W V^

'
'-'
"%'-';
-^"
-'^:
*
-
A
^^'-'^/'''fc*" rvX^-
'.''-/'",
. ^^'''W
iH Jw'*-'*--?:.-
-
i*--".---
' - .-r>. ,.
"^
2?''/' .-5-' g-'>
f'_ii
i
^;;
f
HILOLOGICtA
AUCTORE
>. *
. 4*
'^r-...^
i
. .4
'
.> '
lOH. ARNOLD. KANNE.
LIPS.IAE
Atvm CAXOX.VM FiKiBsnicuM nchivm Richtex.
j 8 =
:J
'.
.^-^'.
'
'
\./
-
:
/
-m^
N?^i'~'t^
7
-'-
.<v
VmO EXCELLENTISSIMO
LIBERO BARONI de KRETSCHMANN
DUCI SAXONUM COBURGENSIUM SERENISSIMO
MINISTERIIS SUPREMIS
SUMMAE OBSEPiVANTIAE CAUSA
D. D.
10 H. ARNOLD. KANNE.
; '.-v ^i^jJkj..:^:, -^M.^Sf.^, ..
t'.-.^ .. . j..
fi2i^.
WC'
xs^W^'"
. "'"Tij^"
K*-"'*e**5S?M:.:afer.
Themistoclis Epistolae.
Epistola L
fjKJo-ToxA^f AWxvKa.
A.Tft^ypfii\oi fih s<V Ae?\.(p(suf xareii^eiv dieyvtiKeifJiev., cog ev
AsX^oTfi
i(P'
oTov Saxe7
')
'AS^JjvoMojf, (iiajrofism. xa^' oSov 3 twv e^ "A^ovs
fjLOi
|evft)v evTV7%*vau(Ti Ni)t/'f xam MeAeaY^of, 5 T8 ot/ Trgo iso/kov 'A^w-
VJJ5-J
hxT^i^ag EvK^ccTtig. xou Tfe^tTToivTes ug ^tSovto wv&xvSfjtevoi rov
e^oa-T^ocKtiTfiov, rix^eT&r,Tav fJLsv ev&vSj Kou iro/^oi 'A&rivouots iveKcihovv'
eitel 3e eyvuiTxv, Sti elg AeK(povg u^tifJLou xxTcci^eiv, i:xv7oifitvoi ro7g
'A&t]vceiotg eyKxhelv,
efie eKctKi^ov, kcu YiTtfiXT^ou fiev exvToCg e<pxTK0Vt
el firi
sTttTrjhtot vTreX^^^viTXv xvtoi, to Tup^jj/tt* rjfjtiiv ex^e^XTBou.
'EfjLX^
TvqxvTo oi NeoxXe tov i\fLeTezpv TiXTe^x, cog eitl isXeltTTOv (itctiTeieiv ev
'Ai^yet. eyu 3e ccfjLeKco ifJLXvrov oiyxTiriTXVTog "A^og re xou rovg ev "A^ei
(ptKoxJS
i) ip' oirc ftxtT legcnd. fixti optat.' aor. H. aut imperfectum iiiuti ob
iuyviiiu.fuv.
Kanne analecta, 'A.
<pCKovg.
*)
OJ jKflix^otv Se ^a-av xai eiteuvelv 'A^>)veMouf, wf ^Ueuet rtvov-
Twv j/iwv. ') Te?\.euTwvT?? ^e eSeavTo, jii| o-i^f jcaTax^/vsa-doM,
T?iff
TU-
c) 1 fttcgrvgtcvro ii UioKXiee . . (piXovi, Testem vocabaiit patrem i. e.
patris exemplo tamquam teste probabant, quam male agerem, quod
Argos me conferre nollem, Quae verba cuin sequeniibus us i' inl
n'Ktiarov x. r. K juncta solvi possunt ex noto linguae more: i/utigTVfxyTo
tf, us UeoxX^i ttxTvf X- r. X. ut EwxjiotT; oliet, us ilirtv. ErgO nunc:
testabantur, vel probabaiit eo, quod pater Neocles dintissime vixerit
Argis, quam male ego facerem etc. Sed ita desertum vides comma
subsequens: (*)
iyii f te/ueXw, quod non item potest pendere ab i/uteg.
TvgttvTo: nam quod Argos negligebat Themistocles, contra id ipsum
patris exemplum excitant amici. Quare neque unum nec alterum
comma in nexu ponam cum i/ttttgrvgyro, sed utrique subintelligam
"KiyoyTts, quod centies suppriniitur, si verbo antecedenti jam adhaeret
notio dicendi aut loquendi ut h. 1. t? f.agrvgesiou. cf. Bos ellips. p. 439-
Wesseling. ad Diodor. S. 1.
p. 726.
^Aw autecedit optat. fim^tiiy, sed
de diversis his modis ab una eademque conjunctione pendentibus
nota res est. cf. Schrader ad Mus. cap. XVIIl.
p. 309.
Item non ab-
est a linguae usu subjunctivus, cum alterius verbis aiiquid narraiur,
usitatior quidem optativus, quo maxime utitur Photius, quamvis et
illo, ubi refert, quae scriptores, quos excerpit, retulerunt. Lectio
vulg. erat ifu\if, quam natam crciere possis ex if*i\it>iy et hoc ex
jUfXo/vy. Sed aperto vitio laborant ifAMvroZ iya,ni\9yros et resctibenda
sunt vrt)f ifjtt tiyx7c^7tiyTtts. Ita sensus : qnod ego vero negligerem
sese, qui me tamen diligereiit, et Argos et amicos, qjios ibi reliquos
Tiaberem (praeter se tres. vide supra:
^'
e<fo ii rZr i^ "Agyovs fut (i.
ytnt irrvyx'*'"'"' * ^'
^O
^
3)
is iixutit riyoyrur if^uv qiiasi digna paterer ego. Ex Schoet-
genii a) additis ttvrm raii' 'A^ntttSy male: quasi me digna poena
mul-
a) Utor editione Brcmeri Lemgor. 17715., qoae repetiit Schoetgenianani, qoain mnlta com incuria pata-
wn tsit video. Nec copia fuit Itoinaaac Catyopiuli, acc Fiancofatteaiis Eiungeii, qiiae aliquot
aaao*
X
'^
- . . : : .::i.-. . .i,ji\
rtTu%(f fiivav^ TJJf vtixetegxs euTicvs yeyoveveu, [Jirile vQi^heu tVfrV to tv-
Tvxi^f^ Ttii diruvTria-euig. *) NfcxAf* Ts iroihiv Tiqp^PegovTeg xou wf
ot^iov
A 2
fr>j
mulctarent Athenienses. Nam obest r^i', quod esse deberet vyMf
(stiuitur genitivus rei, ob quam) Tum nemo dicit Tiin aut t/
ram,
-ed rlui^ou (illud est. piiniri). Tandem obest constructio.
annos post iiUm prodiir, utrum ex novo Cod. an repctite ex Romana, ia medio teliqait Schoet-
gcnius, cujus praefatio cxprcssa" est in Brcmcriana. Plura tcmere mutasse Schoetgenium intelligo
et monct Dotvillius ad charitonem, quae vcro loca, otrum igitur emendaverim Thcmistoclem an
Schoetgenium, nescio, cum taro aJiquid notaverit Bremerus, homo negligens, qui omAia iUuscravit
quae non obscura sunt.
i^)
rtXivTuyrts xxyriertas. Locus corruptissimus. Post KXTxfi'>t7!^eu de-
sideratur l^v aut simile quid. JVe admitterem, ut inculparejttur aut
condemnarentur ab hominibus, quod soli Fiierint mei infortunii
auctores. Vix enim medium est: aut legendum *itrxglvaiK4, ita ut
eensus sit: ne olim, si poeniteat, inculpet sese (ipse Themistocles')
quod vi' non retinucrint. Utroque modo oftendit f*.iv(iv et abesse voluit
Schoetgenius. Deinde .rvxixs est emendatio ejusdem viri, bona qui-
dem, ut nunc caetera sunt, pro iirvxi*s, quod ex sequente tvrvxvf*
natum poterat videri editori et sane male se habet, si caetera, ut
sunt, relinquuntur. Sed his addito ov bene est ivTvxtts et sibi re-
spondent u rijs ivrvxlxs rns ti
fitr
i
gut et fttiii uvruv ro tvrvxvf*. Ita
scnsus: reprehehsum ^e iri, quod neque meae fortunae studuerint
ejusque auctores fuerint (exuiem secumducentes) neque ipsorumniet for-
tunae casum (rris KKxvrnrtms) bene in usum vertisse (negligenter occasio-
nem bene merendi de amico et de illustri Themistocle.) f.tiii vfig!'
< inteliexi: quod non in itsum verterim: nam hoc aut similis vox
in comipto viiglati* lateat oportet. Mirum enim si quis dixerit: vfigl.
eou To tirixvfM, quod si admitti posset, ad Themistoclem hoc sensu
rcferret : me rogarunt, ne perderem siiae casum fortunae, ut nos
das Spiei verderben; sed ita ut longe repetenda esset haec rav vfigi^tir
significatio. Nam est insolenter in aliquem agere, violente aut cum
petulantia vel lascivia; ergo in virginem. Quare est violare, corrum-
pere
jj^xf f;^;ovTef e<? A^yog, AK7X,vKe. Kom vt/v ev Ag^ei T)V (pu^nv v-
'Traua-a/AEv xoti Tro^M itai^TypyLfs, ovre di^eiv (iovKo/JLevoi 'Ag^ejwv. *)
dvxy-
Kai^ov(Ti
7 wf hxovfJLevoi, rjv
firj oiq^ctiiiev. rifi7v Se ageVjcei ji*)7Te fie-^oi-
Koig eiveu ^oytelv^ ov fiovov crt e^iKx-^^xv
^fixs rxCrx, d^x kcu ort oi^et
ovroSv ev Uovri xitoKeKxvwvou.
EpistolaU.
BefiivroxKi^g 'AKxerot ^e/getyi .
EiuBetg, w AKiterx, xfix r^v tfiriv 6^v^ofJt,evoi (pvynv fixm^ifxt Tj
Jlxvvxviov
rvx^h
^ wo^amj ey^x\pxs a-vye, ug xitol^Scrx
r\fim j lou-
fiiiV
pere virgiiiem, unde esset deberet corrvmpere, perdere omnlno, quod
sine exemplis est. Sed quid reddam ejus loco, non habeo: suspicor
vocem, quae incipit cum ri. Denique finoD multo magis abesse aut
mutari debet, si legis ivTvxits et addis ov, quam servata Schoetgenii
lectione. Locus vix totus restituendus est.
5)
oi I / < y if^ X. T. X. u^tor, (7ro - - rp ttvrp r^ trcirgi pro avy rS ntirgi
noto more. In sequentibus malum est Vt et abjiciendum, cum post
Kfo(pifOTrts desideretnr apodosis ; nisi excidit, quod credo, itinfm : ut
sensus sit: atque iterum excitantes Neoclis exemplum et (mrsus
suppl. XtyonTis') me decere dicentes vivcre in una eademque urbe, qua
vixerit pater, commovennit tandem-: iCa ut me abducerent. Nam
eic Sirri est : ita fiebat ut, kaque, ergo ; velut ante imperativos
i,
t!f7ri ciutt, ergo taceto Epictet.
99.
uan /uiiKhi arhi Sophocl. Electr.
1175. ct ante intenogationes uan nov ligiaus;
6)
ovTi
ccfyiiy fiovXo
ftirti 'hfyiiay facili medicina restituo: ov /ui
Sf-
yity
fiovXifuyot 'Afyiim, Argivis me otiari nolentibiis, nam vid. seqq.
Kyuyxti^ovti yoig, tjy
fuj ugx>'f*"'i quorum ex iiliima voce suspicor
fy*
legend.
.-
(i(i)V lauTijv ir^oiBiiri Tlxvirxvtec.
011x^X0
a-ot (ist JtJis- dvv^ exslvog, Z
'AKKerx. olytTpu fiev f\ s<p 'E/ixriTiTovTia
*^X'^
Toa-xvr^ ')
ovc-x. ot'xfTeu he
irKovTog nou to otx^^ (ixTtKeug ovo[/,x, xeci ov^e Tot^Y\vcu xvtm TsKevT^-
uxvTt STOtfiov ysyovev. 01 ^e fiaiKta-TX SxvfJMTXVTeg Ilxvo-xvixv, vvv fixKt'
a-Tx xJ Tov ovofiXTog ohJtou a7rf;^ovraM, jro^ciiiv Tovg XKov<70fievovg kxymv
oivxT(Kr,TXVTog.
*)
c3<rTe a-ot u^x /i*)te fjtxxx^l^etv ert rov fieyeS-ovi YIxvtX'
vixv, fJLTiTS firiv
o^v^ST^eu rJjf vuv KXTXTT^o^r}g..^iKoc4X
7g
vvv
Sf jterov'
Bsv, Kcti eiteuvovfiev xvtov Triv Ttfin^ixv. Kom ei <T(palqx eKTfeitKri^ou ra
xfisT^ov TJjf fisTx^oKrig svvcovfisvog, xitoKvTOfjLsv ts rrig tKitKn^stiig, (pri-
o-vTgf, o'ioi^ K0C4 fifjcccg ccTteKvTsv eTg xvTog oivft^ eK&cav olfiooyijg,
')
xom
fteTx(ixA6fjLevog &xvfjtx^e, ort Totovrog wv ite^triv exslvog kxc evTvxst ttoTs
nou ;^gov0u TfQ^ov diteKxvev. ^) 'EitcaKei IloivTXviotg (ix7iKe7 t>]v 'EJS^^x
%oct
legend.
gx'"
et caetera retinencTa.

ffi\xiiy corrlgere nolol ?/3X-
4"- Nam contra linguae idiotismum neutr. plur. structum saepe legi-
tur cum plur. verbi apud seriores maxinie scriptores ap. Conon.
narrat.
x*"'-
- hiyx.**"^' Infra epist. II. ra<vr r icigxr xxriKulioii.
l) rtaa,vT leg. roffat/rir.
S) it\%Zf Toit ixova oftiyovs xcexZv u>it\vav To s leg. acycixXifnyror et
ante noSuiiti rep. uf, qiiod ita addl solet participiis, Iii j)rimis futuri, ut
sit, qidppe qui, nimirum itt, qiiia scilicet. Seusus : ut quod (nomen)
multa cumulatnnmi sit mala in audiluros, tamquam oniinosimi et
scelesti hominis.
3)
7s iti
^
ft,s - - oi/uuyf! s. lU iros leg. olros ob
rf
quod impedit, ne
tTs esse possit pro iu.atos ut saepe. IX^ali' Schoetg. vult. KtX3-u, 5nV,
morte sua. xi
n/*'
eliam nos yilkeuienses, praeter populares La-
cedaemonios. Nam omnes prodere Graecoa voluit.
4)
xi f*.tT^XXifA.tyos . ajtiKxvty et mutata sententia mirare (ma-
lim ^uv/Aiia^;
ob antecedcutia xi at seXvsofitey, nisi vis intelligere: ut
timc.
I
xeu MijSsu? s<t)ihfi xou (fUfistro xew ii;^-&gT(J, ot< "E^hv flVj kom ou twv fw? tiJv
'EAjc^* shBovTwv. y,oe4 eiiu fho/.fi oiiioKo'^f7tT&cu tZ fv IlKciTcuxli '^7w,
/*>)
Xfltxo; eUoM, myTEUfToM T^v s<p' 'EAjjTiroj/Tft) o-T^aTJj-ytav. kom avTixa Jl
T^if (7T^r*l7/'f djtsKoyflro MjjSoi?, otj ouS' ev n?vaT0M~f ixaiv d^^xB^og
eytverOf wojvijv ^e exvou Tou e^yov dvTsltSov rrjv 'E^ocS* auTo~5", xom 'A^-
Ta(3o6^w (TvvsTiBsTo, ovTi o^aT^o.Tfti Q)aTiKs'jig STii Tolg Tt^og BciKxTcrxv 's&ve-
ci. avTce Tg (ixTiKs7 txutx ifiyysiksVf xcu xvTog ^3>j Myi^og r\v kcu yvoofip
Kcu iicuTcug, Kcu ov^s >j eaSijg xvtcv sTt "E^nvx eTiotti. TauTa Si, wf
nov xcu xvTog eyvcaxxg, tig Axxelx4fjt.cv(ovg fxo/Jii<Tsv xyysKtx, xou xvTixx
exivttre fjLsv, xcuTts^ oKiyx ovtx, ')
"Tr^.eav 3p ovlh. tTtsl le Sie^Bofj
9'i,
UTltTtat Ylxv<rxvixg, xeu x<Pou^s&e)g t5v ocg;^>)V ihdrrjg dvT} a-T^Triyov yi-
vfTcu. EvSvg yx^ elg rriv 'Aa-ixv xofiiahtlg kou eg^giTe kom xfivvi^ <pi^m
^)
Tiv d<Pougf<7iv Tr\g ar^xTfjyixg Bf^fioTe^m ^itTfTO it^yfidraiv. x^v<px Se
axfJLrjv
'iit^xa-iTSV, ovx xiirxvvoiiJLfvog iii xvTotg, tl
firi
Kxv^uvoi, a^oe
<Po-
(ioufJt.evog, si sftiteaoi dnoTvxitv. Avrix yd^ dTtxa-xv <TvvBs}g rfiv. it^o-
loalxv %as/9^sv dvx<Pxvhov fiSTXtrT^TXT^cu itqpg (ixaiKex. To ovv iJLr\xdvt\-
flLX T^f
X^vCpioV hiXTtSfl^pStDg TOiOVTOV SXVtS XOtiTtaXeVXTXO,
V<P'
OV Iy\ fJiX-
Kia^a
tunc, cum ciitekiciitftly ixnXi^ims, mutata sententia mirare) Jqupd ille
TcnoZrti uv (tam scelestus homo) potuerit ailhuc superesse, non jam
dudum interierit.
-
5)
xuintf oX/ya eicei falsa vox postrcma : lege oto. Trita' enim ixlfof
'oaiiv, rvT^ov offov, (iouciv oirov, paiiciihim quoddam, analoga fere : i>Jf
uTra, KKtiCT 'oirit^ fivgioi 'oaot et latinis nimium quantum, immane quan-
tum. Sequens fc>Aov ii oiSh est frigidissimum.
6)
xett ogyji rt xki eifivvp (fllgtav. In his
^fVV
(p^lfv analogon ri ^X-
nms ^igciv, sed u/uvvp (f^lgtiv tersa Graecitas non faclle patitur. 'A/uvvn
enim iion est ro itiios, cupido ulciscendi, ut ogyv, sed ipsa ultio, ukio-
nis
i-v."^. ^J.-. '"..''.s' .
<>
TCflXTIOIliVOV
VTIO TlxVTCtvCoV ^XVXTOS TtOt.fX
'
h.^TX^CC^OV slkyiTO. eTTETe^S
fyag lr\ Ylxvaravixs, oChfvos
, di/.fKsTTs^ov twv T>iif 7rgo333-/'f TtoKTstveiv tov
uyyeKov, w? fjivjaxfji^ Koyog <TwBeir\ tZv vir ccvtov Tt^XTToiiivMV. Koci oeu-
TM
X?' i'*^"
'''^''^'' "<** reTTx^oov TTiaAe/af xyyeKctiv ro firi)(^xvrifix fUTt;;^e<,
^^ ev Tw Tiefjt.TtTM Se eTTY\ KxvBxvovtx r\ iiny(et^r\Tig. leog ryg e'Aa(3ev TsOf
V7re^;r5iiVT.c Tai7 IlxvTXvtov Ktxi fix^kov to finlevx oiTtovoTTrJTcu tSv iteft-
nofievwv
cpa^fgwTs^a fir\vvTtg eyiveTo Ta? fJLr\it'ji ocireTTxKfjLevoii. kou eitel to
SeuTe^ov v,\r\Belg elg Ax-AelxlfJiovx dtpiiceTo YlxvTXvtxg^ kou fjcx^ov oTi sv
xhlsug ftiv sTtefnte Tr^og (ixTiKex dyysKovg, ehetirev o TeKevTousg tSv Ttefiiro-
fievwv %ou evvowv fixKiTTX Tr\v sxvtov xitiaKstxv, xou it^h fjLx^slv ovrc d^ioiy
ccvToS Too (p6(ioo TttTTsvstv, oiTroftxTTSTou Tr\v (T^p^xyllx TO-J XlxvTXvioVf
OTtoog T sxot Tr\fXYivxTBeu \psvTBsig. AvTxg Se Totf sittTToKxg, kou tx
TtoX^oc itsql xxTX^ovKuTsoog Twv .'EAjjvwv dvxyvovg, (ps^cov aTrohUvvTt rotg
sPoqptg.
nls actio. At sensus est: ita indigne ferebat, ut ulciscendi consili-
um caperet. tl i/t.itisu i.itoTv^xfin male deest ro, tirauit, ne conlinge-
ret, ut deficeret de scopo.
7)
roiovroy, v(p' ov i^ /u,i%.iirTH i. e. us iito uirov, solemni loquendi
more pOSt roiovros et similia: t^ roiovrif iriostKiTiro, iv ifTTif uaKur oX*.
yigXt
- ijeo^^vrou. Thucyd. appoiii solet in aut fiit^iffr, aut utnim-
que; sine vi in nostra Ungv.a. xoti iyvoZy conectum est Schoetg.
pro fv
yif,
cui ' Caryophilus addiderat ^ifuvos, quod poeticum est, sicut
Vaticanum iv v^ fiiSs^irxt, quam lectionem suppeditat Dorvillius,
Schoetgenii coiTectionem improbans. MaUm tamen iwotT, aut abesse
xi, ob sequenfe ], cui slc deest roi (et tamen). Priorl loco sl xa<,
est etiam, aptius ponitur post iyyouy. air^ rf (pijiif soU metui,
recte
Bremerue.

atifiyyxtdoii ^tva^iis i. e. ioivrly ^ivsiliti vulgari
modo.
itpo^oig. 01 li rovTo ro7i '^^oififieKTi xa5 roHf a/S^oig xaTse Tla-jiTmiov ^oyoig
ifOtsv[Jisvoi rsnfiYi^iov, eri kou yvfjLv/iv y.xrvonccu tjjv ocKriBnot,v i^ei^yocr^v-
70. Kcu KOt3i^ov(n rov oivB^ooTrov ug ixerY\v ayovrt; ira^x ToMva^ov, eivd^oK
t^ uTwv xgt;(p ctiroTreiKcivrfs. 'Hs S' ec(pixofievoi o Ilav/Tavixs e^ijTa^ev,
v^'
?f
alrlxi jxfTJif yeyovev, ov avros ciyyeKov elg r^v 'Ao-lav eTisiTofJi^Pei,
MvrUa dvB^(t>Trog fix^v^d
re rov aCrov noielrtu Havvaviav, oiilhi ita^'
avrZ &avocrov uere cL^iOV e^oCTXaSeti *)
tfgov^Pe^iv re, us
aitevre/^ro
UTtoKovfievog. xeu ti?? fiev rm 'E^*ivwv lovKuiTsmg oKlyov eavru fjLeKsn
t(pa<7Kev, ov^e yoc^ vvv aSeSs sKevBe^ov eheu, eavrov U Ttqpreqpv ditoKx-
KvtBcu ri^iov. YiavTaviag le Tciaroijrou avrov Ke^i ri^g aTcaKslag, *tu
xarla-xsiVj ocitsg syvco, dev\Be}g, ctvarrria-ag slg haxelauftova jjei, xeu
emovro oi ccvhgeg ovlevog dvriKooi ysyovoreg. 'Hf he rayiTra icxvreg oi s(po-
goi ravra fiaBovreg s^pai^dBriTav avrov a-v^ri\liofJt,evot, (pBdvei sigifsaiiiv
sig ro le^ov rr\g XxKkioixov 'ABrtvdg xed iKsrrjg sv rivi otxa rov refievoug
STiaBe^ero. Oi Se dvOMolofJLr\<Tavreg r^v eta-o^ov, xeu dvsKovreg tjjv ogo^riv
rov oi-Aov, vTco evhiag avrco rca^sTxov ixeTJj fiivovri aTCoKeaBeu. ')
xJ
i^nel dito^vxflvra eyvoiTav, e^sYJfjLtaav toD refjtevovg., xau iv ^ovKvi r\Tav,
ttre So~fv avrS ra(privcu, ehe
fjtri.
Toiavra^ Z 'AKTcera,
rd t?? evrv-
yiag ite^ara IlavTavIxv KariKaiiov. xai a-ot difo^ihtKa tfdvra rov Koyov
rov
3)
aviit 0ctg' ttir^ .
. igYuatia^tn
f'
Jry in ejiis officiis et mini-
steriis. Sed desideraiur subjectum Uvriv, se nihil morte dignum un-
quam in ejus officiis coramisisse.
"
Quare leg. / row et itoyxsiou :
nibil unquam a se morte dignum commissum esse.
^
uvTu iiucia^^oy uo\ia^ui i. e. r urcoyJa^ou, quamvis
xufixtiy
bono maxime sensu ita dicatur cum infinit. pass. aut verbo iniran-
sit. unriKufioy vid. supra ad epist. L de vocis significatu infra
ad VII.
-
'
ij&iki^L^' ^r..^ li-'
3:.i-*..:i^4 ^...
#-T~,
>jjiif7f ag(X, ot (p^ova ffAST^iBnfisv Koci ovx iAoitrvqveg (p^ivov
e^^evofifBa.
^ee
T?v ddsrnv Toov irct^evTitiv ey^^ofitv alTiXTSxi, Kxi tov Tregatraf, ov
(t^Cxpf^fft
T^f ev li/i(Wit^xTix evTi^xytXS- "). 'AX^' vtitov xgx xCtoIs, Srt rxTteivcl ^'S>(
10)
rtv fiXwrev ivifos scil. quem tu novisti, quo 8Ci8 me intemuncio uti,
ll^vgtsihfiioi
- ivirgayias. Locus vitiosissiraus. ifurg&fifuy corrig. i/uu-
- >
Tf^Jtif*"t
nihil est fitrgl(itv, ex qup esse deberet i/urgla^ii/uv . -<piliy(f est
0 Tou (p^ivov; post passiva enim solemnis est dativus pro genit. cum
praepos. Ita oJ cp^. ifurg. est: de ciijiis meritis (olim Athenie
)
jiidica-
vit invidia, propr. quem mensa est invidia, adeo, qui illi fuit ob-
noxius. Tum xi ovx fhiaaotts k. r, X. et qui (nunc) hon inferior invidia
evasi, igitur fere major, superior, ut mihi non jam possit invidcre, quia
sum niiser et exul. At sic duixim oix i\. non inferior invidia pro ma-
jor, tantb magis quod Veteres-appellabaYit invidia majorem eilm, qui
- ' '
in tam elato fortxmae fastigio erat, ut invidia illum vexare et turbare
"""
nequivet, neque vero eum, qui tam patva erat conditione, ut nemo
invidere posset. Praeterea sensus postulat *vy, quo restituto pro ov
bonus loci sensus erit : qui olivi invidiae eram obnoxius et nunc
'
miilto inferior illa evasi, adeo pejore sim conditione, quam ut iila
I
me vexare possit velle, ut nos: der ich ihm zu klein bin.
'
Sed
' '
male.idonea sunt, quae sequuntur: ac^ tit Kgtrijt

atTiZiriou, sed licet
accusare virtutem praesentiwn demagogorum (hi enim iegivris ut
epist Vll. **^x avrovs rglxmaiv ol tmtgivrts, neque intelligas ToJ 9r;j>o'><ra(,
,
praesentem rerum statum, ut auctor Indicis, forsan confusus a seq.
- rov fclgxros). Oninia alieno loco esse judico et gtTn* corrigenduni Vide-
tur gx^i'. Saltem non obscquendam est interpunctioni et haec verba
in nekti poiienda cum sequentibUs, "lit
'
roZ irigares pendeat ab dgt-
rnv vel ^gxnv,
velut .rSv nugivTm, quod esset ineptum; sed haec re-
ferenda sunt ad superius dicta: x< fopiiri nf*s iivgo rHs <pvyis, fntiii
rou tcigurts. Nam sic est legendum pro xi, quod est conectum, in
* quod facile aliquem duxit mala interpunctio. Ita omnia bene sunt,
praeter verba iila interposita aut vitios^;. Neqjie, eniiu ^inquit, nos
Kimne analecta. ; jB .
.
;
am-
to
yeyovx/iev, eXeof x< fieTOifiehei to irx^as xvtI (pBoiov ytveroki, fixv^xmv
IweVTfAe, cS 'ji.^Kerx. tuil rccx* xv ^'3>j Avrohwicc tutw eTnrreSkovrt irei-
^offie^ct:
'
':--'' '
'
'':'.
'r"^[\.'-'
" ' -^' *-
Epistola III.
jjitjo-TojtAiif 'Afistvlcc xxi^eiv.
E/ 1^ jtt)?
xex^Vf^tSx dA^hoti iroXvv xgovov, e^' iofxxfiev
')
a^)iA.9<c
rgdvrx rov (iiov. xire J^^eTan ftow v.exotvu)vy\vrxi fxeyxKxi, uTre jrop^^jjv
*)
,
riljuv
Trjv rjHf^fltv,^ evxvfixx^TXfitv ev tut(w, ou tf-T^aTwtf /*of ovts?, otAi'
7 ftev wv,
')
ec/ oKrbx, iii.xl oi nKtiavi ruv vvv ayruv vd^WTrwv, <rv U r^ir\^x^
':.'.
..:-.:;'
"'
%*>f*
amplius deplores ob exiliiim nam ita sum ffUcissimus ego, qui
.
,
quondam passus sum ab fnvidia (notine enim iitirfifiiiftiy, c^ntriti su-
(;.
mus?) et MUnc ab illa _ secur^s ago inequeob finem, ad quem per-
j
veni, secundae
fortunae in republica administranda. Quid? quod
haec deinceps sequebatur altera sentcntia enunciata cum nam, assi-
milis priori rgtsiXfiiat ycig etc. post <f)vxv', et quod illa latet in verbis:
,
J^Dc Tifv igrrvu quae primo interlineatione aut siniili casu migravisse
credas in importunum ilium locum, eoque sensu justo privata magis
magisque a correctorum manibus esse passa. Nutla saltem sine tali
sententia oratio. .:;
'
j)
ccXX' ioiKKfttv frequens XXec post fnii vel tl K*i
f*i,
xaiirig t/ xai (ut
epist. IX. ti xtci ni^vKots, i^iM
)
pro "ofiuts, tamen.
S) istoxgniCOTr, inoxgv*. att. pro inoxg^^, ,.vel sroxiVf"'.
3)
eXX' ifm ftfr wt eiccidit ifeficogxof, qui fuei^Slt timc Thcmistocles, cum
Aminias esset trierarchus. cf. seqq. x*i amvrvj ,etvicgxv fiotibiaiis. Ita sibi
respondent iyii ftiy Sy ynvKgxos ev if rgivgtgx". Est tamen reponen-
dura pest ii^guitiay, nisi veiis ms iZ oHis, atit ejicere omnia inde ab
tv oZJW usque iy^miiruv, ut valde jejuna et quae saKem ipse Themisto-
.. . ; cles ipsique Aminiae scripsisse non potest.
-
' ...
,;V!^^? L_:i
Pljo?,
wf ToC -jravTo? ei^iTrevaiv vavriKov. "Hwe^ fiet^m kxI (ie(ia!OTe^a ^Xtix,
^
(7uvgJTr:?T<v x< (7whnrvovinv, oactg Yifiegxg oiv^gmnon elvxi lcitTeig *) ro
"TtQjovov ^rj heyofjievov ^^gaf, ^tx tov x^ovov v yevoao. Tovye
fi^v ouTOiS
avlgitov cvxa cre x} Sixaisv, ovU x/JLvrifiovx elvxi Tei^ofji.Xi, cdv
x^^f>v fiefivfiaB^xi,
ciSy.x Tov KXi^ov oqoiv eKelvov oteir&xi iTx^ovTXy ev di <tv fiev e7ri(iar\Tog eig itxvTxg
syeviv iV YifJLAi,
f\uetg fievroi lioc cre iroS^otg Kxi hvvxrolg ovk 'ABt\vxim fiovov,
Ad '/.xl Toov oiAoov 'E^jfvwv Tf^ogex^ovTXfJLev. *H itiog ov ^etvov v yevotro,
' AKKt(lix^>iv fJLiv Kxl Xr^xTfmrov, kxI AxK(^i^riv kxI
EKfjLox^V^
toOj ABiivxiovg,
Tov Aiymrrw le
'
^giTreilnv kxI Asgxuva tov "E.th.Ixv^iov kxI KeKuvx rov T^o<-
^rivtav Kxl TTsAoOf Ao'jff Twv 'E^jjvGBV ir^ohrixv Tr,g efirig a-T^XTriyixg Kxrxh-
Kxieiv, S*' wv xvTo TOvTo, oov exxTTog (iotheTat Tolg x^yfpvtTiv vitoifiy(etv rdg
lauTwv irxT^iixg d^KovfJLevotg, ') vire^ <tov fiot li xne^belxg eyevovTo. Kxl
B 2
eh-
4)
xui avrSt ntvoZatv
, 'oaxs i/ugets av^gmnois itvau iuatis lege et Iiiterpnnge
:
K! aviiitiftyovtTiy oa^iutgou uv^giairois, ti xou SiLatis : noslra amicitia major et
firmior est, qiiam hominibns qnotidie concoenantibus, quamvis Ti-
ihoni illis concedas senectutem, per temporis longitudinem fieri pos-
sit. Non repugno, si pro oarifitgiiu velis 'oaou i/jiioou scil. iiai i. e. quo-
tidie, Ht Bir irti qiiotannis, oaoi /joivts, "oaou ugou. Vitiosum saltem 'laits
vf^gois, nisi cupide vis subintelligere /3ov'X, quotquot dies vclis.
g)
xotrufiKtf^tiyf S^T uiro roZro, lav f'aros fiovXireei rtis
i fxovaiv
i tc
g
}^tfy ris euvruv n t fiiu s clgxovftiv o is.
Afflictissi-
mus locus. In prioribus verbis suadeo h' ^v.-ii kvto tovto 'on,
et
intelligo:
pendant laquelle, aut profjter quam expeditionem
ob id
ipsum,
quod quisqve alius vidt esse legatus et minister
inperalori-
bus,
qui de patria hene merentur, (ut habcat quasi secunda
merita)
tm
causa contraxi illorum iiiimicitiam; quia te prae omnlbus eis
elegeram officiis et ministeriisj cf. supva h
^
av fMi uiv ini,iitiTos..tis
xiv.
r*s iyivov ii nfiMs. Ita vnugx'" eigx'^""'' quasi imperatorem esse sub
imperatore i. e. ejus legatum, aptissimum' est, nam Aminias fuerat
trierarchus nauarchi, Graecitate non aversante dativum
'ifx'""'^ qui
alias est genitivus inigx'"' '"'* quasi irrxgxoy tiveu
ntif. Sed in. correcti
si
y
Kxl oi,J^'ji)v 'TreAMV xi uyofjLott Kcni <Pf(^ofixi, o-e Sc- fjtri ovx,' TO ixvroxj re oi) to
VTi TrotvTwv mfvcov tml iioi ml <pIhov;
*)
ml t^lisfitveint^sv ji vxvrl rris
sl
displlcet monotonia rou A, ea tamen minime dnre et qnae ipsa
i;^
eftecisse potcst, ut secundo loco excidcrit pracpositio, mutari potest
^
(vel ir
p
it "^i toZto, iit ii repositnm sit a iibraiio ante p, quod
deinde correctum est t/y- Tertius corrigendi modus est, si, posito
interrogationis signo, quod debetur antecedenti xSf,
post Htincx^iiy,
legere velis : it /th vro toi/to, 't<, nimirum ob hoc ipsum,. quod.
At denique oftendit accusat. cum fxtT9^x4, quod alias habet dati-
vum.
it a.nix,^tis ylyvKT^xi notum, ut in sinuiibus: it'i'x^ovs vel
tX^g!
Tiyi yiyy., ii
ofyvs,
ii vxo<l/las etc.
6)
xni iiiKoi9ii.yTo - - ^iXoy; Non mimis haec sunt impedita et turbata.
Legere suadeo: xxi ioiHiiaayro of^tiv riy (fors. i<tV) Vftif Tuv xflaTmy iiKi/y,
iyifii(Tti(Ty ii, (^ii iiiy imh t/V ixilywy xm ^(aiv .tco%My a.yofuc4 xai (pfgojuect) ai
ifii fui (s. ci ii fot), ovxi tov iuvTov S. iavTuy,
'
tjii fti Kyri iravruy ixtlvmy
tlvou aoi (piKov. atque de aliis qitidem virtute spectatis jiiste judicariint,
sed lioc aegre passus est quis/jue (quare etiam ab illis miiltisque
aliis male vexor") quod tu Jueris viihi neque siiimet ipsius aut ego
tibi prae omnibus illis Jueruii amicus. ii Zv lit av^ uv vuigare ; vt-
'
/uaSfv cum accus. cinn infinit. non obest Graecitati. Caeterum huic
loco contigit, quod sexcentis aliis, ut si qua male habebant a libra-
'
riorum manibtis, caetera bona, at nunc sensu destituta, passa sint
ab emendatorum manibus et a Scitulis. Librariis enim nihil aliud im-
putem quam vitiosam interpimctionem, quae disjunxit ivtftiavauy a
vi ifi ftoi aut vit it o<. posito puncto post <ptgof*xi. Lectores deinde in
comma : <r iv ftoi - xfitKov ;
invexeruut interrogationem male ducti

