1

Bu E-Kitap cretsiz olup,B R #EK LDE K TABA ULA#AMAYANLARA YARDIMCI OLAB LMEK AMACIYLA HAZIRLANMI# AMATR B R ALI#MADIR. Bu E-Kitab&n birilerine bir 'ekilde bir yerler iin faydal& olmas& dile)iyle....

Amerikan Efsanesi
ABD'nin Dnyay& Ynetme Felsefesi

ROGER GARAUDY
17 Temmuz 1913'te Marsilya'da do du. 1952 y#l#nda Sorbonne niversitesi'den edebiyat dal#nda, 1954 y#l#nda da SSCB Bilimler Akademisi'nden bilim dal#nda doktor unvan#n# ald#. Bir ara Marksist inceleme ve Ara$t# rmalar Merkezi mdrl yapt#.Frans#z Komnist Partisi'nde zirveye t#rmanm#$ken makama de il, vicdan ve akl #n#n sesine kulak vererek bu kurulu$tan koptu. Frans#z Parlamentosu'nda milletvekili, Millet Meclisi Ba$kan Yard#mc#s#, Milli E itim Komisyonu yesi ve Senatr olarak grev yapt#. Daha sonra niversitedeki profesrl ne dnd. Emekliye ayr#ld#ktan sonra telif al #$malar #na h#z verdi. Her biri dnya ap#nda yank# lar uyand#ran eserleri yan#nda, pek ok lkede konferanslar verdi. Bas#n yay#n kuru-lu$lar#nda yay#nlanan bildirileriyle milletleraras# siyaset ve yanl#$ tutumlar konusunda gr$lerini s#k s#k kamuoyuna duyurdu. a #m#z#n yeti$tirdi i dev d$nrlerden biri olan Roger Garaudy (Roje Garodi), islm' # seip Filistin halk# n#n haklar#n# 'srail'e kar$# savunmaya ba$lad#ktan sonra, Bat# bas#n ve yay#n organlar# taraf#ndan d#$land#. Daha nceleri her hafta ya bir gazete veya bir dergi, yahut bir televizyon veya bir radyo istasyonunun en k#ymetli ve en aranan misafiri olurken, Mslman olmas#ndan ve 'srail zulmne kar$# #k#$#ndan itibaren Avrupa ve Amerika kitle ileti$im aralar# kendisini tam bir skt ambargosuna tabi tuttular. Kendisinden tek sat #rla, tek kelimeyle daha bahsetmez ve kendisine sz hakk# vermez oldular. Vatan# Fransa'da ve Amerika ile birlikte btn Avrupa lkelerinde kitaplar# da gizli gler taraf#ndan fiilen yasakland# # ve art #k eserleriyle dahi okuruna ula$amad# # hlde, onca ilerlemi$ ya$#na ra men Garaudy, bitmek tkenmek bilmez bir enerji ve umutsuzluk nedir bilmeyen bir iman gcyle al#$malar#n# srdryor. D$nrmz sekin ve ok kltrl bir kesime hitap etmesine ra men, yirmiyi a$k#n dile evrilen eserleriyle, dnya ayd#nlar# aras#nda ok geni$ bir kitle taraf#ndan tan#nmakta ve okunmaktad#r. Garaudy'nin eserleri ile ilgili geni$ bilgi kitab#n sonunda verilmi$tir.

ROGER GARAUDY

Amerikan Efsanesi
ABD'nin Dnyay& Ynetme Felsefesi

3 eviren Cemal Ayd&n

TRK EDEB'YATI VAKFI

Eserin Frans#zca ad#: Le Mythe Americain Bu eser, yazar n mtercime verdi!i zel yaz l izinle dilimize evrilmi$tir. Kapak-Mizanpaj Atilla Ceylan Tashih Trk Edebiyat Bask# Umut Ka #t#l#k-Matbaac #l#k 1. bask#: 2002 ISBN: 975-7594-51-2
TRK EDEB'YATI VAKFI YAYINLARI Divanyolu Cad. N: 14 Sultanahmet / 'STANBUL Tel: (0212) 526 16 15 - (0212) 527 50 32 Belgegeer: (0212) 513 77 49

indekiler Okura 9
Antiamerikanc #l#k Nedir? .............................. 11 Amerikan Siyasetinin Kurucu Efsaneleri ............................................ 15 Ne Yapmal#? ...................................................... 73 Amerikan Ekonomisinin Performans# Efsaneleri .....................................77

Ekler.....................................................85
Turbo Kapitalizm .............................................. 87 Kitaptan Semeler............................................ 89 Kreselle$me ............................................. 92 - Byk ' kilem ............................................. 97 Garaudy ile Rportaj ........................................ 99 'srail Amerika'n#n Smrgesidir................. 103 Amerikan Hegemonyas#n#n ments .... 121 Terr, Gl Devletlerin Silh#d#r............... 125

Garaudy Bibliyografyas ...................... 133

Eserleri .............................................................. 135 Eserleri zerine 'ncelemeler ....................... 145 Trke'de Garaudy.150

4 Okura Kendisiyle defalarca yz yze gr $m $, kitaplar#n# tercme etmi$ oldu um Garaudy'nin Amerika'ya $iddetle kar$# #k#$#n # biraz abart#l# buluyor, bunu Frans#z ayd#n # fantezisi olarak gryor, yazd #klar#na ve sylediklerine inanmakta ihtiyatl# davran#yordum. te yandan, Noam Chomsky'nin pek ok kaynak da gstererek anlatt# # Amerikan ac#mas#zl# # ve vah$eti de bana biraz zorlama, tek boyutlu ve fazlaca militan bir bak#$ gibi grnyordu. Fakat milletimizin yzak#, btn dnya bilim evrelerinin imrendi i ve o u zaman da k#skand # # ok ynl bilim adam#m #z Prof. Dr. Oktay Sinano lu'nun "Trk Ayn$tayn# / Oktay Sinano lu Kitabini okuyunca anlad#m ki Garaudy Amerika ile ilgili her sznde yerden g e kadar hakl#d #r. Bu k#sa sunu $umda okura sadece iki hat#rlatmada bulunmak istiyorum. Birincisi, bu kitab# Amerikan d $man# olal#m diye de il, sadece Amerika'n#n dnyaya ve bizlere bak#$#n#, as#l niyetinin ne oldu unu anlayal#m ve ona gre tedbirimizi alal#m diye tercme ettim. nk bu kitap, kendi d #$#ndaki dnya milletleri iin Amerika'n#n neler d$nd n btn #plakl# #yla gzler nne seriyor. Amerika'n#n hayatta kalma ve dnyaya hkmran olma felsefesinin temellerini bir bir onaya dkyor. 'kincisi, Sinano lu'nun yukar#da ad#n# and # #m kitab#n# bu eserdeki bilgilerin test edilmesi bak#m#ndan olsun dikkatlice okunmas#n # tavsiye ediyorum. Eserin sonuna konuyla do rudan ilgisi oldu u iin Roger Garaudy (Roje Garaudy) ile 2001 y#l# Temmuz ay#nda Paris'te yapt# #m#z bir konu$may# ve Noam Chomsky'nin 11 Eyll hdiselerinden hareketle Amerika'y# ele$tiren bir yaz#s#n# eklemeyi gerekli grdk. Garaudy'nin bu zl ve arp#c# incelemesi, ayr#ca Edward N. Luttwak'#n "Le turbo capitalisme / Turbo Kapitalizm" kitab #ndan yapt# # zet kadar, di er ekler de okura dnyam#z#n iinde bulundu u durum hakk#nda doyurucu bilgiler verecektir. Cemal Ayd#n Sultanahmet, 15.02.2002 Antiamerikanc&l&k Nedir? Antiamerikanc#l#k (anti-americanisnsme= Amerikanc#l#k kar$#tl# #, Amerikan hayranl# #na kar$# #kma, Amerikan sistemi ve dnya gr $ne kar$# olma) ne bir milliyetiliktir, ne bir #rk#l#k tr; ne de ba$kas#n#, ba$ka bir insan# veya ba$ka bir halk# red $ekillerinden biridir. Antiamerikanc#l#k; bir sisteme, bir insan anlay#$#na ve bir hayat tarz#na kar$# mcadeledir. Tarih a#dan Antiamerikanc#l#k, gnmzde Amerika Birle$ik Devletleri'nin ba$#nda bulunan siyas, mal ve asker oligar$inin gcnn bu anlay#$# dnyaya zorla kabul ettirmeye yeltendi i bir k#tan#n iinde do mu$tur. Elbette ABD byle bir zihniyeti ancak pek ok lke yneticilerinin i$gzarl# # ve kul-kleleli i sayesinde gerekle$tirebilmi$ ve gerekle$tirebilecektir. Bilhassa "Antiamerikanc#l#k" ile yabanc# d$manl# #n# birbirine kar#$t#rmak niyetindeki kimselere kar$# daha da a#k ve net olmas# bak#m#ndan hemen belirtelim ki: Ben bir hayat tarz#n# ve bir dnya anlay#$#n# ifade eden "Amerikan / Amerikal#" kelimesiyle, Amerika'da do mu $ veya 1620'den itibaren "Mayflower*"la Amerika'ya g etmi$ ve orada bu hem smrgeci hem de (kkenlerine gre) #rk#, (tarihlerine gre de) hkmedici ve bezirgan

5 sistemi kurmu$ olan kimselerle alkal# her trl co raf veya etnik anlam# kastetmiyorum; tam aksine ben, dnya lkelerinde bu "model"i halka dayatmak isteyen btn kimselere "Amerikan / Amerikal#" ad #n# veriyorum. Bu modelin temel zelli i, ekonomi ve pazar#n toplumun hizmetinde olmas# de il de, toplumun tamam#n#n ekonominin ve pazar#n gereklerine boyun e mesidir. Bayan Thatcher ve Tony Blair, Chirac ve Jospin, ("pazar kar$#s#nda devletlerinin silinmesiyle de") Schroeder, Solana ve onlar#n "ete"sinden daha niceleri; en az Clinton veya Madam Albright, Kissinger veya Brezezinsky kadar "Amerikan"d #rlar. '$te bizim "antiamerikanc#l#k"#m #z#n esas# budur: Yani, antiamerikanc#l#k, bir sistemi ve o sistemin yneticilerini hedef al#yor, ayr#ca byk o unlu u itibariyle, t#pk# bizler gibi, ayn# "sistem"in kurban# olan Amerikan halk#n # da ondan kurtarma mcadelesi veriyor. Demek ki bizler her yerdeki amerikanc#l#kla ve hatta bazen iliklerimize kadar i$lemi$ olan bu anlay#$la mcadele etmek zorunday#z. Zira bu sistem, ileriki sayfalarda gsterece imiz zere, e er evrensel bir ba$ar#ya ula$acak olursa, bizleri dnya ap#nda bir intihara ve insan#n helk #na, hayat#m #z#n ve ortak tarihimizin be$er ve ilh mns#n # arama abas#n#n ortadan kalkmas#na sebep olacakt#r. * (May#s ie i), Southampton'dan 102 gmenle yola #kan (6 Eyll 1620) gemi. Yolculardan 41 'ngiliz priteni bir antla$ma ile (Mayflower compact) ilkelerini kaleme ald#ktan sonra Cod burnu yak#n#nda gemiden indiler ve New England'da Playmouth'u kurdular. ev. Bu amerikanc#l#k, bu ismi bir halk #n veya bir milletin zel bir kusurundan de il, aksine iki Dnya Sava$# sayesinde bugn en byk zenginli i ve en byk gc elinde tutan Amerika Birle$ik Devletleri'nin siyasetine yn veren asker-s#na kompleksten al#yor. Bizim tahlilimizin konusu, amerikanc#l# #n do u$unu, geli$me safhalar#n# ara$t#r#p ortaya koymakt#r. Ayr #ca, $ayet sapmalar#n# durdurman#n yollar#n # bulamazsak -ki burada biz bunu deneyece iz-, k#r#lm#$ bir dnyan#n at#$malar# aras#nda, bizi uuruma srkleyecek olan bu sistemin $imdiki safhas#n # gzler nne sermektir.

Amerikan Siyasetinin Kurucu Efsaneleri Smrgecilik, sistemli olarak tan#mad # # ve binlerce y#ld#r oralar# $enlendiren parlak medeniyetleri y#k #p yok etti i iin "Yeni Dnya" ad # verilen o k#tan#n Gney yar#m #, Christophe Colomb'un geli$inin ard#ndan Amerika'ya ilk papaz olarak gnderilen ve daha sonra piskopos rtbesine ykseltilen Bartolome de las Casas'#n "K#z#lderililerin 'mhas#*" kitab#nda "Barbarl#k Avrupa'dan gelmi$tir" $eklinde ifade etti i gibi, daha nce de t#pk# $imdiki gibi y#k#mlar grm$t. Smrgecilik Kuzey Amerika'ya, Meksika'n#n telerine, yeni bir $ekil alt#nda girdi. Bask# ve zulmlerden kaan Kalvinizm-Pritenizm** mezhepli bir 'ngiliz gmen grubu 1620'de Massachussetts'e ayak bast# #nda, as#l grevlerinin yeni bir dnya kurmak oldu unu d$nyorlard #. 'ki as#r sonra Amerika Birle$ik Devletleri'nin kurucular# olan bu smrgeci yerle$imciler, hibir tarih gemi$lerinin olmad# # bir memlekete iyice yerle$ip kk salarken bir de kendileri iin bir efsane uydurdular: * Trke evirisi, *ule Yay#nlar#, 'st.

6 **Kalvinizm: Calvin (1509 - 1554) taraf#ndan yorumlanan H#ristiyanl#k akidesi; Pritenizm: Calvin'den de etkilenen ve e lencelere s#rt dnp s#k# dindarca ya$amaya nem veren ve kendileri gibi olmayanlar# hor gren kimselerin mezhebi. ev. Onlar#n 'ngiltere'den gleri, Kutsal Kitab'a dayal# yeni bir "#k #$*" idi. Amerika, Allah'#n Hkmranl# #'n# tesis etmek iin "Vaad Edilmi$ Toprak**"t#. K#z#lderilileri avlamay# ve yerli halk#n topraklar#n# almay# hakl# gstermek iin hep bu ilh grevi ileri srdler ve Ye-$u Peygamber'in Kitab# Mukaddes'te anlat#lan rne ini ve onun "kutsal imha hareketlerini***" esas ald #lar. Nitekim onlardan biri aynen $yle yazm#$t#: "Allah'#n yerle$imcileri sava$a a #rd# # a$ikrd #r... Kuvvetle muhtemeldir ki K#z#lderililer de, 'srail'e kar$# birlik kuran eski Amelika ve Filistin kabilelerinin benzerleridir." Truman Nelson, "The puritans of Massachusetts: From Egypt to the Promise Land / Massachusetts Pritenleri: M#s#r'dan Vaad Edilmi$ Topraklara." (Judaism, c. XVI, 2, 1967). "Vaad Edilmi$ Toprak" i$te o andan itibaren "fethedilmi$ toprak" anlam#na gelmeye ba$lad #. Bu soygun ve katlim uygulamas# onlar#n din anlay#$#yla eli$miyordu, nk zafer kazanmak kadar zenginle$mek de onlara gre ilh ltfn bir i$aretiydi. Bu insanlar 'ngiltere'den ba #ms#zl#klar#n# iln ettikleri s#rada, ABD'nin kurucusu Georges Washington, Ba$kan olarak yapt# # ilk konu$mas#nda, Amerikan siyasetinin gnmze kadar devam edip gelecek olan ana prensibinin en mkemmel formln vermi$ti: "'nsanlar#n i$lerine yn veren o grnmez ele hibir halk, Amerika Birle$ik Devletleri halk#ndan daha fazla $kretmek ve ibadet etmekle ykml de ildir. Mill ba #ms#zl#k yolunda Amerika Birle$ik Devletleri'ne att#r#lan her ad #m, ilh mdahalenin damgas#n# ta$#yor grnmektedir." * Kitab# Mukaddes'in ilk be$ temel kitab#n#n ikincisi. Hz. Musa'n#n Firavunla mcadelesini ve zellikle 'srailo ullar#n #n M#s#r'dan "#k #$"n# ve Sina'ya gidi$ini anlat#r. ev. ** T#pk# Yahudilere Nil'den F#rat'a kadar olan yerlerin vaad edilmesi gibi. ev. *** Kitab # Mukaddes'in Trkesinin Ye$u blmnde, Ye$u nderli indeki Yahudilerin bir ok $ehirleri ald #klar#, halk#n # katliama tabi tuttuklar#, ok kan dktkleri, yer ve ki$i adlan da verilerek uzun uzun anlat#l#r. Ayr #ca Ye$u'nun $u ifadesi birka defa tekrarlan#r: "Sizin iin cenk eden Allah#n#z Rabdir." ev. "Grnmez el", Adam Smith*'in kendi iktisat teorisini parlak bir $ekilde tamamlamak iin buldu u bir tabirdir. Buna gre, e er her fert kendi $ahs menfaati pe$inde ko $arsa, genel menfaat gerekle$mi$ olur. Bir "grnmez el"bu ahengi gerekle$tirir. Washington, bu "grnmez el"de ferd menfaatler ile genel menfaat aras#ndaki ahengin temel kanunuyla beraber Allah'#n ltufkr bir mdahalesini de grmektedir. Halefi John Adams 1765'te $unlar# yaz#yordu: "Ben Amerika'n#n kurulu$unu, insanl# #n hl kleli e mahkm durumda bulunan k#sm#n# hrriyete kavu$turmak ve ayd #nlatmak zere tasarlanm#$, bir ilh inayetin eseri olarak gre gelmi$imdir." 19. yzy#lda ise Herman Melvil $yle diyordu: "Biz Amerikal#lar, zel bir halk#z, sekin bir halk#z, zaman#m #z#n 'srailo ullar#y#z; hrriyetlerin (kutsal) sand# #n # bizler ta$#yoruz." (America as a civilization / Bir Medeniyet Olarak Amerika, s. 893)

7 Gnmze kadar bu iman esas# ile o iman# temellendirenin yd edile gelmesi manidard #r: Her dolar#n zerinde Washington'un resmi ile $u $a$#rt#c# slogan yanyana bas#lmaktad#r: "IN GOD WE TRUST" (Biz Allah'a gveniriz).

Bu durum art#k "seilmi$ halk"#n yeni siyasetinin de i$mez genel e ilimi olacakt#r: Allah ve dolar iktidar#n iki memesidir. *Adam Smith (1723-1790), "Milletlerin Zenginli i" (An Inquiry in o the nature and causes of the wealth of nation) kitab#yla iktiat teorisini kuran 'skoyal# iktisat#. ev. Washington'dan sonra Amerika Birle$ik Devletleri ba$kanl# #na gelen John Adams $u iddias#n# a#ka savunur: "Amerika, insan#n kendi kimlik ve ki$ili ine kavu$aca # mekn olmas# iin Yce Allah taraf#ndan yarat#lm #$t#r." (Autobiographie, c. I, s. 282). Amerika federasyonunun, din adam# Dana gibi, ilk teorisyenleri, Yeni Devlet'in bu ilh ynne s#k s#k vurgu yapm#$lard#r: "Kesinlikle Yce Allah taraf#ndan kurulmu $ ilk hkmet $ekli brnilerinkidir. Bu hkmet ba$#nda Yehova'n#n bulundu u birle$ik bir cumhuriyetti." (Dana, Sermons / Vaazlar, s. 17). Amerika Birle$ik Devletleri'nin nc Ba$kan# Jefferson da kendi halk #n#n "Allah'#n seilmi$ halk#" oldu unu iln edecektir (Virjinya eyaleti zerine notlar. Blm 19). Ba$kan Nixon da, t#pk# iki as#r nceki gibi, $yle diyecektir: "Allah, Amerika'yla birliktedir. Allah, Amerika'n#n dnyay# ynetmesini istiyor." Ba$kalar#n#n s#rt#ndan geinmelerini hakl# gstermek iin btn Amerikan Ba$kanlar# ayn# lflar# edeceklerdir. Dile getirdikleri bu inan ifadesi ile bilfiil uygulamalar# aras#ndaki tezat, Amerikan siyasetinin de i$mez bir esas#d#r. Mesel Mac Kinley Filipinleri "ykseltmek, medenle$tirmek ve h#ristiyanla$t#rmak" iin oralar# fethe gidiyordu. Pek o u aras#ndan i$te bir rnek: 1912'de, Meksika'y# istil eden Ba$kan Taft* $u beyanat# veriyordu: "Meksika hkmeti 'srail'de bir Tanr# bulundu unu ve O'na itaat etmenin bir vazife oldu unu anlay#ncaya kadar, halk#m #z# ve onun Meksika'daki mlklerini korumaya mecburum." * William Howard Taft, 1909-1913 y#llar# aras#nda ABD ba$kanl# # yapm#$ bir siyasetidir (ev.).

Kendisini yneten oligar$ilere gre, Amerika hep ilh 'nayet'in silhl# kolu olarak kald # # iin, Washington'dan Clinton'a sylem hi de i$medi. Viet-nam sava$#n#n en civcivli zaman#nda New York Ba$piskoposu Kardinal Spellman, "Amerika'ya ve Allah'a inanan" btn kimseler ad#na konu $mak zere Saygon'a gidiyor ve Viet-nam'da katliam yapanlara "Sizler (Hazreti) 'sa'n#n askerlerisiniz!" diyordu.

8 Hem hkmetlerin sbvansiyonlar#, hem de devletin d #$ lkelere silh sat#m# iin ara$t#rma ve sava$ sanayiini geli$tirmeyi finanse etmesi sayesinde, a$#r# silhlanma ve silh ticareti, lke ihracat#n#n en parlak sektr hline gelmi$tir. Amerika Birle$ik Devletleri'nin "ekonomik refah#n#n"en etkili dayana # olan bu a$#r# silhlanma ve silh ticaretini hakl# #karmak iin, bugn bile, Pentagon'un (ABD Savunma Bakanl# #'n#n) ideologu Samuel Huntington, "Medeniyetler at#$mas#" kitab #nda, ABD'nin asl#nda dnya hegemonyas# kurma gayesi gden bylesi projelerini "Yahudi-H#ristiyan medeniyetini 'slm-Konfys gizli ittifak#" ile kar$# kar$#ya getirerek din bir hal# seferi k#l# #na sokup tan#nmaz hle getirmektedir. Politikac#lar, medya ve onlar#n eleba$#lar#, bu efsanelere tarih gerekler elbisesi giydirerek halk# uyutma grevini stleniyorlar. Ve bu, t ba$lang#tan beri byle srp geliyor. Amerikan siyasetinin ilk ve en kavray#$l# analistlerinden biri olan Tocqueville ok nceden $u notu d $yordu: "Btn Amerikal#lar#n kendi dinlerine inan#p inanmad#klar#n# bilmiyorum, fakat onlar#n cumhuriyet kurumlar#n #n ayakta kalmas# iin dinin zorunlu oldu una inand #klar#ndan eminim." Ve ilve ediyordu: "Baz#lar# H#ristiyan dogmalar#na inand#klar# iin, di erleri ise onlara inanmaz grnmekten korktuklar# iin bunlar# dile getiriyorlar. ...Amerika Birle$ik Devletleri'nde egemen olan din oland#r, o yzden de ikiyzll n ortak olmas# gerekir."

Alexis de Tocgueville, 1840'ta kaleme ald # # "La democratie en Amerique / Amerika'da Demokrasi" kitab #nda bu trelere ba l#l# # ve ba$ e i$i daha o zaman gzler nne sermi$ti: "Ben Amerika Birle$ik Devletleri'ndeki kadar az d$nme ve tart#$ma hrriyeti olan ba$ka bir lke tan#m #yorum." 1858'de, ender muhaliflerden biri olan (Walden ya da Ormanda Hayat'#n yazar#) Henry David Thoreau $unlar# kaleme al#yordu: "Bas#n hrriyetini kontrol etmek iin kimsenin kanuna ihtiyac# yok. Bunu kendi kendisine yap#yor zaten, hem de fazlas#yla. 'fade edilebilecek $eylerle ilgili bir mutabakata varm#$ olan bu topluluk, kendili inden baz# esaslar belirlemi$ ve bunlardan sapan herhangi bir ki$iyi aforoz etmeyi st rtl olarak karara ba lam #$t#r. yle ki bin ki$ide bir ki$i bile farkl# bir $ey sylemeye cesaret edemez. "Yneticileri Amerikan vesayetini kabul etmi$ lkelerde bugn "teki d$nce" ad# verilen $artland#rma ve kamuoyunu ynlendirme, gerek "amerikanc#l#k'#n zelliklerinden biridir. Mac Carthysme (Makkartizm), ortal# # kas#p kavurmak iin 1952'de Mac Carthy'inin gelmesini pek de yle beklemedi. Mac Carthy, atom enerjisi ara$t#rmalar#n#n nclerinden biri olan Oppenheimer gibi lkenin en sayg #de er entellektelleri aras#nda bile, bizzat Amerika iinde, "unamerican" (Amerikal# kar$#tl# # veya Amerikal# olmayan) faaliyetleri izletmek suretiyle buna sadece "antiamerikanc#l#k" etiketini takm#$ oldu o kadar. ABD'nin zirvelerde oldu u bir dnemde ortaya #kar#lan ve Amerikanc#l# #n z#t kutbu olan bu anti-amerikanc#l#k, t ilk zamanlardaki engizisyoncu o a$#r# dindarl# #n (pritanizmin) modern bir $ekli idi. Nitekim Tocqueville'in bize nakletti ine gre, Connecticut'un kanun yap #c#lar#, 1640-1650 y#llar#nda, "kutsal kitaplar" dan #kar#lm #$ $u ceza yasas#n # yrrl e koyuyorlard#: "Her kim ki Rab'dan ba$ka bir 'lha tapacak olursa idam edilecektir." Temel farkl#l#k $udur ki, bugn ayn # 'lh'a, ba$ka "de erler"i daha do rusu ticar olan#n d#$#ndaki de erlerin yoklu unu savunmak iin, yani (ticaret) hrriyeti veya (oligar$ilerin en son kayg#s# olan) "insan haklar#" iin ibadet edilmektedir.

9 Btn siyasetlerin en kanl#s# olan Amerikan siyasetinin ilk efsanesi i$te bu bizler "seilmi$ halk#z" efsanesidir. Bu efsane, stn #rklar ve a$a # #rklar aras#nda bir hiyerar$i kurarak, btn milliyeti ve smrgeci zulmleri mazur gstermeye yarar. Bu efsaneden hareketle (di er milletlere) hkmetme "hakk#"n#n ancak kendilerinde oldu unu savunurlar. Ayr#ca, o (iddia ettikleri) Allah taraf#ndan grevlendirildikleri bahanesiyle, kendilerini sadece insan iradesiyle ortaya konmu$ olan her trl milletleraras# kanunun (mesel Birle$mi$ Milletler kararlar#n#n) zerinde grrler. ('srail devleti, Birle$mi$ Milletler'in 'srail devleti ile ilgili ilk karar#na "paavra" -tabir Ben Gourion'a aittir- nazar#yla bak#yordu. O karar, bu devleti kuran ve s#n #rlar#n# belirleyen karard #. ABD de Yugoslavya'ya kar$# sava$ aarken hem halklar#n egemenli ine dair milletleraras# kanunu i nemi$ hem de BM'in karar#na gerek grmemi$ti.) Bu "sekin halk" iddias#n#n Hitlerci yorumunun ne byk zulmlere yol at# #, dnya ap #nda bir egemenlik kurarak "yeni bir adam " yaratma grevini stlenmi$ "sekin Cermen halk#"n#n, "ri #rk"#n stnl nn yceltilmesine nas#l srkledi i biliniyor. "Allah taraf#ndan seilmi$li i" savunan bylesi bir iddiaya Rousseau $u ok sert cevab#n# veriyordu: "O halde sizin ilh#n#z bizim Allah#m #z de ildir, diyece im ben o mezlere. Zira kendisine tek bir halk# semekle i$e ba$layan bir ilh, btn insanlar#n Allah# olamaz." (Emile, kitap 4) Amerikanc#l# #n ikinci esas#, Ba #ms#zl#k Bildirisi'nden ve bu bildirinin "Washington'un tayin etti i ilk maliye bakan# Alexandre Hamilton'un yorumundan do an esast#r. Gerekte Adam Smith'in bir mridi olan Hamilton, mlkiyetin insan#n "kutsal"bir hakk# oldu unu ve "grnmez bir el" taraf#ndan haberleri olmaks#z#n ynlendirilen ki$isel menfaatlerin birbiriyle kar$# kar$#ya geldikleri pazarda "genel menfaate dn $tklerini d$nyordu. Onun iin de pazar, sosyal mnasebetlerin tek dzenleyicisi oluyordu. Hamilton, Smith'den sadece bir noktada ayr#l#r. O da devletin rol meselesidir. Hamilton'a gre devlet, pazardaki rekabetin serbest i$leyi$inin zaruri olarak do urdu u artan e$itsizlikleri hafifletmek iin de il, aksine vergilerini hafifletmek ve kendilerine azami yard #mda veya kamu sipari$inde bulunmak suretiyle en rekabeti te$ebbslerin destekisi olmak iin mdahale etmelidir.

zellikle Merkez Bankas#, kuvvetlilerle zay#flar aras#ndaki devaml# at#$maya mdahale etme ihtimali bulunan her trl demokratik kontrolden uzak tutularak zerk bir statden yararlanmal#d#r. (Georges Washington emekliye ayr#l#rken millete yapt# # veda konu $mas#nda kendisine ilham kayna # olacak kadar Georges Washington'a yak#n olan) Hamilton'un doktrininin en dikkat eken zelliklerinden biri, sistemin motor unsuru olarak r$vetili e / yolsuzlu a (corruption) stn bir yer vermesidir. nk r$vetilik sistemin motoru olan ki$isel #kar# aramada nemli bir tahriktir. Muzaffer "Amerikanc#l# #n", yani "pazar tek tanr#c#l# #n #n" gnmze kadar sregelen zelli i, pazar ekonomisinin zorunlu ve tabi var#$ noktas# olan r $vetili in bu rol, sistemin mant#k, ka#n#lmaz bir sonucu olarak kabul ediliyor.

10 Alain Cotta, "Le capitalisme dans tous ses etats / Btn Ynleriyle Kapitalizm" kitab#nda bu sistemin mant# #n# $yle anlat#r: "R$vetili in ykseli$i, finans ve medya faaliyetlerinin artmas#ndan ayr#lmaz. Enformasyon, her trden mal operasyonlar arac#l# #yla -zellikle de birle$meler, sat#n almalar ve borsada $irket hisselerini arz gibi yollarla- btn bir hayat boyunca s#k# al#$ma pahas#na elde edilmesi imkns#z bir serveti birka dakikada sa lama imkn# verdi inde, bylesi bir serveti satmak ve sat#n almak olduka cazip bir hl al#r." (Alain Cotta, Le capitalisme dans tous ses etats / Btn Ynleriyle Kapitalizm, Fayard Yay#nlar#, 1991) Yazar $unu da ekler: "Ticaret ekonomisi ancak bu otantik pazar#n geli$mesiyle desteklenebilir... Velhas#l r$vetilik, plna benzer bir rol oynar." Noam Chomsky*, Amerika'n#n "demokrasiyi, yani "a#k" toplumlar# savunma iddias#ndaki d#$ politikas#n#n temel hedefini mkemmel bir $ekilde tarif etmi$tir: "ABD'nin d #$ politikas#, iinde Amerikan $irketlerinin geli$ip milletleraras# bir dzen kurmak ve devam ettirmek iin tasarlanm#$t#r. byyebilecekleri

* Chomsky'nin 11 Eyll sald#r#lar# ve Amerika'n#n tutumu ile ilgili gr$leri iin kitab#n sonundaki eklere bak#n#z. ev. Bu, bir 'a#k toplumlar' dnyas# olacakt#r. A#k toplumlar demek, verimli yat#r#mlara a#k, ihracat pazar#n#n yay#lmas#na ve sermaye transferine, ayr#ca insan ve madd kaynaklar#n Amerikan $irketleri ve onlar#n yerel $ubeleri taraf#ndan smrlmesine elveri$li olan toplumlar demektir. Terimin gerek anlam#yla 'a#k toplumlar', ABD'nin ekonomik nfuzuna ve siyas kontrolne a#k olan toplumlard#r." "Amerikanla$t#rma"n#n belli ba$l# unsurlar# i$te bunlard#r. 1- zerinde Allah'#n cennetini gerekle$tirmek iin dnyaya hkmetmenin al#nyaz#s#n#" kendisinde ta$#yan "seilmi$ halk" olma kanaati. "apa#k

2- Bu ilh seimin i$aretinin ba$ar# ve zafer oldu una kesin inan. Bunun tezahr ise zenginliktir. Bu sistemin ba$lang#c#nda yer alan Hamilton'un anlay#$#na gre de o zenginli e ula$mak iin "kazananlar" taraf#ndan hangi vas#talar#n kullan#ld# # nemli de ildir. 3- Sosyal bir durumun #rk veya irsiyetten kaynaklanan ba$lang#taki e$itsizlikleri, en gllere en zay#flar# ezme imkn# vermek iin "serbest mbadele" yi oyunun en etkili kural# hline getirir. 4- Bundan da, Schlesinger'in ifadesiyle, ticarette ba$ar#n#n "ahlk bir davran#$ " oldu u ve "kazananlar"#n, zellikle en fazla kazananlar#n bu sistemde takdis edilmeseler bile taltif edilmeleri gerekti i neticesi #kar. Nitekim John Rockfeller "misyon"unu $yle dile getiriyordu: "Bana bu serveti Allah vermi$tir... Para kazanma gc Allah'#n bir ltfudur... Bu ltfa mazhar oldu um iin vazifemin daima daha fazla kazanmay# ve kazanc#m# vicdan#m #n emretti i $ekilde insanl#k iin harcamay# d$nyorum."

