,WI

.. , ..

,
,l )

. III.

1998

807.1
81.2
27

-
. (.

. . , . .. )

: , ,
, ,
, ,
,

27

: . . - . .
.j.. , .. , .. .; .
.. , .. . - 5- ., . - .: . .,

1998. - 384 .
ISN

5-06-003473-9

; , , m

. -
.

(4-

ISN

5-06-003473-9

-1995

.) .

ImI ,

1998

,
.

(1)

(2)

genetivus possessi\'Us

. ,

3- .

(mittunt) . sing. 11 (lupus),

tempus corpus.
3

, ,

consecutio temporum.

historicum,

urn

historicum

causa1e

fina1e

ut

objectivum,

, , ).

causale

. , ,
,

perfectum indicativi,

praesens

. ,

, .
, ,

11

tl

111 - V

ablativus absolutus

(.,

);

. ,

),

, ,
,

: , ,

) ,
,
; )

, ; )
,
.

; .

()

1.

1;

( , );

2.

di'co, dixi, dictum, ere 3 , (. .. token

teach ; . Zeichen n , zeigen ); 1. dire;
dictionnaire , dicton ; 2. , ,
; .. dictate , dictionary ; . Diktat n,
Diktatur /, dichten .
, token, teach
Zeichen n, zeigen
di'co ;
dire dicere ,

dictionnaire

dicton

, ,

.
,

_ ,

dictation

dichten

(. /. , lI.llf.

Dichter, Diktatur

dictate,

Name

.,

) . .

.:

lnis n

, , :

, .),
.

.,

Bloch

fris, 2 m

Dictionnaire tymologique de la langue

Wartburg W. .
d. (Paris, 1950).

ero

,
,

-r ,

. ,

4-

( 464 - 471).

).

Toro,

. ,

 (
):

..

- 223 - 225;

<<

; .

..

;
;

.. - 112 - 135, 226 - 235, 272 - 278, 338, 340 - 353,

406 - 416, 430, 460 - 463;
; .

..

468 - 476;
;

..

136 - 153,

8 - 16, 285 - 291, 295 - 337, 354 - 355;

236 - 269,

451 ~ 459,

356 - 376,

II;

..

- 377 - 392, 417 - 429, 431- 450;

..

- 179 - 183, 203 - 204, 214 - 216, 393 - 405.

- 279 - 2&4.

..
n ..

- 1-

..

7, 17 - 111, 154 - 178, 184 - 202, 205 - 213,

217 - 222, 270 - 271, 292 - 294, 339, 464 - 487; .
1 - IX; ;
.

1.

, , , , , -

J(

OI~

.
-

QT -;

. , :
.

frater
mater
mors

morttres
est

- 3-. ..

Bruder
Mutter
Mord
morden
drei
ist

brother
mother
murder
three
IS

2.

1
(lingua Latina)
(Lcitium),

(Latini),

(R6ma),

(Romam).

1978 .
( 50

),

. .

1899
500

111 -

..).

. . .,

. . . (

11

).

(.

20

254 - 184

. .),

. ,

, ,

. . .

..

(106 - 43

. .)

. .)

(43

(100 - 44 . .)
(70 - 19 . .), (65 - 8
. . - 18 3.).

). ,
(, , , ,

)
;

10

111 - VI

, ,

3.

-
,

),

11

. . .

).

50-

11

. . .
. .

(
58 - 51 .).
,

, (

55

11

54

().
.

43

. .,

407

,
,

100

476

.,

4.

()

, ,

0-

- ),

),

, , ,
.

mater, frater, causa, grandis,

mere, frere, cause,

centum, mill, vincere, sentire

grand, cent, m, vaincre, sentir,
.

12

(concordance

des

temps),

, .

5.

,
.

. .,

Confluentes,

-,

. . .

),
KobIenz ( .
-
Regensburg ( . Regina castra),

Col6nia

})

),
( Vind6bona) .

radix -

),

Birne

Wein

( .

( .

pirum)

vinum), Rettich

( .

.,

: Mauer ( . murus - , .
Wand - ), Pforte ( . porta), Fenster ( . fenestra),
Strasse ( . strata via, . . }
.

6.

-caster

-chester,
-castle . castra castellum
, foss- - fossa , col(n) - colonia . .:
Manchester, Lancaster, Newcastle, Fossway, Fossbrook, Lincoln,
Colchester.
V - I .
,

wine;

strata,

.
.

, ,

Strasse,

.: .
.

street;

vinum,
.

. Wein,
campus -

, . ampf, . m.

7.

- 476

.).

),

13

),

IX

800 ro
843 ro)

. Or

ro .

.

ro ro

),

(XIV - XVI

, ,
.

(1478 - 1535)

(1466-1536)-

(1568 -1639) -

MHoroBeKoBoe

ro .

ro

ro

, (
J:f , ,

ro

, );

magister

ro

tabula , -
master, school, table . Meister, Schule, Tafel.
. schreiben, Schrift ( scrfbere ,

scriptum

).

schola

t!

XI

)l. . . ,

<

victory, art, colour

n6bilis, vict6ria,

. - ,

14

, 1

ars, c61or.

XVIII

II .

>

);

1689

1503

. -

(1643 - 1727),

(1632 - 1677),
(1711- 1765)

, .

-
. ,

,
,

,
.;

n,

.;

.;

, ,

.:

singularis, pluralis, verbum, adjectivum,

indicativus, conjunctivus ;
,

, , . .

.; ,

8.

[]

N n

[]

[]

[]

[]

[k]
[r]
[s]
[t]
[u]

[t~e]

D d

de

[k]
[d]

[]

[t]

Q q
R r

F r
G g

[]

ge

[g]

S s
t

ku
er
es
te

[]

[i]

U u
V v

u
ve

jota
ka

[k]

ix

[ks]

[1]

ypsilon
zeta

[i] []1
[z]

[]

1 i
J j

k
LI

[z]

[v]

[v]

, [];

[i]

[].

.: . ( ..) syllaba - , symph6nia - , . ,

.

16

(25

JI ,

, ;

U, u; 1, i)

J, jl).
;

KAL -

, .,

Kalendae [Kalende] -

(VOCALES)

9.

(., ),

- ().

(. .

(Iiber

, ; sro , s ),

(venit

, vit

(,

10.

(. . ). : ,
,

i,

u,

).

1 j
[j) i.

- ,

j.

17

1.

s. ., .
orna- ( ornare, . 158), 2- . . . 6rnas, - . .
. 6rnat ( 169).

.,

t,

flct

( fl),

, v

sOl

1 .

2.

nt

nd

nd

nt
): - . . . 6r-nant , or-n~n-tur
, ad or-n~n-dum 2 ( orna-, 157).

h. .: m6

11.

( m-, . 157):

(),
(,

. .

):

1.

2.

[]

neuter
+ u

[]:

Europa

. (

: 3.

ai

oi)
(

).

[]:
;

praemium [premium]

aedes [edes], aedificium

praesens [prezens]

It;

[difi,;ium]
n

1
s (
), .: audis , capis .

2 .
3 . auch.

18

. ( )

Prasens, Pramie.
edifice, estime, present.
\i
: Present, edifice,
esteem ( <fi:stimo); ,
, : aesthetics.

\;0:]

4.

[:]:

(.: );

(.:

foedus

).
( ,
);
. .: . , .

foedus,

5.

federal,

Q/.

federal,

( , )

po-e-ta)

; m

( :

( :

Q/.

penibIe,
Foderation.

( :

co-er-ce-o,

; t

a-er)

penal, penalty;

poeta

6--m)

[koer.!eo])

aerial,
poetry,

: .

ar

aeronautisch, .
poetisch, . .

, .

12.

1.

.., .

pota,

aerate,

poete,

(CONSONANTES)

[k].

, irsche .

cellarium [kellarium]

aerien, aerateur

cerasum [kerasum]

[k]

IV - V

Keller

[t,]

. .

~J.O

i;

19

z-

k-

i,

, ,
(. . ,

[t~;

: ,

u,

[k].

, -

, , :

caput

apitel

capital

capital

Kapital,

couleur

colo(u)r

kolorieren

cent.
centaine.
pour-cen!

cent. centenary Zentimeter,

Prozent

civil

civil

[kaput]
color

[k6lor]
:
centum

[t~en!um]

(.

civis

2.

zivil

[!$vis]

[z],

[s]: rosa [r6za] , acciiso [akkiIzo] lt 1 .

:

solus [s61us]

lt,

3. I

servus [servus]

scribo [skrfbo]

).

4.

quinque

[kvinkve] .

qu

u
[kv]: aqua [akva]

1 , ,
[s]: These,.ys , Agesilaus t.

20

5. ngu [ngv]:
gua [lingva] ; su [sv]
suadeo [svadeo] , suesco [svesko] , suavis [svavis]
( ).

6.

ti
[ti].

[ti]

IV - V

[t~],

[rc.sio] (.:

ratio

), initium [ini!ium] (.: ) 1.

ti

sti, xti, tti: bestia [bestia] , mixtio [mikstio]

Attius [Attius] ( ).

7.

h,

ch

[],

rh [r]

[ti]

th [t]

ph [t].

. :

ch6rus
physica
theatrum
rhYthmus

Chor
Physik

chorus
physics
theatre
rhythm

heater

Rhythmus

choral
physique
theatre
rythme

11

. .

ch

pulcher

pulcer

Gracchus

[k],
Graccus

8. sch
[sh61a] (.: ).
13.

()

[] , :

schola

muta ( littera

),

1 n
ti.

21

liquida.

()

ut

u Ii q u i d

pl,

dl, dr; tl, tr; gl, gr; cl,

: , ;

muta cum liquida

.

14.

( , .

11).

1)
,

(
, au-rum , Eu-ro-pa ;

qu): ro-sa

a-qua

2)

muta cum Iiquida

, sa-glt-ta ,
dis-i-- , ,

f-tu-

pa-tri-a
,

trum

, u-tu
, -

a-grf-co-Ia

( )

pejor

()

pej-jor

3) : d-s-d , ab-si-d
, abs-ce-do , ab-Ia-tl-vus (
, , ), ab-es-se .

. (

), (

15.

).

, .

, ,

).
:

vi-a vi( 10, . 3);

- pf-

pf-Ia

-la

: -

pI-l

Pl-

- ;

(.

scrlp-tor

s-v

11);

scrlp-

1;

s- ,

f1.
,

16. 1.

2.

( ).

3.

)
;

).

fl-Ii-a

sci-en-ti-a

- '
, , ( 10, . 3; 15);
ma-g{s-ter , fe-nes-tra , per-fec-tus , ind{g-nus -

,

, , , ,

na-tci-ra ,

or-n~-re , a-r~-trum ( 14, . 2)

- ,

in-su-la

li-quf-dus

e-mf-gro

n -

,
.

1
-

23

17.

,
.

18. )

1. d t s .
., 1- . cedo : *ced + si
> cessi; 1- . concutio :
*concut + si > concussi. ss :
dos *dots > *doss.
2. g
s t ( + s
). ., 1- . rego
n: *reg-si > rec-si ( : rexi); )' *reg-tum >
rectum; 1- . scribo : scrib-si > scripsi;
*scrib-tum > scriptum.
3. d . g. . f. t. .
: d ad + d,
ggrdir ad + gradior, nu ad +
, ffr ad + fr, attraho n ad +
traho, . arrfpio ad + rapio, aHiido ad +
liido.
19.

( 2 ).

esse

, .,

laudare,
-se

es + se = esse),

-.

-se,

s ~

laudare

esse
.

. .

24

audlre

1: *eS--m >

m,

*eso >

(, )

2 - rho.
3 s r ( w
gewesen) : . was were.

 20.

, -,

. ., ,

IV

s
-ss-
(causa caussa, ciisus cassus) ( )
, (de-silio
salio n, ni-si si ).
s ,
[z) ( 12, . 2) .

s: philosophia, rosa.

21.
1.

i, r (. 24) 1.

3- ( 2- . . . mitti-te
*mitt~-te), .
., ciipio , accipio nlU, ( > i); teneo
, contineo ( > i).
2.
.

. :

accipio

perficio

capio

- captum, acc~ptum (

);

facio

factum,

perf~ctum

).

m':

tiblcen *tibl-can (tibia + ,

).

princ~ps , *prim-cap-s
(primus + ciipio);
artif~x , *arti-fac-s (arti
ars + facio ).

ii >

(.

267),

25

 22.

) 1. : caedo

ai

.. caido)

, -

cldo *obcaido) ; l- . cecldi

*cecaedi. au U. : causa ,
, accuso .
23.

*mitto-nt.

3- .

( 168):

mittU-t

111 . . .,
consentiunt

consentiont.
11 .
. sing.: *lupos >
lupus, *lum > lupum, *ll > ll.

24.

, ~.

cap~-re

capr-: *capr-se > cape-re (.158).

25. r ~. .,
. . capio: *! > ; . .

mare

marf- ( 47).
( 47).

26.

()

. , ,
,

().
,

lauda-t

vide-t

lauda-mus

, vid-mus .

lauda-v-i-t

laudavit

il

loue,

lauda-ba-t
.

3- .

has praised, er hat gelobt.

terra-m

lauda-t
lauda-re-t

, terra-um ,

terra-s

terra

(. . .

).

(NOMEN

27.

pluralis),

(numerus

singularis)

(numerus

:
,

SUBSTANIVUM)

copiae (plur.)

copia (sing.)

. . -

27

: /. ( ),

( ); . '
;

colour
die Kosten

ciseau , , les ciseaux

colours ; . die Kost ,

(pluralia tantum). ., (pl.)

castra (pl.) . . : , ,
; . les mceurs, les tenebres; . the scissors, the trousers;
. die Trummer, die Ferien.
2.
,

masculi'num),

(genus neutrum).

(genus

(genus

femini'num)

, lO (

)1.

,,

28.
- nomen)

(declinatio)

Nominati'vus

()

(casus):

],

()

Geneti'vus

Dati'vus

()

, .

Accusati'vus

()

multa (pl.)
.. (.

.{!,

28

ll n

Jtl.Ol;
).

Omnia

sunt

r
- dixit aurum.

m,

I 0

<<

AbIati"vus -

(,

). ,

i n s t r u m n t 1i s

1 tl v u s

ablati"vus

, ,

, , ,

Vocati"vus

()

( 321 - 335).

1 t i"v u s

: , , , .

),

),

29.
,

II
III

Gen. sing.

-3-

-0-

-1

-r-

-IS
111

IV

--

-us

--

-ci

29

lO

30.

( 74 - 93).

IV

) ,

(., dat.-bI.

-is

-ais

-ois,

pl. 11

pl. 1
-i

11
-

oi),

..

: ,
:

III

stell-

(.

1 ,
49).

l-,

agr-, verb-

11

mar-

, ,

.
)
,
.

: mz,
mo,

-u

(. .

IV

- (.

.),

, , ,

11

-8

(. .

(. .

111

(. .

.),

III

.),

.),

.).

Possessive Case

(-5,

30

-),

( --)

31.
.

sing.

-,

- []. ,

gen. sing.
;

ll

, (., t
,

).

nauta

--.

stella.

(: sti-)

Singuaris

st!

stellae
stellis

stellae
stellae
stellam

sti

stellls

Nom,

PluraLis

n.

Dat.

32.

stium
stis

singularis,

nominatlvus singularis

ablatlvus

stellii.

accusatlvus singularis

stella-

-, ;

-rum

-5. . i/.

accusatlvus pluralis

genetlvus pluralis
*-s6m), accusallvus pluralis

accusatlvus

singul?Iis -

-5

ll

nominatlvus vocatlvus pluralis, datlvus ablatlvus

pluralis.
1 , , . genetlvus sing.,
datlvus sing. nominatlvus pl., -.
()

ai ( 11,

3).
31

<../

33.

-tura

-sura),

nominatlvus singularis

(.,

-ia, -ntia.

rosa
cultura

familia , scientia
, mensura .

natura

l1.

terra

gloria

, 06

II : ,
,

muet), ll
[ill, science, nature, culture, mesure.

-entia

II

-:

rose, terre, gloire,

- > -, -ia > -, -ntia > -, -ura > -ure: rose,

glory, family, science, nature. culture, mesure.
-ia > -ie,
: Familie, Natur, Kultur, Rose.
1
.

282, 284.

34.

-0-)

, .

-.

sing. -us, -
Gen. sing.

11

lUl01lll

lupus

puer

ager

vir

II:

lI:

l-

pucro-

gr-

vir-

vrb-

lupus
lupi

Dat.

lupum

Voc.

puer
pucri
pucro
pucrum
puero
puer

agcr
agri
agro
agrum
agro
agcr

vir
viri
viro
virum
viro
vir

verbum

ll.

NOI1l.

.~

I,
::!

v)

32

-rr),

verbum

verbum

Nom.,
/l.
Dat.

I~
~

lupi
luporum
lupis
lupos
lupis

-1.

agr1

pueri
puerorum
pueris
pueros
pueris

agri
agrorum
agris
agros
agris

viri
virorum
viris
viros
viris

verbii
verborum
verbis
i

verbis

.:

lupus, IUP1 ; puer, puerl ; ager,

vlr, Vlrl , ; verbum, verbl n .
11

-0-.

--

-us

- (
.

157,

1; 168,

. -/-;

1). -
vocaL1vus singularis

accusat1vus

; .

11

nominaL1vus singularis.

2.
nominat1vus

ll.

35. .
1. VocaL1vus singularis
.

-.
,

36.
pl. 1 11

sing., gen. pl.

l. -- II

11

-0-

, ().

Dat.

-1S

pluralis

( ).

/.

ll.

/.

/.

Dat.

/.

/. /.

sing.

II
2-167

arum
orum

as
OS

(. .)

15

is

Is

15

33

 37. nominatlvus s
gularis.
1. nominatlvus singularis
(stella-) (sti).
2. -us
, ,

s, -6-: *lup6-s;
( 23)
6 s : *lus > lupi.is 1.
puer
*pueros) ager "agros)
-6s .
- ( ,

3.
,

r,)

nominatlvus singularis

11

s i n g.:
-s,

11

),

r
-s, 1 (

)2.

-m:

nom. sing.

llm

> belli.im.

38.
Ovidius

-ius (., Lutius ,

filius . .
-1
, ( -ie), Ovidi, fili". meus
. . . . mi:

( 110)
Disce, mi fili ,

. !

locus

. . .

1 lupOs accusativus pluralis lu-s;

n (s > bs).

2 " (. . s) " ( s)

34

".

. . .:

IOCl

loca

() ,

)
: .

39.

,
.:

mentum

deus . .
df, gen. deorum deum, dat.-abl. dels dls.

del

11

-ari-, -ori-, -ment-.

lU, instru-

monetarius , notarius , auditorium

, fundamentum .

, ,

alllOpuu; .'IIIII,

IlOcmaeHIII, ;

rosarium ( ) , , .
-ari-, ,
- (monetarius > Miinzer),
: Spinner , lUn, Fernsprecher .
. 281 - 283.

40.

genetlvus sing. -1s.

III
1.

-1-,

( )

41.

111

(, ),
, .

sing.

gen. sing.

111

, .

comaCHOMY

35

111

nominati'vus singularis

111 .
-os, -as, -us, -es,

., -,

sing.,

111

-, -,

-io,

,
.,

111

nominati'vus singularis:

-.

( 37).

,
.

s.

"

, 111

roc

() .

42. ,
1, n s.

. .,
, .

-1-,

--

Nom. s. consul, gen. s. sUl-is, sUl-.

Nom. s. orator, gen. s. orator-is, orator- (
.

s.

Nom. s.

10,

1).

) --.

Nom. s.

gen. s. nomln-IS. ~s. ( ),

.
~

no-me-nis > -mi-is.

36

( 21,

1):

Nom. s. ratio

s.

J4,

gen. s. ration-is.

ration-

homo, h0d1fni5
( . s.) i ( OCTaJIbIIbIX ).
)

-s-.

gen. s. mor-i5. 5-
s. ( ),
5 > r ( 19): "mos-is > mor-is.
Nom. s. tempu5 , gen. s. temp6r-i5. ,
. s. gen. s.
temp65-. () > u ( 23),
. s. "tms > tempiis. Gen. s. "tms-is > tmr-is
( 19).
Nom. s.

5 ,

genus, gen~ris
-

gen()s-

60

geniis "gs; , .

gs-.

().

(.

- .) Nom. s.

S., ~-

~5-.

( 43)

. fll4J Il4r

43.

s.

-5

l
:

111

--,

--,

-t-, -d-;

--, --.

) -- --.

S .

[ks),

s.

()

( 18,

2).
Nom. s.

. -,

gen. s. pac-i5 (,
s. pac-s > .

); .

37

Nom. s. ' . leg-, gen. s. leg-is. Nom. s. "leg-s >

( g, 18, . 2) > lex.

lec-s

-d-.

d s
(ts > ss; ds > ts > ss), 55
: 55 > S ( 18, . 1).
Nom. s. aetas . aetat-, gen. s. aetat-is. . s.
"aetat-s > "iss > aetas.
Nom. s. palus . palud-, gen. s. palUd-is. . s.
"palUd-s > "paluts > palUs.
Nom. s. mjJ~s . mjJ~t + s > *miless > miles.
> [: "mi-le-tis > mi-lf-ti5 ( 21, . 1).
t

44.

II

111

', ,

-tor, -toris . 5.: oralor /(.

, !. oralor1.
-tio, -tionis
. 5., - : llr. aClio, onis f ,
, /(. , l. . action, . Aktion; constitutio, onis f
lu, /(. , l., . constitution.
-tAs, -tAtis -, . -tc, . ty, . -tat. .: universltas, atis f /lll , universitc,
university, Universitat.
Il l III . , ,
.

-Os, -oris (mos, moris > les mceurs; 1105, l10ris > l1eur), -es, -rtis (comes, comitis
n > comte), -, -cis (, pacis > paix) . -atio, -ationis,
8 -ation, -aison: ratio,
onis > raison, conjugatio, onis > conjugaison.
. 282, 284.

ll

45.

s.

0-

r
r

1 . orateur . s. oratorem.
38

S.

-1 ( 35,

S.;

IIO.

nlwx

111 cor8

Slnluwls

'1wC.jUl ,

Pluralis

nsulillU/ll,

2).

nsulinum,

lIt'utrU/ll

le/llinillu/ll

neutrum

leminjllum

aiJu

Nom.,

Voc.

-f,

-1

-UID

-IIID

-5

n.

-i5

Dat.

-j

-!

-15
-j
.

-l

-iil5

-iil5

-f5

-1

-iil5

-iil5

, dat. . pl., ,
( 32). Nom. . pl. ,

s.

-111

), . pl.
. -8, -~, -85, 11 . -,

-l,

-s.

-um

s.

46. Ne:
u

Nom.,

1]

.~
-)

'~

.:!
~

actis I

lcx I

tcmpiis n

nomen n

orator-

actat-

lcg-

opamo

tcmJXis- >
tcmp6r-

nomfn- >
nomin-

.peJIUI

.ACJI

orator

actis
actit-i,
actit-i
actit-em
actit-e

lcx
lcg-is
lcg-i
lcg-em
lcg-l

tcmpiis
tcmp6r-i'
temp6r-i
tcmpiis
temp6r-C!

nomcn
nomin-i5
nomin-j
nomcn
nomin-l

orator..fs
orator-um

aetitoos

lcg..fs
lcg-um

tcmp6r-l
tcmp6r-um

nomin-I
nomin-um

Dat.

actat-um

:8ro 1

orator
orator-i'
orator-i
orator-em
orator-l

n.

n.

Nom.,
.~

:
-), -05.

Dat.

orator-iiis

aetit-iils

lcg-iils

temp6r-iiis

omi-iiis

orator..f,

actat..fs

lcg..fs

tcmp6r-1

nomin-l

orator-iiis

actit-iils

lcg-iils

temp6r-iiis

min-ibIis

39

47.
l

11

-i-)

II II

, ll

-. , .
,

s.,

s.

-,

-al,

ll ,

II

'bJI .

s.

-i-

). .:

II

mari-,
animali-,
exemplari-,

., i > ( 25);
anrmal , i ;
exemplar , i !.

s.

JIIIII lx l

Sing.

~e

Nom., Voc.,
ll.

Dat.,

Plur.

NOIII., Voc.,
".

Dat.,

48.

"

anlmal 11

exemplar n
OCIlOBa:
exempliirf-

marl-

anini3ll-

mare
maris
mari"

anlmal
animalis
im

exemplar
exemplarfs
exemplarf

mqfia
marium
maribus

animalia
animalium
animalibus

exemplaria
exemplarium
exemplaribus

: abl. s.
(mari marl-, .: lupo lupo-, 36); .
. pl. lI
-3 ( 35, . 2): mari-a, tempor-a ( 46). gen. pl. -
III . -um: mari-um, tempOr-um.
Gen. s. dat.-abl. pl., ( 45 46),

II

.l lIl

rJJaCHbIM (). ll
s. - II ( 10, . 1). ,
r exemplar - : excmplal > cxcmplar, singularis
singulalis (. pluralis).
.

40

, . 1

-s

-1-.

-bus,

marfbus).
mari).
49.

(Iegis maris, Iegfbus

dat. s. -1 (Ieg1

.ll,

) .

flll

s. -1-
nom., voc., . pl. -12
gen. pl. -ium

(mari,

-is.

tmJt);

-3 (maria, tm);
-um (marium, tmum).

,
rn

.II

50.

gen. s.

-IS

111

( 48).

-IS

-s; dat. .
-fbus,
-1-
-bus, -fbus
-1-

l.

.1

-1-.

-1-

gen.

l.

-ium.

).

51.

111

41

gen. s. -is
Pars , gen. s. part-is ( );
, gen. pl. partium ( parti-um).
2. Nom. s.
-s -is 2 : vulps , gen. s. vulpis (
); , gen. pl. vulpium (
vulpi-um); civis Il, /, gen. s. civis;
, gen. pl. civium ( civi-um).
1.

l .

52.

pars f

vulps

ivs ,

Sillgula,.is

pars

vulps

Gen.

rts

vuls

civs

Dat.

parti
partem
parte

vulpi
vulpem
vulpe

civi
civem

Non~,

!.

Nom,

Pluralis

.,

Gen.
Dat., .

53.

rts

vulps

civs

partium
partibiis

vulpium
vulpibiis

civium

s. puppim,

.,

ci~

iVliis

(civis).
54.

civs

frater, fratris

s. (-im)

111

pl.

-is

. --

s. (-1).

.:

pupprs

s. puppi.
.

s.

parens, parentis

pater, patris

( ),

mater, matris
III

2 juvenis, is , canis, is ,
I .

3 I
cor, cordis 11 os, ossis n (. pl. corda, ossa; gen. pl. cordium,
ossium).
:

42

:,1I1S

febns

securls

rn,

-IS:

tums

Nlfs

lU

w,

Tibens

. s. -im . s. -! classfs I
navfs I , Ignfs lO. Ferro ignique vastare nntOum
aqua ignique interdicere lll (

55.
m,
;

).

56.

V1S f

bI

. .
.

pl.

: .

: .

111

V1S,

-1-)
vim, . 1.

. .
bI

'vis- S >
gen. pl. v1rium, dat. . pl.

V1s,

v1riiis.

57.
bOs, bOvfs m, I

III

No/ll.,

senfs

ou:
s. Jupprter

bou-

Juppfter
Jou-

. Jv-

bOs

Juppfter

Gen.
Dat.

vfs

Jvfs

bOvi'

Jvi

Jv

Jv

Nom.,

58.
.

bos
.

Pluralis

. .

Singularis

--,

Juppftcr, Jovfs
Jou- pater

OCllOBbI

.,

vs

Gen.
Dat.,

boum
bUbiis

III

iter. itini!rfs n

seni!x,

59.
s. :

III

(serm6,

ls ;

ord6, fnis

; )

43

- (labor, oris , )
-os (custos, odis ; mos, moris , )
- (venter, ventris ; imber, imbris )
u
-es (s, dis ; limes, is ,

) ~
- (index, icis )
-cis, -nis, -guis [-gvis] (piscis,

IS ;

finis,

IS

unguis,

IS

, ).

60.

l\: ,

camis ,; , oris ; ms, mdis

lex, legis .
: , cordis ; os, OflS , , 05, ossis ;
cadaver, eris , v, veris ; aes, aeris '.

J; quie~ quitis n;

iter,

itiis ,

61.
.

s.

,
:

-tas (civltiis, atis , )

-tus (virtiis, iitis , )
-s 1 (ars, artis , mens,
mentis , , pacis , , noctis )
-fs (navis, is )
-es (rus, is )
-do, -go, -io (fortitiido, inis , lmago, inis ,
ratio, onis )
62.

J1

r : as, assis ( ); mons, montis ,

pons, pontis ', fons, fontis , dens. dentis ; mensis, is ', orbis, is
; ordo, lnis , .
r vas, vasis .

63.
.

s.

,
:

- (,
-,

-1,

atis

- (,

is

gramma, atis )
anfmal, alis ; exemplar,

n)

- (,

fnis

1 s + s,
.

44

-is

-us, gen. s.

is

-eris (corpus,

opus, operis

) 1.

-ur (guttur, iiris

64.

) ,

r
lepus, lris

:
,

sol, solis , sal, salis (singularis

mus, muris MbllUb.

( --)

65.

.:

fructiis, us
IV .

, ,

n (

Dat.
.

66.

IV

fructu-), cornu

comu-)

Pluralis
n

cornu
comus
comu
comu
comu

mu

fructl1s
fructuum
fruclibus
fruclus
fructibiis

comuum
comibus
comu.il
comibiis

, OCllOI3bI --

.:

-us.

pl.,

Nom. s.

fructus
fruclus
fruclui2
fruclum
fruclu

Gen.

-us,

Singularis

Nom.,

us n

s.

--.

fructus

-u. Gen. s.

artubus

artus

IV

J1.

-u-

, ,

111

-u),

dat. -.

ll

lacubus

lacus

dat.

-.

pl.,

1 jus, juris , , lac, lactis

caput, capftis , .
2 l dal. s. -11.

45

Nom.

. , , ,

maria).

111 ., -s.
Gen., dat. . pl. ,
. (.: fructuum civium, fructibus civibus).

(.

pl.

67.

IV

111

. .:

"

statum, starc 1 - status, us ,

, ; video, v!di, V!SUffi, vid 2 - v!sus,
us , , l/; cado, cecidi, casum, d 3
- casus. uS , , (.) ; audio, audlvi,
audltum, aud!re 4 - aud!tus, us ; sentio, senSl,
sensum, sentlre 4 - sensus, us .
68.

sto,

stti,

:
,

(manus

IV

domus, us

.., , ..,

. .

):

tribus, us

(domus .., ..,); manus. us f

); ldus, lduum f (

..,

15- , , , l-

(lta ,

).

domus I (
11 : . s. domo, gen. pl. domorum, . pl.
domos. dom! .., ( CII'
), domum ..,, domos .., , domo ..,.

.69.

) ,

(lt --)

70.

_~il.

-cs, gen. s.
s. -

--, .

. ,

, .:

rcs,

dics, die!

( -) ,

( di-) ( -

-i-.

't,

. ltJI ltJI.

46

s.

; , ); fids,

fide1 f

( fid-) , , .

dies.

res

fids

dis

rs

dis

ri

lidci
fidei
fidem
fide

diei

rrum

dierum

dii

rbus

dius

diem
die

rs

dies
diebus

ri

rem

71.

Pluralis

rs

llll

Sillgis

Nom.,
Ge/l.
Dat.

rblis

.,

+ s (re-s;cp. fructu-s).

gen. s. -1
Dat. s. . -1
III (orator-i), IV (fructu-i). . s.
-. . s.
(. stclla). Nom. . pl. -s ' 111
IV . Gen. pJ. -
1 II (sti:-ru, lupo-rum). Dat.
. pl. -bus 111 IV (civibus,
fructibus).

Nom. s.

11

72.

Nom.

s.

~eH.

(11 . lupus Iupo-s, 111 .

rex, civitas reg-s, civitat-s, IV . fructii-s, V . re-s),

(1

. sti.,

ll-),

11

III

orator). Nom. s.

(I

- (l1

tempus ts, marE < marr, IV . rn).

47

Gen. s. -1 (1 . stellae stella-i,

11 . l-l, V . re-i), -s (111 . mari-s, IV .
fructu-s; I . s -is: oratar-is).
Dat. s.

(11 . ', I .
marl, IV . . cornu), -1
(1 . stellae stella-i, III . oratar-l, IV .
. fructu-l, V . re-i).
. s. . . -
(stellam, ', civem, fructum, rcm),
. s.
. s.
(1 . stelIa, 111 . vl, V . re)
(11 . ', I .
mari, IV . fructu , i, ). I
111 . . s.
-~ (oratar-~, civ-~).
. S., . 11
-us (voc. -~: '~).
Nom. . pl. . -3
( . i, III . nomina, maria, IV . cornua). , IV V
. . . pl. . .
-s (cives, fructus, res; 111 . . -S

Voc. s.

-s: t-s).
1 11 . . pl. -1 (stellae stella-i,
lupi), . pl. - -s (stellas, lupos).
Gen. pl. -r-um 1, 11 V . (stellarum,
luparum, rerum), - 111 IV . (oratorum, marium, fructuum).
Dat. . pl. . 1 .
-IS (stellls, lupls), , IV V -bus
(maribus, fructibus, rebus, III -ibus: oratoribus).
Voc. pl. . . pl.

,

, .

8 ).

48

gcn. pl.,

111

 73.

I( I( lCJI
(

CIUlOHeue

I(

3BYl(OM

11

III

III

~
/({) J

jj

m(l) n

.!

I,m n

.!

Nomillatlvus 1

us

um s

is

er-

- us u-

.~

GenetJ.-vus

is

Is

us

ui u-

AccusatJ.-vus

Ablativus

Genetlvus

arum

orum

um

ium

uum

rum

DatJ.-vus
AblatJ.vus

Is

fs

ibus

ibus

ibus

us

AccusatJ.-vus

as

os

NominatJ.-vus
VocatJ.-vus
.~

'~
~
Q.,

'~::t
.~ DatJ.-vus
~

2 - um -u

1-

uia us ua

ia us

1 vocat1vus , bI nominativus
11 . -us ( 35, . 1).
2 ro bl - -im ( 54, 55).

49

74.

11

75.

--),

-us

II

Il

-um.

-0-). Nom. s.

-,

I.-Il

II

1)

11

111

2)

(NOMEN AOJECTIVUM)

-,

, :
;

erum

niger, gra, grum

bonus,

,
,

, ;

libCra, nigra,

11

magnus. magna, magnum /u. /u.

: magno-. mgIi-. magno-.
Sillgulis

aiJu

nt

n
magnum
magni
magno
magnum
magno
magnum

magnus

mgn

mgn!

magnum
magno
magn{!

magnae
magnae
magnam
magnIi
magna

mgn

Plurulis

Nam.
Ge/L
Dat.

liberum, nigrum.

liber,

nt

magni
magnorum
magnis
magnos
magnis
magni

mgn

mgn

magnIirum
magnis

magnorum
magnis

mgn

mgn

magnis

magnis

mgn

mgn

76. , ~
,

m,

50

nauta

. ,

( pota

/)

nauta bonus).

-us

(t

RmlUS,

. : ,

, ,

nabe,

(,

LU1

-;

guter

-,

i). , ,

gute Lehrerin, gutes

muet,

- -,
,

-eux

-euse

.)

77.

-i'd-, -i'c-, -iv-, -10-, -80-, -05-.

. . timi'dus , pubIi'cus t, activus , divlous -'
m, subterraoeus rw., nervOsus , .ic . timide,
pubIic, actif, divin, souterraio, nerveux, l. timid, pubIic, active, divioe, subterraneous, nervou5. :
.. nervos (), . , , ,
-ic- ,
-- (.: , ). . 280, 282, 283.

(Adjectlva pronominalia)
78. 1
.
,

genetlvus sing.

-1.

11

( 114),
-lus, dativus sing.

Ix : unus, ,
solus. . um , ; totus, , um
, ; alius. alia. aliud ; alter, ~a, ~rUffi (
); uter. utra, utrum ( ); neuter, tra, trum
; ullus, , um -; nullus, , um ;
uterque, utr!que, utrumque l .
Gen. s. : unlus, sollus, totlus, alterlus (
alius, altcr), utrlus, neutrlus, ulli'us, nulllus,
utri'usque.

um

. .

un, seul, tout, autre, neutl'e, nul.

51

Dat. s.
utrique.

a1tt~ri,

uni, so14 tot4

utri, neutr4

u u

I\ llll

Sillgularis

11/

ll.

111

ulli
ullarum

ullae

ui

uirum

ullarum

11

ui
v

~llus

Nom.

Pluralis

ullum,

ullius
ulli
ullam

..

Dat.
.

ullum
ulla

ullis

h:.

uis

ullas

ullum
ulla

ui

ui

ullis

111

79.

l1I
-i- (., forti- -
). Nom. s. r r

(forti-S, . 37, . 2), . s.

i >

(forte

forti,

25, 47).

111

-is

, - . .:

, ;

s.

fortis

forte

(-is,

-).

111 Jll
-ri-. , 11
. -- (pucro-, agro-, 37, . 2),
. s. r - (.: puer,
ager, liber, niger). .: celer , celeris , cel~re
; acer 1, acris, acrc , , .
80.

(-,
.

s.

-rs,

-),

--~-----------------------.

acn-s

52

1, ac!:S > acers >

> acer.

81. Genetfvus s.

82.

s.

III

(fortis,

lris,

acris).

s.

, ,

-ns 1 - ( nominatfvus).
sapiens, gen. s. sapientis , , ;
audax, gen. s. audacis , , .
83.
-1- ( 79),
:

, . .
.

Nom.

iA.

pl.

84.

s.

.!
n.

Dat.,
.

-ium.

pl.

-IS

(.

pl. -es (45

46).

53).

forti's. forte

Singulais

J\ 111 J\

.,

-, . .

85.

-1, gen. pl.

, .

abl. s.

forti's
forti's
fortl
fortem

Pluralis

n
forti!
forti's
forti
forti!

frts

fortium
fortibiis
frts

n
fortiii
fortium
fortibi:is
fortiii

sing. masc.:

celer.

1 -ns
- . 190.

53

ro :

Singula,is

111,

Nom.,

!.

Pluralis

11

sapiens
sapientls
sapientl
sapientem

n.

Dat.,

sapiens, sapientls

11',

saits

sapiens
sapientls
sapientl
sapiens

sapientium
sapientibus
saits

n
sapientili
sapientium
sapientibus
sapientia

audax, audacis

Sillgularis
,

Nom.,
Gell.

Dat.,

!.

86.

111,1

uds

audax
audacls
audacl
audax

audacium
audacibus
uds

audacia
audacium
audacibus
audacia

dives, divitis
nu,

87.

audax
audacls
audaci
audacem

Pluralis

princeps, principis
vetus, veteris .

JI

111

-i1is, -bi1is

pauperis ,
panicep.s, panicipis

-aris (, ). .: mobi1is nolt

KOro ), stabi1is m', popularis /4 .: . moblle,
.. mobll, . ; ., . stabIe, .. stabll, . ; .
populaire, . popular, .. popular, '". . . 280, 281, '283.

(,

(GRADUS COMPARAnONIS)
JI

88.

superlatfvus).
54

n
(gradus comparatfvus),

(gradus

positfvus),

11

(gradus

11
( 79 - 86).
89.

( 75 - 76)

III

gen. S.
(-[ 11 .; -is
111 .) : -ior
, -iUs 1 . Nom. s.
- .

PosiliVus

Nom. sing.
altus -
miser -

ComparaliVus
ll.

sillg.

altior - , -;
altiiis - ;
miserior - , -;

a1t1

miseri

pulcher celer faci1is felix -

celerls

faci1ls

90. Gen. s.

miserius - ;
pulchrior - , -;
pu1chriUs - ;
celcrior - , -;
celerius - ;
facilior - , -;
faciliUs - ;
felicior - , -;
feliciiis - ;

pulchri

fel1cls

-ior-is.

II

ra

s > r ( 41,

111

42).

-i(\s-. . .
s ( 19) !l : -ios-is > -ior-is
. . -ior lt . . ra
, , ( 10, . 1),
. -ios,
ii (.: tempus temp6s, 23 42).
gen. s. -ior-is . s.
-ior -iUs.

55

 arcI ll

Sillgularis
,

NO/ll., .

/.

91.

-issfm-,

111,

ltis

altius

altiorum
ltis

altius

11

II

felicissfmus

gen. s.

-us, -, -um (
1 ,
75). Altissfmus (,

(, ) .

altiora

altioribus

, .

-,

altiora

ltius

) ,

92.

altior
altiorls
altiori
altiorcm
altiore

Ge/L
Dat.

Pluralis

-rfm-

-um. Pulcherrfmus

(, )

-sfm-)

s.

cclerrfmus

-us,

-,

(, )

93. 1I1 ., .
gcn. s. -is,
gen. s. -fs
-Ifm- ( -sfm-) -us, -, -um:

(gen. s. fis)
(" " diffiis)
simis)
("
"
dissimis)
("
humis)
("
"
gis)
("

facnis
difficnis
sims
dissims

humnis
gs

,
-

- facillfmus, ,
- diffiimus, ,
- simillfmus, ,
- dissimimus, ,
- humimus, ,
- gimus, ,

-is

-issfmus ( 91),

.: uts

utilissfmus.

94. llll ll II II

56

-,

I',

-,

lI ll

- , -III()

-()

11 -

8 , -

-(e)sl , - -esl

95.

felicissimus

1 t lV u sl

96.

altissimus
pulcherrimus

, .

. .

,
.

si

mosl -

gr dus

: , .

tres,

. ,

sehr,

hhst

97.

li,

bonus, , um
malus, , um
magnus, , um
parvus, , um
multi, ,

meliUs
pejor, pejus
major, majus
minor, minus
lus, plura

optimus, , um
pessimus, , um
maxfmus, , um
minimus, , um
plurimi, ,

major - ( ); maxfmum - ,
; minor, minus - ( ) (
); minfmum - , ; mclior - ( ro
, rn'I ); oplimus -
, , ; pcssimus - Il, .

98.

besser,

beslen;

good.

ll

, , ;

tl,

besl;

gul,

: , ill.

1 effero, exti:ili, elalum. effcre [cx-fero) lum; 1Ilt.;

,

lIOQm.

57

99.

),

(, ,

-us

i),

magis

maxfme , . :
idoneus , . magis idoneus ,
. . maxfme idoneus (, , )

, II. .

necessarius

, . .

magis necessarius
maxfme necessarius (,

, ) .
. ,
,

(mehr, weniger;

ll llrnlt

),

meisten)

ll

(plus
(more

(,

moins)
most) .

Mellee;

lI

100.

II 11

:
~

(
,

.:

quam

(),

. , ,

l , ( I t l U 5

m r t i n i 51).
Aqua Ievior e5t, quam ferrum (nom. 5ing.)
levior e5t ferro ( . r t i i5)
101.

11

II

r t i t l U 5, 303): optrmus omnium

n t

u5

. Gcnittv .: der

beste meiner Freunde.

.

58

comparo,

\;,

atum, are 1

comparatio, onis

(ADVERBIUM)

102.
)

semper

fere

) , .

103.

s.

gen.

S.

gen.

ll.

Nom sing.

latus
liber
pulcher
minimus
fortissimus

11
-1 -:

bl

bl

gen.

S.

-nt-,

-:

acer
celer
fortis
felix
sapiens

blbl
bl
bl

bl

1. s.

'

acnter
celenter
fortiter
feliciter
sapiemer

bl

primum

111
-is -iter1 ,

acris
celeris
fortis
felicis
sapienlis

bl

104.

Adverbium
late
liberi!
pulchri!
minime
fortissime

sillg.

lalj'
liben
pulchri
minimi
fortissimi

multo

partim

-;

; ;

merito

multum

casu

105.

11

, . S.

celerius

106.

felicius

-iUs, 89).

.:

altius

latius

"

1 -lI bl -i- bl !
111 ( 79).

lbl

59

-:

fortissime

dI

"

fortissimus), celerrime, minime ( 103).

,~

107.

(PRONOMINA)

' :

(personalia),

(reflexlvum),


(possesslva),

(demonstratlva),

(determinatfva),

(relatfvum),

(interrogatlva),

(indefinlta) (negatlva).
II (PRONOMINA PERSONALIA 1)

108.

ll

ego, ". , . ich, . 1;

du, . thou.
n n 11 2

tu,

".

.: .

.IIO

moi

( ).

Singularis

Pluralis

II

II

Gen.

meiv

Mlle

tii
tui
tibr

v5s

Nom

Gen.
Dat.
.

1 pers6na,
2 . 251.

II

NOIII.
Dat.

60

1- . . . .:

ego, mei; ". , ; I/. ich, mcincr; . 1, ; . je,

n5s
{ nostri
nostrum
n5bls
n5s
n5bls

lIac

lI

f .; ; , .

{vestri
vcstrum
v5bls
vOs
v5bls

'!

r t it

genetfvus pluralis

u s ( 303).

.,

) ().

l- 2-

g n t u s
memoria nostrf (vestri) (
nostrum (vestrum)

().

cum

mcum , tum ,

nobfscum, vobfscum.

3- .

( 112, 113) .

109; (PRONOMEN REFLExlVUM 1)

II&IIIlDe llOllllDe

Nom.
GetI.
Dat.

!.ui

"

s'rbI-

"

se

3- ,
.

aqua

l-

2-

: in
video ( ) ; te vides

vos

nos vidus ,
se vident .
abIatfvus

se videt

vidtis ,

Accusatfvus

: ss.

cum

( 108): secum

(RN-IN SSESSiv 2)
110.

ll

11

rcto. I. um. 3 uu , puu.

2 possldeo, sedl. scssum, 2 .dt'III; posscssivus. , um (.-,.)
nai}.JI,

IIlllJlt'

61

meus,
tuus,
suus,
noster,
vester,
.: .

mm

tua,
sua,
nostra,
vestra,

tuum
suum
nostrum
vcstrum

ton, son, notrc, voLre;

mcin, dcin, sein, unser,

euer.

111.

(l-e .)
(2 " ,,)

amas
amat

lIIIII

amlcum
amlcum
amlcum

(3 " ,,)

meum

tuum
suum

..

lO

.:

Ich liebe meinen Freund, du liebst deinen

Freund . .; 1 ' fricnd, he 10vcs his friend . .; J'aime
ami, tu aimes ton ami . .
JIl (I\IN DNSRAIv1 )
~

112.

, .

haec, hOc

; ,

);

iste, ista, istud

, );

, , ud ,

, (

);

1S, , 1d , , ; , , (
- , ).
.: Hunc librum lgi (
, ). Istum lirn lgi ()
( ). III librum lgi

librum

1 dcmonstro 1 lll.

62

lJ

).

lgi () ( ).

 113. , 15, ,
Id,

3- . , , 1

114.

, OCIIOBHOM
:

-ius (-jus), dat. s.

(1 108).

(-3-

gen. s.

I - 11

-i.

-6-

- (iste, i1l),
I 11 ( 35, .

Nom. s.

1);

s.

quod,

quid).
11 S.

Nom.

ll . iII. iII.

illum

illam

ud

116.
istA, Istud.

, s

rum,

Iste.

llO

117.

.:

1118.

illae
illarum
iilis
illis
.,
illis

Dat.

illi
Jllarum

Gell.

11
ud,

illud

Pluris

Sillguaris

aiJu

-d (istud, ilIud, id;

aliud,

Alexander

, . . u

().
iII, II lo

JI 3- ,

CT8J\O

e6JulJl

. 3- ",
Jl 38

(,

= , , ),

Jl"

, ll ~o BPC\lJl 0"0>. - 1110 () , . . - ,

.

63

3- .

PluraLis

Sillguais
llL

NOIIL iII
iII

/L

< iI
<

iIIi, . llL (il)lUi < lui

(iI)lum < le
(iI)lam < la

Dat.
.

NOllL iII!
Ge/L iIIorum
.

---

iIIos

iII,

eux2

------ les2
_____ elles2
_ l e s2

iis

< ils1
< leur

IL
.

sillg.

< le
< la

(il)lum
(il)lam

llL

pL

(il)OS~

(i1)ls/

les

iII 011

celui.
119. II IS, . ld

Singulais

NOllL

lS

Ge/L

...

Dat.

PluraLis

;jus

eum

ld

1 -s

earum
v
eis(iis)
eas
eis(iis)

eorum,

" eorum

ei(ii)

, eos

rn l . .

, ,
.

64

Nom. s. . . i- (

i +

-;

- . . ,

1)
s. : hic <
35, . 1); 2)

-
. . .-.
(.

s.

pl.

>

3) ,
pl.' . .)
-i- (ha-i-c > haec); 4) gen.

n.
D.

/.

hO

121.

Pluratis

hacc
huji:is
~
hUlc
hiinc
h5c

hi

hae
h1irum
hisv
has
v
his

,hrum

11

,hlc

>

Nom.

1 (

. . .-.

Sillguaris

aiJu

<

. );

*hamc

120.

dat. s.

hic, ,

-0- .
( /, .

> is); gen. s.

dat. s.

,hos

hO

hrum.

s. : *humc >

hunc,

hanc ~

oui:

<

(.:

il <. oil < oui.

(PRONOMINA DETERMINATiVA3 )

122. : ipse, ipsa, ipsum , ,

( iJl, 115, .-. s.
-)

idem, eadem, idem

, .

1 . m, .: -
.

2 . llll ll idcm: . s. *eumdcm < eundem, *eamdem <

eandem ( 123).
3 detcrmlno 1 01l"U"Ill.
3-167

65

 123.

idem ,
is ( 119) -dem (
d : isdcm > ldem).

ll"
.

sing. s

Singuaris

ikIl

Nm".

"

eadem

!.
.

eundem

bl.

e6dem

s.

i'dem !

ejusdem
eidem
eandem
eadem

Cel/.

gen. pl.

11

..

ldem

Pluratis
1I

eldem
eaedem eiidem
(ildem,
ldem)
,e6rundem eiirundem e6rundem,
v
elsdem (ilsdem, lsdem)
, e6sdem
easdem eiidem
"
elsdem (ilsdem,
lsdem)

,,/

i'dem
e6dem

> n
(-md > -nd):

!!.~.

sing.: *cumdem > eundem,

*camdem > eandem;
pl.: *eorumdem > eorundcm,
*carumdcm > earundem.

(PRONOMEN RELAlVUM 1 )

124.

*ll()-, .

JIIIII

qUl, quae, quod

-,

(:

*qua-).

66

qul, quae,

qud

m.-.

refcro, retuli, relatum, referre [re + fero]

s.

nlltOum (.

259).

(.:

istud, id), gen. s. -jus (.: ejus, hujus), dat. s. -1

gen. dat. s. JIaCHoro u (quoius >
cujus, quoi > cui) qui hic.
-d

'l<J

i:

s. *quo-i >

*qua-i >

q,

(.:

quae

*ha-i-c >

hacc).

qui

s.

dat.-abl. pl.
- f: quf-). dat.-abl.

. (

III
pl.

qu1s.

:
,

quibuscum

quocum

qUl, quae, quod

Sillguais

ll

,QU!

PluraJis

11

~uae

qud ...

111

Gell.

cUJus

Dat.

CU!

...

qud

quo

qua

quo

quod -

qui

,quos

quae

9uarum

quorum...

quas

quae ...

q~ibus

11

quae
quibus

quam

qui,

qU!
,guorum 1

quem

125.

1011\lll

.
JIll

NO/ll.

quacum

que.

III (RNIN INfERRGIv 2 )

126.

nllJIl,,

IU ,

-,

-?

qu1. quae, quod

-,

CKOI'O

Il

ltall

-?

;(
3'II1 l\JI

quorum praesentia sufflcit

nm

mamo.

ll qui II : status quo ante

bcllum (fUlt ... ) ll, ,\! ( ... ); status quo ante
status quo ; qui pro quo ffW ; ,

pa.Jy.'ll'//ue,

llll

II

2 itrrg 1 .

67

qui, quae, quod

( 124).

-:

Quis

qui; quid -

J(aK

quis?
quod

quid?

( 124).
Uter, utra, utrum? ,

-,

- ( )?

)? (. ,

127. Genetlvus cujus

qui

-n

est?

quorum

78).

Quorum libri sunt?

.:

Cujus libcr

IIII ro (RNIN INDFINff 1 )

128.

ull

, , , -

quis, quii (), quid

} -aliqulS, aliquii, aliquid

quispiam, quaepiam, quidpiam

quisquam, quidquam (quicquam) ~KTO-TO
quidam, quaedam, quiddam
quisque, quaeque, quidque

unusquisque, unaquaeque, unumquidque

qui, quii (), qud

} -aliqui, aliquii, aliquod

quispiam, quaepiam, quodpiam

quidam, quaedam, quoddam
-
quisque, quaeque, quodque
unusquisque, unaquaeque,

unumquodque

quivis, quaevis, quidvis

}
quilibet, quaelibet, quidlibet

quivis, quaevis, quodvis

quilibet,
quaelibet,
quodlibet

quisquis, quidquid (quicquid)

quicunque, quaecunque, quodcunque

quicunque, quaecunque, quodcunque

I definio 4 /lm/>; definitus , indefinitus n

//>!.

68

Jl
,

JlIII (. : /-, //-).

, ;,:

ali-'\ -piam, -quam 1, -dam, -que 1, -vis 2, -lit 2, -cunque 1.

Il

I1J.

Ll

: -

l\

quid,

qud.

- quis,

- qui'.

129. si , nisi , ( 423,

457) num
quis, quid ( aliquis, aliquid). .: si
quis /-, nisi quid ll, quis /,
num quid -.
130.

). .:

alicujus; alicui'; aliquem, aliquam,

aliquod ,. .3; quisquam gen. s. cujusquam, dat.
cui'quam, . quemquam, . quoquam.
quidam -md- > -nd- (.
idem, 123): . s. quendam *quemdam), quandam; gen.
pl. quorundam *quorumdam), quarundam.
unusquisque ,
quis, unus ( 78): gen. s. uniuscujusque, dat.
unlcui'que, . unumquemque, unamquamque . .
131.

aliqui

quicunque.

: .,

alius

ali-

aliqui

2 : vis - 2- I( . , volo ( 261);

libct ('III ) , .

3 aliquis aliqui ( res)

1T

ll .

parcere ali'cui

,:

vitare aliquem, aliquid /-,

/-, peritus alicujus rei -

69

II

II

lfl

aliquj~nus,

ll.'Il, "

... KTO-lIJ\h

Qtlicunque >

>

aliquiunum

l~I.

aucun

J\

(.

J\

129:

quis

'! ).

quiconque

(II) .

JII : (PRONOMINA NEGATiVA 1)

132.

;
;

nihil

m ll:

hu ) .

Ix

78.

133.
homfnis);

(gen. s.

nullus

m m m

( 78).

2 )

= ; .
*

nemfncm;
134.

"
gen. nuHlUs
(nemfne).

Nom.

nihil

(nemfnfs): dat.

();

nemfni

. .

nulla res .
.N., . nihi! ; gen. nuHlUs rel (nihni); dat.
re (nihflo).

I
135.

ll!

rel;

(PRONOMINA CORRELAnVA 3)

, 1I0
, .
~

II,

, :

Quem !ibrum leges?

) ? -

1 nego 1 ; negativus .
:! . . niemand, lI ; . nobody.
3 + relativa, . pronomina rclativa, 114.

70

 : Hunc librum ( ) .
Librum, quem milli dedisti , (
) . Quemvis librum , (
lll ) . Nullum librum (
).

136.

(NUMERALIA)

(cardinalia 1),

(distribuLlva3)

(ordinalia 2),

(numeralia adverbia).

137. Numeralia cardinalia et ordinalia

lI,

III

IY

111

IX

III

XIY

III

XIX

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19

Cardinalia

(-

unus, , um
duo, ,
tres, tria
quattuor
quinque
scx
septem
octo
novcm
dccem
undccim
duodccim
tredecim
quattuordccim
quindecim
sedccim
septendccim
duodeviginti
undeviginti

Ordinalia
()

primus, , 4
secundus, alter
tertius
quartus
quintus
sextus
septi'mus
octavus
nonus
decimus
undecimus
duodeci'mus
tertius deci'mus
quartus decimus
quintus deci'mus
sextus deci'mus
septi'mus deci'mus
duodevicesi'mus
undevicesi'mus

1 dlli cardo, i'nis ; ; , 06mo.1m.

2 dlli ordo, i'nis , IlO.

3 distril)utiva dlstribuo, ui, utum, 3 l1, .
4 Il , 'J
. s. lJ -us, -, - ( . 75).

71

20
21

II

22

VIII

28
29
30
40
50
60
70
80
90
100
101
200
300
400
500
600
700
800
900
1000
2000
3000
5000
10000
100000

XXIX

XL
L
LX
LXX
LXXX

I1

11(1:))

II

(11; )

()

V (/;);))
(/;);)

(/;););)

viginti
viginli unus
(unus l \1ginti)
viginli duo
(duo ! viginti)
duodetriginta
undetriginla
Iriginla
q uadragi n (
quinquaginta
sexaginta
septuaginta
octoginla
nonaginla
ccntum
cenlum (et) unus
ducenti, ,
trecenti. ,
quadringcnti, ,
quingenti, ,
sesccnti, ,
septingenti, ,
octingenti, ,
nongenti, ,
mille
duo milia
tria milia
quinque milia
decem milia
centum milia

vicesimus
primus l vicesimus
(vicesimus primus)
lt l vicesimus
(vicesimus lt)
duodetricesimus
undetriceslmus
lricesimus
quadragesimus
quinquagesimus
sexagesimus
septuagesim us
octogesimus
nonageslmus
centeslmus
centeslmus (et) primus
ducentes[mus
trecentesimus
quadringentes[mus
quingentesimus
sescenteslmus
septingenteslmus
octingenteslmus
nongenteslmus
milleslmus
bis milleslmus
ter millesimus
quinquies millesimus
decies millesimus
centies millesimus

138. 1 10 (unus,
duo, tres, quattuor, quinque, sex, scptem, octo, , decem), 20
(viginti), 100 (centum) 1000 (mill)-
; - ,
,

(
)- Il.

1)

11

trcdecim . .

72

17
-decim

decem): undecim, duodecim,

2) 30 90 () -ginta1:
triginta, quadraginta, quinquaginta . .
3) 200 900 () -centi,
, ( centum 1) (ducenti, trecenti) -genti (quadringenti, quingenti).
4) 18, 19; 28, 29 . .
: () , ()

(duodeviginti, undeviginti; duodetriginta, undetriginta).

5)

: ) ,
.,
.,

139.

secundus,

);

et

( ).

tres et viginti

,
,

viginti tres

primus, ,
alter, era, erum

m , ,

. (

-esfm-

18)

duodevicesfmus, , m , undevicesfmus,
, vicesfmus, , m , centesfmus,
, millesfmus, , l1 .

140.

us,

, m
, m

10

JUl

(
(

13

19);

11

16), -tcen

- (

11

13

19), -zehn

-ze

19).

i -ginta . ,
nw. JUl

20: vi-ginti .
2 centum ,
, -centi, -, - -genti, -, -, g
[k] : [nk] > [ng].

73

ll

( )

unus. ,
duo, ,
tres, tria
qualluor
quinque
sex
septem
octo
novem
decem

2
3
4

5
6
7

8
9
10

deux
trois
qualre
cinq
six
sept
huit
neuf
dix

ein
zwei
drei
vier
fiinf
sechs
sieben
achl

two

three
four
five
six
seven
eight
nine
ten

zehn

,
,

mo

fX

primus 1, secundus2 alte~, unus, duo

:

premier, second ( deuxieme),

first, second, . two
erste. eins

deux

ltu:
HeMeKO~!:

: , , ,

141. unus,
duo, tres, 200 900 (ducenti - nongenti)
. milia .
unus, . m ,
( 78).
I,

tantum),

ill
.: u castra .

duo. duae. duo

dat.-bI.

pl.: duobus

(,

pluralia

1 - 11 ,
n), duiibus (f)4.

1 primus - , ,
.'!.

erste ( er-) . first (

d ).

2 secundus - (.228) sequor

.

3 altcr , 11 ( 78).
4 , , . m. ,
, 061'.

74

ducenti,

tres

(200 - 9(0) -

. .

f, tria n

nongenti,

11

111

( 85,

. ).

quattuor

centum

, iIl

(1000)

. .

142. l,' .
sing. " -us, -, -, ll 1 .
( , ., prima) 11 . (
11 , ., primus, primum).
Alter ( --) ,
( 78).
143.

1\oI

ein

(zwei, drei): gen. zweier, dreier; dat. zweien,

dreien.

, .

144.

mill ( . '1.,

J'J

1, 2, 3

dus

una femina f

; duae ll f
ducenti libri ,
ducenta mala n .

1/0

200

900

.:

unus graunum m] n ; tria verba n ;

ducentae scholae f ,

145. 4 100
(quattuor - centum), 1000 (mill - singularis),

quattuor homines (. pl.) adsunt -

; liber quattuor hominibus (dat. l.) datus est -
; centum libri (. pl.) sunt - ;
ccntum libros (. pl.) habeo - , ;
ill discipUli (. pl.) in schola sunt - .

75

 146.

ili

(pluralis!) -

IO , ,

.:

tria milia milftum -

(genetlvus quantitatis, 304),

(tria
milia, aI
. miIrtum), duo milia passuum 1 -

(), . . .
:
lgi

i1l
lgi

libos

lgi

147.

duos Iibros

duo milia Iibrorum

148.

149.

( )

-
milia (pluralis).

I,

,
.

1I0

lgi -
centum Iibros lgi -

Iibrum

(, , , )

, .:

millesfmus nongentesfmus nonagesfmus tertius -

annus

150.

Jl

1 singull,

(distributiva)

, ,

scmel

(adverbia)

2 binl, , ,
3 ll (trlni), ,
10 denl, ,
100 tl, ,

bis 2 J\
ter
dis . .
tis

1 mill passus mill passuum (

(= 1478,7 ).

), . .

2 .lll1 bis

76

< du: bls < *duis.

(milli)

1000 singi.ila milia

milis

151.

--

-1,

( )

-3,

- ,

-is ( s).

152.

11

?,

)'l

Discipiili ducentos libros habent -

singUlos, binos libros habent -

).

DiscipUli

( ) ().

153.

librum ter lgi - (

). Bis quina sunt decem - (
: ) - .

(VERBUM)

154.

'I

(genus act1vum)
:

conjunctlvus).
- ,

(modus imperatlvus)

(genus pass1vum)
(modus indicat1VUS), n
(modus

( 393 - 411).
,
r

-Ie

(,

77

Jl

110

, 'III0
II

Jl .

(tl (lI )

praesens ( ), imperfectum (
) futiirum primum ( ,
futiirum 1 ,
).
2 ( )

perfectum

),
lIJ

plusquamperfectum

( ,

( ; ,

futiirum secundum

, -

1I0 ).

155.

BpeMeHHblx

() :

(,

).

(,

156.

( ) .
(

) ,

()

infectus , /,.
2 perficio, eci, fectum, 3 , u ; perfectus
lll,

78

iOI'O .

II 3- . . .

II

laudatus est

he is praised (Present Indefinite Passive),

il est loue (prescnt du passit), wird
gelobt (Priisens Passiv).

157.
"

--

(oma-),

-1- (audl-).

-- (m-),

)
-e- 1 (mitte-); )
(capi-).

158.

(infinitlvus)

-, :
, m- ,

audl-re

-i-

110

: *capi

mittere

> -

mitte-re

oma-re

( 24),

2 .

(I) (I) ,

111

l- . . . .

.... KOTOPOl'O . .,

col-

....

Il

1 )

in-

l'

ii

Il-/

I6l0- I/

- 168.
2 l)]l'.1 -1- ,

, , .

79

1- . . . ,

-.

l- . .

orna-re

orna-

orno 1

II

m-r

"

mitte-re
cape-re
audl-re

mittecapfaudl-

mitt-0 2

i-

audi-o

IV "
159.

-:

-oir:

> almer.

> devoir.

11

160.

):

ff

' .

. -

Wl

vincere > vaincre.

-ir: venire > venir.

(.

Grundformen , Principal Forms , les temps primitifs - ).

'

1- . .

1)

mitto, audio

praesentis indicatlvi actlvi.

(.

158).

-.

.,

orno,

, .

2)

l- . .

perfecti indicatlvi actlvi

1 -- l- -,

servo;

( -

l-e

. .

l- . . .

-.

servare

l- .

: .

2 -/- ( )
l- -; millo.

l-o . . . -

(1'Ill -. .:

80

legere

l-e

. l~go;

struere

, l- .

struo.

 ). -'
-! (.: rnl, monui', mi'si', audi'vi' ,
,

).

(-, -,

-i',

mis-, audiv-).

3) Supi'num

miss-,

()

- ,
(ornatum, , missum, audltum 1).
(ornat-, mll-,

-,

audi't-).

(participium perfecti passi'vi),

(.

tizip 11 , Past Participle - , participe

passe - ).
4) Infiniti'vus praesentis acti'vi -
, ,

161.

(ornare,

mittere, audi're,

158).

:
1 IV
-vi ( --, , +
-i), -tum. .: , omavi', ornatum, m
1 ; audio, aUdi'vi, audi'tum, audi're 4 .

1.

sing. praesentis ,
, : laudo 1 ; clamo 1 ; 1
; audio 4 , ; finio 4 ; servio
4 .
1-1'0

(
)

2.

-l ( --

-i),

-um

1 - . 354 - 355.

81

-tum 1. --

.: m, mu~ mum, 2 ; doceo,

docui", doctum, docere 2 . 11
ll : studeo, studui", - , studere 2 .,
: , ui, um, 2; doceo, ui, ctum,
2; studeo, ui, - , 2.
3. 111 ,

ll-

-i),

-tum

-sum.