a commat6insequenti, et ut ea bene se haberet, plnra mutavemnt

'
et ipsi et alii. Idem malum et inficiebat locum sequentem xl i//-
/MvhTtgoy etc. Nam interrogatione priori loco semel ingesta, coque
ea, quae in sequente hoc genuina et vera fuit, male se habere debe-
bat, quianunc secunda nec amplius prima erat ut antea, ac parti-
.
^
cula
5
tvxaqiTjt? jttfTa rsv hy.ectov vfitv v-noig^si\v fierx rov ulhsv
'J
iiVY\Tty.xyJx ;
Kot,)
fif7^ov inuvoi Svv/iaovTxi KXKOtjvrfg
vfjCis ^/xa)f, h
<tv hy-XMi evirctmv
j
'ARi.*
ev yag rtfi^sfji.cfA TauT xnsi^ 'Aueivisv rcv
Ev^o^i'jivsg, avd^vg ov rViV tcX'
T^MXv ftavov euyevftxv yevvxiov} ocXb^cc kxI tjjv tmv (rvyyevwv, Kvvxtyei^ov ftiv
Tw M^a S^covjjcoi TcoKsfx.fa limynsvrog roi ircKefitx-,
^) AhyjjKov 3t sv Ttavrl
tS (i(o} Ttxthetxv Kxl iTo^^ooTvvrjv hxjie^ovrog. 'A^x y.ou ftiftriTyi
xvrog exv-
Tov, v.xl roig xl(K<Potg ovLSiog grjj xxi tw ffsxvrsvv xvx^x^'
^ori&^rsig. ri ^s (ioti-
&etx xqtTrri, ocvre)(etv iv rxli exy.hf]Ttxtg ey.xTrore. Kxl ev fiev rolg SrifjeoTiois
<rvAeyotg, et tj KXtvareq^ov e^P' vfiiv ^eiTrrotro xi tiri^xvooro vTfo roov e^eKx7XV
rcDV
yjfixg
xxkov, ^ xaT T*jc ccBKixg fiov yvvxty,cg, ei n xxl ov twv iifiertqttiv
eTTxyyeAoto &v/iti.Xfi(ivetv xxi vTiov^yelv rx fzer^tx,
') ,eT 7!oir,<retg. Ei he. eitxy-
'^e^oio, cvUvre oxKriTei TiKeov eTtifjieKeixg' xxi l-nxxBovg (pqpvr'^og.
E
p
i-
cula igitur, qua erat enunciata, nunc jam nfm
idonea esse poterat,
genuinam aut *. aut aliam immutaverunt lectDres in xom, ut quod
bene contexebat hanc inteiTogationem cum antecedente. Caetenim
ai it
foi
j7kw utique erant apta inteiTogationi, quam intulerant, cum
in Graecis velut in Latinie ita se proferant interrogationes cum accus.
cum infinit., infiniiivo plenimque addito ro ariiculo, quem corrector
dedit ex rn. Sed pravissijnum rt ov.
7)
fMTu Tot/ kSIxov est jwjt' iixixs, uhxws ex nolo loquendi more.
3)
T oXifntic scribe ifoXtfuxei, Perpetuo m Codd. hae voces secum
commutatae.
g)
xi vitovfytTv ru. ft.ir^i, comma ponendum videtur post iicov^/itii
et r ft.irgm jungendum cum < notriaus, ut sensus sit: in pu1>licis
conventibus, etiamsi nihil promittas, jam ita tamen facies mihi rx
fMrgt, quautum par est amico, xxru r furgt, (quae sunt officia)
aut quod aequum est (nam furftos, . quod neque supra neque intra
modum
:^-
E
p
i 8 t o 1 a IV.
'ETct^yyeAiTBe jxsi noSs.ocxt?, w 'AvTa-y;^*, o-t) kom ^vToKvKog, ^'aS/ca?
Jljtiaf Tou f^s<rT^aiciT[Jt,ov UTtoKwfiv. ju;^f~T5< 3? Tu fX^^gw
jttwv 'Agic-Tfi^Jf
iKiysTs, jwti wgoV t ?vvt/ ')
'itKriBog, j? eKs~vo(, eiysiVf jci ^'^>j utov gA(7*
(Tsv ^e^srBoii, fiY\
s^sKovtx vf~y t^? P^^g?- 'AgjTTe/dHf J/av 'AvTa^a^a?
yeyovev, xa/ 'A^iTTeiSris fiVToKvKog, Ki oj^fvof vjcaxwv fieTsa-xsfisv, aiv fJLsK'
Kofiev Te, Kct! i^h fieTtxOfiiVy ttiit^
i\fuv totovtci T^f~f ii TeT(r^ef dsKtTt ev
'hBr\vxig (piKot, *} oirolog A^trTSihtts
e%^t;''f' Tv(, fioiJ^ov Ss 6* xi sTtshBviTe
ilfjLiv t e%3^g-
')
Nvv 3g hix rlvotg fioiAov, a 'AvTa^igo, (ptvyofjLtv, S*'
v/(r w
7
ToOf ^.^gouf 7? ae^9T/>i KXTtgxofJi-tB^^^ocyyslKcn. 'A^a
VtKYlTO.'
tnodiim est, justus : quare junguntur r furgm tcou J<.) Quod si ita
intei-pungis, aptc his opposita sunt sequentia, si}t vero prbmittis,
vel majorihus quam /urgtots officiis non gravabere tiity nKiov iiri/,
cst: nihil quod majus sit ofHcii, quam praestabis nihil pollicitus.
i)
ivecvriec
w ut tiTos
r, }tet^ofis
n
'hgiart litis >;
/
~ desidero Jfcjc. Sed om-
nium, inquit, eorum nihil evenit, vos amici nihii agitis, inimicus conlra
Aristides desinit persequi, ergo Jiic quasi amicus. Sed deeiderari plu-
ra videntur et totum excidisse comma.
2)
iViteg if.~v etc. intelligenda : si vos velitis-tres aiit quatuor tales amici (tam
boni) qiialis (quam bonus) inimicus est Aristides, i. e. ita agere probe
ut ille non agit contra me : sed conig. rotoZroi pro roaoZroi.
3)
fiM%.ov
ii ii *i iiceid^vrt ^/mv rf ix^fv
vitjosa videotur. . Sequentia tentavit
Schoetgenius : ov ydg rovs fx^govs ye u9^orgiov rt
ix''f*'
iyxaXtTv, neque enim
inimicos noslrOs alteriiis cujusdam rei causa, inciisare possiimus, sed
inliliciter. Ego loco m^lioris propono: Nw JV iix rlvus /uMik.ov, u 'Avryogoe,
^tvyofuv; ii vfjuis,
^
yelgijet) rovs ex^govs yi; Ilavera pcr quospotiiis dicendum
est
w<.
vj)C)f7TF, S (pthoi, K) (ptv^^efiev ovUv ov^a/iov etlnxa-eifJLtvet, xni tl tx oI'k-
TKTTX irtiroiJieB^x.
EpistolaV.
,.'
QtfiirTOKKrig 'Agio-Te/^j? ;^/gf iv.
Tfv
jttsv ex^^otv r\fmv to xvifioiov T^f tvx*I! vh
AeAjxe* k) xvBevttx, j}v
i%7<ji^tvei (pvydn ') a-v he tovto ml v-ne^gxg, *)
w 'Ag<(rTe<3>?, xi tve^ea-ixg
KXTri^^dt
estme adhiic esseinexilio? {nara^ptiytnineiiiYmTn agi, et iii exilio degere.)
Niim per vos, (qui nihil agitis) an per iiiimicos (qiii quidem nihil moli-
rentur contra vos agentes pro me). rji post v
in intenogatione sane
graecum est. Sed etiam legere licet: ii C/ums. oi yug rous ix^govs yt. Sane
per vos, neque per inimicos. Sequeniia legenda videntur: iJi rl kk-
Ttcgxiftt^a
fyxuXtTv aut tXiyxtin
; sed qiiid iucijtio vos incitsare ? Non faci-
. am, omiiia patiar, in exilio degam, (ergo (pti^ofu* pro (fniyoiMii) neminem
unquam iuculpans, etiamsi rdtrimd sim passurus. Hic sane verborum
nexus, quem male turbat a^a tixnirxrt, Z ^tXoi, quae verba vel aliena vel
corrupta sunt, cum manifesto conlradicant sibi: vincite amici et ego in
exilio degam 6. dego, nemitiem vitiiperaturus. Intrusa videntur et de-
trusisse genuina aliqua, qualia supra reddidi: non Faciam, patiar aut si-
>, ,
miiia. At forsan placeant: xal K^ixiviiri, u (^TXoi, xm
<p,
vel injuries ajjici-
[
te ipsi et tarf^eu exul sum neminem inculpans, immo adeo contra me agere
':
.. potestis etc. Ita haec cognata sunt cum siipra dictis /uHs^er ii tl xmi intlt.
3tiTi tjjuuy tZ ix^iif,
quae ilio loco alieiia sunt, et hoc aptissima : quare
transscriptione interlineatonim illuc rejecta videntur, et postea immutata.
i)
ia^itii, n*
ixiriugivti (scil. v Tt/jfi^) (pvyxiri. lam eUipsis iila dura est,
cum subjectum sit to yojuowv. Rlagis aiitem hoc, quod fortuna dicitur
'
Ixuagtitiv aJiyiiKy, Cumulat aenjmnas et calamitates et illae faciunt imbel-
'-
licatem. Sed nescio an ea loquendi inipraprietas corrigenda sit: similia
in nostris epistolis familiaribus neglecti styli quotidie videas: et eane
harum epistolamm stylus neglectissimus est,
2)
ffv ii TouT xai vnigrjgus, tuvero adeo plusj-ecisti, quam inimicitiam
solvere i. e. inimice non agere, bene euim fecisti. Nostrum: du bist
noch
;i6
KaiTij^^M TC^ eATTjSa? a,rvxoZ\iy? rfioig. Kdl ovle roZ^' vfilv eveKiitev slg to
fJirMv, '_) cvv T7i^s:ehzy.-l\7ctu.ev, ysyovevxi. K/ roi ovliv jToAwXe T^f eiri tou-
Tw %^(T3f, x2 Et jtiri KXTo^&MTCti i<Ty^v7xs. /^cc Y.x\ TTKehvog cc^sTiig e^oiJLey
Kxl TT^o^vfilxg, sHtis^ hi xvTYiv e7M^r}fj,sy, cti xi Trgof ovTCog e^ovTxg 'A^^vxi-
cvg sfJux.yjTd). Hs^l le T^f (pegovTrig rifixg vvv
<Pvyyigy
cog' ccvTl fjLsi^ovcov tSv
xx*m KXKriv ye xxi xvr-^v ova-xv viqrifJisBx, TtSis ovx^
Mtl <ro} txZtx ^o^etsv
',
xv-
&<f
Kxl lloKvyv(^Tog eTrerTsiKsv Yiiilv. xvTcg yx^ kxtx Ttt.-/Qg, tag tto TifiUi^ixg
'
eToifJirig ^svynv, Trx^sKeKeveTO, kxI cvk e^oKSt fioi (toutov ovk xv jysvofievov, si
fJievoijJLSv) xfJLot^xveiV.
^*)
^A^nvxioi yoc^ riyov ixi to koivov hKX7Trj^ioy Tm
'EArr
noch dariiber Mnausgegangen. Nam vtgxl^it (scil. tvriv) sive' iieiftnft.
c^tm Ti est, se extoUere, egredi super aliquid, id siipergredi, inde ixtgul-
fta^ai ifts, virt^lfiit "Tjjar, montem superare, et iitigigtiv nxi, vit Galli sur-
liionter qlqun., antecellere. Falso indicis auctor: magis exlulisti s. au-
xisti solutionem inimicitiae siveutnos: duhastdiesnoch weitergetrieben.
3)
< oiii reST*
v f*~'
. r. X. tteque haec ttia ofjicia unquani nobis dejue-
rvKt h. semper nos juverunt, ut ne quidquam eveniret, quae exspectavi
i. e. timui. E/j sic bene est; /unih , tot, u notum
/ aoi oiiiv k,
r. X. neque tihi quidquam perit L e. omnia e tua utilitate erunt, ofhcio-
rum, quae pro mc habuisti, quamvis mihi ipsi nihil projiciant. X{ir
liti Tovrf est studium et ojjicia hac in te posita : no'n vero gratiae, quae
inde tibi redire possun (quamvis vel sic bene lici tovt!}) : nam obest in
seqq. ii *vT^y, quod refert ad xei^iTu. Corrigendum est n
tVittg: omnia,
inquit, tihi remuneraho, quod
officiorum mihi praestitisti, quamvis nihil
effecerint : immo majori virtute et studio erga te ero, quam si per oJRcia
tua servatus essem, cam contra Athenienses pugnaveris, qui niihi non
/avebant, ergo tanto plura pro me Btisccperis, etsi inulilia. Non placet
dftTtif, coiTigendum videtur
x^f'"'-
tfo/utv studebimus: notu^i, unice
hiijus verbi futurum illa significatione lion postulare medium. ovtos
iXovTxs, die 80 Gesinnten. cf. VII. fxovffi
yuf,
xxi a 'xvrovt Tgiitttrit ol siiifoy-
tis. XII. oitais ('xonTis ifCiiiiKvvvTni.
^)
Ki ov* iioKti fnoi (tovtov ovx etv yty fiiv ov , li /uivot/utv) etftxg-
TKniy, '/i.d,iiyifi>i yiig vyty. Locus ex iiS;( qui passi sunt transpositis
. . r' ia
"-%.,
*7
'Elk^vav, oitov itoKv itXetoi
7
To Aag<X3V rov 'lavjxoi/, xxl fo rev nh.slov
*)
ejttE/ii^ev evxvrlov yiveT^cu, ro Ss 'iKxTirov oiv^^pehig, xom utoi; Se ou <pA.ov Ta
VTiyi^yfievov.
urre WxoTMf v aijitaf to <i'^o *7rv ^e^ettro dvd^ia-Kiav ^evsf, 6?^
j3ae3gwv, e?Te '^^vf()v tu;^(J<, "jrag oTi Ivvna-ejou rifixg kou ravrx, e'<p* eJe
htUKOfifdx, 'u<PfKe7v.
EpistolaVL
0efii(rroxKiig 'A^i<rre(lif.
"Hioxiiev els Tieqrxg^ u 'A^tt6/S>?, vigxiiev m cv^ev htvov iitoi-
Boyiev vTt avrtav. (Silx 3e\ ori xxrx a-xvrov ^xvjutvr,, rolg lu it^og-
VOtfl-
in sedem injustam iis, quae superlineaverant aut margini aclposuerant
librarii, sensuque ita turbato, vexati insuper aunt a lectorum coiTigen-
tium manibus. Nam ea verba sine dubio ita olim Iccta sunt: < avx iii-
xim fioif li
fut
/uivfiufy, cnfmgTotyftiv, Tovrov yoig kv ynofiiyoVf A^tivxToi tiyov etC.
Nec mihi videbar male agere, quod non manebam. Quo enim facto,
Athenienses me duxissent etc. Ita demum bene liabet indicativus im-
perf. pro optat. aor. c, qui poni non solet pro hoc, nisi sequente
aut antecedente j, ftn aut genit. absoL qui involvit eam conjimctio-
'
'
nem ut h. L iJ^oxeuy 0 facilius lector mutare poterat in iioKu, quia P0I7-
-
gnolus in verbo antecedente a^o.txfXjuWo subjecnmi est. Locus ctiam sic
Constitui potest : * ovk ifoKH ftoi ocfue^Turuv. "ToZtov yixg ovk av ytvouivov, t!
fiivoifuv, 01 'A^iivxToi hyov. Nec mihi videbatur male suadere Polygnotu
(Unrectzu haben). Nam si illud non fiebat (sciL to (fiiytiv), nenipe si
manebam
(
qnod tamen glossema videtur
),
Athenienbea nie ducebant.
'
Pro Kxi ovK eioxti xfixorxrciv praeferat aliquis: xi ov ioxti x,ftag. nec mihi
videtur male siiasisse (propr. errasse cum consilio, quatenns erat
praevidenlis futurum remm cventuni}. Nanv si hoc non fiebat etc.
5)i ro Toi' ir\t~ov, leg. Kxt ToZyt To itXiTov, ipsiusque eiiam hujus sciL
Tov 'luviKov yivtvs niajov pars, ut in seqq: to ii fXuvtov x< vtoi/
(scil,
Kaniie aualecta, G
J8
voi^rri '), [irj itKo i^.iti^x 7:1 rivroV Tcv hoyov heKf)(^Bcet.
afict kx} TfX|tm^j'<a
X^'^^'!!
'^C^f
To 7rA^9-c?, oTi j3E3^'JtT< fjLov i] lice.^oKr, t^t' f^^ els exehovt
e^.Tr/Sj
TJi
t' fy.f/vojv (P(A;(p^55-v'v?i eif ejwe. 'A^'oTavTauTAjg}5ff;^wv, eTttitea-etTcu
ffono evZaA/xTvj t^jttomjv. fVTi Je A/^ivov*), oT<7^, xom vfavjxwf evfJLeyeBeSi ov
uhics e-ycJ. iVa ixx^cv cr.ficv rc^clTTois, oj^' ci^.oii eve^yeTcug <pBovr\^ri<Tyti
rig OL<ia, SsMiWwv
') oJ y-aTa tjjv djv ctKx^cveixv S/icaMo?, ot/i^' oeAj;9'V3f,
exf/v/jv Tiiv TTST^av f/f Tjjv eTraeocTov crou Koi o{;^a^(TTov Kf^aA^v tK^ixKot.
'E[ie 3g oux eevTfJTTOjSv 57f^((7CtS^TD (isio-iKevs fieyxg, ij ro firiKia-rov
*)
V rifjtlv
ixaol^eTo oifiei^ofJLevcg, fJtxBJiv a ireitovBx. et^ot To~f fJLev ec^oif
e;^^^av
(scil. revrev rov IXaVfovof) et vero hnjus itenim non amici erant, qui
fnemnt vToioyfiiyoi
-.
Lege igitur xxl uv tovtov, omnibus uoto particul^e
'
usu in ejusmodi enumerationibus.
l) oTi KUTci cravToy Bvf*ari , roTs fi tc gosit oi^ a y, Ne dubites, pOSt
Tots ii cxciilisse 1.0 vel 'A^tiy!ois aut ieo9^oTs (plebi); nam vide se-
qvieniia: uftec ngos ri ii>i^os. Igitur scnsus : Tu pro te sive
apud animum tuum admlraberis quidem quod nibil mali sim passus a
Persis, sed caeteris Atheniensibus et plebi simuiabis, quasi hoc nihil
contineat, quod non praevideris et exspectaveris (tamquam bene
sciens, nie reni comraunem olim egisse cum iUis, hos ergo amice me
reccpturos. Notabile iXicls lis rir, sed est notione rijs tix^f^iaias
wfw
nyx.
c) tsTi Si Xi^iyoy parcnthesi includenda usque ly. Post (fi^otn^iari pun-
ctum.
5)
Tis a.p* ia,iixmy, Quis vero deus, qui sit justus, non ita tamen falso
ut tu (Jtara t;? (tjJ \u^oyi!*y cum hoc nomine Jiisti, quod fuisse Ari-
stidi notum est) sed verius (
Juj^jcait, ita sane leg. pro uKii^iyit cum
Bremero).
4)
3 To fiiixiariy ne remotissimo qviidem modo, ne procul quidem. fors.
iiXIJT,
9
fX&^ov
rht fie
aJTou, jJff II ug^eTni eBuvfix^ev KctSt
tw tvx^^
ojKTeigev.
Toi yoi^ Toi x.ivlvveveTe ccvroiy ei ite^i efiov
') eiti-K^e^r^ieverBe i:a^' me^vov,
oti Ttep ctvTol ri^i)f.t7ri, iV s>ie7vog (iot}Beii^ dSiKovfievM, uto/ re eKeeivci
eitomTe ex,(ia.AovTcg. o h' oc^x cfKTei^ev el/.oT(t>g eK(ie(iKt}fievov. 'AAi.' ou
yxp e\eeivsi tx vvv eTi ol ^vyxSeg iilJ^etgy WTre irviyeTBci) [/.ev ' o hvrijix-
Xov
vlog 'A^iHTTeil/s- 'TTviyeTBot} ^e 7r*f, otco
,)) kxB' jjSsvijv ^) ejTi, cTi
h^iciiiTe^ov r.iuv
oiif^vT/ixsv, oog otinog ^Km^ev
'')
E
p
i 8 t o 1 a Vn.
Q
e
y.i7T0KKijg AvToKvy.ca Xxt^eiv
^Httov, u AvToKvxe, 7CX^rjyo^e7v dv ae (i:vKoi[Ji,t\v rifjt.x(, ij TxKriBii
Keyetv. <tv U iTTi7TeA'j)v, a-(p;S^x
v^
fieTXfieKeiv 'ABipocloig TY\g YiftrreQxg
CPvyvig,
Ttxitjyooe^v eftotye
')
hoKtt fjiocAov rj TccKtjBri Keyetv. o'tTe yeig Tt
nKri^og It Kfixg
^txjSx/^ovTeg iitiTxvovTiv ^), y.xi nougog ovhig KXTxKxfjc-
C 2
Pa'.
5)
11 ftt^i Ifiov lego xui: experimini ipsi et legatos mittite, qui scisciten-
tuT dc me, an rem agam cum illo commuucm. Sed sequentia viden-
tur male cohaerere et excidisse plura.
6)
K3''
ijioytiv, usitatius
fw
tjfoviv, Illud ad analogiam: Ktirx %/uoy.
7)
3tl
itir I goY, us ^Xici^tv. saltem
v
us. Sed liuguae regulac monent
uv i'x.irjVv, ut sit pro itiiurtgov (r<) i/,V ijtivTtiKiv roirmv, , reteutus igi-
tur sit iu relativo casus demoustrativi, quod ejici solet.
i) X p^
ytgi7v fft,oiyt ioKtT, leg. ooKiTs.
2)
o'iTt yig ro nXij^os J/ ^ftZs
iiet/iaiXKovrtf. ejicieuduin J/ et TO r>.v-
.^of mutandum irgos ro ?X?Joi: nam dicunt
iix3x>.tiv nvx vgos nvx ut latini
.apiid populum accusare. Aut nisi vis ii prorsus eliminari, scribi potest
:
iii kX^^ovs, ut itu icoXtus, iiu Siy.ov, passini inter populum, im Volke herum.
ao
3ivf/ '}, V u ux^tiot v fv TYi
ntoKti ol v.a%6\ itsv, Koii fia a<r^f(r<v vet^-
;^svTf, CTJ xTi^7crvTo ToCi oifieivovs ixTttTuyi. d!^ vvv
TJi
xonrj eu-
'n^at^fkL e-Ki.y.at.insTofitvoi
*) x^PavirTi^ov
typvin ri ;^^f~<5v. Kom
fiiiv efioi
7 owWK^uTTTovTa aurovg, e<p' ure km fi noKig evic^xyelrt. ^H yci^ v
rifiag
iiritiyioos rd ev 'A^nvoui dyxS^x kcu Si' icoJis ev^p^aivott kou ei loxv)
It^
VTieq^ r\fiZv elvcu '_) eTd.lelax.evou xvrx, e^ orov eCpvyofiev. ta-caf yd,g ri%r\
xoi TixuT* rx7g iiiieri^g ensrou
g%~f,
kou eZ KCtrecvrxBenx eZ vqpyjii-
5)
Koe xKifcs oiiils xttr
,\
fnftuit i et incidit nullnrn temporis momen-
tum. Dicitur etiam absolute x(tTX,^', contingit, es ereignet sich,
Herodot. VII.
33.
vnlgo tamen apposito, quod incidit, pleraraque tem-
fjus
ut h. I. Herodian. xxTiXafioY l i/xtii, I. i^* Tertius usus est *
rK\f*fi<i.ftt t/ t<hx, conlingit alicui aliquid, v. c. mors, casus; supra II-
ramvr xr(Xa/5o7 nignTK HuvatitMt, sensu superveniendi.
4)
) tKtt/tttro fiitot absque sensu. Sequentia -moilent. imxgvttTifatot vel
intxgvnr. vel quod pracferam: twtxxKunTOfutai. Nam nunc, inquit, rei-
publicae prosperitate occultati hi homines a nemine animadvertuntur
ut inntiles et superflui (qui apparerent, si calamitates reipublicae exige-
rent eorum opem). Et tamen mihi debetar, quod sic oCcultantur.
Nam mihi debetur reipublicae bona, qua est, conditio. Aperta haec
in ultimis scntentia, quamvis vitio laborent xt /ui> r inoxginrovT
uxiTovs, i(p' uri xi
v
niXts fjngyti>i, fors. crt xi ti rtis niXiuis tvnyia (scil.
fartv ift^") aut ifti 'cTi xi
v
ftis noXiias ivnguyi (scil. 'iTTi). An mavis
u^' 'irou
ydf j; niXis tvngyil^i per quemnam eniiu alium floreret civi-
tas? Sed ita ii 'irov scribendum.
5)
xi li faxp
ft^ Cnig ^fttiv iivt. Sensus iterum manifestus : Merito
enim gandere possum prosperis Alheniensium rebus, quamvis non ego
auctor videri possim, quod creverint, ex quo abfui. cf. sqq. Sed of-
fendit inig, quod esse deberet: ft' ^fiuv, contra usum; vnif enim propter,
Conjicio
*/ vf*iay, dafs es von mir gekommen sey, dafs etc, Vel fin-
nig tiftut, ,
t, .iii'.*, .-.;.. ^-
^
sr
gf~, Keit ^fiets I'<5'f v soivTevs iMtu'Ji? ahis(fis^Xf dvil^avrss o^ov rotg nr^siy-
fiXTtv sv^tlaiiVi hi
rti
av oyx er
x^^'^"'
"^'^ uycvTog. Zi/ hi. w AvToKvKt^
firi
criS uTof eBsKfiS iisTaizeKso-Bou 'A^rivxlovc, et^' wf avTel iyovs^h ivt-
<rTfAe JijU.~v. SX0V71 yd^, ^fjuu, xxBx v xutov^ Tgsirarn ol 'xx^ovTsg, ot
<PxvtgU)TSgOl XV riTXV TJJ? KXKlXg ) jMJJ (pvyoVTOOV JJjttWV
E
p
i s t o I a VIII.
0fjin3-T5x\^f KaAX/".
Mji
^riKovy u Kx/^ix, 'A^iTTti^riv tov (pBovov ovU yxg eKstvsg ito^x ae
f<P>j
^yiKStcu tov TtKovTOv, KcuToi [Jucx^S ocfjietvov i]V. Ai3 TtxvTeg tvypvTou
')
<T(p(aiv xvTotg xou ytveoug aCPtTt^oug kxmIvcv xrwx^tTbou ae, x xirxvTtg e%-
Bxi^ovTtv, Keu ivoi^xTX ^yovvTou, sAtlvx fiiftelT^M. MjSgv oZv tTi fir\he aas-
(Pgovi^e 'ABrtvouovq, oTt elKoucog %f(gJTovoti^!riV, Kott tK twv xvx^im xl^vvTou
n^fOTTotTxg,
tig tftt xlvtTTOfitvog, xTkei it^ZTov SKtlvo TKOTttf f7rtTtKr\TTtig xv-
To7g vtvixriKiTxg TtqoTTci,Txg Ktxtt^oTovriKOTtv. tTtttTX oTTig wv xvrog txZtx Kr\'
(itg, J60M on ovle iJi.tr
itoi^ovg cilkovs tfu<Tr0xKfxg TTqxTr\yeg ult ocite-
htx-
6)
ol ^KvtguTtgo i ifuy rv^ xaxlas qui se malignos declarabant, cura
adhuc essem Athenis. Et nove dictum rfr xxxiuf scil. iyixtc,
Dicimt
proprie J?Xoy aut (pvtgos tiv rovro oi^aeu, xetxot uv,
i) A<o niirts IV xoyrxi, Corrigere non dubito; K? A< Kxvris
tvxovron.
xiifKt7yov legO Kifxtivx et addo euvrwv kki inttgarei SClibo xai u itix-
jwra. Sensus : Mehercle, si invidiam Aristidis vis imitari, omnes
mortales optant sibi et posterorura famae (quam raaculant majorum
vitia) ut amplectaris etiam sua illa, quae omnes oderunt, vitia, et

quae omnes exsecrabilia putant, ea imiteris sedulo. Ita enim vitia

eorum habebunt speciem virtutum, cum imitatorem habeant ut hae.
;. ^Katx^ia^int congixiit latino : amplecti sententiam alicujus, gallico em-
. irasser un principe, sicut Anglorum to entbrace an opinion.
,
-.^:**-*'*''
ca
xT*vvTCt)V Tot)? ?v Sa^flf/W^v* x< ev Et]|3j/ 7r^TaTT5jtifvcuf f5fi (TT^XTnyZv xa-
S^o^iju Twv ji^fjtcovcdv T>5 TTaKet, ovhe -ni^ci jxh x^^i^f^ctrx KfKTtifievm, oTti^ev
lieivTx, v.i-ATY\vTou iHnsiv ov l-jvoLfisvw, ctAx fieydXci x:u KxKci e^yx htXTegx^x-
(i'v)'jiv. SO le ev oTg Svvxtootxtos YiT^x avTcg exvTov ') xaJ tcIjv ccAojv ov^h
uvr\<jxg T^v TtoKtv, ev cTg
eiXiV^yoTXTog el TtcivTOiiv 'A^iTJCuoov, xvTr.v ev ToiTotg
'Tte^te^yci^eTBcti
") xsm TtoKvTr^xyfJLovelv eiitxeiqeig. Ka< xaTc kXoZtov fJLev to-
aovTcv ovTX, oTov ovx. cKt^ou fivgtoileg Ilf^TCtv eTtKovTovv, ovg iTXVTXg tv exKtf-
^ctofiriTxg,
ovK oi3' oirwg dpeKifievog tsu? fixxeTXfJi.evovg xvTotg xou Tr,v tto^tv
avfir.xTXv
') t \a<Pu^, ovTe ftix^iv ovTe fieyx ovhiv mn^xg ovlirtoTe Ty\v
itXT^t^st- Aoyots Se x(^x, ev oTg (tv cchvvxTCfnxTog, <raj(p^o\'i^etv xCrijV entxei^elg,
Keu TtoKenuZv e^yoDV, ev oTg ;j^}J3-tctto{ sT kou dvxvh^crxTcg,
emTtfiug 'A&n-
vociovg,
2)
ov yg
ru> rvuftugvxv'"'''''''"'' Nani Callias spoliaverat caclaverji
morluonim in campis Mavalhoniis. cf. Plutarch. Aristitl. xxTii ru
tixvftxx'!''^''^''*' ejiciendum xot.
5)
aii ii ivv xrmrarts - -tKvroZ. Solvenila phrasis : in quibus 'prae-
ccUis caeteris tuis 'facultatibus, adeo tibi ipse : sirailiter ac nostrum
:
sich selbst iibertreffen. cf. Arriau. exped. Alexandr. III. cap. 4-
A""
vvxruv ro iiug hri ivrov ^tg/*oru,rov. Herodot. VI. IC^-' *"^* ^
^V
vj/iiXo.
rolrri lariv Kvrrj ioivrtjs. ,
-
4.)
ocvrvy tttgiifyci^ia^xi. Notabile tctgitgyoi^iaiou rivi, inquictare aliquem
ncgotiis rtigihyots.
5)
a(p iXoy.ivas rovs /uxx'ff*i'ovs uvrots Koti r^v no\iv ei ntt%9it.v.
CoiTii^. a-Jrovs-, ejic. rovs et intellige: detrahens illis scil. Persis, qiii in
Campo iilarathonio occiderant (lii enini
fA*x"*l^o'') et rapiens adco
universae" civitati spolia et cxuvias (quae publicae erant). Vel relicto
roi)>: praeripiens illos (scil. Persas ) spoliandos iis, qui pugnaverant
i. e. comniilitonibus Graccis, atque adeo toti civitati praedam (illi
iiinjinuii honorem reportandi spolia, quae haec publica habuisset.
.-^;;.^..
5
vciiovc, cvTOi) xeti fifj
ovtoi ^m-jvovTiv. 'A^' wS' g%f;, w KxAtoi, Tcvg XsovTXS
^ooovs fxsv ovTxg ovts o\ Txv^at vTiofifvovcriV cvts ol^o tj twv icxfJi.fjLeyxKuv
xut
CiKy.(lJLUDV Bi',^tOilV. Tie<TOVT(t)V Is xCtZv XaM y.tfJLi'JMV, evUv SxvflX7TCV, X3M fJLVSS
sTt xvTovg v|3ocJv5UJ(V. "il7T6 y.cu tjv vvv fJLiv e(px^fi rjfA,m, Vl (3<5U\>J,
KX)
ffjLT^yjhxg, oTt isxriv sTfih inqiTSXroq. ovlh fisvToi tZv d^sxriTm, jcom Yffiiv
iroTe fTi
y
ovv ifJiiTveovTiv v.tu t>)v v/yu^^yjy eyjsvjiv Iwei Becs
^), u'nofivr,aou
TXVTtj
Tns ^TifJirjys^ixg. hooirei S' ev ol^x. ovx, d^eTU yM/.x e^yx '), (pX7lv oi
ISOlllTOU.
6)
vy^v i/umhvffi }ie7n 9-tcs i. e, f/umtty, Supra litin\rirrtis tnirots xfX"^'
'
ravijMiJiv pro
;c"f'"'''''>
nota phraei.
7)
ot/x
fjriy. Locus est ex Oclyssea.
X
Enr-
psj^^^^vwijiwi?!'';
SRSIBPi^^PPpwp?^
!"yi^^-
4
EnirPAMMATA 'ANEKAOTA.
X.
JL l^5f iKiceif iit ifisv 1'vyyx., MeXavi&isv, ^ro^,
AbAi, 0eT3-A./)f ^^e^/ajtifv! j3oTvf;
Oil Toi IiTTrojtiavot/f
XS**'*'
ToAujttJi^av/jjf tb,
Xeiheos risiftg goloi t77xKlg e(pv voa. -
a.
''H /ie^a BxZfi c^dxv KKec)(iijg evt eVt "Trage/jjf,

