Você está na página 1de 12

Aprendendo Yorub

Alfabeto Yorub
A B D E E F G GB
(a) (bi) (di) () () (fi) (gi) (gbi)
HIJKLMNO
(rri) (i) (dji) (Qui) (li) (mi) (ni) ()
OPRSsTUW
() (pi) (ri) (ci) (xi) (ti) (u) (u)
Y
(i)
obs: - c, q, v, x, z No existem.
Vogais nasais: - AN EN EN IN ON ON UN
(n) (n) (n) (in) (n) (n) (un)
Vogais no Nasais: - A E E I O O U
(a) () () (i) (o) () (u)
Pronomes Pessoais
Emi........Eu Emi sun............Eu durmo
Iwo........Voc Iwo ra..............Voc compra
Oun.......Ele/Ela Oun Jeun..........Ele/Ela come comida
Awa......Ns Awa sere..........Ns brincamos
Enyin....Vocs Enyin mo..........Vocs sabem

Awon....Eles/Elas Awon se...........Eles/Elas fazem


Pronomes Pessoais Na Forma Contrada
(usados no tempo passado)
Mo..............Eu Mo lo oja............Eu fui a feira
O ..............Voc O lo oja..............Voc foi a feira
O ..............Ele/Ela O lo oja..............Ele/Ela foi a feira
A ..............Ns A lo oja...............Ns fomos a feira
E...............Vocs E lo oja...............Vocs foram a feira
Won......... Eles/Elas Won lo oja..........Eles/Elas foram a feira
(No podem ser usados no tempo futuro ou negativo)
Pronomes Possessivos
Temi...............meu(s)...............minha(s)
Tire................teu(s)................tua(s)
Tire................seu(s)...............sua(s)
Tiwa..............nosso(s)............nossa(s)
Tiyin.............vosso(s).............vossa(s)
Tiwon...........dele/dela...........dele(s)/dela(s)
Pronomes Demonstrativos
Yii...................este(s)............esta(s)...........isto
Naa................esse(s)............essa(s)...........isso
Yen.................aquele...........aquela...........aquilo
Temi ni aso yii.....................esta roupa minha
Tire ni owo naa....................esse dinheiro seu
Tire ni ago yen....................aquele relgio teu
Tiwa ni asiko naa................esse momento nosso
Tiyin ni igba yii...................este tempo vosso
Tiwon ni aja yii...................este cachorro dele

Formas Interrogativas
Se / nje ...................no se usa interrogao.
Beni..........................sim
Beko..........................no
Ko.............................no.....s usado no verbo ser
Ko.............................no.....usado nos demais verbos
Se iwo ni akeko........................voc aluno ?
Nje iwo ni akeko......................voc aluno ?
Beni, emi ni akeko....................sim, eu sou aluno
Beko, emi ko ni akeko...............no, eu no sou aluno
Se enyin mo Rio........................vocs conhecem o Rio ?
Nje enyin mo Rio......................vocs conhecem o Rio ?
Beni, awa mo RIO.....................sim, ns conhecemos o Rio
Beko, awa ko mo Rio................no, ns no conhecemos o Rio
Tempo dos Verbos
N (antes do verbo).................coloca-o no presente continuo
Ti (antes do verbo)................coloca-o no passado
Maa (antes do verbo).............coloca-o no futuro (forma mais usada)
Yoo (antes do verbo)..............coloca-o no futuro
Emi nlo......................estou indo
Emi ti lo.....................j fui
Emi maa lo................vou ir
Emi yoo lo..................irei
Emi ti sun .....................Eu j dormi
Iwo ti ra .......................Voc j comprou
Oun ti jeun....................Ele j comeu comida
Awa ti sere ...................Ns j brincamos

Enyin ti mo ..................Vocs j souberam


Awon ti se ...................Eles j fizeram
Emi maa gba ................Eu vou receber
Iwo maa woran ............Voc vai assistir
Oun maa jeun ..............Ele vai comer comida
Awa maa borisa............Ns vamos venerar Orisa
Enyin maa sanwo..........Vocs vo pagar
Awon maa j ................Eles vo brigar
Pronome Interrogativo
Tani ...........................Quem ?
Kini ...........................O que ?
Nibo ni .....................Onde ?
Tani iwo ?.........................Quem voc ?
Tani oun ?..................... Quem ele ?
Tani olorisa ?...................Quem cultuador de Orisa ?
Tani omo-orisa ?............Filho de Orisa ?
Emi ni fagifagi...........................Eu sou carpinteiro
Oun ni oba...............................Ele rei
Awa ni olorisa.........................Ns somos cultuadores de Orisa
Awon ni omo-orisa.................Eles so filhos de Orisa
Kini iwo ni ? .......................O que voc tem ?
Kini oun ni ? .....................O que ele tem ?
Kini enyin ni ? ..................O que vocs tem ?
Kini awon ? ....................O que eles tem ?
Kini oluko ni ? ...............O que o professor tem ?
Kini awon se ? ..............O que o professor tem ?
Kini awon se ? ..............O que eles fazem ?