-S1 2 ( -s- +

g s t ( 18, . 2).
[k] s . .:
duco, dux! ( duc + si), ductum, ducere 3 ; rego, !
( reg + si), rectum ( reg + tum), regere 3 nu.
s t . .: scribO, scripsi" (
scrib + si), scriptum, scribere 3 .
d t
s, s ( 18, . 1).
.: cedo, cessi" ( ced + si), cessum, cedere 3 ; mitto,
mis! ( mi"t + si), missum, mittere 3 nbU.
4.
(--, --, -s-),

-tum

-sum.

.:

vfdeo, v!di", vlsum, vfdr 2

, movi", motum, mvr 2
lego, leg!, lcctum, lcgere 3
vi, v!, ventum, vi"r 4

1
I

lI

82

-ui

-si

-vi,

Ila

Vld-,

lege-, venl-

vfd-, m-,

m-,

lg-, -

ago, gl, actum, agere 3

capio, l, captum, capcre 3
facio, fl, fiictum, faccre 3
jacio, jl, jiictum, jiiccre 3

:
:

age-, capf-, facf-, jacf-

: g-, -, f-, j-

.:

schreiben, schrieb; [1l, fiel; feel, felt; (1l, 1l; stand,

stood.
5.
, iI
.
ll

. .:

do, dedl, datum, dare ( 267)

mordeo, momordl, morsum, mordere 2
u, UUl, cursum, currcre 3
6.

IIIa

). .: statuo, statui, stati'itum, statuere 3

verti, versum, vertere 3 .

verto,

83

cr

162. ,
perfectum, futiirum 1),

(praesens, im-

( 163).

(praesens indicativi)
BpeMeHHble

).
rn

Indefinite

Indefinite,

Present Indefinite, Past

Future Indefinite.

163. ,
catlvi actlvi ( 198),

perfectum indi-

( ):

Singularis
l- .
2-

"

3-

"

-mus

-s
-t

-tfs
-nt

:, -(-)
-, -; -,

Pluralis

- -m 1

-.

-( -)

-( -)

-,

(<<

).
3- . . .

164.

-t

3- . . .

(passlvum)

( ) .

- praesens indicativi , futurum 1

,
ll'

84

-.

futurum 11

. l- . . .

 ,
() .

II

Sgul1iris

1-

"
3- "

Pluralis

-mur
-minl
-ntur

-ris 1
-tur

2-

1- . . .

-, -

-.

Praesens indicatlvi

165.

praesens indicatlvi

.
, ,

(.

);

puella cantat - (
amat victoria -
) -

( ).

166.

, (

r s n s h i s t r i u )

. Pugnam heri in somnis vi"di: tubae canunt, terra consonat, equi

currunt, gladii fulgent - : ,
, , .

167.

1, 11,

(praesens indicati"vi actlvi)

IV

3- .

168.

( 163).

III

IV

. .

IIIa

-u-: capiunt, audiunt.

-/-

f -.

85

 , :

1.

1- . . . .

1 .
2. 3- . . . -- -u( 23): *mitto-nt > mittunt (. sunt *sont, 241)1.
3. --
-1- ( 21, . 1).
-,

, -/-,
:

(mitt-o)
(mittu-nt)
-- (mitte-re)
-1- (mittr-s, mittr-t,
--

nt
r

169.

mi-mus,

mittr-tis)

ornii-re

mitte-re

IV .
audi-re

/bUl

m--

oma-s

m-s

m-!

-!

oma-mus
oma-tis

m-mus

m-!

-!

mitt-o
mitti-s
mitti-t
mitti-mus
mitti-tis
mittu-nt

S.

-,

1.
2.
3.

Pl.

11

1.

2.
3.

m-tlS

: ,
,

mittis

orniis

i->

udi->

capi-s
capi-t
capi-mus
capi-tis
capi-u-nt

audi-s
audi-t
audi-mus
audi-tis
audi-u-nt

. .,

mitto

no-

nbUl . .

,
,

, , (, ), , , .

3- . . .

Jl

lIll,

-.

2 orno m.

86

C'l.

158.

- ).
1, 120.

(. :

35,

170.

(pracsens indicatlvi passlvi)

1.

l-

2.

1
*orna-or > ornor.

(l- . . .:

mitt-or), r (2- .
. .: mitte-ris), u nt (3- . . .: mittu-ntur),
1 (., 3- . .
'1.: mi-tur) (. 168).
3. III -1-
r (2- . . . cape-ris *capl-ris, *l; . 24
158).
4. 3- . II. . IV ,
,

u ( ). :
capiuntur, audiuntur.

IV

m-

mitte-

capf-

audi-

1.

or-

2.

oma-rfs
oma-tur

-s

mone-tur

ffiltt-or
ffiltte-rfs
mittl-tur

capi-or
cape-ns
capl-tur

audi-or
audi-ns
audi-tur

1.
2.

-u

mittl-mur

capl-mur

audi-mur

orna-ffilni

mone-mini

itti-ii

i-ii

udi-li

3.

rn-tu

-tu

mittu-ntur

i-u-tu

udi-u- tur

S.

3.

Pl.

audior

11

: m

audiris

moneris

. .;

um . .

Imperfectum iditlvi

171.

1 perfectum

indicatlvi

II

ll

I 11
( 157) --, III
87

IV

(mitt-r),

-- 1

( 168),

IIIa

mitt - - .

( 164).

Activum
,

Passivum
.

l~

S.

Pl.

1.
2.
3.

m--

mitt--m

--

mitt--r

oma-bli-s

mitt-i-s

m--!

mitt--t

oma-bli-rls
oma-bli-tur

mitt-i-tur

1.
2.
3.

oma-bli-mus
oma-M-tls
oma-ba-nt

mitt-i-mus

mitt--mur

oma-ba-mur
oma-ba-mlni
oma-ba-ntur

mitt--tlS
mitt--t

:
llO,

mitt-i-rlS

ornabam lU., ornabas

mittebaris . .

mitt--mli
mitt--tur

lU . .; itt

Il1 -- , capi-- , audi--m

lU, -- , audi-- lU . .

172.

, I'

IV

, --:

audi-

-.

173.

Imparfait,

cantabat > .
chantoit > . . chantait.
.

-- / --

cantavat

>

m.

chanto(e)t

>

.-.

Futurum 1 (primum) indicatlvi

174. Futiirum 1 (primum),

, ,

88

(, nt ( 10).

175. Futiirum 1 indicati"vi

(orna +

--

-, m

11

-) (

).

1-

. . .

,
,

176. Futiirum 1 indicatlvi

( 168

170).

111

. . . --,

IV
1-

--

IIIa

( 168).

cfivu

r/,

Passlvum

mitt-a-m
mitt-e-s
mitt-e-t
mitt-e-mus
mitt-e-lis
mill-e-nl

--

S. 1.
2.
3.
/. 1.
2.
3.

orna-bi-s
orna-bi-t
m--mus

--tis

orna-bu-nl

mitt-a-r
mitt-e-ns
mitt-e-tur
mitt-e-mur
mitt-e-mini
mitt-e-nlur

m--

oma-bc-ns
m--tu
m--

oma-bi-minl
orna-bu-ntur

: () . .;

mittar

IlO () . .

-,

mone-be-ris

(),
-,

capi-e-fls

--,

m--s

. . )'I ();

audi-a-m. audi-e-s

. . )'I

capi-a-m, capi-e-s

. .

. . ();

(lm),

audi-a-r. audi-e-ris

capi-

. .

().

177.

IV

lt, --:

audl-b-O.

89

 178.
.
fiitivus

futurum

+ habeo (avoir):
(Fulure Indefinile)

tr

in-

+ (h)abeo > chanterai.

, .

Praesens conjunctlvi

179. Pracscns conjunctlvl

-- (

).

Praesens conjunctlvi

11, III

--

IV

).

IIIa

180. l\

'1u..

cfivu

11

ll

s.

/.

1.
2.

ornc-m

--

mitt-a-m

r-s

mone-a-s

ornc-I

--!

mitt-a-s
mitt-a-t

1.
2.

r-mus

mone-a-mus

mitt-a-mus

r-!IS

m--tlS

mitt--tlS

-l

--!

mitt-a-nt

l\ : {l/L~ l , , mittam
/U . .

lllum

numu

Cl

-()
() IllU.

90

Passlvum

11

ome-r

1.
2.

S.

/.

mone-a-r
mone-a-ns
mone-a-tur
mone-a-mur
mone-a-mlni
mone-a-ntur

m-s

3.
1.

m-tur

2.

m-mli

3.

ome-ntur

m-mur

mitt-a-r
mitt-a-ns
mitt-a-tur
mitt-a-mur
mitt-a-mlni
mitt-a-ntur

: ll ( ), m
( ),

mittar

ll nObIil ( nObUlQ.

) . .

lU ;

capi-a-r

IV .: capi-a-m
audi-a-r

ll ( ),

audi-a-m

ll

( ).

181.

l-

l- . . .

praesens conjunctfvi III IV

futiirum 1 (mitt-a-m, capi-a-m . .)
futiirum 1 - ,

. . .

--

--.

--
, --
.

l- . . .
--,

--

praesens conjunctfvi,

, -- .

Imperrectum conjunctlvi

182. Imperfectum conjunctlvi

--

").
III

-i-

91

--

--

( 24):

*!

+ m >

m.

--

( 19),

-se-

UJl,

ActivulII

Pass'iVUIII

oma-re-m

mitte-rc-m

oma-re-r

mitte-re-r

m--s

mitt--s

oma--rlS

mitte--rlS

3.

oma-re-t

mitte-re-t

m--tur

mitt--tur

1.

m--mus

mitt--mus

m--mur

mitt--mur

2.

oma--tlS

mitte--tlS

oma--ml'i

mitte--ml'i

3.

oma-re-nt

mitte-re-nt

oma-re-ntur

mitte-re-ntur

orniirem

, mitti:rem

ll ( ),

2.

S. 1.

/.

mitterer

nbl

ornarer

bI nbl (

) . .
r

--

cape-re-m

bI ( ),

+ S,

audi-re-r

bI IU1l ( lUil ).

, imperfectum conjunct'ivi
infinitivus praes. act.,
. .: inf. praes. act. orniire; imperf. conj. act. orniire + ,
+ t . .; imperf. conj. pas. orniire + r, + ris . .

183.

, aud'icape-re-r

; -- bl ( ),

rc-m

182

-s-).

(-re, -se),

(-re

Imperativus praesentis ( ) 1

184. Imperatlvus

-1-,

-te

(.

(.

-).

168).

Singuaris

Plura/is

1 .
11 "

oma!

oma-te!

m-t!

"

mitte!

no!

audi!

mitti-te!
capi-te!
audi-te!

-2

IV "

185.
110 -

-~-.

( 25),

-re

186.

( . .)

-mini

( . .).

nolo

( ,

261)

Sing.: noli ornare,

,

(m,

mittere, capere, audire)!

(,

)! (.: . .).

1
imperativus futuri,

2-

3-

-to,

2-

-nto. .: orniito () YKpaluamb, ornatOte

omanto .
IIIa
lI imperativus futuri ( 168): mittlto, mittltote, mittunto.
imperativus futuri imperativus praesentis
scio memini ( 268): scito, scitote; memento, mementote.
2 . dico , duco . facio

-tote.

3- . .

:
.

dic!

duc!

! ! !

93

 at,

Pl.: nol1te ornare, monere, mittere, capere, aud1re!

,// . . (.:

, ,

. : ( )!

l{

187.

()

,// . .).

infinitlvus praesentis aCtlVl, infinitlvus

passlvi, participium praesentis actlvi, gerundlvum, gerundium.
188.

praesentis
~

infinitlvus praesentis actlvi (

158.

) .

189. Infinitlvus praesentis passlvi

)
-I

-1

111

1, 11, IV

111

m-I

mitt-I
cap-l
audl-fI

nuta,

190. Participium praescntis actlvi

orna-fl

'

-nt- 1 11

-ent- 111 IV
1. Nominatlvus sing. -
(. 18, . 1) -ns

-ens 2.
III . , sapiens ( 82). abl.
s. .
II

Participium praesentis actlvi

, . .:

; m-s ,

orna-ns
mitt-cns

n-

! l , ,
.

2
I , .

94

nbUl;

i-s

udi-s

Gen. S.: orna-nt-is, monc-nt-is, mitt-ent-is, capi-ent-is, audi-ent-is.

191.

participium pracsentis actlvi

,
. -nt- l
1 . scientia, potentia ( : sciens, scient-is; potens,
potcnt-is).
participium pracsentis actlvi

,
),

(.: ), (

(),

(),

(), ().

192.

gerondlt);

-!

(partlcipe

. .

-nl-
ornans (gen s. ornanHs),
vanl.

present,

adjectlf verbal,

ornant;

mlttens

()

1 --, .:
debens, . mettant

IV

II

-end-

de-

G r u n d IV u

193.

partICJplUm praesentls actlV1

-nd-

.:

orna-nd-us. . um; mone-nd-us.

capi-end-us. . um; audi-end-us. . um.
365 - 373.
194. G r u n d i u

()

1 11 .
um; mitt-end-us. . um;

, .
,

orna-nd-i

dat.-abl. orna-nd-o,

.:

(ad) oma-nd-um.

gen.

357 - 363.

195. ,
plusquampcrfcctum, futiirum Il),
1
gcrundlvum.

- -und-

(perfcctum,

95

llll

( 162).

()
S S lV

r f t i
i
esse. participium perfecti passlvi ,

, ,

rt iiim

: ) ; ) .

Pefectum indicatiVi actlvi

196.
)

(
Vi,

vldi, vlci

r f t h i s t r f u ).
(

).

ivi

Ego semper iIIum

JU,

(scmper).

96

rf t

In

(-

terra diu mansi

, , , ).
)

inimlcum

r s n s).

.:

roc

suvi

);

sibi persuasit

).
ro :

latum est

illud

Aegaeum appel-

u.

197.

HaXOJIT

Jl. , JI, Jl

simple,

Jl

Jl

com~,

Jl

reset

scripsi),

JI

Perfeet.

Jl, .,
(..

Idfiit. , Jl 1010-

- Past

ich habe

geschri

JIJl Jl

Jl

Jl

JI .

198. Perfectum indicatlvi actlvi

ll ,
:

Singularis

l-e

2-

..

..

Pluralis

-1
-rstl
-it

-rmus
-rstrs

-rut 1

. ,

/l/j

iiv- (.

S. 1.

-i'

1 .,
dM- (.

ded-!

-isti'

2.

rv-istis

-istis

ded-i'sti
ded-it
ded-i'miis
ded-i'sti's

mv-ut

-ut

dd-rut

Pl. 1.

omav-isti
omav-it
omav-imiis

2.
3.

161.

- (.

-;)

v-i'

.,

.,

160

-it
-imiis

- . . . i 'll -.

97
4-167

 :
. .

( 249); POlui, poluisli

. .;

monui, monuisti
. . ( 254).

misi, misisti

. .;

rui, ruisti

Plusquamperrectum indicallvi actlvi

( )

199. Plusquamperfectum

, all ,

Plusquamperfekt

plus-que-parfait -

Past

200. Plusquamperfectum indicatlvi actlvi

--

( 163).

S. 1. or--
2. ornav-era-s
3. ornav-era-t

()

m--m,

mls-era-m,

Pl. 1. ornav-era-mus
2. ornav-era-tfs
3. ornav-era-nt
--m,

ded-era-m, ru-era-m,

POlu--m.

Futiirum 11 (secundum) indicallvi actlvi 1

201. Futiirum 11

( ) ,

.

,

futur anterieur

Futiirum II

Futurum 11

Future Perfeet -

202. Futiirum II indicatlvi actlvi

l- . .

., --

(l- . -).

1 - futurum exaetum; exaetus (

exi'go)

98

////, //.

S. 1. ornav-er-o
2. ornav-erf-s
3. ornav-eri-t

()

Pl. 1. ornav-eri-mi.is

2. ornav-eri-tis
3. ornav-eri-nt

monu-er-o, mis-er-o, ccp-er-o, audiv-er-O, fu-i!r-O.

Perfectum plusquamperfectum cOnjunctvi 1 actlvi

203. Perfectum conjunctlvi actlvi

-- .

S. 1. ornav-eri-m
2. ornav-erf-s
3. ornav-eri-t

Pl. 1. ornav-erf-mus

2. ornav-eri-tis
3. ornav-eri -nt
monu-eri-m, mis-eri-m, ccp-eri-m, audiv-eri-m, fu-eri-m.

204. Plusquamperfectum conjunctlvi actlvl

-fsse-

S. 1. ornav-fsse-m
2. ornav-fsse-s
3. ornav-fsse-t

()

f :

Pl. 1. ornav~fsse-mus

2. ornav-fsse-tfs
3. ornav-fsse-nt2
monu-isse-m, mis-isse-m, ccp-isse-m, audiv-isse-m, fu-

isse-m.
Infinitlvus perfecti actlvi

205. Infinitlvus perfecti actlvi

),

mls-fsse, fu-fsse.
- . 343 - 345.

-fsse.

.:

ornav-fsse

I . 398 - 401, 407 - 411, 441, 446, 449, 454.

2 -vi, ,
, -vi-, --, --. : ornasti omavisti,
ornassem ornavissem, ornarunt omavcrunt, ornaram omaveram

99

206. 2- . . . . perfectum
inu. act. (ornav-fs-tl, ornav-fs-tfs), infinitlvus perf. act. (ornav-fs-se)
plu'iquamperfectum conj. act. (ornav-fs-se-m) ,
-1S-,
lO . ,

-fs-,

plusquamperfectum ind. act.

, -

imperfectum

esse: er-a-m, er-a-mus . .).

*fu-fs-a-m fueram :
s > , f > ( 19 24).
futiirum 11
-fs- -f-, futiirum 1 esse:
*fu-fs-i-t > fu-er-i-t s > f > . 3- .
. . f u
.

futiirum II ,
perfectum conj. act.,
-1- (. s-i-m . ., 245).
1

1- . . '1.,

-fs-

:
,

f
perfectum conjunctlvi

(. . ).

plusquamperfectum conj. (omavinfinitlvus perf. act. (ornav-fsse),

, imperfectum conj.,
: -se
-se, esse

fsse-m)

(.

es-se,

-s- -
imperfectum

100

<

s).

fu-fs-se,

orna-re).

( 182)

plusquamperfectum
,

conj.

(. s-s-mus, r-r-m.us,

207. S u 1

()

*-tu-,
IV (. 65, 67).
: accusat1vus (captum - su1um 1, 355)
lat1vus (captu - SU1um 11, 356) -
lI; IV .

208.

rtiiim

rfti

),
, ,

S S 1 i

.:

captus, capta, captum

-us,

-,

um): omatus,
,

participium perfecti pass1vi

, ,

participium perfecti pass1vi 1

audltus,

-.

+ us,

; ; mrtus,

; ;

; ;

-.

missus,

(),

209.
,

participium perfecti passivi,

-io (orator, oratio

oro 1; actio

ago,

- NiJum,

111 .
actum, agere 3),
ll ( lm candidat-us

gi,

-.

praeparat-um nUlOlll); , l
-al, JI -alus,
(der andidat), JI -alum -
(das Priiparat).
-ale -ule. . l. JI narratum , separalum
, consliliitum , attribiilum . narrale.
separale. cOnSlilute. attribule . .

210. ( 156, 195),

participium perfecti pass1vi

1 participium perfecti passivi

-10- (
) -- ( ). Nom. s.
( ), -s, -: capta >
captii, t-s > captiis, capt6-m > captiim, . . 1 11
,

101

esse

( )

participium perfecti passi'vi,

esse

, :

perfectum passlvi r s n s esse;

plusquamperfectum passlvi - i m r f t u m esse;
futiirum 11 passlvi - f u t ii r u m 1 esse.

211. Perrectum indicativi passivi

s.

1.
2.

3.
Pl. 1.

2.
3.

}
}

ornatus,

ornati,

es, est
.

bUI

es
est

estls
~

sunt

rn

lti, ,

{su~

moni'tus,
sumus, estis, sunt .
. .; missi.

um sum, es, est

bUlU . .;
,

sumus, estis. sunt

bUI .

missus.

.,

um sum.

. bUlU nOG

212. Plusquamperfectum indicativi passivi

S. 1. }
2.
3.

Pl. 1. }
2.
3.

ornatus,

ornati,

eram
{ eras
crat
eramus
{ eratis
erant

()

rn moni"tus, , um . eras. erat. moniti. . eramus.

eratis. erant; missus. , um eram. eras. erat. missi. . eramus. eralis. erant .
.

213. Futurum 11 indicali"vi passivi

S. 1. }
2.
3.
102

ornatus,

er? ()
s

erit

Pl.

1.}

er[mus
{ errtis
erunt

ornati, ,

2.

3.
l

entis. erunt; missus,

.

um

monitus, , um , eris, erit, , , enmus,

, eris, erit, missi, , enmus, erltis, erunt

Perfectum

214. Perfectum

plusquamperfectum conjunctlyi passlyi

plusquamperfectum conjunctlvi passlvi
esse

215.

S. 1.

2.
3.

Pl. 1.
2.
3.

}
}

ornatus,

perfectum conjunctlYi passlyi

{Siffi
SlS

sit
ornati,

{ si,?us
,

SltlS
sint

sint; missus,

monitus, , um sim. sis. sit. lti,

um sim, sis. sit. missi, , simus. sitis, sint

simus. sitis,

. .

216. plusquamperfectum conjunctlyi paSslyi

S. 1.

2.
3.
Pl. 1.
2.
3.

}
}

ornati,

essent

217.

() . .

ornatus,

ssmus, sstis,

sstis.

{essem
,

esses
esset

{ ess~,?w
essetls
essent

monitus, , um essem, esses, esset, moni'ti, .

essent; missus, , um essem, esses, esset, missi, , ssmus,

. .

103

, (

fect) -

Past Per(Future Perfeet, futur anterieur) -

, ,

(Perfekt. Plusquamperfekt, Futurum 11 -

, Present, Past, Future Perfect - , passe eompose, plus-que-parfait
futur anterieur - ) - 'l
: ich gefragt worden, 1 have asked, j'ai ete
demande.
Partizip 11 ( Past Participle) , participiurn perfeeti
passivi ( participe passe) ,
: laudatus est ,
laudata est , laudatum est , laudati, ,
sunt . . : il ete loue, ete louee; ils
ont ete loues, elles ont ete louees.

()

218. ,

SS

lV i ( 208),

11 ( 207)

rti i ium

rf ti

: infinitlvus perfecti passlV1, participium futiiri actlvi,

infinitlYUs futiiri activi, infinitlYUs futiiri passlvi.

219. Infinit1vus perfecti passlvi

perfecti passlvi

perfecti passlvi

(.

rtlC1

esse.

343 - 345),

participium

.
infinillvus perfecti passlvi

S.

onatus, , (-, -, -)

esse

PI. omati, , (-os, -as, -) esse ( )

220. Participium futiiri actlvi

104

--

( 207)

1 - 11

(-us,

ornat -ur-us,
monit-ur-us,
ur-us, ,

-, -m).

.:

, () ,

miss-

() nu.

221. Participium futiiri acti'vi

()

infiniti'vus futiiri acti'vi

esse

),

finiti'vus fut. act.

(.

343 - 345).

in-

S. ornaturus, ,
PZ. onatui, ,

infinitivus futuri

m (-, -, -)

-)

(-os, -as,

esse

tivi

esse
( )

222. Infiniti'vus futiiri passi'vi

-m

.:

( 207)

captum i'ri'.

ornatum

i'ri',

( 262).

[! ( ),

missum

[l,

223.

ACTIVUM
lII

11

IV

Praesens indicativi
S.

1.

2.
Pl.

3.
1.

2.
3.

omo
omas
omat
omamus
omatis
omant

l
ms
!

mmus

mtis

monent

mitto
mittis
mittit
mittimus
mittitis
mittunt

capio
capis
capit
capimus
capitls
capiunt

audio
audis
audit
audims

auditls
audiunt

Imperfectum indicativi
S.

1.

2.
Pl.

3.
1.

2.
3.

omabam
omablis
ornabat

mittm

im

udim

mis

mittiis

iis

udiis

mt

mittt

it

udit

omaimus

mimus

mittbiimus

iimus udiimus

omablitis
omiibant

mitlS

mittbiitis

iitis

udiitis

mittt

it

udit

audiam

Futurum
S.

1.

2.
Pl.

3.
1.

2.
3.

omabo
omiibis
omiibit
omabimus
omabitis
omiibunt

indicativi

mittam

capiam

ms

mitts

is

udis

mt

mittet

capiet

audiet

mmus

mittmus

ims

udimus

mtis

mitttlS

itlS

uditis

mut

mittent

capient

audient

capiam
capi3s
capiat
capiamus
capiiitis
capiant

audiam
audiiis
audiat
audiiimus
audiiitis
audiant

Praesens conjunctivi
S.

Pl.

106

1.

2.

ms

moneas

3.
1.

omet

mmus

moneamus
moneiitis
moneant

2.

mtlS

3.

oment

mittam
mittas
mittat
mittamus
mittiitis
mittant

Imperfectum conjunctivi

S.

Pl.

1.
2.

omarem

mrm

mitterem

caperem

mrs

mrs

mitters

capers

audirs

3.
1.

mitteret

caperet

audiret

mrmus

oncs

mittrms

capecs

audirems

2.

omarctis
omarent

mrtis

mittrtis

mrt

mitterent

caperetis
caperent

audiretis
audirent

audi
audite

3.

audirem

Imperativus praesentis

S.
PL

2.
2.

omate

moncte

mitte
mittite

capite

PASSIVUM
11

IV

Praesens indicativi

omans
omatur
omamur
omamini
omantur

moncrls
mtur

moncmur
moncmini
monentur

mittor
mittens
mittitur
mittimur
mittimini
mlttuntur

capior
capens
capitur
capimur
capimini
capiuntur

audior
audins
auditur
audimur
audimrni
audiuntur

Imperfectum indicativi

moncbar

mittr

ir

udir

omabliris

miris

ins

udins

mtur

mitur

mittebliris
mitteblitur

itur

uditur

mmur

mmur

mittmur

capicbamur

udimur

mmii

mmii

mittmii

imii

udimii

omabantur

mtur

mittcbantur

itur

audicbantur

107

Futiirum 1 indicativi
omabor
omaberis
omabitur

mittar
mittcris
mittetur
mittemur
mittcmini
mittentur

nlOncbor
moncbris

moncbftur

omabimini
omabuntur

moncbfmini
monebuntur

capiar
capieris
capietur
capicmur
capiemini
capientur

audiar
audieris
audietur
audiemur
audiemini
audientur

capiar
capiaris
capiatur
capiamur
capiamini
capiantur

audiar
audiaris
audiatur
audiiimur
audiamini
audiantur

captrer
ca~retur

audirer
audircris
audiretur

capremur

audirmur

Praesens conjunctivi

omcris
ometur
omcmur
omemini
omentur

monear
monearis
moneatur
moneamur
moneamini
moneantur

mittar
mittaris
mittatur
mittamur
mittamini
mittantur
Imperfectum conjunctivi

omarcris
omaretur
omaremur
omarcmini
omarentur

moncrcris

mitterer
mittereris
mitterctur
mittercmur
mittcrcmini
mittcrentur

mtu

moncrcmur
mrmii

moncrentur

caprcris

capremini

audirmini

caprentur

audirentur

audire
audimini

Imperativus praesentis

omamini

monere
moncmini

mittere
mittimini

224.

capimini

ACIVUM

Perfectum indicativi

s.

1.
2.

omavi
omavisti
omavit
omavimus
omavistis

3.

1.
2.

3.
/.

108

monui
nlOnuisti
monuit
monuimus
monuistis
monucrunt

misi
misisti
misit
misimus
misistis
misrunt

ccpistis

audivi
audivisti
audivit
audivimus
audivistis

audiYrunt

ccpisti
ccpit
ccpims

------

Plusquamperfectum indicativi

S.

1.
2.
3.

1.
2.

Pl.

3.

omaveram
omaveras
omaverat
omaveramus
omaveratls
omaverant

monueram
monueras
monuerat
monueramus
monueratls
monuerant

miseram
miseras
miserat
miseramus
miserati's
miserant

ccperas
ceperat
ceperamus
ccperatrs
ceperant

audiveram
audiveras
audiverat
audiveramus
audiverati's
audiverant

Futurum 11 indicativi

S.

1.
2.

Pl.

omavero
omaverrs

3.

m!

1.
2.

omaverrmus
ornaveri'ti's

3.

m!

misero
misens
miserit
misenmus
miseri'trs
miserint

monuero
monueri's
monuerit
monuerrmus
monueri'tls
monuerint

ccpero
cepens
!

ccpenmus
cepenti's
ccperint

audivero
audivens
audiverit
audivenmiis
audiventi's
audiverint

Perfectum conjunctivi

S.

1.
2.
1.
2.
3.

rn!

3.

Pl.

omaveri's
omaverit
omavenmus
omaventi's

monuerim
monueri's
monuerit
monueri'mus
monueri'ti's
monuerint

miserim
miseri's
miserit
miseri'mus
misenti's
miserint

cepens
ceperit
ccpenmus
cepenti's
ceperint

audiverim
audivens
audiverit
audiverimiis
audiventi's
audiverint

Plusquamperfectum conjunctivi

S.

1.
2.
3.

Pl.

1.
2.
3.

omavi'ssem
omavi'sses
omavi'sset
omavi'ssemus
omavi'sseti's
ornavi'ssent

monui'ssem
mislssem
monulsses
misi'sscs
monui'sset
misi'sset
monui'ssemus misi'ssmus
monui'sseti's
misi'sscti's
monui'ssent
misi'ssent

cepi'ssem

audivi'ssem

cepi'sss

audivi'sss

ccpi'sset
audivi'sset
cepi'ssemus audivi'ssmus
cepi'ssti's

audivi'ssti's

cepi'sse"t

audivi'ssent

PASSIVUM
Perfectum indicativi
ornatus,
,

omati,
,

sum
es
est
sumus
esti's
sunt

moni'tus, sum

es
est
m
sumus
,
estls
sunt
,

missus,
,

missi,
,

sum
es
est
sumus
cs(i's
sunt

captus,sum
, es
est
capti, sumus
eS(ls
,
sunt

auditus, sum
,
es
est
auditi, sumus
,
esti's
sunt

109

Plusquamperfectum indicativi
orn1itus,
, um
orn1iti,
,

eram
er1is
erat
er1imus
er1itls
erant

monitus, eram
missus,
, um
eras
,
erat
moniti, eramiis missi,
,
eratls ,
erant

captus, eram
auditus,eram
eram
er1is
, um er1is
, um
er1is
erat
erat
erat
er1imus capti, er1imus auditi, er1imus
erat[s , erat[s , er1it[s
erant
erant
erant

Futurum 11 indicativi
orn1itus,
, um
orn1iti,
,

ens
erit
erimiis
entis
erunt

mOn[lus, ero
missus,
um
eris
, um
erit
monili, erimus missi,
eritis ,
,
erunt

ero
erls

captus,ero
auditus, ero
, um ens
, um
ens
!
erit
erit
enmiis capti, enmiis auditi, enmus
,
enlls
,
erilis
eritls
erunt
erunt
erunt

Perfectum conjunctivi
orn1itus,
, um
orn1iti,
,

sim
sis
sit
simus
sitls
sint

monitus, sim
um
sis
sit
,
simus
,
silis
sint

missus,
, um
missi,
,

sim
sis
sit
simus
sitiS
sint

captus,sim
, um sis
sit
capti, simiis
,
sitis
sint

auditus, sim
, um
sis
sit
auditi, simus
,
sitis
sint

Plusquamperfectum conjunctivi

essmiis

monilus, essem missus,

um
sss
, um
esset
moniti, ssmiismissi,

esstls

orn1itus,

essem

esss

esset
orn1iti,
,

essent

sstlS

essent

captus, essem auditu~m

, um esss
, um esss
esset
esset
esset
ssmus capti, essmiis auditi, essmus

essem
sss

esstls

essent

esstls

essent

esstls

esse.nt

225.

ACTIVUM

Infinitivus
Praesens
Perfectum
Futurum

omare
omavisse
omaturus,

m
,

monui'sse
um esse monlturus,

mittere
misi'sse
um esse missurus,

capere
cepi'sse
um esse capturus,

audire
audivisse
um esse auditurus,

um esse

um

Participium
Praesens
Perfectum
Futurum

monens

omans
omaturus,

um

moniturus,

capiens

mittens
,

um

missurus,

um

capturus,

audiens
,

um

auditurus,

Gerundium
Gen.

omandi

m!

Dat.

omandum

monendum

mittendi
mittendo
mittendum
mittendo

capiendi
capiendo
capiendum
capiendo

audiendi
audiendo
audiendum
audiendo

captum
captii

auditum
auditii

Supinum

....
....
......

11

omatum
omatu

moni'turn
monitii

missum
missii

PASSIVUM
Infiniti"vus
Praesens
Perfectum
Futurum

omatus,
omatum

m
,

esse

i"

mOnltus, , esse
mOnltum i"ri"

mitti
missus,
missum

!
,

esse

i"

udi"

captus,
captum

captus,

esse

i"

auditus,
audi"tum

auditus,

esse

i"

Participium
Praesens
Perfectum
Futurum

omatus,

monitus,

missus,

Gerundi"vum
omandus,

monendus,

mittendus,

capiendus,

audiendus,

226.

()

participium futiiri actlvi

esse

participium futiiri aeHvl,

. .: sing. omaturus sum (es, est) (, )
, plur. omaturi sumus (estis, sunt) (, )
. participium futiiri act[vi

esse

1
(conjugatio
periphrastica actlva).
esse, .
EpistUlam

scipturus

( ...

EpistiJlam

sum

(es,

()n

scripturus

est ...)

(,

... )

(fui,

fueram)

()

() ()n .

EpistUlam

scripturus

(fuero)

()n .

227.

esse

participium futiiri actlvi

-iirus
participium

infinitlvus
futiiri actlvl ( 221).
futiiri actlvl n
f'5Se (ornatiirus,
,
m
sim, sis, sit; ornatiirus, , um essem, esses, esset),

( 411, 415),

JTOM

J, .

(VERBA DEPONENIA 2 )

228.

1 . 370.
2 depano, posui, posi'tum. ponere 3 [de + ] ; participium praesentis activi: dcp6ncns, entis .
(verbum) depancns / , (verba) deponentia IlL

t;

.1

()

ll'lll,

lIO/!~:1O "'''.

113

arbitror, arbltratus sum, arbltrari I

lli, llius sum, llii 2
utor. usus sum, uti 3
aggredior, aggressus sum, aggredi 6
partior, partltus sum, parti"ri 4

lIeT

I\

1-

230).

perfectum passi"vi: arbitratus

sum; participium perfecti arbitratus

-us -, arbitratum.

Passivum

Activum

Praesens: omo

omabam

Imperfectum:

Perfectum: ornavi

omatus sum

, .:

ind. arbitrabar ,
perf. ind. arbitratus sum

praes. ind. arbftror

fut. 1 ind. arbitrabor

imperf.

,
.

t;

arbltror,

ornor; utor, mittor . .1

114

,' . .

acti"vi

-,

2-

arbitramini

(.

185).

229.
,

praes.

ind.

infiniti"vus praesentis

passi"vi

-mini":

arbitrare,

participium perfecti

(imperati"vus)

I1

rtiiium

rfti

dictus
locutus

dico, dixi, dictum, dicere 3

loquor, lociitus sum, loqui 3

Participium perfecti

promissus

promitto, promi"si, promlssum,

promittcre 3
polliceor, pollicitus sum,
lliri 2

paSSlvl

perfecti

( )

pollicitus

participium

. .:

meditor 1
popUlor

- meditatus ,
- populatus

230.

[participium praesentis acti"vi ( 190),

gcrundium ( 194), supi"num ( 207), participium futiiri acti"vi ( 220)],

arbitrandi, participium
arbitratum.

participium praesentis arbltrans,

futiiri acti"vi arbitraturus, , um,

115

actlvl,
infinitlvus futiiri actlvi, .: arbitratiirus,

tlClm

OI

futiiri

um esse

).

231.

arbitrandus

232.

(),

- (

( 193):

)
-

()

().

s'cvanouir

SC

s'en
~

111 ,

s'ccrier

u,

s'enfuir

sich erinnern

233.

sich,

I13.:

sich sehnen , sich erholen

sich bemiihen .

utor. usus sum, uti

Indicatlvus
Praesens
S. 1. utor 1I0
2. uteris
3. utitur
PL. 1. utlmur
2. u!lmlni
3. u!un!ur

Perfectum
usus,

usi,

116

Impcrfectum
S. 1. utebar
2. utiis
3. utblitu

sum 1l0
{ es
est
sumus
{ est!s
sunt

Plusquamperfectum
usus,

/lO
{ eras
()
erat

Pl. 1.
2.
3.

utimur
utimli

u"i,

eramus
( eratis
erant

uttur

Futiirum

s.

1. utar
2. utris
3. uttur
PL 1. utmur
2. utmli
3. utentur

Futiirum 11

nom

usus,

usi,

ero noJl
()
eris
erit
eri'mus
entis
erunt

{
{

Imperativus praesentis

s.

utere

PL uti'mi'ni

nOJl

nOJlm

Conjunctivus
Praesens

s.

1. utar nOJloaJI
2. utaris
3. utatur
Pl. 1. utamur
2. utami'ni
3. utantur

Perfectum

usus,

usi,

Imperfectum
s. 1. uterer1 nOJloaJI
2. utereris
3. utrtur
Pl. 1. utrmur
2. utrmi'i
3. uterentur

(
{

sim
sis
sit
simus
sitis
sint

nOJl

Plusquamperfectum
usus,

usi,

{
{

essem
esses
esset

nOJl

()

ssmus
esstis

essent

ll

Participium

Inrinitrvus

r s n s uts nOJlU
r f t u m usus, , um nOJl

uti nJl
usus, , m esse

/Jlm

F u t ii r u m

usiirus,

ICOWp

um

wm,

nOJlm;

usurus,

esse

()nOJlm

( )

u nOJlm

1
imperfectum conjunctivi infinitivus praesentis activi ( 183).

imperfectum conj.,

, --.

117

G r u n d i u UlCnd1

S u i n u 1 usum
". 35511 usu
J(j2

r u n d i v u utcndus.
)'I!.\IU;

234.

uno-

UlI.1fJ

(YERA

um

SEMIDEPONENI1A)

ro,

(. .

ro ), .
ro

ro

.:

gud

sum,

- ro .
2 ; gaudeo, gavfsus
confi'do, conffsus sum, confid~re 3

audre

audeo, ausus sum,

- , - , .: revertor,
reverti, reverti 3 .
: perfectum indicatfvi, l- . . .: reverti
; infinitfvus praesentis: reverti l .
235. ro gaudeo,
gavfsus sum, gud 2 :

r s n s: gaudeo,

gauds,

gaudet,

. . . .

gaudcmus

r r t u : gavi'sus, , um sum, es,

est; gavisi, , sumus, estis, sunt
. .

1 r r t u

bas

gaudebam, gaude-

[us q u

um eram

. . paiJoa . .

erii.mus

r r t u : gavisus,
. .; gavisi,
,

. .

(ll) . .

F u t ii r u 1: gaudebo,
gaudebit, gaudcbi'mus

gaudebis,

F u t u r u m 11: gavi'sus,

. .;

paiJoa . .

r t i .

r t i .

s. act. gaudcns

gavi'sus,

, um ero
eri'mus .

Inrinitivus

() . .

Participium

gavi'si,

um

r s.

1 n . r . gavi'sus,

1n

t.
,

gaudcre
um

esse

1 revertor . passivi
,

reversus sum
reverti mUJI. ,
revertor, reversus sum, reverti 3,
lII : reverto, verti,
versum, vertere.

118

r t i . f u t. gaV\surus.
lCmo

um

r u t.

1 n (.

l.>I

gavisurus,

(06)

(8

um

esse

uu

..,
(VRD NL)

236.

):

sum. fu1. -.

ss

dO. d1. sum, d ( ss) ,

f, tU11, latum, f
volo, VOlU1 -. vll
, i1, ftum, 1
fio, ftus sum, fi1 ,

237.

'1 ,

)
sum ( 240), -- ( 262).
)

s-/s-

. ,
, ,

t.

.: s- (

esse) 3-
es-t, es-tis

. . . 2- '. .

I ; aHaJlO-

f-

. . . .

ferre) 2- 3- .' .
fer-s. fer-t. fer-tis.

. 2- .

infinit1vus praesentis act1vi (es-se, fer-re *fer-se, vel-le

*vel-se, 1- s > ), (es ! es-te
! fer ! fer-t ! 1 ! l-te .,), i m r f t u m
n j Un t 1 v i (es-se-m, fer-re-m, vel-Ie-m, i-rc-m).
) pracsens conjunct1vi n 0,. (11 -1-: sim, cdim, vclim.

(;\4.

2.t".

111'11'1.

1.

119

238.
CHCTCMLI

sum

239.

fero

IIr" n(1, :

PYCChOM,

esse

sum. fui. -

fu-

tUl-.

esse

Itl> ,

l() II<l'I.

(I/l(!) ltI/. .

In terra est vita

R rYCCKOM:

II

(1m. R. IllO 'laJ csse

11 !-;'l'l J" cKalyeMOI"O. est stella
.1('.It:/ (:) n//.

240.
IIII

rs-,

"

24 t.

IIeMeJ~KOM

l'

" ) I,;l1JII

JI

Jl'JJ10

cs~c

s-

(.

sind).
t

1 \ i

IIJl

lI l~I Il Il'Jii. ,

s-,

'JI'O IJJ'()

ist

JI3OJJ

s n s i n d i t 1v i

;l]
II

es-, Il

'l.

f'J

r,

( Jl ,

Jll

cr. 168).
csse

:I1. I1rII<l JJl\~ :

Sillglllaris

su-mus

1. su-m
2. es l
3. es-t
242.

'

rlJlJ

IJf\I,
IIJIIII

10

rs-t1s
su-nt

rII

IlJl

esse
sein -

:lO

If t) III II'O I'<II (').

I ") 'tr\i:J nJlI.l I\J\\I '11'(\l'III1 nllllO

S ~ "css > CS.

"I'''II'IJIIIIC

120

11110"1101

s: CS

nl/i

S.

1.

Pl.

2.
3.
1.
2.
3.

(}I'l//i

sum
es
est
sumus
estis
sunt

243. Imperfectum

ich
du bist
er ist
wir sind
ihr seid
sie sind

lu

Je suis
tu es
il est
nous sommes
vous etes 1
ils sont

indicatlvi

I'I/l(l'1('llli

lI."tIt'/~/(lt

he is

we are
youare
they are

esse

( 240)

--

( 163): es- + -- +
-
*esam; ( 19)
s r: esam > eram, esas > eras

. . . .

244. F u t ii r u m 1 i n d i t lV i

es-.

1-

-:

esse

es +

> ero (s > r

).

2-

( 169): er-o, er-f-s

. . . .

1 II estis etes,

es + , s , ! aigu ir.
, .~ S +
,
.

studium, l.
*eschola, . ecole.

*estudium,

etude;

schola,

ll.

2 ... .. " 3- . \
1,

:lR

ll

121

245.

r s ns

nj u n t 1 i

s-

5-i-m, 5-1-5

aOJl

es-

. . Ul . .

246. Imperfectum conjunct1vi

esse

-1-1

-s-,

esse

jTOT

):

s-s-s

es-se-m,

.. bUl . .

247. 1 m r t 1 u s

r s n tis

2- . . .: es ! 2- . . .: es-te !2

248.

r ti i ium

r s ntis

esse

ens,

entis,

249.

(.

198 - 206

esse

fu-

250. fu-
t 1 v i: futiirus, , .
infinit1vus fut. act.: futiirus, ,
inf. fut. act. - fOre.

was,

il est - il fut.

(-i,

-,

-)

esse.

. .:

r t i i i u m f t ii r i

251.

252).

- , er ist - er war, he is - he

).

supplet1vus

fui

opto

-1-

bheu-/bhu-.

optatlvus

I).

2
imperatrvus futuri: 2- 3- . . . esto
, 3- . . . sunto .

122

(), 2- . . .

estot!

 :ZS:Z.

CJ.

esse

Imperfectum

rases

Futiirum 1

.IIUO

Indicativus
S.

Conjunctivus

sum
cs
cst
siimiis
estis
sunt

1.

2.
.

Pl. 1.
2.
.

sim
sis
sit
simus
sitis
sint

S.

1.

2.

fuist.i
fuit
fuimus
fuistis
fucrunt

Pl. 1.
2.
.

Conjunctivus

eram
eras
crat
eramus
eratis
erant

essem

ro

sss

esset
essemus

sstis

entis
erunt

Conjunctivus
fuerim
fuens
fuerit
fuerimus
fueritis
fuerint

r ,

Futiirum 11

Conj~nctivus

Indicativus
fueram
fueras
fuerat
fueramus
fueratfs
fuerant

essent

(.

ro

fuissmiis

fuissetis
fui'ssent

fueris
fucrit
fuenmiis
fueritis
fuerint

esse

esse

esse

Indicativus

fuissem
fuisses
fuisset

InfinitlVUS praes. esse, perf. fuisse, fut. futiirus,

fore.
253.

Indicativus

Plusquamperfectum

Perfectum
Indicativus

Indicativus

, .: , , , ).
,

ab-sum, a-fui,

ab-esse

esse:

ad-sum, ad-fui (affui), -, ad-esse ,

de-sum, de-fui, -, de-esse , ,
inter-sum, inter-fui, -, inter-esse ( - dat.),
; interest ;
prae-sum. prae-fui. -, prae-esse ( - dat.),
( - dat.)
123

pro-sum, pro-fui,
prod-esse ,
(prosum < prodsum: ' d

, ).

.,

praesens: absum, abes, abest, absumus, abestis, absunt

imperf.: a~am, aberas, abrat, aberamus . .
abesse esse

.
prosum, profui, prodesse :
Praes. ind. prosum, prodes, prodest, prosumus, prodestis, prosunt.
Imperf. ind. proderam, proderas, proderat, proderamus . .
Fut. 1 prodero, proderis, proderit, proderimus . .
Praes. conj. prosim, prosls, prosit, proslmus . .
lmperf. conj. prodessem, prodesses, prodesset, prodessemus . .

254.

\J ,

possum, potui, -, posse .,

pot- (
lI potis ., .)
roc sum, fui, -, esse.
pot> pos- s (
): *pot-sum
> possum. lnfinitlvus praesentis - posse
( potesse).
participium praes. act.
*poteo: l- . perf. ind. potui ( habui
habeo). potu-.

Praesens

possum, potUl, -, posse

Imperfectum

Futurum 1

IndlCativus
S

'

124

1
2
3
1

2
3

pos-sum
pot-es
pot-est
pos-sumus
pot-estis
pos-sunt

ConJunctivus

Indlcdtivus

pos-slm
pos-sis
poS-Slt
pos-simus
pos-sitis
pos-Slnt

pot-eram
pot-eras
pot-erat

possem

potero

1>Ss

tris

posset

potent

pot-eamus

ssmus

tmus

t-rtis

sstis

pot-erant

possent

poteritis
poterunt

ConJunctivus

IndlCativus

Pcrfectum
Ind\Cativus
S

2
3
/

2
3

COnJunctlvus

potui
potuisti
POtUlt
potuimus
potuistls

potuenm
potueris

turut

tut

Plusquamperfectum

Futurum 11

Indlcativus

Indlcativus

COnJunctlvus

potueram
potueras
potuerat
potueramus
potueratls
potuerant

tut

potuerimus
potuentls

potuer6
potuens
potuent
potuenmus
potuenti's
potuennt

potuissem
tuisss

potu[sset
tu[ssmus

tUlsstlS

potulssent

Infinitlvus praes. posse. Infinitlvus perfecti act. potufsse.

Participium praes. act. potens, entis.
255.

potens

,,

), m,

esse, m (participium
praesentis actlvi) ss, ntis ( absum) ; ss,
ntis ( praesum) n (. tempus praesens).
256.

m,

esse,

. .:

absens, ntis - ., ., absent, absence, .

Absentismus, . ;
praesens, ntis n - . presence, prescnter, ll.
presence, presentable, ,. prasentieren, IC. ,
;

potens, ntis - . potentiel,

potence, . Potenz, IC. .

potence,

potcntial,

257.

df,

sum,

ss)

-t (-tis) - s-.
praesens conjunctfvi
--: d-i-m . . (. sim, 245).
- I (
mitto, )1.
-s (-se)

1 ed6 dens, dentis ,

edens. edentis u

125

msum

ed6,

(comestum), comedere

Praesens ind.

mdl,

mss , .

comed6,

Pracscns conj.

Imperfectum conj.

cdo

S. 1.
2.

edis, es cd-s)
edit, est cd-t)
edimus
editis, estis ed-tis)
edunt

Pl. 1.
2.
.

edam, edim
edas, cdis
edat, cdit
edamus, cdimus
edatis, editis
edant, edint

ederem, essem cd-se-m)

edcres, esses
edcret, esset
edcremus, essemus
ederetis, sstis
ederent, ssent

Infinitivus: ederi: ss ed-se).

Imperativus: , edite es, este.

"'"
258.

fer-

fero, tUll, latum,

fere .

I-

tollo

. ,

lat-,

( ).

JlO,

Praesens indicafivi

lmperjectum conjuncfivi

Activum
, S.

1.
2.
3.

/.

1.
2.
3.

fero
fers
fert
ferimus
fertis
ferunt

Passivum

Activum

eror

ferrem

ferrer

ferris
fertur
ferimur
ferimini
feruntur

Cerrs

ferret
ferremiis
ferretis

ferretur
ferremur

ft

ftu

Infinitivus praesentis activi: r!rre; passivi: r!rn.

Imperativus praesentis: r!r, r!rt!.

126

Passivum

fmii

 IIIa :
Praes. conj.: feram, feras . .; ferar, feraris . .
Imperf. ind.: frm, frs . .; frr, friris . .
Fut. 1: feram, frs . .; ferar, frris . .
Participium praes.: frs, entis. Gerundium: ferendi.
Gerundlvum: ferendus, , .
3- . . . fertur, feruntur

fero

tul-

(.

259. ,

lat- - ,
198 - 204, 210 - 216).

fero

af-fero, at-t[, al-Iatum, af-ferre

au-fero, abs-tI, ab-Iatum, au-ferre , ,
con-fero, con-tiill, col-tatum, con-ferre ( ),
;

dif-fero, -, -, dif-ferre
ef-fero, ex-t[, e-Iatum, ef-ferre
in-fero, i-t[, il-latum, in-ferre ,
of-fero, ob-ti ob-Iatum, of-ferre
prae-fero, r-t[, prae-Iatum, prae-ferre ,

re-fero, re-tiil[, re-tatum, re-ferre

, ;

; ,

refert (res + ferre)

,

1)

2)

fero,

(casus)

I t j'v u s

()

()

mo

r I t j'v u m -

re-

liitum
4)

- ab-liitum auferre , ;

liitum
)

superferre

(gradus) s u

n,

I t j'v u S

r I t j' v u s -

super-

n;
()

e-liitum

1::
:

260.

confer

cf.
,

fero,

127

). :

(itum) ollO ,,

/;

l.

confer,
difrerre

- . conferer, collation
konferieren, Konferenz /; . ;
- . differer, difference /; l.. differ, -, -ent;

-; ,.

. , ;

offerre (oblitum)

- .

offrir,

m;

.. , ,.

Offerte /;

. ;

praeferre (praelitum)

nnoma

- . preferer, prelate ; /.. prefer,

. , ;

prelat;

rererre (relitum) OmllOCumb /jQ, lC.l - . referer, relatif; ..

reference, relation; ,. Referent , Referat n; . , ,
;

transferre (translitum)

translate;

transferer;

l..

transfer,

-,

. .

261. I, volui,
, , l .
' ejb (vel-jvOl-)Z.
I- ,

: 3- . . .

vUltis

vOl-tis,

velle

vel-

vult vol-t,
*vel-se (s > 1

2- . . .

).

Praesens conjunctfvf
-f-: velim . . (. sim - 245, edim - 257).
: nolo, nOIuf, -, nolle
( + vOlo > * > *l0 > l; l + se > nolle); miil,
malul, -, malle , (magfs-vOl >
*macsvOlo > *mavOlo > m).

1 Jl: .
would, ,. wollen; . vouloir - .

(,': ), l..

2 li 1,

128

Praesens

indicati"vi

t i"v i

S.

1.
2.
3.
1.
2.
3.

Pl.

vl

vls 1
vtilt
voliimiis
vtilti's

vlut

Praesens

S.

1.
2.

3.
1.
2.
3.

Pl.

velim
veli"s
velit
veli"miis
veli"ti's
velint

malo
mavls
mavtilt

vls
vtilt
noliimiis
vtilti's
nolunt

conjuncClvi
t i"v i

nOlim
nOli"s
noHt
nOli"miis
nOli"ti's
nolint

mmiis

mavtilti's
malunt

Imperfectum conjunctlvl
t i"v i

malim
mali"s

vellem

vs

ms

vt

mali"miis
mali"ti's
malint

vmiis

miis

mmiis

vti's

ti's

mti's

vt

mt

I :

vOlm, lm, mlm ..

Imperf. ind.:
Fut. 1:

vls . .,

volam,

Part. praes.:
Gerundium:

nolam,

vls, ls (

).

vldf,

. .

Imperatfvus

malo nolend[, malendf

262.

ls . ., m3l, mls

..

i[,

nolo: nol[,
( 186).

: - (
:

- part. praes.

IV

imperfectum

--,

172, 177).

futiirum 1

--r'

2-

vis

()

S-167

l1lO) ; J,

vis

quivis, quaevis, quidvis (substanti"vum)

is),

[-

, [ .

-- (

i[

(.

quodvis (adjecti"vum)

):

(,

( 128).

129

i, ii > i i (.,
perfectum ind.: iisti > isti: iistis > istis,
plusquarnperfectum conj.: iissem > issem).

2-

CJW.

Praesens

Futurum 1

/per/ectu

Indicaliws

S.

Conjunctiws

Indicativus

1.

ibam

in:m

ibO

is

eis

is

irs

iiS

3.
1.

ft
imiis
ilis
eunt

iac

in:t

iit

c:imiis
c:itis

iimiis

irmiis

iimiis

iitis

irtis

iftis

i!

in:nt

iunt

3.

Plusquamper/ectum

Per/ectum
Indic:atiws
1.

2.

Pl.

Indicativus

2.

2.

S.

Conjunctivus

3.
1.

2.
3.

Conjunctiws

ii
isti
ift
iimiii
islis
ifNnt

i~rim

ilris
ilrit
icrimiis
ifn1is
ifrint

FufurumII

Indicatiws

Conjunctiws

lndicatiws

icram
ilris
icrat

issem

ir

is&s

i~rimiis

issmiis

ifris
ifrit
ifrimiis

i~ritis

isstis

i~n1iS

i~rant

issent

i~rinl

isset .

Imperatfvus praes.: i, ~.
Infinitfvus praes. [~, perf. iss~, fut. itiirus, , esse.
Participium praes.: is, euntis.
Gerundium: eundi.
3- . . . praes. ind. pass.
: itur .
infmitfvus praesentis passfvi [
l infmitfvus futiiri
passfvi (omatum iri, 222). [,
ro ,

.
, .: . (
) (

; u,. .
n.; .
lI.. .

130

kommend

= )

aller futur imm~diat - nous allons voir

to going ., j

263.

ab-, ab-il, ab-ftuml, ab-lr~

ad-eo, ad-il, ad-ftum, ad-lr~ ,
-, ex-il, ex-ftum, eX-l~
in-eo, in-il, in-ftum2, in-lr~ , ,
int~r-eo, inter-il, inter-ftum, inter-lr~
-, per-il, per-ftum, per-lr~
praet~r-eo, praeter-il, praeter-ftum, praeter-lr~ (, - .)
prod-eo, prod-il, prod-ftum, prod-lr~ ,
red-eo, red-il, red-ftum, red-lr~
trans-eo, trans-il, trans-ftum, trans-lr~

, .:

praetereor

264. , , :
tempus r t r i' t u m - praeterrre (. . Priiterit, aHlJl.
Preterit); verbum (in)t r n s i t iv u m ()n. - transire (. .
transitif, aHlJl. transitive, . transitiv, /. , . .
transit).

265. fi, factus sum, H~l ,

n,

OI'

facio,

. ,
,

cio - factus.

um.

- fi-

),

imperfectum conj.

Abiturient

fio

aiturus, ,

fu-

- fact-.

fiere)

part. perf. pass. fafio, factus sum, fieri -

6umu,

inf.

fi~rem;

IV
praes. fi~ri
1

(part. fut. activi)

.

06uu um

2 . m. initium, i n QW, / - , ; .
initiative, initial; . Initiative.

aHlJl.

131

fft,

f~rl,

H~em . .).

Praesens

Imperfectum

S.

Pl.

Indicativus

Conjunctiws

fiam
fias

firem

fiis

firs

fit

firet

fiamiis
fiati's
fiant

fiimiis

firemiis

fiiti's

fireti's

fit

firent

1.
2.
3.
1.
2.
3.

S.
Pl.

fis
fi't

fiunt

Indicatiws

Futiirum I idivi
1, 2, 3 m, fis, fiet
1, 2, 3 fimiis, fiti's, fient

Infinitivus
praes.
. fiictus, , um esse
fut. 1) fore futiirus,
2) factum io

Conjunctiws

Imperativus
, t

Participium
factus, , um
futiirus, , um
Gerundivum
faciendus, , um

um esse

, f~cio ,

266.

(~ 8

, ~

21)

111

170, 171, 176

per-rectum, per-ffcere
, inter-ffcio, inter-ecl, inter-rectum, inter-ffcere , -
: perffcior, per-rectus sum,
per-ffcl ; inter-ficior, inter-rectus sum, inter-ffcl

-1-

capio;

.); ., : p~r-frcio, per-1,

Praesens indicati'vi passlvi: perficior, perficeris, perfic1tur . .

capior).
, facio ,

, fi, f~ctus

sum,

132

f1~rl.

assuesco,

,
suvi,

pateo, ui, -,
sutum,

~e

t-latum, t-la ;
factum, ssu-la nu.

t-fff ;

sum,

t-lai,

ssu-fi,

t-l,

assue-ecl,

assue-lacio,

t-fi,

assue-

t-latus

assue-ffrf

assue-factus sum,

tn,

Praesens indicativi passivi:

tns,

tfit

(.

265).
267.
dO, dMi, dtum, d 1 -

: 2- . . .
. . .

do,

IIIa

>

( 21, 24),

trado, tradfdi, tradrtum, td 3

condo, condrdi, condrtum, d 3 ,

2-

praes. ind. act. das

00.

circumdo,

iumddi,

circumdatum, circumdare 1

cr (YERA DEFECI'IVA)

268.

. :

1. inquam

( )

Praes. ind. inquam, inquis, inquit; -, -, inquiunt

ind.
inquit
Fut. 1 ind.
inquies, inquiet

/.

inquam -

2. aio , ; 3- . . . praes. perf. ind.: ait.

3. , :
Perfectum ind. act.
!

Supinum

Infinitivus

coeptum 1

coepisse

1 coeptum est (.: bl.110 mo) .

133

od!

odisse
meminisse

!!

or !! imperat!vus
futiiri: memento, mementote , .
od! memfnl perfectum praesens
( 196, . ), . . , rn
.

(YERA

IMPERSONALIA)

3- . .

269.

. .

1.

3- .

. .:

fulget, fulsit, fulgere

(fulgeo, fulsi, -, r 2 ); tonat, tonuit, tonare
(tono, ui, -, are 1 ). . :

, , .

2. , Bcera , .: decet,
decuit, decere n, ; ; libet, libuit
(Iibltum est), Ii , ; licet, licuit (licrtum est), licere
, ; oportet, oportuit, oportere , .
3. , ,
, .: constat, constrtit, constare (consto 1
, ); accfdit, accfdit, accid~re . (accfdo 3
, ); praestat, praestrtit, praestire (praesto 1
, n).
(PRAEPOSIIONES)

270.

1.

-
in , sub

?, , ?1

1 . ( )
, ,

134

hinter, in,

, ,

unter,

zwischen.

in aquam. (.)
.);" sub aquam (.)

. .:

.),

(.

in aqua (.) (.

(. .), sub aqua (.) (. .).

2. : ,
1 ; de , , ; , ; (, ); sine ; ,
; , ; -, , (
).

3.

:
,

ad , , ; ante , ; apud
circum ; contra ; inter , ;
-; post , ; propter , -;

trans

, , ;
,

271.

causa

, -,

gratia

-, , -.

, :
,

exempli gratia
. g.).

amicorum causa

, (. .

272.
:

1)

2)

273.

(.
: n--,

----);

, ,

), ,

, , ,
2

1 abs bl (, .: abs ( .

-2 "bl:

fum, ~ praefixum, ifixum,

partic. perf. pass. rigo, rixi, rixum,

suffixum, -

, n.

ad-

prae-

, ,

in-

sub-

no,

. . n , ; OCHOBbI; no OCHOBbI.

135

274.

r r : agricOla,
colo, colere ); armfger,
(n , gero, gerere , ); signffer,
(signum , fero, ferre ); frugffer, era, erum
(frux, frugis , fero, ferre ); princeps, cfpis
,
; ,
(primus , capio, capere
(ager, agri

).

) :

biennium, i n (bis
annus ); unocUlus, , um (unus , ocUlus
); tridens, tridentis , (tres , dens, dentis
); albicapillus , um (albus , capil1us ).
,

275.

) :

animadverto 3
(anfmus , , adverto 3 ,
anfm(um) adverto > animadverto); manumitto 3
() (manus , mitto 3 , mitto .

u-n , . . - ).

r r : maledfco 3 male dfco) benedfco 3 ) , ;

malo, malle 1 magis volo) , .
) r r : calefacio 3 (caleo 2
, facio 3 ); patefacio 3 ,
(pateo 2 , facio 3 ).
)

276.

.
,

ro ro

ro -

(dfco - indfco - ),
(consul- proconsul) .

.; MOry

1 , 261.

136

(omare - omamentum

u)1.

()

277.

)'I

. ,

)'I

, .)

n > m
d
, f, g, , , t ( 18, . 3).
:
+ ) ; conscientia
+ scientia) ; absurdus
+
surdus ) , ; praeclarus +
cIarus) , , .
: fr, praeferre
+ fro) : ineo, ini're
in + ) ; intersum, interesse
inter + sum) .

1,

, ;

(), ,

.:

peffcio,

rfir

+ facio)

, , .

278.
-,

ab-, abs- (abs- t )

abstraxi, abstractum, 3

(.:

abstriiho,

);

1 --
111 , .: vinco, vi'ci, victum, 3 no;
[, udi, fusum, 3 , .
111 -- :
fig, fii, fictum, 3 , ; pingo, pinxi, pictum, 3 .
2 , ,

137

de-,

, ; ; depono, deposui,
deposftum, 3 (.: , ); demitto,
demi"si, demissum, 3 , ;
- , ; , exposui, exposftum, 3
, (.: , , );

i- ;

impono, imposui, imposftum, 3

, (.: );
it-

interventum, 4

itervi,

intrvi,

, (.:

);

ad-

, apposui, apposftum, 3
appositio )
, opposui, opposftum, 3

(.: .
- ;

(.: );
-

(
-)

;
,
composui,
composHum, 3 , (.: ,
, . komponieren, Komponist);
- ; d, processi, processum, 3
(.: , , );
-

); ,
(.:

praepositio

praeposui, praeposftum, 3

, . );

ts-

tra-) ; ts, transposui,

transposftum, 3 , (.:
); tradiico, traduxi, traductum, 3 (. tduti);
se-, sed- ; separo 1 (.: );
dis-, di- ; dis, disposui, disposftum, 3 ,
(.: ); disd, discessi, discessum, 3
;

perficio,

perfci,

perfectum, 3

, (.: );
- ; , ;

reduxi, reductum, 3

(.: );

rediico,
restauro '1

, (.: ):

; (.:
-

dis-, di-);

in-

-, 6-,

- i- -,

-.

i- :

iretum (i

138

+ factus

) (: ),

inertia

in + art-)

immortiilis (in + mortiilis

) .

.:

, , , , ,
, , , , .

279.

1 . ( 280 - 284)

2
Or

280.

KOPII

. :

1. -. . Adven-a, (adven-io) n, ;
conviv-a, (conviv-o) , n".
2. -ium. . ". - II -; . -; zJl. -, -; ./ll.
-ium. Praesid-ium, i n (praesid-co) ; aedific-ium, i n cmpoeue.
3. -mentum. . ". -; ., flZJI., He.JII. -ment. Fragmentum, i n (fra-n-g-o) ".
4. -. II . No-men, rnis n (no-sc-o) ./ll.
5. -. . . -; . -our. Dol-or, ris (dol-eo) ".
6. -io. . ". -; ., ., ./ll. -ion. Leg-io, ionis f
(Ieg-o ) .
. :

1. -uus. . Divid-uus (divid-o) ./ll; contin-uus (contin-eo) .

2. -i"dus. , . ". -; . -ide; ., ./ll.

1
, , . ,

argent-; verus - ver-; felix,

felic-.
2
. 33, 39, 44, 77, 87.

icis

argentum

139

-id. CaHdus (cal-eo

e/LIIbI.) lUl;

frig-fdus (frig-eo

3. -i1is, -f-bi1is. . . ~; . -ile,

-bile, -; . -bile, -; . -bil. Ut-i1is (ut-or) JI nO0; credibi1is (cred-o) .
4. - (-iicis). , . . -acieux; .. -acious.
Pugn-ax, iicis (pugn-o) ; loqu-ax, iicis (loqu-or) .llOm.
. :

1. -ftiire. 1. . -iter. Ag-itiire (ago) n

.

281.

