Você está na página 1de 43

UNIVERSIDADE BRAZ CUBAS

REA DE CINCIAS EXATAS E TECNOLOGIA


CURSO SUPERIOR DE TECNOLOGIA EM SISTEMAS AUTOMOTIVOS
ESTRUTURA VEICULAR
Breno Moura Castro
So Jos !os Ca"#os $ %&&'
1 Introduo
O o()et*+o !este te,to #ro#or-*onar aos a.unos !a !*s-*#.*na Estrutura Ve*-u.ar as or*enta/0es
ne-ess1r*as #ara a a(sor/o !o "ater*a. na "o!a.*!a!e !e Ens*no Presen-*a.2
1.1 Bibliografia
B1s*-a3
BRO4N5 J2 C26 ROBERTSON5 A2 J26 7ROES5 M2 J2 Motor Vehicle Structures (Automotive
Engineering2 E.se+*er5 %&&82 ISBN98&3 &:;&<;8=>% ISBN98=3 ':?9&:;&<;8=>'2
Co"#.e"entar3
GENTA5 G26 MORELLO5 L2 The Automotive Ch!ssis" Volume #" Com$onents Design
(Mech!nic!l Engineering Series2 S#r*n@er5 %&&'2 ISBN98&3 8>&%&?<:>8 ISBN98=3 ':?9
8>&%&?<:>?2
STONE5 R26 BALL5 J2 72 Automotive Engineering %un&!ment!ls2 SAE Internat*ona.5 %&&>2 ISBN9
8&3 &:<?&&'?:8 ISBN98=3 ':?9&:<?&&'?:=2
1.2 Objetivos da disciplina
aA Re-onBe-er os !*+ersos t*#os !e estruturas Cue -o"#0e" os +eD-u.os auto"otores2
(A Es-o.Ber os -o"#onentes a!eCua!os Es e,*@Fn-*as !e @eo"etr*as e res*stFn-*as nas !*+ersas
a#.*-a/0es2
-A I!ent*G*-ar as #artes Cue -o"#0e" as estruturas +e*-u.ares2
2 Introduo ao estudo da Estrutura Veicular
V1r*os so os -on-e*tos re.a-*ona!os E estrutura !e u" +eD-u.o2 A.@uns !e.es so !e -ru-*a.
*"#ortHn-*a #ara o re-onBe-*"ento !os !*+ersos t*#os !e estruturas +e*-u.ares5 suas a#.*-a/0es e o seu
!*"ens*ona"ento2
U" auto"I+e. -o"#osto !e +1r*as #artes Cue #o!e" ser a@ru#a!as nos se@u*ntes
su(s*ste"as3
82 Carro-er*a6
%2 Motor6
=2 Jre*os6
>2 Trans"*sso6
;2 Sus#enso6
<2 S*ste"a e.tr*-oKe.etrLn*-o6 e
:2 S*ste"a !e !*re/o2
A J*@ura 8 -ont" u"a *.ustra/o !esta-an!o os #r*n-*#a*s su(s*ste"as !e u" +eD-u.o
auto"otor2 Dentre estes5 a -arro/ar*a5 a sus#enso5 a trans"*sso e o s*ste"a !e !*re/o GaMe" #arte
!a estrutura !e u" auto"I+e.2
Na sua e,#resso "a*s s*"#.es u" auto"I+e. u"a +*@a su#orta!a e" -a!a e,tre"*!a!e #Lr
ro!as5 #e.o Cue !e+e ser suG*-*ente"ente Gorte #ara no !o(rar na #arte -entra.5 *sto 5 ser res*stente E
G.e,o2 U" auto"I+e. !e+e5 ta"("5 ser res*stente aos esGor/os !e tor/o *"#ostos #e.as
*rre@u.ar*!a!es !o #a+*"ento so(re o Cua. ro!a e a !eter"*na!as -ar@as5 ta*s -o"o o #eso !o "otor5 o
*"#u.so !as "o.as e #eCuenos e"(ates2 Para Cue u"a estrutura se)a res*stente5 se" ser "u*to #esa!a5
os "ater*a*s Cue a -o"#0e !e+e" ser ut*.*Ma!os -o" u" "1,*"o !e eG*-*Fn-*a2
A -arro-er*a !e+e5 a." !e ser res*stente5 #ro#or-*onar es#a/o #ara os o-u#antes !o auto"I+e. e
#ara as (a@a@ens e ta"(" #rote@er aCue.es e" -aso !e a-*!entes2 U"a -arro-er*a !e"as*a!a"ente
rD@*!a a(sor+er1 #ou-o !a ener@*a resu.tante !o *"#a-to nu"a -o.*so5 au"entan!o5 ass*"5 a #ar-e.a
%K>=
Cue trans"*t*!a aos o-u#antes !o +eD-u.o2 Por outro .a!o5 u"a -arro-er*a !e"as*a!a"ente Gra-a
#o!e a(ater9se so(re estes2
O "o+*"ento !o auto"I+e. -ontrar*a!o #e.a res*stFn-*a !o ar e !os #neus2 A res*stFn-*a
*"#osta #e.o ar au"enta #ro#or-*ona."ente -o" o Cua!ra!o !a +e.o-*!a!e6 #or e,e"#.o5 se a
+e.o-*!a!e !u#.*-ar5 a res*stFn-*a ao a+an/o Cua!ru#.*-a5 e se a +e.o-*!a!e tr*#.*-ar5 a res*stFn-*a #assa
a ser no+e +eMes "a*or2
O eGe*to !a res*stFn-*a !o ar #o!er*a ser re!uM*!o -aso a -arro-er*a a#resentasse a Gor"a !e u"a
@ota !e 1@ua Cuan!o -a*5 Gor"a *"#rat*-1+e. !e+*!o E .*"*ta/o !o es#a/o !est*na!o aos o-u#antes2
Jo* ne-ess1r*o en-ontrar u"a so.u/o !e -o"#ro"*sso entre essa Gor"a *!ea. e !as -arro-er*as
ant*@as5 -o" #ara (r*sas +ert*-a*s e GarI*s e,ter*ores5 Cue o#unBa" u"a @ran!e res*stFn-*a ao a+an/o2
A -arro-er*a !e+e #rote@er os o-u#antes -ontra as *n-.e"Fn-*as !o te"#o e ta"(" ser
res*stente a estas2 Se a -arro-er*a Gor !e a/o5 o Ga(r*-ante te" !e e+*tar no sI as Monas on!e #ossa
a.o)ar$se u"*!a!e5 Cue #ro+o-ar*a a Gor"a/o !e Gerru@e"5 "as ta"(" o e"#re@o !e !eter"*na!os
"eta*s e" -ontato -o" o a/o5 !o Cue resu.tar*a -orroso #or a/o e.etroCuD"*-a2
2.1 Classificao dos tipos de estruturas veiculares
As estruturas +e*-u.ares so -.ass*G*-a!as -o"o3
82 CBass*
%2 Mono(.o-o
aA Tota."ente "ono(.o-o
(A Se"* "ono(.o-o
-A Su(estruturas *n!e#en!entes
=K>=
2.1.1 Chassi
O -Bass*5 res*stente estrutura !e a/o Cue su#orta a -arro-er*a e o "otor5 a*n!a !e ut*.*Ma/o
@enera.*Ma!a nos auto"I+e*s a"er*-anos5 a#esar !e )1 no GaMer #arte !a "a*or*a !os "o!e.os
euro#eus2
O "o!e.o -.1ss*-o !e -Bass*5 ut*.*Ma!o !es!e a !-a!a !e 8 '=&5 -ons*ste e" .on@ar*nas .atera*s
e" Gor"a !e U5 -o"(*na!as -o" reGor/os trans+ersa*s e" Gor"a !e X5 Cue #ro#or-*ona" u"a "a*or
res*stFn-*a E tor/o2 Atua."ente so ut*.*Ma!as5 e" @era.5 se/0es retan@u.ares #ara as .on@ar*nas
.atera*s e #ara os reGor/os trans+ersa*s e" Gor"a !e X5 o Cue .Bes -onGere a*n!a "a*or res*stFn-*a2
Co" estas estruturas o #*so ten!e a ser a.to2
Os "o!e.os es#ort*+os !a "ar-a Lotus a#resenta" u" -Bass* e" Gor"a !e X5 !e +*@a -entra.
"u*to a.ta5 enCuanto a Vo.NsOa@en ut*.*Ma u" -Bass* !e #*so reGor/a!o e #.ano2 Os -Bass*s !os
auto"I+e*s a"er*-anos a#resenta"5 e" @era.5 os e.e"entos res*stentes na #er*Ger*a #ara Cue o #*so
se)a (a*,o2 Esta !*s#os*/o -ons*ste (as*-a"ente nu" retHn@u.o a(erto Gor"a!o #or e.e"entos !e
se/o retan@u.ar5 sen!o os .a!os "enores !o retHn@u.o Ga(r*-a!os5 !e "o!o a au"entar a res*stFn-*a E
tor/o5 Cue5 !e outra Gor"a5 ser*a #eCuena2
A.@uns Ga(r*-antes ut*.*Ma" tu(os !e a/o !e @ran!e !*H"etro5 e" +eM !os e.e"entos e" Gor"a
!e U ou retan@u.ar5 )1 outros so.!a" u" @ran!e nP"ero !e tu(os !e #eCuena se/o #ara -onse@u*r
u"a estrutura tr*!*"ens*ona. .e+e "a*s res*stente2
A Vo.NsOa@en ut*.*Mou u" -Bass* t*#o #.ataGor"a2 O #*so !e a/o esta"#a!o *n-.u* to!os os
e.e"entos ne-ess1r*os #ara #ro#or-*onar res*stFn-*a .on@*tu!*na. E tor/o2 Este "o!e.o !e -Bass*
ta"(" #er"*te "o!*G*-a/0es nas .*nBas !o auto"I+e.2
2.1.2 Monobloco
>K>=
U" auto"I+e. #o!e ser -onst*tuD!o #or u" -Bass* QCua!ro5 ou .e*toA a#araGusa!o a u"a
-arro-er*a ou #or u" -Bass* e u"a -arro-er*a Gor"an!o u"a un*!a!e2
O -on)unto -Bass* -arro-er*a5 nor"a."ente !es*@na!o #or -onstru/o "ono(.o-o5 a Gor"a
"a*s @enera.*Ma!a2 A #r*n-*#a. +anta@e" !este t*#o !e -onstru/o res*!e no Gato !e #er"*t*r o(ter
-arro-er*as "a*s .e+es2 A -onstru/o "ono(.o-o a#resenta trFs +ar*antes3 tota."ente "ono(.o-o !e
ar"a/o *nter*or5 se"* "ono(.o-o e "ono(.o-o -o" su(estruturas2
A estrutura tota."ente "ono(.o-o5 -onst*tuD!a #or #e/as #rensa!as so.!a!as entre s*5 "u*to
*n!*-a!a #ara auto"I+e*s !e #eCuenas e "!*as !*"ens0es2 A sua res*stFn-*a E reG.e,o resu.ta5 e"
#arte5 !as .on@ar*nas Bor*Monta*s e,*stentes ao .on@o !as (or!as e,ter*ores !o #*so5 entre as ro!as !a
Grente e as !e tr1s2
Nos auto"I+e*s !e "otor !*ante*ro e !e tra/o trase*ra5 a res*stFn-*a au"enta!a #e.o tPne. !o
e*,o !e trans"*sso e,*stente ao .on@o !o #*so2 So( este e" a.@uns "o!e.os so a-res-enta!os
reGor/os2 O teto reGor/a o -on)unto #or "e*o !as -o.unas !e a#o*o e #a*n*s .atera*s Cue o une" ao
#*so2 A res*stFn-*a E tor/o #ro#or-*ona!a so(retu!o #e.os ante#aros5 estruturas reGor/a!as
e,*stentes E Grente e atr1s !o -o"#art*"ento !est*na!o ao "otor*sta e aos #assa@e*ros5 e ta"("5 e"
#arte5 #e.o -on)unto Gor"a!o #e.os #1ra .a"as e teto un*!os #e.as -o.unas !os #1ra9(r*sas e .atera*s2
U"a estrutura tota."ente "ono(.o-o te" as suas !es+anta@ens $ #art*-u.ar"ente Cuanto ao
-usto !e Ga(r*-a/o2 E,*@e *n+est*"entos -ons*!er1+e*s e" -o"#.e,a "aCu*nar*a !e esta"#a@e"5 Cue
sero a#enas )ust*G*-1+e*s no -aso !e u"a #ro!u/o e" @ran!e es-a.a2 Co"o neste t*#o !e -onstru/o
os #a*n*s GaMe" #arte !o -on)unto5 a re#ara/o !os !anos -ausa!os #or u" a-*!ente #o!e torna9se
"u*to !*s#en!*osa2 To!a u"a se/o !a -arro-er*a #o!e ter !e ser -orta!a e su(st*tuD!a #or u"a se/o
"u*to "a*or Cue a !an*G*-a!a2
R1 a*n!a o r*s-o !e u"a (at*!a "a*or #ro+o-ar u"a !*stor/o na -arro-er*a2 U"a outra
!es+anta@e" !esta -onstru/o res*!e no Gato !e5 nos "o!e.os -o"uns5 a #arte !e tr1s ser u" tanto
"a*s res*stente Cuanto "a*s a.ta Gor a tra+essa #oster*or !o #orta9"a.as5 o Cue e,*@e u" -ons*!er1+e.
esGor/o #ara -arre@ar e !es-arre@ar a (a@a@e"2
2.1.2.1 Semi monobloco
A -arro-er*a !e ar"a/o *nter*or5 ou se"* "ono(.o-o5 Go* *ntro!uM*!a B1 a.@uns anos atr1s #e.a
Ro+er5 no seu "o!e.o % &&& ten!o s*!o5 !es!e ento5 a!ota!a #or outros Ga(r*-antes !e auto"I+e*s2
;K>=
S -onst*tuD!a #or u"a estrutura (1s*-a Cue -o"#reen!e o #*so5 os ante#aros5 os su#ortes #ara o
"otor5 sus#enso5 as estruturas .atera*s e o teto5 Cue #ro#or-*ona" a ne-ess1r*a res*stFn-*a (1s*-a2 A
esta estrutura so a#araGusa!os os #ara .a"as5 o teto e o #a*ne. *nGer*or !a Grente2 Antes !a G*,a/o
!estes e.e"entos e u"a +eM "onta!as as ro!as e a sus#enso5 o auto"I+e. #o!e ser e"#urra!o !e u"
.a!o #ara outro $ ou "es"o -on!uM*!o $ se" o r*s-o !e ser !an*G*-a!o2
Co"o os e.e"entos !es"ont1+e*s no -ontr*(ue" #ara a res*stFn-*a !a estrutura5 este t*#o !e
-arro-er*a u" #ou-o "a*s #esa!o !o Cue o !e -onstru/o tota."ente "ono(.o-o2 E" -ontra#art*!a5
os e.e"entos !es"ont1+e*s so "a*s G1-*. e e-ono"*-a"ente su(st*tuD!os Cuan!o !an*G*-a!os2 Esta
Gor"a !e -onstru/o #er"*te a*n!a ao Ga(r*-ante *ntro!uM*r Ga-*."ente #eCuenas a.tera/0es nas .*nBas
!o auto"I+e.2
2.1.2.2 Subestruturas independentes
No G*" !a !-a!a !e 8'<&5 +er*G*-ou9se entre a.@uns !os "a*ores Ga(r*-antes !e auto"I+e*s
u"a ten!Fn-*a #ara a ut*.*Ma/o !e su(estruturas #ara su#orte !e u" ou "a*s !os #r*n-*#a*s -on)untos
"e-Hn*-os $ o "otor5 o !*Geren-*a. e a sus#enso2 Estas su(estruturas so G*,as a u"a -arro-er*a
"ono(.o-o s*"#.*G*-a!a2
Este t*#o !e -onstru/o5 e"(ora "a*s #esa!o !o Cue o !a -arro-er*a tota."ente "ono(.o-o5
a#resenta -ontu!o5 nDt*!as +anta@ens2 Co"o as .*@a/0es entre a -arro-er*a e su(st*tuD!as so G.e,D+e*s5
a trans"*sso !e ruD!os e +*(ra/0es re!uM*!a o Cue resu.ta nu" "a*or -onGorto #ara os o-u#antes !o
auto"I+e.2
Sen!o ta"(" "a*s G1-*. o a-esso Es #e/as "e-Hn*-as5 +er*G*-a9se u"a re!u/o !o te"#o
e,*@*!o #e.os tra(a.Bos !e "anuten/o e !o -usto !os re#aros2 Este t*#o !e -onstru/o5 Cue #o!e ser
ut*.*Ma!o e" auto"I+e*s !e Cua*sCuer !*"ens0es5 s*"#.*G*-a a #ro!u/o5 )1 Cue os -on)untos
"e-Hn*-os #o!e" ser "onta!os se#ara!a"ente nas suas su(estruturas2 As "o!*G*-a/0es nas .*nBas !o
auto"I+e. no so5 -ontu!o5 "a*s G1-e*s !e *ntro!uM*r neste t*#o !e -onstru/o !o Cue nas -arro-er*as
tota."ente "ono(.o-o2
2.1.3 Carroceria
2.1.3.1 Materiais da carroceria
O a/o a*n!a o "ater*a. "a*s e-onL"*-o e eG*-*ente #ara a #ro!u/o e" sr*e !e -arro-er*as
*n!e#en!entes2 As #e/as so #rensa!as a #art*r !e -Ba#as !e a/o !e !*Gerentes es#essuras2
O a.u"Dn*o5 e"(ora tenBa u" #re/o "a*s e.e+a!o Cue o a/o5 -o" GreCTFn-*a ut*.*Ma!o na
<K>=
#ro!u/o !e a.@uns +eD-u.os5 )1 Cue !e G1-*. "o.!a@e" "anua. ou #o!e ser tra(a.Ba!o e" "1Cu*nas
re.at*+a"ente s*"#.es2 S ta"(" "a*s .e+e Cue o a/o e no o,*!a2 U"a -arro-er*a !e a.u"Dn*o
a#resenta5 -ontu!o5 a !es+anta@e" !e ser5 e" @era.5 "enos res*stente Cue u"a -arro-er*a !e a/o2
Ca!a +eM "a*s so ut*.*Ma!as as -arro-er*as !e #.1st*-o "o.!a!o $ e" @era. o #.1st*-o
reGor/a!o -o" G*(ra !e +*!ro2 P.1st*-o ut*.*Ma!o nor"a."ente a res*na !e #o.*est*reno ou5 Es +eMes5 a
res*na !e e#o,*etano5 !e #re/o "a*s e.e+a!o2 Estes "ater*a*s tF" a #ro#r*e!a!e !e en!ure-er -o" o
-a.or e no a"o.e-er Cuan!o no+a"ente aCue-*!os2
Os #.1st*-os Cue ten!e" a a"o.e-er Cuan!o su("et*!os a a.tas te"#eraturas so "enos rD@*!os
!o Cue os #.1st*-os reGor/a!os -o" G*(ra !e +*!ro5 e"(ora se)a" "a*s G1-e*s !e "o.!ar2 O a-r*.on*tr*.a
$ (uta!*eno $ est*reno5 "ater*a. res*stente e raMoa+e."ente rD@*!o5 ut*.*Ma!o nas ta"#as !os #orta9
"a.as5 nas @ra!es5 et-2 5 e #o!er1 +*r a sF9.o nas -arro-er*as2
Ta(e.a 83 Pro#r*e!a!es !e a.@uns "ater*a*s ut*.*Ma!os e" estruturas +e*-u.ares2
Mater*a. Dens*!a!e
QN@K"=A
MI!u.o !e E.ast*-*!a!e
QGPaA
Tenso !e Es-oa"ento
QMPaA
A/o :?<& %8& %;&9<&&
A/o *no,*!1+e. :'%& 8'& ;%&
A.u"Dn*o Q8U M@A %:8& <' %;;
T*tHn*o Q<U A.5 >U VA >><& 88> ?%;
J*(ra !e Car(ono 8:;& %&& 9 %;& 9
P.1st*-o reGor/a!o 8?;& 8;& 9
2.1.3.2 segurana e a carroceria
Para Cue oGere/a o "1,*"o !e se@uran/a5 a -arro-er*a !e+e ser -onst*tuD!a #or u"a -a*,a rD@*!a
e res*stente5 !est*na!a ao "otor*sta e aos #assa@e*ros ro!ea!o #or !o*s -or#os5 u" anter*or e o outro
#oster*or -a#aMes !e5 a"o.@an!o9se #ro@ress*+a"ente5 a(sor+er a ener@*a !a (at*!a e" -aso !e
-o.*so2
A -onstru/o "ono(.o-o a Cue "e.Bor se a!a#ta a este G*"5 )1 Cue #er"*te #ro)etar a
-arro-er*a !e "o!o Cue esta *n-.ua !*Gerentes t*#os !e se/0es5 u"as Gortes e outras Gra-as5 -onGor"e
Gor ne-ess1r*o2 O -Bass* Gor"a!o #or nu"erosos tu(os !e a/o !e #eCueno !*H"etro ta"("
#ro#or-*ona u" e.e+a!o @rau !e se@uran/a5 )1 Cue a(sor+e a ener@*a !a (at*!a5 ao -ontr1r*o !o -Bass*
rD@*!o5 Cue ten!e a trans"*t*r @ran!e #arte !essa ener@*a aos o-u#antes !o +eD-u.o2
A.@u"as -arro-er*as !e #.1st*-o so "a*s res*stentes !o Cue as "et1.*-as e" -asos #eCuenos !e
-BoCue5 u"a -arro-er*a !e a-r*.o $ n*tr*.o $ (uta!*eno $ est*reno #o!e re-u#erar a sua Gor"a or*@*na.
