Manifesti i Klubit Politik t Studentve

August 21, 2012 at 12:30am

Zri dhe revolta e bashkuar e studentve, t rinjve dhe gjith qytetarve t ktij vendi. Kundr shtypjes! Drejt ndryshimeve! Klubi Politik i Studentve sht bashkim i rinis patriotike, e cila beson palkundshm, se politikant dhe maskaren t akoma nuk kan rr!uar at " nuk do t mund ta ndrto populli sh"iptar# Palkundshm ne ende beso m$ Klubi Politik i Studenteve nuk i takon asn partie politike# %sht bashkim vullnetar i n er!ve t ndrg eg shm pr situatn e rnd t sho"ris sh"iptare# %sht bashkim i n er!ve " nuk &riksohen ta thon t vrtetn dhe t lu&to n pr ndr'shimin# (e s'no m " secili "'tetar t ket "as e n proceset politike, sidomos studentt, si shtresa m avangarde dhe m politike e sho"ris# )lementi kr'esor mbi t cilin vepron Klubi Politik i Studentve sht aktivi!mi studentor dhe "'tetaria civile antikon&ormiste# Klubi Politik i Studentve bashkon t re at dhe t rin t e shekullit t ri, e t g ith sheku ve " kaluam dhe t g ith sheku ve " po vi n# (e e nd e m se ishim at e dhe se emi bashkkohanik t shum ng ar eve progresive kombtare e ndrkombtare: n *e!h m 1+++, n Pri!ren m 1,-,, n .lor m 1/12, n *ushn m 1/20, n Paris m 1/0,, n Prishtin m 1/,1, n Preka! m 1//,, n Ka ro m 2011### Po bashkohemi pr t1u ngritur s bashku kundr ndar es s vendit dhe sho"ris son m d'sh: t pasur e t var&r2 t punsuar e t papun2 n er! " kan disa shtpi dhe t pastreh2 t pangishm dhe t pangir2 t privileg uar dhe t privuar2 n er! " e duan atdheun dhe t t er " thon se e duan atdheun, por 3do dit e v edhin at# 4 g ith i tako m kti vendi dhe k' vend sht shtpia on# 5he k o shtpi e t g ith neve nuk mund t ket standarde t d'&ishta: pr t privileg uarit dhe pr t sht'purit# 6inis, " n bankat e shkolls i kumboi &u"ishm !ri i mospa timit, ! " nuk u ng ir kurr dhe po kumbon g ithmon e m !hurmshm, duke demaskuar dhe lu&tuar padre tsin dhe pabara!in# (e si t rin , beso m se mund ta prcakto m vetveten dhe &atin ton, vetm nprm et shpresave tona, dhe o &riks son# (e emi m t &ort kur vepro m t organi!uar s bashku, e o si n grumbull individsh pa "llime dhe pa vullnet#

4 iluminuarit, ata " kan par dritn n &undin e kti tuneli t errt, t g at, an tubuar pr t dshmuar se e vrteta e g end es alarmante nuk mund t &shihet m, por duhet ndr'shuar# Krimi, korrupsioni, represioni, ha nia dhe padre tsia shtetrore po kr'hen nga ata " &lasin e 3irren n emr t patrioti!mit, por " n t vrtet lu&to n kundr interesave t kombit dhe kundr 3do lirie demokratike# Sot, eta e kti populli sht n duart e at're, " dredhin cinike t mend es e para"esin si men3uri2 at're, " paturpsine e &lli"ur e "ua n burrri dhe at're ", me n ndr'shim t th esht t koncepteve, e shndrro n gn eshtrn, n t vrtet# Por e vrteta sht n # 4 g ith e dim at# 5he po organi!ohemi ktu, o vetm pr ta thn at, por edhe pr t1u mos u dor!uar, g er n ndr'shimin e ksa g end e e t rnd politike dhe sho"rore# (e, po bashkohemi tek Klubi rreth n ndrre, t ciln e kan ndrruar dhe baballart e g 'shrit ton# Kemi n ndrr " ta ndr'sho m kt sho"ri, dhe ta dre to me dre t bashkimit, bara!is dhe dre tsis# Kemi n ndrr " &mi t dhe niprit ton t mos g 'kohen pr nga kushtet materiale, por nga karakteri dhe nderi i t're### Kemi n ndrr ", nesr, i var&ri t mos vua duke siguruar ka&shatn e go s2 " nesr, i pastrehi t mos rri pa g um n prit e t &uris s dukurive nat'rore2 " nesr, i papuni t mos bredh udhve pr ta shitur lir &u"in e ti puntore2 " nesr, l'ps t mos ket &are# Por, deri tek a o dit, duhet t bashkohemi dhe t lu&to m pr reali!imin e ndrrave dhe idealeve tona# 5he ne do t arri m ta b m kt# Sho"ria sh"iptare do t ndr'sho , pre n knge t !hurmshme e monotone, n n sim&oni t bukur t lumturis### Kthe eni kokn nga t var&rit, t pastreht, t papunt e l'psart# 7os t !h'temi n llumin e egoi!mit dhe bab!is# 4 bashkohemi si vlle!r pr t ecur prpara, se n t kundrt do ta na trhe" !varr historia### 4a ndr'sho m sot m erimin e mos t1ua trashgo m bre!ave t ardhshm, ose prndr'she, nesr do t na mallko n eshtrat ton: niprit dhe mbesat tona# 4 vetdi shm se padre tsia nda ku tdo, sht krcnim pr dre tsin kudo, Klubi Politik i Studentve dnon 3&ardo llo padre tsie dhe reagon men her kundr sa # (e nuk emi cinik " 8ia dim 3do g e 3mimin dhe asg e vlern9# (e emi t rin t pr ndr'shimin, " ia dim vlern 3do g e dhe prp ek a on pr ndr'shimin, nuk ka 3mim# Autokracia me elemente t diktaturs, " po i kanoset sho"ris sh"iptare, sht produkt i sistemit t padre t dhe t pabarabart t kapitali!mit t egr, i cili ka mbir, ka g etur shtrat dhe po rritet n kurri! t popullit t sht'pur# 5he k' sistem antidemokratik " po rritet bashk me rrit en e sht'p es, grabit es dhe skllavrimit t popullit, do t marr &und, kur t marr &und durimi dhe g umi i g at i popullit t nprkmbur# Pranda , po tubohemi tek Klubi Politik, pr ta shpe tuar !g imin e popullit nga g umi dhe pr ta ndr'shuar kt sistem t padre t sho"ror# Po tubohemi ", eleg in va tuese t urre t es, prbu! es, var&ris dhe dhuns, ta trans&ormo m n n psalm t g!ueshm t krkess pr n et m t mir# Sot, kur n vendin ton va!hdon t ket padre tsi, ndasi dhe ndar e t pabarabart t puns, duhet t1i kthehemi ets dhe veprs s bashkkohsve dhe g ithkohsve: :aribaldit e :andit, 7artin *uter Kingut e 7alkom ;<it, )miliano =apats e Simon >olivarit, ?e :evars e 7andels, 7ig enit e @an (olit, Aemal Sta&s e Adem Basharit### duke shpresuar se eta dhe vepra e t're do shrbe pr ndrg eg sim dhe kndvshtrim m human nda problemeve sociale t sho"ris sh"iptare# Po bashkohemi rreth Klubit Politik t Studentve, duke re&u!uar " t pa tohemi me iden se rinia sh"iptare th esht ka pranuar t !h'tet n lumin e ndotur t ksa ete t pashpres# Po bashkohemi, duke re&u!uar " t pa tohemi me iden se populli sh"iptar sht ka" trag ikisht i lidhur me errsirn e &rikshme dhe t pa&und, a" sa agimi i bashkimit, dre tsis dhe bara!is nuk do t mund t lind kurr# )dhepse eto m kohra t vshtira t &etishi!imit t paras, askush nuk mund t na ndalo " ta duam n ri< t etrin, t lu&to m s bashku me n ri<t etrin dhe ta ndr'sho m kt realitet t hidhur, n t mir t n ri<t etrit# Askush nuk do t mund t na ndalo " t mendo m pr ata " ishin m me pak &at se ne# 5he t lu&to m pr n et m t mir, edhe pr ata, edhe pr ne#

Klubi Politik i Studentve sht bashkim i t rin ve, " s pari i shpalln lu&t &riks# (e nuk &riksohemi as edhe nga krcnimet &i!ike# (se krcnimi &i!ik, sht hara3i " ne duhet t pagua m pr t 3liruar bre!at e ardhshm nga n et e m erushme me psikolog in e krcnimit t prditshm, ather, pr ne nuk do t kishte nderim m t madh se k'# (e nuk &riksohemi nga krcnimet e &rikacakve, t i!oluar nga populli n vetura t blinduara e vila lukso!e# (e &riksohemi nga hesht a dhe durimi i str!g atur i bi ave dhe bi ve t ndershm t kti populli# Klubi Politik i Studentve bashkon rreth vetes rinin studentore, por edhe g ithsecilin "'tetar " vendos t shpreh revoltn nda situats ek!istuese# %sht bashkim i &shatarve, "'tetarve, puntorve, nCnsve e studentve# %sht organi!at e organi!imit politik edhe t intelektualve e pro&esorve, t cilt s bashku me studentt e t're, nuk kan pr t1u pa tuar me m erimin, poshtrimin dhe prapakthimin e sho"ris sh"iptare# Si t rin , i &to m t na bashkang iten g ith ata pro&esor t ndershm dhe t vetdi shm pr situatn# Kshtu, ata do di&erencohen nga disa pro&esor<marioneta dhe spiun t pushtetit# 5he msuesit servil dhe &rikacak, nuk ka g asa " t eduko n nCns trima dhe krenar# Pranda , po bashkohemi t g ith t ndrg eg suarit dhe t pakna"urit, " bashkrisht t1i ndrg eg so m dhe t pakna"urit e t er, n lu&t kundr politiks pa parime, pasuris pa pun dhe ekonomis pa moral# 5he i g ith k' ndr'shim, i g ith k' trans&ormim nuk do t et th esht n &r't, t cilin pr ta shi uar duhet pritur g ersa t pi"et, por n &r't, p ek en e t cilit duhet vet ta ndihmo m dhe ta prshpe to m# Sho"ria e sotme kapitaliste sh"iptare, ka kri uar si me mag i ka" shum indin at, sa " i prng et mag istarit, i cili s1sht n g end e t1i kontrollo mag it e veta# Pra, politika ma&io!e dhe ma&ia politike sh"iptare, &arktoi m erimin si arm kundr vetvetes, dhe popullin e dhunuar " do ta dre to kt arm kundr t're# ) sa m shum " po rritet sht'p a, padre tsia dhe pabara!ia nda popullit sh"iptar, a" m shum po rritet irritimi, guCimi dhe bashkimi i t're pr t prmb'sur situatn e rnd aktuale# >ashk me lu&tn ton pr dre tsi e bara!i sho"rore dhe me prp ek en ton pr ndr'shimin dhe trans&ormimin e ksa g end e e t rnd, &illon dhe vet ek!istenca on# 5erisa un dhe ti nuk marrim & aln pr ta shprehur pakna"sin, un dhe ti nuk ek!isto m, nuk emi "enie politike# Bemi th esht "enie nat'rore t ksa bote# Aenie nat'rore " eto m vetm duke ngrn, bler mallra konsumi, shikuar televi!ionin, & etur### dhe dikur duke vdekur# Pra, n &und vdesim pa ln mbrapa as edhe n kontribut sho"ror# Anda , un dhe ti pr ta te kaluar "enien ton nat'rore, dhe pr t1u shndrruar n "enie politike, duhet ta nisim kundrshtimin e m erimit dhe t sht'p es# 5he vetm ather do t &illo ek!istenca on si "enie politike, si "enie n er!ore# 5he vetm ather do emi "enie n er!ore# (e emi robr t ndrrs son pr n et m t din itetshme dhe emi t lir pr t lu&tuar pr kt ndrr# 5he nuk do t 3lirohemi pre ksa ndrre, pr sa koh emi pa et t din itetshme, ku as vet eta nuk ka vler pa din itet# ) nesrm a e bre!ave t ri do t varet, o vetm pre asa se 3ka b m ne sot, por edhe nga a o " ne nuk guCuam ta b m sot# Pra, le t bashkohemi sot, pr ta ndr'shuar t sotmen e !'mt dhe pr t1u br p es e ndr'shimit t rr edhs s historis dhe p es e rr edhs s historis s ndr'shimit# Asg nuk sht m e &u"ishme se sa n ide t ciln e krkon koha dhe t cils i ka ardhur koha# 5he ides rreth s cils sot po prbashkohemi tek Klubi Politik i Studentve, i ka ardhur koha dhe po e krkon koha# Dde a e ndr'shimeve dhe e ets me din itet$ *e t kthehet k' mani&est n n arm n duart e rinis sh"iptare pr lu&timin dhe shpartallimin e s ke"es# 5he k' mani&est, sht vendimi dhe betimi i rinis dhe sho"ris sh"iptare, sot: pr t sotmen dhe t ardhmen$ Kshilli Koordinues i Klubit Politik t Studentve

I kujt dhe pr k sht Universiteti?!

