Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
karvinieyaKTun KWCakþay:agsMxan;Nas;sMrab;karGPivDÆn½esdækic©saFarN³
k¾dUcCaesdækic© ÉkCn. k¾b:uEnþvak¾Gacpþl;nUvKuNvib,tþiCakarxkcitþy:agxøMagdl;esdækic©
TaMgenaHebIsinNaBMumankar RKb;RKg eGay)anl¥RbesIr.
dUcenHesovePAesdækic©shRKasenH fVIt,itEtCacMeNHdwgd¾tictYcmYyEtb:ueNÑaH
ebIeRbobeFob eTAnwgTMhMvisalPaBénGtßn½yénBakü :esdækic©shRKas : enaH k¾b:uEnþ
esovePAenH )andkRsg;xøwmsarecjBIesovePACaeRcInEdlTak;TgeTAnwgkarRKb;RKg
éndMeNIrRbRBitþeTAénTun. dUcenHGVIEdl eyIgxJMúcg;bkRsayBnül;enAkñúgesovePAenH
eyIgxJúMcg;bkRsayBnül;nUvcMNucsMxan;²GMBIkarRKb;RKg y:agNaedIm,IeGaymanRbsiT§I
PaBéndMeNIrRbRBitþeTAénkarRKb;RKgénshRKasenaH.
edayeyageTAelIbBaðaenH enAkñúgenaHeyIxJMú )anbgaðjGMBI³
- karRKb;RkgedIm,IeGaymantulüPaBesdækic©éndMeNIrkarcab;epþImplitkmμ
- karbgðajnUvkarerobcMRKb;RKgktþaplitkmμ k¾dUcCakarRKb;RKgplitkmμ
- karRKb;RKgTIpSard¾manRbsiT§iPaBmYyénGCIvkmμ k¾dUcCasaCIvkmμ.
- karRKb;RKgy:agNaeGaymantulüPaBhirBaØvtßú
- viFIsaRsþepSg²EdlTak;TgeTAnwghirBaØvtßúsMrab;eFVIkarsMerccitþénkarviniey
aK
- nigk¾dUcCaviFIsaRsþénkarvaytMélénkarvinieyaK eRBaHedIm,IsMrYldl;kar
KNnaBn§ karEbgEckRTBüsm,tþi krNIkS½yFn kareGayéføén
b½NÑPaKh‘un .l. nig .l.
2
- P¢ab;CamYyenaHeyIg)anbgðajnUvlT§PaBhirBaØbTanCaeRcIneTAtamTMrg;c,a
b;énGcivkmμ rW k¾saCIvkmμTaMgenaH RBmTaMg)anviPaKeTAelIhirBaØbTan
TaMgenaHpgEdr.
eyIg´GñkniBn§sgÇwmfaesovePAenH nwgpþl;dl;GñkGan nigGñksikSaRsavRCav
nUvcMeNHdwgCamUldæaénkarRKb;Rkgesdækic©shRKas nigsUméføgGMNrKuNya:gRCal
eRCAcMeBaHRKb;mitþGñkGan nigGñksikSaRsavRCavcMeBaHkarGanesovePAenH RBmTaMgsUm
sVaKmn¾edayPaBesμaHsμ½RkéRkElgral;karriHKn;EkrlMGredIm,IeGayesovePAenHkan;Ete
q<aHeTArkPaBviC¢manEfmeTot nigsUmCUnBrdl;Gs;elakGñkRbkbEtKMnitécñRbDit
suPmgÁl nigGayuyWnyUr.
can; b‘unnivtþn¾
ma:sÞ½rviTüasaRsþesdækic©ksikmμ nigsgÁm
3
esckþIEføgGMNrKuN
karerobcMnUvesovePAesdækic©shRKasenHeLIg KWTamTarnUveBlevla
smtßPaB nig karelIkTwkcitþCaeRcIn. ehtuenH eyIg´GñkniBn§sUmeqøotyk
»kasd¾viessvisalenH edIm,IsUmeFVIkarEføgGMNrKuNdl;GñkEdl)anCYyxñHExñg
edIm,IeGayesovePAenHelcecjCarUbrageLIg.
enAkñúgenHeyIg´CaGñkniBn§sUmEføgGMNrKuNGs;BIdYgcitþcMeBaH RksYg
BaNiC¢kmμ nigviTüasßanGnþrCatiénkm<úCa RBmTaMgsklviTüal½yn½rtunEdl
)anpþl;»kas nigkarelIkTwkcitþya:gmutmaMsMrab;karerobcMesovePAesdækic©
shRKasenH.
kñúg»kasenHEdrsUmEføgGMNrKuNya:gRCaleRCAcMeBaHelak Ca rtn³
k¾dUcCaPriyarbs;xJMúGñkRsI sIuy:anI Fa Edl)anCYyvayGtßbTTaMgmUlcUl
kñúgkMBüÚT½r nigelak b‘un huk buKÁlikénviTüasßanGnþrCatiénkm<úCa cMeBaHkarCYy
rcna nigRtYtBinitüeT,IgvijénGtßbTesovePAenH RBmTaMgGrKuNCaTIbMputdl;
bg²RbusbgRsIEdl)anCYyeRCamERCgelIkTwkcitþ RBmTaMgpþl;eBlevlad¾man
GtßRbeyaCn¾sMrab;karerobcMesovePAenHCaPasarCatIeyIg.
CaTIbBa©b;sUm]TÞwsesovePAenH CUncMeBaHelak«Buk Gñkmaþy nigbgb¥Ün
TaMgGs;Edl)anEckzanedayGaeNacGaFm_kñugrbbRbl½yBUCsasn_.
4
matikarGtßbT
**********
I. dMeNIrkarbMeBjkarpliténshRKas
1> tulüPaBénesdælic©TnÞwmnwgdMeNIrkarbMeBjkarplit>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>10
1> 1> dMeNIrkarCamUldæanéndMeNIrkarbMeBjkarplit>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>10
1> 2> dMNak;kalTak;TgnwgbBaðanimitþkmμéntulüPaBesdækic©plitp>>>12
2> kareFVIEpnkarénkarerobcMRbugeRbob>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>13
2> 1> kmμvtßúénkareFVIEpnkarénkarerobcMRbugeRbo>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>13
2> 2> karerobcMRbugeRbobbuKÁlik>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>14
2> 3> karerobcMRbugeRbobmeFüa)ayplitkmμ>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>18
2> 4> karerobcMRbugeRbobvtßúFatuedIm>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>24
3> kareFVIEpnkarplitkmμ>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>36
3> 1> kmμvtßúénkareFVIEpnkarplitkmμ>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>36
3> 1> 1> cMENkEpnkarnImYy²énneya)ayplitkmμ>>>>>>>>>>>>>>>>36
3> 1> 2> karkMNt;karbg;tMél nigRbePTénkarbg;tMélenA
kñúgRkbx½NÐénEpnkarplitkmμ>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>39
3> 2> kareFVIEpnkarénkarEbgEckplitkmμ>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>45
3> 2> 1> mUldæanénRTwsþIplitkmμ>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>45
3> 2> 2> kareFVIEpnkarEbgEckplitkmμedayeyaleTAelI
mUldæanénGnuKmn_plitkmμ>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>58
5
3> 2> 3> kareFVIEpnkarEbgEckplitkmμeyageTAtammUldæan
énGnuKmn_plitkmμkMNt;>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>66
3> 3> kareFVIEpnkardMeNIrkarkmμviFIplitkmμ>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>68
3> 3> 1> rcnasm<½n§bBaaðénkareFVIEpnkardMeNIkarkmμviFI
plitkmμ>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>68
3> 3> 2> kareFVIEpnkarkmμviFIEdayKμankarraraMgénsmtßPaB>>>70
3> 3> 3> kareFVIEpnkarkmμviFICamYykarekItmankarepÞrd¾ceg¥ótén
smtßPaBmYy>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>72
4> kareFVIEpnkarénkarlk;plitpl>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>81
4> 1> kmμvtßúénkareFVIEpnkarénkarlk;>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>81
4> 1> 1> ma:XItTigCaTsSn³TansmahrNénkareFVIEpnkarénkar
lk;>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>81
4> 1> 2> ma:XItTIgenAkñúgesdækic©RbkYtRbECg>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>84
4> 1> 3> vis½yénma:XItTIg nig viFankarN_énma:XItTIg>>>>>>>>>>>87
4> 1> 4> karsikSaRsavRCavma:XItTIgsMrab;CMnYyénkareFVIEpn
karlk;plitpl>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>95
4> 1> 5> bBaðaénkareFVIeGayRbesIrbMputénma:XItTIgmIk>>>>>>>>101
4> 2> kareFVIEpnkarplcMNUlsMrab;GnuKmn_éføEdl)anpþl;eGay>>>>>>111
4> 2> 1> EdnsMerccitþénneya)ayéfø>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>111
4> 2> 2> RTwsþIéføEdlCaburaNniym>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>115
4> 2> 3> karkMNt;éføEdlmanninñakarGnuvtþn_>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>124
4> 3> kaeeFVIEpnkarénkareRbIR)as;meFüa)ayEdlCaneya)ay
6
GtßiPaB>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>130
4> 3> 1> karsMerccitþénneya)ayplitpl>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>130
4> 3> 2> karsMerccitþénneya)aylkçx½NÐ rWneya)ayéfø>>>>>>>>132
4> 3> 3> karsMerccitþénneya)ayTIkEnøg>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>134
4> 3> 4> karsMerccitþénneya)aypSBVpSay>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>135
II. dMeNIrkarhirBaØvtßúénkarvinieyaK
5> smasPaK nigmUldæanGtibrimaéndMeNIrkarhirBaØvtßúénkarvinieyaK>>136
5> 1> snñiFihirBaØvtßú nigcrnþTMhMhirBaØvtßú>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>136
5> 2> karkMNt;énTuntMrUvkar hirBaØvtßútMrUvkar nigfvikartMrUvkar>>>>>>>>>139
5> 3> sBaØaN nigcarwkFmμCatiénkarvinieyaK>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>141
5> 4> hirBaØvtßú nigtulüPaBénhirBaØvtßú>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>142
5> 5> cMENkEpnkarénneya)ayhirBaØvtßú>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>145
6> karKNnakarvinieyaK>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>148
6> 1> karKNnakarvinieyaKCaCMnYyénkarsMerccitþ>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>148
6> 1> 1> Gtßn½yénkarKNnakarvinieyaK>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>148
6> 1> 2> RbePT nigcarwklkçN³énkarKNnakarvinieyaK>>>>>>148
6> 1> 3> kareRbIR)as;énkarKNnakarvinieyaKTun>>>>>>>>>>>>>>>>>155
6> 2> viFIsaRsþénkarKNnaPaBesdækic©>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>155
6> 2> 1> karsMerccitþénkarvinieyaKCamYynwgCMnYyénkarKNna
EdlCasþaTIk>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>155
6> 2> 2> karsMerccitþénkarvinieyaKCamYynwgCMnYyénkarKNna
EdlCaDINamik>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>171
7
6> 3> TRmg;karénkarvaytMélkarvinieyaK>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>188
6> 3> 1> karRkelkemIleTAelIehtupl nigTRmg;karénkarvay
tMélkarvinieyaK>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>188
6> 3> 2> tMéleCaKC½yGnaKténkarvinieyaK>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>192
6> 3> 3> viFIsaRsþRbéBNIénkarvaytMélkarvinieyaK>>>>>>>>>194
7> hirBaØbTan nigkarviPaKhirBaØbTan>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>203
7> 1> TMrg;hirBaØbTan nigkarKNna>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>203
7> 1> 1> rcnasm<n½ §énTMrghirBaØbTan>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>203
7> 1> 2> b½NÑPaKh‘unFmμta b½NÑPaKh‘unGtßiPaB nig
b½NÑkb:ug>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> >>>>>>>>>>>>>>>>>207
7> 1> 3> cMENkénRkumh‘unvinieyaK>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>215
7> 1> 4> TIpSarb½NÑPaKh‘un>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>218
7> 1> 5> RbePTCamUldæan nigTMrg;layKñaénhirBaØbTan
\NTan>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>220
7> 1> 6> Leasing nig Factoring Ca\NTanCMnYs>>>>>>>>>>>>>>>>>>228
7> 1> 7> hirBaØbTanén]btßmÖFn>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>229
7> 1> 8> hirBaØbTanGtierk nighirBaØbTanecjBIkarERbRbYl
RTBüsm,tþi>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>230
7> 2> karviPaKb½NÑPaKh‘un>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>231
7> 2> 1> buBVkfa>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>231
7> 2> 5> karERbRbYlénbrisßanxageRkA>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>232
7> 2> 6> TisedAénkarviPaK>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>234
8
7> 2> 7> karvaytMélén Stocks>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>235
7> 2> 8> karvaytMélén Bonds>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>240
7> 2> 9> karviPaK Portfolios>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>247
7> 2> 10> karvas;EvgénkarbMeBjkarplit>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>251
7> 2> 11> karniTsSn_én]sSahkmμ>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>255
9
I dMeNIrkarbMeBjkarpliténshRKas
1> tulüPaBénesdækic©TnÞwmnigviFIsaRsþbMeBjkarplit
1>1> dMNak;karCamUldæanénviFIsaRsþbMeBjkarpliténshRKas
karRKb;RKgCasBaØaénkarRbmUlpþMúfamBlTaMgLayNaEdlCaFmμCati nig
EdlCaDINamik. karRKb;RKgshRKas KWCayanEdldwknaMenAkñúgshRKasnUv
dMeNIrkarBitR)akdénkarbegáItbec©keTsénkarbMeBjkarplit nigénkarvaytémø
karbMejkarplitenaHeTAtamlkçN³TIpSar RBmCamYyenaHEdrk¾CayanEdldwknaM
nUvrebobhirBaØwkEdlmanTMnak;TMngedaypÞal; rWBMupÞal;CamYynwgTuntMkl;Tuk (capital
freeze) TunEdlpÁt;pÁg; (capital supply) TunbeBa©j (principal release)
nigTunbtüab½n (capital repatriation). rebobbMeBjkarplit nigrebobhirBaØkw
)anbegáItCamYyenaHEdrnUvEpñkrUbPaBBiténesdækci e© nAkñúgshRKasenaH.
kalNaeKcab;GarmμN¾CadMbUgeTAelIdMeNIrkarbMeBjkarplitCamYynwgdMeN
IrRbRBitþénkarbg;témøEdlCab;Tak;TgCamYydMeNIrkarenHedayminpÞal; ¬CaFatu
mYyénrebobhriBaØwkénshRKas¦ enaHeyIg)anbgðajnUvTMnak;TMngEdlgayRsYl
mYyedayelIk]TahrN¾BsI hRKassib,kmμmYy rWks¾ hRKas]sSahkmμmYyenA
kñúgrUbPaBxageRkam ³
enAkñúgenHrebobbMeBjkarpliténshRKassßitenAkñúgbIdMNak;kalCamUldæa
n
1> karerobcM rWkarpÁt;pÁg;énktþaplitkmμ (supply of production’s factors)
)ann½yfa KWGVITaMT,ayNaenAkñúgplitkmμEdleFVI[manclnaRbRBwtþ énkarTUTat;R)ak;
ehIyenAkñúgkrNIxøHeTotmankarpSarP¢ab;eTAnwgdMeNIrRbRBWtþén \NTanpgEdr.
ktþaplitkmμ ¬=ktþabMBjkarplit¦ RtUv)anEckCabI Rkum ³
h karbMeBjkargar = GVITaMgLayNaEdlCaskmμPaBRtUv)anpþl;eday
mnusS.
10
h meFüa)ayplitkmμ rWmeFüa)ayshRKas = rab;bBa©ÚlsmÖar³TaMgGs;
EdlRtUv)aneRbIR)as;enAkñúgviFsI RsþbMeBjkarplit EtsmasFaturbs;va
enaHBMu)aneXIjcUlrYmenAkñúgplitkmμeT.
h vtßúFatuedIm rWplitplshRKas = GVITaMgGs;EdlCavtßuFatuedIm FatupSM
plitplBak;kNþal nigplitplEdlCaGgÁFatupSMeRbIR)as;kñúgplit
kmμ rWk¾dUcCafamBlGKÁIsnI nigmeFüa)aycMehHEdlcaM)ac;sRmab;
meFüa)aypliktmμenAkñúgshRKas.
2> karpSMpÁMúKñaénktþaplitkmμ (combination of production factors)
sRmab;plitplBak;kNþalsMerc nigplitplsMerc. TaMgenH KWCakarEkécñ
vtßúFatuedIm rWplitplshRKasedaysßti enAeRkamkareRbIR)as;kmøaMgBlkmμ ¬mnusS¦
nigmeFüa )ayshRKas ¬sMPar³¦.
3> karbeBa©jplitpl ¬=karvaytémøTIpSar¦ plitplEdl)anplit KWCa
GVIEdleFVI[manclnaRbRBitþénkarTUTat;R)ak; ehIyenAkñúgkrNIxøHk¾mandMeNIr
RbRBwtþén\NTanEdr.
dMeNIkarbMeBjkarplit KWRbRBWtþeTACaTUeTAEtgEtmanryHeBlxatbg;.
TaMgenHGacCMruj[mandMNak;kal {sþúkTukénkmøaMgBlkmμ} enAkñúgkrNIEdl
kmøaMgBlkmμenaHmansmtßPaBbnßynUvefrHevlarvagkarerobcMeRKagTuk nigkar
seRmc)anénplitkmμ (achievement of production). enAkñúgkrNIenaH {Blkmμ
rWkmøaMgBlkmμ} EdlsRmab;eRbIR)as;enAkñúgdMNak;kalkarplitRtUvEtrg;caM. enA
kñúgkarKitKUrdUcKñaenHEdr plitplEdlseRmc)ank¾GacekIteLIgnUvkar {sþúkTuk
énkarbeBa©jEdr} kalNaplitplenaHminGacrkeXIjkarbeBa©jPøam² rWTIpSar )an
k¾b:uEnþkarmansþúkenH luHRtaNaEtplitplenaHmansmtßPaBsßitesßryUr GEgVgEdr.
mUlehtusRmab;karekIteLIgénkar sþúkTukkmøaMgBlkmμ nigsþúkTuk
énkarbeBa©jsßitenAelIkareFVIeGayxUcxat rWkarmankMhuséndMeNIrRBmKñarvag
dMeNIrkarerobcMRbugeRbobénktþaplitkmμ nigdMeNIrkarplit nigmü:ageTotrvag
dMeNIrkarplit nigdMeNIrkarbeBa©jplitpl. CamYyKñaenHpgEdrenAcenøaH
11
dMNak;kalplitnimYy²k¾GacekIteLIgenAkar {sþúk} enHEdr EdleKniymehAfa
{cenøaHsþúk} TaMgenHbgðaj[eXIjCanic©Cakal CamYydMeNIrkarplitkmμ
rWrebobplitkmμEdlmaneRcInkRmit.
rcnasm<½n§RKwHéndMeNIrkarbMeBjkarplit nigdMeNIrkarhirBaØwkenAkñúgshRKas
1>2> dMNak;kalTak;TgnigbBaðanimitþkmμéntulüPaBesdækic©plitpl
CamYykarsakl,gRbmUlpþúM nigviPaKnUvbBaðaRKwHénshRKassRmab;nmi ti kþ mμ
éntulüPaBesdækic©plitpl KW)anbgðajnUvcMNucsMxan;bIEdlRsbKñaCamYynwg
dMNak;kalEbgEckEdl)anniyayxagelIénrebobGnuvtþn¾ rWdMeNIrkarbMeBj kargar ³
12
1> cMnucsMxan;TI 1 ³ karerobcMRbugeRbobénktaþplitkmμ. kic©karenAkñúg
dMNak;kalenH KWkarerobcMrWcat;Ecgktþþaplitkmμ[)anTan;eBlevlaeTA
tamRbePT eTAtamplitpl nigeTAtamcMnYnEdltRmUvkar nigmü:ageTot
[cMkEnøgRtwmRtUvsRmab;vFi sI aRsþpSMpMÁúKañ . CamYyenHedayGaRs½ytam
eKalkarN¾esdækic©EdleyIgRtUveFVIya: gNa[témøEdlsRmab;erobcMbMeBj
karplitenaH[Gb,rima. edIm,IseRmc)antémøGb,rimaeKRtUvBinti ü
eTAelIlkç½NCacm,gEdllkç½NenaH KWCaGVIEdlFana[manplitPaB
x<s;mYyEdlbNþalmkBIkarkpSMpÁMúP¢ab;Kñaénktþaplitkmμ ¬)ann½yfakar
pSMénktþaplitkmμ[)anRtwmRtYvenaHnwgpþl;[eKnUvplitPaBx<s;mYy¦.
2> dMNak;kalénkarpSMpÁMúktþaplitkmμenAkñúgshRKasxøÜnÉgenaH begáIt
CacMENksMxan;TI 2 . GaRs½yeTAelIenaH KWTajecjBIkarBinitü
eTAelIesdækci s© hRKas eKRtUvBiPakSaGMBcI Mnuccab;epþmI mYycMnYnEdl
cMNuccab;epþImenaH qøgkat;karbMejkarplitRtUvbgðajnUvkarsMerc)an
nUvtémøénkarpSMpþMúGb,rimamYyEdlenAeRkamlkç½N nigeKalbMngbec©k
eTsplitkmμepSg²Kña.
3> cMnucsMxan;TI 3 RtUvbegáIteLIgecjBIdMNak;kalbeBa©jplitpl
rWdMNak;kalEsVgrkTIpSar. dMNak;kalenH rab;bBa©ÚlviFankarTaMg
LayNaEdlTak;TgeTAnwgkarbeBa©jplitpl nig]btßmÖkarbeBa©j
plitpl. kic©karrbs;eKenAeBlenH KWsßitenAelIkareRbIR)as;én
viFankarN¾neya)ayTIpSar ¬m:aXIFIgmik = marketing mix¦
[)anRbesIrbMput (optimal¦ edayRtUvBicarNaeTAelItémøplit nigtémø
eFVIm:aXIFIg RBmCamYyenaHEdrGMBIeKalbMNg cMeNj nigeKalbMNg
rkSaPaBcMeNj (profitability).
cMNucsMxan;TaMg 3 Edl)anbkRsayBIkarviPaKshRKaseTAelIbBaða
tulüPaBesdækic©plitplCamYynwgdMeNIrkarbMeBjkarplit KWsßitenAkñúgkar
13
RsavRCavbnþeTAeTot ehIyEdlGaRs½yeTAelIbBaðaenHnwg)anbgðajpgEdrkñúg
kfax½NÐxageRkamenH ³
- kareFVIEpnkarerobcMRbugeRbob
- kareFVIEpnkarplitkmμ
- kareFVIEpnkarbeBa©jplitpl rWEpnkarTIpSar
2> kareFVIEpnkarénkarerobcMRbugeRbob
2>1> kmμvtßúénkareFVIEpnkarénkarerobcMRbugeRbob
GVIEdleyIg)aneXIjedayTajecjBIdMNak;kalnImYy²éndMeNIrkarbMeBjka
rpliténshRKasenaH KWCalkçN³EdlRtUvbMeBjCamunsRmab;dMeNIrkar
BitR)akdénkarseRmc)anénplitkmμ. TaMgenaH KWCakarBinitüy:aghμt;ct;eTAelI
karerobcMénktþaplitkmμEdleyageTAtambec©keTs nigesdkicæ. Epnkarén
karerobcMRbugeRbobmanParHkic©sMxan;BIry:ag ³
1> ParHkic©bec©keTs ³
ParHkicb© ec©keTsénkareFVEI pnkarénkarerobcMRbugeRbobenHsßti enARtg;kar
CYypþl;[ktþaplitkmμ dUcCakMlaMgBlkmμ meFüa)ayshRKas nigvtßúFatuedIm
shRKassßitenAQreCIgRsbeTAtamRbePTplitpl nigcMnYnEdlTamTar
sMrab;rebobplitkmμ ehIy[RtwmRtUvtameBlevla nigtamTIkEnøgeTotpg.
karedaHRsay)anénkargarenH eFVI[elcecjenAplitkmμEdlminmankarrMxan
nigkarrkSanUveBlevlaRtwmRtUvsRmab;karseRmc)annUvplitpledayEfmTaMgbMeBj
)annUvsþg;darKuNPaB nigeRcInelIsBIenHeTAeTot.
2> ParHkic©esdækic© ³
ParHkic©esdækic©énkareFVIEpnkarerobcMRbugeRbobRtUv)anTajecjBIeKalbMNg
EdlshRKascg;sMerc)an. TaMgenaH KWCakardak;eKalbMngeGaycMeNj
CaGtiibrima. edIm,I[eKalbMngenaHseRmc)anluHRtaEtmankarpþl;nUvkarFanafa
14
TinñplEdlpSarP¢ab;CamYynwgkarerobcMRbugeRbobktþaplitkmμenaHeRkayBIdkkarcM
NayecjRtUvrkSay:agNaeGaymanTMhMFM rWeRcIn. k¾b:uEnþCaFmμta {ParHkic©
esdækic©énkareFVIEpnkarerobcMRbugeRbob} RtUv)anraraMgedaysarplvi)akénkar
KNnacMNUlsRmab;GgÁpSMnimYy²énplitkmμEdlnaM[eyIgGaceFVIeGayGb,rimaénté
møsMrab;karbMeBjkarplitenaH.
karbg;témøsRmab;karerobcMRbugeRbobman ³
h témøénkarerobcMpÞal; rWminpÞal;EdlpSarP¢ab;CamYynwgkareFVIEpnkar nig
karGnuvtþn¾éndMeNIrRbRBitþénkarerobcMenaH.
h témøsMrab;karrkSaTuknUvktþabRmugTuk ¬témøbRmugTuk¦ CaBiesstémøsúþk
TukénvtßúFatuedImshRKas nigtémørkSaTuknUvktþaplitkmμEdlman
skþanuBl.
h témøsRmab;cMnYnEdlxVH ¬témøenHb:HBal;dl;karcMeNj¦. vaCakarbg;
tMélsMrab;TN½ kÐ mμeTAelIkarRBmeRBogEdlT½NkÐ mμenaHekIteLIgenAeBlN
aEdlcMnYnplitplenaHxVHenAkñúgryHeBltRmUvkarénkarRBmeRBogKñaenaH
.
2>2> karerobcMRbugeRbobbuKÁlik
kareFVIEpnkarénkarerobcMRbugeRbobbuKÁlikRtUvEbgEckCabIdMNak;kal ³
1> kareFVIEpnkaréntRmUvkarbuKÁlik ³
EpnkaréntRmUvkarbuKÁlikRtUveK[EsVgrkeGayeXIjfaetIkmøaMgBlkmμcMnYnb:u
nμanEdltRmUvkarenATIenaHenAkñúgeyHeBlkMNt;mYy nigetIGVIxøHEdlRtUv
TamTareGaykmøaMgBlkmμTaMenaHRtUvbMeBjenAkñúgdMeNIrkarplitkmμ. GgÁFatu
sMxan;²EdlCH\T§iBleTAelIkartRmUvkarbuKÁlik KWKeRmagplitpl kRmitmuxgar
nigplitPaBkargarrbs;buKÁlikenaH.
2> kareFVIEpnkarénkarpÁt;pÁg;buKÁlik ³
15
EpnkarénkarpÁt;pÁg;buKÁlikRtUvrk[eXIjfa etIkmøaMgBlkmμmancMnYnb:unμan
EdlRtUvpÁt;pÁg;enAkñúgcMnuceBlmYy nigetIkarTamTarGVIxøHEdlkmøaMgBlkmμTaMg
enaHRtUvman dUcCaEpñkbec©keTs rWk¾Epñkesdæikic© .l.. CamYytRmUvkarbuKÁlik
sMxan;²eKRtUvEtmankarsnñidæanTukCamun (prognose) nUvkarGPivDÆn¾énbuKÁlik
EdlsßitenAkñúgshRKasTaMgenaH TaMgeTAelIEpñkKuNPaB nigTaMgcMnYn. cMnYn
enATIenHmann½yfa qøgkat;karbBaÄb; karcUlnivtþn¾ v:akg rWk¾eRKaHfñak;Edl
TaMgenHbNþaleGaycMnYnénkmøaMgBlkmμfycuHenAkñúgryHeBlplit. KuNPaB
mann½yfakmøaMgBlkmμenAkñúgshRKas qøgkat;kareronCabnþbnÞab; eFVI[eKERb
RbYlenAcMeNHdwgrbs;eK smtßPaBrbs;eK niglkçN³BiesspÞal;xønÜ rbs;eK.
3> kareFVIEpnkarénkareRbIR)as;buKÁlik ³
EpnkarénkareRbIR)as;buKÁlikRtUvEsVgrk[eXIj etIkmøaMgBlkmμbRmugTuk
mYyNaEdlRtUvGnuvtþn¾kargarNamYy[)anseRmc. TMhMEdlCacMnuccMbgsMrab;
EpnkarerobcMbuKÁlikEdlsMxan;bMput KWplitPaBénkargarrbs;mnusS. plitPaB
enHvaCaktþakMNt;cMnYnbuKÁlikEdltRmUvkar dUcKñanwgEdrvaCaGñktMrg;TisedAénkar
erobcMbuKÁlik nigkareRbIR)as;buKÁlikeTAtamTisedAsþg;darbs;shRKasEdl)an
bMrugTuk.
plitPaBkargarCajwkjab;RtUv)aneGayniymn½yfa CaplEckéncMnYnplit
pl EdlmanTMnak;TMngeTAnwgkargarEdlseRmc)anCamYynwgkmøaMgBlkmμEdl
eRbIR)as;. sBaØasmÁal;EdleRbIR)as;sBVéf¶sRmab;plitPaBkargar KWsßitenAkñúg
TMnak;TMngenH vaCatémøFmμCatiénbuKlÁ mñak;² ¬Catémøefr¦. témøenHRtUv)anBicarNa
edayeyaleTAelIPaBmaneRcInEbbsNæanénRbePTepSg²KñaénkarbMeBjkargarEdl
seMrc)an nigénKuNPaBrbs;buKlÁ ki ehIytMélenaHk¾CaGaMgDIkaT½rénplitPaB
kargarrbs;mnusSEdr. k¾b:uEnþtMélenaHRtUvraraMgkalNakarsakl,gTaMgLay
NaEdlcg;vas;[)andwgBitR)akdenAplitPaBenH. plitPaBénkargarrbs;
mnusSvaGaRs½yeTAelIktþakMNt;sMxan;bIy:ag ¬emIlrUbTI1¦ ³
1> lkç½NÐkargar³ enAkñúgenHlatsn§wgeTAelIlkç½NÐFMbIénmCÆdæankargar
16
¤ viFsI aRsþ rWrebobeFVkI argar ¬RbePT nigPaBbnþbnÞab;énkarGnuvtþnk¾ argar¦
¤ TIkEnøgeFVIkargar ¬lkç½NÐbnÞab;énmCÆdæankargar¦
¤ eBlevlaeFVIkargar nigel,ÓnénkareFVIkargar
enAkñúgKMnitEdlCRmuj[plitPaBkargar)anx<s; eKRtUvEterobcMEpñkén
mCÆdæankargarEdl)anniyayenHeFVIy:agNa[manplb:HBal; rWbnÞúkeTAelI
buKÁlikEdleFVIkargarenaHeGay)anGb,rimabMputeTAtamlT§PaBEdlGaceFVIeTA)an.
edIm,IseRmc)anbBaðaenaHeKRtUvEtriHrkviFankarN¾énkarerobcMkargarenaHeday
Ep¥keTAelImUldæancaM)ac;énviTüasaRsþkargar mann½yfaCaBiessEp¥keTAelI
cMeNHdWgCarUbsaRsþ nigcitþsaRsþénGñkeFVIkargar nigTnÞwmnwgenaHmann½y pgEdr
KWkareFVIsniTankmμ (rational)énkarRbRBitþénkargar.
2> lkçNHBiesspÞal;xçÜnénbuKÁlikEdleFVIkargar KWmanTMnak;TMngCanic©
CakalrvagsmtßPaBseRmc)anénbuKÁlxçÜnÉgpÞal; nigmü:ageTotrvagqnÞHEdl
seRmc)anedaymankar]btßmÖ rWkk¾ arelIkTwkcit.þ CakarBit PaBGaRs½yeTAelIrUb
PaBkargarnimYy² nigeTAelIlkç½NÐkargar KWsMrab;mYycMnYnFMénbuKÁlikBMudUcKñaeT
k¾b:uEnþeTAtameKalkarN_ eKGacbgðajnUvRbePTénkarTamTareTAtamRbePTén
RkumnimYy²)an. CamYynwgRbePTénkarTamTarenHeKGackMNt;)anenAlkçNH
BiessénbuKÁliklkçNHsRmab;kargarepSg²Kña ³
- kEnøgsRmab;Gñkqøatvagév rWbBaØavnþ
- caritlkçNH ¬GacTukcitþ)an TTYlxusRtUvx<s; nigykcitþTukdak;¦
- smtßPaBCMnaj nigkarbMeBjkarplit
- lkçNHragkay ¬sßanPaBsuxPaB Gayu nigPaBGacRTaMRT)an¦
edaysÁal;lkçNHBiessénkargarrbs;buKÁlik ral;kareRbIR)as;kMlaMg
BlkmμRtUvEtCRmujeTAtamlkçNHBiessenH )ann½yfasRmab;kEnøgEdlRtUvkar
buKÁlikqøatév RtUvrkbuKÁlikRbePTenaHeTAeFVIkarkEnøgenaH ebIkEnøgNaRtUvkar
sßanPaBTak;TgnwgsuxPaB RtUvEsVgrkbuKÁlikEdlmanlkçN³suxPaBBiess
enaHeTAdak;kEnøgenaH.
17
3> lkçN³Biessénkargarrbs;buKÁlmñak;² RtUv)aneFVIeGaymanRbsiT§iPaB
eLIgedayqøgkat;Cacm,gnUv {qnÞHcg;sMerc}. qnÞHcg;sMercenaH KWCa {PaB
eRtomeFVIkargar} rÅk¾karetomsMerc)anénbuKÁlmñak;²EdlCaGñkeFVIkargar RBmCa
mYyenaHk¾elcecjmknUvRbsiT§iPaB (efficiency) edayqøgkat;cMNg;cMNUlcitþ.
{cMNg;cMNUlcitþ} KWCakarbBa©úHbBa©ÚleGaymnusSmanclnaeRbIR)as;kmøaMg
Blkmμrbs;xøÜneTAkñúgdMeNIrkarbMeBjkarpliténshRKas ehIykarbBa©úHbBa©Úl
enHmaneRcInRbePTrab;minGs;eyageTAtambuKÁlmñak;²EdlmanlkçN³BiessFmμCa
tixus²KñaRsLHBIKñaenaH. RbsiT§iPaBplitkmμénkareRbIR)as;kmøaMgBlkmμGa
Rs½yCanic©CakaleTAelI{cMNg;cMNUlcitþ}énGñkeFVIkargareTAtamqnÞHcg;sMercrbs;
eKmñak;²enAkñúgshRKas.
enAxageRkamenHeyIgbgðajnUvkar {elIkTwkcitþ} EdlGaceFVIeGaykMerIknYv
{qnÞHsMerc} énGñkRbkbkargar rWbuKÁlik ³
- karelIkTwkcitþedaypþl;CaR)ak;edaysgát;F¶n;eTAelITisedAénqnÞHsM
ercenaH.
- pþl;eGaybuKÁliky:agTUlMTUlaykñúgkarkMNt;karTTYlxusRtUvrbs;xøÜn
- pþle; GaybuKÁlki enAkarTTYlxusRtUvedIm,Ikci k© arbMeBjciteþ K edIm,Ikci k© ar
elIkTwkcitxþ s< ²; dUcCapþln; UvGMNac karTTYlsÁal; nigkarlatRtdag
nigCamYyenaH pþl;lT§PaBeGayeKsMerc)anlT§pl.
- pþle; GayeKenAlT§PaBbegánI smtßPaB nigpþle; nAkarEbgEckeGay)an
RtwmRtUvenAkarbegáInsmtßPaBeGayRsbeTAtam{qnÞHseRmc}rbs;eK.
Casegçbkarpþle; PaKplBIkarsMerckargarrbs;mnusSGacRtUvekIteLIg nig
GacRtUv)anRbesIrbMputkñúgkrNImanRBMEdnmYy edaysarqøgkat;cegáambIén
viFankarN¾ ehIyEdlcegáamenaHCaGñkkMNt;eGayKñaeTAvijeTAmk. cegáambIén
viFankarN¾enaHman ³
1> kareFVIeGaykan;EtRbesIreLIgénlkç½NÐkargarEdlmanlkçN³rUbeday
18
2> kartRmUveTAtamkarTamTarénkargarRtUveFVeI Gay)anRbesIr edayeyal
eTAelIrcnasm<½nénlkçN³Biessrbs;buKÁlmñak;² nig
3> kareRbIR)as;eGaymanRbsiT§iPaBén{karbBa©úHbBa©ÚleGaysMerc} sMrab;
eRbIR)as;eGayGs;lT§PaBskþanuBlénlkçN³Biessrbs;shRKas
¬=rbs;buKlÁ ki kñúgshRKas¦.
ktþakMNt;plitPaBénkargarrbs;mnusS
(Determinants of the productivity of human work)
2>3> karerobcMRbugeRbobmeFüa)ayplitkmμ
karerobcMEpnkarerobcMRbugeRbobmeFüa)ayplitkmμRtUvEckecjCa 4 dM
Nak;kal ³
1> kareFVIEpnkaréntRmUvkarmeFüa)ayplitkmμ ³
BIeRBaHfameFüa)ayplitkmμenAkñúgEbbbTlkçN³rbs;vaEdlCaktþaskþanuBl
CamYynwgktþaBlkmμ edIm,IkMNt;smtßPaBénshRKasenaH dUcenHtRmUv
karenHRtUvEsVgrkTaMgsmtßPaB KuNPaB nigcMnYn ehIyedayKitBicarNaCamYy
19
nwgkarERbRbUlénkarTamTarTaMgxagplitplshRKas nigTaMgxagmeFüa)ay
plitkmμ.
CamYyenH eKk¾RtUvsMerccitþnUvtMrUvkarmeFüa)ayplitkmμenaHeTAtameKal
bMNgrbs;eKepSgeTotpgEdr dUcCarvagtRmUvkarmeFüa)ayplitkmμfμI ¬dUcCa
karbegáIt rWk¾Cakarpøas;bþÚrkmμviFIplitkmμ¦ tRmUvkarBRgIkmeFüa)ayplitkmμ
nigtRmUvkarCMnYs rWpøas;bþÚrmeFüa)ayplitkmμ. tRmUvkarcugeRkayenHenAkñúgk,Ün
c,ab;tMra KWesμCI amYynwgtRmUvkarénkarTMenIbPavUbnIykmμénmeFüa)ayplitkmμ.
2> EpnkarénkarerobcMpÁt;pÁg;meFüa)ayplitkmμ ³
TaMgenHmanEtenAkñúgkrNIEdlfa meFüa)ayplitkmμEdlmanRsab;enaH
mineyaleTAtamtRmUvkarkñúgeBlbc©b,nñ rWk¾eTAGnaKtsMrab;eRCIserIseGaysm
bMNgeTAnwgGñkplitsRmab;sMerccitþfaTij rWCUlsMrab;PaBsmRsb nigcMeBl
evlaénkarseRmccitþerobcMkarplit .l.
3> EpnkarénkareRbIR)as;meFüa)ayplitkmμ ³
enAkñúgEpnkarénkareRbIR)as;meFüa)ayplitkmμKWsßitenARtg;karseRmccitþGM
BIkarpSMpÁMúénmeFüa)ayplitkmμnimYy² dUcCam:asIunCaedImeTACacegáambec©k
eTsplitmYy ]TahrN_dUcCakarplitfñl; rWyandæan nigCamYyenHEdrRtUv
eRCIserIsRbB½nv§ Fi sI aRsþbec©keTsd¾smRsbmYyTukCamUldæan.
4> EpnkarénkarRTRTg;eGayenAl¥ nigEfrkSaenAnwgkEnøgénmeFüa)ayplit
kmμEdlmanRsab; ³
karbgáarénkareRtomeRbIR)as;énmeFüa)ayplitkmμEdlmanRsab; sMerc
)anedaysarqøgkat;nUvkarRTRTg;eGayenAl¥ nigEfrkSaeGayenAnwgkEnøgén
meFüa)ayplitkmμ. PaBswkrilFmμtaénmeFüa)ayplitkmμRtUvEteFVkI arkt;smÁal;
nigRtYtBinti üedIm,IraraMgnUvkarswkrilEdlBMuEmnFmμta. karCYsCulCakargarmYy
EdleFVIeGaymeFüa)ayplitkmμmandMeNIrkareLIgvIj k¾b:uEnþEtkñúgkrNIEdl
lT§PaBbec©keTs nigesdækic©énmeFüa)ayplitkmμTaMgenaHGacenAKaMRT)an.
20
Gutenberg ¬1983¦ )ankt;smÁal;nUvRkumsMxan;BrI énktþakMNt;Edlman\T§Bi l
eTAelIplitPaBénkareRbIR)as;meFüa)ayplitkmμ ³
¤ zanPaBbMeBjkargarbec©keTsénmeFüa)ayplitkmμ nig
¤ lkçNHbec©keTsBiesspÞal;xøÜnénmeFüa)ayplitkmμsRmab;Tis
edAénkarbMeBjkarpliteGay)ansMerc.
1> zanPaBbMeBjkargarbec©keTsénmeFüa)ayplitkmμ KWGaRs½yeTAnwg
kMriténPaBTMenIb kMritRBiT§kmμbec©keTs rWPaBricril nigsmtßPaBesvakmμ. PaB
TMenIbénmeFüa)ayplitkmμ KWcg;bBa¢ak;faetImeFüa)ayplitkmμenaHedIrTan;kar
rIkceRmInénbec©kviC¢ab:uNaÑ Edr. CamYyenHmann½ypgEdrfa smtßPaBbMeBjkargar
énmeFüa)ayplitkmμekIneLIgCamYynwgPaBeCOnelOnénkareFVI[kan;EtRbesIreLIgé
nbec©keTsmeFüa)ayplitkmμ ¬elIkElgdI¦ KWsßitenAeRkameKalkarN¾
énRBwT§kmμbec©keTs rWPaBricrilrWcas;. RBwT§kmμbec©keTsbgðajCaBiesseday
qøgkat;kareRbIR)as; rWtRmUvkarénmeFüa)ayplitkmμEdlmanenaHsRmab;dMeNIrkar
plitkmμ k¾bu:EnþEpñkxøHeTotk¾edaysarPaBricrilEdlbNþalmkBIFmμCati rW\T§iBl
énGakasFatuEdr. CaTUeTAeKGacTajecj)anfa sRmab;meFüa)ayplitkmμ
karekIneLIgénRBwT§kmμbNþal[elcecjRsbKñaenaHEdrnUvPaBekIneT,Igénkarkat;b
nßyTaMgKuNPaB RBmTaMgbrimaNénsmtßPaBbMeBjkargarrbs;meFüa)ay
plitkmμenaH nigRsbCamYyenaHEdrk¾ekIneLIgénkarcMNayrbs;shRKasEdr
(operating cost). viFankarRTRTg;[)anl¥ nigkarEfTaM[enAnwgkEnøgGacBnüWtnUv
dMeNIrRbRBwtþeTAénRBwT§kmμBitR)akd k¾b:uEnþTaMgenHBMusßitenACasßanPaBsRmab;
bBaÄb;RBiT§kmμénmeFYa)ayplitkmμTaMgenaHeLIy. kargarénviFankarenHsßitenA
CaBiessenAkñúgkarFanasmtßPaBesvakmμ rWPaBminRbsb;énmeFüa)ayplitkmμ
EdlmanenaH[manPaBRbesIrbMput. kalNaGVITaMgLayEdlqøgkat;tamry³
viFankarN¾RTRTg;[)anl¥ nigEfrkSareGayenAnwgkEnøgGacraraMgénkarp¥akkargar
EdlmanlkçNHminesdækic© nigEdlCaplénkarxVHeFüa)ayplitkmμenaH[)an
21
kan;EtRbesIreLIg enaHsmtßPaBesvakmμ nigzanPaBbMeBjkargarbec©keTs
énmeFüa)ayplitkmμEdlmanenaHnwgk¾kan;EtekInLIgEdr.
1> lkçNHbec©keTsBiesspÞal;xøÜnénmeFüa)ayplitkmμ KWTak;TgeTA
nwgkareRbobeFobrvagplseRmcédl)anTamTar rWplseRmceTAtamEpnkar
CamYynwgplseRmcEdlTTYl)anBitR)akdBIkareRbIR)as;meFüa)ayplitkmμEdlma
nenaH.
enAkñúgenHkalNaeKniyayBIplseRmcEdl)anBitR)akd KWmann½yfaCa
sMnYrEdlTak;TgeTAnwgsmtßPaB (capacity) énmeFüa)ayplitkmμEdlman
nigmeFüa)ayplitkmμnImYy²EdlcUlrYmenaH. CaTUeTAeKyl;fasmtßPaBbMeBj
kargarEdlkMNt;mYy ehIyEdlekIteLIgenAkñúgeBlkMNt;mYyenaH KWCakar
bMeBjkargarsRmab;plitenAcMnYn nigKuNPaBEdl)ankMNt;. TaMgenHmann½y
RsbKñaEdrEdlfasmtßPaBRtUvEbgEckCaBIr KWsmtßPaBmanlkçNHCaKuNPaB
nigsmtßPaBEdlmanlkçN³CacMnYn.
sRmab;kareRbIR)as;[Gs;lT§PaBénsmtßPaBEdlmanlkçN³CacMnYnénmeFüa
)ayplitkmμ KWCaBiessmanGtßn½yCasMxan;bI ³
k> GtibrimasmtßPaB ³
GtibrimasmtßPaBbgðaj[eXIjnUvbec©keTsbMeBjkargard¾x<s;EdlenAkñúgsßa
nPaBbMeBjkargard¾x<s;enaHmeFüa)ayplitkmμGacseRmc)anenAkñúgry³eBlkMNt;
mYYy.
x> Gb,rimasmtßPaB ³
Gb,rimasmtßPaBTajecjBIkal³eTs³EdlfameFüa)ayplitkmμCaeRcIn
KWmansmtßPaBbMeBjkargarcab;BIcMNucGb,rmamYy.
K> smtßPaBRbesIrbMput ¬optimal capacity¦ ³
smtßPaBRbesIrbMputsßitenACaTUeTAeRkamrgVg;énGtibrmasmtßPaB nigman
n½yfaCakarTamTareRbIR)as;EdlCamYyenaHmeFüa)ayplitkmμmYyRtUvmankRmitRbsi
T§iPaBCasarv½nþ ehIyRBmCamYyenaHeFVIkar[manlkçN³esdækic©bMput.
22
lkçN
½ sÐ Mxan;bMputsRmab;PaBRbesIrbMput ¬optimal¦ énkarpþll; T§plrbs;
meFüa)ayplitkmμmYy KWkalNakarTamTareRbIR)as;CamFüménsmtßPaBrbs;
meFüa)ayplitkmμenaHERbRbYlEtCMuvji cMNuc rWkm¾ NÐléncMNucsmtßPaBRbesIr bMput
¬optimal capacity¦ rbs;meFüa)ayplitkmμnImYy²enaH. TaMgenHminEmn
mansuBlPaBEtcMeBaHmeFüa)ayplitkmμnmI Yy²enaHeT eRkABIenHmansuBlPaB
cMeBaHPaBTaMgmUl rWcegáamcMnYnTaMgGs;énmeFüa)ayplitkmμ )ann½yfaGVITaMg
Gs;KWcaM)ac;kMNt;énsmtßPaBRbesIrbMput ¬optimal capacity¦ énmeFüa)ay
plitkmμTaMgGs;.
enAkñúgcMNucenH KWmeFüa)ayplitkmμEdlmanRsab;mYyEdlsRmab;
bMeBjbMNgénkarbMeBjkarplitnwgkan;EtcaM)ac;eLIg kalNavakan;EtmanPaB
rlUneLIgCamYynwgsmtßPaBénmeFüa)ayplitkmμdé¾ TeTotrbs;shRKasEdlmeFüa)
ayplitkmμTaMgenaHkMBugEtbMeBjkargarEdlRtUv)anTamTarenAkñúgrgVg;éncMnucsmtß
PaBRbesIrbMput ¬optimal capacity¦ rbs;xøÜnenaH.