a#Is u"a -o.*so2 A o,*!a/o Qa#are-*"ento !e Gerru@ensA -onst*tu* u" +er!a!e*ro #er*@o nos
auto"I+e*s !e -onstru/o "ono(.o-o e" a/o5 es#e-*a."ente Cuan!o se +er*G*-a nas #artes su("et*!as
a "a*or tenso2
Nu"erosos a-*!entes so #ro+o-a!os #e.a ru#tura !e u"a #e/a o,*!a!a Cuan!o o auto"I+e.
-*r-u.a a @ran!e +e.o-*!a!e5 os Ga(r*-antes a#erGe*/oa" -onstante"ente os "to!os !e #re+en/o E
o,*!a/o2
2.2 plicao das estruturas veiculares
A a#.*-a/o !os -on-e*tos +*stos nas se/0es anter*ores ser1 +*sta #or "e*o !e u" e,e"#.o !e
#ro)eto3 a Jerrar* J;&2
:K>=
2.2.1 Estrutura da Ferrari F50
A -arro-er*a -onstruD!a *nte*ra"ente !e "ater*a*s -o"#Is*tos -o" G*(ras !e -ar(ono5 7e+.ar e
BoneV-o"( No"e, e !*s#on*(*.*Ma!a e" -*n-o -ores3 +er"e.Bo5 +er"e.Bo Bar-Betta5 a"are.o e -*nMa
Nur(ur@r*n@2 Na +erso Ber.*netta5 a Gun/o !a -a#ota *nte@ra. !e -o"#.e"entar a !os e.e"entos
estrutura*s2 Na +erso Bar-Betta5 a -arro-er*a *n-or#ora #ontos !e an-ora@e" #ara !o*s an*s !e
#rote/o2 O "otor #o!e ser +*sto atra+s !a #arte trans#arente e !as ranBuras !e +ent*.a/o !a ta"#a
!o -o"#art*"ento !o "otor2
O -Bass* !a J;& Ge*to *nte*ra"ente !e G*(ra !e -ar(ono5 #esan!o 8&% N@G e #ro#or-*onan!o
u"a r*@*!eM tors*ona. !e =>2?=; N9"KW2 Da "es"a Gor"a -o"o u" -arro !e JIr"u.a 85 os o-u#antes
senta"9se no tu(o -entra. Gor"a!o #e.o -Bass* e o tanCue !e -o"(ustD+e.5 Ge*to e" (orra-Ba !e
a+*a/o5 .o-a.*Ma9se nu"a #os*/o #rote@*!a entre o -o"#art*"ento !os #assa@e*ros5 o "otor e a
sus#enso trase*ra2 O resu.ta!o u"a #os*/o #ara !*r*@*r "a*s !*ante*ra5 -o" u"a !*str*(u*/o !e
?K>=
Figura 5: Esquema da estrutura da Ferrari F50.
Figura 6: Chassi da Ferrari F50.
#eso !*ante*ro #or trase*ro !e >%3;? Q>%U !o #eso no e*,o !*ante*ro e ;?U no trase*roA2 JaMen!o #arte
!os e.e"entos estrutura*s5 o "otor !a J;& Gun-*ona -o"o su#orte #ara a sus#enso5 #1ra9-BoCues e
e.e"entos !a .atar*a2 Para @arant*r o #erGe*to Gun-*ona"ento !a sus#enso5 o -on)unto "otor9e*,o !e
trans"*sso r*@*!a"ente -one-ta!o ao -Bass*2
A sus#enso e o -on)unto !e -a*,a !e "ar-Bas so "onta!os #or "e*o !e *nsertos !e .*@as .e+es
!e (a*,a Ga!*@a -o#o.*"er*Ma!os ao -Bass*2 Para ot*"*Mar a estrutura Cue ser+e -o"o #onto !e a#o*o
!e to!o o s*ste"a5 at "es"o !o #onto !e +*sta !a se@uran/a5 Gora" a#.*-a!as t-n*-as !e -1.-u.o
(asea!as e" e.e"entos G*n*tos5 ut*.*Man!o #ro@ra"as Cue *n-.uDa" e.e"entos t*#o san!uD-Be e t*#o
-as-a "u.t*9-a"a!as5 tD#*-os !e estruturas e" .a"*na!os !e "ater*a. -o"#Is*to2
En@enBe*ros e #ro)et*stas .*!ara" -o" #ro(.e"as !e esta(*.*!a!e no te"#o !e e.e"entos
estrutura*s e !*"ens*ona*s2 Os testes !e esta(*.*!a!e !os -o"#onentes Gora" -on!uM*!os e" (an-os
!e ensa*o -o"#uta!or*Ma!os2
2.3 !rinc"pios de funcionamento
Os e.e"entos !e u"a estrutura Gun-*ona"5 !e u"a Gor"a @era.5 -o"o res#ons1+e*s #or res*st*r a
a.@u" t*#o !e esGor/o ao Cua. a estrutura en-ontra9se su("et*!a2
Os #r*n-*#a*s t*#os !e esGor/os aos Cua*s u"a estrutura +e*-u.ar est1 su("et*!a so3
82 tra/o6
%2 -o"#resso6
=2 G.e,o6
>2 tor/o6
;2 -*sa.Ba"ento6
<2 G.a"(a@e"6 e
:2 esGor/os trans*tIr*os2
A estrutura +e*-u.ar -on-e(*!a #ara res*st*r a -a!a t*#o !e esGor/o Cue se a#resenta5
!e#en!en!o !a G*na.*!a!e e !as -on!*/0es !e ut*.*Ma/o e "anuten/o !o +eD-u.o2 A.@uns
-o"#onentes tF" Gun/0es "a*s es#e-DG*-as -o" re.a/o a res*st*r #r*"or!*a."ente a u" !eter"*na!o
t*#o !e esGor/o2 Outros -o"#onentes tF" Gun/0es es#e-DG*-as "as5 !e+*!o E sua Gor"a e
-ara-terDst*-as !o "ater*a.5 #o!e" a#resentar res*stFn-*a e.e+a!a a esGor/os no !*reta"ente .*@a!os E
sua Gun/o2
S *"#ortante .e"(rar Cue a !eter"*na/o e a a+a.*a/o !os esGor/os Cue atua" na estrutura !e
-ru-*a. *"#ortHn-*a #ara a *!ent*G*-a/o !as Gun/0es e a atr*(u*/o !essas Gun/0es a u" !eter"*na!o
'K>=
Figura 7: Detalhes dos insertos de liga leve.
-o"#onente ou e.e"ento -onstrut*+o !a estrutura2
U" e,e"#.o !e Gun/o e" u" +eD-u.o auto"otor a trans"*sso !e "o+*"ento rotat*+o !o
"otor #ara as ro!as2 V1r*os -o"#onentes ou #artes !o +eD-u.o -ontr*(ue" #ara a e,e-u/o !essa
Gun/o2 U" !e.es #o!e ser #or e,e"#.o5 u" e*,o !e trans"*sso2 Este e*,o estar1 su("et*!o5
#r*n-*#a."ente a esGor/os !e tor/o !e+*!o ao torCue a#.*-a!o #e.o "otor e trans"*t*!o Es ro!as2
U" e*,o a#resenta5 nor"a."ente5 u"a se/o reta -*r-u.ar5 #o!en!o ser Ga(r*-a!o a #art*r !e u"
taru@o ou u" tu(o2 Este e*,o ser1 !*"ens*ona!o #ara aten!er ao reCu*s*to !e res*st*r ao torCue
"1,*"o @era!o #e.o "otor e5 e" -onseCTFn-*a5 ter1 !*"ens0es Cue o tornaro res*stente5 ta"("5 a
esGor/os !e tra/o e -o"#resso ou !e G.e,o5 a#esar !e estes no sere" esGor/os !*reta"ente .*@a!os
E sua Gun/o #r*n-*#a.2
2.# $lementos construtivos das estruturas veiculares
Os e.e"entos -onstrut*+os !as estruturas +e*-u.ares so5 #r*n-*#a."ente3
82 -Ba#as6
%2 +*@as6
=2 (arras6
>2 tu(os6
;2 e*,os6
<2 #erG*s6
:2 Gun!*!os6
?2 Gor)a!os6
'2 #a*n*s6
8&2 #e/as "o.!a!as6
882 #.1st*-os *n)eta!os6 e
8%2 "o.as2
Estes e.e"entos5 no entanto5 no -o"#0e" u"a estrutura !e Gor"a *so.a!a2 Ne-ess*ta" !e
-one,0es ou .*@a/0es -o" outros e.e"entos2 Os #r*n-*#a*s !esta -ate@or*a so3
82 so.!as6
%2 #araGusos6
=2 #*nos6
>2 -Ba+etas6
;2 re(*tes6 e
<2 -o.as2
Dos e.e"entos -onstrut*+os -*ta!os5 o "a*s ut*.*Ma!o na *n!Pstr*a auto"o(*.Dst*-a a -Ba#a2
Xuanto aos e.e"entos !e -one,o5 u" !os "a*s -ara-terDst*-os na -onstru/o !e estruturas +e*-u.ares
a so.!a2 Ass*"5 sero Ge*tos -o"ent1r*os es#e-DG*-os so(re estes !o*s e.e"entos2
2.4.1 Chapas
As -Ba#as so e.e"entos estruturas Cue so o(t*!os #e.a #ro-esso !e .a"*na/o2 Ass*"5
a#resenta" u"a Gor"a #.ana a#Is esse #ro-esso e so re-e(*!as e" ro.os #e.o Ga(r*-ante !a estrutura
!o auto"I+e.2 Na Gor"a #.ana5 as -Ba#as a#resenta" u"a res*stFn-*a re.at*+a"ente (a*,a a esGor/os
!e G.e,o e tor/o Cue5 -o"o )1 +*sto anter*or"ente5 so esGor/os aos Cua*s a estrutura +e*-u.ar !e+e
a#resentar res*stFn-*a a!eCua!a2
Esta -ara-terDst*-a !e (a*,a res*stFn-*a e" G.e,o e tor/o Gun/o5 #r*"or!*a."ente5 !a
es#essura ser #eCuena Cuan!o -o"#ara!a -o" as !uas outras !*"ens0es !a -Ba#a2 Por outro .a!o5
esta es#essura re!uM*!a -ontr*(u* #ara u"a re!u/o no #eso !a -Ba#a5 o Cue -on+en*ente e" ter"os
!e e-ono"*a !e #eso no auto"I+e.2
8&K>=
S ne-ess1r*o5 ento5 Cue as -Ba#as soGra" a.tera/0es na sua Gor"a #ara a!Cu*r*r o !ese)a!o
au"ento na res*stFn-*a a esGor/os !e G.e,o e tor/o se"5 no entanto5 #er!er a -ara-terDst*-a !ese)1+e.
!e (a*o #eso2 Isto -onse@u*!o #or "e*o !o #ro-esso !e esta"#a@e" !a -Ba#a5 #ro#or-*onan!o o
sur@*"ento !e e.e"entos estrutura*s Cue -ontr*(ue" #ara o *n-re"ento !a -a#a-*!a!e !a #e/a G*na.
Cuanto E res*stFn-*a aos esGor/os e" Cuesto2
O #ro-essa"ento !as -Ba#as nu"a #ro!u/o !e estruturas auto"ot*+as -o"#reen!e as
se@u*ntes Gases3
82 -orte6
%2 esta"#a@e"6 e
=2 so.!a@e"2
In*-*a."ente as -Ba#as .a"*na!as !e a/o #.ano5 na Gor"a !e (o(*nas5 so !es(o(*na!as e
-orta!as nos ta"anBos #r9esta(e.e-*!os #ara -a!a #e/a a ser Ga(r*-a!a2 Estas -Ba#as -orta!as so
!eno"*na!as (.anNs e Garo a a.*"enta/o !as #rensas2 Caso se)a Ge*to nos (.anNs a.@u" tra(a.Bo !e
re-orte5 -o"o5 #or e,e"#.o5 o -orte !e u"a )ane.a e" u"a -Ba#a #ara esta"#a@e" !e u"a #orta5 esta
#e/a #assa a ser !*ta #.at*na2
Na o#era/o !e esta"#a@e"5 os (.anNs ou #.at*nas #assa" #or u"a sr*e !e #esa!as #rensas5
e" @era. !e > a :5 on!e Ge*ta a -onGor"a/o !a -Ba#a5 !an!o9.Be o Gor"ato !e u"a #orta5 teto5 -a#L5
.atera.5 assoa.Bo5 #1ra9.a"a5 et-2
Estas so as #e/as !e "a*ores !*"ens0es e *ro -o"#or a su#erGD-*e e,terna !o +eD-u.o2
Asso-*a!a a -a!a u"a !estas5 so #re#ara!as as #e/as *nternas5 -o" Gun/o (as*-a"ente estrutura.2
Ass*"5 o r*@or !e a-a(a"ento e,*@*!o nas #e/as *nternas (astante *nGer*or ao !as !e su#erGD-*e5 (e"
-o"o a !*G*-u.!a!e !e esta"#a@e"2
U"a +eM Cue to!as as #e/as Gora" -onGor"a!as Qesta"#a!asA5 estas so reun*!as Gor"an!o u"a
-arro-er*a ou -a(*ne5 Cue ser1 .e+a!a E .*nBa !e so.!a2 A "a*or #arte !as o#era/0es !e so.!a so
auto"at*Ma!as e rea.*Ma!as #or @ru#os !e ro(Ls5 Cue GaMe" o Ge-Ba"ento !a -arro-er*a5 ou se)a5
torna" o -on)unto estrutura."ente est1+e.5 -Ba"a!o5 ento auto9te.a*o2
Os ro(Ls !ese"#enBa" a "a*or*a !as o#era/0es !a -arro-er*a2 Na Euro#a e nos EUA5 #e.o
"enos ?&U !as o#era/0es no setor !e so.!a@e" !a -arro-er*a Q(o!V Oe.!*n@ sBo#A so
88K>=
Figura 8: Prensa para estampagem.