Ectober 1, 2013 at 10:++am Komunikat pr media (ga viti n vit, sht par " Fniversiteti i Prishins substancialisht 3do her sht duke u degraduar# Ai edhe m tut e va!hdon t mbetet vetm kamp i rekrutimit t t rin ve# Gilsia e arsimimit brenda kti Fniversiteti va!hdon t ngelet ne nivelin e viteve t kaluara, mad e a o pr m ke" po rrnohet edhe m tepr# K' sht Fniversitet i privileg it pr &amil art e pushtetarve dhe i diskriminimit pr p esn m t madhe t studentve# Fniversiteti i Prishtins sht Fniversitet ku mungon dre tsia dhe bara!ia# Pabara!ia &illon me vnien e kritereve t pabarabarta pr pranim t studentve t rin , a o pasohet edhe n parregullsit enorme " i ka, sidomos procesi i pranimit brenda FP<s# K' proces n ihet si proces i parregullsive, nepoti!mit, rasteve korruptive et , " kr'esisht kontrollohen nga organet brenda FP<s, e rr edhimisht nga pushteti# Padre tsia &illon nga moment i pranimit ku det'rohesh t paguash H0 euro pr semestr si student i rregullt, dhe 2H0 euro si student me korospondenc# 7ungesa e hapsirs s m a&tueshme mbetet vetm n pre problemeve me t ciln prballen studentt e FP<s, a o va!hdon t mbetet n t n e tn in&rastruktur dhe 3do her e m tepr e mbipopulluar# 4 studiuarit asht 3do standardi e bn edhe m t vshtir t msuarit teknik, mn're cila mbetet e ku&i!uar n munges s n oh es praktike me lndn dhe dre timin# As edhe pr n her t vetme 6ektorati i FP<s, apo 7inistria e Arsimit nuk kan br prp ek e " t ndrto n mardhn e me instuticonet t era, nprm et s cils studentt do t mund t kr'enin praktikn n &ushat pr t cilat studio n# Ata va!hdimisht det'rohen " vendin pr t br praktikn ta g e n personalisht, pa kurr&ar ndihme dhe mbshtet e institucionale# (e as kt vit nuk presim ndon prmirsim n rregullin dhe diciplinn e t g ith pro&esorve, me"ense Fniversiteti i Prishtins asn eher nuk raporton pr punn e ti # 6aporti v etor< v etari, do t duhe t ishte i deta uar, publik e transpararent, n t cilin do t pr&shiheshin raportet e puns studimore e krkimore t secilit p estar t personelit akademik# *iteratura sht edhe n s&id shum e rnd pr studentt ku prballen me 3mime shum&ish m t larta t t're, dhe me mungesn e va!hdueshme t titu ve t krkuar# ( Fniversitetin e Prishtins ende nuk ka n sht'pshkron , e cila do ta ndihmonte studentin nprm et botimeve t titu ve t krkuar# (uk ka n komision i cili do t bnt vlersimin e titu ve t munguar, dhe " do t merre me prkthimin e t're# 6r edhimisht studentit i mveshet n barr e rend mbi supet e ti , ku nuk mund t bhet m & al pr stimulimin e ti n studime, por vetm se dekura im# (e e b m t "art " studentt t cilt studio n n universitete publike duhet " shkollimin e t're ta b n pa pages# (e kundrshto m pasurimin e ku tdo " v en mbi kurri!in e studentve# Perderisa Fniversiteti prbhet nga po t n e tin n er!, dhe kontrollohet nga po i n e ti sistem, nuk pritet prmirsim pr studentint# Fniversiteti nuk sht i pro&esorve,as i 6ektoratit apo i 7inistris# Fniversiteti sht i studentve# Anda pasurimin e t t erve brenda Fnviersitetit dhe brenda Chepave t studentit ne do ta

kundrshto m dhe do t anga!hohemi nprm et &ormave dhe mn'rave t ndr'shme e t dre ta, deri n prmb's en e ksa g end e# 1 Tetor !"1# $vi%ja Studentore pr &ara%i 'Studim Kritik (eprim)

* drejta pr dije para t drejts s autorit

September 22, 2013 at 3:+/pm ( studente e vitit t tret t letrsis nuk do t ket mundsi ta ble :ten, as 5anten me rreth 3 euro si3 ka br vitin e kaluar me kr'evepra t t era# Pagesave pr "ira, transport, at're semestrale, ush"im, mbath e e shum shpen!imeve t panumrta, u shtohet 3mimi shum&ish m i lart i librave t rndomta dhe kr'eveprave t paprsritshme# 5'"anet prreth &akulteteve t "ua tura d'"anet e &otokop eve, t cilat kan dhn prg ig e krkesave pr mi ra libra duke i shitur ato t skanuara dhe printuara me 3mim shum&ish m t ult, tashm nuk guCo n ta b n kt, " pre h'r es n &u"i t lig it pr t 5re tat e Autorit dhe t 5re tat e Pra&rta# Student a e *etrsis " ka pritur n radh pr marr n kop e t paautori!uar t 5osto evskit, tashm lig risht nuk mund ta sh&a" !emrimin e sa ek!istencial mbi pamundsin pr t bler libra# @erri dhe para sa ndrka", si3 an t mbushur me n er! t etur pr leCim e di e, an t mbushur edhe me n er! " nuk kan pasur para t m a&tueshme dhe kushte pr t nd ekur shkolla e studime# *ig i " po shihet si ngadhn im i 7inistris s Kulturs, po u kushton me di e shumics s studentve # ) para " kuptohet, k o sht ndesh me parimin universal t di es, " a o shprndahet, nuk shitet dhe nuk hidhet n pa!ar, aksione burse as treg e mhallash# 5erisa 7inistria e Kulturs kt lig t cilin po e ekspo!on si trium& t civili!imit, e ka br pr shumknd t pamundur "as en n di e, dhe n emr t s dre ts s autorit, ka cenuar rnd e dre tprsdre ti t dre tn e publikut# ( emr t dre ts s shen tris s ek!ag eruar t prons, ka anashkaluar &aktin e rndsishm " g ith3ka private ka pre ardh en tek publik a# 5erisa n er!imi ka prparuar vetm prmes di es, dhe m erimi i ka &illuar dhe prc ell me kon&liktet pr pronn, "everia ka vendosur t1i ndihmo industris botuese pa g etur asn !g idh e pr t shumtt, t papasurit e vendit# ( vendin e m erimit, shteti sillet me studentin si t ishte bir pasunari# Por biri e bi a e pasunarit dhe shumics s pushtetarve an ose n &akultetet private, ose nuk studio n &are n Kosov# Pr 3&ar &itore t arsimit dhe di es mund t &litet kur hori!ontet e pa&undme t supo!uara t di es ku&i!ohen n tregI$ 4 lir pr t !g edhur 3mimet e paprballueshmeI$ 5i a n thelb t kuptimit t sa sht prbashkuese, por me prku&i!imin e ri n mbretrin tregtare a o sht pr ashtuese# Ksiso , universiteti po bhet vetm pr ata " kan para#

As kshilltari i kulturs, as ministri i kulturs, as ministri t etr Ji arsimitK, as kr'eministri nuk e kan !g idhur ndrkoh 3sht en e "as es n di e derisa e ndalo n at# Asn universitet as bibliotek nuk e ka marr prsipr dhe nuk sht e a&t t1i o&ro ato pr studentt# 7inistria e Kulturs sikur kt lig po e bnte pr n territor t ndar nga 7inistria e Arsimit apo Fniversiteti i Prishtins, nuk ka pritur mad e t ndrtohet as >iblioteka Fniversitare e cila deri m tash sht vetm n pro ekt i dshtuar grmadhash n udhkr'"# 7eg ithse idet duhen ndar nga individi, dhe parimisht ta kritikosh n person si karakter n totalin e ti pr n vepr t caktuar " ka br, mund t para"es dhun simbolike, n kt rast sht e vshtir ta ndash lig in nga individi " e ka sht'r prpara# Personi " e ka promovuar dhe nisur sht i n ohur m s shumti pr spote banale si p estar i grupit 8)tno )ng u t9# Shum pre spoteve dhe kngve t ti , para"esin t kundrtn e emancipimit# (at'risht se t v en ndrmend rr'ma dhe &'t'ra seksiste e Prelvuka t i sh&a"ur n rrethin e va !ave " ekspo!ohet si mall, ng ashm me at si po tra tohen librat, si mall tregu e o m et di e e# Ksiso , lig i pr t dre tn e autorit, mund t merr kuptim# Spotet e :encit, t mos piratohen, mad e t mos transmetohen &are, dhe k' t1i mba pr vetm pr vete si autor " sht dhe n asn &orm mos t1i nda me publikun sepse t tilla si sh&a"en an antiprparimi i n &r'me, n kulture e sho"rie# %sht e "art se n tr botn !batohet n lig i till, mirpo !batimi i ti n Kosov nnkupton " pr n &ilm t mir duhet paguar 30<H0 euro dhe k o nse arri m ta ble m sepse n Kosov ka tepr pak pr t mos thn &are, d'"ane " shesin &ilma apo G5 mu!ikore orig inale# Gili sh"iptar i klass s mesme mund ta prballo n 3mim t till ve3 pr 1 &ilm ose audio cdI$ Pra edhe n kt rast, aplikimi i kti lig i, pr ne nnkupton he" en n praktik t s dre ts pr t1u !hvilluar kulturalisht e artistikisht# ( n shkrim t Al Ba!eera t pro&esorit n Fniversitetin e Kali&ornis, Ghristopher 7 Kelt', t botuar me rastin e mb'll es s biblioteks online librar'#nu e cila o&ronte deri n 1 milion libra dig ital &alas, thoshte: 8(uk do t kalo shum koh derisa t "uhet i palig shm edhe veprimi kur personi leCon n libr dhe bn n kop e t paautori!uar n trurin e vet9# Koha Ditore, 21 shtator 2013

+ mundet ta shptojn ,e-et shkolln publike n Sh-ipri?! Mi-sore ndaj nj propo%imi t %otit *duard .aloshnja Nga A !" #$%"&!A ', #o(iolog Artiku t interesant t !otit )duard =aloshn s L33 "indarka pr t nCn, 0- pr t ngrnMN dhe L7 g rsisht pr shkollimin e &mi veN, t ngacmo n " me leCimin e titu ve# 4 ven n mendime dhe, kre t nat'rshm, t nCisin pr t1u &utur n diskutim# 5he kuptohet prse: 3sht a e shkollimit t &mi ve n Sh"ipri aktualisht sht n problem serio! dhe me kosto t lart &amil are# Po le t merremi konkretisht me disa nga te!at e shkrimit: 4helbi i shkrimit t analistit t mirn ohur )duard =aloshn a rrotullohet rreth p'et es: 8Si mund t shkollohen m mir &mi t sh"iptarI9# ( prg ig e t ksa p'et e e, autori prmend, nat'risht me shum t dre t, kri!n " ka mbrth'er sistemin arsimor sh"iptar, pr"ind et e larta t dshtimit n shkoll dhe anal&abeti!min n rrit e et #, et # Shton, m te , !g idh en " &amil et me t ardhura t ma me i kan dhn kti problemi: i rreg istro n &mi t e t're n shkolla private# 4 t ert, po i "ua m me orig in klas e mesme, arri n t pagua n kurse

asht<shkollore# ( &und, &amil eve me t ardhura t pakta u mbetet t vua n padre tsin e sistemit ton arsimor# Pr leCuesin do t ishte me interes t msonte, prmes kti shkrimi, se nga vuan k' sistem arsimor aktual# Prse &mi t i braktisin shkollatI Prse re!ultatet vi n e bhen g ithmon e m dobtaI Se nga kte do t mund t na lind e dre ta t sug eronim edhe rrugt e dal es nga k' batak arsimor# Se !oti =aloshn a, po t bnim n analog i me n t smur, th esht numron simptomat, ndrkoh " pr vet smund en nuk na ep asn anali!# ) kupto dshirn e mir t kti analisti t nderuar pr ndr'shimin e g nd es aktuale n arsim, por, t m &al, nuk g e t shkruhet pr rrugdal et$ Pr mua nuk m a&ton t thuhet, se sistemi arsimor nuk &unksionon pr shkak t shprdorimit t &ondeve publike, e se, k' shprdorim, na "nksh universal# )senciali!imi i problemit t shprdorimit t &ondeve, sipas sug erimit t !otit =aloshn a, nuk ka pse ta 3o kt analist n disa !g idh e tepr relativiste pr Sh"iprin# Sipas log iks s kti autori t nderuar, sht, si t thuash, me" krimi ndodh rndom kudo, sht e kot t harCho m &onde &inanciare pr sigurin publike e pr rendin$ K o t ku ton Adhamudhin e &amshm, sipas t cilit, n "o&t se t dhimbte n ri s' duhe t krrehe t etri$ 4eksa leCon shkrimin mson, se !oti =aloshn a propo!on n praktik t "ua tur 83e"et e shkollimit9# ( lin a t trasha, sipas ksa praktike, &amil eve duhet t1u epet nga n 3ek n prp estim me t ardhurat e t're dhe, pasta , t en vet kto ato " do t !g edhin se n ciln shkoll do t1i rreg istro n &mi t e t're$ Kshtu, &amil et e pasura, me mundsit " kan, mund t1i reg istrohen &mi t e t're n shkollat e mira private apo n institucione shkollore ku u epet mundsia " t marrin bonuse plus pr &mi t e t're$ Kto &amil e, me 3ekun n dor, t shko n dhe t !g edhin shkolln " dshiro n, mad e, pse o O edhe sta&in pedagog ik " duan$ Propo!imi i !otit =aloshn a ia vlen t diskutohet o sepse s ell ndon risi, por sepse v n diskutim serio! m a&t probleme t karakterit social n Sh"ipri# 7odeli i 83e"eve t edukimit9, sipas mendimit tim, i v pr&undimisht minat n shrbimi publik dhe &alas pr t g ith "'tetart e vendit ton# Se a se 31mund t ndodh nse instalohet k' model: S pari, ai do t kri o n segregacion social t thell n Sh"ipri$ 7odeli i 83e"eve9 do t mund t kri o n rend simbolik edhe m t dmshm se k' " kemi aktualisht# 4 pasurit do t1i 3o n &mi t e t're n shkolla &illore dhe t mesme prestig io!e# 5o t kri ohen kshtu klube elitare apo eksklu!ive dhe, me e&ekt !inChir, k' model do t pro ektohe , m pas, n arsimin universitar dhe, akoma m pas, n postet e punsimit$ @amil et nga klasat e mesme do t !g idhnin midis sakri&ics pr reg istruar &mi t n klubet eksklu!ive private t kategoris s msiprme, ose reg istrimit n shkollat publike, " do t pr!g idheshin pre lists s m t mirave n hierarkin e cilsis s edukimit# (uk po !g atemi ktu t prshkrua m, se si me koh do t kri ohet n shkollat e pasanikve edhe 8tradita9, edhe 8emrat e &amshm t @amil eve9, emblemat, simbolet, medal et et # ( &und, &amil eve me t ardhura t ulta u rro&shin 3e"et$ Kt're do t1u mbete si !g edh e, m sakt: si dnim, ve3se shkollat me reputacion t ult, t klasuara n &und t ksa hierarkie shkollore# 7e sa merret me mend, modeli " propo!on !oti =aloshn a, t m &al n "o&t se shprehem paksa rnd, sht i th esht: m pak bara!i, m shum geto shkollore$ 5he k' do t ishte &undi i Shkolls Publike pr t g ith n Sh"ipri$ JKtu, nuk po !g atemi t prmendim se modeli i 83e"eve9 ka potencialin t prodho edhe homog eni!im g inor, &etar, apo komunitarist n shkolla, et K# S d'ti, modeli " orienton !oti =aloshn a prek rnd autonomin e msuesve dhe, n mn'r direkte, mund t godas rnd "o&t programin msimor, "o&t msimdhnien# (se n &mi apo prindit t ti , " ka 3ekun n dor, nuk i pl"en, ta !m, &ilan msuesJeK, kt're u epet e dre ta " me ca t t er, edhe kta me 3e"e, t !g edhin msuesit e pre&eruar, duke &lakur n rrug t t ert$ ) po, k' sht rendi kapitalist, ku n er!it an t lir t !g edhin, mund t thot dikush# Po, kshtu sht, por o 3do liri kusht!on n !hvillim " kr'het vetm mbi ba!n e lig eve t n vendi t caktuar, konkretisht si3 sht Sh"ipria# Prse u dashka " 3e"et t vendosin

se kush duhet e kush nuk duhet t ap msimI ( &und t &undit, 3&ar kompetence eksklu!ive kan prindrit pr t vlersuar se cili msues duhet t kalo klasn e cili duhet t ngelI$ (ga ana t etr, ilu!ionit t !g edh es s lir s shkolls me 3e"e n dor do t1i prg ig e n realitet !g edh a brutale nga dre torit shkollore t nCnsve " ato do t dshironin t reg istronin n shkoll# Sepse nuk do t et th esht 3sht e leksh, kur n &akt do t luhet edhe prestig i, statusi, emri, nderi i institucionit arsimor# Skema neoliberale " propo!on !oti =aloshn a vendos n pikp'et e disa !g idh e# ( Sh"ipri sot prdoret modeli i 8harts shkollore9: &mi t e n lag e e apo t n &shati reg istrohen n shkolln pran asa !one g eogra&ike# 7irpo, nga sa shikohet, edhe k' model po pson ndr'shime n Sh"ipri# Kshtu, ndr'shimi drastik i mor&olog is urbane Jhomog eni!im i habitatit, t pasurit eto n g ithmon e m pran n ri<t etrit, ndrsa t var&rit po sht'hen dre t peri&eriveK, si dhe korrupsioni ka goditur thelbin e kti modeli: garantimin e miksitetit social dhe shkollor, " do t thot, se g ithmon e m tepr po kri ohen klasa msimore t prbra me &mi nga &amil a t pasura e me re!ultate t larta, dhe klasa msimore me &mi nga &amil e t var&rish, me re!ultate m t dobta# Ba, kti problemi " ka lindur i duhet dhn !g idh e# Sigurisht, o duke propo!uar segregacion social edhe m t madh, si3 sug erohet n shkrimet e =aloshn s# D kupto "art sh"etsimet e dre ta t artikullshkruesit, por nuk mund t pa tohem me !g idh et " sug eron# Aktualisht Sh"ipria ka nevo pr n sistem t till shkollor, ku &mi t t ndihen socialisht t barabart# 5he k o krkon, " t re&ormohet thellsisht sistemi aktual shkollor, duke "n m vig ilent mbi hallkat e pushtetit, ndar es s tenderave, duke "en edhe m pran sh"etsimeve shkollore, kuotave sociale e shkollore Jnivelit arsimorK, cilsis s msimdhnies, numrit t nCnsve n klasa et # Ktu nuk kemi sesi t mos prmendim, mbi t g itha, g end en e rnd ekonomike " ka mbrth'er shum &amil e sh"iptare, sidomos n !onat rurale, g end e " ndikon n mn'r t dre tprdre t n arsimimin e &mi ve t t're$$$ 7bi kt re&orm tepr t nevo shme le t diskutohet e t re&lektohet nga organet prkatse dhe n er!it e ksa &ushe, por modeli i 83e"eve t edukimit9, o, k o nuk sht !g idh a " i duhet sistemit arsimor sh"iptar# PS: Se si sistemi i komercializimit t t mirave publike n fushn e shn etsis n S!"# na $nksh n% succes stor&, sipas zotit 'aloshn%a, (elsat e kti% misteri vetm ai i ka)

