1

CONTOS POPULARES AFRICANOS

TRADUCIDOS AO GALEGO
biblioteca IES Antn Losada Diguez


Esta a historia que as nais lle contaban aos nenos e nenas de Nixeria
da disputa que Ceo e Terra mantiveran nun tempo moi remoto.
Ceo retivera a chuvia durante sete anos, ata que os cultivos se
estragaron todos e os mortos non podan nin ser enterrados porque a
aixada rompa na terra pedregosa. Por fin, mandaron a Voitre
suplicarlle clemencia a Ceo e a abrandarlle o corazn cunha cantiga
sobre o sufrimento dos fillos dos homes.
Cada vez que a sa nai cantaba aquela
cancin, Nwoye sentase transportado
distante escena do ceo na que Voitre, o
emisario da Terra, cantaba suplicando
misericordia. Por fin, Ceo conmoveuse e
deulle a Voitre chuvia envolta en follas de
iame de coco. Porn, cando regresaba
voando casa, a sa longa gadoupa furou
as follas e a chuvia comezou a caer como
nunca se vise. E foi tanto o que choveu, que
Voitre nunca mis regresou para entregar a
mensaxe, e marchou a unha terra afastada,
onde albiscara un lume. En chegando, viu que se trataba dun home
ofrecndose en sacrificio. Quentouse no lume e comeulle as entraas.
Todo se esfarela, de Chinua Achebe (ed. Rinoceronte)

2
De como se instalou a gata dentro da choza

"Haba unha vez unha gata, unha gata salvaxe, que viva soa na
matogueira. Cando ao cabo dun tempo cansouse da sa soidade,
tomou por esposo a outro gato salvaxe que, aos seus ollos, era a
criatura mis esplndida da selva.
Paseaban xuntos certo da por un carreiro
entre a herba alta, cando, zas!, da pradara
sau dun brinco o Leopardo, e arrebolou ao
marido da Gata, que quedou tirado polo
chan.
-Vaia!- dixo a Gata-. O meu marido mordeu
o po; agora comprendo que a criatura mis
esplndida da selva non el, senn o
Leopardo -e a Gata foise a vivir co
Leopardo.
Viviron xuntos moi felices, ata que un da,
cando cazaban na matogueira, de speto, catapln!, de entre as
sombras sau o Len, aterrou no lombo do Leopardo e chapouno.
-Vaia! -dixo a Gata-. Agora comprendo que a criatura mis esplndida
da selva non o Leopardo senn o Len.
E a Gata marchouse a vivir co Len.
Viviron xuntos moi felices ata que un da, cando axexaban s sas
presas no bosque, unha figura enorme cerneuse sobre eles e, zas! o
Elefante plantou a sa pata sobre o Len e deixouno pasado o ferro.
-Vaia! -dixo a Gata-. Agora comprendo que a criatura mis esplndida
da selva non o Len senn o Elefante.
As pois, a Gata foise a vivir co Elefante. Ruba ao seu lombo e
acomodbase rosmando no seu pescozo, xusto entre as orellas.
Viviron xuntos moi felices, ata que un da, cando paseaba entre as
altas canas da marxe do ro, pum!, ouviuse unha forte detonacin e o
Elefante esborrallouse na terra.
Ao mirar ao seu ao redor, a Gata s alcanzou a ver a un homio cunha
escopeta.
-Vaia! -dixo a Gata-. Agora comprendo que a criatura mis esplndida
da selva non o Elefante senn o Home.
E, as, a Gata botouse a andar detrs do Home e, ao chegar sa
casa, empolicouse dun salto ao teito de palla da choza.
3
-Por fin atopei criatura mis esplndida de toda a selva.
Viviu felizmente no tellado da choza e comezou a atrapar aos ratos e
as ratas da aldea. Ata que un da, mentres se quentaba ao sol sobre a
choza, ouviu rudos procedentes do interior. As voces do Home e da
sa esposa foron subindo de volume aos poucos ata que plum, plam,
ai!, pola porta sau despedido o Home e aterrou no po.
-Conque si, eh? -dixo a Gata-.
Agora sei quen de verdade a
criatura mis esplndida da selva:
a Muller.
A Gata descendeu do teito de palla,
entrou na choza e apoltronouse
xunto ao lume.
E al seguiu instalada desde entn."