auto"at*Ma!as2 E" a.@u"as #.antas )a#onesas s*tua9se entre '=U e ':U2
2.4.2 olda
A so.!a #ro"o+e a un*o !e e.e"entos "et1.*-os na "onta@e" !e estruturas -a#aMes !e res*st*r
ou trans"*t*r esGor/os2
Os #r*n-*#a*s t*#os !e so.!a e"#re@a!os na -one,o !e e.e"entos estrutura*s so3
82 e.tr*-a3 ut*.*Ma +aretas !e so.!a -o" re+est*"ento Cue se +a#or*Ma5 #rote@en!o a so.!a@e"6
%2 MIG Qso.!a -o" @1s *nerteA3 ut*.*Ma u" e.etro!o -onsu"D+e. e u" @1s -*r-un!a o e.etro!o
!urante a so.!a@e"6 o @1s ser+e #ara a #rote/o !o ar-o6
=2 TIG3 ut*.*Ma u" e.etro!o no -onsu"D+e.6 a so.!a -o.o-a!a na re@*o !e so.!a@e"
"anua."ente5 na Gor"a !e u"a +areta6 usa B.*o ou ar@Ln*o Cue en+o.+e o e.etro!o6 o @1s
ser+e #ara #rote/o !o ar-o6
>2 ar-o su("erso3 ut*.*Ma!o #r*n-*#a."ente #ara su#erGD-*es #.anas6 u" "ater*a. @ranu.a!o
!e#os*ta!o na Grente !a so.!a e -o(re a re@*o a ser so.!a!a6 o e.etro!o -onsu"D+e. #rote@*!o
#e.o G*."e -r*a!o #e.o "ater*a. @ranu.a!o aCue-*!o6 #er"*te Cua.*!a!e !e so.!a@e" su#er*or E
!os "to!os anter*ores6
;2 so.!a@e" #or res*stFn-*a3 (ase*a9se na #assa@e" !e -orrente e.tr*-a #e.as su#erGD-*es e"
-ontato6 a -orrente aCue-e as su#erGD-*es -ausan!o a so.!a@e"6 este eGe*to "a*or -o" o
au"ento !a #resso so(re as su#erGD-*es6 e
<2 aCue-*"ento3 a so.!a@e" #o!e se !ar #or Cua.Cuer outro #ro-esso Cue aCue/a as su#erGD-*es
Cue sero so.!a!as a." !os seus #ontos !e Guso2 Esse aCue-*"ento #o!e ser #or @1s5 .aser5
Ge*,e !e e.trons5 et-2
A so.!a@e" !a su#erGD-*e !e#en!e !a -o"#at*(*.*!a!e !os "ater*a*s ut*.*Ma!os2 Mater*a*s Cue
no se "*stura" ao sere" Gun!*!os no #o!e" ser ut*.*Ma!os2 O "ater*a. !e a!*/o Qso.!aA !e+e ter
-ara-terDst*-as se"e.Bantes Es !os "ater*a*s Cue estar1 un*n!o5 )1 Cue a so.!a no !e+e ser "a*s Gra-a
e ne" "a*s Gorte !o Cue os "ater*a*s or*@*na*s2
Os #r*n-*#a*s Gatores Cue *nG.uen-*a" a Cua.*!a!e !a so.!a so3
82 a un*o so.!a!a !e+e ter res*stFn-*a to @ran!e Cuanto a !os "ater*a*s antes !a so.!a@e"5 #ara
e+*tar Cue a )un/o se)a u" #onto !e "enor res*stFn-*a5 "as no to @ran!e a #onto !e .e+ar a
u" -usto !e so.!a@e" Q"ater*a. e #ro-essoA "u*to e.e+a!o ou a u" a-rs-*"o !esne-ess1r*o
!e #eso6
%2 o #ro-esso !e so.!a@e" reCuer o aCue-*"ento !as #e/as Cue sero un*!as6 esse aCue-*"ento
@era u"a re@*o -Ba"a!a !e YMona ter"*-a"ente aGeta!aZ5 Cue a re@*o #rI,*"a E so.!a
on!e o -a.or a!*-*ona!o te" *nG.uFn-*a s*@n*G*-at*+a6
=2 o #ro-esso !e aCue-*"ento .o-a.*Ma!o ta"(" @era u" @ra!*ente !e tens0es no *nter*or !as
#e/as2 A re@*o #rI,*"a E so.!a5 estan!o "a*s aCue-*!a5 ten!e a se e,#an!*r !e Gor"a
!*Gerente !as re@*0es "a*s aGasta!as2 Essa e,#anso !*Geren-*a. #o!e @erar o es-oa"ento !e
#or/0es .o-a.*Ma!as !o "ater*a.5 -ausan!o tens0es res*!ua*s Cuan!o a )un/o resGr*a!a2
3 Estruturas Veiculares
Se -ons*!erar"os a estrutura !e -arro-er*a -o"o reGerFn-*a5 o "to!o !e -onstru/o "ono(.o-o
5 Bo)e5 Cuase Cue restr*to so"ente ao a/o2 J1 o S#a-eGra"e "a*s a!eCua!o #ara a.u"Dn*o5 e"(ora
)1 se)a #ossD+e. ut*.*Mar ta"(" o a/o estrutura. na Ga(r*-a/o !e #erG*.a!os2
U" -r*tr*o Gun!a"enta. na se.e/o !o "ater*a. a ser ut*.*Ma!o o +o.u"e !e #ro!u/o !o
+eD-u.o2
Nos P.t*"os anos5 +1r*as #esCu*sas Gora" !esen+o.+*!as no sent*!o !e se en-ontrar "ater*a*s
Cue #u!esse" ser e"#re@a!os na -onstru/o !e -arro-er*as -o" (oa re.a/o -usto9eG*-*Fn-*a2
8%K>=
No+as .*@as !e a/o Gora" !esen+o.+*!as5 #er"*t*n!o ut*.*Mar es#essuras !e -Ba#a "enores na
-onstru/o !e -arro-er*as5 -o" a -onseCTente re!u/o !e #eso e "e.Bor*a nos resu.ta!os !e -rasB9test2
S*"u.tanea"ente5 no+as .*@as !e a.u"Dn*o ta"(" Gora" !esen+o.+*!as2
No entanto5 o a/o a*n!a "ant" -erta +anta@e" e-onL"*-a so(re o a.u"Dn*o5 #o*s os "to!os
!e #ro!u/o !e -arro-er*as -o" este #r*"e*ro "ater*a. esto to!os !esen+o.+*!os e a -a!a ano so
"e.Bora!os5 o(ten!o "e.Bor eG*-1-*a !as estruturas e (aratea"ento !os -ustos2 Ass*"5 @ran!es sr*es
!e +eD-u.os a*n!a -ont*nuaro a sere" #ro!uM*!as -o" -arro-er*as !o t*#o "ono(.o-o e" a/o2
No Guturo5 entretanto5 ser1 #ossD+e. a ut*.*Ma/o !e "eta*s .e+es nas @ran!es sr*es2 Mas *sto
en+o.+er1 -ustos5 @ran!es *n+est*"entos e5 ta. -o"o os *tens !e se@uran/a QABS5 a*r(a@ e et-2A5 o
-.*ente G*na. !e+er1 estar !*s#osto a #a@ar u" #re/o "a*s a.to2
3.1 C%assi
O -Bass* a #e/a !e su#orte Cue -onst*tu* a estrutura (1s*-a !o +eD-u.o5 ta. Cua. o esCue.eto !e
u" an*"a. ou a @ra!e !e "eta.5 e" u"a te.e+*so5 so(re a Cua. so "onta!as as #.a-as !e -*r-u*to
*"#resso ou outros -o"#onentes2
Nu" +eD-u.o auto"otor5 o -Bass* tra!*-*ona. #ro+F r*@*!eM estrutura. e es#a/o no Cua. so
"onta!os o "otor5 as ro!as5 a trans"*sso e to!os os !e"a*s -o"#onentes "e-Hn*-os2 A." !*sto5 a
-arro-er*a G*,a!a ao -Bass*2 Or*@*na."ente Ge*to !e "a!e*ra5 o -Bass* +e*-u.ar .o@o tornou9se u"a
estrutura Ge*ta e" a/o e -o" u" Gor"ato t*#o es-a!a2
O -Bass* a*n!a o t*#o !e estrutura #reGer*!o #ara a (ase !e +eD-u.os -o"er-*a*s5 Cue
GreCTente"ente so +en!*!os se" a .atar*a5 *n-or#oran!o o -on)unto "oto9#ro#u.sor sI a u" -Bass*
ou a u" -Bass* "a*s -a(*ne2 Ass*"5 u"a .atar*a es#e-DG*-a #ara -a!a t*#o !e ut*.*Ma/o #o!e ser
a!*-*ona!a2
Latar*a so(re -Bass* era a Gor"a #reGer*!a !e -onstru/o !e +eD-u.os !e #assa@e*ros5 u"a +eM
Cue este t*#o #er"*t*a Cue no+os "o!e.os !e +eD-u.os5 -o" !*Gerentes est*.os !e .atar*a Gosse"
.an/a!os se" a ne-ess*!a!e !e reGaMer a "a*or #arte !os -o"#onentes estrutura*s2 A #art*r !os anos
8'<&5 a "a*or*a !os Ga(r*-antes o#tou #or #ro)etos !e +eD-u.os Cue ut*.*Ma+a" u"a .atar*a #ar-*a. ou
tota."ente *nte@ra!a e" u" -on)unto Pn*-o -o" o -Bass*5 !e Gor"a Cue a .atar*a tornou9se #arte !a
estrutura e no a#enas a -as-a e,terna2
A *!*a !e u" #ro)eto -o" estrutura Pn*-a $ ou "ono(.o-o $ Go* #r*"e*ra"ente ut*.*Ma!o e"
aerona+es e5 !e#o*s5 !*Gun!*!o #ara os auto"I+e*s5 tornan!o9se #o#u.ar entre os Ga(r*-antes #o*s5 se"
a ne-ess*!a!e !e u" -Bass*5 Ba+*a re!u/o no te"#o !e Ga(r*-a/o e no #eso G*na. !o +eD-u.o2 Estes
!o*s Gatores -o"(*na!os -ontr*(uDa" #ara u"a re!u/o nos -ustos !e "ater*a. e !e "o9!e9o(ra2 O
#ro-esso !e o(ten/o !a -arro-er*a #or so.!a9#onto5 -onBe-*!o -o"o YUn*(o!VZ5 a Gor"a
#re!o"*nante !e te-no.o@*a !e -onstru/o nos !*as !e Bo)e2
Os -arros !e -orr*!a !e a.ta #erGor"an-e5 atua."ente5 no a#resenta" "a*s -Bass*2 A sua r*@*!eM
estrutura. +e" !e #.a-as e -Ba#as .e+es5 res*stentes e est1+e*s5 "o.!a!as -o" os "ater*a*s "a*s
"o!ernos ta*s -o"o G*(ras !e -ar(ono e #.1st*-os reGor/a!os2
3.2 Monobloco
Os #ro)etos estrutura*s "a*s "o!ernos +*sa" au"entar a r*@*!eM -o" u" "Dn*"o !e a-rs-*"o
no #eso2 As no+as t-n*-as !e #ro)eto -onta" -o" au,D.*o !e -o"#uta!ores e #a-otes !e s*"u.a/o
Cue -ontr*(ue" #ara "e.Borar a r*@*!eM !o +eD-u.o tanto Cuanto a se@uran/a e" -o.*s0es Gronta*s2
A." !*sto5 o reGor/o !e 1reas !e res*stFn-*a a -ar@as na estrutura a)u!a a re!uM*r +*(ra/0es2
A ut*.*Ma/o !e #ro#or/0es -res-entes !e a/os !e a.ta res*stFn-*a 5 ta"("5 u"a ten!Fn-*a
atua.2 No NeO J*t !a Ron!a5 #or e,e"#.o5 a #ro#or/o !e a/os !e a.ta res*stFn-*a -res-eu !e >&U
8=K>=
#ara ;>U Cuan!o -o"#ara!a -o" o "o!e.o anter*or2 E" -onseCTFn-*a5 a r*@*!eM !a #arte Gronta.
!esse +eD-u.o -res-eu 8<>U2 O resu.ta!o G*na. u"a -arro-er*a !e a.ta #erGor"an-e5 -o" "e.Bores
-ara-terDst*-as !e -on!u/o !o +eD-u.o e !e se@uran/a2
U"a outra ten!Fn-*a atua. a !e GaMer -o" Cue a estrutura !*str*(ua o -arre@a"ento #or suas
+1r*as #artes -onst*tu*ntes2 Isto ta"(" -ontr*(u* #ara u" au"ento !a r*@*!eM e !a se@uran/a e"
-o.*s0es Gronta*s !o +eD-u.o2 U"a a.ternat*+a #ara *sto a *n-.uso !e u" Cua!ro no assoa.Bo Cue se
)unta ao Cua!ro Gronta. !o +eD-u.o5 #oss*(*.*tan!o5 ass*"5 u" #ro)eto "a*s ro(usto estrutura."ente2
O Cua!ro Gronta. a#resenta u"a se/o reta !o t*#o -a*,a #ara "e.Borar a r*@*!eM E tor/o2
O Cua!ro trase*ro !os "ono(.o-os a#resenta tr*.Bos .atera*s e -entra*s2 U" se@un!o Cua!ro
trase*ro -o" -Ba#a "a*s G*na5 "as -o" tr*.Bos a#resentan!o se-/0es retas "a*ores5 #o!e ser so"a!o E
estrutura5 tanto #ara "e.Borar a sua r*@*!eM Cuanto a sua eG*-*Fn-*a e" ter"os !e -o"#a-ta/o2
Os #ontos !e "onta@e" !a sus#enso no "ono(.o-o so -onstruD!os !e Gor"a Cue as -ar@as
so a(sor+*!as #e.a #are!e .atera. !o "e"(ro trans+ersa. !a estrutura2 Ma*s u"a +eM5 a #reo-u#a/o
-o" a r*@*!eM estrutura. GaM #arte !o #ro)eto !esta #arte !a -arro-er*a2 ReGor/a!ores e a(sor+e!ores !e
-BoCue !e+e" ser a-res-enta!os #ara @arant*r u"a res*stFn-*a a!eCua!a a esGor/os +ert*-a*s e u"a
(oa !*r*@*(*.*!a!e !o +eD-u.o2
Os ruD!os asso-*a!os E "ar-Ba9.enta5 E +*(ra/o e ao -ruMe*ro tF"5 -a!a u"5 a sua GreCTFn-*a !e
ressonHn-*a es#e-DG*-a2 Atuan!o nas 1reas e" Cue as tens0es se a-u"u.a"5 ta*s -o"o #ontos !e
-one,o !e #artes !a estrutura e reGor/a!ores5 estes ruD!os #o!e" ser !*"*nuD!os2 A !*str*(u*/o !os
esGor/os #e.a estrutura #o!e -ontr*(u*r #ara a !*s#erso !as ressonHn-*as e #oss*(*.*tar u"a -on!u/o
"a*s "a-*a !o +eD-u.o2
8>K>=
Figura 9: nova!"es na estrutura do #e$ Fit.
Co"o -o"enta!o anter*or"ente5 a ut*.*Ma/o !e "ater*a*s "a*s res*stentes e !e so.u/0es -o"o
se/0es trans+ersa*s !e Cua!ros e +*@as "a*s eG*-*entes5 a." !a !*str*(u*/o !e esGor/os #or to!a a
estrutura5 -ontr*(ue" #ara au"entar a r*@*!eM estrutura. se" -o"#ro"eter o #eso !o +eD-u.o2
A se@uran/a Cuanto a -o.*s0es ta"(" !e+e ser u"a #reo-u#a/o -onstante no #ro)eto !e
-arro-er*as2 O t*#o "ono(.o-o #oss*(*.*ta a a(sor/o !a ener@*a asso-*a!a ao *"#a-to !e Gor"a "a*s
a!eCua!a #ara a se@uran/a !os o-u#antes !o +eD-u.o2
E,*ste"5 Bo)e5 Gerra"entas -o"#uta-*ona*s #ara a s*"u.a/o !o -o"#orta"ento !a estrutura
Grente a -o.*s0es Gronta*s5 .atera*s e trase*ras2
8;K>=
Figura %%: Detalhes dos pilares &rontais e laterais.
3.3 Carrocerias e %abit&culos
U" auto"I+e. !e+e ser -on-e(*!o !e "o!o Cue as #ro(a(*.*!a!es !e Cue +enBa a soGrer u"
a-*!ente se)a" "u*to re!uM*!as e ta"(" !e "o!o Cue5 -aso este o-orra5 os r*s-os !os #assa@e*ros
G*-are" Ger*!os se)a re!uM*!o ao "Dn*"o #ossD+e.2
O auto"I+e. !e+e oGere-er ao "otor*sta (oa +*s*(*.*!a!e e ta"(" -o"o!*!a!e #ara Cue este
no se -anse Ga-*."ente2 Para sat*sGaMer o #r*"e*ro reCu*s*to !e+e9se re!uM*r as !*"ens0es !os #ontos
!e +*s*(*.*!a!e nu.a5 -o"o5 #or e,e"#.o5 as -o.unas2 De+e5 ta"("5 "anter os #1ra9(r*sas se"#re
.*"#os !e 1@ua !a -Bu+a ou !e su)e*ra e e+*tar5 "e!*ante a u"a (oa +ent*.a/o5 o e"(a/a"ento
*nter*or !os +*!ros e" te"#o Gr*o2
A te"#eratura no *nter*or !o auto"I+e. e a reno+a/o !o ar ta"(" *nG.ue" na eG*-1-*a !a
-on!u/o !o +eD-u.o #e.o "otor*sta5 )1 Cue tanto o Gr*o -o"o a at"osGera #ou-o are)a!a -ontr*(ue"
#ara a Ga!*@a2
Os (an-os5 Gun!a"enta*s #ara o -onGorto !o "otor*sta e !os #assa@e*ros5 !e+e" #ro#or-*onar
u" (o" a#o*o #ara as -ostas5 !e Gor"a a #er"*t*r u"a #ostura a!eCua!a e5 nu"a -erta "e!*!a5
*"#e!*r o !es.o-a"ento !os o-u#antes !e+*!o a u"a Gor/a -entrDGu@a a Cue estes so su("et*!os
Cuan!o o auto"I+e. GaM u"a -ur+a2
U"a +eM senta!o5 o "otor*sta !e+e #o!er o(ser+ar os !*+ersos *nstru"entos !o #a*ne. e
a.-an/ar os !*Gerentes -o"an!os se" Cue se)a ne-ess1r*o *n-.*nar9se ou !es+*ar sua aten/o !a Ga*,a
!e ro!a@e"2 Se@un!o as nor"as !e se@uran/a5 to!as as su#erGD-*es -ontra as Cua*s os o-u#antes
#ossa" se -Bo-ar e" -aso !e a-*!ente !e+e" ser a."oGa!a!os6 as -o.unas !a !*re/o no !e+e"
!es.o-ar9se !e"as*a!a"ente #ara tr1s e" -aso !e -BoCue Gronta. e !e+e" a(sor+er o *"#a-to2 Os
!*+ersos *nterru#tores e -o"an!os no !e+e" ser !e"as*a!os sa.*entes e" re.a/o ao #a*ne. e as
Ge-Ba!uras no !e+e" #er"*t*r Cue as #ortas se a(ra" e" !e-orrFn-*a !e u"a -o.*so2
Os auto"I+e*s atua."ente Ga(r*-a!os a#resenta" ta"(" u" a#o*o #ara a -a(e/a5 Cue te" a
+anta@e" !e e+*tar .es0es no #es-o/o e" -aso !e -BoCues #or tr1s5 e"(ora #ossa o(stru*r (astante a
+*s*(*.*!a!e !o "otor*sta nas "ano(ras e" "ar-Ba r2 Nos P.t*"os te"#os te" Ba+*!o not1+e*s
#ro@ressos no !o"Dn*o !os +*!ros #ara o #1ra9(r*sas e as )ane.as2 O +*!ro .a"*na!o !e se@uran/a5
res*ste "e.Bor E #enetra/o5 oGere-en!o "enor #er*@o2
Os -*ntos !e se@uran/a -ontr*(ue" s*@n*G*-at*+a"ente #ara a se@uran/a5 re!uM*n!o os r*s-os !e
.es0es @ra+es e" #e.o "enos5 ;&U !os -asos !e a-*!entes2 De a-or!o -o" o CI!*@o !e TrHns*to5
to!os os auto"I+e*s !e+e" estar eCu*#a!os -o" os -*ntos !e se@uran/a #ara o "otor*sta e #ara os
8<K>=
#assa@e*ros Cue -onste" na sua -a#a-*!a!e !e trans#orte *n!*-a!o #ara -a!a +e*-u.o2 A .e* no e,*@e
e" a.@uns #aDses5 Cue os -*ntos se)a" ut*.*Ma!os5 Ba+en!o ass*" "u*tos "otor*stas Cue no se
(eneG*-*a" !as suas +anta@ens #r*n-*#a."ente no Cue se reGere a a-*!entes2
3.3.1 Caracter!sticas "ue au#enta# a se$urana de u#
auto#%&el
Para re!uM*r o "Dn*"o #ossD+e. o #er*@o !e .es0es !os o-u#antes e" -aso !e u" a-*!ente5 o
*nter*or !o auto"I+e. !e+er1 a#resentar o "enor nP"ero #ossD+e. !e sa.*Fn-*as a@u!as nos .a!os5 no
teto e no #a*ne.2 A.@uns -o"an!os e *nterru#tores !e "o!e.os ant*@os torna+a"9se #er*@osos5 +*sto
sere" !e"as*a!os sa.*entes2 Os a-a(a"entos !o #a*ne. ou !o #orta9.u+as !e+ero ser a."oGa!a!os
#ara sua+*Mar a #an-a!a -aso o o-u#ante !o auto"I+e. se)a #ro)eta!o #ara Grente5 ta. -o"o a-onte-e
nas Grena@ens (rus-as2
Reno+a/o !o ar no *nter*or !o +eD-u.o 9 Ao "es"o te"#o e" Cue se torna -a!a +eM "a*s G1-*.