+ksioni politik kolektiv Intevist/ me +lain &adiou n0a 'The +shville 1lobal 2evie3) Prktheu45ejona Mihali Ashville )lobal evie*+ ,u keni th-n- se n- m-nyr- q- t- krijohen alternativa kundrejt hegjemonisper-ndimore duhet krijuar nj- hap-sir- ku t- eksperimentohet. A mund ta elaboroni pak m- gjat- dhe a mund t- na thoni se me ./ar- /igure do t- ngjante0 +lain &adiou4 Po# P'et a e tP elaboruarit tP n P mPn're tP re nP &ushPn e politikPs PshtP nP &akt d' p'et e n Phera!i# SP pari, kemi n P p'et e tP pPrg ithshme, e cila PshtP e pPrshtatshme pPr s&erPn teorike# (a duhet tP g e mP di3ka si: n P &ilo!o&i tP re tP aksionit, tP ndPrh'r es politike, e kPshtu me radhP# ) k o PshtP 3Psht e &ilo!o&ike e teorike# (uk PshtP th esht 3Psht a sesi do ta anali!o mP situatPn, por nP &akt mbase a o 3ka duhet shtruar PshtP: 3&arP PshtP sot mundPsia sub ektive e anga!himit politikI

?Psht a e revolucionit ishte dikur mP e rPndPsishm a, si n P alternativP pPrballP asa 3ka bota PshtP# 4P ndr'shosh botPn O "P ishte nP &akt emri i revolucionit# Por revolucioni PshtP sot n P & alP e errPt# 7base na duhet ta rua mP & alPn revolucion, nuk e di, ve3se kuptimi i kPsa & ale sot nuk PshtP i "artP# ?&arP PshtP ek!aktPsisht trans&ormimi i plotP i botPsI Gili PshtP totaliteti i riI PPr mua, nP orientimin tim &ilo!o&ik, k o p'et e PshtP p'et a se 3&arP PshtP pPr ne e vPrteta politike# D g ithP konteksti rreth p'et es sP 83&arP PshtP e vPrteta politike9 ishte, dialektika, teoria e kontradiksionit, 7arks, e tP t erP# Koncepti i revolucionit ishte 8tP kuptuarit si koncept dialektik9# Dshte momenti kur kontradiktat themelore "enP tP pPr"endruara# .PshtirPsia madhore sot pPr sot PshtP "P ne s1mundemi tP kupto mP plotPsisht ose tP propo!o mP n P rrugP tP re nP politikP brenda tipit tP kPsa &ilo!o&ie tP kontradiksionit# (uk mendo "P e kam !g idh en, por kam orientimin i cili PshtP vetP &ilo!o&ia ime dhe diskutimin ndPrm et &ilo!o&ive tP t era nP s&erPn bashkPkohore tP politikes# Ka n P p'et e t etPr, e cila PshtP e nat'rPs praktike# A o nuk reduktohet dot nP n P p'et e teorike apo &ilo!o&ike# Ka tP bP P me eksperimentimin nP s&erPn sho"Prore dhe kolektive, &orma tP re a organi!imi, &orma tP re a lu&timi, &orma tP re a marrPdhPniesh ndPrm et lPvi! eve, lPvi! e tP re a, et # Si3 e dini, edhe pPr 7arksin, para determinimit teorik, para ndPrtimit tP mendimit tP ri tP politikPs dhe sho"PrisP, kemi disa &akte# Kemi revoltPn e punPtorPve nP @rancP, kemi disa lPvi! e tP mPdha, dhe po ashtu 6evolucionin @rance!# KPshtu "P, nP 3do situatP p'et a e 3Psht a politike PshtP n P pPr!ier e e problemeve teorike dhe eksperimentimeve praktike, pra na duhet tP "artPso mP se 3&arP anP sot eksperiencat politike, nP cilat s&era, me 3&arP n erP!ish# ) nP kPtP mPn'rP kri imi i mundPsive tP re a nuk PshtP vetPm 3Psht e e kri imit tP hapPsirave tP re a teorike# P'et a madhore PshtP si tP kemi disa eksperimente tP cilat anP me tP vPrtetP popullore, me tP vPrtetP me n erP! tP !akonshPm, tP cilPt nuk anP vetPm nP s&erPn e intelektualPve dhe studentPve# (P periudhPn nP & alP, Jmomenti i marksi!mitK ek!istonte n P koncept i klasPs punPtore, ek!istonte n P klasP dre tuese, po ashtu ek!istonte dhe n P dre tim i cili ishte kuptimplotP# 7base PshtP n P ilu!ion, mbase PshtP n P konstruksion, dhe mbase s1PshtP i vPrtetP# K' PshtP n P diskutim t etPr, por ishte vPrtet n P koncept i cili PshtP nP &und tP &undit di3ka si organi!imi i plotP i &ushPs praktike# Pra, dinim pPr shembull, "P duhet tP organi!onim punPtorPt nP &abrika, duhet tP ngrinim organi!ime tP tilla si sindikatat, duhet tP organi!onim "ar"e tP intelektualPve revolucionarP me punPtorPt# Por, sot PshtP shumP mP e errPt e g itha k o, kPshtu "P mesa duket na duhet tP kri o mP n P eksperiment tP ri tP marrPdhPnieve me n erP!it e !akonshPm, punPtorPt, et #, o nPn n P koncept tP madh si koncepti i proletariatit, por nPn disa nocione tP sakta dhe pPr disa sekuenca pPr&undimtare# A) + ,u keni th-n- se pjesa m- e madhe e njer-1ve n- bot- nuk kan- asgj-, n- kuptimin q- gjith2 .2kan-sht- sensi i tyre i disiplin-s, dhe q- kjo disiplin- -sht- poten(iali p-r aksion politik kolektiv. A mund t- na /lisni para s- gjithash rreth l-vi1jes Anti3)lobaliste dhe m- pas ./ar- shihni si rol t- k-tyre aktivist-ve n4er-ndimin e begat- t- (il-t shprehin solidaritet me s/idat t- (ilat njer-1it po p-rballen drejtp-rs-drejti njugun global0 +lain &adiou4 ?Psht a PshtP g et a e n P marrPdhPnie e tP re midis lPvi! es anti<globaliste dhe masave tP g era popullore nP Bug, sepse politika sot PshtP, si domosdoshmPri, ndPrkombPtare# (e s1mund tP kemi shpresa vetPm nP n P komb, nP n P hapPsirP, sepse kapitali!mi PshtP lPvi! a e plotP e globali!imit, kPshtu "P organi!imi i n P g P e tP ng ashme me di3kanP e re nP mPn'rPn e politikPs do tP ishte pad'shim nP nivel ndPrkombPtar# Por, PshtP e n P ta p'et e, nP &und, pPr n P hapPsirP mP tP vogPl# (P @rancP, PshtP padiskutim n P domosdoshmPri, nPse do tP merresh disi me real politikP, tP organi!osh, pPr shembull, n P marrPdhPnie midis ca intelektualPve revolucionarP dhe ca punPtorPve pa dokumente# Pa di3ka tP ng ashme nuk ek!iston mundPsia e n P eksperimentimi tP ri nP &ushPn sociale# (P shkallP tP g erP PshtP e n P ta g P sepse na duhet tP organi!o mP n P lidh e midis protestave intelektuale, revoltPs intelektuale kundPr globali!mit, dhe situatPs sP n erP!ve tP var&Pr dhe tP n erP!ve tP dobPt tP Bugut# (P 3do rast, g et a e n P rruge tP re, na kPrkon kri imin e lidh eve tP re a mes n erP!ish tP cilPt nP &akt anP tP ndarP# ( P student nP botPn perPndimore dhe n P &shatar nP A&rikP anP "arta!i tP ndarP# Ata nuk anP nP tP n P tPn

botP# K o llo ndar e PshtP themelore pPr !hvillimin e vetP kapitali!imit# ?Psht a e disiplinPs PshtP g ithashtu 3Psht a e unitetit, por 3&arP llo unitetiI (P kohPt e v etra, ishte pad'shim uniteti midis disa intelektualPve, n P &raksioni tP intelektualPve dhe punPtorPve# : atP n P shekulli e mP shumP, k' ishte rasti# Gila PshtP 3Psht a sotI (P nivelin ndPrkombPtar ne duhet tP g e mP di3ka tP re e cila PshtP n P lidh e me masat e g era popullore nP Bug# 5he pPr disa kohP, p'et a do tP etP: cila PshtP &orma e re e internacionali!mitI Dnternacionali!mi a&irmativ, organi!im i ri, o vetPm protesta kundPr globali!imit, por a&irmimi i n P vullneti tP pPrbashkPt politik# Pr momentin nuk ek!iston praktikisht asg P# Bemi me tP vPrtetP nP &ill tP p'et es# +124 + mund t/ na p/rshkruani marr/dh/nien nd/rmjet aksionit krijues spontan dhe or0ani%imit? &/het fjal/ p/r arritjen e suksesit n/ veprimin politik pa iu referuar institu6ioneve7 +lain &adiou4 ?Psht a e lidh es midis organi!imit dhe spontanitetit, midis organi!imit dhe lPvi! es, PshtP me tP vPrtetP 3Psht a e trans&ormimit tP tP d' a, dhe o vetPm e organi!imit# 7endo se ne mund tP shpreso mP nP pas en e *Pvi! eve tP re a, dhe o vetPm tP organi!imeve tP cilat nuk anP si partitP# PartitP klasike anP di3ka si n P llo monopoli i di es politike, dhe monopoli i dre timit politik# (a duhet ta trans&ormo mP kPtP, me pat etPr# Kri imi i organi!imit tP ri PshtP kri imi i n P organi!imi i cili PshtP shumP a&Pr popullit, o n P monopol i dre timit politik tP lPvi! es# D kemi disa eksperienca rreth kPsa # Kemi disa eksperienca tP organi!imeve tP cilat nuk anP n P monopol i di es# Pika mP e vPshtirP, mesa duket, PshtP 3Psht a e *Pvi! eve tP re a, "P PshtP, lPvi! e tP cilat prano nP tP enP di3ka me hapa tP t erP, di3ka e cila nuk PshtP si n P moment i bukur "P !hduket mP pas# ( P mPn'rP e re pPr tP "enP i pasionuar nP politikP, dhe o vetPm nP anPn e organi!imit, por dhe nP anPn e *Pvi! es# PPr kPtP PshtP shumP e rPndPsishme "P *Pvi! et nuk anP vetPm negativPt, o vetPm n P lPvi! e, o vetPm n P organi!im, por dre tpPrdre tP *Pvi! a, duhet tP etP e a&tP tP propo!o P di3ka, tP etP a&irmative O veprim a&irmativ# 7endo se PshtP mundPsia e eksperimentimit nP *Pvi! e tP cilat nuk anP vetPm revoltP e tP var&Prit kundPr situatPs sP t're tP tmerrshme, por pikPrisht di3ka "P thotP: ne duhet t/ jetojm/ n/ nj/ m/n8r/ tjet/r ne duhet t/ propo%ojm/ nj/ form/ t/ re t/ bot/s ne duhet t/ eksperimentojm/ me di,ka tjet/r7 Ka n P di&erencP tepPr tP madhe midis *Pvi! es a&irmative dhe lPvi! es vetPm reaguese# (P botPn e v etPr, 3Psht a nuk ishte k o# PseI Sepse *Pvi! a mund tP etP negative, partia PshtP a&irmativ a# 5o tP thotP, partia PshtP dre timi po!itiv i lPvi! es negative# 4i nuk mund tP bPsh revoltPn edhe pasi partia e merr revoltPn si n P m et, di3ka si n P llo &orce e re "P a&irmon di3ka# (P s1mundemi tP emi pPr kPtP llo ndar e sot# )k!iston di3ka si a&irmimi2 na duhet tP emi bashkP, midis *Pvi! es dhe organi!imit# Po marr n P shembull nga vendi im# (P lPvi! en e punPtorPve pa dokumente nP @rancP, sekuenca e vPrtetP e lPvi! Ps, dhe mundPsia e n P lidh e e reale midis organi!imit dhe lPvi! es PshtP o kur punPtorPt thonP: 8Situata ime PshtP me tP vPrtetP ke"# 5ua dokumenteM9 por '9e jemi pun/tor/t e k/tij vendi dhe kur punon n/ nj/ vend ti je n/ fakt -8tetar i atij vendi)7 (uk anP vetPm duke thPnP, 85ua di3ka#9 por, ata deklarohen rreth vetvetes, ata a&irmo nP "P anP me tP vPrtetP n erP! tP @rancPs, "P anP vPrtet gra e burra &rance!P# 5he pseI Sepse ata puno nP kPtu, dhe nPse dikush punon kPtu, ai PshtP pre kPtu# K o PshtP mundPsia e n P marrPdhPnie tP re midis lPvi! es dhe organi!imit, sepse na duhet tP organi!o mP o dre timin e lPvi! es negative, por aksionin kolektiv pPr di3ka e cila PshtP po!itive# A) + A mund t- ndani me ne ndonj- re/lektim mbi revoltat e &ajit 5678 n- 4aris0 Alain !adiou+ Singulariteti madhPshtor i 7a it tP 1/0, ishte kon uksioni midis d' lPvi! eve# SP pari, lPvi! a madhPshtore e studentPve, e cila ishte lPvi! a pPr n P stil tP ri studimi, n P etP tP re pPr studentPt, et # si dhe n P reagim kundPr arkai!imit nP sho"Pri nP lidh e me marrPdhPniet burrP<grua, seksualitetit, artit, kri imtarisP e kPshtu me radhP dhe sP d'ti, e n P lPvi! e e plotPsisht e ndr'shme, e cila ishtP greva madhPshtore e miliona punPtorPve# KPshtu, patPm n P situatP plotPsisht tP re duke "enP se pPrg ithPsisht kPto llo lPvi! esh anP pPrg ithPsisht tP ndara# Singulariteti absolut i 7a it 10, ishte kon uksioni i p esshPm midis d' lPvi! eve# (P tP

