";
"prava alatka za ment alno treniranj e";
"ogledalo uma";
"sredstvo za brigu o mozgu";
"moj mentalni vulkan";
"sredstvo za raspolaganj e inteligencijom";
"mrea misli usmerena ka cilju";
"s redstvo za izraavanje inteligencij e";
"epitoma" zamisli - upotrebi mapu uma, spasi drvo!
Spasi drvo? Spasi umu!";
"embrionalna manifestacija misli";
"najobuhvatnija tehni ka za kreativno razmiljanj e";
"mulli-dimenzionalna tehnika";
"svesni elektroencefalogram samokontrole!";
"ispoljavanje unutranj ih misaonih obrazaca - mapa mozga";
U originalu ua Neme Machine", od gr. prefik sa nem-, nema- , nemo- ili sufiksa
-nema, -nemata - konac, ispreden, vrtloast, (prim. prev.)
Epitcma, gr. - sael prikaz, kratak pregled, (prim. prev.)
Pn'; segment : Prirodne 49
Put koji predstoji
v
na koji, mogu da uivam dok upotreblj avam svoj
mozak!";
"put(evi!) do mentalne slobode";
"mapa uma predstavlja ispoljavanje svih aspekata kortikainih
i inteligencije, koja mozgu da dobij e
lluidniji, graciozniji i bri pristup svom ogromnom skladitu
sposobnosti";
"za eru informacija i osvaj anja kosmosa, ono to je linearno
pisanje beleaka bilo za industrijsku eru".
Ili, kao to j e j edan korisnik izjavio kad je prvi put upotrebi o mape
uma: "To je kao da sam ivot vozio sa prljavim vetrobranom i
onda ga je mapa uma iznenada za mene".
Svi ovi opisi su i relevantni . Posmatrani zajedno, oni
otkrivaju mapu uma kao korak u progresiji od linearnog (,jedno-
dimenzionalnog"), preko lateralnog ("dvodimenzionalnog") , do bri-
lj antnog ili multi -dimenzionalnog razmilj anja.
UVOD U SEGMENT
Naoruani znanj em koje ste stekli o radu i potencijalima svog
mozga, sada ste spremni da putujete kroz komplikovani svet cerebral-
nog korteksa. Ovo putovanje poloiti temelj e izraavanja i oslo-
vaeg mentalnog potencij ala, i vas, kroz seriju brejn-
storming vebi, do kompl etne umetnosti mapiranja uma.
50
Prvi segment: Prirodna urbitek/ollika
.OI
Drugi segment: Temelji
Ovaj segment (pog/avlja od Vl do IX) istrauj e srodne
svetove i s/ika. vam kako da oslobodite neverovatnu
menta/nu energiju tehnika brejnstorminga i asoci-
jacija. Ova pog/avlja vas vode od osnovnog brejnstorminga briljantnog
razmiljanj a, preko brejnstorminga mini-mape lima, do same mape
uma.
Drugi segment: 51
Vl
Brejnstorming
Pregled
Uvod
Veba izgradnj e mini -mape uma od
Implikacije
Aplikacij e
Uvo d u pogl avlj e
UVOD
Ovo poglavlj e ulazi u sutinu sistema vaeg mozga za brilj antno
razmi lj anj e i obradu informacij a. Kroz brejnstorming ve be,
ogromni potencij al svoj e asocijativne mainer ij e, a dobiti i
uvid u svoj u j edinstvenost i jedinstvenos t drugih ljudi kao posebnih
individua.
vam pokazana nova brejnstormi ng tehnika, kao i neki intere-
santni rezul tat i istraivanj a. Posebno, vam se dublje razu-
mevanj e komunikacij e i izbegavanj e nesporazuma.
Ve basa pojmom (v. str. 53-54)
52
Drugi segment: Temelji
VI
Brej nstorming
VEBA IZGRADNJE MINI-MAPE UMA OD
Mini-mapa umaj e embrionalna forma mape uma. Jako ovakva mapa
uma ima prefiks "mini", njene implikacije su ogromne.
Da biste uradili vebe, vam potrebne olovke i podloak
za mapu uma, kopija gornje slike ili nekoliko velikih, praznih listova
hartij e.
Vebanje
Ispi ite tampani mslovima na linij ama, brzo, bez pauze za razmilj anj e,
prvih deset asocij acij a koj e vam na um kada pomi slite na poj am
Vano je da zapiete prve koj e vam padnu na pamet , bez
obzira kako smeno izgledale. Ova veba nij e test i ne bi trebalo da traje
due od j ednog minuta.
Ukoliko ste u zamolite j o dve ili tri osobe da urade
vebu istovremeno. Ne razgovaraj te o svoji m asocij acijama dok radite
vebu.
Analiza rezultata
Va cilj j e da one koje su za sve grupe.
(Uovom ima svoje doslovno "duh",
na primer, nije isto to i "dua".)
Pre sumiranj a rezultata, trebalo bi da svako od vas predvidi , pojedi-
i u tajnosti, koli ko biti svim grupe;
koliko biti za vie njih; i na kraju koliko biti
odabrano od strane samo j edne osobe.
Kada ste zavrili vebu i uradi li svoj e procene, uporedite koje
ste vi zapisali sa svojih prijat elja ili kolega. Onda proverite i
porazgovarajte o broju (Ukoliko sami radit e vebu,
onda jednostavno uporedite svoj skup asocij acij a sa skupom asocijacij a
autora knjige, videti nie.)
Sve osobe redom mogu naglas svoju listu dok ih drugi
zapisuj u, svaku koja j e i bojom
ili ifrom ko j e odabrao koju (v. str. 73, gore).
lj udi da biti mnogo za celu
grupu, a da svega nekoliko biti svojstveno samo pojedincima.
Dr ugi segment: Temelji
53
Brej nstorming VI
Ipak, posle vie hi ljada pokuaja, otkrili smo da je prava retkost
i samoj ednu u gru pi od
Kada je ova stavljena u cent ar mini-mape
uma, i kad j e istih ljudi upitana da ponovi vebu sa tom
rezultat j e bio isti, da i taj zajed-
imenit elj ima fundamentalno koren!
to je vie lj udi u grupi sve je manj e anse da bilo koj a bude
svim grupe (vi deti grafikon na strani).
Primer iz vebe sa pojmom .. ".
Rezultati vebi
Veba koj u ste upravo zavrili sa pojmom dati rezultate
i sa bi lo koji m drugim pojmom.
Na primer, grupa vii h bankarskih menadera, od 40 do 55 godi na
starosti i sa biografijom, uradili su istu veb u sa poj mom
Kao to smo i predvideli, u proseku ni jedna nij e bila
za sva grupe; ponegde j e jedna bil a zajed-
za tri osobe; neko liko parova za dve osobe; i na
kraj u, j edinstvena za svakoga ponaosob.
Grupa se alila da to nij e bi lo fer, poto nije bila od
za nj ih. U drugom su da bi njihovi rezultati imali
mnogo vie
Nakon toga, data im je i druga ve ba, " novac" umesto
Na njihovo rezultati su sc j o "ise razlikovali.
Rezultati se suprotstavlj aju popularn om pogrenom shvatan ju:
to vie obrazujete l jude, to on i vie postati klo novi ma.
54
2
;ej
t

/00
.s:
i
.:;;:

e
"
/0
.a
o
N
'0
o

.o
O
VI Brej llSlorming
Briljantno razmiljanje pokazuje do je isti na suprotno: to vie
obrazujete I;ude, to jedi nstveniie postati nji hove ogromne,
mree asoci;aci;a.

broj ljudi
Grafikon koji ilustruj e neverovatnu j edinst venost misaone mree
svakog /judskog - kako broj ljudi raste tako broj
opada
Na strani 73, gore, rezultate dobijene iz tri grupe ljudi od
po osobe koji su beleili svoj e asocijacije sa pojmom
Obeleavanje bojom je da se pokau koje su
za najmanje dve osobe.
IMPLIKACIJE
Ogromni potencijal vae asocijativne mainerije
Uzmite u obzir daje svaki prizor, zvuk, miris, ukus ili
koj i ste ikada imali - bilo svesno ili parasvesno - kao mali centar
iz koga polaze milioni asocijacija.
A sada zamislite da pokuavate da pribeleite sve te asocij acije.
To bi bilo zato to bi se svaki put kada neto zapiete
pojavila misao o tome to ste zapisali. To bi bila jo jedna asocij acija
koju biste morali da zapiete, i tako dalj e, ad infinitum. Ljudski mozak
moe da proizvede beskraj an broj asocij acij a; tako j e i na potencijal
kreativnog razmilj anj a na beskraj an.
Drugi segment: Temelji
55
Brej nstorming VI
U ljudskom mozgu postoji vie kvadriliona "upotre-
blj enih" asocij acija. Ova ogromna mrea se moe smatrati ne samo
vaom memorijom ili vaom referentnom bibliot ekom, i
vaimcelokupnimsvesnim i parasvesnimja (v. Tony Buzan, Uprezanje
para-mozga).
Jedinstvenost svakog pojedinca
da poj edi nci del e tako ma li broj asoci jaci ja
na zadatu sliku ili ideju da se mi na i taja nstven
razlikujemo jedni od drugih. Drugim svako l judsko
je mnogo i ndividualnije i jedinstvenije nego to se to do sada
pretpostovIjolo. Vi koji sada ovu posedujete u
svom mozgu tri lione asocijacija ko je ne del ite ni sa ki m, ni u
prolosti, ni u sadanjosti, ni u
Kada kakav jedinstveni mineral nazivamo ga : " dragi
kornen", I1 neprocen jiv", "dragulj", "neoce niive vrednos ti", "dra -
gocen", l,blago"l "redokl',,, lepll, "nezamen jiv".
U pogl edu onoga to su istraivan ja otkri la o nama samima,
trebalo bi da da prirnenjujerno ove termi ne i na sebi
kao i na drugim ljudski m
APLIKACIJE
Naa izvanredna j edinstvenost ima mnoge prednosti. Na primer, u
svakoj situaciji kada pribegnemo brejnstormingu ili kada treba da
reimo problem, to j e raznolikost idej a tim bolj e. Svaka jedinka
tako postaj e izuzetno deo procesa.
U irem drutvenom kontekstu, takozvano "delinkventno", "abnor-
malno" ili ponaanje se sada moe prihvatiti u
novom svetlu kao razilaenje od postavljenih normi, koje
vodi kreativnosti". Na ovaj se mnogi dru-
tveni problemi mogu u stvari preokrenuti u reenja.
Rezultati ovih vebi opasnost koja se javlja kada ljude
posmatramo kao grupu, a ne kao pojedinca. nau j edinstvenost,
moemo lake reavati nesporazume i konflikte, bilo ili drutvene.
Vebe asocijacij a otkrivaj u snagu mozga svakog
veka, bilo da spada u one "nadarene" ili u one prethodno okarakterisane
kao Ove vebe, prema tome, mogu osloboditi milijarde
56
Drugi .tegmenl: Temelji
-
VI
Brejnst orming
ljudi od njihovih samo-namet nutih menta lnih Jednostavno
vebu sa poj mom opisanu u ovom poglavlju,
svako moe iskusiti trenutnu eksploziju mentalne snage.
Uzmite primer osmogodinjeg izjedne zaostale Lon-
dona koga su smatrali slaboumn im, i koji je to izgleda
i sam prihvatao. Poto je zavrio vebu sa pojmom upitao sam
ga da li bi mogao da dalje asocijacije za bilo koju od deset
kojej e zapisao. Zastaoj e za trenutak, zapisao dve, zatim ispravio pogled
i sa sjajem u zapitao "Da li mogu da nastavim?".
Kada sam rekao "Da", je kao neko ko po prvi put
ulazi u more. Zati m, u sve brem ritmu, skoro kao odmotavanje roine,
i asocijacije su da kuljaju iz nj ega. Njegovo
stanj e se transformisalo u stanje udnje, energije i dokje popunjavao
stranu bukvalno "Ja sam pametan! Ja sam pametan!". I bio j e u
pravu. Nedostaj alo mu j e obrazovanje.
Razumevanj e razgranate prirode realnosti nom doje uvid ne samo
u prirodu razumevanja, i u pri rodu nesporazuma, na toj
da se izbegn u mnoge emoti vne i zamke koje
noe po kuaje da komuniciramo.
U kontekstu ove knji ge, brejnstormi ng j e prvi korak ka mapama
uma. Ove vebe mogu da i daju tonus vaim asocijativnim
sposobnostima dok se pripremate za potpuni razvoj briljantnog razmi-
ljanja.
UVOD U POGLAVLJ E
Ukoliko se sposobnost briljantnog razmilj anj a mozga moe prime-
niti na koj e predstavljaju predmet " leve kortikaine vetine", da li
sc ista snaga moe primenit i i na imaginacij u i slike kao "desnu
kortikaInu vetinu"? poglavlje se bavi ovim pitanjem.
Dn/g; segment: Tellulji

57
VII
Brejnstorming slika
Pregled
Uvod
slika
Veba izgradnj e mini-mape uma od slika
Uvod u poglavlje
UVOD
Ovo poglavlj e razmatra savremena istraivanj a mozga koja su za-
prepasti la eksperte irom sveta. Zaj edno sa priloenim
vebama, ovo znanj e vam pristup ogromnom skladitu
imaginalivnih vetina koje uspavane lee kod 95 procenata populacij e.
SLIKA
3l: God ine 1970 . Scientifi c American je obj avio rezul -
tate fasci nantnog eksperimenta kojeg je sproveo Ralf Heber
(Rolph Haber) . Heber je po kazao svojim ispitanicima seriju od
2560 fotografskih slaj dova, im jednu sliku svakih
10 sekundi. Ispitanicima je trebalo oko 7 sati do pogl eda ju sve
slajdove, ali je vreme gl edanja bi lo pod elj eno u odvojene seanse
tokom perioda od nekoliko dona. Sat nakon to bi poslednji slajd
bi o prikazan, ispitanici su bili podvrgnuti testu prepoznavanja.
Svakoj osobi je prikazan set od 2560 parova slaj dova, od kojih j e
jedan slajd bio iz serije koj u su videl i, a drugi iz skupa koji nisu
videli. U proseku, njihovog prepoznavanj a j e bila 85 i
95 procenata.
58
Drugi segment: Temelji
VII
Brejnstorming slika
Poto j e potvrdio neuporedivu preci znost mozga kao mehani zma za
primanje, skladi tenje i Heber j e sproveo drugi eksperiment
da bi proverio sposobnost mozga da brzo prepoznaje slike. U ovom
eksperimentu, j edan slajd j e pokazivan svake sekunde.
Rezultati su bili da mozak ne samo to ima
izvanredni kapacitet utiskivanja i prizi vanja informacij a, da to moe
bez gubitka preciznosti, i pri neverovatno velikim brzinama.
U ci lju daljeg testiranj a mozga, Heber j e sproveo i eksperiment
u kome su slajdovi pokazivani po j edan svake sekunde, ali ovaj
put kao slike u ogledalu. Jo j edanput, rezultati su bili
da i pri vel ikim brzinama mozak moe da manipulie
slikama u trodimenzionalnom prostoru bez gubitka efikasnosti.
Heberov komentar je bio "Ovi eksperimenti sa vizuelnim
stimulusima sugeriu da je PREPOZNAVANJE SLIKA U sunNI
SAVRENO. Rewltati bi verovatno bili isti i kad bismo upotr ebili
25 000 slika umesto 2500."
Jedan drugi R. S. Nikerson (Nickerson), objavio je u
Canadian Journal af Phychology rezult ate eksperimenta II
kome je svakom ispit aniku prikazano 600 slika, i to j edna slika svake
sekunde. Kada su ispitani ci podvrgnuti testu prepoznavanja,
preciznost je bila 98 procenata!
Kao i Heber, i Nikerson je proirio svoj e istraivanje,
broj slika sa 600 na 10.000. j e da j e Nikerson naglasio da je
svaka od njegovih 10.000 slika bila "ivopi sna" (to j est upadljiva, lako
pamtljiva slika kakve se koriste u mapama uma).
Sa ovakvim ivopisnim slikama ispitanici su postizal i stopu pre-
ciznosti prepoznavanja od 99,9 procenata. izvestan nivo
dosade i iscrpljenosti, Nikerson i njegove kolege su procenili da bi
ispitani ci, i kad bi im se pokazalo milion slika umesto 10.000, uspeli da
prepoznaju 986.300 - to predstavlja stopu prepoznavanja od 98,6
procenat a.
U svom 10.000 slika" u Quarterly
Journal of Experimental Psychology, l.ojonel Stending (Lionel
Standing) je izjavio da je "kapaci tet memorije prepoznavanja
skoro beskrajan!" .
Drugi segment: Temelji
59
Brejnstorming slika VII
Razlog zato j e, da citiramo staru izreku, "s lika vredna hilj adu
lei u tome to slike angauj u veliki opseg kortikainih sposobnosti:
za boj u, obl ik, liniju, trodimenzionalnost, strukturu, vizuelni
ritam i posebno "imaginacij u" - koja od latinske i magi -
nari, to doslovno "mentalno oslikavati".
Slike, prema tome, mnogo nego izazivaju a
su i preciznij e i snanij e u pokretanj u irokog spektra asocijacij a,
to kreativno razmiljanje i Ovo pokazuje kako je
smeno to to se 95 procenata hvatanj a/pravljenj a bele aka radi bez
prednosti kakvu pruaju slike.
Razlog za ovo odbacivanje slika delom lei u naem savremenom
prenaglaavanj u kao primarnog sredstva za informisanj e.
razlog moe biti i II (pogrenom) verovanj u mnogih ljudi da
nemaju sposobnosti za stvaranje slika.
Lli'" .. ...-tb
&::... ":e
Levo: Naj bolji pokuaj dominantno
desnorukog autora cr /an desnom rukom.
Desno: Naj bolji poku aj istog al/tora dva
sala kasnije, nakon vebanja, crtan levom rukom.
Tokom prethodn ih 30 godina smo, zajedno sa jo nekima,
i umetni ce dr Beti Edvards (Betty Edwards) i Lorenu Gil , istraivali
60
Drugi segment: Tetne/ji
VII
Brej nstorming slika
miljenj e o ovoj problematici . U okviru pomenutih eksperimenata,
25 procenata ispitanika j e izjavilo da nemaju sposobnost vizuelizacije,
a vie od 90 procenata veruj e da imaju nesposobost za crtanje
ili slikanje na bilo koji Dalja istraivanj a su pokazala da svako
sa "normalnim" mozgom (genetski ili moe
da crta do nivoa polaznika dobre kole (v. prethodne crtee).
Razlog zato tako mnogo lj udi smatra da su nesposobni za stvaranj e
slika lei u tome to, umesto da shvate da mozak uz kontinuira-
nog cksperimentisanja uvek uspeva, grekom zamenjuj u svoj
neuspeh svojom fundamentalnom i smat raj u ga istin-
skom merom svog talenta. Na taj ostavljajujednu svoj u ment alnu
vetinu (koja je mogla prirodno da procvela) - da uvene i nestane.
:ll: U svojoj knjizi Duhovi u maini uma, S. M . Kosl in (Kosslyn)
tvrdi do se " u mnog im naim slikovnim eksperi ment i ma pokazal o
do l judi nedvosmi sleno napreduju kroz pra ksu" . Mapiranj e uma
ponovno bud i ovoj izvanredni kapacitet vizuelizacije. Koda mo -
zak razvi ja svoju sposobnost oslikavanja, ujedno razvi ja i svoj
kapacitet razmi ljan ja, svo ju sposobnost percepcije, svoje pam-
svoju kreativnost i poverenj e u sebe.
Dva iroko rasprostranj ena i tetna verovanja su dovela do savre-
menog odbacivanj a naih vizeulnih sposobnosti:
l Da su slike i boj e nekako primitivne, detinj aste, nezrele i nevane.
2 Da j e stvaranj a i reprodukovanj a slika. bogom dani talenat
dodeljcn samo vrlo malom broju lj udi. (U stvari, to je bogom dani
talenat darovan svima!)
Uz potpunij e razumevanj e mozga da shvatamo da se
mora uspostaviti nova ravnotea slici i U
kompj uterskoj industrij i ovo se ogleda u ubrzanom razvoju maina koj e
nam da povezujemo i sl ike i da manipuliemo
i slikama istovremeno. Na planu, to je pokrenulo mape uma.
VEBA IZGRADNJE MINI-MAPE UMA OD SLIKA
Veba koja se osobama koj e ele da izgrade svoj u
vizuelnu "mentalnu muskulaturu" je vebi sa pojmom "s re-
opisanoj u prethodnom poglavlju, osim to se u centar postavlja
61
Brejnstonning slika
VII
slika i to se na svakoj od linij a koj e se granaj u iz centra crta prvih deset
"s likovnih asocij acij a" .
U vebi kao to j e ova, od sutinskog j e da ljudi
svoj u inhibiciju da nacrtati " loe" slike. Bez obzira kol iko .J oe"
izgledale sl ike, zbog prirode ljudskog mozga koja se zasniva
na probi i uspehu (a ne greci), te slike predstavlj ati prvi
eksperimentalni stupanj iz koga uslediti trajni i neizbeni napredak.
Dobra centralna slika koj a se za slika
zbog toga to prua mnotvo za jednostavni razvoj asoci-
j ativnih slika.
Ciljevi vebe
Cilj evi ovakve vebe za stvaranj e vizuelnih asocijacija su
l Da se oslobodi ogromna vizuelnog korteksa.
2 Da se memorije za skladitenje
posredstvom slika za naglaavanj e i povezivanj e.
3 Da se estetsko uivanje.
4 Da se slomi otpor prema slika u procesu
5 Da se potpomogne mentalna relaksacij a.
6 Da se sa razvijanjem izvanrednih vizuelizacije i
percepcije koj u su koristili veliki umetnici/mislioci kao to je bio
Leonardo da
SlikOIIIlO povezivanje /I praksi
Evojednogzabavnog i primerakako slikovno povezivanj e
deluj e u praksi.
Nekolicini odraslih se na seminaru pridruio i petogodinji si n
jednog od po imenu Aleksandar, koji j e tek umeo da
napie nekoliko nepovezanih slova alfabeta, i uporno j e insis-
tirao da se i on pridrui vebanj u. J pored protivljenja odraslih, na kraju
mu j e ipak bilo doputeno da se
62
Dr ll}.:i segment : Tem elji
VII
Brej nstomsing slika
Al eksandar je izabrao ljudski mozak kao centralni lik, jer je da
se mozak spominje tol iko puta tokom prethodnih dana. Onj e tada
da "naglas oslikava" na
"A sada, da vidimo, ta radi moj mozak?...A da, on postavlja
pitanj a!" . Rekavi to, nacrtaoj e nezgrapan prikaz znaka pitanja i odmah
nastavio: "A sada, ta j o radi moj mozak? ..A da, on ima prij atelje!".
I rekavi to, brzo nacrta na kojoj su bile dve ruke koj e se dre, i
nastavio: "ta j o radi moj mozak?..."
" A da, on kae "hvala vam" !". I rekavi to, nacrt a malu kovertu i
nastavi, uz veselje koj e se dok j e poskakivao gore-dole na
svoj oj stolici, sa reavanjem svakog "ta jo radi moj mo-
zak? .." .
"A da, on voli mamu i tatu!". I rekavi to, nacrta malo srce, dovrivi
svih svoj ih deset vizuelnih asoc ijacija bez trenut ka oklevanja i sa
uskli cima pri svakom reenj u. Ovo je bio mozak
koj i je radio potpuno prirodno - blistavo otvoreno i

Vebanj e
Naoruani svim ovim infor macijama o svom kapacit etu za
slikovno povezivanje, nastavite na potpuno isti kao to ste radili
sa vebom povez ivanja svoju sopstvenu centralnu sliku
za koncept (i li pak neku sliku onoj na str. 73) i
slike koje vam padaju na pamet.
UVOD U POGLAVLJE
Nakon to ste zavri li ove dve brejnstorming ve be, dve
kortikaine vetine, sada treba da integri ete svet i svet slika.
poglavl j e nastavlja putovanje od osnovnog brejnstorminga do
mapiranj a uma.
Drug; segment: Temelji
63
VIII
Od brejnstorminga do mapiranja
uma
Pregled
Uvod
svoj u povezivanja
Vebanje
Uvod u poglavlj e
UVOD
Ovo poglavlje nastavlja proces u estom poglavlju vebom
sa pojmom dalje od faze mini-mape uma, ovo poglavlj e
vas dovodi do praga kompletnog mapiranja uma, vam kako
da proirite bilo koju mapu uma do bilo koje koju elite.
svom POVEZIVANJA
korak je da proirite vebu sa pojmom
data uputstva.
Na potpuno isti na koji se vaih deset ili slika
granalo od centralnog pojma svaka od ovih deset moe da
razgranava svoje sopst vene asocijacij e.
Slobodnim asociranjem na svaku od deset ili slika,
pojmove koji polaze od njih linijama i j asno tampanim slovima
po linijama koje su iste duine kao i same
moete da gradite verbalno "drvo" asocij acija mape uma, kakva
je mapa na strani 66.
64
Dn/gl segment: Temelj;
VIII Od brej nstorminga do mapiranj a uma
Kada pogledate ilustraciju da je deset
napi sano krupnij im slovima, i da su linij e po koji ma su ispisane deblj e
od sekundarnih linij a. Ovo slui da bi se naglasio njihov kao
deset pojmova koj i su vam na pali na pamet.
Dok budete povezi vali u svojoj mini-mapi uma
istovremen o i prefinjenos t i snagu svoga
:Ill Godi ne 1985. Anderson i Porlmuter (Anderson, Porlmutter)
su sproveli zaniml jiv eksperi ment so Predstavil i su
ispitanici ma central ne i zatrail i od njih do stvaraju
asocijaci je ko je zadatim slovom.
No pri mer, jednoj gr upi je zcd oto i slovo u
nizu " pos - s, kost - m" . Drugo j grupi je zadat niz " kockar - s,
kost - m" . Pot om je brzina koj om su ispitani ci doli do
" meso". O sobe iz prve grupe su bi le bre jer je prethodno
" pos" aktiviralo memorijski lonac " pos - kosl - meso" . Kao rezultat
svoji h istraivan ja, Anderson i Porlmuter sugeriu do :
radi kao aktivacioni proces, koji se iri od do asoci-
rane putem ovakvih lanaca."
VEBANJE
Bacit e kratak pogled na ilustracij u na strani. Zati m proirite
svaku od svoj ih deset daljim asocij acijama.
Provedite I minu t nad svakim pojmom (ukupno 10 mi nuta).
Kada ste zavrili ovu vebu, na drugom, i
nivou vae min i-mape uma. U tom trenut ku shvati da tako moete
da nastavite u nedogled!
Ova ve ba vam pokazuje daje, uz tehni ka,
va mozak u da istrauje i manifestuj e svoj u beskraj nu
kreativnu sposobnost.
UVOD U POGLAVLJE
Poto ste uradili vebe, integrisa li i proir ili svoj u za asociranj e
slika i sada ste spremni da izrazite svoj potpuni spektar kort ikainih
i mentaln ih sposobnos ti u samoj mapi uma.
Drugi segment: Temetji
65
Od brejnstonninga do mapiranja IInta
PI\O
Proireno vebo so pojmom

kojo nos
vodi do osnovnog verbalnog mapiranja uma (v. str. 8)
VIII
66 Drugi segment: Temelji
IX
Mapiranj e uma
Pregled
Uvod
Uprezanje kompl etnog spektra va ih kortikaInih sposobnosti
Uvod u hijera rhije i kategorije
Putovanje kroz um jednog mapera uma (I )
Implikacije
Putovanje kroz um jednog mapera uma (ll)
Jo o hijerarhij ama i kategorijama
Prednosti hijerarhije, kategorizacije i POP
Prednosti mapiranj a uma nad linearnim pravljenjemfhvatanjem
beleaka
Uvod u poglavlje
UVOD
Ovo poglavlje vas uvodi u tehnike stvaranja reda i strukture u vaem
razmilj anju; a deo "Putovanj e kroz um j ednog mapera uma" vam
da vidite proces mapiranj a uma " iznutra". Sem toga, pred-
vam dalje dokaze o beskrajnom kapacitetu povezivanja i
kreativnosti vaeg mozga.
UPREZANJE KOMPLETNOG SPEKTRA VAIH
KORTIKALNIH SPOSOBNOSTI
mape uma se ostvaruj e postavljanj em centralne slike
umesto centralne i slika umesto gde god j e to
Kombinovanje ove dve kortikaIne vetine - za i
Drugi segment: Temelji
67
Mapiranje uma
IX
sl ike, viestruko vau intelektualnu snagu, posebno dok
stvarate svoje sopstvene slike.
3 Godine 1989. V. M. Metlin (W. M. Matl in) je opisao
eksperiment koji je to i pokazao. Sproveli su ga Bul i Vitrok (Bull,
Whillrock) 16 godina ranije, do bi ispitali efekte koje slike
ostovljoju na proces
Bul i Vitrok su traili od dece store 9 i 10 godina do zapamte
kao to su "mozak", Hnevo1ja" j HistinoM. Deca su
podel jena u tri grupe. Prva grupa je i njihove definici je,
zapi sivala ih i pot om stvarala svoj e sopstvene slike, kako tako
i njihovih definicij a. Deca u drugoj grupi su radil a isto kao i deca
u prvo j, samo to su umesto da crtaju svoje, precrtavala
gotove slike. Deca u grupi su jednostavno samo ponovljolo
zapisivanje i njihovi h definicija .
Nedelju dana kasnije, deca su podvrgnuta testu i
njihovih definicija. Deca iz prve grupe, koja su stvarol o sopstvene
slike, su imala daleko naj bolje rezultate, dok su deco iz
grupe, koj o nisu nita crtal o, bila najgora.
Ovi nalazi idu u prilog da je mapa uma jedi nstve no '
pogodna alatka za Ona ne samo to koristi slike, i sama
predstavlja sliku.
Mapa uma upree kompletan spektar kortika inih sposobnosti -
za slike, broj eve, logiku, ritam, boj u i prostorno poi-
manje - jednom j edinstveno snanom tehnikom. to, prua
vam slobodu da skitate po beskrajnom prostranstvu svog mozga.
UVOD U HIJERARHIJE I KATEGORIJE
Da biste uspeli da kontroliete i primenjuj ete ovu ogromnu ment alnu
vam potrebno da strukturirate svoje mis li i vau mapu urna
hij erarhiju i kategorizacij u. Prvi korak je da ident ifikuj ete
svoje pojmove direktne povezanosti (PDP).
Pojmovi direktne povezanosti zasnivaj u se na pojmovima
na osnovu koji h se moe organizovati mnotvo drugih pojmova. Termin
"ma ine", na primer, obuhvata veliki broj kategorij a, od koj ih je j edna
"motorna vozi la". Ova kategorija, sa svoje strane, irok
68
Drugi segment: Te",elj i
IX
Mapira nj e lImo
spektar, kome pripada i "kola". "kola" opet obuhvata mnotvo tipova,
njima i "ford", koji broj modela.
Gl edano iz ove perspektive, "maine" je snanij a od " ford",
zato jer obuhvata i potencijalno strukturira ogroman spektar informa-
cija. "maine" ujedno i sugerie skup kategorija i post avlja ih u
hijer arhij ski poredak.
tome, ovakva hij erarhij a se moe proiriti navie, naj o vie
nivoe generalizacije: "artefakti"', na primer, i " ma-
ine" kao Ove ili pojmovi direktne povezanosti,
predstavlj aj u za oblikovanj e i upravlj anj e kr eat ivnim procesom
asoci ranja . Drugim one su naslovi poglavlj a koje biste upotre-
bili kada biste pisali knji gu na neku temu.
:Il: studija, koju su sproveli Bo uer, Kl ark, Lezgold i
Vi mzens (Bower, Clark, Lesgold, Wimzenz) 1969. godi ne, po-
kaza lo je hij erarhij e kao sredstva za
U ovom eksperimentu, ispitanici su bili podeljeni u dve grupe.
Svakoj grupi su pokazane karte, sa 28 na pisa nih na
sva ko j od njih.
Osoba ma u prvoj grupi su pokaza ne koje su bile hijerarhijski
organizovane . Na prime r, "instrument" bi se nalazila na vrhu,
od ko je bi se dalje grana le i "uda ra ljke". Na
nivou su bile grane so lIviolina", l/viola", i
ko je su se na lazile ispod i grane sa
"timpani", "bubnjevi", "bongo" ispod "udarolike", i
tako dalje .
Osoba ma u drugoj gru pi su pokazane istovetne ali ras-
po principu Sposobnost je po-
tom testirano kod ispitan ika iz obe grupe. Ba ka o to biste sada
i ispitan ici iz prve grupe su imali daleko bolje rezultat e
od osoba iz druge grupe, kojimo su pokazivani spiskovi
fih istih
PUTOVANJE KROZ UM JEDNOG
MAPERA UMA (I)
Ovo je vaa ansa da " zavirite" u umj edne osobe i da istraite njene
idej e o pojmu U toku procesa, da primenite
Artefakt (Iat.) predmet ljud skom rukom. (prim. prev.)
69
Mapiranj e uma
IX
sve tehnike mapiranja uma koje ste do sada kao i nekoliko
novih.
Maper uma od centralnog lika koji izraava pojam
Slika treba da sadri iluziju trodimenzionalnosti i barem tri boje.
Prvi pojam direktne povezanosti koj i j e naem maperu pao na um
je "A KTIVNOSTI". Ova j e napi sana krupn o velikim slovima na
podeblj anoj , zakrivljenoj liniji koja polazi iz centra, linij i koj a je iste
duine kao i sama
Prve asoc ijacij e - imenice "srce", i glagol "deliti"
- granaj u se od pojma "AKTIVNOSTI" .
U mozgu naeg mapera uma j e sada sevnuo novi POP - "LJUDI".
Ova j e postavlj ena na levoj strani mape uma, krupno na-
pisana i za centralni lik podebljanom linijom. Razne boje
kojom j e ispisana ukazuju na raznobojn ost rasa,
i Marsovce!
skup poj mova - "porodica", "prij atelj i", "s ta-
ratelj i", "ivotinje" , granaj u se iz ove
Neki od ovih pojmova indukuju nove. "Brat", "majka",
"otac", dodati su uz "porodica". Uz se
"glumci", "klovnovi". Pojam "staratelji" indukuj e
"nastavnici", "svetenici", "psiholozi" i "treneri".
Svaki od tri termina predstavljaju "H RANA", " OKRU-
ENJE" i - i kao takve dobijaju svoj status
na mapt uma.
" OKRUENJE" indukova la j e dva pojma. Na brzo
dodaje sliku planine i "seosko". U ovom trenutku zastati da
bismo razmotril i implikacije ovoga to j e do sada
IMPLIKACIJE
mapu uma koju j e na osmislio, j asno je da
bi bilo koj a ili slika sa nje mogli biti smeteni u sredite nove
mape uma koja biti razgranata.
ovo u vidu, sva ko mopa uma je potencij alno beskrajna.
njenu zrakast u strukturu, svaka pri do-
da ta mapi uma soma po sebi otvora za novi i jo
spekta r asocij acij a, koje opet so svoje strane otvaraju
70
Drugi segment: Temelji
IX
Mapiranje 1I111a
za sve nove i nove, i sve i spektre, i ta ko dalj e a d
infinitum. To jo jednom pokazuje beskra jnu asocijativnu i krea-
tivnu prirodu svakog no rma lnog ljudskog mozga .
Ovo j e sasvim kontradiktorno iroko rasprostranjenom shva-
tanju da j e s/varanje idej a mnogo tee od njih ovog i organi-
zovanja. Ukoliko je naa sposobnost mapir anj a uma beskrajna, onda se
j edin a sastoj i u tome da odredi mo kada da se zaust avimo; a
ma pa uma nam moe i u donoenj u ove odluke.
Nasuprot tome, linearne beleke u formi spiskova su u direktnoj
suprotnosti sa radom uma, j er one idej u, a zatim j oj namerno
presecaju vezu sa prethodnim idej ama i idejama koje slede. Kontinui-
rano svaku ideju od nj enog konteksta, linearne beleke
blok iraju prirodni proces razmi lj anj a, ga.
Spiskovi zauzdavaj u slobodu pokreta u mozgu i dovode do
zastoj a uske neuralne staze mi sli koj e sve vie smanj uj u
kreativnos ti
:ll: Razlog zbog koga spiskovi imaj u ovakve posledice lei u
tome to oni delu ju direktno suprotno asocij at ivnoj prirodi moz-
ga. se neka idejo po javi sa njom je "zavreno", i raskida se
njena veza sa prethodnim ide jama i idejama koje slede. Ovo
nepreki dno gil jotiniranje novih misli predstavlja jedan od glavnih
fa ktora koji stoje iza sta tistike pokre-
tan ja kreativnih ideja . Utestovima ko je je vrio E. Pol Tarens (Poul
Torrance), na primer, kado je od ispitani ka traeno da smisle to
je vie prime ra za (asocijacija)
ideje, broj je bio - a ispita niku je pri tom bil o dato
vremena koliko eli- 26 . je da bi ispitani k,
da je poznavao briljantno razmiljanje, uspeo do skupi vie
miliona poena pre nego to bi odustao od dalj eg razmiljanja , i
to zbog zamora.
PUTOVANJE KROZ UM JEDNOG
MAPERA UMA (II)
Vrativi se naem maperu uma, nal i smo naeg kako -
pod trenutnim uticaj em prethodnog obrazovanj a - preivlj ava mentalnu
blokadu.
Drugi segment: Temelji
71
Mapiranj e lima
IX
Usled nedostatka znanja o naim umovima, ovakve mentalne blo-
kade dre poj edine ljude "nemirna" - tokom nekoli ko sekundi ili
minuta, satima, godinama... ponekad i tokom ivota.
kad j ednom razumete beskraj nu asoc ij ativnu prirodu svoga mozga,
u stanju da mu pomognete da pomogne sam sebi.
tendenciju mozga da funkcionie kroz ge talt, odnosno
celovito, na jednostavno dodaj e prazne linij e
na mapi uma, tako mozak da "popuni" delove koj i ga
dozivaju.
U trenutku kodo ljuds ki mozok shvot i do moe do povezuje bilo
ta sa bil o u stanju da gotovo trenutno pronal azi
asocijacije, posebno kada ie izazvan dodatnim stimulusom.
Od sada moemo sa uivanjem posmatrati kako na kom-
pletira asocijativnu mreu: dodaje vie slika; pojmove drugog, i
nivoa; povezuj e delove; kor isti kodove; sumira glavne teze
kada smatra da je neka vana grana dovrena.
U ovoj fazi, jo j edan vaan aspekt brilj antnog razmi ljanja/mapi -
ranja uma postaje to da j e mapa uma zasnovana na logici .
asocijacija, a ne na logici vremen a. Mapa uma se prua u bi lo kom
smeru i hvata bilo koju misao iz bilo kog ugla.
Poto je pokrenuo dovolj no ideja da bi zadovolj io zahteve svog
govora, prezentacij e, rada ili istraivanj a, na da j o
vie sredi svoje idej e svakoj od njih broj, na taj
mapu uma u hronoloki niz, ukoliko bi to bi lo neophodno.
JO O HTJERARHTJAMA I KATEGORIJAMA
Pojmovi direktne povezanosti u svakoj mapi uma predstavlj aju one
ili slike koj e su najj ednostavnij a i naj sredstva za stva-
ranje reda. To su pojmovi koji u sebi sakupljaj u broj
asocijac ija.
Upravo je hijerarhij e i kategori zacij e ono to razl ikuje
potpunu mapu uma od mini-mape uma opisane ranij e. U mini-mapi
uma, prvih deset ili slika dobij aju svoj samo zato to su prve
pale na pamet. U potpunoj mapi uma one su prema svojoj
vanosti .
72 DrIlJJi segment: Temelji
Mul ti-ordinotna ve bo so pojmom koju su rodile tri grupe od po
osobe u potrozi za pojmovima (v. str. 54)
Primer vebe stva ranja mini-mape uma so s ikomo koju je
urodilo Vanda Nort (Vanda North, v. str. 63)
Dr"gi Temelji
73
b I(
Mapa uma Marko Brauna (Mark Brown) koio no spektakularan n n
prikazuje upotrebu slika, oblika i trodimenzionalnos ti (v. sir. 89-94)
" " " " Prirodno orhife ktoniko, slike 9, 10, l I i 12; slika 13 A
78 Drugi segment: Temelji
Mopo uma Kloud;;uso Borero kojo pokozuje koko primeno osnovnih
principo (korenovi) dovesti do plodovo! (v. str. 109)
Drugi segment: Tem elji
79
Mapa urno so jedinstvenom slikom, outoro Ulfo Ekbergo (v. str. 112)
s
o,.
u
"
..,-
.,.
. Jo
,.
" -s
,S
Mapa urno outorc Vande Noli kojo ioj je pomoglo pri donoeniu odluke o
lome do li do pr eseli svoj o firm u il i ne (v. sir. 124 -126)
so !)I"lIg i sl'gll/el/l: Tl'lUl!lji
IX
Mapiranje tima
Jednostavan da otkrijete primarne pojmove direktne poveza-
nosti j e da postavite pitanja:
Kakvo znanje se trai ?
Kad bi ovo bila knji ga, kakvi bi bili naslovi poglavlj a?
Koj i su moji cilj evi?
Kojih su sedam najvanijih kat egorij a u delu koji se razmatra?
K
. . itania? Za" ? " ?" G-' ? " K ? "
oja su moja osnovna pl sto. , .. ta. , .. ue. , ., O. ,
..Kako?", ..Koj i?" mogu da poslue kao glavne
grane na mapi uma.
Koj a j e to i ra ili sveo buhva tnij a kat egorij a u koj u se ove ukl a-
paju?
Vrlo samo posta vljanj e ovih pitanj a otkriti eljene pojmove
direktne povezanosti . Ukoliko to neuspe, od centralnog lika ili
poj ma i povucit e do sedam linija koje se granaj u od njega. Sada
ponovo postavite gornja pitanja.
Alternativno, moete se ponovo vratiti tehni ci mini-mapa uma,
zabeleiti prvih deset ili slika koj e vam padnu na pamet, i onda se
. zapitati koje se od njih mogu kombi novati pod nekim op tijirn naslo-
vom.
PREDNOSTI HIJERARHIJE, KATEGORIZACIJE l
POJMOVA DIREKTNE POVEZANOSTI
l Primarn e ideje su na svom mestu, tako da sekundarne i tercijarne
idej e mogu da ih prate brzo i lako, u cilj u olakavanja
strukture mi sli .
2 PDP slue da izvajaju i izgrade mape uma
mozgu da razmi lj a na prirodno strukturiran
Vebanje
sve tehnike mapiranja uma koj e ste do sada napravite
svoj u sopstvenu kompl etnu mapu uma o pojmu i uporedite j e
sa mapom na st rani 66.
Drugi segment: Temelji
81
Mapiranj e lima
PREDNOSTI MAPIRANJA UMA NAD LINEARNIM
PRAVLJENJEMfHVATANJEM BELEAKA
IX
od mana standardnih beleaka (navedenih na stranama
41-42), moemo izvesti prednosti mapiranja uma:
l Uteda vremena beleenjem relevantnih 50
i 95 procenata).
2 Uteda vremena pri relevantnih (vie od 90
procenata ukupnog vremena).
3 Uteda vremena pri pregledanju beleaka (vie od 90 procenata
ukupnog vremena).
4 Uteda vremena pri traenju koje se ne mor aju traiti
u kontinuiranom tekstu punom nepotrebne (vie od 90
procenata ukupnog vremena).
5 Pravilno usmeravanj e koncentracij e.
6 Lake pronalaenje od esecijalnog
7 Koncentracij a od esecij alnog naj ednom mestu
(vremenski i prostorno), se pobolj avaju kreativnost i prise-
,
/
8 Povezanost j asnim i svrsishodnim asoc ijacijama.
9 Vizuelna dopadlji vost i preglednost koja mozgu da lake
pamti.
10 Kontinui ranost i potencij alna beskrajnost razgranavanj a misli koja
stalno nova i nova ostvarenj a.
II Celovitost i dovrenost koja, u skladu sa prirodom mozga, stalno
obnavlja nau prirodnu elju za
12 Upotreba svih kortikainih sposobnosti, na osnovu mozak po-
staje sve pripravniji , i sigurniji u svoje sposobnosti (v .
poglavlje Ill - .Posledicc po nae mozgove", strana 42).
82
Drugi .segment: Temelji
IX
UVOD U SEGMENT
Mapiranje uma
Zavrili ste prvi i drugi segment, upoznali ste se sa arhitekturom i
temelj ima briljantnog razmi ljanj a, napredovali od osnovnog brejn-
storminga do mini-mapa uma, a odatl e do pravog mapiranj a uma.
Sada vam j e potrebna struktura u okviru koje biste izrazili svoje
briljantno razmi ljanje. segment vam prua osnovna koja
a ne vau prirodnu kreativnost.
Drugi segment :
83
segment:
Struktura
segment vas upoznaje sa zakonima i preporukama u mapiranju
ulila. Ova vam da znatno svoj u mentalnu
preciznost, kreat ivnost, snagu i slobod/i. Kada budetej ednom razumeli
i prihvatili osnovne zakone, u da bre razvijate svoj
stil mapiranja uma.
84 segment: Struktura
x