X/svt Ev ^iTragiS i[nse(pvKOTa ^cSa.
3-
'Avtijtm htxeog XxfjtJYig, tI Se (ptifjif; Kvir^iSog'
Zi^scjXTe, Kvxvog o ito^g firj wgoSjSi /le vxT^i.
)
Mve T<
fi',
w at/T^, t/ Se' <r<jj xaXov ovott xe?Ta<;
|3)
AuS) xi)tXo/*oM* To?To Se <Toi t/ fie\f(;
)
Out ye fJt.ev. <roi
5'
to-T <p/Aof;
]3)
'noKsegy
)
aipa evJov;
/S^
OJr/xev. ) aga ^e'Ac(f;
3)
vi To\pi^ov l5w.
"EiMirJif
ei Ti <Pe'gojf.
a) to ^e t/j
0)
t/; v;j Aa xe';ti.
)
Oeu o T))f AuSjjf, AJ3<of eo-o-j ^iBog.
if :
J
25
6.
^hhvsg riii^PntoKei yjv ea-fiog e^drrJTthxvevvTccVf
navT< no^evojievriv, iile KeKevS^e Kovig,
Aiiyidx' Kxv (TTe^Ptcov aoo^ogy ov s%Et/v tgX7T'2v
ea-fiog ioCig 'KxKxyLoug, T^vSe v,eKev^e xivn
KKrji^eig
fie, (piKri, wagawAj^T/ev iy/xevov u^cug
<I>o/j3(W, UifjLirKr.iTiv ttxvtx
fi
WcaTXfievr\,
"lcrxeo ^ sv<Prjfir\Vj fir\
<t)g
Qxfiv^ig xe Kx^oip
A'j)^fiv, coto lifixg. xiev eTvoypcfJLevog.
S-
) A^f viro Tf ;^Xofga? itKxTXViTTov rxvvripCAov,
Ilt(rTx7s <PtKixg o^yix tcevB^e Kofjisug,
Bxiov KexKifievoi evt Tolg ^pidvq{a-/ji,XTi (pvX^oov
Mi^Mfiea-Bx, ^piKn, ToCg (ptKixg oxgovg.
]3)
NoM TsoTi Txv ifi^xx\ v TKoKioZ KXTx Tt^&ovog <pa
Nvjtt^a, X Aoyoiariv fJiet^ioooTX ^gof^ei,
Na,uT3f oog '^Kvksviv KmiAnari xlv KxKsvvTog
Zvyx,'ifjLeT&x, (piKog, arTcofxvK' e^onog eVj?-
OeC'
x<vi3gaj Nawae, fiefJLv^iTfiive
TtxvTeri ftuj;??!
Sou
7g^g
fjkve^e-^pov, fi-^
T5 /tiu^ov rs
'Vga^j?-
Kanne analecta,
D lO.
'-*rr--~;*Sc
'i^^Vf^
6
10.
Elg 'It^Svog vxvv itsKsiJttKriv
ev VI &ccKxfiog KviT^(^ag.
'A^-yw V TmsKSv tverev^e <ro(pSg c a-o^ia-Ttig
'A^;^(/*e3>jf hsxev rig itmto^qpvtng
"A/iinyx iroKtfiDiolg BxKx/iov xxKov 'A(p^oytvtlxg,
Mvi voT 'Evvechog Tmhs KtiroiTo t^otsCv.
II.
C>o<{3ev efir{v xxSt xjttx^ xutom Sai ogB^tvov "Awity
'Hw oi ydg oKyiv 'iXb.mev ev <TToyi,X7iv.
12.
lkvvBif]v ev Kaer^olg (3gi.';^ej\e' oq^SvT T>Jt)cvAtig,
AovjXTO K(iJt,vti, &vfix fie
ttKt
fieyx.
13-
'OTTig iv xrvxiyi ol ^eig' iiriveyKe (Itaixv,
'ASgavfw oy ccvrj^,
n
K^xre^ri U yvv^.
14.
Ar\^A.To dfJLfilv "Egwf tw yxv^txet xyeKxTTog
Zot}(p^o<7vvri vv fJLtyx, %hxv'7Xro xa* Ilit^tg.
Q>ri7Sx rf
f/,01,
"Zxfiiov, TtfJLtuiTXTti ; ov yx^ xtov
Q>&e Tt
T^hi
Ttr^xKtg' fjiovvov o^H ti
<p^g.
16.
'n iroTrei, w 'Tto^htaif Yi2r\ Bavov, Tetitre vt-Aqpv,
KoTtrtT T VA^piqtr., a Te^vxfitv x yosqc!Jg\
Al^'
,->*
4^^ ^'^'--jifc^^.,:-^.
..
'^:i:,^:.-y^...--.M.-.:^x',y:^^'^-^^..
27
Ai^' o^fKov (IxffiKeC; O^v^ tjJLizsvxi, ot/% 'iva ^rjBx
17'
'A^5TaT5v <ro(pi.tjq S>) auTov sitKsro ^v^vou,
18.
OuTOf etcfix^; (iog(py\v tjjv KuTrga-yEvaaf,
Oi/iTM o-o/ye xoTfii -TroJf A'o? >1 ^ajHeTn.
19-
MwgoV vTtijq^ev' ga eVri xa EJTu;^/S>ff.
20.
T/>) fivBov, s^rifioTtvXog, TfaKivcga-ov sijxx^,
Hp^w KKavTXiiivu sHvsk egMToc efioi;
"^H di^^etg o^vvag Tfov, ov rch' soiv,is.
To)
Ix
crvvltxro^ sKu) sv 71 Ttabm as ftc'vcy.
21.
Ojgavov slgaB^suiv f/.v^teua-tv ujiaxf^^vov avyeus,
'AvB^M-nuv Ttg euv et^ofttu r^ls Kvvu',
Elg Kiy/jov tov Tlqouroia Qvfi^i^ei
sfiTfsiJcvTa sv fisByi.
N? (Tia^ovg x?yo-/ou, K^ivetg
^'
dfJLX sv vofioSgTMg,
Keu STf) To7fS' egavu* T^? ^rgoTf^tjf Tr^oT?^!?. .
D 2
e;
=8
E/ fiibvtTctg V en kou, 'TtuJg ov Betxp^sf ccTxkivrcu^
Tga? 7CV cv tv<pKol, YVKoxJToq 'Eqaig re Qefi,ig.
=3.
"EkKivxv evB'' AvKov Xi^efivKov tot' ciifivfjt,ovx vlsv,
"It\ov evyevex' ey. (itcTtig fiev sx^
01 ecTteB^i7<7 'Aii3if, ^xKccfiov yKvxv K ^fix^
AriiTev a-rvye^og Ov^/St TragSfViJc^.
'H ^oc ye IxK^vxeovr eiti itevBtfAog e^ero a^rriKYi
"Exrxfte twv TiKox.oifimf oCg ttor exvTo-e TtiiTig.
^^
'hfi^^oreqpv luvxreu YleviXy xxkov re kou e^BKov, \
K^ea-Tovx Koci Bifieveu ocyx^ov Keci x^i^ovx kxkov,
'
25.
'litittxv 'litTtxqyj^v lo-AifJcxTvey <PxTt, KoytTT^g.
KajSaJVtVa-g fxovov,^ (pt]fiiy rov 'Iinro-yevtiv.
26.
'EKit};
X^^^
KxKov itSKog veorr\rt eeTcra
KoM TKntiv TtxKacfjt.oug vt<PofJieva itoKivi,
srj.
'^tvog ZvivoK^sirtjv rig Xoi(ie, k^sttovx fic7^r\v,
hvrog ri KXTex,eit ey^xxe
Zr\voK^xrovg.
Kj^ rvrBri ite^ eyi, 'rg 3 fieqptteTT, eTttTTr\fj.f\^
'AA7e Tto/i^a, fJcdiBotg, raS 'ivx tut^ ^atrig.
29-
9
sg.
Eix^og d.lvitvssvs re ns^xKexg inTesyytTa-i
OomS^cu (iocrxofievog a^xntofiv KochvKxg.
"Zr^X^
/iCpi v.xKa.g v.-A.o^t^rog "Zxiiniiv TtcuSxgt
'^ExvBtj XTrxrsqsg wVts fiihiTS^x Ttertav-
Kei^xuevsg ^ 'IsAjjv ueTXTvri^co ir^si 'PohsKKeixv, \
Tyjv nxKiv ooTXfJievyig OuAj^Sj? xyKaixg.
Ax^piKx TCXTiTXfievog (pe^ofitu fieKi(p^tyye'i TTTfgiw,
ZfiYlvsTi Ilie^j^cov KevTofievsg ro /xeXi.
30.
Eif 7g^iiv ev
fi
Kxi r^xyog cOv
X'M*S**
'iS' wf
yxv^tswv Tefivilg xfi^PeTitero vvfi(pxv
Tv ;^(/^v Kiitxgxv fivoifievsg oh r^xysg.
'iSe Se Jtu Tcv "Eg(T t;v vjjTrisv oiTTe y-i^A/^f;,
'Hff KxTixv x.gxlixv Ttv^i KeKXVKe r^xyta.
31-
'AvT< re Tix^ v.ou -vt:o xoi ircivB' oKov (afioTs BiiTaf
X^v "^^f, Kvxvsg eitei riv 7rg TuvSg/3aMf>
32-
OuV.e'T(, (pw,
vf%w; rt Se, (p*^*, ts TauTo
<piKnfjt.x^
XfJi.r,vesg Ketitsf/.evov., rsijog fieKirog (pBovestg^
33'
a) Notum ex Aristoph. Schol. Lampona Cretcnsem et Socraticos com-
mendasse jusjmandum per Jnserein similesque les.
30
35-
Tt U
;
noKovvev cfius Te^\pis; ai xeS%
.
54-
Mi|ctV^*''*'
^^oiiicv T^ivfJL^Peus eTTXxcvc-oiS ccoilm,
Mrj fiCiZ^S
Ti (pxvio, olov e^eK^ot ifocnv.
35.
'O nt^ivivcs Eo^P^MV, TiiTvc, y.ehivos l^vivos re
"Ea^jra^ev ek Mehixs
VS
^vKivr^s oiKoxpv
"EhotTi (ptiyoxoTfovs vUas, eri ev exl Totri
Q>v\KvTe^ov cTeKi)(ps' r\
g
oye ^vKofixviil
56.
EiS hvKov Te^lov Nvxts" 'Attixccs.
'O TgieTri T^jv^atf [jC en vr\Ttiov ^Tog e^^ovra
BctTTa^tiTXVTa t del, M?vjv cieile Sex,
OvK x/Sts.U}S e^eyss Nu>tTff aeo y^xfJLfjLXT, "AvKe,
IlKti^ova-ris fi
ccyopi^s y.o(ftiTev ei jryxjvftJs".
37.
"Ovo? ef/Lcs
(plKos' xxKos (i^x^v&vfJLos efjLos Srj^i
OvXTOsls K^yx&os, Toy fjLS fjLolKirTTX fieKet,
ToiOVTOV
Ti ItQeTtOV fJLOi KotlcqeSiV STX^OV flOVy
re(Toves, riU Bsfils, 'ttcuhs g)'ApAci;
ZyuiixKov
r]fJLeTe^ov BvfJLV^k, ^vfjLov x^r\^os,
ne7VJ8V (P^Ktotxtov, wvjov ou^ ovtov.
38.
Acf To ita^cv fie )K9v> to 3e ug/av, Ziv, fis /..xK-JTrTc-i^
'E.vyjcrBcct Teh kou Ug
fii,
nciTs^f as usl.
39-
E/AflJTTiVOM, f^CtVSl, BciKiCU, <7U[iTl07lX, &5Tff,
"H^jj Kccyvve, (ne^pog, fjLv^x re (ixvxxAiov,
^Kav<7XTs ^vfiTcKuvoi, vvv Bvr)^ofx,ui, eqi^sTe 'nccvTCly
H Xxgmt^ xxKolf KvTXTe Tovg o^oKovg.
"HS)? TtYiKolofiov K^SKSTCU KxKxyev7X ^(jeXfStJtr
Nfoo"o-i:7f BK TUiKias TiTvQiirxvTa fJi.eKj\.
01
3'
xftx fietKix^^S
yevvMV ^ex o^Six ^ovBSv
O&jvaff yevofi.evr\ ri^^xTo xo^vhxKis.
KacJ cihvog t s^vovg c xo^og TiTe^oevTog ev^vKeu^
"Zxiqrx ysuofjievos co-AvneTe77i liTegotq
AAoo-' tt' UK^efJiovaiv 'Tte^iBa 'noviv d^o^i yvvri
01 eTtiBevTX TroBcf) exir^oCpvyovo-a T%t/.
"loeo Srj fieKeriv yKvxe^Sv dvxi^ev ccijSoov
QriTvog dyKxKiSiiv Tov ifv^aevTX SecV
'O S'
5
oKtjv aTTxKov (t>vi7iv. vtcvov og^Pxvivei^Km
'hyKxKee7y.e (ptKnv fX^Te^a irxa-i (pvTclg.
"A/Ss. xye
hxtx OJs-jf dveye^ysv, ,fx7T' xvey^oei.
"Eygeo Iri aii, (piKr\., oZva fie^ig ^v^exg.
41.
n<j/^9txi ctKvT^oig 'PoSsTT^f fjLsKi^Kv^ov e^Kixpa
XeiKscri
^syiOTOiTOig %eiAoj', sv ccy/ioiKu7i
^H
\
33
*fl fiiv e'v ooKevMg, vw/*)t', ciTtafSv re Saxwv re \
M^^a TS4 TTo^Cpv^ex, ^xii&oc; oiqpuv ts KofJLXg.
\
Tiodi.oivA %%i fxxKx/Jv ravuaf kxtx v.'hi7fiov iiixvmv,
YiivBeri tv xoKtimv eyAvKiMV KgoToc^Pov;.
'A^^xye vv tt^Stov KTexTi tjvj e'vTu%ov ex,^ec,
Xiiheos gv Tf^o^v^oig o ttj rts oCri x/%0.
42.
"ETesyoTVJtei ofioxotng, eyrei ti 'nxd^ev TroTi?,
tf fiev
'NaTOTVTteio-x tvxKou Tro^a iteitov^ Bcifix.
43.
UeiBeo S>i ^a t/ ytioi, fieyeiKxvx, ofioa-xvTi, Nfa/ge,
ZeDf oux bt' eTT;v, tfTa tcv
<P^vy
iirriy cceTog
Hxi^x' Si' (Lv fie' <PiKo~g aito vvv Bvxtov iteg, ciA' aye
'Eo-Tiv TtMi Hx<Pitig, olx ^eotyi, Beog.
44
'nftotr' uei tre (f)iKeiv, KKeoxig-, fiovovo Se jkjtw re,
Kou ftxKx Ttt^ fiefixcog Bvfiov, xei ae ttobetn.
Oo S' ag' vojTOMf ii" ofi6<TXVTX Te e^xeo Kv7oug,
'
KdM ofioiretv cfiorta fJiriitoTe TauT ditxTuiv.
45-
AjiS^uvftf (TTOfKXaiv, 'Polit^, iv efiolg fixKx ^ngov,
Ariveig ov^e itieig ^ai^x-TX tSv <rTOfiocT(t)v.
XeiKex yx^ &Ki(ieig fJie Itxfiite^eg eViCEV oSovtwv
Ou (TTofiX toj 'e^eKov, cT ^e^M (TTOftXTX.
'4&
1'
$3
46.
'EKTtii 701, Khfo(2f!, xTe"Sya-T' e-jr' 'Aihto 3,
AtSi '370T ciyxas e;^f<v p^^oMViXf vttou tcotiv-
'dr 1
etp' Alfioviois (isiixtes mlioiTi jtt%eTS-<,
'Ev aT^o<poiKiyyi
fixxjAi
Aa^fT cSa| X5y/jy.
4%
6i^o>i iyilv Sre^aysy Trscg Njg,
^
itot,^ 'Atli
'Ev Xa^iTwv Tg
xog,
V t8 n'/,ci^Tt Beiig.
Tlov S>) eV^' xoXof, ynv hsujiovis, "H^ti xsu Zfuj
"HAjjf, ojx e^gsff, ou Tu T%u7rl5(Af
;
Ov^e fMev ih 'AtSov TrovSx no^evofisvov.
^v (Piu
oi^i
y
efMus
svs^d^eTo ti; (P^stI loufKav,
n>7 'RuKiTy.ev h vcu^, tov fieiiehi\H.e Seca.
CfSx 76
viv yoi^ ex, oTS*, Ovg)icv et,vrov eipeK^cu,
"0,TTe 'Tie^iBfiJ.ivcti w Txe^pdvca TTf<Pav:y.
N Ta^ ursv Lcov Toy v^<ov; tj
^
buouss
*Hv
7
ifJiov Sts^Pxvov TTs^peu ei TTgi<pxr.a.
48.
Tittt', i^ou, ce ipiKio fixTkov ffTcfJMTf ^ xTa
'^KrivXit
T?
|^v r^ ojgaviaiv Zf^ toi oitXTTe ^cgcu;
^
3i
fioi it^o^PxTig Ttg
flv,
ToSg <PoifJt.e!^', on 'ireg
OuT^f 'tt' 0fijAXT(i3V dvT} (piKrift
Kx(ioi.
49-
QxAsi sv KKeo^r,s fteKi^^ov ^ohivov Ts wa^/jj? \
'Hg, T9 fJLtv otuTos "Egftif <pj(re pvTevTe t efist
Itnine nalecta.
J^Jg
.
!
34
ATst iretKxpeciri'^ iro&riv ^ eye^oov oy efiita
01 K^oi2lri, rei. (o^ ^k^vvi (^^i^eiB' ySv^
50^
.
'TlS e/JLs eiie^X"^ /*" ftriTfOTe, ettyihhp,. si{ iiS^
OvTtsT iifd
7
, 'Avhas, ovgoi ef^A^e aiteoz.
Ei? ^ioTolo
xogv xKovtcrr dvayovffiv 'A^eTeu^
Ai y?wxwetgBevn(.cu, cTov r7rwTTi3f
To7f 3e xii\vSo/*evoj? ua-eg ouSav veu/tficri itovvk
'Eyxeea-iv oLTretKS gvBfJuv deqriTitTeui^
RoM juev fixxetqiogf rm & Ttf hevtre Beeuv*r
hietitocet T eiyctvScy ^Sa-o, KeyovTX, icolx^.
'A^ei ye rot s-t^mv
x^V
eveTtri^etTo Mt^Xy.
MijTegt wTivt o-(f>Sv
eyKvgeovTi
tux^v..
52-
Ei iieqoTfervtv tTTi rolg etBwxTotTt' Beoln
^ETtheTo ev yv'to7s ^Se vaew
(3/>r,
Gu
Tx'
v
jj 70!; TOTo-ovg vjte^xvxeetg eiv^etc
Xoa^eiriy 00:901. tuS^
i-X''^^^
BtoL
55-
'Afifieereov vtovtrt el^tvri tto^jj tb
xtrtif
Xiil^ov ffol
7'
OiW, ZvB^mKe, ov^tcviov^
Ov yx^ Tot woTr firi x^i(t\petietro otTre^et
^fiTvi
Qiii fjtevkhs ^roAflf oviov e<p' riftite^.
S^
35
55-
'AY^f Xfi^wa,^ 3<oTW TSe Aer^v' eS^ijxf
T^f qyitxgng MtKCyi, egvsi" IlQMsviS*?,
KoM a-vvft xqrivoli MxMs e^wke vleu,
Vvxnv fk 'AiTSbu e^ dvocyovrt (3toi/,
TfltyTa
7,
t*5 IjTr/Saf re g(iia\ te ^/vjsv t6 x<u
oififix'
HcivT ^ 2oi/$' xyxvS^, t(Tfievost ovk, dexuv
Tolf g
Siw~v* toi jt*fv 'y',
ori ovvex* hsoxev
TZ 'ArKKVTixSyii tw S' ct* /v 'A<3jf.
Eu(rf(3f? Aiva^tT! 3iwy
3^"
It^ov ts gS( i ,
^olp?, ATwS, 0-3J e\<Tcoj3Kevp^(f. V
2t/ S'
g
ei Kevra-etg v^oiTei<^3i^e ae^ev] 'Jtm^oiTxv
'Ip^ve/ fixK^xxivca c/iftxr eulofievriv,
'H3' m oJSsoo-kv argaw/iSftw evi (ihS^en Bvfiov
Aflt^gfOi
'
a-eoBev eiSeog ellie xKeos.
TxvTY\v 'youv hixyetv dyvfiv Seov tt* &e^dTeviv
necg&fvov, oijSe ^eov, (peu, (xe ftevovrx^^eov.
V
EiV AKSflMJUOV(; rTwo-iv.
*HSe ftO( Tiif STrd^TYis e'Aa%v 'aroA*5. xgejVo-ova
/^o7igiv,
'Efntihs ii 'vrt vcfiots, ov ttoTutw xqeTxis^
58.
A/k\<t<v iv I^Xfiifis
UrcoiJuu i^rreitois'
TeTTg 3i) wgf
veKercu hhv ycc^ o ^i{t&){
'Avrl<Pxvtis, (iKcuo-oi, exfyxKof oh T^ocyos'
A7^ov <Ptifil
xuvx, T9V ^ivau^ouvT* mtQniKov
Br^fiXTi yvfiviaTXvBf' fgxaf o\ov TOftecav.
*H g 7 5>/voM3f fidha Si^v ^jjgov Te jueAeT^l
Aii^OU K0C4
^S ifio}., 7^, 0'M/ v3T0f.
^SH*S-^
Dispti-
^7
Dispiitatione& tres de Hiythis Qrpliicrs
L
De fabularum cosmogontcarunL
tensu et ^eniiiiutate.
v/uamvis' muhi iuteliexeriut, scriptovum Ovpkiconmi, quae servata sunt et
deperditorum falsitatis suspicionem non omnino transire in mythologumena^
quae Orpheo tribuunlur auctori, atque adeo in hymnis, qui hodie extant, laterd
passim posse gentiinas poetae Tliracici pbUosophematum reliquias, quantumvi
ipsi sint sublestae fldei, per se recte judicatuiu sit a Celeb. 7/eyK/o, nostro Ca-
men tempore tacitis qiiasi volis et silentio haec quoque mythorum Orphicorum
genuinitas coudeinnata esse isque ne exauditum quidem iri videtur, qui falci-
tatis argumeutorum largam copiam expandere velit eoque negotio cavere, ne
illi in caeterarum Graeciae fabularum historia multa turbent et confuudant, id
quod facere debent, ni falsitatis et novitatis afgui possint, ut saepissime numero
observandi locus nobis dabitur. Itaque cuni prolixe et curiose de hac mytliolo-
giae parte disputare capereni consilium, non qHidem genuinitatis examen pror-
6U8 practermittere prgposui, prrore maxime hoc de fabulis cosmogonicis speci-
mine, at praecipuum tamen sludium in fabulis ipsis, quaequae illae siut, genui-
nae an suppositae, aiuiquae an novae, illustrandis et iu ordiuem digerendis coU
locarc volui eaque opera coufusum
Jjoc et mulligenere fabularum cbaoa roytho-
logo-
logorum U3ui praeparave: non facile sane opus, at quod noa slue multorum
;gratia me absolvisse opinor.
Primum, inquam, locum obtinebtmt fabulae cosmogonicae, quac nume-
TQsae sunt -et ati qudtuor fere philosophemata possuiU redigi. Diversa igitur
hacc et divorsoruin niinimm auctoruni sunt, quonnn unius alteriusve an ipsc
fuerit Oqjheus, stathn in hmine me dubitare profiteor. Exponamus et exaini-
aiemus deinceps singula, primo quidem genuinitatis, ealtem antiquitaiis, prae
caeteris insignc, quod scr\y.vit Alkenagoras Pater (kgat. pro Christ. cap. 15.
16. ed.OxoJup. 68- sqq. ct Damas<:iiis Neoplaloiiicus wt^i
u^x'^" cap. XUI.
p. 252.
eqq. Wolf. Anecd. 0raec. Tom. IH. a) Verbis enarrabo latinis.
,,/iqtia fuit omnium rerum principiiun, ex quo nata est' JXw, Ex utraque
^einde materia ortus serjjetis cum leonis et taitri capitibus, inter quae media
dei facics appai-uit. Is serpens appellatus Hercules vel Chromis peperit imma-
iie ovum, quod plenum genitoris vi ct robore disriTptum est in duas partes, qua-
j-um superior Coelum, inferior Terram -efEnxit. Coelus (Uranos) Terram am-
plecti et procreare Parcas, Atropo, Lachesin et Clotho filias, deinde Centima-
nos filios, Cottum, Gygen et Briarcrmi, nec Jion Cyclopes, Bronten, Steropen
et Argetem; filios vero| vincire et in TartaiTJm detrudere. Ea crudelit^rt^
gnatos indignata Terra mater peperit Titanes, ita.vocatos, quod puniverunt Ura-
num. Cronus quidem, minimus natu, exsecuit patris genitalia eumque curm
dejecit. Sed ipse crudclis pater, mascula prole devorata, a Jove filio vinctu*
Tartaro injectus est. Qno facto Jupiter proelia iniit cum caeteiis Tiianibu
fiumnri imperii causa, atquc persecutus est libidiue Jlheam matrem, quae cub
commutata esset in anguem, nt a filii amplexibus esset secura, ille eoAeni mo-
Ao commutatus vinxit matrem jioto Heracleotico et compressit: cujuS Ta sym-
toUira est Mercurii caduceus. Deindc iterum nnitatus in serpentcm cam filia
Persephone concubuit idem et progenuit Dionysum."
.
' .
n) Damascins IniidAt auaores Uieronyntum, et Htllanicmn, qvd vexo pliaibus cog
nominibus qiii fiieiint, vel annou ipse suspicioneni moveie velit, aetate seriorem
( historiographuni ?
)
Hieroiiymiim, quem tamen priore loco nomioac, aiuiquiori.
Hellanico ( an historiariim sciiptori Lesbio, qui vixit ante Herodotum?) sup-
posuisse Ubrnm, quo liic man-avcrit cosmogouiam Oi-plucnio, in dubio zefia*
^uiuu et bievia ec dcprayata iiuctoiis verba.
Trae alus, ajebanr, gemiihftatis speciem prae se fert Eaec eosniogonia.
Oi-phica, atque tmicae ejns antiquitatem defensam video a Viro acutissimo
Tiedemanno^ (erste Plirlosoph. Griechenl.) Quid? si tamen nova sintr
quae antiqua videntur. Primo enira qnod ipsam antiqui speciem attinet, e*
ne fallat, caveudum est. Nani supjjosuernnt tam Orphici quam alii ipsa antiqua
ex diversissiniis religionibits, maxime Agyptiaco* mythos, et nt qiiique in-
notuenmt inter Graecos, suos et Orphei fecenint, id quod muUis quoque
Graecoram philosophorum eifatis contigit ipsisque fabulis Homericis eC
theogoniae Uesiodeae, qua vindicantes Orpheo diversi auctores imnuitave-
nmt diversissimis modis et oontexuemnt cum alienis mythis et philosophe-
matis. Quam quidem reui Pater Clemens Alexandr. Stromat. V.
p.
6i8 ita.
enunciat, quasi Homerus et Hesiotlus sua ex OVpheo collegerint, sicut
altero h)co Heraclitum suum d animahus dogma ex Oiphicis desumsisse
praedicat, tametsi hoc seriorem sapiat aetatem b) Ita item sentire eju&
aetatis homines oportehat, eum incredibili credulitate quaeCTinque scripla
Orphica pro genuinis habuerint.. Nec seriore modo tempore tam. inter my*
Steriorum socios quam inter alienos hic mos Orplieo aliena supponendi gras-
satus est, sed Pisistrati jara aetate Onomacriium Pythagoreum fecisse con-
stat, deinde Gercopem et alios, utique Pythagoreos. Nam et \A et ipji
Orphici diversis aetatibus Pythagorae philosophiam ita vindicarunt Orpheo,
t ea tandem in dogmata et religiones mysteriorum Herodoti jam tempore
txansierit;. unde faetum est, ut Orphici velut Pythagorei abstinerent cibi*
ifiintxiin, Enripid. Hippol 952. Plato de Reg. p. 3j2 ed Kp. c) et inde nata
seriomm nati-atio, Fythagoram ipsum in mysteria initiatum fuisse, Jamblich.
vit. Pytliag.
p^ 123 ed. Amstelod.. Procl in Tim. V.
p. 291., cum et Or-
phici omnia, quae olim ex alienis erant receptat Orphei esse tiuu ipsi cre-
,
. derent
b) L%udat illud jam Plato ut Orpliicum et ireraclliicum, ni falloT in Cratylo.
)
Quam discipUtMun mere Pytbagoiicam (uiuiirum in ea nexu fuit cum doetrina d
metempsychosi) et ab Orpliicis receptam falso ipsi lecentiores tribaerrint Orplieo
nuctori, perper&m cum ti^i airtj^sffSaii twv eu^vymt in convenientiiuti vocantet Lui-
des, quas illi tribuit Horatius Arte poetica et Aristophanes Ran. 1064., poetam a
eaedibut coeicuisse popiJares feros ( ifjovnjv t ixtyjeSat) : quae laudes non niii.
efFiciunt exeropliun -poeticum eoriim, quae musica fecerit Orpheus ad domuido*'
ThracM..
4
flcreiil citm alils pevsauderent, et hi iu cicdcrent. Deinde sicnt
philoso-
phiam Pylhagorac, ita etiam Agyirtionim vcligioncni cum Orphei
mysteriis
coahiissc jam ai\imadvrtit Hcrodotus, cinn Oiphicos, uppellatos etiam
"Bacchicos iion alios -csse qnam Pylhagoreos et Agypiiacos narraverit, tmi
0^<x9<7<, inqnit, xaXtt.urvgi tua ^xTiy^iKmi, iovet it AiyvTmoivi xea TlvS^oiyopnnm, quac
vcro vcrha sunt qui mate intellexerint ita: ita dictis Orphicis et Bacchicis
etc, ut atleo referant Ilt/Jwyof***! atl txxiiQi(n et filyvxrioifi ad Of<piKoivi, quam-
is alio quodani loco ipse narrct Heiodolus, sacra Bacchica assimilia lesse Agyp-
tiacae cuidam religioiri, cnjus crgo deum appellat Bacchinu, itla vcro Pylhago-
rae
disciplinam rccepisse nemo memoTCt. Id contra Orphicos fccisse constat.
I^uare inverso orfline Pytiiagorici referri dcherent adOrphicos, et fiacchici ad
Aegyptiacos. Recipicnda igitin: prior locl expKcaiio, qirae et atiena cst ah illis
difficultatihus et aliunde confirmari potest. Nimimm qnod, iis intelleciis : Or-
pTricis appcllatis etium Bacchicis, effiatur Herodotus, Orphica ctBacchica cadera
esse mysteria, idem narrat ApoHodor. I, cum Diodor. i. sicnt Antholog. I. i. cap.
25. 9.
add. Phitarch. Alexaudr.
p. 66> Orphenm enimOrgiommBacclri aucto-
rcm fnisse tradunt. Ita ex.tl^itiyogttwri et Alywa-rio^sj apte refei-as et ad unum ct
ad ahcrmu, ad Bstxxinoiifi et Of9<jto<?<, si Herodoiirm reliquosque ecriptones iia
intelligas, ut mjstcria Oipliica uhique et semper fuerint Bacchica, quoniam
OrpYievis popularem Bacchl religioncm fundum fecerit mysteriorum, nim ea
iuter Thraces primum introducere voiuerit, ut Bacchica nrero exstiterint, quae
non fuerint Orpliica tum in Tliracia cum alibi. Nam ita de Orphicis quasi
eolis loqultur Herodotus, cum Orpheum alia qnam Bacchi mysteria coudidisse
non constert, et appellare Illa poterat etTythagorica et Agyptiaca, cumOrphicos
ct PythagoreOTum philosopliiam et AgyptioTum rciigionem in mystcria rece-
pisse ccrtum sit. Nam -de hac t-estanmr ct mythi, et quod Diodori tempore vul-
gaii crant hyroni, ita referti religioncAgyptiorum uti, cura crederentur genuini,
OrpheuHi eos ipsum ex Agypto reportasse sibi pcrsuaderent homines creduli
;
cui idem nimirum credulitati dcbetur naiTatio de Orphei itinere in Aegyptum,
quod serioreS memorant scriptores. Nam quoniam omnia, quae my^steria con-
tiuebant Agyptiaca, ab ipso Orpheo derivarent creduli, ad illud quasi confugere
debebant scriores. d) Denique nmltas quidem alias religiones et philosophias,
sal-
i) Epist. ad Heyn. Conoix. Namtt.
4
saltera ex iis nolloncs singnlas, vel atloplasse Orphicos constat, vel Oqiheo
tiibnisse inipostoies, quicnnqne sunt; quovero tcmpore, utrum jani antePlato-
nem, an serius, incertum. E Persica religione, et qnod videtur ex Indica
quoque, notiones receptas et Orpheo adscriptas fuisse ante Herodotum in
confesso foret, si Damascii auctor Hellanicus pro antiquo illo historiographo
esset habendus. Saltem absque omni probabilitate est, quod acutissimus Vir
Tiedemannus censuit olirn, ante Plalonem ct Aristotelem nihil nisi Pythago-
rica et a solis Pythagoreis Orpheo fuisse supposita. Nam quis sciat, qni
scripta quae jam memorat Plato, qui dogma Heracliticum iihid, qui i<rv 'O^
^iwt, ab Aristotele falsitate notata, supposuerit Oipheo, et quando stipposita
sint omnia illa aliena, quae in mythis deprehenduntur? Imo Euripides novit
mythum de Baccho, qui alienus qnidem sed minime Pythagoricus est- vid.
iiifr,
Itaque ex religionibus et antiquis philosophematibus, v. c. Pherecydi
. Syrii desunita et supposita jam ipsa afterebant speciem aniiquitatis in cosmo-
gonias Orphicas, quas ex diversarum reHgionum et philosophiarum notioni-
bus contextas videbimus. Deinde vero inter Oiphicos nata est ovyL^oKnai
mythica, quae ad exemplar genuinae et vetustioris, qna ut natnrae eventa
ennnciarent feri Graeci et barbari, mentis eorum natura et indoles cogebat
(cf. de theog. Hesiodi), recentioris philosophiae placita et ipsomm cogitata
mythica quadani arte elocuta est iisque myihorum naturam praebuit. Ita
multa antiquitatis speciem habent, quae nova et supposita sunt.
Verum ne in his diutius commorer, pergam nnnc ad ipsam cosmogo-
niam
Oiphicam, et omissis prioribus ejus duabns notionibus, per se mani-
festis, et quae infra demum in censum venient, statim agam de Hercule sive
Chrono.
Vexavit is multis modis interpretes, sed praetemiitto quae dispu-
tavit
Tiedemannus 1. c. et Hennannus niytholog. T. lil.
p. 309.,
qui non
sine [amhagibus iHnm vindicat Agypto. Miram autem, neminem vidisse.
hunc sei-pentem cnm tauri et leonis capilibus aureisqne alis (has cnim addit
Damascius) in Orphicoram mythologia fuisse Solis deiim, id quod omnia
declarant. Primum enim in hymno undecimo occurrit Ilercii/es,
qui plura
solis
epitheta habet. Try oiKXfMs v.
9, et /uxyrts, (nam Sol in
mythis Or-
phicis
Apollo est.) Idem v. 11. auroram et Noctemin capite gerere
dicitur
Kuine
analecta, F
i. e.
'4=
i. e. Sol auctor Aiel et noctis. Alter versus innult serpenijs formani
wfmn'
yoyois <ni4>xs
(poXisi uliima voce, quae serpentis et lacertae peilem notat. e)
Siiperflua hactcnus corrcciio Lcnncpi ad Coluth.
p. 4. fioXm (radiis) pro Om-
X* et KffTfoi^iit ^ro crfa<l>s.
Tandem Hercules in hymno temporis pater
appellatus est, nimirura quatenus Sol est. Sed praeter hymnum Nonnus
Dionys. XL. 363.
Herculem Solem esse deciarat verbis: aarfoxirm, '}^ixKts,
| trugos,
ogxf*
MOfMv. cf.
4-8- 575'
Tandem Courtus de Gebelin (monde
pr^itif T. IIL) laudat locum Nicolai Damasceni, quem Soiem Hcrculem ct
Chrontim
appellatum fuisse docere prodit.
Jam vero unde ea nomina, unde mira illa SoHs species? Hanc quod at-
tinet, ex Mithriacis totam habet Orphicus deus. Omnia enim Herculem esse
Persarum Solis deum Mithram profitentur. Leonis primo caput Mithras
habet apud Montfauc. Antiquite expliquee Tom. I. Iib. IV. cap. 3. tab. 215.
Nr. I. et Nr. c, sicut apud eund. in Abraxis dictis vel totus leo est vel
homo cum leonis capite T. III. tab. 150. Nr. i. tab. 163. tab.
149.
(cf. ip-
Bum
Montfaucon IV. cap. 3.
JJ-
6.)
quarum imaginum una Mithram ostendit
supeme leonem, inferne serpentem cum inscriptione : ytywrogtixrK, quae Her-
culem innuit, quatenus seriores mythorum conditores participem fecerant
Gigantomachiae, quamvis hic longe alius sit quam Hercules Sol. Deinde
Tertullianus (Apologetic.) et Lactantius ad Statii Thebaid. testantur de illa
Mithrae forma eaque sine dubio nominis L.eonticorum causa fuit, quo appel-
lata sunt Methriaca sacra. Ubicunque vero ars plastica Mithram effinxit ut
juvenem pulchrum, qui in genua considens mactat bovera, leonis speciem
non nisi in attributis servatam vides. vid. T. I. lab 215. Nr.
4 Supplemens
T. I. tab. 82. Nr. i. f) et Gruter. Inscript.
p.
XLIV.
7.
Serpentis porro formam non ipsam quidem expressit ars, sed juvenem
pidchrum angue tantum circumvoluluni effinxit. T. I. tab. 215. Nr. i. 2.
3.
aut