CamYynwgsmtßPaBEdlmanlkçN³CacMnYn smtßPaBEdlmanlkçN³
KuNPaB ¬qualitative capacity¦ énmeFüa)ayplitkmμk¾Caktþa\T§iBld¾sMxan;mYy
sRmab;lkçN³BiesspÞal;xnÜø énmeFüa)ayplitkmμsRmab;eKalbMNgbMeBjkar
plitEdr. kalNameFüa)ayplitkmμRtUv)aneRbIR)as;sRmab;kargarEdlkargar
enaHBMuGaceRbIR)as;[Gs;lT§PaBénsmtßPaBbMeBjkarplitEdlmanlkçN³CaKuN
PaBénmeFüa)ayplitkmμenaHeT enaHvanågmanGnuPaBdUcKñaeTAelIesdækci © shRKas
dUcCakareRbIR)as;mni dl;kRmitRbesIrbMputénsmtßPaBEdlmanlkçN³ CacMnYn.
TaMgenaHk¾mantémø rWsuBlPaBdUcKñaEdr eTaHbImeFüa)ayplitkmμenaH
RtUv)aneRbIR)as;[elIslb;ya: gNaeTAtamkarTamTarénkarseRmcKuNPaBk¾eday.
enAkñúgkRmitenH lkçN³bec©keTsBiessénmeFüa)ayplitkmμEdlman
Gackan;EtRbesIreLIg kalNaeKGaceFVIeGaykan;EtekIneLIgnUvkareRbIR)as;
eTAdl;RBMEdnRbesIrbMputénskþanuBlbMeBjkargarTaMgBIrlkçN³enaH KWTaMg
lkçN³KuNPaB nigTaMglkçN³cMnYnénmeFüa)ayplitkmμenaH.
23
k¾dUcCasmtßPaBEdlmanlkçN³cMnYnénmeFüa)ayplitkmμEdr KWsmtßPaB
EdlmanlkçN³CaKuNPaBrbs;meFüa)ayplitkmμenaH k¾Canic©CakalRtUvEt
GaRs½yeTAnwgviFankarN¾rlUnEdlRtUvTamTarsRmab;Fanaénkarpþl;lT§pl[RbesIr
bMput ¬optimal productiveness¦ BIkareRbIR)as;énktþaBlkmμEdr.
viFankarN¾rlUnenH KWeTAtamc,ab;FmμCatiGaceFVeI Gaykan;EtgayR)akd
niymeLIg kalNamNÐl rWcMnucénPaBeRbIR)as;RbesIrbMput ¬optimal using¦ én
meFüa)ayplitkmμnimYy²kan;EtrIkFMeLIg. TaMgenHeKsnμt;faCasMnYreTAelIPaB
bERmbRmYl ¬elasticity¦ rbs;mNÐlenH.
- PaBbERmbRmYlbec©keTsplitkmμEdlmanlkçN³cMnYn ¬elasticity of
production technique¦ GaRs½yeTAnwgcMnYnkarTUTat;énkarERbRbYlTinp ñ l ehIy
CamYyenHEdrvak¾RtUv)ankMNt;edaysarcenøaH ¬interval¦ rvagsmtßPaBGb,rima
nigsmtßPaBGtibrma. CamYyenaHEdrTaMgenHk¾sMxan;Nas;EdrsRmab;mUlehtu
esdækci r© bs;shRKas dUcCakarEfrkSakarbg;témøsRmab;cMnYnmYyÉktaénTinpñ l
CamYynwgkarERbRbYléncMnYnsmtßPaBRbesIrbMput ¬optimal capacity¦. ma:sIun mYy
rWcegáamma:sIunmYymankarbERmbRmYlesdækic© ¬economic elasticity¦ x<s;mYy
kalNakarERbRbYlTinpñ lnaM[mankarekIneLIgénkarbg;témø ¬cost¦ EtcMnYnbnþci
bnÞÜcb:ueNÑaH ehIyvaKWCaGVIEdlnaMeTArkPaBgayRsYlEdl)anelIkeLIgBIxagelI
CamYynigviFankarN¾rlUnenaH. k¾dUcCasmtßPaBEdr karbERmbRmYl ¬elasticity¦
k¾manCanicn© UvsmasPaBEdlmanlkçN³CaKuNPaB ¬qualitative components¦.
- PaBbERmbRmYlbec©keTsplitkmμEdlmanlkçN³CaKuNPaB ¬quali-
tativ elasticity of production technique¦ RtUv[niymn½y CaTMhM ¬dimension¦
EdlenAkñúgenaH vapþl;[meFüa)ayplitkmμGactRmUvxøÜneTAtamkarERbRbYlenA
kñúgRbePT nigPaBl¥énplitpl. dUcenH kalNaelcecjenAkarTamTarenAkar
ERbRbYlenHCabnÞan; enaHkarbERmbRmYlEdlmanlkçN³KuNPaB rWsmtßPaB
tRmUvxøÜnénma:sIun rWcegáamma:sIun KWCaktþakMNt;BitR)akdsRmab;lkçN³bec©k
eTsBiessrbs;ma:sIun rWcegáamma:sIunenaH.
24
CaTUeTAPaBbERmbRmYlbec©keTsplitkmμTaMglkçN³KuNPaB nigcMnYn
¬qualitative and quantitative elasticity of production technique¦ GacsßitenA
cMnucRbesIrbMputmYy ¬optimal¦ kalNakarbERmbRmYlenaHeyageTAtamviFI
saRsþbec©keTssmlμmmYyEdlsRmab;beRmIeKalbMNgbMeBjkarplitkmμrbs;s
hRKasenaH. sßanPaBEbbenHeK[eQμaHfaviFsI aRsþbec©keTssmRsb rWRbesIrbMput
¬optimum of technical process¦ ehIyKWGacman)anCanic© luHRta
NaEtviFIsaRsþbec©keTssRmab;Gnuvtþn¾karbMeBjkarplitmanPaBRtwmRtUveTAtamka
rTamTarsRmab;karbMeBjkarplitenaH ehIyEdlBMuGacseRmc)anedayqøg
kat;tamviFIsaRsþbec©keTsepSg²eTot rWk¾karpSMpÁMúviFIsaRsþbec©eTsnana ¬technical
combination of process¦ Edlpþl;nUvlkç½NsmrmüsRmab;Gnuvtþn¾én
karbMeBjkarplitenaHeT.
PaBxusKñaénPaBbERmbRmYlbec©keTsplitkmμrbs;meFüa)ayplitkmμ
25
ktþakMNt;énplitPaBénmeFüa)ayplitkmμ
¬Determination of the productivity of operational equipments¦
2>4 karerobcMRbugeRbobvtßuFatuedIm
ktþaskþanuBlénshRKas dUcCakmøaMgBlkmμ nigmeFüaya)ayplitkmμ
)anpSMpÁMúKñabegáIteLIgnUvRbsiT§iPaBrYmmYyEdlsIuKñaeTAnwgRkbx½NðeRbIR)as;vtßúFatuedI
menAkñúgdMeNIrkarbMeBjkarplit. vtßúFatuedIm KWmanrUbragCavtßúFatuedImEdl
CamUldæansRmab;plitkmμ rWkC¾ avtßúFatuedImEdlCYyCaRbeyaleTAkñúgkarplit
RBmCamYyenaHvtßúFatuedImk¾beRmICasmÖar³énshRKas ]TahrN_dUcCaGKÁIsnI rW
smÖarHkariyal½ysRmab;karrkSa rWcUlrYmcMENkenAkñúgdMeNIrkarbMeBjkargar
énshRKas. vtßúFatuedImman\T§iBleTAelIkarpþl;lT§pl rWplitPaB nigCamYy
KñaenaHEdreTAelIPaBesdækic©énkarpSMpÁMúktþaplitkmμenAkñúgkarplitEdlmanEbbEpneR
cInEbbenaH. eTAtameKalkarN¾ eKGacEckTMhMEdlkMNt;\T§iBleTAelI vtßúFatuedIm
¬=CaTMhMEdlman\T§BleTAelIplitPaB nigPaBesdækic©enaH¦ CaBIr
RkumehIyEdlRkumTaMgBIrenHvaGaRs½yelIKñaeTAvijeTAmk³
26
- KuNPaBénvtßúFatuedImEdlRtUveRbIR)as;
- cMnYnvtßúFatuedImEdlmanbRmugTukEdlTak;TgeTAnigkEnøg nigeBlevla
ehIyEdlsRmab;TamTarsRmab;Gnuvtþn¾karbMeBjkarplit.
TMhM\T§iBlTaMgBIrEdl)anelIkmkniyayenaHGacniyay)anfaPaBesdækic©Rb
esIrbMputénvtßúFatuedIm ¬economical optimum of materials¦ rWk¾Gacniyay
)anfaPaBRbesIrbMputénbec©keTsplitkmμrbs;ktþaplitkmμTI3 ¬technical
production optimum of third factor’s productivity¦ )an kalNaeKGaceFVI[³
1> PaBKμanplitPaBénvtßúFatuedImEdlcaM)ac;enaH[vaGb,rima nig
2> karmanTukbRmugénvtßúFatuedImEdlcaM)ac;sRmab;Gnuvtþnb¾ MeBjkarplit
eGaymanCak;lak;CamYykareFVeI GayGb,rimaénkarcMNay ¬cost¦ eTAelI
karerobcMRbugeRbobvtßúFatuedImenaH.
kareFVI[ecjCarUbragnUvPaBesdækic©RbesIrbMputénvtßúFatuedIm RtUv)ansnμt;
edaykaredaHRsayCaeRcInénEpñkénbBaðaCaeRcIn. EpñkbBaðaEdlsMxan;enaHKW³
- bBaðaéncMnYn ³ edIm,IeGaydMeNIrRbRBitéþ nplitkmμGacdMeNIrkareTA
edayKμankarrGak;rGYlenaH cMnYnénvtßúFatuedImEdlcaM)ac;RtUvEtsßti enAbMrugsMrab;
cMNuceBlEdlRtUvkar. TaMgenHTamTarnUvkarRBmeRBogkMNt;CamYyGñkplit
nigk¾CamYyGñkdwkCBa¢Ún rWk¾GñkpÁt;pÁg;Edr.
- bBaðaénkarerobcMTukdak;[eTAtamRbePTvtßúFatuedIm ³ CaTUeTABMumansßti
enAcenøaHRbehagsRmab;karseRmccitkþ MNt;nUvRbePT dUcCaKuNPaBénvtßúFatuedIm
EdlsRmab;ykeTAeRbIkareGay)anRtwmRtUvenaHeT. ecjBIbBaðaenHelcecj
Cajwkjab;nUvbBaðaénkarerobcMTukdak;[eTAtamRbePT ehIydMeNaHRsayRtUv)an
emIleXIjenAkñúgkarkMNt;eGayRtwmRtUv rWkarEdl)anTamTareTAtamKuNPaBén
vtßúFatuedImEdlRtUveRbIR)as; nigenAkñúgkarbnßyeGay)anRbesIreLIgeToténKMlat
nigCeRmAénkarerobcMTukdak;vtßúFatuedIm RBmCamYyenaHenAkñúgkarraraMgénkarrIk
raldalénkarerobcMTukdak;tamRbePTvtßúFatuedImEdlmanenaH.
27
- bBaðaénkardwkCBa¢Únqøgkat;BIkEnøgmYyeTAkan;kEnøgmYyeTot ³ TaMgenH
)anbgðajCajwkjab;enAkñúgkargardwkCBa¢Ún ehIyEdlenAkñúgenaHelcecjnUv
bBaðadUcCakaryWtya:vénkarfycuHKuNPaBedaysarEtkardwkCBa¢ÚnenaH.l.
k¾b:uEnþeKGacemIleXIjfa KWGacedaHRsaybBaðaenH)ankan;EtRbesIreLIgebIsin
Nabec©keTscracr nigRbB½n§pøÚvfñl;kan;EtTMenIbeLIg.
- bBaðaéneBlevla ³ CaEpñkénbBaðaEdlpSarP¢ab;CamYynwgbBaðadwkCBa¢Ún
ehIyEdlmanTMnak;TMngeTAnwgKmøateBlevlarvageBlpÁt;pÁg;vtßúFatuedIm
nigeBlEdleRbIR)as;vtßúFatuedIm ehIyRtUv)ankMNt;smÁal;pgEdredaysarbBaða
sßanPaBdUcCacMNuceBlénkarTijvtßúFatuedImEdlRsbeBlnwgtémøERbRbYl. kar
eFVI[mantulüPaBrvagclnapÁt;pÁg; nigclnaplitkmμEdlepSg²BIKña KWkarRtYt
Binitüénkarbgáar[manPaBRKb;lkçN³énvtßúFatuedImtamry³karsþúkTuk.
- bBaðaénTun ³ CamYyTunminsUvRKb;RKan; PaBcaM)ac;EdlRtUveFV[I )anseRm
cenaH KWlT§PaB rWkarécñRbDitpøas;bþÚrya:grh½smYyénvtßúFatuedImRtUv[vaekIneLIg
TaMgenHTamTarnUvEpnkar nigkarRtYtBinitüd¾manRbsiT§iPaBmYyeTAelIkarpøas;bþÚr
vtßúFatuedIm nigkarsßitenAyUrGEgVgénvtßúFatuedIm.
- bBaðakarbg;témø ³ ¬cost problem¦ EpñkénbBaðaEdlelIkeLIgBIxagelI
TaMgGs; b:HBal;edaypÞal; rWedayRbeyaleTAelITidæPaBénkarbg;témø dMeNaH
Rsayrbs;vamanCamYyenHKWsßitenAeRkambBaðaénkareFVI[RbesIreLIgénkarbg;témø
¬cost optimum¦ edayTajecjBIkarBicarNa[)anhμt;ct;énkarbgáar[man
plitkmμCabnþbnÞab;.
viFankarN_sRmab;seRmc)anPaBesdækic©RbesIrbMputénvtßúFatuedIm KWGa
Rs½yeTAnwgPaBeCaKC½yénshRKas ehIyEdlPaBeCaKC½yenHmann½yRbhak;
RbEhleTAnwgkareRbIR)as;éneKalkarN¾erobcMRbubeRbobvtßúFatuedImEdlmansPaBep
Sg²BIKñaTaMgRsug. teTAenH KWkareKarB rWkarRbugRby½tñeTAelIkarTak;Tgrvag
TMhMsmamaRtén RbePT-cMnYn-témø ¬=RbePT-cMnYn-témø-smamaRt¦ nigrcnasm<½n§
28
tMrUvkarénvtßúFatuedImEdlCaviFankarN¾sMxan;sRmab;shRKas TnÞwmnwgkarerobcM
RbugeRbobvtßúFatuedIm[manPaBesdækic©l¥RbesIr.
k> RbePT- cMnYn- témø- smamaRt ³ smamaRtenH bgðaj[dwgTMnak;TMng
rvagcMENkKitCaPaKryéncMnYnvtßúFatuedImmYy rWk¾RkumvtßúFautuedIm kñúgcMnYnsrub
énvtßúFatuedImEdlykmkeFVIGaCIvkmμ nigcMENkKitCaPaKryéntémøtRmUvkar
rbs;vtßúFatuedImmYy rWk®¾ kumvtßúFatuedImenaH enAkñúgtémørYménvtßúFatuedImEdl)anerob
cMbRmugTukTaMgGs;sRmab;ry³eBlkMNt;mYy. CaFmμtaeK)anbegáItbIcMNat;fñak;
énvtßúFatuedIm dUcCaRbePT A B nig C EdlCamYyKñaenaHenAkñúgk,ÜntMra)an
bgðaj[eXIjfaTMnak;TMngsmamaRténcMENktémød¾FMmYyRtUvEtCamYycMENkcMnYnd¾ti
ctYcmYyEtb:ueNÑaH ¬A- vtßúFatuedIm¦ RBmCamYyenHpÞúyeTAvijcMENkcMnYnd¾FM
KYrsmmYyénvtßúFatuedImEdlRtUv)anerobcMeTAtamtRmUvkarRtUv)ankMNt;smÁal;CaTUeT
AnUvtémøcMENkd¾tictYcmYYyEtb:ueNÑaH ¬C–vtßúFatuedIm. CamYyvtßúFatuedIm B
KWpúÞyeTAvijsmamaRtrvagcMnYntémøKWmanTMnak;TMngswgEtRbhak;RbEhlKña¬emIlrUb
TI 2¦.
enAkñúgkarGnuvtþn¾karcg¥úlbgðajGMBIkarviPaK ABC ¬ABC-Analysis¦ RtUv)an
Gnuvtþn¾sRmab;dMeNIrRbRBitþénkarcMNat;fñak;énvtßúFatuedIm ehIyvabegáIt)anCa
mUldæand¾sMxan;sRmab;karvinci yä½ d¾RtwmRtUvmYyénviFankarN¾erobcMRbugeRbobénvtßúFatue
dIm. TaMgGs;enH RtUv)aneFVI[c,as;las;enAkñúg]TahrN¾énkareRbIR)as; vtßúFatuedIm
nigdUcCaenAkñúgrYbPaBedayeRbIR)as;viFIsaRsþya:gNa[kan;Etgay
RsYlnigtémøsmrmübMput.
29
]TahrN¾sMrab;karviPaK ABC mYy ¬ABC – Analysis¦
edayERbRbYleTAtamkalHeTsH nig¼rWk¾eTAtamdMeNIresdækic©EtGac
mankarkMNt;témømFüm rWk¾karGPivDÆn¾éntRmUvkarrbs;va)an KWCaRb
ePT S-vtßúFatuedIm.
- vtßúFatuedImEdltRmUvkarsþg;darbs;vaBMuRtUvGacRKb;RKg)an nigEdlBMu
eTogTat;TalEtesaH KWCaRbePT U-vtßúFatuedIm.
EpnkarénkarerobcMRbugeRbobvtßúFatuedIm bMerIbMras;sRmab;karseRmc[
)anenAPaBRbesIrbMputénesdækic©vtßúFatuedIm. EpnkarenHk¾vaRsedogCamYynwg
30
EpnkarerobcMRbugeRbobkmøaMgBlkmμ nigmeFüa)ayplitkmμEdrRtUvEckecjCa
eRcInfñak; ³
1> kareFVIEpnkaréntRmUvkarvtßúFatuedIm
2> kareFVIEpnkarénkarpÁt;pÁg;vtßúFatuedIm
3> kareFVIEpnkarénkarEfrkSaTukbRmugénvtßúFatuedIm
32
- karbg;témøkumμge; fr ³ KWGaRs½yeTAnwgTMhMénkarkumμgr; al;eBlénkar kumμg;.
karbg;témøkumμg;efrERbRbYlCamYynwgcMnYnvtßúFatuedImEdlRtUvkumμg;enA
kñúgryHeBlénEpnkar. karbg;témøkumμg;efrEdl)anrab;bBa©ÚlenAkñúgkarbg;témø
kumμg; KWmandUcCakarbg;témøsMrab;kar[dMNwg karbg;témøsRmab;karkt;Rta
karbg;témøsRmab;karTTYlykvtßúFatuedIm nigkarbg;témøeTAelIkarRbtþibtþién
karkumμg;d¾éTeTot.l.
- karbg;témøsþúkTuk ³ kalNakarkumμg;RtUveFVIeLIgCajwkjab;enaHcMnYn
vtßúFatuedImEdlRtUvkumμgm; YyelIk²KWkan;Ettic²eTAsRmab;tRmUvkarTaMgmUlEdlTamTar
enAkñúgryHeBlénEpnkarenaH. cMnYnkumμg;tichuclT§pleGaymancMnYnvtßú
FatuedImEdlsþúkTukCamFümmancMnYntictYcEdr. BIeRBaHEttémøsþúkTukEdlrab;
bBa©ÚlpgEdrnUvkarbg;témøénTun ¬karR)ak;¦ EdlpSarP¢ab;eTAnwgkEnøgsþúkenaH
KWGaRs½yelIslubeTAelItémøéncMnYnvtßúFatuedImEdlRtUvsþúkTukenaH TaMgenaH
)ann½yfakarbg;témøsþúkekIneLIgCamYynwgkarekIneLIgéncMnYnvtßúFatuedImEdlRtUvkumμ
g;. eKalbMNgénkarkumμgé; ncMnYnvtßúFatuedIm[)anRbesIrbMput ¬optimize of
quantitative order¦ EdleyageTAtamkarGPivDÆn¾énkarbg;témø ¬karcMNay¦
ehIyEdlRbRBWtþpÞúyKñaenaH KWRtUvEsVgrkcMnYnkumμg;NaEdlCamYyenaHplbUkén
karbg;témøsþúk nigkarbg;témøkumμg;efrenAkñúgryHeBlEpnkarenaH [vaGb,rima.
sRmab;edaHRsaybBaðaenHeKGaceRbIrUbmnþd¾sMxan; ¬classical form¦ ehIyEdl
rUbmnþenaHkMNt;ecjBIkarBicarNadUcxageRkamenH ³
1> témøsþúkTukénkarkumμg;nimYy² ¬C ¦ekIteLIgeday ³
L
CL = Y/2 * Y/V * CL
cL = CL/Y = (Y/2V)*CL
bg;témøkumμg;efrénvtßúFatuedImnImYy² nigkarbg;témøsþúkTukénvtßúFatuedImnImYy²
mantémøGaRs½yeTAnwgrUbmnþxageRkam ³
dUcmanenAkñúgsmIkarxageRkam ³
cy = Cb /Y + (Y/2V)*CL = CbY-1 + (Y/2V)*CL
cy1 = Cb Y-1-1 + (Y+1-1/2V)*CL =CbY-2 + CL/2V
cy1 = 0
CbY-2 + CL/2V = 0
Y2 * (CL/2V) + Y2 *(CbY-2 ) = 0
Y2CL + 2V*Cb = 0
Y2CL = -2V*Cb
Y2 = (-2V*Cb)/CL
Yopt = (2V*Cb)/CL
34
RkahVikxageRkamk¾GacbBa¢ak;ya:gc,as;BITMnak;TMngenHEdr ³ cMnYnkumμg;
EdlRbesIrbMput KWRtUv)ankMNt;edaykarkat;KñaénbnÞat;tMNagGnuKmn¾témøkumμg;
nigbnÞat;tagGnuKmn¾témøsþúkTukénvtßúFatuedImnImYy².
RkahVikdMeNaHRsayénmUldæanKMrUsRmab;cMnYnkumμg;RbesIrbMput
mUldæansþg;daenHeFVIkarEtCamYynwgbuBVehtumYycMnYnEdlenAkñúgPaBBit
rWtfPaB KWCajwkjab;minGacpþl;eGay)an ]TahrN¾CamYynwgbuBVehtu ³
- el,OnénkarcakecjBIkEnøgsþúkTuk KWefr TaMgenHmann½yfaKμankar
ERbRbYléntRmUvkarénvtßúFatuedImenAkñúgryHeBlEpnkar.
- témøCaÉketaPaKI KWefr mann½yfaKμankarbBa©úHkarbg;témøeTAtamcMnYn
nigKμankarbg;témøsRmab;kardwkCBa¢ÚnbNþak;Kña.
- cMnuceBlEdldwkCBa¢ÚnsMrab;karpÁt;pÁg; KWeRCIserIs)anedayesrI.
- BMumankarraraMgénkarsþúkTuk nigxagEpñkhirBaØivtßú.
35
x> CamYynwgkareFVIEpnkarénkarpÁt;pÁg;[)anseRmceCaKC½y KWmansMnYr
BiPakSaCaRcInsßitenACabBaðamUldæanEdlTak;Tgnwgva. sRmab;sMnYrsMxan;TaMg enH
KWmandUcCa ³
- kareRCIserIsénTisedAsRmab;karpÁtp; gÁ é; nvtßúFatuedImEdleyageTAtam
Rkbx½NÐlT§PaBeRCIserIsEdlmanTMnak;TMngpÞal;CamYyplitkr TMnak;TMng
edayqøgkat;BaNiC¢kr nigTMnak;TMngecjBIbreTs.l. nig.l.
- cMeBaHkareRCIserIsGñkpÁt;pÁg;TMnij RtUvBicarNaeTAelIlkç½NÐdUcCa
karbg;témøpÁt;pÁg; PaBTukcitþ KuNPaBplitpl eBlevladwkCBa¢ÚnpÁt;pÁg; TItaMg
nigkarbgðajénPaBÉkraCüénGñkpÁtp; gÁ e; naH. kareRCIserIsGñkpÁtp; gÁ T; Mnji Cajwk
jab;KpW SarP¢ab;ya:gCitsñTi C§ amYynwgkareRCIserIsénpøÚvsRmab;karpÁt;pÁg;EdlCaTUeTAv
akMNt;[KñaeTAvijeTAmk.
- kareFVIEpnkarsRmab;eBlevlapÁt;pÁg;. TaMgGs;enHCaeBlevla
cMNayenAkñúgshRKas mancab;taMgBIeBlkMNt;kartRmUvrhUtdl;eBlTamTar
eGaypÁt;pÁg; TaMgenHKYrRtUvRtUtBinitüdUcCaeBlevlasRmab;karpÁt;pÁg; nigryH
eBldWkCBa¢ÚnvtßúFatuedImEdr. eKalbMngKWRtUvEtdwknaMkarpÁt;pÁg;vtßúFatuedImcUl[
Tan;eBlevlaedayBMu[ekIteLIgenAkarxVHxatvtßúFatuedIm.
3> kareFVIEpnkarénkarEfrkSaTukbRmugvtßúFatuedIm
kareFVIEpnkarenHmann½yfaBicarNaeTAelIkarbRmug[RbesIrbMput ¬optimum
of stock¦ nigkarbgáarénkarTukbRmug ¬safety of stock¦ . sRmab;krNI epSgeTot
karBiPakSaEdlsßitCamUldæan KWepþateTAelIbrikçaénkEnøgsþúk.
k> kareFVVIEpnkaréncMnYn EdlRtUvTukbRmugb:HBal;CamUldæaneTAnigbBaða
eBjeljBIr ³
karTukbRmug[RbesIrbMput nigkarbgáarkarTukbRmug ¬safety stock¦. Tak;
TgnwgkrNITImYy KWkarTukbMrugeGayRbesIrbMputRtUv)aneyIgeFVIkarBiPkSaBIxag
elIrYcmkehIy. eRBaHfaPaBRbesIrbMputén neya)aykumμg;CamYynwgkarCYyBI
sþg;daéncMnYnkumμg;RbesIrbMput)annaMeTArkpgEdrnUvPaBRbesIrbMputénneya)ayTukb
36
Rmug ¬optimal stock policy¦ BIeRBaHecjBIcMnYnkumμg;eKGacTajecjeday
RbeyalenAcMnYnCamFümEdl)ansþúkTuk. GVEI dlkarbgáarkarTukbRmugepþateTAelI
KWCaGVEI dlsßti enAkñúgkarRbwgERbgpÁt;pÁg;CabnþbnÞab; rWmindac;énvtßúFatuedImsRmab;
karplit RBmCamYyenaHk¾raraMgnUvkarxVHxaténvtßúFatuedImEdlsMrab;karplitenaH
Edr. karTamTarenAkñúgenH KWkarrkSaenAkñúgkEnøgsþúk[manCanicC© akalnUv
vtßúFatuedImsRmab;karpliteTAtamkarERskehAeGay)anRKb;RKan;. karbgáar
rebobenH seRmc)anedaysarkarGnuvtþn¾nUv {karRbkas;BcI MnYn} Edlsßti enA
kñúgkEnøgsþúk ehIyEdlRtUvkMNt;enAeRkamTMhMcMnYnEdlsþúkTukTaMgGs; ¬emIlrUb
TI3¦ CamYykarRbkasenH KWmankarseRmclT§plénkarRbkas;sRmab;eKal
bMNgTijbMeBjénkEnøgsþúkenaHvij. km<sé; nkarRbkas;BcI MnYn KWstiß enAeRkam
\T§Bi ldUcxageRkam ³
- el,OncakecjBIkEnøgsþúk
- eBlevlapÁt;pÁg;vtßúFatuedIm ¬enAeBlNa? nigry³eBldwkCBa¢Ún¦ nig
eRKaHfñak;EdleFVI[mankarERbRbYlénel,ÓncakecjBIkEnøgsþúk nig/rWk¾karERb
RbYleBlevlapÁt;pÁg;vtßúFatuedIm. RkahViktMNagxageRkam KWCaRkahVikén
{karRbkas;BIcMnYn} EdlCamYynwgkarykvtßúFatuedImecjBIkEnøgsþúkCabnþbnÞab;
RBmCamYynwgel,ÓnykecjBIkEnøgsþúkTuk nigry³eBlpÁt;pÁg;[EdlRtUv)an
kMNt;BitR)akd.
37
KμankarRbkasBIcMnYnEdlRtUvTamTar[eFVI kalNaryHeBlpÁt;pÁg;vtßúFatu
edImxiteTArksUnü rWk¾CamYynwgkarcakecjBIkEnøgsþúkTukEdlmineFVIeLIgCabnþ
bnÞab; rWk¾cenøaHry³eBlrvagkarykecjBIkEnøgsþúkTukBIrFMCagry³eBlpÁt;pÁg;
vtßúFatuedIm.
x> kareFVIEpnkarsRmab;brikçaénkEnøgsþúkTuk ³
eKRtUvKitKUrCadMbUgeTAelIlkçN³rUbFatuénvtßú rWsMParHEdlRtUvykmksþúk
TukenAkEnøgenaH. RbePTsMNg;sþúkTukenaHRtUvseRmcya:gNanUvkarraraMgén
lT§PaBbnßynUvKuNPaB nigbrimaNénplitplEdlRtUvsþúkenaH[sßti enATMhMmYy
CaGb,rimabMput nigRsbCamYyenaHRtUvbMeBjnUveKalkarN¾snþsi uxxøH²Edr.
sRmab;kareRCIserIsbrikçaenHk¾RtUvKiteTAelIlkç½NÐdUcEdlRtUveRCIserIsmeFüa)ayp
litkmμEdr KWRtUvKitKUreTAelIplitPaB nigkarbg;témørbs;va.
K> kareFVIEpnkarEdlTak;TgnigkEnøgsþúkTuk ³
TaMgenH KWb:HBal;eTAnwgrcnasm<½n§TaMgmUlénTIkEnøgGnuvtþn¾karbMeBj
karplitrbs;shRKas. enAkñúgk,Ünc,ab;edIm,ItMrUveTAtameKalbMNgrbs;va
KWkarkMNt;TIkEnøgsþúkTukvtßúFatuedImenaHRtUveFVIya:gNa[karbg;témødwkCBa¢ÚnTaMgG
s;EdlCaGnuKmn¾éncMgayBITIkEnøgsþúkTukeTATIkEnøgtRmUvkaréncMnYnvtßú rWsMParH
EdlRtUvdwkCBa¢ÚnkñúgmYyry³eBlénEpnkar nigénkarbg;témødwkCBa¢ÚnkñúgmYyÉkta
cMnYn nigkñúgmYyÉktacMgay KWeGayGb,rima. sRmab;dMeNaHRsayénbBaða
Edl)anbgðajenH eKmancMnYnviFIsaRsþCaeRcInEdlmanlkçN³viPaK niglkçNH
viTüasaRsþepSg²eTotCaeRcInEdlRtUv)anGPivDÆn¾.
enATIenHKYrrMlwkpgEdrenAkñúgEpñkesdækic© cracrvtßúFatuedImCajwkjab;
eKeRbInUvsBaØØaN ¬Term¦ CaPasarGg;eKøsfa Logistics )ann½yfaTak;TgeTA
nwglMhUrTaMgmUlénvtßúFatuedIm famBl nigplitpl. edImkMeNIténsBaØaN
BaküenHTajecjBIEpñkeyaFaEdlenAkñúgkarGnuvtþn¾RtUv)anyl;CaBiesseRkam
{rUbPaBénkarpÁt;pÁg;vtßúFatuedIm}. sRmab;rUbPaBenHRtUv)anrab;bBa©ÚlCaBiess
38
nUvviFankarN¾CaeRcInEdleFVIeGaymansNþab;Fñab;sRmab;kardwkCBa¢Ún nigkarsþúk
TukéncMnYnvtßúFatuedImEdlcaM)ac;.
3> kareFVIEpnkarplitkmμ ³
3>1> kmμvtßúénkareFVIEpnkarplitkmμ
3>1>1> cMENkEpnkarnImYy²énneya)anplitkmμshRKas
karpÁt;pÁg; rWkarerobcMRbugeRbobnUvktþaplitkmμ)anpSarP¢ab;eTAnwgdMNak;
kalGnuvtþnk¾ arbMeBjkarplitEmnETnrbs;shRKas. karpÁtp; gÁ e; nH)anbgðaj
[eXIjnUvcriténkarpSMpÁMúviFIsaRsþEdlenAkñúgdMeNIrRbRBwtþ)aneFVI[ktþaplitkmμpøas;
bþÚreTACaplitplEdleBjlkçN³sRmab;karlk; ¬karbMeBjkarplitCavtßú
nig/rWk¾karbMeBjkarplitCaesvakmμ¦. k¾dUcCakareFVIEpnkarénkarerobcMRbug
eRbobEdr kareFVIEpnkarsRmab;viFIsaRsþplitkmμk¾RtUv)anbMEbkCalMdab;lMeday
énEpñkEpnkarCaeRcInEdleyageTAtamRbePTEpñkbBaðaénkareFVIEpnkarplitkmμ.
rUbPaBxageRkambgðaj[eXIjnUvEpñkEpnkarenH.
EpñkEpnkarnImYy²énneya)ayplitkmμrbs;shRKas
39
kalNaeKRtUvniyayBIkareFVIEpnkarplitkmμsRmab;ry³eBlxøI enaHKWkal
NaeKseRmcTTYlykenAsmtßPaB ¬capacity¦ énshRKasEdlmankarpÁt;pÁg;[
rYcCaeRsc. sRmab;bBaðaenH KWrab;bBa©ÚlnUvkareFVIEpnkarénkarGnuvtþn¾plitkmμ
nigkareFVIEpnkarsRmab;dMeNIrkarkmμviFIplitkmμ. pÞúyeTAvijkalNaeKniyayBI
kareFVIEpnkarplitkmμsRmab;ry³eBlEvgenaH KWenAeBlNaEdlsmtßPaB ¬kar
Rbdab;edaybrikçaénshRKasCamYynwgmeFüa)ayplitkmμ nigkmøaMgBlkmμ¦ én
shRKasenACaGBaØatGefr (variable) enAeLIy. CamYynwgEpnkarplitkmμ
ryHeBlEvgbBaðavinieyaKTun ¬investment problem¦ k¾RtUv)anelIkykmkniyay
RsbeBlCamYyKñaenHEdr. bBaðavinieyaKTunenH RtUv)ankt;smÁal;nUvPaBxusKña
ya:gc,as;BbI BaðaEdlmanenAkñúgkareFVEI pnkarplitkmμsRmab;ryHeBlxøCI aBiess
edaysar ³
- PaBminGacEbgEck)aneRscEtcitþénktþaskþanuBlEdlkMNt;nUvsmtß
PaBénshRKas nig
- RbePTénkarpSarP¢ab;EdlmanryHeBlyUrGEgVgrbs;shRKaseTAnwg
smtßPaBEdlRtUv)anCYbRbTHkarseRmcenaHEtmþg.
maDénsmtßPaB nigkareFVEI pnkarsRmab;kmμvFi pI litkmμEdlCakarBiPakSa
GMBIkareRbIR)as;[RtwmRtUveTAtamTisedAénrcnasm<½n§plitpl nigénrcnasm<½n§
plitkmμ KWCakmμvtßúsRmab;kareFVIEpnkarsþIBITMhMénshRKassRmab;ryHeBl
yUrEdr.
kareFVIEpnkarsRmab;karGnuvtþn¾plitkmμ ³ eGabRkesabenAcMENkEpnkar 4
¬Adam 1990¦ ³
1> kargarénkareFVIEpnkarEbgEckplitkmμ KWRtUvkMNt;faetIktþaplitkmμ
NaEdlRtUveRbIR)as; kñúgcMnYnb:unμan ry³eBlb:unμan nigCamYy GaMgtg;suIetb:unμan
EdlsRmab;seRmckarplit[RKb;cMnYnplitkmμEdlRtUvTamTar rWk¾seRmckmμviFI
plitkmμEdl)aneRKagTukCamYynwgtémøplitkmμGb,rimabMput.
40
2> kalNaenAkñúgcegáamma:sIunplitkmμmYy RtUv)anplitbnþbnÞab;KñaenA
RbePTplitplepSg²Kña enaHkareFVIEpnkarénTMhMEdlRtUvkumμg;RtUvEtelcecj
enAPar³kic©sRmab;karkMNt;énTMhM nigPaBbnþbnÞab;Kñaénkarplit[eTAtamkar
kumμg;enaH ehIyedayRtUveFVIkarplitya:gNa[RKb;cMnYntRmUvkarénRKb;RbePT
TaMgGs;CamYynwgkarbg;témøplitkmμ dUcCakarbg;témøsþúkTuk nigkarbg;témøén
karpøas;bþÚrmeFüa)ayplitkmμ KWeGayGb,rmabMput.
3> Parkic©énkareFVIEpnkarEbgEckplitkmμeTAtameBlevla KWfaeFVIy:ag
Na[cMnYnplitkmμ [enAkñúgcMENkcenøaHeBlnImYy²énry³eBlEpnkar KWsm
RsbeTAnwglT§PaBénkarlk;. mann½yfakmμviFIplitkmμRtUvEtGacRbRBwtþeTACa
mYynwgkarbg;témøGb,rimasRmab;plitkmμ nigkarsþúkTukénplitplplitkmμ
rhUtdl;eBlevlaénkarnaMecj rWkarlk;rbs;xøÜn.
- eFVIsmkalkmμ (synchronisms) eTAnwgkarlk;
- rMedaHecj (emancipations) BIkarlk;
4> kmμvtßúénkareFVEI pnkarsRmab;karRbRBWteþ TAtameBlevla KWRtUv)ankMNt;
GMBIlMdab;lMedayénryHeBlGnuvtþn¾NamYy EdlRtUvkarkumμg;NamYy ehIyRtUv
plitenAkñúgcegáamma:sIunNamYy nigeRkamkareRbIR)as;énkmøaMgBlkmμNamYy.
CamYyenHEdr enAkñúgRkbx½NÐéndMeNIrkarplitkmμeRcInlMdab;fñak;mYy karbg;
témøsRmab;karsþúkTukénplitplBMuTan;sMerc rWplitplsMercenAtamcenøaHeBl
énkarplit nigryHeBlQb;sRmakEdlcaM)ac;éncegáamma:sIunRtUv[vaGb,rima.
Parkic©énkareFVIEpnkarkmμviFIplitkmμ EdlXøatq¶ayGMBIkareFVIEpnkar
sRmab;karGnuvtþn¾plitkmμenaH KW)anqøúHbgðajfa ³
- etIpliitplGVI
- enAkñúgcMnYnb:unμan
- eRkamkareRbIR)as;énviFIsaRsþplitkmμNamYydUcCaTMhM nig/rWfananu
RkménGaMgtg;sIuetEdlRtUvplitenAkñúgry³eBlEpnkarenaHedIm,I[karcMeNj rW
k¾plkéRmKWGtibrima nigRBmCamYyenaH CaTUeTAedIm,IeGaybMNgEdl)aneRKag
41
TukseRmc)anlT§pll¥RbesIr. CamYyenHEdrkareFVIEpnkarenHRtUvGacEbgEck
CabIcMENkEpnkar KWrvag ³
- EpnkarkmμviFICayuT§saRsþ mann½yfakareRCIserIsvis½yplitplEdl
CayuT§saRsþk¾dUcCavis½yCMnYj nigkarseRmccitþGMBICeRmAénplitkmμ.
- EpnkarkmμviFICayuT§viFI mann½yfaCakarseRmccitþGMBIGBaØatikmμplit pl
nigGBaØatikmμénkareRbIR)as;enAkñúgRkbx½Nðénvis½yplitplEdlRtUv)an eRCIserIs
ehIyCamYynwgCeRmAénplitkmμEdl)aneRCIserIsehIy.
- EpnkardMeNIrkarkmμviFI KWCakarkMNt;CaGvsanþénkmμviFIplitkmμ
eTAtamRbePT nigcMnYn.
PaBGaRs½yKñaeTAvijeTAmk ¬Independency¦
rvagcMENkEpnkarplitkmμTaMgGs;
42
esIr)aneLIy. TaMgenHCaPaBRtwmRtUv kalNaeK)andwgBIRbePTénkarbg;témø
sMxan;² ¬relevant cost categories¦ EdlsRmab;EpnkarplitkmμenaH. cMNuc cab;epþmI
KWstiß enAelIrcnasm<n½ é§ nkarkMNt;karbg;témø. TaMgenH KWrab;bBa©UlÚ
nUvTUrelxEdlTUrelxenaHBMuGaRs½yeTAnwgsßanPaBnImYy²énshRKas nigGBaaØti
kmμEdlERbRbYleTAtamkarseRmccit.þ GBaØatikmμTak;Tgy:ags¥ti rmYteTAnwgskmμ
PaBén)a:ra:Em:Rt ¬action of parameters¦ éncMENkEpnkarplitkmμepSg².
43
rcnasm<½n§énkarkMNt;karbg;tMél
karkMNt;karbg;tMél
TUrelx karsMerccitþ
31
sRmab;lkçN³seRmccitþénkarbg;témø ¬cost¦ eKRtUvBicarNaCaBiesseTA
elI ¬k¦ TMnak;TMngcMNUl ¬disposition¦ rbs;vak¾dUcCa ¬x¦ TMhMrbs;va
¬dimension¦ EdlenAkñúgTMhMenaHkarbg;témøRtYv)anvas;Evg.
k> TMnak;TMngcMNUl³ kalNaBt’manGMBIkarbg;témø RtUv)aneRbIR)as;
CamUldæansRmab;eRCIserIsénEpnkarplitkmμEdlRbesIrbMput ¬optimal
production plan¦ enaH Bt’manenaHRtUvEt[RkesabpgEdrenAbBaðaEdlTak;Tg
nwgkarbg;témøenaH dUcCamUlehtuénkarbg;témøCaedIm. TaMgenHnaM[eyIgEckkar
bg;témøCaBIrRbePT³
- karbg;témø ¬cost¦ EdlTMhMrbs;vaERbRbYleTAtamkarseRmccitEþ dl)an
CYbRbTH karbg;témøenaHRtUv)aneKehAfa karbg;témøcaM)ac; rWk¾karbg;témøEdl
minGaRs½yeTAnwgcMNUl ¬disposition¦ rWk¾ehAfakarbg;témøGefr ¬variable cost¦
- karbg;témø ¬cost¦ EdlTMhMrbs;vamin)anERbRbYleTAtamkarseRmccitþ
Edl)anCYbRbTHenaHeT enaHkarbg;témørebobenHeKkMNt;[eQμaHfa karbg;
témømincaM)ac; rWk¾karbg;témøminGaRs½ycMNUl rWehAfakarbg;témøefr ¬fix cost¦.
eKBMumanPsþútagTUeTAmYyedIm,IkMNt;fa karbg;témøNamYyCakarbg;témøefr rWk¾
karbg;témøERbRbYlenaHeT TaMgGs;enaHCanicC© akalsßti enAelIRbePTbBaðaEdl
seRmcyk niglkç½NÐBitR)akdénsßanPaBseRmccitþ.
karbg;témøGefr (variable cost) énbBaðaBitR)akdmYyénEpnkarplitkmμ
rWk¾énbBaðaseRmccitþepSg² GacRbRBwtþeTAepSg²Kña. kalNaeKBicarNaCa
]TahrN¾ eTAelIkarERbRbYlenAkñúgkargar ¬=cMnYnplitplEdl)anplit rWkk¾ ar
bMeBjkarplitkñúg 1 ÉktaéneBl¦ EdlCaTMhMman\T§iBlsMxan;eTAelIkarERb
RbYlénkarbg;témøenaH eKGacsegáteXIjman 4 RbePTéndMeNIrRbRBwtþénkarbg;
témøGefr (variable cost)³
32
- karbg;témøEdlmanlkçN³smamaRt ¬proportional cost¦³ karERbRbYl
énkarbg;témøRbRBwtþeTAsmamaRteTAnwgkarERbRbYlénkargar.
- karbg;témøEdlmanlkçN³ekIneLIgCalMdab ¬progressive cost¦ ³
karERbRbYlénkarbg;témø ¬relative cost variation¦EdlTak;Tg KWFMCagkarfy cuH
rWkarekIneLIgénkargarEdlTak;Tg.
- karbg;témøEdlmanlkçN³fycuHCalMdab; ¬degressive cost¦ ³ karERb
RbYlénkarbg;témøEdlTak;Tg ¬relative cost variation¦ KWtUcCagkarfycuH
rWkarekIneLIgénkargarEdlTak;Tg.
- GvDÆn³énkarbg;témø ¬regressive cost¦ ³ karekIneLIgénkargar KW)an
begáItnUvkarfycuHdac;xaténkarbg;témø rWk¾karfycuHénkargar KWeFVI[karbg;témø
ekIneLIgdac;xat. enAkñúgrYbPaBxageRkamenH KW)anbgðajGMBIdMeNIrRbRBwtþénkar
bg;témøepSg²Kña nigCamYynwgRkahVikénkarbg;témøefr ¬fixed cost¦ RBmTaMg
P¢ab;CamYyenaHeyIg)anbgðajnUv]TahrN¾CaelxEdr. enAkñúg]TahrN¾Ca
elxenH KWsRmab;bgðaj[c,as;énkarminÉkraCüénkarbg;témøenaHEdleK)an
bgðajnUvkarbg;témøkñúg 1 ÉktaéneBl C(x) Tl;nwgkarbg;témøsRmab; 1 Ékta
énplitpl C(x). C(x) RtUv)anbgðaj[eXIj kalNaeKykkarbg;témø kñúg 1
ÉktaéneBl C(x) EcknwgcMnYnplitplEdl)anplitehIy rWplitplsMercEdl
)anplitkñúg 1 ÉktaéneBl (x).
dMeNIrRbRBWtþénkarbg;témøenAeRkam\T§iBlkargar
Éktaluy¦
- karbg;témø C kñúg 1 Éktary³eBlénkargar ¬xñatrbs;va KWÉktaluy¦
- karbg;témøsRmab; 1 ÉktaplitplseRmc c ¬xñatrbs;va KWÉktaluy /
ÉktacMnYn¦ nigRBMEdnkarbg;témø C’ ¬marginal cost¦ ¬xñatrbs;va KWÉktaluy
/ÉktacMnYn¦. karbg;témøsrubk¾GacKNnatamkareRCIserIspøÚvepSg²Kña
¤ karbg;tMélsarub KWCaplKuNénkarbg;témø1Éktary³eBlCamYynwg
ERbRbYlénkarbg;témøCamYynwgkarpøas;bþÚrénkRmitcMnYnplitplEdlseRmc)an
BIkRmitmYyeTAkRmitmYyepSgeTot.