. :

1. -menlum, -. . . 280, . 3 - 4. Medica-menlum,

medicii-men, mfnis n (medicii-ri ) , .

n',

. :

. .

1. -bi1is.
re)

, ;

admirii-bi1is (admirii-ri)

28, .

3. Ama-bi1is

(m

, -

.
. :

1. -sci!re. 2 . vl-si! (vl-re)

.

282.

3. :
1. -ur3. 3 . . -; ., .. -ure; . -ur.
Pict-iira, f (pingo, pict-um) n, /(; nat-iira, f (nascor, nat-um)
n.

2. -orium. . /(. -, -; . -oire; l.. -ory; .

-orium. Audit-orium, i n (audio, audit-um) mo, .
. -. ~ /(. -; . -eur; ... . -or. Vict-or, oris
(vinco, vict-um) no.
4. -io (-ionis). ~ /(. -, -; ., .., . -tion, -sion. Act-io,
ionis I (ago, act-um) ; divis-io. ionis f (divldo, divis-um) .
5. -us (-iis). , ~ Vis-us, us (video, viS-um) ; curs-us,
us (curro, curs-um) .
. :

1. -ivus.

. /(. -; . -

itsiv frequttiv.

2 ihtiv.
3 Nomen actionis.
4 Nomen agentis.

140

if;

..

-ive;

-iv. Act-ivus (ago, act-um)

capt-ivus (capio, capt-um)

. :

1. -it-iire. 3. Puls-iire (ll, puls-um) U/

;

vent-itire (venio, vent-um)

n, .

283.

. :

1. -arius.

ar,

-ar.

. . -; .

Argent-arius, i

111

(argent-um)

-aire; . -ary; . bibIiothec -arius, i

(ith-) lll.

2. -arium. . .
arium, i n (Iiber, libr-i) lt .
3.

-; .

-aire, -airie, -ier;

..

-ary. Libr-

-Ul-us. ., .. -ule; . -ele. Serv-Ul-a, f (serv-a) lt;

reg-iil-us, i 111 (rex, reg-is) .
-(-; -l-us. . -ole, -eul. sti-l-, f (besti-a) , ; fili-l-us, i
(fili-us) .
-(-Ul-; -(j)-cul-um. . -cule; t. -cle; . -kel. Part-i-Ul-, f (pars,
part-is) lll; os-Ul-um, i n (os, oris) .
-el-Ia; -el-lus 2. ., . -ll. Capel-Ia, f ( ) ; libel-Ius, i
111 (liber) .
-Ul-;

. :

1. -ius.

Patr-ius (pater, patr-is)

2. -arius. , . . -; . -aire; .. -ary; .

-ar. Agr-arius (ager, agr-i) I!O.

3. -inus. ; -. /. -; .
-ain, -; .., . -. Rom-inus (Rom-a) ; mont-inus (mons, mont-is)
.

4. -inus. . ., .. -in. Femin-inus (femi'n-a) .

5. -i'cus. . . -(); . -ique; . -ic.

Pastor-icus (pastor, or-is) .
6. -osus. . . -(iii); . -eux; .. -ous; . -s.
Nrv-sus (nerv-us ) uIII.
7. -atus. -. Dent-atus (dens, dent-is) .
8. -eus. - . Aur-cus (aur-um) mo.

1
2

. .

280.
I 11 ., --, :
-rl- > -11-. . 'puer-Ia > puel-Ia ( puer - ,
, ; puella, , ;

).

141

9. -iilis. , . . -(bl); . -al, -el; ., -al.

Fin-iilis (fin-is) , ; mort-iilis (mos, mort-is) .
10. -iiris. . . -(bl); . -aire; . -, -. Popul-iiris
(popUl-us) .
284.

are

bl, bl

bl

-; . -ie; . -; . -iz. Audac-ia, f (audax, ac-is)

just-itia, f Gust-us) nu.
2. -(nt)ia, -(ent)ia ( ). . -, -; ., . -, -;
. -anz, -enz. Consta-nl-ia, f (constans, consta-nt-is) nomo; pot-enl-ia,
f (potens, pot-ent-is) , .
3. -(i)\as (-tatis). . -; . -te; . -ty; . -tat. Pauper-tas, tatis f
(pauper) ; antiqu-i'tas, tatis f (antiqu-us) .
4. -ltLd (-itudi'nis). . -; ., ., . -itude. Ampl-iliido, tudi'nis f
(ampl-us) u.

1. -ia,

-. .

, ;

285.

(subjectum)

(praedic3tum).

1.

- nominatfvus.

, ,

agricbla arat
agricblae arant ; in terra est vita
; in luna est vita .
2. , :
(Ul) -
esse ,
,

( ):

est planta
est pulchra

()

rosa
rosa

286.

287.

pacmeHut!M;

(nominatfvus),

esse

, , 1 ,

scientia potentia est

terra est sphaera

1 , . . ,
.:

musis amica

nopya .

(. .

).

143

rosa est planta

8 , 8 ,
JI:

288.

nominatiws -

Die Rose ist eine Pf1anze,

( 169):

l ,

laboras

laboratis

( , ):

Ego laboro (,
Ego laboro, tu laboras

- ).
, () .

289.

J.1 .

, (
, ,

).

290.

, ,

( ),

( ). ro

):

Filia rosas amat

):

puellis

.
,

-,

Magistra puellis fablilam

144'

,
,

rosa pulchra

filia

Filia

filiae tuae rosam pulchram dat.

291.

(. .

~),

Rosas ( amat
Amat filia rosas

).

Puellis magistra

narrat

.
(

Fabulam magistra narrat

).

( )

292.

, ,

. , , ,

( ).

Victoria (. ) concordia (. . .)
gignrtur n .
abIatiVus
t lVus i n s t r " n t i ( 326).
293. ,
,

( , ) .

Medici aegrotos sanant .

Aegroti medicis sanantur .
Amlci vitam m! u.
Vita amlcis omatur u .
145

ablatlvus

1 t

lV u s

u t r i s1.

: - (
,

with);

mlt,

durch,

);

de,

, ).

XVHI - XIX

rn

: (l); ...

(l);

<< ,

(u);

(u).

294.

.-. 3- . .

. :

itur

pugnatum est

295.

( ).

(, )

, ;

GENEIVUS

296.

()

()

()

()

g n t 1V u s,

, (),

(). ,

1 auctor, ons 1) , ; Ulu; 2) u.

146

statua

amlcae n
1) ,

amlcae

, ,

2)

~;

, ,

3)

, ; . .

( ).

Via vitae

; ;

via scientiarum

schola vitae

vita scholae
;

potae

memoria

( ) .

Genetlvus possesslvus
297.

( ) 1

pila puellae

genetlvus

equus agricblae

Genetivus : das
Haus meines Vaters;
, , - Possessive Case: rather's
house, sister's copy-book.

298.

g n t 1v u s

r t r i s t i u s:

est

, (, , )

Cogitiire hominis est

).

1 . 110, .

147

Genetfvus subjectfvus

genetfvus objectfvus 1

( )
,

299.

(cura , memoria ,
medicfna ), genetfvus

studium

(g n t f v s
subjectfvus), (genetfvus
j t [ s). Ira magistrae rneB (=
rn), absentia pecuniae (=
). magistrae pecuniae - genetfvus subjectfvus.
Medicfna mm (=
), memoria virorum (= ), studium
Iitterarum (= ).
mm, virorum, Iitterarum - genetfvus objectfvus.

300.

genetfvus

~ (genetfvus subjectfvus)
(genetlvus objectlvus): filiae

filia curat (
(amlcae) li curant (n) ,
filiae - gen. objectfvus).

filiae - gen. subjectfvus)

(

. ;

( ), ;

das Lesen des Dichters (= der Dichter liest der Dichter wird gelesen).
, genetiws subjectivus genetiws objectivus
der Senatsbeschluss noca04Jle
(= JI, gen. subject.), die Todesrurcht
(= JlJl, gen. object.), die KindererziehulIg n
(= , gen. object.).
gen. subjectivus gen. objectiws Jl Jl
Possessive Case : mother's love Jl (= "
), ( student's participation (= ) -
mother's student's - genetiws subjectivus; her daughter's 1055 nomepll
(= ), the patriot'S arrest (=
) - daughter's patriofs - genetivus objectivus.

1 subjectiws - JlJl ll, (), ; objectivus -

148

JlJl (), .

301. Genetlvus objectlvus

,

(-).

. .: avarus
(avfdus) gloriae , cupfdus gloriae
, peri"tus (imperi"tus) lli () ,
plenus scientiarum , memor virtiitis

.
.

(.:

kundig, verdachtig, wiirdig, fiihig

, der wiirdig mo

obIiviscor

bedurftig,

u no.

egeo

potior

JJ

bedurflig

noma).

302. Genetlvus objectlvus

,

der

mmll

. .:

potior Galliae

.
rn - Genitivobject
entsinnen, sich bemachtigen, enlkleiden,
Keines Rechts achten, eines Amtes walten.

Genetlvus partitlvus

303.

sich
.

( ) 1

bedurfen, gedenken

genetiVus pluralis

nostrum ? nostrum
cipulOrum ; optfmus amicorum

quis
primus dis-

.
. :

einer der Burger.

1 partior, itus sum, iri ( , . 228) (

), ; ;

partitivus,

, m , (. .

, ).

149

Genetlvus

qutitis 1 ( )2
,

304. Genetlvus quantitatis

copia

multum

(.:

nihil

), ,

. . :
,

()

copia silvarum
copia aquae , multum amicorum
, multum (nihil) novi () .

Genetlvus qualitatis3
305.

( )

, .: .

(genetlvus qualitatis): vir magni ingenii

.

Herkunft;

.:

306.

der Mann der Wissenschaft; der Mann der griechischen

the sense.

ablatlvus qualitatis: vir magna vl (corporis)

() .
DAIVUS

307.

' ,

1 quantus, , ( ), ; quantitas, atis f u

.

2 , ,
- genetivus generis ( , ); ,

(.: , ).

3 qualis, ( ); qualitas, atis f .

150

Da mihi librum

Tibi dico an

6 ?l

Datlvus commOdi et incommOdi

( )

308.

datlvus commodi

)2

Datlvus commOdi (incommOdi)'

n ( )
;

"

,
-

incommOdi

()

"

)?

- ?

()

Patriae laborare
sibi arare

(vir, vivr) (, )
;

vitae

disr

u ( : , ).

Datlvus possesslvus

( )

309. Datlvus possesslvus,

esse,

(), - (
, ) .
.

est (= librum habeo) (=

mihi est (= librum habeo) .

Liber mihi
liber

);

Datlvus finiilis 3 ( )
310. Datlvus finalis

Praesidio

venlre

(rliqur)

? ?

esse

; ili mittr

()

"

1 Jl Jl

,

l'

2 mmdum,

.,

sud ffl,

Jl

n ; ; no; Immdum,

n ,

; , .

3 flllS, 1) , , ; 2) ('" JlJI

(= JlJlJl ).

Jl );

151

Dat1"vus duplex
311.

mmdi

dat1"vus finalis,
dat1"vus mmdi (immdi; 308).
d t 1" v , s d u 1 .

(immdi)

dat1"vus finalis -

( )

Mihi

dat1"vus

praesidio

vlr

() .

Datfvus duplex, , (
esse, (-),
(-). datfvus finalis

mihi omamento est

ACCUSA IVUS

312.

accusatfvus

313.

Doceo te litteras

, : ich fragte ihn etwas;

sic, 1 asked him something,

copias

Rhenum traducere

Accusatfvus duplex

315.

she taught the pupils mu-

, :

314.

( )

(, ).

Romani Ciceronem consUlem

;
eum hominem

creant
beatum puto .
accusat1"vus duplex
: . nominare. ll. dicere
152

( ?

? ?);

; ;

putare, existimare

facere

.

.
- Akkusativ fiir, als, zu; ., die Rmr
wiihlten Cicero zum Konsul; ich halte diesen fiir einen g1ucklichen. ., ,
, rufen, schelten : jemanden
einen Held ; ruft ihn Hans; jemanden einen Betrtiger schelten.
accusativus duplex
, . . . the Romans elected Cicero consul; 1
consider him fortunate; - les Romains elurent Ciceron consul; je le crois
heureux.

316.

accusatlvus duplex,

m i n t l u S d u 1

-.

nominatlvus duplex (
): appellari, vocari, nominari, dici ; putari
; creari ( ?).
, ,

Cicero consul creatur , is homo

beatus putatur .

a...~>;

, ~>.

nominati"vus duplex
Cicero was elected consul; he is considered fortunate; - Ciceron
fut elu consul par les Romains; iI parait heureux.
- , gennant werden
: er wurde genannt Hans.
: .

Accusatlvus
317.

HTeHoM

domum venio
.: .

domus

rus

Romam redeo

to go home. enter the room,

das Zimmer betreten.

153

 318. Accusatlvus

r'dr

(accusatlvus extensionis 1). ili passuum viginti

l;

murus decem pedes altus

.
.: .
.

to go

einen langen Weg (drei Meilen) gehen, eine zehn Meter hohe Mauer;
long way, 1l two meters height.
(

319. Accusatlvus
)

(accusatlvus temp6ris).

Ducentos annos
(per) multos annos obsidere
; (per) unum diem lgr

, ,

, .

. : () , ()
; ().
.: . den ganzen Tag arbeiten, zwei Monate (drei Jahre) wohnen; . to
work the whole day, ( live two years; . rester la maison toute la journee.

Accusatlvus
320. Accusatlvus

( )

(accusatlvus exclamationis2). miseram! ,

! praeclarum imperatoris Romani! ,
!

ABLATIVUS

321.

( 28),

.
,

1 extensio (= extentio), onis f - ex-tendo, tendi, tentum

(tensum), 3 .
2 exclamatio, onis f - ex-clamo 1 .

154

AbIatlvus
322.

1 )

ablatlvus
~ separati6nis, ablatlvus auct6ris ( 293)
ablatlvus comparati6nis ( 1(0).
323. AbIatlvus separationis2 ( , )

Ablatlvus separationis

. . : ;

, .

ablatlvus separationis
abs.

),

: -.

latlvus separationis
(, abs), de,

,
().

ablatlvus separationis

mvr loco ,
liberare cura

dur castis ,

rhir

fuga

, llr this .

rauben, entkleiden, entwonen:

324.

-
seines Eigentums berauben.

(-),

separationis

-):

gr

auxilio

, rr ote .

AbIatlvus
325.

ablatlvus instrumenti

(i n s t r u n t 1i s)

1 aufero, abstUll, abIatum, auferre (. 259).

2 sepiiro 1 ; srt, IlS f , .

155

ablatfvus causae, ablatfvus modi, ablatfvus limitati6nis1.

326. AbIatfvus instrumenti ( , )

, ( )

Vulnerare

Iitt~ris

nuntiare

sgii

(gladio)

(),

(),

tr

memoria

.
,

, .,

currere equo ().

327. AbIatfvus causae ( )

, ., : .
: fl . :

(, , , -, .),
.

Ablatlvus causae : clamare ira ;

abesse .
Ablatlvus causae : superbus victoria
; mortuus vulnerius .
, ablatfvus causae
: lege regionis
; Gallorum .
328. AbIatlvus modi 2 ( )

, ? ?

Ablatlvus modi

,
.

() ycepe~, , .

Ablatlvus modi :
1. cum. .: omnius virius
,

magna (cum)
magna cum gloria cadere

resistere

facere
n .

1 AbIativus qualitatis - . 306.

2 modus, i , .
156

, ,

curn l
rnit grosser Sorge; . with gre.t , with keen
faire quelque chose v soin (= soigneusement).

AbIativus modi

l : .

interest;

2. - ,
cum. .: cum diligentiii si ();
cum clamoe urr ().
3. - ,

casu

( ):
();

jue

pedibus

min

nl;

329. AbIativus limitationis 1 ( )

11 ? ,

superare

; J
;

gen~e

Doctrini
eloquentiii clarus
validus, mente infirmus ,
Romanus, moibus Graecus n
;

, .

,' ,

nu ,

().

AbIativus
330.

ablatfvus 10ci

cJI

331. AbIativus loci

ablativus temporis.

(1 t u s)

),

(locativus),

r ?

ablativus loci

: .

1.

locus,

ablativus 10ci

1 Iimes, nis , ; limitatio, ionis I uu.

157

loco idoneo pugnare ; locis novis

vivere ;
2. totus: tota Italia legftur
;

3. terra mari"que

332.

111

ablati"vus loci

. .

Carthagfne

/( (), this (.

. ,

pl.)

11

Lacedaemone

., .

Corinthi

temporis

gen. sg.: Romae

u.

333. AbIati"vus tempOris

( )

ablati"vus

334. Ablati"vus temporis,

)?,

1.

;, .,

in.

lux

tempus

annus

ver

hiems

).

(=

tempOre vivere
temporfbus anti"quis regnare
; tm vincere /( ; prima luce
cedere ; hieme laborare ;
nocte legere ; hora quarta adveni"re
;

. :

( ); n .
,

. ., .

iI est mort la derniere nuil, Q/. he died last nighl, . er isl

letzle Nachl gestorben.

2.

in

,
, ;

158

~ :

in

in bello

, ;

in

pro~lia,

in pugna ; in
in senectiite .

pu~ris ,

r i:oabl;

.: Ic. () ,

".
[)

Morgen, zu dieser Stun<te, im vorigen Jahre;

Monday; . Octobre, au printemps.

335.

Ablati"vus

temporis

multis annis

ll.

(=

);

in the morning,

night,

in: una di struere

veni"re

()

).
. : .

(INFINIVUS)

336.

Grammatrca docet recte scrib~re

- ). Viv~re est cogitare -
( -

).

Errare humanum est, stultum est in err6re perseverare

337.

- .

i n f i n i t i" v u s h i s t r r u s,

Catili"na in prima acie versari, laborantibus succurr~re,

multum ipse pugnare, saepe hostem feri"re

vid,

, ,
, , .

f1 : ,

,l, ().

ap~p~a

, , , n-

159

 , ,

5i'~

().

Accusati"vus cum infiniti"vo

338.

or

inf.

:
,

inf.

, :
.

Puto fratrem dormi"re

puto

fratrem dormi"re, .

fratrem -
,

dormi"re - .
339.

infinitiVo

.:

(accusati"vus)
Accusati"vus cum

(infiniti"vus).

accusati"vus cum infiniti"vo.

(.:

n,

.
,

nu,

n),

160

accusati"vus cum infiniti"vo,

l'i:,

 , ; ,
.

mis

/(

),

dux jubet
(=

, -, ,

n/( 11PU-

convenlre

jubet
milftes (jubet milrtes

, n/( ),

convenlre (jubet convemre

, n/(

). , ju

mitrtes

convenlre;

, ,

dux jubet

Dux jubet milrtes

convenlre.

I milites

convenlre

accusatlvus cum infinitlvo

, ,

: credo te credo ,
credo te carmfna , fJ .
.

te

. .

inf., credo.
340. Accusatlvus cum infiniLlvo

1. r , 8 (verba dicendi 1):

dico , narro /(, respondeo , scribo
, trado (8 , ),
aio , nego . .;
2. , , 8 (verba sentiendi1):
puto , censeo, arbltror2 , do , spero
, scio , sentio , video , audio

.;

. , (verba affectuum 3):

gaudeo

doleo

. .;

1 dicendi, sentiendi - (, 357) 8

( 359, . 1).
2 , 5 228.
3 affectus, us moJlu, neutu; affectuum - gen. pl.
6-167

. .

161

4.

, , , (verba
'1OIuntatis1): volo , nolo , malo ,

cupio l , jubeo nbl, veto ,

sino, patior2 . .;
5. . . inf. .
: constat, notum est , apparet ,
oportet , decet , interest , necesse est
, fas est , nefas est
.

Antfqui putabant

ll

regere ,
Magister videt discipUlos suos attente

audfre , .
Cupio omnes amfcos meos ad hodie venfre , bl
. Constat ignem urere ,

341.

Je I'entends chanler = J'entends qu'j)

chante. : Ich h ihn singen = Ich hre, dass er singl.
the Objective-with-the-Infinitive Construction ,

, ,

the mosl disobedienl child in existence

She declared him 10

nOCJl

llC I .

342.
,

.
bl

Galli tradunt Mercunum inventorem omnium artium esse

bl,

Legem brevem esse oportet ,

Gaudeo tibi jucundas esse meas Iitteras

bl

00-

l (.: ).

343.

1 voluntas, atis f ltu.

2 , 228.

162

inf.

(infinitfvus praesentis), r
fecti) r (infirjtfvus futuri).

(infmitfvus per-

; . . ( (infinitiC present)
avoir rait (inC. passe); lteM. machen (Infin. Priis.) gemacht haben (InC. .); QltlJL
to k (InC. IndeC. Act.) ( have made (Inf. . Act.).

344.

actlvi,

inf.

participium perfecti passlvi

. .
(.

( 158, 189, 205, 219, 221, 222, 225).

participium futuri

342).

Activum

Passivum

Praesens

orniiri

Perfectum

ornavisse

ornatus, , um
esse 1
orniiti, ,
esse 1

Futurum

ornaturus, , um esse 1
ornaturi, , esse 1

orniitum iri

345.

Senatus jussit socios inter se foedera facere (inf. r s n t i s

act.) ,
.

Mos est Athenis laudari (inf.

r s n t i s pass.) in conti6ne

1 ( It.
)

esse

163

cives, iil proeliis interfectos

, (.:

(' , ).

Livius narrat RomUlum urbem Romam condidisse (inf. r f _ t i

act.) , .
Livius narrat urbem Romam RomUlo condftam esse (inf.
r f t i pass.) , ()
.

Medfci nunquam aegrotis dicunt

(inf. f u t ii r i act.)

morbo eos esse morituros

Amlcum suum absolutum iri (inf. f u t ii r i pass.) sperabat

, .

346. jubeo , veto , sino,

patior , . . inf. r s n t i s.

inf. praesentis

s s l i.

Veto te librum leg~re (

, t ). Veto eum librum lgi\,
( ,
).

347.

, , .

inf.
-

esse

se;
Dixit se heri domi fuisse
Promlsit se brevi tempore venturum
.

, ().

348. ,
inf.
: accusatlvus accusatlvus
. - -
(), - (
). Scio puerum librum legere ,
. puerum - .
, librum - . n
legere.
. .

Nominatlvus cum infinitlvo

349. , . . inf.
,

164

, -

Platonem in Italiam venisse

tradunt

3-

n i n t i" v u s

u i n f i n i t f v .

inf.,

, . .

. . .

Tradunt

(),

inf.

, (
,

finiti"vo.

inf.

. .

Plato in Italiam

venisse tradftur.

nominatfvus cum in-

.
. .

inf. . . inf. rn
complex object complex subject.

350. ,
nominati"vus cum infiniti"vo. Nom. . inf.

(,
,

.).

- , :

facere

(. .

inf.)

jussus es id facere

(. .

inf.)

Jussi te id

= , :

351. . . inf.
dicor ( ) , , videor ,
l, jubeor n, putatur ( 3- )
,

, :

vidr

(videri) .

165

 . .

inf.,

inf.,

. :

\'idris vincere
Videor vicisse
Vidmu vkturi (-) esse
Videmrni vinci
Videntur victi (-) esse
Vidtu vktum iri

352.

,
,

,
,

,
,

. .
.

inf. ,
Homerus caecus fuisse dicrtur , .

HOBblX bl , mbl
inf. bl. : m.
hic homo prudenlissi'mus esse dic1tur m, mo mo ll JW;
ll.IL he is said to very prudent . . mrus Lycurgi lus fuisse
tradi'lur nm, mo peMell ; ll.IL is said 10
have lived l Ihe lime of Lycurgus.
. Felix esse videlur , (mo) 011 ; ll.IL he seems 10
happy; . I1 sembIe etre heureux; lI. scheinl glUcklich zu sein.
. Felix fuisse vidlu , mo 011 bI ; ll.IL he seems 10
happy; . il sembIe avoir ele heureux.
. Jussus es id facere bI n mo ; ll.IL You were
ordered 10 do Ihis.

S.

. .

354.

(supi"num) -

(SUPINUM)

accusati"vus sing. (
-um, 1) ablati"vus sing. (
-u, 11) (. 207).
355.

, lf,

1 .

1
bl:

bl : nax.

166

.. nO no ma ( .. BpeMeHHblx
XIII ). HeKoTopblX

, bl

 ). :

(), ;

venio (mitto) omatum

() , ;
ni

(mitto) rogatum, lectum, scriptum, captum, audilum

(),

06

n),

, ,

Dfd

356.

11

optfmus

:
fiis ,

(.)

patriam

(.) nu .

defensum patriam

jucundus

, fis ,

dif-

, n, idiis

11

. .,

11

bl t lV u s 1i m i t t i n i s ( 329): difficne dictu est

, labor fis factu .

,

11

(GERUNDIUM)1

357.

-,

, , ,

(.: , ,
, ).

;
,

" (.,

legere utne est

lg

legere

).

1 gerundium gerundivum (. 365) - II.

gerundi
od, . . (gerundi - . gero 3 uam
-und-, . 193, . 2).
2 . 194.

167

Nom.

legere

legendi
legendo
(ad) legendum
legendo

n.

Dat.

legere

358.

. ,

( . )

359. G n t 1v u s

1)

~ (

):

) ;

modus vivendi

verba putandi

ars dicendi

, .

2) causa gratla ( 271):

omandi causa () .

causii

causii ornandi

3) ,
( 301): cupfdus scribendi , studiosus audiendi
().

360. D t 1v u s

datlvus finalis ( 310). Quisque locum pugnando cepit

u s
ad , . ad intellegendum et agendum natus est
361.

u s

362.

1)

1 t

1v u s

instrumenti ( 326)

modi ( 328).

168

(:
() .

discfmus

Docendo

),

2) , de, in. discendo capfmus

voluptatem .
363.

, :

1) : Gutta cavat lapfdem V1~ sed

saepe cadendo , UI
. saepe cadendo (.) ,
: gutta saepe cadit .
2) , . .
, : cupidftas legendi Iibros , cupfdus legendi Iibros
(libros - . ro legendi,
: Iibros lego
; Iibros legere ).

(genetivus objectivus): lectio

364.

HOBblX

li .

bl bI, rnbl .

bl

Gerund

bl

Gerund

bl

BbIBpeMeHHblX bl ,
., reading - being read (Indefinite Aetive - Passive); having read - having
read (Perfeet Aetive - Passive).

bl bl:

):

( .

1 had the pleasure

reading

your sueeess in the newspaper

( .

his article

changing the end

and viliages

(bl

improved

in): In retreating German fascists bumed down towns

bl :

modi):

, .

1 remember reading this book

no,

mo

: likes reading aloud

Gerund Perfeet Passive (
member having shown this letter

bl bI ):

1 re-

, no mo .

bl rn
bl , .:

lever - le lever - t;ma

, . bl gerondif ::6-

aimant. L'appetit vient

in. ., in amando .
mangeant allllemUIII n .

169

- das Turnen

.:

- das

Leben

tur-

- ; .: zeichnen

(),

das Zeichnen

die Zeichnung

).

365.

(GERUNDIVUM)

; )

1 .

366.

laboris ferendi causa , epistiila

accipienda laetor , locum ad castra
ponenda deligere .

, ,
.

{M

( 363,

lgdrum

Iirum

2). Necessftas

necess1tas

legendi libros.
:

homo per1tus civitatis regendae ,

in liberanda patria mori
; legendis oratorlbus et potis discere

;
6

367.

participium perfecti passlvi ( 383).

1 . 193.

170

part. perf. pass.

(. . ), -

condfta

(.

).

urbe

, . .

, ,

ad urbem condendam

; ,

,!-, . . (
).

368.
,

-,

, . ,

contemnenda morte

Iiber de

(.:

()

participium futuri passlvi,

369.

exercenda est
colendus
370.

()

.
;

Memoria
ager est

() .

esse

(conjugatio

periphrastfca

passlva 1)
Pacta servanda sunt (
). Pacta servanda erant (erunt)
.

( ) .

371.

Liber mihi legendus est = 1)

); 2)

(n)

1 . 226.

171

);

(n) (

3)

).

372.

esse;

mihi legendum est (erat, fuit, erit)

( , ) .

373.
,
,

puella amanda

oratio laudanda

374.

Partizip I zu (= participium futuri passivi): das zu konjugierende =

verbum conjungendum , /t/ nn.
zu + Infinitiv
sein: Dieses Buch ist zu lesen K/tUla Ita nulta.

375.

or

.:

(memorandum , = ),
(referendum , 'tmo ),
(. legenda . legendus ;
).
.

376.

-(e)nd- ( 193, 194),

,
.

( ,

358 - 362).

1)
2)

esse

).

,

:

172

11

gendas, legendis,

legenda. legendae. legendorum, legendos, le-

(RnIIA)

377.

,
(,

), ,

. (
) ,

, 1 .

(:

: ( )

().

.:

(n),

(n).

fecti passlvi

participium praesentis actlvi, participium perparticipium futiiri actlvi.

378. participium praesentis actlvi participium perfecti

passlvi ,
, . .

,
.

Participium praesentis actlY1 ( participe

present, Present Participle Active Parti-

participe present

, ,

(adjectif verbal). Participe passe

, ,
,

173

zip 1

Video puerum librum legentem ,

(= ). Vldi puerum librum legentem
, (=
). Videbo puerum librum legentem ,
(= ).

. :

Je vois (vis, vi) I'enfant lisant un livre;

1 see (saw, shall see) the reading the book; :
Sie sieht auf das schlafende ind (=
). Sie sah auf das schlafende ind (=
). Sie wird auf das schlafende ind sehen
(= ).
:

Participium perfecti passivi ( . participe passe,

Past Participle Passive Perfect Participle, . Partizip 11

lZ.

(lgit,

Ugit

leget) epistUlam scriptam

(,

) .
. ,

particlpe
I1 lit ( lu, lira) une lettre ecrite par sa

mere

(, ) , nQ .

received

The

(, )

is reading (read, will read) the letter received

Past Participle Passive

no .

ich werde

Ich lese (las) vo meiner Frau geschriebenen Brief,

meiner Frau geschriebenen Brief lesen (, )

nQ .

379.

participium futiiri actlvi

226 - 227.

380.

participium

r t i i ium

t t r i u t lV u m;

174

qui, quae, quod.

participium attributlvum

Video urum librum legentem = video urum, qui librum legit. Puer, librum legens (= qui legit), frater est N..
, (= ) , - N. . Reddo
tibi librum lectum (= qui lectus est quem Jegi)
(= UJ

) .

381.

participium

, ,

legens
dum legit ,
; od legit
; si legit

, . .,

cum legit
quamquam legit

Alexander,

librum legens, ridebat ,

legens
dum (quod) legbat

, ( ) ..

Mendaci homfni, verum quidem dicenti,

dicenti

N.bl

si (cum) dicit.

(Alexander)

possUmus

rdr

()

(homfni),

. ,

legens

dicenti

,
, :

- , ( , )
. r t i i i u m
praedicatfvum 1.

2)

1)

( ),

3)

1 r t i i i u m n j u n t u m (

JI JI

Jl. II ).

175

 ", "", "", " "", ,

, 4) . Socrates saepe

" , (=
, ). Cives urbem deletam rstiturunt

ridens verum dixit

; ,

participium attributfvum

. .,

(=

participium praedicatfvum,

milltes, tumultu perterrrti,

) ,

""

382.

fugerunt

li

(=

n" ; ) ,

), n"

383. Participium perfecti passfvi,

,

PQst

ivitm Iitm

(.:

urbem captam

),

urbe condrta

post

384.

W1 W1

: Le ga~n Iisant livre (= qui lit, )

est frere. Craignant de manquer l train (= j'avais ... ), j'ai pris
auto (participe present l, ) nom 00, JI . Arrive (= quand je fus arrive) l gare, j'appelai porteur
(participe passe ) , no
UJI.

: The writing book (= who is writing, ) is

brother. When going home (= when 1 was going), I ! brother (when
going ) ,
mmUJI ma. Having asked, I answered that I was very busy
nt (= ), mmUJI, mo lt ltm.
: Der das Buch lesende nabe (= der liest, ) ist
mein Bruder. W1 ,
.: das Miidchen kam schweigend die l nooJ .

angekommen,besuchten wir vor allem unsere Freunde

.

176

In

Moskau

, m

AbIatlvus absolUtus
385.
praedicatlvum

( 381)

participium

, ,
- ,

urbs capta est, milftes

,

dlevrt

Postquam

Urbem captam milftes dlevrt.

possumus, quidem ille verum dicit

Mendaci homfni credere

participium praedicatlvum,

Mendaci homfni, verum quidem dicenti, credere

possu-

mus.
,

participium praedicatlvum,
t1 v s s I ii t s.

386. Ablatlvus abso1iitus

)

( ,

, ,

(,

, ) ,

(),

()l.

387. Ablatlvus abso1iitus,

, -

1 bl , bl bl

bl

bl

. bl bl

VI

XIX

(< Mlle , bl bl ().

Mlle

= .

, . ,
? (. KamellU/l. (<)
.

= .

177

avolant

autumno aves vlant

autumno - ablatlvus temporis,
( 334). Autumno adveniente aves
,

(=

) .

ablatlvus absoliitus

autumnus

adv~nit,

quod autumnus

cum

adv~nit ...

autumno adveniente -.

ablatlvus absoliitus

,
, .

ablatlvus absoliitus :
1) participium praesentis actlvi ,
r ,
. Hoste appropinquante cives portas lusrut
(= ) (=

388.

), ;; ;

2) participium perfecti passlvi ,

r ,
. Bello confecto (= postquam llm confectum
est) legati ad Caesarem vrut (= )
(= ),

participium praesentis actlvi

( 378),

participium perfecti passM

ablatlvus absoliitus

Autumno adveniente aves avolabant (imperfectum)

( ), .

adveniente aves avolabunt (futiirum 1)

Autu'mno

), .

389.
absoliitus

ablatlvus

( , ), ,

. ., .

178

abs. urbe capta

; (

(, )

, ) ;

abs.

390. Participium perfecti passi'vi

. ,
,

ablati'vus absolUtus.
Alpibus superatis (: Hannibale) Hannibal in
ltaIiam vit n (
: ),

391.

abs.

(, ,
),
,

. .

.
,

abs.

esse .
Cicerone et Antonio consulibus Catili'nae conjuratio eriipit 1
2 (=
) . Caesare <luce ...
=

( , )

(, ) .
...

aegroto...

39:2.

invi'to...

...

( ) ,

, (la
proposition participe absolue , the Nominative Absolute
Participial Construction ). , ,
.

participe present

proposition participe absolue

, -

1 e-rumpo, rpi, ruptum, 3 n , ; .

2 ( 486).

179

mm

L'ennemi approchant (=

(=

partielpe passe eompose

participe passe

I'ennemi approchait), les habitants fermerent

approchant - partieipe present

bI

'

porte

t1.

La il\ occupee (= quand ' ville eut ete ), les eombattants fermerent '
porte no (= ) bI . .l

- participe' passe
, .

the Nominative Absolute Participial

Construetion Present Partieiple, Perfeet Participle Active Passive (Past
Participle ). approaching, the inhabitants elosed the
gates (= ) , bI .
having seized, the soldiers elosed the gates bI ,
bI . having seized - ! Participle Passive,
= when the eity seized.

393.

(modus

conjuncti'vus3

, ,

, .

lt

r .

422, 432, 443, 449, 453 - 454, 463),

446).

( 417,

( 407 - 411, 413 - 415, 441,

, ( ,

) ,

(.

1 eonjungo, junxi, junetum, 3 , .

- modus eonjunctivus.

180

 : ! " . ..

: ,

. ,

"" .)

394.

Conditionnel,

Konditionalis

Conditional

ood), -
.

Subjonctif, Subjunctive ood,

modus subjuncti'vus,

395.

) ; ) , ,

396.

Conjuncti'vus

hortati'vus 1

l- .

. .,

praesens.

( ) !

: ! Gaudeamus 2
! ! mmus

patriam

397. Conjuncti'vus imperati'vus jussi'vus3 ,

1 hortor 1 no.
2
3 impero 1 jubeo, jussi, jussum, 2 3.

181

2-

3-

praesens

, lJ(i
,

3- .
. Dicas
Audiatur
!

! !

Dicatis ! !
pars ()
Videant consUles !

lt

(n)!

398. Conjunctlvus

prohibitlvus 1

noli

, 2- . . . .

perfectum conjunctlvi,

(.

186);

praesens

. (
) :

Tu

quaesiveris

Ne dicas

399. Conjunctlvus optatlvus 2 .

(
,

perfectum),

237).

praesens

imperfectum, ()
plusquamperfectum, (

) . (
)

. Or

utfnam

'

)
,

Vivat

1 prohibeo, ui, itum, 2 .

2
opto 1 .

182

Ne sim salvus

Utrnam veniat
Utrnam viveret
)! utrnam vixisset

, )!

ero

ero

)!

400. Conjunctlvus concesslvus 1

, ro- .

praesens ( ro )
perfectum ( ro). Or

, ,

(, ), ,

Sit hoc
sit hoc

ro

perfectum conjunctlvi)

m ,

() ;

m ,

() .

Fuerit hoc

Ne

, () ..

401. Conjunctlvus potentiiilis 2

( roro

),

Or

praesens perfectum
conjunctlvi ,
, imperfectum - .

Quis neget (negaverit)

)? Aliquis' dixerit

, . .

-,

Dixerim

( ).

- )?
402. Conjunctlvus dubitatlvus 3

).

Quis diceret

, , ro
,

-
praesens (
) imperfectum

(-

).

1-

1 -, cessi, cessum, 3 .
2 possum, potui, -, posse , l.
3 dublto 1 .

183

. .

Quid agam, judfces? Quo

vertam?
Quid agerem?

()

()

?
are-

403.

: 1
1. , - riiss Konjunktiv :
bringe reide , ( )!
2. - Priisens Konjunktiv ( ): Moge
diese kurze Arbeit zu weiteren Forschungen Anlass geben l
, ,. : Es
lebe die RepubIik n!
Konditionalis 1 - , roc : Wenn sie
doch kommen wi.irde n!
Priiteritum Konjunktiv - : Ware er hier
(jetzt) (~)!
Plusquamperfekt Konjunktiv - roc: Wae
er hier gewesen (gestern) ()!
3. - Priisens Konjunktiv: Der Winkel sie gleich n,,
.

4.

rn

- Priiteritum Konjunktiv Konditionalis 1

Wenn ich eine Schwalbe wae

:
!

Plusquamperf. Konj. Konditionalis 11 J :

hatte mehr eispiele anfuhren konnen , n,.
5. - Priiteritum Konjunktiv: Ich wae einer andern
Meinung ,; , no, ,.
404.

1.

passe

- Subjonctif present ( )
que: Qu'il sorte ! Qu'iI soit

( )

parti avant midi !

2. - Subjonctif present: Qu'iI lui arrive pas de malheur
UJW , ltQ! Vive la RepubIique n!
3. - Subjonctif present ( que): Soit la triangle n,,
( ) .

4.

, rn

1
. . .

184

- Conditionnel present

passe: Sans toi je serais

perdu

r!

un autre moment cette visite lui aurait fait plaisir

mo mau .

5.

r,

405.

- Conditionnel present:

mo,

serait donc vrai

n!

to

. ,

- : If you brought the

book ( if Past Indefinite ). Were
you to bring the book (, ,
to
). Should you bring the book (,
, should
). Oh, that you would bring the book (,
).

406.

equos
.

gt,

interfectus est ,
Xerxes, postquam exercltu Athi~nas intravit,

Miles, qui

dlvit

Romiilus et Remus in eis locis, pastoribus educati erant,

condere stturt

, bUl .

407.

).

u t i 01 t r u

2)

1)

1 con-sequor, secutus sum, sequi 3 .

185

).

408.

bl:

blbl

bI (praesens, futii.m 1 II, bI

bI

397 - 398) (
, . . imperfectum, perfectum, plusquamperfectum
bl bI: infinit. perf. part. perfecti passlvi).
409.

bl

bl

praesens historicum ( 166), perfectum praesens ( 1966)

historicus ( 337).
410.

()

infinitlVUS

(verbum

infinltum),

, verbum infini"tum 1.
411. Conseculio lempOum

lll

lll

Praesens
conjunctivi

Praesens
Futurum 1
Futurum II
Imperativus

Perfectum
conjunctivi

Praesens conjunctivi

(-urus sim) ( 227)

Imperfectum
Perfectum
Plusquamperfectum

Imperfectum
conjunctivi

Plusquamperfectum
conjunctivi

Imperfectum conjunctivi

(-urus essem) ( 227)

1 ifiitivus perfecti participium perfecti,

186

, .

praesens

perfectum conj.;

imperfectum plusquamperfectum conj. praesens

imperfectum conj.

perfectum
plusquamperfectum conj. -
.

praesens imperfectum
conjuncti"vi esse (sim, essem) participium
futiiri acti"vi ( 227). ,

, (

participium

fut. act.).
,

. ,

(.

412.

415).

consecutio

tmrum.

(concordance des temps) , (

subjonctif). ,
present , ,
imparfait - . ,

plus-que-parfait futur dans ' passe.

' (

Sequence of Tenses). ,
Present
Past Indefinite Past Continuous .

Past Perfect,

Ich weiss, dass er gekommen ist.

(Pef.)

Ich wusste, dass er gekommen war.

(Impef.)

Future in the Past.

, .:

(rsens)

(Plusquampef.)

nachdem

II.

(I., )

Plusquamperfekt

Prasens

Prateritum.

II

Perfekt

. .:

sagt ( sagte), er sei ( ware) krank u (u),

Er sagt (sagte, wird sagen, hat gesagt), sei (ware) krank gewesen

(u, ,

),

bl .

(QUAESIO OBLIoUA)

413.
temporum

consecutio

-.

414.

quid

(.:

... ,

si

ubi

- ,

quando
num ,

(quis

.),

utrum...

). III~I

notum (ignotum) est

()u

temporum ( 411)

consecutio

, ,

(. . , ).

415.

416.
,

II,

ll (.

188

412).

(q u

st i

(quaestio recta)

qu

id.)

Quid agebas?
id.)

qd

Quid agis?
(praes.

I! Quaero

agas

m/. conj.)

quid egeris

Quaerebam

quid egisses

m!. id.)

(plsqpj. conj.)

()

(praes. id.)

(!.

( )

Quid egisti?

Quaeram

(imper/.

quid ageres

(praes. conj.)

conj.)

Quaesivi

(/. id.)

(/ut. 1)

(/. ind.)

Quaesivero

Quaesiveram

(fut. 1I)

(plsqpj. id.)

I()
i

~------

Quid ages?

quid acturus sis

(/ut. 1)

quid acturus
esses

()

189

417.

(uti)

ne . ,
ut f i n 1 ne f i n 1

ut

().

, ,

( 408),
conjunctlvi.

( 393).

r s ns

( 408),
i m r f t u m conjunctlvi.
Edfmus, ut vivamus, vivfmus, ut edamus ,
, () , . Date puero m, ploret
,
. ut
vivamus : , ut ediimus
ploret -

edfmus,

VIVlmus - praesens;

date - imperatlvus

praesentis; ,
praesens conjunctlvi: vivamus, edamus, ploret.

imperfectum
vivebamus

conjunctlvi: Edebamus (imperfectum), ut vivmus,

(imperfectum), ut dmus , , ()
. Dedi (perfectum) puero m, ploraret
,

n.

, .
~,

(.

418.

edfmus, ut vivamus,

vivfmus, ut edamus).

, afin
que, pour que. de maniere que . ., Subjonctif: Je
le dls afin que (pour que) vous le sachiez , mo u.

190

ll

llm ] [,

avait

afin que

chambre fiit p]us accueillante

m06 .ma n.

, I
1

damit
Priisens Konjunktiv: Ich kaufe ihm ein Buch, damit es lese

nona . ,

eJI

m06 .

]est mo
shou]d: We shall !itart ear]y, lest

we shou]d

. n. ,

]ate

419.

Subjunctive Mood

ut

mo na.

finale,

qui,
ut finale
is, , id (
ro ) , , : Hostes
legatos ad Caesarem miserunt, qui (= ut ) pet~rent

quae, quod

420.
,

ut

(=

).

()

quo ut finaIe. Legem

brevem esse oportet, quo (= ut ) facilius imperi"tis teneatur

().

421.

422.

ro

ro

(verba studii ! voluntatis): curare , stud

, optare , rogare, pet~re n, permitt~re
, , sud , imperare n 1
. .,

ut ;
ut j t 1v u m j t 1v u m (

).

ut

objectlvum

) , ro -

1 . jubre, 339 340, . 4.

191

 ro .

ro

ro

ro

(praesens imperfectum)
objectlvum
, ( 417).
ut objectlvum

ut

ro
;

ro:

ro

YJ

ad venias (praes. conj.) ,

. Cura, mi carissfme frater, ut valeas (praes.
conj.) , , (=
). Cives gvrut, milrtes urbem diruerent
(imperf. conj.) (n)nu,
Opto,

423.

ro

ne

quid

ut

( 129): ne quis

( .

. nullus), ne unquam
Rogo, ne quis ad veniat

ut

),

ne

nihil), ne ullus

ut nunquam).

424. ro tim. metuere (verba timendi 1)

:

YJ

1)

ne,

ro

(ro

ro): Timeo, ne frater librum legat , n

( ) -
roro;

2)

ne

ut

(ro

YJ , ro

ro):

Timeo, ne frater librum

legat

1 timendi - timeo (. 359, . 1).

192

- roro.

l3

( 417)1.

425.

hi,

impedi"re,

nn

obstare

, . . (verba impediendi2)
, quomfnus (= ut minus)3 quin .

quomfnus

quin

quomfnus

( 417).

quomfnus
;

quin)

Nox

impedi"vit, quomfnus
...

426.

militmus

imdit,

Morbus

).

(=

Nox

quin)

militmus

scribam

imdit,

3-

sui

Discipiilus optavit, ut sibi liber daretur

, .

427.

( . .

424).

-urus essem,
428.

quod

imperfectum conj.,
(-urus sim

praesens

411).

quia >

que

, .

quod

quia,

lI

verba timendi II per[ectum conj. ( II BpeMell)

plusquamperfectum conj. ( BpeMell) - , lI
v

II.

2 impediendi - Il impedio (. 359, . 1).

3 ut minus (Il) .IIIll, -nICU.

7-167

193

ut m06, II ll lll lIe

verba studii ! voluntatis, 110 verba putandi ! sentiendi.
ut lll ll quod.

429.

COBpeMellllOM

11

lll

que, , ll ll,
ll, ll, ll (desirer, vouloir, ordonner, exiger, prier,
permettre), Subjonctif: Je veux (j'ordonne, je permets) qu'il
vienne ( , ), .
llll II (craindre, avoir .,eur)
Subjonctif II ( lIa
): ] crains qu'il vienne , . Je crains qu'j(
vienne pas , .
11 ll , II (
lest , ) Subjunctive Mood: 1 wish
you were with us , bUlU lUl..

IIbIX

ll,

430.

dubium est
, quis dubltat

)],

[ dublto
dubltat

(=

quin 1

, .

quin
consecutio temporum ( 411):
Non dubrto, quin ad venias (praes. conj.), ven~ris (perf. conj.),
venturus sis , , ,

Non dubitabam ( dubitavi, dubitaverarn), quin ad

venires (imperf. conj.), venisses (plsqpf. conj.), venturus esses
.

),

431.
( 413 - 415).

432.

ut

ut,
consecutivum2.
1 quin

ut

ut

< quf ' ( lIe); quf - I

ll llll ,

2 con-sequor, secutus sum, sequi 3 .

194

( 401),

conjunctlvus potentiiiJis

().

ut consecutlvum

talis. tantus. is IC,

sic. ita, adeo lC, , .

ut : Tantam vim habet

oratio, ut etiam hostem permoveat ()
? , . Aqua flumfnis Nili adeo
est Iimosa, ut multos morbos efficiat
() , . Ita'
viv oportet, ut homfnes tibi credant lC,
.

lC :

Arborrbus consfta

ut
est, ut tota pomarium videatur

lC

ut fmiiJe
objectlvum: praesens conjunctlvl
imperfectum conjunctivi ( 417, 422):
Tanta est ( ) ejus honestas, ut omnes hmus
(praesens conj.) lC (= ),
. Pictor uvas sic pinxit ( ), ut
aves ad tabUlam advolarent (imperfectum conj.) lC lC
,

nu IC lC.

- praesens

),

perfectum conjunctlvi: Tot nos fefellisti

ut tibi jam credamus (praesens conj.)

(,

).

433.

195

ego, tu, is...

qui, quae, quod.

ut consecutlvum
(qui
ut
... ).

qui

, ,

1)

2)

... ),
.

is, talis, ejusmodi, tantus ;

est, sunt... (.:
, nihil est, nihil habeo

est

nescias

Talis est, qui

(.:

terreatur

06,

).

Nemo est, quem

, .

434. , rn ,

- Subjonctif

, ,

, ,

personne , l seul , l premier

: 11 ' personne qui puisse m'aider , . . 110..

KOnjunktiv
Es gibt niemand, wer mir helfen konnte ,

:
. . lIO..

435.

ut
1i t lV u m1 (). ut explicatlvum,

, n, ev~nit,

est

ut
est

accfdit . .,
mos est ()

litlVn

fit

lex

. . .

ut explicatlvum
Fit in proelio, ut ignavus

miles fugiat ,
. Factum est (fit) in proelio, . ignavus miles fugfret

1 ex-pllco 1 ; , lIO; exp1icati"ws u.

196

110-

(),

().

436.

est, fit, evenit, accfdit

, ,

quod
explicatlvum , :
mihi vit, quod eum vidi , .
quod explicatlvum, ,
, ...: Quod
ts antlquos pertinacrter ediscis. valde probo "
,

() 06.

437.

.
BpeMeHHbIx
cum 1 ".
, .

Cum

cum.

438. Cum t r 1.

,
.

praesens indicatlvi, futiirum 1 futiirum 11.

tum
),

nunc

cum temporale

tempus

dies

.:

DilucUlum est, cum jam lucet - " (

",,) . Cum navigare poteris, ad nos veni "
, " . Tunc id
cognosces, cum hunc librum legeris ,
" ( ",,) n " . Cum Caesar in

1 cum 3110 II
- quum.

197

vit,

Galliam

ibi duae factiones erant

, ().

439. Cum i t r t i'v u .

),

cum

, cum iterati'vum 1 (
).

1.

( ,

) ,

:
(lg,

lego

legam).

QQ ,

2.

(,

libros
)

) .

potarum

Cum est (erat, erit) otium,

( ) (,

( ) ,

praesens

imperfectum

futurum 1

perfectum

plusquamperfectum

futurum 1I

bI

BpeM~ bI '

) Tum ll gerere duces Romani incipiunt (praesens), cum

auspicia surut (perfectum)

praesens

perfectum

) Tum bella gerere duces Romani iiit (imperfectum), .cum

auspicia posuerant (plusquamperfectum) n

) Tum ll gerere duces Romani incipient (futurum 1), cum

auspicia posuerint (futurum II)

1 itero 1 uJ , .

198

 , ( )
.

inid

440. Cum

n sl.

, .
,

.
,

cum

.,

cum coincidens

JI..

cum coincidens

Cum magistri alios docent, ipsi discunt

,'

(-

'

; , (
) .

Cum
441.

cum h i s t r i u (oz).
cum temporale ( 438),
, cum historicum

cum historicum lf;

imperfectum conjuncti"vi ,

!l

plusquamperfectum conjuncti"vi

coincido, coincidi,
[co-in-cado) conaa; coincldens
(participium praesentis activi) naau.
2 roe - cum explicatiwm (nOJlllum; .

435).

~ . . , .

199

Imperfectum conjunctlvi

(cum =
plusquamperfectum conjunctlvi
(cum =

),

):

Cum Caesar in Aisam iter faceret, navis ejus

est

venisset, hostes

Cum Caesar silvam

omnwus partwus silvae

praedonwus capta

urut

transmisissent, proelium commiserunt

Romani, cum
(

, =

fluvium

cum historkum
446) ( = ,

449).
,

442.

postquam , ut. ubi. simul. ubi primum ,

dum ; ,
. postquam. ut. ubi.
simul. ubi primum
( ):
.

443.

dum

antequam

priusquam

,
,

veni, reddrtae sunt

te litterae

n,

200

mittet

-
Antequam in provinciam

Antequam

veniat, litteras

 444.

subjonctif avant
que, jusqu' que, attendant que: Le diner sera rt ! que vous soyez de
retour , . Subjonctif
r, .

, bls
Priisens Konjunktiv , Jl <>
: Wir warteten, bls komme (kommt) , no

wiiren

Er woHte nicht einwilligen, bis

seine Forderungen

rfit

u, no.

445.
u s 1 (), quod, quia, quoniam.

446.

( 411),

causale (/ //, )
- consecutio temporum

causaJe
praesens conjunctlvi
, perfectum conjunctlvi

, :

dui, se hostibus defendere possint (praesens conj.), legatos

ad Caesarem mittunt ( , praesens ind.) / // (

//)

ad te venlre

(perfectum conj.), epistiilam ad te mittam

( ,

potu~im

futurum 1)

/ // ( //) / ,

causale
,

, historrcum ( 441):
irnperfectum conjunctlvi
, plusquamperfectum conjunctlvi ,
: Aedui, se hostibus
defendere possent (imperfectum conj.), legatos ad Caesarem
isrut ( , perfectum ind.) / // (
//) ,

Cum

ad

te

potuissem
201

(plusquamperfectum conj.), epistU1am ad te ffilsi ( ,

perfectum ind.) ( )
,

447.

causale

quod, quia, quoniam

, .
,

Non scribo tibi, quod aegrotus sum ,

() . Edo, quia esurio , .
Quoniam jam nox est, dormlre dtis ,

capere

Noctu ambuliibat Themistocles, quod som-

, (

posset

) .

448.

'ffi

subjonctlf
que, pas que, n'est pas que: Je renonce
trop difficile, mais ...

travail,

nomo,

qu'iI soit

mo

, ...

CIY

449. quamquam, concesslvum 1 () (),

,
.
quamquam
; cum concesslvum -

causale ( 446): Litterae, cum sint , tamen innumerabilia verba

efficiunt , t

450.

UJ.

.1

(proposition de
cession), que, quoique, malgre que ., .IUI-

1 .

202

400,

subjonctif: Quoique

que, malgre que) Jean soit malade, il n'abandonne pas

ll ll, ltO

50n travail

Konjunktiv

011 lI /lJl .

wenn auch, wie auch. Jeder ut, und sei

sein Werk gelobt werde (Heine) ,

so gross, wiinscht, das

lI 011 ., ,

m06 .

r -
if, though . Subjunctive
should,
might. though were , he would help us 011

011 lI . ltQ n..

13

451.

si

, ..

() (

nisi

);

,

(si

m ,

);

6 (. protasis
6 (. apodOsis

, . . )1.
cy;ur:.

452.

s u s r Ii s -

, (

;
.
.

imperatlvus:
Si ita putas, erras

si

1 : tds II/m consequens

(), .

203

ita putabas, erabas

putabis (putaveris), erabis

si ita

( ).

sus

453.

t n t i 1i s -

praesens conjuncti'vi
perfectum conjunctfvi
. Si ita putes, eres
, ; si ita putaveris, erraveris

potentialis ( 401).
454. s u s i r r 1i s

- conjunctlvus

, . .

putares,

, .

imperfectum conjunctlvi. Si ita

erares (),

( );
)

, . .

- plusquamperfectum conjuncti'vi: Si ita putavisses,

eravisses

6 ( ), (

).

- conjuncti'vus irrealis,

conjunctlvus optatlvus ( 399).

455.

tati'vus

lI

conjunctfvus potentiaJ.is
( 399, 401). r

(),

204'

Conjunctivus optativus

Utinam venias (venl!ris)

Conjunctivus

Si venias (venl!ris),

)!

(conj. optativus, 399)

Venias (venl!ris) .
(conj. potenti3lis, 401)

.
,

ttiliS,

videas (vidl!ris)

(casus

453)

praesens (perfectum) conjunctivi

Utinam vivl!ret

Si viveret, nos adjuviiret

( )!

,
(

ltI1.

no.

(casus

irre3lis,

454)

(). ,

imperfectum conjunclivi
Utinam venisses
( )

Si venisses,

vidisses

( ), .

)!

(casus irre3lis,

454)

(), ,

plusquamperfeclum conjunctivi

. 456.

Si venl!ris (fut. 11), vids (fut. 1) , . .

Si venias (venl!ris), videas (videris) (praesens perf. conj.)
(), . .

futurum

Iditivi

praesens conjunctivi
: Si venias (praes. conj.),

vids (fut.

1)

.:

n/, .

457.

ro

-,

atrquis. aliquid

205

quis

458.

ar

quis, si ... quid

quid: si

... /-, ... -

( 129).

, .

Konjunktiv;

- conditionnel;
- Subjunctive Mood

- Konditionalis I 11
to

I'indieatif),

imperfeetum (conj.):
Priiterit (Konjunktiv),

imparfait (de
Past Indefinite Subjunetive.

I'indicatif),
Subjunetive.

plusquamperfeetum (conj.): plus-que-parfait (de

Plusquamperfekt (Konjunktiv), Past Perfeet

,
(
,

459.

( 459).

1.

Si vous venez, je serai tres eontent

, n n.

2.

, :

- eonditionnel present, - imparfait de l'indieatif: Si je pouvais trouver livre, je vous le donnerais avec plaisir ,
n (, ), ,.

conditionnel passe
plus-que-parfait de I'indieatif . Si je vous avais
pas rencontre hier, je n'aurais pas appris eette nouvelle n
3.

, :

, n no.

1. : Future Indefinite ,
Present Indefinite . If the weather is fine to-morrow, we sha11 go (
the eountry no, , no, .
2. , :
should (would) + Infinitive Indefinite ( () , Past Indefinite
Subjunetive . If he were here, he would help us
(, ), n, na..

206

3. , : should
(would) + Infinitive Perfeet ( to) , Past Perfeet Subjunetive
. If 1 had seen him yesterday, 1 should have asked him .! it
, mo-.

1. : Wenn mir hilfst, so ich dir sehr

dankbar - no-, .
2. , :
Praterit Konjunktiv ( Konditionalis 1 ). Wenn mir
helfen konntest, wiire ich dir sehr dankbar - - no- (,
), .

3. , :
- Plusquamperfekt Konjunktiv. Wenn mir geholfen hattest, wiire ieh dir sehr
dankbar gewesen - - nO- (),

(R

460.

OBLIQUA)

. .

accusatlvus infinitlvo verbum dicendi

sentiendi ( 340, . 1 2)
. ( 414 - 415)

1.

!,

2.

u s tl V u s

u i n f i n i tl v .

, ,

ii

( 396 - 402),

3.

1 , ;

- .

; ?

.:

207

suti

'

imperfectum

plusquamperfectum

junctlvi.

, .

1- .

ipse ( 122)

l- .

is

(.

2- .

347, 426);

se -

suus.

ille,

461.

Helvetii ita

lta patribus stris didicfmus,

ut virtute,

dolo
tdmus. Quare li committere, ut is locus, stitfmus,

calamitate popUli Romani

capiat.

Caesare

grut:

se ita patribus suis didicisse,

ut virtute, dolo tdt.
Quare committeret, ut is 10cus,
ubi
stitisst,

calamitate popUli Rmi

caperet.

. )'

n,

didicfmus

infinitlvus perf. act. didicisse,

208

temporum

, li

conjunctlvus prohibitlvus)

committere

se.

ut

mmi!t.

constitimus (perf. ind.) constitissent.

(imperfectum contenderent, committeret,

caperet plusquamperfectum constitissent)

grut. nostis

suis.
,

1-

3- 1 .

bl

462.

bl

(dass,

(.

bl

412).

(1RA MODl)2.

463.

),

, . .,

( 393).

( 460).
Rex virgini Cloeliae permlsit, ut captlvos, quos optaret, secum deduceret uu, 6
, . optaret

ut.

optaret
,

:
,

1 l<l , ,
: ,

2 attractio - traho, traxi, tractum, 3 , n; ad-trahere >

attrahere - , Izm. Attractio modi - .: n
.

209

1.

464.

-vi

iivi, iitum,

rogo 1 ,
servo 1 ;
spero 1
sup(!ro 1 ,
1 ;

accuso 1
1
appello 1

Jl

deleo,

vi, tum,

canto 1
clamo 1 ,
1
1 ;
curo 1 ,
desidero 1
dubito 1
ediico 1
1 ,
exspecto 1
imp(!ro 1 ,
interrogo 1
l 1 ,
laudo 1
li 1
monstro 1 ,
muto 1 ,
1
navigo 1 ( )
1
nego 1 ,
[ 1 ,
numero 1 ,
nuntio 1 ,
occiipo 1 ,
1 ,
1 ;
porto 1
1
pugno 1
puto 1 ,

210

Jl/

cognosco, gnovi, gum,

cresco, vi, tum,
cupio, ivi, itum, ,

peto, ivi, itum,

, ,

quaero,

quaesivi,

quaesitum,

audio, ivi, itum, ire ,

dormio, ivi, itum, ire
finio, ivi, itum, ire , ,

munio, ivi, itum, ire

scio, ivi, itum, ire ,
servio, ivi, itum, ire ,

465.

veto, vetui,

vum,

Jl
,

-ui

ui, um,
ib,' ui, [tum,
debeo, ui, um, ,

prohibeo, ui,
;

moneo,

um,

ui,

t!!neo, tenui, tentum,

floreo, ui, -, ,
studeo, ui, -, ; ;

!!

intellego, lexi, lectum,

pingo, pinxi, pictum,

!!

!! ,

r!!go, rexi, rectum,

struo, struxi, structum,

instruo, struxi, struclum,
;

!!

lego, lexi, leclum,

traho, Iraxi, traclum,

taceo, ui, um,

terreo, ui, um, ,
doceo, docui, doctum, , -

timeo, ui, -,
vaJeo, ui,

inspfcio, spexi, spectum,

um,

!! ;

d,

cessi, cessum,

, ;

dd,

cessi, cessum,

III

810, aJui, ali'tum, !!

colo, colui, cultum,

,
!!

divi'do, visi, visum, !!

millo, misi, missum, ,

!!

gigno,

gum,

genui,

!!

posui, posi'tum,
posui,

promillo, misi, missum, !!

scripsi, scriptum,
vivo, vixi, viclum, !!
fluo, fluxi, fluxum, !!
gero, gessi, gestum, !! ; ;
s,

!!

);

committo, misi, missum,

incolo, colui, cultum,

sum,

rapio, rapui, raptum,

pr!!mo,

pressi,

pressum,

!!

expnmo, pressi, pressum,

446.

II

-si

augeo, auxi, auctum,

jubeo, jussi, jussum,
maneo, mansi, mansum, ,

!!

sentio, sensi, sensum, ire

467.
III

conjungo, junxi,
,

junctum,

dico, dixi, dictum,

duco, duxi, ductum,

juvo, juvi, jUlum,

211

11

111

m(lveo, m6vi, motum,

occido, cidi, clsum,

si!deo, si!di, sessum,

video, vidi, visum,

1&0, i!gi, ktum,

caedo, cecidi, caesum,

nt

t;

coi!gi, coictum,

II;

clpio, ci!pi, clptum,

! ;

blaTb

occido, cidi. cisum, !

condo, didi, ditum, ! OCHOBbIllaTb,

credo, didi, ditum, !

reddo, didi, ditum, ! ,

ci!pi,

ci!ptum,

i!do, i!di. i!sum, ! ,

i!mo, i!mi, emptum,
fkio, fi!ci, flctum,
conficio, fi!ci. ri!ctum,
,

frlngo, fregl, frktum,

! .

fiiglo.
fiindo,

; t; II

1/1

8Ccipio.

cog,

cldo, cecidi, clsum,

ugl,

trado, didi. dltum, !

tdo.
contendi ( < contetendi),
contentum. IIt;
II.

llII

curro, cucurri, cursum. ~e

disco, didici, -. II
fallo, fefelli, falsum, !
pellb, pepiili, pulsum, ! .
t

-,

udi,

usum,

1880,
;

tetlgi, t8Ctum.

II

jlclo, ji!ci, jlctuas,

~co, Ii!gl, lectum, ;
relinquo, liqui, lictum, II,

1..
!,

!.

repertum, ire

lC8

vinco, vici, victum,

1..

vi!nlo, vi!ni, vi!ntulD, ire ll

convi!nlo, vi!nl, vi!ntum, ire
CJI. co&IpaCJl
Invi!nlo, vi!nl, vi!ntulD, ire ;

469.

lC

111

defendo, fendi, fensum,

468.

lC

do, di!dl, dltum, dIre

Ito, sti!ti, StitUlD, It.i(e ll

11

respondeo, respondl ( < -respopondi),

responsum, i!re

212

! ,

diruo, rul. riitum, !

solvo. solvi. soliitum.

Il;

ItJtuo, ul. utum. ;

constituo. ui. utum. ;
CaHol!JUITb,

veno, veni. versum. !re 'l,

;

 470.

nascor, natus sum, nasci

patior, passus sum. pati

arbrtror, atus

sum, ari

conor, atus sum, iiri

Cor, fatus sum. ari
hortor. atus sum, iiri ;

lV

III
;

471.

(praesens lnd.

III l\lOO)

lmperativus -

aggri!dior. aggressus sum. aggri!di

progri!dior,

proficisci

orior, ortus sum, oriri

sum,

si!quor, secutus sum. si!qui

utor, usus sum, uti

profectus

miror, atus sum. iiri

proficiscor,

progressus

loquor, locutus

sum,

audeo, ausus sum,

progri!di

sum,

loqui

ud

Jl

soleo,

solltus

sum,

sl

morior, mortuus sum, mori

revertor, reverti. reverti 3

11. 1

472.

. ,

, .

) .

473.

, .

