DESARROLLO DE COMPETENCIAS MDULO COMPETENCIAS DE LOS SABERES DOCUMENTO RESUMEN: MAPAS CONCEPTUALES Tomado con fine !eda"#"ico de: Lo ma!a Conce!$%a&e ' % a!&icaci#n en e& a%&a( de An$onio On$o)ia Pe*a ' Ana Mo&ina R%+io( Los mapas conceptuales como estrategia de aprendizaje Lo ma!a conce!$%a&e ,an ido ideado !o) -oe!, D( No.a/ !a)a a!&ica) en e& a%&a e& mode&o de a!)endi0a1e i"nifica$i.o de A%%+e&( S% f%nci#n coni$e en a'%da) a &a com!)eni#n de &o conocimien$o 2%e e& a&%mnado $iene 2%e a!)ende) ' a )e&aciona)&o en$)e 3 o con o$)o 2%e 'a !oee( De+ido a % o)ien$aci#n !)4c$ica ' a!&ica$i.a5 e ,a+&a de e&&o como 6in$)%men$o65 6)ec%)o e2%em4$ico65 6$7cnica o m7$odo65 ' 6e$)a$e"ia6 de a!)endi0a1e( Aprendizaje Significativo La $eo)3a de& a!)endi0a1e i"nifica$i.o e$a +aada en &a conce!ci#n de& a!)endi0a1e como %n !)oceo de con$)%cci#n de i"nificado ' en$ido com!a)$ido5 de ca)4c$e) !e)ona&5 adem4 de adec%a)e a %na conce!ci#n de& !enamien$o como %n !)oceo +aado en conce!$o5 en e& c%a& e )e&acionan en$)e 3 a $)a.7 de mecanimo de dife)enciaci#n !)o")ei.a ' aimi&aci#n in$e")ado)a5 fo)mando e$)%c$%)a co"noci$i.a: E$o conce!$o on definido como )e"%&a)idade 2%e !)een$an &o o+1e$o ' &o acon$ecimien$o 8A%%+e&5 9:;<=( E$a $eo)3a di$in"%e en$)e a!)endi0a1e memo)3$ico ' a!)endi0a1e i"nifica$i.o5 a)"%men$ando 2%e en e& a!)endi0a1e i"nifica$i.o e )ea&i0a %n !)oceo a $)a.7 de& c%a& e )e&acionan ac$i.amen$e &o i"nificado n%e.o con &o 2%e 'a e enc%en$)an !)een$e en &a e$)%c$%)a conce!$%a&e de &o e$%dian$e( Lo ma!a conce!$%a&e on in$)%men$o 2%e e em!&ean !a)a mo$i.a) dic,o a!)endi0a1e( Lo ma!a conce!$%a&e on %n medio de .i%a&i0a) conce!$o ' )e&acione 1e)4)2%ica en$)e conce!$o( Lo ma!a on in$)%men$o !ode)oo !a)a o+e).a) &o ma$ice en e& i"nificado 2%e %n a&%mno da a &o conce!$o 2%e e inc&%'en en % ma!a( Lo ma!a conce!$%a&e )e.e&an con c&a)idad &a o)"ani0aci#n co"ni$i.a de &o e$%dian$e( Con.enio MEN > Mic)oof$( Sec)e$a)3a de Ed%caci#n de Mede&&3n( F%ndaci#n EPM 1 En &o mapas conceptuales &o conce!$o e )e&acionan o %nen con &3nea5 ' e e&a+o)a %n ")4fico La e&a+o)aci#n $7cnica de &o ma!a conce!$%a&e !a)$e de $)e e&emen$o im!&e: conce!$o ? !a&a+)a en&ace ? !)o!oicione Pa)a % e@!&icaci#n !onemo e& i"%ien$e e1em!&o: El perro es grande( La !a&a+)a 6!e))o6 ' 6")ande6 on conce!$o5 !o)2%e ,acen )efe)encia a %n e) 8anima&= definido con %na ca)ac$e)3$ica e!ec3fica 2%e a$)i+%imo a $odo &o !e))o5 ' %na c%a&idad 8")ande=( La !a&a+)a 6e6 e &&ama palabra enlace5 !o)2%e i).e !a)a %ni) &o do conce!$o ' e*a&a e& $i!o de )e&aci#n 2%e e@i$e en$)e e&&o( En n%e$)o e1em!&o5 &a )e&aci#n 2%e no manifie$a e e& $ama*o de& !e))o( La f)ae en$e)a5 6e& !e))o e ")ande65 fo)ma %na %nidad con %n i"nificado de$e)minado( E$a f)ae o %nidad em4n$ica e &&ama !)o!oici#n( E& concepto e %na !a&a+)a o $7)mino 2%e manifie$a %na )e"%&a)idad en &o ,ec,o5 acon$ecimien$o5 o+1e$o5 idea5 c%a&idade5 anima&e((( La palabra enlace %ne conce!