UNIVERSIDADE FEDERAL DO RIO GRANDE DO SUL

INSTITUTO DE LETRAS DECLAVE SETOR DE LATIM

LNGUA LATINA III
ART. III Utrum Deus sit.
Ad tertium, sic prceditur. Videtur !ud Deus "" sit.
#. $ui% si u"um c"tr%rirum &uerit i"&i"itum, tt%'iter destruetur %'iud. Sed (c
i"te''i)itur, i" (c "mi"e Deus, !ud sit !udd%m *"um i"&i"itum. Si er) Deus
esset, "u''um m%'um i"+e"iretur. I"+e"itur %utem m%'um i" mu"d. Er) Deus ""
est.
,. -r%etere%. . $ud ptest cmp'eri per p%ucir% pri"cipi%, "" &it per p'ur%. Sed +idetur
!ud m"i% !u%e %pp%re"t i" mu"d, pssu"t cmp'eri per %'i% pri"cipi%, suppsit
!ud Deus "" sit/ !ui% e% !u%e su"t "%tur%'i%, reducu"tur i" pri"cipium !ud est
"%tur%0 e% +er !u%e su"t % prpsit, reducu"tur i" pri"cipium !ud est r%ti (um%"%,
+e' +'u"t%s. Nu''% i)itur "ecessit%s est p"ere Deus esse.
Sed c"tr% est !ud dicitur E1d., III 2#34, e1 pers"% Dei/ Ego sum qui sum.
Resp"de. Dice"dum !ud Deum esse, !ui"!ue +iis pr*%ri ptest.
-rim% %utem et m%"i&estir +i% est !u%e sumitur e1 p%rte mtus. Certum est e"im, et
se"su c"st%t, %'i!u% m+eri i" (c mu"d. Om"e %utem !ud m+etur, %* %'i m+etur.
Ni(i' e"im m+etur, "isi secu"dum !ud est i" pte"ti% %d i''ud %d !ud m+etur0 m+et
%utem %'i!uid, secu"dum !ud est %ctu/ m+ere e"im "i(i' %'iud est !u%m educere %'i!uid
de pte"ti% i" %ctum0 de pte"ti% %utem "" ptest %'i!uid reduci i" %ctum, "isi per
%'i!ud e"s %ctu/ sicut c%'idum i" %ctu, ut i)"is, &%cit 'i)"um, !ud est c%'idum i" pte"ti%,
esse %ctu c%'idum, et per (c m+et, et %'ter%t ipsum. N" %utem pssi*i'e est !ud idem
sit simu' i" %ctu et i" pte"ti%, secu"dum idem0 sed s'um secu"dum di+ers%/ !ud e"im
est c%'idum i" %ctu, "" ptest simu' esse c%'idum i" pte"ti%, sed est simu' &ri)idum i"
pte"ti%. Impssi*i'e est er) !ud, secudum idem, et edem md, %'i!uid sit m+e"s et
mtum, +e' !ud m+e%t seipsum. Oprtet er) m"e !ud m+etur %* %'i m+eri. Si
er) i''ud % !u m+etur, m+e%tur/ prtet et ipsum %* %'i m+eri0 et i''ud %* %'i. 5ic
%utem "" est prcedere i" i"&i"itum/ !ui% sic "" esset %'i!ud primum m+e"s0 et, per
c"se!ue"s, "ec %'i!ud %'iud m+e"s/ !ui% m+e"ti% secu"d% "" m+e"t "isi per (c
!ud su"t mt% %prim m+e"te/ sicut *%cu'us "" m+e"t, "isi per (c !ud est mtus %
m%"u. Er) "ecesse est de+e"ire %d %'i!ud primum m+e"s, !ud % "u'' m+etur. Et
(c m"es i"te''i)u"t Deum.
Secu"d% +i% est e1 r%ti"e c%us%e e&&icie"tis. i"+e"imus e"im i" istis se"si*i'i*us
esse rdi"em c%us%rum e&&icie"tum0 "ec t%me" i"+e"itur, "ec est pssi*i'e, !ud %'i!uid
sit c%us% e&&icie"s sui ipsius/ !ui% sic esset prius seips0 !ud est impssi*i'e. N" %utem
est pssi*i'e !ud i" c%usis e&&icie"ti*us prced%tur i" i"&i"itum. $ui%, i" m"i*us c%usis
e&&ecie"ti*us rdi"%tis, primum est c%us% medii, et medium est c%us% u'timi, si+e medi%
si"t p'ur%, si+e u"um t%"tum. Remt% %utem c%us%, rem+etur e&&ectus. Er) si "" &uerit
primum i" c%usis e&&icie"ti*us, "" erit u'timum, "ec medium. Sed, si prced%tur i"
i"&i"itum i" c%usis e&&icie"ti*us, "" erit prim% c%us% e&&icie"s0 et sic "" erit "ec e&&ectus
u'timus, "ec c%us%e e&&icie"tes medi%e0 !ud p%tet esse &%'sum. Er) est "ecesse p"ere
%'i!u%m c%us%m e&&icie"tem prim%m/ !u%m m"es Deum "mi"%"t.