3>2> kareFVIEpnkarénkarEbgEckplitkmμ
3>2>1> mUldæanénRTwsþIplitkmμ
ecjBIcMENkEpnkarénkareFVIEpnkarénkarGnuvtþn¾plitkmμeTAtamlMdalMe
day eyIgRtUvelIkykkareFVIEpnkarénkarEbgEckplitkmμykmkBiPakSa. bBaða
EdlRtUvBiPakSasßitenARtg;fa ³
etIktþaplitkmμNamYyEdlRtUveRbIR)as;enAkñúgcMnYnNamYy ryHeBlb:unμan
nigCamYyGaMgtg;sIuetNamYy edIm,Iplit[)annUvcMnYnplitkmμ rWk¾kmμviFIplitkmμ
Edl)anpþl;[mYyCamYynwgtémøplitkmμGb,rima. kalNakarBiPakSaeTAelIkar
eFVIEpnkarénkarEbgEckplitkmμRtUv)ancat;TukCaRKwHénRTwsþIplitkmμ enaHGnuKm
n¾plitkmμk¾RtUv)anekIteLIg nigkarviPaKk¾RtUvykmkCamUldæan.
GnuKmn¾plitkmμ)anbgðaj[eXIjnUvTMnak;TMngEdlmanlkçNHCacMnYnrva
gcMnYnktþaplitkmμEdlRtUveRbIR)as;sRmab;Gnuvtþnb¾ MeBjkarplit nigcMnYnplit
plseRmc M enAkñúgryHBlEpnkar. enAkñúgenHsRmab;shRKasmYyEdl
plitEtmYyplitpl KWGacmanktþaplitkmμ h = 1, 2, …n EdlRtUveRbIR)as;
enAkñúgcMnYn r dUcenHGnuKmn¾plitkmμmanrUbmnþTUeTAKW³
h
36
GnuKmn¾plitkmμRbePTenaH CaGnuKmn¾plitkmμEdlmanlkçNHminhUm:UCInas
¬inhomogeneous production function¦. RTwsþIplitkmμénshRKaseFVIkarEtCa
mYymUldæanénGnuKmn¾plitkmμEdlmanlkçN³CaExSRtg;hUm:UCInas (linear
homogeneous production function) EdlCamYyenaHpgEdrkarekIneLIgeTVr
enAeBlEtmYy rWk¾ekIneLIgRtI rWk¾ekIneLIgctu>>>énkareRbIR)as;cMnYnktþaplitkmμ rh
- edaysarkarekIneLIgénkareRbIR)as;ktþaplitkmμmYyepSgeTot kar
bnßyéncMnYneRbIR)as;énktþaplitkmμmYy GaceFVI[mantulüPaB)anCamYyPaBefr
éncMnYnplitplseRmc.
- cMnYnplitplseRmcGacRtUvTTYl\T§iBledaysarkarERbRbYlénkar
eRbIR)as;cMnYnktþaplitkmμEtmYy CamYynwgPaBefrénktþaplitkmμTaMgLayEdl
esssl;. edaysaEtkarpøas;bþÚrénktþaplitkmμ manlT§PaBRtwmRBMEdnkMNt;
mYyenaH GnuKmn¾plitkmμ EdlmanlkçN³CMnYsRtUv)an[eQμaHmYyeTotpgEdr
fac,ab;TinñplénGnuKmn¾plitkmμ. edaysarEtPaBxiteTAPaBBitrbs;vamantic
tYc eFVI[GnuKmn¾plitkmμenHenAkñúgRTwsþIesdækic©shRKasmansuBlPaBtictYc
sRmab;CaRTwsþICamUldæanmYykñúgkareFVIEpnkarplitkmμ nigsBVéf¶enHeKpþl;[
GnuKmn¾enHCaTUeTARKan;EtCaGnuKmn¾EdlmanlkçN³beRgon ¬didactic function¦
sRmab;Bnül;sBaØaNmUldæanxøH²énRTwsþIplitkmμ.
GVIEdlCaCBa¢aMgraraMgénc,ab;TinñplénGnuKmn¾plitkmμKW ³
- GnuKmn¾enHsÁal;EtktþaplitkmμEdlkareRbIR)as;énktþaplitkmμenaHRtUv
)anvas;EvgedaycMnYnktþaplitkmμkñúgryHeBlEpnkar. ryHeBleRbIR)as;énktþa
plitkmμTaMgGs;RtUv)ankMNt;ehIyCaeRsc ÉlT§PaBénkartRmUvxøÜneTAtameBl
evla KWBMu)anBicarNaeLIy.
- ktþaplitkmμTaMgGs;RtUv)aneRbIR)as;enAkñúgcMnYnekIneLIgbnþicbnÞÜcNa
mYy rWk¾fycuHbnþci bnÞcÜ NamYy. TaMgGs;enH KWeTaHbItictYcb:uNaÑ k¾edaysRmab;
meFüa)ayplitkmμ nigkmøaMgBlkmμenAkñúgPaBR)akdniymBMuGacmanlT§PaBeLIy
rWBMuGaceFVI)aneLIy.
- GnuKmn¾enHmansuBlPaBsRmab;shRKasTaMgmUl.
karBicarNaeTAelITMhMrUbPaBnImYy² nigTMhM\T§iBlénbec©keTs KWBMuman
rWk¾eTAtamEtlT§PaBkMNt;mYy. ]TahrN¾mYysRmab;GnuKmn¾plitkmμEdlman
lkçN³Cac,ab;Tinñpl KWGnuKmn¾ ³
r énktþaeRbIR)as;.
2
2¦ cMnYneRbIR)as;énktþaplitkmμmYykñúgcMeNamktþaplitkmμTaMgBIr KWdak;
[efr nigTaMgGs;enaHRtUvEtviPaKeTAelITMnak;TMngrvagcMnYneRbIR)as;énktþa
plitkmμEdlCaGBaØatiRtUveRCIserIsykmkeRbIR)as;enaH nigplseRmc M.
38
enATIenHCalT§plKWmuxkat;bBaÆr ¬vertical¦ qøgkat; {Tinpñ lPñM} edayRsbeTAnwg
épÞ M nigépÞ r ¬rWké¾ pÞ M nigépÞ r ¦
1 2
r
2 BMuGaceFVI[eyIgseRmc)annUvkRmitplseRmcEdl)ankMNt;mYyenaHeLIy.
dUcenHGnuKmn¾plitkmμ (1) naM[manExSekag isoquant RbePT AB. ExSekagenH
RsbCamYyenaH)aneFVIkarkt;smÁal;fa enAkñúgEpñkénkaCMnYsTaMgGs;rvag r nig
1
r
2 karekIneLIgénkareRbIR)as;ktþaplitkmμmYyvanaM[mankarbnßyénktþaplitkmμ
epSgeTot. P¢ab;CamYynwgsmIkar isoquant enH eyIgk¾eFVIkarbgðajBITMnak;TMng
mYyepSgeTotEdr. TMnak;TMngénkarCMnYsEdlsßitenAelIExSekag isoquant mYy
GacRtUv)ankMNt;smÁal;eTAtamlkçN³KNitviTüaRtwmRtUv)anedaysarqøgkat;GVIEd
lehAfa GaRtaRBMEdnénkarCMnYs ¬maginal rate of substitution) GaRtaRBMEdn
énkarCMnYsenH )anbkRsaynUvcMnYnktþaplitkmμ ¬EdlktþaplitkmμenaH KWenAelI
cMnucepSg²KñaénExSekagplitkmμ isoquant¦ EdlcaM)ac;sRmab;CMnYsktþaplitkmμ
mYyedayktþaplitkmμmYyepSgeTottamryHkarkat;bnßycMnYndl;RBMEdnrbs;xøÜ.
GaRtaRBMEdnénkarCMnYsRtUv)ankMNt;edayeFVIedrIev:TI 1 énsmIkar isoquant
mYyeTAtamktþaplitkmμmYy. sRmab;smIkarén isoquant (2) vakøayeTACaTMnak;
TMngdUcxageRkam ³
(3) dr1/dr2 = -M2/C*r22 = MRS (marginal rate of substitution)
40
gry³eBlEpnkar dUcenHplitplseRmc M KWCaGnuKm¾EtÉgénktþaplitkmμ
rbs;GBaØatepSgeTot. CamYynwg]TahrN¾énkardak;[efrénktþaplitkmμ 2
[sßitenAkRmiteRbIR)as; b sRmab;GnuKmn¾plitkmμ (1) Gacbgðaj[eXIjnUv
GnuKmn¾TinñpldUcxageRkam ³
sRmab;karviPaKénGnuKmn¾TinñpleK)anTajecjCarUbragénplitPaBCame
Füm (average productivity) nigRBMEdnplitPaB (maginal productivity) énktþa
plitkmμEdlCaGBaØatGaRs½yeTAnwgcMnYneRbIR)as;rbs;va.
¤ plitPaBCamFüm ¬plitplCamFüm¦ m KWCaplEckrvagplitpl
seRmc M EdlRtUv)aneRKagTukedayqøgkat;kareRbIR)as;ktþaplitkmμTaMgGs;
nigcMnYneRbIR)as; r énktþaplitkmμ h EdlCaGjatiþGefrenaH. sRmab;smIkar
h
RbePTénTMnak;TMngrvagkareFVI[ecjCarUbragénplitplseRmc M
plitPaBCamFüm nigRBMEdnplitPaB KWGaRs½yeTAnwgRbePTénGnuKmn¾Tinñpl.
ehtuenHeKGacEbgEckGnuKmn¾TinñplenHCaBiessKW ³
- GnuKmn¾TinñplCamYynwgRBMEdnTinñplCadMbUgmankarekIneLIg nig
eRkaymkmankarfycuHvij.
- GnuKmn¾TinñplCamYynwgRBMEdnTinñplmankarekIneLIgCalMdab;.
- GnuKmn¾TinñplCamYynwgRBMEdnTinñplmankarfycuHCalMdab;.
- GnuKmn¾TinñplCamYynwgRBMEdnTinñplCadMbUgmankarfycuH nigeRkay
mkekIneLIgvij.
GnuKmn¾Tinñpl (4) KWCaRbePTGnuKmn¾mYyCamYynwgRBMEdnTinñplmankar
fycuHCalMdab;. sRmab;krNId¾éTepSgeToteyIgBMu)anelIkmkCa]TahrN¾eT.
k¾b:uEnþenAkñúgRTwsþIplitkmμ KWRbePTénGnuKmn¾TinñplCamYynwgRBMEdnTinñplCa
dMbUgmankarekIneLIg nigeRkaymkfycuHmkvij ¬RkahVikTinñplmanTMrg;CaGkSr
S¦ KWkMBugRKbdNþb;sBVéf¶. GnuKmn¾TinñplxagelIenH (7) RtUvykmkCa
mUldæanénkarviPaKxageRkam (Adam 1990) :
(7) M = ar1 + br21 - cr31
rUbPaB
42
¤ enAkñúgdMNak;kalTI I mankarekIneLIgénplitplseRmcTaMgmUl plit
PaBCamFüm nigRBMEdnplitPaB RBmCamYynwgkarekIneLIgénkRmiteRbIR)as;én
ktþaplitkmμEdlCaGBaØatiGefr. dMNak;kalenH)anbBa©b;enAeBlEdlRBMEdn
plitPaBseRmc)annUvPaBGtib,rimarbs;va ehIyGnuKmn¾Tinñplk¾)ancab;epþIm
cMnucrbt;rbs;vapgEdr. RBMEdnplitPaBGtibrmaRtUv)anKNnaedaydak;[esμIr
0 énsmIkarEdlCalT§plénedrIev:TI 2 énGnuKmn¾plitkmμ (7) rWk¾smIkar
EdlCalT§plénedrIev:TI 1 énGnuKmn¾RBMEdnplitPaB.
(8) d (dM/dr1) /dr1= d (a +2br1 – 3cr21)/dr1
=2b – 6cr1 = 0
r1 = b/3c
edayGnuKmn¾énRBMEdnplitPaBkat;RkhVikénGnuKmn¾plitPaBCamFümRtg;
cMnucGtibrmarbs;vaenaH dUcenHeKGacbkRsaydUcxageRkamEdr ³
(10) (a + 2br1 – 3cr21) _ (a + br1 – cr21) = 0
RBMEdnplitPaB plitPaBCamFüm
r = b/2c
¤ enAkñúgdMNak;kalTI III mankarfycuHénRBMEdnplitPaB nigplitPaB
CamFüm RsbCamYYyEdlplitplseRmcsrub M KWenAekIneLIgenAeLIy. enA
kEnøgEdlplitplseRmc M ekIneLIgdl;kRmitGtibrma Rtg;cMnucenaHk¾CacMnuc
bBa©b;éndMNak;kalTI III Edr. cMnucenaH k¾CacMnucEdlRBMEdnplitPaBmantémøesμI
0 Edr. cMnucGtibrmaénplitplseRmc M RtUv)anKNnaedaydak;[esμI
sUnüénsmIkarEdlCalT§pledrIev:TI 1 rbs;GnuKmn¾Tinñpl (7) rWk¾GnuKmn¾
RBMEdnplitPaB ³
(11) dM/dr1 = a + 2br1 – 3cr21 = 0
¤ enAkñúgdMNak;kalTI IV elcecjCarUbragénkarfycuHminRtwmEt
plitplseRmc nigplitPaBCamFümeT KWRBMEdnplitPaBk¾fycuHEdr ehIy
RBMEdnplitPaB KWGviC¢man.
2> eRkABIGnuKmn¾plitkmμEdlmanlkçN³CMnYs KWmanGnuKmn¾plitkmμ
kMNt; (limitation production function). CamYynwgGnuKmn¾enH TMnak;TMngén
kareRbIR)as; KWkMNt;edaylkçN³bec©keTsEtmYyKt; nigminkMNt;edaylkçN³
esdækic©eT. )ann½yfaGVEI dleyIgGacniyay)anCasBaØaNenATIenH KWfaRBMEdn
plitPaB rWRBMEdnTinñplénktþaplitkmμmYyKWesIμnwg 0. karkMNt;rebobenH
RtUv)aneXIjCaTUeTAsRmab;dMeNIrkarpliténplitpl]sSahkmμ.
sRmab;karBicarNa KWeyIgelIkykviFIsaRsþbec©keTsmYyEdlmanma:suIn
nigcMnYnénkmøaMgBlkmμenAkñúgkarRbtþibtþ. kalNashRKasmYy ]TahrN¾
sRmab;plitkmμrbs;xøÜnmanCamYyhñwgnUvma:suInTukbRmugmYycMnYn ¬CaEpñkénktþa
plitkmμefr¦ nigm:asIunnImYy²RtUv)aneRbIR)as;edaykmøaMgBlkmμmñak; ehIyeday
qøgkat;kareRbIR)as;kmøaMgBlkmμmYyhñwg nigma:sIunenaH )anplitnUvcMnYnplit
kMNt;mYy. qøgkat;kareRbIR)as;kmøaMgBlkmμbEnßmmYyeTot nigma:sIunmYyeTot
eFVI[cMnYnplitplseRmcekIneLIgeTV. dMeNIrRbRBwtþenHecHEtbnþeTAeTotrhUt
44
dl;ma:sIunTaMgGs;RtUv)aneRbIR)as;edaykmøaMgBlkmμ. kñúgkrNIebIsinNaCaeK
bEnßmkmøaMgBlkmμeTotenaH eKBuMTTYl)anplitplseRmcekIneLIgenaHeTebIsin
NaeKBMubEnßmma:sIuneTotenaH. eyageTAtamenHRkahVikTinñpl KWCadMbUgekIn
eT,IgsmamaRtCamYynwgkarekIneLIgénkmøaMgBlkmμ rhUtdl;RBMEdnsmtßPaBén
cegáamm:asuIn {Gs;visalPaB} rWesμIsUnü nigeRkayBIkarbgðajkarGs;visalPaB
RBMEdnsmtßPaBéncegáamm:asIun ¬RBMEdnTinñpl = 0 nigplitplseRmc = M ¦ 0
kargarénkarbEnßmkmøaMgBlkmμ (r ) KWcMnYnplitplseRmcBMuekIneLIgeT.
2
1
Leontief - GnuKmn¾plitkmμ
Isoquant rbs;va
46
3> 2> 2> kareFVIEpnkarEbgEckplitkmμedayeyaleTAelImUldæanén
GnuKmn¾plitkmμCMnYs
mUldæanénRTwsþIplitkmμEdleyIg)ansikSamkdl;eBlenH KWCamUldæan
sRmab;pþl;[eTAelIkarviPaKénbBaðaénkarEbgEckplitkmμeGay)anRbesIrbMput
rWkarbg;témøGb,rma ¬= minimal cost¦. CamYyenHdMeNIrRbRBwtþCadMbUgkñúgkar
BiPakSa KWsißtenAsRmab;krNIénGnuKmn¾plitkmμEdlmanlkçN³Cac,ab;Tni pñ l.
sRmab;kareFVIEpnkarEbgEckktþaplitkmμEdleyageTAtammUldæanénGnuKmn¾p
litkmμEdlmanlkçN³CMnYs KWmankarBiPakSaBIrRbePT ³
k> TaMgGs;enH KWfaplitplseRmc M EdlkMNt;mYyRtUv)anplit.
karBiPakSaenATIenH KWepþateTAelIkarpSMpÁMúénktþaplitkmμedIm,I[karbg;témøCa
srubrbs;vaGb,rma krNIenHRtUv)an[eQμaHpgEdrfa {karsRmbsRmYlsrub}
eRBaHfacMnYneRbIR)as;énktþaplitkmμTaMgGs;RtUv)andak;CaktþaEdlman\T§iBl.
x> cMnYneRbIR)as;énktþaplitkmμmYyénktþaplitkmμTaMgGs;RtUv)anERbRbYl
TnÞmw nwgcMnYneRbIR)as;énktþaplitkmμEdlenAsl; rWepSgeTotRtUv)andak;[efr rWRtUv
)anTTYlykeTAtamkarpþl;[rYcCaeRsc. krNIenHeKehAfa {karsRmbsRmYl
xøH} karBiPakSa KWenARtg;kareFVI[elcecjeLIgénkarbg;témøsrub karbg;témøCa
mFüm nigRBMEdnénkarbg;témøEdlsßti enAeRkam\T§Bi lcMnYneRbIR)as;énktþaplitkmμ
EdlCaGBaØatiGefrenaH. sRmab;krNI ¬k¦ enAkñúgenHeyIgtagviFIsaRsþplitkmμ
edayGnuKmn¾plitkmμ ¬KWGnuKmn¾plitkmμEdlmanlkçN³Cac,ab;Tinñpl¦ Edl)an
sresrdUcxageRkam ³
(1) M = cr1* r2
karbg;témøénplitkmμenAkñúgry³eBlEpnkar T RtUv)anbgðajedayqøgkat;
karKuNéncMnYneRbIR)as;énktþaplitkmμ nigéførbs;va. dUcenHGunKmn¾karbg;témø
EdlRtUveFVI[Gb,rmaenaH KWmansmIkardUcxageRkam ³
(2) CT (r1 , r2) = p1*r1 + p2*r2
CamYyCMnYyénemKuN Lagrange (lagrange multiplication) GnuKmn¾TI (1)
RtUv)anbBa©ÚleTAkñúgGnuKmn¾karbg;témø (2)
(3) CT = p1r1 + p2r2 + λ M – cr1 * r2
r rUcdak;edrIev:enaH [esμInwgsUnü ³
2
BIeRBaHfa RBMEdnkarbg;témøénktþaplitkmμTaMgBIrCamYynwgkarpSMpÁMúénktþa
plitkmμEdlmankarbg;témøGb,rimamanTMhMesμIKñaenaH rUbmnþ (5a) nig (5b) KWRtUv
dak;[esμKI añ . eRkaykaredaHRsay )anbgðaj[eXIjnUvTMnak;TMngEdlCaniymn½y
TUeTAéncMnucRbesIrbMput (Optimal point) ³
(6) p1/p2 = (∆ M / ∆r1) / (∆ M / ∆r2 )
48
karbkRsay³ karbg;témøsRmab;karpSMpÁMúénktþaBlkmμQaneTAseRmc)an
Gb,rima kalNaplEckénkarbg;témøsRmab;ktþaplitkmμ KWesμInwgplEckén
RBMEdnTinñpl rWRBMEdnplitPaB ¬marginal productivity¦ énktþaplitkmμenaH.
RkahVikxageRkam)anbgðajnUvlkç½NÐéncMnucRbesIrbMputenaH
50
x> CamYynwg {karsRmbsRmYlxøH} KWmanEtktþaplitkmμEtmYyeTEdlERb
RbYl TnÞwmnwgktþaplitkmμepSgeTotRtUv)andak;[efr. karBiPakSaEdlniyay
Tak;TgnwgRTwsþIénkarbg;témøenATIenH KWCaGnuKmn¾TinñplEdlCaRbePTénGnuKmn¾
enAkñúgRTwsþIplitkmμEdlkMBugRKbdNþb;sBVéføEdlenAkñúgenaHmanRBMEdnTinñpl
KWdMbUgekIneLIg nigeRkaymkmankarfycuH. eKGacTajecjedayRbeyalBI
GnuKmn¾Tni pñ lnUvGnuKmn¾karbg;témøEdlCasac;jatirbs;va. PaBcaM)ac;bMputenaH
KWplKuNéncMnYnktþaBlkmμEdleRbIR)as;sRmab;kRmitplitplseRmcnImYy²Ca
mYynwgéførbs;va. CamYyenHEdrGnuKmn¾énkarbg;témø)anbgðajpÞúyBIdMeNIr
RbRBwtþénGnuKmn¾Tinñpl nUvcMnUcERbRbYlsMxan;BIr³
¤ eRBaHCamYykarbgðajénGnuKmn¾karbg;témøG½kSGab;sIus nigG½kSG½rDI-
NaT½rRtUv)anbþÚrKña dUcenHGnuKmn¾énkarbg;témøCaTUeTACarUbPaBpÞúy rWrUbbRBa©as;
dUceXIjkñúgkBa©k;énGnuKmn¾Tinñpl.
¤ eRkABIenH KWKYreGayBicarNaeTotfaktþaplitkmμEdldak;[efrCamYy
nwgcMnYneRbIR)as;énktþaplitkmμEdlGefrenaHBMu)anpþl;[eXIjCaTinñplenaHeT
¬emIlrUb¦ k¾b:uEnþktþaplitkmμEdldak;[efrenaH BMubgár[mankarbg;témøtic
Cagkarbg;témøEdlsßitenAkñugTMhMEdlecjBIplKuNénéføktþaplitkmμ nigcMnYn
ktþaplitkmμEdleRbIR)as;efrenaHk¾eTEdr. dUcenHGnuKmn¾karbg;témøsrub
KWBMucab;epþImecjBIcMnucsUnüénRbB½n§kUGr½DINaT½reT KWGacecjBIcMnuckarbg;témøfr
énktþaplitkmμenHeq<aHeTAelIEtmþg. k¾dUcCaCamYynwgGnuKm¾Tni pñ lEdlman
TRmg;CaGkSr S Edr eKEckGnuKmn¾karbg;témøEdlTajecjBIGnuKmn¾TinñplenaH
CabYntMNak;kalEdr ehIyecjBIGnuKmn¾enH eKGacbegIát)anTMnak;TMngdUcxag
eRkameTot ¬emIlrUb¦ ³
- karbg;témøsrub (total cost) C enAkñúgryHeBlEpnkar.
T
seRmc.
- karbg;témøGefr (variable cost) kñúgmYyÉktaplitplseRmc c . v
- karbg;témøsrubkñúgmYyÉktaplitplseRmc c ¬karbg;témøenHeGab
t
RkesabTaMgkñúgkarbg;témøefrkñúgmYyÉktaplitplseRmc nigkarbg;témøefrkñúg
mYyÉktaplitplseRmc c / M) f
rUbPaB
3>2>2 kareFVIEpnkarEbgEckplitkmμeyageTAtammYldæanénGnuKmn¾
plitkmμkMNt; (Leontief-GnuKmn¾plitkmμ )
eRBaHfaGnuKmn¾plitkmμkMNt; ¬EdlemKuNbec©keTsrbs;vaefr¦ KWman
EtlT§PaBEtmYyb:ueNÑaHénkarpSMpÁMúktþaplitkmμ ¬emIlemeronmun¦ dUcenHxuusBICa
mYyGnuKmn¾plitkmμEdlburaN (classical production function) nigGnuKmn¾
plitkmμEdlburaNniymfμI (neo-classical production function) GnuKmn¾enH xVH
xatbBaðaénkareRCIserIsénviFIsaRsþplitkmμEdlRbesIrbMput dUcCakarbg;témø
pSMpÁMúEdlGb,rma. éføénktþaplitkmμBMuman\T§iBleTAelITMnak;TMngeRbIR)as;énktþa
plitkmμeT. enAkñúgRkahVik bnÞat;tMNagkarbg;témø (iso-cost line) b:Hnwg
isoquant Canic©CakalEtRtg;cMNuc Q ¬emIlemeronmun¦. karpSMpÁMúktþaplitkmμ
KWmanEtlkçN³bec©keTseTCaGñkkMNt; KWBMuEmnlkçN³esdækic©eT. GnuKmn¾enH
manninñakarCacarwklkçN³sRmab;vis½y]sSahkmμ.
dUcenHkñúgkrNIenH CamYynwgkareFVIEpnkarsMrab;shRKasGñkRKb;RKgRtUv
Rbkan;Gkb,kiriyafaxøÜnmanEtktþaplitkmμGefrEtmYyb:ueNÑaH. sRmab;GnuKmn¾
plitkmμkMNt; lkçN³vinicä½yénkarcMeNjGtibrmaEdlRBMEdnkarbg;témøesμWnwg
éføénktþaplitkmμ KWBMuGacmansBlPaBeT eRBaHfaRBMEdnkarbg;témø KWefr
nigBMuERbRbYlCamYynwgcMnYnplitplseRmc. dUcenHRBMEdnkarbg;témøBMuEmnCa
lkçN³vinicä½ysRmab;kMNt;éncMnYnplitplseRmcEdlRbesIrbMputenaHeT.
RBMEdnkarbg;témø KWRKan;EtesμInwgtémøEdllk;eTAtamkal³eTs³Etb:ueNÑaH
(=p EdlCaéføTabbMputGaclk;)ansRmab;Etry³eBlxøIEtb:ueNÑaH¦
s ¬emIlrUb¦.
CamYynwgGnuKmn¾plitkmμkMNt; GñkRKb;RKgGacseRmc)ankarcMeNjGtibrma
Canic©CakalCamYynwgRBMEdnsmtßPaB. eKeFVI[cMeNjCaviC¢man kalNaéfø
TIpSar (p) ekIneLIgelIéføTabbMputsRmab;ry³eBlEvg (p = cMNucGb,rmaén
l
enAkñúgrUbPaBxagelIRtUv)ankt;smÁal;nUvsßanPaBseRmccitþ 6 y:agénkar
eFVIEpnkardMeNIrkarkmμviFIplitkmμ ehIyEp¥keTAelImUldæanenH eKEckvaCaBIr
RkumsMxan; ³
¤ enAkñúgkrNITI (1) eTATI (4) KWeKGaceFVIEpnkarBIkRmitmYyeTAkRmitmYy
)an ¬gradually planning¦ )ann½yfakmμvFi EI dlRbesIrbMputRtUvGacbegátI eLIg)an
rYmKñaeTAtamlMdab;lMeday. lkç½NsRmab;bBaðaenH KWkarmanlT§PaBBitR)akd
sRmab;KNnanUvKmøatFanar:ab;rgEdlÉkraCüsRmab;pliplepSg²KñaEdlCalT§
plénkarcUlrYmpSMpÁúMKñaénkmμviFI eRBaHfabnþmkeToteKGacbegáItrYmKñaCabnþ
bnÞab;nUvkmμviFIRbesIrbMput ¬optimal program¦ eTAtamkarkMNt; nigeTAtam
lkçN³vinicä½yénKmøatFanar:ab;rgEdlnwgRtUv)anbBa¢ak;lkçN³.
¤ pÞúyeTAvijkrNITI (5) nigTI (6) KW)ankt;smÁal;faKmøaténkarFanar:ab;
3>3>2> kareFVIEpnkarkmμviFIedayKμankarraraMgénsmtßPaB
(program planning without restriction of capacity)
sßanPaBseRmccitþEdlCakrNITI I ¬emIlrUbxagelI¦ KW)ankt;smÁal;eday
qøgkat;karBMumankarepÞredayceg¥óténsmtßPaBNamYyeLIy )ann½yfaGVITaMg
LayNaEdlcUlrYmpþl;kMeNIténplitplGacRtUvplitenAkñúgcMnYnEdlbeBa©j
Gtibrma.
bEnßmBIenHeTotRtUvTTYlyk rWsnμt;faplitplnImYy²manbBa¢ak;lkçN³
EtviFIsaRsþplitkmμEtmYyeT )ann½yfakarbg;témøGefrén 1 Éktaplitpl KW
ERbRbYledaysarEtkareRbIR)as;lT§PaBCeRmIsénGgÁpSM (alternative aggregate)
58
rWtRmUveTAtamlT§plnana nigmann½yfakarbg;témøGefrenH GacTTYlykCamYy
enH CaTMhMefrsRmab;RbePTplitplnImYy².
CamUldæansuBlPaBsRmab;kareFVEI pnkarkmμvFi I k¾dUcsRmab;karseRmccitþ
énesdækic©gay² KWfasMrab;dMeNaHRsayénbBaðakmμviFI KWmanEtkarbg;témøGefr
nigcMNUleTEdlTajecjenAkñúgkarBicarNanUv\T§iBlEdlmaneTAelIlT§plén
kareFVIEpnkarenaH. TaMgGs;enH KWmü:agCacMNUlEdlGaRs½yeTAnwgplitplkñúg
1 Éktaplitpl nigmü:ageTotCakarbg;témøGefrkñúg 1 ÉktaplitplEdlRtUv
)ansnμt;ykCaTMhMefrsRmab;RbePTplitplnImYy² ¬emIlEpñkxagelI¦. dUcenH
KWmanEtkarbg;témøGefrenHeTEdlCakarbg;témød¾manGtßn½yEdlTajykmkkñúg
karbkRsay rWbMNkRsayénbBaðakareFVIEpnkar nigKWminEmnkarbg;tMélefr
EdlGaRs½yeTAnwgeBlRbRktITin nigEdlminGaRs½yeTAnwgkarpSMpÁMúrYmKñaén
kmμviFIenaH sßitCabuBVehtusMrab;karBicarNaxagelIenaHeLIy.
ecjBIkarBicarNaenH GacdwknaM[manlkçN³vinicä½yénkarseRmccitþenA
kñúgkrNIkareFVIEpnkarkmμvFi EI dlBMumankarepÞredayceg¥ot (program planning
without narrow supply of capacity). karTTYlykenAkñúgkmμviFIEdlRbesIrbMput
(optimal program) KWRtUvplitplTaMgGs;manKmøatFanar:ab;rg ¬margin of
coverage¦ viC¢man. KmøatenH CapldkrvagcMNUlEdl)anpþl;[kñúg 1 Ékta
plitpl nigkarbg;témøGefrsRmab;karplitenaH. ]TahrN¾enAkñugtaragxag
eRkameFVI[kan;Etc,as;nUvdMeNIrRbRBitþsRmab;kareFVIEpnkarkmμviFIEdlBMumansmtß
PaBraraMg.
kalNalT§PaBeRCIserIsplitplTaMgGs;EdlGacpþl;CacMNUl KWGac
plit)an ¬GVIEdlCakrNIenH KWkalNabnÞúksmtßPaB rWsmtßPaBEdlRtUvpÞukén
karplitTaMgGs;CamYynwgKmøatFanar:ab;rgviC¢man sRmab;plitkmμéncMnYnEdl
beBa©jGtibrma KWtUcCagsmtßPaBEdlbRmugTukbeRmIkar¦ enaH plitpl 2 6
nig 8 CamYynwgKmøatFanara:b;rgGviC¢manBMuRtUv)anTTYlykmkenAkñugkmμviFIeT.
plitpl 1 3 4 5 nig 7 RtUv)anplitnUvcMnYnbeBa©jGtibrma ¬emIlkñúgtarag¦.
]TahrN¾sMrab;kareFVIEpnkarplitkmμEdlBuMmankarraraMgsmtßPaB
3>3>3> kareFVIEpnkarkmμviFICamYykarekItmankarepÞrd¾ceg¥óténsmtßPaB
mYy
karekItmannUvkarepÞrd¾ceg¥oténsmtßPaBmYy GacmanmUldæanBImUlehtu
BIrya:g ³
TI¬1¦ sßitenAelIplitkmμmYyEdlmanEtmYykRmit ¬one grad of
production¦ nigsmtßPaB ¬capacity¦ BuM)anbMeBjRKb;RKan;sRmab;plitnUvcMnYn
beBa©jGtibrmaCamYynwgKmøatFanar:ab;rgviC¢manénplitplTaMgGs;.
TI ¬2¦ KWsaß nPaBénplitkmμmYyEdlpþl[; maneRcInkRmit k¾bu:EnþenHeday
sarTMnak;TMngénkarTamTasmtßPaBkñúg 1 Éktaplitpl nigsmtßPaBEdlsßit
enACaRbcaMenAkñúgkRmitplitkmμnImYy²mankarepÞr[d¾ceg¥ótEtenAkñúgmYykRmit
NamYyEtb:ueNaÑH.
krNIxageRkayenHGacekIteT,IgCakrNI)an kalNaTMnak;TMngTamTar
smtßPaBkñúg 1 Éktaplitpl nigkRmitsmtßPaBrbs;va ¬emIlrUbxageRkam¦
60
enAkñúgkRmitplitkmμmYyCanic©Cakal KWFMCagenAkñúgkRmitplitkmμTaMgGs;epSg
eTot.
karkMNt;skþanuBlénEpñkEdlepÞredayceg¥ot
sRmab;plitkmμEdlmaneRcInkRmit
sRmab;krNImankarepÞrd¾ceg¥oténsmtßPaBmYy KWeyIgRtUveFIVkarBicarNa
eTAelITMnak;TMngTaMgbIkrNIxagelI ¬emIlkñúgtaragxagelIbg¥s;énEpñkemeron
enH¦ ³
krNITI (2) ³ kñúgkrNIenH KWmanEtviFIsaRsþplitkmμEtmYy ¬GgÁpSMmYyCa
mYynwgkRmitlT§PaBmYy¦ EdlTukbRmugsRmab;plitplseRmcmYy.
krNITI (3)³ kñúgkrNIenHekItmannUvlT§PaBénkareRCIserIseRbIR)as;
meFüa)ayplitkmμ. karbg;témøGefrrbs;vakñúg 1 ÉktaeBlminGaRs½yeTAnwg
plitplnimYy²EdlRtUvplit ¬=efr¦ nigKmøatFanar:ab;rgsRmab;plitplseRmc
TaMgGs; nigGgÁpSM suT§EtviC¢man.
krNITI (4)³ k¾dUckrNITI (3) Edr EtxusenARtg;fasRmab;karpSMpÁMúnImYy²én
plitplseRmc nigviFIsaRsþ KWKmøatFanar:ab;rgrbs;vaGviC¢man.
kñúgkrNITI (2) ³ CMnYs rWeRkAEtBIkareFVIkarBicarNaeTAelIKmøatFanar:ab;rg
EdlkMNt;sRmab; 1 ÉktaplitplseRmc KW\LÚvenHeKRtUvcab;epþImecjBI
KmøatFanar:ab;rgEdlTak;Tg (relative margin coverage) KWsRmab;ykmkeFVI
karBicarNarkPaBRbesIrbMputénkmμviFIplitkmμ. KmøatFanar:ab;rgEdlTak;Tg
KWGacRtUv)anmkkñúg 1 Éktary³eBlénkarepÞredayceg¥ót. CamYyenH
eK)an[niymn½yénKmøatFanara:b;rgEdlTak;Tg KWCaplEckrvagKmøatFana
r:abrg;dac;xatkñúg 1 ÉktaplitplseRmc nigry³eBltRmUvkarsRmab; 1
ÉktaplitplseRmckñúgkarepÞredayceg¥óténsmtßPaB.
bnþeTAenH KWCakarbkRsayGMBIlkçN³vinicä½yénkarseRmccitþ ³ plitpl
seRmcRtUv)anerobcMeTAtamKmøatFanara:b;rgEdlTak;Tgrbs;va nigBitR)akdRtUv
cab;epþImCamYyplitplEdlplitenaH)anbBa¢akBIKmøatFanara:b;rgTak;TgEdlx<
s;CageK rWFMCageK ehIyRsbCamYyenaHEdrplitplseRmcEdlmanKmøat
Fanar:ab;rgGviC¢man KWRtUvdkecjCabnÞan;. eyageTAtamlMdab;lMedaybnþbnÞab;
Edl)anbegáIt eKGacTTYlyk rWpliténplitplseRmcEdlfμIenAkñúgkmμviFI
plitkmμy:agyUrrhUtdl;smtßPaBsrubénEpñkEdlepÞrd¾ceg¥oteFVI[Epnkarplit
kmμminRtwmRtUvTaMgRsug rWk¾rhUtdl;KμanplitplseRmcEdlCamYynwgKmøatFana
r:ab;rgviC¢manminGacekItmanteTAeTot. ]TahrN_xageRkam)anBnül;BIdMeNIr
RbRBwtþenH ¬emIlkñúgtaragxageRkam1¦. enAkñúgkmμviFIRbesIrbMput manCaPsþútagKW
plitplseRmc 1 2 nig 3 . EpñkEdlepÞredayceg¥óténsmtßPaBEdlmantémø
2800 ÉktaénryHeBltRmUvkar KW)aneFVI[EpnkarplitkmμminRtwmRtUvTaMg
Rsug. TaMgenH GaceFVIeGaykarpþl;Fanara:b;rg Edlniymn½yrbs;va KWCaplKuN
énKmøatFanara:b;rgénplitplseRmckñúg 1 Ékta nigcMnYnplitplseRmc
TaMgGs;)annUvTMhM 25600 énÉktaluy.
62
]TahrN¾sMrab;kareFViEpnkarkmμviFICamYy nWg karepÞredayceg¥otmYy
CamYy nWg viFIsaRsþplitkmμEtmYysMrab;plitplmUy
plitplsMerc cMnYnbBa©jGtibrima KmøatFanara:b;rg ryHeBlplitkmμ KmøatFanar:ab;rg cMnYnRbesIrbMput ryHeBltMrUvkar karpþl;Fanara:b;rg
QU
kñúg1ÉktacMnYn EdlTak;Tg MU
MU/TU QU TU
TU/QU
MU/TU
(1) (2) (3) (4) (5) = (3) / (4) (6) (7) (8) = (3) * (6)
1
400 30 3 10 400 1200
2 1200
240 45 5 9 240 1200
3 10800
100 35 5 7 80 400
4 2800
150 48 8 6 ____ ____
5
200 50 10 5 ____ ____
66
kñúgkrNITI (3) ³ CamYyKñaenH sRmab;krNIEdlfashRKasGaceRbI
lT§PaBCeRmIsénviFIsaRsþplitkmμsRmab;plitplseRmcnImYy² ¬CamYyenaH
RtUvEtmanlkç½NÐfa karbg;témøGefrkñúg 1 ÉktaeBlénviFIsaRsþplitkmμmYy
KWmanTMhMesμIKñasRmab;plitplnImYy²Edl)aneRCIserIsplit¦ KWk¾eKedaHRsay
CamYynwgviFankarN¾ rW]bkrN¾énKmøatFanar:ab;rgEdlTak;TgpgEdr. k¾b:uEnþ
GVITaMgenH RtUv[niymn½y rW[lkçN³epSgeTAvij BIeRBaHTMhMénKmøatFanar:ab;rg
KWGaRs½yeTAnwgviFIsaRsþplitkmμEdl)aneRbIR)as; ¬KWGgÁpSM nigGnuPaB¦.
kalNa ¬GVITaMgGs;EdlRtUvsßitenAeRkamkrNITI (3)¦ plitplseRmcnImYy²
¬mansuBlPaBdUc²Kña eTaHbIplitplenaHRtUv)anplitCamYynwgviFIsaRsþNa
k¾eday¦ seRmc)anCanic©nUvKmøatFanar:ab;rgEdlviC¢manenaH eKGacTajecj
)anfasmtßPaBEdlepÞredayceg¥ótRtUv)aneRbIR)as;TaMgRsugenAkñúgRKb;krNITaM
gGs;. enAkñúgEpñkénkarepÞredayceg¥ót RBmCamYynwgkarminGaRs½yeTAnwg
dMeNaHRsyénbBaða kareFVIEpnkarsRmab;GgÁpSM i nimYy² KWCakarbg;témøenAkñúg
TMhMén
C =C *t
Ti i = const. ¬efr¦
i max
68
]TahrN¾sMrab;kareFVIEpnkarkmμviFICamYynwgkarepÞredayceg¥otmYylT§PaBeRCIserIsviFIsaRsþplitkmμ nigeRkABIenHKmøatFanara:b;rgviC¢man
1 plitpl 1 2 3 4 5
2 cMnYnlk;Gtibrima ¬ÉktaplitplsMerc ¦ [QU] 150 100 100 50 150
3 éføkñug1ÉktaplitplsMerc [MU/QU] 710 260 280 180 230
4 karbg;tMélGefrkñug1ÉktaplitplsMercedayKμankarepÞredayceg¥ot [MU/QU] 150 80 120 100 105
5 ryHeBltMrUvkarkñúgmYyÉktaplitplenAeBlmankarepÞredayceg¥ot [TU/QU] 8 3 2 4 5
6 smtßPaBtMrUvkarsMrab;cMnYnlk;Gtibrima [TU] 1200 300 200 200 750
GgÁpSM1 ¬CamYy C =8kñúg
64 24 16 32 40
V
1ÉktaryHeBl ¦
karbg;tMélGefrkñug1ÉktaplitplsMerckñugkalHeTsHman
7 GgÁpSM2 ¬CamYy C =10kñúg
karepÞredayceg¥ot [MU/QU ] V
80 30 20 40 50
1ÉktaryHeBl ¦
kñúgGgÁpSM3 ¬CamYy C =12
96 36 24 48 60
V
kñúgryHeBl1Ékta ¦
GgÁpSM1 496 156 144 48 85
8 KmøatFanar:ab;rg GgÁpSM2 480 150 140 40 75
[ MU/QU ]
GgÁpSM3 464 144 136 32 65
9 KmøatFanara:b;dul [ MU/QU ] 560 180 160 80 125
10 KmøatFanar:ab;rgTak;Tgdul [MU/TE ] 70 60 80 20 25
11 lT§plCalMdab;lMeday 2 3 1 5 4
70
kñúgkrNITI (4) ³ pÞúyBIkrNITI (3) edaysarkarekIteLIgénKmøatFanara:b;rg
GviC¢man KWeKBMuGacniyay)anBitR)akdfashRKasTamTareBjeljTaMgRsugnUv
smtßPaBénGgÁpSMTaMgGs;eLIy. eRBaHfakareRbIR)as;smtßPaBeBjeljTaMg
Rsug ¬kalNa karqøgkat;vaenAkñúglT§plbBa©b; plitplRtUvEtplitCamYynwg
KmøatFanara:b;rgGviC¢man¦ RtUvGacR)ab;[eFVI)an rW[dMbUnμan)ancMeBaHplitpl
EdlbgðajenAkarpSarP¢ab;RbePTrvagKñanwgKñaBitR)akd. kalNaTaMgGs;enH
KWBMuEmndUcCakrNIEdl)anniyayenaH eKRtUvEteFVIkarXaMgTb; rWkRmitRBMEdnEteTA
elIplitplEdlCamYynwgKmøatFanara:b;rgviC¢manEtb:ueNÑaH nigCamYyenaHeKRtUv
e)aHbg;kareRbIR)as;TaMgRsugénGgÁpSMTaMgGs;rhUtdl;eBlkarbg;témøfycuHxaøMgCa
gR)ak;cMNUl enaHeKnwg)anR)ak;cMeNjsrubekIneLIg. k¾b:uEnþkalNalT§PaB
mansßitenAedaysarfasmtßPaBénGgÁpSMTaMgGs;BMuTan;TajykmkeBjeljTaMg
RsugsRmab;karTamTarenaH karbg;témøplitkmμénEpñkEdlmankarepÞrceg¥ót
KWminGaccat;TukfaCakarbg;témøefrenAkñúgry³eBlEpnkarbnþeToteLIy. TMhM
rbs;va KWGaRs½yeTAnwgdMeNaHRsayénbBðaaEpnkarmþgvij nigRtUvkøayeTACakar
bg;témøsMxan; (relevant cost) EdlRtUvTajcUlmkkñúgkarviPaKénKuNsm,tþivij.
sRmab;dMeNaHRsayénbBðaaRbesIrbMput KWmandMeNIrRbRBwtþdUcteTA ³
- CadMbUgCamYynwgKmøatFanar:ab;rgTak;Tgdul D eK)anGPivDÆn¾nUv
lMdab;lMedaylT§plénplitplseRmcdUckñúgkrNI (3). ecjBIenHRtUv)anTaj
ecjnUvGnuKmn¾mYyEdlbgðajGMBITMnak;TMngrvagKmøatFanar:ab;rgTak;Tgdul nig
smtßPaBtRmUvkar. enAkñúgRkahVikxageRkam KWGnuKmn¾enaHRtUv)ansmÁal;eday
sarExSekagragkaMCeNþIrEdlcab;epþImBIxageqVgEpñkxagelIbeg¥aneTAxageRkamE
pñkxagsþaM ¬TUrelxmanmUldæanecjBItaragkrNITI 3¦.
- enAkñúgPaBdUcKñaenH KWeKerobcMGgÁpSM rWviFIsaRsþedayeyageTAtamkar
bg;témøGefrkñúg 1ÉktaeBl nigdak;bBa©lÚ enAExSekagragkaMCeNþrI mYy[ekIneLIg
BIeqVgeTAsþaM ¬emIlkñúgrUb¦. ExSekagenH KWbgðajesμInwgGnuKmn¾énsmtßPaBbRmug
TukmYyEdlGaRs½yeTAnwgkarbg;témøkñúg 1ÉktaeBl edaysnμt;yk ³ enAkñúg
RkahVki xageRkam karpþl[; sRmab;GgÁpSM 1 nig 2 eyageTAtam]TahrN¾Edl
ecjBItaragkrNITI 3. pÞúyBIenH GgÁpSM 3 )anbgðjenAkarbg;témøkúñg 1Ékta
eBlenAkñúgTMhM 28énÉktaluyEdl ¬dUcEdlgaynwgKNnatameRkay¦ karpSMpÁMú
nImYy² mankarelcecjCamYynwgKmøatFanar:ab;rgGviC¢man.
- kmμviFIRbesIrbMput KW\LÚvenHRtUv)ankt;smÁal;edaysarfaTaMgGs;
enHmanplitplseRmcCacMbg. KmøatFanar:ab;rgTak;Tgdulrbs;va KWFMCagkar
bg;témøénGgÁpSMkúñg 1 ÉktaeBlkñúgkal³eTs³EdlmankarepÞredayceg¥ót. TaMg
enHmann½yfasRmab;bBaðaEdlpøas;bþÚrenAkñúgRkahVikxageRkam KWmanEtplitpl
seRmcTI3 TI1 nigTI 2eTEdlRtUv)anTTYlykmkkñúgkmμviFI. eTaHbICamYyenaH
sMrab;plitplsMercTaMgbIxagelI KWRtUvkarsmtßPaBEt 1700 énÉktaeBl
k¾eday k¾plitplseRmc 5 EdlCa lMdab;lMedaybnÞab; KWBMuRtUv)anpliteToteT
eRBaHfaKmøatFanar:ab;rgTak;Tgdulrbs;vaEdlesμI 3 MU/TE KWTabCagkar
bg;témøGefrsRmab; 1 ÉktaeBlenAeBlEdlmankarepÞredayceg¥ót nigdl;
RBMEdnbnÞúkTaMgGs;énsmtßPaB. CamYyenH karcMeNj)anRtUvfycuHCasrub
300 énÉktaluy.
