Nola: A Douliina das Coies expe diveisas ideias que so consideiadas uIliapassadas e ale eiineas en nuilos casos. Lnlielanlo, esle Iivio de Coelhe foi de exliena inpoilncia cono incio de enlasanenlo fiIosfico de lodas as ailes gificas.
2 Prefclo
Quando se faIa das coies, no se deve, en piineiio Iugai, nencionai a Iuz` Ieigunla len naluiaI, que iespondeienos de nodo sucinlo e diielo, pois ale agoia se disse lanla coisa a iespeilo da Iuz, que nos paiece inconvenienle iepelii o que j foi dilo, ou aciescenlai aIgo aquiIo que nuilas vezes se iepeliu. Lxpiessai a essncia de aIgo e piopiianenle un enpieendinenlo inliI. Ieicelenos efeilos, e una hisliia conpIela desles len podeiia aliangei a essncia daqueIe. Ln vo nos esfoianos poi descievei o cailei de una pessoa, nas lasla ieunii suas aes e feilos paia que una inagen de seu cailei nos seja ieveIada. As coies so aes e paixes da Iuz. Nesse senlido, podenos espeiai deIas aIguna indicao solie a Iuz. Na veidade, Iuz e coies se ieIacionan peifeilanenle, enloia devanos pens-Ias cono peilencendo a naluieza en seu lodo: e eIa inleiia que assin quei se ieveIai ao senlido da viso. A lolaIidade da naluieza lanlen se noslia a oulio senlido. Iechando os oIhos, o ouvido se agua: do nais Ieve sussuiio ao nais seIvagen iudo, do son nais sinpIes a eIevada hainonia, do giilo nais veenenle e apaixonado a paIavia nais suave da iazo, e sonenle a naluieza que faIa e ieveIa sua piesena, podei, vida e ieIaes. Mesno piivado da visiliIidade infinila, un cego pode, peIa audio, peicelei una infinila vilaIidade. (...)
3 Esboo de uma Doutrlna das Cores
lntroduo
O honen s e Ievado ao desejo de conhecei se fennenos nolveis Ihe chanan a aleno. Iaia que esla peiduie, e pieciso havei un inleiesse nais piofundo, que nos apioxine cada vez nais dos oljelos. Olseivanos enlo una giande diveisidade dianle de ns. Sonos oliigados a sepai-Ia, dislingui-Ia e ieconp-Ia, da iesuIlando una oidenao que pode sei apieciada con naioi ou nenoi salisfao. Iaia que isso se ieaIize de aIgun nodo en quaIquei discipIina, e necessiio un lialaIho iigoioso e assduo. L poi isso que os honens, en viilude de un ponlo de visla leiico geiaI, de un lipo de expIicao quaIquei, piefeien deixai de Iado os fennenos a se dai ao lialaIho de conhecei o singuIai e consliuii una lolaIidade. (...) Anles de seguii adianle iecoidenos aquiIo que expusenos no Iiefcio. A Iuz eia, aIi, piessuposla cono aIgo ieconhecveI, o nesno faienos aqui con o oIho. Dizanos que a lolaIidade da naluieza se ieveIa ao senlido da viso aliaves da coi, agoia, poi eslianho que paiea, afiinanos que o oIho no v foina aIguna, una vez que sonenle cIaio, escuio e coi consliluen, junlos, aquiIo que dislingue paia a viso un oljelo de oulio e una paile do oljelo de oulia. L assin consliunos o nundo visveI a pailii do cIaio, do escuio e da coi e, con eIes lanlen loinanos possveI a pinluia, que e capaz de pioduzii, no pIano, un nundo visveI nuilo nais peifeilo que o ieaI. O oIho deve sua exislncia a Iuz. De igos aninais a eIa indifeienles, a Iuz pioduz un igo que se loina seu seneIhanle. Assin o oIho se foina na Iuz e paia a Iuz, a fin de que a Iuz inleina venha ao enconlio da Iuz exleina. Lenlienos aqui a anliga escoIa }nica, que con loda giavidade senpie iepeliu que O iguaI s e conhecido peIo iguaI. Recoidenos lanlen as paIavias de un anligo nslico, que en iinas aIens poden sei expiessas assin: Se o oIho no livesse soI, Cono veianos a Iuz` Sen a foia de Deus vivendo en ns, Cono o divino nos seduz`
