SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

AMALI 1 HABA PENEUTRALAN Abstrak: Menurut Brown et al. (2000),

2013

aba peneutralan adalah jumlah haba yang

berkembang (pertukaran dalam entalpi) apabila satu asid dineutralkan dengan satu bes dalam satu larutan cair. Tindakbalas peneutralan adalah sentiasa dalam tindak balas eksotermik dan jumlah haba peneutralan, H (!"e).

Haba peneutralan asid kuat dengan alkali kuat sentiasa dalam kadar #$ k% mol!&. Menurut 'ek (oo, T. ()**+), hal ini keran larutan cair asid dan bes kuat terion dengan lengkap dan haba peneutralan dalam hal ini sebenarnya adalah haba penghasilan daripada ion hidrogen,H , dan hidroksida, -H!. H, , -H! .H)-/ H !&0.$kcal

Menurut transtutor.com ()*&)), sekiranya asid lemah atau alkali lemah bertindakbalas dengan bes kuat atau asid kuat, haba yang terkembang digunakan dalam pengionan asid atau bes lemah. -leh itu haba peneutralannya sentiasa kurang daripada #$ k% mol!&.

Eksperimen 1
!A"IDA BINTI M#$D %&SS#' ''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

Tujuan: 1ntuk menentukan haba peneutralan (i) (ii) (iii) Bahan: EC1 ialah &.* mol dm!0 asid hidroklorik (H3l) EC2 ialah &.* mol dm!0 larutan asid sul2urik (H)(-+) EC3 ialah &.* mol dm!0 natrium hidroksida akueus (4a-H) EC4 ialah &.* mol dm!0 asid nitrik (H4-0) EC5 ialah &.* mol dm!0 kalium hidroksida akueus (5-H) Ra as: pipet )# cm0, termometer **3 6&&**3 (7 *.)*3), silinder penyukat &** cm 0, ca8an plastik dan botol basuhan berisi dengan air suling. asid hidroklorik dan natrium hidroksida asid sul2urik dan natrium hidroksida asid nitrik dan kalium hidroksida

Pr!se ur: &. )#.* cm0 EC1 telah dimasukkan ke dalam ca8an plastik dengan menggunakan silinder penyukat dan penitis. 9acaan suhu a8al EC1 telah direkodkan ke dalam jadual. ). :* cm0 larutan EC3 telah ditambahkan ke dalam ca8an plastik yang mengandungi EC1.
!A"IDA BINTI M#$D %&SS#' ''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

0. +. #.

2013

3ampuran tersebut telah dilabelkan sebagai ; dan suhu yang tertinggi telah dicatatkan ke dalam jadual. 3ampuran ; telah dibuang dan ca8an telah dibilas dan dibersihkan dengan menggunakan air suling. 'rosedur telah diulangi dengan menggunakan: a. )#.* cm0 EC2 menggantikan EC1 untuk mendapatkan campuran ( b. )#.* cm0 EC4 menggantikan EC1 dan :* cm0 EC5 menggantikan EC3 untuk mendapatkan campuran T

"epu#usan: Campuran R $EC1 % EC3& 'uhu #er#in((i)*C 'uhu permu+aan)*C Penam,ahan suhu )*C Campuran ' $EC2 % EC3& Campuran T $EC4 % EC5&

'!a+an-s!a+an: &. Tulis satu persamaan ion bagi tindak balas yang berlaku dalam campuran ;, ( dan T. () m)

!A"IDA BINTI M#$D %&SS#'

''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

). 9andingkan nilai haba peneutralan yang diperolehi bagi (i) 3ampuran ; dan (/ (ii) 3ampuran ; dan T/ (iii) 3ampuran ( dan T. Terangkan mengapa terdapat perbe<aan atau persamaan antara kedua!dua nilai yang anda bandingkan. (: m)

!A"IDA BINTI M#$D %&SS#'

''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

0. Haba peneutralan antara asid kuat dan bes kuat ialah !#$,0 k% mol!&. 3adangkan dua cara untuk meningkatkan prosedur yang diberikan supaya nilai hampir kepada !!#$,0 k% mol!& boleh diperolehi. (+ m)

+. Adakah haba peneutralan antara asid kuat dan asid lemah melebihi atau kurang daripada !#$,0 k% mol!&= Terangkan. (0 m)

AMALI 2 HABA TIN.A" BALA' .AN HU"UM HE''

!A"IDA BINTI M#$D %&SS#' ''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

Abstrak: >alam tindak balas kimia, tenaga biasanya 8ujud dalam bentuk haba. Haba ini dinamakan entalpi. ?ntalpi merujuk kepada sukatan kandungan haba yang menggambarkan keupayaan termodinamik suatu sistem, yang boleh digunakan untuk mengira kerja di dalam sistem. 5ebanyakan proses yang dijalankan adalah pada tekanan malar. ?ntalpi pia8ai ialah entalpi yang disukat pada tekanan tetap & atm pada suhu standard )#@3. Haba pembentukan pia8ai, o2 boleh digunakan secara langsung untuk menentukan haba tindak balas.