]TahrN¾sRmab;kareFVIEpnkarkmμviFICamYynwgkarepÞredayceg¥ótmYylT§PaB
eRCIserIsviFIsaRsþplitkmμ nigkarekIneLIgénKmøatFanar:ab;rgGviC¢man
[TU]
4> kareFVIEpnkarénkarlk;plitpl
4>1> kmμvtßúénkareFVIkarEpnkarénkarlk;
4>1>1> m:aXItTIgCaTsSnHTansmahrNénkareFIVEpnkarénkarlk;
plitpl
karlk;plitplEdl)anplit KWCaTIbBa©b;énviFIsaRsþbMeBjkarplitén
shRKasEdlCamYYyenaH edaysarkarpþl;karbMeBjpliteTA[TIpSarlk; KWesμI
nwgkarrkeXIjkar {Rbtibtiþrbs;xøÜn} CaTIbBa©b;. enAkñugdMNak;kalénkarlk;
plitpl shRKasmYyminGaclHbg;enArcnasm<½nTIpSaresdækic©NamYy)aneT
eRBaHshRKaseFVIclnaRKbdNþb;esckþIRtUvkarrbs;GñkdéTEdl)anbBa¢ak;BImune
nAelITIpSar. CamYyenH bBaðaenH)anbgðajnUvkarekIteLIgéneRKaHfñak;TIpSar
EdlbNþalmkBITpI SareFVIkarseRmccitCþ aTIbBa©b; faetI nigTMhMbu:NaÑ énviFsI aRsþ
bMeBjkarpliténshRKasEdlRtUvcMNay ¬edIm,Ikitiþys¦ edaysarEtBIkarfy
cuHénkic©bMeBjénkarlk;plitpl?. dMNak;karlk;plitpl KWcaM)ac;pgEdrCa
mYYynwgn½yfakarlk;plitplCaRcvak;P¢ab;mü:agrvagplitkmμ nigmü:ageTotCamYy
TIpSarlk;plitpl. viFankarN¾neya)ayénkarlk;plitplEdlc,as;las;RtUv
EtCYbRbTHnUvkarBicarNaelITIpSar nigbEnßmBIenHeTotviFankarN¾TaMgenHRtUvEt
dak;xøÜneTAnwgPaBpþl;eGayénTIpSar ¬=karcaM)ac;énTIpSar¦ EdlvaGaRs½y rWk¾BuM
GaRs½yk¾eday. TaMgenH CakarRbQmmuxrbs;shRKaseTAelIEpñkénkarlk;
plitplrbs;xøÜn. lkçN³CadMbUgmYyénkarseRmccitþénkarlk;plitpl KWTis
edATIpSarEdlKμanlkç½NÐ ¬unconditional market segments¦ EdlCamYyenH
kRmitGnuPaB ¬intensity grad¦ enAkñúgkrNInImYy² KWGacepSg²Kña. enAkñugGtßn½y
enATIenH KWCaBiessfaetIenAelITIpSarlk;plitplEdlcm,grbs;shRKas
ekItmaneLIgnUvsßanPaBTIpSarénGñklk; (dealers, wholesales and retailers) nig
GñkTij (buyers)EdrrWeT?. enAelITIpSarGñklk;mYy KWsRmab;shRKasEdlCa
GñkpÁt;pÁg;manlT§PaBgayRsUlCagenAelITIpSarGñkTijmYykñúgkarRbtibtiþeKalbM
NgEdlTak;Tgkarlk;plitplrbs;xnÜø eRBaHfakarpÁtp; gÁ B; MuRKb;RKan; (barely
supply)mYyéntRmUvkarGacRbQmmuxTl;nwgeKalkarN_tRmUvkarEdl{BMuEq¥tq¥n;}
nigCamYyenaHGacekIteLIgnUvtRmUvkarGtierk (surplus of demand). pÞúyeTA
vijenAelITIpSarGñkTijmYy KWmanEtPaBelIslb;énGtifiCn (customers¦ rWGñkTij
¬buyers¦ EdlCaGVIeFIV[manTMnak;TMngCamYynwgkarpÁt;pÁg;elIslb; ¬ surplus of
supply¦ nigsm<aFénkarRbkYtRbECgEdlCalT§pljwkjab;ecjBIkarpÁt;pÁg;Edl
elIslb;enaH.
TnÞwmnwgCamYynwgsßanPaBTIpSarlk;mYy KWenAkñúgcarwklkçN³rbs;xøÜnRtUv
)ancarrwkkarBicarNaedayqøgkat;karGnuvtþn¾karbMeBjkarplit nigkarvaytémø
karbMeBjkarplit KWBitCacaM)ac;mYyenaH EtTaMgGs;enHsRmab;saß nPaBTIpSar
GñkTij KWmansPaBpÞúyBIenaH. karlk;plitplRtUvsßitenAkñúgkarepÞreday
ceg¥ót nigRtUvRKbdNþb;elIslb;eTAelIdMNak;kald¾éTeToténdMeNIrRbRBwtþén
karplitTaMgenaH mann½yfanimitþkmμénviFankarN¾ ¬=karbegáItviFankarN¾¦plit
KWmanninñakar rWtMrg;TisedAeTArkRbePTTamTarénTIpSar. dMeNIrRbRBwtþénkarplit
KWenARKb;dMNak;kalTaMgGs;rbs;xøÜnRtUvtMrg;TiseTAelITIpSarlk;EdlCamYyenaH
TIpSarenaHCacMnucTajsRmab;karseRmceKalbMNgénneya)ayshRKas. kar
tMrg;TisEdlTajykTIpSarrebobmYyenHénviFIsaRsþshRKas KWeKkt;smÁal;Ca
TUeTAfama:XItTIg (Marketing). ma:XItTIgCamYynwgkarkøayeTACaRbePTlkç½NÐ
karlk;énshRKasenAkñúgsgÁmEdlmanPaBsm,ÚrEbbenaH KWsBVéf¶enHm:aXItTIg
kMBugman\T§iBlelIslb; (predominance).
eyageTAtamkartMrg;TiseTAxageRkAenH karKitrebobninñakareTArkTIpSar
énshRKasmYy KW)ankt;RtaminRtwmEtRbtikmμeTAelIlkç½NÐTIpSarEdlERbRbYl
enaHeT eRkABIenHeTotenAkñúgPaBkMNt;Cak;lak;BiesspgEdr eKRtUvkt;RtaecjBI
karsegátemIleTAelIkarERbRbYlEdlRtUvrg;caMedayqøgkat;dMeNIrkarsegáteTAe
BlGnaKt. viFankarN_EdlmaneKalbMNgsRmab;ebIkcMhrTIpSar sRmab;BRgIk
TIpSar nigsRmab;bgáarTIpSar KWCasBaØasmÁal;;énskmμPaBshRKassRmab;
TTYlyk\T§iBlenH. karebIkcMhrTIpSarcg¥úlbgðajCamYyenHenAkarEsVgrkeTA
tamTisedAeKalbMNgnUvlT§PaBsRmab;bMeBjcitþénesckþIRtUvkarrbs;mnusSEd
lrhUtmkdl;eBlenHsßti enACaRbcaMRKan;EtCalkçN³kM)aMg rWkl¾ ak;)aMg (latent)
Etb:ueNÑaH. karebIkcMhrTIpSar KWCalkçN³RtUvbMeBjCamunnUvkarGnuvtþn¾RbB½n§
RsavRCavmYyénesckþIRtUvkarenHtamryHshRKasEdlmankarTak;TgcMeBaHbBað
aenH nigmankarebIkcMhr ehIyEdlCalT§pl KWbegáItenATIpSarfμIya:gBitR)akd.
TnÞwmnwgkarebIkcMhrTIpSark¾manTisedAeKalbMNgTI 2 KWkarBRgIkTIpSar.
karBRgIkTIpSarCacMnuckNþalénm:aXItTIg. eTaHbIfakarBRgIkTIpSarseRmc)antam
meFüa)ayplitplcas; rWk¾plitplfμI ehIyk¾enAelITIpSarcas; rWk¾eTAelITIpSarfμI
KWva)ankekIteLIgnUvcMNuccab;epþImepSg²BIKñasRmab;karBRgIkmYyénTMhMTIpSar.
qøgkat;karekIteLIgénGaMgtg;sIuettRmUvkar RBmCamYynwgkarCRmujeGaymankar
pøas;bþÚrtRmUvkar KWeKGaceFVI[seRmc)anenAplitplEdlmansßitenAelITIpSarrYc
ehIyekIneLIgenAkñúgrgVg;GtifiCnEdlBMuERbRbYlmYy. PaBxusKñaxagPasaén
TisedARkumTIpSar GaceFVI[manpÞúyeTAvijnUvkarrujRcanénplitplcas;eTAkan;
RkumGtifiCnfμI ]TahrN¾dUcCaeTAkan;breTs. GtifiCnmYyTamTarCabnþbnÞab;
enAplitplfμI kalNarcnasm<½n§tRmUvkarrbs;BYkKat;RtUv)anpøas;bþÚr rWk¾kalNa
karekIneLIgénbec©keTs rWbec©keTsPavUbnIykmμEdleFVI[mankarERbRbYlén
lkçN³plitpl.
TMrg;EdlCalT§plénkarBRgIkTIpSarseRmc)aneCaKC½yy:agBitR)akd ebI
sinNaplitplfμI)anpÁt;pÁg;enAelITIpSarfμI k¾b:uEnþedaymUlehtuénkarxVHxatbT
BiesaFn¾lT§plenHk¾biT)aMgpgEdrenAeRKaHfñak;CaeRcIn. karBRgIkTIpSarRtUveFVI
eTACamYyKñaCanic©Cakaledayqøgkat;karxitxMRbwgERbgbgáar rWkarBarsßanPaB
TIpSar rWTItaMgTIpSarEdl)ankøayCakmμsiT§rbs;xøÜnmkdl;eBlenH. qøgkat;kar
pÁt;pÁg;énRbB½n§EdlkMNt;[KñaeTAvijeTAmk ]TahrN_dUcCa CamYykarpÁt;pÁg;
eRKOgsgðarwmkMBüÚT½r nigkMBüÚT½r .l. KWeFVI[GtifiCnmankarpSarP¢ab;CayUrGEgVg
eTAnwgshRKas. qøgkat;neya)ayéføTabbMput rWkk¾ areXasnaBaNiC¢kmμEdl
manTMhMxusKñaxøaMg nigéføxs< G; acRtUvCRmujeGayshRKasEdlmanhirBaØvtßúexSay
xÞatecjBITIpSar. kñúgkrNIénkarbgáarTIpSarmYyEdlniymGMBIkardak;sm<aFtic
rWeRcIneTAelIGtifiCn nigGñkRbkUtRbECgEdlenAeRkamkal³eTs³mYyGacTMlak;
eTAelIbBaðasIlFm’ rWk¾bBaðac,ab;enaH KWvaBitR)akdCakardak;TisedA rWk¾kardak;
eKalbMNgsRmab;rkSatYnaTITIpSarrbs;xøÜn. tamryHPaBRbkdRbCadUcCaKuN
PaB nigéføEdlskþismsMrab;plitplEdlpÁt;pÁg;k¾CakrNIénkarbgáarTIpSarEdr.
GtifiCnEdleyIgeFVI[eBjcitþpþl;mkeyIgCaTIbBa©b;enAkarkarBard¾RbesIrbMputT
l;nwgGñkRbkYtRbECgEdlvayrMelaP (aggressive competition).
lkçN
½ sÐ Rmab;kareFIEIV pnkarlk;plitplEdlmanlkçN³eCaKC½ymYy KW
Canic©CakalCaTsSn³TanmYyEdlbiTCitedayxøÜnvapÞal; ehIyEdlCamYyvaenaH
kareFVIecjCarUbragplitpl nigRbePTéføénkarEbgEck RBmCamYynwgkarpSay
BaNiC¢kmμRtUvEteFVIkarbMeBjb®gÁb;edayxøÜnÉg edIm,ICMnYsnwgkarEdlyl;minsIu
sgVak;KñatamlMdab;lMeday rWk¾rhUteTAdl;karraraMgKñaeTAvijeTAmk.
m:aXItTIg KWCamYyenHCaTsSnHTansRmab;yl;fa etIGVIxøHEdlTak;TgeTA
elIkarseRmccitþTUeTAmYyEdlkarseRmccitþenaHCamat;Rck;enACMvijkareFVIEpnka
rlk;plitpl. TsSn³TanenH manPar³kice© FV[I karseRmccitnþ mI Yy²Edlnwg
CYbRbTHmankarkMNt;BImYyeTAmYy[)anc,as;las; nig[varlUnEdlGacbegáIt
)anCargVgb; Ti CiteBjeljmYy RBmTaMgk¾CaGVéI nkartamrkPaBRbesIrbMputéneKal
bMNgneya)ayénkarlk;plitplEdlnwgRtUveRbIR)as; nigEdlCaGVIEdleFVI[
Bi)akdl;kareRCotcUlénGñkRbkYtRbECgenAkñúgkarTak;TgCMnYjEdlnwgseRmceCa
KC½yenaH. karGacsmÁal;)ansRmab;TsSn³Tanm:aXItTIgEdl)anniyayenH
KWmanlkçN³dUcxageRkam (Meffert 1980) ³
2
¤ karviPaKBIrcnasm<½n§ (systematic analysis) énsþg;daGkb,kiriyaén
GtifiCnTaMgGs;EdlsMxan;sRmab;eCaKC½yénkarlk;plitplrbs;shRKas dUc
CaGñkTij QμÜjkNþal Gñklk;dM Gñklk;ray GñkRbkYtRbECg rdæarGMNac .l..
¤ karRsavRCavCaeTogTat; nigebIkcMhrTUlMTUlayénTIpSar.
¤ karbgðaj\T§B i lEdlsmRsbeTAnwgeKalbMngénTIpSaredaymeFüa)ay
énkareRbIR)as;viFankarN¾TaMgGs;énma:XItTIgmIk (all instruments of marketing
mix).
¤ kareRbIR)as;éneKalkarN¾eGabRkesabTIpSarEdlepSg²Kña nigkarEk
2
karseRmccitþedaysniTankmμ edaytamTMlab; edayÉkÉg nigedaytamsgÁmdUcCa
veblen-effect, snob-effect and withgoing-effect.
¤ cat;EcgerobcM[mannUvKMnitm:aXItTIgenAkñúgRKb;EpñkTaMgGs;rbs;
shRKas. karerobcMtamlMdab;lMedayénkarseRmccitþm:aXItTIgenAkñúgdMeNIr
karEdlcMbgénesdækic©énkarpÁt;pÁg;plitpl.
CasrubPar³kic©m:aXItFIgeGabRkesabeRcInCagBIkarRKan;Etlk;énplitp
lsRmab;lT§PaBeGay)anéføEdll¥ niglkçN³EdldUcCaGVIEdlGacsßitenAEk,r
sBaØaNCaRbéBNIénma:XItTIg KW {karlk;plitpl} enaHeT.
4> 1> 2> m:aXItTIgenAkñúgesdækic©RbkYtRbECg
tamPaBCak;c,as;TsSnHTanm:aXItTIgmanTisedApþac;muxeTAtamtRmUvkarén
TIpSar TsSnHTanenHk¾RbQmmuxTl;ngw bBaðararaMgepSg²EdlmanenAkñúgshRKas
]TahrN_ dUcCameFüa)ayEdlmanbRmugTukTak;TgTItaMg rWk¾smtßPaBmanRBMEdn
nigRBmCamYyenaHpgEdr\T§iBlTaMgLayBIxageRkA. CaBiessktþaxageRkamenH
KWCaktþararaMg énTisedATIpSard¾s¥atbrisuT§rbs;shRKas ³
¬a ¦ eKalbMNgEdl)andak;cuH nigmankarRbkYtRbECgBIsgÁm
¬b¦ rcnasm<½n§TIpSarrvagGñkplit nigBaNiC¢kmμ
¬c¦ TMnak;TMngtwgEtgrvagshRKasFM² nigFunlμm
(d) karkarBarGñktRmUvkar
¬a¦ skmμPaBm:aXItTIgRtUv)ancarCamYYyRbB½n§témøEdlrdæ nigsgÁmpþl;[
nigRtUvEteFVIclnaeTAtamRkbx½NÐEdlpþl;eGayenaH.
kardak;eKalbMNgEdlmanlkçN³sgÁm KWmansßitenAkñúgneya)aysux
PaBCati Ca]TahrN¾TaMgenHmandUcCakarlk;nUvplitplEdleFVI[xUcsuxPaB
KWRtUv)anXat;XaMg rWk¾hamR)am. eRkABIenHmankarraraMgeTAelIkarlk;plitpl
mðÚbGahar nigeRKOgeTsdUcCakardak;éf¶ExeRbIR)as; sBaØasmÁal;énkareRbIR)as;
FatuKImI .l. CamYykarpliténplitplvinieyaK nigplitpltRmUvkarRtUvEtRbug
Rby½teñ TAtambTbBa¢asnþsi ux ]TahrN_plitplekμgelg rWk¾brikçakñúgpÞH.
sRmab;karEfrkSabrisßanFmμCati KWeK)ankMNt;enARBMEdnbnÞúkenAkñúgeKalbMNg
sRmab;raraMgviFIsaRsþplitkmμEdleFIV[brisaß nxUcxatedayqøgkat;karraraMgEpñke
sdækci .© TIkEnøgEdlmantémøvb,Fm’xs< ; KWRtUv)anRbkasCakEnøgkarBarekrmrtk
Edlqøgkat;bBaðaenHkarksagsMNg;esdækic©epSg²RtUv)anhamXat;. karraraMg
EdlekIteLIgelIsBIenHeTot KWsRmab;skmμPaBm:aXItTIgénkareFVIcracrTMnij
CaGnþrCati. karhamnaMcUl karkRmiténkarnaMcUl viFankarcMnYnx<s; Bn§Ky
Bn§naMcUl k¾dUcCakarbg;tulüPaBRtUv)anrab;beBa©ÚleTAnwgRBMEdnkMNt;énneya
)ayBaNiC¢kmμeRkARbeTssMxan;²EdlCaviFankarN¾kMNt; nigbBa¢aénlMhUr
plitplrvagkñúg nigeRkARbeTs nigCamYyenaHEdrvaC³\T§iBleTAelITsSnHTan
m:aXItTIg.
¬b¦ TnÞwmnwgkareFVIBaNiC¢kmμkalBIsm½ymunmantYnaTIRKan;EtCakarbMeBj
karCYycMeBaHGñkplitkrenaH EtkñúgcenøaHeBl\LÚvBaNiC¢kmμkøayCaTMnak;TMng
GMNac. CakarBit KWekIteLIgenATsSnHTanPaBCaédKUrrvag]sSahkmμ nig
BaNiC¢kmμEdlGacraraMgenAkarrMelaPbMBanénGMNacTIpSar nigelIsBIenHeTot
EdlGacpþl;nUvkarsßabnakargarrYmKñaenAkñugTMrg;karpþl;Bt’maneTAvijeTAmkkar
sþab; nigkarpþl;eyabl; k¾b:uEnþTaMgenHminGacCMrujnUvkarbEgVgdanGMBIkarekIn
eLIgénsRgÁamRbKYtRbECgrvagplitkr nigBaNiC¢kr)aneLIy ¬bBaðaenH KWTak;
TgnwgkarGnuvtþn_c,ab;BaNiC¢kmμ¦.
¬c¦ karGPivDÆn_enAkñúgBaNiC¢kmμ KWRtUvkt;smÁal;edayqøgkat;dMeNIrkar
RbmUlpþMúmYy nignaMeTArkkarekIneLIgénGMNacshRKasFM² nigRkumBaNiC¢kmμ.
\T§iBlBiessenATIenH KWkarQaneTArkPaBRbesIreLIgénlkç½NÐTIpSarpÁt;pÁg;Ca
mYykarekIneLIgénTMhMshRKas. TIpSartRmUvkar dUcCapSarlk;TMnijTMenIb²
¬esvakmμedayxøÜnÉg¦ Rcvak;TIpSarFM² Gñklk;TMnijcuHéfø ¬discounters¦ KWeday
sarTMhMénkarTijrbs;BYkeKxçs; eFVI[eKmanGMNactRmUvkarmYyEdlGacpøas;
bþÚrsßanPaBkñúgkarlk;plitplsRmab;éfømYyEdlsRmab;Gkñ CMnYjfñak;kNþalminG
acseRmc)anmþgNaeLIyenAkñúgkarTij rWkartRmUvkarrbs;xøYn. bEnßmBIelIenH
eTot shRKasFM²GacTaj)annUvKuNsm,tþi ¬advantage¦ ecjBIlT§PaBEdl)an
EtgtaMgsRmab;tYnaTIÉkeTsrbs;xøÜn ]TahrN_dUcCavis½yhirBaØvtßú rWk¾bBaða
sRmab;Tak;Tgnwgc,ab;. dUecñH meFüa)ayKaMRTrbs;rdæRtUvEteFVIcMeBaHGñkEdlTTYl
nUvKuNvib,tþi. qøgkat;tamc,ab;RtYtBinitüPaBrlaycUlKñaénshRKas eKGac
bg¥ak; ]TahrN_eTAelIninñakarénkarrlaycUlKñaénshRKas. eRkABIenH
RtUvmanTIkEnøgpþl;eyabl;TukbRmugsRmab;]sSahkrFunmFümenAkñugkarelIkeLI
gnUvsMnYrBiess²sMrab;vis½yCMnYjrbs;eK.
bBaðaEdlekIteLIgenAkarekIneLIgénkarrlaycUlKña rWk¾karRbmUlpþMúKña
tamkarBitedaysarkarCRmujénGtifiCn eFVI[plitkrGacpÁt;pÁg;EtRkumBaNiC¢kr
EdlkMNt;c,as;las;b:ueNÑaH rWk¾EtBaNiC¢krEdl)aneRCIserIsCamYynwgkar
bBa©úHéfød¾xçs;. sRmab;bBaðaenH KWRtUvEtecosevognUvviFankarN¾ rWc,ab;EdlpþÜl
rMlMkñúgkarhamXat;Gkb,kiriyaEdlRtUvrUvKña karhamXat;karraraMg nigkarham
Xat;karerIseGIg.
(d) karbBaÄb;ninñakarrlaycUlKñaenAkñúgBaNiC¢kmμ KWpSarP¢ab;eTAnwgkar
ekIneLIgéncMnYnEdlfycuHmYyénRkumCMnYj rWshRKas. RbQmmuxTl;nwgviFI
saRsþenH eFVI[karekIneLIgya:gxøaMgénépÞlk; rWépÞTIpSarenAkñúgTIkEnøgEdlQr
enAenaH. PaBeRKaHfñak;EdlnwgekItmaneLIgCamYyenH KWkarpÁt;pÁg;CamYynwg
plitpltRmUvkarEdlCary³eBlxøI nigmFüm dUcenHTaMgGs;hñwgRtUvEteRbIR)as;
nUvviFankarN_ nigkmμviFIsmRsb.
- ]TahrN_ ³ karerobcMneya)ayCYyelIkTwkcitþsRmab;kartaMgTIénmux
CMnYjEdlTak;TgnwgmðÚbGahar[eTAtamkEnøgEdlGacmaneRKaHfñak; rWhaniP½y
ekIteLIg rWmYyk¾raraMgkareRCIserIsTItaMgénshRKasEdlTak;Tg[eTAtamkEnøg
Edl)ankMNt;vij. eRkABIenH kar]btßmsRmab; {TIpSarEdlmanclna (mobile
market)}. shRKasmannUvlT§PaBeRcInEbby:agCamYynwgskmμPaBm:aXItTIg
rbs;xnÜø sRmab;bMBarbMBanTl;nwgplRbeyaCn_énGñktRmUvkarEdlCamYyenaHBMuma
nkarekIteLIgenAkñúgTMnas;CamYyc,ab;. GñkpÁt;pÁg;énplitpl nigesv:akmμ
Canic©CakalEtgEtTajecjBIsm<aFRbkYtRbECgrbs;xnÜø nUvkareRbIR)as;énTMhMesrI
PaBsRmab;eFVIeGayman\T§iBleTAelIGñktRmUvkarEdl\T§iBlenaH KWmanTisedA
pÞúyBIplRbeyaCn_énGtifiCn. karekgcMeNjBIkarmindwg rWminyl;BIGñkTij
edayectna rWBMupþl;[bBaðaBitsMxan;² rWkarx©b;vicbeBaäat rWkarpSayBaNiC¢kmμ
CamYynwgkaryl;tamKμanCMTas; KWCa]TahrN_sMrab;krNIénkarRbkan;Gkb,
kiriyaEdlCasRtUvénGñktRmUvkarenAkñúgkarGnuvtþn_ma:XItTIg.
BIeRBaHmankarbgðajfatulüPaBplRbeyaCn_BitR)akdrvagGñkpÁt;pÁg;
nigGñktRmUvkarminGacRbRBwteþ TAedaysaréføEtmYyb:ueNÑaHeT dUcenHmankarkekIt
eLIgenAKMnitpþÜtepþImEdlsakl,gBicarNa[kan;EtRbesIreTAelIplRbeyaCn_én
GñkeRbIR)as;. qøgkat;c,ab;karBarplRbeyaCn_énGñktRmUvkar ¬dUcCac,ab;mðÚb
Gahar c,ab;»sf karBiny½ plitkr¦ kareFVI[kan;EtRbesIreLIgénkRmitBt’man
sRmab;GñkTij qøgkat;RbB½n§eXasna karbegáItviTüasaRsþBiesaFn_plitpl
karerobcMkarBarGñktRmUvkar nigTIbBa©b;edaysarkareRtomerobcMrbs;shRKas
pgEdrsRmab;ErkBn§enAplRbeyaCn_énGtifiCnrbs;xøÜnCamYynwgskmμPaBma:XIt
TIgrbs;xnÜø EdlTUTat;kan;Etl¥enaH suTE§ tCakarsakl,gsRmab;begátI énkarBüa-
)alenH.
4> 1> 3> nimiμtþkmμénvisy½ ma:XtI TIg nigviFankarN_énma:XtI TIg
enAkñugPaBGaRs½yeTAtameKalbMNgénshRKas nigeTAtamRbePTkar
bMeBjplitplEdlnwgeFVIBaNiC¢kmμ eK)anEbgEckCaTMrg;epSg²énma:XIFIg
dUcrUbPaBxageRkam ³
vis½ykargarénma:XItTIg
mUldæanepSgKñaekIteLIgCaBiessrvagma:XItTIgénsßab½nEdlmanTisedA
EsVgrkcMeNj ma:XItTIgsRmab;sßab½nEdlminKitBIhirBaØvtßú nigm:aXItTIg
sRmab;sßab½nsaFarNH. TnÞwmCamYynwgm:aXIFIgénsßab½nCMnYj sMrab;karseRmc
citþbeBa©j rWlk;plitplTUeTAeKBicarNaeTAelIkar[manR)ak;cMeNjx<s;
nirnþ_PaB nigPaBrlUnénkarGPivDÆn_énshRKasenaH ma:XtI TIgénshRKasEdl
minEmnCMnYjsßti enACamYynwgPar³kicE© dlmanTMnak;TMngsgÁmEdlmüa:gsßti enAkñúg
TMrg;énma:XtI TIgénGgÁkarEdlminKitBIcMenj nigmüa:geTotsßti enAkñúgTMrg;én
{ma:XtI TIgsgÁm} EdlCacMnucmUldæan. CadMbUgTaMgenHBak;Bn½ e§ TAnwgma:XItTIg
sRmab;sßab½nEdlBMuKitBIhirBaØvtßúCasMxan; KWdUcCasRmab;shRKassaFarN³
]TahrN_ Gysμ½yyan éRbsNIy_ shRKasdwkCBa¢ÚnsaFarN³ nigsRmab;
GgÁkar nigsmaKmnana. eRBaHfasßab½nTaMgenHmanrebobdwknaMCamUldæan
eyageTAtameKalkarN¾dUcKñanwgshRKasBaNiC¢kmμEdrenaH karsakl,gsßit
enACitsRmab;ERbkøayTsSn³Tanma:XtI TIgénshRKasBaNiC¢kmμ[eTAelIsaß b½nT
aMgenaHk¾manpgEdr. PaBxusKñarbs;TsSn³TanenH KWstiß enAedaysarCaBiess
enAkñúgkarkMNt;eKalbMNgrbs;RbePTsßab½nTaMgBIr.
edayfasßanPaBcMbgénma:XItTIgénGgÁkarminKitBIR)ak;cMeNjBMusßitenAkñú
gkarEsVgrkcMeNj eRkABIenHeKEsVgrkEtnUvmUldæanclnaepSg² ]TahrN_
dUcCakarBarkarbg;témø karpÁt;pÁg;CnCatiPaKtic karpSBVpSayvb,Fm’ rWlT§i.
cMENkm:aXItTIgsgÁm KWeFVIdMeNIreTAmuxmYyCMha‘nbEnßmeTot. m:aXItTIg
enH minmanTMnak;TMngCamYynwgsßab½nEdl)anelIkmkniyayenaHeToteT KWvaman
TMnak;TMngEteTAnwgplRbeyaCn_saFarN³. cMnucmUldæansRmab;eKalbMngén
ma:XtI TIgsgÁmrab;bBa©lÚ ]TahrN_dUcCa karbegánI Gayurs;enArbs;RbCaCn
karbegáInKuNPaBrs;enAenAkñúgRbeTsmYy rWk¾karkarBarbrisßanCaedIm.l.
kareXasnaRbqaMgnwgkareRbIR)as;suranig)arIhYskRmit kargarpSBVpSayBnül;eTA
elIRkumEdlsßitenABIKmøatsgÁm ¬RsIeBsüa GñksMTan>>>¦ nigkareFVI[FUrRsal
nUvbnÞúkBn§sRmab;rfynþEdlbeBa©jCatiBultic TaMgenHk¾eKEtgEteXIj
m:aXItTIgsgÁmelIkykmkeFVI[R)akdniymeTAtamneya)aym:aXItTIgsgÁmrb
s;xøÜnEdr. eRkABIenHCacMnucsMxan;ma: XItTIgsgÁmRtUv)aneRbIR)as;sRmab;GmnUv
viFankarN_c,ab; ]TahrN_dUcCaBt’mansþGI MB\I T§Bi lénkareRbIR)as;RCulhYs
éneRKOgejón rWk¾karpSayBaNiC¢kmμsRmab;karbg;[)anRtwmRtUvnUvBn§BIkarTTYl
RbB½np§ SBVpSayCaedIm. k¾dUcCasRmab;ma:XtI TIgénsßab½nminEmnBaNiC¢kmμEdr
m:aXItTIgénsßab½nBaNiC¢kmμ RtUv)anEbgEckCaGBaØatikmμepSg²Kña. eTaHbICa
eKalbMNgénneya)aykarlk;plitplénshRKasEdlmanTisedATajykes
dækic©Tak;TgCacMbgeTAelIkRmitvas;EvgsMxan;béI nkarlk;plitpl[)aneCaKC½y
¬=cMENkTIpSar cMNUl)anBIkarRbtibtþkarCMnYj rWk¾TMhMénkarlk;plitpl
nigR)ak;cMeNj rWk¾PaBEdlGacrkplcMeNj)an¦ y:agNak¾eday k¾PaBxusKña
enAkñúgkarpÁt;pÁg; nigkarbMeBjkarpliténshRKasnImYy²TamTarCamUldæannUv
kareRbIR)as;vFi ankarN¾ (instruments) epSg²Kña nigCamYyenHEdreFVI[mankar
xusEbøkKñaya:gxøaMgnUvTsSn³Tanénma:XItTIg. kalNaeKTajecjnUvcarik
lkçN³énplitplEdlsRmab;dak;lk;enATIpSarCakarvinci y½ä cariklkçN³epSg²Kñ
aenaH eK)anEbgEckRbePTénm:aXItTIgdUcteTA ³ m:aXItTIgénplitpleRbIR)as;
nigplitplvinieyaK ehIyk¾dUcCam:aXIFIgénBaNiC¢kmμ nigm:aXIFIgénesva:kmμ.
RbePTEdl)anbgðajenH KWRbePTnImYy²mannUvcMnucsMxan;paÞ l;xnÜø nigEbgEck
rWkt;smÁal;erogxønÜ CaBiesstamryHm:aXItTIgmIk (marketing mix) rbs;xøÜn.
plitpleRbIR)as; KWCaplitplEdlmanGayuxøIEdlRtUv)anTijedaybuKÁl
mñak;² nigedayeKhdæanFM²sRmab;esckþIRtUvkar nigsRmab;kareRbIR)as;pÞal;xnÜø .
karseRmcénkarTijCalT§plEdleFVeI dayÉkÉg (spontaneous) rWk¾CaTmøab;Canic©
CakalEdlenAkñúgRKb;krNITaMgenaH. k¾b:uEnþsMrab;karTij eKBMu)anKitBicarNa[
)anc,as;las;BIKuNsm,tþi nigKuNvib,tþiénkarCMnYjnImYy² (rational) eT,Iy.
TsSn³Tanm:aXItTIgsRmab;plitpleRbIR)as;RtUvEtTTUlykkarykcitþTukdak;Ki
tKUreTAelIbBaðaenH dUcenHTsSn³TanenH RtUvEtmankarerobcMninñakarénneya)ay
plitpl (product mix) nigénneya)ayCMrujkarlk; (promotion mix) Catémød¾
xøaMgkøamYy nigCaBiessRtUverobcMdak;sMrab;\T§Bi lénGBÖnrþ jaN (intuition) nigkar
rMePIbcitdþ l;GñkTijEdlCaskþanuBl. neya)ayTItaMg (place mix) KWRtUvkMNt;eTA
elIbBaðaxagelIenH nigRtUvmankarerobcMbgáarsRmab;kRmitraldalEdlcg;)an.
pÞúyBIplitplxagelIplitplvinieyaK manenAkñúgrgVg;plRbeyaCn_mYy
CamYynwgTRmg;ragerAedayELkepSgeTot. sRmab;plitplvinieyaK KWkar
niyayGMBIGñkTijEdlGñkTijenaH )anerobcMkarseRmccitþy:aghμt;ct; nigeFVIkar
BicarNaCacm,geTAelIKuNsm,tþi nigKuNvib,tþiTaMgGs; (rational thinking)
eRBaHfaCamYynwgkarTijénplitplvinieyaKmYy KWmankarpSarP¢ab;kareRbIR)as;
y:agx<sb; Mputénfvikar nigeBlevla ehIymü:ageTotkarseRmccitþsßitenAkñúg
lkçN³EdlminGacERbRbYl)ankñúgry³eBlxøIeT,Iy. eyageTAtambBaðaenH
cMeBaHm:aXItTIgrbs;va smasPaBBt’man nigsmasPaBdMbUnμanRtUvrk[eXIjnUv
karBicarNaeGay)anhμt;ct; ehIyebICaBiessRtUvRbQmmuxTl;nwgskmμPaBmin
RbRktInwgviFankarN_pSayBaNiC¢kmμTUeTA KWskmμPaB nigviFankarN_TaMgenaH
RKan;EtRtUveFVICakrNIbnÞab;bnSMEtb:ueNÑaH.
CaBiesscMeBaHplitpleRbIR)as; nigkñúgTMhMtictYcpgEdrcMeBaHplitpl
vinei yaK edIm,Ilk;plitplrbs;xnÜø eTAGñkeRbIR)as;cugbBa©b[; )aneCaKC½y KWPaK
eRcInedayqøgkat;BaNiC¢kmμ nig⁄rWBaNiC¢kr. BaNiC¢kmμ nig⁄rWBaNiC¢kr)an
bgðajCamYyenH KWCaRcvak;P¢ab;rvagGñkplit nigGtifiCn. kartMrg;TisedA
¬EdlTajecjBIlT§plxagelI¦ énBaNiC¢kmμeTAelIRkumplRbeyaCn_TaMgBIrenH
)anqøúHbBa©aMgpgEdrenAkñúgGtßny½ énma:XItTIgBaNiC¢kmμ. sBaØaNénma:XItTIg
BaNiC¢kmμepþatGarmμN¾CadMbUg KWCakareFVmI a:XItTIgénGñkplitEdlGacTak;TgCa
mYyBaNiC¢kmμenaH. cMeBaHbBaðaTaMgenH sRmab;plitkrenAkñúgdMNak;kaldMbUg
RtUvdak;[manBitR)akdnUvkarbgðajplitplrbs;xøÜnsRmab;karpÁt;pÁg;énBaNiC¢k
mμ nigBaNiC¢krEdlmanGMNacTaMgGs;enAkñúgTMhMeTAtamesckþIRtUvkar nigkarrIk
raldalEdleyageTAtamkaremIleXIj. sRmab;bBaðaenH eKGaceFVI[Rbtü½k)an
KWedaymüa:gtamryHviFankarpSayBaNiC¢kmμedIm,IeFVI[seRmc)anGñktRmUvkarEdl
CaktþaCRmujBaNiC¢krEdlCaGñkrkSaTuk rWpÁt;pÁg;énplitplEdltRmUvkarenaH
nigmüa:geTotRtUvpþl;[nYvBaNiC¢kmμ nigBaNiC¢krnUvkarbBa©úHbBa©ÚlxøaMgkøamYy
rWk¾CakarelIkTwkcitþsRmab;CYyplitplrbs;xøÜn[sßitenAsßanPaBlk;l¥RbesIr.
TnÞwmnwgkarbBa©úHtémøRtUvrab;bBa©ÚlpgEdr ]TahN_dUcCaCMnYyCaR)ak;vinieyaK
CMnYyCaR)ak;kñúgkarbg;témøpSayBaNiC¢kmμ CYlsiT§iCMnYjÉkraCü TTYlxusRtUvelI
témøelIkTwkcitþ rWk¾karEfrkSasiT§iCMnYjÉkraCütamryHkarpþl;CahagTMnij.
bEnßmBIelIenHeTotsBaØaNénma:XtI TIgBaNiC¢kmμkR¾ tUv)ankt;smÁal;pgEdr
Cama:XItTIgBaNiC¢kmμTl;nwgGñktRmUvkarTIbBa©b;. RbePTtYnaTIénBaNiC¢kmμEdl
karBitCakarpþlb; nþénRbePTepSg²KñaénkarbMeBjkarpliteTA[GtifCi nenaH KWman
lT§plEdlfaenAkñúgRbePTrbs;vaCYbRbTHTaMgplitplEdlepSgKñaTaMgRsug nig
TaMgGñkplitEdlCaKUrRbKYtRbECgd¾xøaMg. eyageTAtamenH TsSn³Tanénma:XIt
TIgRtUvEtBicarNa[)anhμt;ct;eTAelIplRbeyaCn¾CaeRcInenH. ecjBIGtßn½y
EdlseRmccitþcg;eGaymaneCaKC½ysMrab;plitplmYy nigCamYyenHpgEdr
sRmab;eCaKC½yénBaNiC¢kmμ nigBaNiC¢kr KWluHRtaEtTsSn³Tanma:XItTIgRtUv
)ankMNt;sRmab;plitkrpg nigBaNiC¢krpg. plitplmYyEdl)andak;[
plitkr[enAkñúgsßanPaBpþat;mux (exclusivity) ehIyEdlplitplenaHRtUv)an
pÁt;pÁg;tamry³BaNiC¢kmμ nigBaNiC¢kr KWCanic©CakalsRmab;lkç½NÐBiess rWmin
RbRktIva)anbMpøaj ]TahrN¾dUcCanUvrUbPaBplitplEdl exclusive enaH nigeFVI
[viFankarN_pSayBaNiC¢kmμEdlmanTisedAeTAelIkarpþac;muxenHenAkñúgry³eB
lyUrBMuman\T§iBleLIy. pÞúymkvijviFankarN_BaNiC¢kmμEdl]btßmÖkarlk;
plitplGacsßti enABMumaneCaKC½y kalNacMnYnEdlGaclk;)anBIplitkrmYy
minRtUvGacTuk[manbRmugCanic©.
cMeBaHma:XItTIgesva:kmμEdlsßitenAkñúgPaBxusKñaeTAnwgma:XItTIgplitp
l nigsmÖar³ )anbgðajbBa¢ak;BIKuNsm,tþi nigKuNvib,tþiGrUbIy_ nigkarbMeBj
karplitEdlminmansmßPaBlatRtdag)an ehIyEdlsmßPaBenaHmankarBi)ak
sRmab;GtifCi nkñúgkarvaytémøeTAelIKuNPaB nigéfø. GtifCi n KWCamYyenHEtgEt
eFVI rWTijeTAtamRbePT nigTMhMTUnμan RBmCamYyenaHEdreTAtamkarniyay
(propaganda) BImat;mYyeTAmat;mYy. karkgVHxatkarbgðajénesv:akmμnaM[Epñk
ya:gFMénviFankarN¾ma:XItTIgEdlBMuman\T§iBl rWk¾\Ti§BlenaHmankRmit. CaBi
essneya)ayplitplk¾BMuGacmanTYnaTIsMxan;eTenATIenHebIeRbobeFobeTA
eRBaHfaesva:kmμmni GaceFV[I ekIneLIgedayqøgkat;carwklkçN³nimti kþ mμBei ssNa
mYyTl;ngw plitplRbkYtRbECgd¾éTenaHeT nignvanuvtþn_ rWkarbBa¢ÚlrebobfμI
BitR)akdenAkñúgvis½yenH KWkRmnwgeFVIeTAekIt b:uEnþneya)aypSBVpSayk¾eRbIR)as;
manRBMEdnEdr. karbgðajénkarpSayBaNiC¢kmμénkarpÁt;pÁg;esva:kmμ KWRKan;Et
edaymat; (verbal) rWtamryHkarerobrab;BIKuNsm,tþi nigKuNvib,tþi rWk¾Rbeyal
eTAelIlT§plénkarTamTar ¬]TahrN¾ ³ karniyayfakMuRBYy)armÖ eRBaHmankar
Fanar:ab;rg .l. nig.l. pÞúyeTAvij KWkic©karCasaFarN³EdlCaGñkkMNt;
rUbPaBénshRKasesva:kmμTaMgmUl nigmantYnaTIya:gsMxan;ebIeRbobeFobeTA.
sßanPaBBiessmYyenAkñúgRkbx½NéÐ nm:aXItTIgesva:kmμ KWCakareFVnI Uv
ma:XItTIgénvis½yFnaKar. edayehtufafvikar ¬luy¦ sßitenACacMnucmUldæan
(central point) énkarbMeBjkarplitEdlRtUv)anpÁt;pÁg;edaysßab½nFnaKarenaH
TMnak;TMngTMnukcitBþ ei ssmYyrvagFanKar nigGtifCi n KWCalkçN
½ RtUvbMeBjCamun
sRmab;karpSarP¢ab;CMnYjmYyEdlRbkbedayeCaKC½y. sRmab;bBaðaenHmkBIfa
ktþaeCaKC½yEdlseRmc)anenAkñúgCMnYjFnaKar KWEp¥kbnþicbnþÜcEtb:ueNÑaHeTAelI
nimitþkmμénRbePTkarbMeBjkargarnImYy² EtGVIEdlCabEg¥kd¾rwgmaMsRmab;ktþa
eCaKC½yénCMnYjFnaKar KWsßitenAPaKeRcIneTAelIKuNPaBénshkarI rWFnaKar
EdlCaGñkpþl;eyabl;eTAdl;GtifiCn. eRkABIenH edayehtufaGtifiCneFVIkar
pøas;brÚþ FnaKar ¬TMnak;TMngFnaKar¦ rbs;xøÜnedaysarEtkarxVHxatesckþIsegçb
BITIpSar nigedaysarEtkarBi)akEdlpSarP¢ab;eTAnwgkarERbRbYlmYy rWkarpøas;
bþÚrmYyenaH viFankarN_pSayBaNiC¢kmμ nigviFankarN¾CMrujkarlk;ecj)an
bgðajEtkñúgryHeBlxøInUv\T§iBlEdlmanRBMEdnmYyEtb:ueNÑaH.
pÞúyeTAvijbBaðasMxan; rWCaGtßn½yBiess KWkarEfrkSaKtisBÞénFnaKar
TaMgmUlEdlGackrekIteLIgedaysarEtkarTukcitþBIGtifiCn ehIyk¾dUcCakar
TTYlyk rWkarEfrkSarénneya)ayplitpl nigneya)ayEbgEck (place mix)
EdlRsbeTAnwgesckþIRtUvkarénGtifiCn.
vis½ykargarénm:aXItTIgEdl)anbgðajxagelImancMnucsMxan;epSg²Kña
nigeyageTAelIenH TamTarnUvTsSnHTanma:XItTIgmYypÞal;²xøÜn. karseRmccitþ
énma:XItTIgTak;TgCamUldæanBitR)akdCamYynwgviFankarN_ma:XIFIg (marketing
instruments). viFankarN¾ma:Xt I TIgmann½yfa KWCaPaBTaMgmUlénlT§PaBkareFVI
skmμPaBma:XItTIgEdltMrg;Tsi edAeTArkkar[man\T§Bi leTAelIcarWkb¤kBarénkar
Tijrbs;GñkEdlcUlrYmTIpSarenAkñúgRkbx½NÐeKalbMngénneya)aykarlk;plit
plrbs;xøÜn. cMnYnCaeRcIn énneya)aykarlk;plitplRtUv)aneKeFV[I eTACaRbB½n§
neya)ay)ayepSg²Kña. Meffert (1989) )anEbgEckviFankarN_ (instruments)
enAkñúgvisy½ bYn ³
¤ neya)ayplitpl (products mix) ³ neya)ayenHRbRBwtþeTAmüa:g
sRmab;kMNt;éncarwklkçN³énplitplnImYy² nigmüa:geTotsRmab;karseRmccitþ
GMBIkmμviFIplitkmμdUcCasRmab;nvanuvtþn_ rWkarbBa©lÚ rebobfμI GBaØatikmμ nigkarbM)at;
énRbePTkarbMeBjkarplit. sMnYrEdlelIkmkBicarNaKW ³ etIkarbMeBjkarplit
NamYy rWdMeNaHRsaybBaðaNamYyEdlRtUvykmkpÁt;pÁg;eGaydUctMrUvkarenA
elITIpSar?
¤ neya)ayTIkEnøg (place mix) ³ enAkñúgcMnucCamUldæanneya)ayenH
sßitenARtg;karseRmccitþGMBIRck;énkarlk;plitpl nimitþkmμénRbB½n§karlk;TMnij
GMBIkarerobcMpÁt;pÁg; nigTIkEnøg. sMnYrEdlelIkmkBicarNaKW ³ etIplitplRtUv
lk; rWCYl eTA[GñkNa nigtamRck;Na rWkR¾ tUvbBa¢nÚ eTA[GñkTij rW{GñkCYl}?
¤ neya)ayéfø (price mix) ³ mUldæansMxan; KWviFankarN_TaMgGs;én
= EpñkCayuT§saRsþ
= EpñkCayuT§viFI
viFankarmaXtITIgEdl)anKUsxagelIRtUvGacEbgEckbEnßmeTotTnÞwmnwgs
maCikPaBrbs;xøÜneTACabYnmIkrgeTot ¬4 sub-mix¦
¤ enAkñúgkarsegáteTAelIPaBsV½yRbvtþiénkargar eKEbgEckviFankarN¾
enAkñúgcMnucCamUldæan karsikSaRsavRCavma:XItTIgsßitenARtg;karRbEm
RbmUl nigkarviPaKénTUelxEdlCaTUrelxTamTarsRmab;kar]btßmÖénkarseRmc
citþkareRbIR)as;[RbesIrbMputénviFankarma:XItTIg.