4 Ninguen pode negai a afinidade inediala do oIho con a Iuz, enloia seja len nais difciI pens-Ios sinuIlaneanenle cono una coisa s. Todavia, isso se loina nais evidenle quando se diz que una Iuz Ialenle vive no oIho, podendo sei eslinuIada ao nenoi efeilo inleino ou exleino. Na escuiido podenos evocai, con esfoio da inaginao, as nais cIaias inagens. No sonho, os oljelos apaiecen cono en pIeno dia. Duianle a vigIia o nais Ieve efeilo Iuninoso exleino e nolado. Quando o igo sofie un choque necnico, Iuz e coies eneigen. (...) Consideianos, en piineiio Iugai, as coies na nedida en que peilencen ao oIho e dependen de sua capacidade de agii e ieagii. Ln seguida, despeilan a aleno na nedida en que as peicelenos aliaves de neios incoIoies ou con o auxIio desles. Ioi fin, so dignas de nola na nedida en que podenos pens-Ias cono fazendo paile do oljelo. Chananos as piineiias de fisioIgicas, as segundas de fsicas e as leiceiias de qunicas. As piineiias so conslanlenenle fugidias, as segundas so passageiias, enloia lenhan una ceila peinanncia. As Ilinas ln Ionga duiao. Ao sepaiainos e especificainos as coies ao nxino, lendo en visla una exposio didlica e segundo una oiden naluiaI, foi possveI apiesenl-Ias nuna seiie conlnua, associando as fugidias as de cuila duiao, e eslas as de Ionga peinanncia, dissoIvendo assin as divises das sees nuna inluio supeiioi. (...) Ioi oia adianlanos apenas que Iuz e sonlia, cIaio e escuio ou, paia uliIizai una finuIa nais geiaI, Iuz e no-Iuz so iequeiinenlos paia a pioduo da coi. Na Iuz suige paia ns, en piineiio Iugai, una coi que chananos anaieIo, e una oulia, na escuiido, que designanos azuI. Quando essas duas se nisluian no seu eslado nais puio, de nodo que anlas se nanlenhan en peifeilo equiIliio, suige una leiceiia coi que chananos veide. Ioien, cada una daqueIas coies piiniias, loinando-se nais espessas ou escuias, lanlen pode pioduzii en si nesna un novo fenneno. Lssas coies adquiien un aspeclo aveineIhado, que pode se inlensificai a ponlo de j quase no se ieconhecei o anaieIo e azuI oiiginiios.Lnlielanlo, o veineIho nais inlenso e puio e pioduzido, solieludo nos casos fsicos, quando os exlienos do anaieIo e azuI, anlos aveineIhados, se conlinan. TaI e o vivo aspeclo da nanifeslao e pioduo das coies. Todavia, aIen do azuI e do anaieIo piiniios, lanlen se pode consideiai un veineIho piiniio, e pioduzii iegiessivanenle poi nisluia aquiIo que efeluanos piogiessivanenle poi inlensificao. Con essas lis ou seis coies, que
5 calen confoilaveInenle nun cicuIo, se deIinila a paile eIenenlai da Douliina das Coies. Todas as ieslanles, con suas infinilas vaiiaes, peilencen anles a lecnica apIicada, a lecnica do pinloi, ao coIoiisla, enfin, a vida.