. - (~ .!) (.!. ~). 1 ,

.

 :'

~ .!..,

478).

(-

(.

~~)

( ~ _ .!.).
: (.!.. -);

(..! -);

,
,

(- .!..).

(~-!.... ~

(versus) -

.i.. ~ ~) .

-
caedo, cecidi, caesum, 3 ).

474.

(1).

(caesura

(elisio,

. ).

<) . .,

deinde usque

1tr ill

deind' usqu'

aItr

. h: siv(e)
ego cirmfne famam.
- (-, -, -),

.,

tecum libens : Tecum

viver(e) , tec(um) liblns.
m est,
: ., patria
est patria'st, rarum est - rarum'st.
vivere

, .

475.

476.

. -

214

, (
). :

.: .

:-1

~--1 .!.

1:-1 .:. ~----J

I gelidis

SUlmo mihi patria (e)st,

!. ~-1 ~

uberrimus undis.

(<<), ,

. :

!. _-~I .!. ~-:"'I L

Bellus grammaticus,

!. ~~I

I bellus

!. ~~I :f
es astrologus.

) ,

(NQ 85, 87, 109)

.
:
/

Occurris quocumque loc6 I mihi, P6stume, clamas

Pr6tinus et prima ()st I haec tua v6x: Quid agis?

477.

, ),
: 1-

13, 49.
I

( ),

2-11

GTO-

NQ 5,

=1

.!.

Vivamus,

~~I

~I !.

~I

Lesbi(a), atqu(e) amemus.

, ,

478.

Ad Melpomenen -

):
~ -

--I

215

Ad

.!. _

1 ~~!.

I - -

!. ~~.!

Ad Lydiam -

_!

.}

1--

111.
, ,

479.

, .

VI

. . .

m.

Quits,

(-

mensis ):
mensis Martius
m. s
m. Maius
m. Junius

12

( )

( ).

Julius

(;

44

. . - , )

m.

Sts,

Augustus (; 8 . . .

m.
m.
m.
m.

September
October
November
December

()
()
()
()

m. Januarius

( )l

, , .

216

janus n janua ; -

m. Februarius

bruare

).

480.

46

. . .,

r ,

(365 + 365 + 365 + 366 = 1461

(, , , )

31

29

30

(, ,

- 28

, , , , ),

.
,

, 1.

481.

1)

1- -,

(. al.,

CaI.);

Kalendae

Calen-

calare

).

2)

13- 15-

Idus

(.

Id.);

, (

, . .

3)

iduare

dividere).

5- 7-

Nonae

(.

Non.),
nonus, ,

m , 9- , ).
, , , 15-,

5-

7- ,
.

44

13-,

(,

, )

- 15
Idus Martiae.

. . ., :

1 (<<Jl, ) 1918
26 1918 .

I Jlro

XIII,

80

1582

':1, , , )

217

ablati"vus temporis ( 334): Idibus Matiis

Kalendis Januariis , . . 1

, ,

pridie

, . .

pridie Idus Decembre:;

12

(. -
-

). ,

(13
-
, . . 1 . : 24, 25, 26, 27, 28, 29, 30, 31
, 1 - 9 . , 24
: ante diem nonum Kalendas Septembres
; . d.
IX Kal. Sept.
24

) ,

nono ante Kalendas Septembres (

); ante

di

nonum Kal. Septembres.

ante diem

ante diem

482.

24 , . .
(24, 25, 26, 27, 28 1 - 6
), ante diem bis sextum 1 Kalendas Matias (
).

bi(s)sextilis

), ( ~
) .

Kalendarium ( ),

).

1 dies bis sextus (bisextus) Jl bissextilis (bisextilis) lmo mo .

218

Jl

483.

, lC

. .

labbath -

c<:yo-ru

. (.

, nOl),

: l-, 2-; . n.ulC, lC

. ., . (

).

. :
,

"

, , , , ,

, ,

484.

paJY3ICU

amu:

Jla

Lunac dics
artis dics
Merciiri dics
Jovis dics
Vcneris dics
Saturni dics
Solis dics

ro

CC8JIJI

He~

z;lCU

onda

lundi
mardi
mcrcredi
jcudi
vendredi
samedi 1
dimanchc2

Montag
Dienstaa

ucsday

Wcdncsday

ittwocb

Thsda

DonncJSta&

Friday
Saturday
Sunday

Fn:ita&
Sonnabcnd
Sonntag

-IIX 8lllll 8 'IIICI>

ClCO

aon

on8u

JUO

JI

- (~, Fn:i-tag); - re (lbur'5-day,

Donners-tag); - ; pcc:ut08U
; dics Martis - 8OptI, Wcdncsday (= Wodcn'5-day) - ( 8pIIIIU
" lOIC : Tucsday < ').

485.

solarium)

(horologium
291 . . .; 164 . . .

(solarium

1 Samcdi

aqua).

, ,

sabbati dies - cyou (cpee8Ck. m.).

2 dies Dominica - OCnoeb (. m.).

12

6 . , - 6 .
6 . . .: Caesar hora quana diei Britanniam
attrgit (. . 10 .
, 6 . ).
4 3 : m vigilia -
6 . . 9 . ., secunda vigi1ia - 9 . . 12 . ;
tertia vigilia - 12 . 3 . , quarta vigilia - 3 . 6 .
. Caesar in Britanniam fere tertia vigilia solvit
(. . 12
3 . ).

486.

(fasti consulares).

,
.:

Crasso et

Gnaeo

Pompejo

consulius

tansiut

Rhenurn

16

(55

abiatlvus,
Germam

. . .).

. . .),

U.

., .

u.

(753 .
-

. .):

Urbe condrta
( 383).

~. (. .

D. =

Domrni -

n, . .

.)

IV.

487.

1.

rnmn-

( ).
:

-Aulus
Appius
- Gaius

. -

220

D.
L.

- Gnaeus
- Decrmus
- Ltlcius

.
.

- Marcus
- Publius
- Quintus

- Titus

Sex. - Sextus
Ser. - Servius

Ti(b).- Tiberius
,

, , , .

2) N m n (gentis) -
-ius: Tullius

( ),

Julius

( ).

3)

gn m n-

Caesar
m:

-
:

iro,

, .

- Julia.
Minor (),
- Tertia . .

Major

();

8. - 9 - 11. - 12 - 13. - 14. 15. - 16. -

26. -

27 - 28. -

29 - 30. - 31 - 33.

1.

; ,

aes,

jam, qui, quae, quod, sex, sol, Thrax;

ae-ra, ae-quus, cae-cus, cae-lum, Cae-sar, Grae-cus, Grae-ci,
Cel-tae, sae-pe, -, coe-pi, cau-sa, ju-gum, lin-gua, Cy-clops, scho-la,
Grac-chus, Pyr-rhus, sphae-ra, pha-lanx;
fi-li-a, ja-nu-a, Phry-gi-a, proe-li-um, Ju-li-us, La-ti-um, spa-ti-um,
Ae-gyp-tus, tri-um-phus, se-cun-dus, ho-nes-tus, ae-ter-nus, De-cem-ber,
pro-pin-quus, Mi-ner-va;
Dae-da-lus, Ger-ma-nus, syl-la-ba, de-cla-ro, Cau-ca-sus, -m-rus,
Ci-ce-ro, -th-, --t, ma--, a-quf-la, a-ml-ca, can-df-dus, datl-vus, oc-cf-do, oc-cl-do, Jup-pf-ter, in-co-la, Eu-ro-pa, a-to-mus, sae-ciilum, ta-bii-la, ac-cii-so, e-dii-co, e-dii-co;
jus-ti-ti-a, sym-pho-ni-a, ad-ver-bi-um, par-ti-ci-pi-um, ar-gu-men-tum,
e-le-phan-tus, la-by-rin-thus;
O-ce-a-nus, De-mos-the-nes, De-mo-crf-tus, He-ra-cll-tus, ge-ne-tlvus, pe-ri-cii-lum, E-pi-cii-rus, ma-ni-pii-lus, Ther-m-).
-r,

2.

filia

lingua antlqua

, ins

parva

1. Scientia potentia est. 2. est sphaera. . est stella.

4. et luna sunt stellae. 5. Philosophia est magistra vitae.
6. Historia est magistra vitae. 7. istoria est schola vitae. 8. Schola est
via scientiiirum. 9. Roma est in Italia. 10. In terra ! in aqua est vita.
1 est (,
sunt .

l) ,

222

11. In lun est vita. 12. In silvis sunt bestiae. 13. In Africa sunt
silvae pa1marum. 14. Minerva est dea pugnarum. 15. Inc01a insU1 est
nauta. 16. / victorla, concordia. 17. Experlentla est
magistra. 18. u musis amlca.
1

eau '; aqueduc , aquarelle '; 2. ,

aqueduct ; . Aquarium n
concordia, f [con-cor2] ; 1. -; concorde " concorder
; 2. , ; . concord, concordant
, concordat
et 1. et
filia, f [ius] ; 1. f '; i1 , ;
2. ; . filia1, iti ; . 1 f
ibi
in (. . et .)3 , (. ., . in); 1. , -, m-;
in-, im-; 2. - (), - (); ..
. in-, iminc6la, , f [in-010] , -
insUla, f ; 1. i1e " isole; insulaire ; 2.
; . insularity , ; .
Insel " insular
lingua, f (. dingua, . . tongue, . Zunge 1);
1. langue '; bilingue ; 2. ; . language; .
Linguist
nauta, ; 1. -; nautique , aeronaute ;
2. , ; z. nautica1 , ; ..
Nautiker , Nautik f , nautisch . . navigo
(. XXVII), navis (. XIII)
(. ; . not, , ; . in); 1. ,
potentia, f , ; 1. -; potence f ,
; 2. ; z. potency ; . Potenz f .
;. possum (. VII)
aqua,

; 1.

; .

1 -

, JI .
.
2 JI (.
.... ).
3 . . et abL = cum accusativo et abIativo, . .

223

pugna, / , . . pugno (. II)

schola, / ; 1. l /; scolaire ; 2. ,
; aHZJL school, scholasticism; . Schule /, Scholastik /
scientia, / (scio] ; 1. -; science /, scientifique ;
2. aHZJL science, scientific
silva, / ; 1. sauvage ; sylvestre ; 2. aHZJL
silvan ,
stel1a, / , (. aHZJL star, . Stern );
1. etoi1e /; constellation / ; 2. aHZJL constellation
terra, / ; 1. terre /, parterre ,
, terrain ; 2. , ; aHZJL terrain
, terrene ; . Territorium n, Terrain n
ubi ; 1. ou
via, / (. aHZJL way, . Weg ); 1. voie /, voyage
; via ; 2. , , , ;
. via , , , voyage ,
; . Viadukt , via
victoria, / (vinco] ; 1. -; victoire /; 2. ;
aHZJL victory, victorious ~. . vinco (. VI)
vita, / [vivo] ; 1. vie /; vital ; 2. ;
aHZJL, . vital . . vivo (. IV)

156. 163. -

esse:

162. -

11

154.

praesens ind. act. 239 - 242. -

157 - 159. -
-vi -ui 161, . 1 2. - Praesens ind.
167, 169. -

, ,

160. -
act. 1, 11 IV
285 - 288. - 289 - 291.

1.

,
1- . . . 1 .

224

III .

l- . .

accusare , audlre , cedere

condere , credere , dare 1
, debre , dicere , dr ,
ducere , , fimre , hr ,
laudare , legere , mittere , mvr ,
numerare , scribere , sentlre , servi"re
, tr , vidr , vincere .
,

2.

clamare

1- .

: am,

acciiso, clamo, do, , numero

ago, cedo, credo, duco, mitto, scribo
debeo, doceo, , m, teneo
condo, dico, lego, vinco
audio, finio, sentio, servio

III

11
III
IV
3.

, ; ,

; , ; ,

. 1. Magistra puellis fabUlam narrat. 2. Laborare debmus. 3. Quid

times? 4. Si vales, est, ego valeo. 5. Etiam bestia memoriam
habet. 6. Si narras, audlre debeo. 7. Si dormlmus, nihil audlmus. 8. Si
magistra narrat, audlre debtis. 9. Stellae et luna nautis viam
monstrant. 10. Puellae statuam rosis ornant. 11. Quis aut in victoria,
aut in fuga copias numerat? 12. ll jam litteris studet. 13. Patriam
am et defendere debmus. 14. Pro patria pugnamus. 15. Du spiro,
spero. 16. tacent, clamant (Cicero). 17. Haud semper e"at
'. 18. Aqur!a voZare doces.
. 1. Luna et stellae noctu terram illustrant. 2. Luna saepe figiiram
litterae habet. 3. Non semper lunam vidmus: umbra terrae interdum
obsciirat lunam. 4. Diana est dea silvarum, praeterea dea lunae est.

1 dare 8-167

ji

( 267).

225

5. Diana sagittas habet. 6. Sagittis Diana bestias silvarum necat.

7. Minerva est dea pugnarum et item litteras amat. 8. Minerva hasta
pugnat. 9. In Graecia et in Italia vides statuas Minervae et Dianae.
10. Sicilia est insii1a 6. 11. Il Siciliae gricl et nautae
sunt. 12. gril arant terram, nautae navigant. 13. In oris Siciliae
coloniae Graeciae sunt. 14. Non procul ora Siciliae est Aetna.
15. Nihil semper floret. 16. Qui timrde rogat, docet negare. 17. AqufZa

eaptat museas.

m,

; 1. aimer, aimabIe ,
amateur ; 2. . amatory
, amateur , amiable
audio, fvi, ftum, fre 4 , ; 1. oufr, ouie f ;
auditeur , audition f ; 2. ,
; . audible , audibility ; . Audienz "
Auditorium n
bestia, f , ; 1. biche f ; bete " bestial
; 2. ; . beast, bestial ; . Bestie "
Bestialitat f
clamo, avi, atum, are 1 ; (. ,
. Hal1 , ); 1. clameur f , ; -clamer:
declamer, exlamer (s') , proclamer , reclamer
; 2. , ; . claim , proclaim
, clamour ; . Reklame " Proklamation "
deklamieren
debeo, debui, debftum, 2 [de-blibeo] ,
; 1. devoir, dette f ; debiteur ; 2. ,
; . debt , debtor ; . Debet n
doceo, docui, doctum, 2 , ; 1. -; docte
, docteur , doctrine '; 2. , , , ;
. docile , doctor, doctrine, doctrinal ;
. Doktor , Doktrin f
dormio, fvi, ftum, fre 4 (. , . dream ,
. Traum , ); 1. dormir, dortoir ; 2.
; . dormancy , dormitory
erro, avi, atum, are 1 , , (.
. irren, Irrtum ); 1. errer, erreur f ;
2. . err, errant , errata
fabLila, f , , , ; 1. fabIe '; fabuleux
; 2. ; . fable, fabulous ; .

amant

226

avt, atum, are 1

;

Fabel " Fabelei f , , fabeln

, habui, habftum, 2 ; 1. avoir; habit ;
2. ; .. able ,
l, avi, atum, 1 [labor] , ; 1.
,
labourer , laboratoire ; 2. ,
; .. laboratory; . Laboratorium n. . labor (. )
litt~ra, f ; Iitt~rae, arum f ; 1. lettre " lettre
; litteral ; 2. ; .. literal
, literate ; . Literat
memoria, f [memor] ; 1. -; memoire " memorable
; 2. , ; .. memory, memoir, remember; . Memorandum n
monstro, avi, atum, 1 , ; 1. montrer;
monstre , demonstration '; 2. , ~;
..
demonstrate , monster ; .
Monstrum n, Demonstration " demonstrieren
, avi, atum, 1 ; 1. -; narrer, narration f
; 2. .. narrate, narration
nihil nil ; 1. -; nihiliste , nihilisme , anihiler
; 2. , ; .. nil, nihilist, nihilism; .
Nihilist
num~ro, avi, atum, 1 , ; 1. m
, nombreux ; enumerer ; 2. ,
;
..
number , numerous ,
numeral , ; . Nummer " numerieren
, avi, atum, 1 ; 1. -; orner, ornement
; 2. , -; .. ornate ,
, ornamental; . Ornament n, ornamentieren
patria, f [pater] , ; 1. -; patrie " patriote
, '; 2. , -; .. patriot, -ism; . Patriotismus
patriotisch . . pater (. )
(. ) , (. , .. for-, . ver-); 1. ,
-, -; 2. - (); .., . propugno, avi, atum, 1 [pugna] ; 1. poing ;
pugnacite f , repugnance f ; 2. ..
pugnacity
quis? quid? , (. . who, what; . wer, was)
spero, avt, atum, 1 [spes] (. );
1. esperer, espoir ; 2. .. despair
sum, fui, -, esse , ; ; 1. etre;
2. .. essence
227

t, taeui, taeftum, 2 ; 1. taire , se

taire ; tacite ; 2. . taciturn
valeo, valui, -, 2 , ;
; (. . walten ); 1. valoir,
valeur f , vaurien , (qui vaut
rien); 2. , , ; . valid ,
value , , valiant ; . Valet n
,

111

Praesens indicativi actlV1 168 - 169. -

-si, 1I 161, . 3 - 5. - Imperatiws
184. - 186. - 108. -

109. -

296. - Genetivus
possessiws
297 - 298. - 336. - n 1 355.

1.

3- . . . :
, vid , viv ,

sentfre
2.

scfre

l- .

t ,

, vin ,

, l ,

d , di

venfre

si

, lg

, g .

1- . . .

: coIrmus, vivrmus, scribrmus, regfmus,

venfmus, dicitis, vincrtis, sentftis, legunt, credunt, agunt, sciunt.

3.

l- 2- . . . 3- . . .

pugnare,
4.

m, si,

cogftare, imperare, l, errare,

monstrare, viv, narrare, vin.

lg,

, , , , , .

. 1. Ita scribo, ut sentio. 2. Natiira nihil sine gignit. 3. s

m vita nunquam errat? Qui nihil agit. 4. Unde nis? si1va.
5. Lectum venfmus. 6. Avaritiam neque copia, neque inopia minuit.
7. Quid ibi struis? Quid struunt? 8. Pecuniam tibi reddo. 9. Cedo

1 III .

228

facit perfectum ce~si, cado - cecidi, caedo - cecldi. 10. Nautae

insam capiunt. 11. Bis dat, qui dat. 12. ists mi scribe
mitteque. 13. legite, scribite! 14. Affilca nos ad se
vocat. 15. Vive vlqu. 16. Credite mihi; semper vobis credo.
17. Rd ! 18. Noll tangere! 19. Nollte ad venfre hodie.
20. Fs tu libenter legimus. 21. N t, si dicere
dtis. 22. V [ est cogitare.
. 1. gril t colunt. 2. Dum vivis, sperare decet. 3. Quid
vides in silva? 4. Quid agis? Quid agitis? 5. Nollte dicere, si nescltis.
6. Si taces, consentis. 7. Nihil ad te scribere. 8. Promittis ad
venis. 9. Natiira nihil facit frustra. 10. istm te
accipio. 11. Vitam regit fortiina, sapientia. 12. Audl, scribe, lege!
13. Failam nobis , filia! 14. opera, consilio, gratia juva!
15. t memoriam! 16. Qui quaerit, reperit. 17. istl
erubesclt. 18. Festi"na lente! 19. Nota n! (= )

, , abs (. .) (. 1. of, . ab-); 1. -, ab-, -;
abs-; 2. z. -, ab-, absago, gi, actum, ~e 3 ; ; ; 1. agir ;
agent , agenda , action f
, ; 2. , , , , , ;
z. agency , , agenda , action
, ~ , actually; . Akte f , agieren
, Agenda f
capio, i, captum, ~e 3 ; (. z.

);

1. chetif , captlvus ); captif ,

capture f , ; 2. z. captive ,
capture , ; captivating , ;
. kapieren , , kapern

d,

cessi, cessum, ~e 3 , ; ; 1. cesser

ceder , cession f ; 2. ,
, ; z. cede , cession ; .
Konzession " Prozess m. . dd (. III)
copia, f ; , ; copiae, aum f ;
1. copie f , copier ; copieux ; 2. ,
; z. copious
credo, credidi, creditum, 3 ; 1. croire, f
, f ; credit ; 2. , , ;

229

dit

credit , , credulity ;
n ,
.) , ; 1. -, -, -; 2; -,

re

, reditiv

cum

(.

(,

);

-,

-,
-,

-;

kon-, kom-, kodico, dixi, dictum, 3 , (. . token

, teach , . Zeichen n , zeigen ); 1. dire;
dictionnaire , dicton ; 2. , ,
; . dictate , dictionary ; . Diktat n,
Diktt /, dichten
do, dedi, datum, dare 1 ; 1. de ; date /
; 2. , ; . date , ; . Datum n,
datieren. . donum (. )
, (. .) , , ; 1. -, -; 2. - (), - (
.

); ., . -, -

1, , . ich, meiner); 1. je, ,

2. , ; . egoism, egotism
; . Egoismus
facio, feci, factuM, 3 (. , . do, .
tun); 1. faire, fa~on / , fait ; facteur ;
2. , -, ; . fact, factory , factor; . Faktum n,
faktisch
lego, legi, lectum, 3 ; ; 1. li, lec;on / ;
lt / , lt ; 2. , , ,
; . legible , lecture, lection , collectanea
, ; . Lektion /, Lektiire / . .
intellego (. )
mitto, mfsi, m<issum, 3 , ; 1. mettre ,
; mission, /; 2. , ; . mission, missionary;
. Mission /. . promitto (. III), committo (. XVIII)
natura, / [nascor] ; 1. -; nature /, naturel
; 2. ; . naturally; . Naturalien pl.
, Naturell n , natiirlich ,
. . nascor (. ), natio (. XIV)
nos, nostri , (. . us, . uns, unser); 1. nous
pecunia, / (. . Vieh n ); 1. -; pecuniaire
; 2. ll. pecuniary; . pekuniiir
reddo, reddfdi, reddrtum, 3 [red-do] , ;
1. rendre, rendez-vous , rente / ; reddition /
; 2. , , ; ll. render
, rendition , , rent ; . Reote
/, rentabel
ego, mei
moi; egoisme

230

, (. .
;

scribo, scripsi, scriptum, 3 , (. );

1. , ecriture f , ecriteau ; description f
; 2. , , ; 1. scribe
, describe , script ; . schreiben, Schrift f
, Subskription f ( )
sed , ,
sentio, sensi, sensum, i"re 4 ; 1. sentir; sens
, sensation f , sensible ; 2.
, ; . sense , sensitive
; . sentimental, SsiIit f
struo, struxi, structum, 3 ; 1. detruire *destrugere)
; structure [; 2. , ; . structure,
construct; . Konstruktion [. . instruo (. III)
sui, sibi (. . sich); 1. se, soi
tu, tui (. . thou, . du); 1. tu, te, toi
venio, vi, ventum, i"re 4 ; 1. venir, avenir
, aventure f ; 2. , ; .
intervene , , intervention ;
. Intervention [. . convenio (. XII), invenio (. )
vos, vestri ; 1. vous

IV

34 - 36, 38 - 39. - 37. -

17, 18, . 1 2; 19, 21, . 1; 23 - 25. - Genetivus subjectivus
objectivus 299 - 300. - Dativus mmdi immdi 307 - 308.

1.

, ll

2.

longum

carnpus latus

liber noster

, . . . .:

causarn, arn, carnpos, linguam, ami"cum, agricOlas, agros, libros,

magistram, magistras, magistrum, magistros.
3.

oppfdum
4.

signum

- . pl.
fatum , instrumentum ,
imperium .

: ,

, , ; , , .

231

. 1. Amlcus legit et scribit. 2. Magister monet puerum:

Stude, puer! Labora, discipUle! 3. Qui agrum colit, agricOla est.
4. Pueri libros trum legunt. 5. Medfci causas morbOrum invemre
student. 6. Non nobis tantum vivfmus, sed patriae et amlcis. 7. Patriam
in periciilis viri defendere debent. 8. Ante portas est llu. 9. Inter
bella et pericUla est locus otio. 10. Noli tangere eireulos meos!
11. Helvetii arma capiunt, in Romanos idut. 12. Elephantum
musea faeis. 13. movet, exemplum trahit. 14. post
negotium. 15. Ignorantia est argumentum. 16. Morborum
remedium quaero.
. 1. Magistri discipUlos docent. 2. Discipiili magistro epistUlam
scribunt. 3. Fluvius campos irrfgat. 4. Non magister ad discipUlum, sed
discipUlus ad magistrum debet venlre. 5. Amlci libros accipiunt.
6. Magistri docent pueros verba recte legere et scribere. 7. Romani in
ripa fluvii castra ponunt. 8. Libros, qui discit, amat. 9. Sibi
facit, qui facit amlco. 10. Perieulum est [n . 11. Inter
taeent musae. 12. lin vitia [n oeulis hus, tergo nostra sunt.
13. Lupus mordet l.

"iI

ager, agri , (. . acre, . Acker ); 1. -;

agraire , agriculture / ; 2. ,
, ; . agriculture; . agrarisch, Agrikultur /,
Agrarier .
amlcus, i [am] ; 1. ami ; amical ; 2.
; . amicable , amicability
ante (. .) , ; 1. avant ante), devant de
avant); antecedent , anterieur ; 2. .
ante- (antebellum )
bellum, i n ; 1. -; rebelle , uux
, belligerant ; 2. . bellicose ,
belligerency , rebellion ; . Rebellion /
, rebellieren
defendo, fendi, fensum, 3 , (. .
fence ); 1. defendre; defense / , ; 2. .
defend, defender , defence ; . Defension /,
Defensive / , defensiv
discipUlus, i [disco] ; 1. -; disciple ; 2. .
discipular ; . Diszipel . . disciplii1a (. )
232

exemplum, i n , ; 1. -; exemple
exemplify ; . Exempel n ,

2.

.)

inter

(-

.
(.

.)

1. entre, entre-, entr-; 2.

liber, libri

inter-; . intern
1. -; livre , libraire

();

library
locus, i ; 1. lieu , louer ; local ;
2. , ; local, locality , localize
, location ; .
Lokal n ,
Lokus
magister, tri , ; 1. maitre , maitrise f
; 2. , ; master , , mister
[] ; . Meister , , . .
magistratus (. )
m, ui, u, 2 [mens] , ,
; 1. -; moniteur , (); 2.
monitor , monition ; . monieren
, , Monitor , Monitum n ,

2.

mbveo, movi, motum, 2 ; ; 1. mouvoir,

meute f ; moteur , motif
; 2. , ; , m! , motion
, movies ; . Motor
otium, i n , , ; 1. oisif
Irt, f , ; 1. porte f; 2. , , ;
portal; . Pforte f
puer, pu~ri , (. foal, . Foblen n
); 1. -; pueril ; 2. puerility
qui, quae, quod pj, -, -; , ; 1. qui, que
studeo, ui, -, ere 2 ; ;
; 1. -; etude f, etudier, etudiant , studieux ; 2. cry, , :, ; study ,
studio , studied ; . Student , Studie f ,
studieren
tango, tetigi 1, tactum, ~e 3 , ; 1. t4ter
tastare < ti) ; tact ; 2. , ,
, ; tangible , tact; . taktvoU

1 .

276

() 21, . 1.

233

traho, traxi, tractum, 3 ; ; 1. traire ,

traiter , tracer ; tracteur ; 2. , ,
; . trail (), (), trace ,
, trait (, ), portrait; ..
Traktor ,
traktieren
verbum, i n ; (.) (. , . word, ..
Wort n); 1. -; verbe , verbal , ; 2. .
verb, verbal, verbalism ; .. Verb n
vir, viri , , (. . world weorold) , .. Welt f wer-alt); 1. -; viril ;
2. . virility ; .. viril . . virtus
(. IX)
vivo, vixi, victum, 3 (. . quick );
1. vivre, vivres pl. , viande f (n..
); 2. ; . vivacious , victuals
. . vita (. 1)

1
75 -77. -
110 - 111. - Participium perfecti passivi 208 - 209. - Participium futuri activi 220,
226, 250. - 78. - iII.
iste, ipse 112 - 118, 122. - Genetivus objectivus
301. - Dativus possesslvus 309.

1. :
exemplum

2.
:

monstro 1

clarus

istud

participium perfecti passlvl futiiri actfvi

doceo 2 , scribo 3 ,

[i

3.
"

: , ,

, , ; , .

. 1. Longa est; propera! 2. Ista cura tua est, m.

3. Salve,
am,
salve,

vir! - Slvt,
amfci! - Ut te
habes? - Gratiam ago, sanus sum. At vos ut htis? - Gratiam agimus,
sani sumus, ut vides. 4. Nauta bonus ventum timet. 5. Aeterna est
clarorum virorum memoria. 6. Consilium tuum plenum sapientiae est.

234

7. Consilia nostra vestris consentiunt. 8. In Graecia et in Italia

vides pulchra monumenta Graec6rum et Roman6rum antiqu6rum.
9. Malum est aliud dicere, aliud sentlre. 10. Quid est amlcus? Alter
ego. 11. Saepe viri fallunt, I tenerae saepe ll (Ov.).
12. Filius amlci nostri aegr6tus est; df ad u advocimus.
13. Legati totlus Galliae Romam veniunt. 14. Multis nocet, qui uni facit
injiam. 15. Mihi negotium est. 16. In tis r
soli locus est. 17. Habent sua /ata libelli. 18. Littera seripta manet.
19. Cognosee ( ipsum! 20. Iji qui factiirus est, jam facit.
. 1. Discipiilus meus lectam nobis narrat. 2. Ad mala
facta malus socius socium trahit. 3. De lingua stulta veniunt
ineommbda multa. 4. Alter alterlus eget consilio. 5. Aliud est celare,
aliud tr. 6. Nunquam aliud natiira, aliud sapientia dicit. 7. Ijiam
illi puero facis. 8. Non bonus est qui malus est sibi. 9. Malus est,
qui beneficium scit accipere et reddere nescit. 10. Scribe ad , mi
Attrce! 11. aspera ad astra. 12. hum'lnum est. 13.
vietis! 14. Mala herba creseit. 15. Medfce, ( ipsum!

ad (. .) , ; , ; 1. , -; adalius, , ud ( ); 1. -; aliener ;
2. . alien , alienation
alter, , erum , ; 1. autre; alterer
,
;
2. ; . alter (),
alternation ; . Alteration /
consilium, i n ; , ; 1. conseH , conseiller
;
2. , , ; .
counsel, counsellor , ; . Konsulent
, konsultativ , Konsilium n
fll, ffl, falsum, 3 ; 1. faillir ,
, falloir , ; falsifier
; 2. , ; . false ,
; . fehlen , falsch
gratia, / ; ; 1. -; grace /,
gracieux , ; 2. . grace, gracious ,
; . Grazie /, gratulieren
iII, , iIIud (); 1. , ll, le, la, lui, les, leur
(), le, la, les ()

1 . 21, . 2.

235

IJu,
;

2.

f [in-jus]
.

, ;
JUry

inj

1.

inj

; . Iji f
. . jus
XIX)
ipse, ipsa, ipsum ; 1. -; 2.
iste, ista, istud , ,
longus, , um , ; (. . 10ng, .
lang); 1. long, longtemps , ; 2. ; .
prolongation; . Prolongation f. . longitiido (. XXI)
malus, , um , ; 1. mal , malheur
, malade , mauvais; 2. . malediction ,
malice ; . mlizis ,
meus, , um (. . , . mein); 1.
negotium, i n [nec-otium] , ; 1. -; negoce
; 2. (.); . negotiate ,
, negotiator
noster, nostra, nostrum ; 1. notre, notre
pulcher, pulchra, pulchrum ; 1. -; 2. ()
sanus, , um ; ; 1. sain, sante f ;
sanatorium ; 2. , ; . sane
, , sanity ; . sanitar ,
Sanitat f
sapientia, f [sapiens] ; 1.
sapience f (.);
2. . sapience. . sapiens (. XIV)
solus, , um , ; ; 1. seul;
solitaire , solitude f ; 2. , ; .
solitary ; . So10 n, Solist
suus, , um (. . sein); 1. son
timeo, ui, -, 2 ; 1. -; timide , timidite f
; 2. . timid . . timor (. )
totus, , um , ; 1. tout, partout , surtout
; total; 2. ; ., . total
tuus, , um (. . thy, . dein); 1. ton
unus, , um (. , . , only, . ein, einig);
1. un; uni f , unite f , unique ; 2.
, ; . unite (), union ,
; . Union f
vester, tra, trum ; 1. votre, votre
vrdeo, vldi, vlsum, 2 (. ; . wit , wise
, witness ; . wissen , Witz ,

injius
(.

236

weisen ); 1. voir, voici , , voila , , vis-avis; vision f ; 2. , , , ; ..

view , visible , vision ; . Visitation f ,
, Revision f

VI

jl ,
164. - Praesens
indicativi passivi 170. - Infinitivus praesentis passivi 189. -
292. - Ablativus instrumenti 326. - Ablativus auctoris 293.

1.

, , l- . . . . .

: vocaris, vocamur, intellegeris, itllgur, pun1tur,

puniuntur.
2.
: ) Natiira nihil sine causa gignit. ) Stellae nautis viam
monstrant. ) Magister discipiilos docet. ) AgricOlae agrum colunt.
3. : , ,
, ( - pota, ); ,
;

. 1. De ( fabula na"afur. 2. Victoria concordia gignitur.

3. gn copia aquae campus irrigatur. 4. Si discipiili student,
magistris laudantur. 5. Statuae Vlrorum clar6rum rosis ornantur.
6. Instrumenta et arma ferro parantur. 7. Patria in periciilis viris
defendi debet. 8. Nemo debet bis pUnlri pro delicto. 9. Nullu
periculu slne il vincftur. 10. agro culto frumentum
frustra exspectatur. 11. Amicitia m mm negotiis bonis capftur.
12. Sine causa te acciisor. 13. Agri agricOlis debent.
14. Epistiilae acceptae statim rescribe. 15. Modo indicatlvo definlmus,
quod agftur nobis aut aliis. 16. AmiCus meus Lucius vocatur, ego
vocor Marcus, et tu? 17. Tertiu datur.
. 1. Non datur ad Musas currere lata via. 2. Troja Graecis
expugnatur. 3. Beneficium est, si cito negas, quod petftur. 4. Galli ad
Clusium oppfdum veniunt, castra Roman6rum, prope posfta,
oppugnatiiri. 5. Qui multis timtur, multos timet. 6. Non, ipquit
ScnEca, bis puEri sumus, ut vulgo dicftur, sed semper. 7. Clavus clavo
pellftur. 8. Audacia ro htu.

237

9. Barbarus ego sum, I quia intllgr ,

Et rident stoIrdi I verba Latina Getae. (Ovidlus)

1 [ad-causa] ; 1. -; accuser,
accusation / ; 2. . accuse,
accuser , accusative ; . Akkusativ
agricola, [ager-colo] ; 1. -; agricole
. . ager (. IV), colo ()
, n (pl. t.) ; 1. /, ;
armee / ; 2. , , ; . arm ,
arm ; . rm /, Armatur /
bis ; 1. m , balance / *bilancia <
bilanx ) ; bis, binocle ini i) ,

accuso, avi, atum,

ust ,

mnsl

);

min

2.

, ,

bisect ; . Balance f
, Kombination /, kombinieren, Binokel n'
bonus, , um , ; 1. , / ,
, bonte / ; 2. . nn , ,
; . Bonifikation / , Bonitat /

balance

, ,

campus, i , ; 1. champ ; ,
/ ; 2. , ; . m ,
campaign , champion ; . Kampf ,
amgn / ,
causa, / , ; 1. chose / ; cause /.. causer
, causer
causiiri) ; 2. ; .
cause, because , excuse , ; . kausal
, kosen . .
clarus, , um , ; ; 1. clair, eclairer
, clarte / , ; 2. . clear, clarity ; .
camagn

klar

colo, colui, cultum, 3 ; ; 1. -; culte

cultiver , inculte ; 2.
, , ; . cult , ,
cultivate ; . Kult , kultivieren
de (. ) ; ; ; 1. de, de-, de-; 2. - ();
., . deepistUla, / ; 1. -; epitre /, epistolaire ;
2. ; . epistle ; . Epistel / ;
,

238

gigno, genui, genrtum, 3 , (. .

, . ind n ); 1. -; progeniture f ; 2.
; . genitive ; . Genitiv . . genus
(. XII), gens (. XIX)
humanus, , um ; 1. -; humain, humanite f
,
;
2. , ; ., .

kin

uan. . m (. )

laudo, avi, atum, 1 [laus] ; 1. louer, louange f ;

laudatif ; 2. . laud , laudation ,

magnus, , um , ; 1. -; magnifique
2. rn; . magnificence , .' Magnat
modus, i ; , ; (.); 1. modele ;
mode , mode f , ; 2. , , ;
. mode , , mood; . Modus
;

1
, avi, atum, 1 ; ; 1. ,
parure f , parade f ; 2. , . .
praeparo (. XXIII)
pericUlum, i ; 1. -; peril ; 2. . peril
sine (. .) ; 1. s'ans; 2. (,
)

vinco, vfci, victum, 3 (. . sich weigern

1. vaincre, vainqueur ; invincible
; 2. . in . . victoria (. 1)
voco, avi, atum, 1 [] ; ; 1. voyeIIe f

vocaIis); vocation f ; 2. , ,
; . vowel , vocation ; . Advokat ,
Vokal . . (. IX)
);

VII

l
270 - 271. - 277 - 278. - 18,
3. - , esse: rss indicativi 253 - 254. - is,
idem 119, 123. - fero, volo, : praesens indicativi activi
237, 258, 261, 262. - Dativus finalis 310. - Dativus duplex 311.

1.
transeo, conIero.
1 .

praesens ind. act.

u,

absum,

132.

239'

2. : is liber Latinus , terra

ignota .
3. 7, 11,
12; - 8, 10.
4. ,
: condiico, ediico, addiico, indiico, prodiico, rediico; describo,
inscribo; exporto, importo, comporto, transporto.

. 1. Adsum amlCls, amici mihi adsunt. 2. Filius meus abest.

3. Inter domfnum et servum ll amicitia esse potest. 4. Nec servfre
ulli possUmus, imperare cupfmus. 5. Quis vestrum fam
narratam recitare potest? 6. Cur ei pueri ad januam stant? 7. Filiam
ei v trado. 8. Causa illius morbi mis inveniri
potest. 9. Eloquentia viris ornamento est. 10. vir Romams in
exsilium pellitur. 11. Illi agricOlae silvam caedunt. 12. Multos inimicos
Romam in gn occldunt. 13. ll atque facere est idem.
14. Libenter id, quod voliimus, credfmus. 15. Fabiilam de lupo et gn
narra eis pueris, mi fili! 16. Ego ipse pretium stultitiam fero.
17. Multas curas afferunt liberi, eidem - multa gaudia. 18. Aqua, quae
fluvio Nilo fertur, limosa est frugifera. 19. Recta via . 20. Ablte
ocUlis!
. 1. Praeterrta mutare possiimus. 2. Scientia tibi deest.
3. Nemo regere potest, nisi qui et regi. 4. Nulllus est, quod multorum
esse potest. 5. Beneficium in consistit, quod datur, sed in
anfm ejus, qui dat. 6. Si vis amari, . 7. Male facere qui vult,
nunquam causam invenit. 8. Et prodesse volunt, et delectare
t. 9. Nolo ego metui, amari malo. 10. Fortiina divitias auferre,
anfmum potest. 11. aurit aquam cribro, qul discere vult slne
libro. 12. Slc transit gloria mundi. 13. ntilnm eandem canis.

ab-sum, a-fui, -, ab-esse , , ;

1. -; absent , absence f , s'absenter
; 2. ; absent , absently
; -. Absentismus
ad-sum, af-fui, -, ad-esse (-), ;

240

caedo, ceci"di 1, caesum, 3 , , ; 1. ciseaux

; suicide ; 2. , ;
. suicide , concise , incision
domfnus, i [domus] , ; 1. dame f
domfna, f , ); dominer ; 2.
, ; . domination , dominate
, dominion ; . dominieren . .
domus (. XVI)
, , ftum, i"re ; 1. ') irai - fut., ') irais - cond. pres.; subir
; 2. , . . iter (. ), initium

pl.

(.

Xl)

fero, tiili, latum, ferre (. , ; . bear ;

. Biirde f , , gebli.ren ); 1. offrir ,
souffrir ; fertile , preferer ,
relation f , relatif ; 2. , ,
, , , ; . relative,
relation; . relativ , referieren, Referendum n
filius, i ; 1. fils ; 2. . filia (. 1)
idem, eAdem, idem [is-dem] , , ; 1. -; identifier
, identite f ; 2. ; . identical
, identify ; . identisch
, identifizieren
in-venio, venl, ventum, i"re 4 , ; 1.
inventer , invention f ; 2. ; .
invent , invention , inventory ; .
Inventar n
is, , id ,
lupus, i (. . wolf, . Wolf ); 1. loup , louve f

um ; pl. ; 1. -; multicolore
multiplier ; 2. ; .
multiplex , , multiple , multiply
( ), ; . multipel , Multiplikation f
multus,

nullus,
2.

um [ne-ullus]

, ; .

; .

Null f

1. nul; nullite f

ll ,

annulieren

nullify

(. .) , -
,

ci"di, ci"sum,

3 [ob-caedo]

1 . 22.

241

ocU\us, i (. , . , . Auge n );
1. reil , aveugle oculis) ; binocle ; 2. , ; . ocular, oculist; . Okular n, Okulist
pello, pepuli, pulsum, 3 , ; 1. pousser, pouls
, pousse f ; expulser ; 2. , ,
; . expel , ; . pulsieren

possum, potui, -, posse [pot-sum] , ;

1. pouvoir, puissant ; possible , impotent
; 2. . possible . . potentia (. 1)
servio, lvi, u, lre 4 , ; 1. servir, servante f ; service ; 2. , , ;
. service ; . Servis , n
servus, i , ; 1. serf ; servile ;
2. ; . serf , servil ; . servil

sto, steti, statum, 1 (. . stay, . stehen);

1. etais, ete, etant - . etre; 2. ; . station ,
, ; . Station f. . statuo (. XIV)
trado, dfdi, dftum, 3 [tra(ns)-do] ; 1. trahir
, traitre ; tradition f ; 2. ;
. tradition, traitor ; . Tradition f
ullus, , um -
volo, volui, -, velle , (. , ; . will
, willing , ; . wollen, Wille , Wahl f
); 1. vouloir
*vl), bienveil1ant , volonte f
; volontaire ; 2. ; . voluntary
, velleity ; . Volontar

VIII

Imperfectum indicativi ( ), esse

esse 171- 173, 243, 253, 254. - Futurum 1 indicativi
(
),

esse esse
174 -178, 244, 253,
254. - Imperfectum futurum 1 , \'010, 258, 261, 262. - Genetivus
partitivus 303.

1. , :
eramus, erfmus, sunt, erunt; abest, aberat, aberit; possumus, poteramus,
poterfmus; dabant, dabuntur; putas, putiibis; portabrtur, portabantur;
videt, vidbit, videbuntur; facio, faciam, fitis; vincis, vinces, vinceris,
242

vins;

capiunt, capient, capiebantur; punis, punies, puniebamfni,

punientur; volbam, volam; redibit, redibat, referbant, referent.
2.
: exspecto 1 , tango 3 , .

1. Alius sum, atque ante eram. 2. Magistri puerorum

Romanorum plerumque servi Graeci erant, liberi viri. 3. Illud
praesidio mihi erat. 4. Aliud mihi respondes, rogabam. 5. Mala,
unde inr exspectabantur, erumpunt. 6. , te ipsum quaerbam! - Et
ego te. 7. Inimlci jam aderant ad portas oppfdi. 8. Castra Romanorum
vallo fossaque muniebantur. 9. Describrtur mr ll longum,
quod Graeci Trojanis gerbant. 10. Apud Romanos multi servi in
ludis gladiatoriis exercebantur. 11. Primo apud Romanos parvus
servorum numerus erat, agros solum servi, sed etiam domfni
colbant;
postea tamen ."agna serv6rum turba erat. 12. Pueri
Lacedaemoniorum ad septfmum an sub cura manbant feminarum.
13. Verum amlcum ni parabis. 14. Nemo nostrum amlco
auxilium negabit. 15. Vobiscum malaque superabrmus. 16. Vos
curate vestrum officium, ego efficiam . 17. Si necessarium erit
pro patria nostra pugnare, ad arma vocabrmur, contra llmlS
dumur. 18. Superbiam ejus frmus. 19. Dormilum ibo. 20.
Faciam ita, ut vis.
. 1. Idem sum, q eram. 2. Ipse locus praesidio inimlcis erat.
3. Erat Graecus quidam; ei duae filiae erant; erant pulchrae
atque formosae. 4. Solbant Graeci in loco victoriae 10umt
exstruere; Romarn id facibant. 5. Multi servi apud Romanos
~rant.
Domfni servos injuste punibant. Servi igrtur fugibant,
nonnunquam etiam arma capibant. Itaque R1ni dicbant: Totfdem
inirnlci sunt, quot servi. 6. Volbam ad te venlre, sed poteram. 7.
Non, si male , et olim sic erit. 8. Quod fortiina feret, frmus
aequo anf. 9. Quando ad venies aut epistUlam scribes? 10.
Quando te vidbo? 11. exempla liberis semper prodesse poterunt,
mala saepe oberunt. 12. Justitia sine prudentia multum poterit: sine
justitia nihil valbit prudentia (Cicero). 13. Ut slts, salutaberis.
14. Qui semfnat mala, metet mala. 15. Post prandium stabis, post
n ambulabis.
De perfidia

Olim ll erat inter Romam et Falerios, oppfdum Romae

proxfmum, et Romani ante Falerios castra habbant. Pueri Faliscorum
243

autem etiam in bello extra oppfdum se exercbant. Aliquando Faliscus

quidam cum pucris nonnullis in castra Romiina intrat et Romiinis dicit:
Frustra oppfdum nostrum oppugnabftis: armis id gn
poteritis, sed dolo incOlas superabftis. Vidtis pucros istos: eos vobis
mando ita Romiinis victoriam paro! Sed Romiini ei respondent:
Contra viros arma hmus, nunquam contra pucros imus.
Semper armis pugniimus; itaque Faliscos dolo insidiisque superiire
possUmus. Pucros domum rmittmus, te autem merito unimuS.

apud (. .) , ,
auxilium, i n ; 1. -; auxiliaire auxiliiiris) ; 2. . auxiliary
castra, orum n (pl. 1.) ; 1. cbliteau castellum) , La ChAtre ( ); Castres ( );
2. . castle , Lancaster, Manchester ( )
contra (. .) , ; 1. contre, rencontrer ;
contraire contrarium) ; 2. - ();
. contra , , contrary ; .
kontra , kontrar
curo, avi, atum, 1 , ; 1. ,
cure ; 2. , , ; . cure
, ; . kurieren. . cura (. Il)
duco, xi, ctum, ~e 3 (. . tug ; . ziehen
, Zug , ); 1. -duire (conduire, produire,
reduire), douche f ; production f , ;
2. , , ; . duct , ; . Viadukt ,
Produkt n. . dux (. IX)
, ui, ftum, 2 ; 1. -; exercer, exercice
; 2. ; . exercise; . exerzieren ,
Exerzitium n
exspecto, avi, atum, 1 ; 1. -; expectance f
, expectatif
femina, f ; 1. femme f, fm f ; feminin
; 2. ; . feminality , feminine
, feminize (); . Femininum n
(.)

gero, gessi, gestum, ~e 3 , ; ; 1. -; gerer

geste , gestion f ; 2. ; .
gesture , ; . Geste f

244

inimlcus, i

[in-amlcus]

1. ennemi

2.

liber, ~a, ~rum ; 1. livrer , ; libre,

liberer ; 2. ; liberate ; .
Liberalismus . . libertas (. IX)
m, nsi, nsum, 2 , ; 1. manoir

. . manr , ), maison f

ma(n)si6nem) , menage
*ma(n)sionatrcum) ;
permanence f ; 2. , -; remain
; . Permanenz f
nego, avi, atum, 1 , ; 1. nier; negation f
, negatif ; 2. ; negation
(.); . Negation f, negativ
num~rus, i . . nurnero (. 11)
nunc , (. now, . un)
officium, i n , ; 1. -; office , officiant
, officier , ; 2.
, , ; , official ,
officer , , official , officious ,
; . Offizier , offiziell
oppfdum, i n ; ; 1. -; 2. oppidan
,

parvus, , um ,
praesidium, i n [prae-sedeo] , ; 1. -; presidium ,
presider , president , ;
2. ; president; . priisidieren
quaero, quaeslvi, quaesi"tum, ~e 3 , ; 1. querir,
quete f , enquete f ; question f ; 2.
, ; inquire, quest , question ; .
Inquisition f
rl)go, avi, atum, 1 , ; 1. -; rogatoire
; 2. ; rogation
sub (. . et .) ; 1. sous subtus), sou-; sub-; 2. ~(); , . subsu~ro, avi, atum, 1 , ,
. . super (. XIV)
verus, , um , (. . wahr); 1. vrai
*veracurn). . verftas (. IX)

IX

40. - : ,
41, 43. - 45 - 46. - Accusativus
nominativus duplex 315 - 316. - Ablativus tmris 334.

1. . s. III .
gen. S.: ducis, lucis, vocis, legis, regis; saliitis, virtiitis, civitatis,
veritatis, laudis, pedis.

2. : ill dux clarus

civftas libera .
3.

3.

. 1. Leges Romanorum svr erant. 2. In litterae florent.

3. Licentiam stulti libertatem vocabant. 4. populi - veritatis.
5. Germani reges nobilitate, duces virtiite sumunt. 6. Pes mihi
dolbat. 7. , quocumque pedes ferunt. 8. Civitati civitate semper
concordia esse debet. 9. Laus praemium virtiitis erit. 10. Raro senex
mutat sententiam. 11. Eloquentia est comes pacis. otiique. 12. Milites
Romani aut pedftes erant, aut equftes. 13. Prima l milites nostri
10 castra movbunt. 14. Vestrae saliitis causa pericUlum
neglego. 15. . Gracchus, tribiinus plebis, causam popUli defendbat.
16. Amlcus amlco fert. 17. Si judfces esse vultis, justi este! 18.
Suus regi"nae placeL 19. Si vox est, canta! 20. audfta perit,
litiEra scripta maneL
. 1. Dura l, sed l. 2. Plato ts duces sapientiae vocabat.
3. liis malis delectari - voluptas inhumana est. 4. Vera laus uni
virtiiti dtur. 5. Pro patria, pro libertate, pro vita pugnabrmus. 6. Nihil aliud est imperium, nisi cura saliitis li. 7. Verftas 'laborare
potest, vinci potes1. 8. FacrIe verftas se ipsa defendet. 9.
huc fertis, an arma? 10. Salus li summa l esL 11. Amlcus
(mihi) Plato, sed magis amlca verftas. 12. Nulla calamftas sola.
13. Paupertas est vitium. 14. Inter caecos luscus . 15. Nemo
judex 'n propria causa. 16. 1, , quo virtus tua te vocat, i pede
fausto! (Horatius)
17. Gratia, Musa, tibi! I Nam tu sol:itia praebes,
curae requies, I tu medicfna venis. (Ovidius)

246

civftas, atis f [civis] , ; 1. cite f ,

f ; 2. ;

, citoyen , citadelle
. city . . civis (. )

comes, rtis , f [-] ; 1. comte , comte

2. . count ( )
dux, ducis , , (. .
Herzog ); 1. duc , duchesse f ; 2. . ducal
, duchy . . duco (. III)
eques, rtis [equus] . . equus (. )
, ui, -, 2 [flos] , (. . );
1. fIeurir florlre), fIeuri ; 2. ; . flourish
; . florieren . . flos (. )
judex, fcis Dus-dico] ; 1. juge , juger ; judicieux
; 2. . judge. . jus (. XIX)
justus, , um Dus] ; 1. -; juste, justice f
, justesse f , ; 2. ; . just, justice
; justify ; . just , ,
Justiz f
laus, laudis f Q, . . laudo (. VI)
lex, legis f ; 1. loi f; legal , legitime ;
2. , ; . legal , loyal ,
; . Legitimation f
, legitimieren
libertas, atis f [liber] ; 1. -; liberte f; 2. . liberty.
;

. h (. III)
lux, lucis f (. , .
()

lu);

lucide

light, . Licht n); 1. luire lucidite f ; 2. .

lucid
miles, miis ; 1. -; militer , militant ,
milice f ; 2. ; . Miliz f , militant
. . militaris (. II)
muto, avi, atum, 1 , ; 1. muer (
), remuer ; mutation f ; 2. ;
. mutate, mutation ; . mutieren ,
( )

pacis f , ; 1. paix f, paisibIe ; pacifique

2. , ; . ,
, ; . Pazifik
pes, pedis , , (. , . foot ,
. Fuss ); 1. pied , pieton , pion .
,

247

pedonem) , pedale [; 2. , , ;
pedal , pedigree , , expedient , , impede ; .
Pedal n
.
plebs, plebis [ ; 1. -; plcbe [, plebiscite
, plebeien ; 2. , ;
. plebeian , plebiscite; . Plebs [, Plebiszit n
popUlus, i ; 1. peuple ; population [ ,
populaire ; 2. ; . people, population
; . populiir, popularisieren
praemium, i n ; 1. prime [, primer ;
2. ; . premium; . Priimie [
, regis (. . Reich n ); 1. roi , royal
; regicide ; 2. , ; .
regal , regalia ; . Regel [ , Regiment n
. . rego (. XV), regnum (. III)
salus, utis [ , ; ; 1. salut ,
saluer ; salutation [ ; 2. ; . salute
, ; . Salut , salve! !
senex, senis , [ , ; 1. seigneur seniorem),
monsieur , sire ; senile ; 2. ,
; . sir , , senile ; . senior
, Senior . . senatus (. III)
veritas, atis [ [verus] , ; 1. -; verite [; 2. ;
. verity. . verus (. III)
virtus, utis [ [vir] , , ; 1. vertu [,
vertueux ; 2. ; . virtue, virtuous
; . Virtuose
, vocis [ [] ; 1. voix [: 2. . voice. .
(. VI)
.

: ,

42. - Ablati"vus separationis 323. - Ablativus loci 331 - 332. - Ablativus limitationis
329. - Geneti"vus characteristi"cus 298.

1.
gen. s.:

s.

III

) : arboris, laboris, sororis,

doloris; sermonis, rationis, orationis; hominis, virginis, multitudinis;
248

fluminis, carminis, seminis; temporis,

corporis, operis, generis.

2. lI: labor molestus
carmen pulchrum .
3.

istud

: ,

; , , , ;
, , ; , ;

, , ; , ,
.

. 1. Lab6res gignunt hon6res. 2. Semper amlca mihi, semper et

uxor eris. 3. Aedui legatos ad Caesarem rogatum ili mittunt.
4. Aer undique terram cingit; sine aere ll vita esse potest. 5. Et
tibi, et sor6ri tuae, et matri sa1iitem dico. 6. Soror ejus hominis virgo
form6sa est; cupio, pater, ux6rem ducere sine dote. 7. Causa arborum, florum, herbarum in seminibus est. 8. Fratrem cotidie
exspectabamus. 9. Luna lucet sua propria, sed sole accepta luce.
10. locum ornat, hominem locus. 11. Libenter homines id,
quod volunt, credunt. 12. Inter Romanos et Helvetios flumen intererat.
13. Carmina illius poetae tota Italia legebantur. 14. Interdum sub
nomine pacis ll occultatur. 15. Ad tempus adero. 16. Corpora juvenum lab6re firmantur. 17. Non liberat diadema capitis do16re. 18. Et
longum erat iter, et tutum. 19. Opus laudat atitrce.
. 1. Amor etiam deos tangit. 2. Sera nunquam est ad bonos
mores via. 3. Ut homini decus ingenium, sic ingenii ipslus lumen est
eloquentia. 4. In do16re lacrimas tenere virtiitis proprium est. 5. Non
sentlre mala sua est hominis, et - est viri. 6. Labor
homfni laudi est. 7. Apud Romanos is adulescens, qui ad negotia
parabatur, patre ad eum orat6rem deducebatur, qui in civitate
primum locum obtinebat. 8. Apud Romanos magna erat auctorftas
trum. 9. Amlcus meus tuam vult sor6rem ux6rem ducere. 10. Venis. ad
locum, homini'bus plenum, amlcis . 11. Leges victoribus dicuntur, accipiuntur victis. 12. Magna est linguarum inter homfnes
rietas. 13. Magna dos ei virgfni dabftur. 14. Neque per aetatem, neque
per valetudfnem facere id possum. 15. In tota orati6ne tua tecum ipse
pugnabas. 16. Opprfme, dum sunt, I subfti mala semfna m6rbi.
(Ovidius) 17. Tempus consilium tibi dabit. 18. Am6ris vulnus sanat
idem, qui facit. 19. Nunquam malum malo, vulnus curatur vulnere.

249

20. Filio m satis amplum patrimonium relinquam - memoriam nomfnis mei. 21. Non fortiina homfnes aestimabo, sed morwus. 22. n
hirundo faeit ver. 23. tempbra, mores! (l) 24. Caeeus
judfeat de eolore. 25. Consuetudo est lt n<ltura. 26. fas
et nefas. 27. ereseit, eaput neseit.
28. sua grana serit, ! fovet aestas semfna ft,
6git autumnus, I lecta rec6ndit hiems. (Anthologta [tln)

aeris ; 1. air ; , aerien

2. , ; . air, aerial ; .
Aerostat , aeronautisch
, oris f ; 1. ; arbuste
arbustum) ,
arboriculture f ; 2. . , arbour
caput, ftis n , ; (. . head, . Haupt
n); 1. chef , chevet , chapeau capellum) ,
chapitre capitUlum) ; , capitale f
, capitaine ; 2. , , ,
; . chapter , capital ; . Kapitel n ,
Kapital n , kapitulieren
, fnis n ; ; 1. charme ,
charmer ; 2. ; . charm ; .
charmant ,
corpus, oris n , ; 1. corps , corsage ; 2.
, , ; . corps , corpse ,
corpus , corpuscle , , ; . Korper ,
Korpulenz f , Korperschaft f ,
cupio, lvi, ltum, 3 , ; 1. convoiter
*cupidietare); cupide ; 2. ; . cupidity ;

dolor, oris
deuil

; , ;
;

2.

dolour;

1. douleur f, dolent
Kondolenz f

flos, oris (. . m, . Blume 1); 1. fleur f;

fleuriste , f , flore f; 2. ; . flower, florid
; . Flor
flumen, fnis n [fl] ; ; 1. -; fluide , influence f
; 2. ; . fluent ,
frater, fratris (. . brother, . Bruder ); 1. frere ;
fraternite f ; 2. . fraternity ; . Fraternitiit f
homo, homfnis (. . Briiutigam );
250

1. homme

hommage
VI)

, ;

homicide

. .

hu1US (.

honor, oris , , ; 1. -; honneur , honorer

honoraire ; 2. , ; alllJL honour,
honorarium , , ; 1l.
Honneur n, honorieren , . . hORestus
(. XVII)
iter, itineris n [ ] ; , ; 1. -; itineraire
; 2. alllJL itinerate , itinerary . .
,

(. )

juvenis, is
young,

, , (. ,

jung); 1. jeune, jeunesse f ; juvenile

; 2. alllJL rejuvenate , juvenile
labor, oris , ; 1. -; labeur ; 2. ; ll.
labour, labourer , labourist . . laboro
(. II)
legatus, i ; ; 1. -; legation f
; 2. , ; alllJL legation ,
legate, delegate ; 1l. Legation f , Delegation f
mater, matris f (. alllJL mother, 1l. Mutter /); 1. f;
maternel , maternite f ; 2. ,
, , ; alllJL matrimonial ,
maternity ; 1l. Matrone f, Matrikel f
. fnis n (. tJL , . Name ); 1. ,
f ; nominal , nomination f
; 2. , , ; aHlJL nominative
; 1l. Nominativ , nominell
opus, operis n , ; ; 1. reuvre f
opera), ouvrage , hors-d'reuvre , chef-d'reuvre ;
, ; 2. ; ; ; alllJL
operate , , operative ; 1l.
operieren ,
pater, patris (. .. father, 1l. Vater ); 1. ;
paternel , paternite f ; 2. , ; ll.
paternal ; 1l. Pater . . patria (. II)
semen, fnis n (. alllJL sow , seed ; 1l. saen
, Same , ); 1. semer
seminare) , se f ; seminaire ; 2. , -; alllJL
seminary , ; 1l. Seminar n
semper (. alllJL same , some ; 1l.

alllJL

1l.

251

samt ); 1. -; sempiternel sempiternum)

sol, solis (. . sun, . Sonne 1); 1. soleiI
slium ), tournesol , parasol
( ); 2. ; . solar
soror, oris f (. . sister, . Schwester 1); 1. sreur f
tempus, oris n ; 1. temps , printemps ; temporel
; 2. ; . tense (.); . n, temporar

virgo, fnis f , ; 1. -; vierge f , virginite f

virginal ; 2. . virgin, virginal ,

79 - 87. - Participium

rstis

activi 190 - 192, 255.

1. abl. S., gen. pl., .-. pl. ,

s. ,
brevis, commiinis, facnis, utnis, omnis, felix, simplex.
.

2.
miles fortis, dulcis, illud opus
3.

is

immoril.

fmio 4.

monstro 1,

2, dico 3, scribo 3, lego 3,

. 1. Non est factlis ad astra via. 2. Longum et diffictle est iter

per praecepta, breve et per exempla. 3. Omne initium diffictle
est. 4. Fortes modo fortiina adjuvat, ut est in vetere proverbio, sed
multo magis ratio. 5. commiinis est possessio omnium laborantium. 6. Multi flores hominius uttles sunt. 7. Nominatlvus et vocatlvus
pluriilis primae declinationis simtlis est genetlvo et datlvo singularis.
8. Homfnes inter se studiis, morius, omni vitae ratione differunt.
9. Dulcis est amor patriae, dulce est vidr suos. 10. Dives est, qui
sapiens est. 11. Veritatis oratio simplex est. 12. Divitiae homfnem
fel1cem faciunt. 13. , verum dicens, mendax appellatur.
14. Beneficium in consistit, quod datur, sed in dantis anfmo.
15. Amor foedere conjungit amantes. 16. Nihil diffictle volenti puto.

252

17. Qualis , talts grex. 18. ieo Danaos et dona /erentes.

19. Nemo omnia potest seire. 20. Abiens, abi! 21. Volens nolens.
. 1. Omnes homines natiira libertati student. 2. dulce
libertatis! 3. Nullum periculum commiinis saliitis causa reciiso. 4. Nemo
, quod vult, hr potest, sed id, quod habet, omnis
potest. 5. Apud Herod6tum, patrem historiae, sunt innumerabnes fabulae. 6. genus scripti I gravitate trag6edia vincit. (Ovidius)
7. Nulla lex satis commoda omnibus est. 8. Sicut in vita nunquam
fellcis est, ita err6rem quam primum emendare - sapientis.
9. Frequens imitatio transit in mores. 10. Incredibili sum tim6re de tua
valetudine. 11. Vocilis ante vocalem brevis est. 12. Sagitta in lapidem
nunquam figitur; interdum resiliens ferit dirigentem. 13. Homines magis
defendenti, quam accusanti favent. 14. Imago animi sermo est: Qualis
vir, talis . 15. Dictum sapienti sat est. 16. Qualis dominus, tales
servL 17. Omnia praeeZara - . 18. Omnia porto.
19. Dueunt volentem /ata, nolentem trahunt.
20. At ,mihi jam puer6 I caelestia sacr~ plac~ant,
Inque suum furtim I Musa trahbat opus. (Ovidius)
21. Difficnis, facnis, I jucundus, acerbus es idem,
Nec tecum possum I vivere, sine te. (Martialis)

m,

oris [m] ; 1. m , amoureux

s'amouracher ; 2. . . m (. 11)
animus, i , ; 1. -; unanime
appello, avi, atum, 1 ; ; 1.
\, \ ; appellation f; 2. , ; .
appellation , appellative , ) ;
. , , appellieren
brevis, ; 1. bref, brevet , abreger
; abreviation f ; 2. ; . brief
, briefness ; . Brief ,
communis, , ; 1. mm, commune f; .
unis , communiste , /; 2. , ,
,
;
ll.
,
commune
,
communism, communicate ; . /, Kommunismus ,
Kommunitat /
con-jungo, junxi, junctum. 3 , ;
(.) (. ; . yoke , ; . Joch n , );
1. conjoindre. conjoint , ; conjonction /
(.); 2. , ; . conjunction, conjoint
; . konjugieren, Konjunktur /
253

dif-fero.
dif-ferre [dis-fero] ; 1. -; differer,
different , difference f ; 2. ,
, ; . differ, different, difference
; . Differenz f , , Indifferenz f

difficnis, [dis-facnis] ; 1. -; difficile, difficulte f

2. . difficult
dives, rtis
dulcis, , ; 1. doux, douceur f ;

2.

()

facnis, [Iacio] ; 1. -; facile, facilite f ; 2. .

facile, facility
felix, lcis ; 1. -; feliciter , felicite f
; 2. . felicitate , felicity
fortis, , ; ; 1. fort, effort ,
force f , ( ; fortifier ; 2. ,
; . fort , forte ( ),
fortify ; . Fort n
initium, i n [in-eo] ; 1. *cominitiare) ; initial , initiative f ; 2. ,
; . initial , initiative; . Initiale [, Initiative
[. . (. )
omnis, , ; 1. -; omnibus , omnipotent
; 2. ; . omnibus; . Omnibus
oratio, onis f ; 1. -; oraison [; 2. . oration

possessio. onis f [pot-sedeo] ; 1. -; possession [, possesseur , possessif (.); 2. .

possession, possessive ; . Possessiv n

puto, avi, atum, 1 , ; 1. compter putare) , conter ut) ; disputer

, reputer (); 2. , ; . putative
, reputation, repute
qualis, ( ); 1. quel; qualite f , qualifier , qualification [; 2. ; . quality
,
qualify ; . Oua!itat f , ,
Oualifikation f
ratio. onis f ; , ; 1. raison [, raisonner
; ration f , rationne! ; 2. , 254

, ; .

rational
scio, lvi, ltum, lre 4
. scientia (. 1)
simis,

ration; . rational, Ration f

1. -; omniscient .