vPrtetP, ishte mundPsia e kri imit tP di3ka e kre tPsisht tP re, e cila ishte n P marrPdhPnie e dre tpPrdre tP midis tP rin ve studentP dhe tP rin ve punPtorP# Pse ishte plotPsisht e reI Sepse para 7a it, pPr&a"Psuesit politik tP punPtorPve ishin tP monopoli!uar nga Partia Komuniste @rance!e# K o parti kishte organi!uar n P ndar e strikte ndPrm et organi!imit politik tP punPtorPve, e cila ishte vetP partia, dhe disa intelektualPve, tP cilPt "enP intelektualPt e partisP, por "P nuk kishin ndon P lidh e tP dre tpPrdre tP me asg P nga bota e punPtorPve# KPshtu "P a o ishte vertetP, absolutisht periudha e partisP# Partia ishte organi!imi i lPvi! es sP punPtorPve2 lPvi! a ishte plotPsisht nPn dre timin e partisP# (dodhi di3ka si tip shpPrthimi i tP g ithP kPsa g atP 7a it 10,, di3ka kre tPsisht e re me mundPsinP e kri imit tP grupeve tP vogla me tP rin studentP dhe tP rin punPtorP tP cilPt "enP sP bashku nP tP n P tPn vendosmPri kundPr PartisP Komuniste @rance!e# K' pra, "e n P &akt i ri politik, n P hapPsirP e re# (P tP vPrtetP ishte kri imi i n P hapPsire tP re# 7e shumP mundPsi, tP g itha paso at e kPsa ng ar e e anP ende sot tP paeksploruara plotPsisht# Bemi brenda sekuencPs# Pad'shim "P, d', tre apo katPr vite mP pas, "e shumP mP e artikuluar, por patPm e&ektin klasik ku lPvi! et nuk ek!isto nP pPrg ithmonP# Ddea e n P konceptimi tP ri tP asa se 3&arP PshtP n P lPvi! e politike, mundPsisP sP lidh es sP dre tpPrdre tP midis intelektualPve dhe punPtorPve, dhe kri imi i mundPsisP pPr n P lPvi! e tP re, &illoi pad'shim me kPtP ng ar e# KPmbPngul nP &aktin se ek!iston n P panoramP e gPn eshtPrt rreth 7a it 1/0,, e cila pPrpi"et tP thotP se ishte pak a shumP n P llo revolte nP lidh e me kPrkesa pPrg ithPsisht sociale, n P revoltP e tP rin ve kundPr botPs arkaike, pPr emancipimin seksual e tP t era si kPto, di3ka si n P &estP e madhe# Sigurisht "P ek!iston di3ka e tillP, por nuk PshtP aspak pPrmba t a e vPrtetP politike e 7a it 10,# PPrmba t a e vPrtetP e 7a it 10, PshtP sh&a" a e PartisP Komuniste @rance!e si e pPrcaktuar pPr tP monopoli!uar plotPsisht pPrkatPsinP politike tP n erP!ve tP !akonshPm dhe nga krahu t etPr kri imi i mundPsive tP re a pPr organi!imin e lPvi! eve# !" prill 1::;

+rsimimi pa pa0es sht i mundur! 7a' ,, 2013 at 11:0/am ( artikullin e ga!ets 84ribuna9 J&#/K, t dats 0-#0H#2013, ku &lite pr pagesn e padre t t semestrit me t ciln ngarkohen studentt, rektori i Fniversitetit t Prishtins kishte deklaruar se 8Askund n bot nuk beso " ka universitet, " e ka 3mimin e studimeve m t ult se FP< a me H0 euro pr semestr9 dhe 8###pr t1u o&ruar msim cilsor, sigurisht se ne kemi nevo " semestri t rritet# Por, nuk kemi aso krkesa " ta rrisim semestrin e studentve, por edhe pr ta !vogluar nuk emi t gatshm#9 )dhepse n deklarat pre d' rreshtave, an tri momente t cilat i prek rektori, e t cilat trego n pr "as en " reg imi ka nda arsimit n prg ithsi, n 6epublikn e Kosovs# S pari, rektori nuk beson " diku n bot ka Fniversitet me pages m t ult pr studentt se sa FP< a# Problemi i par ktu sht " rektori mendimet i ba!on n besimet e ti , e o n n ohuri# Fn dua t1i trego rektorit se ka vende t cilat nuk kan pages t semestrit, e vetm disa nga ato an: 1K : ermania O e cila o&ron arsimim papages dhe deri n vitin 200H o&ronte arsimim pa pages edhe pr studentt e hua " shkonin pr t

studiuar at e, 2KSkocia, e cila o&ron arsimim pa pages pr studentt e sa # (se kta student va!hdo n studimet n Angli, ather shteti at're ua paguan shpen!imet e arsimit, 3KFellsi O n llo sikurse Skocia o&ron arsimim pa pages pr studentt e sa dhe nse ata va!hdo n studimet n Angli, shteti ua paguan shpen!imet e arsimit, +K@inlanda O ku studentt mund t nd ekin arsimin e lart pa pages, dhe o vetm ata " an shtetas t @inlands po g ith studentt e >)<s# 5eri n vitin 2010, secili student, edhe ata t hua t cilt nuk vinin nga vendet e >)<s,e kishin t dre tn pr arsim pa pasur nevo pr pages# Pra, rektori duhet t ngritet nga niveli i besimit dhe t &illo hulumtimin e ta n oh botn rreth ti # 7omenti i d't n deklaratn e rektorit, tregon se si i sheh ai studentt dhe Fniversitetin e Prishtins# 6ektori tregoi se ngrit a e pagess s semestrit sht vetm n 8krkes9 larg, prderisa he" a e ksa pages nuk v en n shpreh e# Studentt an shndrruar n klient n FP dhe n Fniversitetet e t era " po hapen npr Kosov# K o u pa edhe n vitin 2010 kur rektori 7u 6ugova tentoi ta ngris pagesn e semestrit n /H euro# Pr kt reagoi *vi! a Studentore pr >ara!i S4F5D7 K6D4DK% .)P6D7 me aksione direkte dhe protesta, t cilat bn " administratort e FP<s t trhi"eshin#: ithmon thuhet se FP< a ka nevo pr buChet dhe nuk mund t &unksiono pa pagesn e semestrit# Por, nga k o pages Fniversiteti &iton vetm ,#3 milion euro pr buChetin e ti , n shum e cila do t mund t mbulohe nga shteti pa kurr&ar problemi# Por, duke "en p es e pushtetit, ish !v# ministri Dbrahim:ashi nuk sht i interesuar " t vihet prball Aeveris, por vihet prkrah sa e prball studentve# ?sht a e tret e cila ngritet nga ana e rektorit sht ide a se nuk mund t ket arsim kualitativ pa pages t semestrit nga ana e studentve# >eso " tash e 1+ vite sht vrtetuar e kundrta# Sot, e kemi nivelin m t ult t cilsis s arsimit " kemi pasur ndon her " pre se sht themeluar FP< a# )dhe n kohn e represionit serb t viteve 1/0<t, kemi pasur arsim m cilsor se sa sot# 5he sot k o ndodh pr shkak se institucionet e arsimit tek ne an konceptuar si g eneruese t pro&itit dhe rehabilituese t militantve t pushtetit, t cilt mbeten pa pushtet n Aeveri# Pr t kth'er cilsin e arsimit n Fniversitetin e Prishtins dhe pr ta larguar pagesn e semestrit, u &to " ta konsultoni vetm pikn / t programin studentor t SK.<s, e cila e parasheh: &unksionali!imin e instituteve n t g itha &akultetet, t cilat do t ndihmonin n ngrit en e prvo s s studentve dhe n ngrit en e &ondeve pr &akultetet prkatse# Pr reali!imin e kti pro ekti, " o vetm se do ta ndr'shonte konceptin e arsimit n Kosov, por edhe do ta pavarsonte Fniversitetin nga &ondet shtetrore, duhet vetm n investim nga ana e shtetit dhe pasta Fniversiteti do t mund t &unksiono n kmbt e veta# (uk mund t kalohet k' artikull pa u vre tur edhe deklarata e senatorit t FP<s, Adnan 4ha3i# Ai, edhe pse e pranon se g end a ekonomike n Kosov sht e rnd, thot se duhet t bhet pagesa e semestrit sepse Fniversiteti nuk paska buChet t m a&tueshm# Por, ai duhet t1ia prku to vetes se studentt nuk an at' pr t mbushur buChetin e FP<s, ata an at' pr t studiuar# Pasta ai shpreh pa timin e ti me &aktin " n kategori e studentve duhet t lirohet nga pagesa, dhe k' pa tim nga ana e ti bhet shum i ars'eshm kur t ku to m se antart e kaluar t Parlamentit Studentor, " t g ith, an liruar nga pagesa e semestrit# Kti reg imit i mungon vullneti pr t1i kri uar mundsit dhe kushtet " t g ith t rin t t studio n, sikurse " i mungon vullneti " t rin ve t cilt i kan mundsit pr studime, t1u kri ohen kushtet pr t studiuar# Fniversiteti Publik i Prishtins do t duhe t bnte presion nKuvendin dhe Aeverin e Kosovs pr rrit e t &ondeve t ti dhe pr rrit en e investimeve n t, e o " buChetin e ti ta mbush nga studentt# Shembu t dhe modalitetet ek!isto n, por mungon vullneti sepse n kt mn'r iu cenohet interesi si studentve t 6ektoratit, po ashtu edhe vet 6ektorit# Kreshnik +hmeti Student n <akultetin e *konomis = UP +ktivist n $vi%jen Studentore pr &ara%i SK(

Pa0esat pr semestr > Mohimi i t drejts pr shkollim April 23, 2013 at 1:+1pm ) dre ta prarsim sht e dre t kushtetuese e garantuar pr secilin "'tetar# 7irpo g end a ekonomike e sociale n Kosov si dhe politikat arsimore t "everive t paslu&ts e kan shndrruar kt t dre t n n privileg " e g!o n vetm ata " kan para# Fniversitet Publike dhe Koleg et Private an mundsia e vetme pr shkollim t lart n Kosov# Sido"o&t, barts i arsimit t lart n Kosov ka "en dhe mbetet Fniversiteti Publik me rreth -0#000 student " aktualisht vi o n studimet# )dhepse tashm an hapur Fniversitete Publike edhe npr disa nga "endrat e mdha n Kosov, shum t rin pa &a in e t're i ndrpresin studimet e disa t t er nuk mund tQi &illo n &are ato# 4ari&at " universitet publike i apliko n nda studentve an ars'e a " kta t rin po mbesin n rrug# Ata nuk po mund tQi prballo n shpen!imet e studimit n FP sepse prve3 pagesave t universitetit, shum t larta an edhe shpen!imet e etess n Prishtin# ( nenin 0<t Statutit t Fniversitetit t Prishtins shkruhet: *+niversiteti obli,ohet t kri%o% mun si t barabarta pr t,%ith pa asn% llo% iskriminimi $oft ,%inie, race, orientimi seksual, ,%uhe,reli,%ioni---prkatsie kombtare, etnike apo sociale, pasuria---*- K' nen shkelet n momentin kur Fniversiteti i vendos tari&at pr semestr# Prve3 di es, si kriter pr n vend n universitet po bhet edhe prkatsia ekonomike apo thn tro3 PA6A4%# 5uke i anali!uar shi&rat e var&ris dhe t papunsis n Kosov, del se shum t rin nuk mund ta prmbushin kt kriter# Aplikimi i kt're tari&ave sht shkel e " Fniversiteti i Prishtins po i bn statutit t ti # Fniversitetii Prishtins aplikon tari&a pre H0 dhe 2H0 euro pr semestr n >achelor, 300 euro pr semestr n studimet postdiplomike dhe 5oktoratura arrin shumn mbi 1000 euro dhe vetm pr mbro t en e disertacionit duhet t paguhen edhe 000 euro shtes si dhe shum pagesa t t era prc ellse# Kto tari&a caktohen me udh!imin administrativ " nC err 7inistria e Arsimit 3do d' vite# (uk ka ndon shp egim se si prcaktohen kto 3mime dhe vet &akti se kto tari&a kan psuar ndr'shime t va!hdueshme prg at viteve tregon se ato vendosen n mn'r paushalle# ?mimi i semestrit pr master sht g asht her m i lart se ai pr bachelor dhe k o pr studentt sht e habitshme sepse shumica e lig ruesve an po ata t bachelorit, lig eratat mbahen n po t n e tat salla ku mbahen edhe ato t bachelorit dhe literaturn prsri studentt duhet ta ble n vet# Pra edhe pse nuk ka ndon dallim n kushte mes kt're nivele, meg ithat n ri kushton H0 euro e t etri 300# Shuma pre H0 eurosh pr semestr mund tduket e vogl n shikim t par, por n &akt k o shum sht e barabart mendihmn sociale mu ore " merr n &amil e n nevo e " &aktke"sisht n Kosov an shum# Airat astronomike n Prishtin, 3mimet e larta t produkteve ba!ike koston e studimeve n FP po e b n g ithn e m t paprballueshme# )k!istimi i ksa barriere ekonomike iaka humbur Fniversitetit Publik dimensionin e ti publik duke e renditur at nrend me koleg et private# 4 paguarit pr studimen ndon nga Koleg et Private ars'etohet me &aktin se kto institucione kri ohen nga investimet private dhe nuk marrin para nga buCheti i shtetit Jt paktn akoma o n KosovK# @und a kto koleg e an bi!nese " pr "llim kr'esor ekan pro&itin# 7irpo Fniversiteti Publik &inancohet nga buCheti i shtetit, pranga taksat " pagua n "'tetart pranda pagesat pr t studiuar n kt Fniversitet prb n taksim t d'&isht pr ta anda dhe an t padre ta# (se vr emme ku des buChetin v etor t Fniversitetit t Prishtins, t h'rat " vi n ngapagesat pr semestr an vetm ,#3 milion euro dhe p esa t etr " sht 1/milion euro v en si &inancim nga buCheti i 6epubliks# K o shum pre ,#3 milion eurosh sht m e vogl se shuma " shpen!on "everia e Kosovs pr n kilometr t autostrads 7orin < 7erdar# (se do t ek!istonte vullneti politik, pagesat pr semestr do t eleminoheshin dhe kto ,#3 milion euro do t siguroheshin nga buCheti i shtetit vetm me n menaChim m racional t kti buCheti# (uk sht Fniversitet Publik ai ku studentt duhet t pagua n pr secilin shrbim#