4
As das caras do mundo

Esta unha historia do pobo Moru, un dos moitos que forman a
poboacin do Sur de Sudn.
Hai moito tempo, antes dos nosos avs e antes dos avs dos nosos
avs, o mundo tia das caras, unha cara arriba e outra cara abaixo. A
relacin entre as criaturas de ambas as caras era boa, confiando e
axudndose unhas a outras.
Un da, organizouse un gran banquete nunha das caras. Era a maior
festa do ano polo que todos os animais da outra cara tian moitsimas
ganas de asistir, pero cada cal deba buscarse a maneira de viaxar at
al. Por iso, todos os animais comezaron a pensar como poderan
viaxar at a outra cara do planeta para gozar da gran festa.
O da da festa achegouse e todos os animais capaces de voar
comezaron a sa viaxe.
A aguia xa estaba
preparada para a sada
cando a lebre, nun
descoido, saltou dentro
da bolsa da aguia
soando con poder
chegar, sen esforzo,
gran festa.
Na gran festa haba todo
o que poderan desexar.
Carne para os lens,
froitas para os monos, herba fresca para as cebras? at mel de
primeira calidade para os colibres.
A lebre sau da bolsa e todos os asistentes sorprendronse
preguntndose como un animal tan pequeno poda chegar at al. Os
elefantes e as xirafas gozaban e ran vendo lebre correr e danzar.
Aos dous das a festa terminou e todos os animais tiveron que regresar
aos seus lugares de orixe. A lebre comezou a preocuparse porque esta
vez a aguia, enfadada por ser enganada, non quixo levala como
pasaxeira.
A lebre, rapidamente, reuniu a todos os humanos daquel lado do
planeta e dxolles: Se me regalades unha corda para pasar aln do
mundo, eu compensareivos co maior touro que xamais vsedes.
5
Os humanos alegrronse pensando na gran festa que faran co touro e
axudaron lebre a pasar aln.
Pero realmente, a lebre enganraos xa que non tia ningn touro.
En cambio, atou forte a corda a unha roca mentres gritaba: Amigos
humanos! Agora debedes tirar forte, moi forte da corda. Ao outro
extremo est o touro atado. Todos comezaron a tirar forte da corda.
Que pesado este touro!, pensaban. E seguiron tirando mis e mis
forte da corda.
Tanto tiraron, que a corda rompeu lanzando a rocha e aos humanos
aln do mundo. Ao caer, a rocha rompeu as cordas que unan cada un
das caras facendo que se separasen cada vez mis.
Unha das caras
chamouse ceo e a outra
terra. Por iso tan
difcil que a xente da
terra poida comunicarse
coas do ceo e, s a
travs da natureza e os
animais, poden contactar
coa parte mis mxica
do mundo.