t) ffTPoivTttv a OYptC^w de fulmine dicitiir, quatenns sevolvit nt nguls, cf. Schneideii

Lexic.
f) Eciam apud Aegyptios Sol ut Leo effictus est. cf. Zoegae niimism. Aegypt. A-
toiiin. XLI
V^.
162.
p.
ig2. Claud. XVII. 55. p. 19. add. noc. Zoeg.
p!;Tf^B<j^op-r'cfwrJ
I
nw
4S
gut pro altrlbuto ad pedes eum posuit tal;,, Mitluiaca 1. c. Nr. 4- 'a1^- 216.
Nr. I. 2. tab. 217. Nr. i. 3.
aut sceptro circunidedit ead. tab. Nr.
4
cf.
Gniter. luscriptt. pag. XXXIII. 11. XLIV. i. 8
Ideiu locum habet in biuis
juvenibus, qui, unus erecta, alter declinata face, ad latera stant Mithrac, ut
Qiientem solem et occidentem notent (cf. Montf. Tom. I. iib. IV. cap.
4 .g. 4.),
vid. Mithriacam tab. T. I. 215. tab. 217. Solis in Abraxis Mithras ipse ser-
pens conspicitur T. III. tab. 149.
^
Alae autem in omnibus fere Mithrae imaginibus simt, vel duae, una
erecta, altera deflexa, vel quatuor, quarum biuae orientem, biiiae occidentem
solem indicant. v. c. T. L tab. 215. Nr. i. 2. Eodem modo juvenes tab.
Mithriac. et 219. , .
Tanri caput itidem inter attributa Mithrae est T. I. tab. 215. Nr. 4. tab.
2i6. atque plures antiquitatis popuU ita cflinxerunt Solem. cf. Hemianni My-
thol. T. II.
p. 253. Schol. ad Lycophron. alic. Dei denique facies, ni fallor,
cst caput radiatuui, quod juxta caetera Mithrae attributa positum est in plu-
ribus imaginibus, vel ad pedes vel in supernis partibus. Et ne hoc omittam,
pallium stellatitm, quo apud Montefalconium indutus conspicitur Mithras, id
ecce iterum Herculi tribuitur a Nonno 1. c. epitheto: itirgoxirm.
Manifestum igitur esse potest, Mithrae Persici formas transiisse ad Her-
culem Orphicum. Ita vero tandem apparet, cur Bacchus totidem iilisque
iisdeni formis memoratus legatur, primo tauri aut tauri capite, hymn.
44-
45.
29. Diacon. Allegor. Hesiod. p. 305. Nonn. Dionys. V. 563. VI. 165. 205.
2og. VII. 320. XI. 150. XV. 30.,
leonis Horat. Od. II, 19. 23. serpentis Montf.
Supplemens I. IV. 6. et onTmbus denique tribus, tauri, leonis et multorum
capitum
serpentis in Choro Bacch. Euripid. v. 1015. Nam solis numen to
tum transiisse ad Bacchum apparet ex fragmentis Orphicis apud Macrob. Sa-
turn. I. 116. 25. Diodor. Sicul. I.
p. 7.
Inde Bacchi epitheta : nvguto\os, kv-
gKptyyrft "vffogo! Hymn.
44* 5^- 57'>
inde myihus, eum commorari apud
Persephonem in inferis locis ibique esse educatum hymn. 52. V. 2. 3.
45.
46.
add. epitheton
x^'""'^
hyHin. 52. Nam Oi-phici Solem, quod hymni de-
clarant, e locis inferis prodire in terram opinati sunt, parte quidem (nara
tummus inter illos dissensus) adoptante antiquos Graecorum mythos, qui
F -
oriri
44
-
oriii statiiebant ex Oceano. Erg, quoniam ibi natus esse Sol dici debebat
et priiuum ortus, ubi quovis luane oriri videtur, Baccbus iiiiiis Persepho-
iies est hymn. cg. Atlienagor. 1. c. Clemens Alexandr. cohort. ad gent.
p. ii.
ed. Paiisiens., et Hcrcules Sol alteri parti aquae filius. Caeterum in artis
quoque opera abiit mythus de Baccho, quatenus is idem factus est cum
Sole aut Milhra. Exstat enim imago Mithrae, cujus inscriptio et solemne
iiomen Sol dens invicibilis et Navia Sebasius tribuit illi, quod altemm vi-
detur notum Bacclii epitheton Sabazius esse. Monif. T. I. tab. 217. Item
altera tab. 218' Mitliras tota specie capite et cum uvis Bacchi expressus
8t, addita inscriptione : Nama. cf. Giuteri Liscript.
p.
XLIV. 7.
g)
'
Secundo loco unde venerit Orphici Solis nomen Ilercules non difficile
est conjectu. Vel enim petiium est ex philosophia Pythagorica, quae ita
appellabat ignem, vel versio est nominis Mithrae, quod est deus invictu
sive invincibilis. Tertium vero probabilissimum hoc, quod duodecim Zo-
diaci signa, quae Soli sunt percurrenda, . signata vel comparata erant cum
duodecim Herculis laboribus, id quod hymnus n. declaratt imtiii roX.
xvr /ctxf'
iva/juay a^X iiigKity \\) scil. W.gKxKns. Ille igitur quasi Hercules.
Chroni denique nomen uotare videtur Solem, quatenus dierum, noctium an-
iiique tempestatum auctor est, ( ut epitheton supra ex hymno laudatum
:
Xfoo"
xiTtig) nisi respiciat speciem senis, quam Solis deo communem
dede-
Tunt multi populi et artis opera cum Crojio, Mithras enim ipse effingitur
cum
barha aeque ac Cronus et Sol Serapis. Supplemcns T. I. tab. T. II.
tab. 42. Antiq. expliq. T. III. tab. 162. De Serapide etiam notum ex nu-
mismatis Agyptiacis Galba V. 16. p. 34-
Antonin. XLVI. 260. (XVI.
376.
Marc. XV. 71. Verus. VIII.
40
cf. Zoeg. not. 16. Ita Sicnlorum sol et
alii Orienlis, ut Arabiae, quae res fuit causa, ut Nonnus Solem in Arabia
,
Cra-
g)
Ubi in Tauri collo est : Nama Sebesio, in ventre: Dto Soli invicto Mithre.
b) Ultimavox propiie sumenda videtiir beque pro Uvai, quo seusu maxime auud
Tragicos est. Nani innuere potest Ilerculis figuram s^erpentis, quam idem Lymnus
aguoscit. vid. supra : aTf(x\^ix( (poXtai. Etiam Mithram ita expressit ars, ut iiiter
V serpeiuis flexus in ipsa statiia Zodiaci signa efficta siiit, ille igitur per haec q:iasi
lepat iii altum. cf. Aloutf. T. I. Tab. 215:
K
45
Cronum appellari *proderet, niminim ex Graecomm interpretatiouc quales ex
imili specie et cultu innumeras fccit Herodotus.)
lam igittn-, si Herciiles Sol est, apte natum hunc esse statuit Orphicu
post prima rerum principia, aquam et iXvr. Idem nimirum voluit, quod tot
"Cosmogoniarum conditores posuennii, i) terram initio aqua fuisse
inundatam,
ac deinde illa in alveos, maiia et fluvios cOngressa, limum relictum,
qu
tandem solida et sicca teiTae superficies evaserit. Hoc jvero ut
eveniret,
solem nunc induxit in rerum naturam nostrae cosmogoniae auctor.
Ita
quidem secundum Athenagoram; paullo diverse Damascius, quamvis
verba
vitiata restituas. Ponit enim ut principia rerum, vSug et t/Xvy, ex bac
ortam
dicens terram solidam
(yv):
in quibus igitinr t;Xf oppositum esset vAtr, tam-
quam materies solidior, unde nasci potuerit teira solida, cum alias pro una-
quaque materia, et aqua et aere et terra valeat in philosophorum
lingua.
Corrigendum autem ex Athenagora <Xw, ut igitur aqua et in ejus fundo
IXw sint rerum principia, atque hic deinde evaserit solida terrae superficie
(f/ ^s scil. tKuot ixxytt
yv,
leg. imYii a miyyvfu, quae ^-ox etiam capit. XIV.
eodem sensu est: rvv Jit ynt ovatuiti xaTmiftai irxyttruy.) Ergo riunc nasci-
tur Sol, terra jam solida facta, quae vero tunc poscebat illud naturae lu-
men futuris creationibus. Caeterum si aqua et terra natum Herculem dicit
Damascius, illa intelUgi potest Occanus, in cujus fiindo Sol thalamum habere'
credebatur, in quo quiescebat: hactenus et e terra et e mari prodibat pri-
mo oriehs, adeoque ex iis nalus eese dicebatur. cf. hymn. ubi Hercules y<s
0XffTtifttt (ptitvrty dicitur.
'
. Quid
x) Notiis Iliadis versu i WKtwvo t Ssmv Yevie-i a/ /ii>(Tsp >)ti;v, qui itidem aquam
oniiuuni renun initium pouit. Quod enim altero piius exstat, pater ejus est in
cosmogoniis atqui dii sunt ipsius rerum naturae partes. cf. de Theog. Hesiod. Quo-
itiara verd omnia latebant sub .iqua ckaus, oninium primum aderat ipsa. Suppo-
i sueruBt mytlium Orpheo, nam ipsum verstun ut Orplucnm laudat Atheuagoras.
. Sed longe aliud vult Thetyos et Oceani counubium apud Hesiodura, qi.od re-
ceperunt etiam Orpiiici, narrante at male interpietante Piatoue et lIe;>iodum et Or-
,
f
hicum CratyL
p. 263. Servati snnt versus Orpltici L c
:
Jl.xtava( TpiSTOf KorXAffoou
^j
Je yn^oio,
. $.{01 Kciyv>]rt]y o/xo/xijTOga
T>i^ oiri/iev.
--=>->.
, r-ef
4/J
Qnid vero? Hercules deiiiceps gignere dlcitur immetiie ovum, e quo
fiunt Coeliim et Terra, k) et tanien ipse ex aqua, quae obtegebat Tenani
et ipsa e Terra nalus fueiat. Nonne igitur aliter intelligendum illud de pri-
mis principiis, aqua et terra, placitum? Ulique aliter potest. Nam pars phi-
losophorura, ipseque videtur Thales, non statuerant chaos, et aquam eo modo
fecerant omnium rerum principium, qno alii aerem, ut esset primum elemen-
tiim (wpmro arotx'") unde caetera emanassent vel condensatione, ut terra,
vl subtiliore facta, aer. Hoc igitur sensu si Orphicus in cosmogoniam rece-
pit id phiiosophorum placitum, Herculem ex eo elemento natum esse et to-
tuni deinde mundum ex se procreasse narrare potuit. Mundus enim sic
non latuit sub aqua statu chaotico, quo ,iu aliis cosmogoniis, et priinum
aquae
elementum, daturum Herculi origineni, minimam quantam poterat
partcm
efficere. At misero tamen "^nodo Orphicus illud e philosophis et
alterum
de Hercule mundi genitore piacitum e mythis Agyptiacis consar-
cinasse
et in systema aliquod compiiasse videretur. Nam Agyptii simili tra-
diderunt
modo de liicis deo Phne, ab interpretibus appellato Phanete, (qui
idem et in Orphicis est atque in Herculis Solis personam abiit; cf. infra)
nimirum
mundum universum ovi forma ex. ore ejus produsse. Nihilominus
tamen
verosiniile est, nisi placeat polius, partem earum notionum ab Agy-
vtiis,
pariem ab Indis mutuatam et utramque inter se contextam esse a quodam
Orphico.
Et enim Indi mundum forma ovi undique testa inclusi natare
tradebant
super aqua, quae extra mundum sit. cf. Abraham Rogers verborg.,
Heydenthum p. 288- ^^8- 29. 282. Haec igitur aqua posset illud omnium
rerum
esse
principium, ex ea natus esse Hercules, isque deinde mundum ex
se
pronatum aquae illi imposuisse. Ita vero rejiciendum foret, quod Damas-
cius
diversum
habet ab Athenagora, hujusque auctoritas praeferenda. Nam
quae
de
aqua et limo exponit Athenagoras, bene possunt congruere cum
fabula
Indica,
quae ille, minime.
Quae
vero omnia si nolis, tcrtia rem expediendi superest via et ratio.
Persistere
enim possis in priore et vulgata expUcatione aquae primi renim
- . ';
' '- -

prin-
k)
Munduin enim ovi forma cogitaverunt Orphici. cf. 'VaiTO apud Probum ad 'Virgil.
Edog. 'VI. MacTob. Saturn. VII. 16. Achillea Tat. ad Arat. phaenom. cap. 6. et eadem
st mundu in Chao apud Clement. Roman. in cosmogonia Orpkica, de qua infra.
>
.
..V,i,'--
47
prlncipii, universnmqne mnndum chaoticum jam adfuisse sub aqua laten-
tem credere posuisse Orphicum,- si Chronum, qui in altera Orphicorum
cosmogonia, a Damascio appeliata viilgari, ovum peperisse dicitur, unde nas-
citur Eros, 1) vel ab Athenagora vel ejus auctore confusum esse cum nostro
hoc Chrono Hercule concedere velis, atque nostrae adeo cosmogoniae auctorem
iiiliil memorasse de Chrono ovi patre credere. Cui opinioni succuiTit Clemens
Romanus, qui ut noster initio rerum statuit quiJ^em ovum illud immane, quod
totum mundum incluserit, at partum id fuisse ab aliquo, a Phanete, (qui in
Orphicis idem est cum Chrono nostro ; nifr.) nihil memorat. Huc accedit Da-
mascii auctoritas, qui et die Chrono nostro et de ovo narrat, sed illum hoc
peperisse non agnoscere videtur. Ita res expedita foret et quae hactenus in
cosmogonia exposita sunt, hunc admitterent sensum : Initio rerum Chaos, quod
mundun|Jl|j,vi forma complexum sit, latuisse sub aqua, qua in maria regressa,
ten-ae supei-ficiem fuisse lirao obtectam : deinde solem e man et limo (qui in
maris fundo est) ortum eoque lumine dato, ovi partes (Coelum et Terram) quae
antea tenebris et vaporibus perfusae unam quasi effecerint massam, inter se
fuisse distinctas, ergo natum Coelum et natara Terram. Simili quidem modo
Coelum et Terra, donec Chaos efRciunt, conjunctae quasi tenebris dicuntur et
unara molem efficere, donec Sol apparet et dirimit unum ab altera, apud Apol-
lon. Rhod. canente ipso OiiJheo.
lam sequuntur, quae sunt mutnata ab Hesiodo. Coelum et Terra sunt
personae et dii (pigttvos xau Ttf) qui filiosque filiasque gigunt, Centimanos, Cy-
clopas etc. Sed omnia sunt brevins exposita, vitiose et multis ab Hesiodeo dis-
crepantiis, id quod mythi Hesiodei ab aliis quoque enarratoribus Orphicis passi
gunt, qui inter se maxime dissentiunt. cf. infra. Quoniam de Theogonia He-
eiodi alio loco agere consilium est, hic bveviter tantumperstringam, quae diver-
sa ab illo habet Orphicus noster.
Primo Parcas facit Urani filias, qui sunt Jovis in Hesiodo et apud omnes
fabularum enarratores atque in ipsis hymnia Oiphicis. Serior utique nostri
mytbua
1)
Eundem mythum respiciunt Orpliicl, qui Amorem Chroni filium dicunt. cf. ScboL
d Apollon, Rhod. III. a.6. Aigonaut. Oiphic. v. 15.
r^^-i A:;.
48
-:
myfhTis, sive sit ab ipso slve ab alio Oiphico excogitatus, et sapere videtur aj*;o.
logiatn. Nam Parcae vitae humanae et fati antistites, quod pendere credebant
a
sideribus. Deinde non agnoscit Hesiodus, Cronuni masculam tantum prolem
levorasse, neque ampiexus Jovis et Rhcae matris: qui mythus merum interpre-
tamentum Mercurii caducei videtur. Hoc saltem constat, eiTare cosmogoniae
auctorem in hoc, qnod Mercurii caduccum habet pro symbolo ejus amplexus.
Nam
anoues respiciebant solem (vid Macrob. Satum.) quem serpentis speciem
apud Oiphicos
habuisse vidimus. Inde etiam anguium complexus nomcn a/*^
'HguxKtiuTixov, ab 'HfX?f qui est Sol.
Denique alienns ab Hesio<lo mythus de amore lovis in Persephonen filium,
qiii est etiam apud Clement. Alexandr.
p.
ii. Natus autem est, ut vidimus, cx
quo Solis numen transiit in Bacchum. cf. supra.
Cosmogonia secunda.
Sequitur cosmogonia, qnam Damascius vulgarem Oi-phicam nominat. Ex-
ponam|verbis auctoris propriis:
'Ey
/ufy ro!vv tis (pigofnivous retvrxis gii(fflis 'Of(pntoi7c v
^toXoytot ii ris iariv 9 teif!
TO voiiro, rv ' 0/ (ptKoso(pot hifftiivtiovgtv, ivTi /tiiv Ttjs /uiois rwv^oXuv dgx^s rov 'Kgovov
ri^ivris.
ivri ii to~v ivo7v \tbig xoti Xao;. ivri ii rov ovros xXus ro Qov iitoXoyi-
^iuivoi,
xii riiv Tgt*iti rxvrtiv ttfwrtiv iroiovvTis. tis ii rtiv itvrigav rt\i7v ^roi ro xvifuvov
tttii Kvn
ov rov ^iov,
n
riv igytiToi 'X.iTmv tiJ N(p/Xy. or< Ix roirm iK^gtiaxii
^ ivti s' i^ort yug Jbjc reigi rov /ultov (pt\oao(povaiv, Tovro /uiv, oTfoTov uv
p
ms ii nuriD
xui ivvufuv
u7kt.u rtvu irgosxoiovvrts, niiiv
rlf 'OgWi7 ttgos^xovru. rijv ii rolrriv T17 ftjJTiv rit
'Ylfutii^niov
ms ivvufttv. rov ii (pivriru us nurigu. /t^noTi iixui riiv fuativ rgtxiu ^iriov
xura riv rgifto g^ov biiv, frt xvi/unov h rif uZ. tcui yug kui ri fiian uii (puvTu^ii avv-
uf*(tioTigev
rHv uxgwv, usnig xui rovro ufM xui ri mov im ri ^vmfAivoV ii rgtftog(pos xui
ttoXifMg^pos rif ovTi ^ios. ri ii ituiuxglfuvov tov voiitov. to ii fiiaov xuru ftiv ri mov tri ^vii.
fuviv
rr ii riv ^ii* itiii ituicixgifuvov, Totuvrti /uiv
n nvi^tis 'Og^txi ^ioXoyiu-
n
ii
. J .. ....
' -.'"
fk^.
>,.+-'
49
xxree riv 'U^aniuiv^ptfjfifyii xi'EX^y7K<ni, tt xxi fo; o vris Itrn, ovrits f^. Nunc sequi-
lur piius philosophema, quo exposito, pergit
:
jcoti' t(jro\,,330', Ts iv ixiif^ixts
^ioKiyMV ec<piivuv rus avo Kpttrxs
pjj furi rjf
/ui itgo roTy ivs7v, rris rji "lyy nxgxio^iiatis, xxi r?f rgiTtis fMrx rs iio rxvrtis hsTtivxdat
T
j'X'?'i
""^ ngurtis gtiriv ri ixovaiis xxi Bifii.ftirgo irpos xv^guKuv oxt. ovtos yxg ^v
MoXvTtfuiTOS iy fKiiyri 'X.goyoS xyvg"*! xxi hi^igos xxi Xov ycttrtig, xftJXti xxi -
ra TxvTtiy o XpoVof ovros ifxxiav yivvxrxi, TgiteXtiyotoi Ai^igx ipiiaiy yongor xxi Xxos
iirttgev, tcxi rglrov iv rovrois "E g t
fi
o s oftixXuiis. TvK ii itvrigxn txvthv rgixtx
uyxXoyov ry irgurp trxgxiiiiiirt ivvxftixiy ovauv, lis ixtlvtiv icxrgixiv. iii xxi rgtroy avT^s"Egi-
fiis
iariv ofu^^^TJiiit xxi xxTgixiy ri x< xxgov Ai^i/g ovx xrrXilis, x^x yoigiis. ri ii ftigoy xi-
To^ty X( Ktriigov. A/^ ftiv iv roirois, las Xiyii, o Xgivos uov iyivvriai, rov Xgovov noiov-
r* yivvtifiM xxl tivryj
v
rxgxiosts xxi iy roirots rixrofuyoy, ori xxi xtcc roiruy 17 Tgim treceiirt
toirti
rgixs, 'lis ovy iart ro uorj ^ ivxs ruv iv xvrZ (piaiat, x^gtvos ttuu ^tiXiixs , xxi
rxv iv ftiaif ttxyroiuv axtgftxrm ri trXtj^os. xxi rglroy ini roZrois ^ 10 v iai fAxr ov , trrt-
fiyxs ifri rSy iftuy ix" Xgvi"' ^ *
M^^
i' rxis Xxyoatv trgos-rtipvxvixs
tlx* rxigmy
fct^paXtis. ittl }i r^s xs(px\ijs igxxoyrx tctXugiov, icayrotxtcxTs ftogtpxTs ^tigiiiiy ivix%.Of*t-
tov. Touro fitiy
ovv us yovv r?j rgtxios vicoXnKriov' rx ii ftiax yivti, rx ri JfL xxi rx ii
T iivxfiiy. MVTO ii ri uov
xgxfl'
rcxrgixiiy rlis rgirtis rgixios. rxirtis ii rjf rgirtis rgixiot
ro rgtroy ^tov, kxi iiiti i
^toKoylx vgur oy oyoy ivvfi.yt'i xxi A/ xx\i~, tcxvrSy iiu,.
xrogx xxioXov rov xorftov. iii K<ny ux\i~a^xi.
Multa in his obscura et omnia Neoplatonismo sepulta, vitiosis quoque in-
terduni verbis. Sed utroque loco inter se comparato, is fere sensus e)dt
:
1 Initio rerum fuit Chronos nunquam senescens, draconis forma.
Ab eo
natum
Chaos irijinitum cum Athere humido atque Rrebo ohscnro, \\\ qno ille
peperit ovum (.involutum Niihe et pallio candido) unde provenit Phanes (ideni
qui
Rricajiaeus') alls aureis et in humeris taurorum capiLibus in ipsiusque capite
serpente
praeditus. Fuit idem 3Iasculofoeinina et nominatus etiam est Proto-
gonus,
Jupiter et Pan, i. e. totius mundi gubemator.
Singulac ex his notiones dispersae etiam leguntur in aliis Orphicis, jit Ar-
gonaut. V. J2. : Canam prisci Chaus inagnam Necessitatem m) et Chronurn,
qui
ra) aftiya^rev AviyMi^v. Necessita fiiit in rosmophysicis PrtliagoreorHni
aliorumaii*
Fliilosopiiomm, unde translata in Orpbica mox tvibuitur creatori, mox ipii
materiei.
Apud Damascium supra adscribebatur Hercidi Soli.
Kaune aualecta.
Q
50
qui yi't?terem'gen\iit atque' /imorem Hlasciilofoeniinavi, quem tccentiores vocant
Phaneta." Ilem in fragmine canninis Orpluci 'ap. Schol. Apolion. III. i6. ubi
Cronus pater rotis. cf. Procl. ad Tim. II.
p. 117, qui itiilem Atherem etChaos
procreata esse a Chrono proilft. et verba Simplicii in Aristot. Phys. lib. IV. Mrfm
fig TiJ fiitiy ruv trttyruf
px''
*'* 'Og(f,ivs tun yigoro ivvfivti, tit] /nirfey ot/Va t^s /xubniiit
r> itmy yniaimc, Ai^fgcc xi xiXujiut ^iicfiix (h. e.
X''0
^i^^*"
(fVf'
Jam explicentur singula:
Poeta antiquus, Hesiodi auctor, utnim mundi partes in Chao jam praepa-
ratas, an primum nasci vohierit, non constare infra videbimus. Orphicum
nostrum de prima rerum origine, neque solum de primo eanim statu cogitasse
certum. Nam Chaos nasci neque adfuisse dicit. Antequam adfuit raundus ille
chaoticus, nihil omnino aderat in rerum natura nisi Tempus (Chronos). Tem-
pus enim menti manet, nec initium nec finem habet, etiamsi ipsam rerum natu-
ram in tempore nondum fuisse cogites : id quod poscunt ipsae mentis humanae
leges. videKantium inAsthetica transcendent. In cosmogoniis porro, quod ad-
cst,. pater deinceps sequentis est : ergo Chronos pater mimdi chaotici. Caete-
rum Chronum hunc alium esse quam illum prioris coemogoniae Herculem ap-
paret; immo ejus hoc nomen non nisi epitheton est. Nihilominus draconis
forma a Chrono Hercule mutuata esse videtur et huic quoque Chrono tribu-
ta ab Orphico, quem simile utriusque nomen male duxit, ut sacpe hoc factum
est : nisi et Tempori ut Xf>i
yj7fV
iham convenire dicas, quoniam serpens
pro
sanitatis, duritiei et longaevitatis symbolo valebat antiquitati, cum juventutem,
pelle quotannis renovata, semper quasi recuperare observatum esset. Unde et
Asculapii attributum fuit.
Cum Chao simul nascltiir Jther, quae minlme ignea illa materia
eorum
philosophorum est, qui ignem itgSm remm 8-t<ix'o>' fecerant, quod videtur Tie-
demanno. Nam yoTtgos dicitur. Ad hoc cadem notio iterum recurreret in eadem
hac cosmogonia, quando nascitur Phanes. Immo hic, quum natus fuerit, ipsum
Aetherem calefecisse dicitur in fragmento Orphico. Nihil autem ahud est aether
quam aer, qui humidus fuit, donec mundus in Chao erat lumineque et calore
expers. Quare fragmentum laudatum ap. Schol. ApoIIonii pro aethere ventos
ata<
^-2=r^
6*.
statiiere poterat n). Atqn, sl huc vocas altemm fragmentum apud Procl. -111
Tim. II.
p. 96. 2., aereni totum muiidum civcumtledisse spatiumque racuum,
in quo positura erat Cliaos, explesse apparet. Ibi enim Nox (pro qua Damascio
Erebus) demiurgo suadet, ut mimdiuu circumdet aetheie, coelo in medio posito
ctc. cf. de cosmog. quarta.
_
Porro niundus dum latebat sub Chao, tenebris fuit obtectus. Et hae autem
faciunt personam in omnium cosmogoniarum lingua, nostrae quidem Rrebum,
aliarum Noctem aut Tartarum, omnes simul in Hesiodea. Tenebrae igitur
comitantur Chaos ; dimi hoc nascitur, et orimitur illae : quare fratres Chaos et
.rebu5, uterque a Chrono pronatus. Ergo nunc nihil jam adest in rerum na-
tura, quam mundus in chao, perfusus aut circumdatns aere humido et tenebrif
obrutus. Peinde vero primus calor fit primumque lumen, nato Mrote eire
Phanete, ia qua notione explicanda prolixius est disserendmu.
Statuerunt Amorem in rerum initio tum cosmogonia Kesiodea, cum pluri-
mi philosophi inde a Pherecyde Syrio, deinde adoptavetuiit Orphici, diversi
diverso modo de eo cnarrantes tum ilU tum bi. .
Primo pater Amoris fuit secundum Argonaut.DamasciumProclmn etSchoL
ApoUon. II. cc. Chronus, pro quo alia fragmina Atherem produnt Lactant. de
fals. relig. I.
5
ProcL II.
p. 132. Antiphon Comicus matrem fecerat Noctem
patrem Chaos Iren. advers. Haeres. II.
19., sicut Aristophanes Avib. 696. Noctem
et Erebum. In omnibus notiomun similitudo. lam vero Aristophanes primiu
dst, qui ex ovo prodiisse Amorem narrat. Quid? quod a Comico poeta hoc ado-
ptavit seriosa Orphicomm simplicitas? Poetam nimimm movebant dei alae, ut
fratrem faceret avium et aeque ac has ex ovo prognatiunirrisumsfingeret,
atque
ea
necessitudine superbum in scenam produceret avium chomm,
pathetice
hexaraetris
originem illustrem declarantem, quae cum fratres essent Amoiis, ad
Chaos priscum poterat reduci ipsasque diis Graecis antiquiores debebat profiteri,
Nam in mythologia Hesiodea praecedit Amor Uranum, Cronum et Jovem. Illud
. .:
"'
' ^
"
, ,.
'
auteia
n)
Damascins et Argonautica Cronom s. Chrouum fiiciunt Erotis ecAetUeris patrem,
rgmentiun xotis_ et VentOTum.
^f^rSffg^fSK^^^^mrf^n
w. ,w
l
-
II 1 !
f.- tfm\l
I
HM, J"M,l,k;iM
;^T-i.-,>;.- if-jtw
BTitein Toletiat poeta, cnm afvibm, tU (Teomm impermm speTnerent, Pisthetaem
perpetno debeat suadere. Atque non conslitit poeta in hoc, sed et ipsum ChaoSr
patrem Amoris et avium, alatitm ridicule fecit, ut avis sit et possit ovum parere,
Caetemm et interpretes recentiores seriose cepemnt omnia> Sive vero Orphici-
sint secnti Aristophanem, sive ipsi seriose excogitaverint mythum de amore eit
ovo nato, certe alas dei et ipsis hujus mythi causam dedisse apparet. o) Etiam
iliversi de patre ovi sunt, Daniascius Chrontim fnisse narrat, alii aliter prout
quisque ipsiiis Amoris patrem hunc vel illam agnovit. cf. Athenagor.
p, 72,
Procl. 1. c. p. 130. Hymn, V. 2.
f . , -
.
lam de ipsa Amoris notione cosmogonica agendum, Mnlti, afeham, philo-
eophi agnoscehant Cnpidinem in philosophematis cosmophysicis, primus Phere-
cydes, quo sensn incertnm. Plurimi autem post eum statuisse videntur Amo-
rem, ut Empedocles <pt>Jr, nimiram nt in elcmentomm incondlta .mole sociave-
rit similia aim similibus, velut ra titMi Empedoclenm disjnnxit dissimilla, aut
Heracliti MXr/ur, qnem igitur omninm patrem nominavit ipsephilosoplnisProcl,
in Tim.
p, 24- niXtftof yag tart intrrZv itmrig xarec rw 'Hfcii^Trn. At diversum quid
olebat auctor Hesiodi. Volebat cnim cum Amore nihil aliiid qitam exhibei*
antistitem amplexunm deoram, cf. infra. Quoiiiam vero dii notabant res natu-
tae, et amplexus eoram atqne generatioiie partiom naturae procreationes, atque
oAeo Amornt amplexnnm auctor vim in ipsani materiam creandam ant dige>
rendam habnisse videri poterat, factnm cst, ut seriore eum fecerint iiifiuovgyir,
nHque snnt fpsi Orphici cum cormpluribus philosophis. cf. Hermiam in Alcibiad,
1. Gesner. fragm. ined. et mnlta alia loca cf. et inir, Damascio ergo est iixxrmf
oXet To5 xivftov, Plnrima tamen effatx et nomina notant auctorem deorum am-
plexnum notione cosEmogonica ; v. c. yimtr /tsxxmr Hymn, V.
3. in fragi-
mentcr rtrfgf* ^/fwy
5oir Xt^aV Procl. III,
p. 137, II. cf. Antagorae epigr, Bmnck-
AnaL T. I. p. 260. ititmncogat Nonn.IX. 140. et epitheton vulgare irgToyitos,
quod
fiJso Lactantius et alii ceperunt notione passiva jnersyiw. Inde quatenus vim
oiBori habebat et in deos et deas cosmogoniamm, uterque sexus ei adscriptuff
st: Damascius
f?
5'5Xvr, Hennaphrodita in. Ar^ana.nl.
Maculofoemina -av^
Clement. Kom. itipuiis hymn. cet. et Damasc. ^5Xf wt< ytrhug Procl. L c
.;.,:.-
. .-,.-..- Ac
;
- '
;
7
/