Emi ni owo .................Eu tenho dinheiro


Oun ni ile ..................Ele tem casa
Awa ni adie ..............Ns temos galos/galinhas
Awon ni sokoto.........Eles tem calas
Oluko ni omo ..........O professor tem filhos
Awon sere...............Eles brincam
Nibo ni Baba wa ? ........................Onde esta o pai ?
Baba wa ni ile .............................O pai esta em casa
* ni funciona como preposio
s usado no verbo estar.
Ni bo ni iwo nlo ? ........................ Onde voc esta indo ?
Emi nlo ile-eko ............................Eu estou indo a escola
Emi nlo si ile-eko ........................Eu estou indo para a escola
Emi nlo oja ...............................Eu estou indo a feira
Emi nlo si oja...........................Eu estou indo para a feira
Nibo ni iwo nlo ?.......................Onde voc esta indo ?
Emi nlo si ile-orisa...................Eu estou indo para a casa do Orisa.
Nibo ni oun nlo ? ....................Para onde ele esta indo ?
Oun nlo lokun ........................Ele esta indo a praia.
Nibo ni awa wa ? ..................Onde ns estamos ?
Awa wa ni Rio ......................Ns estamos no Rio.
Nibo ni enyin wa ? ...............Onde vocs esto ?
Awa wa ni afin.....................Ns estamos no palcio
Nibo ni awon wa ?...............Onde eles esto ?
Awon wa ni igboro..............Eles esto no centro da cidade.
Awon Nomba (os nmeros)
Cardinais Totais Ordinais

1 - okan kan ekini


2 eji meji ekeji
3 eta meta eketa
4 erin merin ekerin
5 arun marun ekarun
6 efa mefa ekefa
7 eje meje ekeje
8 ejo mejo ekejo
9 esan mesan ekesan
10 ewa mewa ekewa
11 okanla mokanla ekekanla
12 ejila mejila ekejila
13 etala metala eketala
14 erinla merinla ekerinla
15 edogun medogun ekedogun
20 ogun ogun ogun
25 edogbon edogbon edogbon
30 ogbon ogbon ogbon
40 ogoji ogoji ogoji
50 adota adota adota
60 ogota ogota ogota
70 adorin adorin adorin
80 ogorin ogorin ogorin
90 adorun adorun adorun
100 ogorun ogorun ogorun
Do n 11 ao 14 = do 1 ao 4 + la no final.

Para os totais, acrescentamos a letra M ao incio dos cardinais, com exceo ao


nmero 1 e, nmero 20 e a adiante, tal como 21,22,23,.....; pr exemplo:
Fazer ebo com dois obis e trs galos.
A rubo pelu obi meji ati akuko meta.
Veja que, obi meji e no obi eji, akuko meta e no akuko eta.
Para termos os nmeros ordinais, 1, 2, 3, e assim pr diante, acrescentamos Ek
ou IK ao incio dos cardinais, com exceo do nmero 1, 11 20, 30,.....
Regra para se escrever os nmeros cardinais entre as dezenas, mas aps o nmero
quinze, (16, 17, 18....21, 22,..31,32...).
Nome do nmero cardinal(at 5) + le + l + o nome da dezena mais prxima, ou o
nome do nmero cardinal(at 5) + din + L + o nome da dezena mais prxima, pr
exemplo:
21 = okan + le + l + ogun
OKANLELOGUN
(PASSOU UM DE VINTE)
26 = erin + din + l + ogbon
ERINDINLOGBON
(FALTOU QUATRO PARA trinta)
Aplicao da Regra:
15 edogun
16 erindinlogun
17 etadinlogun
18 ejidinlogun
19 okandinlogun
20 ogun
21 okanlelogun
22 ejilelogun
23 etalelogun
24 erinlelogun

25 edogbon ou arunlelogun ou arundinlogbon


26 erindinlogbon
27 etadinlogbon
28 ejidinlogbon
29 okandinlogbon
30 - ogbon
31 okanlelogbon
32 ejilelogbon
33 etalelogbon
34 erinlelogbon
35 - arunlelogbon ou arundinlogoji
36 erindinlogoji
37 etadinlogoji
38 ejidinlogoji
39 okandinlogoji
40 ogoji
Dias da Semana:
Ojo Aiku............Domingo
Ojo Aje.............Segunda
Ojo Isegun..........Tera
Ojo Ojoru...........Quarta
Ojo Ojobo...........Quinta
Ojo Eti.............Sexta
Ojo Abameta.........Sabado
Ojo.................Dia
Ose.................Semana
Osu.................Ms