Pabara%ia dhe diskriminimi ndaj studentve *Shuma pre% .0 euro $ un e pa,ua% si stu ent i rre,ullt nuk sht e lart sikur t mos ekzistonin e he shpenzime t%era prc%ellse $ arri%n eri n 1.0 euro n mua%- +n %am i papun he pr t stu iuar financiohem n,a babai- Po t m n ale% k& financim un nuk o t kisha mun si t stu io%a-* tha studenti >a ram 6eCha nga Ka3aniku, absolvent n &akultetin e @ilo!o&is# )dhe m t vshtir e kan studentt " an t reg istruar me korrespodenc# Ata det'rohen t pagua n n 2H0 euro pr semestr edhe pse nuk kan ndon shrbim shtes apo dallim nga studentt e rregullt# *+n men o% $ k%o shum nuk sht korrekte- +n vitin e kaluar %am liruar n,a pa,esa e semstrit sepse kam famil%ar t vrar n luft, me,%ithat kt vit m kan he$ur n,a k%o list he pr kt %am n proce ur ankimimi- /se k%o ankes m refuzohet, m uhet ta sh$&rto% seriozisht mun sin $ t0i n rpres stu imet sepse k%o shum sht e paprballueshme-* tha Beton Selmani, student i vitit t d't n departamentin e Socilog is# Shum student " vi n nga "'tete t t era dhe nuk kan mundsi t &inancohen nga prindrit, det'rohen t g e n ndon pun me pages t ult n kr'e"'tet " t ken mundsi t va!hdo n studimet n Prishtin# Ata puno n , or n dit dhe u mbetet shum pak koh " tQi prkushtohen studimeve dhe shkencs rr edhimisht edhe suksesi i t're nuk mund t et i lart# Fniversiteti i Prishtins ndan bursa pre /00 eurosh t cilat mund tQi &ito n studentt " e kalo n pragun e nots mesatare t caktuar nga @akulteti prkats# Kto bursa pra an t lidhura me suksesin e studentit, dhe sukses m t lart kan ata " kan kushte e mundsi &inanciare t mdha# Ktu nuk mirren paras'sh rrethanat ekonomike t studentit# Studenti " banon n konvikte me mundsi t dobta &inanciare dhe studenti " v en nga n &amil e e shtress s mesme e t lart me shtpi n Prishtin vendosen si kandidat t barabart prpara n mundsie pr burs nga FP< a# D pari duhet t mendo edhe pr g ith3ka t etr prve3 studimeve, ndrsa i d'ti mund t koncetrohet vetm n studime sepse t t erat ia siguron prkatsia ekonomike &amil are# >urast po i &ito n ata student " kan m s paku nevo pr to# ?eshtja e 2ektoratit dhe parlamentit studentor dhe re%isten6a e SK(>s 4 mrkuren n ora 12:1H kishim caktuar intervist me rektorin e FP<s# )dhe pse e kishim parala mruar 2 dit m prpara, vetm 1H minuta para intervists na la mro n se ag enda e 6ektorit dhe komplet sta&it t ti ka ndr'shuar dhe nuk mund t na kthe prg ig e n p'et et tona# (g a shm veproi edhe kr'etari i Parlamentit Studentor Adnan 4ha"i, i cili nga g asht p'et e " i bm u prg ig vetm n n rn dhe at e bri me vones# */ aspektin e pr,%ithshm nuk mun t themi se sht sistem i lart i tarifave $ aplikohen n a% stu enteve t kti% 1nstitucioni, pra nuk men o% $ sht i(ka e paprballueshme n nivel t pr,%ithshm- /e i%m se ,%en %a ekonomike n ven sht %o e mir por uhet t i%m se +niversiteti ka n% bu2het %o t m%aftueshm pr t zhvilluar aktivitetin he efikasitetin e uhur pr n% +niversitet t mirfillt he me cilsi t lart, an a% kto pa,esa he tarifa n n% mn&r %an omos oshmri pr funksionim he zhvillim t procesit aka emik* thot 4ha"i # *Sikur t ,%in e% n on% mo alitet t%eter $ +niversiteti t bhe% me bu2het t konsoli uar o t ishte humane he lo,%ike $ stu entet t lirohen n,a kto pa,esa* ndonse nuk tregon se 3&ar aktivitete konkrete ka !hvilluar Parlamenti Studentor n kundrshtim t kt're pagesave# Prball t're "ndron organi!ata studentore RS4F5D7 K6D4DK% .)P6D7R e cila sht themeluar mbi parimin e arsimimit pa pages- */uk sht e vrtet $ +P3%a nuk ka m%ete t m%fatueshme- 4 h&rat $ vi%n n,a stu entt nuk prb%n as 30 5 t bu2hetit t pr,%ithshm t +P3s- K%o p%es mun t mbulohet lehtsisht n,a bu2heti i shtetit pr t cilin pa,ua%m taksa* tha student a dhe aktivist a e ksa organi!ate Shpresa Se diu# ( korrik t vitit 2010 aktivist t ksa organi!ate reali!uan n aksion simbolik duke shkruar n murin ballor t ndrtess s rektoratit RFP S Fniversitet publik e o privatR, dhe n duar mbanin parulla me mbishkrimin RShes kpuct pr ta paguar semestrinR# K' aksion u organi!ua n kundrshtim t rrit es s pagesave pr semestr nga H0 n -H euro " ministria n bashkpunim me rektoratin tentuan ta b n# */ onse i e%a pr arsim pa pa,es akoma nuk sht prhapur sa uhet, ne o t vazh o%m punn me stu entt eri n arrit%en e kti% $llimi-* va!hdon Shpresa Se diu# Arsimi publik pa pages sht br problem n shum vende t bots n kt koh kur g ith3ka ka tendec t privati!ohet# Shum vende " kan avancuar n politikat e t're sociale ua siguro n kt t dre t "'tetarve e n shum vende t t era tari&at e shkollimit an br problem shum i madh sho"ror#

Shifrat 17!@A t buChetit t Kosovs shkon pr &inancimin e Fniversitetit t Prishtins# K o shum sht pra&rsisht sa 1T10 e shpen!imeve "everitare pr derivate, tele&ona mobil dhe mallra e shrbime t era# # universitete publike opero n aktualisht n Kosov# Prve3 Fniversitetit t Prishtins, d' vitet e &undit an hapur edhe Fniversiteti publik i Pe s RUaChi =ekaRdhe Fniversiteti publik i Pri!renit RFkshin UotiR# K o ka br " numri i t rin ve " aktualisht studio n n universitete publike t arri shi&rn rreth -0#000# ;1 euro i kushto n n studenti procedurat nga marr a e diploms pr nivelin bachelor e deri te aplikimi pr studime master# Ktu pr&shihen kr'esisht dokumente e procedura burokraktike si3 an mbro t a e diploms, marr a e diploms, 3erte&ikata e notave dhe aplikacioni pr studime master# 4 g itha kto dokumente duhet t paguhen ve3 e ve3 dhe pr seciln vlen edhe komisioni bankar# !7B milion euro apo vetm 10#HV t buChetit t Fniversitetit t Prishtins pr vitin 2013 do t prdoren pr shpen!ime kapitale# P esa e mbetur do t shpen!ohet n paga dhe mdit e, mallra dhe shrbime dhe shpen!ime komunale# )dhe kt vit studentt nuk do t ken mundsi t ken rastin t studio n n ndon laborator t ri, bibliotek apo sall t prshtatshme studimi# 1""A i rritn pagate t're antart e Kshillit 5re tues t FP<s vetm pak koh pasi morn kt mandat# Prve3 pags " marrin si antar t Kshillit 5re tues kta antar kanedhe t h'ra t era mu ore nga punt t era " i b n# ( emr t niveli!imit t pagave n Fniversitet, pagn " deri ather ishte +00 euro ia rritn vetes n ,00 euro# K o shum " kta e marrin n &und t n mua i sht e pra&rt me shpen!imet " bn n student pr + mua "ndrim n Prishtin# #rtikull i botuar n numrin e katrt t ,azets %avore *4rballja* Nol Nushi Anita #habani

&un0a>bun0a me dijen ose rinCjerrja n pa%ar e arsimit t lart +rlind Dori Pre 7arksit e thu, shumkush ka sh"uar si karakteristik kushtetimore t kapitali!mit shndrrimin e vlerave t prdorimit n vlera kmbimi, ose me "art shndrrimin permanent t shum3ka e n mall, pra n send " ka vler pr shkak se shitet dhe blihet, pavarsisht mundsis s shumku t pr t1iu "asur# ( &und t &undit, malli duhet shitur, pavarsisht nse n blers e blen t trin apo dh et ble n nga n cop!# Uistorikisht, marrdhniet kapitaliste, pavarsisht prparimit n shtrir e, kan ln mn an disa sektor t sho"ris, si p#sh# arsimi, o edhe a" pr humani!m &isnik, por pr domosdoshmri t aparateve ideolog ike, p es prbrse e t cilave sht arsimi# Arsimi va!hdon t ket &unksion ideolog ik, ve3se tash e tut e po ndr'shon &orma e prdorimit ideolog ik t ti : o m s&er relativisht e pavarur nga log ika e pushtetit dhe paras, por e integruar n bunga<bungn turbokapitaliste bashkkohore, ku pr t1u privati!uar dhe shndrruar n mall kan mbetur vetm polict, ushtart dhe she&at e t're# >unga<bunga nuk prdoret th esht n kuptimin e lodrave erotike t mikut t t g ith sh"iptarve dhe t kr'eministrave n e nga n personalisht, ga!torit t paarritshm Silvio, me 8mbesat e 7ubarakut9, por t shndrrimit t t dre tave m t pa3mimta n mallra pr pa!ar: trupit si simbol i din itetit m sipr, dhe arsimit si

vatr emancipuese dhe di suese n rastin ton# K o bunga<bung ka vite " hedh valle si &anta!m npr korridoret e universiteteve, meg ithse larg s've publike, n &orma dra&tesh, ,reen paper<ash, re&ormave kuadr, deri sa s &undmi ka marr emrin Strateg i e Arsimit t *art 2013<2020, akronimi i t cils pr rreng psikanalitik na del SA*# SA*<i 'n mbshtetet n konceptimin e universitetit m n an si rrip transmisioni i trinis treg<shtet<sho"ri, e n t etrn si bi!nes " prodhon mallra, i hedh n treg dhe nga sasia e shit eve mban veten m kmb# Po sipas SA*<it, me"ense arsimi duhet t1u prg ig et nevo ave t vendit, dhe nevo at e vendit i prcakton tregu, ather universiteti duhet t1i nnshtrohet tregut, duke prodhuar pr tregun dhe duke u shndrruar vet n ndrmarr e tregtare# J7ad e a" &ort duhet t1i ng a universiteti ndrmarr es tregtare, sa" SA*<i la thitet "esharakshm deri n pikn ku rekomandon " n rekrutimin e trups pedagog ike t1u epet prparsi bi!nesmenve# Pra, edhe pedagog, edhe siprmarrs, mad e sa m shum siprmarrs, a" m pak pedagog# Se na lodht me kto bolshevi!mat e msuesit t popullit$K A o " heshto n apolog ett e tregtimit t universitetit sht se tregu nuk sht aspak nat'ror, por i kusht!uar nga situata historike, vendimmarr et politike, gatishmria e sho"ris pr ta mbshtetur at et , dhe pr paso a o 3ka krkon tregu sot nuk ka se si t prputhet domosdoshmrisht me nevo at e sho"ris, t cilat mund t &ormulohen vetm politikisht, pra n &ormn e n kolektiviteti t lir, t barabart dhe t organi!uar# Prndr'she, strukturimi konkret i n sho"rie, n t ciln tregu krkon me shumic h'!me"ar, kurti!ane apo rru& an Jn kuptimin e pro&esioneveK, do ta sht'nte universitetin n prodhimin e !anat3in ve t till# J7os u habisni, pasi n ish<Antilet Uollande!e ka shkolla " prgatisin mushka n er!ore, pra transportues droge " kokainn e &shehin brenda trupit n er!orK# Po ashtu, kur ' sia e &orcave sho"rore dhe politike e strukturon sho"rin ndr'she, duke i dhn prparsi industriali!imit, !hvillimit t shkencs, shrbimeve publike et , do t kishte nevo pr t etr universitet# 7e"ense SA*<i, si !g atim i ideolog is sunduese, e sheh !hvillimin ekonomik si nat'ror, t rastsishm, " e rregullon ve3 dora e &sheht, ather ngul kmb ta shndrro universitetin n &abrik " prodhon !anat3in " din t rregullo n komp utert, t !hblloko n lavamant, t &lasin rr edhshm n g uh t hua pr t punuar call center<ave, apo t b n marketing2 duke shpr&illur kshtu o vetm karakterin politik t strukturimit ekonomik, por m rnd akoma pavarsin e universitetit si koncept i vatrs kritike nga shteti dhe tregu# Se n &und t &undit, nse !hvillimi duhet prku&i!uar n aksh mn'r, apo se si duhen ndrtuar marrdhniet sho"rore dhe politike, nuk buron nga dhuna ekonomike tregtare dhe shteti si mbro ts i sa , por nga n popull i lir, i barabart dhe i ars'eshm, cilsi kto me t cilat nuk lind askush, por " sendrtohen edhe nga institucionet arsimore, dhe universiteti n ball t t're# .e3se kto t &undit mund t &arkto n "'tetar t emancipuar vetm ather kur d'ert e t're an t hapura pr t g ith pavarsisht mundsis pr t paguar, dhe n kohsisht ndikimi i dhuns s tregut dhe t shtetit mbi to, i bots s paras dhe pushtetit do t1i "uante Uabermasi, sht !ero# Fniversiteti sht p es e bots s ets, pra vatr kritike, nga ! arri i t cils nuk pr ashtohet askush, dhe a" m pak ! arri i t cils nuk shpr&'t'rohet duke u shndrruar n nCehs tigansh " sku"in "o&teJleCo: diplomaK pr t nC err &itim# SA*<i 'n nuk mund t shpto nga sa e sa kontradikta t cilat rreket t1i pa to ideolog ikisht# Ba p#sh#, pasi e ka konceptuar universitetin si pateric t tregut, krkon pre ti prgatit en e "'tetaris aktive demokratikeJ$K Pr dre", nse & ala demokraci ka ende ndopak pesh, k o ka t b pikrisht me mosmarr en pr t mir"en t asg e, orientimin e intelektit kritik nda g ith3ka e# 7ir O na thot SA*<i 'n, kritik "o&shi me g ith3ka, prve3 tregut2 pra me g ith3ka " nuk e kusht!on dre tprdre t dhe serio!isht etn tua # Ksiso , kritika humb karakterin e sa subversiv dhe shndrrohet n korrig uese e leht e t vetmes rrug, duke i shrb'er kshtu ideolog ikisht riprodhimit t pr etshm t s n ts g # Ah po, ka vend pr kritikn n ato " SA*<i i "uan metoda t re a msimdhnie e, t cilat pr&shi n th eshti!ma t tipit: mos dikto n klas, por pr&shi i studentt n diskutim, dhe mbi t g itha, prdor m ete t teknolog is s prparuar n shp egim# 6rotullohu n varr o i mo3mi Kant, se kritika "enka katandisur n shp egim o &<ist me pro ektor$ 7ad e, pikrisht nga" kritika po shndrrohet n bo kpucsh, SA*<it ton nuk i bn prsht'p e t krko edhe orientim nga tregu, edhe larmishmri dhe ndrdisiplinari!m programesh universitare# (doshta e kan marr serio!isht Adam Smithin kur thoshte se karakteristik e kapitali!mit sht ndar a e puns, pra speciali!imi, por kan harruar p esn e shmtuar t ksa ndar e e, at " sipas vet Cha Smithit e shndrron n eriun n n "enie t atro&i!uar " prsrit pa&undsisht t n tat veprime duke u speciali!uar g ithn e m