' ;

1
0}
NuUa sane Iiujat oyf Gum altero prfmae cosmagonlae notionius cognatfo;.
^
5S

Af naox inter Oi-phicos e genei-andi et acl amplrxns niovendi

notione
orla est altera illi cognata nirninim calejaciendl et calorh imleqne
Inmims,
Quare in eosmogoniis Oiphicis prinms ille et Inccm et calorem Cliaus
huinori-
bns t tenehri dedisse dicitur, Atqne ea cnm notione simul natnni esse
vide-
tHt novnm ejns noraen Phanes (a (puiyta^ui), saltem recentiiis illud esse
effantur
ipsa Argonant. et fragmcnt. Caetera ennnciant plnrima loca. Niniirum
aetbe-
rem hnmidnm Hqncfecisse dicitnr Macrob. Salnrn. I. 18-
Etymol. M. v. ^k'VU
qno spectat epitheton eilSfCjr\y*Tos hymu. VL I. Prhnns appeniit coeli
atqne
tcrrae adspectum Hermias in Phaedr. I. Gesn. fr. ined. et hymnis est:
gnatu*
splendeus, qui pvimus tenebras diffnderit, in univeTso circumvolans
secum-
qne ducens Incera euam sanctam et splendentem. Et ipse jam
Antiphoa
AmoTem lucis patrem appellaverat, Iienaeus L c. vid. et cosm.
ultiman.
Deinde ab Orphicis, ut caloris et lucjs anctor et antistes, factus est ipse
SoL Qnare Herculi Solis erpcnti speciem habet apud Athenag. p. 'J^-r
ant serpentem in capite et laurorum capita in humcris apud Damasc.,
velut
apnd ProcL in Tim. 11. capita gerit aiietis, tariri, serpentis et leanis, Ac
vice versa sol a Phanete aecepit notionem Masculofoeminae; vid. Damasc
prim. cosm., nec non epitheton gif^vrnp, qnod comraune babent in
hymni
V. 5. VII. Tnrai quoniaKj Sol idem factu et deiis cura Baccho^ qnod vidi-
inus supra pag.
43r
factnin est, ut huic ea tribuantur, quae Sol asstunserat 3
Phanete. InAe Dionysus aetherem liqnefecisse dicitur ut Phanes Macrob, I.
18-
ejnsque nomen pro epitheto gerit. cf. fragm. VIIL Gesn. i Mirif KgaTos y.
tfTUg xa Egaif m^KuTtgmis, vtos ti a l^onmif xt ^miif xeci 'HftxixmiTiif avvtX''S oytfUi^iTKif.
add. fragni- ap- Diodor. Sicnl. I.
p. 7. Item in hymnis cum Amoris aut Pha-
netis nominiibus et epithetis est Bacchus guToynas LL 6. XXIX. 2. St<pv^s ibid.,
et XLI.
4
*gv<P'oi XXIX, L, cf. V. 5- '^Sgf
*"* 9'?^''
XLL
^
'HgiKanctios LL 6,
Genitoris oranium rerum notionenx prodit hymn. LIV. 4, seqq. Denique cuia
Amore commnne habet nomen Friapi hymn, V.
3, ,
'
^
Idem igitur dii sunt Bacchus et Amor, et ulJerqne est Sol. Hinc factum
est, tit utriusque epitheta transieriiit in Adoiddem (qni Sol est hymn. LV.
5.)!
Vocatur enim tifionXtvs ut ille hynin. I. vers.
3. et Masculofoemina ut hrc vers,
4;
gnatus-Persephones est ut Bacchus, mox apud superos,. modo apud infero
commorans vers. g. cf. supra,
~
'
Tun
..^^- 's.-~i.<.
54 .
Tum Amoris persona abiit in Jovem, qnia is in seriorum mythis valebat
pro demiurgo aiit pro deo, qni omnia in se compiectereiur et includeret. cf.
Gesn..fr. III. VI. XXVI. XXIX. hymn. XIV. etc, nimirum ea notione petitu
ex Pherccydis Syria Philosophematis, qui pmnium remm initio statuebat
Tempus, materiam (Chthoniam) et Jovem. Damasc. cap. XIV.
p. 259. Theo-
phil. ad Autolyc. II 7. Ita Amor appellatur Jupit*r in verbis Damascii.
Ergo hic idem quoque cum Sole et Baccho fragm. ap. Macrob. I. 23. et i^.
Deniqne Jupiter demiurgus in fabulis Oiphicis totum mundum devorasse
dicitur et reproduxisse iterum Procl. in Tim. II.
p. 95.
cf. I.
49- Aristot. dc
mund. cap. 7. et idem ecce narrarur etiam de Phanete Procl. in Tim.
p.
99.
9.
Gregor. Nazianz,
p. 99.
ed. Venet. Suid. v. ^itns Athenagor.
p. 73. aliis
utramque fabulam commiscentibus. Jovem enim etiam Phanetem devorassQ
naiTabant Procl. T. II.
94.
Henn. in fr. ined.
Tandem, cum in Orphicorum mytliis Pan a suo nomine (n) adeptu*
esset demiurgi et universi gubematoris notionem hymn. X. I. ro. 13. sqq.,
et illius persona coaluit cum Amore demiurgo. Hunc enim Panem appellari.
dicit Damascius et quatenus Amor idem est cum Jove demiurgo, Pani no-
men Zns nigtgris tribuitur in hymno, epitheto notante pastorem deum arca-
dicum, nomine proprio autcm demiurgum Jovem. Idem, quoniam univer-
8um
mundum nomen ejus notabat, filius factus est atris. Shol. ad Theocrit.
I. 123.,
cum plures philosophi, ut Epimenides, mundrmi ex aere natum esse
docuissent, aut quod Amor, quocum idem factus erat in Orphicisf simiUter
ex
aethere natus fuisse dicebatur. V. Lactanc L c. ProcL in Tim. II. p. 132.
Amore nato, finem cosmogoniafe imponit Damascius, at ita non finitam
fuisse in rhapsodiis Orphicis, quas laudat, maxime probabile est. Videntur
enim
iUis notionibus de prima rerum conditionc et origine annexae fiiisse
fabulae
theogonicae de Urano, Crono etc. ut in priore illo philosophemate
apud
Athenagoram, quod eodem modo coucludit Damascius, postquam inve-
nit tres suas triades Neoplatonicas, quibus multa alia sacrificavit. Illud uf
credam, me movent multi illi mythi theogonici, qui ex Hesiodo desumti at
multis
modis mutati simt ab Orphicis, nimirum in cosmogoniis, (sicut in illo
eystemate fabularum theogonicarum apud Athenagoram factum est,) maxime
vero ea deonun genealogia Orphica apud Tii^aeum libr. ,V., quae post
Phanetem et Noetem inducit Uranum, Jovena, Bacchum etc
Qtiod
- 55
Quod denique cosmogoniae genuinitatem attinet, vix eam quispiani agno-
scet. Omnes ejus etsingulae notiones e philosophis et aliunde mutuatae et in
systema aliquod redactae videntur: omnes saltem occurrebant alibi. Iia Phere-
cydes enarravit de Chrono, Jove (quem AtbofAi interpretantur)Chthonia(quae
pro Chao et prima materia habetur), etiam di^finore
Chroni Jilio (de hoc vid.
Maxim. Tyr. dissert.
29.)
et de pailio deniqiie albo (Maxim. Tyr. 1. c. Clemens
Alex. Strom. VI. p. 642.)
quod
fy>?f x""*
nostri esse videri potest. Item Acii-
silaiis philosophus egerat de Chao. Erebo et Nocle, Evebumque et Noctem ge-
nerasse dixerat Atherem, Amorem et 3Ietidem, quae est etiam in nostra cosmo-
gonia, (rif h rgtTti rtiy iAtiTiv m 'HgiMiittm i. e. 'EjwTot.) et alibi in Orphicis ut
epitheton, quod adhaeret Amori demiurgo. cf. Argonaut. 42C. hymn. V. 22.
Procl. II. 132.
Quare exutroque hoc, Pherecyde et Acusilao, additis insuper
aliis aliunde (ut mytho seriore de Phanete Sole, qui ex ipsis Orphicis est) con-
flatum hoc systema cosmogonicum puto. Omnia enim docent, Orphicos id
maxime voluisse cum suppositis ilUs scriptis etsystematibus, utOrpheus eadem
jam sciverit et edocuerit, quae phitosoplii profitebaatur et erant professi.
, -,-, Cosmogonia tertia.
Apud Clement. Koman. recognit. ad geutil. X. p. 140. edit. Colon.
Sapientiores inter Gentiles initio rerum Chaos fuisse dicunt. Id per lon-
gtun tempus extemas partes condensans tandem sibi fecisse fmes certumque
fundum atque ovi immanis accepisse formam. Deinde sub illius testa vivum
aliquod esse gcneratum, quod testa fracta, forma Masculofoeminae in lucem
prodierit : nomen ei esse Phanes a splendore. Nam simulatque prodierit, lucem
in rerum naturam venisse. Genuit autem Fhanes Substantiam, Prudentiam,
Motitm et Coitum, hique fecerunt Coelum et Terra. Coelmn sex creavit iilios,
Titanes nominatos : Oceanum, Coeum, Crium, Hyperionem, Japetum et Cro-
num, Terra autem totidem peperit filias, appellatas Titanides, Theiam, Rheam,
Themi-
:&,.
fe-i>.ii..-.i*.>^'#*ft4. V^iMi-S^^^W-A^^-^i"--'
ThemiJem, Mnemosynen, Thetldem et Heben. Filius Coeli natu TnapcSnus "filiara
diixji Teirae primo iiatam, sesundus seamdam evc et prout quisiyie natu niajo-
rem aut minorem duxit, ordo ejus inter deos constjtutus est, Innumeri vero
liberi ex his connubiis nati sunt. Unus ex Titanibus Saturnus duxerat Kheam
atque oraculo monitus, unum ojjim ex filiis, quos cum illa sit geniuims,
ipsum
throno dejecturum esse, gnatos, ut mater pcpereiat, devoravit, primum
AU
den, deinde NepLnnuin etc."
Loco altero ibid.
p.
\l^^. quo Orphjei nomen addit, eadem sed *liter tamea
exposuit Clemens: , . j .
Inter multos Uos Graecomm de rerum originibus scripseruut Orpheus
et Hesiodus, quomm gcripta dupUci lUodo possuiit inteUigi vel ad Utteram vel
aUegorice,

Omnimn remm principium, inquit Orpheus, aeterimm, mgenitum atqite
injinitum fuit Chaos, quod neque clamm, nec humidum nec obscumm vocat,
neque
caUdum aut frigidum, sed omnia in eo commixta fuisse vult unamque
eftccisse molem, quae informis olim, deinde saecuUs praeterlapsis in immanis
ovi formam sese rcdegerjt. Id proluUsse prolem dupUci sexu, quae dicitur
Mascidofoemina, omnium remm prjncipium primumque omnium ex subliUori
^iaterie composita. Jlanc demum effecisse lementorum disjunctionem, ex
duobus
coelum alterisque duobus compon^ntem Terram. Hactenus Orpheus,
Sed addit multo plura Hesiodus, qui Coelum et Terram statim post Chaos natos
dicit et duodecim, aut undecim secundum aUos, procreas/J liberos, sex iqhidem
pueros et quinque puellas. IUos vocat Ocpanum, Coeum, Chrium, Hyperio-
nem,
Japetum, Cronum fiUasque Thyam, Rheam, Thsmidcm, Mnemonsynen
atque Thetidem."
Manifestum est, haec conflata *s8e x ntraque cosmogoni, vulgari Orphica
apud Damascium et quam servayit Athenagoras. Ex hac enim est Mundus
chaoticus ovi forma, unde nascitur Phanes, lucis deus, qui ex illa est; attamen
quod vicUmus, idem factus jn Orphicis cum Hercule Sole, qui apud Athenago-
ram progignitur ex eodem mundo ovaU. Hos sine auctore est in Clementis
cosmogonia, in Athcnagorea autem progenitum ex Hercule Sole, sed falso, ut
vidi-
9^
Tidimns. Deinde Phanes in illa prodiicit Coelum et Terram, disjunctione facta
eleiuentonim p. 145.
aut mediis Substanlia, Motn, Pnidentia et Coitu
p.
i4>.
qui ex recenliomm philosophia desumti (ubi sunt ovj!, .x.Wtw, imus et (pi\lx)
et persouis induti sunt ab Orpliico, et idem enunciant ac elementomm dis-
junctio. Non alia vult Athenagorea, quando Sole nato Coelum ct Terrani
ex ovo prodiisse ponit. vid. supra.

Chaos denique iniinitum cst philoso-
phomm xKtigot et quatenus commixtum dicitur ex huniore, siccitate, frigidis
et cahdis, debetur Empedocli, quem secutus etiam Ovidius est.
Quae dcinceps sequitur deomm generatio inde ab Urano et Terra
p. 140.,
incertum, utmm tribuere voluerit Orpheo, an Hesiodo, an utrique, cum de
sapientioribus in universum disserat priore eo loco. Utique eae fabulae sunt
Hcsiodeae, sed cormptissimae eae et vitiosiores, quam ahi easdem exhibue-
runt Oiphicj. Altero vero loco
p. 145. expressis verbis disjunxit auctor
cosmogoniam Orphei a Theogonicis Hesiodi, quae initium capiunt ab Uraoi
^eneration^.
Cosmogonia quarta.
Quae est apud Cedrenum historiar. compend.
p. 46. ed. Basik Malalam
Chronograph. IV.
p. 29. ed. Venet. et Suidam voc. 'Og(pns,
quomm
prunus Hterque auctorem Timotheum Chronographum
nominant, ad-
dito et hujus fonte, libro scilicet Orphico: ^uytriti uui xcV/wv ttrUts
xxi om^giinmf itKitaTOVgyt.
Mundo rerura primordiis datus est aether, a deo creatus. Ab utraque
Atheris parte {hrtZbtv x^xtT^ty toZ
ai^iffos) Chaos erat et obscura nox tegebat
omnia, quae sub Athere erant. Quo Noctis vetusutem indicare voluit Or-
pheus. Inducit perro idem ut siimmum et primum, qiiod mente capi nou
possit, omniurti creatorem,
aetheris et quae sub aethere erant. Terra adhuc
Kiuine analecta.
r
H
sepul-
58
qinlta jacet tenebrls, donec lux pemimpit aetheretn et unlvcrsam renim na-
turam illustrat. Haec vero Inx idem illud summum est, cui nomen indit
hlvru, (i. e. BovX?,) *f et 2 (ap. Suid. ^moiirnf) eaqne trin minm esse dicit,
nimirum deum invisum, quem nemo unquam vidit, cujus speciem ac natu-
ram nemo cognovit, cujus vi omnia facta simt, visa et invisa, quae corpus habent
et quae sine corpore sunt, Sol, Luna et Stellae, TeiTaetMare,quaequeinomnibu8
degunt atqne versantur, visa et invisa. Homiinim vcro gcnus abeodemdeosicut
Moses ex gleba conditum et anima rationali instructum esse prodit."
Quis vero dubitet, haec Orpheo esse supposita a Christiano, eoque illius
temporis, quo inceperunt homines Christiani in Gentilium historia mythica
caeterisque fabulis olfacere Bibliorum narrata et dogmata, eaque modo cor-
rupta et perversa esse auctore diabolo, sibi aliisque persuadere: quo nimirum
ipsos olim Paganos justae dei cognitionis fuisse participes eaque a Deo vel
jpsos clonatos declarare volebant. Inde misera historiographonun conamina,
quale est Cedreni et aliorum, iudcque inconditum opus, quod tribuitur San;-
chuniatoni. Imo rem eo usque processisse probari potest, pia firaude poetis
novos versus aliisque alia supposuisse Christianos. Ita, inquam, nostrae
cesmogoniae auctor e bibliis mutuata attribuit Orpheo, atque ut saperent
Orpheum, caetera retinuit ex cosmogonia Orphicorum vulgari, quae apud
Damasc. est, et in nexu posuit cum illis. Itaque retinuit quidem Phanetem,
orphicum fitfuovfyoy, qui lucem ijifert naturae, sed ita ut faceret eum Christi-
anorura Deinn invisiim, trihiis personis compositum et tamen triunum, per-
sonas
vero illas Qnriy, <pus et MJro- adoptans, quas Evangelium Johannis .1 i.
seqq.
tribuit deo creatori, modo ut pro Xoyv (rationeJL poneret MriTn, qua ma-
jor esset Phanetis et Dei consensus. Nam Metidem Amoris fuisse epitheton
Bupra vidimus. Super Orphica quidem vulgari, inquam, struxit fraudem
Christianus', sed illa, ut immutata jam erat ab ipsis Orphicis. Nam deprehea-
dimus iti,utovfyiv V<'r> una cum Nocte, (pro qua in vulgari Damascii Erebus)
iili suadente, ut omnia aethere circumdet et in medio ponat coelum: quae
assimillima sunt nostrae suppbsitae notionibus. cf. Procl. II.
p. 96. 2. Aiutovg.
yn autem esse Phanetem declarat alter ejusdem locus, ubi Nox initio rerum
xegnasse dicitur cum Phanete, item Heimias fragm. ined. Gesn., ubi una
unt Nox et Fhanes. \
1

...
.. .-., ;..
De
-^^
59
De mythis ex etymologia natis apud Graecos et Hebraeos.
Ampli usiis est in historiis Graecorum mythicis exponendis et intelligendiSi
quod de illarum veritate et probabilitate lum alii tum maximesensit Celeb. Heynius,
enimvero, quae fabulosam miraculosamque speciem habeant, nihilominus
veritatis et factorum fundum continere neque tota esse poctamm aliorumvc
flgmenta et lusus, quod olim pei-peram judicarunt Mythologi, ut Vossius, Hue-
tus et Atexander Ci'oesius de Orpheo, quem nunquam exstitisse prodiderunt
meramque essc fabularum personara. Utique nunc nemo dubitat, quin my-
this, qui res gestas Graecorum aetatis mythicae complectuntur^ fidei aliquid
historicae debeatur iisque fimdus insit historicus, qui vero, Cimi diu litteris
nihil mandatum sit, multis modis variatus, auctus, exornatus atque exaggera-
tus est, partim in ipso prisconim hominum tradentiura ore, quorum ingenium
per se ad mira et miraculosa proclive, maxime id esse debebat in majorum
et suae gentis heroum rebus gestis ad posteros propagandis, partim vero de*
inde a poetis, ao historicorum conjecturi ct a posterorum vanitate.
Enimvero hoc observare Ucet io f^hularum genere satb copioso, quae
ipsae quidem, ut sunt, fictae et e nominibus renim et personarum petitae
sunt, at omnibus et shigulis rerum momeniis, quae compleciuntur, non in-
ventis et excogitatis ab earum auctoribus, sed liis suppeditatis ab antiqua
historia aut aUunde, ita ut nata sint figmenta ex traditionibus, et fabulae
stracue super tnythis. Idem ecce contigit in plurimis narratioaibus
fabulo-
sis, quae complectuntur metamorphoses, ut, inquam, earum auctoribus
locunj,
personam atque rem gestam jam obtuleiit histovia mythica, ipsis tantum
an-
nectentibus metamorijhosin, e nomuie aut aUunde petitam. lam gi iUorum
mythorum,
qui etymis debentur, auctores quaeras, in his maxime
numeret
ipsos
historiarum scriptores, quorum antiquiores res gestas
populorum
ali
aeute heroica incepisse constat. In primis, si quis popularem
historiam
com-
poneret, a nominibus urbium, heiotim aliarumque rerum ad
ejusmodi
narra-
tiunculas a
vanitate ductum esse crecUbile est; id quod, si privatas
hodier-
narum urbium maxime impcriaUum chronographias evolvas, in horum
quoquc
auctoribus locum habere observabis. Quid ? quod etiam locorum
accolae;
pastorum desidia et otiosi homines interdum hacserunt in loci,
urbis*
vici
jmcujuB nonunibus, et si quid ibi rel a deo vel ab heroe aut
nujonim
aU-
|no factnm et gestmn esse meiMiniesejK, inde uominis pcricnmt oiiginem, nova
narratione supcr prisra iradilioue stnacia? Sacenloies, si iutevesse poterat, id
saepiusnnmero fecisse manifestiun est, ut cle Grammalicis et fabuiarura intev-
pretibus taceam.
Et quod apnd Graecos factum est et ubique fere loconim fieri debuit, idem
Jecce Hebraeis autHebraeorum scriptoribus contigit, ut, inquam, eomm historiae
multas contineant narraliones, qnas dnce etymo compositas esse apparet, utique
ex veris de maj6ribus eorumqne rebus gestis narrationibus. Exempla, quae aff-
ramj docebunt, sed praecedant aliqua ex Graccis.
Primo inserviat exemplo narratio apud Ephesios vulgata, ea vero valde ab-
imrda, et qnae nata e sacerdotura conjecturis videtur. Nimirum ad Lyssum,
inontem Ephesium, fuit cultus Apollinis cognomiae rvnotiiuis, quod quis sciat
nnde ortum sit, sed explicatum ivit sive sacerdos sive alius, et composuit nar-
radunculam, acuminis monstrum, liihil forsan aliud ad componendum in aUxi-
lium vocans, quam forte hoc, qnod pastor quondam dives in montis cacumine
atam Apollini Tvmuti posuisse pnWilus erat in sacris dei monumentis. Duo
enim pastores, fabulatus est, sub monte pascentes, aptim viso examine in pro-
funda specu, unus ut demitteret 'corbi, alter ut demitteretur, convenisse. De-
missus in spelunca pro meile invenit aurum, quod corbi injectum alterum
sur-
etma trahere jussit, idque repetitis vicibus factum. Postremo se ipsum retrahere
clamavit, sed praesentiens, dolosum forsan socinm sese praecipitaturum
esse
corbi insidentera, ut solus thesauro potiretur, sui loco magnum corbi
imposuit
lapidem. Evenit suspicio, socius alterum corbi insidere opinans, remisit cor-
dara et ita necatum esse socium credens cnm thesauro abiit. Is quidem in vita
aervatus non habuit tamen, quomodo ex spelunca evaderet, et necessitate
pres-
Bus tandem invocavit ApolUnem, qui, se ut lapide acuto vulneret, suadet
Quo
facto vulnus ulceratum putere coepit et allexit vultiires, qui unguibus pastorem
tamquam praedam sustulenmt in altum. Ita servatus in jus vocat socium,
qui
condemnatus eit, ut nnam thesauri partem socio, alteram Apoilini sacram con-
cederet.
,
Frae aliis vero, quo pacto nominis causa expUcandi antiqua historia et mj'
iias usi sint historici aut Grammatici, manifestttm est ex narrationibue de ori-
j;ine
gine nominis Andaiitri. Nam iil qnidem conjcctnraniinm commentum
est,
urbem ita appellatam esse, quod Felasgis data sit Xvrpo pro Ascaido captivo
(uvTt his uvtgii'), sed ipsam rem niaxima parte dedit historia: Pelasgos
enim
Antandrum incoluisse notum ex Strabone et Herodoto, sicut Ascanii
diiio-
nem in eadem fuisse regione, sub Ida in Dascalytide, ex Dionys. Halic. et
aiiis. Similitcr altervhistoriographus aut Grammaticus usus est nota de Grae-
conim pugna cum|Polydoro naiTatione, atque urbem appellatam prodidit,
quod data Graecis sit a Priarao pro capto filio, (adeo itemm r uvific.')
Nonne etiam valde credibile est, advenas quidem Cadmeos, ut pluribuf
Boeotiae locis, ita et in urbe Mycalesso olim consedisse, sed nanationem ta-
tnen de vacca, quam secutus sit Cadmus, oraculo jussus, ut ubi mugitura
eit, consideret, totam e nomine urbis (^v^) esse petitam? Nam facta et res
gestas ex nominibus fingebant, ut haec possent derivare ex illis',- a) Non du-
bitaveris saltem, de oraculi- Branchidarum conditoris matre quae produntur,
eara nempe cum gravida fuerit, vidisse Solera faucibus intrantem utero egre-
di, merum idque jejunum esse commentum ex nomine Branchi, quod fauce
eignificat. Sol autera vocatus est in eam uarrationem, quod erat idem cum
Apolline, cujus et Amasius et oraculi antistes fuit Branchus. t quid aliud
Martem fecit patrem Jiomuli quam ipsius nbminis derivalio a giifat b)? Por-
ro apud Lindios nomen arae fiov^vyiv, in qua Herculi sacrifieabant duo boves
tum exsecrationibus, causa fuit, ut huc vocarent fabulam de Hercule duorum
toum raptore, quae ad Dryopes pertinebat. Nec non mythus de homini-
bus e Pyrrhae lapidibus natis ortns est ex similitudine vocum XSt et Xuet,
jam notante Heynio, sed praecedente forsan antiquiore, qui Thessalos vtb-
X^eytis, ex ipsa terra eive lapidibus Thessaliae (quae antiquo nomine Pyrrha
vocata est Schol. ad ApoIIon. II.
1089
ex Rhiano et Strab. IX.
676.) oriun-
do8 fuisse tradiderat. Item hoc satis constat, uarrationem de navibus Tro-
.
jano-
)
Narrationis auctor conimentuiu accommoclasse videtur ad notum de Anea mythum,
quo ille suem seqai ibique jubetur consideie, ubi sus paritura sit.
b) Nam a Graecia scriptoribus Magnae Graeciae, quos Romants tistoriographis prae-
cipuos fuisse auctores super rebu Italicis constat, mythum eum couditum' esie
credibile est.
-
.
janoinim aut Graeconim Troja redeuntium accensis a muUeribus nisi prorstis
inventam, tanien huc vel ilhic translatam esse, ubi ioci nomen illi' casui
respondere cuique videbalur, ad Naelhum {tmt tit^iit) fluvium, ad Cajetam
promontorium (xa/tj) ad Cremisum flumen (cremare), denique ad Fallenen
quaeTet Phlegra ((pxiytm) sicut nomen fecit, ut AthjUa captiva incensioni^
causa fuisse diceretur. Tandem nomini insulae Anaphes (ab ini(f)*tvu) et
Apollinis Agletae, ibi culti, debentur, quae de Argonautis ad eam inaulam ap-
pulsis nairata sunt apud Cononem, ex quo plurima Ulorum exemplorum
desumsi.
Jam ad Hebraeorum historiam pergam. In promtu est de maxiUa asini
narratio, e qua fons miraculo prosiliens Simsoni sitim sedavisse dicitur. De-
betur haud dubie nomini loci, celebris forsan a proelio Simsonis cum Falae-
Btinis, quos asini maxilla persecutum esse tradebat antiqua bistoria. st illud
Ramath Lehi, quas voces narrationis auctor derivans a
'>D /
(maxilla) et
HOT
(projecit), maxillam prodidit in iUum locum a Simsone esse projectam, post
quam miUe Falaestino^ ea occiderit. Deinde quae de fonte e maxilla prob
siUente
narravit, ipse iUe dedit locus, ubi fons erat, et fontis nomen Py
N^^^pilCab yV
fons et
NHp vocavit). Nam fons prosiUt e maxilla,
Deo a
Simsone
invocato, ut situn sedet, Verum contra nominis loci etymum
no-
iabat
coUem viridem (utique a fonte illo, qui defluebat et inigabat locum),
a UT\
(aUum esse) inde D^
altus,
DQT
^oms altus reUgionibus inservienf
(Nam
Ethnici earum regionum in montibus colebant deos, quod ne imita-
rentur
ludaei, defenderat Jehovah.)
mo^
altitudo et a
T\Hl humere, inde
nS
humidus, viridis, reccns, quod aethiopice est ID7. signiiicatione jmlchri.
Hunc
in censum veniunt e^am, quae de Jacobi fraudibus leguntur. Nam
cum
quaererent antiqui rerum Judaicarum scriptores, quomodo factum sit,
\\t
Esavius,
filionun Isaaci quamvis major natu, quem adeo et primogeni-
turae
jus et quae cum^lo erant conjunctae, patris foenedictio et in ejus bona
euccessio,
ad meliorem Tortunam, quam Jacobum fralrem, evehere debuissent,
ad
Ethnicos sese contulerit et quasi ejectus et exul conditor evaserit domi>
tarum
gentis, interea dum frater natu minor et in patria sedes et bona suc*
eedens
auctor gentis Judaeorum numerosissimae factus sit, qui hoc aUter
eri potuisse
credere debebant posteri, quam quod caruerit Esavius
omnibua
mHi
|urUiii^at^ue patrif beaedictione a qua totam filii fortonam
pendere obti-
'."'
--
".
-.;';-
nijdt
J,;3^i
63
imlt "bpinio. Quo vero pacto potuerit carere, ut [explicarent, cum in ipas
hiistoriis nihii esset notatum, de fraudibus cogitaveiunt Jacobi, cnjus sane
vel maxime interesse oportuisse cogitabant, ut fratrem iis juribus spoliaret
cum quotidie deberent ob oculos habere exempla invidiae juniorum fratrum
in majores natu. ,Verum quod ex fraudibus nec aliunde exilii et miseriei
Esavii causam petebant, suasit patriarchae nomen, quod est ab
3py
(deci-
pere). Iterum decipiendi ratiooem docuit Esavii nomen, notans hirsutum et
sic nata est riarratio de pelle caprina, certe in eo destituta acumiue, quod
colloquitur Jacobus cum patre coeco, et voce igitur di^osci poterat a fra-
tre: deinde inventorem et interpretem hoc notat, quod cavere debet senex
a fraudibiis et pertentare filium, ut totum commentum locum habeat. Sed
magis offendebat verosimilitudinis speciem, qui explicare studuit, quo pacto
fratri primogenituram concesserit Esavius, nimirum pro lentium ferculo, quod
esuriens appetierit ille. Atque is etiam ductus esse videtur ab etymologia,
a nomine, puto, Edomitarum
( D^ONnN
) >
,a<l quos primogenitura orbatus
conftigit. Nam lentium ferculum eadem radice
(QTIN)
est, etsi nesciam}
^uod interveuerit tertiiun.
Ut igitur Jacobus, ita Lothus ab incestu vindicari potest, si ejus flagitium
iteiTim tribuere velis interpretum acumini, quod fieri posse opinor. Constat
enim Lothum haberi pro Moabitarum et Ammonitanim auctore, quod lingaa
mythica enunciavit, Moabem et Ammonem filios Lothi fuisse, ut apud Grae^
cos: Hellenis filii Dorus et Aolus et similia in ipsa Noachidarum genealogia.
lam ex utiiusque filii nomine conjecturavit vetns rerum Judaicarum indaga-
tor, procreatos fuisse ex filiarum aniplexibus. Nam si memineris, ipsam Lo-
thi flliam
gnato natu majori nomen tribuisse: Moab, incidis facile in ety-
mologiam DN,
/;a/tfr,
Q
5 ex, ex patre (scil. meo) gnatus. DNiD autem per
Syriasmum est pro
DND.) Deinde altera filia cum minori natu Ammoni in-
deret nomen, quasi dicere volebat: hoc partu ego sum mater mea (filia et
uxor patris) ^ON, quod tanto verosimilius est voluisse interpretem, quod no-
men torquet, h. I. Ammonem vocans
^Oy
qui ubique legitur
J"JOV.
Prae-
terea diversum A
(N
et V) est in utraque voce, sed modo oculis, non auri-
hus. Hae vero solae audiendae videbantur interpreti, aut videri debebant, gi
antiqua est etymologia et a litterarum experte profecta.
Quar-
-^^:?!fe'^,:^---^"^-^>^i-i*?^;2^v^
64
Quartura exeniplum fabulae quasi romanae de Mose aquac mandato et alU
praetereo. Suiit plura narrationibus de Jsaaci nomine, de Jacobi iucta cum
^iugelo etc.
Locus Ciceroais
Nt. DeoT. I.
38.
. O r p li e o.
Celebris ille locus eo est, quod Aristotelem prodit docuisse, nunquam fuisse
Orpheum: etsi alios ex eo sensus extorquere qiiidam voluerunt. Unicus vera
ille manet verus et justissimus : quod nunc probabimus.
Ciceronis verba sunt: Orpbeum poetam Aristoteles docet nunquam fuisse
et hoc
Orphicum carmeij fenmt cujusdam fuisse Cercopis. At Oipheus, id est,
imago ejus, ut vos vultis, in animum meum saepe incurrit." Quae sane recte
inteliexit
Mosheim ad Cudworthi systema intellectuale cap. 4. 0. 7. Deindc
vero Mich. Hanovius interpretatus est, Aristotelem non docuisse, nullum oni-
nino fuisse Orpheum, sed Orpheum, qui fuerit, non fuisse poetam : hactenus,
dicens,
aptissima esse verba, quae addiderit Cotta : et hoc Orphicnm carmen
Fythagorei etc. vid, in Disquisit. philos. argument. Analecta de Oipheo
p. 337.
Sed ipse jam monere debu-t contra eam interpretationem, Ciceroliem, hoc si
voluisset, dicere oportuisse : Orpheum Aristoteles docet nunquam
fuisse poe-
tam. At gravior causa vetat illo modo interpretari.