Cores |lslo|glcas
(...) So chanadas coIoies advenlicci poi oyIe, inaginaiii e phanlaslici poi Rizelli, couIeuis accidenleIIes poi uffon, coies apaienles poi Scheiffei, iIuses de lica e viso enganosa poi nuilos, vilia fugiliva poi Hanleigei e ocuIai speclia poi Daivin. Ns as chananos de fisioIgicas, pois peilencen aos oIhos saudveis e so consideiadas condies necessiias a viso, indican una viva aIleinncia inleina e exleina do oIho. (...) (...) Quando nanlenos os oIhos aleilos nun quailo lolaInenle escuio, senlinos una ceila ausncia. O igo, ieliaindo-se, e alandonado a si nesno. IaIla-Ihe aqueIe conlalo eslinuIanle e agiadveI que o Iiga ao nundo exleiioi e o loina paile do lodo. Ao voIlainos os oIhos paia una supeifcie inlensanenle iIuninada, eIes se ofuscan, loinando-se poi ceilo lenpo incapazes de dislinguii oljelos nodeiadanenle iIuninados. (...) O nesno pode lei se passado con o liiIho eIeliico do nlai paia o Di. WaII, que duianle o dia, nesno nun quailo escuio, quase nada peicelia. Aqui lanlen deve se Ievai en conla o falo de no veinos eslieIas duianle o dia e de veinos neIhoi pinluias con un lulo dupIo (doppeIle Rhie). (...) Un oljelo escuio paiece nenoi que un cIaio do nesno lananho. Olseivando sinuIlaneanenle de ceila dislncia un cicuIo lianco solie un fundo pielo e un pielo solie un fundo lianco, anlos do nesno dinelio, lenos a inpiesso de que o Ilino e apioxinadanenle un quinlo nenoi que o piineiio. Se a inagen piela foi aunenlada nessa piopoio, eIas paieceio iguais. (...) O pielo, cono iepiesenlanle da escuiido, deixa o igo en eslado de iepouso. O lianco, cono iepiesenlanle da Iuz, o pe en alividade. Do fenneno nencionado laIvez seja possveI concIuii que a ielina en iepouso se conliai, ocupando un Iugai nenoi do que no eslado alivo causado peIo eslnuIo da Iuz. KepIei disse nuilo len a
6 iespeilo: Ceilun esl, veI in ielina causa picluiae, veI in spiiililus causa inpiessionis exsisleie diIalalaionen Iucidoiun. (L ceilo que a diIalao dos oljelos cIaios exisle ou na ielina, poi causa da inagen, ou nos espiilos, poi causa da inpiesso.) Seja cono foi, anlos os eslados, aos quais o igo e deleininado nedianle laI inagen, neIe peinanecen e peiduian ceilo lenpo, nesno quando a nolivao exleina j esleja dislanle. (...) Se poi oulio Iado nos viiainos paia una paiede, consideiando o especlio de una inagen en ieIao aos oulios oljelos, eIe se loina naioi a nedida que aunenla a dislncia enlie ns e a supeifcie que capla a sua inagen. A Iei da peispecliva, segundo a quaI o oljelo pequeno nais pixino ocuIla un oljelo naioi nais dislanle, faciInenle escIaiece esse fenneno. (...) L inpoilanle consideiai lanlen a eneigia con a quaI un eslnuIo Iuninoso age solie o oIho. A inagen do soI e a que nais peiduia, oulios coipos, nais ou nenos Iuninosos, deixan assin seu liao poi nais ou nenos lenpo. Lssas inagens desapaiecen pouco a pouco, a nedida que peiden lanlo nilidez quanlo lananho. (...) Una inagen piela inveI, visla solie una supeifcie cinza, ao sei ieliiada loina apaienlenenle nuilo nais cIaio o Iugai que ocupava. Se una inagen lianca foi coIocada do nesno nodo, seu Iugai paiecei nais escuio do que a supeifcie ieslanle. Se novenos os oIhos de un Iado paia oulio solie a supeifcie, as inagens en anlos os casos se noven. (...) Inagens CoIoiidas (...) Assin cono a inpiesso das inagens incoIoies, lanlen das inagens coIoiidas peinanece no oIho, s que a vivacidade da ielina se loina nais expIcila ao se exigii deIa una oposio, e que ieaIize, nedianle o anlagonisno, una lolaIidade. (...) A fin de deleininai iapidanenle as coies evocadas poi esse anlagonisno, (...) as coies dianeliaInenle oposlas so aqueIas que se conpIenenlan iecipiocanenle no oIho. Assin, o anaieIo iequei o vioIela, o Iaianja, o azuI, o pipuia, o veide, e vice-veisa. Da nesna
7 naneiia as giadaes inleinediiias exigen seu conliiio, as coies nais sinpIes, as nais conposlas, e vice-veisa. (...) (...) o oIho aIneja una lolaIidade, conlendo en si nesno o cicuIo cionlico. AzuI e veineIho enconlian-se no vioIela, conpIenenlai ao anaieIo. No Iaianja, coiiespondenle ao azuI, enconlian-se anaieIo e veineIho. O veide iene azuI e anaieIo, sendo conpIenenlai ao veineIho, o nesno ocoiiendo con lodos os nalizes das nais vaiiadas nisluias. Nesse caso suponos que haja as lis coies lsicas j olseivadas poi oulios. (...) (...) Consideiando-se, pois, as sonlias coIoiidas, deve se supoi, na supeifcie solie a quaI se piojelan, una coi eslinuIada, que pode sei faciInenle ieconhecida nuna olseivao nais alenla. (...)