11 Ferd ba$ar#larda oldu u gibi memleketin iktisad zaferlerinde de ayn# din hava yay#l#r. Los Angeles'te, May#s 1981'de, Beyaz Saray' #n himayesinde dzenlenen, 300 $irket sahibinin bir araya geldi i "'ktisad Kurtulu $ ve Manev Kurtulu$" konulu bir "seminer"de, Hilton oteller zincirinin patronu Nelson Hunt diyordu ki: "lkemiz iin en nemli $ey, manev bir ortama sahip olmakt#r. Byle bir ortam bize, kazanabilecek durumda oldu umuz paray# kazanma imkn# verecektir." (Zikredildi i yer: Les Americains / Amerikal#lar, Mazarine Yay#nlar#, 1983) Daha 1840'ta, ABD'nin ilk ve en basiretli gzlemcisi Tocqueville, "La democratie en Amerique / Amerika'da Demokrasi" kitab #nda, do makta olan devlette o zamanki bu i$leyi$i $yle tahlil ediyordu: "Para a$k#n#n insanlar#n kalbinde bylesine byk bir yer tuttu u ba$ka bir halk tan#m #yorum." Ve ekliyordu: "Macerac#lar ve speklatr kalabal# #ndan olu$an bir halk." Bu ifade, bir halk#n #rk# bir gzle de erlendirilmesi de il, aksine bir millet olmaktan ziyade, Tocqueville'in syledi i gibi, ortak bir tarihleri- ve kltrleri olmayan bir gmenler "y# #n #" olan bir "millefin do u $unun tarih $artlar#n#n apa#k bir gzlemi idi. Men$eleri ne olursa olsun bu insanlar, byk o unlu u itibariyle, i$ bulmak ve para kazanmak iin gelmi$lerdi. 'rlandal# veya 'talyan, Meksikal# veya inli olan bu insanlar# bir araya getiren tek ba , kendilerini i$e alan bir firmada al#$anlar# birbirine ba layan ba ne ise o idi. Hibir yerli kltr (as#l yerli halk d#$land# # iin), byle kklerinden kopmu$ bir y# #na m$terek bir manev hedef veremezdi. ("Allah taraf#ndan seilmi$ olma" ve "apa#k al#nyaz#s#" efsaneleri gibi) kurucu efsanelerle maskelenmi$ olsa bile, t ba$lang#c#ndan itibaren ABD, s#rf ekonomik ve teknolojik rasyonaliteye gre dzenlenmi$ bir rgtlenmedir. Fert bu rgte, retici veya tketici, tarla a#c# ve speklatr, topra #, petrol veya alt#n # sahiplenmede btn di er insanlara rakip soyguncu olarak kat#l#r. Bunlar# yaparken de ferdin tek gayesi, e$yay# sat#n alma gcn miktar bak#m #ndan alabildi ince art#rmak ve, r$vetili e ncelik veren Hamilton dogmas# uyar#nca, icab #nda bunu insanlara r$vet vererek gerekle$tirmektir. Nih gaye ve hayat#n anlam # zerindeki her trl tefekkre bu sistemde kesinlikle yer yoktur ve bunlar ancak ok kk bir az#nl# a has zel bir mesele olarak kal#r. Yine de bu ok kk bir az#nl#k, Yeni Darvinci bir evrenin manev bo$lu unun do urdu u ortama kahramanca direnmektedir. Yeni Darvinci evrene gelince, bu gr $, en parlak taraftarlar#ndan birinin "pazar#n ilh kanunlar# "ad #n# verdi i $eye dayanmaktad #r. (Edward N. Luttwak, Le Turbo Capitalisme / Turbo Kapitalizm, Odile Jacob Yay#nlar#, 1999, s.94) G ve zenginli in tesinde as#l o gaye yoklu u, sistemin sadece temel bir zelli i de ildir, sistemin varl# #n # devam ettirebilmesinin de bir $art#d #r. Luttwak, olduka a#k yreklilik ve alayc#l#kla hat#rlat#r ki, savundu u (ve kapitalizmin geli$mesinin en son noktas# olan) rejimde, "ki$inin tabili inin kayb # bir bak#ma kastidir. *uurun kas#tl# olarak uyurgezer bir ya$ant#ya terk edilmesi, geriye kalan tek tercihtir. stn nitelikli giri$imciler, n plndaki siyasetiler ve di er kazananlar iin bylesi bir ya$ant# bir ba$ar# garantisidir, zira onlar nih gayeleri d$necek olurlarsa, kendi mahiyetlerim bozarlar... Turbo kapitalizm, pazarlar fethetmekle yetinmez, pazar ku $atmas#n# insan faaliyetin btn alanlar#na yayar." (ad# geen eser s. 285) Misal olarak da, pazar#n icaplar# yznden nih gayelerinden tamamen uzakla$m #$ "gzel sanatlar, edebiyat ve spor"u gsteriyor: "(bunlar) deme yapabilecek bir halk#n veya sponsorlar#n dikkatini ekmek... kr# azamiye ykseltecek bir gsteri olmak zorundad#r". (A.g.e, s. 287)

12 Tam anlam#yla insan veya ilh her trl gayeden yoksunluk, bugn dnyaya egemen olan "Amerikanc#l#k"#n en gze batan niteli idir: Aralarla amalar birbirine kar#$m#$, "niin"in yerini "nas#l" alm#$t#r. Btn gayelerin yerine geen bir vas#ta olarak para, din hline gelmi$tir. Bu hastal#k (yani Amerikanc#l#k) dnyay# istil etmi$tir. "Antiamerikanc#l#k" ise, bu hastal# a kar$# bir mcadeledir. Biz bu hastal#ktan kendisi de kurban durumuna d$m$ ve para babalar#, siyasetiler, askerler oligar$ilerinin kurban# olmu$ Amerikan halk#n# da $ifaya kavu$turmak zorunday#z. Bu oligar$iler o halka bu gayesiz hayatlar#, bu anlams#z siyaset ve tarihi dayat#yorlar, t#pk# btn dnyaya dayatmaya al#$t#klar# gibi.

Amerikanc#l# #n en nemli dogmas# olan "pazar tek tanr#c#l# #"n#n $mull bir tarifi, (tabi bu, ekonomi politi in e itimi konusundad#r, fakat kltrn btn sahalar# iin de geerli bir tariftir) iktisat# Michel Albert taraf#ndan "Capitalisme contre capitalisme / Kapitalizme Kar$# Kapitalizm", (Seuil Yay#nlar#, 1993, s. 230) adl# kitab#nda verilmi$tir: "Felsef meseleyi gayecilikten bo$alt#p uzakla$t#rmak, kafi bir zorunluluktur." Amerikanc#l# #n Tekvin'ini (Do u$u'nu) ara$t#r#rken, Amerika Birle$ik Devletleri'nin ba #ms#zl# #n # iln etmeden nce, bir smrge oldu unu unutmamal#y#z. "stn #rk"#n, yani oraya gelip yerle$en smrgecinin temel #rk#l# #n #n iinde ta$#d # # o btn hususlar# da... Aksi takdirde, sistemin temel eli$kisini anlayamay#z. Yani bu sistem, "Beyaz #rk" lehinde mcerret evrensellik ilnlar# yaparken, niin ba$kas#n #, K#z#lderilileri veya zellikle de Siyahileri reddetti ini. Zaten o yzden, ekonomik "yar#$"#n daha kalk#$ noktas#nda kkl bir e$itsizlik vard#r. Her $eyden nce, 1790 say#mlar#na gre, -her trl meden haklardan d#$lanm #$- Siyahi kleler, 4 milyonluk nfusun yzde 17'sini olu$turur. Beyazlar aras#nda, sadece bir tek misal verecek olursak, Boston'da, nfusun en zengin yzde 10'u, (siyahi kleler d#$#ndaki) yoksul i$iler ve denizcilerden meydana gelen halk#n btnnn servetinin 8'de 5'ine sahiptir. Kle edinmeyi hakl# gstermek iin e$itli deliller vard#r. ncelikle din: "Yeni Dnya"da "cennet" in$a etmek gibi ilh bir projenin temsilcileri olarak gelenler iin Amerikan yerlileri H#ristiyan olmad #klar#na gre, Ye$u'nun Amalikalar# yapt# # gibi imha edilmeleri uygun olan cehennemlik kimselerdi. ok dar, basitten bile$i e do ru tek izgi hlinde giden ve evrimci bir tarih anlay#$#na dayanan bir delil, bu din ispat#n yerini al#r veya daha ziyade buna ilve edilir ki o da $udur: Amerika'n#n yerlisi, t#pk# "vah$i bir hayvan" gibi avlanarak hayat#n# srdrmektedir. "Tar#mc#l#kla ya$amak insan trne hast#r; avc#l#kla ya$amaksa hayvanlar lemine zgdr... Kutsal Kitap insana 'Sen topra # i$leyeceksin' demi$tir." 'nsan hayat#n ne oldu unun tek tarifi (onlara gre) budur. (Brackenbrige, Indian atrocities / K#z#lderili Katlim#, 1782)* Onlar#n "cehennemlik" delili, $u #rk# "barbar" deliline mkemmelen uyuyor. De i$meden kalan tek $ey, ba$kas#n# kt grerek onu ortadan kald #rma iradesidir. Franklin, K#z#lderililerin bir yandan ellerinden topraklar#n# al#rken, bir yandan da yok olu$lar#n# abukla$t#rmak iin onlar#n alkolik olmaya te$vik edilmesini tavsiye ediyordu:

13 "Onlar#n topraklar#n#n bir k #sm#n#, yani bizim yerle$imimize k#s#mlar#n # terketmeye zorlamak gerekti i kanaatindeyim. "**

daha

elveri$li

Bu din ve #rk# efsaneler ad#na, Amerika Birle$ik Devletleri bir "K#z#lderili av#" ile tarihin en byk "etnik temizlik" te$ebbsn ba$latt#. K#z #lderili direni$i Wounded Knee'deki Siyular#n (Sioux) katlim# ile ancak 1890'da asker ynden k#r#l#p sona erdirilecektir. Ayn# smrgeci ve #rk# kafayla ba$kas#n# reddedi$, daha sonra, kle ticaretinin h#zla artmas#yla Siyahlar# hedef al#r. Bu hususta da ilk nce Kutsal Kitap referans olarak kullan#l#r. Massachusetts Yce Divan'#nda ye (Salem Cad#lar#n# mahkm eden mahkeme ba$kan#) hakim S. Sewail, yine Kitab# Mukaddes'ten ve Aziz Pavlus'tan (Korentlilere 1. Mektup 12/13-26) Allah'#n kle edinmeye izin verdi inin ve Siyahlar#n, (Hz. Nuh'un o lu) Ham'dan ilh gazab# miras ald#klar#n#n delilini #kar#r.*** *Bilhassa bak#n#z: Elise Marienstrass, Les mythes fondateurs de la nation americaine / Amerikan Milletinin Kurucu Efsaneleri/complexe Yay#nlar#, Brksel, 1992. **Thought in Indian treaties / K#z#lderili Anla$malar#ndaki D$nceler ", American Museum, 1791. ***Samueln Sewall, The selling of Joseph / Yusuf'un Sat#l#$#, s. 3-87, al#nt#layan Marientrass (a.g.e, s. 237)

Daha sonra, "ayd#nlanma felsefesi"nin tesiriyle, klecilik taraftarlar# delillerini, tabiat kanunlar#na ve Lock felsefesine dayand#rd#lar. En nihayet de, din k#l#fa brnen $u iktisad delil ortaya at#ld #: "Buraya yerle$en bu toplulu u 'lh inayet seip tayin etmi$ ve iklimin s#cakl# #na Zencilerin Beyazlardan daha al#$k#n olmalar# yznden de, Avrupal#lara tercihen Siyah# klelerin burada al#$mas#n# istemi$tir." Gerekten de bu kleler o topraklar#n de erlenmesini sa lad #lar. Irk# bir biyoloji, "yarat#l#$lar# gere i kleli e elveri$li bu insan #rk#"n#n a$a #l#n# ispat iin takviyeye geldi. "Btn insanlar#n e$it haklara sahip" oldu unu iln eden (i$galci yerle$imciler taraf#ndan haz#rlanm #$) Ba #ms#zl#k Bildirisi ile bir as#rdan daha fazla sren $imdiki klelik ve gnmze kadar gelen Siyahlara kar$# yrtlen ay#r#m aras#ndaki eli$ki gn gibi ortadad #r. 'ki as#r sonras#na, yani bugne geldi imizde ise, yine "insan haklar#n# savunma" ad#na, hava bombard#manlar#yla, al#kla veya iktisad altyap#lar#n tahribiyle ocuklar#n ve sivillerin katlim# devam etmektedir. Anayasa ve Anayasan#n "zel kurumu" ile yurtta$l#k faaliyetlerine i$tirak etmekten men edilmi$ kleler, Aristo'nun yirmi sekiz as#r nce yazd # # gibi, "konu$an letler"dir.

14 "'nsan haklar#"ndan kas#t, Beyaz adam#n haklar#d#r ve Amerika Birle$ik Devletleri iindeki Beyaz adam ise "Wasp"t#r (White anglo - saxons protestants/ Beyaz Anglo-Sakson Protestanlar). Birle$ik Devletler'in oy hakk#, mlkiyet, silh ta$#ma ile ilgili "klelik kanunlar# "ndan hibiri, Anayasa taraf#ndan yrrlkten kald #r#lmad#. K#z#lderililere gelince, ayn# #rk# sebeplerden tr, onlar (vergi demedikleri iin), resmen vatanda$ kabul edilmezler. 1892 tarihli bir kanun "do ulu #rklar"#n d #$ar#dan lkeye gn resmen k#s#tlar. 19. yzy#ldan itibaren, (en gszlerin en gller taraf#ndan bertaraf edilmesi demek olan) "Sosyal Darvincilik"in etkisi, ekonomik ve sosyal kriterler zerine kurulmu$ bu ay#r#mc#l#klar# alabildi ine geni$letecektir. Amerikanc#l# #n yrngesini izmek demek, t#pk# Dante'nin Cehennem'inin i ie "halkalar#" $eklinde s#ralan#$# gibi, bu sisteme ba l#l# #n gitgide geni$leyen blgelerini izip tespit etmek demektir.* Birinci halka, Kuzey Amerika halkas#d #r. Yani, K#z#lderilileri soyk#r#ma tabi tutan "zorunlu etnik temizlik" "halkas#d#r. Bylece hem m #s#n ve bu day#yla arazilerine, hem de petrol ve alt#n #yla yeralt#na sahip olunmu $tur. stelik ikinci halkaya, yani Orta Amerika ile Gney Amerika halkas#na yakla$mak iin de gerekli olan temel birikim gerekle$tirilmi$tir. Bu ilk safhan#n "me$ru " hareket noktas#, sembolik olarak, Amerikan vatanda$lar#na (yani men$ele-'i ne olursa olsun yaln#zca "Beyazlar"a) zel bir silah ta$#ma izni veren ikinci Anayasa de i$ikli idir. *Bu de i$ik "halkalar" aras#ndaki Amerikan yay#lmac#l# # konusunda, Michel Bugnon-Mordant'#n $u eserine bak#labilir: L'Amerique totalitaire / Totaliter Amerika, Favre Yay#nlar#, Lozan, 1997 Esas itibariyle bu, "zararl#lara" (yani Yerlilere) kar$# savunmaya ve onlar#n imhas#na ynelikti. Bu dzenleme ylesine mhim ve hatta kutsal bir nitelik kazanm#$t# ki bugn Amerika'n#n nfusunu a$an say#daki (200 milyondan fazla) bir miktara ula$an silhlar#n serbest sat#$#na izin veren o de i$ikli e hl el srlememektedir. Amerika'ya g edenler dalgas#yla birlikte "Bat# 'ya hcum ", artan bir yo unluk kazand #. Anavatanlar#ndaki mahkemelerden kaan sab #kal#lardan tutun da, Avrupa'daki Kutsal 'ttifak'#n zulmnden veya ba$ka k#talardaki zorbal#klardan yakas#n # kurtaran siyas gmenlere kadar uzanan karma kar#$#k bir y# #nd# bu. As#l byk kitleyi de topraks#z ve toprak edinme h#rs#yla yan #p tutu $an kyller, i$siz i$iler, mevkilerini kaybetmi$ d$knler ve umutsuzlar olu$turuyordu. Bir de mflis speklatrler veya her trl ipini koparm#$ firariler... Herkesin gcne gre, say#lar# az ve pek gln bir $ekilde silhlanm#$ yerli halktan bir parsel koparabildi i devasa geni$likteki bir "Amerikan ryas#yd #"'bu. Son katlimda (1890 Wounded Knee katlim#nda) asker ynden ezilmelerinin ve en insanl#k d#$# $artlarda toplu

tehcirlerinin ard#ndan, 1776'n#n 600 bin 200 bin ki$i kalabilmi$ti.

15 K#z#lderili'sinden 1910 y#l#nda art#k sadece

Kudurgan $iddet, ileride "top yekn sava$" ad # verilecek olan harekt# onlara kar$# uygulayan Amerikal# general Sherman'#n "'yi bir K#z#lderili lm$ bir K#z#lderili'dir" diye tarif etti i yerlilerin katlim# ile de s#n#rl# kalmaz. Kendilerine "tarla a#c#lar" ad#n# veren macerac#lar aralar#nda kavga ediyorlar ve ganimeti payla$mak iin fert fert veya rakip eteler hlinde arp#$#yorlard#. Asl#nda vnmek iin yap #lm #$ olan ok say#daki Amerikan filmi, kendileri iin tabanca veya tfe in tek kanun ve tek adalet oldu u bu apulcular#n o vah$i cang#l#n#n ne mene bir $ey oldu unu bizlere apa#k gstermektedir. "S#n #r" efsanesiyle hlelenmi$ Amerikan kahraman# imaj# i$te byle $ekilleniyordu. Nitekim, fertler aras#nda oldu u kadar devletler aras#nda da her zaman galip gelen bu $iddetin simgesel imaj# olan Tarzanlar ve James Bond'lar, sinemada o Amerikan kahraman#n#n ete kemi e brnen temsilcileridirler. "S#n #r" kelimesinden Avrupal#lar#n anlad #klar# ile Amerikal#lar#n kastettikleri mn bir de ildir. Amerikal#lara gre bu, bir devletin (sava$lar#n sonular#na ba l# olarak de i$meler gsteren) hudutlar#n#n kadastro izgisi de ildir. Onlar iin, istilc#lar Pasifik Okyanusu'na var#p dayan#ncaya kadar devam eden ve ancak o zaman "s#n #r#n kapan#$#"n# iln ettikleri srekli yer de i$tiren bir izgidir. stelik o s#n#r, insan "insan#n kurdu" oldu u ve zaferin en glye ait bulundu u mcadeleye de s#k# s#k#ya ba l#d #r. Bu mcadele, K#z#lderililerin geriye pskrtlmesi ve mlklerine el konulmas# da olabilir, ganimeti sahiplenmek iin Beyazlar aras#ndaki mcadeleler de. Onun iin, Kuzey Eyaletleri aras#ndaki "Birlikten Ayr#lma Sava$lar#" o unlukla ayn # vah$etle ve sembolik bir $ekilde ayn # $ah#slar taraf#ndan yrtlm$tr. Nitekim General Sherman, ba$kas#n# ayn# $ekilde reddetme ve onu iblisle$tirerek ayn # $ekilde yok etme iradesi ad #na, ayn# "top yekn sava$ "# Gneylilere kar$# gerekle$tirmi$tir. Kaliforniya'da alt#n yataklar#n #n bulunmas#, alt#n ilelerini ele geirmek isteyen rakipler aras#ndaki o mcadeleyi daha da $iddetlendirdi. Bat# topraklar#n#n "sat#$"# hakk#ndaki 1785 nizamnamesi de, Pasifik'e kadarki arazinin zaptedilmesi iin K#z#lderililere -ve rakiplere- kar$# av#n ba$lat#lmas#n#n i$areti olmu$tu. 1823'te Ba$kan Monroe 'kinci halkan#n fethinin ba$lang#c#n# belirleyen doktrini a#klar. Monroe, Amerika k#tas#n#, ABD'nin koruyuculu unu yapt# # bir btn olarak ele al#r: "Eski K#ta, Avrupal#lar#n; Yenisi, Amerikal#lar#n." Bu fetih, Meksika'n#n istils# ve 1845'te Texas'#n ilhak#yla ba$lad#. Ltin Amerika'ya el koyu$ iki farkl# metodla gerekle$tirildi. Kh asker bir i$gale gtren ve dpedz bir ilhakla neticelen iktisad bir istil ile yap#ld #. Porto Rico'da bu byle olmu $tur. Kh Amerika Birle$ik Devletleri, ilk a$amada, Gney Amerika'dan 'spanyol, Portekiz ve 'ngilizlerin kovulmalar#na imkn veren ba #ms#zl#k hareketlerini destekledi, ard#ndan Amerikan yat#r#mlar#na kap # aan kendilerine yrekten ba l# hkmetlerin i$ba$#na gelmesini sa lad #. lke zerindeki ekonomik hakimiyetlerini, yerli ikbal avc#lar#n#n da su

16 ortakl# #yla devam ettirmek iin, bazen her trl halk direni$ini k#rmakla grevli asker diktatrlkleri kulland#, bazen de seilmi$ fakat yine emre amade yneticilerin iktidara gelmesine izin veren suistimal ve r$vet yoluyla terr devreye soktu.* * Ltin Amerika'n#n bu hakimiyet alt#na al#n#$# (ikinci halka) hakk#nda bkz. Peria Torres'in makalesi. nc halkaya gei$, (1914'ten 1945'e kadar sren) o "30 y#l sava$#"n#n ard#ndan Avrupa'n#n ba #ml# hle gelmesiyle gerekle$ti. Avrupa'y# bitip tkenmi$ bir $ekilde ABD'ye teslim eden Avrupa ii hakiki bir "i sava$'l# bu. Bu iki sava$ sayesinde Amerikal#lar, 1945'te, dnya zenginli inin yar#s#n # ellerine geirdiler. (George Kennan, Policy Planning Studies /, 23 *ubat 1948). Daha 19. yzy#l#n sonunda sistemin gelece i ve niha zaferi sa lama ba lanm #$ grnr. Nitekim senatr Beveridge, 1898'de, $u par#lt#l# ufku iziyordu: "Dnya ticareti bizim olmal#d #r ve olacakt#r. Biz buna sahip olaca #z. Denizlerin stn ticaret gemilerimiz kaplayacak. *an#m #za ly#k bir filo kuraca #z. Kendi kendilerini yneten byk koloniler, band#ralar#m#z# dalgaland #rarak ve bizim iin al#$arak, ticaret yollar#m #z zerinde gidip gelecekler. Messeselerimiz ticaretimizin hamleleriyle ykselen bayra #m#z# takip edecekler. Ve Amerikan hukuku, Amerikan dzeni, Amerikan medeniyeti ve bayra #, bugne kadar kanl# ve s#k#nt#l#, fakat ok yak#nda Allah'#n yard #m #yla gz kama$t#r#c# nitelik kazanacak olan topraklara ayak basacaklar." Do rusu bu ya, 1914-1918 sava$#, Avrupa zerinde dalga dalga kan ve Amerika'ya dalga dalga alt#n ak#tarak bu iyimser tahmini hakl# #kar#r. Ve Amerika zafer iin yard#ma ancak 1917'de, yani Alman ordusuna galip gelme $ans#n# tamamen kaybettirmi$ olan Verdun ve Somme sava$lar#ndan sonra gelir (nitekim 'kinci Dnya Sava$# -1939-1945- iin mdahale yapaca # zaman da 1944 y#l#n#, yani yine Naz# ordular#na her trl zafer midini kaybettiren Stalingrad sava$#ndan ok sonras#n# bekleyecektir). Tarafs#zl#k", 1917'de, Amerikan ihracat#n# yzde 3 art#rm #$t#. ABD'nin ticaret dengesi, 1914'te 436 milyon dolarl#k bir fazlal#ktan 1917'de 3 milyar 568 milyon dolara f#rlam#$t#. ABD'nin o dnemki ba$kan# Wilson, 'spanya-Amerika sava$#n#, Filipinlerin zaptedilmesini, Porto Rico ve Kba'n#n i$galini tasvip etmesinin ard#ndan, Theodore Rosevelt ve Taft taraf#ndan kararla$t#r#lm#$ mdahalelerin toplam#ndan ok daha fazla say#da mdahalenin "sorumlusu olmu$tur" diye yazar Franck Schoell, "Histoire des Etats-Unis / ABD'nin Tarihi" kitab#nda (Payot yay#nlar#, Paris, 1965, s. 262). 1916'da, Kba'daki bykelisine bteyi kontrol etme hakk#n# verir... Ayn# y#l, Wilson'un "Chattanooga" ve "San Diego" kruvazrleri, ABD'ye itaat eden Emiliano Chamorro'yu Nikaragua'ya zorla kabul ettirir ve ordusu Panama'y# i$gal eder. 1916'da, Fransa'ya 300 bin cana mal olan Verdun ve Frans#zlara 200 bin, 'ngilizlere ise 400 bin ki$i kaybettiren Somme sava$#ndan sonra, 16 Ocak 1917'de Alman D#$i$leri Bakan# Zimmerman'#n Amerikal#lar taraf#ndan ilhak edilmi$ olan Texas, Yeni Meksika ve Arizona topraklar#n# geri almak iin Meksika ile asker bir ittifak# ngrd n renince, zay#f devletlere kar$# sava$ gemilerini gnderme politikas#n# ok iyi uygulayan bu "'dealist" (Ba$kan Wilson), eskiden Meksika'y# istil etmi$ olan ayn # general Pershing'i Fransa'ya #karma yapt#rmaya ("America first" nce Amerika diyerek) karar verir.

17 (*u hle bak#n, bizler "La Fayette'in i$te biz geldik!" $eklindeki o p#r#l p#r#l efsanesinden ne kadar da ok uza #z!)* * La Fayette, Amerika'n#n ba #ms#zl# # iin yard#ma ko$an, hibir kar$#l#k beklemeden 'ngilizlere kar$# sava$an nl bir Frans#z komutand #r. Kendisinin o dnemlerde olduka maceral# bir hayat# vard #. Yazar, Amerika'n#n kurtulu$u ve kurulu$u s#ras#nda Fransa'n#n menfaat gzetmeyen katk#lar#na kar$#l#k, Amerika'n#n gerek Birinci ve gerekse 'kinci Dnya Sava$# s#ras#ndaki #karc# politikas#n# kar$#la$t#r#yor. ev. Versailles Anla$mas#'ndan sonra, ABD'ye kar$# borlanm #$ olan Mttefikler, bunlar# Amerikan "big business / tekelci ve egemen, byk sermayeli ticaret"ine demeye davet edildiler. Bu durum ise Mttefiklerin Almanya'ya "tazminat" dayatmas#na sebep oldu. Bu da sonuta, Hitler'in demagojik propagandas#n#n en iyi delillerini olu$turan ifls ve i$sizli e yol at#. Me$hur iktisat# Lord Keynes, 1919'da, Bar#$#n 'ktisad Sonular# kitab #nda $unlar# yaz#yordu: "E er bizler Orta Avrupa'y# kas#tl# olarak fakirle$tirmeye al#$#rsak, pe$in pe$in ve kesin bir inanla haber vereyim ki bunun intikam# korkun olur: Yirmi sene iinde, galibi kim olursa olsun, medeniyeti mahvedecek olan bir sava$la kar$# kar$#ya kal#r#z." Bu uyar#, Wilson'un 8 Ocak 1918'de, "demokrasinin mdafaas#" hakk#ndaki o me$hur "14 nokta"y# Kongre'ye sunmas#na mani olmaz. Fakat as#l mesele bor meselesidir ve her $eyden nce de "'tilf" devletlerinin Amerika Birle$ik Devletleri'ne demeleri gereken borlar#d#r. denmesi gereken ticar borlard#r bunlar. Hem sonra Fransa ve 'ngiltere taraf#ndan Almanya'dan istenen, Almanya'n#nsa deyemedi i "tazminat" vard#r. Derken ABD $u garip dolambal# yolu devreye sokar: 'fls# yznden bor deyemez durumdaki Avrupa lkelerine yat#r#m yapamad # #ndan bol sermaye ile dolup ta$an ABD, 'tilf devletlerine tazminat#n# demesi iin Almanya'ya dn para verir, bylece de 'tilf devletleri Amerika'ya borlar#n# deme imkn#na kavu$urlar. A$#r# gl Amerikan ekonomisi, stoklar#n art#k eritilemedi i bir h#zla retim yapar, bu yzden de birok i$letme tam bir deme s#k#nt#s# iine d$er. Ykseklere kanat #rpma hlindeki sistemin a$#r# #s#nmas# felkete yol aar. yle ki sava$ sayesinde Amerika Birle$ik Devletleri'ni dnyan #n bir numaral# gl devleti yapm#$ olan yeni ve mthi$ ilerleme, Amerikan sisteminin ilk byk ba$ar#s#zl# #yla sonulan#r: 1929 iktisad buhran#, Amerikan kapitalizminin ola anst makinesinin ar#za yapabildi ini ve Amerika ile birlikte dnyay# da iflsa srkledi ini, btn dnyay# $a$k #na evirecek bir $ekilde, gzler nne serer. lkenin tan#d# # en byk tarih sars#nt# oldu bu. Zira bu kriz, Georges Washington ve Alexandre Hamilton'dan beri yan#lmaz, ilh bir kurulu$ say#la gelmi$ olan sistemin bizzat prensiplerini tart#$#l#r duruma sokuyordu: Halbuki finans oligar$isine yetki veren mutlak pazar hrriyeti ABD'nin zaferini sa lamas# gerekiyordu. Bu dogma, tarihen de, yani dnya ap #ndaki top yekn zaferin garantisi gibi grnen ilk iki halkan#n ele geirili$inin tarihiyle tasdik edilmi$ gibiydi. Hle bak#n ki bir 1929 Ekim ak$am# bu tel$s#z gven y#k#l#verdi. Dev bankalar kapan#yor, binlerce i$letme ifls ediyor, baz# sanayi liderleri intihar ediyor, 9 milyona yak#n i$siz (lkenin al#$an nfusunun yzde 17'si) sokaklara dklyor ve meydanlar bir biri ard #nca #kan isyanlar ve polisin artan $iddetiyle dolup ta$#yordu.