Pregled
Uvod
Pogled j ednog vanzemaljca na ljudsku inteligenciju
Tri osnovne instrukcije (tri "P") za mapiranj e uma
Zakoni i preporuke u mapiranju uma
Pregled zakona mapiranja uma
Obrazloenj e zakona mapiranja uma
Pregled preporuka za mapiranje uma
Obrazloenje preporuka za mapi ranje uma
opasna
Uvod u poglavlje
UVOD
Ovo poglavlje posmatranj em razvoja ljudske inteligencije
sa stanovita j ednog imaginarnog vanzemaljca. Perspektiva vanze-
maljca vam da istraite osnovna brilj antnog raz-
miljanja sa nego to bi to bilo
Zakoni i preporuke u mapiranju uma su uspostavlj eni - i dopunj eni
vebama- da bi vam pomogli da uklonite ment alne blokade,
da upamtit e ono to ste mapirali i da pripremit e uslove za
rad. Na kraju poglavlja videti kako da izbegnete zamke
koj e u mapere
segment: Struktura
85

POGLED JEDNOG VANZEMALJ CA
NA LJUDSKU INTELIGENCIJU
x
Zamislite da stevanzemaljac izjedne milij ardu godina stare civilizacije,
od kogaje zatraeno da civilizacijski ali vrlo talentovane stanovnike
Zemlje pomogne im i eventualno se sprijatelj i sa nj ima.
ste intenzivno stanovnike Zemlj e i otkrili da oni pose-
duju kompleksan korteks , sa irokim spektrom naprednih
mentalnih sposobnosti, beskrajnim asocij ativnim kapacitetom, prak-
kapacitetom skladitenja, i
indukovanja novih ideja i asocijacija. Osim toga, oni
poseduj u izvanredno sloeno i fleksibilno telo koj e slui kao oslonac i
transportno sredstvo te inteligencije, fizioloku sposobnost da pobolj-
aj u svoje kao i radoznalost koja ih tera da
istrauju sve aspekte univerzuma.
Dalj e da, u pokuaju da dobij ete pristup nj ihovim
ogromnim mentalnim pripadnici ljudske rase "cede" svoj u
inteligenciju kroz neverovatno uzan i kanaljezika.
Kao rezultat toga, mnogi od nj ih dobijaju pravu na sam pornen
a na milionima instituci ja za koje su rasut e po celoj '
planet i studenata ili spava ili pokuava da se odatl e!
Ganuti ovom situacijom, da date ljudima
zbirku zakona mapiranja uma da biste im pomogli da realizuju svoje
neverovatne Ovi zakoni moraju biti posmatrano iz bilo koje
akademske perspektive u kojoj ljudi mogu odabrati da ih primene -
semantike, neurofiziologije, teorije informacija, teorije kortikainih hemis-
fera, fizike, psihologije, filozofije, istraivanja ili teorije
Ono to sledi su zakoni, teorije i preporuke koje vi predloiti.
TRI OSNOVNE INSTRUKCIJE
ZA MAPIRANJE UMA - (TRI P")
U mnogim drevnim kulturama Istoka, maj stori i su novim
tradi cionalno davali samo tri osnovne instrukcije: povinuj
se, saraduj i osamostali se. Svaka od ove tri instrukcije karakteri e
pojedinu fazu
Povinuj se - da treba da podraava
objanjenje samo kadaj e to neophodno. Sva ostala pitanj a treba da budu
zabeleena i postavljena tek u fazi .
86
segment: StrukJura
x

- se odnosi na fazu kada poto je
osnovne tehnike, da konso l iduje i inlegri e informacije po-
pi tanj a. U ovoj fazi treba da pomae
u anali zi i stvaranju.
Osamostali se - da poto j e u potpunosti
sve to je mogao da ga odati pot ovanj e nastavlja-
proces mentalne evolucije. Na ovaj moe da iskorist i
znanje kao platformu sa koje stva rati nova shvatanja i
paradi gme, tako generacije .
Ekvivalenti za ove tri inst rukcije (tzv. tri " P" )" u map iranju uma su
prih vati, primeni i prilagodi.
Prih vati da, u prvoj fazi, treba da ods tranite sve predrasude
koj e imate o svojim mentalni m i da prat ite
zakone mapiranja uma, dale modele to preci znije
moet e.
Primeni pred stavlj a drugu fazu, kada ste zavrili os novne ve be
date u ovoj knjizi. U ovom trenutk u, sugeri emo vam da uradite
minimum 100 mapa uma za kone i prepor uke sadr-
ane u ovom pog lavlju, svoj sopstveni sti l mapiranj a
uma i sa tipovima mapa uma koji su
skicirani u poglavljima. Mape uma treba da kor istite u svim
aspektima kako hvatanj a belcaka tako i pravljenja beleaka dok ih
ne osetite kao potpuno prirodan organ izovanja vaih misli.
Prilagodi se odnos i na razvoj vaih ve tina mapiranja uma.
Poto ste se uvebali na nekol iko stotina mapa uma, ovo
j e vreme za eksperi me ntisanje sa
va nja ob lika mape uma. Javit e nam svoj e rezultate...
ZAKONI I PREPORUKE U MAPIRANJU UMA
Zakoni
Zakoni mapi ranj a uma su namenj eni a ne
vae ment alne s lobode . U ovom kontekstu, vano j e da se red ne pornea
sa ili sloboda sa haosorn . Suvi e se red prihvata sa
negat ivnom konot acij om kao rigi dan i sloboda
se grekom zamenjuje haosorn i nedostat kom strukturira nosti . U stvar-
"
U originalu Iri .. A": accept, apply , adapt. (prim.prev.)
segment: S/ruk/ura
87

x
nosti, istinska menta lna sloboda predstavlja sposobnos t da se stvori red
iz haosa. Zakoni mapir anja uma vam da uradit e upravo to.
Zakoni su podelj eni na zakone tehnike i zakone planiranj a:
Tehnike
l Koristite istieanj e
2 Koristite asoe iranj e
3 Budite j asni
4 Razvijte stil
P/an
l Koristite hij erarhiju
2 Koristite poredak
Preporuke
I Razbijte mentalne blokade
2 Popravite
3 Pripremit e
PREGLED ZAKONA MAPIRANJA UMA
Tehnike
I Koristile isticanje
o Uvek kori stit e centralni lik.
o Koristite slike po mapi uma.
o Kori stite tri ili vie boja po jednom eentralnom liku .
o Kori stite iluziju trodimenzionalnosti slika i
o Kori stite sinestezij u"
o Kori stite var ijaeije slova, linija i slika.

88
Sinestezija (gr.), meanje doivljaja, sposobnost nenadraenog
da osel; nadraaj drugog (prim. prev.)
segment: Strukt ura
x
o Koristi te ravnomerne razmake.
o Koristite razmake.
2 Koristile asociranje
o Povezujte strelicama poj move na mapi, bilo da su na istoj ili na
"granama"
o Koristite boje.
o Koristite kodove ili
3 Budite jasni
o Koristite samo jednu na svakoj linij i.
o Sve piite tampanim slovima.
o Piite tampanim slovima na linijama .
o linije iste duine kao to j e i duina na njima.
o Povezujt e "grane" sa centralnom slikom.
o Povezujte linij e jedne sa drugima.
o Podebljaj te centralne linije.
o Uokvirite pojmove koji se granaj u iz istog poj ma.
o svoje slike to je j asnijima.
o Postavite svoj papi r vodoravno ispred sebe.
o Pi ite slova to vertikalnije.
4 Razvijte stil
Plun
l Koristite hijerarhiju
2 Koristite poredak
OBRAZLOENJE ZAKONA MAPIRANJA UMA
Tehnike
l Koristite isticanje
Isticanje, kao to smo videli , predstavlja jedan od glavnih faktora
za poboljanje memorij e i kreativnosti. Sve tehnike koj e se kor iste za
segment, Strllktura
89
x
isticanje se mogu koristiti i za asoci ranje, kao i obratno. saveti
vam da postignete optimal no isticanje u svojim mapama
uma.
Uvek istaknit e centralni lik
Slika automatski predstavlja fokus za oko i mozak. brojne
asocijacije i je efikasna kao sredstvo u memori-
sanju. Osim toga, slikaje atraktivna - i to na mnogi m nivoima. Ona vas
prua vam zadovoljs tvo i vau panj u na sebe .
Ukoliko (umesto slike) apsolu tno mora biti u sreditu
vae mape uma, i ta se moe pretvoriti u sliku iluzij e
trodimenzionalnosti, boja i "ulepavanja".
Koristile slike po mapi uma
slika gde god j e to vam prua sve gore navedene
prednosti, a uj edno stvara i ravnoteu vaih vizuel-
nih i kortikainih vetina i poboljava vau vizuelnu per-
cepcij u.
Ukoliko otklonite svoj u eventualnu predrasudu da ste lo i .
pokuate da nacrtate leptira, na primer - moda vam se va prvi crte
dopasti. U nekim moda imat i
neuspeh! Ali, prednost j e u tome to ste pokuali, i put kada
budete videli leptira, da ga malo detalj nije pogledate sa
namerom da ga bolj e zapamtite i lake preslikate.
Na taj slike u svojim mapama uma,
se jasnije na stvarni ivot i da popravite svoje "kopi ranje"
stvarnih objekata. Doslovno "otvoriti svoje za svet oko sebe .
Koristite tri ili vie boja poj ednom centralnom liku
Boje stimuliu memoriju i kreativnost, vam da izbegnete
opasnost od monohromatske monotonij e. One daju ivot vaim slikama
i ih atraktivnijim.
Koristite iluziju trodimenzionalnosti slika i
dimenzije da stvari a ta god da
to se lake pamti i saoptava. Prema tome, najvan ij i elementi vae
mape uma mogu bit i naglaeni tako to biti nacrtani ili napisani "u
tri dimenzij e".
90 segment: Struktura
x

Koristite sinestezij u (meanje
Kada god je to u svoj u mapu uma ili slike koje sc
pozivaju na vida, sluha, mirisa, ukusa, dodira i kinestezije.* Ovu
tehniku su koristili mnogi poznati kao i veliki pisci i pesnici.
Na primer, u svom velikom epu "Odisej a", kojije
primer memorij e, Homer korist i potpuni spektar da bi
preneo i opasnost Odisejevog putovanj a posle opsade
Troj e. U sceni, Odisej je napravio greku naljutivi Posej dona,
boga mora, koji mu se sveti stranu oluju:
" Tek io izrekne.lo. s visine krupan se 1010 .1' stra no obori na krov
i njegov zaljulja a sam padne daleko od korman
iz ruku pusti; ojarbol njemu po sredini udari slrana bura pa ga
prebi u onoj vetrova smesi.jedro i molka padn u daleko u valove
morske. A njega pod vodu baci val, i dugo se nije mog 'o pomolili
gore, pod silnom navalom vode, j er mu ote a ruho io m/l dade
di vna Kalipsa. Dockan izroni tek, iz ustaj e slan/l i gorku pljuvao
vodu, a silna i s temena lila m/l voda. Iako na muci ivoj , on opel
seli se pa se za njim vine u vale i najzadga zgrabi. le Jn U
u sredinu sedne od preke smrti. Veliki talas amo i lama
bac 'o mu Kao kad j esenj i Borej uzvitla po polj u
sejedno drugoj prilepile, tako su vetri po moru amo i tamo
Odi sejev bacali ga je dognao Nolo do Borej a neka
ga nosi . a Euro Zefiru ustupio neka ga vitla."
(Prevod: Milo N.
ritam, ponavljanje, nizanj e, slikovitost, usmerenost ka svim
pokret, preuvel boj e i e, sve to sadrano u
j ednom maj storskom paragrafu vrednom spomena.
Zanimlji vo j e posmatrati kako mala deca upoznaju prirodu svim
svoj im Oni dodiruju, probaju, i istrauju; oni pevue,
pevaju, rimuju i j edno drugome fant azije i
sanjarenj a mapa uma.

Kinestezija (psih.), kretania, napetosti i napregnutosti snage. {pn niprcv.)

segment: StruktUTa
91
x
Kao i ta deca, tako je i veliki ereevski, poznat kao
"", koristio sinesteziju kako bi zapamtio bukvalno svaki trenutak svog
ivota. Usvoj oj knji zi o " -u", ,, Umjednog ", Aleksandar
Lur ij a (Luria) izvetava:
,,J za " -a ", bilo je od dominantnog
Svaka jeproizvodila efekat prizivanja lika
u njegovom umu, a ono to ga j e razlikovalo od ljudi je
to to Sll njegove slike bile neuporedivo ivotnije i stabilnije od
njihovih. Dalje, njegove slike SII bile nepromenljivo povezane
sinestezijskim komponentama..."
Pokret predstavlja vanu tehniku i moe biti
od koristi u vaim mapama uma. Vae vae slike, vaa mapa
uma moe biti u pokretu - kao nezaboravne animacije Volta
Diznija. Da biste pokrenuli svoje slike, jednostavno ih obogatite odgova-
detaljima koji -stvaraju iluziju pokreta, kao u primerima:
Koristile varijacije slova, linija i slika
Varij acij a najbolje pokazuje relativni pojmova u hije-
rarhiji. dimezije daju naglasak, time verovat- .

Korist ite ravnomerne razmake
razmaci j asnost slike, pomau pri hije-
rarhije, ostavljaju mapu uma "otvorenom" i pruaju estetsko zadovoljstvo.
Koristite razmake
prostora oko svakog pojma te
svoj oj mapi uma red i strukturu. To nas dovodi do
da prostor pojmova moe biti isto toliko vaan koliko i sami
92
segment: Struktura
..
x

pojmovi. Na primer, u j apanskoj umetnosti araniranja
aranman se bazira na prostoru pojedin ih cvetova. i u
muzici se zvuk postavlja oko tiine. Tako, recimo, Betovenova
Peta simfonija zaista pauzom, odnosno tiinom.

\ MA..\.\
2 Koristile asociranje
Asoc iranje predstavlja drugi faktor poprav ljanja memorije
i kreativnosti. Asociranje je u na mozak sposobnost koju on
koristi da bi dao smisao naem iskustvu, to predstavlj a
i razumevanj a.
Poto ste ustanovili svoj centralni lik i svoje pojmove direktne
povezanosti, snaga asocijacij a moe povesti va mozak u dubinu bilo
kog problema.
Kao to je spomenuto, svaka tehnika za asociranje se
moe upotrebiti i za nagl aavanje, i obrnuto.
Povezuj te strelicama pojmove na mapi, bilo da O' li na istoj ili na
..granama"
Strelice automatski vode vae oko ka povezivanju j ednog dela mape
uma sa drugim. One mogu biti jednosmerne ili sa vrhovima u oba
pravca; dvodimenzionalne ili trodimenzionalne; kao i
ili oblika. Strelice prostorno usmeravaju vae misli.
Koristite boje
Boja predstavlj a j edan od najsnanijih alata za pobolj anje memorij e i
kreativnosti. Odabiranj e boja za kodiranje, ili pak za odre-
delove vae mape uma, vam bri pristup informaci-
jama, pobolj anje memorisanja informacija kao i broj a i
opsega vaih kreati vnih idej a. Ovakve obojene kodove ili simbole mogu
stvarati kako pojedinci tako i grupe.
Koristite kodove ili
Kodiranje vam da u trenutku stvarate veze
delova svoje mape uma, ma koliko da su prostorno udalj eni jedan od
segment: StrukJura
93
x
drugoga. Ovi kodovi ili mogu bitiu obliku kukica ili krstova,
krugova, trouglova, delova, a mogu biti i neto
sloenij e kao one na mapi uma na strani 78 (gore).
Kodiranje moe utedeti i dosta vremena. Na primer, moete koris -
titi spektar jednostavnih ifri u svim svoj im belekama da biste
predstavili ljude, projekt e, elemente ili procese koj i se ponavlj aju.
Kodiranj e osnauje i kategorizaciju i hijerarhijuj ednostavnim
primenjivanj em boja, simbola, oblika i slika. One se mogu
primeniti za povezivanje polaznog materij ala (kao to su biografske
reference) sa vaom mapom uma.
3 Budile jasni
Nejasnost oteava percepciju. Ukoliko budete krabali svoje be-
leke, to omesti pre nego vae to
omes ti i asocij ati vnu prirodu i jasnost vaeg razmi lj anj a.
Koristite samo jednu na svakoj liniji
Svaka ima hilj ade asocij acij a. Stavljanj em
samo j edne na jednu liniju vam slobodu asociranja,
kao kad sejednoj gra ni dodaj o fraze nisu izgubljene
i sve vae opcije se ostavljaj u otvorenima. (Za proirenu diskusiju o
ovom pravilu v. str. 107- 105.)
Sve piite tampanim slovima
tampana slova imaj u bolje definisan oblik pa je, prema tome, vaem
umu lake da ih " fotografie" . Gubitak vremena se vie nego nadoknadi
prednosti brzog kreati vnog asociranja i Pisanj e
tampanih slova izraavanj a, a vel ika i mala
tampana slova podj ednako mogu da poslue za pokazivanje relativnog
na vaoj mapi uma.
94
segment: Struktura
x

Pi ite tampanim slovima na linijama
Lin ija obrazuje "skelet" za "meso" koje predstavlja Linij a, prema
tome, organizovanost i urednost koje pobolj avaju
i potpomau Linij e stvaranje daljih veza i
dopuna (v. slike na strani 105).
linije iste duine kao i na njima
Ovaj zakon olakava da se postavljaju jedna uz drugu, to pot-
pomae stvaranj e asocijacija. Osim toga, prostor vam omo-
da dodate vie informac ij a svojoj mapi uma. (Vie o ovome
na strani 215.)
PovezujIe linije jedne sa drugima, a glavne grane sa centralnim likom
Povezivanj e linij a u vaoj mapi uma vam da povezujet e
misli u svojoj glavi. Linije se mogu transfor misati u strelice, krive,
petlj e, krugove, ovale, trouglove, poli edre ili u bilo kakav drugi oblik
iz skladita vaeg uma.
PodebljajIe cenIralne linij e
Podeblj ane linij e svoj om trenutno alju signal mozgu o
vaih centralnih ideja. Uko liko je vaa mapa uma II istra-
fazi, za vreme procesa mapi ranj a uma moe vam se desiti da
otkrijete da su neke od perifernih ideja u stvarnosti od
centralnih ideja. U tom u moete jednostavno podeblj ali i spolj ne
linij e tamo gde je to potrebno. Pune, zakrivljene linije doprinose vizuel-
noj
Uokvirite pojmove koji se granaj u iz istog pojma
Kada linij a "obgrli" emu dovrene grane mape uma, to
defini e j edinstveni oblik te grane. Na taj ovaj jedinstveni oblik
moe pokrenuti evociranj e informacij a sadranih u okviru date grane.
Za naprednije mislioce ovakvi oblici mogu postati "ive
slike" koje
segment: StruktuT" 95
x
Mnogi od nas su to skoro potpuno nesvesno radili kao deca. Na
primer, da li se moda kako ste leali napolju nekog
dana, gore u plavo nebo iarano oblacima? Ako se
te,verovatno j e da ste gledali u oblake koji su plovili,
" Hej . enoj e ovca!" ; " Ovoje dinosaurus! "; .Dvoj e "A ovo
j e p/ica!"...
Va mozak je stvarao likove iz oblika, ih lake
pamtljivima. Na isti stvaranj e oblika u vaoj mapi uma vam
da organizujete mnoge delove podataka u nekom lake
pamtljivom obliku. Ovo grupisanje podataka, tzv. .zbij anje", pred-
stavlj a dobro poznatu tehniku.
Prema tvrdnj ama psihologa, naa memorijaje sposobna
da uproseku uskladiti samo sedam informacij a. Zbijanj e nam moe
da ovaj skladini prostor koristimo efikasnije.
Na primer, neuvebani "kori snik mozga" moe koristiti svoju
memoriju da bi uskladitio sedmocifreni telefonski broj.
Vet "korisnik mozga" s druge strane, tih sedam brojeva zbiti na neki
lako pamtlj iv tako prostora za druge informacij e.
Godine 1982. i Erikson (Chase i Erickson) su sproveli eksperi-
ment o ovom aspektu memorij e, a opisali su ga Glas i Holiouk (Glass i
Holyoak) 1986. godine. Jedan ispitanik se pokazao vrlo zanimlj ivim. U
mogao da, u proseku, zapamti samo sedam cifara.
poto j e vie od dve godine vebao tehniku zbij anja, mogao j e da
zapamti 82 cifre. Nj egova posebna strategija je bila da zbij a broj eve
tako da odgovaraju informacijama koj e je pohranio u svojoj du-
memoriji. Na primer, niz ,,351" je asocirao sa tadanj im
svetskim rekordom najednu milju (3 minut a Sl sekunda).
Prema tome, crtanje granica na mapi uma ima mne-
prednosti. Ukol iko elite da dodat e jo grana nakon to ste
nacrtali granicu, u tom novi set grana moe biti uokviren novom
granicom, nalik godovima na pretesterisanorn deblu.
Neka vae slike budu /oje jasnije
Jasnost spolj anjeg izgleda i unutranju jasnost misli. Jasna
mapa uma biti i elegantnija, prijatnija i atraktivnij a.
96 segment: Struktura
x
Drite svoj papir vodoravno ispred sebe
Vodoravna ("pejzana") orij entacija papira vam daje vie slobode i
prostora za crtanje mape uma nego uspravni ("portretni") poloaj .
Vodoravna mapa uma je i laka za
Neiskusni maperi uma zadravaj u telo i olovku u istoj pozicij i
a rotiraju papir. Ovo izazivati nikakve probleme u toku samog
stvaranj a mape uma, ali nj eno ponovno zahtevati fi ziol oke
izvij anj e koje bi stavilo na probu i sposobnosti jednog
Piite slovo to vertikalnije
Vertikalno pisanj e tampanih slova vaem mozgu laki
pristup izraenim mislima, a ovaj zakon se moe primeni ti podjednako
i na ugao linij a i na samo pisanj e. Ukoliko budete crtali svoj e linij e to
j e vodoravnije, vaa mapa uma biti mnogo laka za
Pokuaj te da maksimalni ugao ne bude od 45 0 .
4 Razvijte stil dok se pridravat e zakona za mapiranje uma
Kao to j e prethodno razmatrano, svi smo mi
jedi nstveni. Nae mape uma bi trebalo da odraavaj ujedi nstvene mree
i obrasce misli u svakom mozgu; to vie u tome
uspevaju to i naim mozgovima biti lake da se identifikuju sa nj ima.
U cilj u razvij anja istinski st ila mapiranj a uma, morate se
pridravati pravila "pilISjedan ", Ovo da svaka mapa uma koju
uradi te mora biti za nijansu obojenija, za nij ansu trodimenzicnalnija, za
nijansu matovitija, vie asocijativno i/ili lep a od prethodne.
Na ovaj stalno razvij ati i sve svoj e ment alne
sposobnosti. praviti mape uma koje elite da pregledate i
koristite za potrebe stvaralatva i komuniciranja. Sem toga, to
date svoj im mapama uma, to vam lake biti da se setite
informacij a koj e one sadre. (Vie o ovome u poglavlj u XI,
str. 108.)
Piali
l Koristite hijerarhiju
Kao to smo diskutovali u poglavlju IX (str. 68),
hij erarhij e i kategorizacij e, uz pojmova direktne povezanosti, u
ogromnoj meri sposobnosti vaeg mozga.

97
x
2 Koristite poredak
Ukoliko vaa mapa uma predstavlj a osnovu za reenj e speci
zadatka, kao to j e neki govor, rad ili ispit, da svoje misli
poveete u poretku, bilo hrono!oki ili po
Da biste ovo sproveli u delo moete j ednostavno numerisati gra ne
po eljenom redosledu, ili dodati vreme deavanja ili
posebnu naglaenost svakoj grani, ukoliko j e to neophodno. Sl ova
alfabeta se mogu koristiti umes to broj eva, ako vam to vie odgovara. U
svakom poretka automatski rezultirati
razmilj anj em.
PREGLED PREPORUKA ZA MAPIRANJE UMA
Razbijte mentalne blokade
l Dodajt e prazne linij e.
2 Postavljajt e pitanj a.
3 Dodajt e slike.
4 Odravajte budnim svoj beskraj ni asocij ativni kapacitet .
Popravite
l Ponovo pregledaj te svoj e mape uma.
2 Uradite kratku proveru svake mape uma.
Pripremile
1 Pripremi te svoj mentalni stav
o Razvij ajt e pozitivan ment alni stav.
o Kopi raj te slike oko sebe.
o Posvetite se svojoj mapi uma.
o Posveti te se apsurdu!
o Ulepavaj te svoj u mapu uma to vie.
98 segment: Strukturu
x

2 Pripremite svoj pribor
3 Pripremite svoj radni prostor/okruenje
Obezbedite umerenu temperaturu prostorije.
Koristite prirodno svetlo kad je to
Obezbedi te dovoljno sveeg vazduha.
Namestite sobu na
Stvorite prijatno okruenje.
Pustite muziku, ili radite u tiini ako vam to vie
odgovara.
OBRAZLOENJE PREPORUKA ZA MAPIRANJE UMA
Preporuke za mapiranje uma su osmilj ene da vam pomognu da
primenit e napred pomenute zakone, da oslobodit e protok svojih misli i
da obezbedite najbolje okruenje za svoj mozak i telo.
Razbijte mentalne blokade
.l Dodajte prazne linije
Ukoliko vam se desi trenutna blokada, j ednostavno dodajte praznu
liniju ili linij e na mapi uma na kojoj trenutno radite. Ovo izazvat i va
mozak da dovri ono to nije dovreno i rupe" posredstvom
vae beskrajne asocij ativne
2 Postavljajte pitanja
Pitanj a predstavljaju glavno sredstvo kojeg mozak aku-
mulira mreu znanja. Kad god izazovete svoj mozak
pitanj ima vi stimuliete odgovore koji razbijaju blokadu.
3 Dodajte slike
Dodavanj e slika mapi uma potpomae pokretanj a da-
ljih asocij acija
4 Odravajte budnim svoj beskrajni asocijativni kapacitet
Odravanj e ovakve budnosti osloboditi va mozak od njegovih
Setite se vebe sa pojmom - bilo koja
moe predstavljati sredite razgranate mree asocijacija.
segment: St rukt uru
99

x
Vebanje
vam od koristi ako u ovoj fazi uradit e dve vebe.
Prvo, odaberite bilo koji podatak iz svoje memorije i poveite ga, uz
logike ili mate, sa bilo kojim izabranim obj ektom.
Drugo, izdvoji te bilo koji pojam sa mape uma na kome ste se "zaglavili"
i postavite ga u sredite nove mini-mape uma. Da biste pokrenuli
mentalni tok, brzo ispiite desetak asocijac ija koje vam prve na
um.
Popra vite
l Ponovo pregledajie svoje mape lima
Istraivanja su pokazala da se nakon ponovnog pregledanja
menj a po vremenskoj krivulji (v. knjigu Tonij a Buzana,
Savreno strana 82). Ukoliko vam je potrebno aktivno (a ne
pasivno) vae mape uma, moda za neki ispit ili
projekat , treba da planirate ponovni pregled te mape posle
vremena. Ovo vam da preradite ili ispravite pojedine
delove, popunit e delove koji nedostaju i
aSOCIJ aCIJe.
Nakon perioda od jednog sata idealno bi bilo da ponovo
pregledate svoju mapu uma:
Posle 10-30 minuta Posle mesec dana
Posle jednog dana Posle tri meseca
Posle nedelju dana Posle est meseci
Mapa uma tako postati deo vae memorij e.
2 Uradite kratku proveru svake mape lima
Povremeno, dok radite ponovni pregled svoje mape uma, trebalo bi
brzo (za nekoliko minuta) da uradite i jednu mapu uma koja rezimira
sve ono to ste uspeli.da prizovete u iz izvorne mape.
Dok radite j ednu od ovih dodatnih mapa uma, vi u stvarnosti
ponovno stvarate i osveavate svoja ponovo da su
kreativnost i dve strane istog
Ukoliko se zadrite samo na proveri svoje izvorne mape uma, va
mozak ostati zavisan od spoljnih stimulusa mape uma da bi mogao
da prepozna ono to j e uradio. dodatnu mapu uma, s
JOO segment : StrukturlI
x

druge strane, da proverite svoje bez spoljanj ih
stimulusa. Tada moete da uporedite rezultate sa vaom izvornom
mapom uma i ispravite greke, nedoslednosti ili propuste, ukoliko ih
Ima.
Pripremite
Da biste postigli maksimum, treba da osmislite idealni kontekst -
mentalni i - u okviru koga stvarat i svoje mape uma.
preporuke bi trebalo da vam pomognu da budete sigum i u to da imate
najbolji stav, opremu i radno okruenje.
l Pripremite svoj mentalni stav
Razvijte pozitivan mentalni stav
Pozitivan mentalni stav deblokira um, stvaranja
spontanih veza, relaksira telo, pobolj ava percepciju i izaziva opte
pozitivnih rezultata. Sve ove prednosti se odraziti i u
vaoj mapi uma. Prema tome, od vitalnog da svakom zadat ku
mapiranja uma pristupite pozitivno, i ako se to deava u tradicio-
nalno "negativnoj" situaciji kakvaj e polaganj e ispita.
Kopirajte slike oko sebe
Kad god ste u prilici treba da kopirate druge mape uma, slike ili
dela. To j e neophodno zbog toga to va mozak kopira-
njem i potom stvara nove slike ili koncepte iz onih koje je kopirao. Va
retikul arni sistem (prefinj ena "stanica za sortiranje" u bazi
vaeg mozga) automatski traiti informacij u koja bi vam mogla
da pobolj ate svoj u vetinu mapiranja uma.
Posvetite se svojoj mapi uma
Mnogi ljudi se zabrinu ili ukoliko njihove mape uma ne
zadovolje U tom trebalo bi da bez osude analizirate
svoj u mapu uma i da obnovite vau odluku da nastavite i napreduj ete.
Prepustite se apsurdu!
Posebno u inicijalnim, kreativnim fazama bilo koje mape uma, sve
"apsurdne" ili .J uckasre" ideje treba da budu zabele ene,
svim dodatnim idej ama da poteku od njih. Razlog ovome je to to su
ideje koje izgledaju apsurdne ili luckaste daleko od proseka. Vrlo
segment: Strukturu lal

x
se ispostavi da ba takve ideje upravo velike proboj e i
nove paradigme, koji su po definicij i, daleko od standarda.
svoju mapu urnato lepom
Va mozak je prirodno sa lepotom. Prema tome, to j e lepa
vaa mapa uma, vie iz nj e ostvariti i zapamtiti. (Detalje o efikas-
nosti slika u poglavlju VII, str. 58).
2 Pripremite svoj pribor
Na parasvesnom nivou mi teimo da se u" ili "isk-
iz" bilo kog unosa, u zavisnost i od nj egove
Vai papiri, olovke, flomasteri i za dranje pribora
treba, prema tome, da budu najbolj i koje moete nabaviti, da bi vas
i da biste imali elju da ih upotrebite.
3 Pripremite svoj radni prostor/okruenje
Kao i va pribor, tako i radno okruenje moe u vama probuditi
negativan, neutralan ili pozitivan odgovor. Vae okruenj e bi stoga
moralo da bude to j e prijatnij e i udobnije da bi vas postavilo
u najbolji okvir za razmiljanje.
Obezbedite umerem, temperaturu u sobi
Ekstremne temperature vas od rada. U uslovima umerene
temperature moete lako prilagoditi svoj e odevanj e, tako da se
prijatno.
Koristite prirodno svetlo kad godj e to
Prirodno svetlo najvie oputa i vaem mozgu pre-
ciznije informacije o obliku, boji, linijama i "relj efnosti".
Obezbedite dovoljno sveeg vazduha
Kiseonik predstavlj a jednu od vanih komponenti "hrane" za va mo-
zak. Sve vazduh snabdeva mozak ovim gorivom, tako
vau percepcij u i mentalnu izdrlj ivost.
Uredite sobu na
Obezbedite da vaa stol ica, ili radni sto budu najboljeg
kvaliteta i da vam njihov dizajn oputen, udoban, uspravan
poloaj . Dobar poloaj dotok krvi u mozak, pobolj ava
102 segment: Struktura
x

percepciju i vau metalnu i snagu. Osim toga, dobro
dizajniran, atraktivan nametaj u vama buditi elj u za
takvog radnog prostora.
Stvorite prijatno okru enje
Poput pribora ili nametaja dobrog kvaliteta, i atrakt ivno okruenje
u vama buditi elju da koristite svoj radni prostor. Zbog toga to se
vrlo povezuje sa kanj avanjem, mnogi lj udi parasvesno
zatvorsku od svog proslora za ili rad. Napravit e od
svog prostora mesto kuda zaista elite da odete, i ako nemate
nikakav poseban zadatak na umu. Nekoliko omilj enih slika na zidu,
atraktivna prostirka -ovi detalj i mogu va radni prostor gostolju-
bivijim i
Pustite muziku, ili radite u tiini ako vam to vie odgovara
Svi mi reagujemo na muziku. Neki ljudi vole da sluaj u muziku
dok rade mapu uma; drugi vie vole tiinu. Vanoje da isprobate i jedno
i drugo, kao i da odaberete vrstu muzike - bilo da je to dez,
pop. rok ili neka druga muzika - koja odgovara i vama i vaim
. u datom trenutku.
OPASNA
Postoje glavne zamke za svakog maper a uma:
l Mape uma koje lo u stvarnosti nisu
2 Zabluda da fraze imaju
3 Zabluda da "neuredna" mapa uma nije dobra
4 Negativna emotivna reakcija prema bilo kojoj mapi uma
Sva ova opasna se mogu izbegavati dok imate na umu
principe koji su objanjeni u daljem tekstu.
l Mape uma koj e to u stvarnosti nisu
Dijagrame primerima na strani, u ranim fa-
zama mapiranja uma, stvaraju osobe koje jo nisu u potpunosti
prihvatile sve zakone mapiranja uma.
segment: Struktura JOJ

x
Mape ulila kaje ta U stvarnosti nisu. Ove strukture. nazivane
grozdastim ili paukolikim dijagramima, dovode do konfuzije,
monotonije i misli. Pokuajte samo da odredite koliko
kort ikalnih sposobnosti ovakvi dijagrami i, to j e vanije,
koliko kortikalnih sposobnosti
Na prvi pogled, one izgledaju kao mape uma i se da se poko-
ravaju osnov nim principima mapiranj a uma. tu postoji
broj razlika. Kako se ove slike razvijaju, nji hova struktura postaj e sve
vie preputena i monotona. ta vie, sve idej e se svode na isti
nivo i svaka od njih gl/bi asociranost sa ostalima.
Zbog toga to su zakoni o naglaavanju, i asoc iranj u zapo-
stavljeni, ono to j e izgledalo kao da se razvija u red i strukturu u stvari
rezultira konfuzijom, monotonij om i haosom.
2 Zabluda dafraze imaju
Ovo opasno se najlake moe objasniti na
pnmeru.
/ 04 segment: Struktura
x