Cores |Islcas
Denoninanos coies fsicas aqueIas cuja oiigen se deve a ceilos neios naleiiais, incoIoies, que poden sei lianspaienles, luivos e liansIcidos, ou conpIelanenle opacos. Tais coies so assin pioduzidas no oIho nedianle causas exleinas deleininadas ou, se de aIgun nodo j se pioduziian foia de ns, so iefIelidas no oIho. Lnloia Ihes aliiluanos un lipo de oljelividade, neIas ainda peisisle a caiacleislica de seien fugidias e difceis de fixai. Ioi isso, lanlen foian chanadas, peIos invesligadoies da naluieza, de coIoies appaienles, fIuxi, fugilivi, phanlaslici, faIsi, vaiianles. Tanlen foian denoninadas speciosi e enphalici devido ao nolveI espIendoi. VincuIan-se inedialanenle as fisioIgicas, paiecendo apenas lei un giau un pouco naioi de ieaIidade. Iois, se paia aqueIas o oIho eia especiaInenle alivo e o pipiio fenneno s nos podia sei apiesenlado inleinanenle, nas no exleinanenle, eslas poden sei eslinuIadas no oIho poi neio de oljelos incoIoies e a ielina sulsliluda poi una supeifcie incoIoi, de nodo que o fenneno possa sei peicelido foia de ns. No enlanlo, lodas as expeiincias denonslian, da naneiia nais piecisa, que aqui no se liala de coies pionlas, nas de coies que vn a sei e se aIleinan. Venos assin que, no caso das coies fsicas, un fenneno suljelivo pode sei poslo ao Iado de un oljelivo, e nuilas vezes e
8 possveI, peIa conlinao deIes, ii nais fundo ale a naluieza do fenneno. Desse nodo, nas expeiincias en que se peicelen coies fsicas, no se consideia que o oIho lenha aluao pipiia, nen que a Iuz janais esleja en ieIao inediala con o oIho. (...) A Iuz pode, en lais ciicunslncias, sei condicionada de lis nodos. Iiineiio, quando e iefIelida pailii da supeifcie de un neio, nesse caso, faz paile dos expeiinenlos calpliicos. Segundo, quando iefIele na loida de un neio naleiiaI, chananos de paiplicos os fennenos que a se apiesenlan, oulioia denoninados peiiplicos. Teiceiio, quando aliavessa un coipo lianspaienle ou liansIcido, consliluindo assin os expeiinenlos dipliicos. Chananos de epplico un quailo lipo de coies fsicas, quando o fennenos pode sei vislo, en siluaes diveisas, na supeifcie incoIoi de un coipo, sen a inleinediao pievia de una coi (lafh)
Cores Dltrlcas
So aqueIas que, paia seien pioduzidas, iequeien un neio incoIoi, de laI foina que Iuz e escuiido aluen solie o oIho ou solie supeifcies poslas dianle deIas. Tanlen e pieciso que o neio seja lianspaienle ou, ao nenos nun ceilo giau, liansIcido. O espao, que concelenos cono vazio, seiia paia ns una piopiiedade lianspaienle. Oia, se e pieenchido de laI foina que o oIho no nola o pieenchinenlo, suige un neio naleiiaI lianspaienle, nais ou nenos coipieo, que pode sei aeieo ou gasoso, Iquido ou sIido. A luivao liansIcida puia deiiva da lianspaincia. LIa pode se apiesenlai nos lis nodos iefeiidos. O lianco e a luivao conpIela, pois e o piineiio pieenchinenlo nais neulio, nais cIaio e opaco do espao. O pipiio lianspaienle, consideiado enpiiicanenle, j e o piineiio giau de luivao. As giadaes seguinles ale o lianco opaco so infinilas. O giau de luivao en ieIao a opacidade pode sei veiificado conpaiando-o con o cIaio e escuio, que so fennenos sinpIes e significalivos. (...) Do nesno nodo, nedianle a iefiao, os difeienles giaus de opacidade e oulias piopiiedades fsicas e qunicas dos neios
9 lianspaienles se loinan conhecidos paia o nosso oIho, e exigen novas piovas paia que penelienos nos nisleiios fsicos e qunicos j paiciaInenle desvendados. Oljelos vislos aliaves de neios nais ou nenos opacos no apaiecen paia ns no Iugai en que deveiian eslai peIas Ieis da peispecliva. (...) O desvio da Iei da viso ieliInea e en geiaI chanado de iefiao (...). (...)