..:'.,,.,.,.../ ; ,-^
Namque Cotta, disputans contra Democriti placitum de imaginibus, quae
autem, inquit, vestrae imagines aut unde? Omnium in animmn meum incidere
poasunt imagines, Homeri, Archilochi, Romuli, Numae, an vero ex forma,
qmi illi viri fuerunt? Sin minus, quid horum vironun imagines appellentur?
Et
':^-i^
Et nisi horum appellari debent, quorumnas aliorura stmt? Porro Oi-pheum do-
cet Aristoteles nunquam fuisse, et tamen saepe ejus imago in animum incunit:
Nonneigitur, cum non rcspondeat certae alicui formae, aliam ego, aliam tu potes
habere illius imaginem? Ita capere licet imagines, quae nunquam fuerunt etesse
potuerunt, ut Scyllae et Chimaerae, aut quas nunquam vidimus. Omnes sxuit
nugae. -
. .
'
Manjfestum igitur, Cottam Orpheo pro exemplo uti rei, quae nunquani
fuit, cujus tamen imaginem capere animus potest. Ergo si Orpheum non fu-
isse poetam Aristotelcm voluisse credidiaset Cotta, exemplo hoc uti iion potuis-
eet. Nam ita imago erat personae, quae exstiterat, quamvis illa non fuerat
poeta. Ne dicas, si Orpheus exemplum valeat perstinae, quae non fuit, equen-
tia repetitionem continere : at Orpheus, id est, imago ejus, ut vos vultis, in
animiim meum saepe incurrit. Quid quod ejusdem hominis in meum aliae*
aliae in tuum ? qtiid, quod earum rerum, quae nunquam ommno fuerunt neqiie
esse potuerunt, ut Scyllae, ut Chimaerae? Nam baec diversa enunciant: Qtiqu^
quod Orpheus erat exemplum rei, quae non fuit, at fuisse potest, jam vero
yult res, .quae non fuerunt neque esse potuerunt, ut Clmuaera. Denique si
Telis sequi Hanovium et intelligere Cottam; imago mihi est Orphei ut poetae,
docente quamvis Aristotele, poetam non fuisse Orpheium, in sequentibus: at
Or/jheus, defiideratur titi^lfitM, ipsumque eKemplum male ee liabi^reL
Eodem fere, quo Hanovii, redit Falricii inierpretatio :
nunquam poetam
fuisse Orphei nomine Qua verba, inquit, non ita intelligenda sunt, ac si
nullus unquani fuerit Orpheus, sed qiiod nullusfuerit poeta eo nomine" Bibli-
oth. Graec. T. I. lib. I. i^, ergo quod poeta jus nominis (serior), auctor carmi-
nis, adoptaverit Orphei nomen. Idem vuit Tiedemannus ( erste Philos. Gr.
p.
/^
et
7.)
quamvis distinxerit suam a Fabricii interpretatione, errore confma cum
Hanoviana. Nam Oi-pheum hunc, quem nunquam exstitisse docuerit Aristote-
les, non antiquum illum censet esse iotiov, sed seriorem poetam, qui nomen
.Thraciciadoptayerit, Ciconaeum, inquit, aut CrotOniaticum dictum Orpheum.
^Fuit igitur poeta, cujus imaginem habet Cotta, sed falso Orphei nomine, crg
.haec
umen est imago personae, quae exstitit. Nihiloiainus Ariatoteles et ipsum
hunc poetam eriorem unquam fuisse debet neg^avisse, si sequeris iHain inter-
pretationem, quippe quae ensum cit huitc: docuit AriftoUlcs, Orpheumi
Knme akct.
j poetam
66 .. .
poetam i. e. poetam ilhim seriorem Orpheum, cujiis camien tibi ob ocnlos jac^t,
Kunquam fuisse. Venim nihil aliucl, si Orplieus intelligendus est serior poeta
pseudonymus, poterat negasse Aristoteles, quam poetameum seriorem nunquam
ita appellatum fuisse, ut viilgo appellaretur, nimirum Orphei nomine, id quod
et verba non dant, ct obest disputationi Cottae, quae est contra imagines perso-
narum et rerum, quas vel non vidit, vel quae non existunt aut xistere non pos-
unt, neque contra pseudonymiam.
Persistendum igitur est in Moshemii explicatione simplicissima et verissima
t sic vox poetam, quae additur Orpheo, sine vi est in loci' sensum, verbis tan-
tummodo meliorcm 7iz/nerHin dans, quam si essent: Orpheum Aristoteles docet
nunquam fuisse. Sequentia autem : et hoc Orphicum carmen etc. ideo adjecta
8unt, ne hoc carmen, (i. e. ttiHrtxSt, quod jacebat ob oculos) tamen prohtens
Orpheum, incasstun redderet, quod Aiistoteles disputaverat, atque adeo nc
Cotta exempliim personae, quae non fuerit, elegisse videretiu, quod iSerxe non
debuisset et contra quod poterat moneri.
^
'
"
.
'
'fiu
-
-^r . ^i--.-'i rc- 'c;
'.; t : ; ,>
Caeterum an Ciceroni sit credendum, an recte legerit Aristotelem, quaerere
non attinet, neque vero effici potest. In ipsis scriptis Aristoteleis, quae exstant,
nihil aliud monet philosophus, quam fmi 'Og<pi*<i esse falsa et supposita. Item
JPhiloponus interpres ex libro philosophi deperdito rff< <ptKt9<pliu simile affert
judicium de scriptis Orphicis.
De Thracibus religionimi auctoribus,
Scrlplores primum seriores sunt, qui a Thracibus derivant primas Graeco
rum religiones deorumque cultiun, nominis, credo, etymologia a ^ftinuiK nixi.
Et quoniam Orpheus ferorum popularium mores domuisse atque inter eos con-
didisse mysteria certiqne deorum, maxime Bacchi, culttK auctor fuifise dice-
batur, reUgionom oxigo deinde rediit ad illum. .- j / .
-
-
Nimk
A 67
Nimirum ^iify.i'iitr vocem petebant a
Qf4i
lon.
Qg^i,
a forsan inferentes ex
foem. &11I77X aut ex grnaKos, qui est Boreas Graecis e Thracia flans. Ea vero vox,
nisi fallor, gignificatu priucipe designabat siiperstilioncm et 0^
ve-xot siipersitiosum
Jwminem, tivddum, spectra timentcm, Hegycb. quidem v. @t<ros (de t pro
n
vid.
Canin. de Hellenismo p. 29.)
irtgifros, itiiifi/uwv, v. Qghxii, ayvi, nu,vTK tiXxfiovfut^
i. e. superstitiosa, quae cavet ne non iyvii sit et poliuatur tactis aut conspecti
cadaveribus, qualem boininem perstringit Theophrastus in ipso itiaiixijuiott. Qua-
tenus vero timidi ii homines expiatoriis et reUgionibus superfluis perpetuo usi
snnt, ut Tbeoplu-asteus v. c. lauro, inde Hesych. supra : icigiTTos, et Plutarch.
Aiex. p. 665-
''<?' <''' foxiT xoti To ^gtiixtviiy OfOfm Tous xkt axogois ytvia^ti icxi
ntgilf-
yois itgougy iis. Porro Hesych. ^gliaxos, htgoio^os, \.^gliTo (ubi iterum ) i(pv'
'KxlxTo, eri/ix(79-ti. Item Etymol. M. &gSiffxos tTtgoioios. Quare vocabiilum cognatunt
videtur cum B-gxTrtiv, quod est TKgxactiv Suid. cf. Hesych. Qgxx^tis rxgxx^tts atque
ortum e verbo aliquo videndi, quod exprimebat sHmaginer, conspicere sibi ri-
deri, aut simile quid. Nam est xBgt7v (t non obest, ut vidimus), Hesych. Bgvim,
voS, unde 9-gxarxtiv, xvxfuftv^axtiv, ap. eund. Bguaxut idem ex Calhstrato, qui Vr
roZ xia^xvouKi vvv xtta^xi aut secundiun ahos kvti tov og^v dictum esse docuit. Si-
mile quid Suidae ui mente fuisse videtu/, cum scriberet: S-gi/aKtvtir
* ir* rv
^tov itgxtvtiv, lariv ogefv,
Quoniam vero superstitiosi religionibus expiatoriis contra fuxafjMr* et spe-
Ctra utebantur, inde Bgtiaxtvtiv se expiare, et omuino religiones deique cultuim
excrcere. Hesych. Qgtiaxtix aifixafxx, v. Bgtiaxivn atfilif, btgxtitvn vntgirti,
rf
5f
X-
Tgtvti, V. Bgtixro iai^xaiti, v. i^giaxivov, ivrif*us laifiovro, v. Bg^axtix, \xrgtix. cf. Suid.
r.
Bgtiaxtuti et Etymol. v. 9-g^axos. Sed, quod ego scio, apud antiquiores scri-
ptores non occuriit vox Bgtiatum etc.
At primus tamen, quem novimus derivasse Bgtiaxtvtiv
a ig4i, de sola ilHut
vocabuU
origine a Thracibus disseruit, nimirura Plutarchns I. c. Locus est de
ritibus et religionibus mulierum Thracicarum, quas similes exercere dicit ac
aliae ivoxoi iu Orphicis et Bacchicis : ici>Xx rx~s 'Himiaiv,
inquit, xxi rxis sttgi rir
Klf*ov
@gtiaaxis oftoix iguaiv, u(p' uv Soxtl xxi to 9gnaxtvtiv x. r. X. Idem fere Greeor.
Naz, XXIX,
p.
626. ovii @gtfKuv ogyix, vcxg uv xxi ri Bgtiaxtvtiv.
Quae verba laudat
Etymolog., quod moneo, ne ejus to\oyov antiquiorem putes. Sed audaciore
fuerunt aetate inferiores. vid. Etymol. BgSiaxos, ix tv
@gifi Qgfxis *xi
ignaKti* *tu
I
"
'
'
* -
rf

vi*
rSy^gtuy IfttuiXtlay
m*
kdos to 5) eti rriy ' Oc(ptus Ufevgylut . ti^ret yoia inmriiv iltvgoy
rn* "tft
To 5Je fwov. Siiidas vero auctoritatem sequitnr nescio superioris an
inferioriS Platarcho: ^ftirxtin, iittgtirtt roTs ^toTs. >Jyiri
yif
lis
'OfftCs
0^f
/ <rj)Hror
frx*^eVf
* **
'E*'?'* fitoirrngi Ki to rtft^r 3'o'>i xxXifxy ^fn^xtvta) @tcxute ovW rf
tvglnut.
Quam seriomm scriptorum opinionem de Thracibus et Orpheo Graecorum
(leoTTim eorurave cultus auctoribus tanto facilius adoptaverunt recentiores, quotl
cultiores olim fuissc Thraces, maxime Pieres, vohicrunt. vid. Hermanni My-
thol. T, I.
p. 140. II.
p. 267. 234-
Hartmanni Culturgeschichte Griechenl.
T. I. ;
antea Herder. Ideen zur Geschichte der Menschh. At nnde hoc appareat^
nuUum prosus vestigium est apud Veteres, contra Androtion Historiographns
(ap. Alian. Var. Hist. VIII, 6.) omnia quae de Orpheo narrata essent, falsa esse
debere prodidorat, quod inter populum tam barbaram tanti, quanti faciant,
ingenii Vir rtatus fuisse non possit, quamvis ut ita elocutus sit, Thraces sui tem-
poris movisse monere potes.
Musica quidem et Musis inter Thrace natis rem probari volunt, et hoc
TCTum est. Thraces musices studio valde deditos fuisse oportet. Nam et
laudat Conon narr.
44
<pi>-i*in'i">y
Yi
ro &gifHuy yitos. et ipsi mythi, qui de vi nar-
rant, quam Orphei lyra in lapides, montes et arbores habuerit, testantur de vi,
qiiam fecerit in ipsos Thraces. Sed ipsos populos maxime barbaros ad insaniam
nsque mnsicam amare, ex itinerariis compertum est, et multos totos dies nihil
agere, quam saltare et canere. vid. etiam qnae Heynius monet Opuscul. Acad.
T. I. p. 167. et, quos laudat, Brovm dissertation on the rise, union and powef
of poetry and Music. Condiilacsur l'origine de connoissances humaines. Vehcr
mentissime animadvertemnt feros naturae homines commoveri a musica, neque
id a symphoniis Mozarti, sed a tibia Scotica aut tympano ligneo, quae, ut insa-
niant, facere possunt. Quare si Thraces ita motos esse ab Orphei lyra, hoc
inter magnos musicos illi loctim nondtim assignat, non magis quam quod Midas
rex lyram ejus auditum venit. Conon Narrat. I. Wirfinden, inquit Wielandus*
flafs es allzeit nnter noch roheii Menschen war, wo die Sohne des Musengotte
Jene grofsen Wunder thaten, wovon man noch immer spricht, ohne recht zu
wissen, was man sagt. Die Walder in Thracien tanzten zur Leier dea Orpheu
nd die wilden Thiere schmiegten. sich zu seiiien Fufsen
-r-
nicht weil er eirt

,
Halb-
,-y.
y^,^
;
6^
Halbgott war, sondem weil die Thracier
Baren waren nicht weil er
iibennenschlich sang, sondem weil seine Znhorer wie blofse Naturmenschen
horten, aus eben dem Grunde, wie nach Forsters Bericht die Schoitische
Sacfepfeife die guten Seelen auf Tahiti in Entziicken setzte.
Ita cum pro quovis vivo motu extemae naturae et iiitemae, pro aflectu
igitur amoris, pro enthusiasmo prophetarum, pro bellico furore et poetico
ponerent deum auctorem (cf.de Theog. Hes.), quanturavis imperfccta fuerit
Thracum musica radisqne eorum sensus musicus, tamen inter eos Musae po-
terant nasci. Hae enim initio tantum erant deae Musices, qualiscunque ea
fuit, et qui cum Musica semper erant conjimcti, cantus et saltadonis, vel
potius usque ad Homemm unam tantum Musam sine nomine fuisse credi-
bile est. Deinde crevit numeras, at ita ut complecteretur tantnm deas mu-
sices (Mclpomeneri), cantus (Polyhymniam ) et jaZiaito/iw (Terpsichoren)
et si vis addere deam cantilenarum amatoriarum (Erato). Posteaquam cx
-
cantu, musica et saltatione in festis nata simt prima dramata, et his Musae
constitutae sunt dnae: et quoniam et a navigatoribus et ab agiicolis jam an-
tiquitus prima et radis aliqua sidemm contemplatio instituta fuerat, omnia
vcro, quae edocebantur, memoriae mandabantur et discebantur, carminibus
tradita erant, inter Musas etiam Urania locum habuit. Ita Clio, quia ma-
joram facta initio versibus- docebantur posteros. Sed haec omnia posteriua
accesSemnt, Musae aut Musa antiquissimis Graeciae incolis non erant nisi
eociae hilaritatis naturae hominum, in festis canentium et saltantium. Quare
si jam fucrant inter Thraces, nec homm sensum cultiorem probant, neque hi
Tudes eamm veneratores ipsas faciunt doctas.
De Theogonia Hesiodea.
Qnod inter tot popnlos et orbis antiqui et liodiemi ctizin est, nt ra-
dis quamvi et inculta hominum ingcnia de priinis i^cum ocigimbu& et pin-
cipii
70
cipiis jam cogitaverint et philosophemata protulerint cosmogonlca quanium-
vis ea rudia et incondita atque ab omnibus raiionibus philosophicis et phy-
aicis aliena, id niaxime apud aniiquissimbs' Graecos locum habuit. Multo
aane mythos cosmogonicos aetatem eoium mythicam protulisse oportet at-
que, cum omnia ciiltioris ingenii initia in poetarum vel potius o/rfai mani-
bus^essent, multa habuisse camiina, quae rerum generatanam historiam ex-
posuennit, tametsi qui serius in hominum manibus erant, libri cosmogonici
Thaniyrjie, Orphei et E.umolpi et Lini, ne umbrae quidem fuerint deperdi-
toruni camiinum. E poetarum deinde manibus quaestiones cosmogonicae
venerunt ad philosophos principes, inde a Pherecyde Syrio, iieque hanc so-
lum
primam materiam primunique caput, quod per longum tempus pr^ecipue
niultique eomm, ut videtur, nnice absolvebant, receperat philosophia a poesi,
8ed et ipsam retinuit ejus enanandi et cxponendi rationem mythicam, lin-
guam atque prosopopoeias, imo ipsam poesin. Namque Xenophanes, Parme-
nides aliiquc cogitata sua et placita enunciaverunt versibus: distinguuntur
Hiodo
omnium fere philosophemata ab antiquis poetamm, ut pro generaiio-
num
historia dederint quaestiones de priaiis rerum elementis, pro cosmogo-
jiia
cosmophysicam.
Jam valde probabile est, ex illa poetamm aetate et hodie nobis super-
esse
reliquias antiqui alicujus ioiioZ, servatas nimimm in Theogonia Hesiodea.
Saltim hoc pro certo haberi potest, ejus carminis argumentum multo Hesio-
do
antiquius fuisse, quoquo ille tempore vixit. Ipsum enim hunc poetaiu
jam
aUenum fuisse a vero multomm mythomm sensu, iisque non multo me-
lius ab ipso, quam postea a Rhapsodis, intellectis, alium saepe dedisse colo-
rem et
tenorem, atque ornamentis et additamentis aliter eos edidisse, quam
factmn
esset, si genuinam mythomm naturam et indolem potuisset perspi-
cere,
facile animadversu est et recte observatum a Heynio. a) cf. infra. lam
quis antiquus ille poeta fuerit, auctor philosophematis, qtiam longe hoc re-
cedat in aetatem mythicam et poeticam, nemo sciat. De Orpheo noli cogi-
tes cmn Tiedemanno. Saltem Homerum aetate superat. (cf. infra.) Quid
. vero?
)
Comment, Soc. Goett.de theog. Hesiod.
p, 135. Qaid? quod mihi admodum pro-
babile fit,' poetam a midtoruiii myihorum, qui notiones jihysicas complectuiiturf
enit ec iAtelligemut .uie alieaumi saltem de fAbuljg.-um causis son cogitasse.
^ii*
7t'
yero? qnod multis vlsum est, non unius ejusdemque antiqui
po#^ac
cogitata
per totani Hesiodi theogoniam continuari et perduci, sed singula'
philosopnema-
tis partes a poeta e diversis eollectasjet in unum carmen es<*
congestas,
idque
pbeticum tantum neque etiam philosophicum exhihere
ffwn^^ ut dicere liceat.
PlacuithocHeynio, h) Hermanno b) et aliis, at
itasehabere,mihi
non poiui per-
euadere. Utique non agnoscere non potui unum aliquod idemque antiquiu
philosophema, ab uno eodemque poeta antiquo profectum, id modo multis
addi-
tamentis auctum et intemiptum, sive ah Hesiodo sive a rhapsodis,
qui tamen,
cum spnsus mythorum genuini intelligentia carerent, se turbare illud
intelligere
nori potuerunt. Qam sententiam si proferam nunc in medium adeamque
dispu-
tationem hanc de sensu theogoniae Hesiodeae itistituam, ne plus audeam,
quam
plurimi eorum, qui copiosi disseruerunt de illo carmine, vix vereri debeo.
Auda-
cissimi enim inter illos fuere atque, uhi solae valent conjecturae, posterius
quae
veniunt, timidiores reddi a prioribus observatum est. Praetermitto autem fre-
quentis numeri scriptonim opiniones de sensu theogoniae, quibus omnibus fa-
cile careat, qui praeclara Heynii opera utitur, si vis excipere de la Barrii com-
mentationem. Caeteros me evolvisse poenitet. Sed antequam ipse carmen ex-
ponere adgredior, quaedam praemonere liceat.
Primo constat, antiquissimis Graecis univevsam nattiram singulasqnc natu-
Tae partes vita animaque visas esse praeditas, et ubique a daemonibus incolis
occupatas. Ubicunque enim videbat motum, ibi vitam constituebat rude homi-
num ingenium, ubi vitam ihivivum aliquod, quod ^tif appellabat aut ri ^ttn:
^
, .

quare
'i
b) 1. c p. 134. 136. 154 HM-m. comp. Mythol. T. I.
p. 27. Apponere liceat Hermanni
verba de cosmogoiiiae principio : Hesiod hat vier Grundursachen aller Dinge. In-
dessen scheint er hier gar nicht philosophischer Dichter zu seyn, sondern blos
Dichter, der seine Ideen, aus nuelirern altern philos. Dichtern, deren jedai- ill>er die
Entstehung der Dinge sein eignes System hatte, sammlete, sie unter einander ver-
band und ohne alle Rucksicht auf Philosophi?, blos ziim Vejgnfigen, in seiner Ma-
nier bearbeitete. Denn einige altere Dicliter Ieite(ep alles au dem Chaos her^
andere vereinigten mit dem Chaos noch die Nacht, den Erebus und den Tartarus,
ohne die Erde zu erwahnen, noch.andere liefsen aus dem Chaos die Erde und den
Himmel entstehen, alles flbrige aber diu-ch denAmor vollendeu.
Sed oHia novic
illos poetM ? An siuit Oi-pbici iUi, ^uos vidimus ?
\ _
*- .
' - . I ' - -
.
_

<jnarc rectistime in Cratylo ^tit derivatur a ^iiif, Arbores igitur, flumina, mon-
tes, prata fontsque non sola illis corpora videbanlur absque anima et sensii,
sed omnia credebint inculta a personis divinis, quibus tribiiebant orania in illi
eventa et phaenomena,
eommque vitae, quod motus, enicacitatis et viriumcon-
spiqiebatur, ut adeo illae laovevent undas, agitarent nubes, omnino dirigere et
a^ere
crederentiir in unaquaquc naturae parte, quae nostro jam sensui a legibus
naturae
pkysicis et mechanicis pendere videntur. Itaque coelestia corpora, quo-
niam
mutare locum et moveri conspiciebantur, a deo currum eqiiis junctum
regente
vecta per aerem visa sunt et retineri, quoties et equi et ipse deus fessi
quiete
indigerent: venti videbantur spiritus daemonum, quos post extremum
tenae
finitorem babitare credebant. Quare factum est, quoniam ubique natura
\'ivebat,
sentiebat, imo volebat et cogitabat, ut omnes in illa mutationes visae
sint
actiones vivorum daemonum sponte, ex arbitrio, voluntate et consiliis na-
tae,
quaeque uni naturaeparti ab altcracontingerent, daemommi erga daemone
benevolentes
aut malevolentes animi. Itaque cum universa natura cogitans
quid esset
simulque Jivt/ium, atque eorum hominum ingenium menti^ faculta-
tea
eximias
atque prudentiam in nexu poneret cum facultate praesciendi futura,
ac ubi illas
animadverterat, ibi et banc esse exspectaret et vice versa, a naturae
mente
divina sive daemonum ingenio, humano majore, fiitura se posse compe-
rire
opinati unt illi homines ideoque ex naturae phaenomenis petierunt omina,
velut
prima auspicia ex avibus capta sunt, quia hominem incultum et arte, qua
nidos
constnierent, et astu qua aiimenta compararent atque evitarent hostes,
adeoque
ingenio antecellere videbantur, cum ille, quod in animalibus vocatur
Runsttrieb
et caetera, quae instinctus dabant, cum ratione, consilio et pruden-
tia non
confundere et comrautare non posset, accedente quidem vero multorum
animaliiufn
tempestatis praesensu. Imo naturae homo, quem appellamus, ubi-
que
terrarum
facile huc inclinavit, ut sola ra t^m irifttxtu existimaret inig it^gi.
irov, id quod tot populos ad animalium cultum, ad lapidam adeo, peliium ligni-
que
frustorum
venerationem duxit.
Qui rudior hodiemarum harbaranim gentium fetichismua, etsi nunquam
inter
Graecos
fuisse rideatur, tamen levior quidam et apud ipsos obtinuit, qui
eat idem ille naturae cultu. Sed vel is mox desiisse videtur. Etenim Graecoi
Tum dii antea naturae daemones partiumque ejus singularum incolae, arcte sin-
gidis suis his ditionibu3 et quasi imperiis adstricti atque in ii5 tantum culti ac
con-
75
conspecti, mox separati sunt a naiurae paitibus, quas regere et incolere vide-
banlur, extra illas agere et vivere, per se esse personae atque ita Imperare
diis et hominibus coeperunt, ut, quae agerent, non declararent phaenomena
et eventa in illis, ut, inquam, ubique locorum efficaces se praeberent neque
a ditionibus potestatem et fficacitatem vel mutuarent vei mutuatam in iis ipaii
ostenderent. Quamobrem ex o inde tempore multorum deorum, ut natu-
rae daemonum, notio deleri et exstingui ex animis coepit et aoli moraliura
aut clvilium reium antistites facti sunt, regesque vitae humanae pro rerum
naturae gubematoribus. Magnus deinde novorum deorura numerus proccs-
it, qui nunquam fuenuit naturae <laemones, illeque numems auctus esl,
prout augebantur vitae humanae artes et industria, aut antiquionim saltem
deonim vel muneribus et functionibus vel primum notionibus, quibus natu-
rae daemones erant, illae additae sunt. Multis vero horum, mutata quamvis
omm numinis notione et signiiicatione, mansit jiaturae ua pars et xlitio an-
tiquitus occupata. ^, ^^ .
niliilominus tamen vel hinc inde novae remm naturae jusque partiuna
et phaenomenomra prosopopoeiac sive personificationes factae t editae sunt,
sed aUler ac olim. Antiquissimi utiquc Graeci natinam personis viventera
revera conspexerant aut cogitaverant, onuiesque ejus generis prosopopoeiae
phis quam poetice exstiterant in mente illorum, ita ut falsum sit, quod pro-
didenmt mythomm interpretes, ejus aetatis honiines, quonlam verbis propriis
notionibusqne abstractis indigurint, ad personiiicationes confugisse et elegisse
prosopa, ut eriunciarent physica cogitata. 5eriore contra tempore, si viva ad-
huc in scenam prodibat natura in fabuhs, atque pro ipsa nattn-ae parte me-
niorabatur daemon aliquis aut persona, sola hoc poetica ratione factum esse
apparet, ex poetamm quadam conventione, q^iae constituerat ev/ufioXiKiy,
artis
opus et quae nunc imitabatur antiqua majonmi symbola, quibus ut elocuti
cssent, exegcrat ipsa naturam -conspiciendi et cogitandi ratio. lam vcro qua-
lem dicas symbolicen carmini Hesiodeo inesse, genuinam illam, quac nata
e natura et indole mentis est, an serionm hanc poeticam? Si me velis au-
dirc, poeticam esse credas, quantumvis antiquus fuerit
philosophematis
aucior.
Utracunque vero sit, natura Jiasceiis in cosmogonia non aliter vivit,
aeit
et
senlit poetae, quam ^vivere, agere et sentire ipsi videmnt Graeci natatn^
Kaniie analecta, K.
qua
3.1^1,^:^.-4^* ^-:*:'
--^'fiMiiilrr'--''-^'^-'^-*-
qna circnmcTati erant, atqne 'omnes igitnr mundi partcs, qnae "prodeunt et
gignuntur ex Chao, personae et dii snnt, qni agere dicuntur, quae nos eve-
nire dicimus, gignere, quae fmnt unum post alteiTjm, et procreare, tamquam
pater et mater, nova mundi corpora, quae, quasi sint amplexuum pignora,
in lueem prodeunt nt filii filiaeque, ut adeo mundus se ipsamet quasi pro-
creasse dici debeat. . Ila etiara fieri debuit, cnm mundi corpomm natonim
eries efTiceret ea lingiia deonini generatoriim lineani, ut idem esset Theogo-
nia ac cosmogonia. Sed altera tanien r.atione inter utramque distinguenduni
cst. Diversi enim dii sunt nalurae illi daemones cosmogdnici iique cultus
populi, qui efficiunt Jovis syste?fia, vera numina et inter Graecos antiquitus
culta multoqne philosopbemate antiquiora. Complectitur nimirum et hos
cosmogonia Hesiodea, ac in scenam producit, posiqnam rerum natura ex
Chao emersit, omnibns mundi partibus eo perfectionis perductis et absolutis,
ut ihil desit, nisi ut babeat deos, qui nunc absolutam renim naturam re-
gant et guberneiit, quisque sua provincia, quam dudum addixerant religionis
populi dogmata. . Succedit igitur nunc mundi creatlonem deorum generatio,
cosmogoniam theogonia, ita hac illi attexta, ut naturae daemones cosmogo-
nici, cum itidem dii sint, atque quod posterius prodit ab antecedente aliquo
genitum dicatur in cosmogoniis, deos religionis, Jovem cum fratribus et so-
roiibus, proCTcare debeant: id quod neutiquam poterat oifendere religiosas
comm hominiim opiniones, cum multo ante de connubiis deomm dearum-
que naiTalum esset in myLhis, ipsique Jovi larga proles adscripta: ergo ut
genuerant filios filiasque, ita et ipsi geniti esse dici poterant: imo deomm
patrem Cromim jam dedisse mythos populaies credibile est. (cf. infra.)
Ita
vero inde a philosophematis tentpore Graeconim dei sortiti sunt avos,
proa-
vos et majomm prosapiam, quam antea non habuerant in religione
populi.
Quae sl ita sunt, veterem cosmogoniam longe breviorem fuisse oportet
atque aetati, qua excogitata cst, sic niagis consentaneam. Nihil autem cre-
elibilius, quara ipsam ejus loquendi et de rcbus naturae exponendi
rationem
largiovls tractationis copiam dedisse sequentium teniporum homiiiibus.
Fece-
nmt utique illae renrai nalnralium prosopopoeiae, ut mox a vero
poematis
eensu aberraverint, omnesque eos daemones, quibus genitis naturam geuitam
fuisse volnerat poeta, pro vcris diis habere dcbuerint, qr.oniam non aliter de
eis quam de Jove, Neptuno cacterisqne Graccoram diis lociitus erat poeta,
adcQ-
^' I
.
'.-
75
a^coqne eiiam pro anliqiitoribus tniam hi, qiios Gi-aecia aclhnc colebat, ciim
eomm paUes-et avi essent in carinine. Qiiid igitur? qnod clebuernnt qnae-
rei-e, qnare necjue Uranum nec Uriareun), ncc Gyen et Cottum, qnarc nec
Phoeben nec Theiam tleos deasque colimus, sohque Jupitcr et fratres cum
sororibus, filiisque et filiabus imperium et Olympum teneat? Quod si quis
quaerebat, facile incidit ui hoc, ut unam deorum generationem alteram re-
gno depulisse proderet, Cronum igitur tnini fratribus Uranum, Joveraque simi-
liter Cronum, atque, hac opinionc in nijthos cosmogonicos illata, philoso-
phenia imnmlatum eaque mutatione q\iamvis simpHcissimo modo expositum
est a secundo poeta, sive is fuit Hesiodus, sive aetate Hesiodo superior.
Hinc igitur factum est, ut daemones illi cosmogonici, sicut reUgionis dii, ap-
pellati sint ^.aCKtis sive Wxtk atque muntli imperium tenere dicti, fllios ti-
inere, ne rcgno se privent, tyrannos agere in prolem, eoque ipso copiam
dare, ut seditionera moverent fiiii. Talem igitnr si vides i^ tertio deorum
systemate, Jov'S pulo bellum contra Cronum et Titanes, nunc non jam con-
fugere debes ad vetenim interpretum explicationem allegoricam, quae Tita-
nomachiam fecit elementorum pugnam et seditionem, etsi eo cosmogoniae
momento rebus creandis fniis jam sit impositus et absohita omnia.
-
Nullas
quippe notioncs physicas complectitur Titanum pugna, sed solummodo nunc
tle sumrao deorum principatu agi apparet.
Eidem poiTO illi de rebus physicis exponendi raiioni mythicae alins quo-
que generis additamenta, quae mythos inferunt ui philosophema aHenos et
Baepenumcro vaide molestos, merito tribuas, quamvis, quae debeantur Hesiodo
et quae rhapsodis, vix liistinguas. Quippe cuni utrique jam a sensu antiquo-
rura
mylhorura alieni per totara theogoniara solam deorum genitorum
enuraerationem suspicarentur, facile iis poiuit placere, ut si quos deo-
rura, apud poetas vulgatorum, deesse viderent, his numerum illorum
augerent et explerent, aut quoniam vereri non poterant, ne turbarent poe-
matis tenorem et sensum, multos de genuinis dcomm generationibns mythos
copiosius exponerent, quam philosophematis ratio poscebat: ut fabulam de
Hecate, nisi haec tota aliena erat. In alium vero censum veniunt, quae nia-
gis canninis quam philosophematis interpolata dicas, qualia sunt in Musarum
invocatione, ad taedium usque producta a Rhapsodis, et aliucl quod super
centum complectitur versus, a nemine, quod miror, adhuc notatum. Utique
K 2 mul-
:'-;r
:;!.. :^<,^
^-W^L^Mia^ L-
'
r
tnultas mutationes, multa mala memorabile hoc poema passum ese, maxime^
quod videtur, a rkapsodis qui Flatonis adhuc tempore id declamare solebant,
levissimus docet conspectus. Neque etiam vestigia desunt, varias quasi ej
editiones fuisse apud ipsos Veteres> ^Jam d^que ad phiiosophemati seneui
xplicandum. progrediar.
Nemo ane, qui Graecorum deonim naturam perspexit^ exspectet, ab
Hlius saltem temporis homine, ut deus aliqnis totius conditorem mnndi agaC
in historia cosmogonica, velut Hebraeorum Jehovah: quod ut fieret, Graec
bomini non potuit in mentem venire. Eum vera locum explere poterat
ipsa natnra, quae vivebat atque se sibi ipsa creabat eo modo, ut dixi, quando>
prima data erat materia, Cbaos, puto, inconditum, quod continebat oraniunx
remm gignendarum initia. At vereor, ne nostri poematis Chaos male intel-
ligamus, nuUa certe aucioritate nisi, si mundum indigestum jam in eo ad-
foisse dkimus. Hesiodi saltcm verba nihil ejugmodi enunciant: c)
"Hj-ei ftiv Ttgiriar 'Ktios yhtT, mTiig tirurit
Teit igvffrtffiot x, r. X. ,
'
Ne omnes quidem philosopbi antiquiores utrum illo sensu ceperlnt Chaos,
an alio, incertum est et ipsi Veteres disputant: multos noii fecisse certum-
Persequamur vofabuU notionesr
Priraum apud ipsiim Jlesiodum notat jjartem syatii ohscuri et vaaii,
quod sub Terra esse cogitabant Veteres Theog. 8'4- et 700, sicut apud Plat
Axioch>
c) Breviu ea exponerc, quam par erat, Wolfius fam senslt : quod cadit in univer-
9um cosmogoniae initium. Nam multa loca a serior^m manibus esse contracta,
Tidebimus infra, ut multa contra protiacta sunt..
y
77
- -
Axioch. eiytrrai irgis 'Efiyyiuy itr^^Efifiot xai Xeiot iix TugTKpv et Valer. Flacc. Ar-
gon. I. 831 II- 86. V. 96. VII. 402. cf. VirgiL Deinde vacui notionem com-
plectebatur vocabulum. Nam Aristophanes, philosophiae Socraticae inanita-
tem et vanitatem inisurus inter tres ponit deos, quos Socratem venerari
prodit; Nub.
423,
"ASLs rt Hi yofiitts ^iSv ovityK, X^ rff ifiuif ri XW tovtI jmk' ts N
<fit\stf xeci rXdrTtiyf rgi ruvri,
et ASrem intelligit, recte monente Scholiasta.^ Nam Socrates in Aere pendet
-enmque indigitat demonstrativo rovrl. Etiam v. 627. cum aere synonymum
est, cum jurentur philosophi per Chaos, per spiritum et per Aerem : (m rir
*hyiiyivy, 1 To XeTof, ft roy 'Afpa, quae omiiia idem volunt, nimirum inanita-
tem philosophomm.^ Adde aves 191, ubi itidem est pro aere, in quo Ave
mijem condere voluntr . .
OvTint oray ^vamtiy a3'^Mo/ 5tt7r,
Hf
f*}!
(pogoy (pigiDaiv v/u7y 01 i^toi, v
A< T?r KoXtUt Tljt K^OTflUf Kttl TOV XctOVP
Ttiry fufgittr rijy xyiiraay ov fioipgiiaxTt,
Quo loco Scholia laudant fragmentum Jbici: ttorurutjt iv uls^gtif XwrA.
Sunmia denique Khodius in Ala idem declaratr
,
- iriy^ oatt Vgitif
X'eM' rr,
Proinde Hesiodeum Chao5 credi posset esse Epicureum, qui philosophns
Chaos Inane sine termino dixit, niminim spativm obscunim et vacuum, quod
rerum initio fuerit, muij(Jum futurum complexurum. Ita loconim
inferorum
'X.tiot, ut jmrs injerior prisci illius obscuri et inanis spatii, postquam terra in
lioc medio posita erat, atque ita inferiore (obscuro) et superiore (claro, Coelo)
hemisphaeriis effictis, ab antiqua sua origine nomen retinuisse apparet, d) Quo-
modo
d) Chaos autem et Tartaruf olim singiila. eaque ttniversalla loconim infetorum no-
miiia fuisse videutur et postea denuim, cum ex singulis Graeciae terri in uuani
eandeiQ-
iMs^ ~jidt:i^-
78
modo plurima philosopliorum pars cepevit Chaos, nos fugere dixi, at ecce
Sextus Empiricus idem ilhid spatium esse iiiane prodit, nec id auctoritate
propria : (piiai
yg
Xor toi' riaof <io rou
x^lVf"'^''
>fvToy i7ttct r^t h w-y yiyo/uhuy
PyiTh.
Hjrp. III. cap. 6. add. adv. Phys. Ub. X. cap, I.
p. 635. tffny tcgu tteU
rOf ty {> rt ylyviTai, rtirteTiv rixos, o'i re xx\otioi xai r o^. iiotxoff/niiireufTis
gxi"
rwy nKvruv vxi^iyro roxoy. xtfyTiZ^iy og/joibt, 'Hiioios ittCpwyijaty 'X.oios Xiymy roy p^m^ri-
xi ruy 'oXuv roitov. ftfj virtxiiiuiyov ycif
rovrov ovri vtug ovrt ri \o77C rm artixtiify ovx
av(AMs xoa/uos iivyxTo avartjvxi. Praeter hunc aUus est ejusdem scriptoris locus,
imde
philoaophos de.Chaus Hesiodei natura ambignos fuisse manifestum egt
et hos quoque locum antiqiiiim r{UToyoyoy aut inane spaiiura intellexisse. Item
Piato, cujus tamen ipsius locus mihi non in promiu est: dabo quae Schol,
ad Hesiod. p.
2l^.O. referunt : Hkiiruy Xot Ttpiyitx^ (^vaiy Xiyu, SC yxg rortoy vxoarij-
axa^ai, os iixtf! rovs iis atvroy yiyyajuiyovs. Vana caeterum Schoiiastae derivatio
9gii T
x""^"'-
verior est a >:/nii, qua denotat hiatum: quamobrem multi ut
synonymo
utuntur
x*'/**''''
ut in Orphicis Simplicius ad Arist. Physic. 1. 1.
cf. Festus: unitatem hiantem et in jjrofundo patentem, atque Tartarus (quo-
cum Chaos synonymum esse vidimus) saepe
x*"/*^
vocatur, etiam apud He-
eiodum.
Denique si ipso Hesiodi loco pro una alterave parte velis decidere,
pro sccunda intcrpretatione potius decidas. Namque si dicere voluisset,
Chaos
totius mundi partcs continuisse, easque igitur ex illo natas, aliter se-
quentia
proferre debuisset, quantumvis brevis voluit esse poeta, atque eadera
brevitate
potuisset: cf. Wolfii verba : Caetera, qiiae cum Chao appellantur,
Terra,
Tartara et Eros non sic intelligas, quasi unum x altero vel omiiia cx
jirimo Chao progenita sint. Quod si hoc vojuisget, certe aliter elocuius
esset vates.
Ergo initium rerum sine ptima foret mareria, eaque igitur nunc demum
debcret
nasci in spatio vacuo et obscuro, sane absque auctore et conditore,
quem dare non potuit Graecorum theologia. Neque hoc valde mirabile est,
quoniam
quarumque aetatum et teiTarum homines, si ea de re aliquid
po-
nere volunt, cum arbitrio quodam et absque ratione sufficiente decidere de-
beant,
eandeniqae confluxerint, denotasse eonun singulas partes. Attamen vel uuuc pro
locis iaferis in uniyersuin dicuntur.
75