18 Andre Maurois o zamanlar $yle yaz#yordu: "1932-1933 k#$#n #n sonuna do ru seyahat yapsayd#n #z, btn umudunu yitirmi$ bir halkla kar$#la$#rd#n#z... Amerika; bir sistemin, bir medeniyetin sonunun ok yak#n oldu una inanm #$t#." Korkun kriz ancak sistemin mant# # en u neticelerine kadar itilmi$ oldu u iin patlak verdi: Liberal sistemin byk aktrlerinden her biri, sistemin kanunlar# gere i, en ihtirasl# olanlar# da dahil, i$letmelerin zaferinden o kadar emindiler ki bu zaferi nceden kestirip zerine yat#r#m yapm#$ ve servetlerini bunun iin bahse koymu $lard #. Ne var ki $phenin do mas# ve bu ani gvensizli in Borsa'ya yans#mas#, dolay#s#yla da o koca btnn dizili domino ta$lar# gibi y#k#l#p kvermesi iin birka ba$ar#s#zl#k kfi gelmi$ti. Art#k i$letmeler ve bankalar pe$-pe$e borlar#n# deyemez duruma d$yor ve e ilimin ktmser gidi$i borsay# eskiden en yksek kra ve zafere yneltirken $imdi en d$k seviyeye ekiyordu. Mart 1933'te ba$kanl#k koltu una oturan Franklin Delano Roosevelt ilk nce gidip dua etti. "Apa#k al#n yaz #s#n#"na olan inan sars#l#yor muydu? Bu lke Allah taraf#ndan terk mi ediliyordu? '$in asl#na bakarsan#z, sistemin temel eli$kisini d#$a vuran, Adam Smith'ten ilhamla ortaya at#lan Hamilton dogmas#d#r: Fertlerin menfaatlerinin toplam#n#n umumun menfaatini sa layaca # do ru de ildir. Tam aksine bu durum, bir cang#l meydana getirir ve bu cang#lda rekabet hlindeki zel #karlar sonu gelmez bir $ekilde birbirleriyle habire arp#$#r ve bu yzden de hakik bir toplumun olu$mas#n# engeller. Onun iin, bu durumda $u rpertici soruyu sormak gerekiyor: Amerika Birle$ik devletleri bir millet midir? Onun kaderine tekrar inan#labilir mi? Roosevelt iktisad durgunlu a kar$# koyman#n yeni bir $ekli olan "New Deal / Yeni Sistem'i iln ederken bir kurtar#c# gibi grnd. Sistemi esas# itibariyle tart#$ma konusu yapmaks#z#n birka reformla onun sertli im trpledi. Bilhassa da byk bay#nd #rl#k faaliyetlerini ba$latarak bunlar arac#l# #yla i$sizli i ve bundan kaynaklanan gerginlikleri d$rmek iin devleti devreye soktu. Bu yap #lanlar, zel byk giri$imlere destek olmak"# ilke edinen Hamilton'dan beri, devlete o zamana kadar atfedilen roln tersine i$lerdi. 'ktisad buhran#n en ldrc etkilerine kar$# bu reform palyatif bir tedbir oldu. Gayya kuyusundan #k#l#yordu, ama meselenin ok k#sm bir zmyle #k#l#yordu. O yzden de 1937'ye gelindi inde Amerika yeniden ekonomik durgunlu un iine yuvarland #: 1937'de, diye yazar Galbraith, tekrar 9 milyon i$siz ortaya #km#$t#." 'ktisad kriz, kesin bir $ekilde ancak ikinci Avrupa sava$# sayesinde a$#ld#. Bu sava$ta da ABD, s#rf kendi #karlar#na yarayacak $ekilde manevralar yapt#: Fransa 1940'ta bozguna u rar u ramaz Vichy'e oynad # ve Vichy hkmeti* nezdine bir bykeli atayarak kendisini resmen tan#d #. Roosevelt, Weygand**'#n yan#na, Kuzey Afrika'ya, zel grevlileri Amiral Leahy ile Konsolos Murphy'yi gnderdi. Bir yandan da Churchil'i Almanya'daki sivil hedefler zerine ve Belika ile Fransa'n#n i$gal edilmi$ blgelerine yo un bombard#man yapmaya te$vik etti. Pearl Harbour'da Amerikan deniz filosunun (kesif olmas#na kar$#l#k Amerikan Genel Kurmay' # taraf#ndan inan#lmaz bir $ekilde fark edilmemi$ olan) Japon hava kuvvetleri taraf#ndan tahrip edilmesinden ve Almanya ile 'talya'n#n 11 Aral#k 1941'de ABD'ye sava$ iln etmesinden sonra, General de Gaulle, Roosevelt taraf#ndan "nemsiz ve devrini ta-

19 mamlam #$ bir tarihin glnecek kadar a d#$# bir kal#nt#s#" olarak grld iin Vichy ile kurulan s#k # ba lar aynen srdrld. * Vichy yerel idare merkezine yerle$en (1940-1944) ve mare$al Petain'in ynetiminde, Alman i$gali boyunca Fransa'y# yneten hkmet. ev. ** Daha nce Fransa Genel Kurmay Ba$kanl# # yapt#, 2. Dnya Sava$# s#ras#nda Petain'in savunma bakanl# #n# stlendi ve Vichy hkmetinin temsilcisi olarak Cezayir'e gnderildi. ev. 1942'de senatr Truman (mstakbel Ba$kan) $unlar# yazar: "E er Sovyetler Birli i zay#flarsa, kendisine yard #m etmek gerekir. E er Almanya zay#flarsa, kendisine yard#m etmek gerek. Aslolan onlar#n birbirlerini yok etmesidir." Kas#m 1942'de Adrien Texier'nin nakletti i ve (De Gaulle'n szcs) Andre Philips'in de haz#r bulundu u bir gr $mede Roosevelt kendi pragmatizmi ile iftihar ediyordu: "Ben bilhassa etkilili e nem veririm. zlecek problemlerim var. Bu konuda bana yard #ma ko$anlar, ho$ geldiler safalar getirdiler. Bugn Darlan bana Cezayir'i veriyor ve ben hayk#r#yorum: Ya$as#n Darlan! ... E er Quisling bana Oslo'yu verirse, hayk#r#r#m: Ya$as#n Quisling!... Yar#n Laval bana Paris'i verirse, ben yine hayk #raca #m: Ya$as#n Laval!"* Gerekte Kuzey Afrika'ya yap#lan #karma, De Gaulle' meselenin d#$#nda b #rakarak, iktidar# Darlan'a verdi. 'talya'da da iktidar, Petain'in emrinde al#$an Darlan gibi, Musolini'ye hizmet etmi$ olan General Badoglio'ya teslim edildi. Fransa k#y#lar#na #karma yapmak iin en gl kontenjan# 'ngiliz ordular# temin ettiler. T#pk# Provence'a yap #lan #karma iin de mevcudun yzde 70'ini Ma ripli askerlerin sa lad# # gibi. Normandiya #karmas#n#n takviminden De Gaulle haberdar edilmedi ve bu yzden Hr Fransa kuvvetleri emirleri de yaln#zca 'ngiliz komutandan ald#lar. *Zikreden: Brugnon-Bordant, L'Amerigue totalitaire / Totaliter (nsz: Pierre Salinger) Fauvre Yay#nlar#, Lozan, Bir 'ngiliz-Amerikan asker idaresini ngren lkenin ilk kurtar#l#$ pln#na ancak De Gaulle'n bir emri ile engel olundu. Frans#z direni$ine gvenen De Gaulle, iln ediyordu ki "Kurtar#lan her toprak paras# Frans#z Mill Kurtulu$ Komitesi (CFLN) taraf#ndan tayin edilen bir heyet taraf#ndan ynetilecektir. Bu durum, Fransa Cumhuriyeti'nin geici hkmetini olu$turmak iin Direni$ Mill Konseyi taraf#ndan derhal kabul edilecektir." Amerika Birle$ik Devletleri, himayesi alt#na ald# # devletlere "nc halka"y# dayat#r ve zaferden, her $eyden nce ekonomik krlar sa lamaya bakar. 1944'ten itibaren Beretton Woods Anla$malar#, dolar# alt#nla e$itleyerek ve gnmze kadar da oldu u gibi devam ettirerek, dolar#n egemenli ini resmile$tirir. 1944'te, drt sene zerinden iki milyar dolarl#k bir yard#ma mukabil, pazar#n# Amerikan ithalat#na kay#ts#z $arts#z aan Fransa iin Blum Byrnes anla$malar# gibi ABD, iki tarafl# plnlar yapar. Bylece Avrupa'n#n tamam#n# yava$ yava$ bir Amerikan protektoras#* hline getirir. 1947'deki Marshall pln#, bu "nc halka"n#n olduka anlaml# bir safhas#n# olu $turur.

20 'kinci Dnya Sava$# ertesinde km $ bir Avrupa kar$#s#nda zenginlikle dolup ta$an ABD, btn bilyeleri kazand# # iin, oyun oynamaya devam etmek istiyorsa elindeki bilyeleri arkada$lar#na dn vermesi gereken bir ocuk gibiydi. Demek ki mesele, Amerikan mamullerini al#p tketmesi ve paras#n# demesi iin Avrupa'y# borcunu deyebilir hle getirmekti. * Protektora, kuvvetli bir devletin zay#f devletle kurdu u korumaya ili$kin hukuk bir rejimdir. Bu rejimde gl devlet, uluslararas# yetkileri kendinde toplar, korunan devlet i i$lerinde hrdr (ev.). O s#radaki Amerikan retimi, drt y#ldan beri sava$ ara ve gereleri ihracat#yla iyiden iyiye kanlan#p canland # # iin tam kapasiteyle al#$#yordu. 1947'den itibaren CIA, sava$ sonras#ndaki Avrupa'da durumun gsterdi i, $u ifte ekonomik ve siyas tehlikeyi haber veriyordu: "Amerika'n#n gvenli i iin en byk tehlike, Bat# Avrupa'da ekonominin kmesi ihtimalidir. Bunun neticesinde de komnist unsurlar#n iktidara gelmesidir." Bu ifte tehlikeye are bulmak iin ABD yneticileri, Avrupa'n#n yeniden in$as#na matuf dedikleri bir "Marshall Pln#" ortaya att#lar. Fakat bu yard#m#n siyas $artlar# kat#yd #: Her $eyden nce de Bat# hkmetlerinden komnistlerin bertaraf edilmesi $art# vard#. Bu d#$ mdahale derhal kendini gsterir: - 4 May#s 1947'de Frans#z komnist bakanlar hkmetten at#l#r; - 13 May#s 1947'de 'talyan komnist bakanlar hkmetten at#l#r; - Ayn# ay Belika'da komnist bakanlar hkmetten at#l#r. Bu at#lmalar#n hemen ard#ndan 5 Haziran 1947'de "Marshall teklifi" resmen iln edilir. Elde edilen bu netice sayesinde, politik bask# arac# olmas#n#n yan#nda, Avrupa'ya Amerikan ihracat# iin bir promosyon program# da olu $turan bu pln#n tatbikat# mmkn hle geliyordu. Yard#m", "Marshall Pln #"n#n en nemsiz hedefiydi. 1947 Nisan tarihini ta$#yan bir inceleme, Amerikan yard#m#n#n sadece $u hususlara hasredilmesi gerekti ini gzler nne seriyordu: "Amerika Birle$ik Devletleri'ne ok gsteri$li bir insan yard#m sayesinde evrensel bir takdir kazand#rma f#rsat#n #n do du u nadir durumlar hri... ABD iin birinci derecede stratejik nemi hiz lkelere." (Joint Chiefs of Staff / Ortak Personel Ba$kanlar#, 1769/1) D#$i$leri Bakan# Dean Acheson ve Amerika'n#n nfuzlu senatrleri, 1950'de, $u konuda mutabakata vard#lar: "E er in'de k#tl#k ve al#k ba$ gsterirse, Amerika oraya biraz yiyecek gndermelidir. Al# # dindirecek ve giderecek kadar olmayan, fakat psikolojik sava$ta puan kazand#rmaya yetecek $ekilde bir yard #m". (Stephen Shalom: Z. Magazine, Ekim 1990) Geri Marshall Pln# zaman#nda "yard#mla$ma" ve "cmertlik"ten ok bahsedildi. Fakat daha 1948'de, o zamana kadar Mill Gvenlik Konseyi'nin ba$#nda bulunmu $ olan Georges Kennan a#k a#k $unlar# yaz#yordu: "Bizler dnya servetinin yakla$#k yzde 50'sine, fakat nfusunun yzde 6,3'ne sahibiz ... Bu durumda k#skanl#k ve h#n konusu olmam#z ka#n#lmazd#r. Gelecek dnemde hakiki vazifemiz, mill gvenli imizi tehlikeye atmadan bu e$itsizlik vaziyetini devam ettirmemize imkn verecek ili$kiler sistemini geli$tirmektir. Bunu gerekle$tirmek iin, her trl hiss davran#$tan kendimizi kurtarmam #z ve uyan#kken rya grmeyi b #rakmam #z lz#md #r. Dikkatimiz, her yerde do rudan do ruya mill hedeflerimiz zerinde toplanmal#d#r. Kendi kendimizi aldatmamam#z gerekiyor. Ba$kalar#n# d$nmek ve dnya ap#nda hay#rsever davranmak lksn bugn kendimizden uzak

21 tutmal#y#z. Bulan#k gayelerden ve Uzakdo u'yla ilgili olarak da insan haklar#, hayat seviyesinin ykseltilmesi ve demokratikle$me gibi gerekle$meyecek hedeflerden bahsetmeyi b#rakmal#y#z. A#ktan a# a kuvvet kullanarak harekete geece imiz gnler uzakta de ildir O zaman idealist sloganlar yznden can#m #z ok s#k#lacak, onun iin de bylesi daha iyi olacakt#r." (Policy Planning Studies, 23 *ubat 1948) Asl#nda bu a#k ifade, halaskar bir Amerika'n#n gelene inde yoktu. 'ki as#rdan beridir, egemenlik iste inin ahlk ve hatta din bir maske ta$#mas# gerekiyordu. Sava$ bitmi$ken a$#r# silhlanma politikas#n#n, "*er 'mparatorlu u"na kar$# bir mcadele ile hakl# gsterilmesi $artt#. Kennan'#n halefi Paul Nitze bu meseleyi ok iyi kavrad#: *eytanla harbetmek gerekiyordu ve bu $eytan "Bol$eviklik" oldu (zaten bunun geni$ anlam# a#kt#: Kendi pazarlar#n# byk Amerikan firmalar#na $arts#z olarak amayan bir memleket ya "komnist'ti ya da en az#ndan Sovyetler Birli i'nin su orta #). O zamanlar bu $eytan Sovyetler Birli i oldu, nitekim onun y#k#l#$#ndan sonra bu $eytan, 'slm veya Huntington'un i$aretiyle, "'slm ve Konfys medeniyetlerinin gizli ittifak#" yahut btnyle nc Dnya lkeleri olacakt#r. Harp sanayi kompleksinin stratejisinin metafizik, misyoner bir temeli vard # ve bu strateji bir "Hal#" ideali ta$#yordu: "Allah yle istiyor!" Bylece Amerikan ekonomisinin bir uyar#c#ya ihtiya duydu u her seferinde, ya arac# te$kiltlar#n "yumu$ak" yollar#yla harekete geiliyor, ya da iyili i veya demokrasi, insan haklar#, insan mdahale, gibi 'yinin e$ de erlerini mdafaa etmek ad#na dnyan#n drt bir buca #na sava$ a#labiliyordu. Yumu$ak" metoda gelince, bu metot, (sefalet veya al#k da sava$ kadar etkili ve onun kadar kitle hinde lmlere sebep olmas#na ra men), Amerikan Oligar$isinin mesel (her ikisi de Bretton Woods'ta $ekillendirilmi$ olan) Milletleraras# Para Fonu ('MF) veya Dnya Bankas# gibi uydu te$kiltlar#n#n olu $turulmas#yla gerekle$tirildi. Ve bu rgtler, "Kalk#nmaya veya geli$meye yard#m" maskesi alt#nda dnya sath#na ahtapotun kollar#n# $u as#l grevle uzatt#lar: Ancak Amerika Birle$ik Devletleri'nin ekonomik ve politik modeline, yani nemli "yap#sal ayarlamalar" yaparak kreselle$mi$ bir "iktisad liberalizm" modeline uymay# kabul eden lkelere kredi vermek. Bu "yap#sal ayarlamalar"#n belli ba$l#calar# ise $unlard#r: 1 - Fiyatlar#n serbest b#rak#lmas#, 2 - Mill paran#n devalasyonu, 3 - cretlerin dondurulmas#, hatta indirilmesi, 4 - D#$ a# # d $rmek iin kamu harcamalar#nda nemli kesintilere gidilmesi, 5 - Byk kamu kurulu$lar#n#n (bankalar, ula$#m $irketleri, s#na firmalar#n) zelle$tirilmesi, 6 - S#n#rlar#n milletleraras# rekabete a#lmas#, 7 - 'hracat mamullerinin s#n #rl# bir say#s#nda uzmanla$ma. Bu istekler her yerde benzer etkilere sahiptir. Serbest b#rak#lan fiyatlar yukar# f#rlar; bu durum, kk az#nl# # daha bir zengin ederken halk#n geni$ kesimi iin zorunlu ihtiya maddeleri yan#na yakla$#lmaz hle gelir. 'hracat# kam#layaca # san#lan devalasyon, o unlukla lke hayat# iin zaruri ithal mallar#n#n fiyatlar#n# art#r#r ve genele nispetle oranlar# gln derecede kald # # iin ihracat zerinde sadece ok basit bir tesiri olur. cretleri dondurma veya indirme, fiyatlar#n serbest b #rak#l#$#n#n neticesi olan enflasyonu azd #r#r, sefaletin artmas#na ve birok yerel hkmetin suistimali yznden zaten

istikrars#zla$m#$ veya k#r#lgan hle gelmi$ yol aar.

22 sosyal tabakalar#n toplumdan d #$lanmas#na

Avrupa'da "nc halka"n#n fethedilmesinin tamamlanmas#, ideolojik etiketleri ne olursa olsun, siyas yneticilerin iktidardan hemen hemen toplu el eki$lerinden tr, uzun zaman iinde at#$ma olmaks#z#n gerekle$tirilebilmi$tir. Zengini daha zengin, fakiri daha fakir eden bu sistemi Reagan ABD'ye en dizginsiz bir mant#kla dayat#rken, 'ngiltere'de ayn# sistem "muhafazakr" Bayan Thatcher taraf#ndan kopya edildi. Kendisinden sonra "'$i partili" Tony Blair, Bayan Thatcher'#n bir "don "u gibi davran#yor. Fransa'da, sadece slp fark#yla hem "sa c#" Ba$kan Chirac, hem de "sosyalist" Jospin'in oban de ne i alt #ndaki "sol" taraf#ndan da bu sisteme ayn# teslimiyet gsterildi. Demek ki "Antiamerikanizm "in, yani yeni "i$birlikili e" kar$# yeni "direni$"in art#k co raf anlam# bulunmamaktad#r. Atlantik'in br k#y#s#nda oldu u gibi Avrupa'da da pazarlar hkmetlere git gide daha fazla yn veriyorlar. Devaml# zelle$tirme ve mal dzensizlik politikas# sayesinde, yabanc# ve zellikle de Amerikal# byk kurulu$lar ekonomimizden gittike daha fazla pay al#yorlar. Sadece Fransa'dan misaller vermekle yetinelim:Wellington fonu, Rhne-Poulenc'in bir numaral# hissedar#d#r. Amerikan Lazard ve Templeton hem Rhne-Poulenc'e, hem de Fidelty ile birlikte o unluk hisselerine sahip oldu u Pechiney'e i$tirak ediyor. Schneider'de grubun finans direktr Claude 'essin itiraf ediyor: "Bundan byle bizim sermayemizin yzde 30'dan fazlas# yabanc# yat#r#mc#lar#n elinde bulunuyor." Ayn# $ekilde Paribas sermayesin yzde 33', Lafarge imentolar#n#n yzde 40'#, Saint-Gobain'in yzde 33', Lyonnaise des Eaux'nun yzde 25i A.G.F.'nin yzde 40# vb... 19 Kas#m 1996 tarihli Le Monde'da, Eric Izraelevicz $unu yaz#yordu: "Dikkati eken husus, Fransa'da mill sanayinin can eki$ti idir. Yabanc# $irketler bu lkede bundan byle hibir tepkiyle kar$#la$maks#z#n btn de erli i$letmeleri sat#n alabilirler." Tek kelimeyle Avrupa sanayii Amerikan kontrolne geiyor. Dnya Ticaret rgt (OMC) yesi (Kba'ya yat#r#m yapmay# yasaklayan Helms Burton kanunu veya 'ran ve Libya'ya kar$# da Amato yasas# gibi kendi kanunlar#na milletleraras# zorlay#c# bir yrrlk vermek de dahil, her $eyi yapmay# kendisine mubah gren Amerika Birle$ik Devletleri hri) bir memleket art#k: -Zira ithalt#n # s#n #rlayamaz, i$letmelerini paraca destekleyemez; -Mill sanayilerle ayn# $artlar# kabul etmi$ okuluslu firmalar#n gelip yerle$mesine kar$# #kamaz. Bu buyruklar# i neyen lke, silhla tehdit kadar korkun olan ekonomik yapt#r#mlara mstahak bir sulu hline gelir. IMF'nin (Milletleraras# Para Fonu'nun) isteklerine boyun e mi$ memleketler, bunun kendilerine (1988'de Cezayir'den yine 1998'de Endonezya'ya kadar) hangi isyanlara ve nice lmlere mal oldu unu pekala bilirler. Maastricht bu klelikte kesin bir n#n i$areti olmu$tur. Maastricht Anla$mas#'#n#n kabulnden beri temel siyas kararlar#n yzde 70'inden fazlas# art#k Parlamento taraf#ndan de il, 340 milyon Avrupal#n#n kaderine hkmeden dzenlemeleri tasdik etmek iin her alt# ayda bir birka saatli ine toplanan 12 Ba$bakan d#$#nda kimseye kar$# cevap vermek mecburiyetinde olmayan Brksel'deki teknokratlar Komisyonlar# taraf#ndan al#n#yor.

23 Maastricht Avrupa's# bir Amerikan Avrupa's#d#r. Nitekim bu gere i metinde kere tekrarlanan ayn# ifade gzler nne seriyor: "(Anla$ma'n#n) hedefi, Atlantik 'ttifak'#n#n Avrupa aya #n# glendirme arac# olmas# dolay#s#yla Bat# Avrupa Birli i'ni (BAB) geli$tirmektir" (BAB hakk#nda Bildiri, B. 4). Amerikan Avrupa's#n#n bu ba #ml#l# # konusunda kimse aldanmas#n diye 1. Bildiride, muhtemel ortak savunman#n "Atlantik 'ttifak'#n #nki ile uyumlu" olaca # (paragraf I) "BAB ve Atlantik 'ttifak# erevesi iinde" olmas# gerekti i ve "'ttifak'#n isti$arenin temel forumu olarak kalaca #" (B, 4) a#ka belirtilmi$tir. *u halde sz konusu olan gcn kabul ettirmek de il, aksine Amerikan d #$ politikas#n#n sadece bir unsuru olmakt#r. Maastricht Avrupa's#, ABD'nin dnya hakimiyet politikas#n #n genel $artlar# iinde yer al#r. 8 Mart 1992'de New-York Times, Pentagone kaynakl#- bir belge yay#nl#yordu. Bu raporda $unlar# okuyabiliyorduk: "Savunma Bakanl# #, so uk sava$ sonras# dnemde Amerika Birle$ik Devletleri'nin siyas ve asker misyonunun Bat# Avrupa'da, Asya'da veya Ba #ms#z Toplumlar aras#nda hibir rakip sper gcn #kmas#na meydan vermemeyi garanti alt#na almak olaca #n # beyan etmektedir." Bu belge, "dnya dzeninin nihayet ABD taraf#ndan desteklendi i hissi"nin nemi zerinde durmakta ve egemen bir asker iktidar#n bulundu u bir dnyay# anlatmaktad#r. Bu buyurgan asker iktidar#n $efleri "blge veya dnya ap#nda daha nemli bir role soyunmaya kalk#$acak muhtemel rakiplerin cesaretini k #racak tertibat# almakla ykmldrler. "NATO'yu may#nlayacak, mnhas#ran Avrupal#lar iin bir gvenlik sisteminin ortaya #kmas#n# engellemeye al#$mal#y#z" (International Herald Tribne, 9 Mart 1992). Maastricht konferans#n#n son perdesinde, Atlantik 'ttifak#'yla (NATO) mnasebetler hakk#ndaki Bildiri, bu konuda hibir $pheye mahal b #rakmaz: 'Avrupa Birli i, NATO iinde benimsenmi$ hkmlere uygun olarak hareket edecektir". Avrupa messeselerinin "d#$ siyasetin btn alanlar#" iin m$terek bir politika yrtmesini ngren anla$man#n anlam #, Revue de Defense Nationale / Mill Savunma Dergisi genel yay#n ynetmeni Paul-Marie de la Gorce'a gre, "harfi harfine, art#k hi mill politika olmayacakt#r" demektir. Bu hkm, V. ba$l# #n J-1 maddesinin ba$lang#c#nda ve ayr#ca J-4 maddesinde bulunmaktad#r. Demek ki sz konusu olan#n bir Amerikan Avrupa's# oldu u ok a#kt#r. Ekonomik ve sosyal politika, k#sacas# siyaset de ayn# durumdad#r. Nas#l Bush 1991'de Kuzey ve Gney Amerika'y1 Alaska'dan Ate$ lkesi'ne kadar bir tek pazar te$ebbsne giri$mi$se, nas#l Senegal devlet ba$kan# Abdu Diyuf a, Afrika'n#n h#zl# ekonomik birli i konusundaki Amerikan iradesini bildirmi$se, ayn # $ekilde Ba$kan Reagan da daha 1985'ten itibaren "Avrupa Birli i'nin Lizbon'dan Sovyet topraklar#n#n ilerine kadar uzan#p geni$lemesi" a r#s#nda bulunmu$tu. Georges Bush, Maastricht'te al#nan tarih kararlara sevinmi$ ve $yle demi$ti: "Daha birle$mi$ bir Avrupa, ABD'ye, daha byk sorumluluklar# stlenmeye haz#r, daha tesirli bir mesai arkada$# kazand#r#r. " Clinton ise 1998'de Euro'nun ortaya #k #$#n# hararetle selmlam#$t#.

Maastricht, s#n#rs#z bir pazar ekonomisine anlam #na gelmektedir.

24 tam ve kesin bir kural olarak ba lanma

J. 3 maddesi kararlardan cayman#n yasaklanmas#n# a#k ve net bir hkme ba lar. CNPF'nin 'ktisat Servisleri eski genel mdr ve CEE'nin i$verenler ad #na Ekonomik ve Sosyal Komite azas# Robert Pelletier, ileriye dnk olarak $u tahminlerde bulunur (Le Monde, 23 Haziran 1992): 'spanya'da 1997'e kadar i$sizlik oran# yzde 16'dan yzde 19'a #kacak; 'talya'da "i$sizlikte tarihte grlmemi$ bir patlama olacak"; Yunanistan ve Portekiz iin bu konuda "ba$ dndren yzdelerle kar$#la$#lacak". Frans#zlara gelince, "Onlardan uzun sre gizlenemeyecektir ki, pazar ekonomisine dn$n liberal renkleri alt#nda Maastricht taraf#ndan yrtlen siyaset, gerekte $u son altm#$ y#l#n sahiden en gerici modelidir." Amerika Birle$ik Devletleri'nin hakim oldu u dnya pazar#na bu $ekilde dahil olan Avrupa; tar#m #n#, endstrisini, ticaretini, sinemas#n# ve kltrnn tamam#n# serbest mbadelenin kurallar#na teslim eder. Maurice Allais kadar tedbirli bir ekonomist ise bu hususta $yle der: "*u anki e ilimiyle, dnya ap#nda bir serbest mbadeleye her trl yneli$i, en az#ndan tahmin edilebilir bir gelecek iin do ru bulmuyorum." Yak#n ve can yak#c# rnekler onun endi$elerini hakl# #kar#yor. Her $eyden nce bu, Amerikan ziraatilerinin menfaatleri u runa katledilen Avrupa tar#m #yla ilgili hususlarda ya$anm#$t#r. Do rudan do ruya ABD ve onun Amerikan Genel Direktr Arhthur Dunkel'den esinlenen 18 Mart 1992 anla$malar#, Avrupal# tar#mc#lara dnya pazar#yla ba$edebilme imkn# verecek olan Avrupa Ortak Tar#m Politikas#'n# (PAC), ABD'nin Avrupa'ya hormonlu ve Brksel'de yasaklanm#$ et ithalt#n # zorla kabul ettirmek iin yapt#klar#na benzer misilleme tehditleriyle tart#$ma konusu hline getirmektedir. Avrupa Amerikan buyruklar#na an#nda boyun e mektedir: Nitekim ortak tar#m politikas#n# reforma tabi tutmak iin 21 May#s 1992'de akdedilen anla$ma, ekilebilir arazinin yzde 15'inin mecburen nadasa b#rak#larak tah#l retiminin d$rlmesini, seneli ine de dana eti retiminin yzde 15 ve tereya #n#n da yzde 2,5 azalt#lmas#n# zorunlu k#l#yor. retimi a$a #ya ekmek maksad #yla et ve st iin sa mal ine e verilen prim kald#r#lm #$ ve st kotalar# yzde 2 oran#nda a$a # ekilmi$tir. Avrupa tar#mc#l# #ndaki byk k#s#nt# (hem de insanl# #n be$te birinin al#ktan k#vrand # # bir s#rada), denebilir talebe cevap vermede Amerikan ziraatilerine meydan# bo$ b#rakmaktad#r. Bu canavarca tar#m politikas#n#n anahtar#: (Kibarca denebilir talep diye adland#r#lan) pazar, tek Amerika'n#n zel faaliyet ve kazan alan# olarak kals#n diye, teminatl# fiyatlar# ve ekim alanlar#n# azaltarak verimi ve verimlili i d $rmektir... Masraflar# Avrupa Toplulu u'na ait olmak zere 800 bin ton s# #r eti, 25 milyon ton tah#l, 700 bin ton tereya # ve st tozu stoklanm#$ dururken, Amerikan tar#m sistemiyle uyum sa lamak iin, borcunu deyemeyecek o a y# #nlar listeden silinip #kar#lmaktad#r. Avrupa sanayii de bu gidi$ten az etkilenmedi-Daha nce, Avrupa'da rekabetin kurallar#n# ayakta tutmak bahanesiyle, Avrupa rekabet komiseri 'ngiliz Leon Brittan, bir Avrupa grubunun Amerikan $irketlerini rahats#z eder bir boyuta eri$mesine meydan vermemek iin, Frans#z ve 'talyan iki $irkete Havilland havac#l#k firmas#n# sat#n almay# yasaklam#$t#.