?ntalpi tindak balas

/ En#a+pi Pem,en#ukan Hasi+ Tin ak Ba+as / En#a+pi Pem,en#ukan Bahan Tin ak Ba+as

Eksperimen 2 Tujuan: 1ntuk menentukan haba tindak balas bagi (() 4a)3-0 , )H3l )4a3l , H)- , 3-)
!A"IDA BINTI M#$D %&SS#'

H&
''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

((() 4aH3-0 , H3l 4a3l , H)- , 3-) haba tindak balas bagi (((() Bahan: EC1 ialah ).* mol dm!0 asid hidroklorik EC2 ialah pepejal natrium karbonat anhidrous, EC3 ialah pepejal natrium hydrogen karbonat. Ra as: )4aH3-0 4a)3-0 , 3-) , H)H0 H)

2013

dan secara tidak langsung, dengan Hukum Hess mengenai hasil tambah haba tetap,

9uret #* cm0, kaki retot dan pengapit, ca8an plastik, termometer **3 6&&**3 (7 *.)*3), botol basuhan berisi dengan air suling, penimbang elektronik (7 *.*&g) Pr!se ur: &. 0*.** cm0 EC1 telah dimasukkan ke dalam ca8an plastik dengan menggunakan buret. (uhu a8al direkodkan ke dalam jadual setelah larutan dibiarkan selama beberapa minit. ). Tabung uji yang mengandungi ).**!).+* g EC2 telah ditimbang dengan tepat dan direkodkan beratnya ke dalam jadua. 0. ?3) telah dipindahkan sekali gus ke dalam ca8an plastik yang mengandungi ?3 &. (emua pepejal daripada tabung uji masuk ke dalam ca8an plastik dan tiada cecair yang terpercik ke luar. +. Aarutan telah dikacau dengan teliti dan bakaan suhu tertinggi telah direkodkan dengan menggunakan tabung uji yang hampir kosong. #. 9erat tabung uji yang hampir kosong telah ditimbang. :. 'rosedur di atas telah diulangi dengan menggunakan ?30 bagi menggantikan ?3) dengan berat ?30 adalah di dalam julat ).$# g ke 0.&# g. "epu#usan: EC2 Bera# #a,un( uji % pepeja+ )(
!A"IDA BINTI M#$D %&SS#' ''G SAINS

EC3

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

Bera# #a,un( uji 0an( hampir k!s!n( )( Bera# pepeja+ )( 'uhu a1a+ asi )*C 'uhu akhir 2ampuran )*C Peru,ahan suhu )*C

2013

'!a+an-s!a+an: &. Aukiskan gambar rajah aras tenaga bagi tindak balas yang berkaitan. (0 m)

!A"IDA BINTI M#$D %&SS#'

''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

). Apakah empat andaian anda dalam kesemua pengiraan anda= (+ m)

0. Apakah langkah!langkah yang boleh diambil untuk memperbaiki ketepatan nilai!nilai H& ,H) and H0= (0 m)

!A"IDA BINTI M#$D %&SS#'

''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

+. 'erubahan entalpi pia8ai bagi pembakaran ben<ena, karbon dan hidrogen ialah !0)$&, !0B+, !)C: k%mol!& masing!masing. Hitung perubahan entalpi pia8ai bagi pembentukan ben<ena. (# m)

AMALI 3 NILAI BAHAN API A,s#rak3 'embakaran merupakan tindak balas redoks antara & bahan dengan oksigen untuk menghasilkan tenaga haba. (emasa pembakaran, unsur ditukarkan kepada oksidanya, misalnya karbon terbakar untuk membentuk gas karbon dioksida, manakala hidrogen terbakar untuk membentuk air. Hasil tindak balas pembakaran ialah haba pembakaran. Haba pembakaran ialah tenaga haba yang terbebas apabila & mol bahan api dibakar dengan lengkapnya dalam gas oksigen yang berlebihan. Apabila sesuatu bahan api terbakar dalam tenaga haba dibebaskan. -leh itu, pembakaran sebarang bahan api merupakan tindak balas eksotermik. 5uantiti tenaga haba
!A"IDA BINTI M#$D %&SS#' ''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