CamYyenHGVIEdlsMxan; KWBt’mansþIGMBI ³
¬1¦ lkçx½NÐRkbx½NÐesdækic©
¬2¦ lT§PaBénkarlk;sRmab;plitplkMNt;mYy
¬3¦ carikénGñkTij GñkRbkYtRbECg nigBaNiC¢kr
¬4¦ sßanPaBépÞkñúgénshRKas
¬1¦> Bt’manGMBIlkçx½NÐRkbx½NÐesdækic© KWTak;TgeTAnwgninñakarénkar
GPivDÆn¾esdækci e© TAnwgdMeNIrRbRBwtéþ nxYbBaNiC¢kmμnmI Yy² ¬business cycle¦ ehIy
k¾dUcCaeTAnwgRbePTktþaesdækic©EdlERbRbYltamrdUv. TMhMCaplRbeyaCn¾enATI
enaHEdlsMxan; KWkarGPivDÆn_eTAéf¶GnaKténplTunsrubénkUtasBa¢½y ¬saving
quote ¦ énkRmitGRtakarR)ak; GRtaGtiprNa nigkargar .l. CamYyenH TMhM
esdækic©srubTaMgenH KWCaFmμtaRtUvbMEbkbnþreToteTAtamsaxa nigtamvis½y
eRBaHfaluHRtaEteFVIdUcenHeTIbbgðaj[eXIjnUvrUbPaBepSg²KñaénRkbx½NÐlkçx½
NÐEdlmanGtßn½ysRmab;kareFVIEpnkarlk;plitplénshRKasnImYy².
¬2¦> Bt’manGMBIlT§PaBkarlk;énplitplNamYy KWCalT§plBiessén
karBüakrN¾BIkarlk; ¬sale forecast¦. kmμvtßúrbs;va KWbegáItCaBiessnUvkar
GPivDÆn_eTAGnaKténskþanuBlTIpSar skþanuBlkarlk; TMhMTIpSar nigTMhMén
karlk; ehIyk¾dUcCaéncMENkTIpSarénshRKasmYYy.
¤ skþanuBlTIpSar mann½yfasmtßPaBTTYlykénTIpSarmYy ¬lT§PaBén
cMnYnkarlk;srub¦ sRmab;plitplkMNt;mYy.
¤ skþanuBlkarlk; KWCalT§PaBGtibrmaenAkñúgskþanuBlTIpSarehIyEdl
GñkRKb;RKgshRKaseCOfacMENkenHxøÜnGaccUlrYm)an.
¤ TMhMTIpSar RtUv)ankMNt;ecjBIcMnYnénkarlk;EdleFVI[)anseRmc
¬énkarBüakrN¾¦ rWk¾plcMNUl¬brimaNlk;¦énsaxamYy rWk¾RbePTplitplmYy.
¤ TMhMénkarlk; KWCaPaBTaMgmUl rWcMnYnTaMgGs;énkarlk;EdlRtUvman
skmμPaB ¬EdlRtUv)anBüakrN¾¦ rWk¾plcMNUlénshRKasmYy.
¤ cMENkTIpSar énshRKasmYy KWKNnaecjBITMnak;TMng rWplEckén
TMhMkarlk;énshRKasenaH nigTMhMTIpSarénRbePTplitplenaH.
karvivDÆn¾énTMhMkarlk; TMhMTIpSar nigskþanuBlTIpSar
enAkñúgrUbPaBxagelIeKkt;smÁal;eXIjfaenAelITIpSarEdlnwgekIneLIgxøaM
g ¬t ¦ skþanuBlTIpSarenAEtrIkecjBIKñay:ageRcIn. enAkñúglT§plénskþanuBl
1
TIpSarEdlBuMTan;Gs;visalPaB KWTaMgGs;enHsRmab;shRKasmYymanlT§PaB
sRmab;eKalbMNgkarekIneLIgxçsé; nGRtaénTMhMkarlk;rbs;xnÜø kalNacMENk
TIpSarbs;vaERbRbYlRKan;EtbnÞab;bnSMb:ueNÑaH rWmincaM)ac;. mü:ageTotTaMgGs;enH
KWpÞúyeTAvijenAelITIpSarEdlEq¥tq¥n;nwgGskmμPaB enAelITIpSarenaH KWskþanuBl
TIpSar nigTMhMTIpSarsßitenACamYyKñay:ags¥itrmYt rWpSarP¢ab;Kña nigGRtaekIneLIg
EdlcaM)ac;xanmin)anenAkñúgkarlk; rWk¾enAkñúgplcMNUlénshRKasnImYy² KW
GaceFV[I seRmc)aneGayR)akd)anCamUldæanedaysarEtqøgkat;karekIneLIgéncME
NkTIpSarEtb:ueNaÑH.
¬3¦> karsikSaRsavRCavénGkb,kiryi aGñkTij GñkRbkYtRbECg nigQμÜj
kNþal KWCacMNuccab;epþImCamUldæanénkarBicarNaTaMgGs;enAkñúgRkbx½NÐén
kareFIVEpnkarénkarlk;. edIm,IkarseRmccitþRbesIrbMput ¬optimal decision¦
sRmab;kareRbIR)as;énviFankarN_ma:XItTIgGacCYbRbTH)an luHRtaNaEtlT§PaB
Rbtikmμéncarwkb¤kBaénbkSBYkTIpSarTaMgGs;RtUvGacBüakrN_)an. Gutenberg
(1984) )anEbgEckbBaðaenH CabIkrNI ³
¤ RbtikmμénGñkTijeTAelIskmμPaB rWk¾RbtikmμénshRKas.
¤ RbtikmμénGñkRbkYtRbECgeTAelIskmμPaB rWk¾RbtikmμénshRKas
rWk¾eTAelIskmμPaBGñkTij.
¤ RbtikmμénshRKaseTAelIskmμPaB rWk¾RbtikmμénGñkRbkYtRbECg
rWk¾eTAelIskmμPaBGñkTij.
karviPaKénGkb,kiriyaGñkTijmantYnaTIsMxan;BiesseTAelITIpSarplitpl
eRbIR)as;. sMnYrEdlRtUvelIkeLIgmkBicarNa nigeqøIyenATIenHKW ³
- etITMrg;NamYyénGkb,kiriyaGñkeRbIR)as; dUcCaGkb,kiriyaTijeday
BicarNa Gkb,kiriyaTijtamTMlab; rWk¾Gkb,kiriyaTijtamkar
seRmccitþPøam ¬KWGarmμN¾tamsnÞúH¦ sRmab;plitplénshRKas?
- etIcarwklkçN³NamYybgðajBIrcnasm<½n§ ¬éføplitpl éføplitpl
epSgeTot R)ak;cMnUl tRmUvkar nigGtßiPaBénkarTij¦ énGñktRmUvkar
¬lMdab;lMeday énkarTij¦ EdlCaPaBTijjwkjab; nigGaMgtg;suIet
énkarTij?
- etIehtuplCRmujNamYy nigdMeNIGkb,kiriyaNamYy KWRKbdNþb;
sRmab;karseRmccitþénkarTij?
cMeBaHkarviPaKeTAelIGkñ RbkYtRbECg KWmansMnYrTUeTAbIEdlRtUvBicarNa
nigeqøIy ³
- etIGñkRbkYtRbECgmanTukbMrugFnFanEdlCabuKÁlik nigsmÖar³NaxøH?
- etIGñkRbkYtRbECgEsVgrknUveKalbMNgNamYy yuT§saRsþma:XIFIg
NamYy nigEpnkarCayuT§viFINamYy?
- enAkñúgTMhMb:uNÑaEdlplitplshRKasRtUv)anCMnYsedaysarplit
plénGñkRbKYtRbECg ¬Tak;TgcMENkTIpSar¦?
cMeBaHkarviPaKénGarmμN¾énQμÜjkNþal ¬énBaNiC¢kmμ¦ sßitenAelIsMnYr
EdlTak;TgeTAnwgFnFan eKalbMNg nigyuT§saRsþrbs;eKEdlCamUldæanRKwH.
bEnßmBIelIenHk¾mansMnYrEdlCaRbePTBaNiC¢kmμEdlRtUvelIkmkBicarNa nig
eqøIyEfmeTotEdr ³
- etItYnaTIBaNiC¢kmμ (trade position) NamYyRtUv)anTTYlBIsMNak;
kareFVIBaNiC¢kmμ?
- etIBaNiC¢kmμbgðajkarRbugeRbobcUlrYmNamYy? rWk¾TMnas;NamYyEdl
sßitenAkñúgpøÚvEbgEck ¬distribution canals¦?
¬4¦> Bt’manGMBIsßanPaBépÞkñúgénshRKaseGabRkesabktþasMxan;dUcCa
sßanPaBlIKVIdIet TMhM rcnasm<½n§karbg;témøénkarlk;plitpl rcnasm<½n§
karbg;témøénplitkmμ smtßPaBkarsßitenAénXøaMgsþúk .l. nig.l.
Bt’manTaMgenH KWCa]TahrN_sMrab;karTamTareGaydwgnUvGVIEdlGacRtUvTij
enAkñúgcMnYnb:unμan? etIeKalbMNgcMNUly:agticbMputb:unμan? etImeFüa)ay
hirBaØvtßúNamYyEdlRtUvGacTukbRmugsRmab;fvikarma:XtITgI . sRmab;karpÁt;pÁg;
énBt’manEdlTamTarenaH KWCamUldæanmanRbPBBt’manbzm ¬primary
information source¦ nigRbBPBt’manbnÞab;bnSM ¬second information source¦
EdlsßitenAkñúgkarKitKUr. karRsavRCavbzmRtUvkt;smÁal;CakarRbEmRbmUl
TUrelxEdlTak;TgeTAnwgbBaðaCak;EsþgsRmab;cMnuceBlénkarEsVgrkénkarseRm
ccitþ. viFIsaRsþsRmab;[)anTUrelxenH )anbgðajCakarsaksYr karsegátBinitü
nigkarsakl,gTIpSar. karsaksYrGacRtUvGnuvtþn_eTAelIshkarIkargar GtifiCn
rWk¾skþanuBlGñkTTYlTij nigk¾GacRtUvGnuvtþne_ TAelIshkarIenAmUldæanrbs;xnÜø
ehIyk¾dUcCatamryHBIsßab½nBak;B½n§xageRkA ]TahrN_dUcCaviTüasßanRsavRCav
mti. karsegátBinitüTak;TgeTAnwgfaetIGtifiCnbc©úb,nñ nigGtifiCnskþanuBlman
Rbtikmμy:agdUcemþceTAelIviFankarneya)ayénkarlk;rbs;xøÜn rWk¾viFankarénkar
lk;rbs;GñkRbkYtRbECg rWk¾faetIGtifiCnTaMgenaHmanGkb,kiriyay:agNaeTAelI
Gkb,kiriya rWGarmμN_énGñkRbkYtRbECgsMxan;². pÞúyeTAvijkarsakl,gTIpSar
¬market test¦ bgðajnUvkarcMNayeRcInsMrab;shRKas k¾b:uEnþCaPsþútageBj
smtßPaB. karsakl,gTIpSarkt;smÁal;CakarpÁt;pÁg;sakl,génplitplkMNt;
mYyenAelIrgVg;TIpSarkMNt;mYy.
pÞúyBIkarRsavRCavbzm ¬primary research¦ karRsavRCavbnÞab;bnSM
¬secondary research¦ Tak;TgEteTAnwgkarEkrécñBt’manEdlmanRsab;. Bt’man
enHminRtUv)anRbEmRbmUlsRmab;bBaðaEdlekItmaneLIgnImYy²enaHeT mü:ageTot
vamanrYcCaeRscenAkñúgshRKassRmab;eKalbMngepSg rWk¾müa:geTotvaRtUvRbEm
RbmUl nigpSBVpSayedayGgákar smaKm nigsßab½nrdæaPi)al. RbPBBt’man
épÞkñúgEdlsMxan; KWbgðajCamYyrebobKNnafvikarépÞkñúgrbs;shRKas. bEnßm
BIelIenHeTot KWsßitikarlk; ÉksaGtifiCn nigsnÞsS_b½NÑ ¬bBa¢IraytameQμaH
GkSr¦ k¾CaRbPBBt’manépÞkñúgEdr. Bt’manxageRkAEdlCasßitibnÞab;bnSM eKGac
TTYl)anBIkariyal½ysßititamRksYg tamextþRkug RBmCamYyenaH)anmkBI
karpSayBIshKmn_esdækic© nigviTüasßanviTüasaRsþesdækic© rWk¾dUcCaTsSnavdþI
bec©keTs. CaviFIsaRsþsRmab;Ekrécñ nigvaytémøTUrelxEdlmanTisedAcMeBaH
GtItkalenaH KWmanviFIsaRsþsßitiCaeRcIn ]TahrN¾dUcCakarviPaKénGnuKmn_Edl
manGBaØatieRcIn (regression analysis) rWkarviPaKénkarEbgEckGBØaati
(discriminate analysis) EdlGacsßitenAkñúgkarBicarNa. TUrelxbzm
énkarRsavRCavma:XItTIg KWCaBiesssRmab;KaMRTkarseRmccitþEdlTak;TgeTA
éf¶GnaKt. kareFVIkarviPaKEteTAelITUrelxEdlTak;TgGtItkalEtmYymuxminRKb;
RKan;eT TaMgGs;enHRtUvTamTarbEnßmeTotnUvkarpSarP¢ab;Bt’manEdlmanTisedA
cMeBaHeBlGtItkalenaHCamYynwgRBitþikarN_eTAéf¶GnaKtpgEdr. CaviFIsaRsþ
BüakrN_ (prognosis methodology) KWmankarBicarNaeTAelIkarBüakrN_én
karvivDÆn_ rWk¾karGPivDÆn_PsþútagénkarBüakrN_ (causal prognosis) rWk¾karKn;KUr
TukCamun (projection). karBüakrN_énkarGPivDÆn_CakarKitKUrTukCamunénlMdab;
lMedayeBlevlaEdlmanenAkñúgeBlGnaKt nigCamYyenaHvabMeBjbMNgCamYy
nwgeBlevlaEdlCaTMhMBnül;EtmYyKt;sRmab;\T§iBlénbrisßanenaH. pÞúyeTAvij
PsþútagénkarBüakrN¾)anbgðajfalT§pl(effect)Edl)anRtYtBinti üénviFankarN_
ma:XtI TIgkMNt;mYy KWmansBlPaBsRmab;éf¶GnaKtEdr. pÞúyBIenHeTAeTotkar
Kn;KUrTukCamunkt;smÁal;nUvkarsnñidæan ¬eyablbBa©b;¦ CaKuNPaBecjBITUrelx
EdlCasßitibzm. karKn;KUrTukCamunmanmUldæanecjBIbTBiesaFn¾ nigkar
snñidæanCaGBaØfavtßú (subjective) énbuKÁlEdlcUlrUm.
4> 1> 5> bBaðaénkareFVIeGayRbesIrbMputénma:XItTIgmIk
edayEp¥keTAelImUldæanénkarRsavRCavma:XItTIgEdlmansmtßPaBmYy
(efficient marketing research) viFankarN¾m:aXItTIgepSg²Kña RtUvGaceRbIR)as;
eTAtameKalbMNg rWTisedA. CamYynwgkarbEnßmBakü {eTAtameKalbMng
rWTisedA} KWeKcg;niyaysRmab;BIrya:g ³
¤ viFankarN_EdlmanTukbRmug KWsRmab;eRbIR)as;tamlMdab;lMedaykMNt;
¤ GnuKmn¾karbg;témøEdlpþl;[
Canic©CakalplcMNUlGtibrmaEdlenAkñúgenaH eKdak;[edrIev:TI1énGnu
Kmn_plcMNUlxagelI¬2¦esμI 0. éføEdlsRmab;kMNt;[plcMNUlGtibrma
)anbgðajenAelIRkahVik ¬xageRkam¦ Rtg;cMNuckat;énGnuKmn_RBMEdnplcMNUl
CamYynwgG½kS M ¬emIlrUb¦ k¾b:uEnþéføEdleFVI[plcMNUlGtibrma KWenAkñúgk,Ün
c,ab;TaMgGs;BMuesμInwgéføEdleFVI[cMeNjGtibrimaeT. edIm,IkMNt;éføenaH KWeKRtUv
EtbMeBjlkç½NÐRbesIrbMputTUeTAmYYy.
(3) duT (M)/dM = dcT (M)/dM
RBMEdnplcMNYl (u 1
T) RBMEdnkarbg;témø (c 1
T)
eRBaHfaTaMgGs;enHsßitenAelIkarBicarNafaeKGacenATTYlplRbeyaCn_
BIcMeBaHkarbBa©úHéførhUtdl;eBlEdlplcMNYlGtibrmaBMuTan;RtUv)anTUTat;sgBIka
rbg;témøbEnßm ¬bg;témøGefr¦ énplcMNYlenH. karviPaKbgðaj[eXIjfaTMnak;
TMngsmIkar ¬3) KWBitR)akdTajecjBIkardak;[esμsI UnüénedrIev:TI 1 énGnuKmn_
cMeNjénsmIkar (4) ³
(4) GT(M) = UT(M) – CT(M)
enAkñúgrUbPaBxageRkam)anbgðaj[eXIjnUvPaBxusKñarvagéføEdleFVI[p
lcMNYlGtibrma P nigéføEdleFVI[cMeNjGtibrma P sRmab;krNI
Umax Gmax
karkMNt;éføEdleFVIeGayplcMNYlGtibrma nigcMeNjGtibrma
cMeBaHGnuKmn¾éfø-karlk; nigGnuKmn¾karbg;témøEdlpþl;[mYy
(b)karviPaKmkdl;RtwmenH KWcab;epþImecjBIGnuKmn_éfø-karlk;Edlpþl;[
mYy. TaMgenHmann½yfa viFankarN_ma:XItTIgEdlenAesssl; nigTMhM\Ti§Bl
déTeTot KWRtUvdak;eGayefr. kalNaenAeBlenH eKdak;[)a:r:aEmRtTaMgenH
ERbRbYl mann½yfashRKasGnuvtþn_neya)ayGtßiPaBCaskmμenaH enAkñugk,Ün
c,ab;GnuKmn_éføkarlk;k¾RtUvERbRbYlEdr. CakarBitkareRbIR)as;dm¾ aneCaKC½yén
viFankarN_neya)ayGtßPi aB ¬preference policy instruments¦ KWRtUv)ankt;smÁal;
edaysarfa ¬emIlrUbxageRkam¦ ³
¤ GnuKmn¾éfø-karlk;rMkileTAsþaM ³ enaHmann½yfashRKasGaclk;)an
RsedogeTAnwgTsSn³TanénGnuKmn¾éfø-karlk;EdlRtUv)ansnñidæanEdr
TMnak;TMngrvagTMhMénma:XItTIgfvikarkñúgkmøúgryHeBlEpnkar nigplcMNUlEdl
seRmc)an ¬sRmab;éføkarlk;Edlpþl;[¦ GacRtUvbegáIteLIg. TMnak;TMngenH
RtUv)ankt;smÁal;CaGnuKmn¾RbtikmμplcMNUl ( reaction’s function of return).
enAkñúgrUbPaBxageRkamRtUv)ansnμt;edayeyageTAtamkarCMnHénéføehIme)a:g eK
)anbegáItenAdMeNIrRbRBitþ rWExSekagCac,ab;Tinñpl ¬TMrg;GkSr S¦ mYyénGnuKmn_
RbtikmμplcMNUl. eKGacTTYl)anGnuKmn_cMeNjdul (gross profit function)
tamryHkardkénkarbg;témøEdlminEmnCama:XItTIgTaMgGs; ¬karbg;témøsRmab;
plitkmμ nigkarbg;témøsRmab;rdæ)al¦ ecjBIGnuKmn_plcMNUl. cMeBaHkar
eGayeTAdl;GnuKmn_cMeNjsuT§ (net profit function) eKRtUvdkkarbg;témø
ma:XItTIgecjbEnßmeTot. témøma:XItTIgRtUv)anpliteLIgedaybnÞat;EdlmanmMu
45 mYy kalNaxñaténG½kSkUGrDINaT½resμIKña. enATINaEdlGnuKmn_cMeNjsuT§
seRmc)anPaBGtibrmarbs;xøÜn KWTMhMRbesIrbMputénma:XItTIgfvikarsßitenATIenaH
¬emIlrUbPaB¦. CaTUeTAeKGaccgRkgCak,Ünlk½çNÐsRmab;TMhMfvikarma:XItTIg
EdlRbesIrbMputdUcteTA ³ karcMeNjsuT§EdlTajecjBIkareRbIR)as;énneya
)ayGtßiPaB KIGacGtibrma)an kalNaRBMEdnekIneLIgénplcMNUl¬esμIrnwg
RBMEdncMeNjduleRkayBIdkecjnUvkarbg;témøEdlminEmnCama:XItTIg¦manTMhM
esμIrnwgkarekIneLIgénfvikarma:XItTIg.
karkMNt;maXItTIgfvikarEdlRbesIrbMput
(Optimal marketing budget)
(c) CamYykareFVI[RbesIrbMputénTMhMfvikarma:XIFIg bBaaðénkarpSMpÁMúEdl
RbesIrbMputénviFankarN_ma:XItTIgenABuMTan;edaHRsayenAeLIyeT. sRmab;bBaða
enH eKRtUvkarkarBicarNabEnßmeTot k¾b:uEnþkarBicarNaenHsßitenAEtkñúgsñÚlKMnit
énbBaðaenaHEtb:ueNÑaH KWBMufμIeT. eRBaHfa eKcab;epþmI ecjBIPaBCMnYs)an ¬Edl)an
niyayxagelIrYcCaeRsc¦ énviFankarN_ma:XtI TIgepSg² eK)ansnñdi aæ nfalT§PaB
eRCIserIsénkarpSMpMÁúma:XtI TIgmIk (alternative marketing mix combination)
GacnaMeTA)anlT§pldUcKña rWesμIrKña. dUcenHeKGacedaHRsaybBaðaTI3 enHénkar
eFVI[RbesIrbMputénma:XItTIgmIkCamYynwgviFankarN_EdlRtUveRbIR)as;sRmab;kar
eFVIEpnkarEbgEckplitkmμedayeyaleTAelImUldæanénkarCMnYs)anénktaþplit
kmμ. CamYyenHpgEdr eKEbgEckkarBicarNaCaBIr ³
¤ kñúgkrNITMhMénfvikarma:XItTIgRtUv)anpþl;[Camun sMnYrEdlecaTsYr
enATIenH KWfaetIkarpSMpÁúMénviFankarN¾ma:XItTIgNamYyEdleFVI[mankarcMeNj
srubGtibrma.
¤ kareRbIR)as;énviFankarN_ma:XItTIgTI1RtUv)anERbRbYl TnÞwmnwgviFan
karN_epSgeTotRtUvdak;[efr sMnYrEdlecaTsYrenATIenH KWfaetIkarvivDÆn_én
cMNUl nigcMeNjenAkñúgPaBGaRs½yénviFankarN_ma:XItTIgEdlERbRbYlenaHva
y:agNa?
karBicarNaeTAelIsMnYrTI 2 enH KWeyageTAelIbBaðaEdlRtUv)anelIkmk
BiPakSaenAkñúgTMnak;TMngCamYynwgneya)ayéføRbesIrbMput ¬optimal price policy¦
sMrab;GnuKmn¾ rWTMnak;TMngéfø-karlk;Edl)anpþl;eGaymYy. dUcenHmanEtsMnYrTI
1 EdlRtUveFVIkarBicarNa[)anditdl;. edIm,IPaBgayRsYleKRtUvcab;epþImBIkrNI
EdlmanEtviFankarN_neya)ayGtßiPaBBIr ]TahrN_dUcCakarpSayBaNiC¢kmμ
nigkar]btßménkarlk;EdleRbIR)as;sRmab;karTak;TgeTAnwgcMNUl. karviPaK
enaHRtUv)anbgðajelIRkahVikdMeNaHRsayénbBaða. eK)ansnμt;famanGnuKmn_
mYyekIteLIg ehIyEdlGnuKmn_enaHmanR)ak;cMeNjdul (gross profit) ¬=pl
cMNUldkkarbg;témøénGVIEdlminEmnCama:XItTIgTaMgGs;¦énshRKasenAkñúgkmøú
gryHeBlEpnkar KWGaRs½yeTAnwgTMhMfvikarsMrab;kareFVIpSayBaNiC¢kmμ nigTMhM
fvikarsMrab;kar]btßmkarlk;.
edaysarEtviFankarN_énkarlk;TaMgBIrenAkñúgRBMEdnmYyénkarpøas;bþÚrKña)
an dUcenHenAkñúgkrNIenHkRmitcMeNj G nImYy² KWCalMdab;lMedayén
1
cMnYnd¾eRcInénkarpSMpÁMúma:XItTIgmIk. TItaMgCaFrNImaRténkarpSMpÁMúTaMgGs;RtUv)an
kt;smÁal;CaGuIsUkVan; isoquante (= Iso–ExSekagcMeNj¦ ehIy isoquante
enHsßitenAsRmab;kRmitcMeNjnImYy² ¬emIlrUb¦ karpSMpÁúMEdlcMeNjGtibrimaén
viFankarN_neya)ayGtßiPaBTaMgBIrRtUv)anhuc[ kalNaCamYynwgTMhMfvikarén
ma:XItTIgEdl)anpþl[; enaHeFVeI GaykarcMeNjdulRtUv)anseRmclT§PaBx<sb; Mpu
t. CamYyenH ExSRtg;fvikarenAkñúgRbBn½§kUGrDINaT½r ¬emIlrUb¦ k¾RtUv)anKUr ehIy
EdlExSRtg;enHbgðajnUvlT§PaBpSMpÁMúénkarpSayBaNiC¢kmμ nigkar]btßmÖkarlk;
EdlCamYynwgkarpþl;eGayénTMhMfvikar.
karpSMpÁMúNamYyEdlcab;epþImb:HexSekag Iso–cMeNj (Iso-profit) Edlsßit
enAecjq¶ayBIcMnuc 0 énkUG½rDINaT½rRtUvGackt;smÁal;faCacMNucRbesIrbMput.
enAkñúgkrNIkarpSMpÁMúénviFankarN_ma:XIFIgTaMgGs;EdlTTYl)ancMeNjGtibrim
KWesμInwgmann½yfaqøgkat;PaBCMnYsmYyNaeToténviFankarN_ma:XIFIgenaH BMuGac
seRmc)annUvkarekIneLIgéncMeNjd¾éTeToteLIy. dUcenHRBMEdncMeNjdul
rbs;va KWenAkñúgPaBRbesIrbMputmanTMhMesμI²Kña. CaTUeTAsRmab;kareFVIma:XItTIg
mIk[)anRbesIrbMputenaH luHRtaEtseRmc)anlkçxN ½ dÐ UcxageRkam ³
CamYynwgTMhMfvikarEdl)anpþl[; mYy KWmeFüa)ayhirBaØvtßúEdlsRmab;Ebg
EckeTAelIvFi ankarN_ma:XtI TIg KWRtUvseRmc[)ansRmab;viFankarN_TaMgGs;nUv
RBMEdncMeNjdulesμIr²Kña.
cab;epþmI ecjBIkarviPaKEdl)anBicarNaxagelIénbBaðakareFV[I )anRbesIrbM
puténkareFVIEpnkarkarlk; KW)anbgðajCalT§pl[eXIjfaviFankarN_ma:XItTIg
nImYy² manCamYynUvcariklkçN³pÞal;xøÜnrbs;va. cMeBaHbBaðaenH ¬dUcEdl)an
eXIjmkdl;eBlenH¦ eK)anEbgEckviFankarN_ma:XItTIgmIkCaBIr KWmü:agenAkñúg
neya)ayéfø nigmü:ageTotenAkñgú neya)ayGtßiPaB ¬neya)ayGtßiPaBekIteLIg
ecjBIviFankarN_esssl;énneya)ayplitpl (product-mix) rYcmkén
neya)ayéfø (price-mix) nigneya)ayTIkEnøg (place-mix) ehIyk¾dUcCa
neya)ayCRmujkarlk; (promotion-mix).
karRsavRCavrkPaBRbesIrbMputénneya)ayGtßiPaBénma:XItTIgmIk
ERbRbYlénkarbg;témøEdlpþÜcepþImedaysarEtshRKas rWk¾edaysarkarRbkYt
RbECg.
¤ buBVbT rWkarcab;epþImeLIgénskmμPaBBiesssRmab;RTRTg; rWKaMRTén
tRmUvkar
¤ karEsVgrkénTMnak;TMngéføEdlRbesIrbMputénplitplEdlsßitenAkñúg
CYrplitplmYy. karBicarNaénneya)ayéføEdl)anelIkeLIgxagelIRtUvman
ninñakarTisedACacm,geTAelITIpSar eTaHbIRsbCamYyenHeKBMuTan;manlT§plén
vin½yb½Rtkarbg;témø nigkarKNnaEdlBMuTan;RtUv)anRBmeRBogTaMgRsugk¾eday.
RbePTénneya)ayéføEdlmanninñakarTIpSarenH RtUvsßitenAeRkamkarBicarNaeTA
elIRbePTénsMnYrxageRkam ³
¤ etIGtifiCnvaytémøplitply:agNa?
¤ etIGñkpÁt;pÁg;maneQμaHe)aHsMelgy:agNa? etIskþanuBlTak;TajGñk
Tijrbs;xøÜnmanTMhMb:uNÑa?
¤ etIéføNaEdlGñkTij rWGñkCYlRbugeRbobnwgbg;éfø rWTij?
¤ etIsßankarN_twgEtg rWFUrRsalNamYyEdlBaNiC¢krTamTarEdlCa
mYyenaHeKGacTTYlykplitpleTAkñúglMdab;lMedayRbePTplit
plrbs;eK nigsRmab;dak;lk;.
¤ etIcenøaHneya)ayéføsV½yy½t rWRbtikmμedayesrINaEdlmansRmab;
GñkpÁt;pÁg;?
¤ etIGaceFVk I areRCIserIséføEdlCacitsþ aRsþmYyEdrrWeT ]TahrN_dUcCa
1,98$ CMnYs 2$ CaedIm?
¤ etIGacbegáItenAsßanPaBéfømYyfμIEdrrWeT EdlenAkñúgsßanPaBenaH
plitplnUvEtsßitenAeRkamkarBicarNaénKuNPaB nigrUbPaBrbs;va
RtUv)ansRmbsRmYll¥RbesIr)an?
sRmab;neya)ayéfø KWEdnseRmccitþCaTUeTARtUv)anbkRsayedaysar
GnuKmn_éfø-karlk;. GnuKmn_enHbgðaj[eXIjfa ¬rMlwkeLIgvij¦ etIcMnYnb:unμan
énplitplmYyEdlGaclk;)anCamYynwgTMhMéføTamTarepSg²KñakñúgkmøúgryHeB
lEpnkar.
CaTUeTAGnuKmn¾enHEbgEckCaBIrlkçN³ KWsþaTIk nigDINamIk ³
(1) P = g(Mt)
DINamIkmann½yfa karrg;caMénGñktRmUvkarsRmab;karvivDÆn_énéføeTAéf¶
GnaKtedIrtYrCasMxan;. RbePTénGnuKmn_éfø-karlk;EdlepSg²KñaenHRtUv)aneFV[I
eXIjkan;Etc,as;EfmeTotedaysarEtéføeGLasÞcI éntRmUvkar ¬preis elastici of
demand) EdlsRmab;RbePTGnuKmn_nm I Yy²enaH. éføeGLasÞcI éntRmUvkar KWCa
mUldæankNþalénneya)ayéfø nigvas;enARbtikmμéntRmUvkareyagtamkarERbRbYl
énéfø. éføeGLasÞIcéntRmYvkar KWRtUv)an[niymn½yCaplEckénkarERbRbYl
Tak;Tg ¬CaPaKry¦ éntRmUvkar M elIplitpl i nigkarERbRbYlénéføTak;Tg P
¬CaPaKry¦énplitpl ienH.
(3) ŋi, Mi = (dMi / Mi) / (dPi / Pi) = (dMi / dPi) * (Pi / Mi)
sRmab;krNIFmμtaGnuKmn_éfø-karlk;TaMgGs;EdlCabnÞat;fycuHmanéføeG
LasÞIc (5)Canic©CakalGviC¢man.
(4) Pi = a – bMi
éføeGLasÞIcmanTMnak;TMngCanic©CakalCamYynwgcMnuckMNt;mYyénGnuKmn_
éfø-karlk; ¬cMnucERbRbYl= elasticity point) nigGacTTYlyknYvéføTaMgGs;rvag 0
nigGnnþGviC¢man (- ∞ ≤ ŋ ≤ 0). enAkñúgrUbxageRkam )anbgðajéføeGLasÞIc
cMeBaHkrNIFmμta nigsRmab;krNITaMgBIréntRmUvkarEdlsuRkitmineGLasÞic
(perfect inelasticity of demand) (ŋ = 0) nigéntRmUvkarEdlsuRkiteGLasÞIc
(perfect elasticity of demand) (ŋ = ∞). ktþakMNt;sRmab;karERbRbYlepSg²
éneGLasÞIctRmUvkarKW ³
¤ PaBmansßitenAénplitplCMnYs
¤ PaBbnÞan;énesckþIRtUvkar
¤ PaBsßitesßryUrGEgVgénplitpl
¤ sßanPaBéføénplitplmYy
GnuKmn¾téfø-karlk; nigéføeGLasÞIctRmUvkarkñúgkrNIFmμta (a)
nigkrNIRBMEdnBIrepSgeTot (b)
¬kareRbIR)as;Gtibrma nigcMeNjGtibrma¦.
¤ karsRmbsRmYleTAelIkarERbRbYlTUrelxseRmc)anedayBMuman
EdlGacnaM[mankarseRmccitþsMrab;kMNt;éfømYyeRkAEtBIéføxøÜnÉg
pÞal;enaHeT ¬lkç½NÐhUm:UCinas¦.
¤ enAelITIpSarRKbdNþb;eTAedaytmøaPaB nigsuRkitPaB TaMgenH)ann½y
fabkSBYkTIpSarTaMgGs;KWCanic©CakalKWRtUv)anpþl;Bt’mansuRkitdUc²Kña.
(b) cMnYn nigTMhM ¬karvas;Evg KWCacMENkTIpSar¦ énGñkcUlrYmTIpSar ³
kalNaeKEbgEcksRmab;EpñkGñkpÁt;pÁg; nigEpñkGñktRmUvkarenaHCabI
sNæan ³
- mankan;Ettic rWtUc
- manCamFüm
- mankan;EteRcIn rWFM
enaHrUbragTMrg;TIpSarEdlsMxan;)anbgðajsRmab;TIpSarsuRkit ¬emIlrUbxag
eRkam¦. sRmab;TIpSarEdlminsuRkit KWTRmg;enHERbRbYleyageTAtamenaHEdr.
karERbRbYlEdlsMxan; KWkareRbIR)as;sBaØaNkarRbkYtRbECgBhuPaKI (polypoly
competition) rWk¾karRbkYtRbECgÉketaPaKI (monopoly competition) sRmab;krNI
{GñkpÁt;pÁg;mñak; nigGñktRmUvkarenAelITIpSar t EdlminsuRkit}.
rUbragTRmg;TIpSarsRmab;TIpSarsuRkit
GacRbtibtþineya)ayéførbs;xøÜneT ¬=GñkpÁt;pÁg;RtUvsRmbsRmYlcMnYnplitpl
sRmab;BhuPaKenAelITIpSarEdlsuRkit¦.
¤ GñkpÁt;pÁg;manlT§PaBedayminGaRs½yeTAnwgkarRbkYtRbECgkñúgkar
kMNt;nUvéførbs;xøÜnedayEtCamYynwgkarBicarNaeTAelIRbtikmμénGñktRmUvkar
¬=sßanPaBpþac;mux ehIyk¾dUcCaenAelITIpSarminsuRkitenAkñúgRBMEdnénBhuPaK nig
BhuFiPaB¦.
¤ GñkpÁtp ; gÁ K; ti KUrCamYynwgRbtikmμénkarRbkYtRbECgénneya)ayéførbs;
xøÜn ¬=neya)ayéføEdlsnμt;tamRbePTBhuFiPaBénTIpSarEdlminsuRkit¦. enAkñúg
sMNakénRTwséIþ fø KWCaTUeTAkarcat;fañ k;TIpSarRtUveRbIR)as;sRmab;karEckéneKal
karN_dMeNaHRsayepSg²Kña. eyageTAtambBaðaenH eK)anEcksMNakénkar
begáItéføCasMNakPaBpþac;muxénkarbegátI éfø sMNakBhuFiPaBénkarbegáItéfø
nigsMNakénBhuPaKénkarbegáItéfø. sMNakénRTwséIþ føkúñgkrNIBhuFPi aB KWman
PaBsμúksμaj. neya)ayéføenH vamaneTAelITpI SarEdlmanrcnasm<n½ C§ aBhuFPi aB
ehIyEdlBi)aknwgerobcM[eTACaTRmg;mYy)an nigmü:ageTotcarwklkçN³én
BhuFiPaBTamTarsMNakénkarbegáItéføEdlmanlkçN³CaDINamIk mann½yfaéfø
enaHERbRbYltameBlevla.
dUcenHtémøénkarBnül;BIRTwsþIéføkñúgkrNIBhuFiPaB KWmanRBMEdn eRBaHfa
TaMgGs;enHsRmab;RbePTTIpSarBhuFPi aBEdlkarRbkYtRbECgBMuGaRs½yeTAnwgéføCa
cm,geT KWGaRs½yCaBiesseTAelIneya)ayGtßiPaBEdleyIg)ansÁal;BImunrYcmk
ehIy. eyageTAtammUlehtuenH eyIgBicarNaEteTAelIGBaØatisMNakbIénRTwsþI
éføEdlGPirkS[)anditdl; ³
1¦ neya)ayéføsRmab;rcnasm<½n§pÁt;pÁg;Edlpþac;mux
2¦ neya)ayéføsRmab;PaBpþac;muxeTVPaK ¬=BhuPaKénTIpSarEdlsuRkit ¦
3¦ neya)ayéføsRmab;karRbkYtRbECgBhuPaK rWk¾karRbkYtRbECgpþac;mux
¬=BhuPaKénTIpSarEdlminsuRkit¦.
→ (1)³ krNIPaBpþac;mux KWRtUv)ankt;smÁal;edaysarGnuKmn¾éfø-karlk;Edl
CabnÞat;Rtg;fycuH dUceyIg)ansÁal;BIemeronmunrYcmkehIy. lkç½NÐTUeTAénPaB
RbesIrbMputsRmab;PaBpþac;muxKW ³
RBMEdnplcMNUl = RBMEdnkarbg;témø. enHmann½yfaGñkpÁt;pÁg;Edl
pþac;muxGacERbRbYléførbs;xøÜnrhUtdl;RBMEdnplcMNUl (marginal revenue)
¬rWkarekIneLIgénplcMNUl¦ mantulüPaBCamYynwgRBMEdnkarbg;témø (marginal
cost) ¬rWkarbg;témøbEnßm¦EdlBMuTan;RtUv)anTUTat;[mantulüPaBenaH. CamYyéfø
EdlRtUv)ankMNt;cMeNjGtibrma KWeKTTYl)ancMnYnkarlk;EdlcMenjGtibrma
nigCamYyenaHEdr KWeKk¾TTYl)ancMNUlsrubEdlcMeNjGtibirmaenAkñúgkMlugryH
eBlEpnkarenaHEdr. eyageTAtam Cournot EdlCaGñkTajecjkarviPaKén
TMnak;TMngenHCaelIkdMbUg)an[eQμaHTMnak;TMngenHpgEdrfaCa Cournot RbesIr
bMput (cournot-optimum) enAkñúgrUbPaB)anbBa©aMgya:gc,as;BIkarEsVgrkrbs;
Kat;eTAtam]TahrN_CaelxmYyEdlCamUldæanTajecjéncMeNjGtibrma ³
(7) P = 10 – M GnuKmn_éfø-karlk;
(8) CT = 10 + 2M GnuKmn_karbg;témø
(9) UT = (10 – M) M GnuKmn_plcMNUl
edrIev:TI 1 énGnuKmn_ C nig U eTAtam M edIm,IrkRBMEdnkarbg;témø nigRBMEdn
T T
plcMNUlEdl)anniyayxagelI ³
1
(10) C T = dcT / dM = 2
enAkñúgPaBRbesIrbMput KWRBMEdnkarbg;témøesμInwgRBMEdnplcMNUl
(12) C1T = U1T
2 = 10 – 2M
Mopt = 4
eyageTAtamenHeFVI[cMNUlsrubEdlcMeNjGtibrmaKW ³
(14) Uopt = Popt * Mopt = 24
]TahrN¾CaelxsRmab;kMNt;én
Cournot-RbesIrbMput
→(2) ³ kñúgkrNIenH cMeBaHshRKasnImYy²EdlGnuvtþPaBpþac;muxeTVPaK KWBMu
manlT§PaBGnuvtþn_neya)ayéfømYyEdlsV½yy½tenaHeT. GñkRKb;RKgRtUvsRmb
sRmYléførbs;xøÜnPaKeRcIneTAnwgéføénTIpSarenaH ¬mantulüPaBénéfø¦. eRBaHfa
kalNaPaKeRcInCamYynwgkarTamTaréføEdlx<s;mYyrbs;eKenaH eK)an)at;bg;
enAkñúgryHeBlxøInUvGtiCnTUeTA ebIeyageTAtameKalkarN_énTIpSarEdlsuRkit.
pÞúyeTAvijvaBMumanlT§pll¥eT kalNaeKkMNt;éfø[enAeRkamtéføTIpSarenaH
eRBaHfakñúgkrNIenH shRKasRtUvTajGñktRmUvkarénTIpSarTaMgmUlsRmab;xøÜnÉg
EdlesckþIRtUvkarrbs;TIpSarenaH BMuRtUvGacbMeBj)anTal;EtesaHtamryHsh
RKasEdlmanEtTMhMd¾tUc²enaH ¬edayehtufaCamYynwgPaBpþac;muxeTVPaK rWkar
RbkYtRbECgtUc (atomis competition) KWmanEtGñkpÁt;pÁg;tUc²EdlmancMnYnya:g
eRcInenAelITIpSarenaH¦. GnuKmn¾éfø-karlk;RbRBwtþeTAsRmab;PaBpþac;muxeTVPaK
KWRsbeTAnwgG½kSGab;sIusenAkñúgTMhMéføTIpSar P eRBaHdaysarEtéføminGaRs½y
cMeBaHGñkpÁt;pÁg;nImYy²enaH. éføenH KWGnnþeGLsÞIk ebIeyagtamkarbkRsay
xagelI. lkç½NÐTUeTAsRmab;cMeNjGtibrima sRmab;PaBpþac;muxeTVPaKKW ³
RBMEdnplcMNUl = RBMEdnkarbg;témø
lkç½NÐenHmanEtkñúgrNIBiessmYycMnYnEdl)anykmkBicarNakñúgeBlb
c©b,únñenH. EtedaysarEtplcMNUlRbRBitþeTAsmamaRteTAnwgcMnYnénkarlk; M
enaHlkç½NsRmab;PaBRbesIrbMput eKGaceFVI[kan;Etc,as;EfmeTotKW ³
RBMEdnkarbg;témø = éfø
karcMeNjGtibrma GaRs½yeTAnwgdMeNIrRbRBwtþénGnuKmn_karbg;témø.
eKEbgEckva CaBiessecjBIdMeNIrRbRBwtþénGnuKmn_karbg;témødUcteTA ³
¤ dMeNIrRbRBwtþénGnuKmn_karbg;témøCaTRmg;GkSr S Edl)anbkRsay
BImunenaH CaTUeTAmankarekIteT,IgéncMNuckat;rvagGnuKmn_RBMEdnkarbg;témø
CamYynwgGnuKmn_éfø-karlk;EdlRbRBwtþeTACabnÞat;edkRtg;cMnucNamYy cMNuc
enaH KWkt;smÁal;karcMeNjGtibrma.
¤ RBMEdnénGnuKmn_karbg;témø nigGnuKmn_éfø-karlk;BuMkat;KñaeT kal
NadMeNIrRbRBwtþénkarbg;témømYyCabnÞat;Rtg;. RBMEdnkarbg;témø KWCamYyenaH
efr nigkarcMeNjGtibrmamansRmab;EtkrNIEdlRBMEdnkarbg;témø C < P eTA
1
T
dl;RBMEdnsmtßPaB M ¬emIlkñúgrUbPaB¦.
max
GnuKmn¾éfø-karlk;cMeBaHPaBpþac;muxeTVPaK
karGPivDÆn¾karcMeNjcMeBaHPaBpþac;muxeTVPaKnig
karRbRBwtþénkarbg;témøEdlCabnÞat;Rtg;
eTAnwg ³
¤ karpSarP¢ab;TMnak;TMngGñkTijeTAnwgshRKas rW (store)
¤ lT§PaBénkarCMnYsedayplitplEdlRbkYtRbECg nig
¤ el,ÓnCamFüménRbtikmμénGñkTijeTAelIkarERbRbYlénéfømYy
karTamTaréføEdlRbesIrbMputRtUvTajecjBIlkç½NÐ
RBMEdnkarbg;témø = RBMEdnplcMnUl
EdlCamYyenaH KW[smRsbeTAnwgEpñkénRkahVikEdlkac;xagelI. CaTUeTA
éføEdlcMenjGtibrmaRtUvsßitenACaBiessenAkñúgEpñkEdlpþac;muxénGnuKmn_éfø-
karlk;. enAkñúgEtkrNIcaM)ac;bMputneya)ayéføGacGnuvtþn_enAEpñkxagsþaM rWEpñk
xageRkaménRkahVikBhuPaK rWk¾pþac;muxeTVPaK.
karbg;témøGefrénplitkmμkñúg 1 Éktaplitpl
(16) + karbg;témøGefrénkarbeBa©jTMnijkñúg 1 Éktaplitpl
= karbg;témøGefrkñúg 1 Éktaplitpl
+ karbEnßmcMeNjdulkñúg 1 Éktaplitpl
= éfødulkñúg 1 Éktaplitpl
- cMnUlEdlTukEckKñakñúg 1 Éktaplitpl
= éføsuT§kñúg 1 Éktaplitpl
bBaðaCamUldæanénkarkMNt;éføEdlmanninñakareTAtamtRmUvkar nigkargar
KWsßitenAelIkarkMNt;énkarbEnßmcMeNjdul ¬cMeBaHviFIsaRsþénkarKNnaekIn
eLIg¦ rWk¾KmøatFanara:b;rgEdlGacTTYl)an ¬cMeBaHviFIsaRsþénkarKNnaRtLb;¦.
elIkElgEtTMhM\T§iBlEdlsRmab;EsVgrkenAkñúgyuT§saRsþneya)ayéføEdlBies
secj KW ³
¤ karcMeNjEdlRbWgERbgkñúgkMlugry³eBlEpnkar
¤ sßanPaBkargar nig
¤ TMhMénkarbg;témøefr
vamanGtßn½ysRmab;viFIsaRsþTaMgBIresμI²Kña.
viFankarN_mYyEdlsmRsbBiesssRmab;karbgðajEdlTUTat;RtwmRtYvén
TMnak;TMngrvagTMhMEdl)an[eQμaHxagelI KWkarviPaKcMNucRsgedIm (Break-
Even Analysis) :
(18) G = P * M – cV * M - Cf
(19) G = M(P – cV) - Cf
(20) P- cV = d = G + Cf / M
KmøatFanar:ab;rg rWk¾
karcMeNjbEnßmdul
sRmab; c) ³ eKalkarN_énkarkMNt;éføEdlmanninñakareTAtamkarRbkYt
RbECg nigvis½yCMnYj KWBMusÁal;nUvTMnak;TMngrwgmaMmYyrvagéfø nigtRmUvkar rWrvag
karbg;témø ³ PaKeRcIncMeBaHeKalkarN_enH KWshRKasmanninañ kareTAtaméfø
dwknaMmYyEdléføenaHeyageTAtaméførbs;GñkdwknaMTIpSar rWk¾eyageTAtaméføCa
mFümrbs;vis½yCMnYjenaH. éfødwknaMenH CaBitR)akdeKGacRtUv)aneFVI[ekIneLIg
rWk¾fycuHeRkambnþicbnþÜc)an k¾b:uEnþcarwklkçN³sRmab;eKalkarN_enH KWfaéfø
Edl)ankMNt;mþgrYcmkehIyRtUvEtRbkan;ykrhUtd¾rabNaéfødwknaMenaHsßitenAe
fr eTaHbIebIsßanPaBénkarbg;témø nigtRmUvkarénplitplrbs;shRKasenaH
ERbRbYlk¾eday. EtebIsinNaéfødwknaMenaHERbRbYl enaHéføERbRbYlmYysMrab;
plitplrbs;shRKasenaHRtUv)anTTYlykEdredayBuMGaRs½yeTAnwgkarvivDÆn_é
nkarbg;témø nigénkartRmUvkarrbs;xøÜnpÞal;enaHeT. sMrab;eKalkarN_enH neya
)ayéføEdlskmμmYyRtUv)ane)aHbg;ecalCabnþeTot eRBaHCaplRbeyaCn_dl;
kareFVI[Gb,rmahaniP½yénneya)ayéføenaH.