, ;

; .

; 1. sembIer , ressembIer
similitude f , similaire; 2. ,
similar, similarity ; . simulieren, Simili

simptex, icis
;

fier

; .

2.
simpel

1. -; simple, simplicite f , simplisimple, simplicity , simplify

talis, (. ; . the, that, this; . der, dies); 1. tet;

talion tali6nem)
uti1is, [utor] ; 1. -; utile, utilite f , utiliser
; 2. , ; . utility , utilize
, utilitarian . . utor (. XXI)
vetus, eris , (. ); 1. vieux vetUlus
), vieillard , viei1lir ; veteran ; 2.
; . veteran, inveterate , ; . Veteran

50 - 55 -
III 59 - 64

III

47 - 49 -
56 - 58 -

1.
111 .: regum, ducum, legi6num, militum, marium, animalium, civium,
partium, noctium, fontium; rege, , milite, laude, nocte, fonte,
itinere, animali, calcari, vi; animalia, calcaria, maria, genera, nomina,
tm.

2.
brevis, hostis fortis, m exemplar.

TEKCfbI

. 1. In mari Mediterraneo sunt varia genera animalium. 2. Multitudo civium in Capitolium convenit. 3. Vergilius turrim dicit,
turrem, et securim, securem. (Gellius) 4. Nocturn6rum animalium, velUti felium, in tenebris fulgent ocUli. 5. Galli spatia tmis
numero noctium fmiunt. . Is, qui neutri parti amlcus est, hominwus
odi6sus est. 7. Lupus - malus ovium custos. 8. Parentum virtus - dl)<;
255

optfma. 9. Multae urbes, olim florentes, diriltae jacent. 10. Equi

donati dentes inspiciuntur. 11. Nautae audaces per ni maria
currunt. 12. Finis coronat opus. 13. Leonfdas milrti nuntianti: Hostes
nobis propinqui sunt, - Et nos, - inquit, - hostibus propinqui sumus.
1,+. Omnis ars natiirae imitatio est. 15. Carmfna morte carent.
16. In Gallia antlqua plebs, quae ingenti vectigali premebatur, serv6rum
' habebatur; sors ejus tristis erat. 17. Vim vi epell'e licet.
18. Quod licet lovi, licet bovi. 19. S venientfbus ossa.
20. Magna pars sanitatis - ll sanari.
. 1. Antlquis temporibus Romani in Tiberi, postea in maribus
quoque navigabant. 2. Nobrlis equus umbra quoque virgae regftur,
ignavus calciri quidem concitari potest. 3. Fames malum an
tenerum reddit. 4. Nomfna civium fortium semper memoria tmus.
5. In civitate libera lingua mensque liberae esse debent. 6. Otium sine
libris mors est et homfnis vivi sepultiira. 7. Ovum sine et avis sine
gigni potest. 8. Fas est et hoste dri. 9. Plerisque
minius, litterarum ignaris, libri studi6rum istrumt sunt, sed
aedium ornarnenta. 10. Mercurium Galli omnium invent6rem artium
ferunt, viarum atque itinerum ducem. 11. Ubi judfcat, qui acciisat, vis,
' valet. 12. Milrtes Romani ante castra hostium turrim constituunt. 13. Cibus farnem explet, potio - sitim, vestis frigr defendit.
14. ! oculis - ! mente. 15. Fames - artium magistra.
16. Non est fumus absque igne. 17. Et ~l partem veri habet.
18. Dum vires annique sinunt, I tolerate lab6res:
, 1 veniet tacft6 I tarda senecta pede. (Ovldius)
19. AmissUm flet, I s61a (e)st, Gellia patrem,
Si quis adest, jussae I pr6siliunt lacrfmae.
Nf luget quisquis I laud~r~ Gellia, quaerit,
Ill dolet vere, I qui sine teste dolet. (Martialis)

anfmal, alis n , ; 1. -; animal ,

malite f ; 2. ; 1U. animal; .
animalisch
ars, artis f ; ; 1. art ; artiste ;
2. ; . art, artiste; . Artist
audax, acis [audeo] , ; 1. -; audace f ,
audacieux; 2. . audacious
civis, is , f , ; 1. -; civil ,
, civilite f ; 2. ; .. civil 256

civility , ll; . zivil ,

Zivilist . . civrtas (. IX)
con-venio, vi, ventum, [ 4 , ; 1. convenir
, , couvent ; convention J
; 2. , ; aHlJL convention ,
, convenient , , convent ; .
Konvention J, konvenieren ,
, r, cursum, 3 ; 1. courir, cours
, course J ; concurrent ; 2. , , ,
; aHlJL ut , cursory ; . Kurier ,
Kursiv J, Kursus ()
dens, ntis 1 (. aHlJL tooth, . Zahn ); 1. dent J, dentiste , J , dentelle J ; 2. , ;
aHlJL dent ; . Dentist
di-ruo, rui, riJtum, 3 ; 1. -; ruine J, ruiner; 2.
; aHlJL ruin; . Ruine J, ruinieren
equus, i , ; 1. -; equitation J
; 2. aHlJL equitation
finio, lVI, [tum, [ 4 , ; ;
1. finir; 2. aHlJL finish, finite ; . definieren
, Definition J . . finis
finis, is [finio] , ; ; ; 1. fin J, fin
, finesse J ; final ; 2. , ;
aHlJL [ , , final ; . fein ,
, Finale n
genus, fris n [gigno] ; , ; , (.); 1. -;
genre , general , , generation J ; 2.
, , , , ; aHlJL generate
,
,
general , generous ,
gender (.); . Genus n (.), Generation J
, generell (), . . gigno (. VI),
gens (. XIX)
hostis, is , (. , aHlJL guest, . Gast
); 1. -; hostile , hostilite J , ;
2. aUlJL hostile
Jupprter, Jovis [Jov-pater] ,
, maris n (. aHlJL moor ; .. Meer n ,
Moor n ); 1. J, marin , marine J , marinade J;
maritime ; 2. , ; aHlJL marine ;

9-167

257,

1.

257

. marin , maritim ,
rine /
mors, mortis / (. , u. murder , .
Mord ); 1. mort /; 2. . . mortiilis (. XIII)
neuter, tra, trum [ne-uter] , ; (
); 1. -; neutre , neutralite / ;
2. , ; . neuter (.), neutral
; . Neutrum n (.), neutral
, noctis / (. . night, . Nacht 1); 1. nuit /;
nocturne ; 2.
os, ossis n ; 1. os , osseux ; ossature / ;
2. . osseous
ovis, is / (. , . ); 1. ouail1e / ovicUla)
( ); ovin ; 2. . ovine
parens, ntis , / (, ); 1. parents , parente /
; 2. . parent
pars, partis / , ; 1. part /, partie /, parti ;
participer , particulier , ; 2. ,
, , ; .
part, party , ,
partner ; . Partikel/ (.), Partie / (
), Partei / ()
(.

.) , ( ); ( ) (.

, ); 1. , que
per-; 2. ., . perm. pressi, pressum, 3 , ; 1. presser
pressare), presse /, pres , apres , presque ; imprimer , impression / ; 2. , ,
, , ; . press , ,
pressing , pressure ; . Presse / ,
, pressen . . exprfmo (. )
turris, is / ; 1. tour /; 2. ; . tower; . Turm
vis (gen. dat. , . vim, . Vl; pZur. vires, virium, viribus) /
, ; ; 1. -; violer , ,
vio'lent , violence / ; 2. . violence , violent

-, -:
;

XIII

195. - Perfectum id. activi 196 - 198. - Plusquamperfectum

activi 199 - 200. - Futurum 11 ind. activi 201 - 202. - Accusativus nominativus
duplex 315 - 316. - Accusativus temporis 319.
id.

258

1. imperfectum et perfectum ind. act.

deleo 2 , 3 , ; plusquamperfectum
et futiirum 11 ind. act. - respondeo 2 , duco 3 .

2. :
fuistis, affuistis, potUlStlS; feci, respondi; miserunt, expugnaverunt;
putaverat,
conscripserat;
scripsfmus,
potuerfmus;
collocaverint,
interfuerint; tulerunt, tulerant; prodit, prodiit; voluisti, volueras.

3.
:

Milftes montem capiunt.

Graeci monumenta

exstrubant.

. 1. Helvetii legatos ad Caesarem petHum miserunt.

2. Promisisti ad venfre, sed venisti. 3. Milrtes Romani multas
urbes in Gallia expugnaverunt et ingentem earum numerum deleverunt.
4. Senat6res Romani Cicer6nem consiilem, postquam civitatem
Romanam servavit, patrem patriae nominaverunt. 5. Milrtes Romiini
partem navium hostium depresserunt, alias
naves hominius de,
duxerunt. 6. Nil sine gn / vita lab6re dedit mortaIius. (Horatius)
7. Juppfter, in taurum conversus, Eur6pam rapuit et in Cretam transportavit. 8. anial, dux Carthaginiensium, ultfmos suae vitae annos
in regno Prusiae vixit. 9. Milftes Caesaris montem ceperunt et ibi
prope hostes castra posuerunt. 10. Apelles pinxit Alexandrum gn
fulmen tenentem. 11. In ignem incfdi, fumum fugiens. 12. Sulla primus
patriciis Corneliis igni cremari voluit. 13. Caesar in novas
legi6nes, quas 1 in Gallia conscripserat, instruxit. 14. Caesar mmus,
qui 2 arma tulerant, vitam concessit. 15. Hannial primus suas copias in
Italiam trans Alpes, quas ante copiis superaverat,
traduxit. 16. Horatio Coclfti, qui Romam servaverat, Romani grati
propter audaciam ejus statuam collocaverunt. 17. Respondbo
tibi, sed ante, quam tu ipse mihi responderis. 18. Sententiam
tabftis, si ni audiverftis. 19. Quando tandem, amlce carissfme,
Hispania tua Romam redieris et omnium tu6rum exspectatio explebftur?
. 1. Heri affuistis. Hodie adestis. Cras aberrtis. 2. Caesar Ariovisto,
regi German6rum, locum colloquio constituit. 3. Ad senem, senex de
senectiite scripsi. 4. Isocrates, orator Atheniensis, qui adulescentes elo-

1 quas - , pl. .
2 qui - . pl. masc.

259

quentiam docebat, ipse nunquam orati6nem habuit. 5. Gaius Julius

sar, postquam Pharnace, rege , victoriam reportavit, ad
amlcum suum scripsit: enl, vidl, vlci. 6. Cornelia, Scipi6nis filia,
Gracch6rum mater: Nunquam, - inquit, - fellcem dicam, quae
Gracchos peperi. 7. Milites Romanos incurrentes diutius hostes ferre
potuerunt terga verterunt. 8. Amas um hominem atque mihi
saepe commendas; amabis magis commendabisque, si cognoveris ejus
recens factum. 9. Scipi6nis filiae aerario dotem acceperunt, quia nihil
illis reliquerat pater. 10. Philippus, Macedonum rex, Lacedaemoniis
scripsit: Si in Lacomcam venero, finwus vestris vos expellam.
Lacedaemonii rescripserunt: Si. 11. quidam interrogavit servum,
,genere Lacedaemonium: Probusne eris, si te emero? Ill: Etiam si
emeriS. 12. Si fatum tibi est isto morbo convalescere, sive tu
mum adhibueris, sive adhibueris, convalesces. Si fatum tibi est
isto morbo convalescere, sive tu medicum adhibueris, sive
adhibueris, convalesces. 13. ulieris epitaphius: Immatura perii. Sed
tu, conjunx amabnis, vive annos tuos, vive meos! 14. Quod periit,
periit.
15. Nec quae praeteriit, I iterum revocabitur unda,
Nec quae praeteriit I h! redlre potest. (Ovldius)
16. Gr~ecia capta ferum I vict6rem cepit et artes
/
IntUlit agresti Lti. (Horatius) /
17. D eris felix, I mults numerabis amlcos;
Tempora si fuerint I un, s61us eris. (Ovidius)
18. Jamqu(e) exegi, I quod Jovis, ira, ignes,
Nec poterit ferrum, I edax abolere vetustas. (Ovldlus)
19. Cr~s vives? Hodie I jam vivere, stiim, serum (e)st.
Ill sapit, quisquis, I stiim, vixit heri. (artlalis)
De Gallis
Galli, gens xi bellic6sa, Alpes superaverant et gn partem
Italiae ferro ignfque vastabant. Postquam milrtes Romanos fugaverunt,
urbi Romae appropinquaverunt et agros vastare coeperunt. Rmi
ux6res ! liberos in Capitolium, arcem Romae, condiderunt, senes
autem, de salute patriae desperantes, forti animo hostes advenientes in
foro exspectabant. Galli, postquam in urbem intraverunt eamque cremaverunt, omnes senes trucidaverunt, Capitolium oppugnaverunt. Silenti
nocte Galli Capitolium expugnare constituerunt, sed clamor anserum
cust6des defatigatos somno excitavit. Manlius, dux e6rum, statim
milites ad arma vocavit et hostes rit. J ure igrtur Romani
an celebraverunt, Capitollnum appellantes.
260

1. , /; annuel , anniversaire
annual , annals , anmversary ; . Annalen pl.
consul, ulis ; 1. -; consul , consulat ;
2. . consul; . Konsul . . consilium (. v)
deleo, vi, tum, 2 ; 1. -; delebile r
; 2. . indelible
fugio, fugi, -, ~re 3 ; 1. fuir, fuite / ; fugitif
; 2. . fugitive , refugee . . fuga (. XXIII)
ignis, is ; 1. -; igne , ignition / ;
2. . igneous , ignite
ingens, ntis
in-struo, struxi, structum, 3 ; ; 1. -
struire , instruction / ; 2. ,
;
.
instruct , instructive ; .
Instruktion /. . struo (. )
mons, ntis ; 1. mont , montagne /, monter ,
montage , ; 2. ; . mountain, u
tainous ; . montan
mortalis, [mors] ; 1. -; mortel, mortalite /
; 2. . mortal, mortality . . mors (. )
navis, is / ; 1. nef / , ;
navire . ; 2. . navy . . navfgo (. XXVII), nauta
(. 1)
nomfno, avi, atum, 1 [] , ;
1. . . (. )
novus, , u (. . new, . ); 1. neuf, u
llu), ll / , ; novateur ;
2. , ; .. novelet ; . Novitat /
peto, lvi, , 3 , ; ,
; 1. -; petition / , appetit ; 2. , ;
. petition ; . Petition /
pingo, pinxi, pictum, 3 , (.
); 1. peindre, peintre , peinture / ; pictural
; 2. , ; .
paint , picture ; . Pigment n
, posui, posrtum, 3 , ; 1. pondre ,
; position / ; 2. , , -, -,
annus,

2.

; .

261

; .. posit , position ; ..
Positur f . . (. XIV)
post-quam
primus, , ; 1. prime, premier, printemps ;
2. , ; .. premier -; .. primar
, prima ,
pro-mitto, mlSI, missum, ~e 3 ; 1.
promettre,
promesse f ; 2. ; .. promise
(. .) ; 1. prochain
*propianum) ,
, proche , approcher
. . appropiare)
(); 2. .. approach
propter (. .) , -
rapio, rapui, raptum, ~e 3 , ; 1. ravir
*rapfre) , , ravissant ; in f
; 2. .. ravish, rapt , rapine
regnum, i n [rex] , ; 1. -; regne , regner
. . rex (. IX), rego (. )
respondeo, respondi, responsum, 2 ; 1. repondre
*sd), reponse f ; responsable ; 2.
; .. respond, response , responsible ,
correspondence ; .. korrespondieren ,
Korrespondenz f
ultrmus, , ; 1. -; ultime; 2. ; ..
ultimate, ultimatum; .. Ultimatum n, Ultimo

Perfectum ind. passivi

ind. passivi 213.

XIV

2'10, 217. -

211. - Plusquamperfectum ind. passivi

212. - Futurum II

1. cogo
plusquamperf. et fut. II ind. pass.
2.

: )

Troja

perf. ind. act. et pass., nomfno -

Graecis

dlt

) Li~ Phoenicius

inventae
sunt. :
) Neptiinus U1ixis fgit. ) Misi ad epistiilam.
.

jacio, ji, jactum, j 3

pro-, ob-, sub-, in-, inter-

262

est.

(.

21).

1. Troja Graecis dlt est, sed memoria Trojae mr

servata est. 2. Alexander Magnus Aristotele, viro sapienti,
erudltus est. 3. Tota civftas Helvetiorum in quattuor pagos divfsa est.
4. Homfnes cor habent, quod in laeva pectoris parte posftum est.
5. Magna classis Persarum parvo numero navium Graecorum apud
Salamfna1 victa est. 6. Legati ad Caesarem iis natioruous, quae 2
trans Rhenum incOlunt, missi sunt rogatum. 7. Quintus Pedius
legatus trm 3 in ulteriorem Galliam Caesare mussus est.
8. Alea jacta est. 9. i omnes episti.ilas, quae2 te missae erant.
10. RomUlus et Rs, ut fama est, in eisdem locis, flumfne
Tiberi exposfti et pastore educati erant, urbem condere stturut.
11. Calchas sacerdos Graecis, in Trojam navigantibus: Non solventur
naves, - inquit, - priusquam Agamemnonis f immolata erit. 12. Imperator legatis hostium dixit: Si iterum pugnare vultis, ego
paratus sum pugnare, si hr mavultis, abjicfte arma!
13. Socii Ulixis boves sacras Solis dei itrfrut et ad
arvrut; de causa in alto mari omnes naves Ulixis fractae et
socii ejus necati sunt. Ipse Ulixes, tempestate coactus, ad insulam Ogygiam rvit, apud Calypso septem annos vixit.
Postquam Calypso, deis admonfta, in patriam remfsit, navis ejus
Neptiino deo fracta est. Ulixes, fame et frigore confectus, ad
insUlam actus est, qui4 rut et paulo post
m patriam misrt. 14. Aqua super montium jugis rt est.
. 1. Roma condfta est in Latio, in laeva ripa flumfnis Tiberis.
2. Litterae Phoenicibus inventae sunt. 3. In virtiite jure posfta est
vera felicftas. 4. Multa lI Romanis terra marfque magna
pertinacia gesta sunt. 5. Captum oppfdum est ingenti praeda.
6. Multorum aures clausae veritati sunt. 7. Macedonum regnum post
Alexandri mortem distractum est in multa regna. 8. Cicero consul
senatoribus Romanis pater patriae nominatus est. 9. Multarum gentium
urbes Herodoto, scriptore Graeco, visae et mores earum
descripti sunt. 10. Helvetiis diu pugnatum est. 11. Acta est
t

1 Salamina - . sing., .
2 quae - . pl. .
3 . 334.
4 qui - . pl. masc.

263

fl.

12. copiae castris eductae erunt, in hostes ducentur.

13. Xerxes, ubi copiis ths intravit, omnes fere sacerdotes, qui
in arce Athenarum manserant et inventi erant, necavit urbemque
incendio dlvit. 14. Semper crudelrter punfti sunt l milites
Lacedaemonii, qui 10 pugna terga verterant atque fuga vitarn
servaverant.

accfpio, cepi, ceptum, 3 [ad-capio] , ;

1. -; accepter, acception f (); 2. . accept,
acceptable ; . akzeptieren
altus, , um ; (. . old , . alt
, Eltern pl. ); 1. haut; altitude f , altimetre
; 2. (), ; . altitude ,
exalt , ; Il. Alt
classis, is f , ; ; 1. -; classe f, classique
; 2. , -; ll. classic; . klassisch
cogo, coegl, coactum, 3 [co-ago] , ;
1. ill coagulare) ; coagulation f; 2. ;
. coaction , cogent ; . Koagulation f

confrcio, feci, fectum, 3 [con-facio] , ;

1. confire , confiture f , confiserie f
; confection f
; 2. , ; .
confection , ; . Konfektion f

cordis n (. ll. heart, . Herz n); 1. Cceur ,

courage ; cordial ; 2. ; . cordial , , cordiality ; . kordial
, . . concordia (. 1)
deus, i ; 1. dieu , adieu ; d6ifier ;
2. ; . deify ; . Deismus
divfdo, vlsi, vlsum, 3 ; 1. diviser, devise f ;
; 2. , ; . divide , dividend , (.); . Division f, Dividend
, Dividende f , Divisor
educo, avi, atum, 1 ; 1. -; 6duquer, 6ducation f
; 2. . educate, education
-, posui, posrtum, 3 , ; 1.
264

exposer,

expo~ition

, expose ; 2. ,
expose , exposition ,
Exposition f , , exponieren .

; .
; .

. (. III)
,

extremus,
;

2.

um

1. -; extreme, extremite f ,
extremity ; .

tremitat f
in-colo, colui, cultum, 3 , . . il (. 1)
jAcio, jeci, jActum, 3 ; 1. jeter jactare), jet , ; jactance f
jactare) ; 2. , ,
, ; . jet
malo, malui, -, mll [magis-vOl] ,

natio, onis f [nascor] , ; 1. -; nation f; 2. ,

nation; . Nation f. . nascor (. )
, avi, atum, 1 ; 1. n.Jyer
pastor, oris ; 1. patre ; p<isteur , pastoral
; 2. , -; . pastor; . Pastor
sapiens, ntis , ; 1. sage *sapium}, savoir
*sr) , , savant ; 2. . savant ,
sapient . . sapientia (. v)
servo, avi, atum, 1 ; ; 1. conserver;
server, reserver; 2. , , , ; .
conserve; . konservieren
socius, i ; 1. -; societe f societatem) ,
sociable , social, socialisme , socialiste , f; 2.
, , ; . society , association; . Sozietat f , Sozius
statuo, ui, iitum, 3 [sto] ; ; 1. -; statuer
, statut ; 2. ; . statute ; .
Statut n. . constituo (. III), institutum (. XXVII)
super (. . et .) , ; , ; 1. sur, sur-;
super-; 2. - (); ., . supertrans (. .) , ; 1. tres , tra-, tre-;
trans-; 2. - (); ., . transurbs, urbls f ; 1. -; urbain , urbanite f
; 2. ; ll. urbanity
; .

Accusatiws cum infinitivo 338 - 348. - Nominatiws cum infinitivo 349 -

53.

1.
m

2.

us

1,

2, defendo 3, finio 4.

dicit puerum aegrotum esse.

: Dux putabat urbem expugnatam esse.

3. . . . inf. . . inf.:
Tradunt RomUlum urbem Romam condidisse. Tradunt urbem Romam
Romulo condrtam esse.

1. Scio amfcum cantare. 2. Homines antfqui

varios deos et fata orbem terrarum regere. 3. Vulgus existimat mortuorum animas circum tumUlos et corporum suorum reliquias
. 4. Antfqui putabant post mediam noctem vera esse somnia.
5. Quid? ignoras arbOres magnas diu crescere, hora cadere?
6. Caesar noluit locum, unde Helvetii discesserant, vacare.
7. Caesar naves undique finitimis regionibus jubet convenfre. 8. Dux
milites castra munfre jussit. 9. Dux castra munfri jussit. 10. Augustus
carmina Vergilii contra testamentum ejus cremari vetuit. 11. Notum est
solem circum terram mvri, sed terram circum solem. 12. Scimus
Ciceronem oratorem fuisse clarum. 13. Per exploratores Caesar cognovit
et montem suis tri, et Helvetios castra movisse. 14. Scriptores
veteres Romam RomUlo et Remo condrtam esse tradunt. 15. Legati
Helvetiorum Caesari dixrut se obsides datiiros esse. 16. Darus, rex
Persarum, sperabat se Graecos victum iri. 17. Legem brevem
esse oportet.
18. Suebi centum pagos hr dicuntur. 19. Disciplfna druidum in
Britannia reperta atque inde in Galliam translata esse existimatur.
20. Nunc tantum vidmur intellexisse linguam Latfnam nobis tnm
esse. 21. Jussus est id facere. 22. Athenienses Lacedaemoniis vetiti
sunt muros, Persis dirblos, restituere. 23. Pons in ir prope
effectus esse nuntiabatur. 24. Videntur ii victiiri esse.
. 1. Thales, philosophus Graecus antfquus, docbat aqua
constare omnia. 2. iuri contendunt deos nihil mortalia curare.
credbant

266

3. Solem Persae un deum esse credunt. 4. Dux, vidit milrtes in

fugam se dare, colorem mutavit. 5. Quidam veterum tarum
veritatem temporis filiarn esse dixit. 6. Plato dicit ni homfnis
homfnem esse, corpus nihil aliud esse, quam domicilium aut
instrumentum. 7. homfnis incommOdo suum commodum
ugr est contra natiiram. 8. Drufdes volunt rsud interlre
animas, sed aliis post mortem translre ad alios. 9. Victorem victo
superari saepe vidmus. 10. Apud omnes gentes antlquas animadvertere
possUmus domfnis in servos vitae necisque potestatem fuisse. 11.
Juventiitem intellegit discedere, sed discessisse, et senectiitem
sentlmus advemre, sed advenisse. 12. Caesar intellegit mortem dis 1
immortalious esse supplicii causa constitiitam, sed ! necessitatem
natiirae, aut labOrum miseriarum quitm esse. 13. Hanmoal juravit
semper se inimlcum Romanis fore (= futiirum esse).
14. Fortis vehemens orator existimatur esse . Gracchus.
15. Jam ante t fuisse putantur. 16. Multos scriptores
Magnus Alexander secum habuisse dicrtur. 17. Videmfni satis
inteUegere, quae 2 dixi. 18. Solem mundo tollere videntur, qui3
arnicitiam vita tollunt. 19. Lycurgi \ temporrbus mrus fuisse
trtur. 20. Beneficia usque laeta sunt, dum videntur exsolvi posse.
21. Milrtes castra jussi sunt. 22. Pisistratus primus mri
libros, conusos antea, sic disposuisse tradrtur, ut hrnus.
23. Di~is f6rmosam, I dicis te, Bassa, ll.
Istud, qu6d est, I dicere Bassa solet. (Martialis)
24. Narratur ll I quidam dixisse, ll,
te ferr(e) oleum I dixit in auriciila. (Martialis)
In assiduo

laboe thesauus

esse

dicrtu

AgricOla senex, mortem appropinquare sentiens, filios ad lectum

convocavit et dixit: <<Vidtis vobis discessiirum esse; in agro
thesaurus defossus esse dicrtur; ibi magnae divitiae esse dicuntur; eas
repertiiri esse videmfni. Omnes eas divitias in vinea nostra quaerrte et
divftes errtiS. Paulo post pater rn eff1avit. Filii autem, credentes
in vin thesaurum abdftum esse, totum vineae solum ligomous
urunt, ! thesaurum ll ivut. Sed autumno vidut agrum
uberes uvas peperisse. filii itllut in assiduo labOre thesaururn defossum esse.
1 . 38.
2 . 124.
3 qui - . pl. masc.
2f

anti"quus, , [ante] , ; 1. -; antique, antiquite / ; 2. , , ,

; . antiquary , ; . Antiquar
, , Antiquitat /
canto, avi, atum, 1 (. . , . ahn
); 1. chanter, chanson / , chantage ; 2.
, ; . chant , canticle , enchant
; . Kantor . . carmen (. )
circum (. .) , ; 1. -; circonstance /
, circonflexe (accent); 2. , , -, -; .
circumstance , circuit , circle ; . Zirkel ,
Bezirk
condo, dfdi, dftum, ~e 3 [con-do] ,
cresco, vi, tum, 3 [] ; 1. , croissance /
, croissant ; concret; 2. ; . increase
(), crescent , ; . konkret
discipli"na, / [disco] , , ; ; 1. -;
discipline /, discipliner , disciplinaire
; 2. ; u. discipline; . Disziplin /. . discipUlus
(. IV)
fatum, i n [for] , ; 1. fee / fata) , feerie / , ; fatal , fatalite /; 2. , ;
. fatal, fairy ; . Fatalismus , Fee /, feien

hora, / (.
alors ; horaire
Uhr /

. , .

Jahr n ); 1. heure /,
2. . ; .

();

intell~go (itg),

,
,

intelligence /

lexi, lectum, ~e 3 ; 1. -; intelligent

intelligible , intellect ; 2.
. intelligent , intelligence ; .
,

Intelligenz /, Intellekt
jubeo, jussi, jussum, 2
medius, , um (. ; . middle; . Mitte /
, Mittel n ); 1.
. . mediiinum),
mi- - (minuit , midi , , milieu
); medius , immediat ;
2.
,
;
.
mediocrity
,
mediterranean ; . Mediator ,
mediaval
munio, i"vi, ltum, [ 4 ; 1. -; munir , -

268

nition /

(.);

(.); .

2. ,
Munition /

munition

nolo, nolui, -, [-vOl]

notus, , m [nosco] ; 1. -; noter , note /
; 2. , ; . notorious, note , notability
; . Notc /, notieren , notorisch

orbis, is

2.

1. -;

; .

/
orb

, ,
,

orbed

orbite /, exorbitant
exorbitance

pons, ntis (. ); 1. pont , ponton

pontonem) , ; 2. ; .
pontoon; . Ponton
post (. .) , ; 1. puis , depuis ; postdate /
regio, onis / [rego] , ; 1. -; ~gi /, regional ~eCT
; 2. , ; /l. region; . Region /. .
rego
r~go, xi, ctum, 3 , (. .); 1. -; regir,
regent , , recteur , regime , regisseur ; 2.
, , , , ; . regent, direct
; . regieren, Rektor. . (. IX), rectus (.
)
~,

repperi, repertum, [re 4 [re-pario] , ,

1. -; repertoire ; 2. ; .
toire; . Repertoire n
teneo, tenui, tentum, 2 (. . dehnen
); 1. tenir, tenue / ; lieutenant ; 2. ; .
tenant , tenacity ; . Tenor

(, )
varius, , m ,

1. vair
varier ,
variete / , , variation / ; 2.
, , ; . various; . variieren, Varietat /
(, ),

vairon

veto, vetui, vetrtum, 1 ; 1. -; veto ; 2. ;

veto ; l/eM. Veto n
vulgus, i n , ; 1. -; vulgaire , ,
vulgarite / , divulguer ; 2. ,
; . vulgar ; . vulgar
.

269

65 - 69. - 70 - 71. 72 - 73. - AbIatj'yus modi 328.

1.
is exercitus ingens, id ge1u asperum,

3.

plenus gradus,

res publica.

i, spe, exercitii,
patria, l, anima11, nomine, rege,
sermone; exercituum, dirum, noctium, 1m; tauros, casus, scho1as,
partes; 1acrimam, patrem, 1m, vim, spem; verbis, hominious, casibus,
dibus; oppida, nomina, maria, rn.

2.

an,

Ul,

viro,

fi,

exprimo 3

cognosco 3

. 1. Romii1us hostium exercitum fudit fugavitque, regem in proelio

occldit. 2. Exercitus, acri proelio pulsus, fugae se mandiivit. 3. Canes
sunt custodes domuum. 4. doo . dicam. 5. Antlqui dicbant
rm doctrlnae esse amaram, fructum vero dulcem. 6. Caesar in
ll0, quod in Britannia gessit, ad omnes casus subsidia comparabat.
7. Sensim sine sensu aetas senescit subito frangitur, sed
diuturnitate exstinguitur. 8. Matronarum ornatus est in veste aut
reliquo rs cu1tu, sed in castis pudlcis moribus et in
ornamentis animi. 9. Mu1ti versus sine auctore vivunt, illi putantur
vu1go compositi esse. 10. Dente timentur apri, I defendunt rnu
cervos. 11. Is est amlcus, qui in r dubia r juvat. 12. Ad rem
id interesse putavi. 13. Est rerum omnium magister usus. 14. Spero vos
liberosque vestros in re mu1ta esse visiiros. 15. Ubi
primum pecunia in honore esse coepit, verus rerum honor cecidit.
16. Imperator aciem instructam pleno gradu in hostem induxit.
17. Manus n lavat. 18. Dies die docet. 19. Nihil agenti dies
est longus.
. 1. Verbis sensus nostros exprimere interdum possiimus.
2. De Hasdrublilis adventu in Italiam cura in dies crescbat. 3. Galli
turpe esse ducunt frumentum m quaerere; itaque armati alis
agros metunt. 4. rdis fletus interdum sub persona risus est.
5. Praetorem decet solum manus, sed etiam ociilos abstinentes
hr. 6. Praeter arma, milites Romani alia ad castrorum aut pugnae
usum instrumenta, item frumentum in multos dies ferbant. 7. Antlqui

270

putabant sensus, itrrts et nuntios rerum, in coHocatos esse.

8. tuarum acti6num, sententiarum, voluntatum, rerum denfque
omnium socium comitemque habbis. 9. rd mihi: aut consilio, aut
re jvr. 10. Res humanas ordfne fortiina regit. 11. Zen6nis
sententia est sapientem in re falli, sententiam mutare nunquam.
12. Quales in re publfca princfpes sunt, tales relfqui solent esse cives.
13. Dolbam, patres conscripti, rem publfcam, vestris quondam meisque
consiliis conservatam, brevi tempore turm esse. 14. Studia
litterarum secundas res ornant, adversis perfugium solatium praebent.
15. Caesar inteHegbat omnes fere Gallos novis rebus std et ad
lI excitari, omnes autem homfnes natiira libertati stdr et
condici6nem servitiitis odisse. 16. Aegr6to dum anfma est, spes esse
dicrtur. 17. Peripatetfci dicunt claros viros" se instructos, rem
publfcam saepe rexisse. 18. Est modus in rebus. 19. Nulla dies sine
linea. 20. risum multum poteris cognoscere stultum. 21. Amlcus
certus in incerta cernftur. 22. Felix, qll{ potult cognoscere
cilUsas.

acris, bl, ; 1. aigre , vinaigre

acre; 2. ; u.. , acerbity ,
, acrid ; . Essig
acies, i f [acer] ;' , ; 1. acier

auctor, oris

[augeo] , ; ; 1. -; auteur ;
2. , ; .. author; .
Autor , autorisieren
, cecfdi, casum, ~e 3 ; ; 1. choir, chute f
, parachute , chance f ; caduc ,
; 2. , ; .. caducity ,
accident ; . Kadcnz f . . occfdo (. XXIV),
casus ()
canis, is , f (. . Hund ); 1. chien , ill f
; canicule f ; 2. , 1 ;
.. canine , canicular days ( )
autoriser

1 canici:ila (. canis) ; Canici:ila < )

Sirius

(<<, )

22

23

271

casus, us [cado] , ; (.); 1. -; cas ,

casuel , , casuiste ; 2. , ;
. case , casual ; . Kasus
rn, US n ; (. . horn, . rn n); 1. cornier
, , f , cornet , cornichon
; 2. ; . corner ; . Kornett n
(.), (.)
cultus. us [l] ;

. .

510

(.

VI)
dies, ei , f ; (. . day, . Tag ); 1. di(dimanche ), -di (Iundi )
domus, us f ; 1. -; dome , domicile ,
domestique , f ; 2. . dome , , domestic
, domicile ; . Dom . .
dominus (. )
exercitus, us (). . exerceo (. VIII)
frango, frfgi, fractum, 3 , (. . break
, . brechen ); 1. frele ; fragile, fragrnent ,
fraction f, refraction f ; 2. , ; .
refract ; . Fragment n, Fraktion f
fructus, us ; 1. fruit , fruitier ; fructueux
; 2. ; . fruit, fructify ; .
Frucht f
fundo 1, fiidi, fiisum, 3 , , (. .
gush , ; . giessen , Guss ); 1. fondre
, fonte f , ; fusion f ; 2. ,
; . fuse (), ; . Fusion f
gradus, us , ; (.) (. );
1. degre ; grade , , degrader
; 2. , , , ; . gradient
; graduate ; .
gradieren . . ggrdir, rgrdior (. )
inter-sum, inter-fui, -, inter-esse ,
; interest ; 1. -; interet , interesser
; 2. , -; . interest, interesting; . Interesse n,
interessant
liberi, pZ. ()
manus, us f ; ; 1. main f, manche f , manchette f ; l , l , ; 2.
1 . 276, . 1.

272

an!

manner , , maintain ; .
Manufaktur f, Manuskript n, Manier f
plenus, , m (. . , . ); 1. plein;
plenitude f , ; 2. , ; . plenary, plenty , pIenum ; . Plenum n
pubIfeus, , m ; 1. -; pubIic, pubIie ,
, pubIier , pubIieation f ; 2. ,
, ; . pubIie; . PubIikum n, PubIikation f, pubIizieren
radix, leis f (. //. root , . WurzeI f
); 1. raifort , raeine f , arracher (
); radieaI; 2. , , !,, ; .
radieaI; . Rettich , Radiesehen n
relfquus, , m [relinquo] , ; 1. -;
Iique f ; 2. ; . relic , . .
relinquo (. XIX)
res, rei f ; ; ; 1. rien ; reel
, realite f ; 2. ; ; ., . real
res pubIrca, rei pubIfeae f , (lC.:
llllO ); 1. -; repubIique f; 2. ; . republie;
. RepubIik f
sensus, us , . . sentio (. )
usus, us [utor] ; ; 1. usage ;
abus . ; 2. . use , usual
; . Usus . . utor (. XXI)

XVH

100 - 101. -

88 - 89. 102 - 106.

1.
lapis gravior, opus diffieiIius, gens .
2.
:

gravis, honestus, simplex, celer, pulcher, simnis, prudens.

1. Lingua eeleris est, mens eelerior. 2. Nemo melior fuit homine

elarior, honestior. 3. Epieiirus putavit solem aut tan-

273

tum esse, quantum vidmus, aut paulo maJorem. 4. Quid stultius est,
quam incerta pro certis h, falsa pro veris? 5. Gravi6res et difficili6res anrmi sunt morbi, quam corporis. 6. tlqui putiibant nihil sale
et sole utilius esse. 7. Turpis fuga mortis est omni morte pejor.
8. imperare diffiimum est. 9. Libertas, leges et sunt
optima dona. 10. Maxrmum remedium irae mora est. 11. Veterum
ducum Roman6rum Caesar rei miliis peritissimus esse dicrtur. 12.
Maxrmis rninimisque corporlbus par est dolor vulneris. 13. Proletarii
erant pauperrrmi homines in plebe Romana. 14. Vetera proverbia
brevrter et simpliclbus verbis prudentiam populi exprrmunt. 15. Nul1urn
ornnlbus clementia magis, quam regem aut princrpem decet. 16.
Non rninus est imperat6ris consilio superare, quam gladio. 17. Non qui
parum habet, sed qui plus cupit, pauper est. 18. Aures nostras aud1ta
veJocius, quarn lecta praetereunt.
. 1. Utilius est fortes milrtes esse, quarn grandes. 2. Irnitatio
bon6rum homrnum indoctis doctos, doctis docti6res facit.
. Cicero fuit ornnium civium Roman6rum eloquentissirnus, orat6rum
clarissimus. 4. Sallustius, auctor certissrmus, scribit tam Tigris, quam
Euphratis in Arrnenia fontes reperlri. 5. Laco quidam homini, dicenti
rnaxrmum esse numerurn hostiurn, respondit: Tanto rnajor erit gloria
nostra. 6. Nullum vitium pejus est, quam avaritia, praesertim in
principlbus et rem publicam gubernantlbus. 7. Cupiditatlbus imperare
maxrmum imperium est, servlre - gravissima servrtus. 8. Pessimum
inimic6rum genus - laudantes. 9. Verum illud verbum est, vulgo quod
dici potest, omnes sibi m melius esse, quam alteri. 10. Recte et
vere dit Caesar delectum verb6rum esse originem eloquentiae,
idemque multo ante u AristoteIes docuerat. 11. Pares um parlbus
fim conveniunt. 12. Omnes stulti sunt sine dubio miserrimi,
maxrme quod stulti. 13. Semper in proelio eis maxrmum est
pericUlum, qui maxrme timent; audacia pro muro htur. 14. PZenus
venter studet libenter. 15. Honores utant ores, sed [n
eliores.

Alexandri ad

isttlm

epistiJ1a

Alcxandcr Aristotcli saliitcm dicit.

Vicimus hostes et superavimus s! Sed ordine omnia dePostquam exercftum in Asiam transportavi, Persas ad
Granlcum u proelio atr6ci vici totamque Asiam servitiite barbar6rum liberavi. Scire debes plurfmas urbes ipsas mihi se tradidisse,
paucas portas clausisse; eas autem vi et armis cepisse. Regem ipsm.

274

sum Drum ad Issum pugna atrocissima vici magnamque praedam

feci. Una Tyrus, quae in insUla posita est, portas lusrt. urbem
terra marlque oppugnavi et septimo mense cepi. Paulo post exercitum
in Aegyptum duxi eamque Persarum provinciam n expugnavi et incOlis libertatem reddidi. In ora Aegypti urbem dr constitui, quae
Alexandrla vocabltur. Aegypto iter difficillimum per s ad
Hamm6nis oraculum feci. In itir gravissimos lab6res toleravimus;
laudabnis autem erat militum ducumque patientia et constantia. Misi
tibi, memor tui, lapides raros, plantarum et animalium gr varia.
Vive vlqu, magister carissime!

[bonus] ; 1. , , ;
benevole . . beneficium (. )
celer, eris, ; 1. -; celerite f , accelerer
; 2. ; ulf. celerity
certus, , , ; 1. certain *certanurn)
, certes ; certitude f , certificat
; 2. ; . certain , certainly

donum, i n [do] , ; 1. don , donner , pardon

do (. )
exprimo, pressi, pressum, 3 [-rm] ;
; 1. -; exprimer, expression f , expres ;
2. , , ; . expression
, expressly , ; . express
. .

, . . rm (. )

glaieul ; gladiateur ;
2. , ; . gladiator, gladiolus; . Gladiator
gravis, ; , ; 1. grever ,
grief ; grave; 2. ; .
grave; . Gravitiit f , , Gravitation f
gladius, i

1. glaive

honestus, , , ; 1. -; ht, hnntt f

2. . honest; .". honett , .
. honor (. )
impero, avi, atum, 1 , ; 1. - ; empire
, empereur , imperatif
; 2. , ; . imperative
, ; . Imperativ

275

1. -; irascible , irascibilite f
2. ll. ire ,
magis ; 1. mais , jamais jam magis)
militiiris, [miles] , ; 1. -; militaire, militant
; 2. , ; . military; . Militar
. . miles (. IX)
, paris ; 1. pair , , paire f , pareil
; parite f ; 2. , ; ll. parity
; . Paar , Paritat f
, eris ; 1. , pauvrete f ;
risme ; 2. , -; ll. poor, poverty ; Il.
Pauperismus
plus (. 1 multum) ; 1. plus, plusieurs
*plusi6res) , plupart , plutot ;
2. ; . plus , ; . Plus n ,
, Plural , Pluralitat f
princeps, cipis [primus-capio] , ; 1. -; prince
, , principal ; 2. , ; . principal, principle ; . Prinzipal , , prinzipiell
ira,

rn;

proletarius, i (
1. -; proletaire , proletariat , proletarien ;
2. ; . proletary; . Proletarier
m, i n [pro-verbum]
, ; 1.
proverbe , proverbial; 2. . proverb
quam , , ; 1. que
quantus, , m ( ); ;
1. quant ; in quantum)
; 2. ; . quantity , quantitative
; . Quantitat f , Quantum n
sal, saIis (. . salt, . Salz n); 1. sel , saler
, saliere f , salade f ; salaire
salarium , ); 2.
tantus, , m , ; 1. tant , autant
, pourtant
-turpis, ; 1. -; turpitude f ; 2. . turpitude ,
velox, ocis , ; 1. -; veloce, velocite f ;
2. , ; ll. velocity
vulnus, eris n ; 1. -; vulnerable , vulneraire
; 2. . vulnerable

);

276

 III
,

postquam, dum, quia

442 - 444,

447. - AbIativus absolutus 385 - 392.

1.
ro:

Il

confirmo 1

prohibeo 2

relinquo 3

. .

2.

: )

(advenio 4)

(venio 4)

. )

TOro

, .

. : Urbe capta, milftes domum reverterunt,l- )

urbs, urbis f

; ) ,

oppfdum).

oppfdum, i

abs.,

urbs

1. Nemo patriam, quia magna est, amat, sed quia sua. 2. Dum
res in colloquio geruntur, Caesari nuntiatum est equrtes Ariovisti
accedere. 3. Artes innumerabiles repertae sunt, docente natura. 4.
tumno ineunte, aves avOlant. 5. orati6ne ht, postulantrbus militrbus ! studio pugnae ardentibus, Caesar tuba signum dedit. 6. Castris
muni1is, Caesar ad oppugnati6nem se comparare coepit. 7. Milites
Romani, impetu facto, multis hostium interfectis, capto etiam li
duce, suos incolUmes reduxerunt. 8. Re felicisslme celerrimeque gesta,
Caesar terrestri itinere Alexandrlam contendit. 9. Hostibus circumventis,
Romani proelium committere constituerunt. 10. Dicis te id, invito ,
esse factiirum. 11. Pyrrhus, postquam victoriam Romanis ad
Heracleam reportavit, sic exclamavisse tradrtur: , quam facile erat
orbis terrae imperium occupare, mihi regi Romanis militibus datis!'
. 1. Amlco inimic6que semper consilium praebe, quia
amfcus accipiet, inimfcus repudiabit. 2. absente, consilium um
captum est. 3. Fama est philosophum Pythagoram, Tarquinio Superbo

1 . abs.,

277

regnante, in Italiam venisse. 4. II Helveti6rum confecto, totlus fere

GaIIiae Iegati ad Caesarem convenerunt. 5. AIIato ad se capite Pompeji
interfecti, Caesar avertisse ocUlos dicitur. 6. Re frumentaria comparata,
Caesar castra movit. 7. Anax.agoram ferunt, nuntiata morte filii, dixisse:
Scibam genuisse mortaIem. 8. Verres praed6num duces, accepta
pecunia, dimlsit. 9. potest esse vitae jucunditas, sublatis amicitiis?
10. Helvetii, Sequanis invltis, per e6rum fines iter f potuerunt.
11. Romani, Hannibiile vivo, nunquam se sine insidiis futiiros esse existimabant. 12. Duobus Igntius, tertius gaudet.
De servis Romanorum
Condici6nem serv6rum Roman6rum, quorum J multi, in urbius
ternarum terrarum empti aut beIIis capti, in Italiam tracti erant, maIam
fuisse constat. Tristior, quam sors serv6rum urban6rum, erat sors
e6rum, qui in Iudis gIadiatoriis exercebantur, aut, catenis vincti, agros
domin6rum colebant. Notum est servos, crudelitate domin6rum adductos, se Iiberare temptavisse; secundo jam ante aeram nostram saecUlo
eos, duce, II paravisse scimus. rerum scriptorius
Romanis cognovimus Spartacum Thracem primo ante aeram nostram
saeciilo plurimis servis Iudo gIadiatorio effugisse et, magnis
copiis undique coactis, exercitius Romanis terr6ri et perniciei plenos
fere duos annos fuisse.
Duo amlci et ursus
Duo amlCl, q iti erant, suto ursum viderunt. aIter
e6rum perterritus arborem ascendit; alter, credens se sine auxilio amlci
suis virius ursum superare posse, in terram se jecit: scil:Jat enim
ursos corpora mortu6rum repudiare. Itaque, terra jacens, animum
tinbat, simUlans se mortuum esse. Ursus, toto corpore jacentis
pertemptato, denique discessit, hominem esse mortuum putabat.
Paulo post amlcus, qui de arbOre dsdt, ltum per jocum interrogavit: Quid ursus ad aurem tibi dixit? PuIchrum, - inquit
ilI, - proverbium: amlcus verus - avis.

avis. is f ; 1. oiseau *aviceIIum) , oie f *avica)

avion , aviateur ; 2. , ;
aviary

;
l/.

1 quorum - gen. pl. masc.

278

coepi, coeptum, coepisse 1

colloquium, i n [con-Ioquor] ,

. .

IOquor

(.

com-mitto, mlsi, missum,

( ),

(); ; 1. commettre , comite .

commission f

commissaire ; 2. ,
commit , committee
, commission ; . Kommis ,
, Kommiss ,
constituo, ui, iitum, 3 [con-statuo] ; ,
; 1. -; constituer, constitution [; 2. ; .
stitute; . konstituieren. . statuo (. XIV), institiitum (.
,

IIII;

Q.

3 ; ,
dehnen , );
1. -; contention f , contentieux ; 2. ,
; . contend , contention ; . Tendenz f
imperium, i n ; . . imr (. V
i-ums, ; 1. -; innombrable. . umr
(. II)
s, [nosco] , ; 1. -; noble
, nobiliaire ; 2. ; . , nobility
con-tendo, tendi, tentum,

(.

; . l

nuntio, avi, atum,

; ;

1.

, denoncer ; prononcer ; 2. , ;
.

, announce , denounce
Nuntius
, avi, atum, 1 [ob-capio] , ; 1. -;
occuper, occupation f , ; 2. , ; .
; . okkupieren
proelium, i n
signum, i n , '; 1. seing , signer
, enseigne f ; signe , signifier ; 2.
, I; . sign , design , signify;
. Siegel n
studium, i n , . . studeo (. IV)

nunciature

; .

1 . 268.

279

XIX

112 - 114.

hic 120 - 121. -

124, 126 - 127,
128 - 131, 132 - 134. -
:

135.

1. lI : hic
pictor clarissrmus, tempus novum, causa gravis.
2.

Meus ami'cus has litteras scripsit;

: Gallia Romanis expugnata est.
.

. 1. Hic dies alios mores postUlat. 2. ad te die nataIi

scripsi. 3. His rebus cognrtis, dux recEdit. 4. Herciiles le6nem Ne, quem Juno nutriverat, in antro necavit, cujus ll pro
tegumento habuit. 5. Ego esse miserum credo, cui placet .
6. Notum est ll rem divinItus unquam gigni. 7. ,
quod gignrtur, alrqua causa gigni necesse est. 8. Ego tibi aIrquid de
meis scriptis mittam. 9. Belgae proxfmi sunt Germams, qui trans
Rhenum incOlunt quibuscum continenter ll gerunt. 10. ni
gentium, quae Galliam anti'quam incolbant, fortissrmi erant Belgae, qui
cultu atque humanitate Provinciae longissrme aberant. 11. Postquam
Helvetii Caesare victi sunt, in castris e6rum tabUlae repertae sunt,
litteris Graecis confectae, quibus Romani cognovErunt maxfmum
numerum hostium fines suos reliquisse. 12. Qulsque [n suae
[. 13. Nullum maZum sine azrquo n. 14. Aut Caesar, aut nihil.
15. Jus est voluntas suum cui'que tribuens.
16. Thais hablt nigr6s, I nive6s Laecania dentes.
rati6 (e)st? Empt6s I habet, su6s. (Martialis)
.

est condicio, sine qua potest res eveni're. 2. Cujus

audi're videor? 3. Cui prodest scelus, is fecit. 4. defendis, sperat se absolUtum iri. 5. In signis exercrtus Romiini litterae erant: SPQR (= sel1aLus populusque Romanus), in nummis Roman6rum: SC (= senatus consulto). 6. Mithridates fugiens maxfmam
vim auri et argenti pulcherrimarumque rerum omnium, quas et
jorrbus acceperat et ipse ll superi6re tota Asia direptas in suum
regnum congesserat, in POl1to reli'quit. 7. voliimus et
280
1.

credimus libenter et quae sentiinus lpSl, reliquos sentire speraus.

, quae visa, quam ad , quae audita sunt, mentis
oculi feruntur. 9. te tranquillum animo esse gn, de iis
rebus, quae hic geruntur, certiorem faciam. 10. complurrbus Galliae
civitatrbus ad Caesarem 1egati vt. Quibus aud1tis, Caesar
proximis civitatrbus m [ constituit. 11. In hoe signo vtnees.
12. QUldquid id est, I timeo Danaos I et dona /erentes.
13. Versicu16s in I narr~tur s Cinna.
N6n scribit, cujus I carmina legit. (Martialis)

8. Facilius ad

dictum

Nemo nostrum idem est in senectute, qui fuit juvenis,

qui fuit pridie; quidquid vides, currit tempore, nihil
quae vidms, manet; hoc est quod ait Herac1i"tus: in idem
descendimus, manet idem fluminis , aqua transmissa
,

est
his,
bis
est.

(Sn)

De Croeso et Solone

Croesus in Asiae ur habitabat, cui erat Sardcs. ic ,

cujus divitiae ingcntes crant, magnam potentiam h videblitur.
Aliquando So10 Atheniensis, unus septem sapientrbus, ad Croesum
vcnisse dicltur. Postquam jussu rcgis omnes divitiae regaIes ei
stratae sunt, Croesus interrogavit: ornnium homfnum felicissimum csse putas? Ill: Tellus Athcniensis,
inquit,

scntentia fclicissimus fuit, ei boni ct liberi erant, et,

patria pugnans, dc vita decessit. His vcrbis audi"tis, Croesus: Cur
- inquit, - tam divltem hominem, sed quendarn felicissimum
esse crcdis? Ei Solo: Fortuna humana, - inquit, - saepe rnutatur. Quid
incertius oprbus et divitiis est? Nemo ante mortem felix norninabrtur. Solonis Croeso, qui magna erat superbia,
1t. Sed l0 post , regc Pcrsarum, in gn victus, ipse
de fclicitate sua dubitare coactus est.
,

aliqui, aliqua, aliquod [a1ius-qui]

*a1icunum)

-, ;

1.

aJrquis, aliquid [alius-quis] -, -; ,

co-gnosco, gnovl, gnrtum, gnoscere 3 (. , .
know, . kennen); 1. connaftre, connaissance / , inconnu

281

;
,

cognize

2.

Il,

Il;

cognition

~o, mi, emptum, (. -, -); 1. vendange / *ven-demia)

faber, fabri ; ; 1. orfevre
, forge / , Yurger ; fabrique /, fabriquer
; 2. ; . forger ; . fabrizieren
fortuna, / ; , ; 1. -; fortune /, infortune /
, fortune
fortunatum) ; 2. ; .
fortune
gens, gentis / [gigno] , , ; 1. gent / , gens
pl. , gentil , gentilhomme ; 2. ;
. gentility , gent!eman; . Genti!gemeinschaft /
. . gigno (. VI), genus (. )
hrc, haec, hO , , ; 1. aujourd'hui (-hui <
hodie)
jus, JurJS n , ; 1. -; juriste , jurisprudence /;
2. , , , ; . jury; .
Jurist . . judex, justus (. IX), injuria (. v)
leo, onis ; 1. -; lion ; 2. ; . lion; . LOwe
mos, moris , ; 1. mreurs / pl.; mora!
, morale / ; 2. ; . moral
; . Mores pl. , , Moralitat /

proxrmus, , [prope] , ; 1. -; proximite /

approximation / ; 2. . approximate
, . . prope (. III)
relinquo, llqui, Iictum, , (. . lend
, loan ; . leihen ); 1. -; 2.
; . relinquish , , . . reIrquus
,

(.

XVI)

(),

1. tabIe /

, tabIeau
tole / ;
2. , , ; . table, tablet , ;
. Tafe! /, ll /

tabUla,

tabIette /


le

228 - 235. -

fio 265.

1. sequor 3 praesens perfectum ind.,

conor 1 - imperfectum plusquamperfectum ind., polliceor 2 - futiirum 1 futiirum ; progredior 3
- perfectum plusquamperfectum ind.
2.
:

II

patior 3

, ,

arbrtror 1

, s

. .

3. : aggredior, congredior,
egredior, ingredior, progredior, regredior.
, ?

. 1. t nascuntur, oratores fiunt. 2. Vos mihi testes estis

verum loqui. 3. Proelium erat anceps; summa vi et duces hortabantur
et milftes pugnabant. 4. Dlllce et decorum est ro patria mori.
5. Malus miles est, qui imperatorem gemens sequrtur. 6. Jugurtha
iumsdit, turribus et macblnis omnium generum gn
aggredrtur. 7. Fata sunt, quae di fantur. 8. Non progr'di est regr'di.
9. Thales, unus sapientibus Graecorum, omnia aqua orta esse
docbat. 10. Epiciirum ego arbrtror anfmos homfnum maxfmis erroribus
liberavisse. 11. Galli transalpfni, qui in Italiam transmigrare conati
erant, Romanis propulsati sunt. 12. Catilfna ausus est consulatum vi
et armis petere. 13. Agesilaus neque pictam, neque fictam irnagfnem
suam passus est. 14. Ut magistratibus Ieges, ita praesunt
magistratus, vqu dici potest magistratum Iegem esse loquentem,
Iegem autem mutum magistratum. 15. Ave, Caesar, morituri te
salutanL
. 1. ut arbitratur, ita loqurtur. 2. Concordia parvae res crescunt,
discordia maxfmae dilabuntur. 3. Gentes alfquae Galliae transalpfnae,
locis superioribus occupatls, itinere exercrtum Caesaris hi
conantur. 4. Alcibiades Athnas victas Lacedaemoniis servfre
poterat pati. 5. Quidquid est natum, morftur. Quidquid morrtur, natum
erat. 6. Germani vinum reliquasque res, ad luxuriam pertinentes, ad se
irnportari patiebantur, quod his rebus anfmos virorum effeminari
arbitrabantur. 7. Crastfno die, oriente sole, redrte in aciem. 8. Proelio

283

trans Rhenum nuntlato, Suebi, qui ad ripas Rheni venerant, domum

verti ut. 9. Audentes jortuna juvat. 10. Aut n, aut
11. Rem tene, verba sequentur. 12. Vidbar somniare ego esse
mortuum.
13. ) noetem, I qua t6t mihi reIlqui,
Labrtur oeulis I quoque gutta meis. (Ovidius)
14. Seribere quererfs, I 16, (epigrammata 16nga.
Ipse nihil seribis; I tu breviora faeis. (Martialis)
15. Sixte, nihil debes, I debes, Sexte, ftur.
Debet enim, si quis I s61vere, Sexte, potest. (Martialls)
De Socrate
Soerates se sapientla praestare eeteris dicbat. Illi ni, - inquit, , quae neseiunt, seire se putant, ego nihil seire seio.
arbrtror omnium sapientissimum esse appellatum;
haee est sola hominis sapientia: arbitrari se seire, quod
neseit.
ic

Rhodus, hic salta!

Reversus quidam in patriam, unde aliquot annos afuerat, ubfque

gloriabatur se in insUla Rhodo in saltrbus optrmos in hae exereitatione
artifrees vieisse. Ostendbat etiam spatii longitudinem, quam praeter se
potuerat saltu superare; ejus rei se testes h omnes Rhodios
dicbat. unus eireumstantrbus: Si narras, - inquit, -
necessarii sunt testes Rhodii: Rhodus, hic salta!

aggredior, aggressus sum, aggredi 3 [ad-gradior] ,

1. -; agression j , agressif, agresseur
; 2. ; . aggression, aggressive; . Aggression j,
aggressiv. . gradus (. XVI)
arbftror, atus sum, ari 1 , ; 1. -; arbitre
, , arbitraire ; 2. ; . arbitrary ; . arbitrar , Arbitrator
, arbitrieren
audeo, ausus sum, 2 , ; 1. oser
*ausare). . audax (. )
, atus sum, ari 1
flo, factus sum,
i (pass. " faeio) , ,

284

for, fatus sum, fari 1 (. , ); 1. - ; enfant ,

infantile; 2. , ; . infantile; . infantil
hotor, atus sum, ari 1 ; ; 1. -; 2. .
exhort
imago, fnis f ; 1. -; image f, imaginer ,
imagination f , imaginaire ; 2. ;
. image, imagine , . Imagination f ,
imaginieren ,
imperator, 6ris , . . impero (.
)

libero, avi, atum, 1 . . liber (. VIII)

IOquor, lociitus sum, lqui 3 , ; 1. - ; locution f
, eloquence f ; 2. , ;
. eloquence , eloquent , colloquial
; . Eloquenz f
, f ; 1. -; machine f, machination f
; 2. ; . machine; . Maschine f, Machinationf
magistratus, us [magister] ;
; pl. ; 1. -; magistrat , -ur f; 2. ;
. magistrate ; .. Magistrat . . magister (. IV)
morior, mortuus sum, mori 3 [mors] ; 1. mourir
*mori're); moribond , mortifier . . mors
(. XII), mortalis (. III)
nascor, natus sum, nasci 3 ; 1. . .
nascere), naissance f j\, renaissance f ; natal
; 2. . . natiira (. II1), natio (. XIV)
orior, otus sum, ori'ri 4 ; , ;
1. -; orient , oriental ; 2. ,
; . orient , orientation ; . Orient
, orientalisch
patior, passus sum, pati 3 , ; ; 1. -;
patient , passion f , passif; 2. ,
, ;
.
passion , compassion ,
patient; . Patient , Passion f
prae-sum, prae-fui, -, prae-esse ,
; ; 1. -; present , presence f
, present , present ; 2.
; . present; . Prasens n, Prasenz f
progredior, progressus sum, progredi 3 [pro-gradior] ,
; 1. -; progression f , ro
gresser, progressif; 2. , -; . progressive; . Progress . . gradus (. XVI)
285

sequor, secutus sum, sequi 3 (. .); 1. suivre

sequere), suite f , ensuite ; consequence f
, consecutif ; 2. . sequence
, sequent ; . Konsequenz f
. . secundus (. XXI)
summus, , ; 1. sommet ; somme f
; 2. , ; . sum , ~ummit ;
. Summe [, summieren
testis, is , f [< *terstis ter-sto ]
(); 1. temoin , temoignage ~;
tester , testament , attester ;
2. , ; . testify , attest
; . Testament n , Testat n
. .

136 - 153.

1.
unus gradus, duae urbes, tria tempora, ducentae scholae.
2.

, . .

mt

3.
,

inf.

inf., : ) Dicunt mm
tria milia librorum hr. ) Putant mrum duo maxi"ma
scripsisse.

j.l,

. 1. Tria genera aquarum sunt: maris, fontium, fluviorum, quibus

omnIbus Neptunum praeesse antfqui put3bant. 2. Quattuor sunt anni
tempora: ver, aestas, autumnus, hiems. 3. Omnia nomlna, quibus Latfna
utltur eloquentia, quinque declinationrbus flectuntur, quae ordIne
nominabantur: declinatio prima, secunda, tertia, quarta, quinta. 4. In
legione Romana decem erant cohortes, in cohorte tres manipilli, in
manipUlo duae centuriae; primo centuria centum miIrtes habbat, deinde
modo quinquaginta. 5. Alii menses habent tris dies, alii tris
singulos, mensis autem Februarius duodetriginta dies habet. 6. Fines
Helvetiorum in longitudlnem milia passuum ducenta sexaginta, in latitudInem centum octoginta patbant. 7. Vlusus, perspectis mruus
286

regionius,

quinto die ad Caesarem revertrtur. 8. legione, quam seet mi1itius, qui Provincia convenerant, Caesar l
Lemanno, qui in um Rhodanum iuit, ad montem Juram, qui
fines Sequanorum Helvetiis dividit, passuum undeviginti
in altitudinem pedum sedecim fossamque perdiicit.
. 1. Novem doctae sorores, - ita anti"qui Musas nominabant.
2. Furem l occi"di vetant duodecim tabii1ae. 3. Regnum Romanum
ducentos quadraginta annos mansit. 4. Prima luce Caesar hostes sequftur et milia passuum tria e6rum castris castra ponit. 5. In gn
Marathonia occ1si sunt numero Persarum, ut rerum scriptores anti"qui
tradunt, scx et quadringenti, numero Atheniensium centum
nonaginta duo. 6. Tres /aeillnt eollegium. 7. Quot homines, [! senten ht,

De Vestalibus virginibus
Si anti"quis fabii1is credfmus, jam ante Urbem condrtam fuut
Vestales virgines, quoniam Rhea Silvia, Romiili et Remi mater, Vesta1is
fuit. Postea Numa Pompilius, secundus Romanorum rex, Vesta1ius
leges dedit. tempore fuut primum quattuor, deinde sex,
deinde septem Vestales, inter 'viginti tenera aetate puellas delectae. Per
triginta annos in Vestalium aedius msut et ignem sacrum in
Vestae aede luut. Per id temporis spatium aspera discipli"na
tentae sunt. Vitam puram agere debbant, in matrimonium eas
duci lex vetabat. Si quae Vestalis officium suum neglegbat, gravissfma
afficiebatur: usque ad mortem verberabatur aut viva in sepulcrum
conjiciebatur. De duodecim aut de sex et viginti Vstallus ta1ia supplicia sumpta esse traduntur. vero erat auctorltas: si quis
capitis damnatus Vestali virgfni forte occurrbat, magistratiis ejus vitae
parcere debbant.

autumnus, i ; 1. -; automne , automna1 ;

autumn, autumnal
centum (. ll. hundred, . hundert); 1. cent, centaine /
, centime ; centenaire , centigrade
; 2. , , ; . cent ,
tury; . Zentner , Zentimeter n
decem (. ll. ten, . zehn); 1. dix, dizaine /
, dixieme ; 2. , ; . decima1
; . dezimal , dezimieren

2.