25 Yolcu Ua # (Airbus) Endstrisine verilen denebilir avanslar#n, bu uaklar#n fiyatlar#n#n yzde 35'i yerine- ki Avrupal#lar bunun alt#na inemezler- yzde 25'ini a$mamas# iin bask# yap #yorlar. Serbest mbadele propagandac#s# Amerikal#lar, misilleme olarak, Yolcu Uaklar# sanayiini bu uaklara Amerikan pazar#n# kapatacak vergilerle vurma tehdidinde bulunuyorlar. Leon Brittan'#n Perrier'nin Nestle taraf#ndan al#nmas#na Avrupa pazar#nda y# #lmay# nlemek iin diyerek (halbuki i$in asl# Amerikan $irketleriyle rekabet edebilir bir pazar amamak iin) kar$# #kt# # maden sular#ndan elektroni e var#ncaya kadar btn sektrler iin ayn# durum sz konusudur. Nitekim Hollanda Phillips grubu ve Frans#z 'talyan SGS grubu. Thomson'dan sonra, Alman Siemens grubu da byk umutlardan vazgeti ve toplu imalt# Amerikan IBM'e b #rakt#. Amerikan teknolojisinin bu vesayeti alt#na girmekten do acak istihdam ve i$sizlik felketlerini art#k var#n siz hesap edin. En arp#c# rnek silh ticaretidir. Georges Bush'un konvansiyonel silhlar da dahil, silhlar#n o alt #lmas#na kar$# mcadele edece i $eklindeki vaatlerinin zerinden henz bir sene bile gemeden, Pentagon ile Savunma Bakan# Dick Cheney aras#nda var#lan May#s 1991 anla$mas#, federal hkmetin Amerikan ihracat#lara silh ve mhimmatlar#n# sergileyip satmalar#na yard#m etmesine izin verir. Bunun sonucu 1991'de ABD, Krfez Sava$#'n#n grlmedik reklm#n# yapt# # silh ve mhimmat ihracat#n# hemen hemen ikiye katlar. Bu sat#$lar 1991'de yzde 64 oran#nda artar ve 1990'#n 14 milyar#na kar$#l#k 23 milyar dolara f#rlar. Has#l# Avrupa, btn alanlarda bir kle Avrupa'd #r. *unu da ilve edelim: Bu On ikiler Avrupa's#, eski smrgeciler klbdr. Hepsi bir araya gelmi$tir. ncleri: 'spanya, Portekiz; byk 'mparatorluklar: 'ngiltere, Fransa, Belika, Hollanda; ge gelenler: Almanya ve 'talya. Hal byleyken, Maastricht anla$malar#nda 66 sayfa zerinde yirmi bir sat#r nc Dnya ile mnasebetlerin (ba$l#k WII, madde 130-U) tarifine, bunlar#n geli$mesi ve yoksullukla mcadele ile ilgili gzel szlere ayr#lm #$t#r. Ana tez ise, geli$mekte olan lkeleri dnya ekonomisine, yani onlar# ldrecek olan ekonomiye, sokmad #r. Avrupa'n#n eski smrgeci gleri, nceki rekabetlerinin tesinde, bugn yeni tip, birle$ik ve totaliter bir smrgecili i olu$turmak zere Amerika'ya tabi olmay# kabullenmi$lerdir. Bylece Avrupa, Smrgeci, fakat Krfez lkelerinde, oldu u gibi Amerikan efendilerine ba #ml# bir Avrupa olarak kalmaktad#r. Pazar tektanr#c#l# # esas#na dayanan sistem, $iddeti ve cinayeti, kamay# ve uyu $turucuyu ve (130 decibellik Rocklardan tutun, bir genci her e$it tenkit zihniyetinden bo$alt#p sersemle$tirmeye ve hayvanla$t#rmaya kadar gtren) btn beyin y#kama' $ekillerini do urmaktad#r. Bu sistem, her trl kltrn y#k#c#s# ve yok edicisidir. Biz bu tahlili btn teferruat#yla ele almayacak, sadece kltr ynnden smrgele$tirmenin en gze batan ve en y#k#c# ynn hat#rlatmakla yetinece iz ki bu da sinema ve televizyondur. Dnya Ticaret rgt'nn (OMC, eski GATT) at#l#m #na dayanan ve kltr ticaretin bir $ubesi olarak gren Washington ve Hollywood, US Global Audiovisuel Strategy ba$l#kl# bir belgede duyurulan ilkelere ba l# olarak bunu zorla benimsetmek istiyorlar: K#s#tlay#c# tedbirlerin glenmesini (zellikle de Avrupal# ve mill eserlerin da #t#m kotalar#n#) nlemek ve bu tedbirlerin ileti$im hizmetlerine yay#lmamas#na dikkat etmek;

26 Amerikan firmalar#n# mevcut dzenlemelerden kurtararak onlar#n yat#r#m $artlar#n# iyile$tirmek; Grsel-i$itsel (odiyovizel) meseleleri ile yeni ileti$im ve telekomnikasyon hizmetlerinin geli$mesini kat# kurallar#n ve k#s#tlamalar#n d#$#na ynlendirmek; Kltr meseleleriyle alkal# $imdiki k#s#tlamalar#n milletleraras# di er erevelerde a#lacak olan tart#$malar iin bir emsal te$kil etmemesini gvenceye almak; Avrupa'da Amerikan ittifaklar#n# ve yat#r#mlar#n# o altmak; Avrupal# operatrlerin Amerikan anlay#$#na kat#l#m#n# nazik usullerle elde etmeye al#$mak. Hem zaten istiln#n vahametini lmek iin her hafta televizyon programlar#n# okuyuvermek yeter.Ya Amerikan filmlerindeki $iddet selini ve $ekl a#dan metnin rolnn ve yorumcular#n#n zel efektler lehine baya #la$mas#n# televizyonda seyrederken grd mz zarar! O kadar ki, bylesi seyirlerden fark#nda olmayarak zehirlenen genlerimiz bir de kalk#yor bunlara aksiyon filmleri ad#n# veriyorlar, Halbuki o filmlerde btn olup bitenler, dur durak bilmeyen kavgalar ile srekli tabanca at#$lar#, arkas# kesilmeyen otomobil arp #$malar#, patlamalar ve yang#nlardan ibarettir. Avrupa Birli i lkelerinde 1985'ten 1994'e Amerikan filmlerinin pazar pay# yzde 56'dan 76'ya, bazen de yzde 90'a kadar f#rlam#$ken, Frans#z sinemas#n#n ABD'deki pazar pay# yzde 0,5 civar#nda ak#l#p kalm #$t#r. 50 Avrupa televizyon kanal#nda (kablolu ve $ifreli kanallar# hari tutup, sadece a#ka yay#n yapan kanallar# esas ald# #m #zda), Amerikan filmleri 1993'te programlar#n yzde 53'n dolduruyordu. ABD kar$#s#nda Avrupa odyvizel ticaret bilnosundaki a#k, 1985'te bir milyar dolardan 1995'te drt milyar dolara ykselmi$tir. Bu ise on y#lda 250 bin istihdam kayb#na yol am #$t#r. Bu kltrel smrgelik, yat#r#mlar bak#m #ndan da ayn# dzeyde byktr. Nitekim Time Warner-Turner, Disney ABC, Westinghouse CBC gibi dev firmalar Avrupa'da stdyolar# tekellerine al#yorlar, yay#n salon $ebekesini art#r#yor, arslan pay#n# kendileri alarak mahalli i$letmelerle ok say#da anla$malar yapmak suretiyle kablolu yay#nlara da patronca mdahalelerde bulunuyorlar. Do u lkelerine ftihler gibi giren bu firmalar, belli ba$l# zel televizyon kanallar#n# ele geirmeli zereler. Avrupa'daki 140 kadar mill odyvizel tekeli, Amerikan ynetimindeki 5 veya 5 milletleraras# kartel taraf#ndan yenilip yutulmu$tur. Bu alanda da bte a# # uurumu artmaktad#r: 1988'de 2,1 milyar dolarken 1995'te 6,3 milyar dolara ykselmi$tir. 11 Ekim 1999 Pazartesi gn, Milletleraras# Televizyon ve Radyo Mzesi Meclisi nnde, "dnyan#n yeni efendileri"ne (yani Georges Lucas ile onun "Y#ld #zlar Sava$#"nda ve "Hayal Tehdit" adl# dijital filminin birinci blmnde, insanl# #n gemi$ini yeniden olu $turmak ve insanl# a gelece ini gstermek isteyen kimselere) Profesr Pierre Bourdieu* $u can al#c# soruyu soruyordu: "Acaba sizler ne yapt# #n #z# biliyor musunuz?" Azami kr kanununuzun kltr ldrece ini biliyor musunuz?

27 Lucas'#n filmi asl#nda bu soruya en a#k cevab # vermektedir: Filmini bizzat kendisi retmi$ olan Lucas, bunun 110 milyon dolara mal oldu unu, fakat daha film gsterime girmeden ve bundan dolay# da kalitesi konusunda henz de erlendirme yap#lamadan, harcanan miktar#n "#kartma rnler"in (uzay kahramanlar#n#n maketleri, sava$lar# canland #ran oyuncaklar, blmlerdeki olaylar#n izimlerini ta$#yan ti$rtler, ve benzeri $eylerin) sat#$#yla nceden amorti edilmesi iin pazarlaman#n gerekeni yapm #$ oldu unu a#klamaktad#r. Demek ki ticar d $nce ve zellikle de azami kr aray#$#, film yap#m#n#n nne gemekte ve filmin muhtevas#n# tayin etmektedir. Tamamiyle pazarlamaya ve reklma ba l# olan da #t#m, retime hkmetmektedir. *Fransa'n#n dnya ap #nda nl fikir adam#, sosyolog ve College de France profesr. Neoliberalizme kar$# #kt# ve son zamanlar#nda e itim, kltr, edebiyat ve sanat konular#na a #rl#k verdi.Geni$ kesimlerin de dikkatini eken bir ok eser kaleme 'Dnyan#n Gerek Efendilerine Sorular" ba$l#kl# sesleni$inde Toplumlar#n pek o unda, politik veya ekonomik iktidardan farkl# olan bu sembolik iktidar, bugn, byk ileti$im gruplar#n#. yani kltr rnlerinin retim ve da #t #m enstrman#n#n btnn kontrol eden ayn# ki$ilerin ellerinde toplanm#$t#r" diyordu. 24.01.2002'de, 71 ya$#nda vefat etti. ev. Yay#n iin de ayn# $ey sz konusudur. Yay#nc#l#kta, zellikle byk yay#nevi gruplar# iin, iyi ve kt kitap yoktur, sadece reklm ve modalarla desteklenmi$, tketicileri en fazla kand#ran kitaplar ve Stendhal veya resimde Van Gogh gibi ldkten sonra $an ve $hrete erdirilmi$ eserler vard#r. Hepsi de ticaret meta# oldu una gre, kelimenin gerek anlam#yla hangi yay#nc#, hangi mzisyen, hangi ressam, dnya ap#nda, Coca Cola, Disneyland veya Mac Do ile rekabet edebilir ki? "Her de erin ticar meta" oldu u bir sistemin neticesi i$te budur. Televizyon ile seyircisini, tiraj#yla gazete ve reklm#n# sylemeye bile hacet yok, film, tablo ve $ark# bu sistemde di er emtia gibi birer ticaret mal# olarak grlr. stelik de bunlar, Bourdieu'nn yazd# # gibi, ticar reklmlarla ve "para ve medya" destekli gle ynlendirilmi$ ve "kreselle$mi$" bir halk# kendilerine cezbedip kklerinden koparabildikleri lde gelir getiricidirler. Btn bunlardan sonra art#k geriye, milletlerin ba #ms#zl#klar#ndan ayakta kalan her $eyi y#k#p yok etmek iin at#lacak ad #mlar kal#r. Her $eyden nce, as#rlardan beri mill egemenli in temel ls olagelen para basma hakk# elinden al#n#r. Nitekim 20. yzy#l#n kapan#p 21. yzy#l#n a#laca # tek para birimi projesi olan Euro bu maksatla hayata geirilmi$tir. Kala kala byk kreselle$me te$ebbsnn, yani Amerikan imparatorlu unun ve onun pazar tek-tanr#c#l# #n #n kreselle$mesi yarar#na btn halklar#n ekonomilerinin ve kltrlerinin kesin imhas#n #n tamamlanmas# kal#yordu. Bu son nokta ok Tarafl# Yat#r#m Anla$mas# (Accord Multilateral sur l'Investissement / AMI) projesi ile kondu. Bu projeye ok hakl# ve isabetli olarak "Dnyay# tahrip etmek iin cehennemi bir makina" ad # yak#$t#r#lm #$t#r.

28 Gerekten de, dnya para sisteminin (IMF ile) ve milletleraras# ticaretin de (OMC ile) ABD taraf#ndan despota dzenlenmesinin ard#ndan, dnyan #n nih olarak s#ms#k# ba lanmas# yat#r#mlar#n serbestli i zerinde ok yanl# bir anla$may# gerekli k#l#yordu. Vah$i liberalizmin bu son $art#n#n hedefi, yat#r#m #n btn engellerini yerle bir ederek btn dnyada pazar#n mutlak monar$isini kurmakt#r. Yani, her ok uluslu $irket mill yat#r#mc#lar#n sahip olduklar# btn haklar#n ayn#lar#na sahip olmal#d#rlar. A#kas#, hem yat#r#m yapma, hem de i$ten atma, retim ve ara$t#rma merkezlerini yerel olmaktan #karma, i$ ve evre kanunlar#n# i neme haklar# olmal# ve devletler de "Milletleraras# Ticaret Odas#'n#n (CCI) hakemli ine sunmay# $arts#z olarak" kabul etmelidirler. Hkmetler st bu te$kilt#n "hakemlikle ilgili her karar# kesin ve zorunludur", dolay#s#yla da her trl itiraz hakk#n# ortadan kald #r#r. "Yat#r#mc#n#n kendisini kabul eden devlete kar$# harekete geebilmesi iin" $u husus bile ngrlm $tr: "arabuk sonulanacak da olsa, anla$mazl# #n hakemli e sunulabilmesinden nce, yat#r#mc#n#n zarara u rat#lmamas# gerekir." Bu tasar#, nobranca itiraf eder: "Zorlay#c# niteli e sahip her milletleraras# anla$ma gibi AMI de, belli bir lde, mill otoritenin icras#n# frenleyecek gtedir." Btn dnya lkelerine eki dzen veren bu tasar# istihdam ve i$sizlik, sa l#k, kamu hizmetleri, sosyal yard#m ve evre, yani bir bak#ma genel olarak milli ba #ms#zl#kla ilgili korkun neticeler ihtiva etti i hlde, senedir, en zengin lkeleri bir araya toplayan ve ad#na nc Dnya demede anla$t#klar# di er btn memleketleri d#$layan, sadece OECD yeleri taraf#ndan hep gizli bir $ekilde tart#$#la gelmi$tir. Sz konusu proje, sosyal pln'da,, e$itsizliklerin yarar# zerinde #srarla duruyor. OECD, "e$itsizliklerin derinle$mesini, "iktisat mant# #n#n tavsiye etti i $ey" olarak tarif ediyor. Bu mant# #n do ru bir mant#k olup olmad# #n # hi sorgulam#yor, "yoksulluk drts "n hat#rlat#yor ve kamu mdahalelerini fertleri "bir ba #ml#l#k mant# #"'na hapsetmekle itham ediyor. Sadece btn i$letmelerin zelle$tirilmesini de il, en zay#flar# korumak iin her trl devlet mdahalesinin reddini de gerektiren bu program zerinde (gerek sa , gerekse sol) Frans#z yneticilerin kltrel istisna demekten te bir itirazda bulunmamalar# ise hayli dikkat ekicidir. Asl#nda bu alan son derecede hassas bir aland#r, zira bylesi anla$malar Frans#z sinemas#n# iflsa sevkeder, sinema ve televizyon ekranlar#m #z# oktan bo mu $ olan Hollywood'un kanl# filmlerinin el koyu$unu daha bir art#r#r ve Amerikan para babalar#n#n bas#n ve yay#nda dizginsiz yat#r#mlar#yla ileti$imi tekellerine almalar#n# sa lar. Bedenler gibi zihinler de o zaman pazarlamac# mant# #n ynlendirmelerine teslim edilmi$ olur. Ahtapotun kollar#ndan, yani dnyadaki yat#r#m selinin te ikisini, 1995 rakamlar#yla da 340 milyar dolar olan miktar# kontrol eden OECD yesi 29 lkenin btn o ok uluslu $irketlerinin elinden kurtar#lmas# gereken, asl#nda bizim tm hayat#m #z ile hayat#m #z#n anlam #d#r. Basit bir iktisad nfuz ve onun tabi sonucu olan siyas boyun e dirme oyunuyla gerekle$tirilen nc halkan#n bu fethine paralel olarak, sistem drdnc halkaya, Asya halkas#na yay#l#yordu, fakat bir ba$ka metodla: Asker sald#rganl#k metoduyla. Fakat srekli olarak da, baz# "zel ve nemli grevler" bahaneleriyle.

29 Amerikan "gvenli i"nin savunmas#; "so uk sava$"#n "kreselle$mesi" nin yolunu aarak, kendi k#y#lar#ndan binlerce kilometre uzaklardan, Pasifik tesinden, t Kore'den ba$lad#. Bahane, Sovyetler Birli i'ne ba l# Kuzey Kore'nin Amerikan ss Gney Kore'ye "srpriz bir sald #r#s#" idi. Bu mesele 1950'de idi ve tam bu s#rada, Marshall pln# ile olu$turulan Amerikan ekonomisinin pazar#, ikinci Avrupa sava$#ndan itibaren dolu dizgin harekete gemi$ olan Amerikan sanayi makinas#n#n ihtiyalar#na art#k kfi gelmiyordu. Onun iin de, byle bir ekonominin doymak bilmez "geli$me" sistemini ayakta tutabilmek iin yeni sava$lar gerekiyordu.

1950 Kore sava$#, 1973'e kadar sren Vietnam sava$#,. 1989'deki Panama sava$#, 1991'deki Krfez sava$#, ard #ndan da 1999'daki Kosova sava$#, ($imdilerde de Afganistan'a a#lan ve ba$ka yerlere de a#laca # sylenen sava$lar, ev.), sistemin bu derun ihtiyac#n# kar$#lar. 'leri srlen bahaneler, gerekte bu kanl# mant# # maskelemeye yarar. Kore'de ve Vietnam'da, "*er 'mparatorlu u "nn ilerleyi$ini durdurup geri pskrtmek (roll back) z konusuydu. Panama'da sz konusu olan ise, mdahale zaman#na kadar CIA'dan (o s#ra bu gizli te$kilt#n ba$# Bush'tu), s#rf uyu$turucu mafyas#na s#zmak iin, bjr ABD ba$kan#nkine denk maa$ alm #$ an bir uyu$turucu tccar# General Noriega'y# cezaland #rmakt#. Krfez'de, bir istily# cezaland#rmak bahis konusuydu. Oysa, mesel Birle$mi$ Milletler taraf#ndan k#nanm #$ olan Bat# *eria, Golan, Gney Lbnan ve hatta Kuds'n ilhak# meselesinde byle bir cezaland #rma hi d$nlmemi$ti. Dnya medyas#n #n devasa seferberli i $u hakikati unutturmay# ba$ard#: Kuveyt hibir zaman ba #ms#z olmam #$t#, ne Osmanl# Devleti dneminde, ne de Britanya himayesi zaman#nda... Ne zaman ki 1961 y#l#nda General Kas#m, Irak'#n yer alt# zenginliklerini (o vakte kadar bu zenginliklerin yzde 94' Irak Petroleum'un Bat#l# petrol $irketlerinin elinde bulunuyordu) millle$tirmeye karar verdi, i$te o zaman 'ngiliz hkmeti, asker mdahale tehdidiyle, Kuveyt'i Irak'tan kopard # (Kuveyt lke petrolnn yar#s#n# retiyordu) ve kendi vesayeti alt#ndaki iktidara Ortado u'nun en koku$mu$ kabile reislerinden birini getirdi. Irak'#n, blgenin di er topraklar#n#n haks#z i$galcileri iin de benzeri tedbirler al#nmas# $art#yla Kuveyt topraklar#ndan askerlerini geri ekme ve bar#$ masas#na oturma teklifine ra men, Amerika Birle$ik Devletleri bir milyondan fazla Irakl#n #n can#na mal olan bir harekt#, yani 1961 'ngiliz smrgeci harekt#n# tekrarlad #. Kamuoylar#, reklm ajanslar#n#n medya taraf#ndan btn dnyada yank#land #r#lan uydurma sahneleriyle uyu$turuldu. Bu uydurma sahneler aras#nda en dikkat ekici olan#, kuvzlerdeki bebekleri ldrp talan eden Irak askerlerinin canavarl# #na $ahit olan bir gen k#z#n anlatt#klar# sahneydi. Sava$tan sonra itiraf edildi ki bu "$ahit" Kuveyt'in Washington Bykelisi'nin kendi k#z#yd # ve o "canavarl#klar" s#ras#nda Kuveyt'te bulunmuyordu. Ne var ki Irak'#n tahribinin hakiki sebepleri bu sistemin mekanizmalar#n# bilenlerin gzlerinden kaamazd#. Nitekim eski Ba$kan Nixon, emekliye ayr#lmas# dolay#s#yla "susma ykmll "nden kurtulmu$ olarak, 7 Ocak 1991'de New York Times'ta, $unlar# yaz#yordu: "Biz oraya demokrasiyi mdafaa etmek iin gitmiyoruz, nk Kuveyt demokratik bir lke de ildir ve o blgede demokrasi ile idare edilen bir lke de yok. Biz oraya bir diktatrl

30 y#kmak iin gitmiyoruz, aksi takdirde Suriye'ye gitmezdik. Biz oraya milletleraras# me$ruiyeti savunmak iin de gitmiyoruz. Biz oraya gidiyoruz ve bizim oraya gitmemiz lz#m, zira bizim hayat menfaatlerimize dokunulmas#na msaade etmeyiz." Bir di er uyan#k analist, General de Gaulle'n eski bakan#, Alain Peyrefitte, Saddam Hseyin'den kurtulmak isteyen Washington'daki 'srail yanl#s# bask# gruplar#n#n roln hat#rlatt#ktan sonra, 5 Kas#m 1990 tarihli Le Figaro gazetesinde $u hakikati dile getirir: "En nihayetinde 'ticaret lobisi', sava$#n ekonomiye yeni bir hamle imkn# verebilece i kanaatine vard #. Nitekim 'kinci Dnya Sava$# ve bu sava$tan tr Amerika'ya verilen ola anst sipari$ler, Amerika'n#n gerekten de kurtulamad # # 1929 krizine son vermemi$ miydi? Kore sava$# da yeni bir s#rama sa lamam#$ m#yd#?

Amerika'ya refah getirecek hay#rl# sava$!" Jaures'in $u mesaj# hibir zaman bundan daha gz kama$t#r#c# bir $ekilde ispatlanamazd#: "Kapitalizm,sava$# kendisinde, boray# bulutun sinesinde ta$#r " Amerikan#n Yugoslavya'ya sald #rmas# meselede de, as#l sebepler ayn # kalmakla birlikte, bunlar yer ve zamana uygun yeni haberlerle desteklenmi$lerdi, hepsi bu. ABD, hibir ba$ka lkenin s#n#rlar#n # tecavz etmemi$ olan bir lkeye, Gvenlik Konseyi'nin karar# olmadan sald #rd# ve onu bir "insan mdahale" bahanesiyle kanl# bombard#manlara tabi tuttu. Aynen Yugoslavya gibi davranan mesel Filistinlilere zulmeden 'srail gibi lkelere ise bylesi bir mdahale yap#lmad# ve yap #lm #yor. NATO'nun (ki bylesi grevler iin kurulmam #$t# ve Sovyetler Birli i'nin y#k#lmas#ndan ve Var$ova Pakt#'n#n da #lmas#ndan sonra art#k varl#k sebebi de ortadan kalkm#$t#) asker koalisyonunun harekt#n# me$rula$t#rmak iin, Amerikan ordusunun Avrupa'n#n kalbine sokulu$u, "milletleraras# topluluk" mdahalesi k#l#f#yla gizlendi. Halbuki bu koalisyon, sanki "milletleraras# topluluk" Asya, Afrika, Ltin Amerika, yani insanl# #n 4'te 3'nden habersizmi$esine, sadece yanlar#nda bir iki figran#n bulundu u eski smrgeciler klbnden olu $uyordu. Ne var ki bu sahtekrl#k byk avantajlar kazand#r#yordu: Her $eyden nce de, kendilerini Irak'ta katlettikleri ve mesel Filistin'de de ezilmeye terk ettikleri Mslmanlar#n mdafaac#lar# olarak gstererek, en zengin Arap lkelerinden olu$an m$terilerinin gnllerini etmek gibi... Sonra da, Bosna'n#n ard #ndan Balkanlar ve onun da tesinde Orta *ark ve petrolleri istikametinde bir ad#n# daha atmak... Nitekim Da #stan'#n petrol boru hatlar#n#n ve Hazar Denizi ve petrollerinin civar#nda yer alan eenistan'a ve Da #stan'a Amerikan mttefiki "Vahhabiler"in nfuzunun izdi i basit bir haritaya bakarsak, memleketini Amerika'ya teslim eden siyas fahi$e Yeltsin'in ka#n#lmaz d $ $n nceden kestirerek plnlanan bu harekt#n gelecek safhalar# konusunda kolayca fikir sahibi oluruz. Kapitalizmin en kirli $ekliyle yeniden kurulmas#, dnyan#n ikinci gl devletini, birka sene iinde, faizle para bulanlar#n da i$birli iyle milyarder olup #kan bir madrabaz mafyas#n#n smrd bir nc Dnya lkesi hline getirmi$ ve geni$ halk kitlelerinin byk bir k#sm#n # i$sizli e, dilencili e veya uyu $turucu kullan#p su i$lemeye mahkm etmi$tir.

31 Sistemin dnyan#n en gl asker-s#n kompleksinden ilham alan doktrini art#k bir s#r de ildir. Dnya ap #ndaki Amerikan stratejisinin ana hatlar# hakk#ndaki iki esasl# raporun ne$rini, jeopoliti in ve milletleraras# ili$kilerin engin bir tahlilcisi, Paul-Marie de la Gorce'a borluyuz. Bu raporlardan biri Paul D. Wolfowitz'in, di eri Kurmay Ba$kanlar# Komite Ba$kan Yard#mc#s# Amiral Jeremias'indir. Pentagon'un bu belgelerinden i$te birka al#nt#: "zetle, milletleraras# dzen ABD'nin teminat# alt#ndad #r. O yzden ABD, ba$ka lkelerle birlikte bir harekta giri$mek mmkn olmad # # veya derhal mdahale gerektiren bir kriz ortaya #kt# #nda, ba #ms#z olarak duruma el koymak mecburiyetindedir. " 'NATO'yu istikrars#zl# a srkleyebilecek s#rf Avrupa'yla ilgili bir gvenlik sisteminin do mas#n# engelleme yolunda harekete gemeliyiz." 'Almanya ile Japonya, ABD taraf#ndan ynlendiren ortak bir gvenlik sistemi iine dahil edilmelidir. " Muhtemel rakipleri, kendilerinin daha byk rol oynamay# istemelerine gerek olmad # #na ik na etmek gerekir." Buna muvaffak olmak iin de bu tek sper g durumunun "yap#c# bir hareketle devam ettirilmesi ve herhangi bir milleti veya milletler grubunu ABD'nin stnl ne meydan okumaktan cayd#rmak iin yeterli bir asker kuvvetin" bulunmas# icap etmektedir. Bir yandan da ABD'nin "(Amerikan) liderli ine meydan okuma veya ekonomik dzeni ve oturmu$ siyaseti tart#$ma konusu yapmaya al#$ma cretlerini k #rmak iin, ileri sanayi lkelerinin #karlar#n# yeterince gz nnde bulundurmas# lz#md#r". (Paul-Marie de la Gorce, Le Monde Diplomatigue, Nisan, 1992) Bu hedefler zaten, Amerikan Donanmas# meslek dergisinden al#nan $u metinde grld gibi halka a#k yaz#larla da tasdik edilmi$tir: "Sanayi ihtiyalar#m #z# desteklemek iin btn dnyan#n ekonomik pazarlar#na ve gerekli kaynaklara engelsiz giri$imizi devam ettirmeliyiz. O yzden de bize, psikolojik sava$a ba$kald #r#y# nlemekten ba$lay#p "her trl gleri"ni seferber edilmesine kadar uzanan geni$ bir yelpazede grevler ifa edebilecek "gerek anlamda sava$ kuvvetleri" ile birlikte "inand#r#c# bir asker mdahale kapasitesi" gerekiyor. "nc Dnya'n#n yeni blge lkelerinin ula$abilecekleri silhlar#n h#zl# teknolojik geli$imi konusunda da dikkatli olmal#y#z; o yzden de elektronik, genetik ve di er biyoteknik sonular# kullanabilecek asker yeteneklerimizi geli$tirmek zorunday#z.--tabi bizim Milletimiz gelecek yzy#lda asker inand#r#c#l# #n# srdrmek istiyorsa." Gray: Marine Corps Gazette, May#s 1990. 3 Ekim 1999'da, Amerika Birle$ik Devletleri, hem nkleer denemeleri btnyle yasaklayan anla$may# hem de Moskova'da Amerikal#larla imzalanm#$ fzeler ve fze savarlar mutabakat#n# tek tarafl# olarak ihll eder, nk bylesi silahlanmalar#n mant# # dnyada atom silhlar#n # f#rlatma merkezlerini o altmaktad#r. Hem de Reagan'la birlikte bir "y#ld #zlar sava$#" hayal edenlerin savunmalar#n# geersiz k#lacak kadar. "10,5 milyar dolarl#k btesiyle 3 Ekim'de yap#lan son Amerikan denemesi, Reagan'#n "stratejik savunma giri$imi"ni can s#kacak bir $ekilde hat#rlatmakta ve a$#r# nkleer silhlanma yar#$#n#n yeni bir safhas#n#n i$aretini vermektedir. Amerika Birle$ik Devletleri terr dengesizli ini haz#rlamaktad #r. Asl#nda bu meselede sz konusu olan, yak#n zamanlar#n bir yenili i de il, sistemin stratejisinin de i$meyen bir genel e ilimidir. Mesel, Amerikan diplomasisinin bir tarihisinin hat#rlatt# # zere, strateji konusunda Ba$kan Eisenhower'm kanaati de zaten byleydi. Nitekim tarihi Richard Immermann bu hususa dikkat eker: "Onun d$ncesine

32 gre, Amerikan gc ve gvenli i, esas itibariyle pazarlara ve dnyan#n, bilhassa da s#k #ca kontrol edilmesi gereken nc Dnya'n#n hammaddelerine ula$maya ba l#yd #." Immerman, Diplomatic history /Diplomasi Tarihi, yaz 1990. Amerikanc#l# #n kresel apta do urdu u sonu,byk sanayi gruplar#n#n elinde servetin, y# #nlar#n sefaletinin gittike artan kutupla$mas#d#r. Sefalet eski ve yeni smrgecili e ba #ml# olmalar#ndan tr bilhassa da, "az geli$mi$" lkelerde art#$ gstermektedir. nk gerek eski, gerekse yeni smrgecilik, bu lkeleri yiyecek hasad#n#n ve yerli halk#n ihtiyalar#na cevap veren faaliyetlerin zarar#na olan tek tip rn ve tek tip retime ynlendirip smrgeci lkenin ekonomisinin eklentisi yapm#$t#r.* 1975 ile 1998 aras#nda nemli uluslararas# ekonomi gruplar# e katlam#$t#r: 82 bin $ubeyi kontrol eden 11 bin gruptan, 207 bin $ubeyi kontrol eden 37.500 gruba #km#$t#r. Bu gruplar, dnya retim varl# #n #n yar#s#n# ellerinde tutmakta ve onlardan yzde 80'inin merkezi ABD, Avrupa veya Japonya'da bulunmaktad #r. Sermayenin belli noktalarda toplanmas# hareketi durmadan artmaktad#r, o kadar ki "Birle$mi$ Milletler Ticaret ve Geli$me Konferans#" (BMTGK), dnya yat#r#mlar#yla ilgili 1998 raporunda, yz ekonomi grubunun "dnyan#n efendileri" durumuna geldi ini gstermi$tir. Gnmzdeki "kreselle$me" sisteminde bu durum, pervas#zca yrtlen zelle$tirmeler oyununun imkn verdi i "birle$meler"in artan say#s# sayesinde gerekle$mi$tir. "Birle$mi$ Milletler Ticaret ve Geli$me Konferans#", 1999'un ilk ay#nda bu trden ticaret i$lem ve anla$malar#n#n 1998'in btn "birle$meleri" seviyesine oktan ula$m #$ oldu unun alt#n# izmi$tir. Bu yolda zengin lkeler ile yoksul lkeler aras#ndaki uurum giderek derinle$mektedir.** Nitekim en nasipsiz k#ta olan Afrika geen y#l yat #r#mlar#n ancak yzde 1,3'n kapabilmi$tir. 1950'den 1980'e kadarki otuz y#lda, Kuzey ile Gney aras#ndaki mesafe, l'e 30'dan l'e 150'ye f#rlam #$t#r. * Bkz. Brugnon-Mordant, ad# geen eser. ** Bu mcerret (zengin lke / yoksul lke) adland #rmalar#n#n daha feci bir hakikati maskeledi ini de unutmamak lz#m. O hakikat ise $udur: "Zengin " lkeler ilerinde ok say#da yoksulu, "yoksul" lkeler de kendi bnyelerinde mafyac# ve dnya devlerinin "i$birlikisi" bir avu zengini bar#nd#rmaktad #r. Politikac#lar#n ve medyan #n "geli$menin on y#llar#" ad #n# verdikleri $ey i$te budur! Bu d$ $ devam etmekte: 1980'de nc Dnya nfusunun yzde 33' yetersiz beslenme iindeydi, bu oran 1988'de yzde 37'ye #kt# (UNICEF: Situation mondiale de l'enfance/Dnyada ocuklar#n Durumu, 1990). Sistemin kanunlar# gere i, "zengin " lkelerde bile ellerinde bir $eyleri olanlar ile olmayanlar aras#ndaki mesafe bymektedir. 1991'de Amerikal#lar#n yzde 5'i, mill servetin yzde 90'#na sahipti. Fransa'da, halk#n yzde 6's# mill servetin yzde 50'sine, yzde 94' ise geriye kalan di er 50'ye sahiptir.