re@u.ar a te"#eratura no *nter*or !o auto"I+e.5 a#erGe*/oa9se ta"(" o s*ste"a !e +ent*.a/o2 As
entra!as !e ar G*,as s*tua"9se @era."ente #or (a*,o !o #1ra9(r*sas5 enCuanto as re@u.1+e*s se
en-ontra" no #a*ne.2 A -orrente !e ar #assa so(re as )ane.as e sa* #or res#*ros2
Je-Ba!ura !as #ortas $ A." !as Ge-Ba!uras !as #ortas nor"a."ente a-*on1+e*s #e.o *nter*or ou
#e.o e,ter*or5 nu"erosos auto"I+e*s a#resenta" Ge-Ba!uras Cue e+*ta" Cue as -r*an/as a(ra" as
#ortas #e.o .a!o !e !entro2
Nu"a (at*!a "a*s +*o.enta Cua.Cuer o-u#ante Cue5 #e.o o Gato !e no estar usan!o o -*nto !e
se@uran/a5 se)a #ro)eta!o #or u"a #orta Cue se a(ra te" o !o(ro !e #ro(a(*.*!a!e !e soGrer u" (at*!a
"orta. !o Cue outro Cue no tenBa s*!o #ro)eta!o2 Por -onse@u*nte5 u"a Ge-Ba!ura Cue no -e!a e"
-aso !e -o.*so #ro#or-*ona "a*or se@uran/a a este #assa@e*ro2
Por"enores Cue au"enta" a se@uran/a !o "otor*sta $ A.@uns !os "e.Bores e "a*s "o!ernos
(an-os !a Grente a#resenta" u" en-osto !e *n-.*na/o re@u.1+e.2
Nos auto"I+e*s "a*s "o!ernos5 Cuan!o o en-osto !o (an-o trase*ro #o!e ser *n-.*na!o #ara
Grente a G*" !e #er"*t*r o a-esso ao -o"#art*"ento !e tr1s5 e,*ste u" tr*n-o Cue o "ant" G*,o e"
-aso !e -o.*so2
Me-an*s"o !e a-*ona"ento !os +*!ros !as )ane.as $ As Ge-Ba!uras !as #ortas e as "an*+e.as !e
a-*ona"ento !os +*!ros !e+e" ser -on-e(*!os !e "o!o a no -ausar Ger*"entos e" -aso !e a-*!ente2
Os +*!ros !e+e" #er"ane-er n*+e.a!os ao sere" a-*ona!os5 #ara no e"#urrare" e no #er"*t*re"
entra!a !e ar Cuan!o esto .e+anta!os2
8:K>=

Figura %': Estruturas que (ontri)uem para a seguran!a.
3.3.2 'irba$
A se@uran/a !o -on!utor Go* au"enta!a a!otan!o5 -o"o -o"#.e"ento o -*nto !e se@uran/a5 e"
a.@uns +eD-u.os5 o !*s#os*t*+o a*r (a@ Cue #rote@e5 *nter+*n!o *nstantanea"ente e" -aso !e -BoCue
Gronta.5 !o *"#a-to -ontra o +o.ante2
O AIR BAG u" !*s#os*t*+o !e se@uran/a -onst*tuD!o #or u"a (o.sa Cue5 e" -aso !e -BoCue
Gronta.5 *nG.a9se auto"at*-a"ente5 *nter#on!o9se entre o -or#o !o "otor*sta e as estruturas !o +eD-u.o
Q+o.anteA2
A G*" !e Cue este !*s#os*t*+o #ossa oGere-er E "1,*"a se@uran/a5 *n!*s#ens1+e. Cue o
"otor*sta este)a usan!o o -*nto !e se@uran/a -o" #r9tens*ona!or #orCue5 so"ente neste -aso estar1
@arant*!a a "1,*"a eG*-*Fn-*a !e *nter+en/o2 U" sensor "e-Hn*-o !e !esa-e.era/o5 -a.*(ra!o
a!eCua!a"ente5 .e+anta a -on!*/o !e -BoCue e !*s#ara5 atra+s !e !o*s !etona!ores5 a rea/o !e u"
-o"#osto CuD"*-o Cue #ro!uM aMoto2 O aMoto se en-arre@a !e *nG.ar *nstantanea"ente a (o.sa e"
te-*!o s*ntt*-o5 a.o)a!a no -entro !o +o.ante !o +eD-u.o2
O Gun-*ona"ento !o s*ste"a AMSJACEBAG a-*ona!o #or u" !*s#os*t*+o Cue *nter+"
Cuan!o o +eD-u.o at*n@e ou su#era u" .*"*ar !e !esa-e.era/o esta(e.e-*!o !urante o #ro)eto5 Cue
-orres#on!e a u" -BoCue Gronta. a u"a +e.o-*!a!e !e a#ro,*"a!a"ente 8? N"KB2 Estes #arH"etros
!e#en!e" !e !*+ersos Gatores5 entre os Cua*s o #eso !o +eD-u.o5 a estrutura5 et-2 e5 #ortanto5 no so os
"es"os #ara to!os os "o!e.os2
A #art*r !o "o"ento no Cua. se +er*G*-a o -BoCue5 o-orre o !*s#aro !o s*ste"a !e en-B*"ento e
a #resso !o @1s -o"e/a a su(*r @ra!ua."ente na (o.sa5 a Cua. a*n!a ret*!a #e.a ta"#a !o "I!u.o
Q-onst*tuD!o #e.o re-o(r*"ento #.1st*-o s*tua!o no -entro !o +o.anteA2 O -or#o !o "otor*sta a*n!a est1
na #os*/o nor"a.2
A #art*r !o "o"ento !o -BoCue5 a #resso e,*stente na (o.sa so(e at at*n@*r u" +a.or !e
a#ro,*"a!a"ente = a > N@K-"
%
5 -o" a -onseCTente a(ertura !a ta"#a !o *n+I.u-ro5 saD!a !o
tra+esse*ro5 e o *nD-*o !o en-B*"ento2 O -or#o !o "otor*sta5 neste #erDo!o !e te"#o5 -o"e/a a
!es.o-ar9se #ara Grente e en-ontra9se a#ro,*"a!a"ente entre a #os*/o nor"a. assu"*!a na !*re/o5 e
a #os*/o !e -o.*so -o" a (o.sa2 No "o"ento e" Cue a (o.sa .*(era!a !e seu *n+I.u-ro5 a #resso
!o @1s so(e +e.oM"ente #Lr -ausa !a r1#*!a e,#anso !a #rI#r*a (o.sa2 E" u" -erto "o"ento5 a
8?K>=
#resso ten!e a assu"*r +a.ores ne@at*+os2
A #resso na (o.sa reassu"e +a.ores #os*t*+os u"a +eM Cue5 a #art*r !este "o"ento5 *n*-*a9se o
en-B*"ento #ro#r*a"ente !*to Cue -o.o-ar1 a (o.sa e" -on!*/o !e e,#anso "1,*"a2 Ento !19se o
*"#a-to !o -or#o !o "otor*sta -o" a (o.sa2 Na (o.sa5 a #resso -ont*nua a su(*r5 at at*n@*r o seu
+a.or "1,*"o Qa#ro,*"a!a"ente &5= a &5> N@K-"
%
A5 "o"ento e" Cue a -a(e/a e u"a #arte !o -or#o
!o "otor*sta a#I*a9se tota."ente na (o.sa2 E" se@u*!a a #resso na (o.sa -a*5 at anu.ar9se2
D*s#os*t*+os -o" "I!u.o !e a*r(a@ e.etrLn*-o se#ara!o !o tra+esse*ro Gun-*ona" -o" !o*s
sensores .o-a.*Ma!os no +o !o "otor5 nor"a."ente nas .atera*s5 !*re*ta e esCuer!a6 trata"9se !e
a-e.erL"etros Cue tF" a Gun/o !e en+*ar u" s*na. E -entra. e" -aso !e !esa-e.era/o (rus-a2 U"a
-entra. e.etrLn*-a Cue re-e(e o s*na. !os a-e.erL"etros e en+*a e" te"#o rea. u" s*na. !e *nter+en/o
ao "I!u.o a*r(a@ #ro#r*a"ente !*to2
U" ter-e*ro a-e.erL"etro no *nter*or !a -entra. e.etrLn*-a te" a Gun/o !e +er*G*-a/o e
-ontro.e !e Gor"a a *"#e!*r o a-*ona"ento !o !*s#os*t*+o e" -aso !e -BoCues .atera*s5 so.a+an-os
*"#re+*stos ou outras -ausas a-*!enta*s2
O "I!u.o a*r(a@ .o-a.*Ma!o no +o.ante -ont" u" -artu-Bo e,#.os*+o2 A -entra.5 a#Is re-e(er o
s*na. !os sensores5 -o"an!a a e,#.oso !o -artu-Bo5 -ausan!o u"a rea/o CuD"*-a Cue @era u" @1s
Cue *nG.a a (o.sa6 a (o.sa !es*nG.a e,#e.*n!o o @1s atra+s !e Guros -a.*(ra!os a!eCua!a"ente2
V*!a Pt*. !os !*s#os*t*+os $ A eG*-*Fn-*a !o !*s#os*t*+o @arant*!a #Lr u" #erDo!o !e 8& anos a
#art*r !a #r*"e*ra *nsta.a/o5 -o" +en-*"ento @ra+a!o na #.aCueta -o.o-a!a no +eD-u.o2 Ao
+en-*"ento !esta !ata5 o !*s#os*t*+o !e+er1 ser at*+a!o e !estruD!o -o"o #res-r*to #e.os re@u.a"entos
@o+erna"enta*s +*@entes2
3.# Suspenso veicular
Se o #a+*"ento !as Ga*,as !e ro!a@e" oGere-esse #erGe*tas -on!*/0es !e ro.a"ento5 os
auto"I+e*s no ne-ess*tar*a" !e u" s*ste"a -o"#.e,o !e sus#enso #ara #ro#or-*onar -onGorto aos
8'K>=
Figura %5: *ir)ag lo(ali+ado no volante de
dire!,o.
seus o-u#antes2 U" (o" s*ste"a !e sus#enso !e+e *n-.u*r "o.e)a"ento e a"orte-*"ento2 O
#r*"e*ro -ons*ste na res*stFn-*a e.1st*-a a u"a -ar@a e o se@un!o na -a#a-*!a!e !e a(sor+er #arte !a
ener@*a !e u"a "o.a a#Is esta ter s*!o -o"#r*"*!a2
Se esta ener@*a no Gor a(sor+*!a5 a "o.a u.tra#assar1 (astante a sua #os*/o or*@*na. e
-ont*nuar1 a os-*.ar #ara -*"a e #ara (a*,o at Cue essas os-*.a/0es -esse"2
O a"orte-*"ento -on+erte a ener@*a "e-Hn*-a e" ener@*a -a.orDG*-a2 Para re!uM*r o ruD!o e
au"entar a sua+*!a!e5 as "o.as so "onta!as so(re (orra-Ba2 O s*ste"a !e sus#enso *n-.u* a*n!a
a."oGa!a!as !os (an-os5 Cue ta"(" #rote@e" -ontra as +*(ra/0es2
As !*"ens0es !as ro!as -onst*tue" u" Gator *"#ortante #ara u"a "ar-Ba sua+e2 U"a ro!a
@ran!e trans#or1 a "a*or*a !as *rre@u.ar*!a!es !o #a+*"ento6 -ontu!o5 no +*1+e. u"a ro!a
suG*-*ente"ente @ran!e #ara anu.ar os eGe*tos !e to!as essas *rre@u.ar*!a!es2 U"a ro!a no !e+er1
ta"(" ser to #eCuena Cue -a*(a e" to!os os (ura-os !a su#erGD-*e !a Ga*,a !e ro!a@e" o Cue
resu.tar*a nu"a "ar-Ba *rre@u.ar2
%&K>=
Figura %6: Prin(-pio de
&un(ionamento da suspens,o.
3.4.1 uspenso dianteira
Os e*,os !a Grente -onst*tuD!os #or u"a sI #e/a5 !e se/o #erG*.a!a5 so(re os Cua*s se a#o*a+a a
-arro-er*a5 #or "e*o !e "o.as !e .H"*nas5 Gora" B1 +1r*os anos su(st*tuD!os #or sus#ens0es
*n!e#en!entes #ara -a!a u"a !as ro!as !*ante*ras5 o Cue "e.Bora a -on!u/o e #er"*te u"a "ar-Ba
"u*to "a*s -onGort1+e.2
Nu" s*ste"a !e sus#enso !*ante*ra *n!e#en!ente5 -a!a ro!a !a Grente est1 .*@a!a E -arro-er*a
!o auto"I+e. #e.a sua #rI#r*a art*-u.a/o !e "o.as5 !e "o!o Cue seu "o+*"ento no *nterG*ra no !a
outra ro!a2 As !uas sus#ens0es *n!e#en!entes #o!e" -ontu!o5 sere" .*@a!as E u"a (arra !e tor/o2
Esta (arra esta(*.*Ma!ora5 "onta!a trans+ersa."ente e" re.a/o 1 .*nBa !e e*,o !o auto"I+e.5 e+*ta
Cue este se *n-.*ne !e"as*a!o ao !es-re+er u"a -ur+a2
Durante u"a tra)etIr*a5 o auto"I+e. est1 su)e*to5 atra+s !as ro!as5 a "u*tos esGor/os2 A
sus#enso !e+e *"#e!*r Cue esses esGor/os !es+*e" o auto"I+e. !o tra)eto es-o.B*!o #e.o "otor*sta5
no !e+en!o ta"(" #er"*t*r Cue as ro!as os-*.e"5 se !es.oCue" #ara tr1s5 #ara a Grente ou #ara os
.a!os ou a.tere" -ons*!era+e."ente o seu Hn@u.o !e *n-.*na/o2 Xua.Cuer !esses eGe*tos *r*a *nterGer*r
na !*re/o2
3.#.1.1 Mac!%erson
A.@uns s*ste"as !e sus#enso a#resenta"5 e" +eM !e GorCu*.Bas !u#.as5 u" (ra/o s*"#.es -o"
u" t*rante e" !*a@ona. e u" t*rante te.es-I#*-o #ara -a!a ro!a !a Grente2 Este t*#o !e sus#enso
!es*@na!o #or Ma-PBerson2
A "an@a !e e*,o na Cua. est1 "onta!a a ro!a GaM #arte !a "eta!e *nGer*or !o t*rante te.es-I#*-o2
O t*rante @*ra ao ser a-*ona!a a !*re/o2 A sua #arte su#er*or5 est1 .*@a!a E -arro-er*a #or "e*o !e u"a
un*o G.e,D+e.5 enCuanto a #arte *nGer*or se .*@a ao (ra/o *nGer*or #or "e*o !e u"a art*-u.a/o !a
rItu.a ou #*+L2
%8K>=
Figura %7: Esquema (omum de suspens,o.