ngusht, bie & ala, n br en e kokave t g ilprave# 7ad e vet iluministi Smith do t1i ruante arsimit t g ithanshm rolin e korrig imit t send!imit dhe n kahshmris s ets n er!ore t prodhuara nga ndar a kapitaliste e puns# Prkundra!i, n rastin ton, larmishmria e programeve akademike nuk nnkupton !g erimin e &ushs s di es, duke nisur nga &ilo!o&ia, te arkeolog ia, botanika, &i!ika brthamore, matematika teorike et , por ngushtimin e &ushs n g ithn e m pak deg, dhe speciali!imin deri n kretini!m g ilpre me kok t pak &ushave# Ba p#sh#, 31na duhen &ilo!o&t, letrart apo inChiniert mekanik kur mund t kemi dh et disiplina marketinguI$ 7ad e edhe po na u desh ndon &ilo!o&, si3 merret n shembullin e diplomave t d'&ishta Jdouble ma orK, ai s1na h'n n pun si kritik i sho"ris, sistemit ekonomik e politik, por si propagandist i rndomt i status "uo<s, retoricien apo "en ro e i padronve t dukshm e t padukshm, analist<argtues televi!iv " t prmend ndon emr enciklopedik pr t1i hedhur pak krip dhe br t prt'pshme riprodhimin e pa&und t t n ts nd'rsi# Sido"o&t !emra e SA*<it ton rreh te ndr'shimi i skems s &inancimit t universiteteve, " n terma konkret nnkupton kalimin e n p ese t &ondeve shtetrore nga universitetet publike te diplomoret private# 7e"ense arsimin nuk e konsideron m si t dre t pr di e, si vatr publike emancipimi, por si mall " ka 3mim dhe 3mimi duhet t mbulo koston, ather shkollimi universitar do t shndrrohet edhe &ormalisht n shkollim klasor, duke e br universitetin, si n sho"rit paramoderne, privileg t t paktve " kan mundsi &inanciare# Ah po, harrova se SA*<i ep !g idh e edhe pr &ukaren t: kredit# Pra, me"ense shteti merr prsipr t mbulo g ithn e m pak p es t shkollimit tnd, pr shkak se duhet mbuluar n p es e tari&s s diplomoreve private, ather !g idh a sht t h'sh n borCh2 3ka o vetm " do t t rndo ekonomikisht n n koh kur g et a e puns dhe mirpagimi an ndrra n diell, por n kohsisht si 3do borChli, do t t mba t varur, t pa!, kokulur, servil e t paanga!huar n 3sht e sho"rore dhe politike2 shkurt, po s1pate &atin t esh i papun nesr, do t kthehesh n "en ro e t t n ts struktur " t mb't sot# 7ad e pr SA*<in ton, shteti edhe n mbulo&t ndon p es t tari&s studentore Jm e pakt k o nga 31ndodh aktualisht, 3ka i det'ron edhe vet hartuesit t parashiko n ngrit e t tari&s studentoreK, " sot e tut e as " ka ndr mend t mbulo o vetm studimet e nivelit t d't e t tret Jmaster, doktoratura et K, por n kohsisht s1do t hedh as edhe n "indark pr mbulimin e p esshm t kostove t etess s studentve, p#sh# konvikte, mensa et , t cilat " sot e tut e, si 3do 3am3ak! apo makiato, do t ken 3mim tregu# Pranda student t dashur t s ardhmes s a&rt, po s1 u ka rn lotaria nat'rore " t lindnit n 4iran, apo t keni babin dre tor partiak a gangster "'te!e, harro eni universitetin$ Shkolla sht pr !eng int$ Bu t t ert, msoni shkrim e kndim pr t leCuar titrat e telenovelave, ca veprime aritmetikore pr t numruar lekt e pakta " u bien n dor, dhe shkoni ngrohuni n diell$ (drsa u " dashkeni edhe shkollim universitar prte ati ba!ikut, mad e u t la thitur " doni t merreni me shkenc, u " s1doni ta nisni dhe ta bitisni etn si !ra t mbl call center<i, mba ini n kurri! vet kostot, se shkenca sht shpengim aristokrat dhe o domosdoshmri sho"rore$ Sigurisht " SA*<it nuk i mungon &are cipa pr ta thn tro3 " th esht i duhet t mba me para diplomoret private# Pranda skemn e usti&ikon publikisht duke pretenduar se &ondet nd ekin studentin# Pra, n varsi t numrit t studentve t reg istruar, sigurisht mbi ndon &ar pragu piksh t maturs shtetrore J" ka go t k"i a " thon se po katandiset progresivisht n monedh shprblimi para< dhe pas!g edhorK, universitetet publike ose private do t pr&ito n &onde shtetrore# 6rengu propagandistik me duk en demokratike t liris s !g edh es "ndron n &aktin se diplomoret private, n shum raste t ndihmuara bu arisht nga shteti me godina t privati!uara apo t marra me "ira pr n kacidhe, kan prparsi t konsiderueshme in&rastrukturore# ( &und t &undit ato u marrin studentve disa<&ish m shum sesa universitetet publike, t cilat vua n pre vitesh nn&inancimin shtetror, e pr paso g end en problematike t hapsirave universitare, prg eg si pr t cilat ka dre tprdre t shteti# JKampusi i Fniversitetit t 4irans sht br si meta&ora mbi komuni!min, " shihet si vi a n hori!ont# Ama sa her hedhim n hap dre t sa , na largohet edhe mK# Po ashtu dihet se reg istrimi i studentit kusht!ohet nga prsht'p a " ata kri o n m par pr universitetet, dhe ktu diplomoret private, si t reg ura n pun komerciale, kan vite " nda n hapsirn reklamore televi!ive me biskotat, birrat dhe pre!ervativt# Pr t mos prmendur &ushatat g 'sm t errta t reklamimit t dre tprdre t npr g imna!e, edhe brenda ors s msimit$ ( kohsisht, n n sho"ri t strukturuar n at mn'r ku shumkush beson se m shum i vlen n cop diplom sesa di a, diplomoret private do t bhen magnet edhe m i paprballueshm# 7ad e edhe rendit a Jrankimi i thot SA*<i 'n anglo&ilK e universiteteve, kriter t etr i shprndar es s &ondeve,

do t kusht!ohet nga vlersimi i vet studentve, duke i vendosur kta t &undit n dilemn: a t them t vrtetn duke e br diplomn time nga institucioni ku studio m t pavler, apo ta b &ush me lule se kshtu ia rris t &amshmen konkurrueshmri cops s kartonit " marr n &undI$ Kshtu " gara e &amshme midis universiteteve do t shndrrohet n rend e t nCituar kolektive dre t cilsis m t ult, si n terma prmba t esor t di simit, ashtu edhe n !hvillimin e ars'es kritike# Prit O do t g eg e SA*<i, se " n diplomore private t h' n gar pr &onde publike duhet t akreditohet dhe ta ndrro statusin n institucion o&itimprurs# 7ad e " akreditimi t &ito besueshmri publike, ag encin akredituese do ta ndihmo n, e kush t etrJI$K prve3 ekspertve ndrkombtar# ( & alorin e kritiks s ideolog is, kta t &undit e !n krenar vendin e 4 etrit " hamendsohet se di# Pra, pavarsisht &aktit se realisht askush nuk di asg , se t g itha re&ormat katastro&ike kan pasur nga n bekues ekspertor t prte detit, se edhe vet prte detit ekspertt s1din m 31t thon pasi kri!a dhe katastro&a ndihet kudo, ktu, n atdheun ton !ulu, t "enit ekspert ndrkombtar garanton riprodhimin ideolog ik duke sendrtuar 4 etrin " hamendsohet se beson, pra popullin n terma publiku t pash"ueshm# Pra, ek!istenca e ekspertve, meg ithse nuk besohet personalisht nga askush, i kri on bind en secilit m vete se t g ith t t ert, ndr'she nga ai, e beso n kt prrall# Kshtu " nuk duhet br ! pr t mos dal si leshko para leshkove t hamendsuar# (drkoh " kalimi n status o&itimprurs sht a" vulgar, sa" do t m a&tonte pr ta shkrmo"ur vetm &akti se do t prbnte risi globale lobimi konstant i siprmarr eve &itimprurse pr t1u kth'er n institucione o&itimprurse me "llim di en pr t pr&ituar &onde shtetrore# Pasta , n kt vendin ton t dashur, kush s1do t1i rregullonte kartat brenda nats pr ta &shehur &itimin si shpen!im t domosdoshm pr mbarva t en e aktivitetitI$ Sundimtarve dhe ideolog is s t're nuk u duhet dhn dekorata e t "enit mashtrues intelig ent# Allimi vulgar prodhon dhe prodhohet nga ars'etimi vulgar# 5he pr t1i vn kapakun pr3art es s vet, SA*<i mton t1i &us duart e "everis edhe n !g edh en e strukturave t universiteteve publike, duke u he"ur kt're t &undit 3&ardo m eti pr t1i re!istuar bots s pushtetit dhe paras, duke i kth'er pedagogt n varts "everish dhe riprodhues besnik t politikave " shkatrro n iden emancipuese t universitetit# SA*<i 'n parashikon " !g edh a dhe det'rat e rektorve t universiteteve publike t kusht!ohen nga n bord, ku shumica e antarve nuk do t en p es e universitetit, mad e do t vin mundsisht nga bashksia e lavdishme e bi!nesit, dhe do t emrohen me g as ose nga "everia, ose nga parlamenti# 7e"ense rektori sht pundhnsi i trups pedagog ike, dhe deri m tash sht i !g edhur dhe i krkohet llogari nga k o trup, " nesr e tut e ai do t et edhe &ormalisht n dre tor shkolle " do t vr n rresht pedagog e student si toga &'t'r3elura mitingashsh pr "everit e radhs# Ksiso , ides dhe praktiks s universiteteve publike, prve3 rrnimit konceptualo<emancipues, var&rimit dhe m erimit &inanciar, do t1u shtohet edhe robrimi i dre tprdre t partiak# Se sikur nuk shkonte " n n vend ku g ithkund g ithkush bn ham<ham<ham, ndokush n ndon cep ta hap go n pr t artikuluar ide kritike# P#S# *a mi i mir sht se !g edh et an n prag dhe kushedi "everia e SA*<it nuk e ka t g at# *a mi i ke" sht se pavarsisht retoriks !g edhore, !vendsuesit do t preken m leht nga presioni i padronve t diplomoreve sesa nga !ri ishullor i banorve t truallit t di es, dhe asg s1ka pr t ndr'shuar# 4 paktn deri ditn kur shpirti J!riK, duke manipuluar paksa plakun Uegel, t bhet kock#

*konomi%imi i arsimit > 90a +lbin Kurti April 12, 2013 at 0:21pm )konomia i prin arsimit# )konomia e trhe" pas arsimin# Sigurisht " ekonomia edhe ba!ohet tek arsimi, mirpo meg ithat i prin ati # Sistemi arsimor varet shum pre g end es dhe dinamikave ekonomike# Sektort n t cilt ka shansa pr punsim dhe pr!g edh et n lmit e studimeve " b n studentt e rin an ngusht t lidhura me n ri<t etrin# Dlu!ioni i !g edh es vrehet si askund t etr te 1, v e3art# Ata !g edhin &akultetin e caktuar sepse ai &akultet tashm i ka !g edhur ata, &akulteti " i ka oshur pr shkak t asa " ai premton O vendin e puns pas pr&undimit t ti # Ban kre t t pakt studentt " i kan nd ekur talentet e t're duke mos 3ar kokn pr punsimin e mundshm mpasta # (doshta pr shumicn e t're mund t thuhet edhe " nuk e kan !buluar &are talentin e t're# Sistemi arsimor dhe i mesm te ne nuk iu ka ndihmuar shum n kt aspekt# ), kurresht a &mi rore sht prher at'# Sistemi shkollor duhet " t konsisto n thellsi t prmba t es s asa kurresht e e# 7irpo shkolla sot sht g ithn e m pak shkencore e artistike dhe g ithn e m shum disi socio<kulturore# K o s1i ndihmon kurresht es &mi rore# @reudi shkruan diku " te moshat 10 deri n 12 v e3 merret vesh nse &miu ka m shum prir e pr matematik apo pr g uh, pr shkenca apo pr art# ( sistemin ton arsimor nuk ka kso brengash# Bemi dshmitar " n Kosov a" shum student npr universitete e koleChe studio n dre time si diplomacia, marrdhniet ndrkombtare, shkenca politike e t ng ashme# 5he, shum pak e g ithn e m pak studio n matematik, &i!ik, kimi, inChinieri et # %sht ke" por o edhe e 3uditshme# Sepse pundhnsi m imadh n Kosov sht Aeveria me mbi ,0#000 t punsuar# At' s1krkohen inChiniert dhe aso " mbaro n shkenca nat'rore# ), pikrisht ata do t inkuadroheshin n !hvillimin ekonomik t vendit i cili ba!ohet n prodhim# Pa d'shim " duhet shtuar investimin n arsim dhe mad e duhet d'&ishuar ai pr ta te kaluar HV e :5P<s# 7irpo, investimi n arsim pa e kuptuar dhe ush"'er lidh en me ekonomin bhet i kot pr neve dhe i dobishm pr shtetet e hua a " do t na i marrin ekspertt# Kur nuk kemi arsim e edukim " lidhet me ekonomin ton kapitaliste, ather kemi kapitali!im ekonomik brenda arsimit dhe edukimit: shiten e blihen notat e diplomat porsi t ishin malli m i !akonshm# Kur kemi universitete pa &abrika, e para e merr rolin e t d'ts: universitetet prodho n diploma sikur t ishin &abrika pr to# K o sht ars'e a pse kemi in&lacion t diplomave i cili diplomn e shndrron n ngushllim pr papunsin# >eso " numri i studentve " nuk diplomo n ka rn dhe numri i at're " nisin studimet master sht rritur# 7e studime duket " t rin t e sposto n ankthin e t're pr papunsin# ?asti i diplomimit dhe ai i statusit t papunsis prg ithsisht prputhen# Sistemi politik dhe institucional nKosov, duke "en i mbrth'er nga neoliberali!imi, nuk investon n edukim dhe arsim sepse konsideron " vetm individi pr&iton nga shkollimi i ti e o edhe sho"ria pr t ciln neoliberali!imi sht skeptik# Kur ksa i shtohet &akti " sikurse politikat e F(7DK<ut d e ashtu edhe politikat e Aeveris sot nuk parashohin investime n n er! " s1 an a&atshkurtra, bhet i "art shkaku i g end es " po e JprK eto m# 7ad e edhe ato investime t deritanishme n arsim an br me "as e dhe bind e t gabuar# >urokratt ndrkombtar t pasuar nga "everitart kosovar na thoshin " duhet t bhemi vend atraktiv pr investimet e hua a# Prve3se me reklamat e SatchiWSatchi k o thoshin ata sht e mundur prmes edukimit e arsimimit: t mbaro m shkollimet e pasta v en punsimi sepse i oshim investitort me kuali&ikimet tona impresive# ( &akt, ata " i mbaruan universitetet me notat m t larta u oshn pre investitorve n vende thua a dhe ikn at e# Pra, konceptimi i !hvillimit n d' &a!a ndaras n her n arsim e pasta n punsim s ell ve3se ik en e trurit# Arsimi dhe punsimi edhe duhet t integrohen, edhe t bhen n kohsisht# (at'risht " n etn e n eriut pre