33 En geli$tirilmi$ $eklindeki kapitalizmden ba$ka bir $ey olmayan bu sistemin, yani Amerikanc#l# #n toplam bilanosu: Al#k veya yetersiz beslenmeden tr (UNICEF'in verdi i rakama gre) 13.5 milyonu ocuk olmak zere, her y#l 45 milyon demo lunun ld -ncelikle de Kuzey ile Gney aras#nda-"k#r#lm#$ bir dnya" meydana getirmi$ olmas#d#r. En mkemmel rne ini ABD'nin verdi i, geni$ lde taklit edilen veya dnyaya dayat#lan byme modeli, insanl# a her iki gnde l Hiro$ima'ya denk say#da lme mal olmaktad#r* Bay Bush, "Alaska'dan Ate$ lkesi'ne kadar bir serbest pazar blgesi olu$turmak lz#m" diye iln etti i ve kendisinin D#$i$leri Bakan# John Baker da Vancouver'den Vladivostok'a bir serbest pazar blgesi kurmak gerekir" ilvesini yapt# # zaman, yzy#l#m #z#n $u en byk tart#$mas# gndeme gelir: 'nsanl# #n bu alt#n ha zerine gerilerek lme srklenmesine msaade edecek miyiz, etmeyecek miyiz? *Bkz.Susan George, Jusgu' cou / G#rtla #na Kadar, La DecouverteYay#nevi, Paris 1992.

Amerikanc#l# #n i mekanizmas#n# inceledik. Onun efsanevi, dnya d #$#, tarih tesi kkenini ara$t#rd#k. Yeni ba$tan olu $turmak grevini stlendi i $u dnyan#n hakimiyetinin kendisine ilh bir hak olarak verildi i iddias#n# anlamaya ve btn bunlar# analiz etmeye al#$t#k. ABD'nin bu idealinde kendisine hem Allah'#n, hem de Adam Smith taraf#ndan tasavvur edilen ilh pazar#n "grnmez eli"nin k#lavuzluk etti ine inand # #n# grdk. Demek ki Amerikanc#l# #n hedefi, di er halklar gibi, tarihin srekli olarak olu $turulmas#na katk#da bulunmak de ildir. Tam aksine, kendisinin "apa#k al#n yaz#s#"n #n hedeflerinin tamamiyle gerekle$tirilmesiyle, Fukuyama'n#n tarif etti i gibi "pazar#n ilh kanunlar# btn dnyada engelleme olmadan hkm srecekleri zaman", "Tarihin Sonu"na ermektir. Allah'#n btn mesajlar# ve mesaj getiren elileri gibi, bu ilhi tasar# da bir tarih iinde yerini ald#, fakat Hegel'in Mant# #ndaki gibi de nihai sonu ba$lang#taki tasar#da bilkuvve mevcuttu. Bir ba$ka trl ifade edersek, byle elveri$li bir konjonktrde kendisini imparatorluk ihtiras#na kapt#rm #$ bir milletle kar$# kar$#ya de iliz. Sz konusu olan tarih st bir geli$medir. Yani bu, ard # arkas#na yap#lan fetihlerle di er milletlerin topraklar#n# sahiplenmi$ bir millet veya bir imparatorlu un geli$imi de ildir. Burada, Allah'#n vekili (ABD ev.), iki as#r iinde ba$l# ba$#na bir gezegen olan kendi topraklar#n# elde eder. Bu gezegenin yeniden olu$turulmas#n# Allah kendisine emanet etmi$tir- '$te onun iin de bu millet (ABD), K#z#lderililer ve Zenciler gibi bazen barbarlara veya kendi zel kimliklerini, bu yegne ve lht modernitenin kreselle$mesine direnme iddias#nda olmakla beraber kendi farkl# kltrlerini mdafaa edemeyecek kadar geri kalm#$ milletlere tek gerek "medeniyeti" ve geli$menin "modernitesini" getirip arma an edecektir. En ba$ta bizim Avrupa'm #z olmak zere, dnyan#n byk bir k#sm# oktan "Amerikanla$m #$"t#r. ylesine Amerikanla$#lm #$t#r ki antiamerikanc#l#k millet ap#nda oldu u kadar fert ap#nda da art#k bir derun bunal#m hline gelmi$tir.

34 S#rf pazar denetimi sebebiyle, btn de erleri (hatta estetik veya ahlk de erleri) ticar de erlere indirgeyen ekonominin, siyasetin ve kltrn bu #karc# kreselle$mesine gz m yumaca #z? Yoksa, Ltin Amerika'dan Asya'ya, zenginleri gitgide daha ok zengin edip say#lar#n# gittike daha azaltan, yoksullar# da gitgide daha yoksul ederken say#lar#n# gittike daha o altan rekabet gcnn s#rf o kr icaplar# u runa, zihinlerin bu dzle$tirilmesine kar$# direni$in ilk ekirdek gruplar#na bizler de kat#lacak m#y#z? Finans, ileti$im ve silh oligar$ileri taraf#ndan y# #nlar#n Darvinci anlay#$la ezilmelerine kar$# #kacak m #y#z?

Ne Yapmal&? Amerikanc#l#k, bugn dnya ap#nda yayg #nla$m #$ ve o yzden de hem kendi iimizde, hem de lkelerimiz iinde mcadele etmemiz gereken bir hastal#kt#r. En etkili are kesinlikle $iddet veya terr olamaz, nk her $eyden nce $iddet veya terr bu sistemin hayatta kalmas#na hizmet edecektir. Nitekim daha nce bu sistemin zaman zaman "ekonomik konjonktr devam ettirebilmek" iin bir sava$a ihtiya duydu unu yukar#larda grdk. Ayr#ca da bu sistemin imha gc ok byktr. O sistemin ordusu, askerlerinin fert fert korkak olmalar#ndan de il, fakat o askerlerin herhangi bir ama u runa harekete gemedikleri ve geemedikleri iin, dnyan#n en de ersiz ordular#ndan biri olmas#na ra men imha gc ok byktr. Generalleri onlara imha etmekten ba$ka hedef gstermemektedirler; Yugoslavya'da ba$komutanl#k yapan Amerikan Generali, Derlere imha d#$#nda bir hedef gstermiyor ve aynen $yle diyordu: "Bizler imha etmeye geldik..." Pentagon'un di er temel tezi olan "s#f#r lml" sava$, yani savunman#n eri$emeyece i ykseklikten bombard#man yaparak hibir tehlikeye maruz kalmadan imha etme gc ise olduka anlaml#d#r Genelkurmay -Vietnam sava$#ndan beri- biliyor ki, bir idealin harekete geirdi i d $mana kar$# yap#la-ak bir kara sava$#, madd kuvvetlerin oran# sald #rgan#n haydi haydi lehinde olsa bile, ancak felketle ve bozgunla sonulanabilir. "Cerrah vuru$lar", "tam hedefe noktas# noktas#na vuru$lar" masal#, ortadaki hakikati gizlemeye matuf yalanlard#r. Nitekim Krfez sava$# s#ras#nda Amerikan uaklar#n#n ancak yzde 7'si asker hedefleri hi $a$madan vurabilece i iddia edilen mekanizma ile donat#lm#$ idi, geriye kalan bombard#man uaklar#n#n yzde 93' rasgele bir $eyi imha etmek zere fzeleri kr krne b#rakmakla yetiniyorlard#. O yzden de okullar, hastahaneler, il fabrikalar# (Sudan'da oldu u gibi) ve sivil yerle$im birimleri isabet al#yordu. Kosova'da bombard#man ua #, a$a #daki hedefin bir traktr m yoksa bir tank m# oldu unu fark edemeyece i ykseklikten bomba veya fzesini b#rak#yordu. Bu, silhl# direni$i hibir $ekilde mahkm etmez. Filistinlilerin "intifada"s#, insan maliyetine ra men, bu bak#mdan bir rnektir. Silhs#z bir halk#n, tepeden t#rna a silhl# bir i$galciyle vuru$mak iin, elinde binlerce y#ll#k vatan#n#n eski ta$lar#ndan ba$ka bir $eyi yoktu. Bire kar$# bin $eklindeki bu g oran#na ra men, bu halk #n direni$i, bir "halks#z lke iin lkesiz bir halk" efsanesine, hani $u Golda Meir'in bile diline pelesenk edindi i o eski Siyonist slogan#na, kesinlikle son veriyordu. Bir halk, kahramanca direni$iyle, hem varl# #n #, hem de iman#n# ispatlamaktad#r. Ne var ki nih zafer ancak, Amerika Birle$ik Devletleri'nin asker-sanayi kompleksinin devasa imha mekanizmas#, btn dnyada lm kuvvetlerini art#k destekleyemez duruma d$t zaman kazan#lacakt#r -ve bu zafer mutlaka kazan#lacakt#r-.

35 'mdi, d#$# cafcafl# ii kof bu devin zay#f bir noktas# var: Borsa'n#n sun ' hayat#. Nitekim uzun zamand #r bankalar borsada art#k kendi rollerini oynam#yorlar. Yani tasarruflar# oradan toplay#p da mal veya hizmet reten i$letmelere yat#rm #yorlar, aksine bazen Borsada biilen sanal de erlerden ba$ka gereklikleri olmayan "de erler" zerinden, gerek veya hayali al#m sat#mlardan "komisyonlar" alarak speklatif bir faaliyette bulunuyorlar. O yzden de bu tahvillerin denmeyecekleri $phesinin gelip zihinlere tak#l#vermesi gibi bir hdise, derhal demelerin zincirleme olarak durmas# ve gazinolarda oldu u gibi zaman zaman parlayan ve inan#lmaz ve anl#k kazanlar sa layan veya reel bir ekonomiye de il de sadece (kelimenin hem mal, hem de felsef anlam#yla) "speklasyonlar''a gre ayarland #klar# iin en ufak borsa sylentileriyle snveren hisse senetlerine oynam#$ olan bankalar#n, t#pk# iskambil k #tlar#ndan veya domino ta$lar#ndan yap#lan bir $ato gibi, ktklerini grmemiz iin yeter.* * Kennet Galbraith, 1929 krizinin mekanizmas# hakk#nda.

Amerikan Ekonomisinin Performans& Efsaneleri 1. Byme. Amerika Birle$ik Devletleri'nde byme Avrupa'dakinden daha gldr. Bu da temel faktrden ileri gelmektedir: a- Amerikan i$iler al#$ma temposunun art#r#lmas#na ve i$ sresinin uzat#lmas#na, daha az kalifiye eleman gerektiren i$ yerlerinde cretlerin byk lde d$rlmesine, yani e$itsizliklerin bytlmesine r#za gstermi$lerdir. b- ABD'de cretlerin seviyesi zerine yap#lan bask#lar, o kadar fazla gldr ki, yoksul lkelerde (stelik de sadece Gney Asya'da de il, mesel ALENA anla$malar#ndan sonra Meksika'da da) dayat#lan ok d$k cretler, Amerikan i$ilerini Meksikal#lar#n veya Asyal#lar#n ald #klar# cretlere akla$mak e ilimindeki "rekabeti" yakla$#m# kabul etmeye zorlamaktad#r. Demek ki bylesi bir "byme" $ekli, mecburen hem millet, hem de milletleraras# apta "e$itsizlikler"e kap# aral#yor. 2. '$sizlik yzdesi, ABD'de Avrupa lkelerinden daha azd#r. ncelikle ABD, i$sizli ini Avrupa'ya kelimenin tam anlam #yla "ihra"etmi$tir. Bunu da bilhassa para maniplasyonu yoluyla yapm #$t#r: Dolar#n devalasyonu, ihracat mallar#n#n fiyatlar#n# d$rerek ihracata byk "canl#l#k" kazand #rm#$t#r. Sonra da, Luttwak'#n yazd# # gibi: "ABD'de uzun sreli i$siz kalanlar#n hemen hemen bulunmay#$#n #n basit bir sebebi vard#r: Devlet i$sizlere i$sizlik paras# demekle ykml de ildir." Bu mant#k en sama ac#mas#zl# #na kadar gtrlerek, yani art#k hibir $ekilde i$sizlik paras# denmeyerek, i$sizlik meselesi, ak$amdan sabaha, toptan ve btnyle halledilebilir elbette. Bylesi bir kkl zmden sonra, yol kenarlar#nda insan cesetlerine rastlanacak, ama istatistikler gz kama$t#r#c# olacakt#r: Art#k i$siz kimse yoktur! Bu "mant#k" ne de olsa $u Yeni Darvinci zay#flar#n bertaraf edilmesi sisteminin mant# #d#r.

36 3. Amerikal#lar#n o unlu unun "hayat seviyesi", Avrupal#lar#nkinden stndr. Yoksulluk e$i inde ya$ayan 33 milyon Amerikal# ve dnyan#n en zengin lkesi olan o memlekette her 8 ocuktan birinin karn#n # doyuramay#p a kald # # gere i hesaba kat#lmazsa, bu savunma tabi ki do rudur. Geri bu meselenin as#l izah# daha derinlerdedir. *yle ki: Nas#l Amerikan devleti ola an masraflar#n# vergilerle de il de bor alarak kapat#yorsa, aileler de gndelik hayatlar#n# gelirleriyle de il de ald#klar# kredilerle srdryorlar. O kadar ki devletin a# # 1995'te oktan 620 milyar dolara ula$m #$t#, 1998'de bu rakam l trilyon 550 milyara ykselmi$ti ve e er $imdiki haliyle devam ederse, bu a#k 2000 y#l#nda 3 trilyon 450 milyar dolar#, yani "gayri safi mill has#la"n #n yzde 36's#n# bulacakt#r. zel sektrn borlar# ise 5 trilyon dolar# a$maktad#r. Basite ifade edecek olursak, Amerika Birle$ik Devletleri kazand# #ndan daha fazla harcamakta ve imknlar#n#n stnde bir hayat srmektedir. Byle bir sapman#n ilnihye srp gidemeyece ini bilmek iin insan#n ille de "sekin bir iktisat#" olmas# gerekmez. Profesr Michel Beaud'nun yazd# # zere, "'lk bak#$ta bir borsa krizinin btn $artlar# asl#nda bir araya gelmi$ bulunuyor." yle ki $u anki durumda "seklatif balon "un patlamas# tehlikesi, "turbo kapitalizm"i 1929'unkinden daha korkun bir krizle tehdit ediyor.

Her $eyden nce Amerikan devleti, kendi borcunun yan#nda, belediyelerin ve yerel idarelerin borcu da 1970'te 150 milyardan 1989'da 598 milyar dolara ykseldi i iin bu # #n nn kesemeyecektir. "Sistemin i$leyi$inde vahim bir kusur var; bu sistemin direkleri olan ticaret bankalar#n#n uzun vadeli yat#r#mlar (veya her ne olursa olsun) yapmakta objektif olarak hibir menfaatleri yoktur. Onlar#n gelirleri temettlerden, faizlerden ve retim faaliyetlerine ba l# krlardan de il de, her i$lemden al#nan komisyonlardan geliyor. Bankac#lar her kredi verdiklerinde komisyon al#yorlar. Birka gn veya birka saatte kazan#lm#$ milyonlarca dolara tekabl den yzlerce, hatta daha fazla milyon dolar korni$onlar kolayca al#n#yor ve bu para cretler ve primler ad # alt#nda bizzat ticaret bankac#lar#na cmerte Ar#l#yor. Reel olarak retici maksatlarla yat#r#ma konan para, onlar#n kanaatince, uyuyan parad#r ve faydas#z parad #r. Onlar#n istedi i mmkn oldu una ok say#da ticar i$lemlerdir. Btn bunlar#n apa#k sonucu, (in$aatlara, ara$t#rma ekiplerine tehizat imal edenlere gidebilecek olan) milyarlarca dolar#n bankac#lar#n $ahs cari hesaplar#na aktar#lmas#d#r. Dizginsiz tketimin, tasarruf zaaf#n#n ve kamu masraflar#n#n vergiyle de il de srekli borlanmalarla finansman#n#n sonucu Amerika Birle$ik Devletleri'nde tam da sermaye k#tl# #n#n ortas#nda, kullan#labilen dayan#kl# sermayenin k#tl# # daha da vahimdir. 'mdi gerekten retici her yat#r#m #n dayan#kl# olmas# gerekir. Zira fabrikalar bir gnde in$a edilemezler."* "Ferd borlanmalar, be$ trilyon dolar gibi devasa bir seviyeye ykseliyor. Bu miktar, zel gelirler toplam#n#n onda dokuzuna e$ittir. "**

37 Bylece Amerikan ekonomisi, ipin alt#na emniyet a # koydurmadan yryen cambaz gibi ilerlemekte ve sanal de erlere dayanan speklasyonlarla i$lemektedir. Bundan ba$ka, dolar#n ard# ard#na devalasyonuna ra men ticaret dengesi, orta vadede, byk lde a#k vermektedir. Bu a#k, milleti imknlar#n#n stnde ya$atan (ferd borlar#n yksekli i de zaten bundan ileri geliyor), frensiz bir tketim sebebiyle habire artmaktad#r. Bu artma ayn# zamanda da, nc Dnya'n#n giderek artan fakirle$mesinden, en geli$mi$ lkelerde dahi i$sizli in bymesinden ve nfusun byk o unlu unun $ahs gelirlerinin devaml# azalmas#ndan da ileri geliyor. Borcunu deyebilen m$terilerin say#s# dnyada gitgide k#s#tl# hle gelirken, Amerika Birle$ik Devletleri'nde bile bymenin s#n #rs#z olamayaca # a#kt#r. *Edward N. Luttwak, Le reve americain en danger / Amerikan ryas# tehlikede, s.165166, Odile Jacob yay#nlar#, 1995. ** Edward N. Luttwak, Le turbo capitalisme/ Turbo Kapitalizm (Age, s. 22). Mcadelenin en etkili (ve en bar#$#) yollar#n # ve ayn # zamanda da her bir ki$inin $ahs sorumluluklar#n# belirleyen hususlar da i$te burada yat#yor. Ekonomimiz, ba #ms#zl# #m#z, kltrmz, sanat#m #z ve maneviyat#m#z iin, tek kelimeyle hayat#m #z#n bizzat mns# iin bu ldrc Amerikanc#l# a kar$# yana yak#la s#zlanmak de ildir yap#lacak olan. Amerikan ekonomisi, k#smen de olsa, bir veya iki milyar m$terisini kaybetmeye dayanamayacakt#r. Byle bir durum onu iflsa srkler. Ama ne var ki, halklar#m#z#n ezici o unlu u, gndelik hayat#n #n her yan#yla Amerikanc#l# #n istils# alt#ndad#r. Nitekim kalabal#k bir kitle Levi's kotlar# ve baz# markalar#n veya hatta baz# Amerikan niversitelerinin hem n hem de arkas#nda reklm# bulunan ti$rtleri giyiyorlar; genlerimizin byk bir k#sm # Coca Cola'y# btn di er me$rubata tercih ediyor ve Marlboro iiyorlar; ocuklar ise Mac Do'da yemek yemeyi o u zaman bir mkfatland#rma olarak gryorlar; $iddet ve korku filmleri (ve video kasetler ve bunlardan kopyalanan disketler, CD'ler) pazar#n yzde 80'ini elinde tutuyor; ocuklar#m #za deh$et ve terr zevkini a$#layan bilgisayar oyunlar#, Ta-peh'den Sao-Paulo'ya, Paris'ten Dakar'a kadar her yerde hkm sren Hollyvwood yap#m #yla evlerimizin iine ta$#n#yor. Ve bilhassa da Pentagon'a yedek askerler ve silh u$aklar# temin eden hkmetler, byk Amerikan firmalar#ndan milyarlarca dolarl#k sava$ uaklar# ve di er ba$ka tehizat sat#n al#yorlar. Amerikan hukukinin byk i$letmelere hediyeleri bylece tamamlan#yor. Nitekim Amerikan hkmetinin btesi. ekonomiye dnem dnem rahat bir s#rama sa layan, Alain Peyrefitte'in tabiriyle, "mutlu sava$#n aral#klar#nda ara$t#rma ve geli$me ykmlgn de s#rtlanmaktad #r. 'mdi btn bunlar, sadece ve sadece bizlerin korkak kabullerimizle mmkn olmaktad#r. Her parlamento aday#ndan ncelikle $u hususlar# neden istemiyoruz ki: 1. Amerika Birle$ik Devletlerinden hibir silh al#m szle$mesini kabul etmemeyi a#k ve net bir $ekilde taahht etmek (nk parlamento ana makamd#r) . 2. nc Dnya'y# harabeye evirmi$ olan ve kulland #klar# "zelle$tirme", sosyal yard #mlar# azaltma, $irket birle$meleri, borsada $irket hisselerini arz, zerkle$tirme, yresizle$tirme (mahallilikten uzakla$t#rma) metotlar#n#n, i$ten #karmalara ve "cret esnekli ine" (yani cretlerin d$rlmesini boyun e erek kabul etmeye) sebep oldu u IMF

38 ve Dnya Bankas# gibi btn dnyay# ahtapotun kollar# gibi sarm#$ kurulu$lardan hkmetin ekilmesini a#k ve net bir $ekilde istemeyi taahht etmek.

olan

3. *ahs sorumluluklar do rudan do ruya as#l $urada kendisini gsterir: *ayet televizyon ekranlar#m #z, en kuvvetlinin $an ve $erefine hareket eden "terminator" ve Tarzanlar#yla Hollywood yap#m# ucuz ve baya # filmlerle doldurulmaya hl devam edilirse, dinleyici ve seyirci rgtleri toplumu harekete geirmeli ve televizyon vergilerini dememe grevine gidilmelidir. Bize ayn# tr at#klar# servis yapan sinema salonlar# iin de benzeri tepkinin gsterilmesi gerekti ini elbette sylemeye bile hacet yok. 4. Her Coca Cola iimi ve her Mac Do tketiminin, i$galcinin ceplerini doldurmak demek oldu unu ak#ldan #karmamam#z lz#md#r. Unutmamal#d#rki Disneylandlar sadece ucuz i$i kullanan smrcler de il, ayn# zamanda bizim folklorumuzun d #$ temalar#n# al#p onlara gcn, servetin veya hilenin zaferi gibi, kendi de erlerini par#lt#l# bir $ekilde giydirmek suretiyle kltrmz byk lde koku$turmaya ve tahrip etmeye al#$an odaklard #r. 5. Mesel unutmamal#y#z ki onlar#n sporumuza soktuklar# koku$mu$luk yznden bizim sporumuz art#k sa l#kl# ve grbz binlerce genci yeti$tirme gayesi gtmemekte, tam aksine reklmla veya birka $ampiyonu sat#n almakla ilgilenmekte, para getirici gsterilere ynelmektedir. Bu seyirlik hareketler en az#ndan televizyon kanallar#na pazarlanmakta, stadyumlara konulan reklmlarla veya medyatikle$mi$ birka y#ld#z sporcunun mayolar#n# satmakla kazan sa lanmaktad#r. Bu arada sponsorlar#n adam ak#ll# destek verdikleri klpler taraf#ndan sat#n al#nmaktan ba$ka tercihleri kalmayan genler ba$ar# gstermeye itilerek istismar edilmekte, s#rtlar#ndan para kazan#lmaktad #r. Performanslar# yeterli olmad# #nda da i$lerinden olmakla yz yze b #rak#lmakta veya kendilerinin tak#m iinde kalabilmeleri iin doping yapmaya veya uyu$turucu almaya zorlanmaktad#rlar. 6. Son olarak $u hususu da belirtelim ki, tabi kaynaklar#n yzde 74' nc Dnya lkelerinde bulunuyor. Fakat bu kaynaklar bugn Yeryz'nn yzde 20'lik bir imtiyazl# kesimi taraf#ndan kontrol ediliyor ve tketiliyor. nc Dnya ile mnasebetlerimizde kkl bir de i$iklik yapmam#z mmkndr. Bunun iin de, ba #ml#l# # art#ran ve halklar#n ihtiyalar#na cevap vermeyen "teknoloji transferi" yerine, dolar#n dnya ap#nda mbadele arac# olmaktan bertaraf etmek iin "mal de i$imi" yoluyla i$e ba$lamal#y#z. Bylelikle her millete "geli$me" imkn#n# yeniden vermeliyiz. Bu geli$me, kk bir az#nl# #n zenginli inin, nc Dnya ba$ta olmak zere y# #nlarca insan#n sefaletini ka#n #lmaz hle getirdi i lkelerden ithal edilme ekonomi modellerine gre olmayacakt#r. Aksine bu geli$me o milletin tarihinin, kltrnn orijinal yolu iinde hakik insan geli$mesini gerekle$tirecek nitelikte olacakt#r ve olmal#d #r. Bu geli$me, yeni birle$ik smrgecili in hizmetindeki emperyal bir "kreselle$me"ye de il, fakat medeniyetlerin birbirlerini dllemesiyle ortaya #kacak ahenkli bir evrenselli e gtrecektir ve gtrmelidir. En zay#flar#n ortadan kald #r#lmalar#n# ihtiva eden yeni sosyal Darvincilik ad#na tabiat#n bitirilmesi ve kirletilmesi, erkek ve kad#nlar#n yoksulla$t#r#lmas# ve imha edilmesi, insano lunun koku $turulmas# ve d #$lanmas# yznden 21. yzy#lda bizi yeryz ap#nda bir intihara srkleyecek olan geici dnya efendilerini engellememiz de mmkndr, dirili$ iin topluca ve fert fert al#$mam #z da mmkndr ve her iki eylem de yaln#z ve yaln#z bize ba l#d #r (ve elbette bu, $ahs fedakrl#klar gerektirmektedir). Antiamerikanc#l#k meselesi ne co rafdir, ne de #rk; z itibariyle antiamerikanc#l#k din bir meseledir. Zira bu mesele, anlam #ndan yoksun bir hayat ile insan o ullar#n#n dirili$i aras#nda bir tercih yapmak $eklindeki inanc#n# a#ka ortaya meselesidir. nk sz konusu olan insand#r.

39 Ekler

Turbo Kapitalizm Odile Jacob Yay#nlar#, ayn# "sistem"in (Amerikan sisteminin) analizine ayr#lm#$ bir kitap yay#mlad #. Bu kitap i$letmeler kurmu$, kendisinin "turbo kapitalizm" ad#n# verdi i meselenin teorisyeni, Amerika Birle$ik Devletleri'ndeki birok zel veya kamu iktisad kurulu$un eksperi, Amerikal# bir uzman taraf#ndan yaz#ld#. T#pk# bizim bu sistemi tenkit edip y#k #lmas# iin a r#da bulundu umuz gibi, o da, bu sistemi vmekte ve bu sistemin evrenselle$mesini teklif etmektedir. Ne var ki bizim bak#$ a#m#z#n tam kar$# bak#$ A#s#ndan hareket etmekle beraber bu sistemi t#pk# bizim tahlil etti imiz gibi tahlil etmektedir. Bu paralellik, ayn# hdisenin tasvirinde iki tahlilin de son derece objektif davran#ld# #n# gzler nne seriyor. '$te bu yzden, devrimizin tarih hareketinin anlam#n# merak eden btn insanlar# Edward N. Luttwak'#n kitab #n# okumaya davet etmek bize ho$ grnd. nk hangi bak#$ a#s#ndan bak#l#rsa bak#ls#n (yani ister vlsn, ister yerilsin), ayn# gerek, ayn# hareket gzlemlenecektir. '$te bunun iin, Luttwak'#n kitab#n# takdim etmeyi, hibir pe$in hkmle eseri arp#tma yoluna gitmeden bir zetini sunmay# ve bu zeti bizim bu tenkit al#$mam #za ekleyerek yazara sz hakk# vermeyi (hem de son sz ona syletmeyi) gerekli gryoruz. Bu ek, onun kitab#n#n, bizzat kendinden yap#lan al#nt #larla haz#rlanm #$ bir zetidir. Bunu da, okuru eserin tamam#n# okumaya ve ortaya att# #m #z tart#$ma konusu hakk#nda hkm vermeye te$vik etmek iin yap#yoruz. Biz herkese bu kitap zerinde dikkatlice d$nmeyi tavsiye ediyoruz. nk bu eser, asr#m#z#n iktisad#n# inceleyen en ciddi ve en derin eserlerden biridir: Edward N. Luttwak, Le turbo capitalisme / Turbo Kapitalizm, Odile Jacob Yay#nlar#nca tercme edilmi$tir, Paris, 1999.

Kitaptan Semeler Sayfa 19. Btn dnya Amerika Birle$ik Devletleri'nde icat edilmi$ olan yeni ekonomi modelini ok k#sa vadede kabul etmeye mahkmdur. Sayfa 50. Bu sayfada yaz#lanlar $yle zetlenebilir: zelle$tirmeler + zerkle$tirme + kreselle$me = turbo kapitalizm = refah. Sayfa 53. Taraftarlar# onu bu $ekilde adland#rm #yorlar. Onlar "serbest pazar/serbest piyasa "ifadesiyle yetiniyorlar, fakat onlar bununla, basit alma ve satma imkn#n#n ok ok telerini kastediyorlar. Onlar bir modeli kutsalla$t#r#yor, uygulatmak istiyor ve sahipleniyorlar: Bu model, ynetimin kontrolnden kurtulmu$, etkili sendikalar#n kar$# iktidar#ndan azade, i$ilerin veya mahall topluluklar#n kaderiyle alkal# hiss mlhazalardan ar#nm#$, gmrk engelleri veya yat#r#m s#n#rlamalar# nedir bilmeyen ve mmkn oldu unca da vergi demekten s#yr#lm#$ zel te$ebbs modelidir. Onlar#n onca #srarla koparmak istedikleri $ey, her alanda zelle$tirmeye gidilmesi ve -niversitelerden botanik bahrine, hapishanelerden

40 ktphanelere, ilkokullardan huzur evlerine kadar- btn kamu kurulu $lar#n#n gelir getiren k#staslara gre ekilip evrilen te$ebbsler hline dn$trlmesidir. Sayfa 150. Kamu i$letmelerinin zelle$tirilmeleri hareketi, ok say#daki personeli #kararak ve mmkn oldu u her seferinde daha etkili i$ilerin yerin daha da etkili makinalar# yerle$tirerek retimi art#rmay# hedefler. Byk Britanya'da, mill telefon, gaz elektrik ile demir elik, 'ngiliz Havayollar# ve 'ngiliz Demiryollar# $irketlerinin zelle$tirilmesi, 300 binden fazla ekmek kap#s#n#n kapanmas#yla sonuland #. Sayfa 150. Kamu sektrnn ekonominin btn nemli alanlar#n# kontrol alt#nda tuttu u Fransa ve 'talya'da zelle$tirmeler dikkate de er retim kazanlar#na imkn vereceklerdir. Neticeler gayri mill has#la iin elveri$li, i$ piyasas# iinse y#k#c# olacakt#r. Sayfa 153. '$ mevzuat#n#n hafifletilmesi, i$ten #karmalar# (nceden yaz#l# bildirimi bir ayla s#n #rland#rma ve d $k tazminat $eklinde) kolayla$t#rmay#, cretli izinleri ve fazla mesi saatleri, vb. bedelini s#n#rland#rmay# hedeflemesi gerekir. Sayfa 93. Personelin yeteneklerini ve drstl n geli$tirmek maksad#yla srekli formasyonu te$vik ederek i$ten #karmalardan btn arelere ba$ vurarak ka#nmak, i$letme yneticileri a#s#ndan, bizim yeni Darvinci evrenimizde tamamen yersiz, iflah etmez kad #ns# bir yalanc# duyarl# # d $ndrr. Sayfa 88. Boeing, personelini -tak#p yerle$tirme zincirinden ara$t#rma brolar#na, idari hizmetlerden kadro toplam#na kadar- btn seviyelerde azaltarak, 1992 ile 1996 aras#nda k#rk be$ bin al#$andan yakas#n# kurtarmay# ba$arm #$t#r. Bu durum, retir maliyetlerini d$rmenin, tam geli$me ve yayg#nla$ma safhas#ndaki sivil havac#l#k pazar#nda uak sat#$lar#n#n art#$#n # gerekle$tirdi ini gren Wall Street'i hayli heyecanland#rm #$t#r. Sayfa 89. Wall Street'te o zamana kadar km$ durumdaki hisse senedi 1,69 dolarl#k bir ykseli$ kaydeder ve 50,63 kotas#na ula$#r... Ekonomi analizcileri ve brokerlar, kitleler hlinde i$ten #karma hareketini parlak bir ynetim olarak yorumlarlar.* Sayfa 112. 'stihdam imkn# aan bir te$ebbs, krl#l# # d$rebilecek her faktr mahkm eden yeni iktisat dininin hkmlerine gre, kt ynetilen bir te$ebbstr. Bu rnek Fransa'da da taklit edilmi$ ve ayn# sonular# vermi$tir: '$ten #karmalar o $irketin borsadaki hisse senetlerini ykseltiyordu. Bu konuda Michelin rnek niteli indedir: Bununla birlikte btn ktlkleri Michelin'e yklememek gerekir. Michelin vak'as#, u nokta olmakla birlikte -maalesef- istisna bir durum de ildir. Medef (Mouvement des entreprises de France / Fransa '$verenleri Hareketi)"bilimsel toplant#s#" mnasebetiyle Jean Boissonnat, k#sa zaman nce, patronlar#n alk#$lan alt#nda, ne istihdam#n, ne de sosyal ilerlemenin i$letmenin gayesini belirlemedi ini a#kl#yordu, halbuki patronlar#n patronu Baron Ernest-Antoine Seilliere, "byk bir i$letmenin personelinden senede yzde 3 indirim yapmas#n#n normal" oldu unu ilve ederek daha da fazlas#n# sylyordu. Michelin'in sendika kar$#t# politikas# bile art#k bir istisna de ildir. Nitekim zel sektrdeki sendikal# say#s# ancak yzde 4 ise, bu, Frans#z i$ yerlerinden insanlar#n so uk sava$ dnemindekinden daha gz dnm $lkle kovulmalar#ndand #r! Amerika Birle$ik Devletleri'nde uzmanl#k e itimi alm#$ olan Edouard Michelin, fabrikan#n ynetimini ele ald #ktan ay sonra, i$letmenin kr# senelik yzde 18'den fazla artm #$ olmas#na ra men, "hisse senedi sahiplerini memnun etmek" ve "yar#n #n Performans#n# bugnden haz#rlamak maksad #yla nce davranmak" iin Avrupa ap#ndaki -hatta Fransa'daki ve hatta Auvergne'deki- fabrikalar#nda mevcut personelden 7.500 ki$ilik bir indirime gitti ini

41 iln eder. Borsa kendisine yapt# #n#n kar $#l# #n # hemen verir: 'lerde yap#lacak i$ten #karmalar#n iln# ile birlikte, hisse senetlerinin de eri yzde 12,6 art#$ gsterir.