yangdibebaskan oleh pembakaran bahan api yang berbe<a adalah berlainan dan dapatdibandingkan dengan mengukur haba pembakarannya. 9ahan api pula ialah bahan kimia yang mudah terbakar dalam udara untuk membebaskan tenaga haba. Da juga merupakan sumber tenaga yang penting dalam kehidupan manusia. Misalnya, bahan api digunakan untuk menggerakkan kenderaan, menjana kuasa elektrik serta memasak. (etiap bahan api berbe<a dari segi nilai bahan apinya. 4ilai bahan api ialah suatu ukuran kandungan tenaga dalam sesuatu bahan api. 4ilai ini dapat ditentukan secara eksperimen di mana di dalam eksperimen ini, nilai bahan api bagi kerosin, bahan lilin dan Aaboratory gas(A'E) ditentukan. 4ilai bahan api atau nilai haba adalah jumlah haba yang diukur di dalam k% yang boleh didapati apabila &g bahan api dibakar. 1nit bagi nilai bahan api ialah k% g!&. 9ahan api yang berlainan mempunyai nilai bahan api yang berbe<a. (emasa penentuan haba pembakaran, oksigen yang berlebihan mestilah dibekalkan supaya pembakaran boleh berlaku dengan lengkap. %ika oksigen ataupun udara tidak dibekalkan dengan lengkap maka haba yang dibebaskan akan kurang daripada haba pembakaran.

Eksperimen 3 Tujuan: 1ntuk menentukan nilai bahan api untuk minyak tanah, A'E dan lilin Bahan: Minyak tanah, A'E (gas Makmal) dan 8aF (lilin) Ra as: Tin tembaga, tungku kaki tiga, thermometer * *3 6&***3, silinder penyukat &** cm0, pelita, tetimbang elektronik, paip!tanah liat segi tiga, penghadang angin, blok kayu. Pr!se ur: &. )** cm0 air telah diisikan ke dalam tin tembaga dengan menggunakan silinder penyukat.

!A"IDA BINTI M#$D %&SS#'

''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

). Tin tembaga diletakkan di atas tungku kaki tiga bersama paip!tanah liat segi tiga. 0. (uhu a8al air telah diukur dan direkodkan +. 'enghadang angina telah diletakkan seperti di dalam ;ajah &. #. #* cm0 minyak tanah telah dituangkan ke dalam pelita dan jisim pelita bersama kandungannya telah direkodkan. :. 'elita diletakkan di ba8ah tin tembaga seperti di dalam ;ajah & dan sumbu pelita telah dinyalakan serta merta. $. Air dikacau di sepanjang eksprimen. C. Api telah dipadamkan apabila suhu air telah meningkat sebanyak 0* *3 dan suhu tertinggi yang dicapai oleh air telah dicatatkan. B. %isim pelita bersama kandungannya telah ditimbang dan direkodkan secara serta!merta sebaik sahaja selesai eksperimen. &*. Aangkah!langkah & hingga B telah diulang dengan menggunakan lilin dan kemudiannya dengan menggunakan A'E. &&. Tin telah dibersihkan sebaik sahaja setiap eksperimen supaya jelaga dan 8arna hitam tidak mengganggu hasil keputusan.

Rajah 1: 1ntuk menentukan nilai bahan api untuk minyak tanah, A'E dan lilin

!A"IDA BINTI M#$D %&SS#'

''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

"epu#usan: Min0ak #anah

'uhu a1a+ air $ C& 'uhu #er#in((i air $*C& "enaikan suhu $*C& 5isim ,ahan se,e+um pem,akaran $(& 5isim ,ahan se+epas pem,akaran $(& 5isim ,ahan api 0an( i,akar $(&
*

LP4

Li+in

'!a+an-s!a+an: &. 4yatakan enam 2aktor yang mempengaruhi pemilihan bahan api dalam kegunaan industri. (:m)

!A"IDA BINTI M#$D %&SS#'

''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

). %ika anda diberi lilin, minyak tanah dan A'E, yang mana satukah anda akan memilih sebagai kegunaan perkhemahan untuk memasak makanan anda= Terangkan. (+m)

0. %ika A'E hanya mengandungi butana dan propana, tulis persamaan pembakaran bagi kedua!dua hidrokarbon. ()m)

!A"IDA BINTI M#$D %&SS#'

''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

+. Terangkan mengapa nilai bahan api yang diperolehi adalah kurang daripada nilai teori. (0m)