éfødwknaMmYy GacbgáarkarBarCaTUeTAcMeBaHGRtakarR)ak;TabbMputmYyénTun
RtUveRbIR)as; nigmanninñakarBnüúHclnaénkarKμansRgÁaméføpgEdr. CaBiess
enAelITIpSarplitplEdlhUm:UCInas rWk¾GnuPaBénkarRbkYtRbECgx<s; KWbgðajnUv
FmμCatimYyEdlCaFmμCatiénkarRbkYtRbECgEdlpþac;muxeTVPaK. eyageTAtam
neya)ayéføsRmbsRmYlsRmab;ryHeBlEvg KWvapþl;nUvKuNsm,tþiya:gBit
R)adk. CamYynwglT§PaBeRCIserIseKalkarN_Edl)anbgðajxagelIénkar
kMNt;éfø KWenAkñúgakarGnuvtþn¾vaRtUvpSarP¢ab;CamYynwgyuT§saRsþénneya)ayéfø
EdlBitR)akdmYy. yuT§saRsþenHmanCaBiessnUvcariklkçN³DINamIk ¬GaRs½y
tameBlevla¦ nigRtUveRCIserIskMNt;CamYynwgneya)ayGtßiPaBya:gs¥itrmYt
ehIyyuT§saRsþenH k¾Xøatq¶ayecjGMBIkarkMNt;énéføsMrab;karlk;mYyEdlTaj
ecjBIsßanPaBEtmYyEPøt². Cajwkjab;enAkñúgkarGnuvtþyuT§saRsþneya)ayéfø
KWEtgEtRtUv)anCYbRbTHdUcxageRkam ³
a) neya)ayéføRbNit nigneya)ayéføpSBVpSay (premium price policy
and promotion price policy)
- neya)ayéføkMBUl KWTak;TgéføEdlx<s;EdléføenaHpSarP¢ab;CamYynwg
kareyageTAtamKuNPaBx<s; nigsgát;F¶n;eTAelIPaBpþac;muxenAelITIpSar
énninñakarneya)ayGtßiPaB ¬]TahrN_ ³ neya)ayéføcMeBaH)a:hVm nig
rfynþRbNit.
- neya)ayéføpSBVpSay KWTak;TgnwgéføTabEdlCamYynwgéføenaHRtUvdwg
farUbPaBénCMnYjéføTabRtUv)anplitedayGmCamYyneya)ayGtßiPaBEdl
eyageTAtamenaHpgEdr.
b) neya)ayéføeRCotERCk nigneya)ayéføRsUb
(interference price policy and absorb price policy)
- cMeBaHneya)ayéføeRCotERCk KWCamYynwgéføEdlTak;TgTab eFVIeGay
eKRtUvcUl[eTAdl;TIpSard¾FMya:gelOn nigRtUvseRmc[)annUvcMnYnénkar
lk;ya:geRcInEdlCamYynwgkarbg;témøkñúg 1 ÉktaplitplTab eRBaH
edaysarkarerobcMeGaykarbg;témøefrfycuHCalMdab;eTAtamFmμta nig
karkat;bnßykarbg;témøEdlDINamIkRsbeTAtambTBiesaFn_. bEnßmBI
enHeTotRtUvEtmaneKalbMNgeFVI[GñkRbkYtRbECgEdlmanskþanuBl)at;e
sckþIkøahan.
- cMeBaHneya)ayéføGUsTaj (attractive price policy) KWenAkñúgdMNak;
kalcab;epþIménplitplmYyRtUvEtTamTarnUvéføEdlx<s;mYy ¬CamYykarbg;
R)ak;sgTabCavKÁ²¦EdléføenaHbnÞab;mkRtUvfycuHCalMdab;CamYynwgkare
kIneLIgénkarcUleTAdl;TIpSar nigkardak;sm<aFeTAelIGñkRbkYtRbECg.
c) neya)ayénéføxusKña (differential price policy) neya)ayenH
dak;eTAelIbTBiesaFn_EdlfaTIpSarTaMgmUlBMuekIteLIgecjBIRkumGñktRmUvk
arEdlsuRkithUm:UCInaseLIy. dUcenHeKRtUvEtGnuvtþn_nUvneya)ayéfømYy
EdlBuHbMEbk enHmann½yfacMeBaHplitpldUcKñamYy KWRtUv)anTamTar
BIsMNak;GtifiCnmanTMhMéføxus²Kña eRBaHedaymUlehtulkçN³vinicä½y
rbs;eK. lkç½NÐsRmab;va KWkarGgán;TIpSarmYyedayRbugRby½tñ niglT§PaB
EdlfaTIpSareKaledAnImYy²BMueGayqøgkat;Kañ eTAvijeTAmk.
- neya)ayéføxusKña KWGaceFVIrvagTItaMgCaeRcInEdlenAdac;BIKña dUcCa
]TahrN_eFVIenAkñúgRbeTs nigenAeRkARbeTs.
- ney)ayénéføxusKña k¾GacGnuvtþn_enAelITIpSarEdlmanTMnak;TMng
Kña)anEdr ebIsinNaeKGacGgán;TIpSarenaH)an. TaMgenHmann½yfa k¾man
GtifiCnmYycMnYnGacbg;éføx<s;EdredaysarEteKKiteTAelIkarcMeNjénka
reRbIR)as;rbs;eK. edIm,I[)aneCaKC½ysRmab;neya)ayénéføxusKña eK
RtUvGmedayviFankarN¾neya)ayGtßiPaB ]TahrN_dUcCakareFVIeGayxus
Kñaénplitpl ehIyCamYyenHpgEdrdUcCa lkçN³vinci yä½ énkarGgáne; pSg²
eTot kaeFV[I xusKñarvagéføeTAtameBlevla ]TahrN_dUcCaéføsMrab;eBl
éf¶ nigéføsMrab;eBlyb; PaBxusKñarvagéføeTAtambuKÁl ]TahrNdUcCa
éføsRmab;kUnekμg nigéføsRmab;mnusSeBjv½y rWk¾PaBxusKñaénéføEdl
Tak;TgeTAnwgkareRbIR)as; ]TahrNdUcCaéføsRmab;GñkykeTAécñRbDit
bnþ nigsRmab;GñkykeTAeRbIR)as;Etmþg.
(d) neya)ayéføtulüPaB (price balance policy) yuT§saRsþenHRtUv)an
kt;smÁal;edaysarEtGVIEdleKehAfakarKNnaxusmYy. karseRmccitþ
kMNt;éføminRtUvBinitüEteTAelIplitplnImYy²eT KWBinitüemIlCamYynwg
TisedAeTAelIRbePTplitplTaMgGs;Etmþg. karxatbg;EdlRtUvTTYl rWk¾
RtUv)andwgkñugkarKNnacMeBaHplitplnImYy² ¬karpÁt;pÁg;CabnÞat;¦} KWRtUv
eFVI[mantulüPaBvijedaysareyageTAtam{GñkEdlnaMcMeNj}. sRmab;
neya)ayenH naMmkenAkñúgkal³eTs³xøHnUvyuT§saRsþéntulüPaBeBlevla
bEnßmeTot ]TahrN_kalNaeyageTAtamneya)ayéfømYy karxatbg;
bc©úb,nñkalRtUveFVI[mantulüPaBvijenAkñúgeBlGnaKtedaysareyageTA
tamkarcMeNjelIs.
4> 3> kareFVIEpnkarénkareRbIR)as;meFüa)ayEdlCaneya)ayGtßiPaB
kareRbIR)as;meFüa)ayGtßiPaBenH KWRtUv)anbkRsayCaTUeTAeTAelITsi edA
karrMkilRbesIrbMputmYyénGnuKmn_éfø-karlk;. kareRbIR)as;enH eGabRkesabnUv
smasPaBdUcxageRkam ³
- karseRmccitþéneya)ayplitpl nigRbePT
- ]bkrN_énneya)ayéfø
- skmμPaB)a:ra:EmRténneya)ayTIkEnøg
- ]bkrN_énneya)aypSBVpSay
CabnÞab;mkenH eyIgelIkykEpñknImYy²énEpñkTaMg 4 mkniyayeday
segçb.
+ tYnaTIbBa©úHéfø ³
- karbBa©úHéføCarYm
- karbBa©úHéføsMrab;karlk;
- karbBa©úHéføsMrab;hirBaØvtßú
+ cMnYnkarbBa©úHéfø ³
- karbBa©úHéføsMrab;karkumμg;nImYy²
- karbBa©úHéføsMrab;karbBa©b;énkarlk;plitpl
- karbBa©úHéføsMrab;plcMNUl
+eBlevlabBa©úHéfø ³
- karbBa©úHéføenAeBlcab;epþImlk;
- karbBa©úHéføsMrab;karkumμg;Tuk
- karbBa©úHéføtamrdUvkal
- karbBa©úHéføeBlxatbg;
+karbBa©úHéføsRmab;PaBesμaHsμ½RK
¤ cMeBaHGñkeRbIR)as; ³ manRbB½n§bBa©úHéfødUcteTA
+karbBa©úHéføsRmab;GñkeRbIR)as;
- karbBa©úHéføsMrab;PaBesμaHsμ½RK
- karbBa©úHéføsMrab;ma:kTMnij
- karsg rWTTYlykmkvijénplitplminl¥
b) cMeBaHeKalbMNgénkarkMNt;TMhMbBa©úHéføEdlRbesIrbMput KWfaeFVI[
GtibrmaénpldkrvagcMNUlEdl)an)at;bg;edaysarkarbBa©úHéfø nigPaBeRbI
R)as; rWlT§PaBénkarFanabBa©úHéføEdlkarFanaenHedIm,IsMerceKalbMNgEdl)an
bgðajxagelIénneya)aybBa©úHéfø.
==> 2) sRmab;karlk;eCOrab;bBa©Úl nUvviFankarN_TaMgGs;EdlmanTisedAeTA
elIGtifiCnEdlmanskþanuBledIm,IeFVI[maneLIgnUvmeFüa)ayénkarFana rWk¾Gnþ
raKmn¾énkarlk;eCOsRmab;karTij. CamYyenH k¾maneKalbMNgsRmab;eGay
karlk;ekIneLIg sRmab;bgáarkarlk; nigsRmab;eFVI[man\T§iBleTAelIrcnasm<½n§
karlk;rbs;vaEdlenAkñúgenaHGtifiCnRtUv)anGUsTaj nigeKeFVVI[ekIteLIgénkar
ekIneLIgnUvGaMgtg;suIeténkarlk;rbs;eKcMeBaHGtifiCnrbs;eK.
rcnasm<½n§énkarlk;eCO ³
- eyageTAtamTMrg;eCOrebobCa\NTan ¬\NTanCaluykñúgTRmg;Cakar
eCOCabrikça¦
- eyageTAtamRbePTénkarGnuvtþn_ ¬\NTaneyaleTAtamkic©snüa nig
karBnüakarbg;R)ak;¦
- eyageTAtameBlevla ¬\NTanryHeBlxøI nigry³eBlyUr¦
- eyageTAtamGñkTTYl\NTan ¬GñkeRbIR)as; BaNiC¢kr Gñkplit¦
- eyageTAtamRbePTénhirBaØvtßú ¬hirBaØvtßúrbs;xøÜnÉg nighirjvtßúCa
\NTancMeBaHkarFana\NTanrbs;xøÜn k¾dUcCahirBaØvtßúGñkTIbIcMeBaH
GnþraKmn_\NTan¦
==> 3) lkç½NÐénkardwkCBa©ÚnpÁt;pÁg; nigkarbg;R)ak;bBa¢ak;R)ab;ya:gc,as;nUv
PaBcMNuH nigkartRmUvcitþénlT§plEdlpÁt;pÁg; rWk¾seRmc)an.
4> 3> 3> karseRmccitþénneya)ayTIkEnøg (place-mix decision)
sBaØaNTIkEnøgeGabRkesabnUvkarseRmccitþTaMgGs; nigdMeNIrkarEdl
manTMnak;TMngCamYynwgRck;énplitplmYyeTAdl;GñkeRbIR)as;CaTIbBa©b; rWk¾Gñk
tRmUvkarCaTIbBa©b;. )a:ra:Em:RtGnuvtþn_énneya)ayTIkénøg KWman ³
1) Rck;énkarlk;
2) Logistic (physical distribution)
karlk;pÞal; karlk;minpÞal;
¤ capital-release income¬cMNUlBIkarbeBa©jTun¦
¤ capital-supply income¬cMNUlBIkarpÁt;pÁg;Tun¦
¤ capital-withdraw expenditure¬cMNayedaykardkTun¦
rcnasm<½n§lMhUrbg;témøénshRKas
cMNay
cMNUl
Capital-binding E. Capital-release I. Capital-supply I. Capital-withdraw E.
CB = Capital-binding Expenditures
CF = Capital-release Incomes
CE = Capital-withdraw Expenditures
ecjBIRkumtRmUvkarhirBaØvtßúTaMgbI KWTuntMrUvkarCaTMhMcab;epþImdMbUgeRBaHfa
TaMghirBaØvtáßútRmUvkark¾dUcCafvikartRmUvkarsuT§EtTajecjBITuntRmUvkarTaMgGs;.
TaMgenH)anbgðajya:gc,as;enAkñúgtMNak;karbegátI énshRKasmYy eRBaHfabnÞab;
mkRbePTtRmUvkarTaMgbI KWTaMgGs;RtUvEtRtUvKña rWRsbKña ehIyeTIbeBleRkay
mkeTot TuntRmUvkar hirBaØvtßútRmUvkar nigfvikartRmUvkarRtUvEbkecjBIKña.
eyageTAtam Gutenberg (1980) ktþakMNt;cMbgénTuntRmUvkarKW ³
¤ sNþab;Fñab;éndMeNIrkar ¤ kmμviFIplitkmμ
¤ el,ÓnéndMeNIrkar ¤ kRmitkargar
¤ TMhMshRKas ¤ kRmitéfø
plitkmμ.
¤ kareFVIEpnkarénTMhMshRKas nigkmμviFIplitkmμEdlCayuT§saRsþ rW
eBlEvg
¤ karRtYtBinitüEkécñeLIgvijCabnÞab;mkénkarseRmccitþBIsmtßPaBEdl
eFVI[ekIteLIgmþgBImunKWCaTUeTAmankarbg;témø nig
¤ karvinieyaKbgðajnUvmUldæanseRmccitþsRmab;kmøaMgTinñplGnaKtén
shRKas.
tamkarsegáteTAelIesdækic©hirBaØvtßú RbtiþbtþikarN_énkarvinieyaKmansßit
enACanic©Cakal kalNakarseRmccitþEdlCaneya)ayshRKasbgár[manTun
tRmUvkarmYy. karniyay[c,as;müa:geTot KWfakarvinieyaKmann½yCaTUeTAmYyCa
karcMNay ¬rWk¾smmUlCafvikar¦ EdlbegáIteGaymankarpSarP¢ab;TunmYy. CamYy
nwgGtßn½ydUcKñahñwgEdr eKGacniyaypgEdrfaecjBIcMNucsñaménhirBaØvtßúcMeBaH
karvinieyaK KWCadMeNIrRbRBwtþénkareRbIR)as;énTuntamryHkarpøas;bþÚrBITunEdl
enATMenreTACaTunEdlpSarP¢ab;. eyageTAtameKalbMngénkarvinieyaK eKEbg
EckRbePTénkarvinieyaKdUcxageRkam ³
¤ karvinieyaKCadMbYg ³ karerobcMCafμIénEmkFagshRKas
¤ karvinieyaKBRgIk ³ karpÁt;pÁg;eRKOgRbdab; ¬ma:suIn GaKar>>>¦ bEnßm
eRKOgRbdab;EdlRtUv)aneRbIR)as;[ricril ehIyEdlcaM)ac;sRmab;shRKas.
hirBaØvtßúRtUv)aneRbIR)as;edayqøgkat;karsgrMlYs nigkarlk;plitplseRmc.
cMeBaHkarpÁt;pÁg;énkarCMnYs nigkareRbIR)as; KWGacdUcKñaebHbiT TaMgenHmann½y
favaseRmc)annUvkRmitesμIKña nigCamYynwgmeFüa)aycMNayesμIKña. kareRbI
R)as;k¾GacCa
¤ karvinieyaKCasniTankmμ ¬karvinieyaKedIm,Ipøas;bþÚrbegáInRbsiT§iPaB¦ ³
TaMgGs;enHmann½yfasRmab;smtßPaBesμIrKña k¾b:uEnþseRmc)anCamYynwgeRKOg
Rbdab; ¬ma:sIun GaKar>>>¦ Edlplitedaykarbg;témøsmlμm rWGnueRKaH.
¤ lMdab;lMedayeBlevlaCahirBaØvtßúéndMeNIrkarvinieyaK ⁄ dMeNIrkar
hirBaØvtßú.
¤ PaBelIslb; ⁄ karbg;témøCahirBaØvtßúéndMeNIrkarvinieyaK ⁄ dMeNIrkar
hirBaØvtßú.
TMnak;TMngrvagkarvinieyaKhirBaØvtßú Liquidity nig Profitability
6> karKNnakarvinieyaK
6> 1> karKNnakarvinieyaKCakarCYyénkarseRmccitþ
6> 1> 1> Gtßn½yénkarKNnakarvinieyaKsRmab;seRmccitþvinieyaK
cMeBaHkarvinieyaKk¾RtUvsßitenAkñúgpøÚvénkarseRmccitþedayeyageTAtamkar
BicarNaeTAelIeKalbMNgEdl)ankMNt;Tuk CamYyenaHEdrsRmab;KaMRTkar
seRmccitþenaH karKNnaénkarvinieyaKRtUvGacdak;eGayeRbIR)as;. TaMgGs;enH
Bak;B½n§eTAnwgviFIsaRsþKitelxnBn§EdlnwgRtUvEsVgrk rWk¾EdlnwgRtUveFVI[RbesIr
bMput (optimizing) ehIyEdlCamYynwgkarCYyénviFIsaRsþenH lkçN³vinicä½y
lIKVIDITI nigénlkçN³vinicä½yénPaBeCaKC½yEdlCaTMhMvas;EvgsRmab;KuNsm,tþi
esdækic©énlT§pleRCIserIskarvinieyaKEdlRtUvRsavRCavrk rWk¾kmμviFIénkarvini
eyaKEdlRbesIrbMputRtUv)ankMNt;sIuCeRmApgEdr.
karKNnakarvinieyaK KWCamUldæanRKw³d¾sMxan;énkarseRmcvinieyaK ebIsin
NaGtßn½yrbs;vaBMuRtUv)anGnuBaØat[vaytémøx<s;pgEdr eRBaHfakartMrg;Tis[eTA
CalMdab;lMedayénlkçN³cMnYnrbs;va KWBMusßitenAkñúgkarRtYtBinitüBicarNanUvEpñk
xøHénktþaseRmccitþEdlBMuGackMNt;cMnYn)an ]TahrN_dUcCaeKalbMngvinieyaK
EdlminEmnCafvikar ³ karcg;)anGMNac karcg;)anÉkraCüPaB kitüanuPaB
nig]TahrN_dUcCalT§PaBkarvinieyaKEdlminGackMNt;cMnYn)an ³ karekIneLIg
énkarbgáareRKaHfñak; lT§plénviFankarN_bNþúHbNþalkarvinieyaKEdlCa
yuT§saRsþTak;TajkarrMePIb.
Gtßn½yénkarKNnakarvinieyaKepSg²sRmab;karseRmccitþvinieyaK KWkan;
EtFMkalNa ³
- \T§iBléneKalbMNgvinieyaKEdlminEmnCafvikar KWkan;EttUc
- Tm¶n;énlT§plénkarvinieyaKEdlminEmnCafvikar KWkan;Ettic
- lT§plénkarvinieyaKEdlCafvikarRtUvGacvaytémøkan;EtTukcitþ)an
mann½yfaPaBminR)akd KWkan;EttUc.
6> 1> 2> RbePT nigcarwklkçN³énkarKNnakarvinieyaK
enAkñúgRTwsþI nigkñúgkarGnuvtþn_ KWRtUv)anGPivDÆn_enAKMrU (model)epSg²Kña
sRmab;KNnakarvinieyaK. CamYyenHEdr sBaØaNén {karKNnakarvinieyaK}
CayUrNas;mkehIy KWmankMNt;min[hYsBIviFIsaRsþEdlviFIsaRsþenaHEsVgrk
rWRsavRCavrknUvPaBesdækic©énkarvinieyaKBitR)akd nigénkarvinieyaKhirBaØvtßú
ehIyEdlviFIsaRsþenaH eK[eQμaHfakarKNnaénPaBesdækic©énkarvinieyaK.
karyl;dwgGMBIfaviFIsaRsþénkarvaytémøshRKasEdlsñÚlrbs;vak¾eyageTAtam
karKNnakarvinieyaKEdrenaH KW)aneRCotcUlenAkñúgeBlfμI²enHenAkñúgEpñkenH
EdrCamYynwgkarruleTAmuxéncMeNHdwgénRTwsþIkarvinieyaK. PaBxusKñarvagkar
KNnaPaBesdækic© nigkarvaytémøkarvinieyaKsßitenACaBiessenARtg;sßanPaB
sMnYrCamUldæanfa ³ TnÞwmnwgkarvaytémøkarvinieyaKecaTsYreTAelItémøénkar
vinieyaKénRkumh‘unmYy rWk¾éncMENkshRKasmYysRmab;TajmknUvkarTamTar
énkarkMNt;éfømYy TaMgGs;enHCaTUeTAenAkñúgkarKNnaénPaBesdækic© KWTak;Tg
eTAnwgkarecaTsYreTAelIPaBCaKuNsm,tþiénkarvinieyaKcMeBaHkarbg;témøsMrab;ka
rTijEdl)ankMNt;[. PaBxusKñabnþeTAeTotCamUlehtuRbvtþn_ nigFmμCatirbs;
vaTaMgBIr ³
PaBxusKñaxøH²enAkñúgdMeNIrkarbec©keTs rWk¾kñúgkal³eTs³EdlfasMrab;
karvaytémøkarvinieyaK ¬dUcEdleQμaH)anniyayenH¦ KWCakarvinieyaKTaMgmUl
mYy rWk¾ya:gticbMputcMENkénkarvinieyaKnImYy²begáIt)anecjCaeKalbMngén
karsikSaRsavRCav TnÞmw nwgTaMgGs;enH sRmab;karKNnaénPaBesdækci E© dlCa
RbéBNI KWski SaEteTAelIÉktaplitkmμnmI Yy² nigGgÁpSM .l. EdlÉkta
nigGgÁpSMenHRtUvyk mkviPaKeTAelIPaBesdækci r© bs;va.
enAkñúgrUbxageRkam)anbgðajnUvRbePTepSg²KñaénviFIsaRsþKNnaPaBes
dækic© nigkarvaytémøkarvinieyaK ehIyRbePTKMrU nigRbePTviFIsaRsþEdlman
elxenAkñúgrgVg;RkckCab;enaHRtUv)anelIkykmkBnül;enATIenH.
karKNnakarvinieyaK
viFIsaRsþénkarKNnaPaBesdækic© viFIsaRsþkarvaytMélkarvinieyaK
(4)
eKalkarN_kñúgeBlEtmYy (1) eKalkarN_CalMdab;lMeday eKalkarN_vaytMélCaGBaØafavtßú eKalkarN_vaytMél
( simultaneous ) ( successiv ) Cayfavtßú
- viFIsaRsþéntMél
- KMrUkarvinieyaK ⁄ KMrUhirBaØvtßú eCaKC½yxagmux - viFIsaRsþéntMélTinñpl
(2)
(investment - ⁄ financial model) KMrUmineBjelj KMrUeBjelj - viFIsaRsþéntMélxøwmsar
- KMrUkarvinieyaK ⁄ KMrUplitkmμ (partial model) (full model)
- viFIsaRsþéntMélmFüm
(investment - ⁄ production model)
- EpnkartulüPaB - viFIsaRséntMélkat;
- KMrUkarvinieyaK ⁄ KMrUhirBaØvtßú ⁄ KMrUplitkmμ rMlYsénshRKas
- EpnkarhirBaØvtßú
EdleBjelj - viFIsaRsþénkarbg;sg
karKNnaCasþaTIk (3)
karKNnaCaDINamIk cMeNjelIs
- karKNnaeRbobeFobénkarbg;tMél
- karKNnaeRbobeFobénkarcMeNj karKNnaCaburaNniym eKalkarN_TMenIbniym
- karKNnaPaBEdlrkcMeNj)an
- karKNnaénkarsgrMlYs - viFIsaRsþéntMélTun - viFIsaRsþénkarkMNt;karR)ak;
- viFIsaRsþénGRtaR)ak;épÞkñúg - viFIsaRsþéntMélcugeRkayénRTBüsm,tþi
- viFIsaRsþénFnlaP - KMrUkarR)ak;TIpSar
eKalkarN_kñúgeBlEtmYy nigeKalkarN_CalMdab;lMedayénkarKNnaPaB
(1)
esækic© (simultaneous and successiv concepts of economical calculation) :
KMrU (model) kñúgeBlEtmYy KWCaKMrURTwsþIGtßiPaBénkarKNnaPaBesdækic© ³
¤ TaMgGs;enHCaTMnak;TMngeTAnwgKMrUénPaBRbesIrbMput (optimal model)
KMrUeBjelj nigKMrUmineBjeljénkarKNnaPaBesdækic©
(2) (total model and
partial model of economical calculation) :
eKeXIjKMrUeBjeljCamYynwgeKalkarN_énkareFVIEpnkarEdlCalMdab;
lMedayenAkñúgKMrUénkareFVIEpnkartulüPaB (model of planning balance) nig
eXIjenAkñúgTsSn³énkareFVIEpnkarhirBaØvtßúEdleBjelj. enAkñúgRkbx½NÐén
karbegáItEpnkartulüPaB KWRtUv)anqøgkat;karKNnaCaetsþnUv\T§iBlEdl)an
BüakrN_énkarseRmccitþénkarvinieyaKEdlCamYyenaH KWCaBiesseTAelIpl
bnÞab;énrcnasm<½n§Tun (structure of capital) PaBEdlGacrkplcMeNj)an
(profitability) niglMhUrR)ak; (cashflow) enAkñúgdMeNIréneBlevla. lT§PaB
eRCIserIsmYyEdlCaBiessRbwgERbgedIm,IbMPøWnUvlT§plEdlmanninñakareTArkcr
nþbg;R)ak;sMrab;karseRmccitþvinieyaK KWmaneQμaHfadMeNIrkarEpnkarhirBaØvtßú
eBjelj. cMeBaHEpnkarenH KWGVITaMgGs;EdlCakarbg;R)ak; ehIyEdlGac
KNna)ansRmab;KeRmagkarvinieyaKmYy nigP¢ab;CamYyenHpgEdr KW\T§iBlEdl
CafvikarénTMnak;TMngcMnUl (disposition) EdlbgáreLIgedaykarvinieyaK ehIy
caM)ac;sRmab;bgáaréntulüPaBhirjvtßúRtUv)aneGabRkesabenAkñúgTMrg;CataragmY
y. qøgkat;karKNnakMBüÚT½r KuNsm,tþiénkareFVIEpnkarhirBaØvtßúeBjeljk¾RtUv
)anCYbRbTH dUcCaenAkñúgkrNIénEpnkartulüPaBEdr ]TahrN_dUcCaenAEpñk
sRmab;EdlTak;TgeTAnwgBn§elIplcMeNjenAkñúgkarKNnaPaBesdækic©.
KMrUmineBjelj (partial model) KWpÞúyBIKMrUeBjeljedaykt;smÁal;eday
sarcarwklkçN³dUcxageRkam ³
¤ karkMNt;KuNsm,tþi KWseRmc)anP¢ab;CamYylkçNHvinicä½ysMrab;kar
seRmccitþmineBjeljEdr k¾b:uEnþminRtUv)ansgát;F¶n;cMeBaHkardak;Tis
eKalbMngEdlCaesdækic©hirBaØvtßúBitR)akd.
¤ Gtßn½yrbs;va KWCakargarCamYynwgkarTTUlyk rWk¾karsnñidæaneday
rYm² nigKMeragCasuBlPaBrbs;vasßitenAeRkamsMrab;karTTYlykkar
BicarNaénKuNsm,tþiEdleyageTAtamenaH.
CakarBitkarKNnanImYy²smÁal;)anCaEpñkEdlxitCiteTArkPaBBiténKeR
magenaH ehtuenHenATIenaH KWfaPaBRsedogKñamYyBMuRtUveFVI)an.
sRmab;karGnuvtþn_KMrUmineBjelj ebIeRbobeFobeTA KWmansar³sMxan;
Nas; kalNaTaMgGs;hñwgRbRBwtþieTAsRmab;kar]btßmÖ rWKaMRTkarseRmccitþén
karvinieyaK. TajecjBImUlehtuenH KMrUmineBjelj KWsgát;F¶n;eTAelIkar
KNnaCasþaTIk nigCaDINamIkenAkñúgmUldæanrbs;va ¬emIlrUbxagelI¦.
pÞúyBIviFIsaRsþsþaTIk viFIsaRsþDINamIkénkarKNnaPaBesdækic©kt;smÁal;
edaysarfaviFIsaRsþenHBn§ErknUvkarlatRtdagtameBlevlaéndMeNIrRbRBwtþén
karvinei yaK nigdMeNIrRbRBwtéþ nkardkkarvinieyaK. karBicarNaBiessénktþaeBl
evlaenH KWeKeXIjcMeBaHviFIsaRsþDINamIkCaBiessenAkñúgkareRbIR)as;énkar
KNnakarR)ak;énkarR)ak;EdlCaviBaØtþirbs;va ³ PaBxusKñaCaeBlevlaenAkñúgTinñ
plénTMhMseRmc)anéneKalbMngvinieyaKmanPaBCaPsþútagc,as;las; nigkar
vaytémøeTAkñúglT§plkarKNnaénkarvinieyaKTaMgenaHBMudUccMeBaHkarKNnaénk
arvinieyaKCasþaTIkEdlRtUve)aHbg;ecalTaMgRsug rWk¾RtUvsßitenAkñúgkarBicarNa
EdlCamFümmYy.
cMeBaHkarKNnaCaDINamIk KWmanKMrUeKalkarN_EdlCaburaNniymbI ³
¤ viFIsaRsþéntémøTun (methode of capital value)
RCavéntémørbs;va
¤ viFIsaRsþenaHBicarNaEtsMxan;eTAelITinñplénkarRKb;RKg eCosCag
karvaytémøEdlepþatcMeBaHkarbMeBjkarpliténGñkRKb;RKgEdl
seRmc)ankñúgeBlGnaKt.
karGPivDÆn_fμIeTAelIEpñkénkarvaytémøkarvinieyaK KWkt;smÁal;qøgkat;kar
sgát;F¶n;eTAelIcarwklkçN³EdlCaGBaØfavtßúéntémøvinieyaK. TaMgGs;enHRtUvEt
dwgpgEdrnUvkarbM)at;ecaleTAelIsßanPaBcMNg;cMNUlcitþ nigsßanPaBseRmc
citþénGñkEdlcUlrYm ³ kargarénkarvaytémøkarvinieyaK KWCakarRsavRCavéntémø
seRmccitþEdltémøenaHCaGVITaMgGs;Edlpþl;lT§PaB[GñkcUlrYmnImYy²dUcCaGñk
TijEdlmanskþanuBlmñak;sRmab;dak;nUvkarseRmccitþEdlRtwmRtUv. enAkñúgKMnit
enHkarvaytémøkarvinieyaKRtUvCaTsSn³TanEdleyageTAtamkarKNnakarviniey
aK. TaMgGs;enH eyageTAtamGVIEdlCatémøénkarRKb;RKgmYy KWRtUvTajecj
BITinñplhirBaØvtßúEdlTinñplenaHCalT§plecjBIkarmanCakmμsiT§énkarvinieyaK
. karbgðajedayxøIénviFIsaRsþepSg²énkarvaytémøkarvinieyaKmanbnþreTAeTot
enAkñúgkarviPaKénkarKNnaPaBesdækic©EdlCasþaTIk nigDINamIkenAemeron
eRkay.
6>1>3 kareRbIR)as;énkarKNnakarvinieyaKTun
karKNnakarvinieyaKTunRtUvGaceRbIR)as;CaviFIsaRsþKNnaEdleKRsav
RCav rWk¾EdleFVI[RbesIrbMputcMeBaHkarRbugeRbobvinieyaK k¾dUcCacMeBaHkarRtYt
BinitüénkarseRmccitþvinieyaK. TnÞwmnwgenAkñúgkrNIkarRtYtBinitüEdlBicarNaeTA
elIeKalbMNgvinieyaKEdlRtUv)anGnuvtþn_eGayseRmc)aneCaKC½yTaMgGs;enaH
enAkñúgkrNIkarKNnaénkarRbugeRbobvinieyaKvaTak;TgeTAnwgkarKNnaénkareFVI
EpnkarEdlCamYYykarCYyrbs;karKNnaenaHnaM[mankarseRmccitþ[Gs;lT§Pa
BénPaBRbesIrbMputénesdækic©.
6>2> viFIsaRsþénkarKNnaPaBesdækic©
6>2>1 karsßabnikénkarseRmccitþénkarvinieyaKTunCamYynwgCMnYyénkar
KNnaEdlCasþaTIk
teTAenHCakarviPaKeTAelIvFi sI aRsþsaþ TIkTaMgbYnénkarKNnaPaBesdækci E© d
lCamYyenaH KWCamUldæansßitenAelIkareRCIserIsénkarseRmccitþ nigryHeBl
eRbIR)as;énkarseRmccitþ ³
→1 ¬ ¦ viFIsaRsþkarKNnaeRbobeFobénkarbg;témø [dMbUnμansRmab;kareRCIs
erIsecjBIlT§PaBeRCIserIsBIr rWeRcInnUvlT§PaBmYyCamYynwgkarbg;témøEdltic
bMput. cMeBaHsMnYreTAelIkarGnuvtþn_ rWkarminGnuvtþn_énKeRmagkarvinieyaKnImYy²
karKNnaeRbobeFobénkarbg;témø manCaBiessenAkñúgkarelIkykmkBicarNa
sRmab;dMeNaHRsayénbBaðaCMnYs. sMnYrEdlelIkeLIgenATIenH KWfaetIcegáam
brikçaeRKOgRbdab;TaMgmUlEdlmanmYyRtUv)anCMnYsedaysarcegáambrikçafμImYyPøa
m rWk¾caMeBleRkay]TahrN_dUcCaeyageTAtamqñaMeRbIR)as;bnþreTAeTot. CadMbUg
kareRCIserIsRtUvsßti enA (a) rvaglT§PaBeRCIserIsénkarvinei yaKEdlbdiesFecj
nUvlkçN³bec©keTs. bnÞab;mkRtUvbgðaj (b) etIbBaðaénkarCMnYsGacRtUv)an
edaHRsayCamYynwgkarKNnaeRbobeFobénkarbg;témøy:agdUcemþc.
→(a) eKGacEbgEckCakareRbobeFobkarbg;témøénkmøúgryHeBlmYy nigkareRbob
eFobkarbg;témøénÉktamYy. cMeBaHkareRbobeFobkarbg;témøénryHeBlmYy
lT§PaBeRCIserIsKeRmagénkarvinieyaKRtUvsßitenAeRkamEdlfaKeRmagenaH KW
pþl;nUvlT§plEdlCalkçN³KuNPaB niglkçN³cMnYnesμIr²Kña. kalNaekIt
eLIgnUvPaBxusKñaEdlCalkçN³cMnYnenaH eKRtUvGnuvtþn_nUvkareRbobeFobkar
bg;témøén1Ékta. pÞúyeTAvij kalNaekIteLIgnUvPaBxusKñaEdlCalkçN³
KuNPaBenaH eKRtUvEtGnuvtþné_ nkareRbobeFobéncMeNj rWk¾kareRbobeFobénPaB
EdlGacrkplcMeNj)an. enAkñúgkareRbobeFobkarbg;témø KWTajbBa©ÚlnUvGVI
TaMgGs;EdlsMxan;dUcCa ³
¤ karbg;témøshRKas ¬CaBiesskarbg;témøénsmÖar³ nigbuKÁlik¦ nig
1) karkat;rMlYsCamFümkñúgkmøúgeBl = (PV – RV )/ n
n
2) karR)ak;CamFümkñúgkmøúgeBl = i * (PV – RV )/ 2
n-1
CamYynwg PV = karbg;témøénkarpÁt;pÁg;
n = cMnYnénkmøúgeBleRbIR)as;
RV n = sMNl;témøenATIbBa©b;énryHeBleRbIR)as;
RV n-1= sMNl;témøenAeBlcab;epþIménqñaMeRbIR)as;EdlCaTIbBa©b;
¬= RV bUkbEnßmkarkat;rMlYsénqñaMcugeRkay¦
n
i = GRtakarR)ak;EdlCamYyGRtaenH KWsRmab;TajykkarR)ak;BITun
taragxageRkambgðaj]TahrN_CaelxsRmab;karKNnaeRbobeFobénkar
bg;témøshRKasmYyEdlmanEpnkarTijénbrikça rWcegáambrikçabEnßmmYy. brikça
rWcegáambrikçaEdlecjBIeragcRkBIr A nig B sßitenAsRmab;eRCIserIs. eRBaHfa
brikçaTaMgBIrmanPaBepSgKñaenAkñúgplitkmμEdlRtUvsnñidæankñúg 1 qñaM²enaH eFVI
eGaykareRbobeFobkarbg;témøénkmøúgeBlmYy KWBMEmnCaPsþútagRtwmRtUveT.
dUcCa]TahrN_bgðajxageRkam KWeKBinitüeTAelIkareRbobeFobkarbg;témøén 1
ÉktaEdlCalT§plRtwmRtUv.
]TahrN_CaelxsMrab;kareRbobeFobénkarbg;tMémømYy
cMeBaHkareRbobeFobkarvinieyaKénbrikça rWcegáambrikçaEdlbrikçaenaHman
rcnasm<½n§karbg;témøepSg²KñaxøaMg ¬vas;EvgeTAelIcMENkénkarbg;témøEdlefr
eTAnwgkarbg;témøsrubkñúgkmøúgeBl¦ enaHkareRbobeFobénkarbg;témøénÉkta rW
enAkmøúgeBl KWCajwkjab;BMuRKb;RKan;sRmab;karseRmccitþRtwmRtUvmYyenaHeT ³
enAkñúgkrNIenH KWRtUvRtYtBinitübEnßmeTotfaetIsRmab;cenøaHénvisalPaBeRbI
R)as;NaEdlman]tþmPaBEdl)anKNnaTak;Tgénbrikça rWcegáambrikçaenaHman
sBlPaB rWmanPaBeRbIkar)an rWk¾faetIPaB]tþmPaBERbRbYlenAeBlNamYyrW ?
sRmab;karsnμt; KWTaMgGs;enHCanic©Cakal kalNabrikçamYy rWcegáambrikçamYy
kñúgcMeNambrikçaTaMgGs; rWcegáambrikçaTaMgGs;cMeBaHkarbg;témøGefr KWsmrmü
Cagbrikça rWcegáambrikçaepSgeTotpÞúyBIcMeBaHkarbg;témøefr.
- sRmab;krNImYyenH eKGacKNnacMnucvisalPaBeRbIR)as;EdlTiTan
(critical extend of utilitation) Edlmanniymn½yCacMnucEdlenAkñúgcMnucenaHExS
ekagkarbg;témøénlT§PaBeRCIserIsEdlRtUveRbobeFobcab;epþImkat;Kña. rUbmnþ
sRmab;;karKNnaénvisalPaBeRbIR)as;EdlCacMnucTiTan (M ) mandUcxag
cr
eRkam ³
(3) Mcr = (CfixA - CfixB) / (CvB – CvA)
kalNavisalPaBeRbIR)as;EdlsnñidæanCamFümsßitenACanic©CakalelIcM
nucvisalPaBeRbIR)as;EdlTiTanenaH lT§plénkareRbobeFobkarbg;témøBMuERb
RbYleLIy. kalNasRmab;karsnμt;pÞúyEdlfavisalPaBeRbIR)as;Canic©Cakal
fycuHeRkamcMnucvisalPaBeRbIR)as;EdlTiTanenaH lT§plénkareRbobeFobkar
bg;témøeyageTAtamenaHk¾GacERbRbYl. rUbxageRkambgðajeGaykan;Etc,as;nUv
rcnasm<n½ b§ BaðasRmab;]TahrN_CaelxEdlknøgeTA. sRmab;vsi alPaBeRbIR)as;
Edl)ansnμt;ykenATIenaHénbrikça rWcegáambrikça KW 4000 rWk¾ 5000 Éktakñúg 1qñaM
)anbgðajnUv]tþmPaBénkarbg;témøsmrmürbs;brikça B rWcegáambrikça B Ca
RkahVikpgEdr. CacMnucvisalPaBeRbIR)as;EdlTiTanmantémøRtg;TUrelxplitkmμ
3000 Éktakñúg 1 qñaM. CabzmkalNavisalPaBeRbIR)as;EdlTiTanRtUv)an
rMlgput ¬›3000 QU¦ enaHbrikça A rWcegáambrikça A RtUv)anbgðajnUvKuNsm,tþi
EdlCakarbg;témøsmrmüebIeRbobeFobeTAnwgbrikça B rWcegáambrikça B.
rcnasm<½n§karbg;témø nigcMnucvisalPaBeRbIR)as;EdlTieTon
→ (b) cMeBaHdMeNaHRsayénbBaðaCMnYssRmab;karRtYtBinitüfaetIbrikçamYy rW
cegáambrikçamYyEdlsßti enAkñúgshRKasBMuRtUvCMnYssRmab;muncMnuceBl rWke¾ Rkay
cMnuceBlEdlCaTIbBa©b;énryHeBleRbIR)as;Edl)andak;Epnkar. bBaðaCMnYsTam
TarkarseRmccitþEdlBitR)akdCanic©rvaglT§PaBBIr ³
¤ CMnYséf¶enH rWk¾
¤ CMnYseRkayqñaMeRbIR)as;bnþeTAeTotmYy ¬sg,wmfaenAeBleRkayeTot¦
cMeBaHbBaðaenHsuBlPaBEdlmanmUldæanc,ab;mandUcteTA ³ karCMnYsPøam
pþl;RbeyaCn_cMenjCamFümEdlKitkñúgeBlevlarbs;brikçaCMnYs KWFMCagRBMEdn
cMeNjEdlKitkñúgeBlevlarbs;brikçacas;enaH. kalNakrNIenHBMumaneTenaH
karvinieyaKCMnYsenHRtUvEtrMkileTAmux. sRmab;dMeNaHRsayénbBaðaCMnYsCamYy
nwgkarCYyénkarKNnaeRbobeFobénkarbg;témø eKRtUvEtdak;;RbQmmuxKñaeTAvij
eTAmknUvRBMEdnkarbg;témøEdlCaeBlevlaénbrikçacas; ¬EdlGacRtUvraraMgcMeBaH
karCMnYsPøammYy¦ nigkarbg;témøCamFümEdlTak;TgkMlugeBlénbrikçaCMnYs¬fμI¦
. sMnYrEdlecaTsYr KW ³ etITaMgGs;enH Cakarbg;témøsmrmüsRmab;kargarbnþr
eTotCamYynwgbrikçaEdlman ¬brikçacas;¦ enAkñúgkmøúgeBleRbobeFobEdlCaTUeTA
Kitkñúg 1 qñaM? rWk¾etITaMgGs;enHCa PaBesdækic©sRmab;karGnuvtþn_nUvkarvinieyaK
CMnYsmYyenAkñúgkmøúgeBleRbobeFobenaH? taragxageRkamman ]TahrN_
CaelxmYy nigbgðajGMBIdMeNIrRbRBwtþsRmab;karKNnaeRbobeFob. CamYyenaH
k¾bgðajBIrviFIsaRsþEdr ³
¤ lkçN³vinicä½yEdleyageTAtamRTwsþIkarvinieyaKEtmYy KWCaviFIsaRsþ
EdlTTYlsÁal;énkarKNnaeRbobeFobénkarbg;témø ¬krNI I ¦ ehIyk¾
dUcCa
¤ viFIsaRsþKNenyüEdlCaRbéBNIenAkñúgkarGnuvtþn¾eRbIR)as;Ca
equity)
karKNnaénPaBEdlGacrkplcMeNj)an KWCaeKalkarN_mansmtßPaB
sRmab;kMNt;KuNsm,tþéi nkarvini ei yaKmYyéncMeNamkarvinei yaKnimYy² ¬lkçN³
vinicä½yénKuNsm,tþi¦³ PaBEdlGacrkplcMeNj)ansuT§ > 0 rWk¾PaBEdlGacrk
plcMeNj)andul > GRtabg;témøénkarR)ak;¦ nigsRmab;eRbobeFobKuNsm,tþién
eKalbMNgvinieyaKCaeRcIn ¬lkçN³vinicä½yénKuNsm,tþi ³ PaBEdlGacrkpl
cMeNj)anGtibrima (maximal profit)). enAkñúgkarGnuvtþn_rUbmnþén]TahrN_Ca
elxéntaragxagelI taragxageRkambgðaj[eXIjfakñúgcMeNamkarvinieyaKTaMg
bIEdlRtUveRbobeFob KWkarvinieyaKTI II bgðaj[eXIjnUvPaBEdlGacrkpl
cMeNj)anx<s;CageK nigCamYyenaH KWmanKuNsm,tþiCageK. kan;Etc,as;Efm
eTotva)anbgðajdUcCalT§plénkarKNnaPaBEdlGacrkplcMeNj)an KWGac
EkrERbkareRbobeFobéncMenj.
kareFVI[kan;EtRbesIrEfmeToténkarKNnaseRmc)anEfmeTotedayqøgk
at;fa TUrelxénPaBEdlGacrkplcMeNj)anRtUv)anbMEbkCaGgÁFatuBIreTotKW ³
¤ PaBEdlGacrkplcMenj)anénplcMnUl (profitability of income)nig
qøgkat;GgÁFatuenH rcnasm<½n§epSgKñaenAkñúgsßanPaBénPaBEdlGacrkpl
cMenj)anRtUvGaceFVI[kan;Etc,as;cMeBaHeKalbMNgénkarvinieyaKEdlRtUveRbob
eFob.