lieant, qnod Tecidnnt, ciim causaram finem non actmittant mcntis liumanae
leges et conditonmi qniclem poscant conditorem, sed hujus iteram auctorem.
Itaque haec Graecorum cosmogonia non complecteretur enianationis (einfr
Entwikliehmgsgeschrchte) neqiie Hebraeorum mundt creationis historiam
(Schopfungsgeschichte), sed proderet quod dicas historiam natormn (cine
Enistchungsgeschichte). Sed idem est, in expltcandis sequcntibus utro seusu'
capia Chaos, ego seeundo capio^
Quod si mundiis primo nasceiis expletunis erat spatium ilhid inane, qnae
mundi pars prima in Chaos prodire poterat et debebat aha, quam
Terrarum>
orbi.t? utpote qui pro ejus temporis notionibus cosmologicis totum fere-
mnndnm cfficicbat, atque in cosmogoniis igi-tur basin quasi reliquis debebat
{fare, quac gignenda et creanda erunt. Nam de majoribus aut aeque magnis
hi coelo inundis nnlla adhuc notio erat: coehimque ipsum pro terrae tantum
habebatur tegnmine, cum ipsa tena undequaque finfeni habente. lUa igitur
prima naseitur, ntiquc medium occupans spatinm inane, eoque hoc in duas
dividens paites, quarnm nna hemisphaerium effecit snperins (Coehun vacuum-
que sub eo- spatium), altcra inferins, qnod idem vacuum, at obscurum, erat.
Tartara puto, quonim ergo fundamenta pariter remota eram a terra, (quae
orbis speciem habere credebatnr: Erdscheibe) ac superioris hcmisphaerii
finis (coelimi). cf. Theog. 720. et Homer. add. ApoUodor. I. 2.: ubi notus
locus de incude a Coelo in Ten^a, 'de Terra in Tartarum dejecta. Simulat-
que igitur Terra medium occupabat spatium inane, Tartara formari oportuit:
quare post terram nascuntur loca ihfera v. iry'

irg., inter quae et terram
quod medium erat vacuum et obscurum hemisphaerium, non solnm ipsum
Biagnitndine aequabat atterum superius a Terra usque ad Coelum, sed eonim
etiam solnm eadem amplitudine cogitari debebat, qua erat teiTae superficies,
cum ornnes teiTae incolas, ipsam post mortem iistlem ac in vita negotiis
pccupatos, caperet. Terra deniqne ipsa super Tartaro pendens columnis ful-
cita, in Tartanmi fumio positis, cegitata esse videtur: de qua re alio loco.
Simul cnm Terra et Tartarfs nascilur Eros (v. 120. sqq.), miiiime iile
Aphrodites llUus, quamvis ornatus Hesiodi aliusve poeticus hunc jani prodat,
verbis : vyTm t Kv^fuitufy. Amorem multos statuisse philosoplios in rerum
gignendarum initio, etsi diverso fere sensu ab Hesiodeo, supra monui. Qnit
vero
'"
' "' ^* -*- '-^
--^.
":
-i/-'_:
"'"'
-
^^'aaii'', ii
-
,.--^j
'--
:
-'_'-*.
8
,
'
rero notione -valeat hic, non tlifficile est cojijectii. Nimirum cum, nata tcrra,
omiiium rerum gignendamm quasi scena nunc jam habeatur, atqui omnia,
quae nascentur, actura sint personas et ileos, satos unum ab aitero, amante ct
amplectente deam deo, velut Jovem caeterosque deos Graeciae veros amare
deasque amplecti jam ante pliilosophema tulerat opinio, amoribus et amplexibus,
ut aliorum deomm atque liominum, ita homm daemonum cosmogonicoruman-
tistitem et auctorem jam tribuere poetam oportuit. Universa igitur de rebu
physicis
eloquendi ratio poscebat Amorem in cosraogonia, at ita, quod videtur,
ab Hesiodi
auctore receptum, ut amorem in daemonum illomm corde excitandi
vim
minime denotaverit et declaraverit vim" aliquam associandi et jungendi iu
materiam,
tametsi haec eadcm cum -tlaemonibus sit: mimime igitur est allegori-
cum
aliquod prosopon ivyytus physicae efficatricis in l'Xi', ut seriomm philoso-
phomm
Cupido, sed merus deus est, absque omni notione cosmophysica. Cu-
pidine
igitur nato, amplexuumetAmorum antistite, amores et connubia initium
capinnt. Primo Chaos progignit re3i/m et Noctem v. 124. JUe fuit persona
obscuritatis Tartarorum (ci. inha'), haec iiocturitae supra terra, tamen, ut ille,
habitans
in locis inferis et indeqtiavis nocte prodiens postextremum teiTae hori-
zonta,
quandoDieiDea, nocte incipiente, revertitur in unum idemque ilhid cubi-
culum,
quod deseruit Nox desinente die. vid. 746.
Utraque igiiur persona a
Chao
progenita esse poterat dici, cum quasi reliquiae essent priscae obscuritati
spatii
inanis, cujus pars fuerant et vel nunc manebaut. Tartara, qupmiii ob-
curitatem
notabat Erebus et Nox incola erat-
; .*
Peinde ad altemm, ^uod siipra terra est, "hemisphaerium progrediuntur ge-
nerationes. Id obscurum adhuc, ut inferior antiqui Cliaus pars, nunc prinio
luce
perfimditur: nascitur Hemere, diei dea: praecipuum Certe et primum, quod
fieri
potuit et debuit in locjs superioribus, antequam reliqua excoli poierant.,
Quoniam
praecedens in cosmogoniis pater estsequentis, & Nocte genita dicitur.
dies, qui sequi solet post illam; deinde, quoniam et dies habilat in locis inferis
indeque
prodire quovis mane credebatur, post extrenuim terra^g finitorem pro-
grediens,
(vid. Theog. 1. c.) ibi uatus esse dici debebat et nunc primo mane
inde progiessus : quare Hemere filia et Noctis et rebi est, utriusque hemi-
sphaerii Obscuritatis. v. 1 24-
At quo pacto Dies jam Jieri potuerit, cum Sol
nondum sit et post aliquot demum futurus sit generaliones, si quis quaerat,
Diem a Sole non pendere, ut quovis mane, ita primo visura esse Graecis oramm
mari-
/
-k*^t
.
itiaritlmanim incolls, et hodiernls aliamm gentium ita videri cogitet. Dlera
enim posl horizonta ex Tartaris prodire credebant illi, Solem contra ante extre-
mum teirae linitorem oriri ex Oceano, fliivio, quem universum orbem terrarum
circumflnere opinati sunt. Ergo cum Diem quovis mane jam conspicerent,
quando Solem adhuc in aqua demersum latcre credebant, utpote aliquot hjoraa
post primam diei lucem provenientemj diei lumeii a Sole emitti, ut nos, credere
non poterant. Eadem ex causa Aurora, non filia, sed Soror Solis appellata cst,
utique quoniam apparuit, cum sol adhuc esset in undis.
Cum Hemere simul nascitur Ather ejusque frater est, et vel habcndus pro
summa aeris regione, quae muic apparuit, cum nasceretur dies, adeoque nasci
dicitur cum illo, vel pro rtcre, qui nunc piimos ventomm matutinonim spiritus
immisit terrae aqua inundatae nebulisque et vaporibus opplelae: hactenus No-
ctis et Erebi lilius, cum aer et venti post horizontem nasci, ex locis igitur infe-
ris provenisse viderentur: id quod ipsi philosophi seriorum temporum opinati
sunt.
Die nato, apparere Coeliim debchat, quod adhuc fuerat obscurum. Habc-
batur autem Uianos apud Graecos, ut apud Oronocenses pro tegmine terrae ar-
cuato, quod undequaque eum magnitudine aeqtiaret, (ra Si roi nourot /ut iyiltce-
To 7o-( l<nirji Ov^uviv ucTtgitv^ , (V /h rj!< vayTce xaXt/VTo<) atque demissus in oras
ejus extremas undequaque orbem tenanim finire credebatur : quam opinionem
proximi cujusque flnitoris species optica debuit producere. Coelum ergo terra
exsurgere ut in proximo horizonte videbatnr, ita in extrerao credebatur: (cf.
Theog. 730.)
nasci igitur e teira Terraeque fdium esse Uranum prodil poematis
auctor. vid. Heyn.
p. 159.
Jam Tartara sunt sub Terra snperque ea Coelum, Ather et Dies : Tiunc ad
ipsam ten-ae superiiciem excolendam veniunt viccs. Adhuc ea fuit rudis, sine
cultu et aqna inundata: quae deinde sensim siccatnr. Quo tandem facto, ori-
'
untur nuiria, quae antea dici nOn poterant, quum unum mare tota terrae super-
ficies efficiebat, et montes undis emergunt. Utrommque auteniTerra mater est.
V. I3l' (v
^^ x*^ irgvycrov IltXaj^Of TiKi lliyroT eirtg (fiKirzTOS, uvrxf fntir* Ovatm
fUCKgX.')
Kaune analecta.
Quatt
,V'
-j '
(;;vvS'^.^^
85
Qnae deinceps sequnntur generationes, ad has perflciencTas, Terra
connnbia
init ciim Urano, mater ilaque cnm lilio : id qnod per totam cosmogoniam ha-
bet locum, velut fratrum aniores cum sororibns, patrum cum Gliabus, et desi-
derante eos nexu et serie, qua sequebatur una naturae partis generatio alteram,
ct admitlcnte ejus temporis sensn morali. Homo enim naturae, calidiomra
maxime climatum, non retinetnr horrore natnrali a tahbvis connnbiis et amori-
bus, atqui qua ipse est anirao, bono sive malo, eo semper et dii snnt, adeo ut
eonmi temponim theologia, quibus moribus fueriut homines, "edocere possit.
Erffo lou^^e ante philosophematis tenipus in mythis reUgionis vulgaris Jupiter
fuerat
maritus soronim Junonis et Cereris, Mars amplexus erat Aphroditen, ex
Jove natarn ut ipse etc. Recte tamen, mythos hos cosmogonicos antiquissimo
esse debere, imle colUgit Heynius.
IlHs vero gencrationibus e Terra et Coelo tam in terra quam super ea no-
vae et exeohmtur et profenmtur natiirae partes et corpora. Deinde, quod mmc
in universum
notaudi locus est, antiquiores quidam dii, qui extra Jovis systema
erant, sive sint culti sive mythis tantnm divulgati, intennjxti invenhmtur dae-
monibus, qui notiones physicas complectuntur t intermisceri autem debcbant
prioribus his generationibus, quia praecedeie debebant Jovis, quod deinceps
sequitur, systema, cum vel antiquiores vel parentes valerent deorum cultorum,
id quod in Cronum cadit et Rheam. Ita nalus est numerus Titaiium et Titani-
dimt, sex fvatrum tolidemqiie sororum, Oceani, Coei, Crii,- HyperioniSy
Jaueli et Croni, atque Tlieiae, Rheiae, Theminis, Mnemosynes, Phoebes et
Thetydis,
partim naturae daemonura, partira deomm-
Primum Oceano nato terra sortitur fluvlum. qui und^eqnaque teiramm or-
bem in extremis cingere oris credebatur, aplissime hactenus Urani lilium, quod
Coehim in terrae iines demissum nndeqnaque eam tangere opinabantur. In
Coelo aulem prodit Hyperion, himen primum, quod dabat calorem. Haud
dnbie enim is hac in cosmogonia est igneum corpus, quod hidigestura adhuc
necdinn
resohiluni in parres, Solem, Lr.nam et Anroram(qnae enim mox gigmm
tur ab illo), rude, ut est, assurgit in Coelo, inde a terra sursum elevatimi, nt
Sol: quare terrae liUus dici poterat, ut Sol Hcrcules in Orphicis. Siniili ratione
Coeus frater massa videtur ignca, imivcrsam slcllaviim materiem complectens,
quae postea, longius natura procedente et pergente in singuiis suis excolendis
partj-
85
parlibus, divulsae cx illa disperguniur iu coelo. Namqiie patr fit Asteriae i
eequentibus, stellaruui deae, quas Vetercs ignoas dixerunt, ut philosophi, Par-
mcnides, Xenophanes, Anaxagoras, Hcraclitus et aUi. Etiam nomen respondere
siguiticationi daemonis videtur, xi>k>s a forma vetere deperdita riuy : kxui, xxiu,
KHtf; xilu, vel ab horum xfnv aut xiUi ut xolrii a xt7v^i, oiios ab uilieiv, xolfayos a
Kff/iti,
xt^au, y.oinas a Xiinat etc. Deuique idem prodit connubium cum Phoebe,
eplendoris dea. Assiniile igitur continet mythus Ooci ac philosophema, quod,
iiisi fallor, mcmorat ApoUonii Schoiiastcs, ubi stellae urum initio raassam effe-
cisse dicuntur, quae in incude malleo tractata disperserit stellas in eoelo, sicut
fcrri massa scintillas. Jam ad Hyperionem et Coeum pertinere videntur Phoebe
et Tlieia sorores, utraque spleiidoris dea, e) ut Aurora soror ad Solem, et male
.
disjunctae sunt scriorum poetarum separatione fratrum Titanum a Titanidibus,
promiscue olini positis, prout rationes cosmogonicae poscebant. Connubia qui-
dem meunt iu sequentibus, Phoebe cum Coeo, Theia cum Hyperione. Nimi-
rura notare his personis voluit splendorem, quem praecessisse cogitabat lucen-
tia illa et ignea corpora, antequam sursum elevata sint in coelo, ut Avirora So-
lem : aut ipsum eorum corporum splendorem in separatas personas disjungere
voluit, de qua Graecoixun ratione mythica, effecta rerum et quod uos diciraus
Eigenschaften, seceniendi a rebus ipsis atque in personas mutandi sejunctas,
pluries erit notandi locus: apparet vero maxiuie in Oceaninis et Nereidibus, de
q.uarum natura jam recte judicavit Eustathius : f) deinde, ut hoc addam, et id
notabile est, unam eandemque rem reive, ut dicam, proprietatem et eftectum
pluribus, quam una, personis occurrere, quae sibi quasi synonymae sunt, at ita
tamen,
ut eadem ilia res idemve rei effectum diverso in quavis persona appareant
colorc.
Quaui obscrvationem iterum faciendum est inter Nereidum et Oceani-
narum
numerura, dein<le in multis ex Musis, etiara in Gratia, quam Aglaia et
Thalia bis fere exhibent. Alio loco plura.
L 2
Quar-
e) d Theia >ide Heyn. ad Pindar. Ejus loco est Athra apud Ilyginura.
f) In eundem censum venit Erebus, locorum inferorum obscuritas : ciii qnoniam in
Tartaro cubiculum ad^^ignatum erat nt deo et personae, serius hoc ipsum appelia-
tum est Erebus, et deiude positiun pro Tanaro -in universaui.
^aLis!ii,
84
Qnartns porro Titan Crius meKore lectione scribitur Kgiit, quam quae KftJof
est. Ita enim arietem denotat nomcn eoque respondet daemonis notioni, quae
illi tribuere videtur vim et robur, quonim symbolum aries universae fuit antiqui-
tati. Potentem nimirum et validum deum declarant tam connubia cum .Hry^
bie, potente filiaPonti
(jifiifiicyTos h (p^aiv B^ufiiy txovaf) quam proles: Pallas (vihra.-
tor), Perses (deletor) atque nepotes ZJXof, N/w?, KgTes t B/. Quid vero sibi vo-
luerit in cosmogonia ejusmodi signiiicalus daemon, conjiciendum videtur ex
Astraeo, tertio ejus filio, qui deus fuit ilijTguv, majon:m siderum, ut Hesperi
(v. 38i.) aut minorum signum componentium, quae adeo, ut insigniora, a stellis
distinxerat minoribus (iarfgts) diverso ^ab Asteria daemone, siquidem, quod
paullo ante nronitum est, omnia non omni nnmero sibi similia personis plu-
ribus et separatis Graeci producere solebant. Cum igitur usrg caeteris ma-
gis essent conspicua, mox eorum occasus et ortus observatus esse debet, hi
vero littorum incolis in mari et e mari fieri visi sunt: quare et ibi natus
dicitur Astraeus ex E.urybie, Ponti lilia. Sed quid aliud sidera e mari in
coelum quotidie tollere poterant illi homiues credere, quam vim daemonum
incolarum Immanem, qua et in altum surgere et in alto se tenere possent?
Quae causa est, ut muili antiquitatis populi Soli Deo pro roboris symbolo
addiderint tauri caput aut arietis (cf. supra de Orphicis), Graecis quidem
ejus loco currum equis aciibus junctum habentibus : at astrorum tamen dae-
monum et ipsum arietem appellavit Graecus poeta, et conjugem, maris nym-'
pham, multa vi praeditam elegit e fiiiabus Ponti.
Jam nascitur etiam Themis, Horarum mater, dea ordinis justi in anni
tempesta^am vicissitudinibus, (serius Justitiae): mox enim, natura proximo
deorum systemate omni numero excolenda, Horae filiae et Parcae ut munera
ineant et nascantur oportebit. Etiam nunc jam rerum memoria est: nam
deorum paremies nascuntur eadem hac daemonum generatione: quare inter
Titanidas posita est Mnemos^ne^ mater divinanim et humanarum remm me-
moriae, quam carminibus tradebant filiae Musae, quae proximo Jovis
syste-
mate gignentur: vel hactenus igitur mater, ut praecedente hoc nasceretur,
oportebat.
Deomra, inquam, pater Cromis et maier Rheia inter Titanes et Titani-
des sunt, uuUa sane notione physica adhaerente horum numini, sed e mythis
reli-
_f^v<-
83
religionis popularls desumtos illo in loco posuit poeta, quia praecedere
eorum
gcneralio tleljebat Joveni, Neptunum etc., proximo cleinceps systeniate
pro-
gignendos. Longo nimirum lempore ante philosophema conditum
Graecos
excogitasse aut accepisse deorum snorum parentes crcdibile est.
puaiido
vero nati essent, si quaerebant, hoc nescire debebant et Cronum eorum pa-
trem esse dicere i. e. Temporis deum, simili modo quo Orphicus primam
matcriam Chaos e Tempore natam posuit. Matrem autem deorum
debebant
commerciis, cognationi gentium earumque migrationibus, quae
antiquitus
oblinuerant inter ipsos et_Fhryges, apud quos liheia mater deorum
usque
culta esti Ita in mythis
g)
vulgata erat antiqua maris deia Thetys,
neutx-
quam cognata cum Jovis familia. Et hujus igiiur generationi locns
adsigna-
tus est inter Titanides. Denique autem ctijus sit signilicatus sextus
Titan
Jajjetus, incertum'est, sed itidem absque notione physica esse videtur
atque
reccplus e mythis, ubi pater est Promethei, hominum auctor, qui simul cum
Jovis familia regnante Crono procreabuntur. Ergo Japetus nuuc jam geue-
rari debuit.
His igitur generationibus deorum, Titanum et Titanidum, futurus
remnt
ordo tantum praeparatus estr mnndi futTira lumina, Sol, Luna, Sidera et
Stellae adhuc efficiunt singnlas igneas moles: naturae onlinis dea nondum
peperit Horast diversa mundi regna, inferi loci, Ten-a, Maria et Oceanus flur
vius adsunt quidem ipsa, atque Terra non jam aquae inundata est, at dii
singulorum >tiMTtt, nondum nati snnt, sed primum omnium parentes adsun^
Cronus, Rhea, Thetys, Oceanus, Pontus, sicut hominnm auctoris pater. At
iequente cum genaIogia omnia absolventur, et Terra praeterea habebit flu-
yios ab Oceano> ventosque ab Astraeo.
Sed
gj
FoTsan antiquis cosmogonicis, qu aquam rerum initium posuerint, adeoqueOcea-
xtiim et con]'iigera Thetydem omnium rerum patrent et mitrem. vid. (supra locum
Homeri.) Nunc vero haec poetae noitra non jam erat daemon cosmogonicus,
sed ileop sicut con]'iix Oceanui, qtiem fecit Titanem ut iilam Titanida, sed ita ut
Oceani generatio simut sit notionis pbysicae (vid. infra). Nam unius eiusdem-
que dei generatione et theogeniciun et simul cosmogoniaim locum iiiterdum ex-
pleri, non dubinm, ut Themidis. Thetys autem philosopho jam antiipaor dea
fuit, ut ejus daemones cosmogonici seTiofibus nomiuit>us dii videbaDtur anti-
q^uiores. .
Sed antea, post natos Titanes ct Titanides, Terra iterum amplcxus init
cnni Urano, tresque parit filios Cyclopes, Argen, Stero/jen et Bronten. Jam
quid his voluerit poeta, facile suspicatu videtur. Nempe quod ubique observari
potest, naturam nascentem ad normam redigi natae, Solem v. c, Aerem, stellas,
Diem ibi natos dici, ubi quotidie oriri et imde venire conspiciuntur, idem et
hic locum habere oporluit. Itaqtie Teiram non dudum ante Hyperionem et
Coeum n.itos undis sepultam, nimc vero humoribus adhuc, ncbuUs et vapori-
bus obtectam, molibus illis igneis ortis et super ea pendentibus, tempestates
movisse ponere debuit auctor : nunc igitur nascuntur daemones Tonitrn et Fulr
Tninum,h) parentibus Terra et Coelo aptissime positis, sed hae personae quoni-
am notabant tantum natm-ae phaenomenon et eventum, quod effectum erat ab
antecedente daemonum generatione, facta quidem ab iisdem Urano et Gaea,
oeparavit poeta Cyclopes a Titanum mmiero. Quamquam igitur, quod ex an-
tecedentibus sequi et evenire debebat, denotabant naturae phaenomenon, tamen
vel ipso-eo natura futuro suo statui praeparata magis excolebatur: ita enim sere-
nius factum est coelum, aer superior et inferior a nebulis et vaporibus liberatu*
atque tota rerum natura capacior culturae exactioris reddita est. Tum quod
Cyclopum
attinet naturam, immane robur, trucitatem et violentiam, quibus
oculi respondent rotundi et magni, i) ea omnia facile effecit tum fulminis et
tempestatum
hoiTor, cum maxiuie prima haec omnibus major tempestas, quae
universo orbi terrarum seilitioncs movebat. Caeterum ea tempestatis.personi-
iicatio
t) Fuhnen duae faciunt peronae, Steropes et j4rges, qui vulgo solum est fulmini*
epitheton, candentis notione. Iteruin igitur liaec niouet persouificatio, eandem rem
duabits vel pluiibus esse personis curaulatani. Caeteium et hoc credibile est, Ful-
minum et Tonitru prosopopoeias Cyclopum nomine jam aute plulosopliematis
uctorem in mytliis evulgatas Tuisse, llimirum iilos ut ministros Jovi fulmen fa-
bricantes ; nec vice versa e pliilosophemate transiisse iu tkeologiam, siciit aliot
quosdam daemones cosmogonicos, philosophemate per universam Graecam promul-
gato et decantato, passim pro diis cultos esse, saltem pro diis habitos, non abest
a verisimilitudine, si Pausaniam evolvis. Attamen, quod supra monui pluries
factum, vel ita in cosmogonicarum generationum
_
teriem soia sua physica notione
;
Cjclopes recipere potuit auctor. cf. not.
.i) Hos enim nomen voluisse videtiir, tinum in fronte oculum KuxA.orc^)f v. 143. ex-
tricante seriorum soUertia, quod judicat Heyuius. Versus saltem sequentes v.
144,
et 45.
suppositi suut, ctua repetant autecedeutia. vid..W.oIf. ad. b. I.