moshs s &mi ris e deri te a o madhore n her v en arsimi e pasta edhe punsimi, mirpo ba!uar n kt model nuk mund t ndrtohet e !hvillohet sho"ria dhe ekonomia# Fniversiteti publik n Kosov sht i strngarkuar dhe i parti!uar# Ai nuk sht vatr e prodhimit t di es, nuk sht 3erdhe e re!istencs socio<politike dhe as u!in e kreativitetit estetik# Ata mbi H0#000 msimdhns e student at' an kr'esisht si n &ar ele&anti i & etur# 5he, o ele&ant n Chungl por aso i disiplinuar n kopsht !oolog ik# ( ann t etr, universitetet e koleChet private an shum t shtren ta dhe n to shkollohen kr'esisht &mi t e t pasurve# >ile m shum sesa kudo t etr k' sht rasti n Kosov me"ense t rin t nuk mund t marrin kredi pr studimete t're# 5he, prsri nuk kemi shpagim: duke u varur nga per&ormanca e t're si bi!nese dhe me pro&esort m t mir " u vi n srish nga FP< a, cilsia te shum pre kt're universiteteve e koleCheve private l a" shum pr t dshiruar# Prg ithsisht, prvo a e paslu&ts na e ka dshmuar " n ndr g rat m t kolla shme sht " t bsh universitet t ke"# Pranda , mbase te arsimi duhet t emi m par konservator sesa liberal# 7simi e studimi sot nuk t bn m p esmarrs n re!istencn kolektive si n vitet e 1/0<ta# ( Kosov tani leCohet pak, kurse msohet edhe m pak# Shkathtsia e o di a shno n avancimin arsimor# 7ande , pr shkak t kti arsimimi t dobt, vetm g rat e th eshtuara po kuptohen# 7bi t g itha, vendimtare pr arsimin dhe edukimin n Kosov sht inkura imi i &mi ve dhe rinis pr t leCuar# Por, para s g ithash, arsimi urg entisht duhet t ridimensionohet duke u ndrlidhur me ekonomin dhe k o e &undit po ashtu duhet t ridimensionohet duke u ndrlidhur me prodhimin# Prishtin,/ prill 2013 +lbin Kurti

http:TTstudentactivism#netT

9evoja pr or0ani%im sindikalist studentor dhe strate0jit e or0ani%imit 2edi Mu,i 6eksion i mba%tur n kua rin e ciklit 7#rmt e kritiks8 5uke marre shkas nga levi! a 8Fniversiteti ne 6re!ik9, duke sh"'rtuar si shkallen e mobili!imit ashtu edhe impaktin "e pati, e vendosur k o levi! e edhe ne kontekstin e realitetit me te cilin perballet studenti ne universitetet piblike Sh"iptare, evidentohet domosdoshmeria e n e strukture vete<organi!imi studentor me karakter sindikalist# Aas en nda kesa ide e e kam &okusuar ne d' dre time: Se pari O percaktimi i statusit aktual te studentit si sub ekt ne universitetet publike, trans&ormimi rren esor i keti statusi dhe mbro t a e statusit te ri neperm et organi!imit sindikalist# .ete termi organi!im sindikalist merr kuptim pikerisht nga perku&i!imi i statusit te ri# Pra eshte n e marredhenie dinamike e kri imit te statusit te ri neperm et anga!himit ne organi!im dhe dhenies kuptim te organi!imit duke u identi&ikuar me statusin e ri#

Se d'ti O organi!imi sindikalist studentor si men'ra e vetme per mobilizimin masiv te studenteve per kri imin e n e &u"ie institucionale, pra n e "endre in&luence mbi vendimmarr en e universiteteve publike mbi politikat arsimore "e aplikohen dhe ngrit en e n e strukture "e siguron rua t en e kesa &u"ie institucionale Jduke patur ne mend e edhe rolin de&icent te Aeverive Studentore ek!istueseK# (e mb'll e do sh"'rtohet modeli i organi!imit studentor i !batuar nga studentet e universiteteve publike te Kebekut, model i cili ka bere "e protastat masive te 2012<es te ene me te sukseshmet ne rang boteror, krahasuar me protestat studentore te viteve te &undit, persa i perket si shkalles se mobili!imit ashtu edhe re!ultatit per&undimtar te arritur# (e perp ek e per te percaktuar statusin aktual te studentit vlen te sh"'rtohet marredhenia pedagog <student "e ngelet n e marredhenie autoritare e cila mani&estohet ne situata te ndr'shme# 7arredhenia aktuale e ve pedagogun ne po!icionin e !oteruesit te in&ormacionit dhe studentin ne rolin e s&ung erit te cilit shpeshhere in&ormacioni i epet me pikatore ose i mohohet teresisht nga &rika e konkurences ne tregun e lire "e mund te perbe e per pedagogun neser, ndar a e in&ormacionit me studentin sot# Per me teper, shpeshhere pedagogu shperndar en e in&ormacionit e imponon duke per&ituar materialisht nga shit a e n e libri te botuar "e mban emrin e ti duke h're ne marredhenie te dre tperdre ta tregu me studentin# (e g ithe kete situate te kri uar, statusi i studentit eshte ai i sub ektit pasiv lehtesisht te viktimi!ueshem i cili nga n era pikepam e perben n e viktime te mundshme ne marredheniet e dre tperdre ta me pedagogun dhe nga ana t eter perben n e viktime te perhershme te vete sistemit arsimor dhe politikave "e imponohen nga "everia# Politika nda te cilave, rolin e ti studenti e sheh si teresisht pasiv Jne terma te perg ithshemK# Atehere, cesht a shtrohet, si mund te kalohet nga marredhenie hierarkike pedagog O student ne marredhenie aktive dhe reaktive ne te cilat vete bashkesia studentore te perbe e pale# Pike se pari duke u mbeshtetur ne bind en se arsimi i larte eshte e dre te e g ithsecilit, dhe po ashtu e dre te e cdo studenti eshte "e te kerko e n e standart te caktuar dhe te impono e vullnetin e vet persa i perket politikave "e kane te be ne me arsimimin e ti # 7undesia e vete<organi!imit dhe vetevendos es, ne kushtet e realitet sh"iptar, dimensionohet vetem brenda d'erve te universitetit publik, si n e mundesi unike ne eten e cdo individi "e kalon nga keto d'er# (ese mundesia e organi!imit te g ithe sho"erise ba!uar ne parimet e asa "e "uhet 8demokraci neperm et p esemarr es9 ngelet per momentin n e vi!ion shume i veshtire per tu konceptuar ne sho"erine ku eto me, me nivelin e sa te nderg eg esimit, k o mundesi eshte mese reale ne universitetet publike# ( e mundesi "e studentet do ta kene te pamundur ta g e ne ne amb entet e neserme te punes# ( e pre >ashkimeve studentore ne rang kombetar te Kebekut i "ua ur ASS) JAssociation pour une SolidaritX S'ndicale YtudianteK statusin e studentit e percakton si n e9 punetor intelektual i ri9 i cili si p esemarres ne >ashkimet Sindikaliste Studentore anga!hohet ne men're aktive, per kri imin e &u"ise institucionale te studenteve ne mbro t e te disa parimeve ba!e sic eshte e dre ta per shkollim te larte e cdo individi ne sho"eri ne vend te te "enit privileg i disave, per arsimim te shkeputur nga in&luenca e sektorit privat, per vete<menaChim te institucioneve te edukimit et et # Pra n e 8punetor intelektual i ri9, i vene perballe administrates dhe politkes se imponuar nga larte, do duhet te organi!ohet ba!uar mbi parime sindikaliste per te &ituar te dre ten e vetevendos es ne institucionin e arsimit# (ga k o pikepam e, "ellimi per&undimtar nuk eshte th eshte lu&ta kunder n e lig i apo politike arsimore te caktuar, por ngrit a e n e strukture vete<organi!imi studentor e cila do perbe e sht'llen e mbeshtet es se keti vi!ioni emancipues te asa cka do te thote te "uhesh student edhe per bre!at e ardhshem# (ga ri<percaktimi i statusit te studentit tek ri<percaktimi i vete sistemit te edukimit "e do prodho e ne te ardhmen dre tues Z>ashkimesh Studentore1 te cilet, me mbeshtet en "e buron nga studentet, do kene kura on te dalin nga po!icioni pasiv i kushte!uar nga viktimi!imi i mundshem, por edhe i perhershem, dhe "e bashke me studentet te artikulo ne ate cka perben kau!e te perbashket# Sistemi i edukimit, si &ormesues i individeve "e neser do s&ido ne strukturat e ngritura te dominimit dhe hierarkise sho"erore#

Si vi!ion per&undimtar, vete ek!istenca e mundesise per n e organi!im emancipues na vendos te g itheve para !g edh es: a do duhet te presim nga 8intelektualet9 e se ardhmes J"e sot ane doktorantet "e rrine mbrapa d'erve te pro&esoreve ne prit e per te h're ne marredhenie tregu me taK apo nga studentet e mbru tur dhe &ormuar nga perp ek a kolektive e >ashkimeve Studentore, "e te solidari!ohen neser ne lu&ten e klases me te cilen perballet punetori i ndertimit, minatori, etimi, sakatiI 5et'rimisht veshtiresite per ta arritur organi!imin ne shkalle te g ere ane te shumta# Pike se pari, mungesa e eksperiences# Ergani!mat studentore te periudhes se para /01s ishin struktura te cilat ishin ngritur per te per&ocuar ate cka imponohe nga sistemi, duke e ndr'dhur plotesisht inisiativen emancipuese te studentit# Per me teper ne kushtet ku g endemi sot, apatia sho"erore si sindrome e perhapur nuk le men ane studentet "e ne shumesi perbe ne klientele te ma me per ka&enete rreth e rrotull &akulteteve# (ese perpi"emi te anali!o me rolin e Aeverive Studentore ne ndikimin "e kane ne vendimmarr e te rendesishme, kuptohet se ato nuk perbe ne asg e me teper sesa n e 8parodi te idese se "everise9 si hapesira stervit e e per ata "e aspiro ne "e ti h' ne politikes ne te ardhmen# Ato nuk e derivo ne ek!istencen dhe leg itimitetin e t're nga studentet, por nga administratoret e universitetit# Pamundesia e pavaresise se t're nga administrata e universitetit lidhet pikerisht me &aktin se burimet e &inancimit vi ne nga larte Jrasti me tipik i anesise se t're eshte vete ga!eta 8Studenti9, ku nga + &a"e, 3 i !e intervista me rektorinK# Por situata ne vend nuk perben rast te vecante sa u perket Aeverive Studentore# >ashkimet Studentore kudo perceptohen si institucione paralele ku aktiviteti dhe parimet e t're nuk kane asn e pike takimi me Aeverite Studentore# Aktiviteti i >ashkimeve Studentore ka karakter shume me te theksuar politik, krahasuar me aktivitetet kulturoreTsociale te AS dhe parimi ba!e i t're eshte "e studentet asn ehere s1do te kene pushtet te dhuruar nga siper# K' pushtet duhet te &itohet duke i o&ruar universitetit !g edh en e vetme nderm et bo kotitTprotestaveT!aptimit te hapesirave, dhe n e universiteti "e permbush aspiratat e studenteve# Perpos veshtiresive ek!iston mundesia "e te per&itohet nga kushtet te cilat ne pam e te pare duken ne dis&avorin studenteve por edhe pedagogeve# (e realitetin ku buCheti per universitetet publike po shkurtohet dhe ne te ardhmen e a&ert do te varet vetem nga numri i studenteve neper &akultete, k' numer do te vi e g ithmone ne rrit e Jg e "e veshtireson mesimdhenienK# Por nga ana t eter, numri i studenteve do te perbe e burimin e in&luences dhe peshes se >ashkimeve Sindikaliste Studentore te se ardhmes# (ga pikepam a e e&ektshmerise se levi! es, koordinimi idealisht duhet te behet ne shkalle kombetare, pasi politikat arsimore implementohen ne shkalle kombetare, dhe si te tilla kerko ne solidari!imin masiv te studenteve ne "endrimin e t're# Pra cesht a "e shtrohet eshte: kush eshte men'ra me e e&ektshme e organi!imit per te !g uar studentet nga apatia "e mbi!oteron, per tu dhene kura o te perballen dhe ti kundervihen g end es aktuale hierarkike te kri uar ne universitet, per tu mobili!uar ne shkalle te g ere per cesht e madhore si ato te shtruara nga levi! a 8Fniversiteti ne 6re!ik9# Shembulli "e v en nga studentet ne Kebek te Kanadase deshmon se per te arritur mobili!imin ne shkalle te g ere, strateg ia "e duhet nd ekur eshte organi!imi ne celula ba!e me parimin e demokracise direkte "e buron nga poshte O larte#

Skema e organi!imit dhe &unksionimit te >ashkimeve Sindikaliste Studentore ne Kebek# >ashkimet Studentore konsiderohen si organi!ma te implementimit te konceptit te demokracise direkte nga vete studentet# (e Kebek thua se 100V e studenteve ane vullnetarisht anetare te >ashkimeve Studentore# Per &unksionimin e struktures perdoret 9@ormula 6A(59, e kri uar ne vitet -0# A o percakton se: ne momentin "e n e bashkim &ormohet, anetaret ne men're demokratike vendosin nese dhe c&are kontributi do ti paguhet bashkimit# Ae kete , >ashkimi ka det'rimin te mbro e te dre tat e anetareve dhe te puno e per to# Anetaret duhet te ploteso ne det'rimet e t're &inanciare kundre t >ashkimit# (ese n e anetar i terhe" kontributet nga >ashkimi ose pushon se paguari, ai prapeseprape eshte i mbro tur nga >ashkimi por i hi"et e dre ta e votes#

Ergani!imi i "endrueshem varet nga marredhenie nderpersonale te solidaritetit dhe mirebesimit, pranda do ishte e pakuptimte te organi!oheshin te g ithe studentet ne n e >ashkim Studentor ne rang universiteti# 7en'ra me e lehte e organi!imit &illon nga n esite me te vogla administrative, pra departamentet#

>ashkimet Studentore duhet te ba!ohen pikerisht tek marredheniet personale, dhe shumica e studenteve i n ohin studentet ne departamentet e t're dhe nda ne me ta te n e tat probleme dhe veshtiresi# Bane departamentet ato te cilat marrin vendimet lidhur me bler en e librave, madhesine e klasave, respektimin e orarit te leksionit dhe laboratoreve nga lektori# Pra organi!imi ne nivel departamenti u le on studenteve te ushtro ne presion lidhur me men'ren e shperndar es se literatures, te !g edh es se klasave, permiresimit te kurikulave, nivelit te pedagogeve ne departamentin e t're et # Ergani!imi ne shkalle departamenti e ben me te lehte pikenis en e organi!imit dhe menaChimin e ti # K o eshte shume me e lehte se te perpi"esh te organi!osh n e numer te madh studentesh n eheresh# Kontakti me departamente te t era behet me i lehte duke "ene se n ihen nderm et t're ata studente "e ane me te prirur per tu bere p ese e >5# >5 ane vendet ne te cilat bashkeveprohet me anetaret sistematikisht, ne rang ditor, at' ku kr'het mobili!imi per protestat e medha#