Para a(sor+er os -BoCues resu.tantes !as *rre@u.ar*!a!es !o #a+*"ento5 u"a "o.a Be.*-o*!a.
ro!e*a a #arte su#er*or !o t*rante5 o Cua.5 #or sua +eM5 -ont" u" a"orte-e!or B*!r1u.*-o2 V1r*as
raM0es )ust*G*-a" a @ran!e #o#u.ar*!a!e !este s*ste"a5 entre as Cua*s a sua s*"#.*-*!a!e "e-Hn*-a e a
*n-.uso !e #e/as "I+e*s .e+es Cue a)u!a" as ro!as a anu.ar os -BoCues #ro+o-a!os #e.as
*rre@u.ar*!a!es !o #a+*"ento5 e+*tan!o ta"(" a e,-ess*+a *n-.*na/o .atera. !aCue.as2
Por outro .a!o5 este s*ste"a e,*@e u"a -arro-er*a "u*to res*stente a-*"a !as #assa@ens !as
ro!as Qon!e esto G*,a!os os (atentes su#er*oresA5 #ara Cue aCue.a #ossa a(sor+er a tota.*!a!e !os
esGor/os a Cue est1 su)e*ta a sus#enso2
3.4.2 uspenso traseira
Na "a*or*a !os auto"I+e*s5 a sus#enso trase*ra te" !e su#ortar a "a*or #arte !a -ar@a
a!*-*ona.5 Cue -orres#on!e ao #eso !os #assa@e*ros e !a (a@a@e"2 Se as "o.as !a sus#enso Gore"
suG*-*ente"ente rD@*!as #ara su#ortar a#enas o #eso !o auto"I+e. e !o "otor*sta5 sero !e"as*a!o
"a-*as Cuan!o o auto"I+e. est*+er -o"#.eta"ente -Be*o e +*-e9+ersa2
Os Ga(r*-antes re-orre" a +1r*os #ro-essos #ara reso.+er estas !*G*-u.!a!es2 A sus#enso trase*ra
#o!e *n-.u*r e*,os "otores -o" "o.as !e .H"*nas ou e*,os "otores -o" outros t*#os !e "o.as e
!*s#os*t*+os !e G*,a/o5 Ba+en!o a*n!a +ar*a/0es !e sus#enso *n!e#en!ente Cue ut*.*Ma" "o.as !e
.H"*nas ou Be.*-o*!a*s5 (arras !e tor/o5 (orra-Bas5 !*s#os*t*+os #neu"1t*-os e B*!roe.1st*-os5 et-2
E*,o $ Os e*,os rePne" o !*Geren-*a.5 os se"*e*,os5 os -u(os e ta"(ores !as ro!as nu"a sI
un*!a!e2 Esta un*!a!e est1 .*@a!a ao e*,o !e trans"*sso e a -arro-er*a !e "o!o a #o!er "o+er9se
#ara -*"a e #ara (a*,o e su#ortar as -ar@as e as Gor/as !e tor/o Cue .Be so *"#ostas2
A sus#enso trase*ra #o!e ta"(" ser -on-e(*!a !e "o!o a "anter o e*,o e" #os*/o5 a G*" !e
!*"*nu*r as os-*.a/0es e -orres#on!entes +*(ra/0es a Cue este est1 su)e*to5 es#e-*a."ente Cuan!o o
%%K>=
Figura %8: Esquema da suspens,o
.a(Pherson.
auto"I+e. arran-a5 Gre*a ou GaM u"a -ur+a2
Os a"orte-e!ores5 Cue a(sor+e" as os-*.a/0es !as "o.as so5 na sua "a*or*a B*!r1u.*-os5 sen!o
o t*#o te.es-I#*-o o #reGer*!o atua."ente5e" +eM !o t*#o -o" #*sto2
S*ste"a Rot-BN*ss $ S este o s*ste"a Cue -o"(*na !e Gor"a "a*s s*"#.es a sus#enso e a
G*,a/o !o e*,o trase*ro5 a#resentan!o u" #ar !e "o.as !e .H"*nas "onta!o so( o e*,o2 O e*,o #o!e
G*-ar a#o*a!o #re-*sa"ente na #arte -entra. !as "o.as ou5 -o" GreCTFn-*a5 "a*s E Grente5 #ara #er"*t*r
u"a *n-.*na/o #ara !*ante5 Cuan!o o e*,o so(e5 ao ro.ar o auto"I+e. so(re u" #a+*"ento *rre@u.ar2
Deste "o!o5 re!uM9se o "o+*"ento as-en!ente !a #arte trase*ra !o e*,o !e trans"*sso e torna9se
#ossD+e. !*"*nu*r a a.tura !o tPne. !o e*,o !e trans"*sso Cue ass*" G*-a "enos e.e+a!o no *nter*or !o
auto"I+e.2
Para re!uM*r as +ar*a/0es na *n-.*na/o !o e*,o5 resu.tantes !as !*Gerentes -on!*/0es !e "ar-Ba5
a.@u"as sus#ens0es trase*ras a#resenta"5 -o"o -o"#.e"ento !as "o.as !e .H"*nas5 #e/as !e un*o
.*"*ta!oras !a tor/o2
3.#.2.1 Suspenso traseira independente 'semi ei(o flutuante)
Na sua Gor"a or*@*na.5 este s*ste"a a#resenta !o*s e*,os tu(u.ares art*-u.a!os no -1rter !o
!*Geren-*a.5 G*,a!o E estrutura !o auto"I+e.2 E" -a!a e*,o est1 "onta!o u" -ar!an2 A sus#enso GaM9
se5 e" @era.5 #or "e*o !e u"a "o.a !e .H"*nas "onta!a trans+ersa."ente e" re.a/o E .*nBa !e e*,o
!o auto"I+e.5 a#araGusa!a E #arte -entra. !o -Bass* ou E (a*nBa !o !*Geren-*a. e -o" as e,tre"*!a!es
.*@a!as5 #or "e*o !o (r*n-o5 aos e*,os2
%=K>=
Figura %9: Esquema da suspens,o /ot(h0iss.
3.#.2.2 Suspenso Mac !%erson
S se"e.Bante5 e" "u*tos as#e-tos5 E sus#enso Ma- PBerson ut*.*Ma!a nas ro!as !a Grente2
3.#.2.3 *ri+ngulo traseiro perpendicular
Ca!a u"a !as ro!as trase*ras a#I*a9se nu" tr*Hn@u.o art*-u.a!o E estrutura !o auto"I+e.2 A
art*-u.a/o #er#en!*-u.ar E .*nBa !e e*,o !o auto"I+e. !e ta. "o!o Cue a ro!a so(e e !es-e5
-onGor"e as *rre@u.ar*!a!es !o #a+*"ento5 se" Cua.Cuer a.tera/o !o seu a.*nBa"ento2
3.#.2.# *ri+ngulo traseiro diagonal
Neste s*ste"a5 a"#.a"ente ut*.*Ma!o5 a .*nBa !e e*,o !e art*-u.a/o5 na Cua. o tr*Hn@u.o os-*.a5
est1 "onta!a !e "o!o a Gor"ar u" Hn@u.o (astante a-entua!o -o" a .*nBa !e e*,o !o auto"I+e.5 o
Cue #er"*te #ro)etar a ro!a -o" u" Hn@u.o #r !eter"*na!o !e +ar*a/o5 Cuer na -a"(a@e"5 Cuer no
a.*nBa"ento5 #ara Cue esta su(a e !es/a5 -onGor"e as *rre@u.ar*!a!es !o #a+*"ento2
3.#.2., -or.uil%a dupla
D*Gere !o s*ste"a !o "es"o no"e5 ut*.*Ma!o na sus#enso !*ante*ra5 no se@u*nte3 -o"o as ro!as
tF" !e "anter9se !*re*tas e" +eM !e os-*.are"5 u"a !as GorCu*.Bas a#resenta a sua (ase "a*s .ar@a5
"a*s #rI,*"a !a ro!a e a*n!a u" t*rante #ara a(sor+er os esGor/os resu.tantes !a a-e.era/o e !a
Grena@e"2
Este t*#o !e sus#enso (ase*a9se no #r*n-D#*o Gun!a"enta. !e "anter o #ara.e.*s"o !as ro!as2
%>K>=
3.4.3 '#ortecedores
Os a"orte-e!ores !est*na"9se a a(sor+er ou a"orte-er as +*(ra/0es #ara Cue as "o.as no
os-*.e" -ont*nua"ente #ara -*"a e #ara (a*,o2
O se@re!o !e u"a (oa sus#enso res*!e na su#resso !a ressonHn-*a Qa-u"u.a/o !e os-*.a/0esA
nos +1r*os -o"#onentes !o s*ste"a !e sus#enso5 o Cua. *n-.u* no sI as "o.as5 "as ta"(" os #neus
e assentos2
Os #r*"e*ros a"orte-e!ores5 Cue se (asea+a" no atr*to !e u" ou +1r*os !*s-os5 Gora"
su(st*tuD!os #or a"orte-e!ores B*!r1u.*-os5 nos Cua*s o "o+*"ento !e u" #*sto GaM es-oar o I.eo
atra+s !e #eCuenos or*GD-*os Cue oGere-e" res*stFn-*a E sua #assa@e"2
O a"orte-e!or te.es-I#*-o "a*s usa!o atua."ente2 Cons*ste essen-*a."ente nu" -*.*n!ro Cue
-ont" u" #*sto .*@a!o a u"a Baste2 A e,tre"*!a!e Ge-Ba!a !o -*.*n!ro est1 E art*-u.a/o ou ao e*,o
!a ro!a5 enCuanto a e,tre"*!a!e e,ter*or !a Baste5 Cue #assa atra+s !e u" +e!a!or e,*stente no
-*.*n!ro5 est1 .*@a!a E -arro-er*a2
V1.+u.as re@u.a!oras e -ana*s !e #assa@e" -o"an!a" o G.u,o !e I.eo5 nos !o*s sent*!os5
atra+s !o #*sto2 O es#a/o a-*"a !o #*sto "enor !o Cue o es#a/o so( este2 Ass*"5 no -onse@ue
-onter to!o o I.eo !es.o-a!o #e.o #*sto Cuan!o este se !*r*@e #ara a e,tre"*!a!e *nGer*or !o -*.*n!ro2
U"a +1.+u.a -o"an!a a saD!a !o e,-esso !e I.eo #ara u" !e#Is*to ou -H"ara !e re-u#era/o5 Cue
en+o.+e o -*.*n!ro2
[ "e!*!a Cue o a"orte-e!or se !*sten!e5 -o"o o #*sto no !es.o-a !a se/o su#er*or !o
-*.*n!ro u"a Cuant*!a!e !e I.eo suG*-*ente #ara en-Ber a se/o *nGer*or5 est1 -Be*a a #art*r !o !e#Is*to
%;K>=
e atra+s !e u"a +1.+u.a !e en-B*"ento2 O a"orte-e!or Ber"t*-o e "ant" nor"a."ente o
!e#Is*to so( #resso2
Nestes a"orte-e!ores5 o "o+*"ento !a ro!a trans"*t*!o a u"a a.a+an-a Cue GaM "o+er o e*,o
!o (ra/o2 Este e*,o est1 .*@a!o5 no *nter*or !e u" -*.*n!ro -Be*o !e I.eo5 a u" (a.an-*n Cue en-a*,a
nu" #*sto !u#.o2 Xua.Cuer "o+*"ento !a ro!a5 as-en!ente ou !es-en!ente5 a-*ona o (a.an-*n Cue
GaM "o+er o #*sto !u#.o2 Xuan!o este se !es.o-a #ara u" !os to#os !o -*.*n!ro5 o I.eo *"#e.*!o5
#assan!o atra+s !e u"a +1.+u.a at*n@*n!o o outro to#o5 a"orte-en!o ass*" a os-*.a/o !a "o.a2
3.4.4 Molas
Ao !ese"#enBar a sua Gun/o #r*"or!*a.5 Cue -ons*ste e" #rote@er a -arro-er*a e os o-u#antes
!e u" auto"I+e. -ontra os so.a+an-os #ro+o-a!os #e.as *rre@u.ar*!a!es !o #a+*"ento5 as "o.as
atua" -o"o a-u"u.a!ores !e ener@*a2
As "o.as !e a/o ar"aMena" esta ener@*a ao G.et*re"5 -o"o a-onte-e -o" as "o.as !e Go.Bas5
ou !e .H"*nas ou sere" tor-*!as5 -o"o a-onte-e -o" as "o.as Be.*-o*!a*s ou -o" (arras !e tor/o2 A
ener@*a .*(erta9se Cuan!o a "o.a +o.ta E sua #os*/o nor"a.2
As "o.as !e .H"*nas so @era."ente reGer*!as -o"o se"*9e.D#t*-as5 e"(ora o seu #erG*. se)a5
atua."ente5 Cuase #.ano2
As !uas e,tre"*!a!es esto nor"a."ente .*@a!as ao -Bass* ou E -arro-er*a #or #*nos -o"
(u-Bas !e (orra-Ba5 sen!o a #arte -entra. !a "o.a G*,a!a ao e*,o2 Se a "o.a Gor "onta!a
trans+ersa."ente e" re.a/o E -arro-er*a5 a #arte -entra. G*-a G*,a ao -Bass* e as e,tre"*!a!es aos
e*,os !as ro!as2 Nu"a "o.a5 a Gor"a -*r-u.ar a "a*s *n!*-a!a #ara a-u"u.a/o !e ener@*a2 U"a
"o.a Be.*-o*!a. ar"aMena !e "o!o "a*s eG*-aM a ener@*a resu.tante !o "o+*"ento as-en!ente e
!es-en!ente2 As suas e,tre"*!a!es so @era."ente Bor*Monta*s a G*" !e assentare" "e.Bor so(re as
su#erGD-*es atra+s !as Cua*s se trans"*te o esGor/o2 Estas e,tre"*!a!es #.anas atua" -o"o a.a+an-a
Cue a#.*-a a tor/o E #arte restante !a "o.a2
A (arra !e tor/o a-u"u.a ener@*a Cuan!o tor-*!a2 U"a !as e,tre"*!a!es est1 G*,a E
-arro-er*a5 enCuanto a outra est1 .*@a!a a u" e.e"ento -a#aM !e su#ortar o esGor/o2 A (arra !e tor/o
GreCuente"ente ut*.*Ma!a -o"o esta(*.*Ma!or2 Cons*ste nu"a (arra !e a/o "onta!a trans+ersa."ente
E .*nBa !e e*,o !o auto"I+e. e" (u-Bas !e (orra-Ba e -o" as e,tre"*!a!es $ .*@a!as E sus#enso $
!o(ra!as !e "o!o a atuare" -o"o a.a+an-as2
Xuan!o as ro!as !o "es"o e*,o so(e" e !es-e" s*"u.tanea"ente5 a (arra !e tor/o a#enas
ro!a nos seus a#o*os5 se" e,er-er Cua.Cuer eGe*to no s*ste"a !e sus#enso2 Se a#enas u"a !as ro!as
!es-er ou su(*r ou a -arro-er*a se *n-.*nar5 nu"a -ur+a5 a (arra ut*.*Ma!a !e !*Gerentes Gor"as na
sus#enso !e u" auto"I+e.2
O s*ste"a B*!roe.1st*-o Mou.ton u" e,e"#.o s*@n*G*-at*+o2 Neste s*ste"a o e.e"ento
#r*n-*#a. !e sus#enso -onst*tuD!o #or "o.as !e (orra-Bas2 E"(ora se ut*.*Me .DCu*!o #ara trans"*t*r
o "o+*"ento !as ro!as !a Grente #ara tr1s ou +*-e $ +ersa2
3., /eometria da direo
Para !*r*@*r u" auto"I+e. re-orre9se ao +o.ante5 Cue +*ra as ro!as !a Grente na !*re/o
#reten!*!a5 se@u*n!o as ro!as !e tr1s a tra)etIr*a !aCue.as2
Ra+er*a +1r*as !es+anta@ens $ a #r*n-*#a. !as Cua*s ser*a a *nsta(*.*!a!e $ e" or*entar as ro!as
trase*ras2 Nu"a (*-*-.eta5 a !*re/o -o"an!a!a #e.o @u*!on2 Nu" auto"I+e.5 -ontu!o5 o "otor*sta
no ter*a Gor/a suG*-*ente #ara -o"an!ar as ro!as !a Grente se estas est*+esse" !*reta"ente .*@a!as ao
+o.ante2 Ass*"5 o s*ste"a !e !*re/o *n-.u* u" "e-an*s"o !e re!u/o e5 Es +eMes5 u" !*s#os*t*+o !e
ass*stFn-*a "e-Hn*-a #ara "u.t*#.*-ar o esGor/o Cue o "otor*sta a#.*-a ao +o.ante2
%<K>=
So reCu*s*tos Gun!a"enta*s5 e" Cua.Cuer "e-an*s"o !e !*re/o5 a Ga-*.*!a!e !e "ano(ra e a
ten!Fn-*a !as ro!as !a Grente #ara se en!*re*tare" a#Is !es-re+ere" u"a -ur+a2 A !*re/o ta"("
no !e+e trans"*t*r ao "otor*sta os eGe*tos !as *rre@u.ar*!a!es !o #a+*"ento5 e"(ora !e+a
#ro#or-*onar9.Be u"a -erta sens*(*.*!a!e a esses eGe*tos2
Na -o.una !e !*re/o5 Cue a.o)a o e*,o !a !*re/o e ser+e !e a#o*o a este5 esto "onta!os5 Es
+eMes5 a.@uns -o"an!os5 ta*s -o"o a a.a+an-a !as "u!an/as !e "ar-Bas5 os *nterru#tores !as .uMes e
o (oto !a (uM*na2 O -o"uta!or !os GarI*s en-ontra9se5 -o" GreCTFn-*a5 "onta!o so( o +o.ante5
G*-an!o o -o"an!o !o #*s-a9#*s-a5 #or +eMes5 no .a!o o#osto2 Estes !o*s -o"an!os #o!e" ta"("
estar -o"(*na!os nu"a sI a.a+an-a5 (e" -o"o o -o"an!o !o .*"#a!or !o #1ra (r*sa Cue ta"("
nos -arros "o!ernos "onta!o )unto ao +o.ante2
A.@uns auto"I+e*s a#resenta" u"a -o.una !e !*re/o a)ust1+e.2 A #arte su#er*or5 on!e se
en-ontra o +o.ante5 #o!e ser !es.o-a!a te.es-o#*-a"ente #ara -*"a e #ara (a*,o e5 e" a.@uns -asos5
#o!e ser *n-.*na!a #ara se a!a#tar E estrutura e #os*/o !o "otor*sta2
%:K>=
Figura 11: Esquema t-pi(o de uma dire!,o de autom2vel.
Figura 1': Esquemas de dire!"es seguras em (asos de (olis,o &rontal.