Cores QuImlcas
Denoninanos qunicas as coies eslinuIadas en ceilos coipos, nais ou nenos fixas, que neIes se inlensifican, deIes poden sei exliadas e liansnilidas a oulios coipos, as quais, poi essa iazo, aliilunos una ceila quaIidade inanenle. Ln geiaI, caiacleiizan-se peIa duialiIidade. Ln visla disso, as coies qunicas eian desciilas anliganenle poi neio de diveisos adjelivos. Lian chanadas de coIoies piopiii, coipoiei, naleiiaIes, veii, peinanenles, fixi. As coies poden se fixai nos coipos con naioi ou nenoi duiao, de nodo supeificiaI ou penelianle.
DcrIvan dn Brancn } denos aIguns passos nesse senlido ao lialainos das coies dipliicas (...). Coipos liansIcidos eslo no nais aIlo nveI de naleiiaIidade inoigncia. Ln seguida ven a luivao puia, o lianco pode sei consideiado una luivao conpIela. A gua puia ciislaIizada en neve apaiece lianca, pois a lianspaincia de cada paile no loina o lodo lianspaienle. Diveisos ciislais de saI, ao peideien a gua de ciislaIizao, paiecen un p lianco. O eslado acidenlaI opaco de una puia sulslncia lianspaienle pode sei chanado de lianco: o vidio esliIhaado apaiece cono un p lianco. Nisso se pode olseivai a supiesso de una unio oignica e a apiesenlao da quaIidade alnica da naleiia.
DcrIvan dn Prctn O pielo no suige de nodo lo piinoidiaI quanlo o lianco. L enconliado no nundo vegelaI con a conluslo, e o caivo, coipo digno
1O de sei olseivado, nos noslia a coi piela. Mesno quando nadeiia, as lluas poi exenpIo, peiden sua caiacleislica conluslveI peIa Iuz, ai ou unidade, e suige piineiio o cinza, depois o pielo. IeIa conluslo, lanlen podenos liansfoinai pailes aninais en caivo.
Estmu!n da Cnr Na seo das coies fsicas, ao lialainos dos neios luivos, olseivvanos as coies anles que o lianco e o pielo. Agoia piessuponos un lianco e un pielo j dados. Cale peigunlai: cono a coi pode sei eslinuIada neIes` Aqui lanlen podenos dizei que o lianco, ao escuiecei, luivai se loina anaieIo, o pielo, ao cIaieai, loina-se azuI. Do Iado alivo, o anaieIo suige inedialanenle da Iuz, do cIaio, do lianco. Tudo o que len una supeifcie lianca, loina-se faciInenle anaieIado: papeI, Iinho, aIgodo, seda, ceia e, en pailicuIai Iquidos lianspaienles infIanveis se loinan faciInenle anaieIados, ou seja, passan a un eslado un pouco nais luivo. O eslnuIo do Iado passivo, escuio, pielo, e inedialanenle aconpanhado poi un fenneno azuI, piincipaInenle poi un azuI- aveineIhado. Quando se pe feiio dissoIvido en cido suIfiico nun vidio dianle da Iuz e se adicionan aIgunas golas de cido gIico, pioduz-se una leIa coi vioIela. Lssa coi apiesenla ao oIho a quaIidade de un lopzio luivo, o oiphninon de un veineIho queinado, laI cono os anligos denoninavan.
IntcnsIfIcan A inlensificao suige cono un adensanenlo, una saluiao, un sonlieanenlo da coi en si nesna. } vinos anleiioinenle, nos neios incoIoies, que, aliaves da opacidade, podenos inlensificai un oljelo Iuninoso do nais Ieve anaieIo ao nais foile veineIho-iuli. Ocoiie aIgo seneIhanle, se a coi e especificada. Assin, quando se despeja Iquido anaieIo puio nun iecipienle de poiceIana lianca giaduado, eIe se loinai cada vez nais veineIho en diieo ao fundo, ale poi fin paiecei Iaianja. Nun oulio iecipienle con una soIuo azuI puio, a paile supeiioi paiecei azuI-ceIesle, enquanlo o fundo apiesenlai un leIo vioIela. Se o iecipienle e coIocado ao soI, a paile supeiioi sonliada Iogo se loina vioIela. (...) (...)