6
Como a sabedora se espallou polo mundo

En Camern viva en tempos remotos,
un home chamado Pai Ananzi que
posua toda a sabedora do mundo.
A fama da sa sabedora estendeuse
por todo o pas, at os mis apartados
recunchos, e todos acudan para
pedirlle consello e aprender del. Pero
aquelas xentes comezaron a
comportarse mal entre si e Ananzi
enfadouse con eles. Entn pensou na
maneira de castigalos.
Tras longas e profundas meditacins
decidiu privarlles da sabedora,
escondndoa nun lugar tan fondo e
insospeitado que ningun puidese
atopala.
Pero el xa compartira os seus consellos e estes contian parte da
sabedora que, por tanto, deba recuperar. E conseguiuno, metendo
todos os seus segredos nunha xerra.
Tras iso, buscou un lugar onde esconder a Xerra da Sabedora, e
dispxose a levar at al o seu prezado tesouro.
Pero, Pai Ananzi tia un fillo moi listo, chambase Kweku Tsjin. Cando
este viu ao seu pai andar tan misteriosamente e con tanta cautela dun
lado a outro coa sa xerra, pensou para os seus adentros:
Cousa de gran importancia debe ser esa que esconde!
E tan listo como era, propxose vixiar ao que Pai Ananzi. Como
supua, ouviuno moi cedo pola ma, cando se levantaba.
Mentres Ananzi afastbase rpida e silandeiramente, Kweku dispxose
a seguir ao seu pai, coa precaucin de que non se dese conta diso.
Ananzi atravesou o poboado; era tan de ma que todo o mundo
durma anda. Logo internouse profundamente no bosque e cando
chegou a un macizo de palmeiras altas como o ceo, buscou a mis
esvelta de todas e empezou a rubir coa Xerra da Sabedora que levaba
atada sobre a sa cabeza.
Indubidablemente, quera esconder o Xerro da Sabedora no mis alto
da copa da rbore, onde seguramente ningun acudira a buscalo.
7
O xerro que contia toda a sabedora do mundo, non faca mis que
cambalearse. A ascensin estbaselle facendo moi complicada.
Kweku Tsjin, que desde o seu posto de observador morra de
curiosidade, xa non poda distinguir ao seu pai e empezou a gritarlle:
- Pai, por que non levas colgado s costas ese xerro prezado? Subir
as, co xerro na cabeza, vaiche a ser imposible!
Apenas ouvira Ananzi estas palabras, inclinouse para mirar terra que
tia aos seus ps.
- Escoita!! gritou a todo pulmn. Eu cra meter toda a sabedora do
mundo neste xerro, e agora descubro que o meu propio fillo dme unha
leccin de sabedora. Eu non me din conta de que a mellor maneira de
subir este xerro sen problema e con comodidade at a copa desta
rbore colgndoo s costas!
A sa decepcin era tan grande que, con todas as sas forzas, tirou o
Xerro da Sabedora todo o lonxe que puido. O xerro chocou contra
unha pedra e rompeu en mil pedazos.
E como de supor, toda a sabedora do mundo que al dentro estaba
encerrada derramouse, difundndose por todos os lugares da terra.