Recimo daj e neko imao vrlo tuno popodne i da eli da mapu
uma zapisa kao to je prikazano na primeru I.
VEOMA TUNO POPODNE
Primer I: Standardno beleenje fraze koje j e na prvi pogled II redu. ali II
sebi sadri opasne
,POPODNE
Primer 2: Neto konci znije beleenj e koj e ilust ruje slobodu svake da
grana sopstvene asoc ijacije.
Primer 3: Beleke koja, sva mapiranja uma, dozvoljava svom
autoru dasagleda obuhvatniju, i uravnoteeniju sliku realnost i.
Progresija he/denjafraze .. vrlo tuno popodne" u kojoj primena
zakona mapiranja uma II znatnoj meri pribliava autora beleke is/ ini
(v. str.94)
Na ovo izgleda kao savreno zapis o jednom
popodnevu koje je zaista bilo "vrlo tuno". kada bolje po-
gledamo, broj nedostataka. Prvo, ova beleka
izuzetno tekim interpretacije tog popodneva. Fraza izra-
ava fiksirani koncept koji ne otvara ni jednu drugu
Nasuprot tome, primer 2 prelama ovu frazu u
svakoj od nj ih slobodu da razgrana sopstvene jedinstvene
segment: Strukturu J05
x
asoc ijacije. ovoga se j o moe primetiti na primeru
3, gde je pravilo jedne svedeno na svoj i gde su
i dodatni principi slike i boje. Tu moete videti da je glavni
koncept "popodneva" koncept sa glavnim naglaskom na prefiksu
ne- u Moda ste bili bolesni , neuspeni , ili
ste dobili neke veoma loe vesti, i sve je ovo istinito. j e istini to
da j e popodne imalo i neke pozitivne strane (sunce je moda sij alo, pa
makar i za kratko!), to vam sve pravilo doputa
da verno zabeleite. Pravilo jedne j edinice mape uma vam doputa da
jasnije i realnij e sagledate i vae unutranje i vae spoljanj e okruenje,
i da tako budete " iskrenij i" prema sebi.
U najgorem negativne fraze mogu izbri sati dane,
godine, pa i decenij e ljudskog ivota. "Prola godina j e bila najgora
u mom ivotu", "Moje godine provedene u koli su bile pravi pakao !",
da citir amo samo neke od primera koji se mogu
Ukol iko se ovakve misli ponavlj aju one na kraju postati
istinite. Al i one nisu ist inite. Svakako, svi mi doivlj avamo
i frustracij e s vremena na vreme. Ali uvek postoje i pozitivni faktori -
ako nita drugo, da smo j o uvek ivi i sves ni toga da smo '
depresivni! Naravno, tu je i daj o uvek poseduj emo i poten-
cij al za pozitivne promene i razvoj.
u vaoj mapi uma vam
da j asnije i realnij e sagledate svoje unutranje i spoljanj e okruenje.
To obezbediti i ravnoteu, vam da vidite i
"drugu stranu" bilo kog problema. Od posebnej e i pri reavanju
problema i kreativnom razmi ljanj u, jer ostavlja va um otvorenim za
sve opcije.
3 Zabluda da .,neuredna " mapa uma nije dobra
U izvesnim situacijama, kada nemate dovoljno vremena ili sluate
neko konfuzno predavanje, moe vam se desiti da napravite
mapu uma koja izgleda "neuredno" . To ne da j e ovakva mapa
" loa". Onajednostavno odraava stanj e vaeg uma u to vreme, ili stanj e
onoga to je ulo u va um.
Vaoj "neurednoj" mapi uma moe nedostajati i lep izgled,
ali ona j o uvek predstavljati zapis vaih mentalnih procesa u
trenutku stvaranja mape.
106 segment : Struk/ura
x

Uredno napisane linearne beleke mogu pruati estetski uitak, ali
koju vrstu informacija moete iz njih Kao to smo videli ,
ovakve beleke izgledaju vrlo precizno i organizovano, alij e oku - poto
im nedostaju naglaavanje i asocijacije - skoro da ih
dei fruje.
Shvativi ovo, u velikoj meri da eliminiete krivicu i
"samokritizerstvo". svoj u mapu uma shvati da niste
vi bili neorganizovani, neuredni i konfuzni , koga ste
sluali ili autor knj ige koju ste
4 Negativna emotivna reakcija prema svojoj mapi uma
Povremeno vam se moe desiti da odmah napravit e "fi nalnu" mapu
uma, ali vam se mnogo desit i da to bude "prvi pokuaj".
Ukoliko ste ili depresivni standardom svoje mape uma, treba
jednostavno da se podsetite da je ovo samo prva skica koja zahtevati
reviziju pre nego io bude sasvim zavrena.
Vebanje
Po knjizi mape uma koje su odabrane ili pripremlj ene
da bi ilustrovale to je vie zakona i primena. U ovom trenutku
vam moe biti od koristi da bacite pogled na sve mape uma koje su date
u ovoj knjizi, da li se pridravaju zakona i ih
kada mislit e da treba. Poto ste to uradili, trebalo bi da kopirate elemente
iz najboljih, sa ciljem da i sami napravit e svoje, j o sjaj nije, lepe i
nezaboravnij e mape uma!
UVOD U POGLAVLJE
Ovo poglavlje vam je pruilo celokupno znanje koje vam je potrebno
da biste se otisnuli u beskrajni univerzum briljantnog razmiljanja!
Poto ste prihvatil i sve zakone i preporuke, treba da svojim mapama
uma date poglavlje-Razvijanje stila, objanjava
kako da pobolj ate svoje mape uma ih tako da izraavaj u vau
posebnu kombinaciju sposobnosti i karakteristi ka.
segment : Struktura
107
Xl
Razvijanje stila
Pregled
Uvod
Umetnost mapiranja uma
Primeri iz umetnosti mapiranj a uma
Korist od stva ranja mapa uma
o velikom umetniku mapiranj a uma
Uvod u poglavlje
UVOD
U ovom poglavlju kako da koristi te zakone i preporuke
u mapiranju uma da biste izrazili svoj u jedinstvenu
sa nekoliko vrlo raznovrsnih primera umetnosti mapiranj a uma, a zatim
istraujemo korist stvaranja mapa uma. Tu je
i o jednom maperu uma koji je, skoro sasvim
ostvario svoj san.
UMETNOST MAPIRANJA UMA
Mape uma predstavlj aju idealnu priliku da pobolj ate koordi nacij u
ruke i oka, i da razvij ete i usavr ite svoje vizueine sposobnosti. Sa malo
vie prakse, sposobnost stvaranja slika koju ste razvili moet e
iskoristiti da povedete svoje mape uma u carstvo umetnosti . Ovakve
mape uma vaem mozgu da izrazi svoju sopstvenu umet-
i kretivnu U razvijajnju svog sopstvenog stila
vam veoma korisno da primenit e slike, boj e,
"reljefnosti" i razmaka.
f 08
XI
Razvijanj e stila
PRIMERI IZ UMETNOSTI MAPIRANJA UMA
Autor izvanredne drvolike mape uma na strani 79je Klaudijus Borer
(Claudius Borer), koji je postao poznat irom Evrope po svojim umet-
mapama uma o strukturi i organizaciji . Ova opta mapa uma
pokriva osnovne pravce, glavne grane i "plodove" jednog
biznisa koji se razvija.
Mapu uma na strani 112 (gore) j e nacrtala Keti De Stefano (Kathy
De Stefano), marketinki konsultant, da bi izrazila svoju ideju idealnog
radnog mesta. Rezultat togaje briljantno kreativno delo koje
j e ujedno i kreativna mapa uma puna ivota.
Drugu mapu uma na strani I12 (dole) je napravio dr Don Gizink
(John Geesink) , konsultant u industriji kompjutera. On je
eleo da izrazi koncept "ljubavi" na duhovit bez
Ljudi koji su videli njegovu mapu uma su ga preklinjali
da im napravi fotokopiju u boji!
KORIST OD STVARANJA MAPA UMA
l Razvijanje vetina i vizuelnog opaanja, to zauzvrat
pobolj ava kreativno razmiljanj e i poverenje u sebe.
2 Smanjenje stresa, relaksacija i istraivanje vlastite
3 Uivanje.
4 Stvaranje dobrih "uzora" za ostale mapere uma.
S Postizanje boljeg razumevanja rada velikih umetnika.
6 Komercijalna korist. (Na primer, j edan petogodinji Englez je po-
stao zanesen mapama uma i j e da stvara najmanje po dve
dnevno, a svaku je prodavao za petostruki iznos svog nedeljnog
deparca!)
O VELIKOM UMETNIKU MAPIRANJA UMA
Godine 1984. UlfEkberg, pomorski kapetan i ekspert za kompjut-
erske sisteme iz vedske, je kurs mapiranj a uma. Od njega su
se velike stvari, s obzirom da j e redovno prilagao karikature
segment: S/ruk/ura
109
Razvijanje slila XI
za novine svoje kompanije, a j e da portretno i
pej zano slikarstvo .
Na kraj u kursa, kadaj e trebalo da svi polazni ci zavre svoje rekapi-
tul acione mape uma, UIFov mozak se bloki rao!
i Frustri ran, ot iao je za vikend, zarekavi sc da
posvetiti nekoliko sati zavravanju kursa u velikom stilu, o je
sanjao.
De lom i da bi se oslobodio dnevni h Frustracija, poao je da radi na
vel ikom koga je drao u svom zadnjem dvoritu. Bio je ledeni
zimski dan u Stokholmu i Ulf se, samo to je zavrio posao, okl iznuo i
pao tri metra nie na zemlju. Na svoj u radost, se na
noge savreno. Ali, poto je samouve reno pao j e na zemlju
u bolovima i bukvalno je morao da otpuzi do Doktor j e ustanovio
da Ulf ima dve naprsl ine na obema pet nim kost ima i da
pristoj no da hoda j o bar dva meseca.
Poto se UIFov bes zbog svoje prinudne nepokretnosti slegnuo, reio
je da ispuni j ednu od svoj ih ivotnih amb icija - da uradi sliku u st ilu
Salvadora Dalija. Pl anirao je da kao temu koristi rekapitul acionu mapu .
uma sa je dinstvenom slikom, u koju sve to je na
kursu kao i svoje interpretacij e i ekstrapolacij e.
konceptima koje j e eleo da nalazili su se i
o Introspekcij a - mozak kako gleda u sebe, dok gleda u sebe kako
gleda u sebe...
o Rimski ideal mens sana in corpore sano ("u zdravom telu zdrav
duh / sa zdrav im duhom zdravo telo")
o Ljubav kao ese ncijalni element za zdravo funkcionisanje mozga.
o Mozak kao sistem
o Vreme kao varijabla.
o uma da stvori sve to eli.
o ongliranje kao metafora za ravnoteu i samokontrolu.
o Snano pravde koj e se moe u visoko disciplino-
vanom mozgu.
o mozak na planet i.
o Mozak kao sistem.
o Osnovna egzistencijalna pitanj a.
110
segment: Strukturu
XI Razvijanje slila
Ajntajnova teorija relativiteta posmatrana u kontekstu mozga kao
beskrajne asocijativne maine.
Razumevanje rata.
Mozak kao sistem.
Greke koje se prihvataju i prij atni delovi procesa
Prevazi laenje svih poznati h granica.
Ovaj prvi istinski primer umetnosti mapiranj a uma j e odtampan u
tirau i postaj e kolekcionarski predmet (v. str. 80).
Istraivanje Ekbergove mape uma vas upoznati sa
mnogim idejama koj e jo nisu spomenute u ovom poglavlju i koj e
vas inspirisati da j o vie razvijete svoj stil mapiranj a uma.
UVOD U SEGMENT
u ovoj fazi se moda kao dete kome je upravo dat komplet
neverovatno sloenih i prelepih sa kojima ne zna ba sasvim
ta da radi. segment istrauje ogromni spektar primena
vetina i tehnika mapiranja urna koje ste
segment: Struktura
JJI
Razvijanje s/ ila
XI
Mapa uma autarke Keti De Stefano kojo izraava njenu ideju
o idealnom radnom mestu (v. str 109)
t
..
Mapa uma autora dr Dona Gizinko iz firme Digital Corporation, koja
istrauje koncept ljubavi bez (v. str. 109)
Prirodno arhitektoniko: slika 14 ?
112 segment: Struktura
Prirodno arhitektoniko : slika 15
114 r i segment: S trukmra
Prirodna arhifektanika: slika )6
I
r i segment: Struktura
Veba "objekat X"I (v. sfr. J27)
115
---.:..:...:...-...;_.-
, ,
, ,
....
--_.......-
-
.- .. =.
:;;;=-.,-
. .... -.. ;;;.=.7

.....
116
Diiogram puteva koii no sloenu
viekotegor;isku mapu uma (v. sir. 130)
segment: Struktura
r i segment : S trukturu
Jl 7
Mapa uma koju je uradi la Pen Kolins, vii producent programa
Rodio-televizije Irske pod nazivom "Late Late Show", koje je
planiralo i regis/rovalo glavne emisije (v, str, 138)
Mapa uma poznatog fi lmskog i video producenta Deni Heriso (Denny Harris), u
koio j autor sumira ce/okupni program (v, str. 142)
118 segment: Struktura
Prirodna arhitektanika: slika 17
r i segment : Struktura 119
Prirodno orhitektoniko: slika l B
Prirodna arhitektonika: slika 19
120 r i segment: Strukturu
segment: Sintezu
Ovaj segment istrauje mnogobrojne zadatke koji se us-
peno mogu reiti mapa uma. Ti zadaci
glavne oblasti intelektualne aktivnosti:
donoenj e odluka;
organizovanj e sopstvenih ideja kao i idej a drugih ljudi;
kreati vno razmiljanje i brejnstorming;
stvaranje grupnog uma ili meta-uma.
segment: Sintezu
121
XII
Donoenje odluka
Pregled
Uvod
donoenje odluka
Biranje jedne od dve
Putovanj e kroz um jednog mapera uma (III)
Donoenje oduke
Postupanj e sa
Vebe za donoenj e odluka
Koristi od binarnih mapa uma
Uvod u poglavlj e
UVOD
Mapa uma predstavlja veoma korisno sredstvo za donoenje odluka.
mape uma da biste defini sali svoje potrebe i elje, pri-
oritete i da donosite odluke koje se baziraj u na
jas nijem sagledavanj u aktuelnih situacija. Poto ste stekli obi mno zna-
nje zakona mapi ranja lima, iskor istite ovo poglavlj e kao pri
svoj ih novootkrivenih sposobnosti kada donosite odluke.
DONOENJE ODLUKA
Pri donoenju odluka mapa uma vam da
odmerite pojedinih faktora u datoj situaciji .
Uzmimo za primer da li da kupite nova kola ili ne.
Potreban vam je izvestan nivo komfora i kvaliteta, ali nemate previe
novca. Moda morati da se zadovolj ite polovnim kolima i da
122
segment : Sinte za
XII Donoenje odluka
prednost date finansijskoj utedi u odnosu na manju pouzdanost i
izdrljivost.
Mapa uma doneti odlukuumesto vas. Ipak, ona znatno
vau sposobnost da donesete odluku momente.
BIRANJE JEDNE OD DVE
Ovakvo ,jednostavno" poznato pod nazivom binarno
(izvedeno iz latinskog binarius, bini, u "po dva",
"od dva"). Binarno predstavlj a prvu fazu u stvaranju reda.
Ono se u irem smislu moe kategorisati kao procenjivanje, koj e
j ednostavne izbore kao to su : da/ne, dobro/loe, efika-
sno/neefikas no, delotvomo/nedelotvomo, skupo/jeft ino. puto-
vanje kroz um jednog mapera uma vam pruiti dobar primer.
PUTOVANJE KROZ UM JEDNOG
MAPERA UMA (III )
Prilikom ponovne posete naem zatekli smo ga kako
treba da donese odluku o kupovini
zakone mapiranja uma, u sredite mape se postavlja multi-
dimenzionalna, viebojna slika. Zbog toga to je ovo odluka procene ,
pojmovi direktne povezanosti su alternativna reenja DA ili NE.
Poto je postavio centralni lik i glavne grane, na prati
metod stvaranja mini-mape uma koji dozvoljava mapi uma da "uhvati"
sve misli koje mu padaju na pamet u vezi sa kupovinom su
neke od glavnih grana na svom mestu, na nastavlja da prati
metod mini-mapiranja lima koji dozvoljava mislima koje prolaze kroz
glavu da teku prirodno. Svaka se, na mapi uma, smeta na mesto koj e
j oj najbolj e odgovara. S obzirom da j e proces asociranja uglavnom
nelinearan, normalna progresija u skladu sa diktatom serije misli,
izazivati skakanje s j edna grane na drugu. Razmiljanje o stresu moe,
na primer, izazvati misli o snovima ili o okruenj u koje se nalaze na
drugom delu mape uma. Ove misli, za uzvrat, mogu dovesti do razma-
tranja alternativa. (Sistematski popunj avati granu po granu nij e po-
eljno jer rad mozga i hvata ga u zamku polu-hronolokog
metoda razmi ljanj a.) Mnogo j e bolje pustiti um da slobodno
svoj domet, kompl etnom spektru misli i emocija da se
u mreu asocij acij a.
segment: Sin/eu 123
XII
slika i boja od strane naeg ima
pri donoenju odluka, jer ti vizuelni elementi pomau da se uhvate
koncepti i emocije. Nasuprot opte rairenom miljenju, emocije pred-
stavljaju integralni deo svakog procesa pa im se stoga mora
dati i na mapi uma.
DONOENJE ODLUKE
Jednom kada smo sve relevantne informacije, misli i emocije stavili
na mapu uma, na raspolaganju namje pet glavnih metoda za dono enje
binarne odluke:
l izazvano samim procesom
U mnogim i sam proces mapiranja uma generie od-
luku. Poto mozak izvri pregled svih prikupljenih podataka, javlj a se
iznenadno " aha! " koj e na efikasan zavrava proces
2 Ponderisanje*
Ukoliko, posle zavretka mape uma, odluka jo uvek nije jasna,
moe se upotrebiti met od ponderisanja. U ovom metodu, svaka speci- .
iz svih delova mape dobija broj od I do 100 u
zavisnosti od svog (v. str. 80, dole).
Kada svaki pojam dobije broj , se zbirovi, prvo za
stranu "DA", a zatim za stranu "NE".
Mapa uma na strani 80, koju je nacrtala Vanda Nort (Vanda North),
bivi predsednik drutva za ubrzano i podu-
(Int ernati onal Society for Accelerated Learning and Teaching)
i udruenja The Brain Trust, nam daje jasan primer mape uma
koja koristi odmeravanje. Vanda je morala da odmeri broj i
profesionalnih pri o tome da li da preseli glavnu filijalu
svoje poslovne firme ili ne. Pogledajte taje pobedilo!
3 Intuicija (superlogika)
Ukoliko ni prvi ni drugi metod nisu proizveli odluku, izbor se mo e
doneti na bazi intuicije ili "unutranjeg
Intuicijaje klevetana mentalna sposobnost koju neuropsiholog
Majki Gelb (Michael Gelb) i ja volimo da definiemo kao termin

124
Mentalno odrncravanje, (prim. ur.)
segment: Sinteza
XII Donoenje odl uka
"superlogika". Mozak kori sti superl ogiku da bi pretraivao svoj u og-
romnu banku podataka (koja se sastoj i od milij ardi priku-
pljenih iz prethodnog iskustva) kada god treba da donese neku odluku.
Mozak kao kroz bljesak zavrava pro-
koj i obuhvataj u trilione i permulacij a, da bi doao
do precizne procene uspeha, to se u podsvesti
moe izraziti na
.. Poto sam razmotrio beskrajnu bazu podataka vaeg
prethodnog ivota i integrisao ih sa tri/ionima podataka
koje ste mi predstavili u vezi sa situacijom donoenja od/uke,
moja trenutna procena uspehaj e 83.7862 procenta. "
Rezultat ovi h mnogobrojnih se registruj e u mozgu, pre-
vodi u bioloku reakciju i jedinka ih interpreti ra kao jednostavni "unu-
tranji
Istrai vanj a sprovedena na Harvardskoj poslovnoj koli (Harvard
Business School) su pokazala da menaderi i predsedni ci nacionalnih i
multi-nacional nih organizacij a pripisuju 80 procenata svog uspeha
delovanju intuicij e ili "unutranj eg
Mapa uma je korisna za ovaj vid super-razmi ljanj a, zato
to mozgu prua iri spektar informacija na kojima moe bazirati svoj e

4 Inkubacija
Jo j edan od metoda je j ednostavno pustit i svoj mozak da inkubira
ideju. Drugim poto ste zavrili svoju mapu uma o
pustite svoj mozak da se odmori. Upravo u trenucima odmora i
nai mozgovi harmonizuju i integri u sve podatke koj e su primili . I ba
u takvim trenucima mi donosimo svoj e najvanij e i naj ispravnij e
odluke, zbog toga to relaksacija ogromnu para-mozga
- 99 procenata mentalnih sposobnosti, i one
koj e se nazivaju "podsvesnim" . (Vie o ovome u knji zi
Tonija Buzana Uprezanje para-mozga) .
Ovaj metod ima podrku i kroz iskustvo. Na primer, mnogi
ljudi navode kako su se iznenada setili gde se neto nalazi , kako su im
iznenada pal e na um kreativne ideje ili su iznenada shvat ili da treba da
donesu posebnu odluku dok su leali u kadi , brijali se, vozili kola,
dogirali, leal i u krevetu, sanjarili, radili u bati , sedeli na plai, etali
segment: Sintezu
125
Donoenje od/uica XII
se u prirodi ili bil i u nekim drugim trenucima mira, odmora i osam-
ljenosti . je da koristite ovu tehniku jer upravo u ovakvim
situacijama va mozak harmonizuj e i integrie utiske i, kao rezult at
toga, donosi svoje i najispravnij e odluke.
5 "Pismo-glava"
Ako ste zavrili svoju mapu uma, a nijedan od prethodnih metoda
nij e rezulti rao odlukom, onda su, verovat no, razlozi za obe varijante
j ednako "teki" . U ovakvoj situaciji obe odluke su i
moete odabratijednu od nj ih na osnovu jednostavnog bacanj a
glava - jedan izbor, pismo - drugi.
Dok bude padao, paljivo analizirajte svoj e ono
vam da se zaista opredelite, jer ponekad mislimo da su varijante
j ednake, ali na paramozak donosi svoj u podsvesnu odluku.
Ukoliko po padanju osetite ili, pak, olakanj e,
vae zapravo biti relevantno, tako da u skladu sa nj im
da donesete pravu odluku.
POSTUPANJE SA
U retkim vam se desiti da svi gore pomenuti metodi
podbace i da da se ljuljate napred - nazad kao klatno.
U tim trenucima mozakj e podvrgnut jedva primetnom preokretu sa
binarnog (sa dva reenj a) biranj a na trijadno (sa tri reenja) biranje.
Odluka nije vie j ednostavno "da" ili "ne". To j e sada:
l Da.
2 Ne.
3 Nastaviti razmi lj anje o izboru.
ne samo to jeste kontra-produktivna, nego to
postaj e sve vie to je due zadravamo. ona postaje predmet
izbora, j er je to pravac ka kome je vaa ment alna energij a usmerena.
Najj ednostavnij e reenje ovog problema j e da ne donesete
odluku! Drugim prepoznate ovaj spiralni vihor na svom
mentalnomhorizontu, treba smesta da se za "DA" ili "NE" (prva
ili druga Osnovni princip j e daj e plodonosnije doneti neku
odluku i primeniti je, nego biti u stanj u parali sanosti.
126 segment: Sintezu
J
XII
VEBE ZA DONOENJE ODLUKA
Donoenje odluka
l Kao i svi drugi vidovi razmi ljanj a, tako i bina rno
zahteva uvebanost, Vebajte svoj u veti nu donoenja odluka po-
sebi pitanj a:
Da li da kupim predmet X? Da li da lekciju X?
Da li da pristupim organizacij i X? Da li da putujem u zemlj u/grad X?
Da li da promenim osobinu X?
2 U ve bi "objekat X", osnovna idej a j e da se PDP i kada
nemamo ni kakve podatke - drugim da napravimo skup
pitanj a koja moete postavljati u vez i sa svakim objektom i koja
mogu, kao serij a ist raivanj a, posluiti kao osnova za kompletnu
mapu uma jednom kada se objekat identifikuj e,
Veba se moe primeniti da bi vam pomogla da analizirate neko
pitanje pre nego to pokuate da na njega odgovorite. Na mapi uma za ve bu
"objekat X", na str. 11 5 (dole), glavne grane su objanjene na
l Istorija - Gde su njegovi kor eni ? Kako se razvij ao?
2 Struktura-Kakve vidove moe imati? Kakva muje Ova pitanja
mogu obuhvatiti spektar nivoa od molekularnog do arhitekturainog.
3 Funkcija '- Kako radi ? Kakva je njegova dinamika?
4 Uloga - ta radi : a) u svetu prirode? i b) u svetu lj udi?
5 Klasifikacija - U kakvom j e odnosu sa drugim stvarima? Ovo
moe obu hva titi irok spektar od vrlo uoptenih pitanj a iz
sveta ivotinj a, bilj aka, minerala, do klasifikacij a kao
to j e klasifikacij a vrsta ili periodni sistem eleme nata. Moete
pokuat i da isprobate ova pitanj a na nekoj od sugestija za
"obj ekat X" : konj , kola, ug/jenik, panija, sunce, Bag, kamen,
knjiga, rv. Naravno moete odabrat i i bilo ta drugo po svom izboru.
Kada zavrite ovu vebu, pogledajte da li moete da osmislite
i bolj e PDP (ako moete, dostavite nam rezul tat e!).
Moet e stvarat i mape uma binarnog u obl astima
kao to sujavne diskusij e o reli giji , politici , moralu, profesijama, ili pak
obrazovnom sistemu.
segment: Si"tezu 127
Donoenje od/u/ut
KORISTI OD MAPA UMA U BINARNOM
XII
l "Binarne mape uma" vaem mozgu da trenu tno asi-
milira spektar sloenih i povezanih informacij a,
sve proble me uj asan fokus. One daju vaem mozgu
unapred strukturirani okvir za stvaranj e asocijac ija,
na taj da svi relevantni elementi biti uzeti u obzir.
2 Ove mape koriste spektar kortikainih vetina, to rezultira
sveobuhvatnij im razmatranjem potencij alnih odluka.
3 Kori ste slike, boj e i iluziju trodimenzionalnosti kao sredstva za
dodavanje neophodne kreativnosti procesu donoenj a odluka.
4 koriste boj e i slike za vitalnih emotivnih odgo-
vora u i pomau isticanj e glavnih koje treba
porediti.
5 Proces mapiranja uma sam po sebi rezultira donoenjem
odluke ili pak donoenj e odluke.
6 Ovakve mape generiu broj posebnih pojmova nego bil o koji
drugi metod, na taj donoenje finaln e
odluke, ako se koristi metod odmeravanja.
7 Kori ste iri spektar kortik ainih vetina od
intuitivne, sposobnosti mozga.
8 uravnoteen i shvatlj iv postupak uz koga se
mogu kri stalisati odluke.
9 Jasno unutranj i proces donoenj a odluke, one omo-
osobi da zadri fokus na elementi ma koji su relevantni pr i

UVOD U POGLAVLJE
Poto ste se upoznal i sa binarnim donoenjem odluka, spremni ste
za prelazak na viekategorijsko mapiranje uma.
128 segment: SinteZD
XIII
Organizovanje sopstvenih ideja
Pregled
Uvod
Pravlj enj e beleaka
Sloeno mapi ranje uma
Putovanj e kroz um j ednog mapera uma (IV)
Vebe za raZVijanje misli
Korist od viekategorijskih mapa
Uvod u poglavlje
UVOD
U ovom poglavlju kako da organizujete sopstvene ideje
(dapravile beleke), viestruko razgranate ili viekategorijske
mape uma. Ovo mnogo sloeniju hij erarhiju i broj
pojmova direktne povezanosti negoj ednostavni model binarnog
vanja. Viekategorijske mape uma se mogu koristiti za deskrip-
tivnih, i zadataka, premda smo mi koristili
primere osnovnog donoenja odluka da bismo vam olakali prelaz sa
mapa uma u binarnom do viekategorijskog mapiranj a
uma. nastaviti i svoje putovanje kroz um jednog mapera
uma i neke zabavne igre i vebe za razvij anj e misli .
PRAVLJENJE BELEAKA
Pravljenje beleaka je proces informacija iz sopstvenog
ili iz sopstvenih kreativnih rezervoara i njihovo organizovanj e
u j ednom spoljanjem obliku. To j e proces U kome vi organizujete
segment: Sinteza 129
Organizovanj e sopstvenih ideja XIII
supstvene ideje ili na binarni ili na viekategorijski Proces
izuzetno pomae i pril ikom
SLOENO MAPffiANJE UMA
Dok binarne mape uma imaju samo dve glavne grane koje polaze iz
centra, sloene ili vi ekategorijske mape uma mogu imati bilo koji broj
glavnih grana. U praksi, broj pojmova direktne povezanosti
(POP) je tri i sedam.
Ovo se deava zbog toga to mozak, kao to smo videl i u
desetom poglavlju ("Obrazloenj e zakona mapiranja uma", str. 89), ne
moe zadrati vie od sedam vanih informacija u svojoj
memoriji. Trebalo bi stoga da va cilj bude da odaberete najmanji broj
POP koje istinski obuhvataju predmet vaeg interesovanja, ih
da informacije razbijete na delove kojima je lako baratati, poput po-
glavlja u knji zi.
grupe POP su se pokazale veoma korisnim pri razvijanju
viekategorijskih mapa uma:
Osnovna pitanja - kako/kada/gde/za to/ta/ko/koje?
Segmenti - poglavlja/lekcije/teme
Svojstva - karakteristike objekata
Istorija - hronoloki sled
Struktura - vidovi objekata
Funkcija - ta objekti rade
Proces - kako objekti rade
Procena - koliko su objekti dobri/vredni/korisni
Klasifikacija - u kakvom su objekti odnosu
Definicija - ta objekti
- kakve ulogeIkaraktere imaju ljudi
kako da razvijate i manipuliete viekategorijskim mapama
uma izuzetno poboljati sposobnosti vaeg mozga da opisuje,
analizira, procenjuje i sinteti e informacije. To to su vrlo sofisticirani
hijerarhijski sistemi klasifikacije tokom prolog veka u biolo-
giji i astronomiji (v. str. 116) sve vie i vie da na sloene
vi ekategorijske mape uma - zanimljiv je ogledanja prirode II
mapama uma i obratno!
130 segment: Sinteza
XIII
Organizovanje sopstvenih idej a
PUTOVANJE KROZ UM JEDNOG
MAPERA UMA (rV)
Na od kada smo ga ostavili u prolom poglavlju , doneo
odluku, zasnova nu na kompletiranoj binarnoj mapi uma, da kup i
pitanje j e neto sloenij e: Kakvu da kupim?
U je proces Na postavlja
"trodimenzionalni", vieboj ni lik u sredite. Zatim bira POP koj e
pokriti spektar cena, okruenje, namena, dodaci,
stil.
Jednom kada su ovi parametri uspostavlj eni, na moe da
popunjava svoj e elj e i prioritete ispod svakog od naslova.
Proces odmah razjanj ava spektar odluka koje se mogu donet i,
momente koj i upravlj ati kupovinom. Mapa uma doneti
odluku sama - ona maperu uma samo predstavlj a j edan "vedski sto"
sa iz koj ih se moe odabrati prava odluka.
Poto je kompletirao viekategorijsku mapu uma, na j e
spreman da konsultuj e ponudu agencija za trgovinu nekretninama sa
mnogo j asnij om idejom ta eli i zahteva od jedne
VESE ZA RAZVIJANJE MISLI
Kao i svi drugi oblici razmi lj anja i vi ekategorij ske mape uma
predstavljaju vetinu koja se moe i razvijat i. U daljem tekstu
vam predstavljamo dve korisne i zabavne vebe za razvijanje misli .
Zato bi to bilo zanimljivo?
Svaka od ovih ve bi se moe uraditi kao brza mapa uma jer predstavlja
izvanredan za poboljavanj e vaih sposobnosti da brzo odaberete
relevantne POP. Zamislite i zatim mapirajte, zato bi bilo zanimlj ivo
da:
l sa...
2 Kupi te...
3 ...
4 Promenite...
segment: Sin/elJI 13/
Organi zovanje sopstvenih ideja XIII
5 Poverujete...
6 se iz...
7 ...
8 Napravite .
9 Zavrite...
Smislite objekat za svaku stavku sa spiska i pokuajte da to bude
neki "apsurdan" objekat da biste isprovocirali svoje sposobnost i za
matanje, i kreativno razmi ljanje istovremeno. korak
je da uradit e vrlo brzu mapu uma za svaki obj ekat, ne vie od
sedam glavnih razloga zato bi svaki od njih bio zabavan. (Sekundarna
korist od ovi h ve bi je u tome to one preduzimanj e
stvarne akcije kada shvatite koliko bi vam to zabave pru ilol)
Objekat " X"
Ovo je apstraktniji i, prema tome, zahtevnij i za testiranj e vaih
sposobnost i za izbor POP. Va zadatak j e da pripremite mapu uma koja
opisuje obj ekat "X". Problem je to vi ne znate ta j e to objekat X, tako
da morate da smislite skup POP opte namene koje bi mogle, ukoliko
ih dalj e razvij ate, da ge neriu potpuni i opis bilo kog objekta.
Donoenje odluke
Kada zavrite svoj u viekategorijsku mapu uma, proces donoenj a
odluke nalikovati j ednostavnom biranju jedne od dve a
koraci koj e u ovom trenutku treba dalje pratiti su isti kao i oni navedeni
u prethodnom poglavlju.
KORIST OD VIEKATEGORIJSKI H MAPA UMA
Poto ste zavrili viekategorijsku mapu uma, moda poel eti
da primenitejedan ili vie metoda opisanih u poglavlju xn("Donoenje
odluke", str. 124-126) da biste doneli svoj u oduku .
Najvanije kori sti od viekategorijskih mapa su
l Pomau vam da razvijete svoje mentalne sposobnosti za klasifiko-
vanj e, kategorizaciju, britkost i
132 segment: Sintezu
XIII Organizovonje sopstvenih ideja
2 vamda prikup ite kompl eksne podatke u integrisanom
obliku na samo jednom listu papira, na taj
donoenj a dobro informi sane i inteligentne odluke.
3 momente koji se moraju razmotriti prilikom
vanja.
4 Koriste, kao i binarne mape uma, kompl etan spektar kortikaInih
vetina, to rezultuje u sveobuhvatnijem razmatranj u odluke.
S sve te kortikaIne oblasti, viekategorijske mape uma
mozak da dijalog sa samim sobom. Drugim re-
one mozgu da posmatra svoje sopstvene ak-
tivnosti u jednoj celovitoj spoljanjoj slici i da tako vie o
samom sebi. Ta nova saznanja proiruju perspektive mozga, pod-
ga da stvara j o naprednije misli o datoj temi.
6 Mogu se za upotrebu kao podsetnici razloga u vezi
sa prethodnim odlukama ili kao principi za druge situacije u
koj ima treba doneti odluke.
UVOD U POGLAVLJE
Sada kada ste kako da organizuj ete sopstvene ideje, odnosno
da pravile beleke viekategorijske mape uma, vam lako
da organizujete i ideje, odnosno da hvatate beleke. Predmet
poglavljaje vitalna i prijatna umetnost hvatanja beleaka, koja
tradicionalno predstavlja uzrok propasti mnogih ljudskih ivota.
segment: Shtleza
133
XIV
Organizovanje ideja
Pregled
Uvod
Hvatanje beleaka
osnov ne funkcije bel eaka
produ ktivnog mentalnog pristupa za hvat anj e be-
leaka
primer viekategorijskog mapiranj a uma
Korist od viekategorij skog mapi ranj a uma za hvat anj e beleaka
Uvod u poglavlje
UVOD
Ovo poglavlj e razm atra kako moet e kori st iti viekategorijske mape
uma da biste organizovali ideje (hvatali beleke). Poto ste ist raili
osnovne funkcije beleaka, kako da se pripremite za hvatanj e
beleaka tako da maksimalnu korist iz sva kog per ioda
Tu je primer vieka tego rijskog hvatanj a beleaka i
saet prikaz kori sti od ova kvog hvatanj a beleaka . .
HVATANJE BELEAKA
Hvatanje beleaka je proces apsorbovanja ideja iz razn ih
govora, knji ga i drugih medij a, kao i njihovo organ izovanj e u strukturu
koj a odraava originalni smisao ili vam pak da ih reor-
ganizuj ete tako da zadovolje vae potrebe. Hvatanje bel eaka treba
dopuniti i sopstvenim mi slima.
134 Ce/vrti segment: Sinteza
XIV Organizovanje idej a
OSNOVNE FUNKCIJE BEL EAKA
l
2
3 Kr eati vna
4 Konverzacij ska.

Na alost, studenata po kolama i na uni verzitetima irom sveta
smatra da beleke nisu nita vie do sredstvo za memorisanj e.
Njihova j edina brigaje da im beleke da zapamte ono to su
dovolj no dugo da bi proli na ispitu, posle se informacije
mogu zaboraviti. Kao to smo videli, zaista jeste
ali nikako i jedini. Druge funkcije , kao to su anali za
i kreat ivnost, podjednako su
Mapa uma predstavlj a efikasno sredstvo zbog
svih razloga navedenih u poglavlju (str. 140). Kao tehnika za
hvatanje beleaka nema ni j ednu negativnu osobinu kakve nalazimo
kod standardnog linearnog hvatanj a beleaka, kao to je opisano u
poglavlj u III (" Mane standardnih beleaka", str. 4 1). Umesto toga, mapa
uma nam nudi sve prednosti metoda koji radi u harmonij i sa vaim
mozgom, i kompl etan spektar nj egovih sposob-
nosti .