(2) PaBEdlGacrkplcMeNj)anénkarvinieyaK = PaBEdlGacrkplcMeNj)anénplcMNUl * karERbRbYlTun
kareRbobeFobénkarvinieyaKmYyEdlTTUlykCamYynwgkarCYyénkarK
NnaénPaBEdlGacrkplcMeNj)an KWBicarNaBitR)akdeTAelIPaBxusKñaén
TuneRbIR)as;Edlman k¾b:uEnþkareRbobeFobenaH KWGacmanPaBRbesIrbMputBitR)a
kdluHRtaEtdMeNIrRbRBwtþéneBlénkmμvtßúvinieyaKEdlRtUveRbobeFobenaH KWesμIrKña
¬TaMgenHBMuRtwmRtUvenAkñúgTMnak;TMngeTAelIkmμvtßú III kñúgtaragxagelIeLIy)
rWk¾luHRtaEtPaBxusKña KWcat;TukfaminsMxan;. kalNalkç½NÐTaMgBIrBMu)anpþl;[
enaH lT§plCaTIbBa©b;EdlGaRs½yeTAnwgkarsnμt;EdleyageTAtam KWRtUvpøas;
bþÚrmþgeTotsRmab;karvinieyaKepSg²KñaenaH.
karKNnaénPaBEdlGacrkplcMeNj)an
¬]TahrN_CaelxRtUv)anGnuvtþn_bnþrBItaragxagelI¦
TajecjBIrUbmnþenH eKGacEsVgrkénryHeBlrMlYsEdlmandMeNIrRbRBwtþCamUl
dæanBIry:ag ³
¤ sRmab;kmøúgeBlnimYy² lMhUrsac;R)ak;EdlRtUv)anEsVgrk nwgbUkRtYt
éncMNUlelIslb;enaHrhUtdl;lT§plbUk KWesμInwgkarcMNaysMrab;karTijpÁt;
pÁg;. dMeNIrRbRBwtþenHeRbIR)as;enAeBlNaEdldMeNIrénkarcMeNj KWBMueTogTat;
nig⁄ rWk¾karsgrMlYsEdlRtUv)anKNnaBMuEmnCabnÞat;Rtg;.
¤ cMeBaHkarKNnaCamFümmYyEdlkarKNnaenaHGaRs½yPaKeRcIneTA
nwgRbePTcarwkénviFIsaRsþsþaTIk KWryHeBlénkarrMlYsRtUv)anEsVgrkdUcteTA ³
TuneRbIR)as;CadMbUg ¬karcMNay
énkarpÁt;pÁg;¦
ry³eBlrMlYs (amortisation)KitCaqñaM =
cMeNj rWk¾karsnSMsMécénTunBIkar
bg;témøkñúg 1 qñaM + karsgrMlYsénqñaM
nimYy²
CamYynwg C = témøénTun
0
t = snÞsSn_énkmøúgeBl ( t t = kMlugeBlénkarvinieyaKTun)
0 n
karKNnaéntémøTunénkarvinieyaKTunmYy eFVI[eXIjc,as;las;enAkñúgta
ragxageRkam. sRmab;karRsavRCavénktþakardkkarR)ak;eK)aneRbICamYyenHnUv
taragEdleK[eQμaHfa {taragénkardkkarR)ak;} EdlenAkñúgenaHktþakardkkar
R)ak; KWRtUv)anKNnarYcCaeRscsRmab;GRtakarR)ak;sMxan;²TaMgGs; nigkmøúgeBl
¬emIltaragP¢ab;CamYy¦.
]TahrN_CaelxsRmab;EsVgrktémøTunénkarvinieyaKTunmYy
RKbdNþb;BMuRKb;RKan;¦ k¾dUcCa
¤ GRtakarR)ak;KNna
TMhMénGRtakarR)ak;KNna KWkMNt;eyageTAtamkarTTUlykEdlmancarik
lkçN³sRmab;karKNnaCa classic EdlfaTunGacRtUvbegIát rWk¾dak;[xI©sRmab;
GRtakarR)ak;KNna. enAkñúgeKalkarN_k¾mansuBlPaBEdr KWTMhMénGRta
karR)ak;KNnaRtUv)ankMNt;Cakarbg;témøsMrab;hirBaØvtßúEdlekIteLIgedaysardM
eNIrkarénkarvinieyaKTun rWk¾EdlfaTMhMénGRtakarR)ak;KNnaRtUv)ankMNt;
edaykarcMeNjEdlRtUvGacseRmc)anCamYynwgcegáamEdlGaceRCIserIsénme
Füa)ayhiBaØvtßu. enARKb;krNITaMgGs; GRtakarR)ak;KNna KWsgát;F¶n;eTAelI
karR)ak;ticbMputEdlRtUvTamTarecjBITunEdl)anpSarP¢ab;CamYynwgkarvinieyaKTu
nenaH. ecjBIkarBicarNaenH lkçN³vinicäy½énviFIsaRsþtémøTunGacTajecj
pgEdrsRmab;KuNsm,tiþénkarvinieyaKTunnimYy² viFIsaRsþtémøTunGacelIkkRmit
famanKuNsm,tiþ ¬rWKuNvib,tiþ¦ Canic©enaH kalNatémøTunrbs;va KWviC¢man ¬rWGviC¢
man¦. CaBitR)akdtémøTunEdlviC¢manGacnaMmknUvkarcab;GarmμN_ Edlfakar
vinieyaKmandMeNIrkaresdækic©GtierkBIelIkarR)ak;ticbMputEdlRtUvTamTar nig
ryHeBlsgrMlYsénTunEdlRtUv)aneRbIR)as;. pÞúyeTAvijCamYynwgtémøTunEdl
GviC©manmYy karhUrRtLb;vij KWBMuGacseRmc)ansRmab;karbegIáteLIgvij ¬rWpþl;
eLIgvij¦ énTunEdlRtUv)aneRbIR)as; nigsRmab;seRmc[)anénkarR)ak;ticbMput
EdlRtUvTamTarenaHeLIy. rvagGRtakarR)ak;KNna nigtémøTunekIteLIgnUvTMnak;
TMngya:gs¥itrmYt TaMgenHkan;EtemIleXIjc,as; kalNaeKKNnatémøTunénkar
vinieyaKmYycMeBaHGRtakarR)ak;EdlGaceRCIserIs)an ehIyEdlGRtakarR)ak;
enaHpþl;[nUvkarR)ak;ticbMputEdlRtUvTamTarnImYy².
kalNaGRtakarR)ak;KNnaRtUvdak;kan;Etx<s;enaH témøTunénkarvinieyaK
EdlRtUv)anBicarNa KWkan;EttUceTA. TaMgGs;enH KW)anbgðajya:gc,as;enAkñúg
]TahrN_CaelxxageRkam.
PaBGaRs½yéntémøTunénkarvinieyaKmYyeTAnWgGRtakarR)ak;KNna
lT§PaBd¾gayRsYlmYyedIm,IKNnatémøTunénTunvinieyaKmYy bgðaj[
eXIj kalNaCamYynwgkarhUrRtLb;EdlesIμKñaCanic©eTAtameBlEdlGacRtUv
)anKNna. kñúgkrNIenH ktþatémøsac;R)ak;esaFn (present value of annuity of
1$) GacRtUv)anKNna. CamYyenaH rUbmnþ (2)køayeTArUbmnþ (3)
(1+ i)n - 1
(3) C0 = - I0 + Rt x
i (1+i)n
ktþatémøsac;R)ak;esaFnCaTUeTABMuRtUvkarcaM)ac;[KNnaeT. sRmab;va KW
mantaragEdleKehAfa {taragtémøsac;R)ak;esaFn (table of present value of
annuity of 1$) : EdlecjBIenaHeKGacmannUvtémøEdlsMxan;²nimYy² ¬emIlta
ragP¢ab;CamYy¦.
2) viFIsaRsþénFnlaP (methode of annuity) EdlCaviFIsaRsþburaNniym
TIBIr KWBitR)akdCakarERbRbYléntémøTun. TnÞwmnwgCamYyviFIsaRsþéntémøTun
KWtémøTunénkarvinieyaKmYyRtUv)anRsavRCavrkCatémømYyEdlkt;smÁal;faCatémø
bc©b,únñénkarbg;R)ak;TaMgGs;Edlkarbg;R)ak;TaMgGs;enHRtUv)anKNnaecjBIkar
R)ak;ticbMput nigryHeBlsgrMelaHénTunEdlRtUveRbIR)as;enaH viFIsaRsþFnlaP
)anKNnatémøTunenHeTACakarbg;R)ak;EdlmanTMhMesIμKñaCanic©eTAtamqñManImYy²
. témøTunénkarvinieyaKEdlRtUvRsavRCavrk RtUveFVI[eTACaxYbéneBl (periodic)
Etmþg TaMgenHmann½yfaenAeRkamkarKNnaénkarR)ak;eTAelIkarR)ak;RtUvEbgEck
[esIμKañeTAelIxYbéneBlrbs;karvinieyaKsarub.
karKNnaénFnlaPseRmcCamYykar nigkarCYyénGIVEdlehAfaktaþ
cMeNjeLIgvij EdlbgaðjCatémøbRBa©sénktaþtémøsac;R)ak;esaFn. eyageTA
tamenHeKGacRkelkemIleTAelItaragtémøsac;R)ak;esaFn EdlCamYyenaHrUbmnþ
sRmab;FnlaPénkarvinieyaKmYyRtUv)anKNnaCa ³
C0
(4) A =
PVA in
A = FnlaP
C = témøTun
0
PVA = ktþatémøsac;R)ak;esaFn
n
i
lT§plenHbgðj[eXIjc,as;fabMNkRsayénGRtakarR)ak;épÞkñúgCamYynw
gkarvinieyaKnimYy² Tak;TgCanic©eTAnwgTunpSarPa¢b;nimYy²enAkñúgcMENkxYbén
eBlnimYy². enAkñúg]TahrN_TunpSarP©ab; KWrhUtdl;TIbBa©b;manPaBviC©man Edl
enaHmanny½fa GRtakarR)ak;épÞkñúgkt;smÁal;CaPaBEdlGacrkplcMeNj)an
(profitability)énTuneRbIR)as;nImYy²EdlBMuTan;RtUv)ankat;rMelaH ehIymunkardk
ecjénkarR)ak;. eRBaHfaGRtakarR)ak;épÞkñúg KWCaPaBrkcMeNj)anCamF,m
EdlmanTMhMesμIKñatamryHeBlenaH KWeRkABIenHeKGacKNnadUcxageRkam ³
ΣcMNUlGtierkénkarvinieyaK
5 (a) iiiM =
TunpSarP©ab; ¬= TuneRbIR)as;¦
Σ
rWk¾Ca]TahrN_Caelx
700 + 500 +300 –1000 500
5 (b) iiiM = = = 27,6 %
1000 +576 +235 1811
sRmab;karKNnaénGRtakarR)ak;épÞkñúg eKGaceRbIR)as;eKalkarN_KNit
viTüa dUcCamYynågkarRsavRCavéntémøTunEdr. enAkñúgenHsmIkar (2) RtUvdak;[esμI
0 ehIyeyageTAtamenaH eyIg)ansmIkar (6)³
6 I0 = Σ (Rt - Et) . 1
(1+ i )t
GRtakarR)ak;épÞkñugk¾GackMNt;dUctémøTunEdr edaytamkarCYyedaygay
RsYlecjBIktaþtémøsac;R)ak;esaFn (PVA) rWk¾taragtémøsac;R)ak;esaFn kal
NaCamYylMhUrRtLb; (cashflow) esñIKañeTAtameBlevlaEdlGacRtUv)anKNna
enaH. kalNasmIkar (3) dak;eGayesμIsUnü enaHeKTTYl)ansmIkar (7)
EdlkñúgenaH i KWCacMnYnBMusÁal;EdlRtUvrk ³
I0
7 PVAi n =
Rt
GRtakarR)ak;épÞkñúgsRmab;xøÜnÉgBMuEmnCalkçN³vinicä½yEdlRKb;RKan;sRma
b;PaBmanKuNsm,tiþénkarvinieyaKEdlRtUvBicarNaeLIy. PsþútagEdleyag
eTAtamenaHGacbgðaj[eXIj kalNaTinñpl (yield) EdlRtÜv)anRsavRCavRtUv
)aneRbobeFobCamYynwgGRtakarR)ak;Edl)anbgðajCaGRtakarR)ak;ya:gticbMputE
dlRtUvTamTarsMrab;TunEdlRtUvpSarP¢ab;CamYykarvinieyaK ³ kalNaGRtakar
R)ak;épÞkñúgsßitenABIelI ¬rWBIeRkam¦ GRtakarR)ak;KNna enaHkarvinieyaKGacRtUv
cat;TukfamanKuNsm,tþi ¬rWBMumanKuNsm,tþi¦.
kalNaeKKNnaPaBxusKñaénGRtakarR)ak;épÞkñúg nigGRtakarR)ak;KNna
faCacenøaHRbehagénkarvinieyaK TaMgenHmansuBlPaBdUcCafakarvinieyaKEdl
manKuNsm,timþ YyRtUvbgðajnUvRtg;cenøaHRbehagénkarvinei yaKEdlviCm© anmYyena
H. sRmab;]TahrN_CamUldæan KWCacenøaHRbehagénkarvinei yaKmancMnYn 19,6 %
(27,6 % - 8%) KWsßitenAc,as;las;BIelIsUnS .
6>2>3> karKNnaPaBesdækic©énkarvinieyaKeRkamkarBicarNaBn§cMeNj
Bn§k¾mantYnaTIsMxan;mYyEdrsRmab;karKNnakarvinieyaK. eRBaHkardak;
bnÞúkBn§EdlCaBn§ rWk¾kardkbnÞúkEdlCaBn§Gacman\Ti§BldUcCa ³
> ecjBIkarvinieyaKmYyEdlmanKuNsm,tiþEbreTACakarvinieyaKEdlKaμn
KuNsm,tiþ ¬rWbRBa©s;mkvij¦
> lMdab;lMedayénKeRmagvinieyaKRtUv)anrMkilRbQmeTAnwgkrNIEdlBMu
manBn§ rWk¾
> EdlfaryHeBleRbIR)as;EdlCaesdækci ©énbrikaçvinieyaKRtUv)anERbRbYl.
enAkñúgkrNIenHkarBicarNaeTAelIktþaBn§ KWcaM)ac;cMeBaHkarKNnaPaB
esdækic©énkarvieyaK kalNakarviPaKénkarvinieyaKEdlBMueBjeljmYytaMgBI
eBlmunmkBMuTan;)anbMeBjcitþenaH. GIVCaTMnak;TMngénBn§EdlCYbRbTHenAkñúgkar
KNnaPaBesdækic© KWeKEbgEckrvagBn§énkarbg;témø nigBn§éncMeNj ¬rWk¾Bn§én
Tinñpl¦. Bn§énkarbg;témø dUcCaBn§eTAelIdIFøI éRBeQI Bn§eTAelITunCMnYj
Bn§eTAelIRTBüsm,tiþ Bn§eTAelImeFüa)aydwkCBa¢ÜnCaedIm.l. )anBicarNaeday
KμanbBaðenAkñúgkarKNnaEdlCaburaNniyménkarKNnaPaBesdækic©. Bn§énkar
bg;témøRtUv)anbBa©Úlya:ggayRsYlCakarcMNaybEnßmenAkñúgCYrénkarbg;R)ak;Ed
l)anCYbRbTH. pÞúyeTAvijplvi)ak KWkarTajbBa©ÚlénBn§cMeNj ¬Bn§eTAelI
nitibuKÁl Bn§eTAelITinñplénCMnYj Bn§R)ak;cMNUl¦. enATIenHekIteLIgnUvCYrén
bBaðabEnßmebIRbQmeTAnwgkrNIBMumanBn§.
sRmab;bBaðaenH KWmankarsniñdaænEdleFVIeGaygayRsYldUcxageRkam ³
> sRmab;Bn§cMeNjepSg² KWBn§nImYy²manmUldæanvas;EvgesñI²KñaEdl
mann½yfapl (effect) srubénBn§cMeNjGacRtUvsMEdg[eXIjenAkñúg
GRtarYmmYy.
> GRtaBn§ KWminGaRs½yeTAnwgkRmiténcMeNj rWk¾R)ak;cMNUlEdlnwg
RtUvdkBn§eLIy.
> CasRmab;TMhMTinñplEdlnwgRtUvdkBn§ KWCacMNUlGtierkEdlRtUv)an
dkecjnUvkarsg;rMlYs nigkarbg;karR)ak;sRmab;TunxageRkA. CamYy
enHenAkñúgkrNIénhirBaØbTanénkarvinieyaKCamYynwgmeFüa)aypÞal;xøÜn
k¾dUcKñapgEdr KWTinñplkarR)ak;EdlecjBIbrikçahirBaØvtßúRtUvbBa©ÚleTA
kñúgTMhMTinñplEdlnwgRtUvdkBn§. TaMgenHmanrUbmnþdUcxageRkam ³
cMNUlGtierkkñúgkmøúgeBl (R ) t
(1) _
karsgrMlYskñúgkmøúgeBl (A ) t
±
cMNaykarR)ak;kñúgkmøúgeBl ¼ TinñplkarR)ak;kñúgkmøúgeBl (I )
t
= cMeNjEdlnwgRtUvdkBn§ (P ) t
(Gross methode )
i = GRtakarR)ak;KNnaEdlKμankarEkr ¬muneBldkBn§¦
is = GRtakarR)ak;KnnaeRkayeBldkBn§
S = GRtaBn§
Rt = lMhUrRtLb;suT§ ¬=cMeNjsuT§¦ EdlKμankarEkrenAkñúgbMNuceBl t ¬muneBldkBn§¦
Rts = lMhUrRtLb;suT§ ¬=cMeNjsuT§¦ enAkñúgcMNuceBl t eRkayeBldkBn§
Az = karsgrMlYsénkmøúgeBlkñúgcMNuceBl t
It = cMNay-¼cMNUlkarR)ak;énkmøúgeBlkñúgcMNuceBl t
Ct = TunbeRmIkar ¬karR)ak;nigkarsgRtLb;¦ enAkñúgcMNuceBl t
krNI 1.1 kt;smÁal;krNIKaμnkardkBn§EdlsßitenACamUldaænmkdl;eBleFVIkar
KNna. viFIsaRsþdulkñúgkrNI 3.1 kt;smÁal;viFIsaRsþEdlesssl;BImun
sRmab;bBa©lÚ CamYyénBn§cMeNj. viFsI aRsþenHRtUv)aneKbdiesdæCaTUeTAkñúgeBl
bc©úb,nñenH eRBaHfa ³
- viFIsaRsþenHBMurvIrvl;TaMgRsugEdlfaGñkvinieyaKmannUvlT§PaBeRCIs
erIsbrikçaEdlBMuRtUvdkBn§ nigeRBaHfa
- \Ti§BlénBn§CaTUeTARtUv)aneGabRkesabRKan;EtlM²enAkñúgGRtakarR)ak;
KNnaEtb:ueNaÑH. \Ti§BlBn§eTAelIkarsgrMlYs KWenAkñúgmUldæanénkar
bkRsayBMumaneLIy nigenAkñúgkarbkRsaybnþeTotRKan;EtTajbBa©Úl
enAkñúgTMrg; EdlsμúKsμajEtb:eNaÑH.
enAkñúgkrNIEdlehAfa KMrUmUldaæn (basic model) RtUv)aneFVIkargarCamYy
nwgGRtakarR)ak;KNnamYyEdlBMumankarEkrERbénBn§. enAkñúgCYrénkarbg;R)ak;
manEtkarsgrMlYsEtb:ueNaÑHRtUv)anBicarNaCaktþaEdlnwgRtUvbnßyénBn§. Ca
mYyenH\Ti§BlénBn§BMuRtUv)aneGabRkesabeBjeljeLIy. cMeBaHmüa:gCamYynwg
hirBaØvtßúxageRkAsmtßPaBénkardkBn§cMeNjrbs;karR)ak; KWsßitenABMuBicarNa
nigcMeBaHmüa:geTotRtUvBMu)anrvIrvl;TaMgRsugEdlfakñúgkrNIénhirBaØvtßúpÞal;xøÜn KW
TinñplénkarR)ak;EdlecjGMBIbrikaçhirBaØvtßúeRCIserIs (alternativ financial
equipments) GacRtUvykbBa©ÜlCahirBaØvtßúBMumanbnÞúkBn§.
eRkABIenHKMrUsþg;dar (standard model) (krNI 2.2) KMrUkarR)ak; (interest
rate model) ¬krNI 1.3¦ k¾dUcCaviFIsaRsþsuT§ (net methode) (krNI 2.4) )an
eGabRkesabnUv\Ti§BlBn§ecjBIeKalkarN_ya:geBjelj. manEtkrNITaMg
Gs;enHeTEdlTTYl)annUvkarBicarNaeTAtameKalkarN_c,as;las;sRmab;viPaK
én\Ti§BlBn§d¾eBjeljmYy. GVICadMbUgénPaBxusKñaEdlCYbRbTHrvagKMrUsþg;dar
nigKMrUkarR)ak;enaH KWsßitenARtg;facMeBaHKMrUsþg;daeKeXIj\Ti§BlénBn§EdlRtUv
kMNt;eTAelIkarR)ak;sißtenAkñúgGRtakarR)ak;KNna ehIy\Ti§BlBn§EdlRtUvkM
Nt;eTAelIkarsgrMlYssßitenAkñúgcrnþbg;R)ak; TnwÞmnwgcMeBaHKMrUkarR)ak;\Ti§Bl
énBn§TaMgGs;RtUv)aneGabRkesabTaMgRsugenAkúñgCYrénkarbg;R)ak;. karTiTanKYr
[cab;GarmμN_ KWepþateTAelIPaBxusKñaénviFIsaRsþTaMgenaHEdlfa ³
1) cMeBaHKMrUsþg;darGRtakarR)ak;KNnaeRkayeBldkBn§ KWGaRs½yeTAnwg
GRtaBn§ ¬PaBefrénGRtakarR)ak;KNnaEdlcaM)ac;cMeBaHkareRbobeFobénkarvini
eyaKBMuGacRtUv)anFanaeLIy¦. sMrab;krNIKMrUkarR)ak;vij edaysarkareRbIR)as;
énGRtakarR)ak;KNnaEdlKμankarEkrERbmYy KWBMumanenAkrNIdUcCamYynwgKMrU
sþgd; aenaHeLIy.
2) cMeBaHKMrUkarR)ak;ebIRbQmeTAnwgtémøTun KWGaRs½yeTAnwghirBaØvtßú eRBaH
faCakarBitecjBIsmtßPaBdkecjBn§énkarR)ak;énTunxageRkA (interest rate of
credits) hucecjnUvlT§plCaeKalkarN_nUv\Ti§BlEdlviC¢manmYyEdl\Ti§Bl
enaHbgárbegáItEdlfatémøTunénhirBaØvtßúpÞal;xøÜn KWCanic©CakalTabCagtémøTunén
hirBaØvtßúxageRkA.
enAkñúgviFIsaRsþsuT§ karbg;R)ak;TaMgGs;Pa¢b;CamYyBn§ nigTunbeRmIkar ¬
karR)ak; nigkarsgRtLb; rWk¾cMeBaHhirBaØvtßúpÞal;xøÜnKWTinñplénhUrRtLb;¦ RtUv)an
eGabRkesabya:geBjelj nigCak;lak;enAkñúgcrnþénkarbg;R)ak;. TaMgGs;enHCa
FmμtaRtUvnaMeTArkcMeBaHlT§plEdlesIμrKñadUcCaenAkñúgKMrUsgþ d; arsRmab;krNIEdl
faRtUveFVIkaargarEtCamYynwgGRtakarR)ak;dUcKñamYy rWk¾Gacniyay)anmüa:geTot
fa viFIsaRsþsuT§ dwknaMenAkñúgTMnak;TMngRbePTenHmYyenAkñúgKMrUsþg;dar. eyag
eTAtamenH KWmancMnucTiTanEdlRtUv)aneFIVenATIenaHEdrsRmab;viFIsaRsþsuT§.
Gtßn½yseRmc)annUvviFIsaRsþenHKWCamYynwgCaBiessenAkñúgkrNIdUcteTA ³
- enAkñúgenaHkarR)ak;EdlP¢ab;CamYynwgkarseRmccitþbrikaçmYy rWhirBaØvtßú
mYy KWBMuesμIrnwgGRtakarR)ak;KNnaeLIy eRBaHfabrikaçenAcenøaH
eBlxøHCameFüa)ayEdlBMuRtUv)aneRbIR)as; rWk¾hirBaØvtßúbnÞab;mYy
KWRKan;EtsRmab;karR)ak;Edlx<s;mYy rWk¾TabmYy rWk¾
- enAkñúgenaH karsnμt;EdlmansßitenAkñúgKMrUkarR)ak; nigKMrUsþg;darénkar
sgRtLb;ral;eBlénTMhM\NTanEdlRtUvRbmUlecjBIGtierk ¬=cMeNj¦
énkarvinieyaK rWk¾CaTUeTAenAkñúgkrNI
- enAkñúgenaH karR)ak;CaeKalbMNg (shall interest rate) nigkarR)ak;Bit
(is interest rate) manKmøatXøatBIKña.
bnÞab;eTAenH KMrUkarR)ak; nigKMrUsþg;dar RtUvemIleXIjsRmab;karviPaKén
\Ti§BlenAkñúgkareRbIR)as;énkarKNnakarvinieyaK. sRmab;GacTajecjnUvPaB
rYm nigPaBxusKñarvagKMrUTaMgBIr[)anc,as;las;eKRtUv[niymn½yKMrUTaMgBIrCa
KMrUtémøsac;R)ak; (cash value model) nigKMrUtémøcugbB©ab; (end value model).
sBaØaNCamUldæanénKMrUtémøsac;R)ak; ¬dUcCaKMrUenH)ansßitenACarUbPaB
rhUtmkdl;eBlenHenAkñúgkrNIBMudkBn§¦ KWtémøTun C (capital value C ).
o o
témøTunenH KWdak;[esμIrCamYynwgRTBüsm,tiþbEnßmrbs;vinieyaKKinEdlRTBü
sm,tiþenaHhUrmkvinieyaKKinenaHedayqøgkat;karvinieyaKsRmab;cMnuceBl t . o
CamYynwgTunpÞal;xøÜn ( SE ) ³ o
(2) Ao = SEo + Co
rWk¾CamYyhirBaØvtßúxageRkA (SEo = 0)
(3) Ao = Co
(4) A = A . q
n CamYynwg q = 1 + i
o
n
eTAnwgniymn½yenAkñúgtaragxagelI
KMrUsþg;da nigKMrUkarR)ak;enAkñúgkrNItMélsac;R)ak; nigkrNItMécugbBa©b;
KMrUkrNIEdlCaBn§
krNItMélsac;R)ak; KMrUkarR)ak; KMrUsþg;dar
nigkrNItMélcugeRkay
Rst
tMélTun Co n Rt s
n
Cost = - Io + Σ
CoI = - Io + Σ t=1 q st
t=1 qt
CoI, Cr = - 1000 + 900 – (900 –500 –100 ) × 0,6 Cost = - 1000 + 900 – ( 900 – 500 ) × 0.6
1,1 1,04
a) cMeBaHhirBaØvtßúxageRkA + 400 – ( 400 –500 –38 ) × 0,6
+ 400 – ( 400 – 500 ) × 0,6
1,12
= + 53,5 1,04 2
= + 59,9
900 – ( 900 – 500 ) × 0,6
b) cMeBaHhirBaØvtßúpÞal;xøÜn CoI, SE = -1000 +
1,1
+ 400 – ( 400 –500 +66 ) × 0,6
1,12
= - 52,6
tMélcugbBa©b;énRTBüsm,tiþ A n
]TahrN¾énkarKNna ³ TunvinieyaKsrub I =1000; GtierkkñúgkMlugeBl R ¬mundkBn§¦ = 900, R = 400; n = 2 qñaM ; karsgrMlYs ( A = 500); karsgRtLb;cMeBaHhirBaØvtßúxageRkA sMerceTA
o 1 2 t
karRsavRCavénRTBüsm,tiþcugbBa©b;CamYynwgkarCYy
énEpnkarhirBaØvtßúEdleBjeljmYy
IV =témøvinieyaK
SV = témøxøwmsar
YV = témøTinñpl
b = ktþaRbePTviFIsaRsþ
dUcEdlbgðaj[eXIjc,as;Bit² ecjBIrUbmnþFmμtaenH témøénkarvinieyaK
enH KWKNnacMeBaHRKb;viFIsaRsþTaMgGs;ecjBIkarpSpÁúMmYyéntémøxøwmsar nigtémø
Tinpñ lEdlCamYyenaH b TTYlyknUvtémøepSg²KñamYyedayeyageTAtamviFsI aRsþ
EdlRtUveRCIserIsnimYy².
viFIsaRsþvaytémø ktþaRbePTviFIsaRsþ b
1) viFIsaRsþtémøTInñpl (methode of yield b = 1
value)
2) viFIsaRsþtémøxøwmsar (methode of substance b = 0
value)
3) viFIsaRsþtémøCamFüm (methode of medien b = 0,5
value)
4) viFIsaRsþénkarsgrMlYstémøCMnYj 1
(depreciation of business value) b=
1 + a . PVAni
a) karsgrMlYsEdlmankMNt;
(limited Depreciation of Business Value) CamYy n= ktþaénkarrMlYs
b) karsgrMlYsEdlBMumankMNt; b=
1
i +a
(not limited depreciation of businessvalue)
5) viFIsaRsþénkarsgpat;cMeNjelIs PVAni = ktþaéntémøsac;R)ak;esaFn
(methode of paying off of excess profit) b=i.n
a) karsgpat;cMeNjelIsEdlBMubBa©úHtémø a= ktþaénkarrMlYssRmab;témøesdækic©
(undiscounted paying off of excess 1
profit) (a = n)
b) karsgpat;cMeNjelIsEdlbBa©úHtémø b = i . PVAni
mankMNt; (limited discounted paying n = Goodwill – ry³eBlesaFn
off of excess profit) 1
c) karsgpat;cMeNjelIsEdlbBa©úHtémø i
b=
u
BMumankMNt; (unlimited discounted i =GRtaTunnIykmμsRmab;{cMeNjFmμta}
paying off of excess profit)
i =GRtaTunnIykmμsRmab;{cMeNjelIs}
u
bnþbnÞab;eTAenH viFIsaRsþnImYy²énkarvaytémøvinieyaKEdlCaRbéBNIRtUv
)anbgðaj nigBnül;ya:gxøI ³
1) viFs
I aRsþéntémøTni pñ l KWCakarbkRsayEdlCaRbéBNIénviFsI aRsþeCaK
C½yGnaKt. kMNt;smÁal;sRmab;viFIsaRsþenH KW ³
¤ kareRbIR)as;énTMhMcMeNjCakarkMNt;énTinñpl
enHRtUv)anelIkeLIgbnÞab;mkCakarbg;R)ak;bEnßmsRmab;haniPy½ énTun
sRmab;karBMumanclPaBénPaKh‘un .l. nig.l. GRtakarR)ak;enaHCa
GRtakarR)ak;KNna.
mYyEpñkeTotRtUv)an[eyabl;fakúñgkarCMnYs rWkarbMeBjcMeBaHGRtakar
R)ak;FmμtaénRbeTsenaHedayGRtakarR)ak;mUldaænmYyEdlCakarR)ak;rbs;vis½y
mYy ¬enAkñúgKMnitenH KWPaBEdlGacrkplcMeNj)anénTunCamFüm (medien
capital profitability) énkarvinieyaKTaMgGs;enAkúñgvis½ymYy¦ rWk¾edayTinñplén
pSarPaKh‘unsRmab;karvinieyaKEdlsßitkñúgvis½ydUcKña.
sRmab;karRsavRCavéntémøTinñpl (YV) énkarvinieyaKmYYymansuBlPaB
CaTRmg;BicarNamYydUccMeBaHviFIsaRsþtémøeCaKC½yGnaKt ³
P
(2) IV =
i
cMeBaHryHeBlsßitenAEdlBMumankMNt; nigTuncMeNjEdlefrral;qñaM
L
i
(3) IV = P . PVAn +
(1 + i)n
cMeBaHry³eBlsßitenAEdlkMNt; nigTuncMeNjEdlefrral;qñaM
n 1 L
(4) IV = Σ Pt . +
t=1 (1 + i)t (1 + i)n
cMeBaHry³eBlsßitenAEdlkMNt; nigTuncMeNjEdlERbRbYlral;qñaM.
P = TuncMeNj
PVA i
= ktaþéntémøsac;R)ak;esaFn
n
L = TinñpllIKVIDITIénkarvinieyaK
2.b.T
L =
i
b = karbg;témøénkarepÞrEdlefr
i = GRtakarR)ak;
T = TMhMR)ak;bg;cUleTAkñúgKNnIEdlskmμ
2) viFIsaRsþtémøxøwmsarmanGtßn½yya:gRCaleRCAenAkññúgviFIsaRsþRbéBNI
enH. CamYykarGnþraKmn_rbs;va karbg;témøRtUv)anRsavRCavrkEdlkarbg;témøenaH
RtUvekItmaneLIgCamYynwgplitkmμeLIgvij (reproduction) énkarvinieyaKEdl
manenaH. dUecñHtémøxøwmsark¾RtUvkt;smÁal;faCa {témøplitkmμeLIgvij}
(reproductive value).
tameKalkarN_CamUldæan eKEbgEckCaBIrRkuméntémøplitkmμeLIgvij
(a) témøeBjeljénplitkmμeLIgvij ³ CatémøEdlRtUveRbIR)as;sRmab;
ksageLIgvijd¾eBjeljnUvkarvinieyaKenaH.
(b) témøplitkmμedayEpñk (a part reproductive value) eGabRkesabEt
témøénbrikaçsmÖar³ EdlmansmtßPaBeFVIcracredayÉkÉg. TaMgenH
mann½yCaRTBüsm,tiþGkmμ (fix assets) nigRTBüsm,tiþskmμ (current
assets). pÞúyBItémøplitkmμeLIgvijEdleBjelj enATIenHeKBMu)an
eGabRkesabnUvGVIEdleKkMnt;faCatémøénCMnYj (busines value) rWk¾
“good will” ¬mann½yfaCatémøBMuEmnCasmÖarH ehIyEdlsMerc)an
edayÉkÉg¦.
viFIsaRsþéntémøxøwmsarRtUv)anyl;ya:gelIslb;faCa]bkrN_CMnYssRma
b;karRsavRCavéntémøplitkmμeLIgvijedayEpñkénkarvinieyaK nigCatémøsrubén
RTBüGkmμ nigRTBüskmμEdlmanenAkñúgtulükar. CamYyenaHsRmab;karRsavRCav
éntémøxøwmsar (SV) KWmaneKalkarN_CaTUeTAdUcteTA ³
- témøxøwmsarRtUv)ankMNt;edaysarkarvaytémømþgmYy²énplitpl
esdækic©TaMgGs; (eonomical goods) EdlmanenAkñúgtulükar.
- témøxøwmsar KWTak;TgnwgeBlevla nigmanninñakareTArktémøéneBl
¬témøénkarbg;témøplitkmμeLIgvij¦ énplitplesdækic©TaMgGs;.
3) viFIsaRsþéntémøCamF,m KWkarBitCaviFIsaRsþénkarvaytémøEdleKRtUv
karenAkñúgkarGnuvtþn_énkarvaytémø nigdUecñHehIyeKEtgehAviFIsaRsþenHCajwk
jab;faCaviFIsaRsþGnuvtþn_.
viFsI aRsþéntémøCaFmümKNnanUvtémøénkarvinei yaKCamFümPaKecjBItémø
énTinñpl nigtémøxwømsar. k¾b:uEnþGactUv)aneRbIR)as;dUcenH luHRtaEttémøTinñpl
KWFMCagtémøxmwø sar. pÞúyeTAvijcMeBaHkarvinei yaKEdlmantémøTni pñ lexSay KWeK
snμtc; MeBaHviFIsaRsþéntémøCamF,mCaTUeTAfatémøTinñplCatémøénkarvinieyaKvij.
KMnitCamUldæanénviFIsaRsþtémøCamFümRtUv)anbkRsaydUcteTA (Moxter
1990) ³
témøplikmμeLIgvijEdleBjeljmansuBlPaBCatémøénkarvinei yaK k¾bu:Enþ
edaysarkarBi)akenAkñúgkarkMNt; nUv “Good Will” KWtémøenHBMuRtUvGacRsavRCav
)anBitR)akdeLIy. sRmab;bBaðaenH eKKNna[)anRtwmRtUvEttémøénTinñpl nig
témøxøwmsarEdlCamYyenaHRtUvsnμt;fatémøxøwmsarsßitenAeRkamtémøplitkmμeLIg
vijEdleBjeljehIytémøTni pñ l ¬edayBMuBci arNaénhaniPy½ énkarRbkYtRbECg¦
RtUvsßitenABIelItémøplitkmμeLIgvijEdleBjelj. eRBaHfasRmab;karvinieyaK
GacekIneLIgnUvhaniP½yénkarRbkYtRbECg kalNatémøTinñpl ¬edayBMuBicarNa
énhaniP½yénkarRbkYtRbECgenaH¦ sßitenABIelItémøplikmμeLIgvijEdleBj
elj. dUcenHtémøTinñpl KWenAkñúgkrNIenHGaceGaytémøya:gx<s;faCatémø
énkarvinieyaK)anedaygay ÉcMENktémøxøwmsarCaTUeTARKan;EtCabnÞab;bnSM.
TaMgenHmann½yEdlfaviFIsaRsþtémøCamF,mCaviFIsaRsþgayRsYlmYysRmab;kM
Nt;témøénplitkmμeLIgvijEdlBMusÁal;.
4) viFIsaRsþénkarsgrMlYstémøCMnYjEdlmanryHeBlevlakMNt; nigBMu
kMNt;eFVIkarenAkñúgeKalkarN_CamYynwgmUldæanKMnitdUcKñaeTAnwgviFIsaRsþtémøCa
mF,mEdlfahaniP½yénkarRbkYtRbECgBMuRtUvBicarNaCarcnasm<n½§.
cMeBaHviFIsaRsþénkarsgrMlYstémøCMnYjRtUvcab;epþImecjBIcMeNjEdlCa
cMeNjrg;caMedayBMuBicarNaeTAelIhaniP½yénkarRbkYtRbECg. sRmab;kar
cab;GarmμN_eTAelIhaniP½yénkarRbkYtRbECgenaH eKRtUvbRgYjcMeNjRbEhl
nwgkarsgrMlYseTAelItémøénCMnYj. CamYyenaHtémøCMnYj KWCapldkrvagtémøén
karvinieyaKEdlRtUvrk nigtémøxøwmsar. témøénkarvinieyaKEdlRtUvrkxøÜnÉgpÞal;
bgðajecjBIcMeNjEdlRtUvkat;bnßyRbEhleTAnwgkarsgrMlYseTAelItémøCMnYj
enaH.
- rUbmnþxageRkambgðajGMBIviFIsaRsþenH cMeBaHkrNIénkarsgrMlYstémø
CMnYjEdlBMumanevlakMNt; nigcMeNjEdlefrral;qñaM ¬CamYyenaH a Caktþa
sgrMlYsEdlbgðajecjBIryHeBlsgrMlYs n ¦ ³
P - a (IV - SE)
(5) IV =
i
a
YV + i SV 1
= CamYynwg n = n
1+ a
i
- cMeBaHkarsgrMlYséntémøCMnYjEdlmanevlakMNt; CadMbUgRtUvkMNt;
nUvtémøTinñplEdleBjelj (full yield value) edayeyageTAtamrUbmnþ (2).
ecjBIenaH eK)andak;cuHnUvtémøsac;R)ak;énkarsgrMlYséntémøCMnYjEdlman
evlakMNt;³
P
(6) IV = - PVAni . a (IV – SV)
i
YV + a . PVAni . SV
=
1 + a . PVAni
5) viFIsaRsþénkarsgpat;cMeNjelIs KWCarYmEdlfaeyageTAtam
viFIsaRsþenH témøénkarvinieyaKRtUvkMNt;CaplbUkéntémøxøwmsar nigtémøCMnYj.
témøCMnYjRtUvkt;smÁal;fa Catémøén “cMeNjelIs over profit ”.
CacMeNjelIsRtUv)anemIleXIjfa CacMENkéncMeNjral;qñaMénkar
vinieyaKmYy EdlcMENkenHRtUv)anKNnaTajecjBIkarelIselIcMENkcMeNj
FmμtaEdlcMENkcMeNjFmμtaenH )anmkBIplKuNénGRtakarR)ak; {Fmμta}mYy
CamYynwgTuneRbIR)as;Edl)aneFIVbdirUbkmμ rWbMElgenAkñúgtémøxøwmsarEdlesμInwg
cMeNjFmμta. cMeNjelIsmansuBlPaBBMu)anyUrEtkñúgkrNIEdlkarcMeNj
FmμtaRtUv)anemIleXIjfasßitenAkñúgPaBFøak;cuHCabnþbnÞab;ehIysßitesßryUrGEgV
g.
ecjBIenaHbgðaj[eXIjnUvlT§pl EdlfakarBicaeNaeTAelIcMeNjelIs
KWmansRmab;EtefrevlakMNt;mYyEdlfaryHeBlcMeNjelIs {manenAkñúgtémø
énkarvinieyaK}.
sRmab;karRsavRCavén {cMeNjelIs} RtUvcab;epþImecjBItémøxøwmsarén
karvinieyaK ¬= karbMElgénTuneRbIR)as;¦ nigGRtakarR)ak;FmμtaenAkñúgRbeTs i .
ecjBIenHeKGacKNnanUv {cMeNjFmμta} P ³ n
(7) PN = i . SV
PS = P - i . SV
P - i . SV
(10) IV = SV +
is
CamYynwg i = GRtakarR)ak;Fmμta
i = GRtakarR)ak;sRmab;cMeNjelIs
s
xusBIkarbkRsayFmμtaénkarsgpat;cMeNjelIsEdlBMubBa©úHtémøgaycMe
BaHviFsI aRsþ Stuttgarter {cMeNjFmμta} RtUv)anKNnaecjBItémøénkarvinei yaK
KWBMuecjBItémøxøwmsareLIy. dUcenH rUbmnþ (8) sresrCa ³
(11) IV = SV + n (P - i . IV)
PaBBiessd¾éTeTot KWEdlfatémøxøwmsardak;[enARtwmEt 85% éntémø
RTBüsm,tiþsuT§ nigEdlfaRtUvTTYlykecjBIcMeNjnUvkardktémømYyCaTUeTAenA
kñúgTMhM 30%. kñúg]TahrN_xageRkamryHeBlcMeNjelIsRtUvsnμt;ykCamYy
nwg 5 qñaM EdlmanGRtakarR)ak;Fmμtamantémø 10% ³
(12) IV = 0,85 . SV + 5 (0,7. P – 0,1. IV)
0,85 . SV + 3,5 . P
=
1,5
hirBaØbTanxageRkA hirBaØbTanxagkñúg
hirBaØbTanBIPaKh‘un hirBaØbTanBI\NTan hirBaØbTanBI]btßmÖFn hirBaØbTanBIGtierk hirBaØbTanBIkarERb
(Financing from
Shares or Security) hirBaØbTanBI\NTan hirBaØbTanBI\NTan hirBaØbTanpÞal;xøÜn hirBaØbTanBIkarsgrMlYs RbYlRTBüsm,tþi
ryHeBlxøI ryHeBlEvg nig karpþl; (Provision)
-ykarTTYlyk - Book credits
- Account payable
- Long-term Bank credits
- Loan Bonds
- Investment allowances
- Contributions -karTTYlmkvijkñúg -karTTYlmkvijkñúg - karlk;EpñkxøHén
m©as;PaKh‘unfμIeda
- Current account credits
(Line of Credits)
- Obligations - Interest rate subsidy
eBlxøH rW k¾rhUtén eBlxøH rW k¾rhUtén RTBüsm,tþibrikaç
- GñkTijPaKh‘un
- Lending credits
- Discounted credits cMeNj karsgrMlYs nig -karbeBa©jénTun
rWbNÑPaKh‘un
- Aval Credits
- Rembour credits karpþl; (Provisions) edaysarkarkat;
(Letter of Credits)
- Down payment of
bnßysþúk
omers - Factoring
- Transaction loan - Sale and lease back
bnþbnÞab;eTAenHmaneFVIkarbgðajxøH²mYy énviFankarN_hirBaØbTannImYy²
CamYynwgcarwklkçN³rbs;vanImYy². TaMgenHmann½ykarbgðajnUvcMnucsMxan;dUc
teTA ³
- cMENkénhirBaØbTanénGCIvkmμEdlmanlkçN³Ca (= corporation
company) nigCa (= sole proprietorships or partnership company)
- Investment company shares nig invesment banking
- hirBaØbTanBI\NTan ¬RbePTmUldæan nigTRmg;laycUlKña¦
- Factoring nig leasing CaCMnYsén\NTan
- hirBaØbTanBI]btßmÖFn
- hirBaØbTanBIGtierk nighirBaØbTanecjBIkarERbRbYlénRTBüsm,tþi
F¶n;CaTRmg;témøluyEdlRtUvmancMnYnya:gticbMput ¬KWeyageTAtamc,ab;RbeTs
nimYy²¦ 25US$. nominal value share KWenAkñúgRbeTsxøHCaTRmg;PaKh‘un
(shares form) EtmYyKt;Ed;;l)anTTYlsÁal;.
¤ PaKh‘unCaGRtasgát;F¶n;eTAelIkarcUlrYmcMENkenAkñúgGRtakMNt;mYy
(fusion én businesses).
¤ FanaénsiT§iCaveTAdl;buKÁlikén corporation
d¾rabNaenAkñúgkrNITaMgbIenH stocks fμIRtUv)anpþl; rWEck[ Stockholders
fμI enaHsiT§iCavén Stockholders cas;RtUv)anbdiesdæecj. karRBmeRBogén
siT§iCavenHRtUvGacRtwmRtUvCaTUeTACamYynwgbMNkRsayEdlfa Stockholders
cas;RtUv)anTTYlcMeNjpgEdrBIkarekIneLIgénTunrebobenH. TaMgenaHRtUv[
yl;Edlfa convertible bonds KWmankarbg;témøsmrmüCagTunCMBak;Fmμta
ehIyEdlfakarbBa©ÚlKñaénGCIvkmμRtUvman\Ti§Bljwkjab;CaviC¢maneTAelItémøén
Stocks rWk¾Edlfaqøgkat;karpþl;[siT§iCaveTAdl;buKÁlikGacRtUveFIV[l¥RbesIr
dl;briyakassgÁménGCIvkmμ nigGacRtUveFVI[fycuHénkareLIgcuH (fluctuation)
énkarbg;témø.
→(c) FmμCatiénTunEdlRtUv)anGnuBaØati KWmann½yEdlfaKN³kmμaFikar
naykén Stockholders RtUveFVI[mansiT§ieFVI[ekIneLIgénTunEdlRtUvkt;RtaenaH
rhUtdl;cMnYn nominal kMNt;mYyedaykarpþl;[ rWkarcMNayén Stocks fμITl;
nwgbrikça . karpþl;siT§ienH KWmansuBlPaBc,as;las;sRmab;ry³eBlR)aMqñaM nig
TunEdlRtUv)anGnuBaØatienaHBMu[ekIneLIgelIs 50% énTunEdlRtUvkt;RtaenaHeT.
→(d) cMeBaHkarekIneLIgénTunecjBImeFüa)ay corporation sßitenAkñúg
krNIénkarbEgVhirBaØbTan (refinancing) ³ TunbRmugRtUv)anbMElgeTAkñúgTun
EdlRtUvkt;RtaenaH. karkt;Rta KWCakapøas;bþÜrGkmμmYy (passive change) Edl
karpøas;bþÜrenaH KWCakarERbRbYlTunpÞal;xøÜn ¬=TunEdlRtUvkt;Rta + TunbRmug¦
EtenAkñúgrcnasm<½n§énTunpÞal;xøÜnenaHEtb:ueNÑaH nigpÞúyeTAvijminEmnenAkñúgcMnYn
rbs;TunpÞal;xçÜnenaHeT. Gratis-stocks sßitenACakmμsiT§irbs; Stockholders.