A -o.una !a !*re/o #o!e ser -onstruD!a !e "o!o a -e!er ou !o(rar e" -aso !e -o.*so2 Por
e,e"#.o5 no s*ste"a AC De.-o a -o.una tu(u.ar -onst*tuD!a #or u"a re!e "et1.*-a Cue5 a#esar !e
res*st*r E tor/o5 -e!e e a(sor+e ener@*a Cuan!o -o"#r*"*!a .on@*tu!*na."ente2 O e*,o !a !*re/o
a#resenta u"a un*o te.es-I#*-a2
E" outro s*ste"a o e*,o est1 !*+*!*!o e" se/0es5 .*@a!as entre s* #or -ar!ans5 -u)o e*,o
@eo"tr*-o no -o"u"2
Os e*,os !*ante*ros !e se/o #erG*.a!a !os auto"I+e*s ant*@os #ossuDa" #*nos nos Cua*s
@*ra+a" as "an@as !e e*,o #ara !*r*@*r as ro!as2 A.@uns !os #r*"e*ros s*ste"as !e sus#enso
*n!e#en!ente #ossuDa" a*n!a u" #*no "estre !a "an@a !e e*,o entre as GorCu*.Bas Cue ser+*a !e
a#o*o ao e.e"ento @*ratIr*o2
E" "u*tos -asos5 o s*ste"a rotat*+o #or #*no "estre !a "an@a !e e*,o su(st*tuD!o #or u" #ar
!e rItu.as ou #*+Ls entre as Cua*s se en-ontra o e.e"ento @*ratIr*o2
3.5.1 iste#as
U" auto"I+e. !*r*@*!o #or "e*o !e u" s*ste"a !e re!u/o e !e u" s*ste"a art*-u.a!o $
-o"#osto #or Bastes e a.a+an-as $ Cue se !est*na" a #er"*t*r o -o"an!o !a !*re/o -o" u" "Dn*"o
!e esGor/o2
O e*,o est1 .*@a!o ao s*ste"a !e re!u/o Q-a*,a !a !*re/oA5 Cue transGor"a o "o+*"ento
rotat*+o !o +o.ante nu" "o+*"ento a.ternat*+o !o s*ste"a art*-u.a!o !a !*re/o5 o Cue a)u!a o
"otor*sta a !*r*@*r as ro!as se" e"#re@ar !e"as*a!o esGor/o2 Ao .on@o !os anos Gora" ut*.*Ma!os
+1r*os t*#os !e -a*,a !e !*re/o5 *n-.u*n!o os !es*@na!os #or !*re/o !e se" G*" e ro.ete e !e se" G*"
e #or-a5 -o" esGeras -*r-u.antes2
Atua."ente5 -ontu!o5 os auto"I+e*s ut*.*Ma"5 e" @era.5 u" s*ste"a !e #*nBo e -re"a.Be*ra2
Neste s*ste"a u"a -re"a.Be*ra "o+*!a #or u" #eCueno #*nBo e,*stente na e,tre"*!a!e *nGer*or !o
e*,o !a !*re/o2 Xuan!o se ro!a o +o.ante5 a -re"a.Be*ra "o+e9se .atera."ente e GaM ro!ar as "an@as
!e e*,o Q!o*s e*,os -urtos nos Cua*s esto "onta!as as ro!as !a GrenteA2
Nos s*ste"as "a*s ant*@os5 a -a*,a !a !*re/o a#resenta+a u"a a.a+an-a -urta !es*@na!a #or
#en!ura. e Cue a-*ona+a a #arte restante !o s*ste"a art*-u.a!o2
A -a*,a !e !*re/o re!uM o esGor/o !o "otor*sta2 O @rau !e re!u/o !o esGor/o $ ou eGe*to !e
a.a+an-a $ Cue a -a*,a !e !*re/o torna #ossD+e. !e#en!e !o #eso e !o t*#o !e auto"I+e.2 U"
auto"I+e. es#ort*+o .e+e e,*@e u"a re!u/o #eCuena5 )1 Cue o "otor*sta ne-ess*ta !e u" -o"an!o
r1#*!o #ara -orr*@*r as !erra#a@ens2 Por"5 u" auto"I+e. #esa!o5 -o" #neus .ar@os5 e,*@e u"a
re!u/o e.e+a!a eKou a.@u"a Gor"a !e ass*stFn-*a "e-Hn*-a #ara GaMer u"a -ur+a a (a*,a +e.o-*!a!e2
A -a*,a !e !*re/o e o s*ste"a art*-u.a!o ta"(" transGere" a rea/o !as ro!as ao #a+*"ento
#ara o +o.ante2 Esta rea/o #er"*te ao "otor*sta ter u" -onBe-*"ento *"e!*ato !as -on!*/0es !o
#a+*"ento2
A.@uns "e-an*s"os so eG*-*entes na trans"*sso !o esGor/o !o "otor*sta #ara as ro!as no
sen!o5 -ontu!o5 to eG*-aMes Cuanto E trans"*sso ao "otor*sta !e *nGor"a/0es so(re #ossD+e*s
*rre@u.ar*!a!es !o #a+*"ento2
A a!erFn-*a !os #neus ao #a+*"ento #er"*te ao "otor*sta -o"an!ar o +eD-u.o a GaMer u"a
-ur+a2 Este !es+*a9se !a tra)etIr*a ret*.Dnea !e+*!o Es Gor/as .atera*s a#.*-a!as aos #neus Cuan!o o
"otor*sta ro!a o +o.ante2 Co"o o #neu G.e,D+e. e e.1st*-o a sua tra)etIr*a5 nu"a -ur+a5 aGasta9se
.*@e*ra"ente !a !*re/o #ara Cua. est1 a#onta!a a ro!a2 O Hn@u.o !este !es+*o !e#en!e !a +e.o-*!a!e
!o auto"I+e. e !a natureMa !a -ur+a2
A (a*,a +e.o-*!a!e e e" -ur+as sua+es5 o Hn@u.o ser1 #eCueno6 Cuan!o o auto"I+e. GaM -ur+as
Ge-Ba!as e" a.ta +e.o-*!a!e5 o Hn@u.o #o!er1 ser to a-entua!o Cue #o!e #ro+o-ar a !erra#a@e" !o
%?K>=
#neu2 Este Hn@u.o ta"(" !e#en!e !o t*#o !e #neu ut*.*Ma!o5 !a sua #resso5 !a -ar@a su#orta!a #or
-a!a #neu5 !a -a"(a@e" !as ro!as e !e outros Gatores5 ta*s -o"o as -on!*/0es !o #a+*"ento2
Xuan!o o Hn@u.o !e !es.*Ma"ento "a*or nas ro!as !*ante*ras !o Cue nas trase*ras5 o
auto"I+e. ten!e a !es-re+er u"a tra)etIr*a "a*s a(erta5 Cue o "otor*sta !e+e -orr*@*r ro!an!o "a*s o
+o.ante2 Neste -aso5 !*M9se Cue o auto"I+e. so(ester/a2 Xuan!o5 #e.o -ontrar*o5 o Hn@u.o "a*or nas
ro!as trase*ras !o Cue nas !*ante*ras5 ne-ess1r*o u" "enor "o+*"ento *n*-*a. !o +o.ante5 )1 Cue o
auto"I+e. res#on!e #ronta"ente aos -o"an!os !este2 Neste -aso5 !*M9se Cue o auto"I+e.
so(rester/a2
Os auto"I+e*s so nor"a."ente #.ane)a!os #ara u"a so(ester/a@e" "o!era!a e" -on!*/0es
nor"a*s !e -on!u/o2 O seu -o"#orta"ento #or" .e+a5 -o" GreCTFn-*a5 a u"a #os*/o neutra e5
#oster*or"ente5 a u"a so(restar@e" se a +e.o-*!a!e5 ao GaMer a -ur+a5 au"entar #ro@ress*+a"ente2
U"a (us-a trans*/o !a so(ester/a@e" #ara so(rester/a@e" #o!e tornar #er*@osa a -on!u/o2
Os auto"I+e*s !e tra/o !*ante*ra Qe os !e -o"#et*/o -o" tra/o trase*raA so ta"("
sensD+e*s E Gor"a -o"o o "otor*sta ut*.*Ma o a-e.era!or5 #o*s esta aGeta o reGer*!o Hn@u.o2 O Hn@u.o !e
!es.*Ma"ento o-orre ta"(" Cuan!o o auto"I+e.5 e"(ora -on!uM*!o nu"a reta5 est1 su)e*to5 -o"o
a-onte-e GreCuente"ente5 Es Gor/as .atera*s5 -o"o se)a" ra)a!as !e +ento e *n-.*na/o .atera. !a Ga*,a
!e ro!a@e"2 Nestas -*r-unstHn-*as5 "ant"$se est1+e. o auto"I+e. Cue5 #e.as suas -ara-terDst*-as5
tenBa ten!Fn-*a #ara so(ester/ar2 Xuan!o o auto"I+e. ten!er #ara a so(rester/a@e"5 o "otor*sta ter1
!e -orr*@*r -ont*nua"ente a !*re/o2 Xuanto "a*or Gor a +e.o-*!a!e5 "enos te"#o Ba+er1 #ara -orr*@*r
a !*re/o2
3.,.1.1 0ireo %idr&ulica
Nu"erosos auto"I+e*s !e +ar*as !*"ens0es a#resenta" !*re/o B*!r1u.*-a -o"o eCu*#a"ento
!e sr*e2 A !*re/o ass*st*!a re!uM o esGor/o ne-ess1r*o #ara "o+er o +o.ante e Ga-*.*ta as "ano(ras a
(a*,a +e.o-*!a!e -o"o5 #or e,e"#.o5 o esta-*ona"ento nu" es#a/o re!uM*!o2
A !*re/o B*!r1u.*-a ta"(" -ontr*(u* #ara a se@uran/a5 -o" a !*re/o -on+en-*ona.5 o
"otor*sta #o!e #er!er o !o"Dn*o !o +o.ante se u" #neu estourar ou se u"a ro!a t*+er !e enGrentar
u"a #ronun-*a!a *rre@u.ar*!a!e !o #a+*"ento2
Na "a*or*a !os s*ste"as ut*.*Ma9se u" G.uD!o B*!r1u.*-o ou u" I.eo .e+e5 Gorne-*!o so( #resso5
#or u"a (o"(a a-*ona!a #e.o "otor e #ro+en*ente !e u" !e#Is*to *n!e#en!ente2 E" -aso !e a+ar*a
%'K>=

Figura 13: 4ipos de &i5a!,o da roda no restante da suspen!,o.
no s*ste"a5 o auto"I+e. #o!e -ont*nuar a ser !*r*@*!o "anua."ente2 Xuan!o o s*ste"a !e !*re/o esta
e" re#ouso5 *sto 5 Cuan!o no so.*-*ta!o o seu Gun-*ona"ento5 o I.eo #assa atra+s !e !o*s
or*GD-*os !e *@ua*s !*"ens0es5 a#.*-an!o ass*" u"a #resso *@ua. aos !o*s .a!os !e u" #*sto5 -ont*!o
nu" -*.*n!ro5 .*@a!o ao "e-an*s"o !e !*re/o2 Ao "o+er9se o +o.ante5 a-*ona9se u"a +1.+u.a !e
!*str*(u*/o Cue a(re u" !os or*GD-*os e Ge-Ba o outro2
O I.eo e,er-e ento #resso so(re a#enas u" !os .a!os !o #*sto5 o Cue .e+a o "e-an*s"o !a
!*re/o a or*entar as ro!as na !*re/o !ese)a!a2 A #resso a#.*-a!a ao #*sto !e#en!e !a Gor/a Cue o
"otor*sta a#.*-a ao +o.ante2 So -o"#onentes #r*n-*#a*s !o s*ste"a5 a (o"(a Cue Gorne-e o I.eo5
a-*ona!a #or u"a .*@a/o !*reta ao a.terna!or ou #or u"a -orre*a tra#eMo*!a.6 as +1.+u.as sensD+e*s
a-*ona!as #e.o "o+*"ento !o +o.ante ou #e.a !eG.e,o !as ro!as6 o -on)unto !o -*.*n!ro e !o #*sto e
os tu(os e "an@ue*ras !e .*@a/o2
No s*ste"a A!Oest Q-o" #*nBo e -re"a.Be*raA !e !*re/o ser+o ass*st*!a5 a #resso B*!r1u.*-a
-o"an!a!a e !*r*@*!a #or u"a +1.+u.a rotat*+a2 Ao ro!ar9se o +o.ante5 a -o.una !a !*re/o GaM @*rar
=&K>=
esta +1.+u.a !e -o"an!o5 !*r*@*n!o a #resso B*!r1u.*-a #ara u" ou outro !os .a!os !o #*sto
a-o#.a!o a #rI#r*a -re"a.Be*ra2 A #resso GaM "o+er ento a -re"a.Be*ra #ara a !*re*ta ou #ara
esCuer!a5 au"entan!o ass*" o esGor/o Cue o "otor*sta a#.*-a o +o.ante2
Gra/as a u"a (arra !e tor/o Cue .*@a a -o.una !e !*re/o E +1.+u.a5 a ass*stFn-*a Gorne-*!a
#ro#or-*ona. E res*stFn-*a oGere-*!a #e.os #neus E "u!an/a !e !*re/o2
3.,.1.2 Bomba %idr&ulica
Os reser+atIr*os !e I.eo B*!r1u.*-o #o!e" ser re"otos ou a-o#.a!os a (o"(a2 Os reser+atIr*os
re"otos #or G*-are" aGasta!os !a (o"(a5 ne-ess*ta" !e "an@ue*ra !e a.*"enta/o2
Ca*,a !e !*re/o
Ca*,a !e D*re/o B*!r1u.*-a5 #*nBo e -re"a.Be*ra -o" (ra/os a,*a*s a-o#.a!os nas
e,tre"*!a!es !a -re"a.Be*ra2
Ca*,a !e !*re/o B*!r1u.*-a5 #*nBo e -re"a.Be*ra -o" (ra/os !e !*re/o a-o#.a!os no -entro !a
-re"a.Be*ra2
Ca*,a !e !*re/o B*!r1u.*-a5 #*nBo e -re"a.Be*ra -o" (ra/os !e !*re/o a-o#.a!os na
e,tre"*!a!e !a -re"a.Be*ra2
Ca*,a !e !*re/o B*!r1u.*-a5 *nte@ra. Qsetor e se" G*"A2
3.1 $i(os dianteiros e traseiros
4 (i#ensiona#ento de Estruturas Veiculares
#.1 $sforos nos componentes
E" #ro(.e"as re.a-*ona!os a estruturas5 as tens0es @era!as #or u" !eter"*na!o -arre@a"ento
so os #arH"etros (1s*-os #ara o !*"ens*ona"ento !os -o"#onentes !essa estrutura2 No entanto5 a
!eter"*na/o !as tens0es no o()et*+o G*na.2 Const*tu*9se e" u" #asso *nter"e!*1r*o no
!esen+o.+*"ento !e !o*s !os "a*s *"#ortantes estu!os3
82 a an1.*se !e estruturas e,*stentes5 -o" a G*na.*!a!e !e #re+er seu -o"#orta"ento so( a a/o !e
-ar@as es#e-DG*-as6 e
%2 o #ro)eto !e no+as estruturas5 -o" o o()et*+o !e @arant*r Cue *ro -u"#r*r suas Gun/0es !e
Gor"a se@ura e e-onL"*-a2
A tenso ut*.*Ma!a #ara o #ro)eto a Tenso \.t*"a !o "ater*a. Cue !eG*n*!a se@un!o a
eCua/o a se@u*r3
CS=
c
ult
c
adm
U" e.e"ento estrutura. !e+e ser #ro)eta!o !e Gor"a Cue a -ar@a P.t*"a se)a s*@n*G*-at*+a"ente
"a*or Cue o -arre@a"ento Cue esse e.e"ento *r1 ser su("et*!o e" -on!*/0es nor"a*s !e o#era/o2
Esse -arre@a"ento "enor -Ba"a!o !e (arregamento admiss-vel ou (arga de utili+a!,o ou (arga de
pro6eto2
Ass*"5 Cuan!o se a#.*-a o -arre@a"ento a!"*ssD+e.5 a#enas u"a #arte !a -a#a-*!a!e !e
res*stFn-*a estrutura. !o "ater*a. est1 sen!o ut*.*Ma!a2 A outra #arte est1 sen!o reser+a!a #ara @arant*r
-on!*/0es se@uras !e ut*.*Ma/o !o "ater*a. e !a estrutura2 A re.a/o entre a tenso P.t*"a e a tenso
a!"*ssD+e. -onBe-*!a -o"o -oeG*-*ente !e se@uran/a2
=8K>=
4.1.1 Crit)rios para pro*etos de &i$as pris#+ticas
E" u"a +*@a su("et*!a E G.e,o #ura5 a se/o -rDt*-a aCue.a e" Cue o-orre o "a*or "o"ento
G.etor2 Atr*(u*n!o u"a tenso a!"*ssD+e.5 #o!e9se !eter"*nar o "I!u.o !e se/o !e ta. +*@a5 usan!o a
EC2
S=M/ c
max
5 e" Cue 7 o "I!u.o !e se/o5 . -orres#on!e ao "o"ento G.etor2 Se o "I!u.o !e
se/o ne-ess1r*o -onBe-*!o5 #o!e ser se.e-*ona!a u"a +*@a !e #ro#or/0es -orretas #ara ter a
res*stFn-*a a!eCua!a2 Entretanto5 se a +*@a res*ste ao -*sa.Ba"ento e" a!*/o E G.e,o5 seu #ro)eto
torna9se .*@e*ra"ente "a*s -o"#.*-a!o2
O #ro)eto !e u"a +*@a #r*s"1t*-a su)e*ta a esGor/o -ortante5 (asea!o na "1,*"a tenso nor"a.5
ser*a @o+erna!o #e.as tens0es nas G*(ras e,tre"as #orCue nenBu"a outra tenso e,-e!er*a seu +a.or2
Para u"a +*@a #r*s"1t*-a5 essas tens0es !e#en!e" a#enas !a "a@n*tu!e !o "o"ento G.etor e so
"a*ores e" u"a se/o on!e o-orre o "1,*"o "o"ento G.etor2 Dessa Gor"a5 no #ro)eto or!*n1r*o no
ne-ess1r*o eGetuar a an1.*se !e tenso -o"(*na!a #ara os #ontos *nter*ores2
Re@ra (1s*-a #ara o #ro)eto !e +*@as3 u"a se/o -rDt*-a #ara u"a +*@a #r*s"1t*-a5 su#ortan!o
Gor/as trans+ersa*s nor"a*s ao seu e*,o5 o-orre no #onto e" Cue o "o"ento G.etor at*n@e o seu
"1,*"o +a.or a(so.uto2
Este -r*tr*o #ara #ro)eto !e +*@as #r*s"1t*-as5 no entanto5 no -o"#.eto2 E" a.@uns -asos5 as
tens0es !e -*sa.Ba"ento #ro+o-a!as #e.o -*sa.Ba"ento e" u"a se/o #o!e" -ontro.ar o #ro)eto2
Ser*a o -aso5 #or e,e"#.o5 #ara #eCuenos -o"#r*"entos !e +*@as5 e" Cue as Gor/as a#.*-a!as e as
rea/0es tF" #eCuenos (ra/os !e "o"ento5 e os "o"entos G.etores res*stentes ne-ess1r*os so
#eCuenos2 Por outro .a!o5 as tens0es !e -*sa.Ba"ento #o!e" ser @ran!es se as Gor/as a#.*-a!as Gore"
@ran!es2
4.1.2 E,e#plo de pro*eto de &i$a pris#+tica
Se)a o -arre@a"ento e as -on!*/0es !e a#o*o a#resenta!as na J*@ura %<2
Su#on!o Cue a +*@a !a J*@2 %< en-ontra9se e" eCu*.D(r*o5 as rea/0es nos a#o*os A e B #o!e"
ser -a.-u.a!as e -orres#on!e"5 res#e-t*+a"ente5 a R
A
] 85'% t e R
B
] :5<? t2
O -1.-u.o !o esGor/o -ortante e "o"ento G.etor Ge*to #ara !uas #artes !a +*@a2 A #r*"e*ra +a*
!o a#o*o A at o #onto B Q 0x3 A2 A se@un!a -orres#on!e E re@*o !o a#o*o B at a #onta e"
(a.an/o Q 3x4,8 A2
Para 0x3 3
V ( x)=2000 x1920
M( x)=1000 x
2
+1920x
Para 3x4,8 3
V( x)=2000x9600
M( x)=1000 x
2
+9600x23040
Ver*G*-a9se Cue o "a*or "o"ento G.etor o-orre na se/o -orres#on!ente a 5 ] = " e eCu*+a.e a
=%K>=
Figura 16: 8iga prism9ti(a (om (arregamento distri)u-do.