Sayfa 114. Bu mukayeseden $u apa#k gerek ortaya #kmaktad#r: Sermayenin kr getirdi i yerde istihdam azd#r veya bir ba$ka trl ifade edersek, istihdam#n az oldu u yerde sermayenin kr# artar. Sayfa 112. yleyse, mal mbadelelerinin serbest b#rak#lmas#n#n, yani ticaret, yat#r#mlar veya lisanslar zerindeki btn mnilerin kald#r#lmas#n# gr$erek dnya ekonomisini birle$tirmek iin Amerika Birle$ik Devletleri taraf#ndan srdrlen abalar#n hakl#l# #n # gstermek amac#yla, yeni devlerin egemenlik alan# olan Amerikan yksek teknolojisinin ihracat#ndaki, zellikle de bili$imdeki ba$ar#lar# zikretmeyi asla unutmamal#y#z. Buna kar$#l#k, ba$ka sektrlerdeki ithalata ba l# olarak -en karamsar tahminlere gre- iki milyon kadar net istihdam kayb#, d$ $ hlindeki i$ dallar#nda az kalifiye i$iler sz konusu olaca # iin, kaale al#nmamal#d #r. Sayfa 25. Ayr #cal#klar#n byk tahripisi turbo kapitalizm, sadece sendikal# i$ileri etkilemekle kalmaz. Sper marketlerin veya ma azalar zincirinin o almas#yla, rnlerinin da #t#m # iin mahall tekellerden istifade eden kk esnaf da iflsla kar$# kar$#ya kal#r. Kreselle'me Sayfa 30. Nihayetinde kreselle$me, belki de esas itibariyle, retimi art#rmaktan ziyade yresizle$tirmekten ibarettir. Mamafih, milletleraras# her transfer dviz mbadelesini ve o unlukla da, elveri$siz kambiyo fiyat#n# telfi etmek iin, vadeli muameleler zerinde tav#r almalar gibi, ba$ka mal i$lenilen gndeme getirir. Neticede, turbo kapitalizmin geli$iyle birlikte her yerde "reel ekonomi"nin, yani iftliklerin, fabrikalar#n ve dkknlar#nkinin geli$mesiyle k#yaslanamayacak lde maliye ve borsa sektrnde bir $i$me Sayfa 279. ok tabi olarak, Amerika Birle$ik Devletleri modelinde gelirlerin da #l#m #, daha da e$itsiz hle gelmek zere, byk de i$me gsterecektir. Mesel ABD'de en zengin aileler, yani toplumun yzde 5'i, toplam gelirdeki paylar#n#n 1970'li y#llarda yzde 15-16'dan, 1980'li y#llarda yzde 17-18'e #kt# #n#, ard#ndan 1996'da yzde 21,4'e ykseldi ini grdler. Sayfa 40. nemli bir kavram, Amerikan turbo kapitalizminin bir numaral# kural#n # olu$turur ki o da $udur: Kutsal Yaz#lar ('nciller), her ne kadar Hazreti 'sa'n#n baz# szlerini nakletseler de, servet sahibi olmak faziletli olma a bir engel te$kil etmez. Tam aksine zenginlik, bu kader doktrinine gre, ilh bir ltfn i$aretidir. Sayfa 41. Sper kazananlar, sadece hnerlerinden tr de il, s#rf bilgilerinden veya en az#ndan yle grldklerinden dolay# da hrmet grrler. Onlar#n uzmanl#k sahalar#n#n ok, hem de pek ok uza #nda olsa bile, gnmzn nemli meseleleri konusunda fikir bevan etmeleri onlardan s#k s#k istenir. Mesel 1997 boyunca bilgisayar programlar# pazarlama $ampiyonu Bili Gates ile dviz speklasyonu $ampiyonu Georges Soros'un, Amerikan medyas#n#n tamam#nda, okullardaki e itimin gelece i veya uyu $turucularla ilgili kanunlar#n #kar#lmas# gibi ok e$itli konularda, her seferinde de en byk sayg#yla gr$leri aktar#ld#. Bu ki$ileri konu$turanlar, onlar#n iyi niyetli bilgeliklerinin derinli inin, gelirlerinin ap #yla e$it oldu unu apa#k bir hakikatm #$ gibi gryorlard#. '$te bu sayg # ve hrmetler,

42 zenginle$meye atfedilen basit bir ahlk me$rulu un hayli tesine uzanan, do rudan do ruya, o bir numaral# kuraldan kaynaklanmaktad#r. Agzllklerinden dolay# ay#planmak $yle dursun, kazanan kimselere byk sayg# duyulmaktad #r. Sper kazananlara ise bu sayg # neredeyse onlara azizlik mertebesi verecek kadar ileri gitmektedir. Sayfa 44. Zenginle$me yetene inin azizlikle s#n#rda$ olmas# gibi, yoksulluktan kurtulamama yeteneksizli inde de inat# bir gnah kokusu vard#r. Sayfa 130. Zirvede gelirlerin patlamas#, temeldeki i$ten #karmalarla birlikte yrr. Sayfa 131. Fakirlikle deri rengini bir araya getiren btn Hollywood filmlerini bir yana b#rak#p rakamlara bakal#m. Amerika Birle$ik Devletleri'nde 1996 y#l#nda resmen say#l#p tespit edilmi$ toplam 36 milyon 529 bin fakirden 9 milyon 694 bin Siyahi'ye kar$#l#k, 16 milyon 267 bini "'spanyol olmayan Beyaz" olmak zere, 24 milyon 650 bini Beyaz'd#. Sayfa 277. Reel dolar zerinden cret alan 60 milyon cretlinin, 1970'li y#llar#n ba$#nda, ekonomi henz ynetmeliklerle dzenlendi i s#ralarda, cretleri ok yksekti. te yandan, tam gn -haftada 40 saat, y#lda 50 hafta- al#$an 17 milyon cretli, yoksulluk e$i inin alt#nda bulunuyor. Sayfa 100. Bu ekonomik berbatl# #n bulunu$u, Amerika Birle$ik Devletleri'nde fevkalde yksek su oran#n# ve byk $ehirlerde "yasak blgeler' in srp gitmesinin sebebini a#klar. Sayfa 21. Bu 60 milyonluk az $ansl# Amerikal#n #n aras#ndan pek o u, sanayi veya hizmet sektrnde ki i$ini kaybettikten sonra pazarlamac#l#k, bah#vanl#k, lokantac#l#k, atlye veya temizlik i$leri gibi geici ve d $k cretli i$leri kabule mecbur kalm#$ kimselerdir. Bu a$a #ya do ru olan hareketlilik, i$ leminden vas#fs#z i$ileri uzakla$t#rma sonucunu do urmu$tur. Vas#fs#z i$ileri temsil eden kimseler, en yeni istatistiklere gre hapishaneleri dolduran l milyon 800 binlik en kabar#k Amerikan taburunu meydana getiriyorlar. Bunlara, $artl# olarak serbest b#rak#lm#$ veya yarg#lanmay# bekleyen 3 milyon 700 bin ki$iyi de ilve etmek lz#m. Bylece, sulu ki$i say#s# 5,5 milyona ula$#r. Bu ise yeti$kin nfusun yzde 2,8'i demektir ki bu, turbo kapitalizmin ilk emekleme dnemi olan 1980'dekinden iki kat daha fazla bir rakam# ifade eder. Sayfa 86. 1995'te 4 milyon 900 bin Amerikal# adl kontrol alt#ndayd#: Tecilli cezaya arpt#r#lm#$ 2 milyon 800 bin; $artl# serbest 671 bin; devlet hapishanelerinde mahpus 958 bin 704; federal hapishanelerinde 95 bin 34 ve yerel hapishanelerde 446 bin. lkenin (erkek, kad #n ve ocuk kar#$#k) toplam nfusuyla orant#land # #nda bu rakamlar, her 189 ki$iden birinin demir parmakl#klar ard#nda bulundu u anlam#na gelir. Bu ise, asl#nda ok yksek bir oran olan 1980'deki 480 ki$iye l oran#yla k#yasland # #nda ba$ dndrc bir art#$# ifade eder. O gnden bu gne e ilim ters bir istikamet izlememi$tir. Nitekim 1997'nin ilk alt# ay# sonunda, bu rakam 5,5 milyona ykselmi$tir. Yeni rakamlara gre, son olarak kk h#rs#zl#klar 8 milyon, ev soymalar 3 milyon, araba h#rs#zl# # 1 milyon 600 bin, silhl# sald#r# l milyon, doland#r#c#l#k 639 bin, #rza tecavz 102 bin ve ldrme 23 bin olmak zere son olarak y#lda yzde 6 il 10'luk bir oranla artm#$ oldu u ve bu durum, eskiden emniyet iinde olan byk $ehirlerin varo $lar#n# ve kk $ehirleri de uzun zamand #r sarm#$ bulundu u hlde Amerikal#lar bu srekli "isyan "in devasa boyutlara ula$m #$ olmas#na art#k hi $a$#rm #$ grnyorlar.

43 FBI, her 22 dakikada bir cinayet, her 5 dakikada bir #rza geme, her 49 dakikada bir h#rs#zl#k, her 30 saniyede bir silhl# sald#r#, her 10 saniyede bir ev soyma, vb. oldu unu say#p dkmn veriyordu. Sayfa 138. Yap#lan bir anketin sonuca gre, y#lda 12.500 dolar gelir getiren uyu$turucu ticareti, bunu yapanlara -e itimden yoksun kimselere- sunulan en krl# mesle i temsil ediyordu. Bir di er ifadeyle, elde edilebilen her bilgi, uyu$turucu ticaretine bula$m#$ "personel"in en ak#lc# yn semi$ oldu unu ve insan kaynaklar#nda en iyi dan#$man#n onlar#n kar$#s#na ikna edici delillerle #kamayaca #n# gzler nne seriyordu. Sayfa 138. Gerekte, her geli$mi$ lke, kendi kronik ve toplum d #$# i$sizlerden olu$an "tehlikeli s#n#f# do urmaya mahkmdur. Hangi h#z ve oranda? Pazar#n, yani bizim serbest, bilgisayarla$m#$ ve kreselle$mi$ pazar#m #z#n i$leyi$i di er btn engeller gibi ticar mevzuattan tamamen kurtulmas#ndan dolay#, kamu hizmetleri zel $ah#slara b#rak#laca # veya kaynaklar#n # kaybedecekleri h#z oran#nda... Sayfa 137. Su i$lemek bile sosyal bir i$levi yerine getirir. Bir sapman#n ifadesi olmaktan ok, rasyonel bir seim olarak gzkr. Washington'daki uyu$turucu ticaretini ele alan ve adaletin kararlar#n# btn teferruat#yla tahlil eden bir anket, yerle$ik kanaatleri geersiz k#lmaktad#r. Sa lam bir $ekilde desteklenmi$ sonular#na bak#ld # #nda uyu$turucu ticareti, ok miktarda istihdam olu$turmakta ve verimli yat#r#mlara imkn tan#maktad#r. Bu anket ayn # zamanda bu faaliyeti yapan giri$imcilerin ve al#$anlar#n tercihinin, vaziyetin tutarl# bir tahlilinden kaynakland# #n # da ispat ediyor. Sz konusu anket bu i$i muntazaman yapan 11 binden fazla ki$inin ve ara s#ra yapan yakla$#k 13 bin kadar ki$inin durumlar# zerine de e iliyor. Bu i$le u ra$an kesimin, masraflar #kt#ktan sonraki net geliri 300 milyon dolara ykseliyor. Hatta b#aklar#n ekildi i bir rekabet ortam# iinde cinayet sonucu lmler veya yaralanmalar yahut da tutuklama ve mahkm olma $eklindeki daha kk zararlar da, sigorta $irketlerinin usullerine gre, paraca de erlendirilip masraflara dahil edildi inde bile... Byk ikilem Sayfa 296. Amerikan ve Britanya tarz#nda, turbo kapitalizmin dizginlerini sal#vermek, gelirlerdeki e$itsizliklerin vahim hle gelmesine yol aar. Buna mukabil cretlerde at# # uurum bir ekonomik bymeyi gerekle$tiremez. cretlileri koruyarak ve ticar mevzuat# ve hatta zel sektr muhafaza ederek turbo kapitalizme direnmek ise, firmalar# ezer, te$ebbs ruhunu zay#flat#r, teknik yenilenmeyi frenler; neticede daha az bymeyi ve ok daha nemli bir yap#sal i$sizli i do urur. Turbo kapitalizmi hibir engele tak#lmaks#z#n yay#lmaya b#rakmak, toplumlar#n hep kazanan ok kk bir az#nl#k, az ok geimi iyi veya fakir bir kaybedenler kitlesi ile art#k kanunlara riayet etmeyen asiler aras#nda blnp paralanmas#na sebebiyet verir. Sadece sosyal ba y#rt#lmakla kalmaz, aile ba lar# da a$#n#r. Sayfa 297. Bugn bizim kar$# kar$#ya kald# #m #z byk ikilem i$te budur. Daha h#zl# bir bymenin btn m$klleri halledece i umuduyla, $imdiye kadar hibir Bat#l# hkmet, turbo kapitalizmin engelsiz olarak yay#lmas#n# serbest b#rakmaktan daha iyi bir teklifte bulunmam#$t#r. B#rak#n m$klleri halletmeyi turbo kapitalizm, para k#ran kahramanlar#n Silikon Vadisi ile umudunu yitirmi$ler toplulu u aras#ndaki k#r#lmay# daha da derinle$tirecektir. Mant#ken her $ey bu istikamette yol almakta, fakat egemen siyas gler bunu grmek istememekteler. Turbo kapitalizm, lm $ komnist ekonomilerdeki klelikle, moral bozucu brokratik sosyalizmle ve milliyeti ekonomilerin gln ba$ar#s#zl#klar#yla k#yasland# #nda, madde

44 pln#nda genel olarak stndr ve toplum, aile ve kltr zerindeki y#pratma gcne ra men, ahlk pln#nda da gerekten daha a$a # seviyede de ildir. Bununla beraber, turbo kapitalizmin hkmranl# #n #n -ekonomi bir yana, sanattan spora kadar- btn alanlara yay#lmas#, insan soyundan beklenebileceklerin tmn gerekle$tiremez. Garaudy ile Rportaj Sansr kurban& dev bir d'nr Roger Garaudy (Roje Garodi) bir zamanlar dnyan#n en nl liderleri taraf#ndan byk taltiflerle kabul edilirdi. Stalin 'den Mao 'suna kadar ast# # ast#k kesti i kestik komnist diktatrler bile onunla gr$mek ve gr $lerini almak iin adeta can atarlard#. De Gaulle 'nden tutun byk lkelerin btn liderleri, siyaset, sanat, gzel sanatlar, kltr, bilim ve fikir dallar#nda sivrilmi$, dnyaca tan#nm #$ btn $hretler... Aragon 'undan Maurice Bejart'#na, Baston Bachelard ve Franois Mauriac'tan, Paul Claudel'ine de in en kalbur st nller kendisine hrmette kusur etmezlerdi. Yazd # # her eser f#rt#nalar kopar#rd #. Piyasaya #kar #kmaz kap#$#l#r ve dzinelerce dile evrilirdi. felsefeci, hem estetiki, hem $air, hem yazar hem niversite hocas#, hem de siyaseti olan bu byk zat, yazd#klar#yla pek ok alan# kucaklad # # herkesimden, her ak#mdan her ki$inin dikkati ekerdi. Dnyan#n say#l# gazeteleri, en gl televizyon kanallar# ve radyo istasyonlar# Garaudy'yi a #rlayabilmek, a z#ndan birka kelimelik de olsa bir deme koparabilmek iin k #ran k#rana yar#$#rlard #. 55 esere imza atm #$t#. Her biri yay#nland # #nda bir hdise olmu $ 55 eser... Yazar#n fikirlerinden asla taviz vermedi i, kimsenin hat#r#, dnya menfaati, makam ve mans#p iin kalemini e ip bkmedi i onca eser... Dev d$nrn yz ak# eserler bunlar. Ve bir gn geldi. 1982 y#l#nda 'srail Lbnan'# i$gal edince, Le Monde gazetesinde tam sayfa zehir zemberek bir bildiri yay#mlayarak bu i$gali k#nad#. "'ki tane Yahudi ldrld diye 20 bin Filistinliyi nas#l ldrrsnz?" diye hayk #rd#. '$te o gnden sonra ba$#na gelmedik kalmad#. Avrupa ve Amerika'n#n Siyonistleri, Yahudi #rk#lar# toplu sald#r#ya getiler. Medyan#n byk k#sm#n# elinde tutan bu #rk# Siyonistler, Garaudy'yi skt suikast#na tabi tuttular. Hibir gazete ve dergide yazd#rmad#lar, hibir radyoda konu $turmad#lar, hibir televizyona #kartmad#lar. Garaudy'den bahsetmeye niyetlenen medyay# susturdular. Kitaplar#n# satmak isteyen kitapevlerinin vitrinlerini indirdiler. Kendisini de lmle tehdit ettiler. Hl da ediyorlar. 'srail, Mitler ve Terr kitab # ise tuz biber ekti. Btn foyalar#n#n ortaya dkld n, btn kirli ama$#rlar#n meydana serildi ini gren Siyonistler #lg #na dndler. 'srail, Mitler ve Terr kitab#nda a#k bir su unsuru bulamay#nca, sahte bir 'srail, Mitler ve Terr kitab# yay#nlad #lar ve Frans#z adaletini yan#ltarak kendisini mahkm ettirdiler. Fakt Garaudy y#lm #yor, 88 ya$#ndaki fikri, azmi ve gen o delikanl# $imdi Avrupa 'nsan Haklar# kemesi'ne mracaat etti. Hakk#n# ar#yor. Konu$mam #z s#ras#nda gzlerinin iine bakt#m, hakl# #ka #ndan ve adaletin ge de olsa yerine gelece inden emindi.

45 Roger Garaudy (Roje Garodi) ile a$a #daki konu$may# Paris'te onun evinde yapt#k. Y#lmam#$, y#k#lmam #$, sinmemi$ bir adam grdk. Siyonist #rk#lar#n sald #r#lar#n #n azmini daha da biledi ine gzlerimizle $ahit olduk. Kendisinin 'spanya'da oldu unu d$nd mz ve gr $ebilece imizi hi ummad# #m #z iin nceden sorular haz#rlamam #$t#k. Ma dur edilmi$ bu byk insana sadece telefonla hrmetlerimizi arzetmek, k#ymet bilir insanlar#n kendisinin yan#nda oldu unu, Trkiye'de ok sevildi ini sylemek ve milyonlar#n kendisini can# gnlden destekledi ini arzetmek istemi$tik. Telefonda kar$#m #za #k#p daha Paris'e bir gn evvel geldi ini, fakat bizi mmknse leden sonra saat 4'te evinde bekledi ini syleyince elimiz aya #m #za dola$t#. Yolda bir iki soru haz#rlad#k. Mlakat yapabilece imizden emin de de ildik. '$i oluruna b#rakt#k. Allah yard#m etti ve mkemmel olmasa da gzel bir sohbet oldu. srail Amerika'n&n Smrgesidir Say&n Garaudy, Paris'te kitap&larda sizin eserleriniz art&k niin bulunmuyor? Roger Garaudy. Sebebi ok basit. Siyonist bir rgt olan L'CRA (Irk#l# a ve Yahudi D$manl# #na Kar$# Milletleraras# Birlik), benim kitaplar#m# satmak isteyen kitapevlerinin vitrinlerini k#rmakla tehdit ediyor. Dn bir kitap#ya sizin kitaplar#n#z# sordum. Kitapevinin sahibi kad#n, m $terilerin ok arad # #n# fakat kitaplar#n#z#n bulunmad# #n# syledi. Bir ki$i benim kitaplar#m # Paris'te da #t#m #n# yap#yor ve ok iyi sat#yordu, fakat kendisine sald#rd #lar ve al#n kemi ini k #rd #lar. Benim davam #n grld gn de iki gazeteci feci $ekilde dvld ve hastanelik oldular. O gazeteciler Siyonistlerin silhl# ordusu olan Beta grubu taraf#ndan dvldler. Ben de srekli lm tehditleri al#yorum. *ikyetimi 'i$leri Bakanl# #'na iletmeleri iin polis karakoluna gittim. Dnemin 'i$leri Bakan# Pierre Chevenementb bana gnderdi i mektubunda "Sizin gvenli inizi ben zerime al#yorum" diyordu. Derken bir de bakt#m Emniyet Mdr bana bir silh ta$#ma ruhsat# getirmi$! '$te bana sa lad #klar# yegne koruma $ekli! Geri sizin askerlik hat&ralar&n&z& okumu'tum ama yine de soray&m tabanca ile iyi ni'an alabiliyor musunuz bari? 20 metreden hedefi $a$#rmam. Frans&z halk& size yeterince arka &km&yor, acaba bu, Yahudiler kar'&s&nda duyduklar& sululuk duygusundan m& kaynaklan&yor? Hay#r, Frans#z halk#n#n beni desteklemedi ini syleyemem. Ancak bu destek alen ifade edilmiyor, edilemiyor. Tomar tomar destek mektubu al#yorum. Baz#lar#n#n lm ve tehdit mektuplar# yan#nda, ok say#da takdir ve tebrik mektuplar# geliyor. Ne var ki beni destekleyen bildirileri ve yaz#lar# gazetelerde yay#nlatmak mmkn olmuyor. Mesel Roma, Floransa, Torino gibi byk niversitelerin profesrleri a#k protestolarda bulundular. La Stampa gazetesinden rendim ben bunlar#. Fakat Fransa'da kimse byle bir $ey yapmaya cesaret edemedi. nk Fransa'da L'CRA'n #n ok a #r bask#s# var. 'talya'da ise byle bir bask# yok. L'CRA, silhl# milis gcyle hkmet iinde hkmet, devlet iinde devlettir Fransa'da.

46 Size ve eserlerinize uygulanan sansr hep byle srp gidecek mi? A!, bilmem. Bu, Avrupa 'nsan Haklar# Mahkemesi'nin karar#na ba l#. Benim mahkm edilmeme sebep olan 'srail, Mitler ve Terr kitab#n#n sahte ve arp #t#lm#$ bask#s#na ve buna dayan#larak verilen karara ben o mahkeme nezdinde itirazda bulundum. '$te benim itiraznmem (protestom), siz bunu yaz#n#zda kullanabilirsiniz (Elime drt sayfal#k bir yaz# uzatt#. Ba$l# #nda 'tham Ediyorum! ifadesi yer al#yor ve mahkemenin nas#l yan#lt#ld # #n#, kendisinin nas#l nahak yere ma dur edildi ini delilleriyle gzler nne seriyor. Kendisine bu yaz#l# protestonun beni ok ilgilendirdi ini ve gerekirse tercme edip yay#nlataca #m# sylyorum.) Yeni kitaplar yaz&yor musunuz? *u anda elimde haz#r yeni bir kitab#m var, fakat yay#mlatmakta hayli zorlan#yorum. Asl#nda bast#rmak kolay da, da #t#m... Da #t#m meselesinde mutlak bir muhalefetle kar$# kar$#yay#m... Geri bu durumda kitaplar#m el alt#ndan sat#lm#yor de il. Mesel "'srail, Mitler ve Terr" kitab#m 35 bin adet satt#. Fakat gizli $ekilde. Sat#$# gizli yapmak gerekiyor, i$te as#l skandal da bu! Bylesi glkler sizi gerekten y&ld&rm&yor, cesaretinizi k&rm&yor mu? Ben bugne kadar 55 kitap kaleme ald#m ve yay#mlatt#m. "Ya$ayanlara a r#" kitab#m 290 bin adet satt#. O s#ralar tabir caizse bir y#ld #zd #m. Derken 1982 y#l#nda, Le Monde gazetesinde, 'srail'in Lbnan'a kar$# at# # sava$# ve bu lkeyi i$gal edip pek ok cana k#ymas#n# tenkit eden bir bildiri yay#mlatt#m. 'ki 'sraillinin intikam#n# almak iin Lbnan'daki sadece Sabra ve *atila kamplar#nda 20 bin Filistinlinin can#na k#y#lmas#na sebep olan ('srail'in $imdiki ba$bakan#) Ariel *aron'u yerden yere vurdum. Kaleme ald# #m bu makalenin alt#na Peder Lelong ile Papaz Mathieu de imza koymu $tu. L'CRA hemen dva at#. Dvalar#n# ayr# mahkeme kademesinde de defa kaybettiler. Ne var ki i$te o gnden bugne kitap#lar benim kitaplar#m # satmaya cesaret edemiyorlar. Hi de)ilse yaz&lar&n&z nternette yay&nlan&yor. 'nternetteki 'slm sayfas#nda grdnz m ne diyorlar: "Garaudy, neo Nazi yazar!" Mslman lkelerin yak&n ve uzak gelece) ini nas&l gryorsunuz? Karma$#k bir mesele bu. 'stikbal $yle olacak diye yaz #lm #$ bir al#nyaz#s# yok, gelece i bizler kuraca #z. 'stikbal, biz nas#l olu$turursak yle olacak. Maalesef $slm lkelerinin ba' nda "Amerikal " yneticiler var. T#pk# Fransa'da oldu u gibi... Ben Chirac ile Jospin'i "Amerikal#" olarak gryorum. Yneticiler istedikleri kadar "Amerikal#" olsunlar; halk aras#nda hareket tam aksi istikamette geli$iyor. Mesel, ben Kahire'de bir konferans verdim. Bu konferansta kanaatlerimi 5 bin ki$i nnde dile getirdim. Halk aras#nda ok canl# tepkiler oldu. Ne yaz#k ki 'slm lkelerinde ABD'ye ba #ml# yneticiler var. te yandan buna direnen insanlar var. Byk kitle, ezici o unluk buna kar$#. Fakat onlar da kurtulu $ yolunu ancak gemi$e dnmek ve gemi$e saplan#p kalmakta buluyorlar. Gerekte 'slm dnyas#nda taklitten ba$ka bir $ey yok: Ya Bat#'y# taklit ya da gemi$i taklit. Bunun ikisi de #kmaz yoldur ve maalesef 'slm leminin bugn iinde bulundu u durum da budur. Yap#lmas# gereken ise, tamamiyle 'slm'a has bir moderniteyi ortaya koymakt#r. Cezayir'deki hdiseleri ok yak&ndan takip etti) inizi bildi)im iin sormak istiyorum: Orada olup biten nedir?

47 Cezayir'de olup bitenler ayan beyan ortadad #r. Oradaki sava$ generallerin menfaat sava$#d#r. Cezayir'de generaller petrol gelirlerini aralar#nda payla$abilmek iin ok kanl# dolaplar eviriyorlar. Zaten Cezayir gibi lkelerde askerler her $eye hkmederler. Hkmederken de halk#n de il kendi #karlar#n# d$nrler. Cezayir'de olan bundan ibarettir. Ekonomileri kt) iin IMF reetelerine bel ba)layan Arjantin gibi lkelerinin bir trl bellerini do)rultamamalar& nedendir sizce? Arap lkeleri iin de ayn# $ey sz konusu. IMF, Amerika'n#n madd ve siyas #karlar#n# esas alarak hareket eder. IMF ve Dnya Bankas#, Amerikan menfaatlerini korumak, dnya lkelerinin pazarlar#n# Amerika'n#n byk firmalar#na amak ve Amerikan #kar# iin yap #lmas# gerekenleri kredi verdikleri lkelere zorla kabul ettirmekle ykml iki korkun ahtapottur. Bunlar Bat# smrgecili inin yeni emperyalist ve smrgeci silhlar#d#r. IMF'nin dayatt# # diktalara boyun e meyen lkeler srndrlr ve o lkelerde halk#n kan# ak#t#l#r. IMF dnyan#n en cani rgtdr. Cezayir'de, Caracas'ta ve ba$ka yerlerde al#ktan dolay# halklar#n isyan etmesinin msebbibi IMF'dir. IMF, "Ben sana para veriyorum ve sen ben ne istersem onu yapacaks#n" der. IMF'nin reetelerini kabul eden lkelerde olup biten i$te budur. Asl#nda bizler gerek anlamda smrgeyiz. Fransa da buna dahildir. Konuyu de)i'tirmek iin soray&m: Bat& nereye gidiyor? 'flsa. Hem de yak#n bir iflsa. Size tarih veremem, fakat kulland# #m#z metotlarla, szm ona kreselle$me sistemiyle hem tabiat# hem de insanlar# mahvediyoruz. Bugn $u bilinen bir hakikattir ki tabi kaynaklar#n yzde 76's# nc Dnya lkelerinde bulunuyor. Fakat i$te bu nc Dnya lkelerinde her y#l 30 milyon ki$i al#ktan lyor. Birle$mi$ Milletler'in verdi i rakamd#r bu. Bu lenlerden 15 milyonu ocuktur. Bu da UNICEF'in verdi i rakamd #r. Bunun anlam # $udur: Bat#'n#n geli$me sistemi, -Bat# ile Avrupa, ABD ve nispeten de Japonya'y# kastediyorum- nc Dnya lkelerine her iki gnde bir Hiro $ima'ya mal olmaktad#r. *u dnyada, $u yeryznde bylesi bir vah$ete hibir zaman $ahit olunmam#$t#r. Cang#llarda bile vah$i hayvanlar bundan daha az cana k#yarlar! Tabiat tahrip ediliyor... Ozon tabakas# deliniyor, atmosfer giderek #s#n#yor... Buzullar eriyor. *ayet kutuplardaki o buzullar eriyecek olursa, 40 sene sonra Londra, New York, Bordeaux, Brest gibi byk liman $ehirleri sular alt#nda kalacak... Ben "Geceye Kar$#/ Contre-Nuit"adl# bir dergi #kar#yorum. Sadece abonelere, bir te$kilt#n yelerine da #t #l#yor. Bu dergide a#klad#m: Sadece Amazon ormanlar#ndan hareketle, bu ormanlar# koruyarak, Krfez petrolnn verece i enerji kadar enerji retilebilir. Rio de Janerio Teknik niversitesi bilim adamlar#n#n ara$t#rmalar#n#n vard#klar# sonutur bu ve bunu bana do rudan kendileri sylediler. Ne yaz#k ki ok uluslu byk $irketler Amazon ormanlar#n# yok ediyorlar. Ne yapmak iin ? Bizim lkenin metotlar#yla byk elektrik retim barajlar# kurmak iin. Halbuki ormanlar# yok etmeden, orman# koruyarak, biyomas yoluyla ok daha byk enerji elde edilebilir.