AMALI 4 "EPE"ATAN .AN .A6A 4ERA" ELE"TRI" Abstrak:

!A"IDA BINTI M#$D %&SS#' ''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

%ika kepekatan ion berubah, keupayaan elektrod (?) akan berubah dan daya gerak elektrik sel akan berubah juga. Hubungan di antara kepekatan ion larutan dan keupayaan elektrod (?) diberi dalam persamaan 4ernst:

? ?) ; T H < IM<,J F,y

keupayaan elektrod bahan (G) keupayaan elektrod pia8ai (G) pemalar gas (C.0& %5!&) suhu (5) pemalar Haraday (B:#**)3 cas pada ion logam dalam sel kepekatan ion logam dalam sel (mol dm!0) Kstoichiometric coefficientL bagi ion larutan

'ersamaan ini menunjukkan baha8a kenaikan suhu menaikkan nilai keupayaan elektrod (?), iaitu ? menjadi lebih positi2. >emikian juga keupayaan elektrod menjadi lebih positi2 apabila kenaikan kepekatan ion!ion dalam setengah sel dan kurang positi2 apabila kepekatannya berkurangan. 'ada )BC 5, persamaan 4ernst menjadi:

5esan perubahan kepekatan ion boleh diramalkan secara kualitati2 dengan menggunakan prinsip Ae 3hatelier. Menurut prinsip Ae 3hatelier, apabila kepekatan ion logam berkurang, kecenderungan ion logam untuk membentuk logam dikurangkan, mengakibatkan ? lebih negati2.
!A"IDA BINTI M#$D %&SS#' ''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

%ika sel setengah ialah sistem ion logamMlogam, maka kepekatan logam dianggap sebagai &.* dan persamaan menjadi

>i samping itu, 2ormula pengiraan daya elektromoti2 sel pada keadaan pia8ai adalah seperti berikut: >.g.e. sel ?) (pada elektrod katod) !! ?) (pada elektrod katod)

9agi menyiasat kesan kepekatan ke atas daya elektromoti2 sel, 2ormula persamaan 4ernst bagi sel >aniel digunakan,

?cell

cell

, (*.*#B M<) lg

Eksperimen 4 Tujuan: 1ntuk menyiasat kesan kepekatan ke atas daya gerak elektrik sel Bahan:
!A"IDA BINTI M#$D %&SS#' ''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

EC1 ialah kuprum (DD) sul2at akueus &.* mol dm!0 EC2 ialah <ink nitrat akueus ).* mol dm!0 EC3 ialah <ink nitrat akueus &.* mol dm!0 EC4 ialah <ink nitrat akueus *.& mol dm!0 EC5 ialah <ink nitrat akueus *.*& mol dm!0 EC7 ialah <ink nitrat akueus *.**& mol dm!0 (atu larutan tepu kalium klorida Ra as:

2013

) G akumulator, potensiometer, joki, plat <ink, plat kuprum, silinder penyukat &** cm0, bikar &** cm0, kertas turas, gal"anometer, 8ayar penyambung dengan klip buaya Pr!se ur3 &. 9ikar A telah diisi dengan #*.* cm0 EC1 dan bikar 9 telah diisi dengan #*.* cm0 EC2 dengan menggunakan silinder penyukat. ). %alur kertas turas telah direndam ke dalam larutan tepu kalium klorida. Hujung kertas turas telah dicelupkan ke dalam kedua!dua bikar A dan 9 untuk membina satu jambatan garam. 0. 'lat kuprum dan plat <ink telah dibersihkan dengan menggunakan kertas pasir, dibasuh dengan air suling dan dikeringkan. +. 'lat kuprum telah diklipkan dengan klip buaya dan telah disambungkan ke hujung potensiometer serta terminal positi2 akumulator mengikut rajah di ba8ah. #. Aogam <ink telah disambungkan kepada gal"anometer dan joki mengikut rajah di ba8ah. :. Terminal negati"e akumulator telah disambungkan ke hujung lain potensiometer. $. 5edua!dua plat logam telah dicelupkam ke dalam larutan masing!masing. (etelah satu minit berlalu, joki telah disentuh di sepanjang 8ayar potensiometer sehingga gal"anometer memberikan bakaan si2ar yang menunjukkan tiada pengaliran arus yang berlaku.