. ] 9=%>& N@G2"2
Su#on!o5 a@ora5 Cue !ese)a9se ut*.*Mar u"a +*@a !e a/o !e a."a e G.an@e #ara su#ortar a -ar@a
!a!a e Cue a tenso !e tra/o a!"*ssD+e. !e 8<5? N@GK""
%
e a tenso !e -*sa.Ba"ento a!"*ssD+e.
!e 8&5% N@GK""
%
3
S=
3240000
16,8
=192857mm
3
A +ar*1+e. 7 re#resenta o "I!u.o !e se/o !a +*@a e estes #arH"etros so ta(e.a!os2
Consu.tan!o u"a !essas ta(e.as Qna ReG2 85 #or e,e"#.oA5 #er-e(e9se Cue a.@u"as +*@as #o!er*a"
aten!er ao "I!u.o !e se/o "Dn*"o reCuer*!o2 Po!e9se ut*.*Mar u"a +*@a !e a/o e" I #a!ron*Ma!a
-o" 7 ] %=8&;? ""
=
Qse/o ? 4J 8:A2 Esta +*@a #ossu* u"a a."a !e a.tura %&=5% "" e es#essura
;5? "" e u"a G.an@e .ar@a !e .ar@ura 8==5> "" e es#essura :5? ""2
Resta +er*G*-ar se a +*@a se.e-*ona!a res*ste aos esGor/os -ortantes2 O "1,*"o esGor/o -ortante
na +*@a eCu*+a.e a 8 ] >&?& N@G2 Ass*"5 a "1,*"a tenso !e -*sa.Ba"ento #o!e ser -a.-u.a!a -o"o3
(t
max
)
aprox
=
V
A
alma
=
4080
(5,8)203,2
=3,46 kgf / mm
2
Per-e(e9se5 ento5 Cue a tenso !e -*sa.Ba"ento na +*@a se.e-*ona!a G*-a a(a*,o !a tenso !e
-*sa.Ba"ento a!"*ssD+e. #ara o "ater*a.5 Cue !e 8&5% N@GK""
%
2 Ass*"5 a +*@a se.e-*ona!a sat*sGaM
aos -r*tr*os !e res*st*r aos esGor/os asso-*a!os E G.e,o e ao -*sa.Ba"ento2
#.2 erodin+mica nas carrocerias veiculares
A aero!*nH"*-a !e +eD-u.os auto"otores a!Cu*r*u es#e-*a. *"#ortHn-*a #r*n-*#a."ente a#Is a
-r*se !o #etrI.eo !urante a !-a!a !e 8':&2 At ento5 o estu!o !a aero!*nH"*-a !e auto"I+e*s G*-a+a
re.e@a!o Cuase Cue e,-.us*+a"ente aos -arros !e -orr*!a2
A Aero!*nH"*-a o ra"o !a C*Fn-*a Cue estu!a a *ntera/o entre os -or#os e os G.u*!os e"
"o+*"ento2 Esta *ntera/o entre G.u*!o e -or#o #ro+o-a o sur@*"ento !e !*str*(u*/0es !e #resso e !e
tenso !e -*sa.Ba"ento so(re a su#erGD-*e !o -or#o2
As !*str*(u*/0es !e #resso e tenso !e -*sa.Ba"ento #o!e" ser *nte@ra!as ao .on@o !a
su#erGD-*e !o -or#o e su(st*tuD!as #or u"a Gor/a e u" "o"ento resu.tantes2 Esta Gor/a e este
"o"ento5 #or sua +eM5 #o!e" ser !e-o"#ostos e" -o"#onentes na !*re/o !o +ento Q!*re/o !o
"o+*"ento !o +eD-u.oA5 na !*re/o +ert*-a. e na !*re/o .atera.2
A -o"#onente na !*re/o !o +ento -Ba"a!a !e Gor/a !e arrasto e s*"(o.*Ma!a #e.a .etra :2 A
-o"#onente na !*re/o +ert*-a. -Ba"a!a !e sustenta/o e re#resenta!a #or ;2 A !a !*re/o .atera.
a Gor/a .atera.5 s*"(o.*Ma!a #or <2
Co" a G*na.*!a!e !e tra(a.Bar -o" @ran!eMas a!*"ens*ona*s5 Go* !eG*n*!o o -oeG*-*ente !a Gor/a
!e arrasto3
C
X
=
X
1
2
jV
2
S
f
e" Cue re#resenta a !ens*!a!e !o ar5 8 a +e.o-*!a!e !e !es.o-a"ento !o auto"I+e. e 7& a 1rea
Gronta. !o +eD-u.o2 S*"*.ar"ente5 os -oeG*-*entes !as outras Gor/as se@ue" o "es"o #a!ro !e
!eG*n*/o2
As Gor/as e "o"entos atuantes e" u" +eD-u.o en-ontra"9se esCue"at*Ma!as na J*@2 %:2 Os
no"es e sD"(o.os atr*(uD!os Es Gor/as )1 Gora" -o"enta!os2 Xuantos aos "o"entos5 estes ta"("
en-ontra"9se re#resenta!os na J*@2 %:2
==K>=
O Cua!o a se@u*r a#resenta u"a sDntese !a Gor"a -o"o as Gor/as e "o"entos aero!*nH"*-os
#o!e" ser o(t*!os #or *nter"!*o !e seus -oeG*-*entes2 Os "o"entos aero!*nH"*-os ne-ess*ta" !e
u" -o"#r*"ento !e reGerFn-*a !es*@na!o #e.a +ar*1+e. E2 Este -o"#r*"ento !e reGerFn-*a #o!e ser5
#or e,e"#.o5 o -o"#r*"ento !o auto"I+e. ou a !*stHn-*a entre e*,os ou a (*to.a !o +eD-u.o2
A !eter"*na/o !os +a.ores !os -oeG*-*entes aero!*nH"*-os #o!e ser Ge*to !e !uas Gor"as
!*Gerentes2 A #r*"e*ra a !eter"*na/o #or "e*o !e ensa*os e !e "e!*!as e,#er*"enta*s2 A se@un!a
a a+a.*a/o #or "e*o !e -1.-u.os teIr*-os2
Os -1.-u.os teIr*-os so Ge*tos5 atua."ente5 -o" o au,D.*o !e Gerra"entas nu"r*-as2 S -o"u"5
Bo)e e" !*a5 a a#.*-a/o !e u"a t-n*-a -onBe-*!a -o"o YCo"#utat*ona. J.u*! DVna"*-sZ QCJDA
#ara a !eter"*na/o !e -oeG*-*entes aero!*nH"*-os !e +eD-u.os auto"otores2
=>K>=
Figura 17: For!as e momentos atuantes em um
autom2vel.
Va.ores tD#*-os !e C: #ara +eD-u.os terrestres en-ontra"9se !*s-r*"*na!os a se@u*r3
Automvel CX
Carros de Frmula 1 0,7 a 1,1
Hummer H2 - 2003 0,57
Citro! 2C" - 1948 0,51
Ford #usta!$ - 1979 0,44
Ho!da Civi% - 2006 0,31
&eu$eot 308 - 2007 0,29
'o(ota &rius - 2010 0,25
Os ensa*os #ara a "e!*/o !os -oeG*-*entes aero!*nH"*-os so rea.*Ma!os e" TPne*s !e Vento
ta*s -o"o este !a J*@2 %?2
S *nteressante re#arar Cue na se/o !e ensa*o o #*so Ge*to !e Gor"a a s*"u.ar o +eD-u.o se
!es.o-an!o so(re a su#erGD-*e !o terreno2 Esta s*"u.a/o *"#ortante #ara Cue o a#arato
e,#er*"enta. se)a o "a*s G*e. #ossD+e. E rea.*!a!e e5 -onseCTente"ente5 o resu.ta!o !o ensa*o2
A +*sua.*Ma/o !e -ara-terDst*-as aero!*nH"*-as outro as#e-to *"#ortante !os ensa*os e"
tPne.2 Co"o e,e"#.o !e "e-an*s"os !e +*sua.*Ma/o5 #o!e9se -*tar o tuGo !e . e a .*nBa !e Gu"a/a
"ostra!as na J*@2 %'2
=;K>=
Figura 18: Desenho esquem9ti(o de um 4=nel de 8ento.
Figura 19: .e(anismos para visuali+a!,o do es(oamento.
Para a -orreta !eter"*na/o !os -oeG*-*entes aero!*nH"*-os !e u" +eD-u.o #or "e*o !e u"
tPne. !e +ento5 ne-ess1r*a a !eter"*na/o !a +e.o-*!a!e !o es-oa"ento na re@*o !a se/o !e
ensa*os2 Esta !eter"*na/o Ge*ta -o" o au,D.*o !e u"a Gerra"enta -Ba"a!a !e YTu(o !e P*totZ5 Cue
-o.o-a!a na se/o !e ensa*os5 u" #ou-o antes !a #os*/o o-u#a!a #e.o "o!e.o !o +eD-u.o2
O YTu(o !e P*totZ u" eCu*#a"ento Cue o(t" a !*Geren/a !e #resso entre !o*s or*GD-*os
#os*-*ona!os no seu -or#o5 !e ta. Gor"a Cue u" !o*s or*GD-*os o(t" a #resso asso-*a!a ao
es-oa"ento no9#ertur(a!o e o outro o(t" a #resso !o es-oa"ento esta@na!o5 ou se)a5 a u"a
+e.o-*!a!e nu.a2 Ass*"5 a +e.o-*!a!e !o es-oa"ento no9#ertur(a!o5 ou se)a5 a +e.o-*!a!e !o
es-oa"ento no *nD-*o !a se/o !e ensa*os5 !a!a #e.a eCua/o a#resenta!a a se@u*r3
V

=
.
2( p
0
p

)
j
on!e
( p
0
p

)
-orres#on!e E !*Geren/a !e #resso "e!*!a #e.o YTu(o !e P*totZ e a !ens*!a!e
!o ar no *nter*or !o tPne. !e +ento2
U"a !as ut*.*!a!es !o -onBe-*"ento !o -oeG*-*ente !e arrasto a #oss*(*.*!a!e !e #re+*so !a
#otFn-*a reCuer*!a #ara "anter u"a -erta +e.o-*!a!e !o auto"I+e.2 Su#on!o Cue o +eD-u.o traGe@a a
u"a +e.o-*!a!e -onstante5 #o!e9se es-re+er Cue a tra/o !as ro!as so(re o asGa.to eCu*.*(ra!a #e.a
Gor/a !e res*stFn-*a !o ar2 Ass*"5 a #otFn-*a !*s#on*(*.*Ma!a nas ro!as !o auto"I+e. o suG*-*ente
#ara eCu*.*(rar a #otFn-*a reCuer*!a #ara +en-er a res*stFn-*a aero!*nH"*-a2
P
r
=XV=
1
2
jV
3
S
f
C
X
A #otFn-*a !*s#on*(*.*Ma!a nas ro!as re#resenta u"a Gra/o !a #otFn-*a #ro!uM*!a no "otor
!e+*!o Es #er!as na trans"*sso2 Ass*"5 #o!e9se es-re+er3
jP
m
=
1
2
jV
3
S
f
C
X
e" Cue a re#resenta eG*-*Fn-*a !a trans"*sso !o +eD-u.o2
Ass*"5 a #otFn-*a ne-ess1r*a #ara "anter a +e.o-*!a!e 8 3
=<K>=
P
m
=
1
2j
jV
3
S
f
C
X
O -onsu"o !e -o"(ustD+e. !o auto"I+e. Gun/o !a #otFn-*a ne-ess1r*a #ara "anter u"a
!a!a +e.o-*!a!e2 Ass*"5 a re!u/o !o -onsu"o !e -o"(ustD+e. #assa #e.a re!u/o !os #arH"etros
-onstantes !a eCua/o anter*or2 De.es5 os "a*s s*@n*G*-at*+os so V e o C: e , a eG*-*Fn-*a !a
trans"*sso2
Ca(e o(ser+ar Cue o -onsu"o !e -o"(ustD+e. !*reta"ente #ro#or-*ona. ao -oeG*-*ente !e
arrasto e ao -u(o !a +e.o-*!a!e2 S *"#ortante5 #o*s5 atuar no sent*!o !e !*"*nu*r o C: !o auto"I+e.
#o*s este o #arH"etro Cue re.a-*ona9se !*reta"ente E eG*-*Fn-*a aero!*nH"*-a!o +eD-u.o2
Outro #arH"etro Cue #o!e ser tra(a.Ba!o na Gase !e #ro)eto !o +eD-u.o5 ass*" -o"o o C:5 a
eG*-*Fn-*a !a trans"*sso2 Xuanto "a*or Gor este #arH"etro5 "e.Bor o -onsu"o !e -o"(ustD+e.2
Aos "otor*stas5 +a.e a .e"(ran/a !e Cue Cua.Cuer !*"*nu*/o na +e.o-*!a!e re!uM s*@n*G*-at*+a9
"ente o -onsu"o !e -o"(ustD+e.5 +*sto Cue a #otFn-*a reCuer*!a +ar*a -o" o -u(o !a +e.o-*!a!e2
4.2.1 Fatores "ue a-eta# o coe-iciente de arrasto
O -oeG*-*ente !e arrasto5 ass*" -o"o os !e"a*s -oeG*-*entes aero!*nH"*-os5 !e#en!e Gorte"ente
!a Gor"a !o +eD-u.o Cue se !es.o-a #e.o ar2 Ass*"5 a @eo"etr*a !o +eD-u.o torna9se u" #arH"etro
*"#ortante #ara a a+a.*a/o !os seus -oeG*-*entes aero!*nH"*-os5 (e" -o"o #ara a "e.Bor*a !o seu
+a.or Qre!u/o5 no -aso !o -oeG*-*ente !e arrastoA2
U"a !as Gontes !e au"ento !o -oeG*-*ente !e arrasto o !es-o.a"ento !o es-oa"ento2 Xuan!o
B1 u"a +ar*a/o (rus-a na *n-.*na/o !a su#erGD-*e !o +eD-u.o5 o es-oa"ento !e ar ten!e a !es-o.ar9se
!a su#erGD-*e !o -or#o na re@*o !esta +ar*a/o2
Outra Gonte !e arrasto a #resen/a !e #rotu(erHn-*as e *"#erGe*/0es na su#erGD-*e !o +eD-u.o2
Estas #rotu(erHn-*as e *"#erGe*/0es ta"(" -ausa" !es-o.a"entos e au"ento !a 1rea !e atr*to entre
o es-oa"ento e o -or#o !o +eD-u.o2
Os #arH"etros Cue "a*s aGeta" o -oeG*-*ente !e arrasto so3
a-a(a"ento !a su#erGD-*e !o +eD-u.o6
*n-.*na/o !o #1ra9(r*sa6
#roGun!*!a!e !os +*!ros !as #ortas e )ane.as6
ro!as e #neus !es-o(ertos6
-arena@e" !os retro+*sores6
#rotu(erHn-*as na su#erGD-*e !o +eD-u.o6 e
Cara-terDst*-as !a #arte trase*ra !o +eD-u.o2
#.3 2ibra3es nos componentes
V1r*os e.e"entos estruturas !e u" auto"I+e. esto su)e*tos a +*(ra/0es2 O "o+*"ento !e
rota/o !o e*,o !o "otor5 !a trans"*sso e !as ro!as u" !os #ossD+e*s @era!ores !e +*(ra/0es na
estrutura +e*-u.ar2 Xua.Cuer !es(a.an-ea"ento nos -o"#onentes Cue en-ontra"9se e" "o+*"ento
rotat*+o @era +*(ra/0es2
U" e,e"#.o tD#*-o !e +*(ra/o #ro+o-a!a no +eD-u.o o !es(a.an-ea"ento !as ro!as2 S
#ro-e!*"ento -o"u" o (a.an-ea"ento !as ro!as #o*s5 !o -ontr1r*o5 as +*(ra/0es so trans"*t*!as a
outras #artes !o auto"I+e.5 *n-.u*n!o o +o.ante5 -ausan!o !es-onGorto e outros #ro(.e"as na
estrutura2
As *"#erGe*/0es na #*sta so(re a Cua. o +eD-u.o traGe@a ta"(" so -ausas !e +*(ra/o na
estrutura e outros -o"#onentes !o auto"I+e.2 A sus#enso 5 ass*"5 u" !os -o"#onentes "a*s
=:K>=
*"#ortantes !o +eD-u.o no as#e-to re.a-*ona!o a +*(ra/0es2
U"a +*(ra/o Cua.Cuer !o +eD-u.o #o!e ser !e-o"#osta nu"a so"a !e os-*.a/0es !e -ar1ter
seno*!a.5 ou se)a5 -u)o !es.o-a"ento #o!e ser "o!e.a!o #or u"a Gun/o seno ou -osseno2 Este
"o+*"ento seno*!a. -Ba"a!o !e Mo+*"ento Rar"Ln*-o S*"#.es QMRSA2
4.3.1 Mo&i#ento .ar#/nico i#ples
A Gor/a e,er-*!a #or u"a "o.a #ro#or-*ona. ao seu !es.o-a"ento2 Ass*"5 se o !es.o-a"ento
!a "o.a Gor -Ba"a!o !e >5 #o!e9se es-re+er Cue a Gor/a
F
m
=k y
e" Cue 0 a -onstante !a "o.a2
U" s*ste"a "assa9"o.a #o!e ser5 ento5 "o!e.a!o #or "e*o !a eCua/o a(a*,o5 o(t*!a #or
"e*o !a Se@un!a Le* !e NeOton3
m
d
2
y
dt
2
+k y=0
A so.u/o !esta eCua/o 3
y(t)=A%os(o
n
t+)
e" Cue * a a"#.*tu!e5
o
n
a GreCTFn-*a natura. e a Gase !o "o+*"ento2 A GreCTFn-*a natura.