Terti% +i% est sumpt% e1 pssi*i'i et "ecess%ri0 !u%e t%'is est. I"+e"imus e"im i"
re*us !u%ed%m !u%e su"t pssi*i'i% esse et "" esse/ cum !u%ed%m i"+e"i%"tur )e"er%ri et
crrumpi0 et, per c"se!ue"s, pssi*i'i% esse et "" esse. Impssi*i'e est %utem m"i%
!u%e su"t, t%'i% esse. $ui% !ud pssi*i'e est "" esse, !u%"d!ue "" est. Si i)itur m"i%
su"t pssi*i'i% "" esse, %'i!u%"d "i(i' &uit i" re*us. Sed si (c est +erum, eti%m "u"c
"i(i' esset. $ui% !ud "" est, "" i"cipit esse "isi per %'i!uid !ud est. Si er) "i(i' &uit
e"s, impssi*i'e &uit !ud %'i!uid i"ciperet esse. Et sic md "i(i' esset0 !ud p%tet esse
&%'sum. N" er) m"i% e"ti% su"t pssi*i'i%0 sed prtet %'i!uid esse "ecess%rium i"
re*us. Om"e %utem "ecess%rium, +e' (%*et c%us%m su%e "ecessit%tis %'iu"de, +e' ""
(%*et. N" est %utem pssi*i'e !ud prced%tur i" i"&i"itum i" "ecess%riis !u%e (%*e"t
c%us%m su%e "ecessit%tis0 sicut "ec i" c%usis e&&ie"ti*us, ut pr*%tum est. Er) "ecesse est
p"ere %'i!uid !ud est per se "ecess%rium, "" (%*e"s c%us%m "ecessit%tis %''u"de, sed
!ud est c%us% "ecessit%tis %'iis/ !ud m"es dicu"t Deum.
$u%rt% +i% sumitur e1 )r%di*us !ui i" re*us i"+e"iu"tur. I"+e"itur e"im i" re*us
%'i!uid m%)is et mi"us *"um, et +erum, et "*i'e0 et sic de %'iis (uiusmdi. Sed m%)is et
mi"us dicu"tur de di+ersis, secu"dum !ud %pprpi"!u%"t di+ersimde %d %'i!uid !ud
m%1ime est0 sicut m%)is c%'idum est !ud m%)is %pprpi"!u%t m%1ime c%'id. Est i)itur
%'i!uid !ud est +erissimum, et ptimum, et "*i'issimum0 et per c"se!ue"s m%1ime e"s/
"%m !u%e su"t m%1ime +er%, su"t m%1ime e"ti%, ut dicitur II Met%p(6s. 2'ect. II4. $ud
%utem diciturm%1ime t%'e i" %'i!u )e"ere, est c%us% m"ium !u%e su"t i''ius )e"eris/
sicut i)"is, !ui est m%1ime c%'idus, est c%us% m"ium c%'idrum, ut i" edem 'i*r dicitur.
Er) est %'i!uid !ud est c%us% esse et *"it%tis et cuius'i*et per&ecti"is i" re*us
m"i*us. Et (c dicimus Deum.
$ui"t% +i% sumitur e1 )u*er"%ti"e rerum. Videmus e"im !ud %'i!u% !u%e c)"iti"e
c%re"t, sci'icet crpr% "%tur%'i%, per%"tur prpter &i"em/ !ud %pp%ret e1 (c !ud
semper %ut &re!ue"tius edem md per%"tur, et c"se!uu"tur id !ud est ptimum0
u"de p%tet !ud "" % c%su, sed e1 i"te"ti"e per+e"iu"t %d &i"em. E% %utem !u%e ""
(%*e"t c)"iti"em, "" te"du"t i" &i"em "isi direct% %* %'i!u c)"sce"te et
i"te''i)e"te0 sicut s%)itt% % s%)itt%"te. Er) est %'i!uid i"te''i)e"s % !u m"es res
"%tur%'es rdi"%"tur %d &i"em. Et (c dicimus Deum.
Ad primum, er) Dice"dum !ud, sicut dicit Au)usti"us i" Enchir. 2c%p. 7I4/ Deus,
cum sit summe, bonus, nullo modo sineret aliquid mali esse in operibus suis, nisi esset
adeo omnipotens et bonus, ut bene faceret etiam de malo. 5c er) %d i"&i"it%m Dei
*"it%tem, perti"et, ut esse permitt%t m%'%, et e1 eis e'ici%t *"%.
Ad Secu"dum. Dice"dum !ud, cum "%tur% prpter determi"%tum &i"em peretur e1
directi"e %'icuius superiris %)e"tis/ "ecesse est e% !u%e % "%tur% &iu"t, eti%m i" Deum
reducere sicut i" prim%m c%us%m. Simi'iter et%im !u%e e1 prpsit &iu"t, prtet reducere
i" %'i!u%m %'tirem c%us%m, !u%e "" sit r%ti et +'u"t%s (um%"%/ !ui% (%ec mut%*i'i%
su"t, et de&ecti*i'i% prtet %utem m"i% m*i'i% et de&icere pssi*i'i% reduci i" %'i!ud
primum pri"cipium imm*i'e et per se "ecess%rium, sicut ste"sum est.
A$UINO, S8 Tm9s de. Sum% Te':)ic%. ,; ed., -rt A'e)re, Su'i"%. #< +'. 2Tr%du=8 de
A'e1%"dre Crr>%.