48 Krfez petrol ilelebed srecek de) il oysa? Bulunan petrol kaynaklar#n#n mr art#k 30 y#l. Ba$ka petrol yataklar# bulunuyor, fakat onlar da bu yzy#l#n sonuna kadar yetmez. Siz bana Bat# nereye gidiyor diye soruyorsunuz? E er biz bu yolda devam edersek, bizim torunlar#m#z -ki ben byk dedeyim- asla benim ya $#ma gelemeyecekler. Zira btn hayat ve enerji imknlar# 21. yzy#l#n sonundan nce tketilmi$ olacak. Bat# kyor. kt ne dair elimde ba$ka deliller de var: Szgeli$i, hayatlar#na bir anlam bulamad #klar# iin intihar eden yeti$kinlerin say#s# ABD ve Avrupa'da, nc Dnya lkelerinkinden daha oktur. Su i$leme meselesine gelince, polis adedini art#rarak meseleyi zemezsiniz. Asl#nda su i$leyen genler, bu dnyada adaletin, kanunun olmad# #n # gryorlar. Gl olan#n kazand# #n # m$ahade ediyorlar. Onun iin de onlar $iddete dayal# bu davran#$lar#yla d#$ar#da olan kanunu ilerine alm#$ ve zmsemi$ oluyorlar. Nitekim her yerde her $eye karar# Amerika Birle$ik Devletleri veriyor... Genler bir vitrini k#rd #klar#, bir arabay# tahrip ettikleri, bir arabay# ald #klar# veya yakt#klar# zaman, kafalar#ndan ne geirdiklerini ok iyi biliyorum ben. Kanunsuz bir dnyada genlere hibir gelecek yoktur. O halde kendini kabul ettirmek iin gl oldu un intiba#n# uyand #rman gerekiyor. Hem zaten genlere sunulan oyunlar da ayni $eyi sylyor. Yak#nda #kacak olan kitab#mda Pokemon oyunu zerinde uzun uzun duruyorum. Asl#nda bu oyun Amerikan ordusunda ve bahriyesinde keskin ni$anc#lar yeti$tirmek gayesiyle geli$tirilmi$ti. Subaylara ve askerlere at#$ talimleri yapt#ran Amerikal# bir albay#n raporunu okudum. Kendisi ayn# zamanda gvenlik grevlisi. 'mdi, 9 ya$#nda Carmil adl# bir ocuk iinde sekiz mermi bulunan bir tabancayla s#n#f arkada$lar#ndan sekizini vurup ldryor. ocu un evine gittiklerinde odas#ndaki bilgisayar#nda s#n#ftaki btn rencilerin yerle$imini oldu u gibi gsteren bir izim gryorlar. ocuk her ate$ etti inde tam isabet ettiriyor ve ldryor: Be$ kere ba$a, kere de g se ate$ ediyor. O albay, "Byle ba$ar#l# bir at#$# profesyoneller bile yapmakta zorlan#yorlar" diyor. D $nebiliyor musunuz, 9 ya $#ndaki bir ocuk 8 kur$unla 8 ki$iyi hakl#yor... stelik bu cinayetinin sonunda kk Carmil $yle diyor: "Fakirleri ldrmek lz#m, nk onlar bizim elimizdekileri istiyorlar, ileride onlar elimizdekileri almak iin bizleri ldrecekler..." Bu klsik fa 'ist mant&)&, arp&t&lm&' bir me'ru mdafaa hakk&! Asl#nda normal bir mant#k, zira Amerikal#lar etnik temizlikle, Amerika k#tas#n#n yerli halk#n # yok etmekle i$e ba$lad#lar. Herkes bundan hareketle bir mant#k yrtr ve e er o normalse, onun benzerini yapmak niin normal olmas#n diyerek harekete geebilir. Bat&'da toplumlara rehberlik edebilecek apta byk filozoflar var m& ? Hay#r, sadece teki bir d $nce var, daha do rusu bir d$nce yoklu u var. Son byk filozof, benim doktora tezimi de ynetmi$ olan Gaston Bachelard idi. Hibir yeni yan# bulunmayan, asl#nda felsefe bile olmayan bu teki d$nceyi bugnlerde Benard-Henri Levy temsil ediyor... Ya edebiyat? Edebiyat& nas&l gryorsunuz? Gerek 'airler var m&? Gnmz Bat&'s&nda apl& romanc&lar bulunuyor mu?

49 Bizler tam bir k $ dneminde bulunuyoruz. Bu yle bir k $ ki her alan# etkisi alt#na al#yor: Felseyi, edebiyat#, gzel sanatlar#, gsteri sanatlar#n#, televizyonu... *imdilerde Loft story adl# bir televizyon dizisi seyrettik. Bu dizi, manev alal#$#n s#f#r derecesiydi. Bol reklm# yap#ld#. Mstehcen bir yay#n oldu u sylendi. Televizyonlarda porno yay#n ol-du unu gsteren ufak bir i$aret vard #r. O i$aret konuldu. Bu i$aretin kald #r#lmas# szkonusu olunca, porno film yap #mc#lar# itiraz ettiler ve aman kald#rmay#n, nk o i$aret bizim i$imize yar#yor, iyi reklm oluyor dediler. 'mdi, Loft story porno bir film de il, bir ahmak filmi, hepsi bu. Halk# aptalla$t#rmak, milleti aptala evirmek, haz#rlanmakta olan fa$izmin yumu$ak $eklidir... Bat&l& entellekteller, halklara yeni &k&' yollar& gsterebilecek gte de)iller mi? Sz konusu olan entellekteller de il ki. Politikas# yok onlar#n. Teki d $nce saf#nda yer almayanlar#m # kendilerini ifade etme, gr$lerini dile getirme imknlar# yok. Siz buraya gelmezden nce Le Monde gazetesini okuyordum. Madam Cussetin bir roman#n#n# okurlar#na sunuyorlar. Ve bu roman drt drtlk bir mstehcen roman. Gerek bir porno roman. stelik Le Monde gibi bir gazete yap#yor bunu. Geri $imdi Le Monde da L'CRA'n#n eline geti. Mal s#k#nt#ya d$t ve durumunu bu yolla dzeltti. Fransa'n#n kurtulu$u s#ras#nda, Hubert Beuve-Mery (Le Monde gazetesinin kurucusu) zaman#nda gerekten nemli bir gazeteydi. Bence Frans#z bas#n#n#n namusunu kurtaran tek bir gazete var $imdi: Le Monde Diplomatigie. Di er Le Monde'dan kesinlikle ba #ms#z bir gazete, teki btn gazeteler teki d$nceye gre ayarlanm#$ bulunuyorlar. Teki d$nce demek, L'CRA'mn, yani Amerika Birle$ik Devletleri'nin d$ncesi demek... Asl#nda Amerika Birle$ik Devletleri 'srail'in smrgesidir. Bunun tersi de il, yani 'srail ABD'nin smrgesi de il. Clinton'#n son bakanlar#na $yle bir bakman#z kfi: Savunma, D#$i$leri, Maliye... ve CIA'n#n nemli yeleri: 17 yesinden 11'i 'srail'in dostu. srail'in dostlar& m&, yoksa dindar Yahudiler mi? Kay#ts#z $arts#z Siyonistler. Nitekim Fransa Ba$haham# Bay Sitruk, 'zak *amir (ki Hitler'e asker ittifak teklif eden ki$idir) iktidarda iken kendisini grmeye gider ve ona "Fransa'daki her Yahudi emrinize amade bir askerdir" der. Bu sz duyulunca ertesi gn Le Monde'a beyanat verdi ve ifte ba l#l#k szkonusu olamaz dedi. 'yi ki bunu syledi! Ne ac#d#r ki Siyonist bir rgt olan L'CRA, Fransa'daki Yahudi cemaatinin ancak be$te birini temsil ediyor. Gelin grn ki gazeteleriyle, otoritesiyle ve sairesiyle Frans#z kamuoyunu ynlendiriyor. Bunlar&n paras& nereden geliyor? Amerika'dan. Amerika'n#n deste i olmasa, 'srail 6 ay ya $ayamaz. '$te bunun iin ben her zaman "Kuds meselesi, Kuds'te de il Washington'da zlecektir" dedim. Bence yap #lacak i$, coca cola's#ndan uak ve silhlar#na var#ncaya kadar Amerikan kaynakl# her $eyi sistemli bir $ekilde boykot etmektir... Bana gre, Amerika'dan silh alan bir devlet ba$kan# gaflet iindedir. E er o bir kralsa kendisini lkeden kovmak gerekir; bir seilmi$se ynetimden uzakla$t#rmak lz#md#r. Halk bu meseleyi asl#nda ok iyi biliyor ve anl#yor. Az nce size Kahire'deki bir konferans#mdan bahsetmi$tim. Ondan sekiz gn sonra, 500 bin ki$i sokaklara dkld ve Amerikan gemilerinin Svey$ kanal#ndan gei$inin yasaklanmas#n# istedi. O zaman kendi kendime "ok gzel, ben bunu ylesine gl d$nm$m ki beni i$itmi$ler" dedim.

50 Gsteri$li $atafat#na, szde refah#na, $i$irilen ekonomik geli$mesine... ra men Amerika, dnyan#n en borlu lkesidir. Unutmayal#m ki Amerika'n#n borcu btn nc Dnya lkelerinin borcundan daha fazlad#r. Ticaret dengesi en fazla a#k veren lkedir. Netice itibariyle Amerika, bir milyar veya iki milyar insan#n boykotuna dayanamaz. Bir milyar Mslman var, fakat dahas#, kreselle$menin kurban# milyarlarca insan var. Boykotu savunurken, elimde bir coca cola $i$esiyle geziyor, siz bunu imekle sizi ba layan zincire bir halka daha ekliyorsunuz diyordum. Epey zaman nce bir 'slm lkesindeydim. Sudan'da idim. O zamanlar Hasan Turabi Sudan'#n ilham kayna # idi. Bana so uk iecekler ikram ediyordu ve aras#nda coca cola da vard #. Kendisine, "Affedersiniz Turabi, bunun burada bulunmas# beni ok $a$#rtt#" dedim. Turabi bana, "Ben de sizin gibi d$nyorum. Fakat coca cola'y# yasaklatmak istedi imde coca cola zel bir $irketin rn olmas#na ra men-, Amerikan hkmeti bana, 'Bunun ithalat#n# yasaklarsan#z, aralar#n#z#n yedek paralar# size verilmeyecektir' tehdidinde bulundu" dedi. Gryor musunuz, zel bir $irket Amerikan hkmeti taraf#ndan nas#l destekleniyor! #u hlde lkeler ister istemez Amerika'ya ba)&ml&lar? Amerika da esas itibariyle para babalar#na ba l#. Amerikal# 20 milyarderden 17'si Yahudi. Onlar Amerikal& m&, Yahudi mi? Ben Siyonizme kar$# sava$ veriyorum. Yahudilik'le hibir al#$ veri$im yok. Yahudilik hrmet etti im bir dindir, Siyonizm ise mcadele etti im smrgeci bir politikad#r. Ben daha nce Cezayir'de Frans#z smrgecili ine kar$# sava$t#m, $imdi de Filistin'deki 'srail smrgecili ine kar$# mcadele ediyorum. Biraz a&klar m&s&n&z size gre nedir Siyonizm? Siyonizm din bir hareket de ildir. Onu kuran Theodore Herzl (1860-1904) bunu a#ka syler. Milliyeti ve smrgeci bir ideolojidir. Dinle ve bamba$ka bir $ey olan Yahudilik'le hibir alkas# yoktur. 'te tipik bir rnek: Hitler 1933'te iktidara geldi inde, Almanya'da rgtl her 100 Yahudi'den 95'i din bir rgtn yesiydi. Yahudilerin sadece yzde 5'i Siyonist idi. Ne yapt# Hitler? Di erlerini katletmek iin bu yzde 5 ile ittifak yapt#. Dikkat edin, bu ittifak sava$#n ba$#ndan 1944 y#l#na kadar ekonomik anla$malarla birlikte srd gitti. Alman ordusunun tamamiyle bozguna u rad # # s#rada Hitler hl, sadece Rus cephesinde kullan#lmak $art#yla 10 bin kamyona kar$#l#k l milyon Yahudi esiri vermeyi teklif ediyordu. Bunun anlam# $udur: Hitler Yahudileri geneli itibariyle katlima tabi tutmam#$t#, bu bir; ikincisi de, Sovyetler Birli i'nden farkl# olarak 'ngiliz ve Amerikal#larla ayr# bir bar#$ yapmak istiyordu. Zaten bu anla$ma da Golda Meir ve Ben Gourion taraf#ndan nerilmi$ti. Nihayetinde bu anla$may# imzalayan ki$i mahkemeye #kar#ld#. Hakime, "Ben bu anla$may# kendi iste imle de il, Siyonist yneticilerin tasvibiyle yapt#m" dedi. 'srail'in btn bakanlar# i$in iindeydi. Bu adam adalet saray#n #n merdivenlerinde kur$unlan#p ldrld. Velhas#l, Siyonizm Yahudilik'ten farkl# siyas bir harekettir.

51 Fakat " srail, Mitler ve Terr" kitab&n&zda srail politikas&n&n dine dayal& tehlikeli fikirlerinden sz ediyorsunuz? Do ru! Seilmi$ millet d$ncesi, evet bu d $nce smrgecili i hakl# gstermi$tir. Birinci Dnya Sava$# s#ras#nda Frans#zlar sekin millet olduklar#n# ve "Allah'#n emrini" yerine getirdiklerini iddia ediyorlard#, kar$#daki Alman askerleri de bellerindeki ku$aklarda "Allah bizimle / Gott mit uns" slogan#n# ta$#yorlard#. Bunlar Avrupa'da oluyordu. Arjantin'de ise Eva Peron, Allah'#n Arjantin'i dnyaya egemen olma grevi verdi ini ileri sryordu. Bu anlay#$ Amerika Birle$ik Devletleri ba$kanlar#n#n kafas#na iyice yerle$mi$tir. Onlara gre, Amerika'ya Allah dnyay# ynetme vazifesini vermi$tir... 'srail eski ba$bakan# 'zak Rabin'i ldren gen, sap #k biri de ildi. 'yi bir gen, mkemmel bir niversite rencisi idi. Kendisini deli gstermek istediklerinde $unlar# syledi: "Ben din bir grev yapt#m. Bu topraklar Allah taraf#ndan bu millete vaat edilmi$tir, o yzden kimsenin buralar# herhangi birine verme hakk# yoktur. Rabin bunu yapt# ve Rabin lm hak etti." Yani ne deliydi, ne de yoldan #km#$ biri. Din vazifesini ifa ediyordu. Zaten hep bunun ad#na yap#l#r tarih. Nitekim Fransa'da da, laik okulun kurucusu Jules Ferry gibi hi de din yn olmayan bir kimse bile Millet Meclisi krssne #k#p alenen "A#k ve yksek sesle sylemek gerekir ki a$a # #rklar vard #r ve stn #rklar vard #r. Bizler sekin bir milletiz" diyordu. Solcu millet vekilleri buna sert bir $ekilde itiraz ettiklerinde onlara "E er sizi dinleseydik, Afrika'ya gidemezdik. nk Siyahlar bizi davet etmemi$lerdi. Ama biz onlara medeniyet gtrdk" cevab #n# verdi. Siz bu tuhaf anlay&'& ekonomi-politik ara 't&rman&zla m& a 't&n&z? *ili'den yeni dndm. Siyas ve din e itim zerine bir konferans vermem iin davet etmi$lerdi. Konferansta konu olarak Don Helder Camara'nm $u szn esas ald #m: "Bir fakire yiyecek bir $eyler verirsem, benim ermi$ ki$i oldu umu sylyorlar. Onun niin fakir oldu unu izah edersem, benim komnist oldu umu sylyorlar." Don Helder Camara ile ben 20 sene al#$t#m. niversitede, kreselle$me hakk#nda bir ba$ka konferans verdim. Her y#l 30 milyon ki$i lyor... Bu gerekten yola #kmayan her siyas d$nce s#f#rd#r. Dnya piyasas#nda borcunu deyemeyen insanlar oldu u srece, bir yanda daima a insanlar ve di er yanda da i$siz insanlar olacakt#r. Dnyan#n te ikisi borcunu deyemez durumda, o zaman nas#l retim yapars#n#z? Ekonomik byme yoksullu u azaltm #yor, aksine art#r#yor. retimi belli bir gayeye gre yapmak lz#m... Btn insanlar# doyurma imkn#m #z var: Amerika Birle$ik Devletleri'nin so uk hava depolar# a z#na kadar tereya # ve bu dayla dolu ve Avusturalya yeryzndeki her insana ekmek verebilir. Btn mesele ekonominin gayesini bilmede... Bundan birka sene nce "Tek Ba'&na Yzy&l Turum" adl& kitab&n&za eklemeler yapaca)&n&z& sylemi'tiniz?

52 O kitab#m 15 dile evrildi. 'spanyolca bask#s# iin o dedi inizi yapt#m. Onu ben 89'da yazm #$t#m. Bu arada Sovyetler Birli i y#k#ld#, Irak sava$# oldu, dolay#s#yla kitap natamam idi... 'spanyolca's#ndan ilve edilenleri aktararak Trke'ye evirmeniz lz#m. 15 gn oluyor 500 sayfal#k yeni bir kitab#m# tamamlad#m. Ba$l# # $yle: "21. Yzy#l, senin 'lh#n kim olacak? Kreselle$me mi yoksa Dirili$ mi?"

Kreselle$me demek, yoksullu un yayg#nla$mas# demektir. Her iki gnde bir Hiro$ima'n#n ortaya #kmas# demektir. Ben bunu hep tekrarl#yorum, ama ne kadar tekrarlansa azd#r... 500 sayfal#k kitab # satmak zor, ama bunu ba$araca #m. nk bu kitap benim siyas vasiyetim olacak, 20. Yzy#l# anlatan biyografim olacak. Ama 21. Yzy&la girdik bile... Bu kitab #m karma bir eser. 'inde hikyelerim, $iirlerim, ekonomi-politik var. Okur $a$#racak... Mslman lkelerden s&k s&k davet al&yor ve gidiyor musunuz? Evet, 'ran'a ve Irak'a bile. Krfez Sava$#'n#n en civcivli zaman#nda da Ba dat'a Saddam Hseyin'i grmeye gitmi$tim. Saddam sizin szn dinlemedi de)il mi? ok fazla bekledi. Ben kendisine a#k bir teklifte bulunmu $tum: "Pentagon'un felket senaryosu i$te ortada demi$tim. *imdi siz derhal birliklerinizi geri ekeceksiniz. Geri ekeceksiniz ama yerine tarafs#z Arap lkeleri askerlerinin gemesini $art ko $acak ve bunu sa layacaks#n#z." O s#rada Cezayir ve Tunus bu durumdayd#. "Bu tarafs#z birlikler orada, Kuveyt'te bulunan ve al#$an herkesin kat#laca # bir referandumun haz#rl# # gayesiyle bulunacaklar." Zaten Kuveyt'te al#$anlar#n o u Filistinli idi. "Yap#lacak referandumda Kuveytliler ba #ms#zl# # m # yoksa Irak'a ba lanmay# m # istediklerini belirtecekler." Saddam Hseyin bu fikri ok be endi. 'ki saat konu$tuk. Yan#nda general ve bakan vard #. Ayr#l#rken zaman#n# ald # #m iin kendisinden zr diledim. Kar$#l#k olarak bana, "Hay#r, hay#r hi de zaman#m # almad#n#z, ben hapiste yatarken bana umut a$#layan o unlukla sizin kitaplar#n#z olmu $tu" dedi. Enteresan! Benim eserlerim 31 dile evrildi. ABD'de iki ayr # yay#nevi taraf#ndan tercme ettirildi, 'ngiltere'de de. Kitaplar#m sadece Almanya'da ve 'svire'de yasak. 'svire'de benim kitab #m # satt# diye baz# kitap#lar# mahkm bile ettiler. Hayret do)rusu! svire'de bunu yapt&ran L CRA m& yoksa? Elbette. L'CRA 'svire'de Fransa'dakinden daha kuvvetli. O zaman fikir hrriyeti, demokrasi szleri birer palavra? Son kitab#mda, okuyunca greceksiniz, insan haklar# konusundaki glnlkleri de sergiliyorum. Bizlerin haklar# var, var tabi. Ama biz bu haklar# yrrl e koyamazsak neye

53 yarar ki onlar? '$sizsiniz, fakat bir rolls- royce alma hakk#n#z var. Haklar e$it. Herkese oldu u gibi bir milyardere de ekmek almas# yasak. 'nsan haklar# denilen $eyler i$te bunlar! 'nsanlar#n elbette ya$ama hakk# var. Var m#? Var! Peki yleyse her sene al#ktan len 30 milyon insana ne demeli? Kitap zerinde haklar var. 'nsan haklar# ile ilgili baz# k#s#mlar# sanki gveler yemi$... 'nsan haklar# iln#ndan nceki durumdan daha da feci bir durum bu. nk bu haklar gln hle getirildi. Ben bir insan haklar# $art# teklif ediyorum. Buna gre, bir kimse herhangi bir siyas greve ba$lamazdan nce yemin etmeli ve $unu a#ka iln etmeli: "Mill, din, etnik herhangi bir topluluk, ancak insan#n evrensel yarar#na hizmet etti i lde faaliyet gsterebilir." Ben bu yemini, teokratik bir cumhuriyetten sz eden Jean-Jacques Rousseau'da buldum. Buna riayet etmeyen kimsenin, Rousseau, lmle cezaland#r#lmas#n# istiyordu. Ben o kadar#n# istemiyorum. O yazara gre, birlik ve beraberli e hizmet etmek zere yemin edilmesi gerekiyordu. Birlik, i$ da #t #m#n#n da dahil oldu u adaletin birli idir. Bill Gates bir ayda, bir Sri Lankan#n bin 200 senede kazanaca #n# kazan#yor! Halbuki her ikisi de ayn# insan haklar#na sahipler.. Amerikan Hegemonyas&n&n Aments* Johan Galtung Ba$kan Taft, 1912'de apa#k meydan okuyordu: "Meksika hkmeti 'srail'de bir Tanr# bulundu unu ve O'na itaat etmenin bir vazife oldu unu anlay#ncaya kadar, halk#m #z# ve onun Meksika'daki mlklerini korumaya mecburum." o u zaman ABD iin kullan#lan "Tanr#'n#n Yeni 'srail'i" ifadesi ve anlay#$#, Mayflower ve Plymouth'ta ilk gmenlerin yerle$tikleri tarihten (1620) beri, Amerikan tarihinde s#k s#k dile getirilir. Bu ilk koloninin kurulu$u, asl#nda gzel ve gl bir tarihtir. nk bask#c# ynetimlerden kaan, gsz fakat srgnde yeni bir hayat kurma ve yeni toplum olu$turma pe$indeki bir halkt#r bu insanlar. ok eski a larda, Sina Da #'nda (Hz. Musa'ya) bir Ahit vahyedilmi$ti. Bu Ahit'te Tanr# Yahova, srgndeki Yahudilere "en kay#r#lm #$ millet" $eklinde zel bir stat vermi$ti. Buna gre, Yahudiler, "Vaat Edilmi$ Toprak"lar#yla, Tanr#'n#n seilmi$ halk# olmu $tu. Johan Galtung "La politique etrangere des Etats-Unis sous son aspect theologigue / Din grnmyle ABD d#$ politikas#", Institut sur les conflits globaux et la cooperation / Yeryzndeki at#$malar ve '$birli i Enstits. Makale numaras#, 4, 1987. Bylece onlar, di er halklara k#lavuzluk etmek zere ok nemli bir rol stlenmi$lerdi. T#pk# Yahudiler gibi, yzy#llard#r seilmi$ olan ve tek bir Kitab #, yani Kitab-# Mukaddes'i okuyan bu halk (yani pritenler, tek kelimeyle Amerika Birle$ik Devletleri'nin kurucu Babalar#) da, kendilerini Yahova taraf#ndan olmasa bile, en az#ndan onun halefi Hristiyan Tanr#'s# taraf#ndan "seilmi$ bir halk" olarak gryorlard #. yleyse bu (yeni) toprak niin "Vaat Edilmi$ Toprak" olmas#nd #? Kendileri de, Allah'#n seilmi$ halk# olduklar#na gre, neden di er halklara #$#k ve k#lavuz olmas#nlard #?

54 Ne var ki vaat edilmi' toprak &ss&z de)ildi! Onlar#n kafas#ndaki temel d$nceye gre, Allah seilmi$ halka yard#m eder ve bu halk#n ba$ar#s#, bunun sadece Allah nazar#nda hakl# olduklar#n# de il, ayn# zamanda bu u urda muzaffer olmak iin kullan#lacak vas#talar#n da hakl# oldu unu gsterirdi. Amerika'ya gidip yerle$en ve orada ilk kolonileri kuran Amerikal#lara, yerli halkla ili$kilerinde takip edecekleri yolu nas#l Eski Ahit belirlemi$se, Filistinlilere kar$# benzeri davran#$ sergilemelerini de 'sraillilere i$te o kimseler, yani (K#z#lderilileri tarihten silip spren) bu pritenler retmi$tir. Ve 'slm'a kar$# $ekillendirilmi$tir. kendili inden olu $turulan bir cephe bu rnekten hareketle

Allah taraf#ndan zellikle "seilmi$ halk" olduklar# duygusu, Amerikal#lar#n ruhlar#na ylesine sinmi$tir ki, Amerika Birle$ik Devletleri'nin di er hibir milletin olamayaca # kadar Allah'a en yak#n millet oldu u $eklindeki bu inan, her dolar#n zerine bas#lm #$ bulunan $u sloganda kendisini apa#k gsterir: "in God we trust" (Biz Allah'a gveniriz). Allah'a en yak #n lke olan Amerika, Allah'#n yeryzndeki temsilcisidir de. Bu temsilcili in ise nemli zelli i vard #r: Her $eyi bilme, her $eye gc yetme ve yard#mseverlik. Tabi byle bir temsilcilik, ktlk ta$#y#c# olmalar#ndan ku $ku duyulan kimseleri dnyan#n tamam#nda elektronik bir gzetim ve denetim alt#nda tutmay# gerektirir. Bu kategoriye kimlerin girdi ini bilmeye gelince, bu, sadece Amerika Birle$ik Devletleri'nin hakk# ve grevidir. ABD, bu hkmn tekelini elinde bulundurdu una gre de, ABD'nin stnde ve Amerika'n#n hesap verece i bir st mahkeme yoktur. Bylece Pentagon (ABD Milli Savunma Bakanl# #) ve CIA'n#n ynetimi alt#nda bir kltrel iktidar, bir ekonomik iktidar ve bir asker iktidar icraatta bulunur. O yzden de "*er 'mparatorlu unun yurdu (veya *er Eksenindeki memleket, ev.), ta$ devrine dndrlnceye kadar bombalanmay# hak eder ve bunu yapmak ABD'nin grevidir. (Hem zaten Allah'#n "sekin halk #" ABD'nin mant# #na gre) hangi din, Yahudi-Hristiyan inanc#ndan daha stn olabilir ki? Hangi ideoloji, kapitalist biimindeki muhafazakr liberalizmden daha stn olabilir ki? Uluslarst hibir kurum, Amerika Birle$ik Devletleri'nin daha stnde yer alamaz. Bu durum Birle$mi$ Milletler iin de geerlidir, me er ki bu te$kilt ABD'nin dnyan#n btn zerindeki "iyiliksever" nfuzunu yrtmesi iin bir ara olsun. Milletler s#ralamas#nda ABD zirveyi i$gal eder. ABD'nin etraf# ise, dnyan#n merkezini olu $turan devletlerle, yani $u temel zellikten en az ikisini yerine getiren mttefiklerle evrilidir: * Serbest pazar ekonomisi; * Yahudi-H#ristiyan Tanr#'s#na iman; * Hr seimler. 'yi ve Kt diye ikiye blnm$ bu dnyan#n teki kutbunda, "serbest pazar ekonomisi, Yahudi-H#ristiyan iman# ve Amerikan tipi demokrasisi olmayan" lkelerden meydana gelen "*er 'mparatorlu u / (veya *er Ekseni ev.) " yer al#r.

55 Amerika Birle$ik Devletleri'nin Allah ile bir Ahdi vard#r, di er milletlerin ise Amerika Birle$ik Devletleri ile, evreden merkeze, Bat#l# milletlerden Amerika Birle$ik Devletleri'ne ve Amerika Birle$ik Devletleri'nden Allah'a itaat ili$kileriyle belirlenmi$ bir ahitleri vard#r. Amerika Birle$ik Devletleri'nin dnya siyasetinin gizli ments i$te budur.

Hiper g ile hiper hegemonya aras&ndaki ABD Terr, Gl Devletlerin Silh&d&r Noam Chomsky* Biz Amerikal#lar hemen hemen iki yz y#ld #r yerli halklar#, yani milyonlarca insan# ya kovduk veya imha ettik, Meksika'n#n yar#s#n# zaptettik, Karayipler ve Orta Amerika blgelerini talan ettik, Haiti ve Filipinler'i -100 bin Filipinli'yi ldrerek-istil ettik. Sonra, 'kinci Dnya Sava$#'n#n ard#ndan, dnya zerindeki bilindi i $ekilde egemenli imizi geni$lettik. Btn bu olup bitenler s#ras#nda, hemen hemen her zaman, ldrenler bizlerdik ve arp#$malar bizim mill topraklar#m #z#n d #$#nda cereyan ediyordu. 'mdi, mesel 'rlanda Cumhuriyet Ordusu ('RA) ve terrizm konusunda soru$turma yap #ld # # zaman bir husus hemen gze arp #yor: Gazetecilerin sorular#, 'rlanda denizinin beri k#y#s# veya teki k#y#s# zerinde bulunu$lar#na gre ok byk farkl#l#klar arzediyor * Birok eseri dilimize evrilmi$ bir yazar, teorileri olan tan#nm #$ bir dilbilimci, dnya siyaseti ara$t#rmac#s# ve Amerika'n#n bask# ve zulmlerini kitap ve konferanslar#yla pervas#zca k#nayan ve ABD sistemine en a #r tenkitleri getiren bir bilim adam#d#r. ABD Boston'daki Massachusetts Institute of Technology (M'T)'de profesrdr. Bu yaz#, kendisinin Ekim ay#nda (2001) verdi i konferanstan hareketle Le Monde Diplomatique'te Aral#k 2001'de yukar#daki ba$l#k alt#nda yay#nlanan metinden al#nm#$t #r. ev. Genellikle dnya, uzun zamand #r k#rbac# elinde tutan insana ba$ka; as#rlard#r k#rbalanan insana gre ise bir ba$ka grnyor. '$te bu yzden olacak, 11 Eyll kurbanlar#n#n talihi kar$#s#nda, dnyan#n geri kalan k#sm# da ayn # $ekilde deh$ete kap#lm#$ olmas#na ra men, New York ve Washington sald#r#lar#na ayn# tarz tepkiyi gstermemi$tir. 11 Eyll hadiselerini anlamak iin, bir yandan bu cinayeti i$leyenleri, di er yandan da bu cinayetin, kar$# #kan kimselerde dahi uyand#rd # # ihtiyatl# anlay#$# grmek lz#m. Cinayeti i$leyenler mi? Bunun, Bin Laden $ebekesi oldu unu kabul etti imizde, hi kimse bu fundamantalist grubun do u $u hakk#nda CIA ve ortaklar#ndan daha fazla bilgiye sahip de ildir. Bilinen tek $ey, CIA ve ortaklar#n#n bu grubun do u$unu te$vik etti idir. Carter ynetiminin mill gvenlik direktr Zbigniew Brzezinski, 1978'den itibaren Sovyetler'e

56 kar$# kurulan ve Mcahidlerin Kabil rejimine kar$# sald#r#lar# yoluyla, bu Sovyetler'i gelecek y#l sonunda Afgan topraklar#na ekmekten ibaret olan "tuzak'tan memnundu. Ancak 1990'dan ve Amerikan daimi slerinin 'slm'#n kutsal topraklar# olan Suudi Arabistan'a kurulmas#ndan sonrad#r ki bu mcahidler Amerika Birle$ik Devletleri aleyhine dndler. *imdi e er Bin Laden rgtnn, Gney lkelerinin ynetici kesimlerinde bile, sahip oldu u sempatinin sebebi bilinmek ve a#klanmak isteniyorsa, Amerika Birle$ik Devletleri'nin her trl mstebit veya diktatr rejime verdi i deste in sebep oldu u fkeden yola #kmak gerekir; Saddam Hseyin rejimini sa lamla$t#r#rken Irak halk#n# mahveden Amerikan politikas#n# hat#rlamak gerekir; 1967'den beri

Filistin topraklar#n# 'srail'in i$galine Washington'un deste ini unutmamak gerekir. New York Times gazetesinin makale yazarlar# kapitalizmi, demokrasiyi, insan haklar#n# ve dinle devlet ay#r#m #n# savundu umuz iin "onlar"#n bizden nefret ettiklerini iddia ederken, meseleyi derinlemesine ele alan Wall Street Journal, Bat#l# olmayan bankac#lara ve yksek dzey devlet grevlilerine sorup soru$turduktan sonra, onlar#n "bizden" demokrasiyi ve iktisad geli$meyi engelledi imiz., ayr#ca da kat#, hatta terrist rejimlere arka #kt# #m #z iin nefret ettiklerini gzler nne seriyordu. Bat#'n#n ynetici evrelerinde terrizme kar$# sava$, "barbarlar#n yayd #klar# bir kansere kar$# yrtlen mcadele" olarak takdim edildi. Ne var ki bu kelimeler ve bu ncelik bugnn damgas#n# ta$#m #yor. Bundan yirmi sene nce Ba$kan Ronald Reagan ve onun D#$i$leri Bakan# Alexandre Haig de ayn # $eyleri sylyorlard #. Ve medeniyetin sap#k has#mlar#na kar$# bu sava$# yrtmek iin Amerikan hkmeti, o zamanlar, tarihte benzeri grlmemi$ bir terr rgtn harekete geirmi$ti. Bu rgt, yeryzn bir utan br uca kana bulad#, pek ok vah$et sergiledi, ama as#l edip edece ini Ltin Amerika'da yapt#. Bir vak'a var, Nikaragua vak'as# ki tart#$ma gtrmez bir $ekilde apa#k ortadad #r. Zira La Haye Milletleraras# Adalet Divan# taraf#ndan da, Birle$mi$ Milletler taraf#ndan da kesin hkme ba lanm#$ bir vak'ad#r bu. Bir terrist eylemin bu tart#$ma gtrmez emsaline kar$# bir hukuk devletinin ka defa hukuki yollarla cevap vermeye al#$t# #n# ve bunun egemen yorumcular taraf#ndan acaba ka kere dile getirilmi$ oldu unu kendi kendinize bir sorun. Halbuki bu, 11 Eyll sald#r#lar#ndan daha da u bir rne i olu $turuyordu. nk Reagan ynetiminin Nikaragua'ya kar$# sava$# 29 bini l olmak zere 57 bin kurbana ve lkenin belki bir daha kolay kolay tamir edilemez $ekilde tahribine mal olmu$tu. O dnemde Nikaragua hemen harekete geti. Washington'da bombalar patlatarak de il, fakat Milletleraras# Adalet Divan#'na ba$vurarak... Divan, 27 Haziran 1987'de Managua yetkililerini hakl# buldu, (Nikaragua kprlerini may#nlay#p havaya uurmu$ olan) ABD'nin "gayr# me$ru kuvvet kullanmas#"n# mahkm etti, Washington'u cinayete son vermeye ve nemli zarar ve ziyan# demeye davet etti. Buna kar$#l#k ABD, bu karar# kabul etmedi ini ve Divan'#n yarg#lamas#n# art#k tan#mad# #n # a#klad #.