!A"IDA BINTI M#$D %&SS#'

''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

C. %oki tidak digelongsor di sepanjang 8ayar potensiometer untuk mengelakkan pembinaan rintangan. B. 'anjang da8ai potensiometer telah dicatatkan sebagai F cm dan bakaan telah direkodkan ke dalam jadual. &*. ?ksperimen telah diulangi dengan menggantikan larutan ?3) dengan larutan seperti yang ditunjukkan di dalam jadual. &&. 5ertas turas yang baru telah digunakan bagi setiap larutan yang baru. &). ? cell telah dikira dengan menggunakan 2ormula yang diberi di ba8ah: ? cell = x !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!! 'anjang 8ayar potensiometer Rajah 3: 5esan kepekatan ke atas daya gerak elektrik sel N )G

"epu#usan3 'anjang 8ayar potensiometer OOOOOOOOOOOOOOO cm

Eks Bikar A

Bikar B

Panjan( 1a0ar 8)2m

E 2e++)9

:;n2%< m-3

)m!+

!A"IDA BINTI M#$D %&SS#'

''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

1 2 3 4 5 5* 2m3 EC1 5* 2m3 EC1 5* 2m3 EC1 5* 2m3 EC1 5* 2m3 EC1 5* 2m3 EC2 5* 2m3 EC3 5* 2m3 EC4 5* 2m3 EC5 5* 2m3 EC7 2=* 1=* *=1 *=*1 *=**1

2013

'!a+an-s!a+an: &. Tulis gambarajah sel untuk sistem elektrokimia. ()m)

!A"IDA BINTI M#$D %&SS#'

''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

). Tuliskan persamaan tindak balas separuh yang berlaku dalam bikar A, 9 dan seterusnya tulis satu persamaan tindak balas keseluruhan sel. ()m)

0. 'lot gra2 ?

cell

terhadap lg IPn),J untuk bikar 9 dan menjelaskan bagaimana

em2 sel berbe<a mengikut kepekatan Pn), dalam bikar 9. (#m)

!A"IDA BINTI M#$D %&SS#'

''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

+. Terangkan apa yang akan berlaku pada nilai ? cell jika (i) larutam dalam bikar A digantikan dengan *,& mol dm!0 kuprum (DD) nitrat akueus, (0m) (ii) larutan dalam bikar 9 digantikan dengan *,& mol dm!0 aluminium klorida akueus, dan plat logam <ink digantikan dengan logam aluminium=

Eksperimen 5 Tujuan: 1ntuk menentukan nilai pemalar A"ogadro dengan menggunakan prosedur elektrolisis Bahan: kuprum (DD) sul2at & mol dm!0 dan dua plat kuprum. Ra as: 9ateri, bikar )#* cm0, 8ayar penyambung dengan klip buaya, ammeter, suis dan jam randik. Pr!se ur: &. >ua keeping plat kuprum telah dibersihkan dengan kertas pasir dan ditimbang.
!A"IDA BINTI M#$D %&SS#' ''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

). 9ikar telah diisikan dengan & mol dm!0 kuprum (DD) sul2at sehingga ia separuh penuh. 0. ;adas seperti yang telah ditunjukkan di dalam rajah di ba8ah telah disediakan. (uis telah ditutup dan jam randik telah dimulakan sepanjang eksperimen. +. ;eostat telah dilaraskan supaya arus kecil dapat mengalir menerusinya. #. 9acaan ammeter telah direkodkan. :. 9ekalan arus telah diputuskan selepas 0* minit. $. 'erubahan pada anod dan katod telah diperhatikan. C. 'lat kuprum telah dicuci dengan menggunakan propanon dan telah ditimbang sekali lagi. Rajah 4: ?lektrolisis untuk menentukan nilai pemalar A"ogadro

'!a+an-s!a+an: &. (ecara teorinya, berat kuprum yang diperolehi dalam satu elektrod adalah sama seperti berat yang berkurangan dalam elektrod lain. %elaskan mengapa masih terdapat perbe<aan yang kecil dalam kedua!dua nilai apabila anda menjalankan eksperimen ini. (&m)

!A"IDA BINTI M#$D %&SS#'

''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

). Tulis persamaan seimbang bagi tindak balas yang berlaku di anod dan katod. ()m)

0. 4yata dan jelaskan dua cara untuk meningkatkan ketepatan keputusan yang diperolehi. (+m)

!A"IDA BINTI M#$D %&SS#'

''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

+. (elain daripada menentukan pemalar A"ogadro, nyata dan terangkan dua kegunaan elektrolisis yang lain dalam industri.

!A"IDA BINTI M#$D %&SS#'

''G SAINS

SCE 3109 TENAGA DALAM KIMIA

2013

!A"IDA BINTI M#$D %&SS#'

''G SAINS