]TahrN_d¾gaymYy )anbgðajnUvemkanikénkarekIneLIgénTunecjBI
meFüa)ay corporation ¬emIltaragxageRkam¦ ³
kñúgenHedIm,I[yl;c,as;pgEdrénTUrelxmYYycMnYnéntaragTIpSarPaKh‘un
eKRtUvyl;BITMhMmYycMnYnpgEdr ³
year’s cash dividend
> TinñplPaKcMeNj (dividend yield) =
current stock price
> GRtaéfø - cMNUl (price – earnings ratios = PE ratios)
current market price per share
PE ratios =
earnings per share
> cMMNUlEdlTTYl)ankñúgkmøúgeBl (holding period return = HPR)
mYyGaTitü rWmYyEx rWmYyqñaM rWk¾kmøúgeBlNamYyeTot
selling price – purchase price + cash dividend
HPR =
purchase price (= dollars invested)
> karKNna cash dividends for common stocks rW prefered stocks nig
retained earnings :
+ Sales
- Cost of goods sold
= Gross operating income
- Selling and administrative expense and depreciation
= Net operating income (earning before interest and taxes)
- Interest expense
= Accounting earnings before taxes
- Income taxes
= Net earnings
= Retained earnings
→ Mutual Funds :
manbuKÁl Firm nigGgÁkard¾éTrab;lanEdlmankmμsiTi§ shares enAkñúg
open-end investment companies (mutual funds) epSg²KñaenAkñúgRbeTseCOn
elOn. TMhMén individual account enHmantémøcab;BI share mYyEdlmantémøEt
dulaø bnþci bnþcÜ rhUteTAdl;rab;landulaø shares. enAkñúg mutual fund nimYy²Edl
TTYl)anmantémøcab;taMgBIlanduløabnþicbnþÜcrhUtdl;rab;rylanduløa.
Mutual funds KWCabMBg;ecjBIkarsnSMeTACakarvinieyaK. funds )anbBa©l Ú
KañBIkarsnSMénbuKÁlCaeRcInCamYykarpSMpÁMúva[eTACaTMhMd¾FMmYy KW diversified
investment portfolio. GñkvinieyaKmñak;Edl)anTijnUvPaKryén mutual fund’s
total shares Edl)anpþl; KWmankmμsT i Ci§ aPaKryénRKb; assets nigRKb; liability
Edl funds enaHTak;Tg. GñkvinieyaKGacTTYlCasac;R)ak; (cash) enAkñúg shares
rbs;xøÜn enAkñúg funds enARKb;eBlEdleKcg;CamYynwg net assets value per
share enAéf¶enaHEtmþg.
Net assets value per share esμrI nwgplEckén value fund’s total net assets
eRkayBIdkbMNulecj nigcMnYnsrubén shares Edl)anekIteLIgenAkñúgéf¶enaH.
dUcenH net assets value per shares ERbRbYlRKb;eBlnUvéføTIpSarénRKb; assets
EdlERbRbYl.
Mutual funds RtUv)anehAfa open-end portfolio eRBaHvaGaclk;nUvcMnYnBMu
kMNt;én shares nigGB©agw ehIyvaGacTuk[ekIneLIg)annUvTMhMdF¾ M ehIy fund
managers Edlcg;[ funds rbs;eKlUtlas;FMenaH KWeKGacTaj)annUvPaKryén
management fee enAelIcMnYnd¾FMén total assets nigdUcenH KWGacbg;[xøÜneKpÞal;
nUvR)ak;Exd¾x<s;.
eyageTAtamc,ab; open-end investment companies RtUv)anTamTar[
e)aHBum<pSay nigRbkan;x¢ab;sRmab;tulübBa©Ién fund’s investment objective.
tulübBa¢IenHmanmYy rWBIrkfax½NÐd¾Evg nigGacRtUvbBa©ÜlCaR)aMmYyRkumFMeyageTA
tammaKa’Edl portfolio RtUv)anRKb;RKg ³
1. Growth funds (rWk¾ehApgEdrfa “go-go” funds): funds enHvinieyaK
EtenAkñúg common stocks. growth funds saμnnUvhaniP½yedIm,ITak;
TgnUv stock EdlrMBwgfa nwgpþl;TinñplnUv return mYyd¾x<s;.
2. Income funds : funds enHvinieyaKenAkñúg stock EdlRtUv)anrMBwgTuk
famankarpþl;eGayenA cash dividends d¾x<s; nigminERbRbYl. stocks
manhaniPy½ EdlkMBugpþln; Uv capital gain Edlmanninañ kareTAmux
KYrRtUveCosvag.
3. Balanced funds: funds enHRtUv)anEbgEcknUvkarkan;kab;rbs;varvag
fixed-income securities nig low-risk common stocks kñúgeKalbMNg
edIm,IbM)at;nUvhaniP½yénkarxatbg;. funds GPirkS (the convervative
funds) enH manjwkjab;nUvGRta return d¾Tab.
4. Liquid assets funds: funds enHvinieyaKenAkñúg money-market dUcCa
treasury bill nig certificates of deposit d¾éTeTot EdlRtUvbeBa©j
edayFnaKarsRmab;cMnYnénéfødC¾ ak;lak;mYy. Funds enHmaneKalbMng
TajykTinñplGRtakarR)ak;d¾x<s;BI liquid low risk short-term bonds
bank deposits nigviFankarN_ money market epSg²eTot.
5. Municipal bond funds : funds enHvinieyaKEteTAkñúg municipal bond
edIm,ITak;TgR)ak;cMNUlEdlelIkElgBn§rbs;va (tax-exempt income).
6. Bond funds : funds enHvinieyaKenAkñúg diversified portfolio of
interest-earning bonds.
Mutual fund’s HPR: muneBlviPaK portfolio RtUv)ancab;epþImeFVI eKRtUv
bkRsaynUv portfolio’s HPR (holding period return) KWCaGBaØatkmμmUldaænenA
kñúgkarviPaK portfolio én»kasvinieyaK (investment opportunities).
GñkvinieyaK)anTTYlnUvbIRbePTénR)ak;cMNUlecjBIkarmankmμsiTi§nUv mutual
fund shares: 1) cash dividend rWk¾ interest disbursements, 2) capital gains
disbursements nig 3) R)ak;cMNUlEdlCalT§plecjBIkarERbRbYlenAkñúg
fund’s net asset value per shares EdlecjBI capital gain nig cash dividends
3
→ Closed-End funds
Closed-end funds KWdUcCa mutual funds sRmab;karrIksayPayEdlfa
closed-end funds enHk¾RtUvCama©sé; n investment portfolio Edr. k¾bu:Enþ closed-
end funds xuseTAnwg mutual funds enAkñúgRbkarsMxan;dUcteTA ³
TImYy dUcCaGtßn½yéneQaμHrbs;xøÜn. closed-end fund BMuGaclk; share
)aneRcIneLIyeRkayBIkarpþl;CadMbUgrbs;xøÜnenaH. dUcenH karrIklUtlas;rbs;
vaenAkñúglkçx½NÐéncMnYn shares RtUv)ankMNt;.
TIBIr share én closed-end funds KWBMumansmtßPaBTijRtLb;CamYynwg net
assets value rbs;xøÜneLIy KWBMudUcCa shares enAkñúg mutual funds eLIy.
CMnYsvij shares én closed-end funds eFIVBaNiC¢kmμenAelITpI SarPaKh‘unCamYyéfø
TIpSarEdlGacenAelI rWenAeRkam net asstes value rbs;va. carwklkçN³sMxan;
TaMgBIrenH[Gtßn½ynUv closed-end funds.
7> 1> 4 TIpSarb½NÑPaKh‘un
→ Investment Banking
témørab;ekaddulaøén new securities RtUv)anykmksRmab;TpI Sar securities
Caragral;qñaM. new securitirs enHRtUv)anehAfa primary issues Pañk;gar
TTYlxusRtUvedIm,IkarrkGñkTijsRmab; new securities enHRtUv)anehAfa
investment bankers. sRmab; investment bankers KWmn i EmnCaGñkvinei yaK
ehIyk¾mni EmnCaGñk Bankers Edr.
TaMgGs;enH KW investment bankers BMuvinieyaKCaerogrhUtnUv funds pÞal;
xøÜnrbs;xøÜneLIy nig investment bankers k¾BMupþl;nUvkEnøgedIm,ITuk[mansniþsux
én funds dUcCa savings bankers Edl)aneFIeV naHeLIy. GIEV dl investment bankers
eFIV KW investment bankers Tij new issues BI corporation BIrdæ (state) nig
BIrdæaPi)al nigbnÞab;mkerobcMedIm,Ilk;eTA[saFarN³Cn.
Underwriting KWCadMeNIrkarmYyEdlCamYyenaH investment bankers Fana
Edlfa company Edlpþl;nUv new securities nigTTYl)annUvcMnYnR)ak;d¾Bit
R)akd. CaBitR)akdCab;CamYyenAkñúgkarFanaenH KWmankRmitxøHénhaniP½y
sRmab; investment bankers. TaMgGs;enH KWfaectnaén underwriting edIm,I
TijnUv securities BIGñkpþl;CamYynwgéføEdltUcCagéfølk;EdlrMBwgTuk. eTaHbI
ya:gNak¾edayectnaenHGacRtUv)aneFIVmin[seRmc rWxkxan.
BMuman new securities TaMgGs;EdlRtUvpþl;RtUv)an underwriting eLIy.
investment banker Edl)aneXIjGñkTijmYy rWeRcInsRmab; new issue nigerob
cMedIm,IeFIVBaNiC¢kmμedaypÞal;rvagGñkpþl; nigGñkvinieyaKenaH. enAkñúg private
placement investment banker RtUv)anTUrTat;sRmab;skmμPaB dUcCaenAkñúgkar
ykGñkTij nigGñklk;mkCYbKña ehIyk¾dUcCasRmab;CMnaj nigel,ÓnenAkñúgkar
kMNt;éfø nigkarRbtibtiþénBaNiC¢kmμenaH.
tYnaTIrbs; investment bankers KWpþl;eyabl;sRmab; company EdleFIV
BaNiC¢kmμdMbUgenAkñúgkarviPaKnUvhirBaØbTantRmUvkarrbs;xøÜn nigpþl;eyabl;
GMBIGtßn½yepSg²KañénhirBaØbTan. eRkABIenH investment banker TTYlxusRtUv
Ca administration dUcCakarRsavRCavRkdas;sañmepSg² nigkargaremkanikd¾éT
eTot. karEbgEckén securities eTAGñkvinieyaKk¾CatYnaTIsMxan;én investment
bankers Edr.
ments eT.
¤ ry³eBlénkarpþl;\NTan KWmanevlakMNt;.
eXIjnUvbnÞúklIKDIV TI IEdlkMNt;mYy.
CaTUeTA \NTanBMuRtUv)anpþl;[edayBMumankarkarBarén\NTanBitR)akd
enaHeLIy. cMeBaHbBaðaenHRtUv)anEbgEckrvagsnþisuxén\NTan nigkarFanara:b;
rgén\NTan ³
¤ karFanara:b;rgén\NTan KWCaEpñkBiessmYyenAkñúgRkumh‘unFanara:b;
rg. Rkumh‘unFanara:b;rgkarBarnUvGñkykkarFanara:b;rgcMeBaHkarxUc
xaténRTBüsm,tþiEdlekIteLIgedaysarEdlfakatBVkic©énkarbg;R)a
k;BMuRtUvbMeBjedayGñkEdlCam©as;bMNuleLIy.
¤ cMeBaHsnþisux\NTanGacRtUv)anpSMpÁMúCamUldæanCamYyRkumh‘unEdl
EbgEckeyageTAtamTRmg;snþisuxnImYy² rWk¾eTAtambrikçasnþisux
Edlnwgdak;tMkl;CamUldæanenAkñúgtaragxageRkam nigbgðajGMBIsnþi
sux\NTanEdl)anerobcMtamlMdab;lMeday CamYynwgPaBCakEsþg
sMxan;²rbs;va ³
karbgðajbnþbnÞab;eTAenHsßitenACamUldßanénkarEbgEckén\NTaneday
eyageTAtamry³eBlkMNt;rbs;va. CabnþeTAeTotRtUvcat;Tuk investments mYy
rW company mYyCaFmμtaCaGñkTTYl\NTan ³
1) hirBaØbTanén\NTanEdlmanryHeBlEvg
Obligation
Loan bond
Long-time bank credit
2) hirBaØbTanén\NTanryHeBlxøI nigmFüm
→1) cMeBaHhirBaØbTan\NTanEdlmanryHeBlEvgrab;bBa©ÜlnUv\NTanEdl
manryHeBldMeNIrkarmYycab;BI 4 qñaMeLIgeTA. TaMgenHk¾mansuBlPaB
sRmab;niymn½yén\NTanykCaryHeBlEvgEdlmanc,ab;CapSarPaKh‘un
ehIyEdleGabRkesabenAkñúgtaragtulükarén investments rW company.
→a. Obligation KWCaR)ak;[x©I (loan) CaryHeBlEvgenAkñúgTRmg;bBa¢ak;
CaÉksarEdl investments rW company FM²TTYlykBITIpSarPaKh‘un. cMeBaH
eKalbMNgenHcMENkénFnbrimaN ¬cMnYnsrub¦ KWseRmc)anedayBIcMENk
obligation CaeRcIn. karedIrtYrrbs; obligation Ca\T§iBl (effect) Gacpþl;én
lT§PaB[ company sRmab;CMnYsnUvFnbrimaN ¬cMnYnsrub¦ énTunFMCamYynwg
cMnYnCaeRcInénGñkpþl;TunCaÉkCn nigsßab½nEdlmanTMhMcMENkd¾tUc²pgEdr.
→ b. cMeBaH loan bonds Bak;B½n§eTAnwgTRmg;\NTanmYyEdledaysar
kic©snüaeGayx©IBMuEmnCaRbePTbuKÁl dUcenHebIBMumankarP¢ab;CMnYyBITIpSarPaK
h‘unenaHeT KWBMuGacekItman)aneLIy. enAkñúgkrNIFmμtaén loan bonds Edl
RtUvpþl;ryHeBlEvgGñkpþl;TunnaMxøÜneTACadMbUgCakEnøgRbmUlTun nigCaBiess
maKa’énkarFanara:b;rgEdlsRmab;naMeTArknUvcMNUlbEnßmd¾elIslb;énbrikçaRT
Büsm,tþEi dlCaryHeBlEvgmYyCamYynwgkarpþlT; un loan bonds enH. k¾bu:Enþ loan
bonds KWBMumanEtRtwmenAkñúgTRmg;Fmμtab:ueNØaHeT eRkABIenHGtßny ½ d¾sMxan; mYy
KWmanGVIEdleKehAfa revolving-system EdlCamYynwgRbB½n§enH karepÞrén
eBlevlakMNt;mYyRtUv)anekItmaneLIg ³
- Direct revolving–system : fvikarEdlmanryHeBlkMNt;xøIEdl
Cab½NÑkm©IRtUv)annaMeTA[GñkTTYl\NTan. edaysarkarpøas;bþÜrCajwkjab;én
Gñkpþl;\NTan fvikarkm©IEdlmanevlakMNt;xøIenHRtUv)anepÞreTACabMNulEdl
Cary³eBlEvgBitR)akdmYy. cMeBaHbBaðenHhaniPy½énkarepÞr nighaniP½yén
karERbRbYlkarR)ak;CabnÞúkrbs;shRKasEdlTTYlyk\NTanenaH.
- Indirect revoling–system : cMeBaHbBaðenHekIteLIgrvagGñkTTYl
\NTan nigGñkpþl;\NTannUvFnaKarmYy. CamYykarCYyénFnaKarenaHmankar
bEgVhirBaØbTan\NTanEdlmankMNt;ryHeBlxøI ¬EdlfvikarenaHRtUv)anFnaKar
enaHeFVIGnþraKmn_qøgkat; brocker¦ eTACa\NTanryHeBlEvg. eCIgsarCMnYj
hirBaØvtßú (brocker) TTYlbnÞúkcMeBaHFnaKarnUvkatBVkci s© Rmab;Fana[mansnisþ ux
nUvkarpSarP¢ab;hirBaØbTankñúgryHeBldMeNIrkarén loan bond enaH.
- System 7m : RbBn½§enHmanPaBxusKañBIRbBn½§munedaysarfa eCIgsar
CMnYjRtUvTTYlbnÞúkBMuRtwmEthaniP½yénkarepÞrb:ueNaÑHeT eRkABIenHnUvhaniP½y
énkarERbRbYlénkarR)ak;EfmeTot.
C. cMeBaH\NTanFnaKareyHeBlEvg (long-term bank credits) edIr
tYnaTIRKan;EtCakarCMnYysRmab;shRKasEdlmansßti enAebIkcMhrnUvTIpSarsRmab;
loan bond rWk¾ obligation. k¾b:uEnþ\NTanenHsMxan;Nas;sRmab;cMnYnya:g
eRcInénshRKasFuntUc nigmF,mEdlBMumanTIpSarsRmab; loan bond rWk¾
obligation. cMeBaHshRKasTaMgenaH bgðaj[eXIjfa \NTanFnaKarryHEvg
KWCahirBaØbTan\NTanEtmYyKt;sRmab;karGnuvtþrbs;xøÜn eTaHbICamanTRmg;
eRbIR)as;d¾manRBMEdnénhirBaØbTanenHk¾eday.
\NTanFnaKar (Bank credit) ryHeBlEvgRtUv)anpþl;[CaTUeTAEtkñúg
krNIRbQmeTAnwgsniþsuxRtwmRtUv. k¾b:uEnþTaMgenH k¾BMuGacpþl;[Canic©Cakal
cMeBaHshRKasFuntUc nigmF,menaHeLIy KWmþgmáalenAeBlEdlmUldæanénTun
pÞal;xøÜnrbs;shRKasTaMgenaHgaynwgsþÜcesþIgedaysarEtmankarraraMgya:ge
RcInGMBIkarcUlrYménhirBaØbTand¾éTeTot.
bBaðmüa:geTotedaysarFnaKar KWEsþgecjBImUldæanhirBaØbTanEbgEck
eLIgvijrbs;xøÜnEdlGaceFVI[mankarpþl;\NTanryHeBlEvgEtkñúgsßanPaBma
nRBMEdnmYyenaH dUcenHsRmab;rgVg;énshRKasTaMgenaHmankarekIneLIgnUv
cenøaHRbehagén\NTanryHeBlEvg. cenøaHRbehagenHBMuRtUv)anP©ab;Cas<an
rWbMeBjedaysar\NTanEdlmanryHeBldMeNIrkarxøI nigCamYynwgGRtakar
R)ak;EdlERbRbYl)anenaHeLIy cMeBaHkarxatbg;énsßirPaBtulüPaBhirBaØvtßúén
shRKas rWén Business enaH.
J 2) hirBaØTanén\NTanryHeBlxøI nigmF,m ³
hirBaØbTanenH rab;bB©ÜalnUvTRmg;\NTanNaEdlcMeBaHTRmg;\NTan
enaHryHeBldMeNIrkarEdl)anyl;RBmén\NTanRtUvmancMnYnticCag 4 qñaM.
RBMEdnrvag\NTanryHeBlxøI nigryHeBlEvg KWCamYyenaHmaneRcIn k¾b:uEnþ
eyIgGacrkSakarkMNt;dUcteTA kalNaryHeBldMeNIrkarén\NTanenaH
elIsmYyqñMaeLIgeTA eKGacniyay)anCanic©CakalfaCa\NTanryHeBlmF,m.
ÉryHeBldMeNIrkarén\NTanEdlpÞúyeTAvijticCag 3 Ex RtUvGaccat;TukCa
\NTanryHeBlxøI.
enAkñúgtaragxageRkambgðaj[eXIjrcnasm<n§½én\NTanryHeBlxøI nig
ryHeBlmF,m ³
3
Discount rate, ”risk – adjusted discount rate “, “ cost of equity capital ” and “ required rate
of return on equity ” are synonymous term when discussing the cash dividends from common
stock.
5$ 5$
= = = 62,50$
0,10 – 0,02 0,8
→· krNImankarERbRbYlénhaniP½y
eyIgsnidæanfa shRKaskøayCamanhaniP½yedayRbEhlCYbRbTHnUv
karRbkYtRbECgfμIEdlelceLIg rWmYyk¾sßab½nkarBarbrisßanbþwgshRKascMeBaH
kareFVI[RkxVk;brisßany:agxøaMg. RBitþkarN_TaMgenHnwgeFVI[mankarfycuHénkar
lk; rWk¾ekIneLIgéncMNayRbtibtiþkarN_énshRKas. CalT§pleFVI[cMeNj
nigsac;R)ak;EdlsRmab;TukCacMENksac;R)ak;cMeNjnwgRtUvfycuH nigkarERb
RbYlenHnwgeFVI[manhaniP½yén stock rW share rbs;shRKaskan;EtFM.
bnÞab;mkGñkvinieyaK rWGñkTij stock nwgTamTarEdlfa stock RtUvrk[)annUv
GRtaéncMNUlx<s;mYy (required rate of return on equity) edIm,ITUTat;eGay
GñkvinieyaKsRmab;sRmalnUvhaniP½yEdlbEnßmfμIenaH. xageRkamenH bgðajnUv
present value én stock kñúgkrNIEdlmankarERbRbYlhaniP½yenaH. enAkñúgenaH
KWeyIgBicarNafa annual cash dividend per stock KW 5$ nig annual growth
rate in cash dividend 2% dEdl ÉGRtaén discount rW required rate of return
ekIneLIgBI 10% eTA 12% dUecñHeyIg)an ³
Cash dividend
Present value =
Discount rate – Growth rate
5$ 5$
= = = 50$
0,12 – 0,02 0,1
enAkñúgsmIkarxagelI)anbgðajfatémøenAEpñkxagsþaMénsmIkar KW EPS
EdlCakarsikSanUvmUldæanBt’manGMBI company ehIyEdledIrtYnaTICaEpñkmYy
d¾sMxan;.
> TIBIr fundamental analysts eRbobeFob V/E ratio eTAnwg P/E ratio:
Price per share
P/E ratio =
Earning per share
sBaØaNTaMgbIEdlelcecjenAEpñkxagsþaMénsmIkar KWRtUv)anBiPakSa
xageRkam ³
> GRtakarR)ak; ³ GRtakarR)ak; rWGRtabBa©úHtémø (discount rate) rW yield-
to-maturity KWCaGRtakarR)ak;TIpSarEdlERbRbYlCad¾rab bnþmkeTotGRta
karR)ak;RtUvTak;TgecjBIr)aykarN_TIpSarbc©úb,nñ. snμt;faGRtakarR)ak; KW
10%.
> Face value : Bond’s face value (rWk¾ principal value) nigeBlevla
EdleBlenaH GVTI aMgGs; KWRtUvbg;RtLb;enaH KWRtUv)ansresrCab;eTAnwgsnøkw
bond enaH nigRtUv)ankMNt;CaTUeTAnUvGayukalén bond. snμt;fa 1000$ face
value bond KWRtUv)anbg;RtLb; (repaid) enAkñúgry³eBl 3qñaM (n=3).
> Coupon : coupon KWCaplKuNén coupon rate nig face value. kar
éllkeBlénkarbg; coupon interest KWsMxan;Edr. snμt;fa coupon rate man
6%. dUcenH bond RtUvbg; 60$ (1000$ x 0,6) enAéf¶cugbBa©b;énqñaMnimYy²én
GayukalbIqñaMrbs;va.
CMnYstémøEdl)ansnμt;xagelIeTAkñúgsmIkarxagelIeyIg)an ³
60$ 60$ 60$ + 1000$
Present value = + +
(1+ 0,10)1 (1+ 0,10)2 (1 + 0,10)3
= 54,545$ + 49,586$ + 796,393$
= 900,52$
karKNna present value xagelIpþl;eyabl;Edlfa bond KWmantémø
900,52$. KMrUenH KWCaTidæPaBd¾smrmümYyénkarvaytémø bond (bond valuation)
EdlRKb;KñaeKeRbIR)as;. dUcenHRKb;Kñanwgyl;RBmEdlfa bond enH KWmantémø
900,52$.
Bt’manEdlRtUvkarsRmab;eRbIR)as;bkRsaynUv present value edIm,Ivay
témøén bond KWgaynwgTak;Tg)an. Bond principal amount karbg; counpon
interest rbs;va nigeBlevlaénlMhUrsac;R)ak;TaMgenaH (cashflows) RtUv)an
sresrCab;enAelI bond TaMgGs; nigTUrelxTaMgenaH KWKñankarERbRbYleLIy.
PaBepSgKñanUveyabl; KWsRmab;begáIteLIgenAkñúgkarvaytémøén bond EtenAkñúg
kareRCIserIsnUvGRtakarR)ak;ds¾ mrmümYyedIm,IeRbIR)as;sRmab;karbBa©úHtémø
(discounting) én cashflows. CamYyeBlevlaEdlpþl;[nimYy² GRtakarR)ak;
EdleFIV[mankarbBa©úHtémøepSgKñaenaH KWsmrmüsRmab;karpþl;[én bond epSg
KñaEdr. PaBepSgKñaenHekIteLIgedaysar bond EdlepSgKña KWmanhaniP½y
epSgKñaénkarxkxanmin)ansgbMNul (= én default). dUcenH bond RtUvpþl;[
enAkRmitKuNPaBedayQrenAelImUldaænénkarvaytémøénhaniP½yénkarxkxan
min)ansgbMNulenaH ¬én default¦.
→ Bond Tinñpl ³
CakarGnuvtþn_ bond TaMgGs;Edlpþl;eGayfμImankarkMNt; (maturity)
elIsBImYyqñaMeLIgeTA KWmanTinñpl rWk¾ investment rate of return EdlRtUv
vas;EvgmanbIepSgKña. TImYy ³ counpon interest rate EdlRtUvsresrCab;eTA
nwg bond BMumankarERbRbYleLIy. Coupon rate enH niyayR)ab;fa CaRbPaKén
bond’s face value EdlRtUvcMNayCaerogral;qñaMsRmab;CakarR)ak;. GRta
karR)ak;BIrd¾éTeTotRtUv)anKNnaeRkayBIkar)andwgnUv coupon payment
enaHral;qñaM. GRtaTaMgBIr KW bond’s current yield nig bond’s yield to maturity
(YTM). Coupon interest rate bBa©ak;faetI Coupon interest rate
b:unμanEdlGñkvinieyaKeTAelI bond GacTTYl)anral;qñaM k¾b:uEnþ current yield nig
YIM KWERbRbYlCaerogral;éf¶. karvas;TinñplénTMhMTaMgBIrxageRkayenH
pþl;nUvBt’manGMBIfaetI bond nwgeFVIeGayekIneLIgnUvePaKRTBüénGñkvinieyaK
elOnya:gNa.
Current yield vas;enAGRtaral;qañ M rWkP
¾ aKryén cashflows Edl investors
ral;rUbnwgTTYl kalNaeKTij bond CamYyéføbc©úb,nñrbs; (current price)va.
karvas;enATinñplsac;R)ak; (cash yield)enH KWmanplRbeyaCn_eBjeljs
Rmab;GñkvinieyaKNaEdlTamTarnUvGRtaBitR)akdénlMhUrsac;R)ak; (cashflow)
ecjBIkarvinieyaKrbs;eKCaerogral;qñaM. Current yield KWesμIeTAnwgplEckrvag
coupon interest payment Caerogral;qañ M nig current priceén BondenaH.
taragxageRkambgðajnUvGRta bond price ral;éf¶rbs;sCIvkmμEdldk
ecjBIRbitbþ R½ tBt’man. karkt;RtaEdlfa american telephone and telegraph
(ATT) has 13 bond Edl)anpþl[ ; . edIm,Iyl;kúñgkarGanGRta bond
eKRtUvBicarNa ATT ’s longest – term bond EdlRtUv)anbg; 10.375 PaKry (10
3/8)Ca coupon interest rate kalkMNt;qñaM 1990 nigman face value 1000$.
coupon interest esμIr 103.75$ kñúg 1 qñaM.
Bond’s current yield KW 11.608 PaKry (103.75$ : 893.75$). Bond
current price 893.75$ RtUv)anGanecjBIRBitþb½RtenaH. enAkñúgtaragxageRkam
bgðaj[eXIjéfø bond x<sb; Mputrbs;vasRmab;éf¶enaH KW 89 ¾ rWk¾ 89.75 PaKryén
face value rbs;va. éfø bond TabbMputenAéf¶enaH KW 89 ¼ rWk¾ 89.25 PaKryén
face value rbs;va nigéfø Bond bBa©b;enAéføenaH KW 89 3/8 rWk¾ 89.375 PaKryén
face value rbs;va. TaMgGs;enaH )anbgáItenAéføbBa©b;én bond enAkñúgéføenaH KW
893.75$.
GñkvinieyaKEdl)anTij bond nigrkSavarhUtdl; bond enaHputkMNt;
nwg)anTTYlTinñplCaGRtaéncMNUl (rate of return) EdleKehAfa yield- to-
maturity (YTM). TaMgGs;enaH KWny i ayfam©as;én bond CamYynwg YTM 14 %
nwgTTYl)anTinñpl 14 PaKryénGRtacMNUl (14 percent rate of return). m©as;
kmμsiTi§nwgTTYl)an 14 PaKry YTM enH EtkalNa bond KWBMumankarxkxanBMu
)anbg;R)ak; (= default) rWk¾edIreTArkPaBkS½yFn nigBMuRtUv)anlk;muneBl bond
enaHputkalkMNt; nigmankarbg;sg principal rbs;va (face value) edayeBj
elj.
YTM KWeRbIR)as;CargVas;énel,ÓnEdlCamYyel,ÓnrgVas;enaH PaBrIkcMerIn
rbs;GñkvinieyaKRtUvrMBwgfaekIneLIg (equivalent of the investor’s return)
eRBaHfa YTM sRmbsRmYlkareRbobeFobén bonds epSgKañ. ]TahrN_ YTM
sRmab; bond CamYynwg 5 qañMénkalkMNt; (with 5 years to maturity) RtUvGac
eRbobeFobCamYynwg YTM én 9 qñaM bond edIm,IkMNt;faetI bond mYyNanwg
TTYl)anTinñplcMNUleRcInsRmab;GñkvinieyaK.
YTM KWCakarvas;TinñplEdlBicarNaeTAelIR)ak;cMNUlBI bond Tinñpl
EdlecjBIRbPBBIr KW coupon interest nigkarERbRbYléfø (= capital gains or
losses). eyIgBicarNaeTAelI US treasury note mankalkMNt;kñúgqñaM 1997
nigkarbg;[ coupon interest rate 7 5/8 rW 7.625 PaKryén face value rbs;va.
Bond’s YTM 12.09 PaKryRtUvGacbMEbkCaBIrEpñk³
TImYy current yield KW coupon interest EdlEckCamYynwgéføtRmUvkar
bc©úb,nñ (current asked price) ³ TaMgGs;enH KW 76.75$ : 795.94$ = 9.58%.
Current yield KWCaGRtaén cashflow ecjBI coupon interest payments.
RbPBTIBIr énR)ak;cMNUlsRmab;GñkvinieyaKEdlCaGñkTij note sRmab;
795.94$ ehIyrkSaTukvarhUtdl;kalkMNt; 1997 nigTTYl)an face value rbs;va
1000$ KWseRmc)anR)ak;cMNUl 204.06$. plbUkén current yield nig capital
gain rate KWCa YTM (9.58% + 2.51% = 12.09%). dUcenH bond investor’s total
KWCa YTM EdlesμI 12.05%. enH KWCargVas;énel,Ond¾TUlMTUlay
rate of return
bMputEdlCamYynwgrgVas;enH PaBrIkceRmInénGñkvinieyaK bond KWkMBugERbRbYl
(kalNa YTM GacGviC¢man eRBaHkarxatbg;TunGacekIteLIg enaHPaBrIkcMerIn
énGñkvinieyaKnwgFøak;cuH).
premium over par or discount below par
annual coupon interest +
number of year to maturity
YTM =
(current price + par value) 12
→ Bond investing ³
YTM KWCargVas;én rate of return sRmab; bond EdlGacRtUveRbIR)as;
sRmab;yuTs§ aRsþTaMgBIrénkarTij bond : bond investing nig bond speculating.
bond speculator KWCaBaNiC¢kmμd¾skmμEdlTij niglk; bond Cajwkjab;enA
kñúgkarxitxMRbwgERbgedIm,IcMeNjecjBIkarERbRbYléføEdlRbRBwtþenAryHeBlxøI
. pÞúyeTAvij bonds investors Tij bond nigrkSa bond enAkñúgkarvinei yaK
portfolios rbs;eKsRmab;ral;qñaM. eRkayBI bond’s YTM RtUv)andwgTaMgGs;
enaH KWCalT§PaBeRbIR)as;nUvneya)ayvinieyaKEdlgay² ³ eRCIserIseday
gaynUv bond CamYynwg YTM Edlx<s;rbs; bond TaMgGs;EdlpÁt;pÁg;enA
elITIpSar bonds CamYy YTM rbs;va eTaHbIya:gNak¾edayGRtaKuNPaB
(rWk¾kRmithaniP½y) k¾RtUveGaymanPaBsmrmüEdr.
kalNa bond BMu defaulted enaH karvinieyaKRbePTenHnwgFananUv rate of
return enAkñúgkRmithaniP½yd¾smrmümYy. eTaHbIya:gNak¾eday TaMgGs;enH
KWe)aHbg;nUvsMnYrénkalkMNt;rbs; bond . sMrab;GñkvinieyaK bond Gacman
katBVkic©hirBaØvtßú (financial obligation) EdlnwgTamTarkareRbIR)as;sRmab;éf¶
GnaKtén funds Edl)anvinei yaKeTAelITpI Sar bonds. kñúgkrNIenH TaMgGs;enaH
nwgCakarsmrmüsRmab;GñkvinieyaKeTAelI bonds enAkñúgkarTTYlykenAdMeNIr
karCabICMh‘andUcxageRkamsRmab;karvinieyaKeTAelI bonds.
> TImYy ³ eFVICabB¢Iaén bonds EdlmankRmiténhaniP½ysmrmüsRmab;
smtßPaBGñkvinieyaKkñúgkarFnRTaMnwghaniP½y.
> TIBIr ³ bM)at;ecalecjBIkarBicarNavinieyaKeTAelI bond NaCamYy
nwgkalkMNt;Edlmkdl;eRkayBIéf¶EdlcMNUl)anBIkarvinieyaKenA
kñúg bond RtUveRbIR)as;sRmab;eKalbMNgd¾éTeTot mann½yfaTaMgGs;
enaHl¥\texa©H kalNa bonds CaeRcInGacRtUv)anrkeXIjCamYynwg
kalkMNt;EdleyaleTAtamkarpSarP¢ab;CamYynwgéf¶Edl funds nwg
RtUvkarvij.
> TIbI ³ eRCIserIs bonds rW bonds CamYynwg YTM d¾x<s;EdlseRmc
)anenAkñúgryHeBlénkalkMNt;.
→ Bond trading :
yuTs§ aRsþénkareFIBV aNiC¢kmμ bond k¾dUcCayuTs§ aRsþénkarvinei yaK bond
Edl)anbgðajxagelIEdr KWRtUv)anbkRsayenAkñúgsBaØaNén bond’s YTM.
yuT§saRsþénkarTij niglk;EdlbgðajxageRkamRtUvmanmUldæanBITsSnTanén
témøbc©úb,nñ (present value) Edl)anbgðajxagelICaEpñkénkarBiPakSaBIhaniPy½
énGRtakarR)ak;. Present value theorem one RtUv)aneRbIR)as;CamUldæanyuTs§ aRsþ
énkareFVIBaNiC¢kmμ bond ³
. Present value theorem one : témøbc©úb,nñén cashflow GnaKtmYy
rWeRcIn (one or more future cashflows) ERbRbYlbRBa©as;CamYynwgGRtakarR)ak;
rWkG¾ Rta discount Edl)aneRbIR)as;sRmab;KNnatémøbc©úb,nñ (present value).
Present value theorem one manGtßn½yEdlfa kalNaGRtakarR)ak;
TIpSarERbRbYléføén bond manRbtikmμeFVIclnabRBa©as;eTAvij ¬emIl]TahrN_
xageRkam¦. kareLIgcuHénéføenH KWCaEpñkénhaniP½yénGRtakarR)ak;. Treasury
bonds CamYynwg face value 1000$ GaceLIgcuHenAkñúgéførvag 700$ nig 1200$
enAkñúgkarbRBaa©s;BIkarERbRbYlénGRtakarR)ak;TIpSarEdleFVI[eLIgcuHeTAelI
nigeTAeRkamnUv bond’s coupon interest rates.
]TahrN_³ GRtakarR)ak;TIpSarekIneLIgBI 5%eTA 10%. karERbRbYlenH
man\Ti§BleTAelI present value EdlmankalkMNt; 3 qñaM nig coupon interest
rate 1$ kñúg 1qñaM.
. Interest rate 5% :
1$ 1$ 1$
Present value = + +
(1 + 0.05)1 (1 + 0.05 )2 (1 + 0.05)3
= 0.952 + 0.907 + 0.864
= 2.723$
1$ 1$ 1$
Present value = + +
(1 + 0.1)1 (1 + 0.1)2 (1 + 0.1)3
American TelephoneWorks
(ATW) 7% 3%
General Auto Corp. (GAC) 7% 4%
Yellow Tractor Co. (YTC) 15% 15%
Finest Tire and Rubber Co.
(FTR) 3% 3%
Hotstone Tire Corp. (HTC) 8% 12%
Dominance principle pþl;eyabl;fa FTR nig GAC KWCa investment
tUcCageK. Assets EdlBMuRtUv)anRKbdNþb; KW YTC, HTC nig ATW. Epñk
kargarénkareFIVkarseRmccitþvinieyaKnwgelcecjCaehtupl eRBaHfakar
seRmccitþRtUv)anbRgYjBI 5 eTA 3. eTaHbIya:gNaTaMgGs;enaH KWCa]TahN_
EdlminGacR)akdniym)an eRBaHTaMgGs;enaH KWmni eGIeBIdgw nUvPaBepSgBIKña
(diversification)eT,Iy. \LÚvenHeyIgcab;epþImeroneRcInEfmeTotGMBIPaBepSgBI
KñaedayBicarNaeTAelI efficient portfolio nig portfolio weighted average
HPR.
eTaHbI HTC KWCa assets EdlBMuRtUv)anRKbdNþb; karRtYtBinitüenAkñugta
ragxagelI)anbgðaj[eXIjfarUbPaBhaniP½y nigcMNUlrbs;va KWmindwgCa
ya:gem:cEdleFVImin[Tak;citþdUc ATW nig YTC. mUlehtu KWEdlfa portfilio
BMuRtUv)anBicarNaenAeLIyeT KWRKan;EtBicarNaeTAelI assets nimYy²b:ueNÑaH.
snμt;fa Portfolio RtUv)anRbDit rWrcnaeLIg cMeBaH ATW nig YTC.
Portfolio’s HPR EdlRtUvrMBwgTuk KWCatémøCamFümén HPR EdlrgcaMén assets
TaMgBIrenAkñúg portfilio. sRmab;]TahN_eyIgeXIjfa portfilio én assets TaMg
BIrEdlCamYynwg 7 PaK 8 (seven-eighths) én funds rbs;vaRtUv)anvinei yaKenAkñúg
ATW nig 1PaK 8 (one-eighths) RtUv)anvinieyaKenAkñúg YTC enaH KWman HPR
EdlRtUvrMBwgTukdUcKñaeTAnwg HPR én HTC Edlman. bnÞat;eljeLIgecjBI
ATW eTA YTC enAkñúgrUbPaBxageRkamEdleyagtamTUelxkñúgtaragxagelI
)anbgðajnUvhaniP½y nigcMNUlén portfilio TaMgGs;EdlGacRtUv)aneFIV[eTACa
sNaænecjBIcMENkepSg²KñaBI ATW nig YTC.
HTC KWCa assets EdlRtUv)anRKbdNþb; kalNa portfilio RtUv)anBicarNa
CalT§PaB assets TaMgGs;enH KWedaysarEtbnÞat;elcecjBI ATW eTA YTC
RKbdNþb;elI HTC ¬emIlenAkñúgrUbxageRkam¦.
Dominant assets KWGacCa individual assets rWk¾ portfilio. BIenHteTA
eyIgnwgsMedAsRmab; dominant assets KWCa efficient portfilio ehIyedayRtUv
nwkeLIgvijfa portfilio GacmanBImYy asset rWk¾ assets CaeRcIn. Efficient portfilio
KWCa assets nimYy² rWk¾karpSMpÁúMén assets Edlman HPR rMBwgTukGtibrmaenAkñúg
kMrithaniP½yrbs;va ¬bRBaa©s;mkvij ³ haniP½yGb,rmaCamYynwgkRmitén HPR
rMBwgTukrbs;va¦
eKalbMNgén portfilio management KWGPivDÆn_nUv efficient portfilio
dUcCabnÞat;EdlelceLIgxageRkambgðajfaenATIenaH KWman efficient portfilio
CaeRcIn. Rkumén efficient portfilio TaMgGs;nwgRtUv)anehAfa efficient sets én
portfilio rWk¾ehACagayfa efficient sets. efficient sets of portfilio manGtßn½y
Ca efficient frontier enAkñúglMhrén risk-return (risk-return space). efficient
frontier KWCaTIzanéncMnucenAkñúglMhrén risk-return EdlmancMNUl (return)
GtibrmaCamYynwgkRmitnimYy²énhaniP½yrbs;va. efficient frontier RKbdNþb;
elI assets TaMgGs;d¾éTepSgeTot.
BicarNafa etIPaBepSgBIKña (diversification) GacRtUv)aneRbIR)as;edIm,I
kat;bnßyhaniP½y nigeFIV[kan;EtRbesIreLIgnUv efficient frontier ya:gdUemþc.
RkahiVkbgðajnUv AssetsR)aM enAkñúgsBØaaNénhaniP½y nig
HPR rMBWgTukrbs;va
7> 2> 7 karvas;EvgénkarbMeBjkarplit
bec©keTsEdlRtUveRbIR)as;sMrab;vas;nUvkarbMeBjkarplit KWGaRs½yeTA
nwgvisalPaBfaGñkNaEdlnwgeFVIkarvas;EvgenaH. karRKb;RKgénkarvas;Evg
karbMeBjkarplit (performance) KWsßitnAkñúgsBaØaNénPaBxusKañrvagTUrelx
EdlCakarBit (realized) nigTUrelxEdlrMBwgTuk (budgeted). karrMBwgTukénkar
RKb;RKgBMupøas;bþÜrCacaM)ac;CamYynwgkarpøas;bþÜrénTIpSareLIy. dUecñHkarviPaK
hirBaØvtßú KWvas;EvgeTAelIPaBERbRbÜlrvagtMélEdlRtUv)aneFVI eGayeTACakar
Bit (realized value) nigtMélEdlRtUvrMBwgTuk (expected value) rWk¾rvag (realized
value) nigmtiTUeTA (public opinion) énkarrMBwgTukrbs;GñkviPaKTaMgGs;.
kalNakarrMBwgTukRtUv)anbdiesdæecj karbMeBjkarplitGacRtUvvas;
EvgenAkñúgTMnak;TMngCamYynwgRbvtiþrbs;shRKas nigenAkñúgTMnak;TMngeTAnwg
]sSahkmμEdlsMrab;]sSahkmμenaH shRKasenaHkMBugsßitenAkñúgenaH. TaMg
Gs;enaH KWCakareRbIR)as;karviPaKGRta.
- karviPaKGRta ( ratio analysis )
karviPaKGRta KWCameF,a)ayEdl)aneRbIR)as;sMrab;qøúHbBaa©MgnUvlT§pl
énRbtibtiþkar nigsaßnkarN_rbs;shRKasEdl)anraykarN_enAkñúgtulübBa¢I
R)ak;cMNUl nigtaragtulükar. Gtßn½yd¾sMxan;énkarviPaKRtUv)anbegáIneday
kareRbobeFobkarbMeBjkarplitBIGtItkal nigCamYynwgkarbMeBjkarplitén
shRKasd¾éTeTotenAkñúg]sSahkmμdUcKañ.
GRtaEdlRtUvviPaKGacRtUvEbgEckCabYnRkum ³ GRtaénPaBEdlGacrk
plcMeNj)an (profitability ratios) GRtaénskmμPaB (activity ratios) GRta
lIKVIDITI (liquidity ratios) nig GRtaCMBak; ( indebtedness ratios ). Profitability
ratios vas;EvgnUvRbsiT§iPaBTUeTA ( overall effectiveness ) nig efficiency énkar
RKb;RKgenAkñúgkareRbIR)as;énTun nigFnFanmnusS activity ratios vas;EvgnUvRb
siT§iPaB (effectiveness)énkareRbIR)as;FnFan (resource utilization). liquidity
ratios vas;Evg nUvesaFnPaBryHeBlxøI (short term solvency)énshRKas.
CaTIbBa©b; indebtedness ratios rWk¾ leverage ratios (GRtakMlaMgkMnas;) vas;Evg
nUvvisalPaBEdlcMeBaHvisalPaBenaH RTBüsm,tiþshRKasRtUv)anhirBaØbTan
edaybMNul nigeday ability rbs;shRKasedIm,IeGaymankarsnüapþl;eGay
kñúgryHeBlEvg ( long term commitments ).
bBa©IénGRtaEdlRtUv)aneRbIR)as;bgðajenAkñúgtaragxageRkam
Frequently used Ratios
Profitability Measures
Net profit after tax / net sales
Return on equity = net profit after tax / net worth
Return on fixed assets = net profit / fixed assets
Return on total assets = net profit / total assets
Gross profit margin = gross margin / net sales
Liquidity Measures
Current ratio = current assets / current liabilities
Acid – test ratio = (Current assets – inventory ) / current liabilities
Inventory / net working Capital
Net liquid assets = short-term securities ( held ) – short-term debt
Cash flow / total debt
Indebteduess Measures
Fix assets / net worth
Current debt / net worth
Total debt / net worth
Interest coverage = gross income (earning before interest and taxes ) / interest charges
Gross income
Fix – charge coverage =
lease payments + rent +interest +principal
- GRtahirBaØvtßúsMrab;niTsSn_énéfø stock
karviPaKhirBaØvtßúk¾GaceRbIR)as;CaGRtasMrab;niTsSn_nUvéførbs; share dUc
CaenAkñúgtaragxageRkam. qøgtamkareRbIR)as;karpSMpÁMúéncMNUl (turnover) nig
GRta profitability eFVIeGayGñkviPaKGacsnidæanCarcnasm<½n§nUvéføén common
stock. plRbeyaCn_énkareRbIR)as;GRta KWFMeFgCagkarBiPakSaGMBIGaMgDIkaT½r.
GRtaRtUv)aneRbIR)as;sMrab;niTsSn_nUvhaniP½yTUeTAén security k¾dUcCaenAkñúg
karGPivDÆn_énTMrg;taragtulükarenAkñúgbBa©IR)ak;cMNUl (income statements)
nigenAkñúgbBa©IlMhUrsac;R)ak; (cashflow statements) KWTaMgGs;enaHmankar
TietonxøHsMrab;karvaytMélén securities.
Income Statements for the year ending
December 31, 1999 – 2001
( in $ 1,000 )
1999 2000 2001
Recent Earmings
Performance
enAkñúgrebobrbbedIm,ITTYl)annUvdMeNIrGPivDÆvn_én]sSahkmμ eKRtUvBi
eRKaHCamYynwgBt’manrbs;rdæaPi)alepSg²EdlsþIGMBI]sSahkmμ. TsSnavdþI
BaNiC¢kmμk¾)anGFib,ay nigpþl;nUvTUrelxd¾mantMélénlMdab;lMedaybBaðaEdl
GacCH\Ti§BleTAelI]sSahkmμnanaEdr.