Odun...............Ano
Igba...............Momento, tempo, poca
Meses do Ano:
Sere........Janeiro
Erele.......Fevereiro
Erena......Maro
Igbe.......Abril
Ebeli......Maio
Okudu......Junho
Agemo.........Julho
Ogun..........Agosto
Ewewe.........Setembro
Owara.........Outubro
Belu..........Novembro
Ope...........Dezembro

Estaes do Ano:
Igba Riru Ewe.........Primavera
Igba Erun....................Vero
Igba Ogbo ou Akoko Ikore.....Outono
Igba Otutu...................Inverno
Ojo wo ni
Qual o dia?
Que dia ?
Osu wo ni
Qual o ms?
Que ms ?

Odun wo ni
Qual o ano?
Que ano ?
Igba wo ni
Qual a poca?
Que poca ?
Em que momento?
Quando?
Ojo wo ni wo lo si oja?
Que dia voc foi feira?
Emi lo si oja ni ojo aje.
Eu fui feira na segunda-feira.
Osu wo ni iwo ra ago?
Que ms voc comprou o relgio?
Emi ra ago ni osu ope.
Eu comprei o relgio no ms de Dezembro.
Igba wo ni iwo ko ede Yoruba?
Quando voc aprendeu o idioma Yoruba?
Emi ko ede Yoruba ni odun 1990.
Eu aprendi o idioma Yoruba no ano de 1990.
Igba wo ni?
Em qual poca?
Igba riru ewe ni.
Foi na poca da primavera.
-Horas-

Ago..........Hora, Relgio
Abo.........Metade da hora
Wakati..........60 minutos
Iseju...............Minuto
Koja................passar
Ku..................faltar
Ago melo ni...........Qual a hora?

12:00 = Ago mejila osan/ale


12 horas da tarde/noite
12:01 = Ago mejila koja iseju kan osan/ale
12 horas e um minuto da tarde/noite
12:20 = Ago mejila koja ogun iseju osan/ale.
12 horas e 20 minutos da tarde/noite.
12:29 = Ago mejila koja iseju okandinlogbon.
osan/ale.
12 horas e 29 minutos da tarde/noite.
12:30 = Ago mejila Abo osan/ale.
12 horas e meia da tarde/noite.
12:31 = Ago kan ku iseju okandinlogbon osan/ale.
faltam 29 minutos para 1 hora da
tarde/noite.
12:59 = Ago kan ku iseju kan osan/ale.
Falta 1 minuto para 1 hora da tarde/noite.
01:00 = Ago kan osan/ale.
1 hora da tarde/noite.
Ogbon iseju = 30 minutos
* somente no 20 minutos inverte a posio de iseju e ogun.
O alfabeto Yorub e seus fonemas
O Yorub uma lngua milenar originria da frica Ocidental,
de regies que hoje compreendem a Nigria e Benin, citada a
muitos sculos antes da chegada de europeus a Il-If, capital
de seu reino. O Yorub, bem como o Hassa, uma das principais linguagens usadas na Nigria por vinte e cinco milhes
de habitantes e por outros milhes de descendentes africanos
em pases em que sua cultura foi conservada, como a forma
Nag no Brasil e em Cuba. O alfabeto Yorub composto de
sete vogais e dezoito consoantes e a variada acentuao vem
a definir em cada palavra sua correta pronncia, sendo o seu
sentido modificado quando da acentuao ou no da palavra.
O alfabeto Yorub constitudo das seguintes letras:
A B D E F G GB H J K L M N O O P R S S T U W Y

FONEMAS
Consoantes A
B
b
D
d
F
f
G
g
GB
g
H
rr
J
dj
K
c
L
l

E
b
d
f
gu
g
rr
dj
qu
l

E
b
d
f
gu
g
rr
dj
qu
l

Vogais
I
bi
di
fi
gui
gi
rri
dji
qui
li

O
b
d
f
g
g
rr
dj
c
l

O
b
d
f
g
g
rr
dj
c
l

U
b
d
f
g
g
rr
dj
c
l

A acentuao utilizada da seguinte forma:


o A pronunciado com som aberto (agudo);
o E pronunciado com som aberto (agudo);
o E pronunciado com som fechado (grave);
o O pronunciado com som aberto (agudo);
o O pronunciado com som fechado (grave);
o U pronunciado com som aberto (agudo).

M
N
P
R
S
S
T
W

m
n
pu
r
ss
x
t
u

m
n
pu
r
ss
x
t
u

m
n
pu
r
ss
x
t
u

mi
ni
pui
ri
ssi
xi
ti
u

m
n
pu
r
ss
x
t
u

m
n
pu
r
ss
x
t
u

m
n
pu
r
ss
x
t
u

Você também pode gostar