!o "o+*"ento5 #or sua +eM5 !a!a #or3
o
n
=
.
k
m
U"a sus#enso #ossu*5 a." !a "o.a e !e sua #rI#r*a "assa5 u" a"orte-e!or2 A Gor/a @era!a
e" u" a"orte-e!or #ro#or-*ona. E +e.o-*!a!e !o seu !es.o-a"ento
F
v
=C dy/ dt
e5 ass*"5 a
a#.*-a/o !a Se@un!a Le* !e NeOton #ara u" s*ste"a "assa9"o.a9a"orte-e!or o(t"3
m
d
2
y
dt
2
+C
dy
dt
+k y=0
ConBe-en!o a so.u/o #ara u" s*ste"a "assa9"o.a5 a eCua/o anter*or #o!e ser rees-r*ta !a
se@u*nte Gor"a3
d
2
y
dt
2
+2o
n
dy
dt
+o
n
2
y=0
na Cua.
C/ m=2o
n
e k /m=o
n
2
2
A so.u/o !a eCua/o anter*or 3
y(t)=Ae
o
n
t
%os(o
d
t)
e" Cue o
d
=o
n
.1
2
2
A so.u/o !o s*ste"a "assa9"o.a9a"orte-e!or "ostra Cue a a"#.*tu!e !o "o+*"ento * est1
"u.t*#.*-a!a #or u" ter"o e,#onen-*a. ne@at*+o Cue Gun/o !o a"orte-*"ento2 Ass*"5 -on-.u*9se
Cue o a"orte-e!or res#ons1+e. #or re!uM*r a a"#.*tu!e !o "o+*"ento a #art*r !o "o"ento e" Cue
se *"#Ls u"a !eG.e,o na sus#enso !o +eD-u.o2
A estrutura !o auto"I+e.5 -o"o u" to!o5 #o!e se -o"#ortar -o"o u" s*ste"a "assa9"o.a9
a"orte-e!or2 Sa(e9se Cue5 #ara !eGor"a/0es e.1st*-as5 a estrutura !eG.et*!a e retorna E sua Gor"a
or*@*na.5 !a "es"a Gor"a Cue u"a "o.a2 Ass*"5 a r*@*!eM !a estrutura !ese"#enBa o "es"o #a#e. !a
-onstante !a "o.a 02 De Gor"a se"e.Bante5 e,*ste u"a atenua/o @ra!ua. !e "o+*"entos os-*.atIr*os
!a estrutura2 Ass*"5 u"a estrutura +e*-u.ar #ossu* u" a"orte-*"ento natura. Cue GaM o #a#e. !e C2
=?K>=
#.# Crit4rios de dimensionamento
A !eter"*na/o !e tens0es no ter*a sent*!o se" os ensa*os !e "ater*a*s rea.*Ma!os e"
.a(oratIr*o2 Estes testes Gorne-e" as -ara-terDst*-as !os "ater*a*s5 e" ter"os !e tens0es2 Usua."ente5
os ensa*os so rea.*Ma!os e" (arras Q-*.Dn!r*-as ou noA su("et*!as a tenso Cue -res-e at a ru#tura
!o "ater*a.2
A Gor/a ne-ess1r*a #ara -ausar a ru#tura -Ba"a!a !e Carga de ?uptura2 D*+*!*n!o9se esta
Gor/a #e.a 1rea !a se/o trans+ersa. !o es#-*"e !e ensa*o5 o(t"9se a ?esist@n(ia A ?uptura QtensoA
!e u" "ater*a.2 O ensa*o !e tra/o !o "ater*a. o "a*s e"#re@a!o2 No entanto5 ta"(" so
e"#re@a!os os ensa*os !e -o"#resso5 G.e,o5 tor/o e -*sa.Ba"ento2
Para #ro)eto !e "e"(ros estrutura*s5 o nD+e. !e tenso !eno"*na!o #or 4ens,o *dmiss-vel
G*,a!o e" u" +a.or s*@n*G*-at*+a"ente "enor Cue a res*stFn-*a E ru#tura en-ontra!a no ensa*o
est1t*-o2 Este u" #ro-e!*"ento ne-ess1r*o #or !*+ersas raM0es3
as "a@n*tu!es e,atas !as Gor/as Cue #o!e" a@*r na estrutura !ese)a!a rara"ente so
-onBe-*!as -o" #re-*so6
os "ater*a*s no so *nte*ra"ente un*Gor"es6
a.@uns "ater*a*s est*-a" "u*to antes !a ru#tura5ass*"5 #ara (a*,as !eGor"a/0es5 as tens0es
!e+e" ser "ant*!as (a*,as6
a.@uns "ater*a*s -orroe" ser*a"ente6
outros entra" e" re@*"e #.1st*-o -o" -ertas -ar@as5 GenL"eno este -Ba"a!o !e
es(orregamento6 e
e" u" .a#so !e te"#o #o!e" o-orrer @ran!es !eGor"a/0es Cue no so to.er1+e*s2
E" !e-orrFn-*a !estas raM0es5 a tenso a!"*ssD+e. #ara o #ro)eto !e u"a estrutura !eG*n*!a e"
Gun/o !e u" Fator de 7eguran!a !eG*n*!o -o"o3
FS=
c
rup
c
adm
Este Gator !e se@uran/a !e+e ser se"#re "a*or Cue a un*!a!e e *!Fnt*-o5 #ara "e"(ros e"
tra/o5 E -ar@a !e ru#tura so(re a -ar@a a!"*ssD+e.2 No entanto5 #ara "e"(ros su)e*tos a "a*ores
-o"#.e,*!a!es5 !e+er*a ser ut*.*Ma!a a re.a/o estre as -ar@as2 Isso se !e+e ao Gato !e Cue5 #ara
"e"(ros "a*s -o"#.e,os5 a tenso #o!e no +ar*ar .*near"ente -o" a -ar@a a#.*-a!a2
Para a#.*-a/0es e" Cue a Gor/a +ar*a -o" o te"#o5 o(e!e-en!o a u" -erto -*-.o5 os "ater*a*s
no #o!e" su#ortar a tenso !e ru#tura !eter"*na!a e" u" ensa*o est1t*-o2 Neste -aso es#e-DG*-o5 a
res*stFn-*a E ru#tura !e#en!e !o nP"ero !e +eMes Cue a Gor/a a#.*-a!a5 Cuan!o o "ater*a. tra(a.Ba
e" u" nD+e. !e tenso #art*-u.ar2
E,*ste" ensa*os es#e-DG*-os #ara se !eter"*nar a res*stFn-*a !o "ater*a. Cuan!o su("et*!o a
esGor/os -D-.*-os2 Os e,#er*"entos so rea.*Ma!os #ara se !eter"*nar o nP"ero !e -*-.os ne-ess1r*os
#ara ro"#er o -or#o !e #ro+as a u"a tenso es#e-DG*-a5 Cuan!o su("et*!o a u"a -ar@a G.utuante2 Ta*s
ensa*os so -Ba"a!os !e 4estes de Fadiga e as -ur+as o(t*!as so !eno"*na!as !e !*a@ra"as 7B#
Qtenso9nP"ero !e -*-.osA2
A J*@ura =8 a#resenta u" resu.ta!o !e teste !e Ga!*@a #ara a/os2 Co"o #o!e ser o(ser+a!o5
#ara tens0es "enores5 o "ater*a. #o!e su#ortar u" nP"ero -res-ente !e -*-.os !e a#.*-a/o !e -ar@a2
Para a.@uns "ater*a*s5 e" es#e-*a. os a/os5 a -ur+a 7B# #ara (a*,as tens0es G*-a #rat*-a"ente
Bor*Monta.2 Isto s*@n*G*-a Cue a(a*,o !e u"a !eter"*na!a tenso5 o "ater*a. #o!e ser su("et*!o a u"
nP"ero "u*to @ran!e !e -*-.os antes Cue o-orra u"a Gratura2 Este t*#o !e "ater*a. aCue.e Cue
a#resenta u" Cimite de Fadiga2
O Cimite de Fadiga a "a*or tenso 7 a#.*-a!a !e Gor"a -D-.*-a #ara a Cua. o "ater*a. no
ro"#e #or Ga!*@a2 A.@uns "ater*a*s no #resenta" ta. .*"*te -o"o5 #or e,e"#.o5 o a.u"Dn*o2 Isto
torna estes "ater*a*s *"#rI#r*os #ara a a#.*-a/o e" -ertas estruturas ta. -o"o a sus#enso2
='K>=
U"a -o"#ara/o entre !*a@ra"as S9N #ara o a/o e o a.u"Dn*o Gorne-*!a na J*@2 =%2 Nota9se
Cue a -ur+a re.at*+a ao a.u"Dn*o no a#resenta o #ata"ar -orres#on!ente ao .*"*te !e Ga!*@a2
A !eG*n*/o !a tenso a!"*ssD+e. #ara -o"#onentes su("et*!os E Ga!*@a 5 ento5 !e natureMa
!*st*nta !aCue.a re.a-*ona!a a "e"(ros su)e*tos a -ar@as est1t*-as2 A tenso a!"*ssD+e. G*-a asso-*a!a5
!esta +eM5 E +*!a Cue se !ese)a #ara aCue.e !eter"*na!o -o"#onente2 A +*!a !o -o"#onente est1
!*reta"ente .*@a!a ao nP"ero !e -*-.os !a -ar@a E Cua. o -o"#onente estar1 su("et*!o2
O t*#o !e Gratura Cue o-orre #ara -o"#onentes su("et*!os a -ar@as -D-.*-as s*@n*G*-at*+a"ente
-ara-terDst*-o2 U"a Gratura o-orr*!a e" u"a (*e.a "ostra!a na J*@2 ==2 O(ser+a9se u"a re@*o e"
Cue o-orre u"a tr*n-a *n*-*a.2 Esta tr*n-a e+o.u* E "e!*!a e" Cue o -arre@a"ento -D-.*-o a#.*-a!o2 A
tr*n-a e+o.u* "as a 1rea restante !a se/o e" Cue esta o-orreu a*n!a suG*-*ente #ara res*st*r o
-arre@a"ento2 CBe@a u" "o"ento5 no entanto5 e" Cue a tr*n-a e+o.u* o suG*-*ente #ara Cue a 1rea
restante !a se/o no su#orta "a*s os esGor/os e a #e/a ro"#e2
As #ro#r*e!a!es !e Ga!*@a !os "ater*a*s so !e e,tre"a *"#ortHn-*a no eCu*#a"ento "e-Hn*-o2
Mu*tas Ga.Bas !e #e/as "e-Hn*-as #o!e" !e-orrer !a *no(ser+Hn-*a !essa *"#ortante -ons*!era/o2
>&K>=
Figura '%: ?esist@n(ia A &adiga de a!os.
Figura '1: Compara!,o entre diagramas para a!o e para alum-nio.
#., $sforos nos diversos componentes da estrutura veicular
Os esGor/os nos -o"#onentes !a estrutura !e u" auto"I+e. #o!e" ser a+a.*a!os !e +1r*as
Gor"as !*Gerentes2 Co"o )1 Go* +*sto anter*or"ente5 #o!e ser !eter"*na!o teor*-a"ente5 #or "e*o !a
a#.*-a/o !e -on!*/0es !e eCu*.D(r*o2
U"a outra t-n*-a ut*.*Ma!a #ara a !eter"*na/o !e esGor/os o Mto!o !e E.e"entos J*n*tos
QYJ*n*te E.e"ent MetBo!Z 9 JEMA2 Esta Gerra"enta -o"#uta-*ona. ut*.*Ma t-n*-as nu"r*-as #ara
so.u/o !as eCua/0es !e eCu*.D(r*o !a estrutura e #ara a o(ten/o !os esGor/os e #er"*te a an1.*se !e
estruturas -o" @eo"etr*as -o"#.e,as2 A." !*sto5 esta t-n*-a #er"*te a o(ten/o !e outros
#arH"etros ta*s -o"o as GreCTFn-*as natura*s e "o!os !e +*(ra/o !a estrutura2
A t-n*-a !e E.e"entos J*n*tos (asea!a na !*s-ret*Ma/o !a estrutura e" e.e"entos "a*s
s*"#.es5 ou se)a5 #ara os Cua*s )1 e,*ste u"a so.u/o -onBe-*!a2 A -o"(*na/o !esses e.e"entos #ara
a -o"#os*/o !e u"a estrutura "a*s -o"#.e,a5 -o" a -orreta a#.*-a/o !e -on!*/0es !e -ontorno5
-onst*tu* a essFn-*a !o Mto!o !e E.e"entos J*n*tos2
>8K>=
Figura '3: Dis(reti+a!,o de um mono)lo(o de autom2vel.
Figura '': E5emplo de &ratura por &adiga.
U" e,e"#.o !e !*s-ret*Ma/o !e u" "ono(.o-o !e auto"I+e. Gorne-*!o na J*@2 =>2
Os t*#os !e e.e"entos Cue #o!e" ser ut*.*Ma!os #ara -o"#or u"a estrutura "a*s -o"#.e,a5 no
-onte,to !o JEM5 so3
#.a-as5
t*)o.os5
Bastes5
-as-as5 et-2
Os e.e"entos so -o"(*na!os #ara Gor"ar a estrutura5 !a Gor"a "a*s G*e. #ossD+e.5 -onst*tu*n!o
o Cue -Ba"a!o !e "o!e.o !a estrutura2 Este "o!e.o 5 ento5 -a.-u.a!o e os resu.ta!os so
transGer*!os #ara a estrutura rea.2 Ass*"5 Cuanto "a*s G*e. Gor a !*s-ret*Ma/o5 "a*s re#resentat*+os !a
rea.*!a!e sero os resu.ta!os o(t*!os2
A a#.*-a/o !o JEM en+o.+e +1r*as Gases5 !entre as Cua*s #o!e9se -*tar3
!eG*n*/o !a @eo"etr*a $ na "a*or*a !os -asos5 #or se tratar !e -asos -o" @eo"etr*as
-o"#.e,as5 -o" o au,D.*o !e Gerra"entas CAD QYCo"#uter A*!e! Des*@nZA6
!*s-ret*Ma/o !a @eo"etr*a $ su(!*+*so !a @eo"etr*a !a estrutura e" e.e"entos "a*s s*"#.es
e #ara os Cua*s )1 se te" u"a so.u/o ana.Dt*-a Qe.e"entos G*n*tosA6
!eG*n*/o !as #ro#r*e!a!es !e -a!a e.e"ento $ #ro#r*e!a!es !e r*@*!eM5 "assa5 et-26
a#.*-a/o !as -on!*/0es !e -ontorno $ *"#os*/o !as restr*/0es natura*s !a estrutura ta*s -o"o
a#o*os5 en@asta"entos e restr*/0es !e !es.o-a"ento6 e
a#.*-a/o !o -arre@a"ento $ !eG*n*/o !as -ar@as Es Cua*s a estrutura est1 su("et*!a2
Os resu.ta!os o(t*!os #ara a !*str*(u*/o !e tens0es e" u"a estrutura tD#*-a !e auto"I+e*s
"ostra!a na J*@2 =;2 O -*nMa reG.ete tens0es #rI,*"as !e Mero5 as tona.*!a!es !e aMu. as tens0es "a*s
>%K>=
Figura '5: Es&or!os o)tidos pelo .Dtodo de Elementos Finitos.
(a*,as e as nuan-es !e +er"e.Bo re.a-*ona"9se Es tens0es "a*s e.e+a!as2
Outra #oss*(*.*!a!e !e ut*.*Ma/o !o Mto!o !e E.e"entos J*n*tos a o(ten/o !e GreCTFn-*as
natura*s e "o!os !e +*(ra/o !e u"a estrutura2 A J*@ura =< a#resenta u" !os "o!os !e +*(ra/o !a
estrutura !e u" auto"I+e. tD#*-o !os !*as atua*s2
5 Manuteno
A G*.osoG*a !e "anuten/o !e u" +eD-u.o -o"e/a !es!e a Gase !e #ro)eto2 O -*-.o !e +*!a !e
u"a #ro!uto *n-.u* Gases ta*s -o"o a *!ent*G*-a/o e !eG*n*/o !a ne-ess*!a!e5 o #ro)eto5 a o#era/o
ou ut*.*Ma/o e a !esat*+a/o2
Ass*"5 as *ns#e/0es e" -o"#onentes e su(s*ste"as torna9se +*ta. #ara a o#era/o se@ura !e u"
+eD-u.o2 U" !os s*ste"as !o auto"I+e. Cue reCuer u"a aten/o !*Geren-*a!a5 #or suas -ara-terDst*-as
#art*-u.ares5 a sua estrutura2
Co"o testar a estrutura e seus -o"#onentes #araCue a o#era/o !o +eD-u.o se)a asse@ura!a^
So !uas G*.osoG*as !e "anuten/o -on-e*tua."ente !*st*ntas e Cue .e+a" a !uas Gor"as -o"
!*Gerentes -onseCTFn-*as no Cue !*M res#e*to ao -*-.o !e +*!a !e u"a aerona+e2 Na G*.osoG*a &ail sa&e5
#o!e9se esten!er a +*!a Pt*. !a aerona+e2 Esta G*.osoG*a -Ba"a!a !e to.erante ao !ano e .e+a E
An1.*se !e To.erHn-*a !o Dano QDamage 4oleran(e *nal>sis $ DTAA2
0 1e-er2ncias
_8` Po#o+5 E2 P2 Intro&u'(o ) Mec*nic! &os S+li&os2 So Pau.o3 E!@ar! B.T-Ber5 8':?2
>=K>=
Figura '6: .odo de vi)ra!,o de uma estrutura de autom2vel t-pi(a.

Você também pode gostar