8
Buscando amigos

Haba unha vez un Xefe de pobo, que tia moitos bens, como se
estaba pondo vello, dixo a Konata, o seu nico fillo:
- Fillo meu, eu xa estou moi vello, cando morra virn moitos envexosos,
se ti non tes amigos eles sern malos contigo e quitaranche todas as
tas riquezas. Dareiche un consello, vai a buscar un amigo que poida
axudarche tras a mia morte. Leva este touro negro como agasallo
para eses novos amigos. Dte prsa!
E Konata foise tal como lle prometeu ao seu pai. Mentres camiaba
atopouse cunha tropa de monos vermellos aos cales lles ensinou o
touro.
- Busco amigos! Dixo o fillo, este
touro un agasallo para vs.
Os monos aceptrono e
agradecronllo moito.
Ao regresar a casa o Pai
preguntoulle:
- Conseguiches facer amigos?
- As Pai!
- E onde? e o fillo contoulle toda
a historia.
- Cabeza de meln! Ti non fixeches nada bo, de verdade pensas que
os monos poden ser bos amigos?, toma outro touro e segue coa
procura.
Ao da seguinte Konata retomou a marcha atopndose cunhas
formigas, s que lle dixo:
- Ola formigas!, reglovos este touro ben gordo, aceptade a mia oferta
e sede as mias amigas.
As formigas responderon
- Oh! Moitsimas grazas, mentres levaban o touro ao formigueiro.
De regreso a casa, o Rei volveu preguntarlle, o fillo contoulle, pero o
pai deulle un ltimo touro xa que tampouco estaba de acordo coa
amizade das formigas.
Ao da seguinte Konata volveu partir co touro, camiando amodio.
De speto, atopouse fronte a fronte cunha cobra e dxolle:
- Irm cbrega acepta este touro e se a mia amiga.
9
- Grazas, moitas grazas, dixo a serpe ao minuto, por suposto serei a
ta amiga.
O fillo volveu a casa e o seu pai preguntoulle.
- A quen llo deches?
- bonita cobra do asubo de frauta respondeu o fillo .
- Ah! Fillo, botchelo todo a perder. Despois da mia morte eles
collern a ta herdanza, son malos amigos!. Que se pode esperar
dunhas formigas feas, duns monos berrns e folgazns ou dunha serpe
que sempre anda arrastrndose polo chan!.
Pouco despois, o ancin partiu coas estrelas e sucedeu o que ben
predixera.
Runako, o novo xefe nomeado no pobo fixo saber sen tardar, as sas
ganas de apoderarse de todas as riquezas de Konata. O novo xefe, foi
consultar a un vello bruxo que dixo:
- Se llo roubamos poderan descubrirnos. Obrigumoslle a realizar un
traballo que non poida facer, se el falla quedaremos con todas as sas
riquezas.
E as foi, foron buscar a Konata e dixronlle:
- Detrs da ta casa, hai un Baobab xigante con froitos. Tan grande
que ningun o pode rubir. Se non traes todos os seus froitos, todas as
tas riquezas pasarn a mans do novo xefe.
O mozo, ben triste, partiu cara ao Baobab imaxinndose o peor.
Entn un monio vermello atopouno e dxolle:
- Por que choras amigo meu?
- Ma van quitarme todas as riquezas que o meu pai gaou para min,
e contoulle toda a historia.
O mono vermello contestoulle
- Vai durmir tranquilo, eu axudareiche.
Ao da seguinte grazas axuda de todos os micos, todos os froitos
estaban colleitados.
Konata volveu ao
poboado e todos
quedaron pampos.
O vello bruxo, deulle
outra idea ao xefe
Runako:
- Mesturemos nunha
cesta tres sacos de
10
millo e tres sacos de sorgo, se non pode separar todos os grans todas
as sas riquezas sern para ti.
Konata, asustado, achegouse gran cesta chea de grans de millo e
sorgo. Mentres camiaba, pasou preto do formigueiro. A Raa das
Formigas preguntoulle:
- Por que ests triste meu bo amigo?, o fillo contoullo todo.
A formiga Reina respondeulle:
- que se vaia a durmir e elas axudarano, pois eran amigos.
Ao da seguinte, os grans de sorgo estaban ben separados dos de
millo. Todo o poboado estaba sorprendido e o vello bruxo, ben
enfadado, propuxo un ltimo plan.
- Ters que ir cazar un rinoceronte, pero non poders tocalo, soamente
poders utilizar a mirada.
O mozo comezou a chorar, era imposible deter un rinoceronte s coa
mirada. Mentres choraba, a serpe escondida recoeceuno e dxolle:
- Por que choras?.
- Queren que detea un rinoceronte coa mirada. E cntoulle a
situacin.
- Non teas medo, respondeulle a serpe, e lvame contigo. Todo ir
ben.
Chegou pradara onde
habitaban os rinocerontes.
Todo o poboado mirbao
desde lonxe. Tamn
Runako acompaado do
vello bruxo.
Cando o rinoceronte viu a
Konata, comezou a correr
cara a el para turralo. O
mozo pechou forte os ollos
e a serpe, escondida tras a
herba, mordeu ao rinoceronte que caeu ao chan ao momento.
Todo o mundo estaba sorprendido da gran fazaa.
Pronto descubriron que o novo xefe e o vello bruxo eran xente mala, e
decidiron nomear ao valente Konata como xefe do lugar.
11
As como o nome Konata significa Amigo. Desde entn, chamronlle
o Xefe Amigo, que viviu contento xunto aos mono vermellos, as
formigas, a serpe e outros bos amigos.