(ese departamenti perben n esine ba!e te organi!imit, shkalla t eter e &ederimit te >5 eshte ne rang &akultetesh#

7e &ederate duhet kuptuar >5<esh "e koordinohen me te t era >5<esh mbi cesht e dhe probleme te perbashketa Jne disa &ederata ne vende te t era, n esia ba!e e organi!imit i nenshtrohet trupit organi!ativ te &ederates, por k o pikerisht shkaterron inisiativen lokaleK# Pranda men'ra me e mire per te &ederuar eshte duke i dhene pushtet n esive ba!e J>5K, "e perbe ne >S, mbi cesht e te cilat ndiko ne vetem ata, nderkohe "e cesht e "e per&shi ne n e numer me te madh studentesh Jp#sh# mungesa e ngroh es ne &akultetK diskutohen neper n esite me te larta te &ederimit J>@K ku "endrimi i cdo >5 lidhur me n e cesht e te caktuar komunikohet neperm et delegatit perkates#

5uke &ederuar ne rang me te g ere "endrimet e >ashkimeve te 5epartamenteve, kri ohen >ashkimet e Fniversiteteve# K' eshte vendi per te sh"'rtuar cesht e "e ndiko ne ne shkalle te g ere g ithe studentet e universitetit, si psh g end a e bibliotekave, investimet e universitetit et # Por c1eshte me e rendesishme, >ashkimet e Fniversiteteve nuk marrin vendime mbi cesht e "e nuk ndiko ne te g ithe studentet#

>F nuk e ka pushtetin "e te dre to ne >@ dhe >5 te cilat e perbe ne ate, por e kunderta eshte e vertete# (e Kebek, >F ndermarrin veprime kur >5 parashtro ne "endrime dhe vendime te caktuara#

(e kete men're >ashkimet e celulave ba!e &ederohen deri ne nivel kombetar, ku perballen me cesht e te ng ashme me ato te cilat 8Fniversiteti ne 6re!ik9 u perball: &inancimi, 4E)@*<i, sta!hi# J7undesine e n e strukture te tille organi!imi, tek ne, nuk e kane universitetet private, meg ithese trumbetohen si "endra lirie akademikeM 7enaChimi administrativ i t're nuk ndr'shon shume nga klubet e &utbollit ne vend#K 5elegatet "e &ederohen ne nivele te ndr'shme nuk ane politikane "e marrin vendime per n esite e t're, ane th eshte individe me perg eg esine e komunikimit te "endrimit te n esise ba!e per n e cesht e te caktuar, neper nivelet e ndr'shme te &ederimit# Ata mund te thirren kurdohere nga n esia ba!e dhe te kontrollohen ne "endrimin e t're#

Stu entet e c o epartamenti voto ne delegate "e do merren me pune administrative ne &unksion te >5# Stu entet e c o epartamenti g ithashtu voto ne delegate "e do komuniko ne vendimet e t're si departament neper >@#

Stu entet e c o fakulteti do !g edhin delegatet e t're per tek >F# Stu entet e ,%ithe universitetit do !g edhin delegatet per >ashkimet ne shkalle kombetare#

)shte shume e rendesishme "e te ene trupat studentore ata te cilet !g edhin delegatet ne nivele te ndr'shme, dhe o t ua kalo ne kete perg eg esi delegateve# Kur kalohet nga kompetenca e administrimit te g erave ne kompetenca vendimmarr e e, shume th esht mundet "e >ashkimet te kthehen ne n esi burokratike "e puno ne per interesat e t're ne vend "e te &unksiono ne si koordinim i vendimeve te ba!es, pranda eshte me rendesi "e te mos humbi vig ilenca kundre t delegateve nga ana e studenteve# Ergani!imi i n e :reve: < < Supo!o me se studentet evidento ne n e problem te caktuar ne shkalle te g ere# Kete problem duhet t ua komuniko ne >5 dhe >@#

< Kur >5 dhe >@ vene re tendencen per te h're ne greve, pra per bo kot, ato organi!o ne votime ne rang departamentesh# < )shte shume e rendesishme "e ne kete pike >5 te motivo ne studentet e t're duke diskutuar ars'et pse ata duhet ose o te h' ne ne greve# < (ese ka n e numer te m a&tueshem >5 "e kane votuar pro h'r es ne greve, atehere u komuniko ne >@ dhe >F vullnetin e t're per te h're ne greve# < >F do te shko e ne >shK dhe do te mbro e po!icionin e vet pro greves#

< (ese n e numer i m a&tueshem >F kane te n e tin "endrim Jpro grevesK, >shK do kontakto ne edhe universitet e t era# 5elegatet e >shK ane ata te cilet do organi!o ne dhe do ta &illo ne greven, ne emer te g ithe studenteve ne shkalle kombetare# < Ka raste kur >shK parashtro ne ide te caktuara# Atehere ata ua komuniko ne ato anetareve ne cdo nivel te struktures neperm et delegateve dhe ide a hidhet ne vote pikerisht ne >5 dhe re!ultati i votimit komunikohet me larte# < >ashkimet ne shkalle lokale mund te h' ne ne greve apo te ndermarrin protesta edhe pa mbeshtet en e >F apo >shK, por th esht mobili!imi dhe impakti do ene ne shkalle me te vogel# Por g ithsesi autonomia per te nderrmare n e veprim ne shkalle lokale respektohet g ithmone# Pergatit et dhe mobili!imi per greve nga delegatet: < Shperndar a e in&ormacionit dhe motivimi i ku tdo# Shpeshhere e kupton se kush do te solidari!ohe , th esht duke pare blu!en "e mban veshur Jpor o g ithmoneK# < < < < Kerkimi i sa me shume materialeve per s ell en e argumentave pro nevo es per mobili!im ne greve 7arr a e kontakteve me n ere!it, &illimi i n e peticioni, perdorimi i rr eteve sociale et Protesta e pare per te bere publike kerkesen dhe dore!uar peticionin 5henia e n e ultimatumi

< <

>llokada e rrugeve, urave, metrose, !aptimi i sallave ne universitet Perdorimi i bo koteveT grevave te shkurtra, 1, 2, 3 ditore#

< (e per&undim, kur asg e s1eshte !g idhur, shpall a e greves se perg ithshme ku sllogani "e perdoret nga studentet eshte: 8 am gati te humbas simestrin9# 6adikali!im i situates# < Perp ek a per per&shir en e sa me shume grupimeve te t era ne kau!e#

Kronolog ia e protestes ne Kebek Shkur<Shtator 2012: <

Plani i shpallur ne pranveren e 2011: 6rit e e tari&es universitare pre [32HTvit per H v et duke &illuar nga Shtatori 2012 Jplani u rikon&irmua ne 22 7ars te 2012K# (e 2010 plani do te ishte vene ne !batim teresisht me n e pagese pre [3#,00Tvit J"e prapeseprape eshte diku tek 30V me pak sesa tari&a mesatare ne KanadaK# Shkurt: >ashkimet studentore voto ne per boikotin e mesimit

<

< 22 7ars: 300 O +00#000 studente parali!o ne "endren e 7ontrealit ne ate "e "uhet 8akti me i madh i pabind es sho"erore ne historine e Kanadase9# < Prill, rreth 1-H#000 studente "e perbe ne rreth 1T3 e numrit te studenteve te Kebekut deklaro ne greven e perg ithshme, nderkohe "e 2T3 va!hdo ne mesimin ne hesht e# < =aptohen disa auditore leksionesh ne universitete te ndr'shme#

< :reva per"endrohet me teper ne rruge, ku strateg ia s'non demtimin ekonomik te establishmentit si mundesia me reale per te patur reagim nga administrata dhe "everia# Pra 7ontreali per eton bllokimin e rrugeve, urave, metrove et si men're per nderprer en e rr edh es se kapitalit# < (derkohe shume grupe ane aktivisht te per&shire ne protesta individuale, ne shperndar en e trakteve ku la meroheshin protestat e rradhes# Keto inisiativa kishin rendesi te vecante ne shmangien e mundesise se !aptimit te levi! es nga n e organi!ate e vetme# < 5iskutimi "e shkaktoi me teper debat nderm et anetareve ishte perdorimi i akteve vandale si taktika te mundshme# 7e kalimin e mua ve, dhe me "endrimin e "everise, mbeshtet e me te madhe kishin g ithmone taktikat vandale, si psh nderprer a e &unksionimit te metrose nga hedh a e bombave te ga!it# < (e 20 Prill, u organi!ua n e aksion per prish en e organi!imit te n e panairi punesimi# (der punet "e o&roheshin ishin edhe ato te minierave, preresve te pemeve dhe ndertueve ne !onen indig ene te veriut te Kebekut# K o perberi n e pike kthimi per levi! en, ku karakteri studentor morri permasa te g era antikapitaliste, pro<amb entaliste et # K o kulminoi me n e perlesh e me &orcat e sigurise dhe te policise# Pas kesa date, prania e policise ne rruget e Kebekut u shume&ishua# < < < 7beshtet a e publikut ra disi si paso e e bllokimit te rrugeve, urave et # 7a : ministri i arsimit ep dorehe" en# Dmplementohet >ill -, "e percakton:

Gdo proteste me mbi H0 vete "uhet e palig shme n"s s1eshte vene ne di eni me pare policia Protestuesit duhet ti apin paraprakisht policise itenerarin e marshimit >ehet e ashtelig shem !aptimi i amb enteve ku !hvillohet mesim Ku&i!ime ne veprimet e protestuesve Paso a per ata "e bo koto ne mesimin : oba te renda per transgresoret dhe mundesi d'&ishimi te g obave per riperserit e te akteve Kontrolle banesash per p esetare grupesh mu!ikore "e ne kenget e t're perdorin &ra!a &'ese nda policeve dhe "everise# Per ashtim nga grupime te ndr'shme per ata demonstrues me aku!a nda pikave te mesiperme >er a e palig shme e mbulimit te &'t'res me maska apo shalle g ate protestave# Avanta!het e studenteve:

<

7bulim mediatik perg ithesisht ne mbeshtet e te t're Perkrah e nga n e numer i madh pedagogesh, sindikatash, komunitetesh artistike me in&luence )videntimi i dre tuesve kari!matike te >S, simbolika e sheshit te ku" Aeveria takohet sporadikisht me dre tuesit e >S pa dhene ndon e re!ultat#

<

< (derkohe sonda!het trego ne se shumica e Kebekianeve, e "ua ne te nevo shme rrit en e tari&ave studentore# < Korrik: levi! a merr n e dimension kr'esisht antikapitalist dhe ne mbeshtet e te Eccup' 7ovement, duke kundershtuar hapur ne retoriken e t're:

Shtimin e taksave per sherbimin shendetesor Shkurtimin e sherbimeve publike dhe te vendeve te punes 7b'll en e &abrikave Sh&r'te!imin pa kriter te burimeve nat'rore 6rit en e moshes se pensionit Ku&i!imet mbi sindikatat e punetoreve

< K' pikerisht eshte momenti kur >ashkimi ne rang kombetar me radikal i Kebekut, ASS), protesten e "uan 8n e element te n e revolucioni kulturor9# < :reva va!hdon deri ne shtator kur do te &illonte venia ne !batim e planit te rrit es se tari&ave te arsimimit per universitetet publike# < H shtator 2012, deklarohet nga "everia 8ngrir a e tari&ave9 per n e periudhe te papercaktuar kohore# >S voto ne per rrikthimin ne mesim# Asamblete e perg ithshme:

Ergani!imi ne shkalle departamenti eshte n e mundesi dhe me e perhapura ne Kebek# ( e mundesi t eter e cila i "endron besnike parimit te demokracise direkte eshte organi!imi neper asamble te perg ithshme ku vendimet merren ne mbledh e masive# K o eshte n e &orme organi!imi e perdorur shpesh ne revolta te ndr'shme ne histori neper &abrika, revolta sklleverish et , e cila perdorte n e ba!e sa me te g ere per te marre vendime "e i per&shinin te g ithe# Si te g itha &ormat e organi!imit ka avanta!het dhe disavanta!het e veta:

5o te ishte e pamundur te deg ohe opinioni i cdo studenti ne asamble >ehet men ehere i dukshem &akti nese studentet e mbeshtesin n e nisme th eshte duke pare energ ine e grupit (derkohe do ishte e kote te harChohe kohe me re&erendume kur shihet "arte se thua se g 'sma e studenteve nuk bien dakort#

7undesia e organi!imit ndodhet edhe ashte amb entit te &akulteteve, si psh# neper konvikte Jduke pare ate cka po ndodh ne A'tetin Studenti me d'&ishimet e pervitshme te pagesave nderkohe "e kushtet minimale po deg enero ne perditeK# Keto organi!ime do duhet te mbeshteten tek solidariteti me >ashkimet Studentore ne perp ek en e t're, si n e mundesi me shume per te kri uar "endra in&luence# Ato &are kolla mund ti te kalo ne problematikat "e kane lidh e vetem me studentet dhe te solidari!ohen ne perp ek e per cesht e sociale# Pedagoget: perbe ne aleate te mundshem shume te rendesishem ne perp ek et studentore# Studentet dhe pedagoget ane ata "e e be ne g ithe punen ne &akultet, nderkohe administratoret ane ata "e vendosin per shumecka# Shume pre problemeve perbe ne kau!e te perbashket2 as studentet dhe as pedagoget nuk duan klasa seminari me nga 100 studente, mungese ngroh e e, mungese interneti, mungese ndricimi# Pranda s'nimi i studenteve ne perp k en e t're duhet te ete g et a e mbeshtet es tek pedagoget, si ure lidhese edhe per bre!at e ardhshem# Shpesh ndodh "e mobili!imi ne shkalle te g ere arrihet per n e periudhe te shkurter, ne kurri! te organi!imit a&atg ate# )nerg ite shpen!ohen per motivimin e studenteve per n e kau!e te caktuar por duke lene men ane organi!imin ne shkalle lokale dhe a o "e pason mb'll en e protestes eshte shperber a e organi!imit# (e rastin me te mire mund te ngelet n e berthame e vogel ende aktive# A o "e na duhet eshte n e levi! e studentore "e do te pasohet tek bre!at e ardhshem, o th eshte n e shperthim momental# Pra, te g ithe duhet te nC errim mesime nga a o c&are per&a"esoi 8Fniversiteti ne 6re!ik9# >ashkimet Sindikaliste Studentore duhet ti &okuso ne energ ite ne rrit en e &u"ise organi!ative ne shkalle lokale, si e vetm a mundesi per te kri uar n e levi! e te ba!uar ne marredheniet nderpersonale, te a&te per te mobili!uar studentet ne shkalle universitetesh, dhe pse o dhe shkalle kombetare, n e levi! e te "endrueshme dhe e&ikase ne perp ek et e veta, besnike nda parimit te dre timit dhe vendimmarr es nga ba!a, ku cdo student ne rang departamenti punon per nevo at e veta imediate dhe ku, c1eshte me e rendesishme, kri ohet mundesia "e te g ithe se bashku te puno ne per n e ndr'shim ne shkalle te g ere# Pra duhet te ngreme n e >ashkim Studentor "e vlereson autonomine po a" sa edhe solidaritetin#