Pri hvatanju beleaka na predavanju ili iz nekog pisanog materijala, od
sutinskog je da se pre svega identifikuje osnovna struktura
prezentirani h informacija. Mapiranje uma vam moe da iz
linearnih informacija pojmove direktnepovezanosti i organizu-
jete hijerarhiju .
Kreativna
Naj bolje beleke vam ne samo da zapamtite i analizirate
informacije, posluiti i kao daska za kreativno razmilja-
nje.
segment: Shtlez.a
135
Organizovonje idej a
Mape uma kombinuju beleke preuzete iz spol jnjeg okruenjo
(predavanjo, knjige, i mediji ) sa belekoma stvorenim u
unutranjem okruenj u analiza i kreativno razmi-
ljanje).
X/V
Kon verzacijska
Kada hvatate beleke u vidu mape uma sa nekog predavanja ili iz knj ige,
one bi trebalo da obuhvate sve relevantne informacije iz datog izvora.
U idealnom te beleke bi /rebalo da i spontane
misli koje se javljaju II vaem WIIU dok sluate predavanj e ili
knjigu. Drugim mapa uma bi trebalo da odslika konverzaciju
vaeg intelekta i govornika, odnosno pisca. Posebne boj e ili
ifrovani simboli se mogu koristiti da biste istakli va doprinos
razrneni ideja.
Ukoli ko se desi do su predavanje i li knjiga loe organizovani i li
loe predstavl jeni, vaa mapa uma odslikati taj nedostatak
Ovo moe i mati kao rezultat mapu uma neurednog
izgleda, ali istovre meno otkriti i izvor konfuzije. Zbog toga
ima ti mnogo bol ji pregled situacije od vaih kolega koj i hvat aju
li nearne beleke, u ko ji ma je njihova konfuzija prikrivena u
mnogobrojnim stranicama uredno ispisani h, ali funkci onal no
beskorisnih redova i spiskova.
Mapa uma tako postaj e sredstvo za prikuplj anj e informacij a
od drugih ljudi , za procenu kvaliteta njihovog razmi lj anj a, kao i za
povezivanje sa svoji m interesima i ciljevima.
PRODUKTIVNOG MENTALNOG
PRISTUPA ZA HVATANJE BELEAKA
Da biste na najbolj i iskoristili svoje hvatanj a
beleaka, vano j e da osmislite pristup koji vam da
izgradite j asno strukturiranu mapu uma dok vae hvatanj e beleaka
napreduj e.
Da biste imali naj bolj i mentalni pristup u hvatanju beleaka iz neke
knjige, koristite tehniku organizovane primene mapa uma (TOPMU)*
*
136
U originaluMind Map Organic Study Technique (MMOST); u knj izi Brzo N/anje
istog autora(izdanje Finesa, 1998) ovatehnikasenavodi pod nazivom
/ehnika mapa ulila (TMU) . (prim. prev.i
segment: Sinteza
XIV Organizovanje ideja
kojaje detaljno opisana u knjizi Tonija Buzana Koristile obe hemisfere
mozga (poglavlje IX). Postoji osam osnovnih koraka:
l Vrlo brzo prelistajte ili pregledajte knjigu ili da biste
stekli opti utisak o njihovoj organizaciji .
2 Odredite vremena kojeg provesti u
isplanirajte koliko materijala pregledati za to vreme.
3 Mapirajte ono to znate iz te oblasti da biste uspostavii asocij a-
tivne mentalne "kuke".
4 Definiite svoje namere i ciljeve za dati period i zavrite j o
jednu mapu uma sa svim pitanjima na koja treba dati odgovor.
5 Uradit e opte osmatranje teksta, sadraj , glav-
ne naslove, rezultate, rezimea, glavne ilustracije ili gra-
fikone, kao i sve ostale elemente koji su vam zapali za oko.
Ovaj proces vam obezbedi ti centralni lik i glavne grane (pojmove
direktne povezanosti) vae nove viekategorijske mape uma teksta.
Mnogi studenti tvrde da su zavravali 90 procenata svog
zadatka za vreme same faze osmatranja. se na celo-
kupnu strukturu i glavne elemente teksta, autorova sutinska
snaga ubrzo postaje jasna i lako se moe mapirati.
6 Sada na detaljniji pregled, sav materijal koji
nije bio optimosmatranjem, pre svega i zavrne
delove pasusa, odeljaka i poglavlja, gde su uglavnom koncentrisane
informacije od sutinskog Dodajte i ovo svojoj mapi uma.
7 faza je uvid, kada popunjavate deo svoje slagalice
jo uvek sva Poto ste
se upoznali i sa ostatkom teksta, trebalo bi da vam sada bude mnogo
lake da razumete ove odlomke i da dopuni te svoj u mapu uma.
8 Na kraju dolazimo do faze osvrta, kada se do teih delova
koje ste u ranijim fazama, i kada se na tekst
da biste odgovorili na sva preostala pitanja i ispunili sva preostala
U ovoj fazi bi trebalo da ste zavrili mapu uma svoj ih
beleaka. Pogledajte poglavlje XXIV (mapa uma na str. 240).
segment: SintelJl
137
Organizovanj a ideja
XIV
Ovaj proces moe nalikovati slaganju mozaicne slagalice, koje
posmatranj em kompl etirane slike na kutiji , zatim se sas-
tavljaju uglovi i spoljanje ivice i postepeno se popunj ava sredina, sve
dok ne dobij ete potpu nu sliku.
pri stup se i kada ste na nekom predavanju. Da
biste olakali svoj zadatak hvatanj a beleaka, moete zamoliti pre-
da vam unapred da pregled glavnih naslova, tema ili kat egorij a
koje razmatrati tokom predavanj a.
Ukoliko to nije j ednostavno napravit e mapu uma dok
sluate, za PDP dok predavanje Posle predavanja moete
prepraviti , reorgani zovati i preraditi svoju mapu uma, to po sebi
predstavlj a proces koj i vas naterati da date smi sao informacij ama,
pripremi i prezentaciji, ujedno i vae razumevanje. Vie
o mapiranju predavanja u poglavlju XXVI (str. 243).
PlUMER
VTEKATEGORlJSKOG MAPTRANJA UMA
Viekategorij sku mapu uma na strani 11 7 j e napravio j edan otac da
bi pomogao svojoj da pol oi prij emni ispit iz engleske knji-
evnost i za upi s na univerzitet.
Kada se sa strukturom tako sloenom kao to je roman,
ogromna j e prednost mozga ako moe da se osloni na ovakav tip
mentalne "mree" koj a najvanij e literarne elemente u romanu.
Ovakav lip mape uma da preciznij e i sveobu-
hvatnij e sr iz bilo kog teksta. ona u znatnoj meri
olakava transformi sanj e tih esencijainih informacija u govornu ili
pisanu formu (kao to su odgovor na ispitu ili rad).
Mapu uma na strani 118 (gore) j e tokom meseca pripremala
Pen Kolins (Pan Collins), producent irskog televizij skog pro-
grama, The Late Late Show. Trebalo j e da Pen organizuje razmi ljanj a
ekipe o temama, voditelj ima, redu programa i tako dalj e. Za sebe
j e ubeleila, krupnim strelicama, kako se program kotirao te
nedelje.
138 segment: Sinteza
X/V Organizovanje idej a
KORIST OD VIEKATEGORIJSKOG
MAPIRANJA UMA ZA HVATANJE BELEAKA
l Svih 12 prednosti mapiranja uma spomenutih u devetom poglavlju
(str. 82).
2 vaih ogromnih "trai i mentalnog asoci-
tanja.
3 Bre postizanj e cilj eva
4 lakog i brzog transformisanja beleaka u formi mape
uma u rad, prezentaciju ili neku drugu kreativnu ili komunikativnu
formu.
5 jasnosti vaih misli.
6 Porast zbog sakupljenog znanja.
7 Trajno i lako dostupno registrovanj e svih vaih iskustava
tokom
UVOD U POGLAVLJE
Poto ste koristili mape uma da organizujete svoje i ideje,
spremni ste da istraite odnos mapa uma i - to je
predmet poglavlj a.
segment: Si"tezil 139
xv

Pregled
Uvod
mit
Mapa uma kao multidimenzionalno sredstvo za
mapa uma kao ogledalo kreat ivnosti
Primena mapa uma
Korist od mapa uma
Uvod u poglavlj e
UVOD
Ovo poglavlje ivopisnim milom koji nam
mnogo toga o odnosima energij e i kreativnosti.
Potom istraiti ulogu mapa uma kao sredstva i
sredstva za kreativno razmi ljanje, pre nego to rezimiramo koristi od
mapa uma.
MIT
Zevs, kralj bogova, bio j e dobro poznat kao ljubavnik. deo
svog vremena j e provodio - bilo direktno ili na prevaru - sve
naj lepe ene i na nebesima i na zemlj i.
Nasuprot verovanju, svoja nije deli o podj ed-
nako - postoj ala je jedna boginj a sa kojom je provodio mnogo vie
vremena nego sa bilo kojom drugom. Njeno ime j e bilo Mnemosina,
boginj a Jedanput j e sa njom proveo devet dana i
strasno lj ubav, a iz ovog spaj anj a rodilo se devet muza.
140 segment: Sili/e to
xv

Ta/ijo - komedij e;
Melpomena - tragedij e;
Uranija - ast ronomije;
Klio - istorije;
Terpsihora - igre.
Muze predstavljaju kreativnost. Svaka od njih j e boginj a posebne
umetnosti:
Era/o - ljubavne poezije;
Kaliopa - epske poezije;
Euterpa - lirske poezije;
Polihimnija - i
ozbiljne pesme;
Zevs simbolizuje energiju i snagu. Prema mi tu to da
spajanje energij e i li snage so kao plod doj e kreativ-
nost. O vaj odnos i ma mnogo impl ikacij a za teori ju mapiranja
uma. Zan imlj ivo je primetiti do je Toni osmi sl io mapu uma
no osnov u svojih istraivanja u oblosti tokom
il i mnemonike . Mapa uma je premo tome primarno
predstavl jalo tehniku Kasnij e je prirodno evolui rala u
kretivnu vienomensku tehniku razmi lj anj a, uz teori jsku podrku
Speri jevih (Sperry) istraivanja mozga i istraivanja Torensa (Tor-
ran ee) i saradni ka u oblasti kreativnosti.
MAPA UMA KAO MULTIDIMENZIONALNO
SREDSTVO ZA
tehnike upotr ebu imaginacij e i asociranja u
cilju stvaranj a nove i lako pamtljive slike. Kao i imaginacija i asoci-
ranj e, tako i mapa uma kombinuje sve kortikaine vetine da bi stvoril a
j edno efikasno mutidimenzionalno sredstvo za
Multidimenzionalno, u ovom kontekstu, da vam mapa uma,
za razliku od j ednodimenzionalne (linija) ili dvodimenzionalne (ravan)
perspektive, da stvorite unutranju, trodimenzio-
nalnu sliku koja koristi ukr teno asociranj e, boju i vreme.
Kreati vna misao na kombinuj e dva elementa da bi
proizvela sa ciljem da sadanj ost projektuje u Krea-
tivno sredstvo vam pomae da proj ektujete sadanjost u da
biste promenil i ili osmisli tu sredstvo vam
pomae da prolost ponovo stvorite II sadanjosti.
mapa uma, prema tome, ima mehani zam i
dizajn kao i multidimenzionalna, kreat ivna mapa uma. Na isti na
koji mapa uma vau
segment: Silllt!ZIJ
141
tako i kreativna mapa uma beskrajno i u SVIm pravci ma
jednostavni model kreativnog razmilj anj a.
MAI'A UMA
KAO OGLEDALO KREATIVNOSTI
Kao i tako se i kreativno razmilj anje zasniva na imagi-
naciji i asociranju. Cilj je da se povee pojam A sa poj mom B, proiz-
tako jednu novu, inovativnu ideju, daleku od svake norme, koju
atributom "kreativna". Proces i kreativnog
razmilj anj a imaju u sutini strukturu - jedina razlika je u
nameri ,
sredstvo povezuje dva pojma da bi mozgu
da prizove (ponovo stvor i) sliku u
Kreativno sredstvo, tome, kombinuje dva elementa da bi ih
u projektovalo u ali ci lj kreat ivnosti je da se
promeni ili da se na nju na neki dok je cilj mnemonike
jednostavno da se setimo.
Tako, mape uma, vi istovremeno vebate i
svoje kreati vne sposobnosti za razmilj anje. Ove pak, za uzvrat, po-
kapaci tet memorije i tako se stvara uzaj amno uzlazna
spirala.
Ilustracij a na strani 11 8 (dole) daj e primer mape uma koja j e
istovremeno i sredstvo i sredstvo za kreat ivno razmi-
lj anj e. Ovu mapu je nacrtao video producent, po
imenu Deni Heris (Denny Harris), a napravlj ena je da bi ga la
na ono to je eleo da u video program koji se bavi
Njegova mapa uma sumi ra sadraj programa, i pregled i
detaljno objanjenje sistema sa broj evima/obl icima, pri-
menuj ednogj ednostavnog sistema, kao i optu diskusiju
o praksi i teoriji koje su predstavljene u programu. U ovom
razvij anj e mape uma postaje istinski kreativni proces koji
i sam proizvodi nove idej e o strukturi i sadraj u programa -
koje se hrani koja se hrani
PRIMENA MAPA UMA
broj primena mapa urne objanjenje u segmentu V,
u odeljcima upotreba, upotreba, Obrazovna upotreba
142 segment: Sinteza
xv
i Poslovna i profesionalna upotreba. Postoje, i mnoge druge
primene za generalno memorisanje, kao toj e radi o i televiz-
ij skih emisija od interesa, snova, prij atnih
ja ili optih spiskova "stvari koje treba uraditi" .
Jedna korisna primena je traganje za "izgubljenim"
- moda za imenom neke osobe ili adresom nekog obj ekta.
U ovakvim fokusiranj e izgublj enog pojma j e
kontraprodukt ivno j er j e "on" nestao, pa se "njegov im" fokusiranjem u
stvari koncentriete na odsustvo ili prazninu.
u vidu asocij ativnu snagu vaeg uma, ostavite sredite mape
uma praznim i okruite ga i slikama koje su u vezi sa sreditem
koj e nedostaj e.
Na primer, ukoliko je "nestali" centar ime neke osobe, onda glavne
grane treba da pol, uzrast, izgled, porodicu, glas, hobi , profesiju,
kao i mesta kada ste j e prvi i poslednj i put sreli. Na ovaj
da va mozak prepoznati centar
iz svoj ih baza podataka. (Vie o ovome u knjizi Tonij a Buzana
Savreno poglavlj a XXIII-XX1Y.)
Ukoliko vam nij e zgodno da pravite stvarnu mapu uma da biste
prizvali svoje "izgubljeno" moete j ednostavno vizuelizirati
mapu uma ovog tipa.
KORIST OD MAPA UMA
1 Ovakve mape uma koriste sve kort ikaine vetine, na
taj u ogromnoj meri
2 Akti viraju mozak na svim nivoima, ga pripravnijim i sposob-
nijim za
3 Njihova atraktivnost budi u mozgu elju da im se stalno to
spontanog
4 Ovakve mape su sutinski dizaj nirane upravo kao sredstvo
za
segment : Sin/elJI
143
xv
S mapa uma aktivira mozak da
postane pripravan to sa svakomponovnom upotrebom
nivo sposobnosti
6 Ove mape odslikavaj u proces kreativnog razmi ljanja, to istovre-
meno i samu sposobnost za kreativno razmiljanj e.
7 Odravaju visok nivo tokom perioda ili
sluanja (nasuprot standardnim krivama zaboravlj anj a opisanim u
knji zi Tonij a Buzana Savreno poglavlje V).
8 Korist e sve individualne asocijativne sposobnosti,
sposobnosti utiskivanja u i stvaranj a mrea, a prema tome,

9 jedan "pouzdani" metod tako
i poverenj e u sebe, motivaciju i opte mentalne funkcij e.
UVOD U POGLAVLJE
Kao to smo videli, i kreativnost su samo dve strane istog
Poto smo istraili korist mapa uma,
poglavlje nam osvetljava njihove mnogobrojne prednosti kao sredstva
za razmiljanje i brejnstorming.
144
segment: Sinteza
XVI
Kreativno razmiljanj e
Pregled
Uvod
Ciljevi kreativnog mapiranja uma
Mapa uma kao mehanizam kreat ivnog razmiljanja
Faze procesa kreativnog razmilj anja
Mapiranje urna kao sredstvo za ostvari vanje novih paradigmi
Korist od mapa uma kreativnog razmi ljanja
Uvod u poglavlje
UVOD
U ovom poglavlju fokus j e na kreativnom razmiljanju uz upotrebu
mapa uma. zato su mape uma tako efikasne u
ovoj oblasti, kao i to kako da ih upotrebite da biste proirili i pobolj ali
svoje sopstve ne vetine kreativnog razmiljanj a i brej nstorminga,
ostvariti i nove uvide.
CILJEVI KREATIVNOG RAZMIWANJA
Mape uma kreativnog razmiljanja ili brej nstorminga mogu imati
veoma mnogo ciljeva. Najvanij i nji ma su
l Da se istrae sve kreativne datog subjekta.
2 Da se um od svih prethodnih pretpostavki o subjektu,
tako prostor novim kreativnim mislima.
segment: SiI,leza 145
Kreat ivno rozmiijanje XVI
3 Da se generiu ideje rezultat biti aktivnosti ili pak
stvaranje ili prornena realnosti.
4 Da se podstakne konzistentnij e kreati vno razmi ljanj e.
5 Da se stvori novi koncepcijski okvir u kome se prethodne ideje mogu
reorgani zovati .
6 Da se uhvate i razviju "iskre" pronicljivosti kada se pojave.
7 Da se kreativno planira.
MAPA UMAKAO
MEHANIZAM KREATIVNOG RAZMILJANJA
Mapa uma je idealno kreat ivnom razmi ljanju jer kor i-
sti sve sposobnost i koje se vezuj u za kreativn ost, pre svega
imaginaciju, asoc iranje ideja i fleksibilnost.
U psiholokoj literaturi , u sa testovima o
kreativnom razmilj anju E. Pola Torensa, fleksibilnost se ident ifikuj e
kao vitalni element kreativnog razmi ljanj a. Drugi faktori
i da se:
poveu nove i j edinstvene idej e sa
koriste boje ;
kor iste oblici;
kombinuj u oblici;
slika i kori sti iluzija trodimenzionalnosti ;
podesi koncepcijska pozicija;
preurede i poveu koncepti ;
obrnu koncepti;
odgovori na estetski objekat;
odgovori na emotivno objekat;
odgovori na objekat koji vida, dodira, sluha, miri sa
i ukusa;
koriste obli ci i oznake koji se mogu zamenj ivati.
zakone mapiranja uma i optu teoriju da je mapa
uma u stvari prefin jena i elegantna spoljno manifestacija svih
146
segment: Sinteza
XVI Kreativno razmiljanj e
gore novedeni h kategori ja, do mapa uma
predstavlj a spo l jnu manifestaciju kompletnog procesa kreati vnog
razmi ljanj a.
Moja istraivanja su otkrila upadlji vu glavni h
faktora kreativnog razmi ljanj a i glavnih faktora istorij e razvoj a mne-
tehnika. Detaljni ju diskusiju o ovome moete u prethod-
nom poglavlju mapa uma kao ogledalo kreati vnosti",
str. 142).
Skoro prirodo kreati vnog razmilj anja i
pri nci pa do je mapa umo esencijolna i pr i rodno mani -
festacija i sredstvo izraavanj a ovih vi dovo misli . To
postavlja temel je i za tvrdnju do, u suprotnosti so mnotvom
l iterature o kreati vnosti i ovo dvo procesa jesu l ik i
od raz u og ledal u jednog te istog procesa, i do nisu odvojeni,
i, po mnogim u suprotnosti.
Popul arni mit da je kreativni genije mislima odsutan i zaboravan
pogrean j e poto da takvi geniji zaboravljaj u samo
one opte stvari koje psiholozi smatraj u vrednim Kada bi se
panj a usmerila na u vezi sa subjektom njihovih krea-
tivnih misli , otkrili bismo isto tako ogromno kao u bilo kog
velikog
FAZE PROCESA KREATIVNOG RAZMILJANJA
Pravi lna primena tehnike mapi ranja uma kreativnog razmi ljanja
individualnim maperima uma da proizvedu bar dva puta vie
kreativnih ideja od tradicionalne vel ike brejnstorming gmpe za isto
vreme.
Postoji pet faza u procesu mapiranj a uma kreativnog razmi lj anj a.
l Brzu, " ruf ulnu" mapa uma
tako to nacrtati j edan lik u sredini. (Na
primer, ukoliko elite da razmi ljate o novim u tehnolo-
giji letenj a, moete da nacrtate par krila kakva ima Konkord.) Va crte
treba da bude postavlj en u sredinu velikog praznog lista papira i iz nj ega
treba da svaka idej a koja vam padne na pamet kada pomislite na
zadati subjekat.
segment: Sinteza
147
Kreativno razmiljanj e
XVI
Tokom perioda koj i traj ati ne vie od 20 minuta treba da pustite
da vam ideje to je bre Teranje mozga da radi u brzini
ga osloboditi od obrazaca razmi ljanj a i nove i
na prvi pogled apsurdne idej e. Ove "apsurdne" ideje treba oba-
vezno zadrati, jer poseduj u za otvaranje novih perspekt iva i
menj anje starih i navika. Da citiramo filozofa Rudolfa
Flea (Rudolf Flesch):
..Kreativno razmiljanje moe da stej ednostavno shvatili da
nije nikakva posebna vrlina raditi stvari na kako su one oduvek
i bi/e "
bi vam moglo biti od koristi da imate na umu i poznatu izreku
Ezre Paunda:
.. Genije... lo sposobnost da vidite deset stvari tamo gde
vidi jednu, a ta/entovan dve ili tri, kao i sposobnost da
zabeleite 111 viestruku percepciju u ma/erija/u svoje umetnosti. "
Razlog zato list papi ra mora biti to se moe u Buzanovom
pravi/u: "mapa uma se iriti sve dok ne ispuni prostor koj i je
dostupan" . Pri kreativnom razmi lj anju, potrebno vamj e to j e
vie prostora da biste namamili svoj mozak da sipa sve vie i vie idej a.
2 Prva rekonstrukciju i revizija
Napravite kratku pauzu, svom mozgu da se odmori i da
da integrie ideje koje j e do tada generisao. Tada treba da
napravite novu mapu uma u kojoj identifikovati glavne grane ili
pojmove direktne povezanosti, hi-
jerarhije, nove asocijacije i ponovo, u kont ek-
stu mape uma, sve one ideje koje su u izgledale "glupo"
ili "a psurdno". Kao to smo videl i, to j e ideja manj e konvencionalna
to se ispostavi da je u stvari dobra.
Za vreme prve faze rekonstrukcije, moete primetiti ili
koncepte kako se pojavljuju du spoljnih granica vae mape
uma. Njih ne treba odbaciti kao nepotrebna ponavljanj a. Ovi koncepti
su sutinski zbog toga to su povezani sa granama
koje polaze iz centralnog lika. Ove periferene repeti cije odslikavaju
sutinski idej a koj e su pohranj ene duboko u vaem sklad itu
znanj a, ali koje, u stvarnosti, na svaki aspekat vaeg razmi ljanj a.
148 Ce/vrti segment: Sinlew
XVI
Kreativno razmiljanje
Da biste ovakvim konceptima dali nj ihovu mentalnu i vizuelnu
teinu, treba da ih kada se po drugi put pojave; ih
nekom geometrijskom figurom kada se pojave po put ; i, ako se
pojave i po put, uokvi rite ih "trodimenzional nim" okvirom.
ova srodna "trodimenzionalna" na svojoj mapi
uma i iluziju trodimenzionalnog izgleda nji hovimvezama, moe-
te doslovno stvoriti novi mental ni okvir koji izazvat i bljesak spoznaje
kakav se pojavljuje kada neku staru osmotrimo iz novog ugla.
Ovakav preokret predstavlja veliku i trenutnu reorganizaciju
strukture misli.
U nekom smislu se moe da ovaj tip mape uma "kri pravila",
poto centralni lik i glavne grane nemaj u vie centralni
ovakva mapa uma ne samo da ne kri pravila, ih
koristi u potpunosti, a ona pravila koja se odnose na na-
glaavanje i imaginac iju. Nova ideja, otkrivena i ponovljena na grani-
cama misli moe postati novi centar. "trai i mreu vaeg
mozga, mapa uma istrauj e dalj e domete vae trenutne misli u potrazi
"za novim centrom koji zameniti stari. Ubrzo potom, taj novi centar
biti zamenjen novim i jo naprednij im konceptom.
Mapa uma potpomae i odslikava intelektualno istraivanje i raz-
vOJ.
3 Inkubacija
Kao to smo videli u poglavlju xn ("Donoenje odluke", str. 125),
iznenadno kreativno ostvarenje nailazi kada je mozak u opu-
tenom, mirnom i stanj u - moda dok etarno,
spavamo ili sanjarimo. To se deava zbog toga to ovakva stanja
dozvoljavaju proces u kreativnog razmiljanja da se iri do najdalji h
granica para-mozga, mentalnih proboj a.
Veliki kreat ivni mislioci su koristili ovaj metod tokom isto-
rije. Ajntaj n j e sugerisao svoj im studentima da koriste inkubacij u kao
neophodni deo svih svojih razmiljanja; Kekule, benzenskog
prstena, j e inkubaciju/sanj arenj e u svoj svakodnevni pro-
gram rada.
segment: SinfeZJI
149
Kreativno razmiljanje XVI
4 Druga rekonstrukcija i revizij
Posle inkubacije mozak dobiti osveenu perspektivu va ih pri-
marnih i sekundarnih mapa uma, i moda vam biti od koristi da
uradi te jo jednu brzu, "rafalnu" mapu uma da biste rezult ate
ove integracije.
Tokom druge faze rekonstrukcij e, treba da razmotri te sve informa-
cije koje ste skupili i integrisali u prve tri faze, u cilju pravljenja jedne
sveobuhvatne mape uma.
Mapa uma na strani 156, koju j e uradila Norma Svi ni (Norma
Sweeney), predstavlj a rezultat intenzivne inkubacije i broja
revizija misli. Ona predstavlja kulminacij u ideja o prezentacij i organi-
zacij e Brain Clubs u svetu.
5 Za vrna Jaza
U ovoj fazi treba da potraite reenje, odluku ili ostvarenj e koj e je
predstavljalo va prvobitni cilj kreativnog razmiljanja . Ovo
povezivanje sasvim elemenata na vaoj finalnoj
mapi uma, to dovesti i do novih saznanj a i proboja.
MAPIRANJE UMA KAO SREDSTVO
ZA OSTVARIVANJE NOVIH PARADIGMI
Za vreme dubokog i produenog kreativnog razmi lj anja, ukoliko
su u prvoj fazi rekonstrukcije i revizije dobijena nova saznanja, inku-
bacij a moe proizvesti nove perspektive o kolektivnim saznanj ima,
poznatije kao paradigmatski zaokret.
Mapu uma na stranama 154-155 j e uradil a Lorena Oil. Ova mapa
sumira serij u predavanj a o kreativnom procesu umetnika
koj i ga primenjuj e. Mapa uma istoriju umetnosti , razvoj
"gramatike gledanja" i vetine potrebne za dovravanj e kreati vnih
zadataka. U koincidencij i sa savremenim istraivanjima mozga, ova
mapa uma naglaava umetnost kao nauku (i nauku kao umetnost), a
naglaava i uvebanost kako imagi nacije tako i tela u kreativnom
procesu.
Mapa uma na strani 157 koju j e uradio Bendamin Zender (Ben-
jamin Zander), dirigent Bostonske filharmonij e, predstavlj a rezult at
jednog takvog procesa. Mapa uma ods likava Zenderov sutinski nov
150 segmi!lll: Sintezu
XVI Kreativno razmilja/ ye
pristup Betovenovoj Devetoj simfoniji, pristup koji predstavlja rezultat
dugogodinjeg istraivanja, umutranjeg mapiranj a uma i intenzivne
inkubacije.
Poradigmatski zaokret predstavlja gl obalnu promenu u razmi -
ljan ju o pretpostavkama koj e su postole irom sveto.
Primeri Darvinovu teorij u evol uci je i Ajntaj novu teoriju
rel otiviteto, paradigme mi sli koje su zamenile para-
digme. Mapa uma predstavlj a pri marno sredstvo za beleenje
procesa paradigmatskog zaokreta.
Za mapera uma kreativnog razmi ljanj a, novo shvatanje se postavlj a
u novi okvi r iznenadnim saznanj ima koja su se dogodila u para-mozgu
tokom inkubacije. Na ovaj maper uma dodaj e nove dimenzij e
svom razmiljanju, belei faze paradigmatskog zaokreta
i makroskopske vizije o predmetnoj materij i, to vodi ne
samo ka novim idej ama i do same mudrosti.
KORIST OD MAPA UMA
U KREATIVNOM RAZMI LJANJU
l Automatski koriste sve sposobnosti kreativnog razmiljanja.
2 Generiu mentalnu energiju koja sve vie raste kako se maper uma
ka svom cilju.
3 Dozvoljavaju maperu uma da sagleda mnogo elemenata istovre-
meno, na taj kreativnog asociranja
i integrisanja.
4 mozgu da lovi idej e koje se skri-
vaj u u delovima periferije njegovog razmiljanja.
5 sticanj a novih saznanja.
6 Osnauju i podupiru proces inkubacije,
generisanja novih ideja.
7 igranje i humor , to da maper
uma odlutati daleko od standarda i da proizvesti zaista kreativnu
ideju.
segment:
151
Poto ste oslobodili svoju kreativnost putem mapa uma, moete
ostvariti neizmernu dodatnu snagu sa drugima II ci lju
stvaranj a grupnog uma. To je upravo i predmet poglavlj a.
Kreati vno razmiljanj e
UVOD U POGLAVLJE
XVI
I
152 segment: Sinteza
Mapa urno outora Lorene G iI o prirodi kreativnosti
i perspektivama ;ednag umetnika (v. str. ) 50)
154 t v r t segment: Si nteza
l
ORGANIC

segment: Si"lezu
CREATI\

"'........ .
lt
'<
AIDMIC
155
Mapa uma autora Norme Svini o prezentaci;; organizacjie Brain Clubs
u svet, a posebna u arapskim zeml jama (v. str. 150).
156 t v r t segment: Sinteza
Zai sta kreativna mapa uma Bendamina Zendero, dirigenta Bastonske
filhramonije, o stvaranju' u okviru Betovenove Devete simfonije (v. str. J50).
v r l i .fieg mem: Silt tezil
J57
Mapa uma o razvoju timskog rada koju su uradili administratori firme Digital.
Dr Stenli sa 7,5 m dugom mapom uma aviona Boing (v. str. 165 i 251)
158 t v t segment : Si nteza
Mapa uma koju je napravilo jedno eno, vii administrator, svo;
sistem verovonio, svoju i oda brane smernice za (v. str. 174)
Mapa urno koju je urodio je don mukarac - glavni administrator jedne
multinacionalne organizacije, svo; ivot i ponovo se
no svoju porodicu (v. str. 173).
segmesu: Si ll/cza
159
Mapa uma a utora Tese Tok. Hart oreavan ju
problema u komuniciranju (v. str. 178)
160
Priradna arhitektonika: slika 21
./

.. "
n \ c.-\ ....... , -e...
--
__o
_..

"."' ....
- - +

, -O

c::. \J lT
-o-
,qQO
........

10 11
"

,

1

10

O
t
J

l
linearna stranica iz dnevnika Tonija Buzono kojo pokazuje
svih kor1ikalnih ve/ino za kreativnije i za jednostavnije
dnevnika (v. str. 1B4)
194 Peti segment: upotreba

'\, ..... ..
e ".-fI , t l',

- ./

.. f\ ....."" Ilo ..
- c .. f ')"..') ...
- ..... E:...,.... "" ,. .. ,.1
Mapa uma iz dnevnika Tonija 8uza na koja pokazuje mapu uma dana
u kome je formalno pisanje knjige Mape uma, i koja simbolizuje
duh proistekao iz ideja razmatranih tokom diksvsijo (v. str. 185)
Peli segment: upotreba
195
Mapa uma bajke koju je urodila Dona Kim sa svojom decom (v. str. 188)
Prirodna arhitektonika: slika 23
196
Peti segment: o r o d i n upotreba
,
Mapa uma jednog kompletnog dono koju su uradile dve
majke, Un Ko/in s i Kora Ejr (v. str. 203)
Peli segment: upotreba
197
Mapa uma o kolskim sportovima koiu je uradilo Karen mit (v. str. 208)
Mapa uma koju ie uradila Katarina Najman za iedon kolski proiekot o
vedskoj (v. str. 208)
198 Peti segment: o r o d l n upotreba
Mapa urna kaju je za jedan kolski projekat urodio Tomas Enskog (v. str. 208)
Jedna od mapa urna outoio Dejmsa Uja koje su mu pomog le
da poloi ispite (v. str. 209)
Pel i segment: o r o d i n upotreba 199
XXI
i u krugu porodice
u ranijim fazama. U ovoj fazi treba da se osvrnete na
ceo tekst i da odgovorite na sva preostala pitanj a, ispunite preo-
stal e cilj eve i dovrite svoj u mapu uma.
Jo jednom, grupna diskusija vam da razreite sva
odgovori te na sva teka pitanj a i ispu-
nite preostale ciljeve. Zat im treba da ili u grupi date
zavrni ton svoji m mapama uma .
Nakon zavretka grupnog procesa svaki pojedinac pose-
duj e kako makro-razumevanje (op te shvatanje) materij e tako i
mikro-razumevanj e (detaljnije poznavanj e sadraj a). Makro-ra-
zumevanje j e sadrano u ve likim grupni m mapama uma i na
glavnim granama, dok je mikro-razumevanje izraeno u detaljn i-
ji m delovima mapa uma.
DAN
UZ MAPIRANJE UMA
plan se moe kori stiti u svakoj porodi ci
ele da svoje znanje, za postizanje akademskih ciljeva iJi zbog
. opteg int eresa. Kreiranj e tako da toje efikasnijim
i prijatnijim.
ovakvu vrstu plana za i dobro organizovane beleke
u vidu mape uma, sadraj knjige se moe preneti grupe
u vremenu od 30 minuta do jednog sata! Dan je
osmiljen tako da svaki ima na raspol aganju dva sata vremena da
posveti j ednoj knjizi . Na taj porodica od moe za samo
j edan dan mapirati, razumeti i razmeniti
knji ge!
Pl an je detaljno opisan u knji zi Tonij a Suzana Uprezanje
para-mozga (poglavlje X), a saet prikaz osnovnih koraka je dat dalje
u tekstu. Pogledajte i mapu uma na strani 240.
l oko 10 sati pre podne sa nekim pripremnim ve-
bama (30 minuta). Ove vebe mogu biti u formi igara, rastezanja ili
aerobika, j trebalo bi da ne budu naporne da poslue vie u svrhu
zagrevanj a.
Prirodno orhilekton iko: slika 24
Peti segment: upotreba
201
i II krugu porodice XXI
2 Kratko "preletite" tekst koji treba da bude (15 minuta).
3 Napravite pauzu-odmorite se, igraj te igre, ili se relaksirajte na neki
drugi (5- 10 minuta).
4 kol iko vamje vremena na raspolaganju za i pauze,
i podelite ga u intervale koji pokrivati segmente ma-
terij e ( 10 minuta).
5 Napravite mapu uma svog dosadanjeg znanja o temi, svoje ciljeve
i namere i pitanj a na koja treba odgovor iti (20 minuta).
6 Pauza (5- 10 minuta).
7 Uradite brzo opte osmatranje knjige, sadraj, glavne
naslove, i tako dalj e. Zatim unesite glavne grane na grupnoj mapi
uma. ( 15 minuta).
8 Pregledajte knjigu, detaljnije materij u, i nastavite sa
konstruisanjem svoje mape uma (I S minuta).
9 Pauza za (I sat).
10Ovo j e period razgovora, tokom kog moete diskutovati i reavati
segmente sa drugim porodice (30 minuta).
Il Pauza (5- 10 minuta).
12Pregledajte knjigu, se svim istaknutijim problemima i pita-
njima i zavrne detalj e na svojoj mapi uma (30
minuta).
13 Pauza (5- 10 minuta).
14Ovo j e faza razmene, tokom koje porodice predstavlj aju,
svoje mape uma knj ige, kompletan rezime onoga
to je iz teksta. (Detalje o prezentiranju u po-
glavlju XXVI, strana 243).
Svaka prezentacija bi trebalo da traje oko 25 minuta, sa pauzom od
5- 10 minuta posle prve dve. Dokj edan prezentti ra materij u, ostali
igraj u ulogu svoje mape uma i se
da post ignu nivo razumevanja pribli no jednak nivou razumevanja
202 Peti segment: upotreba
XXI i u kr ugu porodice
prezentatora. naknadno i prezentatorovu organi-
zacij u i izlaganj e, da popravite i poboljate kako svoju mapu
uma, tako i mape uma ostalih, u meri . Mapa uma na
strani 197 predstavlja rezultat j ednog dana
nju u jednoj bati u Somersetu u Engleskoj . Dve porodice, Ej r i Kolins,
su knj ige i informacije o tome kako razvij at i duh,
na taj ono to - na to to Zavrnu mapu
uma tog dana su zavrile majke, Lin Kolins i Karo Ej r. Centralni
lik predstavlja njihovog predmeta a svaka grana
je lukavo obeleena, tako da broj ujedno predstavlja i sliku sadraja te
grane. Na primer, broj tri je stilizovan u obliku jedne od hemis fera
mozga,j er se ova grana odnosi na funkcije leve i desne hemisfere mozga
(videti prvo poglavlj e, "Savremena istraivanja mozga", str. 16), dok j e
broj est predstavljen u obliku j ednoroga - jedinst ve-
nost! Mapa uma j e puna i mnogih drugih duhovitih slika u
pretraivanju bi mogao da uiva!
15 Proslava - usavrite svoj sopstve ni metod!
Proslavljanje uspeno zavrenog projekta moe
izlazak u bioskop, pozorite ili na neki sportski specijalnu
razmenu raznih "nagrada" i kupovinu poklona.
vam se moe desiti da dana, nakon dana pos-
otkrij ete da vam se i razumevanj e teksta
pobolj alo. Ovo se deava zato j er san, odnosno "prespavlji vanje", daje
idejama ansu da se integriu i "presloe" unutar vaeg uma .
Nakon toga, regularn o pregledanje u intervalima u
poglavlju X ("Obrazloenj a preporuka za mapiranje uma", str. 100)
vam da zadrite vae i razumevanje teksta.
KORIST OD MAPIRANJA UMA
l mapiranj e uma vam nudi sve prednosti grupnog mapi-
ranj a uma navedene u poglavlju XVII (strane 167-168).
2 mape uma za poboljava se
kreativnost.
3 Brzina i efikasnost pojedinca se onoliko puta koliko
ima porodice.
Peti segment: Porodi/na upotrt!bo
203
i II kruguporodice XXI
4 Tokom procesa mape uma, porodice
se angauju u konverzaciji o materiji koju umesto studiranja u
tiini. Istraivanja su pokazala da aktivna verbalizacija vodi mnogo
efikasnijoj obradi i kasnijem informacija.
5 mapa uma, umesto linearnih beleaka, ne umanjuje se
vrednost znanja niti se ono razliva, se znanj e upravo
putem komunikacije.
6 porodice svoju sposobnost razumevanja novih
znanja.
7 Kao posledica toga, i svoju sposobnost pripremanja i
polaganja ispita.
8 to je jo vanije, njihov odnos prema i ispitima se
transformie. Kroz mapiranje uma, svi porodice
mogu da posmatraju ne kao kaznu kao zado-
voljstvo.
9 mape uma kao sredstva za i komunikaciju sa
drugim porodice moe motivaciju svih
da poboljaju svoj u sposobnost razmiljanja kao i sposobnost hva-
tanja/pravljenj a beleaka primenom mapiranja uma.
ID mapiranje uma snai jedinstvo porodice, jer svaki
biva u intelektualna zanimanj a drugih i prua im podrku,
ujedno i zadovolj stva i motivacije. Porodica
postaje porodica prijatelj a.
MAPIRANJE UMA U PRAKSI
Mnoge porodice koje redovno upranjavaju dane
su uspele da svoju decu izvuku sa donjih pozicija u njihovim razredima
do prvog, drugog ili mesta u svim predmetima. tome, i
rodit elji su uvidel i da se usavravaju u svom poslu i profesionalnom