$o ' e*a&a &a )e&aci#n e@i$en$e en$)e e&&o( La proposicin e %na f)ae 2%e con$a de do o m4 conce!$o %nido !o) !a&a+)a en&ace5 d4ndono %n i"nificado de$e)minado( Cmo se representan grficamente Lo ma!a conce!$%a&e on %n en$)amado de &3nea c%'o !%n$o de %ni#n on &o conceptos( En e& ")4fico5 &o conce!$o e co&ocan en %na e&i!e( La palabras enlace e ec)i+en o+)e o 1%n$o a &a &3nea 2%e %ne &o conce!$o( Ejemplo : 6La !&an$a $iene )a305 $a&&o ' ,o1a(6 Con.enio MEN > Mic)oof$( Sec)e$a)3a de Ed%caci#n de Mede&&3n( F%ndaci#n EPM 2 Aacemo &a i"%ien$e ano$acione Lo conce!$o e ec)i+en den$)o de %n #.a&o o e&i!e( E& #.a&o o &a e&i!e $ienen ma'o) im!ac$o .i%a& 2%e e& c%ad)ado o e& )ec$4n"%&o5 'a 2%e e& conce!$o e$4 m4 cen$)ado( En e& ma!a conce!$%a& #&o a!a)ece %na .e0 e& mimo conce!$o( Lo conce!$o e %nen con %na &3nea5 donde e co&ocan &a !a&a+)a en&ace( Co)no !a&a+)a en&ace e %an .e)+o5 a)$3c%&o5 !)e!oicione5 con1%ncione( Nunca los conceptos( Con.iene ec)i+i) &o conce!$o con &e$)a ma'Bc%&a ' &a !a&a+)a en&ace con &e$)a minBc%&a( De e$a mane)a5 e !&aman en e& ")4fico &a dife)en$e f%ncione de e$o do e&emen$o de& ma!a conce!$%a&( La !a&a+)a en&ace !%eden e) di$in$a a &a %$i&i0ada en e& $e@$o5 mien$)a e man$en"a e& mimo i"nificado de &a f)ae( Se !%eden %$i&i0a) de$a&&e com!&emen$a)io5 como co&o)e o inc&%o di+%1o5 i faci&i$an e& im!ac$o .i%a&( La c&a)idad ' &a im!&icidad on do c%a&idade 2%e e $end)4n !)een$e en &a )e!)een$aci#n ")4fica( T)aemo &a o!ini#n de No.a/ o+)e &a )e!)een$aci#n ")4fica: 6Un +%en ma!a conce!$%a& e concio ' m%e$)a &a )e&acione en$)e &a idea !)inci!a&e de %n modo im!&e ' .i$oo5 a!)o.ec,ando &a no$a+&e ca!acidad ,%mana !a)a &a )e!)een$aci#n .i%a&(6 Cmo se organizan jerrquicamente los conceptos E& c)i$e)io +4ico !a)a $ene) en c%en$a en &a o)denaci#n de &o conce!$o e e& i"%ien$e: Lo conce!$o m4 "ene)a&e e i$Ban en &a !a)$e %!e)io) de &a e$)%c$%)a ")4ficaC a con$in%aci#n( o$)o m4 e!ec3fico ' a3 %cei.amen$e5 ,a$a &&e"a) a &o e1em!&o5 i &o ,a'( Lo conce!$o5 !%e5 e co&ocan e"Bn %n orden jerrquico( Pa)a e$a+&ece)&a 1e)a)2%i0aci#n !odemo e"%i) &o i"%ien$e !ao o)ien$a$i.o: Saca) &a idea f%ndamen$a&e de& $ema de $)a+a1o( Se&ecciona) &o conce!$o m4 )e&e.an$e o im!o)$an$e de& $ema de $)a+a1o5 2%e e).i)4n !a)a e&a+o)a) e& ma!a conce!$%a&( Ref&e@iona) o+)e e& $i!o de )e&aci#n 2%e e@i$e o !%ede e@i$i) en$)e &o conce!$o ' decidi) &a !a&a+)a en&ace( O)dena) &o conce!$o5 dede &o m4 "ene)a&e 8inc&%i.o= a &o m4 e!ec3fico5 con$)%'endo &a )e!)een$aci#n ")4fica o ma!a conce!$%a&( Con.enio MEN > Mic)oof$( Sec)e$a)3a de Ed%caci#n de Mede&&3n( F%ndaci#n EPM 3 Con.iene )eco)da) 2%e en e& ma!a conce!$%a& #&o a!a)ece %na .e0 e& mimo conce!$o( E& ma!a conce!$%a& $iene %n nBme)o )ed%cido de conce!$o 8!a)a fa.o)ece) &a c&a)idad ' &a im!&icidad=( Si e deea )eco"e) m4 conce!$o e idea5 e !)efe)i+&e ,ace) ma!a a !a)$i) de &o o$)o conce!$o de meno im!o)$ancia o %+conce!$o( Con.enio MEN > Mic)oof$( Sec)e$a)3a de Ed%caci#n de Mede&&3n( F%ndaci#n EPM 4