57 Nikaragua bunun zerine Birle$mi$ Milletler Gvenlik Konseyi'nden, btn devletlerin milletleraras# hukuka sayg# gstermelerini isteyen bir karar#n kabuln istedi. Hibir devletin ad# verilmemi$ti, ama herkes kimin kastedildi ini anlam#$t#. ABD, bu karar# veto etti. O gn ABD, bylece hem Milletleraras# Adalet Divan#, hem de milletleraras# hukuka sayg#y#... isteyen bir karara kar$# #kmaktan mahkm edilmi$ oldu. Bunun ard#ndan Nikaragua, Birle$mi$ Milletler Genel Asamblesi'ne mracaat etti. Sundu u karara sadece kar$# oy #kt#: Amerika Birle$ik Devletleri, 'srail ve Salvador. Ertesi y#l Nikaragua ayn# karar#n bir daha oylanmas#n# istedi. Bu sefer Reagan ynetiminin davas#na yaln #zca 'srail destek verdi. Bu safhaya gelindi inde, art#k Nikaragua'n#n elindeki btn hukuk yollar# tkenmi$ oldu. Btn abalar#, g ve kuvvetin egemen oldu u bir dnyada ba$ar#s#zl#kla sonulanm #$t#. Bu hukuksuzluk, hi de yabana at#lmamas# gereken ok nemli bir emsaldir. Peki biz bu emsalden niversitelerde, gazetelerde hi bahsedildi ini duyduk mu? Bu ya$anm #$ hadise pek ok $eyi a#kl#yor. ncelikle, terrizm i$e yaramakta ve yoluna devam etmektedir. *iddet de yle. Sonra da, terrizmin zay#flar#n leti oldu unu d$nmenin yanl#$ oldu unu gzler nne sermektedir. ldrc silhlar#n pek o u gibi terrizm, zellikle kuvvetlilerin silh#d #r. Aksi iddia edilirse, bu sadece ve sadece gllerin kendi terrlerini terrden ba$ka bir $ey olarak gsterme imkn# veren ideoloji ve kltr aralar#n# da kontrolleri alt#nda tutmakta olmalar#ndand#r. Gllerin bu hususta kulland#klar# en geerli vas#talardan biri, rahats#z edici olaylar# haf#zalardan silmek, onlar# unutturmakt#r; bylelikle kimse bunlar# hat#rlamaz olur. Zaten Amerikan propaganda ve doktrin gc ylesine hkimdir ki bunu kurbanlar#na dahi kabul ettirir. Gidin grn Arjantin'i, size sylediklerime orada kendi kulaklar#n#zla $ahit olacaks#n #z: "Ha, evet, fakat biz onu unutmu$tuk!" Nikaragua, Haiti ve Guatemala, Ltin Amerika'n#n en fakir lkesidir. Bunlar ayn# zamanda, ABD'nin asker mdahalede bulundu u lkeler aras#ndad #r. Bu rastla$ma hi de tesadfi de ildir. stelik btn bunlar, Bat#l# ayd#nlar#n co$kulu bildirilerinin damgas#n# vurdu u ideolojik ortam iinde meydana gelmi$tir. Bundan birka sene nce, kendi kendilerini tebrikler alm#$ ba$#n# gidiyordu: Tarihin sonu, yeni dnya dzeni, hukuk devleti, insan mdahale, vb... Bunlar geer akeydi ve biz o s#ralar pek ok katliam#n i$lenmesine gz yumuyorduk. Daha da fenas#, bizler bu katliamlara aktif bir $ekilde katk#da bulunuyorduk. Ama bunlardan kim bahsediyordu ki? Bat# medeniyetinin bulu$lar#ndan biri, belki de bu tr tutars#zl#ktan hr bir toplumda mmkn hale getirmesidir. Totaliter bir devlet byle bir yetene e sahip de ildir. Nedir terrizm? Amerikan asker elkitaplar#nda $iddetin, $iddet tehdidinin, korkutman#n, zorlama veya korkunun siyas veya din maksatlarla d$nlp ta$#n#lm#$ olarak kullan#lmas# terr olarak tarif edilir. Byle bir tarifteki as#l problem, bu tarifin Amerika Birle$ik Devletleri'nin d$k yo unluklu sava$ ad #n# verdi i ve bu tr bir uygulamay# da stlendi i $eyle tam# tam#na ak#$makta olmas#d#r. Nitekim Aral#k 1987'de, Birle$mi$ Milletler Genel Asamblesi, terrizme kar$# bir karar# kabul etti inde, bir tek lke Honduras ekimser kald #, di er iki lke ABD ile 'srail kar$# oy kulland#. Bunu niin yapt#lar? Sz konusu karar#n, smrgeci bir rejime veya asker bir i$gale kar$# halklar#n mcadele etme hakk#n#n tart#$ma konusu olamayaca #na i$aret eden bir paragraf# yznden. Oysa, o dnemde, Gney Afrika ABD'nin mttefiki idi. Kom $ular#na (Namibya, Angola, vb) kar$# yz binlerce ki$inin lmne sebebiyet veren ve tahminen 60 milyar dolarl#k tahribata yol aan sald#r#lar#ndan ba$ka, Gney Afrika'n#n #rk ay#r#mc#l# # yapan rejimi, ierde de terrist olarak yaftalanan African National Congress (ANC) adl# bir gce kar$# sava$ veriyordu. 'srail'e gelince, bu devlet 1967'den beri bir k#s#m Filistin topraklar#n#,

58 1978'den beri Lbnan'#n baz# topraklar#n# gayr# me$ru olarak i$gal ediyor, bu lkenin gneyinde kendisi ve ABD taraf#ndan "terrist" olarak nitelenen bir gce, yani Hizbullah'a kar$# sava$#yordu. Terrizmin al#$#lagelen tahlillerinde, bu tr haber veya hat#rlatmalar gndeme getirilmez. Bas#ndaki analizlerin ve makalelerin sayg # grmesi iin, gerekten de iyi tarafta yer almak, kendini daha iyi silhlanm#$lar#n kuca #na b#rakmak evld#r. Terrizme kar$# $imdiki koalisyon, sekin yeni yelere sahip bulunuyor. Nitekim Milletleraras# gndemi takipte $phesiz en iyi gazetelerden biri olan Christian Science Monitr, Amerika Birle$ik Devletleri'ni eskiden pek sevmeyen baz# halklar#n ABD'ye daha fazla sayg # duymaya ba$lad# #n #, zellikle de terrizme kar$# verdi i sava$tan dolay# mutlu olduklar#n# yaz#yordu. Haberi yazan gazeteci, Afrika uzman# oldu u halde, bu sevgi ve sayg# yneli$inin ba$ rne i olarak Cezayir'i gsteriyordu. Oysa, Cezayir'in bizzat kendi halk#na kar$# terrist bir sava$# yrtt n bilmesi gerekirdi. eenistan'da bir terrist sava$# srdren Rusya ile Mslman ayr#l#k#lar dedi i kimselere kar$# vah$et uygulayan in de tabi ki Amerikan davas# etraf#nda kenetlendiler ve Amerika'n#n saf#nda yer ald#lar. Tamam, kabul, fakat $imdiki durumda ne yapmal#? Papa kadar a$#r# bir radikal bile, 11 Eyll cinayetinin sulular#n#n aran#p bulunmas#n# ve sonra da yarg#lanmas#n# teklif ediyor. Fakat Amerika Birle$ik Devletleri, normal hukuk, adl yollara ba$ vurmak istemiyor, hibir delil gstermemeyi tercih ediyor ve milletleraras# yarg#lamaya kar$# #k #yor. Dahas#, Haiti, 30 Eyll 1991'de Ba$kan Jean-Bertrand Aristide'i deviren hkmet darbesinden sonra binlerce ki$inin lmnden sorumlu tutularak hkm giymi$ Emmanuel Constant'#n iade edilmesini istedi i ve sululu unun delillerini sundu u zaman, bu istek Washington'da hi mi hi dikkate al#nmad #. Hatta bu mesele herhangi bir tart#$man#n konusu dahi yap#lmad#. Terrizme kar$# mcadele etmek, terrn seviyesini d$rmeyi gerektirir, onu daha da azd #rmay# de il. Nitekim 'RA- Londra'da bir sald#r#da bulundu u zaman, 'ngilizler, 'RA'n#n ok fazla destekleyeninin bulundu u ne Boston'u tarumar ederler, ne de Belfast'# bombalarlar. Sulular# arar bulur, sonra da yarg#larlar. Terrn ate$ini d$rmenin bir yolu, ona bizzat katk#da bulunmaktan vazgemektir. Bir de sald#r#y# yapt#rtanlar#n sonradan yararlanaca # bir destek yaratan siyasal ynelimler zerinde kafa yormakt#r. *u son haftalarda, daha nceleri varl# #ndan sadece sekinler tabakas#n #n ku$kuland # # milletleraras# gerekliklerin her trls hakk#nda Amerikan kamuoyunun bilinlenmesi, belki de bu yolda at#lm#$ bir ilk ad #m# olu$turacakt#r.

Garaudy Bibliyografyas&

Eserleri I. Marksizmin Tarihi A. Kaynaklar 1. Les Sources franaises du socialisme scientifigue / Bilimsel sosyalizmin Frans#z kaynaklar#. Editions Hier et Aujourd'hui, 1949. Lehe, Almanca ve Japonca'ya tercme edilmi$tir.

59 2. Dieu est mort / Tanr# ld (Hegel zerine 'spanyolca'ya (Arjantin) tercme edilmi$tir.

inceleme). P.U.F., 1962. Almanca ve

3. La Pensee de Hegel / Hegel'in d $ncesi. Editions Bordas, 1966. 'spanyolca, Portekizce, Arnavuta, Yunanca'ya tercme edilmi$tir. B. Klsikler 4. Karl Marx. Editions Seghers, 1965. On bir dile tercme edilmi$tir: eke, Rumence, 'ngilizce (ABD), Macarca, Portekizce (Brezilya), 'spanyolca (Meksika), Almanca, Yunanca, 'talyanca, Yugoslavya dili, Arapa (Lbnan). Frans#zca tekrar bas#m # 1972 ve 1977. 5. Lenine. P.U.F., 1968. 'talyanca, 'spanyolca, Portekizce'ye tercme edilmi$tir. II. Marksizmin problemleri 6. Theorie materialiste de la connaissance / Materyalist bilgi teorisi. P.U.F., 1953. eke, Rusa, Japonca, Almanca'ya tercme edilmi$tir. 7. La Liberte / Hrriyet. Editions Sociales, 1955. Rumence, Yunanca, Slovaka, Almanca, Bulgarca, 'spanyolca (Kba), Vietnamca'ya tercme edilmi$tir. 8. Perspectives de Ihomme / 'nsan#n ufuklar# P.U.F., 1961. S#rbo-H#rvata, 'spanyolca (Arjantin), Lehe, Portekizce'ye (Brezilya) tercme edilmi$tir. Frans#zca 4. bask#s# 1969. 9. Marxisme du XX siecle / 20. Yzy#l Marksizmi. Plon, 1961. Norve dili, 'ngilizce (ABD ve 'ngiltere), Trke ve eke'ye tercme edilmi$tir. 10. Pour un modele franais de socialisme / Sosyalizmin bir Frans#z modeli zerine. Editions Gallimard, 1968. 11. Peut-on etre communiste aujo-urd'hui?/ Bugn komnist olunabilir mi? Editons Grasset, 1968. Almanca, 'spanyolca, Portekizce'ye tercme edilmi$tir. 12. Le Grand tournant du socialisme / Sosyalizmin byk dnemeci. Editions Gallimard, 1969. Oniki dile tercme edildi: Almanca, S#rbo-H#rvata, Portekizce, 'ngilizce, Slovence, Trke, 'svee, Japonca, 'spanyolca, Yunanca, Fince, 'talyanca. 13. Marxisme et Existentialisme/ Marksizm ve Varolu$uluk. Plon, 1962. Almanca, 'spanyolca (Arjantin), Portekizce (Brezilya), Japonca'ya tercme edilmi$tir. 14. Questions Jean-Paul Sartre / Jean-Paul Sartre'a sorular. Editions Clarte, 1960. Macarca ve Rusa'ya tercme edilmi$tir. 15. Prague 68... La liberte en sursis / Prag 68... Tecilli hrriyet. Editons Fayard, 1968. 'talyanca ve Portekizce'ye (Brezilya) tercme edilmi$tir. 16. Toute la verite / Btn hakikat. Edi-tions Grasset, 1970. 'talyanca, Almanca, Slovaka, Portekizce (Brezilya), 'spanyolca (Venezela), 'ngilizce (New-York), Hollandaca, Fince, 'svee'ye tercme edilmi$tir. 17. Souviens-toi! Courte histoire de l'Union S ovietigue / Hat#rla! Sovyetler Birli i'nin k#sa tarihi. Editions Le Tamps de$ cerises, 1994. III. Din 18. L'Eglise, le Communisme et les Chretiens / Kilise, Komnizm ve H#ristiyanlar. Editions sociales, 1949. Lehe, Macarca, Slovaka ve Rusa'ya tercme edilmi$tir.

60 19. De l'anatheme au dialogue / Aforozdan Diyaloga. Editions Plon, 1965. On dile tercme edildi: Almanca, Hollandaca, 'ngilizce (ABD ve 'ngiltere), eke, 'spanyolca, Portekizce (Brezilya), Lehe, 'talyanca, Japonca. 20. Defataliser l 'Histoire / Tarihi Kadercilikten Kurtarmak. Cetnre protestant d'etudes, Cenevre, 1973. 21. Avons-nous besoin de Dieu? Allah'a ihtiyac#m #z var m #? (Preface de l'abbe Pierre). Editions Desclee de Bro-uwer, 1984. 22. Vers ne guerre de religion? Din sava$#na do ru mu? (Preface de Leonardo Boff). Editions Desclee de Brouwer, 1995. 'spanyolca, Hollandaca, Arapa ve Portekizce'ye tercme edilmi$tir. 23. Grandeur et decadence de l'Islam / 'slm medeniyetinin ykseli$i ve k $. Editions AFAKAR, 1996. Rusa ve Arapa'ya tercme edilmi$tir. 24. Les Mythes fondateurs de la politique israelienne / 'srail, Mitler ve Terr. Samizdat Roger Garaudy. 'ngilizce, 'talyanca, Arapa, Trke, Almanca ve Rusa'ya tercme edilip yay#mlanma safhas#ndad #r.

IV. Ahlk 25. Le Marxisme et la Morale / Marksizm ve Ahlk. Editions Sociales, 1948. Lehe ve 'talyanca'ya tercme edilmi$tir. 26. Qu'est-ce que la morale marxiste? / Marksist ahlk nedir? Editions Sociales, 1963. 'spanyolca'ya (Kba) tercme edilmi$tir. 27. Humanism e mandste / Marksist h -manizm. Editions Sociales, 1957. Rusa, Rumence, Macarca, 'spanyolca'ya (Arjantin) tercme edilmi$tir. V. Estetik 28. L'Itineraire d'Aragon (du surrealisme au monde reel) /Aragon'un tuttu u yol (gerekstclkten gerek dnyaya). Editions Gallimard, 1961. Macarca'ya tercme edilmi$tir. 29. Pour un realisme du XX6 siecle. Etde sur Fernand Leger / 20. yzy#l#n bir gerekili i zerine. Fernand Leger hakk#nda bir inceleme. Editions Grasset, 1968. 30. D'un realisme $ans rivage / Sahilsiz bir gerekilik hakk#nda. (Preface d'Aragon). Editions Plon, 1964. On dile tercme edilmi$tir: Lehe, Macarca, Yunanca, 'spanyolca (Arjantin ve Kba), Hollandaca, eke, S#rbo-H#rvata, Japonca, Rumence, Trke, Portekizce, Rusa, ince (Pekin).

61 31. Danser sa vie / Hayat#n# raksetmek (Preface de Bejart). Editions du Seuil, 1973. 'talyanca, Portekizce, Hollandaca, 'spanyolca, Farsa, Yunan-ca'ya tercme edilmi$tir. Amerikan Efsanesi 141 32. 60 CEuvres qui annoncerent le ftur / Gelece i haber veren 60 eser. Editions Skira, Cenevre, 1974. 33. La Poesie vecue. Don Quichotte/ Ya$anm #$ $iir. Don Quichotte. Editions Vegapress, Paris, 1988. 'spanyolca'ya tercme edilmi$tir. VI. Medeniyetler diyalogu 34. Contribution historigue de la civilisation arabo-islamique / Arap-'slm medeniyetinin tarih katk#s#. Editions Liberte (Cezayir, 1946). Arapa'ya tercme edilmi$tir. 35. Le Probleme chinois / in problemi. Editions Seghers, 1967 (ve Plonnez-dinde 10/18). eke, 'talyanca, S#rpa, Portekizce (Brezilya), Almanca, Macarca, Japonca'ya tercme edilmi$tir. 36. Pour un dialogue des civilisations / Medeniyetler diyalogu. Editions De-noel, 1977. Arapa, Trke, 'spanyolca, 'talyanca, Portekizce, Alman-ca'ya tercme edilmi$tir. 37. Comment l'homme devint humain / 'nsanl# #n medeniyet destan#. Editions Jeune Afrique, 1978. Trke'ye tercme edilmi$tir. 38. Prom esses de l 'islam / 'slm 'in vaad ettikleri. Editions du Seuil, 1981. Arapa, Trke, Portekizce (Brezilya), Endonezya dili, 'spanyolca'ya tercme edilmi$tir. 39. Affaire Israel / 'srail sorunu. Editions Papyrus, 1983. Trke, Arapa, 'ngilizce, Almanca, 'talyanca'ya tercme edilmi$tir. 40. islam d'Occident. Cordue, ne capitale de l'esprit / Bat#'n#n 'slm'#. Kurtuba, ruhun bir ba$kenti. Editions L'Harmattan, Paris, 1987. 'spanyolca'ya tercme edilmi$tir. 41. Mosguees, miroir de l'Islam / Camiler, 'slm'#n aynas#. Editions Le Jaguar, Paris, 1985. VII. 'nsan yzl bir gelece e ynelik incelemeler 42. Reconguete de l'espoir / Umudun yeniden fethi. Editions Grasset, 1971. Hollandaca, Portekizce, 'talyanca, 'spanyolca'ya tercme edilmi$tir. 43. L'Alternative / Alternatif. Editions Robert Laffont, 1972. Almanca, 'spanyolca (Venezel ve 'spanya), Hollandaca, 'ngilizce, 'talyanca,Portekizce, 'svee'ye tercme edilmi$tir. 44. Le Projet esperance / Umut projesi. Editions Robert Laffont, 1976. 'talyanca, Portekizce, Almanca, 'spanyolca'ya tercme edilmi$tir. 45. Qui dites-vous que je suis? / Sizce ben kimim? (roman) Editions du Seuil, 1978. Portekizce, Arapa, 'talyanca, Hollandaca, Almanca'ya tercme edilmi$tir.

62 46. Appel aux vivants/ Ya$ayanlara a r#. Editions du Seuil, 1979. Almanca, Arapa, Trke, Danca, Portekizce, 'spanyolca, 'talyanca, Kalanca'ya tercme edilmi$tir. 47. II est encore temps de vivre/ Henz ya$ama zaman#d #r. Editions Stock, 1980. Portekizce'ye (Lzbon ve Brezilya) tercme edilmi$tir. 48. Pour l'Avenement de la femme / Kad#n#n ykseli$i. Editions Albin Mic-hel, 1981. Portekizce, Arapa, Almanca, 'spanyolca'ya tercme edilmi$tir. 49. Biographie du XX6 siecle. Le testament philosophigue de Roger Garaudy / 20. yzy#l#n biyografisi. Garaudy'nin felsef vasiyeti. (Preface du Pere Chenu). Editions Tougui, Paris, 1985. Trke ve 'spanyolca'ya tercme edilmi$tir. 50. A Contre-Nuit / Geceye kar$# ($iir). Editions de l'Aire, Lausanne, 1987. 51. Mon tour du siecle en solitaire / Tek ba$#ma yzy#l turum. (Hat#ralar). Laffont, 1989. 'spanyolca, 'talyanca, Portekizce'ye tercme edilmi$tir. 52. O allons-nous? Nereye gidiyoruz? Messidor, Paris 1990. 53. Integrismes / Entegrizm. Ed. Belfond, 1990. Trke, Arapa ve 'spanyolca'ya tercme edilmi$tir. 54. Les Fossoyeurs, Medeniyet Mezarc#lar#, l'Arcipel, 1992. 55. Les Etats-unis, avant-garde dela decadence, k$n ncs ABD, Vent du Large, 1997.

Eserleri zerine 'ncelemeler *FRANSA'DA R. P. Cottier: Chretiens et Marzistes. Dialogue avec Roger Garaudy / Hristiyanlar ve Marksistler. Roger Garaudy ile konu $malar. Preface du Pere Chenu (O.P.), 1967. Serge Perottino: Garaudy. Editions Seghers, "Btn zamanlar#n filozoflar#" dizisi, Paris, 1969; 2. bask#, 1974. 'talyanca, Portekizce ve 'spanyolca'ya tercme edilmi$tir. Claude Glayman: Garaudy par Garaudy / Garaudy Garaudy'yi anlat#yor. Editions La Table Ronde, Paris, 1970. Japonca'ya (en ok satan kitaplar aras#na girmi$tir). Tokyo, 1970. Andre Dupleix: Le Socialisme de Roger Garaudy et le Probleme religieux/ Roger Garaudy'nin sosyalizmi ve din meselesi. Editions Privat, Toulouse, 1971. Robert Goulon: L'Itineraire spirituel de Roger Garaudy/ Roger Garaudy'nin ruh gzergh# (doktora tezi). Metz niversitesi, 1983.

63 * ALMANYA'DA Volfgang Geiger: Garaudy et le Dialogue de$ civilisations / Garaudy ve medeniyetler diyalogu, (doktora tezi). Frankfurt niversitesi, 1984. * BEL'KA'DA Salim Bustros: Socialisme, christianisme et liberation de l'homme dans la pensee de R. Garaudy / R. Garaudy'nin d$ncesinde sosyalizm ve insan#n hrriyeti. ('lahiyat tezi). Louvain niversitesi, 1976. Mark Bijvoet: Le Marxisme du XX6 siecle et le Dialogue avec le$ chretiens chez R. Garaudy/ R. Garaudy'de 20. yzy#l Mark-sizmi ve Hristiyanlarla diyalog, (tez). Liege niversitesi, 1978. * MISIR'DA Emine Assawi ve Abdlaziz *eref: Roger Garaudy ve 'slam. Kahire 'slm Ara$t#rmalar# Vakf# Mdr ve Gen Dnya Mslmanlar# Birli i Ba$kan#, Ezher *eyhi Hasan el Bakuri'nin nszyle. Yay#mlayan: Dr'misr Littiba'ah, Kahire, 1984. Arapa. * 'SPANYA'DA R. P. Antonio Matabosch (S.J.): Roger Garaudy y la construccion del hombre / Roger Garaudy ve insan#n in $as#. Editions Nova Terra, Barcelone, 1971. Jose Maria Aguirre Oraa: La Attitud de Roger Garaudyante la religion, superacci-on de las perspectivas de K. Marx et F. En-gels: de la incompatibilidad a la fecunda-tion reciproca/Roger Garaudy'nin din konusunda ald# # tutum, K. Marx ve F. En-gels'in gr$lerinin zerine #k#$#: Uyu $mazl#ktan kar$#l#kl# zenginle$meye, (tez). Vitoria niversitesi, 1975.

Santiago C. Ruete Fernandez: Diosyla religion en la vida y el pensamiento de Roger Garaudy / Roger Garaudy'nin d $nce ve hayat#nda Allah ve din. (tez). Felsefe Fakltesi, Barcelone, 1980. Dominos Anton Garcia Fernandez: L'Evo-lution de la pensee de Garaudy / Garaudy'nin d$nce evrimi, (tez). Pontevadra niversitesi, 1988. * ABD'DE Russel Bradner Norris: God, Marxand the Future: Dialogue with Roger Garaudy / Tanr#, Marx ve Gelecek: Roger Garaudy le konu $malar. Fortress Press, Filadelfiya, 1974. * HOLLANDA'DA Bob Van Geffen: Garaudy et le materialisme chretien / Garaudy ve Hristiyan materyalizmi (tez). 1984.

64 * 'TALYA'DA Giuliana Marton: Alienazione religiosa e sue implicazioni morali nel pensiero di Roger Garaudy / Roger Garaudy'nin d $ncesinde din yabanc#la$ma ve manev neticeleri, (felsefe tezi). Padou niversitesi, 1969 - 1970. Marta Liva: II Pensiero politico di Roger Garaudy / Roger Garaudy'nin siyas d$ncesi, (felsefe tezi). Padou niversitesi, 1970- 1971. Cosimo Cuppone: Pluralismo i dialogicita nel pensiero di Roger Garaudy/ Roger Garaudy'nin d $ncesinde o ulculuk ve di-yalogculuk. (felsefe tezi). Lecce niversitesi, 1972 - 1973. Dino Manfrin: Roger Garaudy e il problema della libert/ Roger Garaudy ve hrriyet problemi, (tez). Trente Sosyoloji Fakltesi, 1974. Francesca Prinzivalli: L'Estetica di Garaudy / Garaudy'nin esteti i, (tez). Padoue niversitesi, 1974. Manuel Pagola: La Subjctividad y la Trancendencia en el pensimiento de Roger GaRaudy Roger Garaudy'nin d $ncesinde znellik ve a$k#nl#k. (tez). Pontificia Universitas Lateranensis. Roma, 1974. Italo Lini: Roger Garaudy: un mandsta del XXe secolo / Roger Garaudy: Bir 20. as#r marksisti. (tez). niversite de Pise, 1974. * PORTEK'Z'DE M. F. Branco: Dialogos com Roger Garaudy / Roger Garaudy ile konu$malar. Edicoes Base, Lizbon, 1979. * SOVYETLER B'RL',''NDE Momdjian: Marksizm i renegat Garaudy/ Marksizm ve Mrted Garaudy. SSCB Bilimler Akademisi Yay#nlar# (Nauka), Moskova, 1973. * YUGOSLAVYA'DA Zdravko Munisic: Filozofska schzvatania Roger Garaudy/ Roger Garaudy'nin felsef ara$t#rmalar#. Slovo Yay#nlar#, Belgrad, 1972. * ZA'RE'DE Lemba-Tiebwa: Fondements philosophi-ques du socialisme de Roger Garaudy. Po-ur ne remise en question du socialisme africain / Roger Garaudy'nin sosyalizminin felsef temelleri, (tez). Lumumbashi niversitesi, 1982

Trke'de Garaudy 1 2 Jean-Paul Sartre ve Marksizme, Selhattin Hilv, 'stanbul, Sosyal Yay. 1962. Sosyalizm ve 'slmiyet, Do an Avc#o lu, E. Tfeki, 'stanbul, Yn Yay. 1965.

65 3 4 Gerekilik A#s#ndan Kafka, Mehmet Do an, 'stanbul, Hr Yay. 1965. Gerekilik A#s#ndan Picasso, Mehmet Do an, 'stanbul, Hr Yay. 1966.

5 Gerekilik A#s#ndan Saint-John Perse, Mehmet Do an-Said Maden, 'stanbul, May Yay. 1967. 6 Yirminci Yzy#lda Marksizm, Galip Ayd#n, 'stanbul, Habora Kitabevi, 1968.

7 Do mayan Hrriyet, Aydil Balta, 'stanbul, E Yay. 1969. 8 Karl Marx #n Fikir Dnyas# 9 Adnan Cemgil, 'stanbul, Alt#n Kitaplar, 1969.

Sosyalizmin Byk Dnemeci, '. Banguo lu-K.Yarg#c#, 'stanbul, Milliyet Yay. 1970.

10 Marks 'in Anahtar, A. Taner K#$lal#, Ankara, Bilgi Yay#nevi, 1974. 11 Sosyalizm ve Ahlk, Selhattin Hilv, 'stanbul, Sre Yay. 1976. 12 K#y#s#z Bir Gerekilik zerine, Mehmet do an, 'zmir Ayd #n Yay#nevi, 1982. 13 Siyonizm Dosyas#, Nezih Uzel, 'stanbul, P#nar Yay. 1983. 14 'slm#n Va'dettikleri, Do. Dr. Salih Akdemir, 'stanbul, P#nar Yay. 1984. 15 Ya$ayanlara a r#, Cemal Ayd#n-Nuri Aydo mu $, 'stanbul, P#nar Yay. 1986. 16 Afarozdan Diyaloga, Prof. Dr. Sad#k K#l#, 'stanbul, Birey Yay. 1986. 17 'slm ve 'nsanl# #n Gelece i, Cemal Ayd #n, 'stanbul, P#nar Yay. 1990. 18 Picasso-Saint John Perse-Kafka, Mehmet H. Do an, 'stanbul, Payel Yay. 1991. 19 Entegrizm, Kmil Bilgin ilep, 'stanbul, P#nar Yay. 1992. 20 'nsanl# #n Medeniyet Destan#, Cemal Ayd #n, 'stanbul, P#nar Yay. 1995. 21 'srail Mitler ve Terr, Cemal Ayd #n, 'stanbul, P#nar Yay. 1996. 22 k$n ncs ABD. Cemal Ayd #n, 'stanbul, Nehir Yay. 1997. 23 Ya$ayan 'slm, Mehmet Bayraktar, 'stanbul, P#nar Yay. 2000.

66

Kitab#n ad#:Amerikan EfsanesiYazar#:Roger GaraudyYay#mlayan:Trk Edebiyat Vakf#..Yay#m Tarihi:2002..E-Kitap Yapan:Ali Kekitap90@hotmail.com *****************-----------------------***********************************

67