Jedna porodica iz vedske, sa oba roditelja i troj e dece, toliko j e
uivala u svojim danima da ih j e regularno up-
ranjavala svakog vikenda tokom est meseci. Poto su deca sve vie i
vie napredovala u koli, ujedno svojim prijateljima o tim
204 Peti segment: upotrebu
...
XYI i u krugu porodice
uzbudljivim danima vest se irila i na kraju je
porodica bila naprosto opsednuta decom iz susedstva koja su elela da
im se pridrue!
UVOD U POGLAVLJE
Ovim poglavlj em smo pokril i deo primene mapi-
ranj a uma, a ujedno smo videli i kako se to moe prelivati i na
obrazovanj a.
odeljak se proiruje na obrazovne prednosti mapa uma pri
reavanju zadataka, kakvi su pisanj e radova, priprema za
ispite, kao i hvatanje beleaka iz knjiga, odnosno pre-
davanja ili filmova .
Peti segment: upotreba 205
Odeljak(: Obrazovno upotreba
Razmiljanje
Pregled
Uvod
Mapiranje uma za radove
Mapiranj e uma za ispite
Mapiranj e uma za proj ekte i izvctaje
Primeri mapa uma projekata
Kori st od mapa uma za potrebe prezent acije i pisanj a
Uvod u poglavlje
UVOD
Ovo poglavlje pokriva tri naj vanij a aspekta primene mapa uma pri
razmiljanju i pisanju beleaka - pripremu i pisanj e radova, odnosno
proj ekata ili izvetaj a i pripremu ispita.
MAPA UMA U PI SAN.IU RADOVA
Za razliku od hvatanj a beleaka iz knjige ili sa predavanja, koje se
sastoj i u osnovnih elemenata iz linearne materije da bi se
napravila mapa uma, pravljenje beleaka za radove da prvo treba
identifikovati osnovne elemente subjekta na mapi uma, a onda kori stiti
tu mapu uma beleaka da biste izgradili linearnu strukturu.
Kao i uvek, treba da svoj u mapu uma centralnim likom
koji predstavlja temu vaeg rada.
206 Peli segment: Obrazovna upotreba
...
XXII
Razmiljanje
o Potom treba da odaberete poj move direktne povezanosti, kao to
je opisano u poglavlju IX (str. 68) i poglavlju XIII (str. 129), koje
predstavljati glavne grane ili osnovne sub-segmente. U ovoj
fazi treba da obratite panju na to ta naslov ili pitanje trae od
vas. Same u naslovu vam sugeriu kakvi bi PDP
trebalo da budu.
o Pustite svoj mozak da slobodno " luta", mapi informacij e
ili kad god vam se da su relevantne. Nema
nikakvih u broju primarnih i sekundarnih grana koj e
polaze od vaih pojmova direktne povezanosti. Za vreme ove faze
mapiranj a uma treba da koristite oznake (boje, simbole, ili i j edno
i drugo) da biste obeleili mesta za ili asocijacije
delova.
o Zatim sreditc i reorganizuj te svoj u mapu uma u jednu povezanu
celinu.
o Sada sedite i napiite prvu skicu svog rada, mapu uma
kao okvir. Dobro organizovana mapa uma treba da vas snabde
svim glavnim sub-segmentima rada, od kojih svaki treba da sadri
mesto kao i povezivanj a pojedinih
mesta. U ovoj fazi treba da piete to bre moete, sve
delove koji vam predstavljaju posebne od-
ili strukture. Na ovaj
mnogo bri prot ok, a uvek se moete vratiti
delovima" neto kasnij e, kao to biste radili i dok iz neke
knji ge.
o Ukoliko na "blokadu pisanj a", stvaranj e jo j edne mape
uma vam moe daj e U mnogim
samo crtanje centralnog lika ponovo pokrenuti mozak kroz igru
i slobodno kretanje oko naslova vaeg rada. Ukoliko se ponovo
zablokirate, j ednostavno dodajt e nove linije koje se granaj u od
osmilj enih i slika, pa prirodni getalt, vaa
"tendencij a ka kornpletiranju" popuniti prazan prostor novim
i slikama. Istovremeno treba da se setite beskrajnog aso-
cijativnog kapaciteta svog mozga i da dopustite svim svoj im
misli ma da teku, a posebno onima koj e ste odbaci li kao "ap-
surdne". Ovakve blokade nestati budete uvideli da ih nij e
Peli segment: Ohrazo.'"a Ilpotreba
207
Razmtljonje XXII
stvorila nesposobnost vaeg mozga, prikri veni strah od neus-
peha i nerazumevanj e na koji mozak funkcionie.
pregledajte mapu uma i unesite zavrne detalje u rad,
vie i podrku svoj im argumentima uz vie
ili citata, ujedno ili svoj e zak-
tamo gde j e to potrebno.
Vano j e napomenut i da j e namena mapa uma o kojima govorimo
da zamene obimne linearne beleke koje studenata pie pre nego
to na pisanj e samog rada. Metod mapiranj a uma koristi samo
j ednu mapu uma i j ednu kratku prvu skicu umesto standardnih dvadeset
stranica beleaka i dve ili tri prve verzije. treba spomenut i da j e
kompj uterski tekst-procesor dodatak mapi uma j er
fleksibilnost pisanj a. tome, kompj uterski program pod
nazivom Mind Map Plus (poglavlje XXVIII , str. 268) predstavlj a od-
saradnika za pisanj e rada.
ili studentima, koji stalno polau ispite, od velike
kori sti to to svaki rad treba da napiu za vreme,
kao da j e u pitanju pravi ispit. Ovaj pristup j e posebno kori stan u vrlo
akademskimsituacij ama, kadaj e vaem mozgu neophodan
stalni trening da bi napredovao u uslovima "kuvanj a", pod prit iskom
kakvi vladaju za vreme ispita (videti o Edvardu Hjuzu u knj izi
Tonij a Buzana, Upotrebite obe hemisfere mozga, poglavlje J).
Tri mape uma na stranama 198 i 199 su uradila deca iz j edne kole
u vedskoj , Karen mit, Katarina Najman i Tomas Enskog, i to za
pisanj e radova o sportu, vedskoj i kompjuterima.
Kao to j e Katarina rekla dok je radila svoj u mapu uma:
"IO vie piem i crtam, lo mi vie st vari pada na um- to vie idej a
dobijam, lo Sll one bolj e j originalnije. Shvatila sam da j e mapa uma
beskraj na.
Samo bi neka osoba koju veoma po tuj em, ili stomak koji od
gladi. ili velika mogli da me zaustave II izgradnj i mojih mapa uma!"
Ove tri mape uma, od kojih su dve na vedskom, pokazuju univer-
zalnost jezika mapa uma.
208 Pal; segment: ObralOlIna upotreba
XXII
MAPA UMA ZA ISPITE
Razmilj anj e
Poto ste kori stili mape uma beleaka tokom i poto
ste ponovo pregledali svoje mape uma u intervalima,
treba lo bi da ste vie nego spremni za polaganj e ispita. Sve to vam je
potrebno da svoj e izvrsno znanj e u izvanredno izlaganje j e
pristup.
Prvi korak j e da paljivo ispi tna pitanj a u celini,
na koja pit anj a prvo odgovarati i mini-mape uma svih
misli koj e vam trenutno padnu na pamet dok pitanj a.
Dalj e, treba da kojim redom odgovarati na pitanj a i
koli ko vremena posvetiti svakom od njih.
porivu da odmah sa detalj nim odgovaranjem
na prvo pitanj e, uradite "rafalne" mape uma zasva pitanj a.
ovu proceduru, svom mozgu da istrauj e, tokom
ispita, razgranavanj e svakog pitanja, bez obzira na to na
kom pit anju radit e u trenut ku.
A sada se vrati te na prvo pitanj e i uradit e mapu uma koja
posluiti kao okvir za odgovor. Centralni lik odgovara vaim
uvodnim koment arima, dok svaka od glavnih grana pokri va pod-
naslov ili segme nt literature. Za svaki nastavak vaih glavnih
grana trebalo bi da ste u da napi ete jedan do dva
pasusa.
Dok budete svoj odgovor da ste u stanju da
poveete strukturu svog znanj a, i da moete donositi zak-
upotrebom sopstvenih misli, asocij acij a i interpretacija.
Ovakav odgovor pokazati vae sveobuhvatno znanj e,
sposobnost analiziranja, organizovanja, integrisanj a i povezivanja, a
sposobnost da date sopstveno, kreat ivno i originalno,
miljenj e o temi. Drugim ocenu!
Mapa uma na strani 199 (dole) je j edna od vie stotina mapa uma
koju je uradi o student Dejms Li . On je pripremio ove mape uma kao
pri polaganju ispita u viim razredima srednj e kole i za prijemni
ispit na univerzitet. Kada je imao 15 godina, Dejms je propustio est
meseci nastave zbog bolesti, i mu je da ponovi razred zbog
toga to su ispiti bili na vidiku. Dejms j e ubedi o svoj e nastavnike
da ga puste da se "oproba" i j e da pravi mape uma za sve to mu
Peti segment: ObrazovnIlupo/1'l!.ba 209
Razmiljanje
XXII
se pojavilo pred Za samo tri meseca uradio je posao za koji bi
bila poreb na jedna godina, a na deset ispita j e dobi o sedam petica i tri
Mapa uma na strani 199 (do le) je mapa koju j e Dejrns uradi o
za polaganje ispit a iz istorije, u koj oj iznosi glavne razloge za
Drugog svetskog rata.
MAPA UMA ZA PROJEKTE IIZVETAJE
mapa uma znatno se moe olakati i rad na nekom
projektu ili izvetaju, bilo da se radi o nekoliko stranica
tekstu, ili tekstu duine j edne doktorske disertacije.
Ovakvi proj ekti mogu ekstenzivna istraivanj a i finainu
prezentaciju u pisanoj, ili usmenoj formi, ali j e pri stup u
suti ni isti kao i pristup za pisanj e radova i pripremanje ispita.
Kao i u bilo kom zadatku za prvi korak je da koliko
planirate da uradi te u vremenskom roku. Ovi ciljevi sa
vremenskim rokom i sa materij e su
podj ednako kako za tako i za projekte.
Zatim, za vreme faze istraivanj a, moete kor istiti mape uma da .
biste pravili beleke iz izvornog materij ala, da bist e zapisali rezultate
istraivanj a, da biste organizovali i integrisali svoj e idej e redom kako
se pojavljuju, kao i da biste formirali osnovu za vau finalnu pisanu ili
usmenu prezent aciju. (Vie o davanju prezentacija u poglavlju
X XVI.)
Kao i mapc uma rado va i ispit a, tako i proj ekti i izvetaj i pisani
na ovaj sigurno biti bolj e strukturirani, bolj e fokusi rani , krea-
tivniji i original niji, nego oni koji se baziraju na tradi cionaln im
metodama linernog pisanj a beleaka i ponovljenog pisanja raznih ver-
zija.
PRIMERI MAPA UMA PROJEKATA
Mapa uma na strani 234 rezimira proj ekat koj i su sproveli IBM i
Britanska vlada uz Plan za obuku omladine (Youth Training Scheme).
Cilj je bio da se daju osnovna najefikasnijih za obra-
zovanje mladih ljudi. Rezime se pokazao toliko efik asnim da su ga
u IBMNTS kao i broj drugih mapa uma.
210 Peli segment: Obruzovna upotreba
....
XXII Razmi ljanj e
Drugi primer se odnosi na l3-godi nju iz Amerike po imenu
Lana Izrael, koj a je postala vrlo uspean autor sa svoj om knji gom
lima - pos tanite genije na brzaka, u koautorstvu sa Tonij em
Buzanom.
Lanin uspon do slave j e u srednj oj koli Highland Oaks u
oblasti Dade County, Florida, kada se u kolsko u
izradi projekata.
Poto j e otkr ila mapiranje uma i bila fascinirana njime, Lanaje
kao svoj projekat odabrala istraivanje efekata mapiranja uma
na j e da sprovede serij u eksperimenata o i
kreativnosti, svoj e kloske drugove kao subjekte istraivanja.
Kao i svaki dobar podelila je svoj e ispitanike u eksperimen-
talnu i kont rol nu grupu, i potomje palj ivo pratila dva skupa rezultata
testa.
Grupa koj a j e koristila mape uma j e pokazal a
napredak u svoj im rezultatima, a preciznost i kreativnost Laninog
projekta su joj doneli prvo mesto na oblasnom se
kvalifikovala i za dravno gde je osvoj ila drugo mesto u
konurencij i od 42
Kao rezult at svega toga, Amanda Morgan-Hejgan, biva Lanina
nastavnica, pozvala j u je na Osmu svetsku konferenciju za nast avnike
darovitih i talentovanih koja se odravala u Sidneju u Aus-
traliji . Amanda Morgan-Hejgan je izjavila: " Lana mi je pokazala svoj
rad i tada mi je iznenada sinulo da bi to bilo izvanr edno za konferenciju
kao j edna prezentacija, koju bi mogli da nastavnici iz celog
sveta."
mape uma kao osnovu svoje prezentacij e, Lana je ubrzo
postala slavna Poj avila se na nacionalnoj televiziji , bila mnogo
puta gos t na radiju i dala intervjue za dnevne novine. Njena
knji ga lima - postanil e genije na brzaka je doivel a veliku
popularnost, a dobila je i na stotine pisama od ljudi koji su eleli da
saznaju neto vie. Primer jedne od Laninih mapa uma na
strani 260.
Ono to je kao kolski projekat pretvorilo se u
Lanino ivotno delo. njenim "Mapiranje uma mi je
toliko pomoglo i elim da podelim to znanje sa drugim ljudima. elim
da promenim lice obrazovanj a irom svela." Zaista, Don Skali (John
Peli segment: Obrazovna upotreba 21J
RazmiJJjanje XXII
Sculley), ef firme Apple Computers, izj avio je da putem mapiranj a
uma "Lana promeniti svet".
KORIST OD MAPA UMA PRIMENJENIH U
PREZENTIRANJU I PISANJU
l Eliminiu stres i neraspoloenje izazvane dezorganizacijom, stra-
hom od neuspeha i "blokadama pisanja"
2 vae asocijativne "kuke" za prikupljanj e novih informa-
cija i ideja, na taj kreativnost i originalnost.
3 U ogromnoj meri smanjuj u vreme potrebno za pripremu, strukturi-
ranje i kompletiranje prezentacije ili pisanog zadatka.
4 Daju vam kontinuiranu kontrolu nad i kretaivnim pro-
cesima.
S Njihov rezultat j e bolje fokusirana, organizovana i integrisana pre-
zentacij a, rad, odnosno projekat ili izvetaj.
UVOD U l'OGLAVLJE
Kao to j e jasno pokazano u o Lani Izrael, student koji na
pravi prirodno evoluirati u dobrog nastavnika. po-
glavlj e istrauje u koj ima mapiranje uma moe
onima koj i se bave drugih.
212 Peti segment: Obrazovna upotreba
....-

Pregled
Uvod
Mozak u razvoju
Primena mapa uma u
Specijalno obrazovanje
Korist od mapa uma
Uvod u poglavlj e
UVOD
Ovo poglavlj e baca novu svetlost na ulogu nastavnika i istrauje
mnogobrojne na koje se mape uma mogu primeniti da bi i
i postali stimulativnij i, prijatniji i efikasniji .
Uloga nastavnika
j e neosporno jedna od profesija u naem
drutvu, jer su nastavni ci odgovorni za naj cenj eniji od svih resursa,
ljudski intelekt. Poto mozak radi gigants ke struk-
ture na osnovu znanj a koje poseduj e, uloga nastavnika postaj e jo
Ukoliko j e osnova znanja lana ili slaba to da, to
student bude vie gradio na takvoj osnovi, izvesnije j e da se
struktura na kraju sruiti. alosno je to u ovakvim
napor kao rezultat ima sve loiji uspeh.
Premo tome, od sutinskog je do svi nastavni ci shvate do
[e prvo lekcij a koju trebo do od re svojim studentima osnova
mentalne pismenosti - kako da se - iako studenti
poseduj u znanja.
Pet; segment: ObraZOIma upotreba 213
XXIII
Da bi se postigao ovaj cilj, mozguj e potrebna i alatka.
Mapa uma j e upravo ta alatka.
MOZAK U RAZVOJU
Kada ljudski mozak prvi put ovlada mapiranjem uma?
"Kada to mogao bi da glasi odgovor.
odgovor j e "U trenutku (a moda i ranij e) kada je
Razmotrite na koji se razvij a bebin mozak, na
koj i se jezik. Jedna od prvih koje beba izgovori j e "mama" .
Zato "mama" ? Zato to je mama centar mape uma! Od njega polaze
glavne grane - ljubav, hrana, toplota, zatita, kretanje i obrazovanje.
Na taj beba instiktivno stvara iznutra mape uma, od trenut ka
i tokom ivota, iz svakog razgranatog centra
grane i mree asocijacija koje se na kraju razvij u u stub znanja odraslog

Nastavnik treba da obezbedi da se te sloene mree
stalno tako da bude osigurano ne samo to da one nastaviti
da rastu tokom ivota i to da se mogu koristiti i u .
spoljanjem svetu.
PRIMENA MAPA UMA U
Osimto upoznati svoje studente sa teorijom ipraksom mapiranja
uma, nastavnik moe da koristi mape uma na razne da
bi i bilo to lake i prij atnije.
l Priprema bele aka za predavanje
Beleke za predavanja predstavlj aju jedan od
mapa uma. Priprema predavanj a u obliku mape uma j e
mnogo bre nego u pisanoj formi i ima ogromnu prednost j er dozvolj ava
i i studentu da sve vreme imaju pred sobom pregled
subj ekta. Predavanje u obliku mape uma j e mnogoj ednostavnije dopu-
nj avati iz godine u godinu, a da pri tome ne postane zbrkano, dok
nj egove osobine da kratak pregled pre predavanja
brzo dovodi naslov ponovo u iu. Zbog toga to i samo znanje pre-
evoluira, ista mapa uma pokrenuti sasvim predava-
nja, ako se koristi iz godi ne u godinu. Ovim se izbegava monotonij a
214 Peli segment: Obrazovna "potreba
XXIII

ustajalih beleaka za predavanje, a pri tome se ne zahteva nikakav
dodatni rad! Predavanj e postaje mnogo zabavnije i inetresantnije kako
za tako i za studente, odnosno publiku.
Kao okvir za predavanj e, mapa uma govorniku da odri
savrenu ravnoteu spontanog i sveeg govora s j edne strane, i
jasne i dobro strukturirane prezentacije s druge strane.
precizno vremenskog toka za vreme predavanj a, ili pak, uko-
liko se dozvolj eno vreme promeni iz nekog razloga, moe
redigovati materiju "na licu mesta" tako da pril agodi svoje predavanj e
duem ili terminu, po potrebi . Funkcija redigovanj a moe
biti veoma korisna ukoliko neka nova informacij a postane
dostupna upravo pre samog predavanja (novinska vest, prethodni go-
vorni k...).
Mapu uma na strani 235 je uradio Bari Buzan za jedno obimno
predavanj e na skupu univerzitetskih profesora i funk-
cionera. Naslov koj i se nalazi u centru su odredi li organizatori konfe-
rencij e i zbog toga nij e saet u j ednu ili u j ednostavnu sliku. Postoj i
nekoliko na mapi uma koje ukazuju na oblasti znanj a ili
ideje drugih autora koj e su poznate govorniku. Obratite panju na
arhitekturu dugih linija, koja alternativni skiciranja
primarnih i sekundarnih grana. ovakvu mapu uma, kvalifiko-
vani govornik moe od deset minu ta do deset sati. Svaka od
glavnih grana moe predstavljati predavanj e za sebe, tako da ovo ujedno
moe biti i nacrt za jedan kurs. Moe se kori stiti (a i j e
kao uni verzitesko predavanje. Moe se korisiti (ali u ovom j o
nije) i kao pripremna skica za pisanje
Mapu uma o hemijskoj kinetici na strani 236 (gore) j e pripremi o
Grejem Viler (Graham Wheel er), ef aktiva profesora hemij e u gimna-
ziji Herschel u Engleskoj . Mapa uma pokri va jedan segment kursa
hemij e za viih razreda koji se pripremaju za upis na univerzitet,
a kor iste ga podj ednako i nastavnici, za planiranje i dranj e svoj ih
predavanj a, i da bi lake pratili samo predavanje.
Grej em Viler j e tokom perioda od pet godina drao svoj a predavanj a
iz hemij e mapa uma, a prolaznost nj egovih j e bila 98
procenata. (Videti o an-Li k Kaslneru, pogl avlj e XXVII,
.Primeri mapa uma u menadmentu", strane 265-267.)
Peli segment: 01Jrozovng upotreba
215
XXIII
2 Godinji p/an
Nastavnik moe koristiti mapu uma kao pregled godinjeg
nastavnog programa, na koj oj su uneti segmenti po semestrima i lekcij e
koje treba predavati. (Na primer, nastavnik geografije moe sa mape
uma planirati godinju frekvenciju terenskih ekskurzija i slajd prezen-
tacij a u odnosu na broj standardnih nastave.)
3 Semestra/ni p/an
SemestraIni plan predstavlja sub-segment godinjeg plana i
ima formu manj e mape uma koj a polazi od jedne grane ili nekoliko
grana godinjeg programa. SemestraIni plan moe da sadri naslove
koje je nastavnik odabrao iz nastavnog plana, kao i priblian raspored
predavanja.
4 Dnevni p/an
Dnevni plan ima formu kao i dnevna stranica rokovnika mapa
uma opisana u poglavlju XX (str. 185), i treba da sadri posebne detalj e
o predavanjima, kao to su vreme i zavretka, broj
naslov predavanja, i tako dalj e.
5 Lekcije i prezentacije
veliku tablu, pano ili slaj d-proje ktor, nastavnik moe
crtati, dok predavanje delove mape uma. Ovakav
spolj ni odraz misaonog procesa u razjanj avanju strukture
lekcij e. To zadravati panju i njihovo
i razumevanje datog subje kta. "Skeletne" mape uma se
mogu podeliti studentima da ih sami dovre, ili im se pak mogu
dati crno-bele fotokopij e koje potom obojiti sami.
6 Ispiti
Ukoliko j e cilj ispita da se proveri znanje i razumevanj e,
a ne njegova sposobnost pisanj a, onda mapa uma predstavlja idealno
reenje. Ona na
l
prvi pogled moe nastavniku otkriti da li
generalno shvata materiju ili ne, kao i to ta predstavlja njegovu
a ta slabiju stranu. Mapa uma otkriva i ona na koj ima
je lanac asocijacija, iz nekog razloga, otiao na pogrenu sranu. Ovakav
pristup daje nastavniku jasnu i objektivnu ideju o
znanja, o drugim sposobnostima kao to
2 /6 Peti segment: Obrazovna upotreba
XXIII

je pravilno pisanj e i urednost rukopisa. Uz to, tedi
ogromnu vremena koje se potroi na i
ocenj ivanj e gomile ispit nih radova!
Ovaj koncept je dalje razradila Kristina Hogan (Christine Hogan),
direktor kole za menadment Tehnolokog univerziteta Curtin u Perlu,
Australija. Kao koordinator programa za Organizaciono ponaanj e,
Hoganovaje uvela mapiranj e uma za osoblje i Ona kae:
.. Uveli smo to kao metod ispitivanja. Na semestra studenti
dobijaju kroz gradivo i ciljeve za svaku nedelju. se da
na suprotnim stranama za svaku nedelju nacrtaj u sumarne mape uma.
imj e da se mapa uma poj aviti na ispitu i da da biraj u
neki od nedeljnih naslova, npr. :
'Izaberite pojam ..motivacija" ili pojam .. i naertaj te mapu
uma koj a ilustruj e osnovne teorije/koncepte/modele kao i vae sop-
stvene ideje. Koristite dvostruku stranu za pisanje odgovora u svojoj
svesci. t
Potom smo razvili emu za ocenjivanj e studentskih mapa uma:
ema bodovanja
a) Sadraj :
irina (pokrivanje spektra teorija/koncepoto) 5
Dubina (pokrivanje detalja) 5
b) Sopstvene idej e 4
e) strategija mapiranja uma:
2
Simboli 2
Strelice 2
UKUPNO 20
Verujemo da mapiranje uma predsta vlja strategiju koja se moe
koristit i za podsti canje temeljnog umest op ovrnog Bigs i Telfer
(Biggs, Telfer, 1987) , kao i Marton i Slajo (1976) , sproveli su is-
traivanj e temeljnog i povrnog gde pojam ..temeljno " oz-
unutra nju motivaciju, kada studenti pokuavaj u da razumej u
svog rada i da razumeju kontekst novih ideja i koncepata.
Povrno j e motivisana spolja i dovodi do napamet.
Peli segment: Obraw vna upotreba
217
XXlII
Votkins i Heti (Watkins, Ha/fie, 1985) Sit pokazali da je povrni
pristup uspeno u niim razredima i da je izvestan
broj studenata morao da promeni til srat egiju pri prelasku na uni-
verzitet. Od mnogih naih studenataje zatraeno da na temeljno
pri mapiranju uma, j er su tada podstaknuti na sagledavanje
slike i povezivanje teorija, koncepata i svoj ih sopstvenih idej a. "
7 Projekti
Mape uma su idealne za planiranje, i prezentacij u pro-
jekata. One sveobuhvat no i fokusirano razmiljanje u ranim
fazama, kako nastavniku tako i studentu da proverava
napredovanje i posmatra mreu povezani h informa-
cija, a ujedno predstavlj aj u i idealan okvir za pisanu ili usmenu prezen-
taciju koj a dol azi na kraju .
Mapa uma moe biti kor isna u profesionalnoj obuci. U
londonskoj policijskoj slubi London Metropolitan Police Service (koja
ima hiljade zaposlenih) predstavlj a
i vrlo oblast interesovanj a. Daglas Brend (Douglas
Brand) je upotrebio mapu uma (v. str. 236, dole) da bi razmotr io sve .
preostale stavke koje se obuke, nakon to su slubenici zav rili
generalni deo. Ova mapa uma pokazuj e kako i opta razrnaranja i
komplikova ni detalji podj ednako mogu bit i u okviru j edn e
mape uma. Tu se mogu i segmenti koje bi u obuc i
mogl i smatrati korisnim.
Drugi primer pokazuj e kako mape uma mogu biti za
planiranj e predavanja u j ednom od najbre u
ovom trenutku - j ezika. Mapu uma na stra ni 237 je napravio,
kao plan predavanj a za grupu polaznika kursa engleskog jezika, s
La Fond (Charles La Fond), koji dri niz ko la za
jezika. Sl ike na mapi uma su osmi ljene tako da stimuliu um
polaznika da postavlj aju pitanja tokom kursa, da diskusiju i da
pokau aktivnost. Ova mapa uma "vredi" kao pol a dana a
se upotrebljava i za pregled gradi va.
Srodna mapa uma na strani 238 (gore) pokazuje jo detaljnije kako
se mapa uma moe posebno koristiti za gramatike. Mapa uma
Larsa Soderberga (Lars Soderberg), i nas-
tavnika iz vedske, sveobuhvatni pregled glavnih elemenata
2/8 Pet ; segment: Ohrazovna upotreba
XXI/I
gramati ke francuskog jezika na samo jednoj strani. U jednom "vizuel-
nom poimanju", mapa uma prua one elemente koje mnogi smatraju
tekim, ako ne i i ih jas nim i lako dostupnim.
SPECIJALNO OBRAZOVANJ E
Mape uma su korisne kao osobama koje imaju neke
pri Mapu uma na strani 238 j e uradio autor ove knjige
u saradnj i sa 9-godinj im koga nazvati Timi. pati
od vrlo teke cerebralne paralize, to da su njegove funkcij e
kretanja znatno oslablje ne. Mnogi su smatrali da mu j e
pruiti ikakvo obrazovanje i da j e neinteligentan.
U toku popodneva koje su proveli zajedno, okrueni boj icama i
praznim blokovima, Toni ga j e prvo zapitao da kae ko je nj egova
porodica. Timi je vrlo pomno pratio pravljenje beleaka, i j e
ispravio sloeno ime svoj e sestre koje nije bilo dobro napisano.
Potomje Timi zapitan koja su nj egova glavna interesovanja, na ta
j e on bez oklevanja odgovorio "kosrnos i dinosaurusi", tako da su ta dva
poj ma uneta kao glavne grane na mapi uma. Upitan j e ta mu se
u kosmosu. Rekao j e "planete". Timi j e zat im koncizno naveo imena
planeta i njihov pravilan raspored, to j e pokazalo da on ne samo da
bolje poznaje na lokalni solarni sistem od 90 procenata populacije,
i daj e njegova slika o tome vrlo jasna. Kadj e stigao do planete Saturn,
zastao j e, pogledao pravo u Tonijeve i rekao: " Divno... "
Kada su na red doli dinosaurusi, Timi j e zatraio olovku i
brzo da ara. da takvo aranje nikad nij e bez Toni ga
j e zapitao da kae ta to Timi j e obj asnio da su to, sasvim
diplodokus i tiranosaurus reks: tata, mama i beba. Timijev
um j e bio bistar i j asan kao kod bilo kog univerzitetskog studenta, a
njegova jedina je bila u povezivanju svoj ih misli i nji hove
ekspresije.
Zatraio j e da sam uradi jednu mapu uma. Napravio je j o j ednu
"krabotinu" i objasnioj e na narandasto j e predstavljalo
nj egovo telo, koje ga j e vrlo Crna vrljoti na u gornjem
delu j e predstavljala njegov mozak, koji ga je vrlo uta
vrljotina j e predstavljal a delove njegovog tela koji ne rade, koji su ga
Zastao j e za trenutak i na kraju dodao j ednu tamnu
vrljotinu koja je pokrivala donji deo mape uma, za koju je rekao da
Pet; segment: Obrazovnu upotrebu 219
XXIII
predstavlja na koji koristiti svoje razmi ljanj e da bi pomoglo
telu da bolje radi.
U ovom i u mnogim drugim mapa uma oslo-
mozak osoba sa u od ogra-
koja nesposobnost, ukoliko takva postoj i, pa
j e mogu i stvoriti tamo gde j e u nij e ni bilo.
KORIST OD MAPA UMA
l Automatski interes kod studenata, ih
i kooperat ivnijim tokom predavanja.
2 Predavanja i prezentacij e postaju spontanij i, kreativniji i zabavniji,
kako za nastavnika tako i za studente.
3 Kako godine prolaze, beleke nastavnika umesto relativne krutosti
zadravaju fleksibilnost i prilagodljivost. U ovim vremenima brzih
promena i razvoj a, nastavnik mora biti u da brzo i lako
menj a i dopunj ava beleke za predavanja.
4 Poto mape uma prikazuju samo relevantan materijal naj asan i lako
pamtlji v studenti tee postizanj u sve boljih ocena na ispitima.
5 Za razliku od linearnog teksta, mape uma pokazuju ne samo
nice nego i odnose tih to studentu
bolje razumevanje subjekta.
6 zapremina beleaka za predavanj e se smanj uje.
7 Mape uma su korisne za decu sa u
pre svega onima sa disleksij om. dete "t iranije seman-
tike", na koju otpada 90 procenata mapa uma
detetu mnogo prirodnij e, kompletnije i bre izraavanj e sopstvene

UVOD U POGLAVLJ E
Poto smo razmotri li mapa uma u obrazovni m
zadacima pisanja i jo uvek nam ostaje da razmotrimo
njihovu primenu II jednoj od naj vanij ih aktivnosti - hvatanju
beleaka. poglavlje detaljno objanjava najbolj e za
220 Peti segment: Obrazovno upotreba
XXIII

mapa urna kada hvatate beleke iz knjige, sa predavanja,
video-prezentacija, kompjutera ili filma.
Peti segment: Obrazovna upotreba
22/
Stvaranje rekapitulacione mape uma
Pregled
Uvod
Mapa uma knjige
Mapa uma predavanja, video-prezentacije, kompjuterske prezen-
tacije ili filma
Pregledanj e mapa uma beleaka
Stvaranje rekapitul acione mape uma
Kori st od mapa uma beleaka i rekapitulacione mape uma
Uvod u poglavlje
UVOD
smo se, u poglavlj u III (st r. 28), susrel i sa uasnom intelektual-
nom koju su svoril i tradicionalni linearni metodi pisanj a
beleaka, kao i sa mnogim prednostima koje pruaj u mape uma bele-
aka. U ovom poglavlj u se tehnika mapiranj a uma specijalno povezuje
sa knjiga, vanjem predavanja i sticanj em vel ike
integri sanog znanja.
MAPA UMA KNJIGE
Da ukratko ponovimo, tehnika izgradnje mape uma knji ge sastoj i se
iz dva dela - pripreme i primene. U okviru ovih segmenata postoj i osam
faza. Radi lakeg snalaenj a, faze su ukrako prikazane u dalj em tekstu,
sa vremenskim Komplet na pregledna
mapa uma autora Vande Nort o tehni ci TOPMU, koja i dnevni
plan nalazi se na strani 240.
222 Peli segment: Ohrat ovna upotreba
XXIV
S/varanj e rekapitulacione mape lima
Priprema
l Prel istavanje - osmisl ite centralni lik mape uma (10 minuta)
2 Planiranje vremena i materije (5 minuta)
3 Ma piranje znanja o subj ektu (10 minuta)
4 Definisanje i mapiranje ciljeva (5 minuta)
Primena (vreme zavisi od materije koju
5 Osmatranje - dodajte glavne grane na mapi uma
6 Pregled - prvi i drugi nivo
7 Uvi d - popunite detalj e na mapi uma
8 Osvrt - dovrite mapu uma
PRIPREMA
l Prelistavanje (JOminuta)
Pre nego to sa detaljni m knjige, od sutinskog je
da steknete optu sliku. Naj bolj i da pregledate naslovnu
stranu i zadnj u stranu, kao i sadraj, a zatim da prelistate sve strane
nekoliko puta, kako biste dobili opti "utisak" o knji zi .
Zatim uzmite jedan ve liki prazan list ili podloak za mapu uma i
nacrtaj te centralni lik koj i sumira temu ili naslov. Ukoliko na naslovnoj
strani ili negde u knjizi postoj i posebno upadlji va ili ivopisna slika,
slobodno je moete iskorist iti. Ukoliko ste dovol jno sigurni u to
koje glavne grane polazit i iz centra, moete i njih dodati istovremeno.
Glavne grane odgovarati glavnim segmentima ili poglavlj ima
knjige, ili pak vai m glavnim ciljevima
mapu uma u ovoj ranoj fazi, svom
mozgu da izgradi centralni fokus i osnovnu arhitekturu u okviru kojih
integris ati sve informacije dobij ene knjige.
2 Planiranje vremena i materije (5 minuta)
U skladu sa ciljevima sadrajem knjige i nivoom sloenosti,
i sa znanja koje posedujete, odredite vremena
Peti segment: Obrazovna upotreba 223
Stvaranje rekapltulacione mape uma XXIV
koje posvetiti projektu, kao i materij e koju
tokom svakog perioda
3 Mapiranje znanja o subj ektuul l) minuta)
A sada se "okrenite" od vae knji ge i prethodne mape uma, uzmite
novi list papira i toje bre uradite "rafal'nu" mapu uma o svemu
to do sada znate o datoj temi . Ovo treba da i sve informaci je
koj e ste stekli prelistavanjem knj ige, kao i bilo kakvo opte
znanje ili informacije koje ste pokupili tokom svog
ivota, a koje su na bilo koji povezane sa predmet om
Mnogi ljudi su i kada otkriju da poseduju
mnogo znanje o temi nego to su to prethodno mislili . Ova veba
j e veoma vredna zbog toga to izaziva asocijacij e
ili "kuke" na povrini vaeg mozga i usmerava nj egovo kretanje u
pravcu predmeta vam da uvidite koja
i slabija vaeg znanj a, vam uj edno i na aspekte koj e
morate dopuniti.
4 Definisanje i mapiranje ciljeva (5 minuta)
U ovoj fazi moete ili dodati svom znanju mapu
uma koju ste upravo napravili, raznobojne olovke, ili pak
moete uzeti novi prazan list i uraditi jo jednu "rafalnu" mapu uma
cilj eva zbog koj ih knjigu. Ovi ciljevi mogu biti pitanja
na koja elite da odgovor, znanj a o kojima elite
neto vie da saznate ili moda sposobnosti koje elite da steknete.
Mapiranje ciljeva na ovakav znatno da
va sistem "oko/mozak" registrovati svaku informaciju na koju
a koja j e relevantna za zadate ciljeve. U stvari, mapa uma vaih
ciljeva predstavlja "apetit" koji prirodno motivie vae istraivanje. Na
isti na koji osoba koja nije jela nekoliko dana postaje opsednuta
hranom, tako i dobre pripremne mape uma vau "glad" za
znanj em.
PRIMENA (vreme zavisi od materije koju
5-8 Osmatranje, pregled, uvid, osvrt
Poto ste zavrili pripremu, spremni ste da krenete sa nivoa
- osmatranjem, pregledom, uvidom i osvrtom - to vas uvesti jo
224 Peli segment: Obrazovna upotreba
....
XXIV Stvaranje rekapitulacione mape rt1na
dublj e u sadraj knjige. Detalje o ovim fazama u poglavlju
XXI ("Grupna mapa uma u krugu porodice", str. 191).
U ovom trenutku moete ili mapirali knj igu dok j e ili pak
obeleavati knjigu tokom a tek kasnije kompletirati mapu uma.
Oba pristupa su podjednako dobra - pitanje j e izbora
koj i odabrati , to moe zavisiti i od toga da li je knjiga vaa ili ne.
Mapiranje uma dok je kao da vodite "konverzaciju"
sa autorom, koja odslikava razvoj znanja kako napreduje.
mapa uma vam da proveravate svoj
nivo razumevanja i fokusiranj a prikuplj enih informacija.
Kasnije mapiranje uma da napraviti mapu uma tek
poto ste potpuno razumeli sadraj i povezanost segmenata knji ge.
Vaa mapa uma stoga biti sveobuhvatnija i tako
da verovatno zahtevati reviziju.
Koji god metod da izaberete, vano j e da zapamtite da j e mapiranje
knjige dvosmerni proces. Cilj nij e samo jednostavno kopiranje misli
autora u formi mape uma. To j e, pre svega, pitanj e organizacije i
integracij e autorovih misli u kontekstu vaeg sopstvenog znanja, ra-
zumevanj a, interpretacij e i ciljeva. Mapa uma bi stoga
trebalo da i vae komentare, misli i kreativnu realizaciju pro-
isteklu iz onoga to ste boja ili oznaka
da napravite razliku svoj ih sopstvenih doprinosa i
doprinosa autora.
MAPA UMA PREDAVANJA, VIDEO-PREZENTACIJE,
KOMPJUTERSKE PREZENTACIJE ILI FILMA
Ovakvo mapiranje vrlo j e mapiranju knjige, j edino to ste u
ovom izloeni linearnoj progresiji predavanja ili prezentacije i
lieni ste luksuza da poredite delove materije po svom na-