27

duo, duae, duo , (. . two, . zwei); 1. deux,

deuxieme ; duel ; 2. , , ; . duel, dual
bI; . Dualitat f , duellieren

eloquentia,
fons, ntis
. F

f [e-loquor] . . loquor (. )
; 1. fontaine [; 2. ; . fountain;

hiems, hiemis f ; 1. hiver hibernum); hivernal ; 2. . hibernate

lacus, us ; 1. -; l , l f , , l
gune f bI ; 2. , ry; . lake, lagoon
; . Lagune f
longitiido, fnis f [longus] ; 1. -; longitude f (
.), longitudinal bI; 2. . longitude (.)
mensis, is (. . month, ; . Monat ,
Mond ); 1. mois ; mensuel bI, trimestre ; 2.
; . semester; . Semester n
il1, pl. n bI; 1. mil
),
milia) , miIli , millieme bIbI, miIIion , miIIionnaire , [; 2. ,
, ; ll. mile , millennium bI;
. Meile f , Millennium n bI
murus, i (. ); 1. , [;
mural ; 2. bI; . mur , m
al , bI; . [,
ordo, fnis , ; 1. -; ordre , ordinaire bI
bI, ordonner bI; 2. bI, , ,
, ; ll.
order , , ; .
Ordnung f , ordnen
passus, us , ( bI); 1. pas , pas
, passer
*passare) , passe , (.)
, passant , passe-partout bI;
2. , , , ; . pass , passingly
; . Pass , passlich bI, bI,
passen , bI
revertor, reverti, reverti 3 ; 1. revers ;
reversion f ; 2. . revert,
reversion ,
secundus, , [sequor] , ; bI;
1. -; second, seconde f ; 2. ; . second; .
sekundjar bI, -ieren ,
tres, tria (. u. three, . drei); 1. trois

288

utor, usus sum, uti 3 .; 1. user *usare), usure f

usurier ; 2. fl. used ,
useful . . utnis (. XI), usus (. XVI)
, veris n ; 1. primevcre f ; !
,

II
:

( ),

393 - 395. - Praesens conjunctlV1 Jl

II esse 179 -181, 245, 253,

esse

254. - Imperfectum conjunctiVl II ( ), esse

esse 182 - 183, 246, 253, 254. - ConJunctivus hortativus 396,

imperativus 397, optativus 399.

1. praesens ind. et conj. actlvi itllg 3;

imperfectum il1d. et COl1j. JII loquor 3.

2. , :
florent, floreant; audiunt, audial1t; dicunt, dicant; scribbant, scribrent;
nominabant, nomil1arel1t; mitte, mittas; strue, struas.
3. : mmus, loquamur, sentii:imus,
vivamus, gaudeamus, discal1t, cedal1t, taceat, narret, , gm,
sim, possim, absim, ssl11US, ssmus, ssmus.
4. , : nosco,
nobnis, . cognosco, recognosco, igl1otus, incognrtus, ignoro; ,
, pronomel1, 110mf110, nominatlvus; , amfcus, amfca,
inimfcus, inimfca, amicitia, m, amabnis.

. 1. Amate patriam vestram et t legfbus ejus. 2. mtis

triam vestram et pareatis legfbus ejus. 3. Si voliimus u ni
aequi judfces esse, primum nobis persuadearnus nemfnem nostrum
esse sine culpa. 4. l1m quaeramus aratro. 5. Discant cantare ull!'
6. Qui dedit beneficium, taceat; narret, qui it. 7. et in
pectore et il1 Sil1t: sum, hui nihil n
puto. 8. Cedant togae! 9. Stt mens sana in sano!
10. Cftt, quod quisque: I levant et carmfna curas. 11. Quidquid
agis,. I prud~nter jgas I et respfce finem. 12. Sit tibi terra levis I
molllque tcgaris l1!
. 1. Quod vides perisse, perdrtum ducas. 2. Moriarnur, milites, et
morte nostra eripiamus obsidiol1e circumventas legiones! 3. Sint
10-167

289

Maecenates: dut Mar6nes. 4. volo, sic jubeo, I sit pro

rati6ne vlits. (Juvenalis) 5. Utfnam tam [n vera invenlre possim,
quam falsa vir! 6. Sit somn6, I sit sine lite dies!
(Martialis) 7. /gnoseas aliis multa, nihil tibl. 8. A'fdiatur et Zt'
pars! 9. Fiat '! 10. Peel, quod potul, I [lt meliora potentes.

aequus, , , ; 1. egal; equateur , equilibre ,

equivoque; 2. , , , ;
. equal, equalize ; . aquivalent, aquivok

beneficium, i n [bene-facio] ; ; ;
1. -; benefice , blneficiaire ; 2. ;
. beneficence ; . Benefiz n
, [ [] , , ; 1. cure [, cure-dent
; manicure , pcdicure ; 2. , ; .
curious , security ; . [ ,
sicher securus) , . . (. VIII)
disco, didfci,
3 . . discipUlus (. IV), discipllna (. )
levis, (. ll. light, . leicht); 1. leger ( <
*leviarium), legerete [ ; 2. ; . alleviate
, elevate ,
mens, ntis [ , (. , ); 1. -ment
, (fmalement); mental
; 2. Il, ; . mental -,;
, comment Il; . Mentalitat [
os, oris n , (. ); 1. -; al ; 2. . al

panis, is ; 1. pain , panier (.

copain (. Il), compagnon ,
pagni~ [ , Il, (.) ; 2. ; .
companion; . Kompa(g)nie [ (.) , (.)
prudens, ntis [pro-vfdens] ; 1. -; prudent,
dence [ ; 2. ; . prudent, prudence
, prudential Il
puel1a, [ , (. . filly, . Fohle [ ); 1. l1 [
*llill) . . (. IV)
tego, xi, ctum, 3 , (. . thatch
; . decken, Decke [ , , Dach n
); 1. toit
tectum) ; proteger -

),

290

protection f

1/Z.

detect

2.

l/eM.

Ziegel

Q/L

toga;

toga,

f [tego]

1. -; toge f; 2.

Toga f

III

417 - 420. -
432 - 434. - Ut explicativum 435.

421 - 429. -

1. disco 3 praesens imperfectum ind. et

conj. actlvi, sequor 3 praesens
imperfectum ind. et conj.
2. : ) Romani legatos mittunt, ut
Hanniblilem capiant. ) Romani legatos miserunt, ut Hanniblilem
caperent. ) Romani legatos miserunt, qui Hanniblilem caperent.

) , .

3.
veniat.

Frater ita amlcum

rogat,

) Frater amlcum rogat, ut

ut veniat.

. 1. , u! des; facio, ut facias. 2. Sapiens quidam ad amlcum

scripsit: Ante senectiitem curavi, ut Vlverem, nunc , ut
vita decedam. 3. di, vos oro, ut hanc laetitiam perpetuam esse
jubeatis. 4. Videant cons'Ules, quid res publfca detrimenti capiat.
senatus consulto consules Romani domi militiaeque imperium
atque judicium summum acceperunt. 5. Socrates dicbat multos
homfnes propterea vivere, ut ederent et merent, se autem bibere atque
edere, ut viveret. 6. Caesar, primum suo, deinde omnium remotis equis,
ut spem fugae tolleret, proelium commlsit. 7. Timor Romae grandis
fuit, iterum Galli Romam veni"rent. 8. Fit in proelio, ut ignavus
timfdus miles, abjecto scuto, fugiat. 9. Nunquam imperator ita paci
credit, ut se praeparet ll. 10. Nihil est tam difficne, quod
superet aut vincat mens humana. 11. SaecUlo sexto decfmo, quod cum

291

Augusti comparari solet, nihil in Italia atque adeo in Eur6pa

diligentius est factum, quam ut Cicer6nis opera legerentur. 12. Caesar
ad Lingones litteras nuntiosque misit, ne Helvetios frumento alia
juvarent. 13. Oportet, ut hominum sermo, neque possessi6nes
tuae, sed anfmus tuus te judfcet divftem.
. 1. Urbs quaedam, quamquam ipsa erat parva, ingentes et
magniffcas habbat portas. Itaque Diogenes philosophus: Cives,
inquit, - claudfte portas, urbs vobis egrediatur. 2. Plinius Secundus
in sua Historia naturali de iUo clarissfmo ApeUe, pict6re Graeco,
scripsit industriam hujus tam fuisse, ut ll dies ejus sine
linea esset. 3. Qui rei publfcae praefutiiri sunt, duo Plat6nis praecepta
teneant: , ut utilitatem civium sic tueantur, ut, quaecumque agunt,
ad referant, i commod6rum su6rum; alterum, ut totum corpus
rei publfcae curent, , dum partem alfquam tuentur, relfquas deserant.
4. Adhuc nemfnem cogn6vi tm, qui sibi optfmus vidrtur; sic
se res habet: te tua, delectant . 5. mihi quidem jam pridem
venit in mentem ll (= pulchrum) esse alfquo exire, ut , quae
agebantur hic quaeque dicebantur, vidrm, audlrem.
6. Philosophus quidam juveni multa loquenti: Quare, - inquit, - aures
hmus duas et os , ut plura audiamus, quam loquamur.
7. Sallustius narrat ispan6rum fuisse morem, ut in ll euntibus
juvenibus parentum facta memorarentur matribus. 8. Caesar certior
factus est Helvetios, rapientes et diripientes, per agrum Aedu6rum iter
facere. de causa putwat eos, per Provinciam Romanam iter
facientes, injuria temperatiiros esse. Itaque legatis Helveti6rum
respond,it se diem sumptiirum esse, ut consilium caperet.
9. Aera domi sit, I superest hoc, Regule, s61um,
, lJt tua vendamus I munera: numquid emis?
(Martialis)
10. Occurris quocumque loc6 I mihi, P6stiime, clamas
Pr6tfnus et prima (e)st I tua 6: Quid agis?
, si decies I ~ conven~ris h6ra,
Dicis: habes puto tu, I P6stiime, il, quod agas.
(Martialis)
De Vedio Pollione
Cenavit aliquando divus Augustus apud Vedium Polli6nem. Fregerat
unus servis hujus crystallfnum. Rapi Vedius jussit vulgari
quadam peritiirum esse morte: muris objfci jubebatur, quas ingentes
in pisclna continbat. Evasit manibus puer et confiigit ad Augusti
pedes, nihil aliud petitiirus, quam ut alfter mrrtur, esca esset.
Motus est novitate crudelitatis Augustus et servum quidem mitti,
crystallfna autem omnia frangi jussit jacique in pisclnam.
292

De Proserpfna
Pluto, infer6rum deus, Jove fratre petlvit, ut sibi Proserpfnam,
Jovis et Cereris filiam, in matrimonium daret. Juppfter negavit quidem
Cererem passuram esse filiam suam in tenebris Tartari morai; sed
fratri permlsit, ut m, si posset, raperet. Quare Proserpfnam, in
nemore quodam in Sicilia flores legentem, Pluto, quadrlgis terrae
hiatu proveniens, rapuit.

m-,
avi, atum, 1 [com-par] ; 1.
comparer, comparaison f
,
comparable ;
2. ; . compare, comparison ; .
Komparation f
d-d, cessi, cessum, 3 ; ; 1. -; deceder,
deces , predecesseur ; 2. . decease

edo, di, sum, 3

essen); 1.
; comestible
; 2. . edacious
frumentum, i n [fructus]

(. , . eat, .
obese , obesite f
, edacity
( ); 1. froment , fromental

fuga,
;

f [fugio] , ; 1. fugue f; fugace ;

fugacious , , fugitive
refuge ; . Fuge f . . fugio (. III)
grandis, , ; 1. grand, grandeur f ,
, grandir , grand-pere , grand-mere f
; 2. ; . grand , grandeur
; . grandios
JUvo, juvi, jutum, juvare 1 (. .); 1. aider
adjutare); 2. ; . adjuvant , ; .
Adjutant .
( conj.) ... , ... , ...
nunquam
, avi, atum, 1 [os] , (. ); 1.
oracle , orateur ; 2. , , ; .
oracle, orison ; . Orakel n. . oratio (. XI)
-, avi, atum, 1 , ;
1.
preparer,
preparation f
,
preparatoire
;
2.
;
.
prepare,
preparation
; . praparieren

2.

293

senatus, us [senex] ; 1.
senat , senateur ; 2. ;
senate; . Senat
senectus, iitis f [senex]
sermo, onis ; 1. -; sermon ; sermonner
; 2. . sermon
soleo, soIrtus sum, 2
tam , ,
ut ( conj.) ; , ; ,
.

Perfectum conjunctivi activi

XXIV

JJ ,

esse

esse

203, 252 - 254. - Plusquamperfectum conjunctivi activi JJ ,

esse esse 204, 206, 249, 252 - 254. - Perfectum plusquamperfectum
conjunctivi passivi 214 - 216. - Conjunctivus prohibitivus 398, optativus 399,
concessivus 400, potentiiills 401, dubitativus 402;
403 - 405.
. 451 - 459.

1. perfectum conj. act. cresco 3,

conj. pass. acciiso 1, plusquamperfectum conj. act.
teneo 2, plusquamperf. conj. pass. relinquo 3.

perf.

:
mrs,
nominavisses;
lociiti ssmus; durut, docuerant, docuissent; occupati
sunt, occupati sint, occupati erant, occupati essent, occupaverint.

2.

lqurmur,

3. : ) Utfnam veniat, venisset!

Si veniat, librum legamus; si venlret, librum legrmus; si venisset,
librum lgissmus.

(')

: ) () ! )

()

(,

().
KCII

. 1. Ante victoriam n canas triumphum. 2. Utfnam tam sapiens

esses, quam es felix! 3. Quis fallere possit amantem? 4. Pro patria quis
bonus dubftet mori? 5. Quid agam? quid clamem? quid querar?
. Ouid miraris, si liblri homfnes superbiam tuam ( possumus?
7. . Gallus es, ego Germanus; drtmus pro suae uterque gentis
gloria. - . Si vicero, tu ter exclamabis: Floreat Gallia! Si victus ero

294

(quod absit!) , totidem verbis celebrabo tuam Germaniam. 8. Gaudia si

omnes homines conferant in 1, tamen superet laetitia.
9. lurs verbis ad te scriberem, si res verba desideraret pro
se ipsa 10queretur. 10. Deleri totus exercitus potuisset, si victores
fugientes perseciiti essent. 11. Plures hostes occidissent, nisi proelio
intervenisset. 12. So10 a1iquando inter convivium si1bat et Periandro,
tyranno Corinthi, interrogatus est: Tacesne, quod verba tibi desunt, an
studes, ut stultitiarn tuam silentio occultes? Solo: Si stultus
essem, tacerem.
. 1. Noli tacere, si dicere debes. 2. Ne taceas, si dicere debes.
3. Quod nescltis, dicere. 4. Quod nescftis, dicitis. 5.
litteras exspectaveris. 6. Vivat nostra civitas, vivat, crescat, floreat!
7. Utrnam omnia pericUla evitare possemus! 8. {)trnarn ut culparn, sic
etiam suspicionem evitare potuisses! 9. sine dubitatione
confirmaverim eloquentiam rem esse omnium difficillimam. 10.
Ne sint in senectiite vires; postulantur quidem vires senectiite.
11. Quid agerem, judices? 12. Socrates aliquando parvam domum sibi
aedificivit. Atheniensis quidam interrogavisse dicrtur: Sed cur (,
talis vir, ( parvarn domum tibi posuisti? Utrnam, - inquit
Socrates, - hanc veris arnfcis impleam! 13. Pecunia est , si scis
uti; si nescis, domrna. 14. Dies deficiat, si causas mali enumerare
coner. 15. Si possem, scriberem ad (. 16. Nisi Graeci dolum
17. Stultus homo,
adhibuisscnt, Trojam expugnavissent.
philosophum se ostentans, merito audiet vetus illud: SI taculsses,
philosbphus manslsses..
De corvo et vulpe
Corvus, caseo rapto. praeda in arbOrem volavit. Vulpes casei
cuprda: arn pulchrae, - inquit, - pennae ( sunt! Quanta est
pulchritiido corporis tui et caprtis! Si dulcem habres, (
superaret! is verbis audftis, corvus stultus, de caseo cogi'tans,
cantavit, ut suam ostenderet. autem cantante, vulpes
praedarn stit.

.. con-f~ro, con-ti, col-Iatum, con-ferre ( ),

; ; 1. -; conferer , coHation f
,
;
2. , ;
confer
, conference; . konferieren
desid~ro, avi, atum, are 1 ; 1. desirer, desir ,
desirabIe ; 2. desire
295

de-sum, de-fui, -, de-esse ,

dubfto, ayi, atum, 1 ; 1. douter, doute
,
douteux
;
dubitatif

; 2. Q/ll. doubt ,
gloria, / ; 1. -; gloire /, glorieux , glorifier
; 2. . glory, glorification ; . Glorie
/, glorios
inter-rogo, ayt, atum, 1 ; 1.
interroger,
interrogation / , interrogatoire ; 2. . interrogate,
interrogative
miror, atus sum, 1 , (. ,
); 1. mirage , miracle ; 2. ; . miracle ,
mirror ; . Mirakel n
nisi [ne-si] (eonj.) ; ;
occfdo, cfdi, casum! 3 [ob-cado] , ( );
; ; 1. -; occident , occasion / ;
2. ; . occident , occasion . . cido (.
XVI)
quod (eonj.) , ; 1. que
si (eonj.) , ; 1. si, sinon
tum , (. . thcn, . denn)
Yictor, oris [vinco] . . vinco (. VI), victoria
(. 1)

445 - 448. -

cum
437 - 441. 449 - 450.

1.
)

ll

Gallfcum confectum esset, Caesar in Italiam

Gallfco confecto, Cacsar in Italiam vit.

vit.

2. :
Medfcus curat, ut aegr6tus valeat. Medfcus aegr6tum curat, ut
valeat. Medfcus aegr6tum ita curat, ut valeat. ) Allcus meus,
aegr6tus esset, vit. Affilcus meus, aegr6tus esset, tamen
)

vit.

3.
2%

habeo, prohfbeo,

debeo dehibeo), prohibiti"vus, habrto; sto, statuo, statua, status,

disto, consto, insto; creo, cresco, creatiira, rtus.

. 1. Caesar in Galliam vit, ibi duae facti6nes erant.

2. Helvetii fere cotidianis proeliis Germanis contendunt, aut
suis finibus eos prohibent, aut ipsi in e6rum finibus Il gerunt.
3. AgricOla, f10rem oleae videt, fructum quoque se visiirum esse
putat. 4. Philipus, ll contra Persas pararet, OCclSUS est.
5. Pythagoras, , Tarquinio Superbo regnante, in Italiam venisset, ita
Magnam iII Graeciam discipli"na atque auctoritate tenuit, ut multa
saecUla postea nulli alii docti esse viderentur. 6. Caesar,
cognovisset montem hostibus t, legi 6nes suas jussit
proficisci. 7. Galli Clusium, Etruriae oppfdum, sidrt, missi
sunt Roma tres legati, qui iIIos mrt, ut obsidi6nem solverent.
8. Tarquinius Superbus, ultfmus rex Roman6rum, Roma expulsus
esset, duo consules creati sunt. 9. hostes terrrti essent et jam in
fugam se darent, dux eos monuit, ut pristfnae virtiitis meminissent.
10. rhimds, in balneo sedens sensisset pondus rerum, in
aquam demersarum, minui, exclamavisse tradrtur: Repperi! 11.
vita sine ami"cis dol6ris et tim6ris plena sit, ratio ipsa monet amicitias
comparare. 12. Suebi alios Germanos Il premerent et agri
cultiira rhirt, hi f1umen Rhenum trsirut et in Galliam
vrut. 13. Ipse Cicero, infirmissfma valetudfne esset, ne
nocturnum quidem sibi tempus ad quitm relinqubat.
. 1. solus Diogenis servus aufugisset, omnes suadbant, ut
requireret. Non id faciam, - inquit Diogenes. - RidicUlum sit
sine iII vivere posse, iII sine vivere possit. 2. Alexander
puer, magistro suo audivisset innumerabnes esse mundos, dixisse
tradrtur: am miser sum, qui ne uno quidem adhuc poti"tus sum! 3.
Athenienses recusarent, ne Alexandro Magno divi"nos hon6res
decernerent, orator quidam eis: Vidt, - inquit, - ne, dum caelum
curatis, terram amittatis. 4. improbus januae domus suae
inscripsisset: Nihil mali ingrediatur! - Diogenes: Quomodo, - inquit, domfnus in domum suam ingredi poterit? 5. quidam, ,
asfnis suis rtis, sensisset unum e6rum deesse, iratus accusare
furti vici"nos coepit, obIi"tus se iIIi asfno isidr, quem amisisse se
arbitrabiitur. 6. Lacaena quaedam, filium in proelium misisset et'
interfectum esse audivisset: Itiique, - inquit, - genueram, ut esset, qui
pro patria mori dubitaret. 7. Pyrrhus, ApoIIrnem de exitu
lli, quod Romanis gestiirus erat, interrogavisset, responsum

297

abrguum acceplt: Puto ( Romanos vincre posse. 8. ilius,

Macedonum rex, post proelium, apud hrm commissum, ad
Archidamum, Lacedaemoniorum regem, littras, superbiae p1enas,
dedisset, rescripsisse dicitur: Si umbra ( mensus eris,
majorem esse, quam ante victoria, itllg~. 9. Alexander
Dri condiciones repudiavisset, Parmenio: Ego, - inquit, - si Alexander
essem, pacis oondiciones cirm. Cui : Ego quoque acciprem,
si Parmenio essem. 10. Publius Cornelius Lentiilus, Tlliae, Ciceronis
i, us, vir parvae statiirae erat. ir, 10ngo gladio
accinctum esse vidisset, interrogavit: Quis grm ad gladium
a1ligivit? 11. Phi10sophus quidam, vidrt hominem, veste plcbca
gloriantem, vestem an tetigit et: an ni, - inquit, - ante te
ovis gerbat, et ( ovis erat. 12. Romae mos erat aera ali in
Ka1endis solvi. Octavianus Augustus, homines aliquos nunquam
solutiiros significare vellet: Ad alendas Graecas solutiiro~, - dixit;
notum enim est alendas Graecis defuisse.

Socrltis discipulo

Aliquando Socrati discipiilis mu1ta dona oblata sunt.

Aescmnes adulescens tristi vu1tu: Mihi, - inquit, - pauperrimus
sim, ni1 digni est, quod dare tibi possim. Itaque dono tib~ quod
, ipsum. unus arvurn esse sciam, (
rogo, ut 1 accipi~. Cui Socrates: modestia, - inquit, digna est, ut 1dt. Sed, ani ( mihi des, putare
( us esse parvum! Libenter accipio, quod mihi donas, et
curabo, ut ( meliorem tibi redda, quam i.

auctoritas, atis f [augeo] , ; 1. -; autorit6 1

autoritaire ; 2. ; authority ;
. ~utoritat 1. . auctor (. XVI)
creo, avi, atum, I ; ( );
1. -; creer, cr6ateur , creation 1 ; 2. ;
create, creature ; . reator ,
cultura, 1 , . . 0010 (. VI)
cum (conj.) ; , ;
jam ; 1. dej, jamais ja magis) , jadis
. . ja dis ) -
memini, meminisse1 . . ns (. XXII)

1 . 268.
298

proficiscor, profectus sum, proficisci 3 [pro-facio]

prohibeo, ui, um, 2 [pro-habeo] ; ;
; 1.
-; prohiber, prohibition f ; 2. .
prohibition; . prohibieren, Prohibition f
sedeo, sedi, sessum, 2 (. . sit, . sitzen);
1. seoir , , seance f , ,
siege ( < *sedfcum) ; session f; ,2. , ,
,
;
.
sediment , ; .
Sediment n . . praesidium (. III), possessio (. XI)
sic , ; 1. si, ainsi , aussi
solvo, solvi, soliitum, 3 ; ; 1.
;
solution f , solvable ; 2. ,
; . solve (), solvable ;
. absolvieren (, ), Resolution f
terreo, ui, um, 2 , ; 1. -; terreur f ,
, terrible , terrifier ; 2. ; . terrible
, terrific ; . terrorisieren, Terrorist
timor, oris , ; 1.
timore ,
; 2. . timorous , . . timeo
(.

v)

430. -

XXVI

226 - 227. - Consecutio tmrum 407 - 412.

413 - 416. -

quin
460 - 462. - Attractio modi 463.

1.

: , () (),

, .

2.
Scio, quid scribas.

Scio te scribere.

: ) , . ) ,
.

3.

: )

quem (tu) rogas.

roget.

Pater filio dicit: Ego tibi librum do,

Pater filio dicit se ei librum dare, quem (is)

dicit

299

. 1. Ignoranti, quem portum petat, nullus ventus secundus est.

2. Multum interest, utrum rem ipsam, libros inspicias. 3. Flumen est
Arar incredibili liit, ita ut ocillis, in utram partem fluat, judiciiri
possit. 4. Quid in caelo fiat, scire cupfmus. 5. Possum oblivisci, qui
fuerim? sentfre, qui sim? 6. Ego, quid futiirum sit, nescio; quid
fieri possit, scio. 7. Quid ageret, quo se verteret, nescibat.
8. Epaminondas rogavit, essentne fusi hostes. 9. ittus interrogatus,
quis esset dives, respondit: Cui id satis est, quod habet. 10. Thales,
qurrtur, quid esset hominfbus:
Spes, - inquit. - etiam illi habent, qui aliud nihil habent.
11. Diogenes aliquando, accensam lucernam tenens, in foro
ambulavit, dies esset. iV1US interrogatus, cur lucernam
accendisset: Homfnem, - inquit, - quaero.
. 1. Fauni nunquam audfvi; tibi, si audivisse te dicis,
credam, nesciam, quid Faunus omnfno sit. (Cicero) 2. Unus
Lacedaemoniis, interrogatus, cur urbem munirent: Sparta,
inquit, - mruus,
sed
nostris
corporfbus
lt
est.
3. Lacedaemonii quidam interrogati, qua de causa nunquam leges
mutarent, dixrut: Ne serviant leges hominfbus, sed homfnes
oboediant legfbus! 4. Athenienses Socratem morte uivrut, quod
novos deos introducere videbatur. Protagoram quoque philosophum, qui
ausus erat scribere se ignorare, di essent, Athenienses caprtis
dmvrut, sed ill this fiigit et naufragio periit. 5. Urbem
cufdam Alexander donavit. ill, cui donabatur, diceret sibi
convenfre, rex: Non quaero, - inquit, - quid te accipere deceat, sed
quid dare. 6. Alexander, amfci interrogarent, quoque
Olympiae certatiirus esset: Certarem, - inquit, - si reges ibi regIbus
certarent. 7. quidam stultus, audivisset corvos ducentos
annos vivere, ipse expertiirus erat, verum esset. Corvum
parvum in incliisit et ipse aluit. 8. Notum est ud Quinti Ennii
t: metuunt, drut. SimiIrter imperator CaligUla, omnium
imperatorum Romanorum crudelissfmus, sciret, quam invfsus
ivus suis esset, dicere solbat: Oderint, dum metuanf. 9.
this ludis senex quidam in theatrum venisset, in gn consessu
civium suorum locum ei dedit. autem ad Lacedaemonios
accessisset, qui, legati essent, certo i!) 10 sedbant,
surrrut omnes et senem um sessum rut. Quibus
toto consessu multus plausus drtur, unus Lacedaemoniis:
Athep.ienses, - inquit, - sciunt, quae recta sint, sed facere nolunt.
10. Diagoras philosophus (qui atheus dicrtur), ei naviganti vectores,
300

adversa tempestate timfdi et perterrrti, dicerent injuria sibi illud

accidisse, quod talem atheum in eandem recepissent, ostendit eis
in eodem cursu multas alias laborantes naves quaesivitque; num in iis
quoque navius Diagoram vehi crederent. 11. Bias, unus septem
sapientius, cum patria ejus hostius expugnata esset et omnes
cives, multa de suis rebus secum asportantes, in fuga essent,
interrogatus est, nihil bonis suis servaret. Tum: Omnia,
inquit, - mecum porto. 12. Xerxes dubitabat, quin copiis
suis Graecos superatiirus esset. 13. Liscus dicit sibi dubium esse,
quin, si Helvetios superaverint Romani, una cum relfqua Gallia Aeduis
libertatem sint ereptiiri. 14. Divfco ita cum Caesiire egit: Se ita
patrius majoribusque suis didicisse, ut magis virtiite contenderent,
quam dolo aut insidiis uterentur. 15. Considius -nuntiat montem, quem
L occupari voluerit, hostius tri: id se GaIIrcis armis

atque insignius cognovisse.

16. Declamas ll, I causas agis, , ll,
Historias bellas, I carmfna ll facis,
C6mponis ll mim6s, I epigrammiita ll,
Bellus grammatfcus, I bel~us es astrologus,
Et ll cantas I et saltas, , ll,
Bellus es arte Iyrae, I bellus es arte pilae.
Nil facias, I facias tamen 6mnia ll;
Vis dicam, quid sis? I Magnus es ardali6. (Martia1is)
De Epaminondae morte
Epaminondas, cum animadverteret mortiferum se vulnus accepisse
simulque, si ferrum, quod hasti1i in corpore remanserat, extraxisset,
anfmam statim emissiirum, usque retinuit, quoad renuntiatum est
vicisse Boeotos. Id postquam audlvit: Satis, - inquit, - vixi. Invictus
enim morior. Tum, ferro extracto, confestim exanimatus est.

1. ciel , arc-en-ciel ; celeste

; 2. /t. celestial
fluo, xi, xum, 3 ; 1. -; superflu . .
flumen (. )
foum, i n (. ; . door , ; He~.
Tor , Tiir f ); 1. au fur et mesure ; for
forum , foreign
interieur ; 2. ; .
; . Forum n ,
caelum,

i n

301

inspfcio,

spectum, 3 [i-si] ,
inspecter, lstur ; 2. ,
. inspect , ,
inspector; . Inspektor , inspizieren ,
spexi,
1.

;
,

satis , (. , . satt ):
1. assez
*ad satis); satisfaire
stisfr) ,
satisfaction f ; 2. ; . sate ,
satisfy , saturate ; . Satisfaktion f
spes, spei f . . spero (. II)
ventus, i (. ; . wind; . Wind , Wetter n
, wehen , ); 1. vent , eventaiI , contrevent
, paravent ; ventiler; 2. ; . vent
; . Ventilation f
, verti, versum, 3 , ,
(. , . seaward , . werden);
1. verser; version [, vertical, vers; 2. , ,
; . vertical, verse

XXVII

194, 357 - 364 -

193, 365 - 376

1.
traho 3, fallo 3, patior 3.

1, arbftror 1, loquor 3,

2. : deleo 2, imr 1, utor 3,

finio 4. .
. : )

scribenda est.

EpistiiIa scripta est. EpistiiIa

Patriam defendfmus. Patria nobis defendenda est.

4. genetlvus ablatlvus
teneo 2, vinco 3, nascor 3, sentio 4.

: m

1,

II

. 1. Hominis mens discendo lur et cogitando. 2. Caesar

idoneam ad navigandum tempestatem nactus est. 3. Recte vere
vidtur Ovidius dixisse emendandi lab6rem maj6rem esse, quam
scribendi. 4. Vestis frigoris depellendi causa reperta est. 5. Omnis
eloquendi elegantia ugtur legendis oratorfbus et tis. 6. Atomus est
corpusciiIum miniitum et individuum, quo in explicanda origfne mundi

302

uteblitur Democrftus et post eum Epicurus. 7. Helvetii frumentum

omne, praeterquam quod secum portaturi erant, mussut, ut,
domum reditionis spe sub!ata, ad omnia pericUia subeunda paratiores
essent. 8. Et libris et viris libri legendi sunt. 9. Vires nostrae cum
rebus, quas temptatiiri sumus, comparandae sunt. 10. In re publfca
constituenda institiita sunt praeferenda jucundiora, sed utiliora.
11. Suo cuique judicio utendum est. 12. Cui ignotum est illud Catonis:
tum censeo Carthag'fnem delendam esse? 13. Docendo discfmus.
14. Gutfa cavat lm , sed saepe cadendo.
. 1. Caesar hunc ad egrediendum idoneum locum arbitratus est.
2. ths erudiendi gratia frater meus missus est. 3. Eloquendi vis
effrcit, ut , quae scimus, alios d possimus. 4. Agis,
Lacedaemoniorum rex, interrogatus, qua arte Lacedaemonii maxfme
exercerentur: Arte,
inquit,
imperandi et parendi. 5. Vera
sententia apud antiquos erat artem dicendi, sed artem tacendi
difficillrmam esse. 6. Majores nostri omnibus rebus agendis quod
bonum, faustum, felix fortunatumque esset praefabantur. 7. Caesar belli
gerendi facultatem propter anni tempus habbat. 8. Ad
cognoscenda Caesar Gaium Vlusum cum navi longa praemittit.
9. Romulum Remumque cupido cepit in iis locis, ubi exposfti ublque
educati erant, urbis condendae. 10. Nullius homfnis tantum est
ingenium, ut omnibus rebus cognoscendis sufficiat. 11. Agis,
Lacedaemoniorum rex, cum quosdam tim hostium multitudfnem
audivisset: Non interrogandum est, - inquit, - quot sint hostes, sed
ubi sint. 12. Laco quidam, cum idtur, quod claudus ad bellum
fiistur:
At mihi,
inquit,
pugnandum est,
fugiendum. 13. Lex est ratio summa, quae jubet , quae facienda
sunt, prohibetque contraria. 14. In amicis eligendis cautio est adhibenda.
15. Exercendum corpus et ita afficiendum est, ut oboedire consilio
rationique possit in exsequendis negotiis et in labOre tolerando. 16. Ad
Caesarem legati Gallorum in castra vut colloquendi causa. Caesar
autem putabat sibi neque legatos audiendos, neque condiciones
17.

gustrbus

est
disputandum.
accipiendas
esse.
18. Deliberandum est saepe, statuendum semel. 19. Pacta sunt
servanda. 20. Equt donatt dentes sunt insptctendt.
21. Pr6fcit pot6 I Mithridates saepe veneno,
6 ne possent I saeva nocere sibi.
quoque cavisti I cenando tam male semper,
Ne posses unquam, I Cinna, perire fame. (Martialis)

303

Victoria utendum est

Romanis ad Cannas devictis, Mablirbal, qui equitius Poenorum
praeerat, n duces Hanniblili sudrt, ut, tanto bello perfunctus,
quitm ageret, hortatus eum est, ut quam celerrfme Romanos
rsqurtur ! Romam ipsam ggrdrtur. Sequere , - inquit,n equitatu rdam. Quinto die in Capitolio epulaberis.
HanmDal, voluntate Maharblilis laudata, se diem ad deliberandum
sumptiirum esse respondisset, Maruirbal: Non omnia,
inquit,
eldem homfni di ddrut: vincere scis, Hannial, victoria uti nescis.

alo, alui, alftum, 3 , ; 1. -; aliment ,

alimentaire ; 2. ; .. aliment , alimentation
; . Aliment
augeo, xi, ctum, 2 (. .. wax , .
wachsen ); 1. -; augmenter, augmentation f ;
2. ; .. augment, augmentation ; . Auktion
[. . auctor ( XVI), auctorltas (. )
institiitum, i n [in-statuo] , ; 1.
,
institut , instituer ; 2. ; .. institute
; . Institut n. . statuo (. XIV), constituo (.
XVIII)
, ; 1.
-; monde , mondain
mundus,
; 2. .. mundane
navfgo, avi, atum, 1 [navis] ( ); 1. nager
; naviguer,
navigation [; 2. ; .. navigate,
navigation; . Navigation [. . navis (. III)
poto, avi, atum, 1 ; 1. pote, pot ,
, pote-cigares , potefeuille ; 2. ,
,
,
,
;
..
portable
; . portativ
rectus, , [rego] , (. .. right, .
recht, richtig); 1. droit directus) , droit directum)
; direct, rectitude f ; 2. . t, erect ,
; . kkt, korrektiv . . rego
(. )

vestis, is f
vetir

2. ; ..
vestment ,

.. wear ); 1. veste f
vetement ; vestiaire ;
vest , vesture , invest ,
; . Weste f
, Travestie f

(.

Paridis judicium
Juppiter, CUffi Thetis Peleo nuberet, ad epUlas dicitur omnes deos
convocavisse, excepta Discordia. , postea supervenisset
admitterctur ad epUlas, janua misit in medium malum, dixit, ut,
esset formosisslma, tt~t. Juno, Venus, Minerva formam sibi
vindicare coepCrunt. Inter quas magna discordia orta, Jupplter imperat
Mercurio, ut dediicat eas in Idam montem ad Parldem jubeat
judicare. Cui Juno, si secundum se judicasset,l polliclta est in omni
Asia regnatiirum et divitiis praeter ceteros pracstatiirum esse;
Minerva, si inde victrix discederet, formosisslmum inter mortales
futiirum et omnis artificii peritum; Venus autem Helenam, Tyndarei
im, formosisslmam omnium mulierum, se in conjugium datiiram esse
promisit. Paris donum posterius prioribus anteposuit Veneremque pulcherrlmam esse judicavit. id Juno et Minerva Trojanis fucrunt infestae. Paris Veneris impulsu Helenam Lacedaemone hospite
Menelao Trojam abduxit in conjugio habuit.
De Iphigenia
Classis Graecorum, contra Trojam proficiscerctur, ut Helenam
domum referret, in portu Aullde tempestate diu retenta est.
Agamemno vates convocavisset, ut causam calamitatis cognosceret,
Calchas sacerdos verba dixit: Diana tibi irascltur, quod cervam
ejus violavisti. Ergo, nisi filia tua caesa ad aram erit, gratiam deae
recuperabis. Aufer igitur deae iram atque immOla Iphigcniam tuam!
His verbis auditis, Agamemno filiam suam immolari recusavit.
Ulixes commovit, ut sibi rem committerct. is missus
est, ut im Agamemnonis in castra adduceret. Ulixes Clytaemnestram,
gmmis cOnJugem, dolo permovit, ut filiam ejus in castra
Graecorum mitteret. lbi Agamemno jam paratus erat immolare.
vero Diana cervam in supposuit Iphigeniamque
nubes in terram Tauricam abstUlit ibique sacerdotem templi sui fecit.
De UIixis rediti6ne
Ulixes, naufragio peracto, ad Alcinoum, regem Phaeacum, natando
venit. multos dies, Alcinoo benigne acceptus, de suis peregrina1 . 204, . 2 .

305

tionibus narravit, quas ! quantas terras ! insUlas, quae portenta

monstra, quales pulchras nymphas ! veneflcas speculatus esset, quarn
saepe l fumum Ithacae, patriae suae, vidr urt, dixit. ! cum
Nausicaa, tr et formosa filia Alcinoi, pro virtiite, audacia ! multis
malis Ulixem amavisset, is tamen in patriam redire studbat, cum
uxorem ! filium Telemachum desideraret. quae multis
precibus persuasit regi, ut se quam primum in patriam cum nave reittrt.

Alcinoi auxilio nave exstructa, Ulixes ad Ithacam rvit. Ibi

cognovit Penelopam, uxorem suam, de cujus pudicitia fama praeclara
esset, multis viris nobilibus, diversis locis, in matrimonium postulari ! opes suas rapi. Cum Ulixes clam domum penetravisset,
Telemachi auxilio procos, multo vino atque epUlis rlts, interecit.
Deinde Ulixem advenisse popularibus cognitum est, quibus benigne et
cum favore acceptus, quae domi gesta essent, cognovit ! servos suos
merito donis ! suppliciis ffit. Ulixes post viginti annos domum
revertit.
De Arione
Ario, clarisslmus citharista, cum in Graecia Magna ingentes opes
sibi comparavisset, Corinthum reverti statuit. Sed cum navem homlnum
Corinthiorum conscendisset, , ut opibus citharistae potirentur, ipsum
de medio tllr stiturut. Quod Ario cognovisset, nautas
oravit, ut vitae suae rrt. Hi se ei temperatiiros esse gvrut
eumque in mare se praecipitare jussrut. oravit, ut antea ad
citharam canere sibi lirt. Quod cum ei permisissent, in puppi onstitit iqu ceclnit. cantante, delphi"ni, sonorum dulcitudlne
ducti, tvrut. Itaque, cum in mare desiluisset, delphino ad
Taenarum promunturium vectus est. Inde Corinthum contendit et, quid
sibi accidisset, Periandro tyranno narravit. Paulo post nautae quoque advrut. Interrogati, num quid de Ari6ne cognovissent, eum salvum in
Halia esse dixrut. Tum vero sublto dvit ! eos refellit, statim hi pro slr poenas drut.
De Codro
Codrus, rex Atheniensium, terra ingenti Lacedaemoniorum exercitu vstrtur, ad oracUlum Apolllnis Delphlci legatos
misit, ut Apolllnem sulrt, quom6do grave illud bellum fmiri posset. Respondit deus: finis erit, si ipse hostibus occisus eris.
oracUlum solum Athenienses, sed hostes gvrut. Itaque

dux Lacedaemoniorum imperavit, ut omnes regis vitae parcerent.

drus autem, cum id cognovisset, servili veste indiitus, gnsrtur,
in castra hostium vit. lbi, cum consulto militem cecidisset,
hostibus interfectus est. Lacedaemonii autem, cum regem Atheniensium
mortuum esse cognovissent, sine proelio disssrut. Ita th
virtiite regis, qui pro patria vitam profundere dubitaverat, servatae
sunt.
De Aesopo
Stultus quidam vir in Aesopum tm lapldes jacibat. Aesopus
autem voluit tantam istius nequitiam sine mora punifi. iqu unum assem viro dedit et: Pauperrlmus sum, - inquit, - servus, pecunia te
dignam tibi dare possum. Suadeo tibi, ut in u divitem, in foro
cum servis ambulantem, lapldes tuos conjicias. Ita efficies, ut ill tibi
gn pecuniam det. Vir stultisslmus inteIlexit Aesopum fraudem adhibuisse. iqu id ;L,cit, quod Aesopo ei suasum erat. Pecuniam vero divite sumpsit, ill servis imperavit, ut vir,
hementer verberatus, in vincUla jicrtur.
De

hil

Dionysius, q 1 urbe Syraciisis tyrannus erat, carmlna facere al

cisque recitare solbat. Qui, ut tyranno blandirentur, versus, cum mali
essent, laudabant. Aliquando autem Philoxenus quidam, ad
vocatus, ceteris carmlna Dionysii admirantibus, ausus est mala esse
dicere. libertate iratus, tyrannus in carcerem duci jussit.
Postridie tamen virum, ut constantiam ejus rirtur, rursus ad
vocavit. Inter , ut solbat, carmlna sua recitavit. Cum postea
sententiam Philoxeni de versibus exquireret, ill tacitus digressus est.
Interrogatus, quo vaderet: In carcerem, - inquit.
De Alexandri juventiite
Philippus, rex Macedonum, in filio suo, Alexandro nomlne,
anrmi vim atque ingenium esse inteIlexisset, operam
dedit, ut diligentisslme eum educaret. Magistrum filio Philippus attribuit
Aristotelem, quo melior illis tcmporibus ad Alexandrum educandum ellgi potest, cum Aristoteles omnes homlnes aetatis suae scientia
rerum naturalium atque humanarum longe superaret. iqu modo
corpus regis filii varie exercebatur, sed etiam ingenium ejus philosophis
tisqu diligenter legendis confirmabatur. Magistri sui memoriam
gn

307

Alexander gratus retinuit et saepe dicere solitus est: Philippo debeo, ut

viva, AristoteIi, ut honeste vivam.
Omnium tm mm et Pindarum maxlme Alexander
diligbat, quorum carmtna studiose Iegbat. Itaque, post patris
mortem Thebas expugnavisset domosque omnes combiiri jussisset,
Pindiiri soli domui pepercit. mi Iliadem in ll secum
habbat; Agaemnonem atque Achillem adaequare studbat,
putaret m bene regnavisse, hunc fortiter pugnavisse. , exercitu
Hellespontum traducto, ad tumUlum Achillis pie accessisset: fortunate, - inquit, - adulescens, tuae virtiitis praeconem inveneris!
De Alexandro Magno et Diogene
Alexander Magnus, aliquando Corinthi esset, ad Diogenem
venit eumque interrogavit: Quid optas, Diogenes? Faciam, quidquid
volueris. ill: Opto, - inquit, - solem mihi intercipias.
audii:o, Alexander exclamavisse dicitur: Nisi Alexander essem, Diogenes
esse ll.
Antisthenes et Diogenes
Antistbl~nes, philosophus Atheniensis, diu persuasisset discipUlis,
ut opera darent philosophiae, pauci tamen ei obtemperavissent, indignatus tandem omnes dimiSit. Erat inter eos Diogenes, qui tanta cognitionis cupiditate incensus erat, ut etiam postea ad saepe venlret.
n Antisthenes, monstrans ei , quod manu solbat portare:
Percutiam te, - inquit, - , nisi abscesseris, - tandemque ,
his quidem territum, aliquando percussit. Non tamen recessit Diogenes, sed: Perciite, - inquit, - si ita placet; ego tibi caput do;
neque vero tam durum baciilum inveneris, quo tuis disputatirus ablgas. vero Antisthenes, tanta perseverantia victus, ad
discipllnam suam Diogenem admlsit et maxlme amavit.

De

amicitia

Syraciisis Dionysius tyrannus crudelisslmus esset multosque

cives neciri jt, cupibant Syracusani urbem tyranno Iiberare.
quibus unus, cui nomen erat Damon, se interfectiirum esse tyrannum
juravit. Sed custodibus deprehensus est armatus. Ad regem perductus,
liberrtme confessus est se tyrannum voluisse interficere. Dionysius jussit
n cruci afflgi. Damon tridui moram petlvit, ut sororem
collocaret. Phintias, amlcus meus, - inquit, - promlsit se obstdem tibi

308

futiirum esse pro . Ad tyrannus respondit Phintiam, nisi ad

diem constitiitam Damon redisset, supplicio affectum iri. Deinde
Damonem abire passus est.
Qui, collocata sorore, jam reverteretur, repente tanta tempestas
orta est, ut tardaretur. Itaque, hora sexta tertii jam diei esset
redisset Damon, Dionysius Phintiam ad mortem duci jussit. Sed Phintias respondit diem nondum praeterisse. Itaque tyrannus paulo moratus
est. Sed jam hora esset, dixit necesse esse Phintiam duci ad
crucem. Jam carnifex de supplicium erat sumptiirus, subit:o
Damon advenit et, conspecto carnitTce, procul exclamavit: sustrne,
carnifex, adsum, quem oportet necari!
re nuntiata, tyrannus vetuit supplicium sumi et jussit ad se
amicos perdiici. Admiratus eorum fidem, rogavit, ut se ad amicitiam
tertium adscriberent, sed illi virum crudelem repudiaverunt.

DamOclis gladius

Fuit olirn Dionysius, tyrannus Syracusanorum, qui quam divitiis suis,

tam crudelitate et anrmi ferocitate ceteris regibus et tyrannis longe
praestit:it. Itaque, n beatisslmus videretur, tamen semper metuit,
alrquo civibus aut etiam servis suis occideretur. aliquando
quidam Dionysii assentatoribus, Damocles nomrne, commemoraret in
sermone copias ejus, opes, rerum abundantiam negaretque unquam
beatiorem quemquam fuisse, interrogavit Dionysius, vitam
talem degustare et fortiinam tyranni experiri vellet.
ill se cupere dixisset, collocari jussit homrnem in lecto
mensamque ornavit argento auroque caelato, eximia forma pueros
delectos jussit ei diligenter ministrare. Aderant coronae, incendebantur
odores, mensae magniflcis epiilis exstruebantur. Fortunatus sibi Damocles videbatur. In autem medio apparatu lacunari fulgentem gl<;ldium, tenui aptum, demitti tyran.nus jussit, ut impenderet illius
beati cervicibus. Itaque pulchros illos ministratores aspicibat,
plenum artis argentum, porrigbat in mensam. Denrque
exoravit tyrannum, ut abire liceret, quod jam beatus nollet esse.
satis videtur declarasse1 Dionysius nihil esse ei beatum, cui semper
alrqui terror impendeat.

1 . 204, . 2 .

309

De Cinea
Cineas, legatus , qui cum Romanis de egit, regi
gratus erat. Rex saepe dixit plures urbes Cineae eloquentia, quam
armorum vi captas esse. Cineas tamen putabat regis consilia semper esse probanda. Cum Pyrrhus totam Italiam occupare 1l diceret,
Cineas regem rogavit, quid aliud, Romanis superatis, suscepturus esset. Censeo, - ait Pyrrhus, - Siciliam mihi armis capiendam esse. Tunc
Cineas: Occupata Sicilia, quid postea acturus es? Rex, qui nondum
Cineae mentem perspicibat: In Afrlcam, - inquit, - transeundum erit.
Cineas vero: Quid deinde facturus es? Tum denlque, mi 1 Cinea, - ait
Pyrrhus, - quiti nos dabiinus. Post tam asperos labOres pacis longae
usus
voluptatem
gn
nobis
afferet.
Quin, - respondit
Cineas, - i voluptatem jam nunc capis?
De Crestni veneficiis
Creslnus quidam parvum agrum emerat. Laborando effcit, ut i
ager, antea arldus, brevi tempore fecundisslmus fieret. Finitiini vero,
operae suae parum studendo, multo minorem fructum agris suis
capibant. Qui, cum Creslni fortunis ividrt, eum de veneficiis
usvrut atque judicibus damnandi causa trdidrut. Creslnus autem,
cum in judicium vocatus esset, validos boves et implgros servos et diligentes liberos suos secum duxit. Quo facto, ad judices se vertit et:
Vidt, - inquit, - veneficia . Opes meas u laborando et curando,
quis labOrem neglegeret. nuHa re necessaria in villa
carus. Aspera disciplina, cupiditas in omnibus rebus bene faciendi
sunt veneficia . Quibus verbis auditis, Cresinus omnium sententiis
jure absolUtus est.
Miles Romanus de rebus gestis narrat
Aliquando legio nostra in Gal1iam ulteriorem iter facibat. Id iter
multo periculosius fuit, quam putaveramus. Cum tandem montibus
descendentes ll sxissmus, putavlmus nos omnes labores
atque omnia periciila jam effugisse. Brevi tamen apparuit nos erravisse.
Nam cum cantantes et nihil timentes oppido, quod socii nostri incolbant, riqurus, subito fumos incendiorum conspeximus.
Ubi autem pervenlmus, cognovimus oppldum Germanis direptum
et incensum esse. Tum legatus, dux noster, dixit: Socios nostros de-

310

mi - voc. sing.

meus.

fdr dms. Quamquam German6rum multitiido esse dicitur,

tamen ms, meritam effugiant. Nunc ordinem agrninis nostri mutare dms, quoniam hosti appropinquamus.
milites sarcinis impediantur, sarcinas in carris llmus, ut milites
jam impediti, sed expediti sint. Impedimenta in medio collocate.
Duae cohortes totum agmen claudent et impeditis praesidio erunt.
Equites funditoribus sagittariisque certo intervallo mittms.
Centuri6nes suos ordines inspiciant; exploratores certi6rem faciant,
si hostes apparbunt.

De Mucio Scaevola

Porsenna, rex Etrusc6rum, Romam sidt, Gaius Mucius,

nobi1is, cui indignum vidtur, quod patria sua hostius
rmrtur, regem Porsennam id consilium cepit. Itaque, ferro
sub veste abdito, in castra Porsennae vit. tempore ibi
stipendium militius drtur, scriba rege pari fere ornatu sedbat.
Mucius, ign6rans, uter rex esset, scribam rege occi"dit. hostibus
captus, vidrt mortem se vitare posse, suam dextram
in fum incensum ijit eamque aequo ani"mo torrbat, velUti
an puniens, quae scribam idt. Rex, patientiam Mucii admiratus, igne am6vit domumque irnpunitum dimitti jussit.
Mucius, quasi beneficium reddens: ni, - inquit, - virtiitem
hon6ras, tibi aperiam. Trecenti jvs contra te conjurav1mus. sors irn fuit, ti, ut cui"que sors idit, ordme
venient, quoad nobis intfiiris. 10, Porsenna perterritus
legatos Romam misit, qui tt. facta obsidibusque
datis, Porsenna exercitum reduxit. Mucius autem magnis
praemiis iV1s suis donatus est, et Scaev01ae gn6 ei
datum est.

juvis

De HanniblHe
anIlIal jam puer patre Hamilcare ad adductus juravisse
dicebiitur se, prirnum posset, hostem fore 1 popiilo Romano.
, - inquit Hamilcar, - jusjurandum neglexisse dicaris!
Nisi nim Romam devicti erunt, Carthagini semper i imminbunt. Promissum, patri datum, Hannibiile usque ad mortem fideh1er servatum esse quis ign6rat? Nam die dux est declaratus,

1 .

250.

311

ita se gessit, ! Italia ei provincia dt bellumque Romanum

mandatum esset. ll arthgiisus indictum iri jam tum praesensisse vidtur, legatos, Romanis missos, audivit quidem,
quoniam Romanis ll contendere cupibat.
Hannibal exercitum suum adhortatur
anrual ad A1pes pervenisset, exercitus ejus timbat hostem,
quia nondum obh1us erat ll superius, sed magis iter longissimum
A1pesque metubat. iqu Hannibal, advocata conti6ne, varie versabat
aniinos 1 castigando adhortandoque. Mirari se, quinam repens
terror 6n t, semper impavida, invasisset. Per tot annos vincentes eos stipendia facere, neque ante Hispania excessisse, quam
omnes gentes et terrae Carthaginiensium essent. Indignatos deinde,
quod popiilus Romanus, ut omnes, quicumque Saguntum obsedissent,
sibi dederentur, postularet, ium trajecisse ad delendum
R6manum liberandumque orbem terrarum. nemini id visum esse
longum, occasu solis ad ortum iter tenderent. Nunc,
multo maj6rem partem itineris emensam cernerent Alpesque in
spectu ht, quarum alterum latus Italiae esset, eos in ipsis portis
hostium subsistere. Fingerent Alpes alti6res esse Pyrenaei jugis; nullas
profecto terras caelum contingere. A1pes habitari, , gignere atque
alere animalia. Pervias paucis esse, pervias ergo exercitibus esse. iqu
aut cederent virtiite genti per eos dies totiens victae, aut sperarent itineris [ in , qui Tiberi mIllUS Romams interesset.

De dictatore

Dictator Fabius, qui exercitum suum per montes ducere solbat,

potestatem pugnandi faceret, Minucio, qui temere
commiserat, ux venit. manus conseruisset et Poenos in mag periciilum adduxisset, anrul milites se recipere jussit. In castra
reversus, anrual dixisse trach1ur , quae in jugis montium
sd soh1a esset, ll imbrem dedisse.
anni

De Lucii Domitii praetoris crudelitate1

Vets est, quod dicam, et propter severitatem exempli lni fortasse vestrum in1, L. Domitium praet6rem in Sicilia, aper

1 ,
(act. 11, lib. , 1),
1 . . . 101 .
.

312

ingens ad alla.tus esset, admiratum requisisse ~ quis percussisset; audisset 1 pastorem cujusdam fuisse, vocari ad se jussisse;
illum cupi'de ad praetorem quasi ad laudem atque ad praemium
currisse; quaesisse 1 Domitium, qui 2 tantam bestiam percussisset; um
respondisse ; statim deindc jussu praetoris in crucem essc
sublatum.
De

Spataco

Spartacus, genere liber Thrax, quondam militiam Romanam stipendiarius seciitus est, sed aliquando fiigit, captus est et, captlvo servus
factus, in ludo gladiatorio incliisus est. Ibi circi1:er septuaginta gladiatoribus persuasit, ut pro sua libertate potius, quam spectatoribus
voluptatis afferendae causa dimicarent. Repulsis custodibus effractoque
ludo, Spartaco duce, ffugrut servi et Vesuvium montem
sdrut. Multis fugitlvis, etiam ingenuis in societatem receptis,
Spartacus dici1:ur sexaginta fere milia armatorum giss, ita ut etiam
arma et omnes apparatus militares fabricarentur. Romani neglegenter
mlmqu
prospere contra eos pugnabant, primo motum
servorum latrocinium existimarent. Postquam Spartacus duorum consulum legiones superavit et victor cc1cbratus est, Romani hunc motum
minus periculosum esse intllrut, quam ll Hannibale.
Tres armos Spartacus tota ltalia copias victoriosas duxit, sed socii ejus
dubitare rut, utrum sub Alpes copias ductiiri essent, ut inde in
patriam, olim relictam, reverterentur, in Siciliam itiiri essent,
, vis servorum esset, quibuscum se conjungere possent. de
causa discordia orta, Crixus, praefectus minor, multis aliis se
Spartaco sejunxerat, sed exerci1:us ejus fusus ipseque occlsus est.
Spartacus ad Alpes gladiatores suos duxit, deinde volbat in Siciliam
ire, sed ita acci'dit, ut copiae ejus in paeninsUla, proxi'ma Siciliae,
Marco Crasso includerentur. Hic mari ad mare mili1:es suos fo~sam
perfodere jussit, qui Spartacum caperent; tamen nocte parvam
partem fossae offundi imperavit et ita commilitones abduxit.
Ar septuagesi'mo primo in Apulia proelium ulti'mum factum est.
Spartacus, pluri'mis hostibus occisis gravibusque vulneribus
tis, ceci'derit, servorum in cruces sublata sint, tamen Spartaci gloria, atque memoria ejus etiam post bimilennium vivunt.

1
2

204, ". 2.
. 'teM; , - 06-.

qUI

313

Piso orator et

sevus

Pupius Piso, orator Romanus, servis praec~pit, ut tantum ad interrogata rsdrt quidquam praeterea dicerent. Aliquando
Clodium ad invitari jussit. Hora instiibat, ceteri
conviVae, excepto Clodio, adissent. Piso servum, qui solbat convivas
, emisit, ut vidrt, veniret. servus dixisset se ,
vidisse, Piso: Dic,1 - inquit, - invitavisti Clodium?
Invitavi, - respondit . Cur ergo vit? Quia ventiirum se
esse negavit. Tum Piso: Cur id statim dixisti? Respondit servus:
Quia Sum te interrogatus.
Jocandi causa
Antiquis temporibus Romae senatoribus fuit mos, ut in curiam
filiis praetextatis irent. Aliquando in senatu res major consultata neque
finila est. iqu patres surut rem in posterum diem esse differendam, sed IllUS de re tacendum. Mater Papirii pueri, qui
patre suo in curia fuerat, cupida erat audiendi, quid senatus decrevisset.
Sed puer: Tacendum mihi est, - inquit, - quae in senatu acta sint.
Mulier fuit audiendi cupidior et quaerit instantius. desisteret
inquirere, puer jocandi causa: Actum est in senatu, - inquit, - utrum rei
publicae utilius esset, ut unus vir duas uxores hrt, mulier
duos viroS. Mulier autem, stulta esset, per jocum dictum serium
habuit. Postero die perterrita ad curiam venit oratum, ut potius
duobus nuberet,
quam uni duae. Senatores, causam orandi
intellexissent, valde mirati sunt, sed, r Papirio explicata, longe
ridbant fidem ingeniumque pueri ludvrut. Mos autem. filios in
senatum ducendi tum est sublatus. Uni Papirio puero permissum est, ut
postero tempore senatui interesset.
De Octaviano Augusto et

covo

loquenti

Cum Octavianus Augustus, victoria Actiaca Antonio reportata,

Romam rvrtrtur, occurrit ei inter gratulantes vir quidam, corvum
tenens, quem verba dicere docuerat: , Caesar, victor, imperatof. Octaviiinus miratus magno pretio emit. socius opificii afftrmavit virum illum hr et alium corvum et rogavit, ut
sar quoque afferri jurt. Corvus allatus dixit: ,
Antoni, victor, imperator. Octavianus, nihil exasperatus, jussit corv6rum
1 . 184, .

314

magistrum pecuniam acceptam socio dividr. Alias aves, sibi

gratulantes, quoque emi jussit. Quibus exemplis incitatus, quidam
pauper corvum emit, ut eandem salutati6nem loqui doceret.
avis responderet, pauper dir solbat: r et impensa
periit! corvum tandem Caesiirem salutiire docuisset, laetus
ad Octaviiinum properiivit. Qui autem: Satis, - inquit, - jam domi salutat6rum talium . corvus alia verba, saepius udivrt,
dixit: r et impensa periit. audito, Caesar risit emique
corvum tanti, quanti nullam adhuc rt, jussit.

De audacia Subrii Flavii

Subrius Flavius, tribiinus mili1um, partlceps jurtlOlS
Pis6nisl, Ner6ne interrogiitus esset, quibus' causis ad oblivi6nem
sacramenti processisset: dr te, - inquit. - Nec quisquam tibi fidelior mih1um fuit, dum amiiri meruisti. Odisse coepi, postquam parricida
matris et ux6ris et incendiarius exstitisti.

De disciplina

duidum

Disciplfua drurdum in Britannia reperta atque inde in Galliam

transliita esse existimiitur, et un, qui diligentius rem gnsr
volunt, plerumque discendi causii proficiscuntur.
Drurdes beUo abesse consuerunt2 tribiita un rellquis
pendunt, militiae vacati6nem omniumque rerum habent immunitatem.
Tantis excitiiti praemiis et sua sponte multi in disciplfuam conveniunt et
parentibus propinquisque mittuntur. gnm ibi urum versuum
disr dicuntur. Itiique annos nn vicenos in disciplina permiinent.
Neque fas esse existlmant littris mandiire, in reliquis fere rebus, publlcis privatisque rtiIllUS, Graecis littris utantur. Id mihi
duiibus de causis instituisse videntur, quod neque in vulgum disciplinam
efferri velint neque eo~, qui discunt, littris confisos minus memoriae
studere; quod fere plerisque accidit, ut praesidio litteriirum diligentiam
in perdiscendo memoriam remittant. Imprimis volunt persuadere
interife anlmas, sed aliis post mortem transife ad alios, atque
max1me ad virtiitem excitari putant, metu mortis neglecto. Multa
1 , ,
65 . ,

2 . 204, . 2.

315

praeterea de sideribus atque e6rum motu, de mundi terrarum magnitudine, de rerum natiira, de de6rum immortalium vi potestate disputant et juventiiti tradunt.

(Caesar, Commentarii de

ll

Gallko, 1, VH - XI,

)
,

275

, ,

(GalIia
transalplna ulterior), ,

VII. Caesari nuntiatum esset Helvetios per Provinciam nostram iter facere conari, matiirat ur proficisci et, quam maxlmis
potest itineribus, in Galliam ulteri6rem contendit et ad Genavam pervenit. Provinciae toti quam mmm potest mih1um numerum imperat,
pontem, qui erat ad Genavam, jubet rescindi. de ejus adventu
Helvetii certi6res facti essent, legatos ad m mittunt nobilisslmOS viros
civitatis, cujus legati6nis Nammeius et Verucloetius princlpem locum
obtinbant, qui dicerent sibi esse in anlmo sine ullo maleficio iter per
Provinciam facere, propterea quod aliud iter hrt llm; se rogare,
ut ejus voluntate id sibi facere liceat.
Caesar, quod memoria tenebat Lucium Cassium consulem occlsum
exercitumque ejus Helvetiis pulsum et sub jugum missum esse,
concedendum putabat: existimabat enim homlnes inimlco anlmo,
data facultate per Provinciam itineris faciendi, injuria et maleficio
temperatiiros esse. n, ut spatium intercedere posset, dum
milites, quos imperaverat, convenirent, legatis respondit diem se ad
deliberandum sumptiirum esse: si quid vellent, ad Idus Apri1es reverterentur.
VIII. Interea legi6ne, quam secum habbat, militibusque, qui
Provincia convenerant, lacu Lemanno, qui in m Rhodanum influit, ad montem Juram, qui fines Sequan6rum Helvetiis divldit, m
rum in longitudfuem m passuum decem m, in altitudlnem -

316

dum sedecim fossamque perducit. perfecto, praesidia disp6nit,

castella commiinit, quo facilius Helvetios possit, si, se invilo,
transire conarentur. Ubi dies, quam constituerat legatis, vit,
et legati ad vtut, negat se, et exemplo popUli
Romani, posse iter Provinciam dare et, si vim facere conentur,
se prohibitiirum esse ostendit.
Helvetii, spe dejecti, navibus junctis ratibusque compluribus factis, nnu vadis Rhodani, qua minima altitudo fluminis erat,
quam interdiu, saepius noctu flumen transire conrtti sunt; sed operis
muniti6ne et mih1um concursu et telis repulsi, h6c conatu dstitut.
IX. Relinquebrttur Sequanos via, qua, Squs invilis,
propter angustias poterant. his sua sponte sud
possent, legatos ad Dumnorigem Aeduum mittunt, ut, deprecat6re,
Sequanis impetrarent... Dumnorix hanc suscipit et Sequanis impetrat, ut fmes suos Helvetios ire patiantur, atque perflcit, ut
sides inter se dent: Sequarn, itinere Helvetios prohibeant, Helvetii, ut
sine maleficio et injuria transeant.
. Caesari renuntirttur Helvetiis esse in animo agrum Sequan6rum et Aeduorum iter in Santonum fines facere, qui longe
Tolosatium fU1JUS absunt, quae civitas est in Provincia. InteUegbat, si
id fieret, agn i Provinciae futiirum, ut hommes bellic6sos, Uli Romaru inimicos, fmit1moS ht. eas causas ei
muniti6ni, quam fecerat, Titum Lum legatum fit; ipse in
Italiam agnis itineribus contendit duasque ibi legiones conscribit et
tres, quae quiljam hiemabant, hibernis ediicit et, qua
xlmum iter in ulteri6rem Galliam Alpes erat, his quinque legiI1lUS contendit ...
XI. Helvetii jam angustias et fmes Sequan6rum suas copias
traduxerant et in Aedu6rum fmes pervenerant eorumque agros populabantur. Aedui, se suaque eis defendere possent, legato'i ad
Caesarem mittunt rogatum auxilium: ita se ni tempore de
Romano meritos esse, ut in conspectu exercitus nostri agri
vastari, libcri 6 in servitiitem abdiici, oppida expugnari debuCrint. tempore Ambarri, necessarii et consanguinei Aedu6rum,
Caesarem certi6rem faciunt se, depopulatis agris, faci1e oppidis
vim hostium hi. Item Allobroges, qui trans Rhodanum vicos
possessionesque habbant, fuga se ad Caesarem recipiunt et demonstrant sibi praeter agri solum nihil esse reliqui. Quibus rebus adductus,
Caesar exspectandum sibi statuit, dum, omnibus ft[is soci6rum
consumptis, in Santones Helvetii pervenirent.