11 CnmunIcan Rca! (...) (..) paia sei visla, loda coi deve lei una Iuz poi lis. L poi isso que, quanlo nais cIaio e liiIhanle foi o fundo, nais leIa a coi paiecei. (...) Tudo aquiIo que e vivo aspiia a coi, ao pailicuIai, a especificao, ao efeilo, a opacidade ale o iefinanenlo infinilo. Tudo aquiIo que caiece de vida lende ao lianco, a alsliao, ao cIaieanenlo, a lianspaincia.
CnmunIcan Aparcntc (...) A sonlia e o eIenenlo pipiio da coi, e aqui a eIa se junla una coi sonlieada con Iuz, coi e vida. Suige, assin, un fenneno lo polenle quanlo agiadveI, que piopoiciona os neIhoies iesuIlados paia o pinloi que sale uliIiz-Io. Aqui se enconlia os nodeIos paia os chanados iefIexos, s laidianenle olseivados na hisliia da aile, e iaianenle enpiegados, cono seiia juslo, en loda sua nuIlipIicidade. (...) Ln leinos geiais, a coi pode se deleininai poi dois Iados. Apiesenla una oposio que denoninanos poIaiidade, que pode sei designada poi nais e nenos:
+
anaieIo ao Iuz foia cIaio quenle pioxinidade iepuIso
Ao se nisluiaien essas oposies especficas, as quaIidades de anlas as pailes no se anuIan, se eslo nun ponlo de equiIliio, de nodo que nenhuna se deslaque, a nisluia adquiie de novo aIgo especfico paia o oIho, apiesenlando-se cono una unidade que no pode sei deconposla. Chananos essa unidade de veide. Se, poilanlo, dois fennenos oposlos exliados de una nesna fonle no se anuIan ao sei conlinados, consliluindo anles un leiceiio eIenenlo que pode sei olseivado con salisfao, liala-se de un fenneno que indica una hainonia. H, ainda, aIgo de nais peifeilo a sei lialado. (...)
Efelto SensIte|-Mora| da Cor
(...) AMARELO L a coi nais pixina da Iuz. Suige a nais Ieve nodeiao desla, quei aliaves de neios luivos, quei aliaves de iefIexos de supeifcies liancas. (...) Condiz con a expeiincia que o anaieIo pioduza una inpiesso caIoiosa e agiadveI. Ioi isso, lanlen na pinluia peilence a paile iIuninada e aliva. (...) AZUL Lssa coi pioduz un efeilo especiaI quase indesciilveI. Cono coi, e una eneigia, nas esl do Iado negalivo e, na sua nais aIla puieza, e poi assin dizei un nada eslinuIanle. LIa pode sei visla cono una conliadio enlie eslnuIo e iepouso. (...) O azuI nos d una sensao de fiio, assin cono nos faz Ienliai a sonlia. } se sale cono e deduzido do pielo. (...)
VERMELHO (...) O efeilo dessa coi e lo singuIai quanlo sua naluieza. Iiopoiciona lanlo una inpiesso de seiiedade e dignidade quanlo de lenevoIncia e giaa. A piineiia ocoiie no seu eslado escuio e condensado, a Ilina, no cIaio e diIudo. Ioi isso, a dignidade da veIhice e a afaliIidade da juvenlude poden se veslii con a nesna coi. (...)
13 VERDE (...) Nosso oIho len una salisfao ieaI con essa coi. Se anlas as coies piiniias nanln un equiIliio peifeilo na nisluia, de nodo que no se nole una anles da oulia, o oIho e a aIna iepousan nessa nisluia cono se fosse aIgo sinpIes. (...) (...)
Conc|uso
(...) Se se consideia a aile nun senlido supeiioi, espeia-se que apenas os neslies se dediquen a eIa, que os aIunos sejan sulnelidos a duia piovao, e que os anadoies se sinlan salisfeilos con una apioxinao iespeilosa. Iois a olia de aile deve piovii do gnio: o ailisla deve exliaii foina e conledo do fundo de sua pipiia essncia, deve piocedei cono senhoi da naleiia e apioveilai as infIuncias exleinas apenas paia sua foinao. (...) (...) o auloi pode ievei seu lialaIho con aIguna lianqiIidade e, a pailii dessas consideiaes, ciiai coiagen paia fazei o que iesla. Con confiana, enloia no inleiianenle salisfeilo, pode ieconendai o que j ieaIizou e o que iesla poi ieaIizai aqueIes que, agoia ou no fuluio, venhan a se inleiessai poi isso.
MuIli Ieiliansilunl el Augelilui Scienlia (Muilos ho de passai, nas a cincia ciescei DanieI, 12, veiso 4)