Zbog toga j e vano da steknete uvid u predmet to je bre
Pre nego to predavanje, video-prezentacij a ili film
treba da nacrtate centralni lik i toje vie glavnih grana. (Mnogi
dobri rado svakome ko pokae zanimanj e za
njihov predmet i da vam daju pregled predavanja koji
pokazuje glavne oblasti koje predavanje pokriva.)
Peli segment : Obrazovna 225
Stvaranje rekapitulacione mape uma XX IV
Jo jedanput, pre predavanj a, video-prezentacije ili filma,
moete uraditi brzu dvominutnu, "rafalnu" mapu uma svog dotadanj eg
znanja o datom subjektu, da biste pripremil i mozak za primanj e novih
informacija.
Kako vreme moet e u svoj u mapu uma unositi
informacij e i ideje koje vam se relevantnim,
osnovnu srukturu ukol iko j e to potrebno. Kao i kada pravite mapu uma
knjige, treba uvek da i svoje komentare i priloge kao
reakciju na tekst
Ne brinite ukoliko informacije koje pristiu postanu dezorgani-
zovane, a vaa mapa uma "neuredna". Kaoto smo videli, takozvane
"uredne" beleke su u sutini znatno manj'e efikasno sredstvo za preno-
enj e informacija do mozga.
Lana Izrael, koju smo spomenuli u poglavlju XXII (str.
211), koristi mape uma kao standardni deo svog kolskog
ivota. Njena mapa uma na strani 260, predstavlj a kombinaciju beleki ,
rada i pripreme za ispit. Kao to Lana kae:
" Ova mapa umaje napravljena izmojih beleaka so {asova istorije.
Moj nastavnik dri predavanja svakoga dana i, naravno, ja
pravim mape lima nj egovih predavanja. Ova mapa lima se odnosi na
rane stranke i njih ove stavove. Centralni lik ilustruje
razlaz II politici koj i j e doveo do formiranja dve posebne stranke.
bacim pogled na lik, odmah mi j e jasno koja j e tema mape i koje S ll
osnovne karakteristike stranaka. Demokrate su vie lj udi, a
federalisti se brinu za aristokratiju. Upotreba slika u mapama lima j e
za grupisanje koncepata, inf ormacija, a ujedno
istoriju {ini zabavnijom. Linerani ekvivalent ovoj mapi bi bile najmanje
dve do tri stranice lineranih beleaka - a tri stranice umestojedne
sigurno nije ba zabavno. tavie, ova mapa se moepregledati zajedan
minut, to tedi vreme i bolje j er s u
povezane. Mapiranje lima dop rinosi u velikoj meri jer
zabavu, j edinstvenos t, kreativnost, or-
ganizovanost umes to dosadnih sati " gn lvanj a ", preglednost i
nost revizij e. Uz to, mape lima su mi pomogle da dobijem 5 iz istorije-
to predstavlja definitivni napredak! "
226 Peti segment: Obrazovna upotreba
......
XXIV Stvaranje reJcapitulacione mape tima
PREGLEDANJE MAPA UMA BELEAKA
Poto ste kompletirali svoj e mape uma beleaka trebalo bi da ih
redovno ponovo pregledate, da biste odrali nivo razumevanj a i pri-
onoga to ste Prirodni ritmovi vae memorij e su de-
taljno u knjizi Tonij a Buzana Savreno (poglavlje
XI), kao i tl knj izi Koristite obe hemisf ere mozga (poglavlje V). U
dalj em tekstu vam dajemo pregled osnovnih
Za period optimalni intervali i vremenska ogra-
za ponovni pregled nakon izgledaju ovako:
Posle 10 minuta - uradit e pregled u trajanju od 10 minuta.
Posle 24 - uradit e pregled u traj anj u od 2-4 minuta.
Posle nedelju dana - uradite pregled od 2 minuta.
Posle mesec dana - uradite pregled u trajanj u od 2 minuta.
Posle est meseci - uradite pregled u traj anju od 2 minuta.
Posle godinu dana - uradit e pregled u trajanju od 2 minuta.
Posle ovoga informacije sigurno biti pohranj ene u
memonji .
Umesto da samo pogledate originalnu mapu uma za svaki pregled,
najbolje j e da novu "rafalnu" mapu uma onoga
se Ovo vampokazati ste u stanj u da se prisetite bez ikakve
Potom moete uraditi sa originalnom mapom uma,
neslaganj a i delove kojih se slabije
STVARANJE REKAPITULACIONE l'<IAPE UMA
Ukoliko sluate neki dui kurs predavanj a, dobra j e ideja da na-
pravite j ednu gigantsku mapu uma koja sadrati sve sub-segmente,
teme, teorije, i koji su u vezi sa datim subjektom. Svaki
put kada knj igu ili sluate predavanje, moete zabeleiti sva
nova gledita na svojoj rekapitulacionoj mapi uma, stvara-
na taj spoljni odraz mree svog unutarnj eg znanj a. Na
strani 283, rekapitulacionu mapu uma koja prikazuje njihovu
upotrebu u bavljenju vanrednim okolnostima u menadmentu!
Mapa uma na strani 259, koja prikazuje klasifikaciju ptica i njihovih
redova autora Brajana Helera (Brian Heller), strasnog ornitologa ama-
tera i vieg admini stratora u mM-u, predstavlja izvanredan primer
Peli segment: Obrazovna upotreba 227
Stvaranje rekapitulacione mape lima XXIV
takvog jednog spoljnog odraza. Na samo j ednoj strani Braj an je uspeo
da napravi pregled znanja koje je prikuplj ao svog ivota.
Oni koj i su se oprobali u ovome primetili su pojavu trenda izne-
koji uj edno i Posle nekog vremena granice mape
uma da se ire i u druge subjekte i discipline. Tako periferij a
rekapitulacione mape uma o psihol ogiji da zalazi u neurofizi-
ologiju, mat ematiku, fi lozofiju, astronomiju, geografij u, meteorologiju,
ekologiju i tako dalj e.
Ovo ne da se struktura vaeg znanja dezint egrie i suvi e
udalj ava od sutine. To u stvarnosti da se vae znanje produbljuj e
i iri i na druge oblasti znanja. Ovo j e faza intel ektualnog razvoja koja
je poznat a svim velikim misliocima u istorij i, kada otkrijete da su sve
dicipli ne povezane. Toje i faza u kojoj vam vaa
rekapitulaciona mapa uma da doprinesete kontinuiranom i-
renj u ljudskog znanj a.
KORIST OD "''lAPA UMA BELEAKA
I REKAPITULACIONE MAPE UMA
l vam da u svakom trenutku zadrite "s liku"
znanj a u vidokrugu, vam uravnoteenije i sveobuhvatnije
razumevanje subjekta u cel ini.
2 Zauzimaju mnogo manj e prostora od linearnih beleaka. Jedna
velika strana mape uma moe da sumira 10 i 1000 stranica
teksta.
3 Daju vaem mozgu centralni fokus i stukturu u okv iru koji h moe
integrisati znanje o bilo kom subjektu.
4 "glad" mozga za znanjem.
5 vam da povezuj ete svoje sopstvene mi sli i ideje sa
idejama iz knjiga, sa predavanj a ili prezentacija.
6 Znatno su efekti vnij e i efikasnij e za potrebe pregledanja .
7 Pobolj avaju vae i razumevanje knjiga, predavanj a i
prezent acij a, vam da postignete uspeh na
bilo kom polju znanja. I
228 Pet i segment: Obrazovna upotreba
XXIV
Stvaranje rekapttntactone mape lima
UVOD U POGLAVWE
Nakon to zavre svoje formalno obrazovanje, ljudi nalazi
posao u zanimanj ima. U nekoliko poglavlja
kako moete upot rebiti mapiranj e uma da biste svoj posao
lakim, prijatnij im i produktivnijim.
Peli segment: Obrazovna upotuha
229
OdeljakD: Poslovna i profesionalna upotreba
Sastanci
Pregled
Uvod
Individualno mapiranje uma
Grupno mapiranje uma
sastanka mape uma
Korist od mapa uma za sastanke
Uvod u poglavlje
UVOD
Na sastancima bi idealno bilo kada bi svako bio ujedno i govornik
i publike. Upotreba mapa uma rezult ira aktivnim kako
na individualnom tako i na grupnom nivou, a aktivno upravo
predstavlja za zaista stimulativan i produktivan sastanak.
INDIVIDUALNO MAPiRANJE UMA
tehnike opisane u poglavlju Xl V (str. 134) i poglavlju
XXIV (str. 222), pojedinci mogu stvarati svoje sopstvene mape uma
tokom sastanka.
Tema sastanka cent ralni lik, a dnevni red daje glavne
grane . Kako sastanak tako moete dodavati idej e i informacije koj e
vam se relevantnim. Alternativno, moete praviti mini-mapu lima
za svakog govornika. Ukoliko su sve mini-mape lima na jednom veJi-
230 Peti segment : Poslovna i profcsimJalno upotreba
xxv Sas/anci
kom listu papira, nji hovo kada teme i trendovi da
izranjaju, sasvim lako.
Joj ednom ponavlj amo da nema razloga za brigu ukoliko vaa mapa
uma dobije "neuredan" izgled. Ona j ednostavno odraava stanje kon-
fuzije u komunikaciji u trenutku, a kasnij e se uvek moe
razj asniti i preusmeriti.
Mapu uma na strani 261 uradila j e ledi Meri Tovej (Mary Tovey)
tokom sastanka Izvrnog odbora organizacij e The Brain
Trust, povodom dobrotvornih akcija. Centralni lik duhovito oslikava
centralnu temu sastanka, a sama mapa uma predstavlja ekvivalent za
osam stranica standardnih beleaka. korisna tehnika koju je
ledi Meri upotrebi la na mapi uma je to to j e obeleila mesto za stolom
svakog - to prua vrlo korisnu dodatnu
Mapa uma na strani 260je drugi primer jedne mape uma
koja j apanski i engleski jezik. Mapu uma je uradio vii
administrator lBM-a u Japanu, a mapa predstavlja zapis sas-
tanaka, kako profesionalnih tako i socij alnih, tokom trodnevnog bo-
ravka u Barsel oni. Ova mapa uma j e posluila i kao osnova za prezen-
taciju, koju je ovaj vii administrator odrao svoj im kolegama sa posla
nakon povratka u Japan.
GRUPNO MAPIRANJE UMA
Kao i u individualnih mapa uma, j e da se
rekapitulaciona mapa uma pravi na velikoj tabli ili panou, tako da-bude
vidlj iva svima. Na ovaj izabrani moe zabeleiti
svaki prilog i dati mu mesto u celokupnoj strukturi sastanka.
Ovim se izbegava dobro poznati problem odbacivanja dobrih ili
briljantnih ideja, zbog suprostavlj enosti tradicionalnih metoda struk-
turiranja sastanaka i pravljenj a zapisnika i prirodne grupne komuni-
kacije.
Grupna mapa uma moe i brejnstorming i planiranj e. Jedna
takva mapa umaje napravljena kao pregled sastanka ahovskog
velemaj stora Rejmonda Kina (Raymond Keene) , nosioca ordena Bri-
tanske imperij e, Anet Kin (Annette Keene), Vande Nort i Tonija Bu-
zana. Sastanak je odran da bi se razmotrilo centra Simp-
son's-in-the-Strand kao centra za umne sportove i mesta
odigravanj a mnogih drugih kao to su Svetski ampionat u
Peti segment: Pos/opna i profesionalna upoluba 23/
Sastanci X\"V
igranju dame, Svetski ampionat u ahovski am-
pionati, promocij e knji ga i masovne Mentalne olimpijske igre.
Lokacija, finansije i marketing su razmatrani do deta lja. Kao rezultat
sastanka uspostavljeno je est novih manifestacija umnih sportova.
Posebna prednost mapa uma na sastancima je u tome to
mapa uma daje jasniju i uravnoteeniju sliku stvarnog sadraja sas-
tanka. Istraivanje je pokazalo da se na tradicionalnim sastancima
prednost daje ili onima koj i govore prvi ili poslednj i, ili onima koj i su
najglasniji , sa akcentima, sa bogatijim ili govore
sa pozicij e autoriteta. Mapa uma se probija kroz ovakve informa-
cijske predrasude, daj e objektivniji i integrisaniji pogled koji svima
doputa da budu sasluani i uravnoteeno i timski
rad.
SASTANKA ]\1APE UMA
Mape uma su posebno korisne za sastanaka.
ima dnevni red na osnovnoj mapi uma i moe taj fundamentalni okvir
da koristi za dodavanj e ideja, diskusij e i beleenje osnovni h
teza od koj ih na kraj u biti zapisnik sa sastanka. Oznake u'
boj i se mogu koristiti za akcije, ideja, znakova pitanj a i
oblasti. sastanka na ovaj
da se kao kapelan svemirskog broda koji svoj
brod sigurno vodi kroz zvezdana jata i galaksije ideja.
Varijacija na ovu temuj e "s lubenog mape
uma, koji sedi pored da bi mu na
vie nivoa istovremeno, i koji pri tome ima stal ni pregled tendencije
razvoj a sastanka.
Jedan od onih koji koriste ovakav pristup mapiranju uma sa velikim
uspehom je Brus Donston (Bruce Johnstone) iz firme Fide lity. U
j anuarskorn broj u Money, u o Donstonuje objanjeno
kako j e uspeo da postigne godinj i prihod od 2I procent a tokom
proteklih deset godina i da postane "najbolji investitor Amerike" , U
se navodi
Prirodna arhifekfonika: slika 25 -
232 Peti segment: Poslo vna j profesionalna upotreba
Mapa uma Odelienjo za obrazov anje IBMo povodom inicijative " Pomozite
ljudima da u e u saradnji sa Britanskom vladom (v. str. 210)
234
Peli segment: POS/OVIIUi profesionalna upotrebu
Mapa uma kaju je uradio profesor Bari Buzan za obimna predavanje na
skupu univerzitetskih prafesora i funkcionera (v. str. 215)
Peti segment: Pos/ovila i profesionalna upotreba
235
Mapa uma o hemijskoj kinetici autora Grejema Vi/era, kojo pokrivo i t v
jedan segment kursa hemij e (v. str. 215)
Mapa uma o obuci, koju je urodio n l n i k Doglos Bre nd (v. str. 2 18)
236 Peti segment: Poslovna i profesionalna upotrebu
J
Mapa uma predavanja za polaznike kurso engleskog jezika koju je uradio
njihov nastavnik r s La Fond (v. sfr. 218)
Peli seKmclII : Poslovna i profesionalna upotreba
237
;fE FE.u)C. S, JE. V t'(JX
V Ou LOI it PoVII61ft
Mapa uma Larsa Soderberga sa pregledom francuske gramatike (v. str. 218)
Mapa uma koju je uradio Timi uz Toniia Buzano, koja pokazuje
sposobnosti i nivo znanja osobe kojo ima pri (v. str. 219)
238 Pet i segment: Poslovna i profestonalna upotreba
Prirodno arhitekt oniko: slika 26
Peli segment: Poslovna i profesionalna upotreba
239
Mapa uma autora Vande Nort, koja sumira t v u TOPMU
(v. str. 222 i J89)
240 Pel i segment: Poslovne i profesionalno upotreba
xxv
Sastanci
" Nekoliko knjiga u nj ego voj kancelariji, naslovi kao to su 'Pri-
za korisnike mozga ' i 'Koristite obe hemisfere mozga " pokazuju
daje to koji j e da naj vie iz svog uma. Jedan od
plodova njegovih j e i mapa uma, dijagram sa belekama
koj i koncentrie i idej e naj ednoj stranici. Na dvonedeljnim
sas tancima zaposlenih, sa priblino trideset i fondovnih
menadera na raspolaganju, Donston sedi saj edne strane konferencijskog
stola i sastavlja dijagram diskusije, dok Piter (Peter Ly nch), glavni
um ogranka Fidelity Magellan, najboljeg nacionalnog razvojnogfon-
da, dodelj uj e svakomgovorniku do tri minuta uz satiea
koj im se meri vreme kuvanj aj aj a. Najednom sastanku prolog novem-
bra, na primer, Donst on je nacrtao zelenu granu na kojoj j e napisao
"AT&T - moda - osloboditi dravne kontrole ". se dalje,
bojom obele ena, bila je druga linija na koj oj j e pisalo
"fleksibilnost - - stope " i jo j edna na kojoj j e pisalo " B
prevod: kupiti AT&T! ". Posle sastanka D onston j e 20000
deonica po 25 dolara. Za dve nedelj e njihova cena j e otila na 27
dolara!"
KORIST OD MAPA UMA ZA SASTANKE
l da svaki razume gledita ostalih
2 Sve priloge stavljaju u kontekst.
3 svih individualnih priloga u mapu urna
energiju, entuzijazam i saradnj u u grupi .
4 Svaki grupe poseduje kompl etan zapis sastanka, to
da svako razume i precizno zapamti ta je
5 Zbog toga to su mape uma tako efikasno sredstvo komunikacije,
sastanci na koji ma se one koriste trajuj ednu petinu vremena
trajanja tradi cionalnih sastanaka.
6 ostvarivanj a zadatih ciljeva.
Pel i segment: Poslovna i profesionalna upoluba
24 1
Sastanci
UVOD U POGLAVLJE
Kao to smo videli, sastanaka i neki vid prezen-
tacij e. poglavlj e se bavi upotrebom mapa uma da biste po-
bolj ali svoje sposobnosti predstavljanj a ideja i informacija na pos-
lovnom planu.
242 Peli segment: Poslo vna i profesionatna upotrebu
XXVI
======== ========
Pr ez ent acij e
Pregled
Uvod
mapa uma za pripremu prezentacij e
Mapiranje uma nasuprot linearnoj pripremi
Prezentacija uz mape uma
Primeri prezentacij a uz mapa uma
Korist od mapa uma za potrebe prezentacij e
Uvod u poglavlje
UVOD
Prezentacije - od jedne osobe drugoj, u malim ili velikim grupama,
na radij u ili televiziji - predstavlj aj u vitalni deo poslovnog ivota. Jpak,
mnogi ljudi se u asavajujavnih nast upa, svoj strah odj avnog
iznad straha od paukova, zmija, bolesti, rata, pa i smrti!
U ovom poglavlju se razmatra kako mape uma mogu u sav-
ladavanju tog straha vam da pripremit e i prezentujete
svoje informacije i ideje na jasan, zanimljiv i efikasan Tu su
i neki zabavni primeri kako ne treba drati govore i prezen-
tacij e!!
MAPA UMA
ZA PRIPREMU PREZENTACIJE
Poslovne aktivnosti su u stvarnosti mnogo blie obrazovanj u nego
to se to misli. U oba komunikacij a zauzima cent ralno mesto.
Peti segment: Poslovna ; profesionalna upotreha
243
Prezentacije XXVI
A svaki komunikacije saoptavanje i primanje informa-
cija; drugim i
Zbog toga j e priprema poslovne prezentacij e skoro pri-
premi ispita ili seminarskog rada mapa uma (videti poglavlj e
XXII, str. 206). Ima i dosta sa mapiranj em uma za
potrebe samoanal ize ili reavanj a problema (videli poglavlje XVIII, str.
170, i poglavlje XIX, str. 176).
Poto ste nacrtali centralni lik, prvi korak predstavlj a pravlj enj e
"rafalne" mape uma svih idej a koje vam padnu na pamet, a koj e
su na bilo koji povezane sa odabranim naslovom.
Pregledajtejojednom"rafalnu" mapu uma, organizuj te primarne
i sekundarne grane i popunit e sve ostale koje vam
padnu na pamet. Poto svaka uzeti bar I minut vae
prezentacije, dobra je idej a da svoj u mapu uma na
maksimum od 50 i slika za jednosalni govor.
Pregledaj te ponovo mapu uma i redukujtej ej o vie,
se irelevantnog materijala. U ovoj fazi bi terbalo da unesete i
oznake koje vam pokazati mesta na kojima elite da dodate
slaj dove, video-trake, posebna primere, i lako dalje.
Sada razmotrile redosled kojim elite da predstavlj ate glavne
grane i obeleite ih brojevima na
Na kraju, odredite vreme trajanj a za svaku granu, i
potom samo pratite svoje sopslvene instrukcije!
MAPffiANJE UMA NASUPROT LINEARNOJ PRIPREMI
Postoji nekoliko nedostataka linearnih metoda za pripremanje go-
vora:
l Poto govornici moraju da prate pisane beleke, gube kontakt
sa publi kom.
2 Zbog toga to moraju da pridravaju svoje beleke rusu u mo-
da naglaavaju gest ikulacijom.
3 Pisani jezik j e mnogo od govornog jezika.
pisani jezik nije pogodan za usmenu prezentaciju, i skoro
sasvim sigurno kod publike izazvati dosadu. Mapa uma daj e
244 Peli segment: Poslovna i pro/aiona/na upotreba
XXVI Prezenta cije
govorniku savrenu ravnoteu spontanost i prirodnog govora
i strukture idej a. Ova kombi nacija predstavlj a
za efikasnu (i pouzdanu) prezentac iju.
4 Ranije pripremlj en govor j e uvek "zastareo" . Takav govor ne doz-
voljava govorniku da se pri lagod i trenutnim zahtevima publike ili
da ga promeni u skladu sa stavovima ostalih govornika.
5 Posle oko 20 minuta, panja publike iz prvih 30 redova je us-
ne na sadraj govora, na to koliko je jo strana
preostalo !
6 Biti u potpunosti zavisan od bilo koje nefleksibilne forme nosi sa
sobom znatne opasnosti.
7 Zbog svoj e prikovanosti za beleke govorniku j e teko da zavr i
prezentaciju u zadatom vremenskom roku .
Predstavlj amo vam nekoliko ist initih koje ilust rovati na-
vedene nedostatke.
Na prvi govornik je trebalo da odri govor na jednoj trodnevnoj
konfe renciji, odranoj u gradu Vaingtonu. Konferencij i j e prisustvo-
valo 2.300 delegata i na govornik j e bio sedamdeset drugi po redu od
75 govorni ka. Trebalo je da svoj govor odri sa podijuma, a dodelj ena
mu je "groblj anska smena" - termi n odmah posle
Nij e bio uveban govornik i kako se pri bliavao kraju svoje 45-mi-
nutne prezent acij e publike je dremala. Probudili su se kada je
govornik uskliknuo svog govora, koj i j e glasio ,,0 moj boe!
Nema poslednj e strane!". Poslednj a strana je zaista nestala. U tom
trenutku istinskog uasa on nij e imao ni blagu ideju taj e pisalo na nj oj !
Na drugi govornik je jedan admiral koji j e bio poznat po tome to
je i najdosadniji pripremlj eni govor mogao da zani mlj ivim. Mo-
gao je da govor na ist i kao to to spikeri - perfekt no,
premda bez ikakvog znanja o sadraju.
Zamoljen j e da odri govor nekolicini viih pomorskih ofic ira, a
poto nij e imao dovo lj no vremena, zamo lio je svog da mu on
pripremi govor u traj anju od jednog sata. j e svoj u prezentaciju,
ali je da sumnja da neto nije u redu kada je posle j ednog sata
otkrio da mu je osta lo skoro jo toliko stranica.
Pe'; segment: Poslovna i upotreba 245
Prezemacije XXVI
Istina je na kraj u izala na videlo - dobio je dve kopij e istog govora.
Ali, pravi uas j e bilo to to su stranice bile po redu
- strana I , strana l; strana 2, strana 2; strana 3, strana 3 i tako dalj e.
Zbog nj egovog visokog poloaja niko se nij e usudio da spomene da j e
vrednost repeticij e otila moda preda leko! Mapa uma bi
ga potede la ove neprij atnosti.
PREZENTACIJA UZ MAPE UMA
Nas uprot linearnim belekama, mapa uma daj e govorniku slobodu
i fleksibilnost, kao i red i preciznost.
Ukoliko publ ika ima posebne potrebe ili pitanja, bilo pre ili za vreme
govora, moete ih odmah u mapu uma. Isto tako, ukoliko se
dozvolj eno vreme za vau prezentaciju ili smanji , moete se
brzo i lako prilagoditi tome. Fleksibi lnost mape uma vam doputa da
pratite svoj progres na j ednostavan i da ubrzate ili proirite svoj u
prezentaciju ukolikoje to potrebno. Prezentacije kod koji h se govornici
striktno pridravaju zadatog vremena su impresivne i po tome , a
time se ukazuj e i potovanj e drugim govornicima i publici.
Recimo, ukoliko je prethodni govornik izneo stavove, ali sa '
vie znanja ili snage od vas, onda moete hitro neto dodati ili promeniti
na vaoj mapi uma, mesta koj a se podudaraju i na taj
formi rati asocijaciju j e on, sam i ja".
S druge strane, ukoliko je prethodni govornik napravio neke po-
grene ili komentare, njih moete u mapu
uma i potom proiriti tokom svoj e prezentacij e da biste podstakl i
diskusiju i debatu.
Da biste odrali panju publ ike i osigurali razumevanje vaeg toka
misli, moete crtati mapu uma tokom samog predavanja,
j e kao ,Jednostavnu malu mapu ideja".
PRIMERI PREZENTACIJA UZ MAPA UMA
Mapa uma na strani 262 predstavlja osnovu prezentacij e pred-
futuriste Dona Nejzbita (John Naisbit). Centralni lik je slika
samog Nejzbita, a strelica koja polazi od vrha nj egove glave predstavlj a
njegovu viziju od 1990. godine do 2000. godine. Deset
numerisanih grana predstavlja deset glavnih promene koj a je
Nejzbit predvideo za ovaj vremenski period .
246 Peli segment: Poslovna i prof esionalna up otrebu
XXVI Prezentacije
Ukratko, Nej zbit da se ekonomija bazirati na informa-
cijama i da postati globalna; da svet doivet i j o j ednu renesansu
umetnost i, knj ievnosti i duhovnosti; da veliki gradovi izgubiti svoj u
ulogu cent ara; da socijalizam u obliku dravne socij alne
nestati ; da engleski postati globalnijezik; da med iji postati
elektronski, povezani i globalni; da se glavno trgovinsko
premestiti sa atlantske na obalu; da politika
postati individualna i da se rast u svim sferama
smatrati i da trgovina bit i slobodna. Kao rezultat ovih
promena, opti trend ka smanj enju ratova i konflikata. Sve ove
promcnc se mogu posmatrati u kontekstu Nejzbitove prve serije mega-
trendova, prikazane u u gornjem levom uglu mape uma.
Ma pa uma formira osnovu za diskusij u o planete, koja
moe trajat i od j ednog dana do nedelj u dana. ju j e Toni Buzan,
tehnike opisane u poglavljima XIV (str. 134), XVI (str. 145) i
XXIV (str. 222), tokom dvodnevnog seminara odranog u Stokholmu,
1987. godine. Naovom seminaruj e Don Nejzbit predstavio svoj e idej e
skupu koji su ljudi iz vlade, iz sveta biznisa,
raznih profesij a i obrazovanj a.
Drugu mapu uma (strana 263, gorc) j e pripremi o Toni Buzan,
dekan fakulteta organizacije Young President's Organisat ion, kao govor
dobrodolice za skup profesora i ugledni h
Mapa umaje posluila i kao osnova za uvodni govor i kao pregled za

mapu urna (strana 263, dole) j e uradio Rejmond Kin, nosilac
ordena Britanske imperije, ahovski velemajstor, ahovski komentat or
za The Times i Spectator, i najplodniji autor o ahu i raz-
milj anju u istoriji aha. Mapa uma predstavlj a pripremu za predavanje
koje j e Rejmond Kin odrao na panskom j eziku za pansku televiziju
(Television Espana za program En Jaque). Mapa uma j e bil a o velikom
panskom ahovskom i piscu iz esnaestog veka po imenu Ruj
Lopes (Ruy Lopez) i o intelektualnim i uticaj ima u njegovo
vreme. Kao to Kin kae:
" Vrednost mape lima u pripremi govora ili pisanju j e dvos-
truka: pisac j e konstantno stimulisan razgranatim ideja da
donosi nove i sve smelije idej e; dok istovremeno i slike
Peli segment: Poslovna i prof esiOlrulnu upotreba 247
Prezentacije XXVI
osiguravaju da se u govornoj i pisanoj neprevidi nijedan vaan
detalj.
Mapa uma j e u ovom kontekstu posebno korisna. Bez okretanj a ili
listova, j e unapred informisati publiku o strukturi i
Zbog toga to uvek radite sa samo j ednim lis tom
papira, moete s vojoj publici o planirate da moet e
to sa samopouzdanjem, a potom moete uradili rekapitulaciju
da biste pokazali uspenost dokazivanja svog gledita. Sa linearnim
bele kama, opasnost j e u tome to zavr iti onda kada se
zavre i vae bele ke, to u nekom trenutku kojije
hronologijom umesto
Podpretposta vkom da kompletno vlada materijom,
ne igraju ulogu kat alizatora entuzijaz ma i ex tempore- ideja.
umesto suvoparne recitacije koj e diktiraju datumi (npr.
predavanje osvetljavanjem ivota subjekta, a zavrava
se njegovim krajem) . a ne sadraji. Ukoliko nema
perfektan uvid u materiju. linearne beleke to j ednostavno j o vie
pogorati. Bilo da piete ili drite usmenopredavanje. mapa uma
igra ulogu kormila koga plovite kroz glavne okeane svoje '
prezentacije. ,.
Kin j e ovo napisao kao deo za The Times; zasnovano je na
mapi uma koju j e koristio za svoj u prezentaciju na panskoj televiziji.
Mape uma su se pokazale toliko korisnim za potrebe prezentacij e,
da j e neuro-psiholog i autor Majki J. Gelb (Michael J. Gelb) napisao
knj igu, Predstavite sebe, zasnovanu na briljantnom razmiljanju
i mapiranju uma. Nij e toje za predstavljanj e svoje knjige
osmislio kompletnu mapu uma.
KORIST OD MAPA UMA ZA POTREBE PREZENTACIJE
l kontakt sa publikom.
2 Daju vam slobodu pokreta.
3 angaovanost, kako govornika tako i publike.
4 Koriste iri spektar kortikainih vetina.
-
248
Lal . - nepripremljen, improvizovan, (prim. prev.)
Pet i segment: Pos/otina; proft!.(ionaJna upotreba
XXVI Prezentacije
S vam da prilagodit e svoj u prezentaciju potrebama
publike i da se striktno pridravate zadatog vremena.
6 Olakavaj u menj anje ili proirivanj e stavova.
7 Kao rezultat imaju nezaboravnu, efikasnu i prijatnu performansu,
kako za govornike tako i za publiku.
8 Daju vam slobodu da budete svoj i.
UVOD U POGLAVLJE
Poto smo istraili posebne primene mapiranja uma za sastanke i
prezentacij e, poglavlje iri fokus na
mapa uma za pobolj avanj e komunikacij e i efikasnosti u
mnogim drugim situacij ama vezanim za menadment.
Peli segment: Poslovna; profesionalna upotreba
249
Menadment
Pregled
Uvod
mapa uma u menadmentu
Primeri mapa uma u menadmentu
Korist od mapa uma u menadmentu
Uvod u poglavlje
UVOD
Primena mapa uma u menadmentu mogla bi da predstavlj a jednu
knj igu za sebe, mada je, na mnogim nivoima, to upravo knji ga
koju samo to niste Ovo poglavlj e vam pokazuj e kako se sve
prethodno opisane aplikacije mapa uma mogu spojiti u kontekstu
menadmenta, u cilj u efikasnosti, produktivnosti i uivanj a.
MAPA UMA U MENADMENTU
Mape uma moe koristiti svaki pojedinac u poslovnoj ili profesio-
nalnoj organizacij i u bilo kojoj situacij i u kojoj bi bilo neophodno
pisanje beleaka.
Za dan se moe isplanirati rokovnika mapa
uma (videt i poglavlje XX, str. 185). Potom, telefonski pozivi, sastanci,
sednice saveta i intervj ui se mogu mapirati, da bi se
svim da imaju potpun i precizan uvid u sadraj diskusij e i
dogovora.
mape uma na svoj im kursevima obuke, kompanije kao to
su Electronic Data Systems (EDS), Digital Computers i British Petro-
250 Peli segment: Poslovna i profesionalna upotreha
XXVII
Menadment
leum SU otkrile da mogu ostvariti znatne utede - u nekim
j evima do 80 procenata! j e da je dr Majk Stenli (Mike
Stanley), projekta u korporac iji Boeing Aircraft Corporation u
Sijet lu, redukovao vazduhoplovnog dizajna na 7,5 metara
dugu mapu uma zbog j e dobio nagradu svoj e kompanije (videti
poglavlj e XVII, .Prlmcr! grupnih mapa uma u akcij i", strane 165- 166).
Stenli kae:
mapa uma predstavlja integralni deo mog programa za
poboljanje kvaliteta (Quality Improvement) u korporaciji Boeing. Ovaj
programj e mojoj organizaciji ove godine u tedu od preko IO
miliona dolara (deset p uta vie odonoga toj e bio na cilj). Razvili smo
j edinstvenu primenu tehnika mapiranja uma da bismo ustanovili pro-
j ekte za poboljanje kvaliteta u korporaciji Boeing. Za vreme od mesec
dana ustanovljeno j e preko 500 proj ekata, to predstavlja milione
dolara potencijalne u tede. "
Osim to brzinu i efikasnos t mape uma uspevaju
i da savladaj u krivu gubitka koj a pokazuje da se 80
procenata zaboravlj a u toku 24 Ponovni pregled
mape uma u intervalima u poglavlju XXIV ("Pregledanje
mapa uma beleaka", str. 227) osigurava da ono to je biti
ujedno i "zadrano" u mozgu i Uopteno sve
sposobnosti koje smo prethodno razmatrali - donoenje odluka; organi -
zovanje sopstvenih i ideja; individualna i grupna kreativnost;
analiza; definisanj e i reavanje problema; postavlj anje vremenskih
rokova i materije za a pre svega
i komunikacija - od esencij ainog su za uspeno bavljenje
menadmentom.
PRIMERI MAPA UMA U MENADMENTU
l Struktura menadmenta
Mape uma mogu biti za potrebe strukturiranja jedne
organizacije, mogu delovati kao vizija te organizacije i
uj edno sluiti za njeno predstavljanj e drugima. Mapu urna na strani 264
(gore) je uradio g. Jan Piter H. Siks (Jan Pieter H. Six), potpredsednik
holandske kompanij e Interpolis. Pri strukturiranj u i ob-
j anjavanju svoj e organizacij e, razmotri o j e organizaciju, ko-
rene, kooperaciju, prodaj u i reorganizaciju.
Peti segment: Poslo vna i profesionalna upotreba
251
Menadment XXVII
Organizacija
Razvoj organizac ije se razmatra sa dva aspekta: sa nivoa
upravlj anj a (centralno, po sektorima, po ograncima ili po odeljenjima)
i sa nivoa dominacij e u organizacionoj strukturi proizvoda (ivi/neivi),
klijenta (poljoprivrednici/pojedi nci/firme) ili regiona.
Koreni
Interpolis je zasnovan na polj oprivredni m kooperati-
vama. Farmeri su organizovani u farmerske unije, po
jedna u svakoj biskupij i. Ove unij e su stvorile sopstvene kooperati vne
insti tucij e kao to su banke, penzioni fond i kompanije,
koje su prvobitno predstavljale protivpoame
kompanije.
Kooperacij a
Godine 1969, penzioni fond i kompanij e su
spojene u Tnterpolis. godine kasnije pet kompanija je koncentri-
sano u mestu Tilburg. Struktura organizacije j e bila determ ini- .
sana proizvodom.