317

(Caesar, Commentarii de bello Galllco, IV,

- XXVI,

)
. Exrgua parte aestatis relrqua Caesar in Britanniam proficisci
contendit, quod mrus fere Galllcis bellis hostibus nostris2 inde subministrata esse auxilia intellegbat. Nemo praeter mercat6res in Britanniam adiit, et iis ipsis nihil praeter oram maritimam atque eas
regi6nes, quae sunt contra Galliam, notum est. Itaque, vocatis ad se
undrque mercatoribus, Caesar reperire trt, quanta esset insUlae
magnitiido, quae aut quantae nationes inlrt, quem usum i
hrt aut quibus institiitis uterentur, qui essent ad maj6rum navium
multitudlnem idonei portus.
XXI. Ad cognoscenda Caesar Gaium Vlsm navi
longa praemittit. Huic mandat, ut, exploratis mrus rebus, ad se
quam primum revertatur. Ipse mru1s copiis in Mormos poficiscitur, quod inde erat brevisslmus in Britanniam trajectus. naves
undlque finitimis regionibus jubet convenire. Itrim, consilio ejus
per mercat6res perlato ad Britannos, compluribus insUlae civitatibus
ad legati veniunt, qui polliceantur obsrdes dare atque imperio
i Romarn obtemperare. Quibus auditis, hortatus, ut in sententia
rmrt, eos domum {emittit. Vlss navi grdi se barbiiris
mmittr audbat et, perspectis omnibus regiorubus, quantum ei
facultatis dari potuit, quinto die ad Caesiirem revertitur et, quae ibi
perspexisset, renuntiat.
XXIII. Navibus comparatis et Iegionibus distribtitis, nactus idoneam
ad navigandum tempestatem, tertia fere vigilia 3 Caesar naves sol\{it.
Hora circiter dii quarta 4. primis navibus Britanniam attrgit
atque ibi in mrus collibus expositas esse hostium copia<; conspexit.
Dum relrquae naves convenirent, ad horam 5 in ancoris
exspectavit. Itrim, legatis tribunisque militum convocatis, quae
Vls cognovisset et quae firi vellet, ostendit monuitque, ut ad -

1 J1Jl
. 3., (

58

55

.)

lJ . ,

, .

2 hostibus nostris - .
3 tertHi vigii - . 474 .

.; hora ... quartii - 10 , . 474.

5 ad horam - 3 , .

318

tum et ad tempus omnes res iis administrarentur, ut rei militaris

ratio, maritlmae res postularent 1. His dimissis, aestum
tempore et ventum secundum nactus, dato signo et sublatis ancoris, circiter passuum septem loco progressus, aperto plano
litore naves constituit.
XXIV. At barbari, consilio Roman6rum cognito, nostros navibus
egredi prohibbant. Erat has causas summa difficultas, quod militibus nostris ign6tis locis, magno et gravi onere oppressis, simul et de
navibus desiliendum et in fluctibus consistendum et hostibus erat
pugnandum.
. Atque nostris militibus cunctantibus, propter altitudinem maris, is, qui decimae legi6nis aqui1am ferbat, contestatus
deos, ut res legi6ni feliciter evenfret: Desilit~, - inquit, - milites, nisi
vultis q1am hostibus prodere: ego certe rei publi'cae atque imperat6ri officium praestitero. magna dixisset, se navi
rjit atque in hostes aqui1am ferre coepit. nostri, cohortati inter
se, tantum dedecus dmittrtur, universi navi dsilurut.
XXVI. Pugnatum est 2 utrisque acriter. Hostes, notis omnibus
vadis, litore allquos singulares navi egredientes conspexerant,
iniis equis, plures paucos circumsistebant et tela conjicibant. Quod
anirnadvertisset Caesar, scaphas longarum navium, item speculatoria navigia militibus mlri jussit et, quos laborantes conspexerat, his
subsidia submittbat. Nostri simul in arldo stitrut, in hostes impetum frut atque eos in fugam ddrut, neque longius prosequi
turut.

(Cicero in

, ,

XXXVIII - XL, XLI, XLV, XLVI

70

JI

, JI

. . . .

,
JI,

75

73

71

UJ

. ( )

, ,

1 ut ... postularent - "" mo ...

2 . 294.

319

rn.

l, , (
) . ,
, , ,
, ,

, (), .

XXXVIII. Posteaquam portu piratae metu aliquo affecti, sed

satietate xirunt, tum rut quaerere hommes causam illius tantae
calamitatis. Dicere1 omnes et palam disputare 1 minime esse mirandum,
si, rmigIUS militibusque dimissis, reliquis egestate et fame perditis,
praetore tot dies mulierciilis perpotante, tanta ignominia et
calamitas esset accepta. autem istiUs vituperatio atque infamia
confirmabatur eorum sermone, qui suis civitatibus illis navibus
praepositi fuerant. Qui numero reliqui Syracusas, classe amissa,
refugerant, dicbant, quot sua quisque missos 2 sciret esse. Res
erat clara, neque solum argumentis, sed etiam certis testibus istiUs
dacia tenebatur.
XXXIX. certior fit agi nihil in foro et conventu toto die Sl
, quaeri nauarchis, quem ad modum classis sit amissa; illos resdr et doc~re unumquemque, mlSSlOne remigum, fame reliquorum 3, Cleomenis4 tirnore et fuga. Quod posteaquam iste cognovit,
an rationem hr coepit. Vidbat, illis nauarchis testibus, tantum
crirnen sustinr se nullo modo posse. Consilium capit primo stultum, verum tamen c1emens. Nauarchos ad se vocari jubet; veniunt.
Acciisat eos, quod ejus modi de se sermones habuerint; rogat, ut in
sua quisque dicat navi 5 se tantum habuisse nautarum, quantum oportuerit, neque quemquam esse dirnissum. Illi enimvero se ostendunt,
quod vellet, esse facturos. Iste procrastmat, advocat amicos statim:
quaerit iis singulatirn, quot quisque nautas habuerit; respondit unusquisque, ut erat . aeceptum; iste in tabiilas refert, obsignat signis

1 .

337.
2 missos esse - ,

3 - ,
, .

4 - lJl, ;
ll .

320

55.

amlCorum provi'dens homo, ut contra hoc crimen, si quando opus esset,

hac videllcet testificatione utrtur ...
XL. Ubi autem videt illorum confessionem, testificationem suam,
tabellas sibi nullo adjumento futiiras, init consilium improbi
praetoris ( id quidem esset ferendum), sed importiini atque amentis
tyranni; statuit nauarchos omnes, testes sui sceleris, vita esse privandos ...
XLI. posteaquam constitiita sunt, rdit iste repente praetorio inflammatus scelere, furore, crudelitate; in forum venit, nauarchos
ad se vocari jubet. Qui1 nihil metuerent, nihil suspicarentur, statim
currunt. Iste hmiruus miseris innocentibus injici ts imperat. Implorare2 illi fidem praetoris et, qua re id faceret, rogare. 2. iste hoc
us dicit, quod classem praedonibus prodidiss.ent. Fit clamor et admiratio popiili tantam esse in homrne impudentiam atque audaciam, ut
aut aliis causam calamitatis attribueret, quae omnis propter avaritiam
ipsius accidisset, aut, ipse praedonum socius rtrrtur 4, aliis
proditionis crimen inferret; deinde hoc quinto decrmo die crimen esse
natum, postquam classis esset amissa.
XLV. Includuntur in carcerem condemnati; supplicium consLiLtlitur
in illos, sumitur de miseris parentibus nauarchOrum; prohibentur adire
ad filios, prohibentur liberis suis cibum vestitumque ferre. Patres ,
quos vidtis, jacbant in limrne matresque miserae pernoctabant ad ostium carceris, xtrm conspectu liberorum excliisae; quae nihil aliud
orabant, nisi ut filiorum suorum strmum spiritum ore excipere
lic~ret. Aderat janitor cars, carnifex praetoris, mors terrorque
sociorum et civium Romanorum, lictor Sextius, cui omni gemitu
doloreque certa merces comparabatur. Ut adeas, tantum dabis, ut
cibum tibi vestitumque intro ferre liceat, tantum. Nemo recusabat.
~Quid? ut un ictu seciiris afIeram mortem [ tuo, quid dabis?
diu ruitur, saepius feriatur, sensu doloris alrquo spiritus
auferatur? Etiam hanc causam pecunia dabatur. gn atque
intolerandum dolorem! gravem acerbamque fortiinam! Non vitam
liberorum, sed mortis celeritatem pretio redimere cogebantur parentes.
XLVI. Quibus ml11US rebus actis atque decisis, producuntur
carcere, deligantur. s tam fuit tempore ferreus, quis tam inhumanus praeter un te, qui illorum aetate, nobilitate, miseria

i qui el,
1

4'
11-167

cum ...

337.
causae
arbitraretur

causam

321

vrt?.. Feriuntur seciirP. Laetaris tu in omnium gemitu et

triumphas: testes avaritiae tuae gaudes esse sub!iitos. Errabas, Verres,
et vehementer errabas, te maculas ftru et flagitiorum tuorum
sociorum innocentium sangulne eluere arbitrabare, 2; praeceps amenti::!.
fereb::!.re 2, qui te existimares avaritiae vulnera crudelitatis remediis posse
saniire!

GAIUS VALERIUS

CAULLUS

Carmina

5
{,

Usbi(a), atqu(e) amemus,

Rumoresque senum severiorum
Omnes unius aestimemus assis!
Soles occider() et redife possunt:
Nobis semel occldit brevis lux,
Nox est perpetu(a) dormienda.
Da mi basia , deinde centum,
Dein ( ) altera, dein secunda centum,
Deind(e) usqu(e) altera , deinde centum.
Dein, milia multa fecerimus,
tinus , sciamus
Aut quis malus invidere possit,
tantum sciat esse basiorum.
13

Cenab{s , ! Fabull(e), apud

Paucis, si tibi di favent, diebus,
Si tec(um) attuleris () atque gn
, sine canwda puella
Et vin( ) et sal() et l1J.US cachinnis.
s(i) , inqu(am), attuleris, venuste noster,
Cenabis : tui Catulli
Plenus sacculus est aranearum.
Sed contr(a) accipies meros aores
Seu quid suavius elegantiusve (e)st:
N(a) unguentum dabo, quod ll
1 .

54.

2 . 164, .

322

Donarunt 1 Veneres Cupidinesque;

Quod tu (n) olfacies, deos rogabis,
Tot(um) ut te faciant, Fabulle, nasum.
49
Disertissiine Rmii1i tum,
Quot sunt quotque fur 2 , Marce ,
Quotque post aliis erunt in annis:
Gratias tibi max1mas Catullus
Agit, pessiinus omnium t,
Tanto pesslmus omnium t,
Quanto t(u) optlmus omnium patronus.
85

Odi et . ( ) {d faciam, fortasse rqu1S.

Nescio, sed fier{ senti(o) et excrucior.
87

Nulla potest mulier tantum se dicer( ) amatam

Vere, quant(um) Lesbi(a) amata (e)st;
Nulla fides ullo fuit unquam foedere tanta,
Quant(a) in amrlre tu(o) parte reperta (e)st.
109

Jucundum,

vita, mihi proprlnis amrlrem

nostr(um) inter nos perpetuumque fore.
Di magni, facit( ), ut vere promittere possit
Atqu( ) id sincere dicat et ,
Ut liceat nobis tota perducere vita
Aetern(um) hoc sanctae foedus amicitiae.
un

QUINfUS HORAllUS FlACCUS

Cannrna

Ad

Melpoenen

(III, 30)

gi monument(um) aere perennius

Regalique situ pyramrd(um) a1tius,

1 . 204, . 2.
2 . 198, . 1.

323

Ouod imber edax, AquI1(o) imts

Possit diruer() aut innumerabi1is
Ann6rum series et fuga tmrum.
Non mnis moriar, multaque pars mei
Vitabit Libitm(am); usqu(e) ego postera
Crescam laude recens, dum Capitolium
Scandet tacita virglne pontifex.
Dicar, qua vi1ns obstrepit Aufldus
Et qua pauper aquae Daunus agrestium
Regnavit popu16r(um), humi1i potens,
Princeps Aeolium carmen ad Italos
Deduxisse modos. Sume superbiam
Ouaesitam meritis et mihi Delphica
Lauro cinge volens, lm, mm.
Ad Lydiam (III, 9)

Horatius
D6nec gratus eram tib{
Nec quisquam poti6r braeehia cindidae
{ juvenis dabat,
Persarum vigui rege beciti6r.
L d i
a1ia magis
Arsisti nequ(e) erat Lydia post hl 1 ,
Mu1ti Lydia nominis
Romana vigui elarior i.

Donec

Horatlus
un

Thressa hl regit,
Du1ees docta modos et eitharae seiens,
Pro qua metuam mori,
Si parcent animae fata superstiti.

torret face mutua

Thurini Ca1ais filius OrnYti,
Pro quo bis patiar mori,
Si parcent puero fata superstiti.

1 Chloen - . sing., . .

324

Horatius
Quid si prisca redit Venus
Diductosque jugo cogit ?
Si () excutitur
Rejectaeque patet janua Lydiae?
L

d i

Quamquam sidere pulchrior

Ill ( )st, tu levior cortic( ) et improbo
Iracundior Hadria,
viver(e) , tec(um) libens.
Ad

nn

(1, J J )

quaesieris1, scire nefas, quem mihi, quem tibi

in di dederint, Leuconoe, Babylonios
Temptiiris2 numeros. Ut melius, quidquid erit, pati,
Seu ls hiemes, seu tribuit Juppiter ultimam,
oppositis debi1itat pumicibus
Tyrrhenum: sapias, vin liques et spatio brevi
Spem longam reseces. Dum lquim, fugerit invida
Aetas: diem, quam miru-mum crediiIa postero.

PUBLIUS OVIDIUS NASO

Tristia, IV, 10

( )

Sulmo mihi patria (e)st, ge1idis uberrimus undis,

Milia qui novies distat Urbe decem.
Ech1us hic ego sum; ut tempora noris 2,
cecidit fato consul uterque pari.
Si quid id est, usqu( ) proavis vetus ordinis heres,
Non modo fortiinae munere factus eques.
Nec stirps prima fui; geru10 sum fratre creatus,
Qui tribus ante quater mensibus ortus erat.
Lucifer amb6rum tahus affuit idem;
Una celebrata (e)st per duo liba dies:
est armiferae festis de quinque Minervae,

1 quaeslens = quaeslvens
2 . 204, 2.

325

 :ri gn prima cruenta solet.

Protinus excolimur tenerl curaque parentis
Imus ad insignes Urbis arte viros.
Frater ad eloquium virid!- tendbat ,
Fortia veroosi natus ad fori;
At i jam puero caelestia sacra placbant
Inque suum furtim Musa trahbat opus ...
Sponte sua carmen numeros venibat ad aptos,
Et, quod temptabam scribere, versus erat.
Interea tacito passu labentibus annis
Liberior fratri sumpta mihique toga (e)st,
Id1urqu( ) umeris lato purpiira clavo,
Et studium nobis, quod fuit ante, manet.
Jamque decem vitae frater geminaverit annos,
perit, et coepi parte arr mei...
Temporis ilb-us colui fovique ts,
Quotqu(e) aderant vates, rebar adesse deos ...
Utqu(e) ego majores, sic lur 1 minores,
Notaque tard facta Thah-a (e)st.
Carmina primum juvenalia lgi,
resecta i bisve semelve fuit ...
Multa quidem scripsi, sed quae vitiosa putavi,
Emendatiiris igruus ipse dedi.
un quoque, fugerem, quaedam placitiira cremavi,
Iratus studio cariruusqu meis ...
Jam i canities, pulsis melioribus annis,
Venerat antlquas miscueratque comas,
maris uxi positos ad laeva Tomitas
Quaerere laesi principis ira jubet...
Hic ego fmitimis quamvis circumsoner armis,
Tristia, quo possum, carmine fata levo.
Quod quamvis ()st, cujus referatur ad aures,
Sic tamen absiimo decipioque diem.
Ergo quod vivo durisque laboribus obsto,
Nec sollicitae taedia lucis habent,
Gratia, Musa, tibi! Nam tu solatia praebes,
requies, tu mediclna venis.
dux et comes es; tu nos abdiicis istro

1 . 198, . 1.
326

In medioque mihi das Helicone locum;

mihi, quod rarum ( )st, vivo subllme dedisti
Nomen, exsequiis quod dare fama solet ...
Nam, tulerint magnos saecUla nostra ts,
Non fuit ingenio fama maligna ,
Cumqu(e) ego praeponam multos mihi, mIr illis
Dicor et in toto plurrmus orbe legor.
Si quid habent igl1ur vatum praesagia veri,
Protiilus ut moriar, ero, terra, tuus.
Sive favC)re tuli, siv( ) an ego carmrne ,
Jure tibi grates, candrde lector, ago.

GAUDEAMUS

(Carmen scholastrcum)
Gaudeamus

MHOI1lX ,
, - ,
,

gantes -

m.

;
.

xv
1874

( ).

4-ro

. . (
); (

. .

GudlUS igitur,
Juvenes dum sumus!
Post jucundam juventtJtem,
Post molestam senecttJtem
Nos habebit humus.
2. Ubi sunt, qui ante nos }
In mundo fuere 1?
Transeas ad superos,
Transeas ad inferos,
Hos si vis videre!

1.

).

(bis)

(bis)
(bis)

(bis)

1 . 198, . 1.

327

. Vita. nos~ra brevis est,}

BreV1 fltu;
Venit mors veloCl1er,
Rapit nos atrociter,
Nemrni parcetur!

(bis)
(bis)

4. Vivat academia!
}
(bis)
Vivant profeSSf>res!
Vivat membrum quodlibet! 1
Vivant mm quaelibet!2
Semper sint in flore!
(bis)

5. Vivant omnes virgi'nes }

Graciles, formf>sae!
Vivant et mulieres
Tenerae, amabiles,
, laborif>sae!
6. Vivat et res pubIica }
Et qui iIIm regunt!
Vivat nostra civitas,
Maecenatum caritas,
Qui nos protegunt!
7. Pereat tristitia,
}
Pereant dolf>res!
Pereat diabOlus,
2
Quivis antiburschius
Atque irrisf>res!

(bis)

(bis)
(bis)

(bis)
(bis)

(bis)

1 membrum quodlibet - ( ),
; membra quaelibet (pl.) ( ) .
2

('
h'
_
I ursc IUS - lIlll ,

ti-, (. .

-), Bursch(e) - , , ; .,

- .

1.

2.

3.

hae

imo

4.

exteriorlbus ad interiora

31. Aequo animo ,

32. Alias , -
33. Alma mater ,

t ,
,

34. lt ego ( )
35. Anni eurrentis (. .) (
)

5.
6.

initio
Jove prineipium

36. Anni futuri

37. domini

origine
ovo usque ad mala

9. Absit

10. Absque omni exceptione

11.
12.

urbe eondita
eontrario ()

44. Aurea

14. Ad

diurna

eaptandum

benevolentiam

19.
20.
21.
22.

Ad disutdum
Ad exemplum
Ad extra
Ad fontes () ,

Ad gloriam
Ad ,
Ad infinitum
Ad Kalendas Graeeas

(.:

mdis

49. Brevi manu

litteram ,
memorandum
modum ,
patres () ,

28. Ad referendum
29. Ad
30. Ad usum

(.

.)

( )

50. Casus
51. Causa

lli

eausarum

'I

( )

52. Cetera

dsidtu

53. Ceteris panDus

54. CireiJlus vitiosus

55. (., .) ! !
( )

Ad
Ad
Ad
Ad

lIII

45. Bellum frigidum

46. fide ,
47. mente
48. Bonis auspiciis

>,)

23. Ad IibItum
24.
25.
26.
27.

( )

15.
16.
17.
18.

38. Ante meridiem (. .)

39. libro ,
40. posteriOri
41. prima facie
42. priori ,
43. Argumentum ad igtim ,

13.

(. .)

7.
8.

ineunabiJlis

56.

ssu

omnium

57. Contra bonos mores fl

58. Copia verborum
59. Corpus delicti ,

60. Corpus juris

61. Corrigenda

329

62. Cui prodest?

63. Cum grano salis
,

64. Currente

callimo

65. CurricUlum vitae

66.

facto ..

...

jure

de

67. Desideriita ,
68. Deus machi"na ;

69.
70.

visu
ipso

107. Loco citito (1.

71. t ,
72. Et ceti!ra (etc.)
73. abrupto ,
74. auditu
75. cathi!dra ,
,

78. officio
79. tm ,
80. ungue leonem
(.: )

81. voto
82. Ferro ignique
83. Flagrante delicto
,

, -

85. Gratis ,
86. est (h. .) ,
87. l (h. 1.) , -

cit.)

108. Loco laudiito

(1.

1.)

109. Mala fide ,

110. Margaritas ante porcos ()

112. Memento mori

113. Mensis currentis
114. voto
115 Modus agendi
116. Modus vivendi
117. Mutitis mutandis ,

118. Nec

plus

uHra

120. Ne quid nimis

121. Ne vitu

122. Nomen est

88. Honoris causa

89. i dictu
90.ldem idem
,

l.

119. Nemi"ne contradicente

84. Grata, rata et accepta

.,

111. Materia tractanda

76. ExempIi gratia (. g.) lJ

77. libris (, -

91.ln abstracto ,
92. In aeternum ,
93. In
94. In extenso ,
95. In v

330

100. Ipsissi"ma
101.Ite, missa est ,
102. Jus gentium
103. Lapsus callimi
104. Lapsus linguae
105. Larga manu
106. Lege artis
,

, -

96. Injuria reiilis

97. Injuria verbiilis
98. In medias res
99.Ipse dixit ( -

123. Nomina sunt odiOsa

( )

124. Non multa, sed multum

,
.,
"

125. Non olet

, )

126. Nudis verbis

127. Opus cititum (. cit.,

.)

133. Post hoc. ergo propter hoc

(. .)

134. Post meridiem

147. i11 rasa

, )

148. Terra incognrta

satis

138. Qui pro quo

,

139. Quod erat demonstrandum (q.e.d.)

140. Rara avis

146. Sub specie aeternititis

135. Probitum est

136. Pro domo (. sua)
137. Quantum

142. Semper idem

143. Sine ira ! studio rn

145. Sua sponte

144. Status quo

132. Primu5 inter pares

141. Sapienti sat

1:28. an ! circen5es
129. Pars pro toto
130.Per 5
131. Persona grata ,

(.

149. Ulti'ma ratio

150. Urbi ! orbi

() ,

151. Ut supra (u. 5.)

152. Verbitim
153. Vice versa
154. Volens nolens -

-
bl bl , bl
.

bI

...

11 com-paro ...

com-

[]

.:

, bI.

.:

si!ro

s nJ. bl ,

, .:

, .:

faci1is

civltas [civis],

2)

bl :

1)

bl,

, .:

amiirus

, -.

.:

[filius);
pertinacia [pertlneo),

pertlnax.

, (
, )

, .:

ad-eo, , u, ire.
() .
bl

, bl .

abl.-ltivus-B

inl.-ifitivus-

aCC.-ustivus-

intj.-itrjti-

adj. -djtivum- .
adv. -dvrbium-
c.-cum-c,

int.-itgtivum

.-mtivus- -

n-utrum-

(m)--

()

-msulium-

n.-mitivus-

nj.-juti-

t.-rtiiium-

njnt.-jutivus-

pass.-ssivum-bl

f,-rftum-

dat.-dtivus-

l.-lulis-

delect.-dftivum-bl

pl.

din.-dmiutivum-

ttum-

(pronomen)- -

()

sit.-sitivus-
.-siti-

I-fmiium-

S.-ss-

lt.-futUrum-

n.-m-

gen.-gtivus-

it.-imtivus-

relat.-relativum
-

(m)--

()
s.-scillt-

is.-imrsl-bl

sg.-siguliiris-

imiecl.-idlii1-

sst.-susttivum-

indel.-indefinitum (pronomen)-Heonpene ()

indi.-iditivus-

dem.-demonstrativum

t.-plurale

sl.-sultivus-

s.-suium-

abs

3)

a.

2)

1)

'

, , ;

&J3I

UI

ab-do, didi, dltum, 3 ,

ab-duco, xi, ctum, 3 ,
ab-, ii, u, ire ,
g, gi, actum, 3 [ab-ago] ,

abjicio,

ji,

jectum, 3 [ab-jacio]

aboleo,

lvi,

cessi, cessum, 3
ab-solvo, solvi, solutum, 3
absque . . a. 1) ; 2)
abstJneo, tlnui, tentum, 2 [abs-teneo]

()

abundantia. f [ab-unda]
= atque conj. 1) , () , ;
2)

num

lm.

cmenellU:

3)

Academia,

111

~,

ll,

lI

cessi, cessum, 3

[d-d)

accendo, ndi, nsum, 3

accido, cidi, - , 3 [ad-cado] 1) ;
2) impers. , (
- dat.)
accingo, nxi, nctum, 3 ,

f [acer]

1) ; 2)
3) , ll XVI
acriter adv. [acer] , ;

acies,

, ;

victona
(31 ..)

actio, onis f [ago] ,

ad . . . 1) , ; , ' ;
2) V
adaequo 1 [ad-aequus)
ad-duco, xi, ctum, 3 1) ,
; 2) , ,

adeo adv.

atque .
II ad-eo, , [tum, ire (. .) 1)
, ; 2) ,
, ;

n. ,

d,

is

Actiacus,

abstuli . aurcro
ab-sum, a-rui, - , ab-esse 1) .
; 2) ,
VII
ab-sumo, sumpsi, sumptum, 3 ;

hs,

ll

abs-d,

accuso 1 [ad-causa] VI
,
acris,

1) , ;
2) , XVI
acerbus, , [] II;

u,

accipio,
cepl,
ccptum, 3 [d-ii]
1) , ; bonam
partem . ;
2) ,

(junm);
3) , ; 4) ()l,
5) , ; 6)
XIV
, (cu)curri, cursum, 3 [d-u]

adhibeo,

u,

ui,

2 [ad-hiibeo] 1) 11
2) .1,

ad-hortor, iitus sum, iiri

ad-huc adv.
adjumentum. i 11 [ad)uvo]

esse )
mento ( - dat)
ad-juvo, juvi, jutum, 1 ( - ., - abl.)
ad-ministro 1 (. .) 1) ;
2)
admiratio, onis f [admiror]

333

(.

ad-miror, iitus sum, iiri 1

;

.)

ad-mitto, misi, missum, 3

ad-moneo, ui, i'tum, 2 1) ;
2)
ad-sD,
psi, ptum, 3 ;
1)

ad-esse
2)

arrui,

adulescens, ntis , f
2) ,
ad-venio, vi, ventum,

1)

;
,

adventus, us

[advenio]

ad-versus,
;

[verto] 1)

2) ,
res adve.;ae pl.

;
ad-v

acdes, is f 1) ; pl.
2) ,
acdiflco 1 [aedes + facio]

l'/.lI

) (.

Liger

(.

acgrotus, ,
Aegyptus, i f .
aneus, , [aes] ,
Aeolius, , ,
acquus, , 1) ; 2) ;
; ani'mo ,

,

aerarium, i n [aes]

aes, acris n 1)

2)

. lium

Aeschines, is

m.

fi,

[ad-feo]

rectum, 3 [ad-facio] 1)
(

.,

a);;

donis ; .
(supplicio) ,
;
pass. affi'ci
(metu); 2) (corpus)
g, xi, , 3 [ad-flgo] ,
; cruci .
i

Afri'ca, f
Agamemno, onis

.'tt.

ager, agri
Agesilaus, i

, ;
.

.),

IV

(401 -

no

aggredior, gressus sum, gredi 3 [adgradior] (. .) 1) ; 2)

; 3)
Agis, i'dis . ,

agmen, inis n [ago]

3 [ad-nosco]

agnus, i
ago, gi, iictum, 3 1)

, ;

agnosco, novi,

aeris

, ;

4)

(lV .

Aesopus, i . (] . .
aestas, iitis f ,
acstlmo 1
aestus, us ()
aetas, iitis f 1) , ; 2) ,

.)

agrestis,

(lI

6)

3)

2)

: ;

. .),

334

i,

360

Aedui,

, i n ;
arrero, attUli, alliitum,

3)

ad-sum,

, ;

acternus, ,
Aetna, f

5)

);

gratiam

[ager] 1) ; 2)

III

JgricOla,
-

[ager +

610]

aio, ait defect.

Alcibi8des, is

/1.

.),

450 - 404

bl

(.

no

no

Alcinous, i . .
alea, f ;
Alexander, dri . ;
Magnus . (356 - 323
.),

(.

/1.

no

. ,

um

aliquando adv. [alius + quando]

bl;

aliqui, qua, quod [alius + qui] (gen.

allcujus, dat. alicui) -,
bl XIX
aliquis, ali"quid [alius + quis] (gen.
alicujus, dat. alicui) -, -
; , XIX
ali"quo M~'. -; "
ali"quot adj. indecL. [alius + quot] pL.

ali"ter adv. [alius]

alius, , ud (gen. alterius, dat. alii)
( ); alius ... alius ...

itus, ,

V
.

um

+ ago]

, ;

I ,
ntis bl; bl

amentia,

[ms]

amica, f [amicus]
amicitia, f [amicus] ;

m.

ami"cus, i [] IV
a-mitto, misi, missum, 3 1) ;
2) ,

11

oris [] XI
-, movi, mOtum, 2
arnplus, , um bJ;
cO"j. , , ; ...
... ; utrum ... . utrum
Anaxagoras, . (.
500 - 428 /1. .),
anceps, ip1tis [ + caput] ;
proelium .

ill,

arrero

a\llgo 1 bl
A\lobroges, um

um

Rhodanus

[alius]

blbl, bl

-ms,

Alexandria,

amblguus,

alienus,

amiirus, , um
Ambarri, orum bl,

,
,

no

(. )

alo, alui, alitum, 3 1) ;

; 2) , ; 3)
II

Alpes, ium f bl
, , erum (gen. alterius, dat. alteri)

alter ... alter

),

),

...

aHitudo, inis f [altus] 1) bl, ;

2)
altus, , um [alo] 1) bl;
(); 2) XIV
amabi1is, [] bl , -

f
f

angustiae, iirum f bJ,

anima, f [i"mus] 1) bl; ;
2)
animadverto, verti, versum, 3 [imum
adverto] ,
i"ml, ii1is n [i"m] ,
II

ani"mus,
1) ,
;
bJ;
2) , ; 3) ;
esse in i"m (. dat.)
I
lit

I [ad-nato] bJ
i III
s, eris
1 t adv. ,
11 ante . . . 1) :
us,

335

2) : , IV
[antc + ] ,
ante-,
posui, posrtum, 3

antea

l.

antiquus,

um [ante]

xv
. : (/ .

Antisthenes, is
/t.

Antonius, i . mn; Marcus .

(83 - 30 /t. .)
antrum, i n .
ApeHes, is (/ . /t. .),
ll

apri ,
perui, pertum, 4
apertus, , um 1) . perf. IC apc:rio;
2) adj.
, inis
, eO.lllla,
aprio,

CBen1a

n;

1WlCpOBume.llb

appariitus, us [ad-paro] 1) ;
2) ,
, ui,
,2 [ad-pareo] 1) , ; 2) ,
appello I , XI
appropinquo I (. dat.)
Apri1is,
aptus, , um 1) ,
; 2)
apud praep. . . , , ,
III

aqua, f 1
aqui1a, f 1) ; 2)
:

ll

II

n1a-

nnllll

.IIUU

(.

liris

110),

ardalio, onis

ardeo, arsi, (arsurus), 2 ,

, f ; pl.
argcntum, i
argumentum, i n ,
aridum, i n [aridus]
aridus, , um ,
Ario, is . (. 600
/t.

.),

n-u

Ariovistus, i

(/

. . .),

Aristoteles, is

.),

/t.

nll

(384 - 322

ll

.ll
,

orum

pl. t. 1) ; 2)

I!

Armenia,

BepXlleM

apeBllee

ll

+ fero]

armi1"er,

frum

1 []
I
ars, artis f ; ;
arsi . ardco
arti1"ex, icis II! [ars + facio] .

arcis f ,
as, assis , .ll .'IIOlle; unius assis aestimare
,

-im)

(.

[ro] ,

ascendo, ndi, nsum, 3

(

ariitrum, i n

336

.ll

apeBlleu

'

Aqui1o, onis
,

.),

Aquileja,

bl,

oris f
Archidiimus, i , cnapmallcKUU
(359 - 338 /t. .)
Archimfdes, is (278 - 212

epMallCKOlO

Apulia,

/t.

.),

l.llmbl

, ; . .:
,

arbitror, iitus sum, iiri I

, -

.)

Asia, f
asinus, i
aspcr,
,
frum
1) ;
2) , ;

aspicio,

spexi,

spectum,

[ad-specio]

asporto 1 [abs-porto]
assentiitor, oris [ad-sentio]
assiduus, , , ll
stlgus, i . ,
astrum, i n . ,
!

conj.

, ,

th, au
;

ths

this

Atheniensis,

[th]
;
Atheniensis, is
atheus, i . ,
tmus, i f . (. )

atque conj. . ; . etiam

atrociter adv. [atrox]
atrox, Ocis 1) ; 2) ,

auctoritas, atis

2)

audax,

2)

f [audax]

acis

1) ,

[audeo]
2)

no

1)

Aulis, idis f

, nbi

GJl

no

aureus, , []
aurici:ila, f [auris] ,
auris, is f ;

!..

; ,

, u/I.
,

ympelllleu

i n

autumnus, i XXI
ili, i n [augeo] ,
;

III

pl.

v ;

versum, 3

a-verto, verti,

avis, is f III
a-volo 1

baci:ilum, i n
balneum, i n

audio 4 , 11
au-fero,
abs-tiili,
ab-Iatum
au-ferre
1) ; 2) ,
(iram)
Aufldus, i , n

barblirus, i

. , -

basium, i n
ss,

audeo, ausus sum,

[augeo]) , cognomell
(63 /1. . - 14 /1. .),

mall

audacia,

lius, , II

XVI

f [auctor]

(. ,

Augustus, i

avaritia,

Atticus, i , . cognomen;
Titus Pomponius . .
(109 - 32 /1. .),
attingo, gi, attactum, 3 [ad-tango] (.
.) 1) , ; 2)
attollo, - , - , 3 [ad-tollo]
attribuo, ui, utum, 3 [ad-tribuo]
,

II

conj. II
autem conj. ,

ll ll

attLili . affero
auctor, oris 1)

Attica,

au-fi:igio, fugi, 3 ;
augeo, xi, ctum, 2 ,

, .

beatus,

lg,

au

II
ll

adv. [bellus)

II, ;

bellicosus, , [bellum] llll

i n IV
bellus, , [bonus] II, ;

ll,

337

l.

(.

tlme) [bonus]
beneficium, i n

melius, superl.

Coosar,

+ facio]

, ,
vl l.
,

+ volo]

bis l. VI
bIandior, itus sum, iri 4
Boeoti, orum ,

i n [bonus]

Caligi:ila, 00

(7-41 .

pl.

Calypso, us

.)

onis)

. .

campus. i , VI
candidus, , um 1) ;
2) ; 3)
canis, is m, f XVI
canities, i f
, arum f , ll AIlY,

216

n.

ciido, cecidi, casum, 3 1) ; 2)

rn XVI
caecus, , um
coodo. cecidi. coosum, 3 1) ;
2) , ; 3) ,
( )

coolestis. [caelum]
coolo I ,
caelum, i n 1) ; 2) ,
XXVI

ll

/la.

cantum,
,

ad

til,

11. .

ceclni.
citharam .

/lO

llll

338

n1w

bonus, , um (. melior, -ius, gen.

-ioris; superl. optimus, , um) 1)
,
;
2) ,
VI
bos, bovis m, f ,
bracchium, i n
brevis, , j brevi (sc.
tm) , XI
l. [brevis] ,
Britannia, 00 f ,

. = Gaius
cachinnus,

n,

Britannus, i

caesus, , um . caedo
Calais, idis , .
calamitas. atis f 1) , ;
2)
calcar. aris n
Calchas, antis . . ,

bonum,

benigne l. ,
bestia, 00 f , 11
Bias, antis .
, , ,
bimilennium, i n [bis + mil1]

aris

cognOmen; Gaius Julius .

. (100 - 44 . .),

00

[ ]

n.

canto I [no]
ciipio, i, ciiptum. 3 1) ; arma .
; consilium .

;
2) ;
detrimentum . ,
; 3) ; 4)
; ; amicltiam .

();
5)
, ( !

Capitolinus,

.)

um [Capitolium]

III

Capitolium, i n

'"

Il,

aUIl

bl

nll

ll

captivus, i [capio]
capto 1 [capio] ,
caput, is n 1) ; 2) ; 3)

carissi'mus, , um superl. carus

carltas, iitis f [carus] 1) ; 2)

, i'nis n ,
carnuex, i'cis
carpo, psi, ptum, 3 1) ; 2)
(diem)
carrus, i ,
Carthaginiensis, is [Carth1igo]

Carthiigo, i'nis

no6 (.

carus, , um ,
caseus, i
Cassius, i , ..
Lucius . Longinus
107

1/..

.,

TyII.UC)

cautio, onis f []
cavea, f
caveo, ciivi, cautum, 2 ,

nmn;
;

oUll.e

castellum, i n ,
castigo 1 ,
castra, n pl. t. "
castus, , um ,
casus, us [cado] 1) ; 2) ..
; 3) XVI
t, f ; pL.
CatiJj"na,

,
..
cogllomen; Lucius Sergius . (.
108 - 62 1/.. .), ll.um
63 1/.. .
Cato, onis , .. cognOmen;
Marcus Porcius .
(234 - 149 1/.. .), lI.enpu..

. no (.

causa, f
causa

1)

1 []
censeo, sui, sum, 2
;

centum XXI
centuria, f [centum]

()

cognOmen;

"

centurio, onis

[centuria]

. ll.

Ceres, i!ris f

..

.. ,

(OInom

. .)

vi,

cerno,
;

l.

[certus]

certo 1
certus,

I,

[] ,

um

3)

tum,

[ ]

2)

1)

certiirem

facere

, ; rt f,

..

87 -

6m.

Catullus, i ,
Ga\Us Vlus .

gen.)

cavo 1
ceci'di ..
cecidi .. cacdo
cecini ..
cedo, cessi, cessum, 3 1) , ;
2) III
celebro 1 ,
celer, eris, i!re ,
celeri'tas, iitis f [celer] ,
celerlter l. [celer] ,
celo 1 ,
,

lI..,

nll.

carcer, i!ris ,
careo, ui, - , 2 (. abl.)

causam d,cere ,
VI
causii (abl. causii . //

.54

1/.. .)

(qua) de
2) ;

cervix, icis f (nu.. pl.) ,

cervus, i
ceti!rum l. [ceterus]

339

UJI lUll(

Cleomenes, is ,
Clodius, i , . nomn
Clusium, i n , m
Clytaemnestra, f . . -

, no

coiictus, , um . cogo
Cocles, i'tis . Horatius
Codrus, i . -.
cogi . cogo
coepi, coeptum, coepisse dejeet.

cetE!rus.

um

h,
,

UJInn l( rw

338 Ii. .
Chloe. es f . )( l(lC. -
cibus. i ,
Cicero. onis , -. eogniJn; Marcus Tullius .
. (106 - 43 Ii. .), mo,

Cineas.

(//J

Ii.

.),

,
.

. ,

ium-s!d.
;

sdi.

sessum.

circum-sisto. stE!ti. - 3
ium-s. sonui. sonatum. 1

circum-sto. steti.

circum-venio.
cithlira, f
I(

vi.

ventum. 4

n.-. , I(

l(l(

citharista,

[cithara]

cito l. ,
civis. is , j ,
civitas. atis j [civis] 1) , ; 2) IX
clam l. ,
clamo I , 11
clamor. oris [clamo]
clarus. , um 1) , ; 2) , I

classis. is j 1) , ; 2) XIV
claudo. si> sum. 3 ,
claudus, , um
clavus, i 1) ; 2)

clemens. ntis ,
clementia, j [clemens]
,

340

2)

cognitio, onis f [cognosco]

cognomen, i'nis 1I [co-gnomen = ]

1) (
nn); 2)
cognosco, novi, ni't.um. 3 [co-gnosco =
nosco] , XIX
cogo, cogi, coiictum, 3 [co-ago] 1)
, ; 2) ,
; 3) , XIV
cohors. rtis f
co-hortor, atus sum, ari I ,

collegium,

1I

[coll[go]

III

cogi'to 1 1) ,

cingo. nxi. nctum. 3 ;

Cinna, , . eognomen
circi'ter l. [circum] ,
circUlus. i
circum praep.

, na .I(na

colligo, lcgi, lectum, 3 [con-Iego]

collis, is
colloco I

[ + locus] 1) ,
2) ,
; 3) I' (statuam)
colloquium, i n [coll6quor] ; ;

III

lociitus sum, loqui 3

llqu,

cuHum, 3 1) :I1,
2) I
colonia, f [colo] , .10
color, oris , ; colorcm
mutare ; .l
colo,

colui,

!5;

,
,

. ,

ussi, ustum, 3

comes,

is

m,

commendo 1
mmi, onis
[com-miles]
~

IX

[mm]

i"si,

mmdus,

movi, , 2 1) ;
2) ,
com-munio 4
commiinis, , XI
1 - 1 1) ; se .
;
2) , ;
) ,

1 [par]

con-fido, flsus sum,

con-firmo

1)

2)

(g1u); ) , l
flt,

fessus sum, fri 2 [con-fiiteor]

( ), ( )

con-fi:igio, fiigi,

,3

[fundo)

con-gero, gessi, gestum, 3

con-fiisus,

conjicio, Jeci, jectum, 3 [-Jii)

1) (); V1nci:ila
; 2) ,
conjugium, i n [conJungo) l,

XI
conjunx, ji:igis m, f [conJungo]
.

conjuratio, onis f [con-Jiiro)

- jiiro 1 ,

1itus sum, 1iri 1

consanguineus, i

sgl

[con-sanguls]

);

ss1

et

conscendo, ndi, nsum, 3

(

con-cursus, us
condemno 1 (con-damno] 1) ;
2)
condicio, onis f (-dlC] 1) ,
; 2)
con-do, didi, ditum, 3 1) ,
; 2) , XV
-, contiili, coll1itum,
( ); XXIV
confessio, onis f (conflteor] ,

con-jungo, nxi, nctum, 3

;

com-pleo, evi, etum, 2

com-pliires, (gen -lU) l
-, posui, sum, 3 1) ; 2) ,
con1itus, us [conor]
con-cedo, cessi, cessum, 3 ;
(V1tam)
con-cito
1 ;
equum .
concordia, f [con-cor] 1
concretus, , (con-cresco]

confestim adv. [con-festi"no]

III

XIV
~e 3 ,

-,

1)

2)

issum,

; ) ,

3 1)
( , ); 2)
(proellUm, pugnam), ) ,
; 4) III
commodum, i n [comm6dus] ;

com-mitto,

[-fiil]

conflcio, feci, fectum, 3

- )

con-scribo, psi, ptum, 3

conscriptus,

(legl0nes)
[conscribo)
; conscripti,

V1

/t.

bI blbl

patres

conscnptl

tres et conscnptl)
con-sentio, sensi, sensum, 4
,

,
,

341

con-sl!ro,

serui, sertum, 3 Jl,

. manus

con-servo 1 ,
consessus, us [con-sedeo]
Considius, i ,
consilium,
n 1) ; 2) ,
, , ; . capere
(inlre) ; 3) ro
, V
con-sisto, stiti,
, 3 1) ;
2) ( -60); 3)
; 4)
conspectus, us [conspicio] , ;
in conspectu
consplcIO, spexi, spectum, 3 [specio] ,
constantia, / [conslo]
constiti /. ind. consisto consto
constif.uo, ui, utum, 3 [con-statuo] 1) , ; 2) ; 3)
, ; 4) XVIII
con-sto, stlti,
,1 1) ,
; 2) ( al);; ; impers. constat
suvi,

con-suesco,

sutum,

/.

suvi

soleo
consuetudo, inis / [consuesco]
consul, i:iIis , 1t
consuliitus, us

[consul]

.)

adv. [consulo]

II consulto I [consulo]
consultum, i n [consulo] ,

con-sumo, sumpsi, sumptum, 3 1)

; 2) ,
con-surgo, surrexi, surrectum, 3
,

342

con-turbo I

basia

, 3 [valeo]

. con-valesco, valui,

con-venio,

vi,

ventum, 4 1) ,

consurgo

2) , ,
; impers. convl!nit
II

conventus, us

[convenio]

-,

verti,

versum, 3

con-vinco, vlci, victum, 3

consi:ilo, sului, sultum, 3 [consul,

silium] (

consurrexi

contra adv. 1) , ;
2)
II contra . . . , ,
VIH
contrarius, , um [contra]

; (), ()

m !

cosulto

.);

con-tendo, tendi, tentum,3 1) rn;

2) , ; 3) ,
; 4) III
contestor, iitus sum, iiri I [con-testor]
(deos)
continenter adv. [contineo]
contineo, f.inui, tentum, .2 [con-teneo]
1) , (
); 2)
contingo, tigi, tactum, 3 [con-tango]
(); ( - .)
contio, onis / [,coventio<co(n)-venio]

convlva,

m, / [con-vivo]

, -

convivium, i n [con-vivo]
-v 1
copia, / , ; ;
pl. III
, cordis n XIV
Corinthius, i [Corinthus]
,

Corinthus, i / , ;
Corinthi ; Corinthum

li,

, 1t.

i
,
,.
Lucius . Sulla '. Sulla
us 11 1) ; 2) . ,

Cornelius,
/ll;

cornu,

J J2 - 53

/l.

.),

1I0

crastinus, , [cras]
credo. dldi, ditum. 3 1) ; 2) , 111
credii1us, , [credo]
cremo I
creo I 1) , ; 2)
( ); 3)
cresco. crevi. cretum. 3 ,

u' '

.),

560 - 546

[10]

1)

2)

humanitas

XVI
praep. . abl. , III
II eOllj. 1) ; ;

2)

cum primUffi

, ;

... ,

4)

3)

... tum

... , ; ... , xxv

cunctor, iitus sum. iiri 1 ,
,

l.

cupide

[cupidus]

cupiditas,

iitis

[cupidus]

f [cupio]

1 cupido, inis

()

Amor

,.

(JIJI

[cupio]

- gell.)
,

cur l. relat.
cura, f 1)

inte". ,
,

2)

, II

crystallinum. i

11

curia,

ma;

crudelis. ,
crude1itas, iitis f [crude1is]
crude1iter l. [rudlis]
cruentus. .
crux. crucis f , /lbImOK
; in crucem t':

(.

crucio 1 [crux]

,. 10

II cu1tus. us

cupio, ivi, itum, 3

1 cu1tus.

cupidus.
2)

')

cribrum. i 11 ,
crimen, inis /1 1) ;

/l.

agri

, ,

Crixus, i
Croesus. i

II Cupido, inis

Cresinus. i
Creta, f

f [colo]

cu1tiira,

XVI

corona, f .
corono 1 [corona]
corpus, oris 11 ,
corpuscii1um, i 11 [corpus] ;
cortex, icis ,
corvus, i ,
cotidiiinus. , [cotidie]
cotidie l. [quot + dies]
cras l.
Crassus. i , ,. eogllomell;
Marcus Licinius . .
(.

1.

curo 1 ; VHI
curro. cucurri, cursum, 3 1) ;
2) ; ( ); 3)
( ,) II

cursus.

us

();

2)

[u]

1) ;

custos, odis ,
Cyrus. i , (559
529

/l.

.)

343

decorus,

damno 1 ,
; capitis d.

(,

. ,

DamOcles, is
Damon, onis
. .

Danai,

J,

(lV

nomo

no;

Dus,

,
;

D.

336 - 330

Daunus, i

no6

. .
.

de praep.

abl. 1)

, ;

2)

, ; )

, VI
dea, f [deus]
debeo, ui, um, 2 [de-h3beo]

pass.

de-certo 1 ,
decet, uit, - , 2 impers. 1)
, ; ; 2) ,
decido, cidi, cisum, 3 [de-caedo]

dein = deinde
deinde l. [d-id] 1)

2) ,

dejicio, ji, jectum, 3 1) ;

2) ( - abl.)
delecto 1 (. .) , ;

1 delectus, , um 1) part. per/. pass.

deligo 11; 2) adj.
11 delectus, us [deligo IIJ ,

deleo,

vi,

tum,

delibero 1 ;
delictum, i n
1 deligo 1 ,

fv. .

[decem]

decimus, , [decem]
decipio, i, ceptum, 3 (d-]
; (dlem)
de-cliirno 1 ,

de-cliiro I [de-cliirus] 1) ,
; 2)
declinatio, onis f [declino] ,

11 deligo,

lgi,

lectum, 3 [de-Iego]

344

6)

lPGJlt.

de-finio 4
d-fdi, fodi, fossum, 3
de-gusto I [gustus] , -

decies

. decerno
decerno
decus, oris n [decet] ;
dedecus, is n ,
de-do, didi, ditum, 3
de-duco, xi, ctum, 3 1) ,
; 2) ,
defatigiitus, , ,
defendo, fendi, fensum, 3 1) ;
2) , IV
de-flcio, fi, fectum, 3 [d-fii]

dvi .

11
debilito 1
d-d, cessi, cessum, 3 ,
; de V1ta d.
decem XXI
de-cerno, vi, tum, 3 1) ,

;
2) ,

dtus, ,

Delphicus, , m
delphinus, i .
de-mergo, mersi, mersum, 3
de-mitto, mIsi, missum, 3 ,

Democritus,
460 - 370

.J,

(.

de-monstro 1 ,
denr'que l.
dens, dentis [edo]

de-, piili, pulsum, 3

de-popiilor, atus sum, iiri I
deprecator, oris ,
de-prehendo, ndi, nsum, 3 ,

depnmo, pressi, pressum, 3 [de-premo]

1) ; 2) (naves)
descendo, ndi, nsum, 3 [de-scando]
,

de-scribo, psi, ptum, 3

desero, serui, sertum, 3 ,

desidero
1) ;
2) ;
3) ( - .) XXIV
desilio, silui, sultum, 4 ,
rna

desisto, stlti, stitum, 3 1) ,

; 2) (
- a.)

de-spcro I ( mo
- de + /.)
de-sum, fui, - , esse ,
XXIV
detrimentum, i n , ; d.
capere
deus, i (/.: . dei di, gen.
deorum deum, dat., /. deis
dis) Qor, XIV
de-vinco, vici, victum, 3
,

dexter, tra, trum ( )

di . deus
dilus, i . n.
diadcma, iitis n ,
Diagoras, ( . /t. .),

dies, ci m, f ; ; in dles
XVI
differo, distiili, dilatum, differre [disfero] 1) ; 2) ,
; 3) ( perf. sup.)
XI
diffici1is, [dis-faci1is.] XI
difficultas, atis f [difficllIS] ,

f . . , !

. )

dico, xi, ctum, 3 1) ; 2)

; 3) 111
dictator, oris [dico] :

dictum, i n [dico]

dignus,

um

( - /.)

digredior, gressus sum, gredi 3 [disgradior] ,

di-labor, lapsus sum, Ia 3 1)
, ; 2) rn
dillgens, ntis [diligo] ,

diligenter adv. [diligens]

,

diligentia,

f [diligens]

diligo, lexi, lectum, 3 [dis-Iego]

dimico I ,
di-mitto, misi, missum, 3 1) ;
2)
Diogenes, is (. 404 - 323
/t. .),

Dionysius,

(/

. /t. .)

dingo, rexi, rectum, 3 [dis-rego]

no (mo

Diana,

didici . disco
di-diico, xi, ctum, 3

(u

dinpio, ripui, reptum, 3 [dis-rapio]

di-ruo, rui, riitum, 3

dis-ccdo, cessi, cessum, 3 1)

; 2) ,
disciplina, f [disco] 1) ;
2) , ; 3) rn ,

discipiilus, i [disco]
disco, didici,
, 3

IV

345

disertus, ,
dis-pi'lno, posui, posi'tum, 3 ,

disputatio, onis f [disputo]

1
di-sto, st,ti, - , 1
dis-triiho, xi, ctum, 3 ,

dis-Ut

dmi'us,

diversus, , [dis-verto]
(jives, ltis XI
Div,co, onis , llt

div,do, visi, visum, 3

; ,

XIV

[divus]

divitiae, iirum f pl. (. [dlves]

divus, , [deus]
do, dedi, d1itum, d1ire 1 1) ; litteras d. ; in fugam d.
; 2) ,

doceo, ui, ctum, 2 [disco] 1) ,

; 2) , ; 3)

dti, f [doceo] ,
doctus, , 1) part. perf. /( doceo;
2) adj. , ,

[dut]

dut

1 [dubius]

XXIV

dubium, i n [dublus]
dubius, , [duo] 1) ,
; 2)
ducenti, , [duo + tum]
duco, xi, ctum, 3 1) ; uxorem d.
; ad mortem
d.
, ; 2) ; 3)
III

dulcis, ; , XI
dulcitudo, i'is f [dulcis] ,

dum

conj.

1) ;

Dumi,

i"gis

2)

, ;

()

3Ilt

. nlt U.JIUI1t

duo, duae, duo , XXI

duodecim [duo + decem]
du-d-tigita

durus, , ,
dux, ducis m, f [duco] ,
, ; IX

doleo, ui,
,2 1) , ;
2) ,
dolor, oris [doleo] 1) , ;
2) ,
dolus, i ,
domicilium, i n [domus]

divii'tus l. [divius]

346

It

dubitatio, onis f

[domus]

Domitius, i , .III/(. nn
domus, us f ; ; domum ; domi , XVI
donec conj. ; ,
dono 1 [du] ,
donum, i n [do] ,
dormio 4 11
dos, dotis f
drui'des, pl. ,

diu l. ;
diutius (compar. diu)
diutuffi,tas, iitis f [diu] -

divius,

lt mo .uu U uma

dis-tribuo, tribui, triblitum, 3

f [domus]

dmi',

II

discordia, f [dis-cor] ,
; Discordia, f ,

edax, iicis [edo] ,

e-disco, didi'ci, - , 3 1) ; 2)

edo,

di, sum,

III

edere (esse)

e-do, didi, ditum, 3 1) ;

2) ;
edi:ico I XIV
e-duco, xi, ctum, 3 ,
effemino I [ex-femina] -

11

li,

effero,

iicis

/t.

etatum, efferre [ex-fero]

[i]

,
i,

fcci, fectum, 3 [ex-facio] 1) ;

2) ,
,
; 3)
I ; . animam
,

frcgi,

effi:igio, fugi,

fractum,

[ex-frango]

, 3 [ex-fi:igio]

(.

.)

egeo, ui,

, 2

.),

e-numero I ,
1 l. ( . dat.
usque . usque
11 , , itum, j"re ,

id)

Epaminondas,
( . 418 - 362
no

.
/t.

.),

( - .

(.

50 - 135

[Epicurus]

Epicurus,

(341 - 270

.),

epigramma, alis n

episti:iIa, I VI
epitaphius, i

arum I pl. , ;
epi:iIor, atus sum, ari I [epi:ilae]

[equus] 1) ; 2)
IX
equitiitus, us [eques]
equus, i ,
ergo l. ,
enpio, ripui, reptum, 3 [e-rapio]
eques, itis

eloquens, ntis 1) . praes. lqur;

2) adj.
eloquentia, I [eIOquor]
XXI
eloquium, i n [lqur]
e-lOqur, locutus sul, IOqui 3
e-Iuo, lui, IUtum, 3

Epicurcus,

/t.

egestas, atis I [egeo]

cgi . ago
ego, gen. mei
egredior, gressus sum, gredi 3 [e-gradior] ;
elegans, ntis ,
elegantia, I [elegans]
elephantus, i .
eligo, lcgi, lectum, 3 [e-Iego] ,

Epictctus, i

gen.)

/t. .),

effnngo,

11 enim cOllj. , , hOTOMY

enim-vero adv. ,
Ennius, i , . nn;
Quintus . . (239 - 169

1)

2) ,

, ( - dat.)

erro

emendo I ;
e-metior, mensus sum, j"ri 4 1)
; 2)
e-mitto, misi, missum, 3 ;
animam . ,
, cmi, emptum, 3 XIX
1 enim l. , -

error, oris

[erro]

; ,

e-rubesco, bui, - , 3
erudio 4 ,
;

e-ri:impo, rupi,

ruptum, 3

e-ruo, rui, ri:itum, 3

(solum)

347

exerceo, ui,

esca, f [edo 1] ,
et conj. ; 1
etiam conj. [et-jam] ;
; solum ... , sed .
... , ()

Eturia,

()

, 06

I .-

f 1) .

Europa,

2)

no

Euxinum, i n (sc. mare)

e-viido, viisi, viisum, 3 ; ,

e-lO,

ventum,

vi,

e-vito 1

1)

/.

1)

111
ex-anlmo 1 [anlma]

3)

2)

pass.

i,

ceptum, 3 [ex-capio] 1)
2) ; 3)
1 1) ; ;

-lii

1 ,
excludo, clUsi, clUsum, 3 [ex-claudo]
;

ex-colo, colui, cultum, 3

ex-cucio

, ;

pass.

ex-ciitio, cussi, cussum, 3

um [ex-ago]

[ex-anlmo]

existimo 1 [ex-aestimo]
,

gi .

eXlgo
exemplar, iiris n [exemplum]

exitus, us

[]

ex-oro 1 ,
expeditus, , um ;
miles . ,

-ll, ,

pulsum, 3
f [experior] ,

ex-pleo,

lvi,

2)

ltum,

2 1)
(famem,

sitim)
explico 1
exploriitor, oris [exploro]
exploro 1 ;
-, posui, positum, 3 ,
;

XIV

expnmo, pressi, pressum, 3 [ex-premo]

1) ; 2)
ex-pugno 1
expulsus, , um . ll
exquiro, quisivi, quisitum, 3 [ex-quaero]
,

ex-sequor, secutus sum, sequi 3

,

exemplum,
n 1) , ;
2) , IV
1

ii, [tum,

exsequiae, iirum f [ex-sequor]

348

eximius,

-,

(06

actum, 3 [ex-ago]

experior, pertus sum, iri 4

ex-.aspero 1 ,
-d,
cessi, cessum, 3 ,

2)

experientia,

ex-

exclpio,

gi,

eXlguus,

[exerceo]

XVI

exercltus, us
eXlgo,

lt)

Etuscus, i ,
Eunus, i . ,
Euphriites, is , lL

III

exercitatio, onis f [exerceo]

lL no

2)

2)

2 1) ,
exercere ;

um,

se

exsilium, i n ,
ex-sisto, stiti,
,

ex-solvo, solvi, soliilum, 3 ;

beneficia . ()

exsllti . exsislo
ex-struo, Slruxi, structum, 3
um [extra]

extra . . . ,
ex-Iraho, xi, clum, 3 ,

lmus,

, 1t

Falerii, orum

n1t

Faliscus, i
ll,

[facilis]

exlernus,

alis

exspeclalio, onis f [exspecto]

ex-sl 1 , VIII
exstinguo, stinxi, stinclum, 3 ;
pass.

facultas,

um 1) ,
2) XIV

lli,

pass.

falsum, 3 ;
V
um 1) part. perf. [ll;

falsus, ,
2) adj. ,
, f 1) , ; 2)
fames, is f
fas indecl. n [for] ()
; Q; fas est ,

fateor, fassus sum,

2 [for]

F
,

bri

1)

2)

XIX

Fabius, i , .
Quintus F. Maxlmus Cunctator
. -
Il

1t

nn;

m1t;

203

1/.. .

fabncor, alus sum, ari 1 [faber]

,

fablila,

f 1) ; 2) ; 3) -

11
Fabullus, i ,
f adv. [faci1is]
faci1is, [fiicio] , XI
fi.icio, fi, fi.iclum, 3 1) , ; ; ; iter [.
, ; injuriam [.
,

( -

dat.);

potestatem f. ;
vim [. ; f.

;
carmlna [.
;
finem [. ;
praedam
[.

;
2) . III
faclio, onis f [facio] ,

faclum, i n [facio]

, -

fatum, i n [for] ,
Faunus, i ..

xv

.. ,

fauslus,

um [faveo]

favi, faulum, 2

oris

, -

, facis f ; ,
Februarius, i (sc. mensis)
fecundus, , um
feles, is f
felicllas, atis f [felix]
feliclter adv. [felix]
li, i'cis I
femlna, f VIII
adv. ,
ferio, - , - , 4 ,
, li, liilum, 1) , ;
n. ; 2) ,
; 3) , ; 4) ;
legem f. VII
ferocltas, atis f [ferus] ,

ferreus, , um [ferrum] 1) ;
2) ,
ferrum, i n ; ,
ferus, , um 1) ; 2) ,

349

festino 1
festus, ,
fictus, ,

fidis,

[fides]
adv.

fidellter

2)
formosus, ,

fingo

[fidlis]

, ;

2)

; )

, ; ) ,
,

[finis] ,
finitlmus, i
fio, factus sum, fieri (pass. facio)
1) , ; 2)
;

, ,

firmo 1

gitium,

rn

Flavius, i
vus,

, u. nmn

rn;

..

t,

f1exi,

evi, etum, 2 ,
us [fleo]
, ui, , 2 [flos] , IX
s, 'f1oris
utus, us [fluo]
um, lnis n [fluo] ,
u, xi, , 3 XXVI
uvius, i [fluo]
fociilus, i ,
foedus, eris n ,
fons, ntis [fundo] , ;
XXI
, itus sum, fiiri 1
tus,

350

fors / (m. mo nom . sg.)

[fero] (ri)
fortasse adv. , ,
fone adv. [fors]
fonis, 1) , ; 2)
, XI
fn adv.
[fortis] , ,

/ ; ; ,
pl. , XIX
fonuniitus, , [fortiina] ,
foniina,

i n , XXVI
fossa, /
foveo, fovi, fotum, 2 1) ; 2)
,

, ; )

frango, fregi, friictum, 3 , XVI

frater, tris
fraus, fraudis / ,
frequens, ntis
frigus, oris n
fructus, us ; pl. XVI
frugifer, , ~,

[forma]

figo, xi, , 3 ,
figiira, /
f, / [filius] 1
fus, i V
um, i n ,
fingo, finxi, fictum, 3 1) ,
; 2) ,
finio 4 [finis] 1) ,
; 2) ,
finis, is 1) , ; 2)
finitlmus,

fides, ei / 1)

= futiirum esse (in/. /ut. esse)

/
1) , ;

frumentarius, , [frumentum]
; res frumentaria

frumentum, i n ( )
frustra adv.
fuga, / 1) ; 2) ;

III
rn

III

fugio, fiigi, -

, 3

(.

.) ; -

III

fugitivus, i [fugio]
fugo I [fuga]
fulgeo, fulsi, - , 2 ,
fulmen, lnis n [fulgeo]
fumus, i
fundltor, oris
fundo, fiidi, fiisum, 3 1) , ;

(bellum); se gerere ; 3)
; 4) III
Getae, arum , /L~,

2) , XYI
fur, furis
furor, oris ,
furtim adv. [fur] ,
furtum, i n ,
fusus, , um . fundo
futiirus, , um 1) pat. fut.
2) adj. ,

sum;

gigno, genui, gum, 3 ,

VI
gladiator, oris [gladius]
gladiatorius, , um [gladlator]

Gaius,

(.

.)

praenOmen

Gallia,

ulterior

Transalpina

Gall1cus, , um [GaI1ia]
Gallus, i ,
gaudeo, gavisus sum, 2
(

- /.)

gaudium, i n [gaudeo]
gelidus, , um [gelu]
Gellia, f , .
Gellius, i , . non;
Aulus . ., II . . 3.
gelu, us n ,
gemino 1
gmus, us [gemo] ,
gemo, ui, um, 3 , ,

GenJiva, f (. )
gener, eri
genitus, , um . gigno
gens, gentis f [gigno] , XIX
genui . gigno
genus, eris n [gigno] 1) ;
2) , , ; 3) . ,

, ,

f 1) ; 2)

glorior, atus sum, Iiri 1 [gloria]

,

XXIV

, .

Gracchus, i
:

Tiberius

(162 - 1
Sempronius

.,

3.)

Gaius

(153 -121

G.

3.) -

cognOmen;

Sempronius

/l

graci1is,
grJidior, gressus sum, grJidi 3 [gradus]
,

gradus, us , ; .
XVI
Graecia, f ; . gn
., . ,
u .

Graecus,

um

Graecus, i

grammaticus, i .
grandis, , IlI
Granicus, i , .
(. )

granum, i n ,
grates f /. (ge/L dat. )

Germania,

gladius, i
gloria,

mo

/L~eMea

Germanus, i

gero, gessi, gestum, 3 1)

2)

1)
2) ;
gratiam agere ; 3) ,
V
gratia (/. gratia . n
gratia,

gl,

[gratus]

praep.

ge/L)

, , -

atus sum, ari 1 [gratus]

351

gratus,

Il.

- dat.)

um 1) ,

2)

1) ,

2)

il,

Hadriaticum

3.),
,

onis

Hannibal, alis
.

(.

248 -

ll no

3.),

Hasdriibal, alis

, -

hasta, f
hasti1e, is n [hasta] ()
haud adv. ; ;
haurio, hausi, haustum, 4
Helena, f . . , ll

Helicon, onis
, ,

no

nll,

Hel1espontus,

(. )

Helvetii, orum

, ,

(. )

Heraclitus, i

352

(.