Godine 1972 , Interpolis je i specijalno
drutvo za za itu od grada Hagelunie, a zatim 1985. godine i opte
drutvo De Twaalf Gewesten. Obe kompanij e su ima le
administrativni centar, nazvan Triadome. Poslednj e prik-
je obuhvatilo specijalno drutvo za zatitu stoke
Paarden-Vee-Unie,
Prodaja
Interpol is prodaje svoje proi zvode putem posrednika. Postoje tri
distributivna kanala: 800+ Rabobank, 60 LTB agenti i 100+ NEVAT
agenti.
Do pre par godina sektor prodaj e j e obuhvatao odeljenje za marke-
ting kao i pet regionalnih prodajnih organizacija, svaka sa svoj im optim
i specijalnim kontrolorima.
252
Peli segment: Poslo vna i profesionaLna upotreba
XXVII
Menadment
Reorganizacija
Reorganizacij a je donela mnoge promene u periodu 1987. i
1989. godine. U 1987. specijalni kontrolori su izdvoj eni iz sektora
prodaj e, transformisani u nekoliko slubi i u
tri ogranka.
2 Marketing
Mapa uma predstavlj a vano sredstvo za marketing. Firma Temple
Market ing u Britaniji koristi tipske marketinke mape uma ("Marketing
Matrix Mind Map" - MMMM) za planiranje marketinkih potreba
svoj ih klijenata.
Mapu uma na strani 264 je uradio Najdel Templ (Nigel Temple,
predsednik i glavni izvrni direktor firme Temple Marketing, i ta mapa
uma predstavlja osnovu njihovog marketinga za sve klij ente.
Mapa uma razmatra: spektar proizvoda koje klij ent eli da rek-
lamira; poslovne i marketinke ciljeve klijenta; primarne poruke koje
klijent eli da uputi j avnosti i medijum koga eli to da postigne;
prirodu i strukturu konsultativnih sporazuma; me-
dija i nji hovo ili u celokupnom market-
inkom planu; prirodu eljenog odgovora i sredstva za tog
odgovora; cilj no trite u neposrednoj , skoroj i daljoj Kao
to se u grupacij i Temple kae:
" Mi koristimo mapi ranje uma da bismo poboljali planiranje ra-
i procesa menadmenta na svim nivoima. U seansama
brej nstorminga smo, na primer, otkrili da mapiranje uma predstavlja
sredstvo za beleenje kreati vnog na mnogo
tf
3
U firmi Electronic data Systems (EDS), konglomeratu informa-
cionih sistema, jedan od primarnih korporacijskih ciljeva predstavlj a
slubenika mentalnoj pismenosti.
Jedan od naj vanij ih vidova ove kampanje predstavlja razvoj spo-
sobnost i Da bi se to posiglo, od esencijaInog j e
da se uspostavi potpuno razumevanj e individualnih projektnih ciljeva i
da se odredi svrha rukovodioca ili za mnoge projekte.
Pet; segment: Poslovna; profesionalna upotreba
253
Menadment
XXVII
Da bi se odredila uloga u svakoj projektnoj grupi, svi
grupe bi dobij ali praznu mapu uma (v. ispod), koju bi onda zajedno
popunj avali. Kao to Dim Mesermit (Jim Messerschmitt) i Toni
Mesina (Tony Mes ina), direktori proj ekata i mapa uma, kau :
" Funkcionisalo je izuzetno dobro, oduzelo je vrlo malo vremena, i
svi su u potpunosti razumeli ta smo eleli da postignemo i koja je
namera njihovog rukovodioca. "
Primer kompletirane mape uma za ulogu rukovodioca moete videti
na strani 281 (gore).
4 Upravljanje vremenom
Kao to smo razmotri li u poglavlju XX, mape uma su veoma korisne
za planiranje vremena. Mapu uma na str. 282 (gore) delu strane je uradio
Tomas H. aper (Thomas H. Schaper ) iz firme Association International
Management iz Getingena,
Mapa uma ., Uloge koj u su koristili Dim Meser mit i Toni
Mesina, direktori projekata ufirmi EDS. Ovo predstavlja
prvu fazu (v. gore).
254
Peti segment: Poslovna i profesionalna upotreba
XXVII Menadmeni
aperova mapa uma se bavi instrukcijama za ostale menadere o
efikasnom vremena pri upravlj anj u sopstvenim ivotima.
Mapa uma fokusira ciljna prirodu planiranja i
akronim na jeziku "ALPEN" za primarne korake pri up-
ravljanj u vremenom); prirodu biolokih ritmova; maksimizaciju
energije sopstvenog vremena:
Kao to se deava sa mapama uma, aper j e otkrio da se i
njegova mapa uma moe koristiti u svrhe. Pomogla mu je da
odredi smernice svog sopstvenog vremena i organizac ije ivota kao i
da usmeri svoje kolege. Mapa uma j e dospela u iu interesovanja,
ga ekspertom i osobom kojoj su drugi prilazil i za savet.
S - razvoj prakse
Mape uma postaju i sve vrednije sredstvo u polju
Studenti - dobitnici nagrada sa Engleskog instituta
su ih koristili za pripremu ispita, poreski savetni ci iz prestinih
kompanija kao to je Price Waterhouse su ih koristili za reavanje
problema i savetovanje klijenata, i kao to se moe videti sa mape uma
koju je uradio Brajan Li (Brian Lee, strana 282, dole), firme
B. H. Lee & Company, Accountants, Auditors & Taxation Consultants
revizori i poreski savetnici), mape uma se koriste i za
razvoj i ekspanziju prakse.
Li j e istakao tri na svojoj mapi uma: opasnosti, razvoj
prakse i ekspanzij u. Mapu uma je opisao na
Opasnosti
.. Glavna opasnost j e prekomema upotreba resursa prekomernim
angaovanjem i preteranim irenjem. Od sutinskog j e raz-
motriti koje opasnosti mogu postojati u strukturi korijera partnera i
osoblja pri proirivanju delatnosti, kokvi biti pritisci na prihode,
trokove i planove za reinvestiranje i koliko se energije pogreno
upotrebiti, pogreno usmeriti ili se pak pokazati nedovoljnom.
Razvoj prakse
Ne samo to nam j e potreban razvoj, potrebna nam j e i konsoli-
dacija. Nema svrhe pridobijati nove klijente ukoliko se istovremeno
Peli segment: Poslo vna i proft!SiollaJna upotreba 255
Menadment XXVII
izgube stari. j e vano uvideti da se razvoj podj ednako i
osoblja i klij enata.
Razvoj se moe marketingom, oglaavanjem. preporukama,
a posebno uz klij enata. Sve ovo moe biti potpomog-
nut o odravanjem sastanaka o budetu, intenziviranjem drugih servisa
i seminara i osmiljavanjem posebnih
Ekspanzija
Ekspanzija mora biti definisana. Ona se vrti oko broja inici-
jalnih pitanja. Ko j e u ekspanziji: partneri, kolege, klij enti, osoblje?
Kada do ekspanzije? U toku kog perioda? Gde p lanirate svoju
ekspanziju, tj. mesto, Da li to kroz rizik,
Kupovinom druge firme. sa ostalima ili f ormiranjem
novih partnerstava? kako ident ifikujete na svakom
od ovih i ta bi moglo da ubedi nekoga da se pridrui ovakvom
plami ekspanzije, npr. da li mu to penziju, godinj e
odmore, na dohvat ruke, proirenj e poslovne imperije. ili moda
smanj enje odgovornos ti uz istovremenu zaradu! Kakvi trokovi su
u ovakvu ekspanziju: kapitalni trokovi. trokovi iz resursa ili '
pak trokovi u visini normalne stope prihoda?
Velika panja mora biti odabiranj u metoda za postizanje
ekspanzije i identifikaciju Koji su raz lozi? Odakle dolazi
novac? Da li to doneti profit? Da li j e to sigurno? Da li to donosi
status kokov svi zahtevaj u? U potrazi za odgo vorima na ova pitanja
treba koristiti kako spoljnja tako i unutarnja znanja zajedno sa svim
ostalim znanja. "
Li sumira:
tradicionalno funkcionie u vrlo i po-
nekad okvirima. Mapiranje uma nosi misli daleko izvan
ovih granica."
6 I stovremena vies truka upotreba
an-Lik Kastner (Jean-Luc Kast ner), vii menader u firmi Hewlett
Packard Medical Products Europe, morao je da se sa j ednim
problemom. Nj egova kompanija proizvodi kompj uterski sistem koji
Prirodno arhitektoniko: slike 27 i 28
256 Peti segment: Poslovna i profe sional na upotreba
Rekopit ulociono mopo urno ou/ora Brajana He/era iz IBM-a, koja sumira
njegovo znonje o p/icama prikupljan o tokom i t v o ivota (v. str. 227)
Peri segment, Poslovna i profesionalno upotreba
259
i e j e z i n mapa uma sa trodnevnog skupa u poni ji (v. str. 23 1)
260 Peli segment: Poslovna i profesionalna upotreba
Mapa urno outoro ledi Meri Tove; so sastanka povodom dobrotvornih akcija
orga nizacije Broin Trust (v. str. 23 1)
Peti segment: Poslovna i profesionalna upotr eba
261
Mapa uma ko;u ;e urodio Toni Buzan o dvodnevnom predovon;u (knjizi od
400 strano) autora Dona Ne;zbilo (v. str. 246)
262 Peli segment: Pos/ ovila i profesionalna upotreba
Mapa uma ko ju je urodio Toni Buzan za svoj govor dobrodolice (v. str. 247)
RUY LOPEZ
Mapa urno autora Reimonda Kino, nosioca ordena Britanske imperije, za
pripremu predavanja no panskoj televiziji (v. str. 247)
Peti segment: Poslovno i profesionalna upotreba
263
~
, .
"--,-
Mapa uma kaj u je uradio Jan Piler 5iks iz (irme Inlerpolis (v. si r. 25 1)
Mapa uma koju je uradio Najdel Templ, o s n v Te mple !\l1arke /ing-a, koja
se koristi kao osnova za otkrivanje marke/inkih potreba klijenata (v. sir. 253)
264 Peli segment : Poslovna i pTo! es;OIIUIIIU upotrebu
XXVII Menadment
moe da prati i analizira ritmove srca, i da dovoljno rano detektuje
nepravilnosti koje upozoriti prisutnog lekara da preduzme odgovara-
korake. Specijalizovani vode 4-dnevni kurs obuke za
dijagnosticiranje aritmije.
Jednoga dana se razboleo osoblja zaduen za demonstraciju
programa, i trebalo je da bude odsutan dva meseca. Kast ner, kao "ct"
i kao jedina osoba koja je posedovala dovolj no osnovnih informacij a
da bi mogla da razmotri dranje kursa, bio je primoran da zameni svog
slubenika. Vanredna situacija je zahtevala od nj ega da organizuje i
dopuni svoje znanj e i da odri taj kurs.
Kurs obuke za ari/miju j e kurs namenjen HP inenjerima
zaduenim za ovu aplikaciju, {/ koj i treba da im detaljno
poznavanje
fiziologije ljudskog srca
glavnih problema ritma i njihovih posledica
rada kampj u/erskog algoritma
funcionisanj e sistema za ari/miju.
Osim loga. polaznici kursa moraju bili u s/anju da:
krajnjeg korisnika (medicinsku ses/m ili lekara)
objasne neka od s/anj a koj e spravu mogli doves/ i u
situaciju (kompjuter ipak jo uvek nije lako dobar kao jedan
kardiolog!)
me/oda mapa uma
Ovaj kurs obuke se idealnim za les/iranj e po-
mapa fima najednom vrlo te kom predmetu.
Razradi o sam kurs u roku od pe/ dana. mape lima
materij ala, sa ciljevima:
Da svi polaznici uspeno urade test na kraj u dana.
Da svi polaznici naprave svoje referentne
Da ne koris/im slajd projektor (osim kada j e II pi/anj u kopija
medicinske dijagnoze).
Da popravimfa k/or nakon mesec dana za 100%
j e znao da bude i zna/no ispod 40%).
Da i ins/mk/om i polaznicima ovo bude prija/no iskus/vo.
Peli segment: Po."IQVII" i profesionalnu upotreba
265
Menadment XXVII
Struktura
Struktura obuke j e osmiljena mape uma kao "putne
karte ". Svaka grana j e predstavljala jedan od glavnih naslova, a za
svaku granu sam razvio detaljnu mapu uma kojaje bila reprodukovana
na panou. Svakog drugog sata smo pravili pauzu.
Kurs
Na samom kursa svimpolaznicimaj e da ostave sav
svoj pribor za pisanje van Dobili su samo table sa
praznim listovimapapira Aiformata i veliki izbor raznobojnih olovaka.
Polaznici su zatim upoznati sa mapama uma. Zatraeno im j e da
tokom ova 4 dana kopiraju sa panoa sve beleke sa mape uma koje bi
nastavnik
Kurs je organizovan po sekcijama od 40 minuta, sa pauzama od 10
minuta. Tokom ovih pauza polaznicima j e pristup kompj u-
terski regulisanim aparatima koj i su simulirali elektrokardiogrampaci-
jenata (EKG). Tako su mogli da testiraju svoje znanje tokom kursa.
Kadaj ej edna od grana na rekapitulaciono]mapi uma bila zavrena,
odpolaznikaje zatraeno da naprave svoj e sopstvene rekapitulacione .
mape uma. U III svrhu j e j edan ogroman list papira bio za
zid i grupa j e potom zaj edno u stvaranju rekapitu-
lacione mape uma (v. str. 283).
Na kraju dana, od polaznikaj e zatraeno da prekopiraju rekapitu-
lacionu mapu uma za sebe, kao i da pregledaju i sloe dnevni mat erijal.
j utrajej edan od polaznika uradiopregled rekapitulacione
mape uma od prethodnog dana sa grupom. Potom bi
ostale aktivnosti.
Na kraju kursa, a pre zavrnog testa, grupa j e ponovo
pregledala rekapitulacionu mapu uma i analizirala j e do detalja.
Posle toga su polagali zavrni test (koj i j e bio obavezan
za dobijanje diplome).
Rezultati
Odrali smo kurs zasnovan na objanjenoj emi. (Prisustvovalo j e
dvanaest polaznika, iz Engleske, Francuske, Italije i Irske.)
Svih dvanaest j e dobilo 18 od 20 poena na testu - najbolj i ikad
postignuti zbir.
266
Peti segment: Poslovna i upotreba
--
XXVII Menadimenr
Poslejednog meseca sam sproveo neformalno istraivanje il/tvrdio
sam da je f aktor znatno iznad 70%. U st vari, od deset
postavljenih pitanja bili su 11 stanj u da, 1/ proseku, daju odgovor na
devet! .
Reakcije na kurs su bile izvrsne, polaznici su procenili daj e metod
mnogo uspe niji, mnogo korisniji i mnogo zabavniji od starog kursa
zasnovanog na prezentaciji slaj dova. Neki polaznici SI/ tvrdili daje
ritam kursa zasnovanog na mapama uma mnogo bolje
polaznicima znanje engleskogjezika nije bilo ba savr eno. Sve ovo
pokazuje uspe nost na bazi mapa uma.
Kurs zasnovan na mapama umaje u odr anjo 4 puta
od strane instruktora, sa rezultatima.
Pokazalo se da I/Z mapa I/ma definitivno pred-
stavlja edukativna sredstvo
KORIST OD MAPA UMA U MENADMENTU
1 Kao rezultat daju bolj i menadment i organizaciju, to vodi
i motivisanij oj radnoj snazi. To, za uzvrat, manj e radnih dana
izgubljenih zbog bolesti i bolj u j avnu reputaciju kompanij e.
2 Pobolj avaju komunikaciju osoblja.
3 Obuku efikasnijom i efekti vnij om.
4 Marketing i promovisanje mogu bolj e fokusirati, to vodi i bolj oj
prodaj i.
UVOD U POGLAVLJE
Komjuterske mape uma su realizovane tek nedavno. po-
glavlje obj anj ava kako kompjuterska tehnologij a stupa u interakcij u sa
lj udskom tehnologij om.
Peli segment: Poslovna i profesionalna upotreba 267
Kompjutersko mapiranje uma
Pregled
Uvod
Kreiranje i editovanje kompjuterske mape uma
Zumiranje i slojev itost
Organizacija podataka
spontanih misli
Grupno
tampanje
kompjuterskog mapiranja uma
Uvod u poglavlje
UVOD
Sve do tampanja ove knjige, mape uma su uvek stvarane samo uz
olovaka u boj i i hartije. Ali, tehnologij a nam sada dozvoljava
da radimo mapiranje uma uz kompjutera, j er kompju teri danas
poseduju dovoljan kapacitet memorij e, brzinu i softvera,
to nam crtanj e mapa uma na ekranu.
U ovom trenutku, kompjuteri se ne mogu sa beskraj nom
vizuelnom i "minimalnim sred-
stvima" tradicionalnih tehnika mapiranj a uma. u
kojima kompjutersko mapiranj e uma moe ponuditi pobolj-
anje produktivnosti su automatsko generisanj e mapa
uma, editovanje mapa uma, skladitenj e podataka, podataka,
unos teksta i organizacija podataka. Stvaranje vie varijacija
iste mape uma j e olakano i ubrzano.
268
Peli segment: Poslovna i profesionalna upotr eba
XXVIII
Kompjuterska mapi ranje IImG
Ovo poglavlj e nas upoznaje sa radom Pitera Bareta (Peter Baret),
koj i j e radio zajedno sa autorima knji ge na stvara nju softvera pod
nazivom Mind Map Plus.
KREIRANJE l EDITOVANJE
KOMPJ UTERSKE MAPE UMA
Kreiranje kompjuterske mape umaj e veoma jednostavno. Iz menija
na ekranu birate opcij u "Make a new Mind Map". Ovaj izbor odmah
prikazuje novi ekran na kome treba da unesete za novu mapu
uma. se ova odnosno centralni lik, unese, kompjuter
automatski crta, boji i smeta centralni lik vae mape uma u sredinu
ekrana.
Na potpuno isti kao to biste radili sa standardnom mapom
uma, dodajete glavne teme i grane, pri kompj uter svaku od glavnih
grana j ednostavno ident ifikuj e kao Sve sekundarne grane
se automatski i boj e, i to istom boj om kao toj e boj a glavne
grane.
U svojoj kreativnoj fazi, mapiranje uma vas da beleite
informac ije lako i i da ne brinete mnogo oko precizne strukture i
pravilnog pozicioniranja ideja. Novo kompjutersko mapiranje uma
savreno razdvajanj e kreativnih i delova procesa.
Jednom pozicionirane, grane se mogu premetati, ponovo boj iti,
kopi rati, pomerati, pa se i struktura moe reorgani zovati ako
j e to potrebno. Svaki pojedini element ili sub-segment svake grane, a
svakako i grana, mogu se premestiti na bilo koj e drugo mesto na
mapi uma. Grane se mogu obeleiti koje su
boje od same linije grane, a opet mogu biti na
j ednostavnoj ili na rafiranoj pozadini , to sve
tema, zadataka i definisanj e odgovor-
nosti.
Sa kompjuterskim mapiranj em uma postaj ete ubrzani arhitekta ide-
ja, sposoban da eksperimentie na beskrajnom igral itu struktura.
ZUMIRANJE I SLOJEVITOST
zumi ranja na kompjuteru dozvolj ava stvaranje mapa
uma neizmerne (mega mape lima). ekrana datog
kompjutera moe informacij a koje se istovre-
Per; segment: Poslovno; profesionalna upotreba
269
Kompjuterska mapiranje uma
XXVlTI
mena mogu videti u izabranom stepenu prikaza, a ovaj probl em bi kod
manuelni h mapa uma zahtevao ili ponovno crtanje mape uma na
nekom jo listu hartij e ili crtanje nastavaka na posebnim lis-
tovi ma. Kompjuterska arhitektura je od u ovom po-
boljanju. Postoj e tri grupe opcija za manipulisanje mega mapama uma.
l Sa novom kompjuterskom tehnologij om, mape uma unutar mapa
uma se mogu crtati do dubine od nivoa. Pri makro
prikazima, na viim nivoima, neke od grana sa mnogo deta lja se tee
Kompjuter ovo reava -uz zumiranja, koje vam omo-
da bilo koji deo. Ukoliko je potrebno j o detalj a,
moe se zumiranje unutar zumiranja . Pomenuta
vam dozvoljava da pogledate bilo koji detalj na mapi uma, u isto
vreme na ekranu originalnu strukturu celokupne mape
uma.
2 Kako mega mapa uma raste, ideje na periferiji mogu postati do-
voljno da bi postale novi centri. Kompjuterski program
mapiranj a uma svakoj ideji ili grani da postane novi
sredinji lik od koga polaze svi ostali elementi mega mape 111110 .
Ovako se moe sagledat i iroki spektar uglova posma-
tranj a" originalne strukture, to LI ogromnoj meri pobolj ava ra-
zumevanje svih veza sadranih u sklopu originalne
ideje.
3 Ukoliko mapa uma postane toliko velika da zahteva proir ivanj e
izvan nivoa, kompj uter vam da od svake
primame ili sekundarne grane razvijete posebnu kompl etnu mapu
uma. Ove se potom mogu povezati sa glavnom mapom uma, omo-
vam dalje nivoe organizacije grana.
ORGANIZACIJA PODATAKA
Jedna od glavnih prednosti novog kompj uterskog mapiranj a umaj e
organizovanja i reorganizovanj a informacij a. Tntegrisano
okruenje za organ izaciju podataka vam da grupiete faj-
love udi rektorijume, sub-direktorij LIme i sub-sub-direktorij urne, i tako
dalje, tako da moete lako locirati, uz trenutnog prizivanja,
pojmove iz bilo koje kategorije. Program Mind Map Plus vam omo-
270 Peti segment: Poslovna i profesiollalllu upotreba
XXVIII
Kompj uterske mapiranje lima
SPONTANIH IDEJA
stvaranj e tekstualnog Iajla koji bi bio povezan sa bilo kojom
granom vae mape uma, kao i spaj anj e tih faj lova u samo j edan fajl
pogodan za obradu teksta.
)
Kada vai podaci nisu "organizovani", imaju formu spontanih
ideja koje elite da zabelei te, ali koj e u isto vreme nemaju nikakve
druge posebne asocijacij e, uvek j e kori sno da imate gde da napravite
beleke. Pri kompjuterskom mapiranju uma pravljenj a " pri-
beleki" vam dozvolj ava da zabe leite svoje ideje u bilo kom direkt o-
rij umu, odnosno fajlu, koje ili povezivati po elj i.
GRUPNO
Specijalna kompjuterska displej tabl a za dodavanje novih grana na
mapi umaj e velikih dimenzija, tako daje lako moe posmatrati
mala grupa koja sedi oko kompjutera, to j e za standardni
sas tanak u oblasti menadmenta ili planiranj a. Na ovaj
grupa moe doprineti razvoju procesa, S tim to j edna osoba vriti
unos podataka. Ova procedura razvija vlasnitvo nad kom-
pjuterskom mapom uma, koja se potom moe odtampati ili kopirati,
tako daje mogu koristiti svi grupe. (Y. poglavlje XXIV, str. 222.)
TAMPANJE
Crte mape uma se moe odtampati ujednoj ili vie boja na irokom
spektru ili plotera. Osim toga, tekst se moe
direktno tampati, fajlovi mogu prenoenje po-
dat aka do nekog drugog softvera za daljnj e editovanj e ili za
u drugim dokumentima. Posebni PCX fajlovi mapa uma se mogu uraditi
radi u
KOMPJUTERSKOG MAPIRANJA UMA
Kompjutersko mapiranj e uma j e j o u povoju, a sa lakom dostup-
veoma kompjutera i inovati vnog softvera u
nekoliko godina uslediti ogromni napr edak. Neke od
koje bili dostupne u blioj i
Peti segment: Poslovna i ..ionalna upotreba
271
Kompj uterske mapiranje uma XXVIII
l Viebojne slike koje mogu igrati ulogu centralnog lika mape uma
ili pak mogu biti na bilo koj i deo bilo koj e grane.
2 Dodat ni, raznobojni i organizovani prirodni oblici grana.
3 Kompjuterska tehnologij a digita lnih tabli unos podataka
u kompjuter tradicionalnom mapiranj u uma. Ne iz-
beni napredak u tehnologiji prenosivih kompjutera
univerzalnu dostupnost kolor ekrana manje teine i po povoljnim
cenama.
To da noenj e vrlo kompjutera sa irokim
spektrom softvera postati sasvim kod studenata, menadera
i mnogih drugih korisnika. Softver za mapiranj e uma postati povezan
sa drugim softverom, to spektar
za mentalno pismenog korisnika kompjutera.
4 Grupne mape uma koje su generisali korisnici kompjut era sa
tih lokacija irom sveta uskoro postati putem modema
i/ili mrea, to povezanim da simultano
generiu mega mapu uma, koj a izazvati stvaranje globalne mape
uma.
UVOD U POGLAVLJE
Uz razvij anje inteligencije maina i ljudi u tandemu, kakvaje naa
izvesna i U poslednj em poglavlju Toni Buzan daj e
perspekti vu predskazane revolucije inteligencije, uspona Umnih
zvezda kao i perspektive mentalno pismenih pojedinaca koj i rade na
stvaranj u mentalno opismenjenog drutva i bli stave bri Ijant-
nog razmiljanja.
272 Peti segment: Poslovne i profesionulnu upotrebu
....
Odeljak E:

II susret briljantnom razmiljanju i
mentalno opismenjenom svetu
Pregled
Uvod
Revolucij a inteligencije
- Eksplozija inf ormacija o mozgu
- Umne zvezde
- Olimpijada umnih sportova/Svetski ampionati u
Mentalna pismenost
- Mentalno opismenjeni pojedinac
- Mentalno opismenjena porodica
- Mentalno opismenjena organizacija
- Mentalno opismenjeno dn/iva
- Mentalno opismenjena civilizacija
Brilj antno razmi ljanje - blistava
UVOD
Poslednj e poglavlj e ove knjige baca pogled na oh-
savremene trendove u oblasti razmilj anja i
mozga, kao i na uspon novih heroj a i heroina - umnih zvezda.
Tu se razmatraju i implikacije briljantnog razmiljanja i
mapiranja uma na nau kao i mentalno opisme-
njenog sveta iz perspektive pojedinaca, porodica, organizac ija, drutava
i globalne civilizacije.
Peti segment:
273
U susret brttjanmom razmi ljanju i mell/alno opismenjenom sl/efu
REVOLUCIJA INTELIGENCIJE
XXIX
Dok ova knji ga ide u tampu, svet stoji na pragu nove revolucij e:
da intel igencij a moe razumeti svoj u sopstvenu prirodu, i da,
to, moe i hraniti samu sebe. U isto vreme, shvata mo
da na intelektualni kapital upravo predstavlja nae glavno
Nacionalni olimpijski timovi trenutno 50 procenata
vremena treninga razvoju mentalne snage i izdrljivosti, dok samo
kompanij e informativne tehnologije troe stotine mili -
ona dolara na razvoj vetina mentalne pismenosti svoj ih slubenika.
Eksplozija informacija o mozgu
U 1992. godini j e zanimanje za mozga eksplodiralo u
domen popularnog, potoj e sve broj nacionalnih i internacionalnih
novina i magazina da svoje glavne funkcija ma
mozga.
o Magazin Fortune je na naslovnoj strani obj avio nat pis "Snaga
uma", da j e " intelekualni kapital" naj vrednij e
drutva.
o Magazin Omni j e, u dva navrata, objavljivao iz ove oblasti:
"Mozak i starenje" i "Dijeta za mozak".
o Stern je pisao o razvoju mentalne kondicije.
o Magazin Synapsia je obj avio "Razvoj globalnog mozga".
o Newsweek je uradio istraivanje o tome kako nauka otvara nove
prozore uma i pisao o mentalnoj pismenosti u koji je
proizveo rekordnu reakciju
o Magazin Time j e objavio diskusiju o drogama i mozgu.
o US News j e objavio specijalno dvostruko izdanj e o kreativnom
razmilj anju i jo jedno izdanje o odnosima uma i tela.
o News Scientist j e objavio naslovnu stranu na koj oj je bilo dvadeset
mozgova!
o Novine The Times su u Engleskoj objavile o revoluciji
neuro-nauka.
o The Wal Street Journal j e popul arizovao istraivanja modane

274 Peli segment:
XXIX
lj SI/sr el briljantnom raz miljanju j mentalno opismenjenom svetu
Septembarsk o izdanje Scientific American iz 1992. go-
dine j e bilo u potpunosti temi "Um i mozak", sa
analizom i
U koincidenciji sa ovim medij skim reportaama, svedoc i
smo pojave novog soja "superstarova" na sceni - umnih
zvezda.
Umne zvezde
Dvadeseti vek j e sa filmskim zvezdama, a ubrzo su da se
poj avlj uju i rok i pop zvezde, i sportske zvezde. Vek se
zavrava, a novi sa umnim zvezdama, koje demonstriraj u princip
zdravog uma u zdravom telu. Mil ioni dece irom sveta na
zidove svojih soba postere sa likom Garija Kasparova, atletskog i
svetskog ahovskog ampiona, kako i sami
postati ahovski velemajstori i ampioni.
tome, armantna mlada Judit Polgar, ikad
poznati ahovski velemajs tor, postaje kultna figura. Dominik O'Braj en
(Dominic O'Brian), prvi svetski ampion u koj i koristi
memor ij ske mape uma kao pri rekordnih
informacij a, redovno se pojavljuje na televiziji . A tu j e
i Rejmond Kin, maj stor umnih igara i nosil ac svetskog rekorda u broju
napisanih knji ga o igrama i razmiljanju (vie od 90!). Svoj im mapama
uma, knj igama i televi zijskim prezentacijama (v. str. 247 i
263) zadobio j e 180.000 pristalica koji ostaju budni do j edan sat posle
da bi gledali njegove emisije.
Ova "brigada juri nika bistrine" i Karla Segana,
poznatog astronoma i rukovodioca istraivanj a ekstraterestrijalne" in-
teligencij e koje vredi vie milij ardi dolara; Omara ari fa, briljatnost
u bridu nadmauj e sjajem nj egovu karijeru glumca; Edvarda de Bonoa,
koji putuje po svetu govore irokoj publici o lateralnorn raz-
miljanju; Bobij a Fiera, ahovs kog genij a koji je ovu igru
vaskrsnuo u javnosti, i koji se nedavno, posle viegodinje pauze,
privremeno vratio na ahovs ku scenu i pobedio Borisa Spaskog; i
Stivena Hokinga, sa Kembrida, j e knjiga Kratka istorija
vremena do sada na listi bestselera bila due od bilo koje druge knji ge
u istoriji izdavatva.
*
Vanzemalj ske . (prim. IIr')
Peti segment:
275.
Ususrel briljantnom razmiljanj u i mental no opismenj enom svetu XXIX
Ove umne zvezde i mentalne atlete je nedavno okupio izuzetni
znalac i profesor matemat ike, 65-godinj i dr Merion Tinsli (Marion
Tinsley), svetski ampion u igri dame. Tinsl i j e, sve mitove
o starosti i mentalnim sposobnostima, na prvom mestu od 1954. godine
(tokom ovog perioda izgubio je svega sedam Nedavno j e
pobedio i novog svetskog viceampiona, (Chinook) - u pitanju
j e kompjuterski program. da j e koristio samo mali deo sposob-
nosti svog mozga za briljantno razmilj anj e, TinsJi je pobedio kom-
pj uter koji j e mogao da tri miliona poteza u minuti, i koj i j e
posedovao bazu podataka sa vie od 27 milijardi pozicij a!
Paralelno ovom trendu se javlja i popul arnost programa
intelektualnih kvizova, kao to su "Mozak Britanij e" i "Mastermaj nd",
i ustanovljenj e nagrada kao to j e nagrada organizacije Brain Trust
"Mozak godine", su najnoviji dobitnici Gar i Kasparov za mentalne
igre, (Chiyonofuji) za podvige u oblasti fizike i Din
Rodenberi (Gene Rodenbery) za rad u oblasti inenjerski h medij a.
Olimpijada umnih spor/ova - Sve/ski ampionati u
Nedavna razmatranj a Dejvida Livaj a (David Levy), koji je postao
poznat 1968. godine po tome to j e izazvao kompjutere na ahovski
dvoboj i ih tokom 20 godina, pokazala su da postoj i zapre-
globalni interes za mentaIne sport ove. Preko 100mil iona ljudi
igra Monopol i igre, dok 200 miliona igra Skrebl i reava ukrtene
60 mil iona igra brid, 250 miliona igru dame, a preko 300
miliona ah.
Kao rezultat ovog astronomskog rasta interesovanja 1994. godine j e
odran Svetski ampionat u skoro u isto vreme kao i prvo
izdanje knj ige Mape uma. Mentalne igre obuhvatati tak-
u svim formama briljantnog razmiljanj a, i sve
glavne ment alne igre, u u kreati vnom
razmiljanj u i u mapiranju uma.
MENTALNA PISMENOST
Svi ovi trendovi odslikavaj u poriv prema men-
talnoj pismenosti, koja se definie na
Standa rdno i pismenost razumevanje azbuke
slova i brojeva i njihovih beskrajnih permutacija i kombinaci ja.
276 Peli segment:
XX/X U susret briljontnom ranniljonj u i mentalno opismeojenom svetu
Mentalna pismenost predstavl ja razumevan je azbuke aspekata
bio logij e i ponaanja mozga , o posebno korteksc, moda ne
i kreati vnosti .
Knj iga Mape unta, sa svoj im naglaskom na zrakastoj biolokoj I
pojmovnoj arhitekturi mozga, predstavlja uvod u mentalnu pismenost,
koncept za koga se nadamo da imati duboko poziti vne efekte na
porodicu, organizacije, drutva i civilizacij u.
l Mentalno opismenjeni pojedinac
U naem istorijskom "mentalno nepismenom stanj u", mozak poje-
dincaj e zaroblj en u relativno malom pojmovnom okviru, bez
ni najprimarnijih alatki mentalne pismenosti koj e bi mu pomogle
da proiri taj svoj poj movni okvir. su i trad icionalno "dobro
obrazovani" i pismeni pojedinci da su
u da kor iste samo deo biolokih i pojmovnih alatki za
razmiljanje koie su im dostup ne.
Ilustracija koj a pokazuj e relativnu ..mentalnih ekrana "
nepismenih, linearno i ..zrakasto .1
uli/ova. Pe/Ijo automatske povratne sprege
briljantnog mislioca daje ekranu beskrajnog
Peli segment:
277
U susret brttjant nom razmi ljanju i mentalno opismenjenom s vetit XX/X
spoznaje
Men/alno opismenj en je u stanj u da brilj antne sinergi-
maine za razmiljanje, kao i da osmisli pojmovne okvire i nove
paradigme beskrajnih Prethodna ilustracija pokazuje "men-
taine ekrane" nepismenog, linernog i brilj antno uma.
Moe se videti da ovaj pos lednj i ekran, po pri rodi intelektualne maine-
rij e koja ga nastavlja da raste sa beskrajnim
i dimenzija. Ono to veliku intelektualnu slobodu
je pet lj a automatske povr atne sprege briljantnog
mislioca, koja odraava inherentnu sposobnost mozga svakog poje-
dinc a - j edne energane, kompaktne, efi kas ne i pr elepe, sa
potencij alno beskrajn im hori zontima.
Primena principa briljantnog razmiljanja na mozak vam omogu-
da se slobodnije kroz glavne intel ektualne akt ivnos ti
i kreativnog razmiljanj a. Poznavanj e arhitek-
ture sopst venog razmi ljanja vam da birate i
ne samo sves ne mentalne procese, iparasvesne - te
ogromne kontinent e, planete, galaksije i mentalne svemire koji
da budu istraeni od strane onih koji su mentalno opismenjeni.
Mentalno opismenjeni pojedinac je sposoban da vidi vitalne
energane memorije i kreativnog razmiljanj a onakvim kakve stvarno
jesu: potpuno mentalni procesi koji jednostavno zauzimaju
mesto u vremenu. je ponovno stvaranje prolosti u
sada njosti. Kreati vnost je projekcija mentalne sinteze iz pr o-
losti u Svesni razvoj memorij e ili kreati vnost i
mapa uma automatski osnauj e oba procesa.
Najefikasniji na koji pojedinac moerazviti sposobnosti mentalne
pismenost i i mentalni ekran je da pr ati uputst va za brilj antno
razmi lj anj e prikazana u poglavlju X (str. 85). Ova uputstva pred-
stavljaj u teren za ve bu za razvij anj e mentalnih sposobnosti kakve su
kor isti li velikiumovi (v. pog lavlj e ll, str. 24; i dodatak " Beleke velikih
umova - test", str. 293). Upravo je Leon ardo da svakako
svestrani kori snik menta lnih ve tina, osmislio formul u za
razvoj pot puno funkcionalnog, mentalno pismenog mozga, koja savr-
eno odraava data uputstva.
278 Peti segment:
XXIX U susret briljantnosn razmiljanju ; mental no opismenjenom svetu
Principi Leonarda da za razvoj mentalno pismenog lima
l nauku umetnosti.
2 j umetnost nauke.
3 Raz vijaj - kako da gleda.
4 Shvati da j e sve povezanojedno sa drugim.
savremenimjezikom mapiranj a uma, da je pojedincu
rekao
.. Razvij sve svoj e kortika/ne vetine, razvij spektar
mehanizama svog mozga i shvati da mozak funkci onie i
da prestavlja beskraj nu i blistavu asocijativnu mainu u blistavom
uni verzumu. I '
mapiranj a uma i da zakone,
mozak moe da razvije svoj sopstveni izraz, nesanjane
domene. Kao to je profesor Pjotr Anokin nastavio, nakon citata iz
prvog poglavlj a ove knjige (str. 15):
..Nema niti j ednog ni u prolosti ni II sadanjosti, koji j e
barem iz daljine istraio celokupni potencijal mozga. Mi prema
tome ne prihvatamo nikakva potencijala ljudskog moz-
ga - on j e beskrajan! "
2 Mentalno opismenjena porodica
U mentalno opismenj enoj porodici naglasak biti na razvoju,
komunikacij i, kreativnosti i ljubavi, i u tom kontekstu svaki
porodice razumeti i negovati blistave i neopisivo kom-
pleksne individue - ostale svoje porodice. Kao to je Don
Rejder Plat (John Rader Plat) rekao:
" Ako bi ova osobina kompleksnosti nekako mogla biti transfor-
misana 1/ vidljivu svetlost tako dap ostanej asno dostupna naim
bioloki svet bi postao polje svetlosti u poredenju sa
svetom. SI/nee bi sa svojim velikim erupcijama do blede j ed-
nostavnosti 1/ poredenju sa ruinim grmom, kina glista bi bila svetionik,
pas bi bio grad svetlosti, a ljudska bi se ist icala kao bljetava sunca
Peli segment:
279
U susret briljantnom razmiljanj u i mentalno optsmenjenom svetu XXIX
kompleksnosti, koja isijavaju eksplozije j edni drugima kroz
gluvu sveta koji se nalazi njih. Ozlediti bismo
j edni drugima. Pogledajte u oreole na glavama svojih retkih i kom-
pleksnih saputnika.
Zar nije lako?"
Tako j e.
3 Mentalno opismenjeno organizacija
Nadamo se da u Mentalno opismenjena organizacija,
bilo daje to klub, kola, univerzitet ili poslovna organi zacija, biti
u kontekstu proirene porodice, istim principima, razumevanjem
i vizijama.
smo, u ranim devedesetim, da prve
znake . Organi zacija The Brain Trust, dobrotvorna organi-
zacija za sve one koji ele da kako da koriste svoj mozak,
osnovalaje klubove pod imenom Upotrebite svoj uglavu u deset
tih zemalja, i da objavljuj e magazin pod nazivom Upotrebite
svoj u glavit - Synapsia, urnal kluba Upotrebite svoju
glavu.
Sve j e broj nastavnika i u kolama koji su u
mentalno opismenjavanje, a u Itonu, engleskoj dravnoj koli,
kolski Klub mozgova (Brain Club) u svojoj prvoj godini postojanj a
ima 300 (V. str. 287, gore.)
U studenti Univerziteta Durham, koje predvodi Dejms
Li (James Lee), formirali su klub promovisanju mentalne
pismenosti i uspostavili mreu kroz sistem engleskih uni verziteta.
U svetu biznisa se, trend prema ment alnoj pis menosti ubr-
zava. Osim brojnih primer a, navedenih u poglavljima XXV (str. 230),
XXVI (str. 243) i XXVII (str. 250), i pisci i mislioci iz poslovnog sveta
podjednako dolaze do istih Piter Draker (Peter Drucker) j e,
u svojoj knjizi Inovacije i preduzetnit vo, predvideo da "menader
biti jednostavno za dok je Don Nejzbit , u
knjizi Megatrendovi 2000, dao prikaz deset trendova za ljudsku rasu u
pribli avanju novom milenijumu, metatrend koji lei u
osnovi svih megatrendova: kako o tome se samo rad!".
Videti poglavlj e XXVI (str. 262) .
280 Peti segment:
Kompletno ma pa uma "Uloga firme EDS (v. str. 253-254)
H INl> HAP
/<ol-f DF CI1AMP/ON

Prirodno arhitektoniko: slika 29
Peli segment.
281
Mapa uma koju ie uradio B. H. Li iz firme B. H. Lee & Company,
Accauntants, a razvoju, opasnostima i ekspanziji poslovne prakse (v. str. 255)
282 Peli segment: u u n o s t
Mapa uma koiu ie uradio an-Lik Kostnerza 4-dnevni kurs obuke Iv. str. 266)
Peli
283
Prirodno orhitektoniko: sliko 30
284 Peli segment: u u n o s t
k mapa uma Prva kampjuters a
. u u l w s t Peli segment.
285
GORE LEVO: Kompjuterski meni progroma Mind Map Plus.
GORE DESNO: Zumironi deo kompjuterske mape uma. DOLE LEVO: Jedna od
grana prikazane kompjuterske mape uma tako da i soma
predstavlja centar. DOLE DESNO: Jedno od grana prikazane kompj uterske
mope umo predstavljeno kao posebno mapa uma.
286
Peti segment:
Mapa uma autora Donatana Monfegjua (Jonathan Montogu) sa Jfon
koleda, kojo prikazuje vikend seminaru (v. str. 280)
Mapa uma koj u je uradio eik Talib, koj a prikazuj e p/an za menta/no
opismenj enavanj e drutva (v. str. 289)
Pel i segment: 287
Prirodna arhifektanika: slika 3 J
288 Peli segment: u u n o s t
XXIX U susret brilja ntnom razmi/ ljanju i mentalno opismenjenom svetu
Skoro izj avu dao j e Alvin Tofler (Alvin Toffier) (autor
knj ige ok u svojoj novoj knjizi Promena snaga, rekavi:
" Nepismenima se smatrati oni koji ne znaju da oni koji
ne znaju kako da . "
4 Mentalno opismenjeno drutvo
Sa porastom broja mentalno opismenjenih pojedinaca, porodica i or-
ganizacija, uskoro i osvit mentalno opismenjenih drutava.
ovog trenda i njegovih implikacija, Senat Sjedinjenih
drava je nedavno proglasio devedesete godine "dekadom mozga",

.. Od/likom Senata i doma Sjedinjenih
drava. Kongres proglaava daje dekada koja l. januara J990.
godine kao " dekada mozga ", a daj e predsednik Sjedinjenih
drava autorizovan i zamoljen da donese proklamacij u koj om poziva
sve i narod Sjedinjeni h drava da OVl I dekadu proprate
programima i aktivnostima. "
Ova inicijativa pokazuje efekte. Osim
daljih istraivanja i mozga, kompanij e kao to j e EDS su
inicirale programe Nadma ivanje obrazovanja koji promoviu men-
ta/nu p ismenos t. srno bili svedoci i lansiranj a programa Obra-
zovanj e 2000, koji traga za novim razumevanja sposobnosti
mozga za programe doivotnog irom
zemlje i potrebe kola. Pored toga, stvara se i j edna
intelektualna klima u okviru koje se mozak sve pojavljuj e u
programima radij a i televizije, kao i u svim ostalim medijima.
Drutva podjednako razmatraju i generalnu snagu de-
kade mozga, kao i posebne inicij ative, kao to je inicij ativa pokrenuta
u Venecueli postavlj anj em ministra za razvoj lj udske int eligencije.
Mapa uma na strani 287, koj u je uradio eik Talib (Talib), arapski
filozof i mislilac, razma tra plan za razvoj mentalno opismenj enog
drutva. svoj u prirodu, mapa uma obu-
hvata korene obrazovanja, ekonomije i politike, a
i druge faktore u poljoprivredi, uslunim delatnostima,
pogonskim mehanizmima, industriji, komunikacijama i marketingu.
Na desnoj strani mape istaknutaj e "informaci ona tehnologij a", zbog
svoje sve uloge u komunikacija i
Peti segment:
289
U susrel briljantnomrazmiljanju i mentalno opismenjenom svetu XXIX
biznisa u savremenim drutvima. Na levoj strani mape je grana "obra-
zovanj e", koja pokazuje dva oka sa kapama koja se posmatraju.
Kao to eik Talib kae:
" Ovoje snaan opis potrebe za edukacijom edukatora. Taj zadatak
j e bio zapos tavljen u mnogim zemljama koje su previdele njegov og-
romni Dobar plan se moe smatrati uspenimj edino ukoliko se
moe menjati u bilo kojoj f azi. Prema tome, plan mora biti fleksibilan i
mora biti iv. "
Jedna od interesantnih stvari u vezi sa ovom mapom umaj e to to
j e, tokom ranih faza, j edna mlada konobarica bacila pogled na nju i, na
pitanje ta misli da je videla, odgovorila: "Toj e slika o stvaranju boljeg
sveta." Ona nije poznavala arapski jezik, niti j e unapred znala o
se radi. Ovo predstavlja j asan i ivopisan primer uspenosti mape uma
kao osnovnog sredstva komunikacij e, kao i primene istra-
ivanja funkcija ljudskog mozga.
5 Mentalno opismenjena civilizacija
Od razvitka opismenj enog drutva samo j e jedan korak do razvitka
mentalno opismenjene civilizacije. Sa eksplozijom briljantnog raz-
miljanja posredstvom kompjutera, satelita i medij skih mrea, pre-
duzeli smo prve korake prema globalnoj informacijskoj strukturi , koja
da nalikuje srukturi embrionalnog mozga. Na taj vizija
planete, na kojoj komunikacij a i razumevanje postati bri i sloeniji ,
a ujedno i i razumlj ivij i, postaj e sve verovatnija.
mo da se ka realizacij i vizij e filozofa Olafa Stepldona (Olaf
Stapledon), kojuje dao u Tvorcu zvezda, o globalnom mozgu kroz nekih
miliona godina :
"U istinskom rasnom iskustvu razgranati sistem koji obuhvata
planetu i milione miliona mozgova rase,
osnova rasne Jedinka otkriva daje otelovorena u svim telima
rase. U samoj ednom opaanju se svim telesnim kontaktima,
i uzajamne zagrljaje svih ljubavnika. Kroz mirijadu" stopala
svih mukaraca i ena obuhvata svoj svet j ednim potezom. Vidi svim
i obuhvatajednim pogledom sva vidna polja. Tako opaa u trenu
i u kontinuumu, tu arenu sferu, povrinu planete.