484 -

mo

( 1

(sc. castra)

Hibrus,

(. )

(n.

hujus, dat. huic)

XIX

, ; ;

hic adv. ,
I [hiems] ;

hiems, hiemis f XXI

hirundo, inis f
Hispania, f
Hispanus, i ,

ister,

tri

(.

Yll

historia, f .
hodie adv. [ + die]
Homcrus, i ,

no,

no

mo

inis
honeste adv. [honestus] ;
honestus, , um [honor] ,

oris 1) , ;
2). (rerum)
1 [honor] ,
,

ll,

Heraclfa,

3.),

orum

aris

heres, cdis , f
heri adv.
Herodotus, i

non

hIibeo, ui, itum, 2 1) , ; se

habere ; 2) ; in
conjugio . ; 3) ; .
l servorum
hablto I [] (. . in + .)

183

hiatus, us

228

425

3.),

noo

gustus, us
gutta, f

gravitas, atis f [gravis]

grex, gregis 1) ; 2)
gu I . (. .) ,

Hadria,

HercUles, is

gravis,

. .

(J2-

ll

non;

Horatius, i
Quintus

Flaccus

(65 - 8

.),

//..

nom;

Cocles,

n. is . ,

alus

sum,

ari

hospes, ilis
2) D,

[hoSlis] 1) ;

n.:

hOSlis, is m, f 1)

2) ,

iII,

", /w. .

ud (n.

iIlius, dat. illi)

6 l. [ill]
ust 1
imago, i'nis f
imber, bris ,
imitatio, 6nis f (. - ll.)
im-maliirus, , um , ;

hiic l. [hie]
humani'tas, atis f [humanus]
,

hortor,

Ilias, lidis f

humanus, , um [homo] 1) ;
2) , VI
humi1is, [humus] ;
humus, i f ,

im-mineo, -, -, 2
immolo 1
Im-mortalis, [mors]
immus, atis f [im-munus]

im-pavi'dus,

um

impedimentum, i n [impedio]

1
ibi l. ; ; I
ictus, us
Ida, f ,
idem, elidem, idem [is-dem] (
) VIII
idoneus, , um , ;

Idus,
,

lm

.,

/.

(. : - D .

13-

igu l. ,
,

ignarus,

um

(.

n.) , -

ignavus, , um ,
ignis, is III
ignominia, f [in-gnomen =
,

ignosco, n6vi, n6tum, 3 [in-gnosco =

nosco] ,
ign6tus, , um [in-gn6tus = notus]

(.

. . .,
.

12-167

impeditus,

um [impedio]

, ;
//..

(miles)
impendeo,

-, 2

( . . -

dat.)

impensa, f ,
imperalor, 6ris [impero] 1) ;
2) ,
;
n//..

impt!ro 1 1) , .;
2) , ; 3)
( - dat.); 4) (

- dat.) XVII

impelro 1 ,
impetus, us [im-peto] ;
,

im-pi'ger, gra, grum

, -

.. ..
,

) III

ignorantia, f [ign6ro]
ignoro 1 [ignarus] ,

impedio 4 [in-pes]

imperium, i n [impero] 1) ;
2) ; summum i. (

, ; /.

im-pleo, evi, elum, 2

im-pl6ro 1 ,
im-porto 1 ,
importiinus, , um , -

353

ntis ,
impri"mis adv. [in-primus]
im-probus, , um 1) , ;

2)

impudentia, f
impulsus. us
im-puni"tus, , um [punio]
in praep. 1) . . n : ,
,

2) . abl. n : , ; 1
in-auditus, , um [audio] CJI
i-d, cessi, cessum, 3 ,

incend!arius,

[incendium]

incendium, i n [incendo]
incendo, ndi. nsum, 3 1) ,
,

um 1) , 2) ,
;

3)
inci'do. ci'di, -, 3 ,
in-ci'to I 1)
; equum i. ,
; 2)
in-cliido, si, sum. 3 [in-claudo]
,

m, f

[il] ,

1
in-colo, colui. cultum, 3 1) ; 2)
XIV
incolUmis, ,
in-commodum,
n
1) ;
2) , ; incommooo

- gen.)

in-credibi1is. [credo]
in-curro, (cu)curri, cursum, 3
,

in-dignor, atus sum, ari I [dignus]

,

in-dignus,

um

in-dividuus,

354

f [in-fama]

um [divi'do]

infero. intUli, iIIaCum, inferre ;

bellum i.
inferus, , um ,
; pL inferi. orum 1)
, ; 2)

um

um

[firmo]

CJl

in-flammo 1 1) ; 2)
;

in-fluo, fluxi.

fluxum, 3

ingenium, i n [in-geno
;

2)

gigno] 1)

ingens, ntis XIII

ingenuus, , um [in-gigno]

ingredior. gressus sum, gredi 3 [in-gradior]

in-humanus, , um ,

inimJcus. , um [in-ami"cus] ;
inimi"cus. i , VIII
initium. i n XI
IJIIO, Jecl, jectum, 3 [in-jacio] 1)
( nw -;11 + .); 2) ,
(

inde adv. 1) ; 2) ,
in-di"co, xi. ctum, 3 ,

infamia,

in-firmus,

; 2)C~T

in-certus,

in-diico, xi, cCum, 3 ;

in-duo, ui, iitum, 3 (mo - abL)
industria, f
in-eo, ii, i'Cum, i"re 1) ; consilium
i. ; 2) ;

infescus.

um [doceo]

incola,

in-doccus.

im-JIts.

injuria,

- dat. )

f [in-jus] 1) ;

2) , ; injuria
; ) V
in-juste adv. Uustus]
i-s, ntis [] ,

in-numerabi1is.
XVIII

[numero]

inopia, / [in-ops] ,
inquam de/ect. (2 . inquis, 3 .
inquit)
inque = ! in
inquiro, quisivi, quisitum, 3 [in-quaero]
psi, ptum, 3

(I -.);

sdi,

sessum, 2 [in-sedeo]
- dat.)
/ pl. (. [in-sedeo] 1)

(I
au

insidiae,
;

2)

(),

[in-signum]

inspicio,

spexi,

spectum,
.

instantius adv.

3 [in-specio]
XXVI
[insto]

institiitum, i n [instituo]

II

in-sto, stiti, -, 1
instumentum, i n [instruo]
in-stuo, xi, ctum, 3 1) , ;

3)

III

insUla,

it!g,
;

it-d,

. . ,

cessi, cessum, 3

vi,

inter-vi!nio,

ventum, 4
- dat.)
um [tolero]

in-tolerandus,

1 intro adv.
II intro 1 ,
intro-diico, xi, ctum, 3 ,

intuli . infi!ro
in-vado, vasi, vasum, 3

IV

- dat.); i. solem
interdiu adv. [inter-dies]
inter-dum adv.
inter-ea adv. ,
inter-eo, , u, ire rn
interficio, fi, fi!ctuM, 3 [inter-facio)

inti!rim adv. [inter]

.)

2)

vi,

ventum,

4 1)

, II

inventor, oris [invenio]

in-victus, , um [vinco]
in-video, vidi, visum, 2
invidus, , um [invideo]
in-visus, , um [video]
invito 1
invitus, , um ,
; se (, te) invito
Iphigenia,

..

ci!ptum, 3 [inter-capio]

(.

ipse, ipsa, ipsum (gen. ipsius, dat. ipsi)

,

i,

ira, / ; pl.
iracundus, , um [ira] ;

-, irasci 3 [ira] (I
dat.)
iratus, , um [ira] , (I - dat.)
irrigo I
irrisor, oris [in-rideo]
is, , id (gen. ejus, dat. ei) , ;

irascor,

II

interpres, i!tis

ll,

( )

intercipio,

im-

(, )

xi, ctum, 3 [inter-Iego]

XV

inter praep.

inter-vallum, i n

in-vi!nio,

instituo, ui, Utum, 3 [in-statuo]

2)

, ;

, rn

insigne, is n [in-signum]
insignis,

3)

2)

insideo,

pers. inti!rest XVI

i-sn,

interrogatum, i n [itg]
inter-rogo I XXIV
inter-sum, fui, -, esse (. dat.) 1)

Isocr4tes, is

..

(436 - 338

355

. .), mo

Issus, i f
iste, ista,

, .

istud

(n.

;
;

ita ... ut:

conjunct.

2)

();

... ,

ita ut

um
iUique conj.

[]

(),

.. ..

lpe't.

paf.

fut.

Jura,

( mo8.Jl.JUl

lpe't.

..

.IIIJI

( mo-

.) II

Il

no

..

Jupprter, Jovis
8JIJI

't

. .,

um

iterum adv. ,
IthJica, f ,

, . . ItQCmb A.lI)

iter, itineris n 1) , , ;
i. magnum ; 2)

itiirus,

Juno, onis f

item adv. [ita]

2) ,
summum j.
, 117 - 105

Julius, i , .. non; Gaius

J. Caesar .. Caesar
jungo, nxi, nctum, 3 Uugum] ,

IIus, ,

.JI

Jugurtha,

mo.

no

();

Italia,

istius, dat. isti)

ita adv. ,
1) ... ,

blJl nnOJ/3

CJl

. olia.

ltJ

mo

J
jiceo, ui, ftum, :Z
jiicio, ji, jiclum, 3 XIV
jam adv. , ,
janitor, oris Uanua] ,
janua, f
j6cor, ilus sum, iiri 1 Uocus]
jocus, i ; jocum
Jovis .. Jupprter
jubeo, jussi, jussum, :Z
jucunditas, iitis f Uucundus] ,

um Uuvo] 1) ;
2) ,
judex, lcis Uudico] IX
judicium, i n Uudex] 1) ;
jucundus,

2) ,
judico 1 Uus + dico] 1) ; ;
2) ,
jugum, i n Uungo] 1) , ; sub
j. mittr (.

), (.):

,
.,

356

jure .. jus
juro 1 ] ,
jus. juris n 1) ; 2) ; jure
XIX
jus-jurandum, juris-jurandi n Uus + juro]

jussi .. jubeo
jussus, , um .. jubeo
jussus, us Uubeo] ; jussu

justilia, f Uustus]
juslus, , um Uus] IX
1 juveniilis, Uuvis]
II Juvenilis, is , ..
cognOmen; Decimus Junius J.

.,

no-

( .

30 - . 127 . .)
juvenis, (m. junior, -ius, gen.
-ioris) , ; juvenis, is m,

, ;

juvenlus, iilis f Uuvis] ;

,

jiivo,
.

jiivi,
-

jiilum,

.) III

Kalendae, iirum f
Cal.) ,

bl

(.

1u

al.,

.,

//

= Lueius
i ,
14, oris 1) , ; 2) -

Laus,

lapsus

sum,

laboriosus, , [Iabor]
l 1 [lii] 1) , ;
2)
, 11
Lc,

. ,

Lacedaemo(n), ~nis f (

IX

IV,

liivi, lautum (laviitum), 1

leetor, oris [Iego]
leetus, i ,
legatio, onis f
legiitus, i 1) ; 2) ,

legio, onis f [Iego]
lego, lgi, leetum, 3 1) ; 2)

III

Lacedaemonius,

, na

onis
Laconfca,

-m

lacnma,

= Lacedaemonius,

()

levis,

laedo, si, sum, 3

. nn
,

(488 - 480

1/. .)

, .

es f , .
1) ( ); 2)

, II
l

XXI

Lesbla,

iiris n
lacus, us ; 1. Lemannus

i ,
onis XIX
Leonfdas, '.
l,

nOllll

l,

Laeeania,

l. , JIJI

Letus,

; -

lente

),

Lacedaemonius,

1 [levis] 1) ; 2)

. )

l, legis f IX
libellus, i (deminut.

l) ,

laetitia, f [Iaetus] ,
laetor, iitus sum, iiri 1 ,
,

l.

bri

l, ,
;
,

IV

erum 1) ,
2)

toga libenor (Iibera)

aro

r l/O.

latitiido, fnis f [Iatus 1]

Latium, i n ,

[Itbens]

l,

laevus, ,
lapis, fdis
Latinus, , [Lattum]

libens, ntis
libenter

laetus,

laudo 1 [Iaus] VI
laurus, i f ;
laus, laudis f 1) , ; 2) ,

lenftas, atis f

Lc,

I,

latroeinium, i n ,
1 latus, ,
11 latus, eris n ,
laudabllis, [Iaudo] ,

l/O

purpura)

(.

III

357

orum

[Iiber] (
XVI
1 [Iiber] (

li!i.

)
lib~ro

libertas. iitis f [Iiber]

Libitina, f .. ..

I
,

i n

mo

lieentia,

(),

!,

ui!,

-. 2 impers.

3)

6blO,

ligo. onis ,
li. inis n ; ,
limosus. ,

LingOnes.

lupus. i
luseus. , ,
lux. lueis f 1) ; 2) ,
; m luee I
luxuria, f
Lyeurgus. i ,
Lydia, f . ,
Iyra, f .

onis

n.,

s.

Mac~do,

()

. .

lingua, f 1
liquo 1 , (vinum)
lis. litis f ,
Liseus. i ,
litigo 1 [lis + ago] ,
littera, f ; pl.: 1) , ; 2) ;

loquor. locutus sum. loqui 3

lueeo. luxi, -. 2 [Iux]

lueerna, f [Iueeo] ,
Lueifer. eri [Iux + fero] ,
; nn~

; ,

iitis
cognomen; Gaius

(.

Cilnius
70 - 8

u,

no/l.

ap~

..

/l.

.),

no

nmo;

magis

adv.

posit.

magister,

litus. oris n ()
locus. i 1) , ; pl. ',
orum n I
longe adv. [Iongus] 1) ; 2) ;
3) ( superlat.)
longitudo. inis f [Iongus] XXI
longus, , m 1) ; 2)

358

(gladiatorius)

lugeo. luxi. -. 2 ,
lumen, inis n [Iueeo] ; .

no n)

li,

na (/ . /l. .)

lietor. oris

',

. no6

libum.

- abl.)

Lueius. i , .. praeniJmen
ludus. i [Iudo] 1) ; 2) pl.

compar.

tri

[magnus]

(superl.

maxime,
XVII
,

magistra, f ,
magistriitus, us [magister] 1)
; 2)
;

pl.

magnifieus.

[magnus + fiicio]

magnitudo. inis f [magnus]

magnus. , (compar. major, -jus; gen.
majoris; superl. maximus, , m)
1) ; 2) ,
; 3) YI
Mahlirbal. lilis , n
6aJ

major 1)

magnus; 2) pl. majores, um

male
fv.
(compar.
pejus,
superL
pessime) [malus)
malericium, i n [male + facio) JI
malignus, . um [malus + gigno) JI,

malo, malui,

-, malle [magis + volo)

XIV

m1ilum, i n [malus] JI,

miilum, i n .
malus, . um (compar. pejor, -jus, gen.
peJons; superl. pessi'mus, , um)
1) , , JI; 2) JI
, V
mando 1 [manus + do] 1) ;

2)

mandare

, ;

se fugae

nsi, n,um, 2 1)

manipi:ilus, i

2) ,
VIII

[manus)

.)

Marcus, i
, is n

, .

praeniJmen

altum

mariti'mus, . um [) ; res
mariti'mae
mari'tus, i ,
, onis . Vergilius
artilis,
is

,
.
cogniJmen; Marcus Valerius .
. (. 40 - . 104 /j. .),
mo

Marullus, i ,
mater, tris I
matrimonium, i n [mater] ,
; in matrimonium ducere
(1

matrOna.

magis ,

maximus, . um . magnus
mecum = cum
medicina. / [medi'cus]
,

medi'cus, i
mediterraneus, . um [medius + terra]
;

Mediterraneum

medium, i n [medius]
medius, . um ,
li . bonus
Melpomi!ne, es I . .
,

no-

membrum, i n ();
memini, -, meminisse de/ect. (. gen.)

xxv

oris
memorabi1is,

(.

gen.)
,

[memor]

Manlius, i , . non
manus, us / 1) ; 2) XVI
Marathonius, . um ; pugna
Marathonia ,
mo no6u (490

no,

/j.

fv. ,
,

maturo 1
maxime fv. superL

. )

I [mater]

, no-

memoria.

/ [memor]

memoria

2)

[memor]

1)

mendax, iicis
Meneliius, i

na,

mens, ntis / ; II
mensa. /
mensis, is XXI
mensus, . um . metior
mercator, oris ,
merces, edis / ,
Mercurius, i . . ,

( mo

ui. itum, 2

( - de

meritum, i n []
meri'to ,
merus, . um ;

pass.
+ )
;

359

metior, mensus sum, i"ri 4

meto, messui, messum, 3

metuo, ui, -, 3 [metus]

(. .) -

metus, us ,
meus, , um V
mi 1) = mibl (dat. ego); 2) voc. sg.
meus
miles, s IX
m, ium n pl. ill
mtliis,

[miles] ,

f [miles]

, ,

domi militiaeque

mi11e idecL, pL m, ium n XXI

.
,
mimus,
, mo

Minerva,

notu

,
I.lYK,

(mo . l.l)

minime adv. 1) superl. parum:

;
2) , ; .
s ()

minimus, , um . parvus
ministrator, oris [ministro]
ministro 1 ,
minor . parvus; pl. minores
Minucius, i , . non;
Quintus . Rufus . , I.l

qJ6

minuo, ui, blum, 3 [minus]

minus adj. adv. (. parvum)

um 1) part. perf.

minuo;

2) adj.

miror, iitus sum, iiri 1 (. .)

, XXIV
misceo, miscui, mixtum, 2 ,

miser, , erum ,
miseria, f [miser]
missio, onis f [mitto] 1) ;

360

.),

(.

VI

no6

mitto, mlSI, missum, 3 1) ;

2) (), III
modestia, f ,
modo adv. [modus] ; ,
; modo ... , sed etiam
... , (, )
modus, i 1) , ; 2)

mti,

64..

minblus,

no

132 - 63

2)
Mithridiites, is

) ,

quem ad modum ; ejus

modi ; 4) tpQ.III.
VI
moenia, ium n [munio

<

moenio]

molestus, , um ,
mollis, ,
moneo, ui, itum, 2 1) ;
2) , IV
mons, ntis III
monstro 1 [moneo] , 11
monstrum, i n [moneo]
monumentum, i n []
mora, f ;
morbus, i
mordeo, momordi, morsum, 2
Morini, orum , ,

I.l

.-n.

morior, mortuus sum, mori 3 (part. fut.

moriturus) [mors]
moror, iitus sum, iiri 1 [] 1) ; 2) ,
mors, mortis f
mortiilis, [mors] III
mortier, , erum [mors + fero] ,

mortuus,

um 1) part. perf.

morior;

2) adj.

mos, moris

motus, us

pl.

XIX

[] ;

movi, molum, 2 1) ,

;
castra .

, ;

2)

IV

adv.

Mucius, i , .
Gaius . Scvl .

nn;

nasus, i
natalis, [nascor] ; dles .
, onis f [nascor] , XIV
nalo 1 ,
nalura, f [nascor] 111
naluralis, [natura] , -

(. <<) ( / . 1/. .)

mulier, eris f
muIierciila, f [mulier]

mulliludo, inis f [mu\tus] 1)

; 2) ,
muHo adv. [multus] ,
,

nalus, , um
nauarchus, i

mullum adv. (. plus, superl. plun) [mullus] ;

mullus, , um (. n. pl.
plures, plura, gen. plurium; superl.
plunmi, , ) ; pl.

adv. . imperat.
conjunct. ;
q\lidem

..

conj.

conjunct.

nonom.

nm.

ltO)

(= neque) conj. ; ...

(neque ... neque) ...
necessarius, , [necesse]
, ; necessarius, i
();

, ,

nanciscor, naclus sum, nancisci 3

I 11
nascor, nalus sum, nasci 3

necesse esl ,
necessllas, atis f [necesse] -

11 conj.
Nammejus, i

longa

111

, ; III

musca, f
mulo 1 IX
mutus, , um
mutuus, , um

XIII

naclus, , . nanciscor
1 adv. ,

XXVlI

navis, is f

11

no

Nausicaa, / . .
nauta, [navis] 1
navlglUm, i n [navigo] ,
navigo 1 [navis + ago] -

naufragium, i n [navis + frango]

mundus, i , II
munio 4
munilio, onis f [munio]
munus, eris n ,
murus, i , XXI
Musae, arum f (sg. Musa,

nascor

mu, .

[]

.)

nego I 1) ;
2) ; . + . . inf.
, VI

negotium, i n

XIV

ne-fas idecl. n ,
neglegenler [neglego]
neglego, xi, Clum, 3 [nec-Iego] (.

+ otium]

361

Nemeaeus.

um

(Nm

[ne-homo]

ml

(gen.
nulli"us. dat.
neminem, aL nullo)
2) adj. .

1) subst. ;
YI
nemus. 6ris n
nepos. otis 1) ; 2)
Neptunus. i . . ,

(mo

.ll . )

neque

solum ... sed etiam

() ... , ()
nequitia, f .
Nero. onis . . cognomen;
Tiberius Claudius N.
., nmo (54 - 68 /1. .)
ne-scio 4 ,
ne-uter. tra, trum (gen. neutrlus, dat.
neutn) , ro;
( ); . neutrum (sc. genus)

() ; ()

necis f

[]

()

niger. gra, grum

1 nihil subst. ideel. (= nil)

novies [ove]
novitas. JJtis f [novus] .

novus,

um

1II

, noctis f
nubes. is f ,
nubilus. , um [nubes]

);

, ,

inis n 1) , ; 2) .
; 3) .
nomino I [] , -

362

noster. tra, trum [no5]

noto I [nosco] ,
notus. , um [nosco] 1) ,
; 2)

nubo, psi. ptum. 3 [nubes]

.

nil = nihil 1
ni1um. i n
Ni1us. i ,
nisi () ; . :
, () XXIV
niveus. , um
nobili~. [nosco] 1) , ; 2) XVIII
s. JJtis f [nobi1is]
. ui. Itum. 2
noctu adv. []
nocturnus. , um []
nolo. nolui. -. [-vl]
.

1
nonaginta
non-dum adv.
... ; ...
non-nullus. , um ;
non-nunquam .
nonus. , um [ov]
nos, gen. nostri nostrum 111
nosco, novi, nOtum, 3 , -

ro

11 nihil adv.

III

dat.)

nullus. , um (gen. nuHius. dat . nulli)

[ne-ullus] ,
num adv. . ,
Numa Pompilius
(715 - 672 /1. .)
numero I [umrus] , 11
numerus. i 1) . ;
2) . III
nummus. i .

num-quid .
nunc adv. . III
nunquam [ne-unquam] III
nuntio I [nuntius] , III

nuntius. i

1) ; 2)

nutrio 4

, III

nuluS, us

ad

nutum

nympha,

, .

interj.

itum, ire

rn,

ji,

objicio,

jeclum, 3

[ob-j]

obIiilus, , um . offero
obIitus, , um . obIiviscor
oblivio, onis / [obIiviscor]
obIiviscor, lilus sum, livisci 3 (.

,
,

/ [obsldeo] 1) ,

2)

sdi,

sessum,

[ob-sedeo]

n.

no,

Olymplae

[omnis]

ob-sto, si,
ob-strepo, strepui, strepilum, 3
ob-sum, fui, -, esse ; , _
ob-Iempero I
obtineo, tinui, tentum, 2 [ob-teneo]

occiisus, us [occido] ,
occido, cidi, ciisum, 3 [ob-ciido) 1)
; 2) rn; ) ( )
XXIV
occido, cidi, cisum, 3 [ob-caedo]

occullO I
I

olfacio, eci, factum, 3 ,

li adv. 1) -, ; 2)

omnino adv.

obsidio, onis / [obsideo]

ob-signo I ,

- . rnl, -

olea, /
oleum, i n [olea]

Olympia,

obsideo,

n.

officium, i n [opus + f] ,
VHI
orrundo, fudi, fusum, 3 [ob-fundo] !,I

obses, idis

Octaviiinus, i ; . Augustus
. Augustus
oCloginta
oculus, i , ;
odi, -, odisse de/ect.
odiosus, , um [odl]
odor, oris ; pl.
, obtUli, obIiitum, offerre [ob-fero]

Ogygia,

gen.)

obscuro I [obscurus]

oboedio 4 [ob-audio]

. . . , -
ob-,

occurro, curri, cursum, 3 [ob-curro)

omnis, , XI
onus, eris n ,
,

/ [opus] ; ;
operam dare (. dat.)
opificium, i n [opus + fiicio]
,

oporte!. uit,
,

-, 2 impers.

oppidum, i n 1) ; 2) III
no,
posui, posilum, 3 [ob-]
,

opprimo, pressi, pressum, 3 [ob-premo]

oppugnatio,

onis

[gn]

[ob-]

oppugno I ;
ops, opis (. dat. sg. -) /

363

1) ,

; ;

2) pl.

, ; ,

optrmus, , um . bonus
opto 1 (. .)
1 opus n idecL ,
(6 - abl.); opus est
11 opus, i!ris n 1) , ,
; 2)
, f [Os) ,
oraci:ilum, i n [oro) 1) , , 6
KOWP

2) ,
, onis f
[oro) ; orationem
h XI
orator, oris m [oro)
orbls, is m , ; orbis
,rru (terrae) , ,
XV
ordo, rnis m 1) , ; ,
; 2) XXI
ongo, rnis f [orior) ;
;

(sol

ornamentum, i n [)
ornatus, us m [) ,
1 1) ; 2) II
Ornytus, i m - ,
1 [os) 1) ; 2) ,

ortus, us m [orior)
os, oris n , XXlI
os, ossis n II
ostendo, ndi, ntum, 3 1) ;
2) , ;
ostento 1 [ostendo) ,

osHum, i n [os)
otium, i n 1) , ; 2) ,
IV
Ovidius, i m , . non;
PubIius . Naso .
(43 . . - . 18 . .)
ovis, is f II
ovum, i n

364

l.

paeninsiila,

+ insiila)

pagus, i m

: , -

adv. ,
palma, f - 1) ; 2)
panis, is m II
Papirius, i m , . non
, paris , XVII
paratus, , um 1) . perf. paro;
2) adj. ;
, peperci,
-, 3 (. dat.) ,

parens, ntis m, f [pario) (,

); pL
, ui, um, 2
pario, pepi!ri, partum, 3 ;

orior, ortus sum, iri 4 1)

ontur);
2) ,

pactum, i n

Paris, rdis m

Parmenio, onis m

1 [pario) 1) , ;
VI
parricida, m (
2)
)

pars, partis f ,
partrceps, crpis [pars + capio) ;
subst.
m, f (),
( )

parum adv. (compar. minus, superl.

minrme) ,
parvus, , um (compar. minor, minus,
gen. -Oris; superl. minrmus, , um)
. , VIII
passus, , um . patior
11 passus, us m ; (
qbl = 1,48 ); ill passus
(passuum) ,
() = 1478,7 XXI
pastor, oris m XIV

pateo, ui,
:Z 1) ;
2)
pater, tris 1) ; 2) ; pl. =
patres conscriptl: ,
patientia, f [patior] ,

patior, passus sum, pati 3 1) ,

,
;
2) ,

[pater) 1)

2)

Pedius, i , .
pejor, pejus . malus
Peleus, i .. .

non
,

egi,
naufraglUm

iictum,
.

percutio, cussi, cussum, 3 1) ,

; 2) ,
per-disco, didi"ci,
3
per-do, di"di, di"tum, 3 1) ; 2)

xi,

ctum,

1)

; 2)

peregrinatio, onis f
perennis, [per-annus] ;
-,

ii, um, ire l,

perfectum, i n , mo
I

-,

ti,

liitum,

fectum, 3 [per-facio] 1)
2)
perfidia, f [per-fides]
per-fodio, odi, fossum, 3 ,
perfi"cio,

eci,

, ;

perfugium, i n [per-fugio]
per-fungor, functus sum, fungi 3
Periander, dri
. 585

- abl. )

.),

(.

625-

2)(0

1) ;

II

3)

peritus,

um

(.

gen.)

, ;

perliitus,

-,

um .
mansi, mansum, :Z

per-mitto, misi, missum, 3

per-moveo, movi, mOtum, :Z ,

pl.

pependi . pendo
peperci . r
peperi . pario
praep.

periculosus, , um [periciilum]
periculum, i VI
peripateti"cus, i , n mo

pendo, pependi, pensum, 3 1)

;
2) ; 3) (
pro scelere)
Penelopa, f .. .
penetro 1

2)

, (mo

pellis, is f ,
pello, i, pulsum,

se

paucus, , um 1) , ;
2) n,. pl. l,
paulo l. [paulus] , ,
-; paulo post
pauper, eris [paucus] II
paupertas, iitis f [pauper]
, pacis f ; , IX
pectus, oris n ; ,
pecunia, f l III
pedes, ltis [pes] , ; -

-lIg,

per-duco,

patrimonium, i n [pater]
patronus, i

per

-;

II

patria, f [pater] , 11
patricius, i [pater) ; pl.

1)

4)

pernicies, ei f l,
pernocto 1 [per-nox]
perpetuus, , um [per-peto] -

365

, , ; in perpetuum ,
per-p(lto I ,
Persa,
per-sequor, secutus sum, sequi 3

f [per-severus]

[per-si]

pertinacia, f [perti'neo]
perti'neo, ui, -, 2 [per-teneo] 1)
;

2)

.)

um [per-via]

1)

2) (. 0,3 ) IX
pessi'mus, , um . malus
peto, lvi, u, 3 (. .) 1) ,
; 2) , III
Phaeiices, um - . ,

Pharnoces,
/1. .),

is

(63 - 47

aHC~UX

359 - 336 /1. .)

philosophia, f -
philosophus, i -
Philoxenus,

( - ) , .

Phintias,

cognlJmen

(/

pisclna, f
Pisistrlitus, i

518 -

(.

560-

/1. .),

Piso, onis , /(. coglwmen

placeo, ui, u, 2 ; impers.
placet
planta, f
planus, , um ,
Plato, onis (427 - 347
/1. .), UJlO

multus

plebs, plebis f , IX
plenus, , um XVI
plenque, pleraeque, plerlique ! ,
plerumque adv.
Plinius, i , . non; .
Secundus (Major) . (2379 /1. .), -nf?lma-

plures,

(.

multi) pl.

plunmi,
plus

(superL

multi) pl.

, -

(.

adv.

multum)

XV

. . ,

Pluto, onis

no (OIno
- )

litis n

Poenus, i

lli,

/1. .), JlO

Phoenix, lcis pictor, oris [pingo]

366

(.

no

Philippus, i

.),

pedis

piriita,

plausus, us

per-venio, vfni, ventum, 4 1) ,

; 2) ( - . +

pes,

/1.

pingo, pinxi, pictum, 3

527

per-suadeo, suiisi, suiisum, 2

( - dat., - .)
per-tempto I ,
per-terreo, ui, i'tum, 2 ,

pervius,

438

perspi'cio, spexi, spectum, 3

;

id-Us,

III

il,

no

perseverantia,
persona,

pie adv.

lli,

ci'tus sum, fri 2

onis

,
.

cognomen

Pompejus, i , . nn;
Gnaeus . Magnus

/t. .), IIO

(/06 - 48

IIOu

lO I1In (

),

lI03

pondus, i!ris n ,
posui, posltum, 3 1)

2)

castra

, ;

. III

pons, pontis
Pontrcus, ,

l/iI

. no6 l/OlO )

pontifex, rcis ,
Pontus, i ,
populiiris, is [populus] ,

polestas, itis f 1) , ;
2) ; vitae
necisque .

polio, onis f
potior, lIus sum, iri 4 ,
( - abl.)
POlis, ; compar. , ius
,

potius adv.
,

ui,

(potis]

compar.

, ;

[poto]

, 2 , ()

prae-cedo, cessi, cessum, 3

<

pro-

r~go]

possum, potui,

XI

-, posse [potis + sum]

.

1)

2)

xv

11 post adv. 1)

2)

, ,

post-ea adv. ,
postei-quam = postquam
posterior, ius (compar. posterus)

(superL

i,

praeclpio,

Ci!ptum; ~ [prae-capio]

praeciplto I [praeceps]

prae-clarus,

1) ,

onis [prae-dlco]
praeda, f
praedo, onis [praeda]
praeCeclus, i [praeflcio] , ; . minor
-, li, lilum, ferre

eci,

fi!clum, 3 [prae-facio]

(.

dat.)

prae-for,

praeceplum, i n [praeclpio]

praeClcio,

posti!rus, , i!rum
post-quam XIII
,

2)

1 post praep.

praeceps, cipllis [prae-caput]

Porsenna, (I . /t. .)
porta, f (sg. pL) IV
portentum, i n ,
porto 1 , ; ,
XXVII
portus, us ,
positus, , .
possessio, onis f [potis + sedeo]

stmus,

i , . nn
potens, ntis 1) . praes. possum;
2) adj. ,
polenlia, f [potens] , ,

popUlus, i IX
porngo, rexi, rectum, 3 [por-rego

smus,

potus,

populor, itus sum, iri 1

sl

xv

postero die)

postridie adv. [<

atus

sum, rari I

prae-millo,
posterus)

misi,

missum, 3

praemium,

[-]

1) ,

367

2) ,

-,

inis n

( non 6l.

Marcus, L
-

Lcius ..)

(.

posui, positum, 3

2)

dat.)

praesertim .
praesidium, i n [prae-sedeo] 1) ,
;

2)

III

prae-sto, stiti,

-, 1 1) ;
( - dat.); 2)
,

prae-sum, fui,

(.

-, esse

dat.)

,
.

praeter praep.

1) ,

pl. preces,
um) ,
pridem adv. ,
pridie . [ (= prae) + dies:1

primo . [primus] ,
primum adv. [primus] , ;
cum primum ; quam
primum
primus, , um ; in primis
princeps, cipis [primus + ciipio] 1) adj.
, ; 2) subst.
, ,

prior, prius; gen. prioris (compar.

pro-avus, i

praeter-eo, ii, itum, ire

.)

um [praetereo]

..

um 1)

16-

praetor, oris
:

no
;

1)

-]

[< praitor

2)

praetorium, i n [praetor]

prandium, i n
pressi, pressum, 3 1) ;
; 2) ,
pretium, i n , ; . f -

368

11

-d,

um ,
cessi, cessum, 3 ;

ll,

[pro-crastinus]

procul adv. , ,
procus, i
prod-eo, ii, itum, ire

3)

procrastino

praeter-quam adv.
praetextatus,

probus,

()

priscus, , um [] ,
pristinus, , um [prior]
prius-quam
priviitus, , um [privo]
privo 1
praep. . ahL 1) ; 2) ;

2) ,
praeter-ea adv.

praetentus,

, ;

(.

(n.

, - III

praesagium, i n
prae-sentio, sensi, sensum, 4
,

pretio

precis f

III

-,

1)

;
,

IX

proditio, onis f [prodo]

pro-do. didi, ditum, 3

produco, xi, ctum, 3

proelium, i n XVHI
profecto adv. [pro-factum] ,

professor, oris
,

[pro-fiiteor]

prorll;io,

fi,

fi!ctum, 3 [pro-fiicio]

proficiscor, fectus sum, ficisci 3 [pro-fiicio]

pro-fundo, fudi, fusum, 3 1) ;
2)
pro-gri!dior, gressus sum, gri!di 3 [
griidior] ,
prohibeo,
ui,
um,
2
[pro-hiibeo]
1) ,
;
2) , ( - .,
- abl.); 3)
projlcio, ji, ji!ctum, 3 [pro-jiicio]
; se projicere
proletarius, i ,

posui,

sum,

proprius, , um 1) ,
; 2)
propter . . . 1) , ;
2) , - III
propter-ea , () ;
. quod
pro-pulso I ,
pro-si!quor, secUtus sum, scqui 3

no

(.IIJIQ

prosilio, ui,

-, 4

proverbium, i n [pro-verbum]

pro-vldens, ntis
provincia, f

[pro-vincio]

lJ..lIu

nostra

Gallia

nmo

/l.

(. )

um superl. [ro] ,
XIX
ntis [provldens]

prudens,

f [prudens]

prudentia,

Prusias,
/1.

.),

(186 - 149

. )

pubIlcus,

um ,
res pubIlca . res XVI
f
[pudicus] ,

pudicitia,
pudicus,

prodesse

um

pueHa, f ,
puer, i!ri 1) , ; pl. ; 2) IV
pugna, f , 1
pugno I (pugna)
pulcher, chra, chrum ,
V
pulchritudo, lnis f (pulcher] ,

pulsus, , um .
pumex, lcis ;
;

(no)

punio 4

prospere adv.
pro-sum, fui,

Proserplna,

protlnus adv. ,
pro-venio, vi, ventum,

proxlmus,

promissum, i n [promitto]
pro-mitto, misi, missum, 3 III
promunturium, i n
1 . . . III
11 adv. (. propius, superl.
proxlme) 1) , ; 2)
po~o 1 UJ
propinquus, , um [prope] 1) ,
; 2) ; propinquus, i
-,

Protagoras, . (481411 /1. .),

pro-ti!go, xi, ctum, 3 ;

[]

morte

Pupius, i
puppis, is f

, lC.

non

369

purpura, / ; .
cum lato clavo
. w u.

nJln

purus.

puto 1

um

vitam puram agere

. .

idis /
Pyrenaeus. i (sc. mons)

XI

pyrais.

Pyrrhus. i . (319 - 272

thagas.

(1

.). u.

/1.

. 1';

quartus. , um [quattuor] l'

qua-si l. . .

quater [quattuor]
quattuor
-que nonom (
Jl) 1) ; 2) ; 3) .
queror. questus sum, queri 3
( w

- . )

qui. quae. quod (gen. cujus. dat. cui)

.). n (n. )

/1.

nJlO:

2) nw n

pron. inte". et relat. . ;

.

nJl pron.

qui

quii l. (sc. partc u. via)

quadraginta [quattuor]
quadngae. rum / pl. ( sg.)
[quattuor + jugum] . Jl
.

JIO

quadringenti.

[quattuor + ccntum]

quaesitum. 3 1) ;
2) ;

quaesivi.

) . III

qua1is.
quam

(no )
l.

2)

1) .

...

3)

JI u.: ;
(

XI
superl.

4) quam ...
...,

quam-quam conj.
quam-vis conj. .
1 quando l. 1) ; 2) -
11 quando conj.
quanto l. [quantus]
1 quantum, i n [quantus]
: . ; quanti

. () V

370

dem:

is (ci) () ().

qui

nwblX

Jl

ut is (. conjunct.)
IV

quia conj. .
quibuscum = cum quibus
qui-cum-que. quae-cum-que, quod-cumque pron. re/at. .
()

l.
;

11 quid . quis
qui-dam. quae-dam.
ide/.

quod-dam

1) pron.

-;

2) subst.

qui-dem 1) . ;
2) . ; ... . . 1
quidquam . quisquam
quid-quid . quisquis
quies. tis / . ; qUlctcm
agere. quiti se dare
qui-libet, quae-libet, quod-libet pron. inde/. .

quin l.
11 quin conj. (nOCJl lJlO8

JlO)

qui-nam, quae-nam, quod-nam pron. in-

11 quantum l. [quantus]
quantus. , um (no Jl);
qua-re [qui + rcs] 1)

Jl

quid

quaero.

t~.

quinquaginta [quinquc]
quinque
1 quintus, , um [quinquc]

m
,
lC.
Quinlus,
praenlJmen
quis, quid 1) ron. inte". , ;
2) ron. ide/. -, - 11
quis-quam, quid-quam pron. ide/.

11

~, -~

quis-que, quae-que, quid-que (subst.),

quod-que (adj.) pron. ide/.
quis-quis, quid-quid pron. illdef. subst.
ide/.

2)

()

XXIV

qu-d ,

quoniam conj.

+ dam]

+ jam]

(=)

quo-que , ;
quot adj. idecl. !

MHore,

R
radix, icis f XVI
rapio, ui, plum, 3 ;

3) ()
4) , ;

hr ;

rei militaris r.
XI

,
ratm

5)

ratis, is f
r-d, cessi, cessum, 3
recens, nlis , ;

um [rego]

XXVII
recupi!ro I [reclpio]

(),

recuso 1

reditio, onis / [redeo]

re-duco, xi, clum, 3
reCello, Celli, -, 3 [re-fallo]

li,

lilum,

Cerre 1) ,

3) ;
re-Cugio, fugi, fug1tum, 3

2)

III

raro adv. [rarus]

rarus, , um
ratio, onis / 1) ,

regaIis, [rex]
regina, / []
regio, onis / [rego) ,

2)

recle adv. [rectus]

re-Cero,

[quum

red-do, dldi, dllum, 3 1)

; 2) III
red-eo, ii, i\um, ire
redlmo, i, emplum, 3 [red-emo]

, ( )

quondam [quum (=

rec1to I ()
re-condo, dldi, dllum, 3 ,

quo

...
quo-ad adv. ,
quo-cumque adv. ()
1 quod . qui
11 quod conj. , ,
,

();

ceplum, 3 [re-capio]
se recipere
fuga $ recipere

reclus,

qui-vis, quae-vis, quod-vis pron.

adj. ,
1 quo adv. 1) ; 2)
11 quo conj. 1) (= ut )

i,

reclpio,

xv

regno I [rex) ,
regrtum, i n [) 1) ;
2) , III
rego, xi, clum, 3 (. .) ,

reg~edior,

xv
gressus sum, gredi 3 [re-gra-

dior) ,
RegUlus, i m , lC. cognlJmen
rejlcio, ji, jeclum, 3 [re-jacio]
,

relinquo, liqui, liclum, 3 ,

XIX
reliquiae, arum f [rellquus) ,

371

reli'quus.

-.

[relinquo]

XVI

nsi. nsum. 2

remedium. i n ;
. i'gis
re-mitto. mi"si. missum. 3 1) ;
2)

-.

movi.

lC.

sponsum. 2

XIII

responsum. i n [respondeo]
resti'tuo. ui. utum. 3 [re-statuo]

reti'neo. tinui. tentum. 2 [re-teneo]

re-vertor.
[verto]
-

1) ;
2) XV

(UJlU

IJ;

rem ;
qua re (= quare) , ;
res pubIi'ca , ;
res adversae ; res novae

;
res
secundae ; res gestae rn;
sic res se habet
;

mo

(.

Rhenus. i

XVI

re-scindo. sci'di. scissum. 3

re-scnl>o psi. ptum. 3

no

rQJlJlueu

lC

rQJlJlUU

(. )

(Rhodus]

Rhodus. i f

, l-n.

no .

rideo. risi. risum. 2

repudio 1 [re-pes]
repuli .
repulsus. , . repello
re-quies. tis f ,
requiro. quisivi. quisitum. 3 [re-quaero]
,

XXI

pass.

regis IX
Rhea, f , malC ;
Rh. Silvia lC. u. ,

Rhodius. i

re-pleo. eVI. tum. 2

re-parto 1 1) ; 2) ; victoriam r. () + .

versus sum). verti 3

Rhodanus. i

re-peto. i"vi. i"tum. 3

reperio. repperi. repertum. 4 [re-pario]

372

repens. ntis ,
repente adv. [repens] ,

spondi.

re-nuntio 1 ()
. ratus sum. reri 2 ,
-. pUli. pulsum. 3 ,

res. rei f

respondeo.

Remus. i

re-si!co. secui. sectum. 1 1) ;

2) ,
resilio. silui. sultum. 4
respi'cio. spexi. spectum. 3 [re-specio]

( lC

; -

.)

ridicUlus. , [rideo]
ripa, f ()
risus. us [rideo]
rogo 1 , VIII
Roma, f ; Romae ;
Romam ; Roma
Romiinus. , [Roma] ;
Romiinus. i ; Romiina,

RomUlus.

lC.

-u

753 - 716

/j.

( no

.)

rosa, f
rumor. oris ,
rursus adv. 1) , ; 2) ,

sis,

saccUlus. i ;
sacer. cra, crum ,
sacerdos. otis , f [sacer] ,
sramtum, i n [sacer]
sacrum, i 11 [sacer] 1) , ;

2)

sal, salis

/1. .

2/8

1) ; 2)

II

Salamis,

i"is

480

,
J

,
mo
OiJ

no

i , .
non;
Gaius S. CrispJS .
(86 - 34 /1. .),
salto 1 ;
saltus, us
salus, ~tis f [salvus] 1) ; 2)
, ; 3) ; 4)
; salutem dicere
IX
salutatio, is f [salutoJ
salutitor, oris [salUto]

Sallustius,

saluto

-, :Z [salvus]
salve
salvus, , um ,
stus, , um

sguis, i'is

sani'tas, iitis f
sano 1 [saus] ,
Sants, um , lI,

r{JJI.JlUU

um 1) ; 2)
V

; pl.

mo

( . )

sat = satis
satii!tas, iitis f [satis]
satis l. 1) , ; 2) XXVI
Scaevola, , . cognlJn; . Mucius
scando, sdi, ssum, 3 ,
(

- . )

scapha, f . ,
scelus, i!ris n n;

schola,

f [scio]

scio 4
Scipio,

is

XI

n, .

cognlJ-

n; . rlius

scriba,

[sc]

/l.

scribo, psi, ptum, 3 111

scriptor, oris [scribo] ; s.
rerum
scriptum, i n [scribo] ;

scutum, i n
secum = cum se
sudum praep. . .
sudus,

[seudus]

um [sequor] 1) ,
2) ,
XXI
securis, is f ,
sed conj. , , , 111
sedi!cim [sex + decem]
si!deo, sedi, sessum, :Z , -

s-jug, i, tum,

semel

(. )
sus,

/l.

.salveo,

sapio, ii, -, 3
sri',

siti,

/1. .

, -

[sapio] 1) adj.

2) subst. XIV
siti, f [sais] V

Sardes, ium f

saecUlum, i n ;
saepe l. ,
saevus, , um ,
sagitta, f
sagittarius, i [sagitta] ,
Sgutum, i n ,

tis

l. ,

sm, i'is
smi'

n [sero]

[sm]

373

semper adv.
senator. oris [sen1itus]
senatus. us [senex] , III

Seneca, , /(. nOn;

Lucius Annaeus S. .
(/(. 4 /1. . - 65 /1. .),

senex. senis 1) adj.

2) subst.

, I

sensim adv. [sensus]

-,

sensus. us
;

2)

[sentio] 1)

XVI

sententia, f [sentio] 1) ,
; 2) ; 3) ,

sentio. sensi. sensum. 4 1) ;

2) ; 111
septem
septimus. , um [septem]
septuagesimus. , um [septuaginta] -

000

signum, i n 1) ,
,

();

3)

2)

/l.

III

silentium, i n [sileo]

, /(

sequor. seciitus sum. sequi 3

( /( - .); militiam s.

series. ci f [sero) ,
serius: , um ,
sermo, onis 1) , ; 2)

sevcrus, , um ,
sex
sexaginta [sex]
Sextius, i , /(. nomn
1 sextus, , um [sex]
11 Sextus. i , /(. praenOmen
si conj. 1) (); 2) ;
3) XXIV
sic adv. 1) , ; 2) xxv
Sicilia, f
sic-ut , , ; s. ... ita

(sic)
sidus, eris n , ,
significo I [signum + facio] ,

silens, ntis 1) part. praes. /( sileo; 2) adj.

, ; s.

septuaginta [septem]
sepulcrum. i n l1l
sepultiira, f ,
Sequani. orum ,

III

sero. sCvi. satum. 3

scro adv. [srus]
sCrus. , um ,
servilis. [selVUS]
servio 4 [selVUs] 1) ; 2)
; 3)
servrtus. iitis f [selVUs] , -

374

senecta, f = senectus
senectus. iitis f [senex] III
senesco. senui. -. [senex] ,

servo I 1) , ; 2) (officia) XIV

servus, i
sessum . sedeo
seu = sive
seventas, iitis f [sevrus]' ,

sileo. ui, -, 2
silva, f l'
Silvia, f . Rhea
simi1is. , XI
simi adv. [simi1is]
simplex, icis XI
simul adv.
simUlo I [simi1is] 1) ; 2)

sinccre adv.
sine praep. . VI
singuliiris. [sigi] 1) ,
; 2) . (sc. numerus)

singuliitim adv.

[sigi] ,

singUli.

. ,

slno. sivi. sltum. 3

sitis. is f
situs. us

[sino]

; ,

socius. i
XIV
Socriites. is

(469 - 399

.),

sol. solis

Sol. Solis

IiI noJlOIiO

solatium. i n [solor] ,
soleo. sus sum. 2
, XXIII
sollic1tus. , um
Solo. onis (. 636 - : 559
.), /iOo

solum l. , ; (neque)
s.... , sed (etiam) () ... ,
()

solum. i n ,
solus. , um (gen. solius, dat. soli)
1) , ; 2)
V
solvo. solvi. soliJtum. 3 1) ,
;
navem s.
,
;
2)
(obsidionem); 3) (I1l)
sornnio 1 [somnium]
sornniurn. i n ,
sornnus. i
sonus. i
soror. oris f
sors. sortis f , ,
Sparta, f (), -

11

(74 - 71

.)

spatium. i n 1) ; 2)
, ()

spero 1 [spes] , 11
spes. spei f XXVI
sphaera, f .
spintus. us [spiro] 1) , ;
2)

spiro I
sponte

, oc.JleC mo8.ll

Spartacus. i

specUlor. iitus sum. ari 1 [specio]

sive (= seu) conj.

soci(!tas. atis f [SOCIUS]

specio. spexi. spectum. 3 .

spectitor. oris [specio]
speculatorius. , um [specUlor] -

no.

2) sua

(m,

spons] 1)
tua) s.

statirn l. [sto] ,
statua, f [statuo]
statuo. ui. iitum. 3 [sto] 1) ;
2)

JIJI,

XIV

statiira, f [sto] (hom1nis)

stella, f , 1
stipendiarius. i [stipendium]

stipendium. i n ;
stipendia facere

stirps. stirpis f ,
sto. st(!ti. stitum. I II
stol1dus. , urn
struo. struxi. structum. 3 III
studeo. ui. -. 2 (. dat.) 1) ,
;
2) ;
3) IV
studiose l. [studium] ,

studiurn. i n [studeo] 1) ,
; 2) , ; 3) (
)
;
4) ;
III

stultitia, f [stultus]
stultus. , um
suadeo. suasi. suasum. 2 (. dat.)

, ;

suavis.
sub praep. . .

; , ,

, III

375

sub-eo, ii, itum, ire

,

subIto adv. [subItus]

subItus, , um ,
subIiitus, , um . tollo
subIimis,
sub-ministro I ., .
sub-mitto, misi, missum, 3 ,

subsisto, stiti, -, 3 .
Su, orum

(UJlU
),

sui, fi,

fectum, 3 [sub-facio]

fui,

esse

supi!rus, , um [super] ; pl.

supi!ri, orum 1) ; 2)

. .)

Sulmo, onis

super-venio,

ventum, 4

vi,

suscipio,

cepturn,

i,

()

-, esse ,
11
surnrnus, , um (superl.

surn, fui,

();

(togam)

(n.

abl.

1) (),
2)

f [superbus]

XIV

1 superbus,

[super]

11 Superbus, i . Tarquinius
superior, -ius (. supeus) 1)

();
;

376

2)

.();

suus, , um V
Syraciisae, iirum f
Syracusiinus, i

()

'

supenora

f [tabiila] 1)

tll,
;

t,

2)

f 1) ; 2)
;

tabiilae
(451

(n.

nO.llO) , ;

suspicio, onis f [sub-specio]

suspicor, iitus surn, iri I
sustineo, tinui, tentum, 2 [subs-teneo]

supeus)

sumptum, 3 1) ,
; diem s.

2) ; 3)
super praep. .

superbia,

[sub-capio]

sumpsi,

npa.lleH)

3
;

UJI

ma.ll

supplicium, i n , ; ;
s. sumere ( - de + abl.)
suppano, posui, positum, 3 [sub-pano]

.ll;

surno,

.,

sui (gen. ); dat. sibi, . abl. se

111
Sulla, , . cognlJmen;
Lucius Comelius S.
. (/38 - 78 . .), nO.ll,
(82 - 79

( - dat. )

super-sum,

Subrius, i , . praenlJmen
subsidium, i n [sub-sedeo] ; 80.

supi!ro I 1) , ;
2) , ; VIII
superstes, stitis [super-sto]

.),

3) ; duodecim

liO XIX
tac.eo, ui, um, 2 11
tacltus, , um [taceo] ,

taedium, i
Taenarus, i ,

talis,
t

(no )

XI

adv. , , XXIII
t adv. , ,

/iQ

tandem adv. [tam-dem]

tango, Icti'gi, tactum, 3 1) ,
;

2)

IV

tanlo adv. [tantus] ;

I tantum, i n [tantus] ;
; tanti
11 tantum adv. [tantus] ;

tantus,

um

);

(00

()

'

Tartiirus, i

, no

IlXO

(. )

taurus, i .
tecum = cum '
tego, xi, ctum,

,
,

( - dat. (00)

+ 00/.)

tempestas, atis f [tempus] 1) ;

2) = adversa t. ,
templum, i n ,
tempto I , ;

tempus, oris n
tendo, tetendi, tentum (tensum), 3
,

arum f pl. (. ,
ui, ntum, 2 1) ; 2)
, ; 3) ; 4) ; 5) xv
', , i!rum 1) ; 2) ;

',
(,

+ sto,

'

';

'.

2) oll

';

1) '

nepe/t.

): ,

'

f [< *terstis

' ]

teti'gi '. tango

Thais, i'dis f . , . ,
Thales, is ( . 624 - 547
Thali'a,

tegumentum, i n [tego] ,
Telemachus, i . '.
Tellus, i . , ,
telum, i n (,
adv.

/t. .), .

II

'

, .

um

testis, is

,/lO

Taur:lcus,

[terra]

', oris [terreo] ,

tertius, , um [ter]
testamentum, i n [testis]
testificatio, onis f [testis + facio] -

/t. .

510

'.

<)

Superbus

bUI lll '

tardo 1 ,
tardus, , um ,
Tarquinius, i , ,
blX '

terrestris,

adv. [tardus]

3) ,
tenuis,
' [tres]
tergum, i n ; tergo ; terga
vertere
', f ; ; 'ii mari'que
I
',
ui, um, 2 ,

theatrum, i n .
arum f , mo

( )

thesaurus, i .
Thetis, i'dis f .

'.

, '

. , ,

Thrax, cis

( .- )

Thressa, f
Thuri'nus, i ,

Il

Tibi!ris, is ,
Tigris, is , n.
, ui, -, 2 (. .) V
timi'de adv. [timi'dus] ,
timi'dus, , um [timeo] ,

timor, oris [timeo] ,

Titus, i , ,. nlJn
toga, f [tego] , '
. II

37.

tolero 1 ,
tollo, susti, subIiitum, 3 1) ;
2) ; de medio 1.
Tolosiiles, ium ,
JC (.

(. )

torreo, torrui, tostum, 2 ,

tot adj. idecL pL ,

tot[dem

+ dem] adj.

[101

idecL

pL

totiens [tol] ,
totus, , um , V
tox[cum, i n .
tra-do, d[di, d[tum, 3 1) ;
filiam t. ( - dat.);
2) ,
,

( mo

( )

tranquillus,

um [trans-quies]

trans praep.

, ,

XIV
,

trans-alpinus,

um

// )
,

trans-eo,
,

[tum, ire

ti,

trans-fero,

(.

.)

liitum, ferre

trans-porto 1 ,
trecenti, , [Ires + cenlum]
tres, tria (gen. trium) , XXI
tribiinus, i : 1)
-

, -

378

3) t. mil[-

tribuo, ui, iitum, 3 1) , ;

2) , , i
tribiitum, i n [tribuo] ,
trii, , [triginta)
triduum, i n [tres + dies]
;

triginta [tres]
Tristia, ium

(sc.

carm[na)

[tristis]

tristis, ,
tristitia, f [Iristis] ,
triumpho 1 [Iriumphus] ,

1) ,
lriumphum canere

Troja,

.-n. .

Trojiinus,

[roj]

um

trucido 1 ,
tu, gen. tui III
tuba, f ,
tueor, tu[tus sum, turi :Z (. .) ;

li .

fero

Tullia,

tum adv. 1) ,
()ro

transliitus, , um . transfero
trans-m[gro 1
trans-mitto, misi, missum, 3

tum

l8na

nj'J ;

.)

tragoedia, f .
traho, xi, ctum, 3 1) , ;
2) IV
trajectus, us [Iraj[cio]
traj[cio, ji, jectum, 3 [Irans-jacio]

noc,

triumphus, i

tra-diico, xi, ctum, 3

2) 1. plebis

Tomitae, iirum

2)

XXIV

tumUlus, i ,
tunc [tum-ce] 1) , ;
2) ()ro
turba, f , ; t.
militaris ,
turpis, , XVH
turris, is f . (:
noeMHM

/ )

um [tueor)
um [tu] V
yndareus, ei . . ,

tutus,
tuus,

 na

2)

()

tyrannus. i

1) ,

yrus.

i f

(sco

m)

uber. (!ris ,
1 ubi 1V 1
11 ubi COlljo ; (=

, III

uter. utra, utrum (gen.. utri'us, dato utri)

, ( )

primum)

; ,

), II

lli)

ulter,

tra,

um (gen.. ulli'us, dato

-, -

ulterior.

ius
1)

tum)

Gallla
u1ti'mus.

um (superlo

Gallla

ultenor)

, III

umbra, f
um(!rus. i
una 1V [unus]
unda, f
unde 1V
undeviginti [unus-de-viginti]
undi'que 1V ,
unguentum. i n
universus. , um [unus + versus] ,

unquam 1V -
unus. , um (gen.. unius,

dato

u)

unus-quisque.
una-quaeque.
unumquodque
urbiinus. , um [urbs] (n )

urbs. urbis f (n. ) XIV

ursus. i
usque 1V 1) ; Uo .. ad ()
.. ; 2) ,

usus. us

uter-que. utra-que. utrum-que

utriusque, dato utri'que) ,

(gen..

ubIque ,
Ulixes. is .
,

ut conjo 1) idico , ;
conjuncto ; ; ;

2)

ullus.

0.0

, mo

1V

ut

hum

2)

XVI
1) , ,
; 2) ; 3) ;
! " Ita (sic)
; ..

[utor] 1) ,
2) , ; Uo belli

1 uti 1V conjo = ut
II uti inf, praeso utor

[utor] XI
atis f [utills] ,
uti'nam conjuncto !
utor. usus sum. uti 3 ,
, XXI
utrum ... an ..
uva, f ,
uxor. oris f ,
uti1is.

uttas.

v
vacatio. onis f [vaco]
vaco 1 , ;

vacuus.

um

- 00/0)

vado. -. -. 3 ,
vadum. i n [vado] ,
vae! interjo ! !
valde 1V [valldus] , ,

valeo. ui. -. :z 1) (
); vale! , ,
;

2)

3)
valetiido. i'nis f [valeo]

valles. is f
vallum. i n ,
varie 1V [varius] -,

vali'dus.

um [valeo]

379

vari~tas.

varius.
;

itis f [varius]
1) ,
2) , XV
,

vasto I ,
vates. is 1) , ;
2)
-ve (yce'teHoe vel] (nono ', ) . vel
vectigal. i1is n
vector. oris [veho]
Vedius, i , . non
vehemens.
ntis
[veho]
1) ;
2) ,
vehementer adv. [vehemens] ,

veho.

xi.

pass.

ctum.

vel [< imperat.

volo II] 1) ,
2) adv. ;

';

velocrter adv. [velox]

1 velox, Ocis ,
11 Velox. Ocis 8, . cognOmen
vel-uti ; ; ,

vendo, di'di, drtum. 3

fl,

..

(mo

mo);

2) no
venustus. , ,
ver. veris n XXI
yeb~o I ,
verbosus, , [verbum] ;

i n 1) ;

, ;

vere adv. [verus]

380

[verto]

verto, verti. versum. 3 1) ,

;
2) , ;
pass. XXVI
Verucloetius. i ,

'mu

3)

II verum. i n [verus] ,
verus. , 1) , ,
; 2) (somnium) III
Vesta. f . . ,
'

veneficium. i n
vu, i n ,
lO.
vi.
ventum. 4 1) ;
2) ( ) III
v~nter. tris ,
ventus. i XXVI
Venus, ~ris f . . 1) ,

versus. us

Vestilis. is f (sc. virgo)

1/. .)

versiciilus, i [versus]
verso I [verto] 1) ; 2) ,

1 verum

venabUlum. i n

Vergilius. i , . non;
PubIius . Maro .
(70 - 19 1/. .), no
ventas, iitis f [verus] , IX
vero adv. [verus] , , ,
Verres, is , . cogllomen;
Gaius Comelius . .,
. ( 73 - 7 J

2)
IV

..

vester. (, trum [vos] V

vestis. is f
vestitus. us [vestio]
Vesuvius. i ,

veto, ui. i'tum. I XV

vetus. ~ris (superl. vetemmus) ,
XI
vetustas. atis f [vetus] ,

via,

vii. .

[viginti]

vicinus. i
victor. oris [vinco] XXIV
victoria, f [victor] 1
victoriOsus. , [victoria]

victrix, icis f [victor]

vicus. i ,

videli'cet adv.

[video + licet]

vi'deo,

vidi,

visum,

pass.: 1)

3)

vigeo, ui, -, :2

1)

:2
2)

2)

f 1)
;

..

viginti

3)

2)

1Ul

ill,

vincio, vinxi, vinctum, 4

[vo]

1) ,

vi'nco. vici, victum, 3 v1

vincUlum, i n [vincio] nu. pL

vindi'co 1 ,
vinea, f [vinum]
vinum, i n
violens, ntis [vil] ,
violo 1 [vis] ,
vir, viri 1) , ; ;
2) , IV
virga, f 1) ; 2) ,
virgo, i'is f
vindis, 1) ; 2) ,
vinus, Utis f [vir] 1) , ,
; 2) IX
vis f (gen. dat. sg. Ilem; . vim,
vi; pl.: vires, virium, vius) 1) ,
; 2) ; 3) ,
; 4) II
vita, f [vivo] 1
vitiosus, , um [vitium] ,

volens, ntis 1) paf. praes.

2) adj.
1 volo 1
11 volo, volui, - , velle

vito 1

, ;

(. .)

2)

volo 11;

voluntas, iitis f [volo 11] 1) ,

, ; 2)
voluptas, iitis I ,
;

pl.

Volusenus, i
Gaius .

, u. non;

2)

.,

llll

uIl

vos, gen. vestri vestrum III

, vocis f ; IX
vulgiiris, [wlgus]
vulgo l. [wlgus] , ; v.
quod dici solet

vulgus, i n , , xv
vulnus, ~ris n XVlI
vulpes, is f
vultus, us ;

Xerxes, is ,
(486 - 465 1/. .)

nuu

vitium, i n 1)

VI

vigilia,

vituperatio, onis f [vitium + paro]

vivo, vixi, victum, 3 1) ; 2) IV
vivus, , um [vivo]
vobiscum = cum vobis
vociilis, [] ; .

Zeno, onis

(l -

1/. .), llu uo

....................................................................................................................................
.............................................................

3
9

............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................

........................................................................................................................................
.....................................................................................................................................

....................................................................
........................................................................................................................
........................................................................................

.....................................................

16
17
19
22
22
23
24

........................................................................ ..
........................................................................................... .
........................................................................................................................... .
..................................................................................................................................... .
.................................................................................................................... .
................................................................................................................ .
................................................................................................................ .
................................................................................................................. .
III (35). - III (40). - III
(41). - I
(43). - III .
(43).
' ......................................................................................................... .
.................................................................................................................. .
...................................................................................... .
............................................................................................... .
1 Il ............................................................................... .
111 ....................................................................................... .
............................................................................. .
.................................................... .
................................................................................................................................. .

382

27
27
27

28
29
31
32
35

45
46

47
50
50
52
54

58
59

......................................................................................................................

(60). - (61). - ( ... ). -

(62). - (65). - (66). -
(61). - (68). - (70). -
(70)
....................................................................................................................

60

...................................................................................................................

71
77
77
79
80
84

95

106
113
113
118
119
133
134
134
135
136
136

.........................................................................................................................................
............................................................................................................................

.......................................................................

.............................................................................

................................................................................................................
...............................................................................
..................................................

....................................................................................................
...........................................................................................

.......................................................................................................
.....................................................................

...............................

...............................................................................................................

.................................................................................................................................
........................................................................................................

.......................................................................................................................

.............................................................................................................................

..................................................................................................

.................................................................................................

...............................................................................
n .........................................................................................
Genetivus ..................................................................................................................................
Dativus .......................................................................................................................................
Accusativus ...............................................................................................................................
Ablativus....................................................................................................................................
......................................................................................................
...............................................................................................................................
Accusativus cum infinitivo ...........................................................................................
Nominativus cum infinitivo..........................................................................................

n.........................................................................................................................................

...................................................................................................................................

...................................................................................................................................
.................................................................................................................................

(174). -

143
144
145
146
146
150
152
154
159
159
160
164
166
167
170
173

tivus absoliitus (171)

................................

....................................................

180
181

383

183

J\JI .....................

..................................................................................
..............................................................................
Consecutio temporum ...........................................................................................................
................................................................................................................

....................................................................................
.............................................................

..........................................................................
.............................................................................

............................................................................
...............................................................
......................................................................................................
......................................................................................................................

....................................................................................................

JI...................................................................................................................................
..........................................................................................................................

..........................................................................

- .........................................................................................................

cr ,
u: ,
.
Jl

.. ..
.
. . m

..
.. , ..

25.12.96. . N.! -582. n. 10.09.98

688/16. . . . .
23,52 . . . 23,52 . .-. 24,70 .-. .

N.! 010146

.... 8000 EJ. ua 16 167.

,

101430, , -4, ., . 29/14.

., 101898, , , ., 7.

185
185
186
188
190
191
194
197
201
202
203
207
209
210
222
329
333