290
Mirij ada (Gr.), bezbrojno mnotvo. prim. prev.
Peli segment:
XXIX lj sl/srel brttjonnsom razmlijanj u i mentalno opismenjenom svetu
Ali ne samo tako.
Sada stoj i iznad grupnih umova kao to oni stoj e iznad j edinki.
Posmatra ih kao to bi neko ive svog sopstvenog
mozga; premda sa istim rezervisanim interesovanjem nekog ko posmara
mravinjak; a opet kao neko zanesen i putevima svoj ih
drugova; ipak najvi e kao umetnik koj i nema drugih misli osim onih o
svojoj vizij i i njenom
Na rasni shvata sve stvari astronomski. Svim i
svim opservatorijama posmatra svoj svet i viri van u svemir.
se na solarni sistem simultano sa obe ivice svog sveta, opaa
planete i sunce stereoskopski, iako binokularnim vidom. I dalje, opa-
eno 'sada ' obuhvata ne jedan trenutak beskrajni period. "
Da lije da mi barem sa pribliavanj em ovakvoj
mentalno opismenj enoj Knj iga Mape uma sugerie da
jeste.
BRILJANTNO RAZMI LJANJE - BLI STAVA
U cilju razmatranj a svih neophodno je da se smesta
vrat imo iz kosmosa u korteks, i da istraimo svetionike nade Rej dera
Plata u zbrci vesti o ekonomiji, i optem
globalnom stanju. Ukoliko elimo da postignemo potpuno razumevanje
svoje trenutne situacij e i realniju interpretaciju svoje neop-
hodnoj e da pogledamo vrlo paljivo uj edini faktor koji vrlo
na sve Presudni faktor nij e opte okruenje,
niti su to teorij e ekonomije ili psihologije, niti "os novna agres ivnost
ni "nepovratna plima istorije". Glavni, skoro zasleplju-
faktor je upravo faktor koji je bio i predmet ove knjige,
a koji u velikoj meri belei, kontrolie i usmerava ostatak
briljantno ljudski mozak.
U naem sve razumevanju ovog neverovatno sloenog i
misterioznog organa, u naem sve razumevanju porodice
- nas samih i naih briljantnih ljudskih srodnika - i u naem
sve razumevanju povezanosti i relativnosti svih
stvari, lei naa nada za
Moe biti tuko.
I fleku bude tuko!
Peli segment: 291
===========Dodatak===========
Beleke veliki h umova - test
U dodatku 17 beleaka velikih mislilaca iz oblasti politike,
voj nih nauka, arhitekt ure, umetnosti, poezije, nauke i knj ievnosti.
Beleke pokazuju da je za naprednu inteligencij u sasvi m prirodno
da koristi vie od spektra kortikainih vetina. Beleke koje
smo za vau informaciju i zabavu, su u vidu testa. Sugeriemo
vam da ih pregledate i da pokuate da identifikuj ete koj i j e veliki
mislil ac napravio koju beleku. U vreme pripreme za tampu,
broj pogodaka na ovom testu j e bio 7 od 17!
Beleke . velikog umo ' (A)
293
Beleke velikih umom< test
Dodatak
Beleke. velikog umo' (B)
Beleke . velikog umo' (C)
294
Dodatak Bel eke velikih limova - test
Beleke .ve/ikog urno' (D)
295
Beleke velikihlImo\la- test Dodatak
Beleke . velikog urno ' (E)
296
Dodatak
_.....
..... : : , , : ~ - - - - ~ ..
Bel eke "velikog urno " (F)
Beleke velikih umova < test
Beleke " ve likog umo " (G)
Beleke . ve/ ikog umo' (H)
297
Beleke velikih limova - test Doda/ak
I;U '\.uri' f./., .,/ .... ",.
, ... ....A.tA w,-...-..... -...:..
j .. _ .. I. . .. . . / " . .... Q,....
Beleke "vel ikog urno " (I)
Beleke "velikog urno " (J)
298
...
Doda/ak
likih umova - test Beleke ve l
Beleke "ve/ikog uma " (K)
Beleke Hve/i kog umo " (l)
299
Beleke velikih umova <test
_ J):;;;2I1 , 1lI"- ....__..-P"'"""",'"

w..... ti:. ,.u.-' 4-t
__
T.,. t .61 1. - n."" hl'l'Ji!ft
,. "'j!' :r.
..-?.-k: f
o ,.-:- o ....
.......... A.., t&-
uu:.
""" ;....a.,.,,,,
Beleke "ve /ikog urno" (M)
Beleke .ve/ikog urno ' (NJ
300
Dodatak
3S"C,. ;t.';\i KI
,.,...,.......
_ \.
......
Dodatak Beleke velikih umova - test
Beleke . vel ikog urno' (O)
Beleke . velikog urno ' (P)
301
Beleke veliki h li mova - test Dodatak
l .
_.(f_

,

i>',.. f taC <.c.... e '1J . Il::
f.,i-.f. f'. ... t'.. , '8 #- l>

t-:. F. ea . ' L",* ., l.!...-_
L .... I
iV -r , ... " -'-"""" 7
Beleke . velikog umo " (Q!
302
Dodatak
Beleke velikih umova - test
ODGOVORI NA TEST
"SLlKE PRIRODNE ARHITEKTONIKE"
str.
33
34
35
36
37
38
39
40
74
75
76
77
78
113

prirodna arhitektonika, slika 1: Nebula

prirodna arhitektonika, slika 2: Tobolac drvo, Namibija
prirodna arhitektonika, slika 3: Munj a
prirodna arhitektonika, slika 4: Molekul insulina
prirodna arhitektonika, slika 5: "Haos probij a red" (kompj uter-
ska grafika: eksponent Lj apu-
nova za sa
parametrom koji varira u sek-
venci AABABABAABABAB...
A: apscisa; B: ordinata. Naran-
dasta figura u prvom planu
prikazuj e periodicitet, dok pla-
va pozadina prikazuj e haos)
prirodna arhitektonika, slika 6: Fotomikrografija jedne dijatome
prirodna arhitektonika, slika 7: List testeraste palme
prirodna arhitektonika, slika 8: Glava semenke
prirodna arhitektonika, slika 9: Koral gorgonija
prirodna arhitektonika, slika 10: Ljutura pua volaka
prirodna arhitektonika, slika ll : "Sedmokrila ptica" (kompj uter-
ska grafika: atraktant haosa do-
bijen iteracijom na ravni.
lutaju na ovoj
figuri; samo vrlo veliki broj ta-
nam dozvolj ava da raspo-
znajemo strukture)
prirodna arhitektonika, slika 12: Oroena paukova mrea
prirodna arhitektonika, slika 13: Rairen rep mujaka pauna
prirodna arhitektonika, slika 14: Koral gorgonij a
A., tr. magl ina. (prim. prev.)
303
Beleke velikih wnO\la - fest Doda/ak
114 prirodna arhitektonika, slika 15: odlivak krvnih sudova
koji snabdevaj u mozak
115 prirodna arhitektonika, slika 16: Morski crvi
119 prirodna arhitektonika, slika 17: Snegom pokriveno drvo
120 prirodna arhitektonika, slika 18: Fotomikrografija kristala
dekstroze
120 prirodna arhitektonika, slika 19: Kolonija morskih anemona
153 prirodna arhi tektonika, slika 20: Hrastovo drvo zimi
160 prirodna arhitektonika, slika 21: Seme paviti
193 prirodna arhitektonika, slika 22: "Svetlo na kraju tunela" (komp-
juterska grafika:
ka simulacija halucinacije koja
se deava u uslovima bliskim
smrti ili indukovanirn,
drogama. Lavirintna Turingova
struktura se razvija u vizue lnom
kortesu, koj i zbog retinokorti-
kalne mape stvara ovu sliku)
196 prirodna arhitektonika, slika 23: sunca
200 prirodna arhitektonika, slika 24: Elektronska mikrografija kuka-
stog ploda
233 prirodna arhitektonika, slika 25: Kine kapi na boba
239 prirodna arhitektonika, slika 26: Kristali leda na prozoru
257 prirodna arhitektonika, slika 27: Bodlje kaktusa u krupnom planu
258 prirodna arhitektonika, slika 28: Kristali tartarne kiseline
281 prirodna arhitektonika, slika 29: Aero-snimak delte reke Kolorado
284 prirodna arhitektonika, slika 30: Eletronska mirografija poleno-
vih zrnaca nevena
288 prirodna arhitektonika, slika 31: Fotomikrografij a dij atome

304
A. M. Turing ( 1912- 1954.), engleski Turingova maina - hipo-
maina koja ima beskrajnu skladitenja informacija.
(prim. prev.]
Dodatak
Beleke velikih unlm'a - test
ODGOVORI NA TEST
"BELEKE VELIKIH UMOVA"
Beleke "velikog uma" I :
Beleke"velikog uma" 2:
Beleke "velikog uma" A:
Beleke "velikog uma" B:
Beleke "vel ikog uma" C:
Beleke "velikog uma" D:
Beleke "velikog uma" E:
Beleke "velikog uma" F:
Beleke "velikog uma" G:
Beleke "velikog uma" H:
Beleke "velikog uma" l :
Beleke "velikog uma" J:
Beleke "velikog uma" K:
Pablo Pi kaso: stranicq iz ruko-
pisa " Asul y Blanco " , 1894
Leonardo da crte
Isak Nj utn: autograftka skica
teleskopa
Albert Ajntaj n: dijagram kao
odgovor na pitanjej edne
Tomas Edison: crte sijalice iz
belenice za 1880. godinu
Leonardo da crte pado-
brana i krila maine za letenje
Isak Njutn: pismo Oldenburgu
od 6.2.1671., u kome opisuje
eksperiment sa
studija anatom-
skih proporcija
Beloven: strana iz " Knjiga raz-
govora" (1819) , za
razgovore sa posetiocima
Dems Dojs: crte Leopolda
Bluma, iz " Ulisa" , 1920
Vinsent van Gog: pismo Emilu
Bemaru, Arl, jun 1888
Kr istifor Kolumbo: skicirana
mapa ostrva Hispaniola, iz brod-
skog dnevnika sa putovanja bro-
dom" Santa Maria"
Vilijam Blejk: ..Jagnj e " iz zbir-
ke " Pesme nevinosti "
panski "Plavo i Belo". (prim. prev.}
305
Bele ke velikih umova - test
Beleke "velikog uma" L:
Beleke "velikog uma" M:
Beleke "velikog uma" N:
Beleke "velikog uma" o:
Beleke "velikog uma" P:
Beleke "velikog uma" Q:
306
Doda/ak
Leonardo da no-
tacija
Valter H. Bretej n (Walter H.
Brattain): Laboratorijska bele -
nica dobi/nika Nobelove nagra-
de. sa belekom o tran-
zistorskog ef ekta. 23. 12.1947
Mark Tven: autoportret, 1874
Vilijam Blejk : ..Njutn " (detalj)
Don Kenedi : vrljotine,
2. 7. 1964.
ls Darvin: crte drve/a evo-
lucije
Bibliografija
Aiken, E.G., Thomas, G.S., Shennum, W.A. 'Memory for a lecture: Effects
of notes, lecture rate, and information density.' Journal of Educational Psy-
chology 67 (3), 439-44, 1975.
Anderson, J .R. Cognitive Psychology and Its lmplications. Second edition.
New York: W.H. Freeman & Co., 1985.
Anderson, J .R. ' Retrieval of propositional information from long-term me-
mory.' Cognitive Psychology 6, 451-74, 1974.
Anokhi n, P.K. 'The Forming of natural and artificial intelligence' . Impact of
Science on Society. Vol. XX1I/ 3, 1973.
Ashcra ft, M. H. Human memory and cognition. Glenview, Illinois: Scotl,
Foresman & Co., 1989.
Atkinson, Richard C., i Shiffri n, Richard M. ' The Control of Short-term
Memory' Scientific American, August, 1971.
Baddeley, Alan D. The Psychology of Memory New York: Harper & Row.
1976.
Bever, T. i Chiarello, R. ' Cerebral dominanee in musicians and non-musi-
cians.' Science 185, 137-9,1974.
Bloch, Michael. 'Improving Mental Performance' biographical notes. Los
Angeles: TellSyn 1990.
Borges, Jorge Luis. Fictions (especially 'Funes, the Memor ious'), London:
Weindenfeld & Nicolson, 1962.
Bourne, L.E., Jr., Dominowski, R.L., Loftus, E.F., i Healy, A.F. Cognitive
Processes. Englewood Cliffs, NJ: Prentice-HaJllnc., 1986.
Bower, G.H. , i Hilgard, E.R. Theories of Learni ng. Englewood Cliffs, NJ:
Prentice-Hall Inc., 1981.
Bower, G.H., Clar k, M. C., Lesgold, A.M., Winyeny, D. ' Hierarchical re-
trieval schemes in recall ofcategoriyed word lists.' Journal ofVerbal Learning
and Verbal Behavior 8, 322-43, 1969.
Breznity, Z. ' Reducing the gap in reading performance between Israeli lower-
and middle-class first-grade pupils,' Journal ofPsychology 121 (5), 491-501,
1988.
Brown, Ma r k. Memory Matters. Newton Abbot: David & Charles, 1977.
Brown, R., iMcNeil, D. ' The ''Tip-of-the-Tongue" Phenomenon' . Journal of
Verbal Learning and Verbal Behavior S, 325-37.
Bugelski, B.R., Kidd, E., Segmen, J . 'I mage as a mediator in one-trial
paired-associate learning,' Journal of Experimental Psychology 76, 69-73,
1968.
Buzan, Tony. Harnessing the ParaBrain. London: Wyvem Business Books,
1988.
307
Buzan, Tony. Make the Masi of Your Mind. Cambridge: Colt Books, 1977.
London: Pan, 198l.
Buzan, Tony. Speed and Range Reading. Newton Abbot: David & Charles,
1989.
Buzan, Tony. Use Your Head. London: BBC, 1974. Also published as Use
Both Sides of Your Brain. New York: E.P. Dutton, Viking Penguin NAL, 1990.
Buzan, Tony. Use yo ur Memory. London: BBC, 1986. Also published as Use
Your Perfect Memory. New York: E.P. Dutton, 1984. Viking Penguin NAL,
1990.
Buzan , Tony. The Brain Users Guide. New York: E.P. Dutton, 1983. Viking
Penguin NAL, 1990.
Carew, T.J ., Hawkins, R.D. , iKandel, E.R. ' Differentiai classical condition-
ing of a defensive withdrawal reflex in Aplysia Californica,' Science 219 ,
397-400, i 983.
Catron, R. M., i Wingenbacb, N. ' Developing the potential of the gifted
reader.' Theory into pracli ce, 25 (2), 134- 140, 1986.
Cooper, L.A., i Shepard, R.N. ' Chronometrie studies ofthe rotat ion ofmental
images.' In Chase, W.G. (Ed.) Visual Inf ormation Processi ng. New York:
Academic Press, 1973.
Daehler, M.W., i Bukatko, D. Cognitive Development . New York: Alfred A.
Knopf, 1985.
Domjan, M. i Burkhard, B. The Principles of Learning and Behavior.
Monterey, Cal. : Brooks/Cole Publishing Co., 1982
Dryden, Gor don i Vos, Jeanette (Ed.). The Learning Revolution. California;
Jalmar Press, 1993.
Edwards, B. Drawing on the Right Side of the Brain. Los Angeles: J. P.
Tarcher, 1979.
Eieh, J. , Weingartner, H., Stillman, R.C., i Gillin, J.e. ' State-dependent
access ibility of retrieval cues in the retention ofa categorized list.' Journal of
Verbal Learning and Verbal Behaviour 14, 408-17, 1975.
Er ickson, T.C. ' Spread of epilept ic discharge,' Archives of Neurology and
Psychiatry 43, 429-452, 1940.
Fantino, E. , i Logan, e.A. The Experimental Analysis of Behavior: A Bio-
logical Perspective. San Francisco; W.H. Freeman &Co., 1979.
Frase, L. T., i Schwar tz, B.J. 'Effect of question production and answering on
prose recall,' Journal ofEducational Psychology 67 (5), 628-35 , 1975.
Freidman, A., i Poison, M. ' Hemispheres as independent resource systems:
Limited-capacity processing and cerebral specialisation,' Journal ofExperi-
mental Psychology: Human Perception and Performance 7, 1031-58, 1981.
Gawain, S. Creative Visualization. Toronto: Bantam Books, 1978.
Gazzaniga, M. ' Right hemisphere language following brain bisection: A
.lO- year perspective.' American Psychologist 38 (5), 525-37, 1983.
Gazzaniga, M. Mind Mal/ ers. Boston: Houghton Mifflin Co., 1988.
308
.....
Gazzaniga, M. The Social Brain. New York: Basic Books Inc., 1985.
Gazzaniga, M. i DeDoux, J.E. The IntegratedMind. NewYork: PlenumPress,
1978.
Gelb, Michael: Present Yourself. London: Aurum Press, 1988.
Gelb, Michael, Buzan, Tony. Lessonsfro m the Art ofJl/ggfing. USA; Crown
Harmony 1994.
Glass, A.L. , Hol yoak, Koj . Cognition. New York: Random House, 1986.
Godden, D.R, i Baddeley, A.D. 'Context-dependent memory in two natural
environments: On land and under water,' British Jal/mal of Psychology 66,
325-31, J 975.
Good, T.L., i Brophy, J .E. Educational Psychology. New York: Holt, Rinehart
and Winston, 1980.
Greene, RL. ' A common basis for recency effects in immedi ate and delayed
recall ,' Journal ofExperimental Psychology: Learning. Memory and Cogni-
tion 12 (3), 4 13-18, 1986.
Grof, S. Beyond the Brain: Birth. Death, andTranscendence in Psychotherapy.
New York: State University of New York Press, 1985.
Haber, Ralph N. ' How We Remember What We See' . Scientific American,
105, May 1970.
Halpern, D.F. Thought and Knowledge: An Introduction to Critical Thinking.
Hillsdale, NJ : Er1baum, 1984.
Hampton-Turner, C. Maps ofthe Mind. New York: Colli er Books, 1981.
Hearst, E. The First Century of Exp erimental Psychology. Hillsdale, NJ :
Lawr ence Er1baum Associates, 1979.
Hellige, J. 'Interhemispheric interaction: Models, paradigms and recent find-
ings. In D. Ottoson (Ed.) Duality and unity ofthe brain: Unified functioning
and specialization ofthe hemispheres. London : Macmillan Press Ltd., 1987.
Hirst, W. 'Improving Memory.' ln M. Gazzaniga (Ed.) Perspecitves in mem-
ory research. Cambridge, Mass.: The MIT Press, 1988.
Hooper, J., Teresi, D. The Three-pound Uni verse. New York: Dell Publi shing
Co. Inc., 1986.
Howe, M.J.A. 'Using Students' Notes to Examine the Role of the Individual
Learner in Acquiring Meaningful Subject Matter.' Jal/mal of Educational
Reseach 64, 61-3.
Hunt, E. , i Love, T. ' How Good Can Memory Be?' in A.W. Mell on and E.
Martin (Eds.) Coding Processes in Human Memory. Washington DC: Win-
stonIWiley, 1972.
Hunter, I.M.L. 'And excepti onal memory.' British Journal of Psychology 68,
155-64, 1977.
Kandel, E.R, i Schwartz, J.H. 'Molecular biology of learning: Modulation
of transmitter release.' Science 218, 433-43, J982.
Keyes, Daniel. The Minds ofBilly Milligan. New York: Random House, 1981.
309
1
Ki mble, D.P. Biological Psychology. New York: Holt, Rinehart and Winston
Inc.. 1988.
Kinsbourne, M., Cook, J. ' Generalized and lateralized effects of concurrent
verbalization on a unimanual skill,' Quarterly Jal/mal of Experimental Psy-
chology 23, 34 1-5, 1971.
Korn, E.R. 'The use ofaltered states of'consciousness and imagery in physical
and pain rehabi litati on,' Jal/mal ofMental Imagery 7 910, 25-34, 1983.
Kos slyn , S.M. Ghosts in the Minds Machi ne. New York: W.W. Norton & Co. ,
1983.
Kosslyn, S.M. ' Imagery in Learning.' ln M. Gazzaniga (Ed.) Perspect ives in
Memory Research. Cambridge, Mass.: The MIT Press, 1988.
Kosslyn, S.M., Ball, R.M., Re iser, B.J. 'Visual images preserve metri c spatial
information: Evidence from studies of image scanning,' Jal/mal ofExperimen-
tal Psychology: HI/man Perception and Perf ormance 4, 47-60, 1978.
LeBerge, S. Lucid Dreaming. New York; Ball antine Books, 1985.
Lal'orte, R.E., Natb, R. ' Role of performance goals in prose learning.'
Journal ofEducational Psychology, 68, 260-4, 1976.
Leeds, R., Wedner, E., Bloeh, B. What ta say when: A gl/ide to more effective
communication. Dubuque, Iowa: Wm. C. Brown Co. Publishers, 1988.
Lofl us, E.F. Eye witness Testimony. Cambridge, Mass.: Harvard University
Press, 1979.
Lofl us, E.F., Za nni, G. 'Eyewitness testimony: The influence of word ing of
a question.' Bulletin afthe Psychonomic Society 5, 86-8, 1975 .
Lu r ia, A. R. The Mind oj a Mnemonist. London: Jonathan Cape, 1969.
Madiga n, S.A. ' Interserial repetition and coding processes in free recall .'
Journal of Verbal Learning and Verbal Behavior 8,828-35, 1969.
Ma tli n, W.M. Cognition. New York: Holi , Rinehart & Winston Jnc., 1989.
Mayer, R.E. Thinking, p roblem solving, cognition. New York: W.H. Freeman
& Co., 1983.
Mendak, P.A. 'Reading and the Art of Gue ssing.' Reading World 22 (4),
346-5 1, May 1983.
Miller, G.A. 'The magical number seven, plus or minus two: Some limit s on
our capacity for processing information.' Psychological Review 63, 81-97,
1956.
Miller, W.H. Reading Diagnosis Kit . West Nyack, NY: The Centre for Appli ed
Research in Education, 1978.
Neisser, U. Memory Observed: Remembering ill Natural Contexts. San Fran-
cisco: W.H. Freeman & Co., 1982.
Nelson, T.O. 'Savings and forgetting from long-term memory.' Journal of
Verbal Learning and Verbal Behavior 10, 568-76, 1971.
North, Vanda (with Tony Buzan). Get Ahead. UK; B.C. Publications, 1993.
Ornslein, R. The Psychology of Consciousness. New York: Harc ourt Brace
Jovanovich, 1977.
310
Paivio, A. ' Effects of imagery instructions and ~ n r t n s s of memory pegs
in a mnemonie system,' Proceedings of the 7(; Annual Convention of the
American Psychological Association. 77-8, 1968.
Paivio, A. Imagery and Verbal Processes. New York: Holt, Rinehart &
Winston Inc., [971.
Pe nfield, W., Perot, P. ' The Brain's Record of Auditory and Visual Experi-
ence: A Final Summary and Discussion.' Brain 86, 595-702.
Pen field, W., Roberts, L. Speech and Brain-Mechanisms. Princeton, NJ :
Princeton University Press, [959.
Pe nry, J . Looking at Faces and Remembering Them: A Guide to Facial
Identification. London: Elek Books, [971.
Rec ht, D.R. Les lie, L. 'Effect of prior knowledge on good and poor readers '
memory of text.' Journal of Educational Psychology 80 ( 1), 16-20, 1988.
Reid, G. ' Accelerated learning: Technical training can be fun.' Training and
Development Journal 39 (9), 24-7, 1985.
Reystak, R.M. The Mind. Toronto: Bantam Books, 1988.
Ri ckards, J. P., DiVesta, F.J. Journal of Educational Psychology 66 (3),
354-62, 1974.
Robertson-Tchabo, E.A., Hausman, CiP; Arenbe rg, D. ' A classical mne-
monie for older Icarners: A trip that works!' ln K.W. Scaie and J. Geiwitz
(Eds.) Adult development and aging. Boston: Little, Brown & Co., 1982.
Ro binson, A.D. ' What you see is what you get.' Training and Development
Journal 38 (5), 34-9, 1984.
Rogers, T.B., Kuiper, N.A., Kirker, W.S. 'Self-reference and the encoding of
personal information.' Journal of Personality and Social Psychology 35,
677-88, 1977.
Roseufield, I. The Invention ofMemory: A New View ofthe Brain. New York:
Basic Books Inc., 1988.
Rossi, E.L. The Psychobiology of Mind-Body Healing: New Concepts of
Therapeutic Hypnosis. New York: w.w. Norton & Co., 1986.
Ru ger, H.A., Bussenius, C.E. Memory. New York: Teachers College Press,
191 3.
Ru ssell, Peter. The Brain Book. London: Routledge & Kegan paul, 1979.
Schachter, S., Singer, J. E. 'Cognitive, social and physiological determinants
of emotional state.' Psychological Review 69, 377-99. 1962.
Sehaie, K.W., Geiwitz, J . Adult Development and Aging. Boston: Little,
Brown & Co., 1982.
Siegel, B.S. Love. Medicine and Miracles. New York: Harper & Row, 1986.
Skinner, B.F. The Behavior of Organisms: An Experimental Analysis. New
York: Appleton-Century-Crofts, 1938.
Snyder, S.H. Drugs and the Brain. New York: W.H. Freeman & Co., 1986.
SperJing, G.A. ' The information available in brief visual presentatnon.' Psy-
chological Monographs 74, Whole No. 498, 1960.
31/
Sperry, R.W. 'Hemispheric deconnecti on and unity in conscious awareness.'
Scientific American 23, 723-33, 1968.
Springer, S., Deutch, G. Left Brain. Right Brain. New York: W.H. Freeman
& Co., 1985.
Standing, Lionel. ' Learning 10,000 Pictures.' Quarterly Journal ofExperi-
mental Psychology 25, 207-22.
Stratton, George M. ' The Mnemonie Feat ofthe "Shass Pollak".' Physiologi-
cal Review 24, 244-7.
Suzuki, S. Nurtured by love: a new approach to education. New York:
Exposition Press, 1969.
Tarr, C.T. Altered States of Consciousness. New York: John Wiley & Sons
Inc., 1969.
Thomas, E.J . ' The Variation ofMemory with Time for InformationAppeari ng
During a Lecture.' Studies in Adult Education. 57-62, April 1972.
Toffler, A. Power Shift: knowledge. wealth and violence in the twenty first
century. London: Bantam Books, 1992.
Tulving, E. 'The Effects of Presentation and Recall of Mater ials in Free-Recall
Learning. ' Journal of Verbal Learning and Verbal Behaviour 6, 175-84.
Van Wage nen, .W., Herren, R. ' Surgical division of commissural pathways
in the corpus calloseum.' Archi ves ofNeurology and Psychiatry 44, 740-59,
1940.
von Restorff, H. 'Uber die Wirkung von Bereichsbi ldungen im Suprenfeld.'
Psychologische Forschung 18, 299-342.
Wagner, D. 'Memor ies of Morocco: the influence of age, schooling and
environment on memory.' Cognitive Psychology 10, J-28, 1978.
Wal sh, D.A. 'Age difference in learning and memory.' l n D.S. Woodruff and
J.E. Birren (Eds.) Aging: Scientific perspecitves and Social Issues. Monterey,
Cal.: Brooks/Cole Publishing Co., 1975.
Warr en, R. M., Warren, R.P. 'Auditory illusions and confusions.' Scientific
American 223, 30-6, 1970.
We lfor d, G. ' Function of distinct associations for pai red-associate perform-
ance" Psychological Review 73, 303-13, 1971.
Vates, F.A. The Art ofMemory. London: Routledge & Kegan paul, 1966.
Zaidel , E. ' A response to Gazzaniga: Language in the right hemisphere:
Convergent perspectives.' American Psychologist 38 (5) , 542-6. 1983.
312
o autorima
Toni Buzanj e tvorac mapa uma, predsednik fondacije za
mozga, The Brain Foundation, udruenj a The Brain Tn/st i
klubova Use Your Head Clubs, kao i kreator koncepta mentalne pis-
menosti .
je u Londonu 1942 . godine, a dipl omirao na Univerzitetu
Bri tish Columbia 1964. godine, sa oce nama iz psihologije,
engleskogj ezika, matemati ke i opt ih nauka. Tokom 1966. godine radio
je za Daily Telegraph, i bio urednik International Journal of
MENSA :
Obj avio j e 44 knj ige (42 o mozgu, kreat ivnosti i i dve zbi rke
poezij e). Nj egove knji ge koj ima su: Koristite obe hemisfere
mozga, Savreno Izvucite najvie iz svog uma, Brzo
Buzanova knj iga genija, Rekordi iz mentalnog sveta i Pravo napred) su
do sada objavljene preko pedeset zemalja i prevedene na dvadeset tri
jezika. Njegov klasik, knj iga Koristite obe hemisf ere mozga prodata j e
irom sveta u vie od mi lion primeraka.
Toni Buzan je postao medij ska zvezda svoj im
prezentacijama i koprodukcijama mnogih satelitskih prenosa,
televi zijski h, video i radio programa, kako nacionalnih tako i
narodnih, tu i seriju Upotrebite svoj u glavu (BBC TV) koja
j e oboril a sve rekorde; serij u Otvoren l / m (ITV); razboj
(jednosatni dokumentarni program o mozgu) i broj ne kont akt- emi sij e.
Posebno treba video programe Snaga uma, koji di stribui ra BBC
Video, u kome se obj anjava koncepta mapiranja uma za
poslovnu upot rebu i koj i je dobio glavnu nagradu na 199 1 rvCA
Festiva lu, i Ukoliko prvo... (If at First...), novi pristup pret varanj u
neuspeha u uspeh.
Savetnik j e u vladini m ministarstvima i multinacionalnim organi -
tu i BP, Barclays Internat ional, Di gital Equipment
Corporation, Electronic Data Systems, Hewl ett-Packard i IBM), i re-
dovni je u mnogim poslovnim or-
ganizacijama, na uni verzitetima i kolama. organi-
zacije Young President s' Organisation poznat je kao "Gospodin Mo-
MENSA - Udruenje osoba sa visokim koeficij entom inteligencij e (IQ). (prim. IIr.)
313
zak" (Mr Brain). je Memorijade, Svetskog ampionata u pam-
i Olimpijade umnih sportova pod nazivom "Mentalne
olimpij ske igre". Svoj rad j e u velikoj meri posvetio i pomaganju
osobama koje imaj u pri Poznat je i po tome to ima
najvii "IQ kreativnosti" na svetu.
Savetnikje olimpijskih trenera i sportista, britanskog
olimpijskog i ahovs kog tima. Izabran je za
narodnog saveta psihologa i saradnik je Institut a za i
razvoj . je Instituta direktora (Institut e of Directors), Slobodni
Londona (Freeman of the City of London) i pokrovitelj Drutva
mladih na Univerzitetu Kembri d i Univerzitetu Bristol.
Njegovoj listi koja i nagradu za YPO
Leadership Award, nedavno je dodato i priznanj e korporacij e EDS
" Lovac orlova" (Eagle Catcher Award) - koje se dodeljuj e onima koj i
su pokuali i uspel i u tome!
Bari Buzan j e profesor studija na Univerzitetu Warwick
i direktor sektora za istraivanj a Centra za mir i istraivanja konflikata
na Univerzitetu u Kopenhagenu. Bio je i Britanske
asocijacije za studij e, u periodu 1988-90. Diplomirao j e
na Univerzitetu British Columbia (1968), a doktorirao na Londonskoj
koli ekonomij e (1 973) . Intenzivno se bavi upotrebom i razvojem mapa
uma od 1970. godine, a od 1981. je sa svoji m bratom radio na ovoj
knjizi.
U svom akademskom radu se specijali zirao za istoriju i strukturu
sistema u celini. Zbog toga j e neminovno generalista,
sa irokim poznavanjem svetske istorij e, politike, ekonomije, nauke i
sociologije. Pisao je i drao mnogobrojna predavanj a o konceptualnim
aspektima sigurnosti, o teorij ama odnosa.
kao i o regionalnoj sigurnosti u Evropi, junoj Africi, junoj, j ugois-
i Aziji i na Bliskom Istoku. Lorens Fridman
(Lawrence Freedman) ga je opisao kao ,jednog od naji nteresantniji h
savremenih odnosa".
Tokom svoje akademske karijere Bari Buzanje koristio mape
uma kao sredstvo za rvanje sa masivnim i kompl eksnim temama, za
pripremu i dranje akademskih i javnih prezentacija, kao i za planiranj e
i pisanje radova i knj iga. Njegove publikacije i
314
izdanja: Politika morskog dna (1976); Narodi, drave i strah:
problem nacionalne sigurnosti u odnosima (1983, pre-
drugo izdanje 1991) ; Nesigurnostjune Azije i velike sile (1986,
sa Goverom Rizvijem i drugima); Uvod u strateke studije: vojna
tehnologija i odnosi (1987); Nova raspodela uloga reda
evropske sigurnosti: scenario za eru posle hladnog rata ( 1990, sa
Mortenom Kelstrupom, Pjerom Lemetrom, Elbjetom Tromer i Oleom
Viverom); Logika anarhije (1993, sa Donsom i
Litlom); i Identitet, migracije i raspored nove sigurnosti 1/ Evropi ( 1993,
sa Oleom Viverom, Mortonom Kestrupom i Pj erom Lemetrom).
3/5
CTP- KaTaJ10fH3aUHj a y ny6nHKaUHj H
Hapozma 6H6nHoTeKa Cpfiaje, Eeorpan
159.953
EY3AH, TOHH
Mape uma: briljantno razmiljanj e I Toni Buzan,
Bari Bu zan ; [prevodilac Jasmina -
Beograd : Finesa, 1999. - XVI, 320 str. : ilustr. ;
24 cm. - (Biblioteka "Um" ; knj . 2)
Prevod dela: The Mind Map Book I Tony Buzan,
Barry Buzan. - tira 500. - O aut orima: str. 313. -
Bi bli ografija: str. 307-312.
ISBN 86-82683-03-2
l. Ey3aH, Bapa
159.922
a) Hrrrenaremnrja b) Il avhen.e
ID=7739751 6
o BIBLIOTECI
lP "Finesa" pokrenula je biblioteku UM sa namerom da
naoj publici prezentira ekskluzivna svetska
izdanja iz oblasti razvoj a mentalnih sposobnosti. U njenim
okvirima se dela svetskih autoriteta koji piu o raz-
voju kreati vnosti...
l. Toni Buzan - BRZO
2. Toni i Bari Buzan - MAPE UMA
3. Toni Buzan - SAVRENO
4. Lana Izrael , Toni Buzan - UMA
5. Majki Gelb, Toni Buzan - POUKA IZ UMETNOSTI ONGLIRANJA
6. Grejem Fuler - KAKO STRANI JEZIK
7. Dominik O' Brajan - KAKOPOLOITI ISPIT
Biblioteka UM
l P Finesa
Rada la, 11000 Beograd
tel. 0111437-127 (9- 16 h); 0111428-536
mob. 064/113 OO 88; 063170 92 70 (8-22 h)
Toni Buzan:
Brzo
uovoj knji zi iznet j e revolucionarno
nov metod uz koga moete
svoju brzinu
nja (preko 200 stranica na sat), a da
pri tome postignete bolj e razumeva-
nje i nego pri
tanj u. '
Knjiga sadri testove i
primere koji uvid
u napredak tokom tehni -
ka brzog
Toni i Bari Buzan:
Mape uma
Mape uma su sredstvo za kreativnu
organizaciju misli koje nam pomae
da bolje iskoristimo
mozga. slova, brojeve,
boje, linije, crtee - sa i ui-
vanjem - postiemo izuzetne rezul-
tate u poslu, kreativnom razmilja-
nju, pripremanju predavanja i prezen-
tacija, hvatanju beleaka, donoenj u
odluka, reavanju problema, i
to - u i
Biblioteka UM
lP Ftnesa
Rada la, 11000 Beograd
tel. 0111437-.127 (9-16 h); 01l!428-536
mob. 064/113 OO 88; 063170 92 70 (8-22 h)
Toni Buzan:
Savreno
Potencijal ljudske memorije je prak-
da li
znate kako da taj potencijal iskoristite
na najbolji
Ova izvanredna knj iga vam prua
da memorijske
tehnike koje moete da upotrebite u
svim oblastima mentalnog funkcioni-
sanja (koncentracija, ispiti,
prezentacije, strani j ezici, kreativno
razmiljanje...).
Lana Izrael , Toni Buzan:
uma - po-
stanite genije na brzaka
Revolucionarni metod mapiranja uma
za decu i odrasle!
Ova knjiga vas na lak, zabavan i jedno-
stavan uvodi u svet izvanrednog
i kreativnog razmiljanja.
Manje a bolje ocene!
Suvie dobro da bi bilo istinito? Ne,
suvie dobro i istinito!
Biblioteka UM
lP Finesa
Rada l a, 11000 Beograd
tel. 011l437-127 (9-16 h); 011l428-536
mob. 0641113 OO 88; 063/70 92 70 (8-22 h)
MajkI Gel b, Toni Buzan:
Pouka iz umetnosti
ongliranja
Knjiga o Autori ,
metaforu ongliranj a, prezentiraju ja-
san i metod, primenljiv
u bilo kojoj oblasti
umetnost relaksirane
koncentracije otkriva novi pri-
stup samorazvoj u, u kojem, razbija-
mentalne barijere, svoje neuspe-
he pretvara u uspeh.
Grejem Fuler:
Kako strani
jezik - (bilo koji)
Izuzetna knji ga zamiljena kao po-
literatura II bilo kog je-
zika, bez obzira da li je u pitanju kon-
vencionalni kurs ili samostalno
nje uz Autor nudi niz prak-
saveta i konkretnih tehnika za
reavanje problema u svakog
jezika, kako na polju leksike i gra-
matike, tako i na polju izgovora.
Bibli o t e ka UM
lP Finesa
Rada la, H OOOBeograd
tel. 0111437-127 (9- 16 h); 0111428-536
mob. 064/113 OO 88; 063170 92 70 (8-22 h)
Dominik O'Brajan:
Kako poloiti ispit
Knjiga viestrukog svetskog ampi-
ona u koja vam
da svoju energij u i vreme iskoristite
na najbolji i da svaki ispit po-
loite sa i zadovoljstvom.
a osnovu autorovih saveta i tehnika
moete svoje samopouzdanje
i motivaciju za efikasnije or-
ganizovati vreme, kao i razviti svoju
sposobnost
Dejvid Ej kres:
Kako poloiti ispit
Knj iga koja vam da svoju
energiju i vreme iskoristite na najbo-
lji i da svaki ispit poloite sa
i zadovoljstvom.
Na osnovu autorovih saveta i tehnika
moete svoje samopouzdanj e
i motivacij u za efikasnije or-
ganizovati vreme, kao i razviti svoju
sposobnost
Bibl ioteka " UM
lP Fi nesa
Rada Konara la, ]JOOO Beograd
tel. 0111437-127 (9-16 h); 0111428-246 (8-22 h)
mob. 0641113 OO88 ; 063170 92 70
www.finesa.edu.yu
Tony Buzan:
Koristite obe hemisfere
mozga
Najpopularnija i najtiranija knjiga
Tonij a Buzana! Prodata II mi lion irna
primeraka irom sveta.
U ovoj knj izi najsveobuhvatnije je pri-
kazan Buzanov program intelektual-
nog razvoja. Primena mapa uma, me-
morij skih tehnika, tehnika efikasnog
i i pristup planiranju
vremena opisani su na izuzetno jas an
i
MLM - ZA SARADNIKE
Radia Dobrodo/ac
Najkompletnija knj iga o MULTI-LEVEL (Network)
MARKETINGU, odnosno mrenom sistemu plasmana
roba i usluga.
informacije o osnovama i
i sve FINESE ovog
b enh Dobrodolac
DRUGO
lIMENJENO ImANJE
Ovde moete precizne
metodologij i rada u MLM-u,
posla. upotre-
blj ivi saveti. Ako sledite
postupak i preporuke, va
uspeh ne moe izostati!
Prva knjiga o MLM-u ob-
javljena kod nas. Obavezna
literatura u svim Network
(MLM) kompanijama.
lP Finesa
Rada Ja, /1000 Beograd
lei. 0111437-127 (9- 16 11) ; 01l!428-536
mob. 064/113 OO 88; 063170 92 70 (8-22 h)
JP "Finesa" pokrenula je biblioteku MJSAO kako bi na-
oj publici pribliila naj vanija svetska dostignu-
u istraivanj u fenomena razmiljanja i njihovoj primeni u
svim oblastima ljudske egzistencije - pre svega u domenu
posla i U prvom kolu biblioteke 'se mahom
dela jednog od svetskih autoriteta za razmiljanje -
Edvarda de Bona.
Prvo kolo:
I . Edvard de Bono - SEST SESIRA ZA RAZMiLJANJE
2. Edvard de Bono - PETODNEVNI KURS RAZMILJANJA
3. Edvard de Bono - LATERALNO RAZMILJANJE
4 . Edvard de Bono - LOGIKA VODE
Biblioteka MISAO
lP Finesa
Rada l a, 11000 Beograd
tel. 0111437-127 (9-16 h); 011l428-246 (8-22 h)
mob. 064/113 OO 88; 063/70 92 70
www.finesa.edu.yu
Edvard de Bono
v
Sest eira za
razmiljanje
Stavite crni eir za stanovi te,
ili uti za optimizamI Zeleni e-
ir prua obilje kreativnih ideja! Pod be-
lim sagledajte a pod crvenim
izrazite I A onda osmislite
dijapazon reenja, razvrstajte ih
- nebesko-plavi ei r vam
nepristrasan pogled na stvari.
Rezultati biti efikasniI
Biblioteka MISAO
L...-- I
Edvard de Bono
Petodnevni kurs
razmiljanja
Edvard de Bono j e pionir
poznatog sistema lateralnog razmiljanja.
U ovoj knji zi nudi nam serij u jednostav-
nih, ali podsticajnih problema za razmi-
ljanje koj i ne iziskuj u nikakvo specij al-
no znanj e niti poznavanj e matematike.
Problemi su smiljeni tako da omo-
da sopstveni stil raz-
miljanja i otkrije njegove vrline i mane,
kao i potencijalne metode koje nikada ne
koristi. ije uvek vano biti u pravu - i greka moe da bude putokaz
do pravog reenja.
Edvard de Bono
Lateralno
razmiljanje
Edvard de Bono ne tvrdi da je izumeo
ovaj mentalni proces, ali ga j e svakako
prvi opisao. U svom originalnom pri-
kazu tog procesa, on namerno koristi la-
teraIni pristup (s podsticajnim vizuelnirn
primerima u j ednom poglavlju) da bi
objasnio prirodu lateralnog razmiljanja.
Ovo je pionirska i sugestivna knjiga,
delo i koji izuzetno - i veoma j asno - misli svo-
jom glavom.
Biblioteka MISAO
lP Finesa
Rada la, 11000 Beograd
l eI. 011I437-127 (9-16 h); 011/428-246 (8-22 h)
mob. 064/113 OO 88; 063170 92 70
www.finesa.edu.yu
Robert Kiosaki
i eron L. Lehter
Bogati otac
siromani otac
ROBln l(lOSAl1
e"", LLchte,
NE RADITE ZA OVAC.
NEKA NOVAC RADI ZA VAS!
Da biste, u finansijskom pogledu, izali
iz rovova i preli u napad, morate da pro-
Bogati otac, siromani otac. Knji-
ga obiluje zdravim razumom i
kom neophodnim za vau
finansijsku
Bogati otac, siromani otac nije j edna od onih knjiga o
novcu.. . Lako se a njene glavne poruke - kao toj e ona da rnorate :
biti i imati petlju da biste se obogatili - veoma su jed-
nostavne.
-
Biblioteka USPEH
l P Finesa
Rada l a, 11000 Beograd
lei. 0111437-127 (9-16 h); 0111428-246 (8-22 h)
mob. 064/113 OO 88; 063/70 92 70
www.ff nesu.edtr.yu
z
(. _5 sa
Nalo izdanja su hologromom.
Knjigo bez 0'18 oznake je lO
5ii sudroj .. gorontuje.
Ukoliko vidite falsifikat jom nom!
DobilIlIe ORIGINAl no poklon!
IWZllAWII'Jj KNJIGA lIAf""fllMUf!
L1udski _kj. superteOlllPiuter. Deset hiljada puta je od bilokograiunara.
Mi koristimo samo oko I%njegovog kapaciteta. Mape umosusredstvoza kreativnu
organizaciju misli koi. nam pomaie da bolle iskoristimo mozga.
Mapa umo - slova, brojeve, boje, linij., crte. - sa i
uiivanl_ postIiemo izuzetne rezultate u pasJu, kre.mv- ra:a:miiljanju, pri".-
_lu prod_ja i pre:a:entacija, hvatanlu i pravljenlu beleiaka, planiranju,
d_ioni. odluka, recrvanju proli...... I nanMlta - u ......ju i uienju na mOI
nivoi...
ovo je, za ne _ koli ieIe dau potpun.stI koristepat. na"..1svog _ga, najvaintja
IllIjiga OIIjaVr..... _ vein!. pnria __ gumostl za i pobolj.
ianje.....rr..,"_Iiaa"" i kreatiWMSti.
OVO knjig, napi-le sa jedni.. jedini.. ciljem- da iitaocu DA
DA
UXli vekunepismenima se smatrati oni koli ne znaju d, edaju, oni koji ne
znajukakoda
Dion Neizbit
Svet se, hteli ..i ta ili ne, od linearnosti k, je u neli
ne.-noi k_llaaTL Uk_lkaa'ji kola se grana kaoto ta nae ..isIi pre no
to ill zar.lai ilifiIuaci.... na h.tij., ..RIorOju SUZbIti svoiu prirodu i SaIaiti
seu red lino....sim-.
Milorad
_____v A S
_
Beograd, Rada 1a
011 /437127 064/1130088 063/709270
Fil1csa
------=--------=---
www.finesa.edu.yu