%' <
'
-
'
"
.'"'
87
ficatio assimilis Illi Vulcanorum Sieiliae, Thessaliae et Campomm .Plilegraeorutu
in Pallene.
Cyclopibus deinde addidit poeta hatres -Centimanos, itidem violentos et
immaues : quod declarant centum manns, roboris symbola, velut Dianae Ephe-
siae ubera numerosa notabant masnam nalurae ubertatem. Capita quidem quin-
quaginta hoc sine siguilicnlu snnt, tanto nunicro salummodo nianuum numero
respondcnte, sed idera vcUe videntur nomina Briareus (a /3p<apof ) Gyes (ayvu;) k)
et Collus (f. a xfrtiv, succensere). Certe ipsum philosophema, ut olim se
habcbat, de prima illa tempcstaie universam turbante naturam elocutus erat
tamquam de seditione et proelio daemonum violentorum contra Coehmi (Ura-
nura) sicut Vulcanorum eruptiones in mythis Sicnlis et Thessalicis sunt bella
Gigantum iramanium contra Jovem mota: atque ita plures adhibere persona
poeta vohiit, quani ij3os Cyclo^es, addiditque Hecatoncheires, quo raelius sedi-
tionum violentiam declararet,, at iterum ecce pro illo more, eadem pluribus- repe-
tendi personis.
Jam res proccdit ad generationes a Titanibus et Titanidibns factas, quae ad
finem producunt remm creandamm seriem. Sed antequani ipse procedam, in
Titamrm et Titanidum nomine paucis commorandum est.
Apud ipsum Hesiodum dupliciter derivatnr nomen, a rtrxr/rtv tendere, con-
tendere, niminnn Uranum iratura ita eos appellasse, quia tenderint i. e. nisi sint,
tale opns^ perficere (Tiruivovrats dTa^SetXtp /utyx iffui rfyoj'.) simulqne a rua^xt (pu*
nire), nam addit: flagitiuni famen (contra patrein) quod punitum olim iri prae-
dixisse Urannm genitorem (^roio i" inetTa ri^tr /xirojciit^iv kri79'ui') v. 207. sqq. Me-
lius poeta Orphicus pelit a nti^at ntcisci, quia Titanes, matre moti, uliiUranum.
(ouifjiz ri^xuS^iiy /uiyxy ovgavov'uaTi^oivri*
)
aut Granimatici a r tr xtv rtv puuii'e, quod
pimiverint Uranum. Ita Piutarch. itigi ffx^xo<pay et Hesych. v. Thocvts, nuitpi uxl
roZ riraf.stv, ri7iv Xciujiixvtiv. Eliam Tltks punitorera denoLare locus Aschyli rro-
bat. At raihi derivandum videiur a ruiv et fonna nruiyiiv,
1)
ho7iore ajTicere, et
huc
V) membris validns, Erymologiam probat alteia scriptio ^17;);
iiata ex Tviv\j, soiio
fimili. 8ed jota etiam exciclit iii voce yi/vjrijj.
1)
qtia forma esse pro tisju puiiire viJiiuiis.
88
huc vocatis flesychii his: rirui, hn/uis
i
iwiusriit, ot PavtXtvt, Tir<, ivxa^oi, Tii
T1JV1J,
fitciXiit, Titana credo antiquius deorum praedicnlum fuisse aut saltem
in
quibusdam tantum Graeciae regionibus usitatum pro Homerico et Hesiodeo,
/ aut
)3effiXf. Quo accedit, ut omnes fere diiapud seriores Titanes deaeque
Titanides
cognominati sint, Apolio, Soi, Hei-cules, Artemis, , Prometheus etC
imnio
Titanum niater, Terra: forsan, quod in quibusdam Graeciae regionibusi^
maxinie
inCrcta, vel serius usque, antiquiore nomiueTitanes appellati erant diL
Pocta
vero ita distingucre voluit daemones natu superiores a diis e Jovis familia.
Praeterea
Uranidae s. Uraniones vocantur apud Hesiod. et Homer., sicut fratre*
Cyclopes et Centimani.
n.
iCentimani igitur nati finem faciTuit amplexuum Urani et Terrae. Jam filio-
Tum
filJarumque amores periiciunt naturam, ad eosque deinceps statim proces-
sisse
videtur
antiquuni pliilosophema. At ecce interveniunt nunc inventione
poetae
illius
secundi, quas niemoravi in praemoniiis. Nam antequam Titanum
systema
novas incipiat generationes, antecedentium auciorem Uranum throno
dejiciendum
essc voluit ejus poetae ratio. Bellum itaque et seditioncm movent
Titanes
filii contra Uranum patrem, causa facile ex ipso phiiosophemate arces-
sita
cum de seditione Cyclopum et Cenlimanorum seditione hoc nanavisset
Ccf.
supra).
Hinc igitur petendus facile erat Urani tyranni metus, suspicio et
odium m)
in filios (^t/^ i' nx^nro riiaii), indeque korum detrusio in Tartara
.
( 157.
rci) et
mutilatiis Inclocusin rhapsodornm ore est, Ita nthic, sicut alibi, mytlii snppleri
possint ix feiioriun nanatis, quae vel ab ipsis his vel ab antiquioiibiis sciiptoii-
bus
deprointa sunt ex Hesiodo iutegiiore, quam noster est (dc qua re infra plura).
Ita Orpliicus expressis verbis Uranum metuisse, ne Tlirono depelleretur, iianac
apud
Athenagor. leg. pro Chiist.
p. 68- Deinde mutilationem docet ykq, cum ver-
boriim laeti yaq (quae eadem praeces^sisse debet nan'atio de Ui^aijidarura seditione)
nullus nexus sit cum antecedentibus. Tertio loco verba oaeei r(i)f t6k< Oupavog
99
(i57' sqq.) Sin nolis Cehtiraanonam et Cyclopum seditlonera conln Uranum
fuisse in pliilosophemate, saltem ex nalura eornm violenta, et tmcitatc, meli-
cuiosi tyranni &uspicioni8 (de qua vid. not.) et odii causa petenda erat a poeta
secundo. I>cinde, iji Tartanim dejectis Uranidis, elegantissime
matvem advo-
cavit poeta, quae gravissimo aifecta dolore
(
J" iyras aTovxxi^eTo rcu Xupi; imivt-
fuvtt) noji amplius conjux, ed sola mater est, ex vcra de cjus sexu observatione,
prolem magis^juara maritos amare matres. Terra igitur indignata Urano reli-
quorum filiorum animos excilat iu patrem, iique nnnc seditionem raovent, ita
ut Crono, proximae deorum Graecoritm geuerationis auctori oniniumque Ti-
tanura adeo pincipi, eoque regi futuro, priraae a poeta partes imponi debuerint
Ib igitur primo Urani genitalia, Terram rursus amplexuri, demessuit Jalce, quae
dco temporis, omnia delentis, quae procreaverat (quasi demetemis, quae severat)
antiquitus attributa erat in mytliis, at a poeta hoc secmido inventio sollertiae
muliebris, (^iXip Tix'ti) a Teira ncmpe, matre iratsi, nujic primum labricata dici
tur et ita in Croni manus venisse. Verum ea genitalium Urani exseciio sediiio-
nis summam faeere non potuit: throjio Uranum dejici poeta volebat. Nec ora-
nino locnm ijt iila habuisset, nisi ipsuni philosophema antiquum prunam ejus
eopiara pruiuimque fundum dedisset poetae. ji) At nunc saltem narranda ei'at
de throno dejectio et caeterorum Titanum contra Uranum sedilio. Vidcs antem
de omnibus his altura silentiura, quamvis in sequentibits et Cronus conspiciatur
iji Throno, et Titanes raundj iniperium una cum illo .obtinere dicantur. Vemm
orania
sSfytvovTo seriorem rBamim prodiint, ciira Titanes et Titaiiidei, de qiiibus tamen
liic semionec est nec esse poterat, etiam Urani et Terrae filii iiliaeqiie sint et paullo
ante iit ii memorati: immo videtur hic versns esse imitaiio genuini oveoi yaq raiM;
rt Ki Ouyavou s-yEvcvro V. 421,
quae veilja rhapsodo in mcm^oria liaerentia ex lepe- .
tita caimiuis cautatione huc male lejecta sunt. Illo loco V. 421. de Titanibus
et
Titanidibus sermo est. Coniirmatur ea suspicio r^
yi'
quod etiam 421 est, at in
supposito loco pessime habet. Totus autem locus inde ab oeaot usque ad epyi<> leli-
qiiias tantiun plenioris olim nanantionis conlinere mihi videtiir, totusqiie esse a
rhapsodo: quareidfalsiim est secundummytliorum rationem, Uranumfilios,
simulax-
que nati sint, iu Tartara detrusisse (Ka< tsuv /xav owMq ri; ir^Mra
Y>e<TO.)
. w) Namque ciim rationes cosmogonicae exigerent, ut Centimanis naiis, Urani geaera-
tiones desinerent caeteraeque aliis essent tribuendae diis, Temjtus et Senectutem,
gignen.tli vim eripuisse Urano, effatum erat philosopheraa. cf. Heyue i. c. Arcessit
igitur, quasi id esset Croiu facinus, in TitAnum seditionem.
Kaune analecu,
M
*
^
OTnma oirm enarrata fuisse credas, et mytlio iterum mntilatos esse probarf
potest, ob intei-ventim, credo, episodioram, q^norum cansam et materiam ips
dederat Hesiadus- sive qui fuit poeta' ilie secnndusi iHa euHnprimnm interm-
peruDrt, deinde totnm devoravemnt narrationem. Omrna videbimus. Primnni
Apollodorus, qnem et alia o') et nostra integriore Hesiodi editione nsnm esse,
cum mytho excerperet, omnia declarant, quautumvis breviiatis est studiosns,.
non soluni Titanas, Urano castrato a fratre, patrem regno orbasse, liberasse^
Uranidas e Tartaro
p)
et in Cronnm coatnlisse summnm imperinm expo-
aiit, sed addidit etiam cnm poeta Qrphieo', Oceauiun solum' omnium Tita-
mhni non adfnisse fa.ciHori.. Atque ita mytlii isti legnntur apnd multos scri-
ptores seriores. Ne vero coUigas ex melu caeteromm' Titanum, cum raater
CUm falce in manu alloquitur fllios, (tovs i' ^a ftavTets iXiv iios, tvit ns uVTmr
(P^ry^oiroy neminem cum Crono seditionis participem factnm esse ire deper-
ditis versibus- Nam tunc non: jann sermoi de seditione et bello est, sed Terra
fiolummodO' vult ut falce- utantur. Quo facto, exsectis,. fnquam,. a Crono pu-
dendis", illa tamen secuta esse debet in Hesiodo integriore eo loco, quenv
Bunc oecupat interpolatum, a quo genuina dettusa sunt. Et tamea statinK
post illud in^idit serma in Titanes ita, ut omnes seditionis participea appa.-
reant 207
2io..
rois ii icotriif Tirtivoir ixlxXtisir xoiXifjxn-
'
^
muhts vnxi'a>y fiiyois Ovgutis, ovs riKiv uvris,
(pxffxf ii, riTulvovTus TUU^oc\irr /uiy gi^ut:
ieyov, roTo i' fmiTu riaiv fitTOVtaSrtv f(Tta3ur,
L0CU8 quidem, qui neqnc cum aatecedentibus (inlerpblatis) nec cnnr se^
qnentibus (progenie Noctis) in nexu est, at quem non omnino interporatum'.
dicam cnm Wolfio, sed reliqnias continere credam prolixioris olim narrationis.
de Urano a Titanibus throrio dej.eGto,, cum ea secnndum ApoIIodoram ipso"
Bioc Idco (post Urani exsectionem) posita esse debuerit, et fere probare,. re-
vera
e) Idem WoIfTus stat\iit de Platone: sed sine causa opinor.
^
~
.
p)
Nam' etiam hoc omissum est nostro loco, qnamvis in Tartamm- detrusionem Cen-
tijiKtnoriini et Cyclopiim- seditionis cansara fecei at poeta secundiis. Sed in seqnen-
tibus libevato a fratj-ibns occiuTere nulium dubiuitr est..vid. not. s) et t). Ergo ec
lioc cariuen h. 1. maiicum esse probat..
.5
rera hic positam fiiisse. tjiiod erymologiam attiner, tjiiae exposlta est ia
loco, ea qnidem valde puerilis, sed non solo Rhapsodo digna, -cum ipsa anti-
qnissima tempora pessime omnimn xlerivasse iiotmn sit. Attamen etsi con-
cedam, ipsa loci verba esse rhapsodi opus, pvobant tamen, in carmine, quali
utebatur, sermonem fuisse de omnium Tltanum seditione, nam. qni potuisset
etymologiam stiuerc supcr hac? Denique iiisi ipso hoc loco memoratum sset
Titanum bellum, quorsum Etymologiam in huiic ipsum locum intrusisset,
ubi deserta ab antecedentibus et praecedentibus stat? Quare credo, ipsum
Hhapsodum, qui auctor etymologiae est, et pltira <Ie Titanibus in eo loco
invenisse et quae inveiiit, reliqiiisse, sed in seiiorum decantatorum ore solam
restitisse illam. Jam ad interpolatmu, quod iiuervenit h. 1. inter Uraui .ex-
aectionem -et Titanum seditiojiem.
Hesiodizm ipsum interpolatorl inserendi sua locum xledisse monitum st.
Quod factnm pnto origine Furiarum e genitalibus Urani exsectis petita, dea-
Tum sane Jiaturae valde consentanea. Item cum deornm, ,quam per totunv
videbat philosophema, gencalogiam, augere ^enael, velliet et quae dcorum dee-
Tant, addere ex poelis, sive ipse sive rhapsodus, melior utique locus non erat,
GiganCiim derivandi origin^m, cum ct ipsi coutra Jovem patrem seditionem
movissent: et hi igitur e pudendis Uraui, a filio sedilioso xsectis, nati di-
cuiitur, denique Nymphae Meliae (fraxinorum arbonim) quamvis quo sensu
non intelligam. Apollodorus tantum memorat Furias, quod iterum prpbat,
eum vel ipsum vel ejus auctorem alio sum esse Hesiodo. VeruHi et Al-
caeus imitatus erat xemplum Hesiodi in Phaeacum origine petenda, male
intellectis Hesiodi v. 189.
t/8,^X' in 'Htcuimo. cf. Conou. Narratt. epist. ad
Hcyn. p.
i4- Et ecce Ilhapsodus qulntum addidit exemplum, ex Urani geni-
"
talibus
dediicens origines Aphrodites, cum magna Amoris deae indiguatione.
Placuit enim, pudenda a Crono e coniinente in mare projecta, postquam diu
natassent,
tandem albam spiimam circa sc collegisse fingere et in illa postre-
mo generatam Aphrodiren, e mari in Cypram indeque Cjtheren nando ve-
iiisse. Indiguus dea ejnsque Charilibus mythns, at qui jiiliil est nisi merum
jerioris interpolatoris commentum etymologicuni, qui jiobis -voluit explicare,
qui tandem vencrit, ut Venua omnium peccatorum in orbe tcnamm regina
nomen
nacta sit Uraniae, atque cum Platoni credere noUet, eam ovj>y^)
csse
jiatam : jraetulit Oii*vi)v genitalia* ad excmplar Furiarum et Gigantum originea
M a uide
i-.
,.-^^^v=,i'^;.ififr^.,,.'^-^
;
...,.; ^ Xic^s^deyi:--
k;
9
inde petens et hnjus deae. Quidni vero dicas, si ab Urano Uraniara vornit
dfducere, elegantius cacteris Urani filiabus, TitanidibuS, imniiscuit? Quia, re-.
gpcndeas, antiquiorem et fabulam et etjmologiam deserere nolnit, hanc Aphro-
dites nominis ab uipgis, (spuma), illam, quae Deae originem itidem e niari de-
duxit. Utnamque igitur ita in nexu posuit cum Urani genitalibns, ut, iis ire
mare projectis, e spnma, quam natl<1o in fluctibus excitaverint, tleam prodiisse
poneret, adeoqne dea et e spuma et mari nata esset, ut voluerunt mytlii an-
tiquiores. Hi enim Aphroditcn feceraut filiani Jovis et Dioncs, maris nym-
phae, atque ptilchritudinis dea ul eo statu, quo pulchritudo pulchenima est,
iiuda nimirum e halneo, primo in Terram prodiisset, Voluerat mythi elegan-
tissimi auctor. Inde utiqtie iK)mcn 'h(pgoiirti et 'A^foytvwse (illud a iiai perfun-
dere, humectare). Et ita fabula de Veneris origine efluctibiis est apud
Homervm, et Apollodoram, qnem iterum igitur Hesiodo aliter compa-
rato usum esse apertum est. Et ita consentaneum est niythis religionis po-
puli, quac Venercni posuit inter Jovis filias, cum absurda altera faciat Jove*
natu majorem. Etiam Apelles, pictor Anadyomenes, intellexit Homericam, ut
apparet ex epigrammate Leonidae Tarentiui XLI. T. I. p. 231. Brunck.
Tu,y lx(pvyoZtav /utKrgis in MoKitmr frt.
"fgZ
Ti /uogfiivioZaKy tvXi}^'^ Ku^
fiuiv 'ArrXX<)f x. t. K.
JLx
Platone non manifcsttim est, ntnim hoc nostrnm Theogoniae exem^
plar habuerit et secutus sit, an aliud, quod Veneris natum e mari posuit in ul-
timo deonmi systemate et quo nsus est Apollodorus : Nam Cratylo
p. C77, irtgl
Si 'A<PgoiirriS, inqilit, ovit /< 'Hatoiif OLvrtkiym XXoe avyxigt~t "ort it Tjf roZ ii<Pgou
yhtaiy 'hipgoihti ixki^ti. Etiamsi vero cogitaverit de Venere ex Urani genitalibus
nata, nihil aliud inde coUigi posset, quam ejus jam tempore mythum fuisse cor-
niptum, id quod esse poterat, eum Urania antiquior sil Platonei probante Pau-
sania, qui cultam eo nomine Venereni in Graecia prodit et mcmorante jam He-
rodoto. Taudem, ut revertar ad Hesiodi locum, plura, quam exemj)!um
Furia-
nim et Gigantum, ut Uraniam e genitalibus repeteret, acutum etymologum
mo-
visse apparet, epitlieton pito Veneris (piXofutiijs, quod mutavit in (pi\o,uii)is
(a
^iXtiy! et ftviff
''''''
fttiii^y iii(piiv^>i). Impunis honio, qui quid e spnma alba (ex
qua mythus antiquior natam esse i. e. prodiisse Venerem voluciat) fecerit, nemo
nuiic scit. Sed acuiuine hanc fcre vincii etyniologia quarta iMxgoyi^tt!, 'ort yivra
oXu-
. .93
m\vK>.varif hi K.C^{if iQQ, qnaniris in antcccdcntibns 139.
ipse dixerat,
Venereni
jar/t iiaLam iiataiido venisse in Cypnun. Quare Bccundnm interpolatorem
hoc
adjecisse, credere possis, sed idem cst, ntrum liiuic facias coecum,. an
absurdtim
absurdiorem. Sed neutrum hoc niereri dicas. JJam yiyro significatione
veni'
eiiiU nt in Kiynit(i^tit cepisse auctorem moncri posset, etsi illud modo parum
idoneo ob m.
f:
Post interpolatum et Brevem illam' Titanum niemoratronem
deincepa
seqnitur sine omni nexu calalogus liberoriiin NocLis 21 1. sqq.
Ni)/ S" trmt
vrvytiv Mupoi' etc, At profecto haec olim in nexu erant cum
antecedentibus
ifn ipso philosophemate, nunc disrupta interveniente secundi poetae
inven-
tione de Urano throno a filiis dejecto, d-einde interpolatis. Namquc
sicut
hanc renim creandanim- seriem obsei-vave \'Qiuit philosophcma in prima ge-
neratioiie, ut, terra nata, primum lieret inferiits hemisphaerimn (Tartara), de-
inde siiperins (et Coelum et i^Jsa Terrae superflcies ),
vid. supra; ita nunc
quae in ntroque regno poiTO gignenda sunt, eodem ordme et regnornm serie
retenta enairare voluisse credibile est. Ergo incipere oportuit a Tartaris,
cujus iiicola Nox est, ergo nunc eaeteronmi Tartari incolarum, qui in my-
this poetarQm Noctis fUii dicti erant, gcnerationes enunierandac erant: ctim.
ntrumque seculus fineni sit philosophcma, ut ipsa regiva fierent, deinde ut
deos incolas nanciscerentur. Attamen ipsum philosophema primas tantum
quasi lineas ejus catalogi dedisse ci'edo, et feriores deinde poctas ipsumque
Hesiodum addidissc, quae noctis libcromm aut Tartari incolanmi dispersa
legerant apd poeta&, cnra vellcnt rhapsodi et Hesiod^is nihil nisi deonnu
genealogiani. Simt vero illi maxinia parte personificationea tuipinm aut tristium
phaenomenonmi mojahum ct physicorum : ut 'Eji, Moj, Oi^vs, yiifucru, 'Aiceirt!,
Tticxs, pars soli loconmi inferonim incolae erant facti in mythis, ob iiotionis
eognaiioncni cum his locis vel NoctCr eorundcm incola: cnjus generis sunt
'Ottigoi, 'Titvos, 0vT5, K;;j>, Moeos. Hos, si quos alios, geiiuinos philosophema-
tis esse censeam: etiam primi svuit nominali; caeteri annexi et e poetis col-
lecli aut a rhapsodis primum constituli videntnr. Hoc certum est evenisse
Parcis a rhajisodo oblivioso, ciun ipse Hesiodus eas nominaverit iiuer Jovis
filias secundum religionem populi rnfr.
904.
Illis simul dcdit rhapsodus no-
vam sane notionem aut functionem, qnam nescio mide habeat, cum nus-
quam onuuno de tali legatnr: qua quippe sunt tolidem deae N*,t/f: "r*
^
uvaQat
, v*i..,^-^ ,.:. =T!?i^--*.j;-w,.^- .i-^ ...*... ci^JI^AA.ii, r. ;-,-../. i.-- .. .
'

"
'. .
*
.-. . !'. ,".. i . -,-
94
vJpM rt J T feetfufiaelxs i<()iirovfi, oviixort \iyiv9t ^mi itnoTi
x'^"*i
"t'* "f
*
TJ
iintat xctK^t iniy 'osTit ifjti^ii. <^uare Heynius excidisse Xlons jndicat. cf.
eliam
ejusdem eximiam de Hesperidihus notam. Sed quomodo Praeceptor
veiiei"aiidu8
Eridem hoc loco credere potuerit esse cosmbgonicum tuKos, ne-
8cio- Est ea niminim Noctis filia sejisu morali, ut Oi^vs, Mu/ms, 'Atv, et
analogi ejus liberi : Mux*',
Htitttt, 'Tfffinxi, 'hpitpiKo-yiKi, 4ovo. Caeterum ApoUo-
doru tofum non agnoscit catalogum (vid. in fin.). Deinde ad regna siipe-
riora
progrediuntur genei-ati-ones, et primum quidem ad duo aquarum regna,
Pontiim
et Oceauum. Maribus igitur omnes dii deaeque incolae pronascun-
tur,
Ponti filii liaeque cum nepotibus, quotquot vel mythi poetarura, vel
-religio
populi posuerant. Ex religione haud dubiae petitus est filint
Hereus;
qnem inter antiquissimos Graeciae deos memorat Herodotus cura
Jove,
Neptimo etc Prisci nempe Graeci, cum priraa in navigatione facere
coopissent
pericula, necdum novissent stellarum usum, Nereum coluisse vi-
deutnr
ut comem Senem (uirKf xtiXtovai
YtfovT, evnxu tixios') qui errantes
navieatores
secure in patriam reduceret: inde ejus nomen N^vf a v et tfti
(veritatem
dicens, numquam fallens et in errores ducens) quod auget Hesio-
dus:
Joi^tvitK, dX^d-t, ytt/*tfTiis. Ita quasi oracula et consilia dabat: v'i i>ivt
fli,y_
Nascitur autem eadem quidem generatione, qua caeteri Graeciae dii,
eed
on eodem systemale, nara exclusus erat in mythis religionis e Jovis
fa-
milla.
E mythis autem desumti sunt poeticis, qui miracula exteranun et
-remotarum
terrarum aut marium, e navigatorum traditionibus nata, personas
fecerant
et incolas extremae Hesperiae, Phorcys, Graeae, Gorgones, CetliO,
(;iji-ysaor
et Geryones. At dubium, an Hesiodus et rliapsodi toium Ponti-
darum
et
Nerei filiarum catalogum jara ita invenerint, ut nunc est, trm-
que
pariem
addidisse credibile est prirais in philosophemate liueis. Certe an-
tiquo
poetae non potuit in menteiu venire, ut longius enanaret mythos de
Hercule
et Geiyone, de Echidna etc:, sunt haec seriorum poetanim et He-
siodi
additamenta.
llli sufiicere potuit memorasse, qui incolae cuivis mundi
regno
nati fuerint. Ponti progeniem sequunlur v.
337.
sqq. liberi Oceani et
Thetydis:
ergo alterum aquarum regmxm, a priori diversuni, nunc accipit
deos suos
incolas : et ipsa Terrae superficies nova excoUtur parte. Nam Jinvii,
qui huic inde primum irrigant terram, sunt inter progeniera Oceani
367

370:
praecipuis
nominatis
338

345-
Oceanus nimirum hoc in philosophe-
inate est fluvius ille magnus, undequaque cingens terraiomi orbera. Ita an-
tiquis-
95
tiqnissimi Graeci, cum fojites conspicerent ex terra provenue, facile poterant
mente incidere in hoc, ut flnvios, quos, ubi prosiliebant e terra, et ipsos nihil
nisi fonte esse videbanf, snb terra quasi canales subterraneos e fluvio illi>
magno in extrema teira, tamquam e xommuni oranis aquac fluviatilis fonte-
proficisei et emanare ci'ederent: qnolquot vero flavios majores non viderant
oriri, brachia haec esse Oceani, statim ex eo devenientia idque in terrae sii-
perficie: cujus opinionis exemplum est Styx qui v.
789.
vocatur jif (xiavo*
ut Ister apud Apollon, Rhod, IV, 232. Ne vero fluvios aqnamque omnem.
fluviatilem e mari longe propimi, qnam esse Oceanum credebant, derivaie
possent, jam dissuadebat diversus fontium et fluviorum dulcis a maris sapore
^also. Quare duo omnium aquanim fontes communes diversos posuit et xiir
diversa regna omnibus modis^ inter se distinxit,. unum Ponti, alterum Oceani..
Quodque igitur diversas habet nymphas, illud Nereidas, hoc Oceaniuas, di-
versa inennt connubia Oceanus-et Pontus, ipsique,- unus e Terrae et Urani
amplexibus iiv Titanum numero, after, ex eadem, sed, ut ipse ar^yiros, absque-
amore QuTtf^ptXoTttTos- Hpifitgov) nati sunt, Diversi tandem utrinsque filii-
Qceani progeniem exciprmit generationes ex caeteris Titanibn et Titani-
dibus. In coelo primum flunt Sol, Liina et Aurora

Helios, Selene et
Eo prodeunt ex amplexibus Hyperionis et Theiae ly/i, sqq.^, Crius et.uriBic
procreant Astraeum
(381.)
V^
^" Aurora gignit Astra, ventos, Zephyrum,
Boream et Notum
3.75,
sqq. Quoniam enim ex certorum sidemm constella-
tione- aul eomm ortu et occasu (v, c. Hyadum) venti et tempestates praedici
poterant, ejus teraporis hominibus ab illis pendcre videbantur; itaque Astraeu
pater ventorum est. Est euim proclive ad hoc incultoranr hominum inge-
nium, ut causae et ettecti notiones ponat inter antecedentia et subsequeutia.
iilter et tertius Xrii et Eurybies filii sunt Pallas et Perses, firatres igitnr
Astraei: ignoti daemones. Illum, quatenns frater est Astraei, notio vibrandi^
qnae' nomini inest, conjuugere ita videtur cnm patre Crio, ut simul denota-
verint vim sidera prima ex undis in coelum tollentem (vid. snpra). Igitur
ct liic un vis et personae duae, cujusmodi plura vidimus exenipla in antecc-
dentibus, et itenim videmns in Pallaiwis filiis : TriXos, Bii;, K^arof et 'Hixti
;
qui
gnnt Jovis ministri et regis deorum atque hominum potestatem exprimunt
personis, quarum duae idem fere volunt. Genuerat hos Pallas cum Nocter
desumti antem videntur ex mythis religionis, eoinmqne orjgini hic Incus da:-
tna ab antiquo poela aut a secundo, cuni tota. fere Crii familiae roboris et
potcn-
M**^
*,.*.*>-?^'"
^-T-*Ki.:
'^if^^r^i-m^^y:'^'^'^'
T^^'^''^'^^"'
-!'**'-
"W
' wi^^immmmm^fmr^
%~
96
potentiae inessent noinen et notio. Tertius Perses conjux Heeates ad lo-
CO8 inferos peninerc videtur nomenque idem fere velle quod Persephones.
Denique nunc ex Coeo et Phoebe proereantur stellae, (^itrrtgM) nata ex
illis Asteria.
Secunda filia est Leto, quae obscuritatem Noctis subfuscae
( die
stenihelle Nacht ) denotasse videtur. Ideo iina cum Asteria nascitur et
haec
cumilia, quia slne nocte non conspiciuntur stellae, ergo non sunt (ex illo-
rum
hominum opinione). Nomen saltem prodit obscuritatem. lamveteres deri-
vant a
XijB* (latere): et Plato olim scriptum esse An^u notat in Cratylo
p
276.
Atque si Apollinem et Artemin jam mythie antiquis Solem et Lunam
fuisse
credi posset, et hiiic probabiie foret, Latonam fuisse Noctem. Nam
illorum
raater est, Sol autem ssquitur post Noctem, ergo ejus filius erat in
lincna
mythica. Quod si illud ita se haberet, itenim haberetur exemplum,
GTiomodo in diversas personas disjunxerit mos mythicus eadeni phaenomena
in
diversis momentis, Noctem igitur per se, et quando est stellis consita.
Tandem ad hanc deomm generationem numerata est Hecate, ex Asteria
et Perse nata. Homerus, quod sciam, non novit Hecaten, nec antiquitus in-
ter omnium -Graeciae gcjitium dcos locum babuisse videtur, sed serius in
theologiam
abiisse ex Orpliei mysteriis, ubi unam cx' deabus praecipius egir.
Ex iisdem
Heynio totus Hesiodi locus desumtus videtur, qui universum deae
fimctionum
cumulum multa cum copiositate enumerat. Insuta saixe omnia
a seriori poeta, qui, ut adtexeret huic deorum generationi, advocavit super-
sliiionem
temporis, quae iiicantationes, quarum antistes Hecate est, in nexu
posuit cum stellis: aujue ita Hecaten iQCA-^Asteries iiliam.
Hac igilur Titanum progenie nata eoque omnibus fere rerum naturae
partibus absolutis, superest, ut Croniis Titanum natu minimus cum Rhea
sorore finem faciat cosmogoniae procreandis Graecorum \diis, Jove cum fra-
tribus sororibusque. Nunc nim eormn r^gni et imperii in omnibus mundi
par-
97
partibus locus est. Quare rex mundi et deonim (daemonum), qui
hactenus
fuit Cronus, nunc amplexus Rheam prolem serit : 'Y.aTiay, Ati/utiTg, 'Hf?r,
'Ai^rr,
n<r#Jwr, Auc, tres fiiios totidemque filias: omnes [sane absque ulla notione
physica, ut sunt in mythis Homeri, quamvis olim et ipsos naturae daemones,
at simul cultos, fuisse credibile est (vid. praem.), qua vero notione plurimi,
nunc nos praeterit.
At praeter eos sex, Jovem cum fratribus et sororibus, plures colebat reli-
gionis deos juniores, illonim filios fiUasque, Palladem, Martem, Musas etc. Ho-
rum igitur generatio nunc deinceps secuta sit in ipso antiquo philosophemate
oportet. Sed itenim uiter\'enire poeta secundus debebat. Nam nunc Cronus
regno depellendus erat ab ultimo hoc deorum systemate, quod ipsum fece-
rat, ut tota de diis throno dejectis cogitatio invecta esset in philosophema.
(vid. praem.) Quo facto Jupiter regno potitus, ipse et fratres, juniores pro-
creant deos.
Sequilur igiiur narratio de scditione Jo%'is cuni fratribns contra Cronum
cnni Titanibus, observato, qiii in prinia contra Uranum obtinuit, tenore, si
excipias singula. Itenim Cronus est pater et tyrannus suspiciosus,
q)
timens,
ne a filiis orbetur regno, ipsaque suspicione, crudeUtatis in iiUos causa, cogit,
iit bollum moveant illi. Eadem igitur hujus, quae seditionis fiUorum con-
tra^^Urnnum, causa est, modo ut aUa sit crudeUtas Croni in sobolem, quam
Urani in Cyclopes et Centimanos, et aliunde petita. Illa enim constituta
crat ab ipso philosophemate, txiva, quod Cronus facit cum sobole, mutiiatum
sit a notione Temporis, i xteraxivK t yni/ut, praeeunte forsan antiquo my-
tho. Liberos nempe deos, sicut nati erant, devoravisse posuit poeta. At
Rhea iterum eadem mater, sobolem plus marito diligens, est, quae oUm fuit
Terra. Summo mota dolore (v.
67.) auxiUum quaerit ab Urani et Terrae
ora-
<0
r (p^avtjiv, ivet fxi^ ti; etyacvwv
Ouf
viiaviuy
aXAe; iv aScivaToi;
ixyi
poiTiX.))(5a ri/xifv.
Timoris caasam poeta fecit oraculiim Urani et Terrae r.
464,
qui vaticinantux etiam
Hheae. Seniores dji futura praedicunt junioribus, ut senes inter homines vatei
unt, quoniam vaticinia nihil aUud iiutio erant, quam ccusilia prudentiorum i. e.
aetate proyectionun.
Kanne aualecta. N
^'-'<t
"
08
raculis et, ut consulant, orat, qiiomodo servatura sit natu minimnm,
quo
gravida est (Jovem), ut is adultus ullionem capere possit de cnidelitate
tyranni in sobolem suam. Saudent Uranus et Ge, qui ut oracula inier ho-
mines duabus partibus inservitint consiliis, ut aufugiat et quem enixa. fue-
rit, infantem ciuiose occultet; locum, quo confugiat partnriens, constituenii-
bus religionis populi mjlhis. Quam igitur secutus poeta secundus, Uranuni
et Ten"am, ut Rhea in Lyctum Cretae iusulae montein confugeret, liliae sua-
eisse narravit. Nam ad Cretam mythi posuerant natales et educationem Jo-
vis, nimirumquod inde venerat Jovis cultus. r) Sequi igitur Rhea parentum
consilia, ad Cretam se confene, ad montem Lyctum parere et in antro con-
Aere Jovem. Attamen sollicita mater, ne inveniret tyrannus quaerens, aut
verita est, ne flagitaret et vi exigeret infantem : quare mater simul anxia et
muliebris sollertiae artibHS praedita, lapidem involvit fasciis, quasi iurans
sit, et tyranno marito, cum parturiisse conjugem vidcret et quocl pepere-
rat, dandum posceret, deglutiendum dedit crudelitate occoecato.
Servato igitur futuro deorum homiiuimque rege, inevitabilis crat Croni
casus,
quem ideo jam nunc nunciat "poeta : v.
433
9t- Brevi tempore Ju-
piter in antro adultus est, acer et fortis factus
492. sqq. At sohis contra
patrem et Titanes bella movere non valuit neque ausus est: liberaudi eraut
fratres
et sorores ex ventre Salurni: namque, ut dii immortales, insontes ibi
servati erant, nec satis igitur apte usus est poeta secuniius illa de Tempore
omnia
delcnte notione aut mytho. Etiam Jupiter adiit Tenae oracula, quae
consuluit, ut patri emeticum propinaret: aut secundimi mythos Apollodori,
hoc
faciendum esse, propria intellexit Mhierva sive lingua mythica, Metis,
(prudntia) quam adultiis nunc uxorera duxit, suasit ut faceret. Crouus de-
glutivit
em^iicum et reddidit omnes Jovis fratres et Sorores. Demde Jupi-
.-'..;
ter
r)
Pluribus hac de re agere eonsilium est iii libro de reliquis Orphlcorum mythis,
de
historia, cultus Miiiervae, Jovis et Ceieiis.
Caeterum non iiovisse videtur
Hesiodus fabul.im de Curetihus, qui ante autrum, ubi Jupitcr occultatus fuit, cly-
peos
concussisse dicuntur, ne quaerens pater audiret infantis vagitum : et serior -,
ca
videtur et nata ex interpretationa ritus reUgiosi in festis Jovis Cretensis, ubi 'r
iustrumeutis liis strepentibus usi suut, sicut in Cybeles et Bacchicis festis tym-
.
pano, cymbaUs etc. ,
' ^
'
99
ter liberavit Ceniimanos et Cyclopes e Tartaris, qiio Cronus, ut tyrannus me-
ticulosus, rursus rejecerat, postquam ab ipso etTilanibus inde protracti erant. s)
Liberatis Cyclopibus, Jupiter habuit fulminis minislros, quos dudum populi re-
ligionem illi tribuisse monitum est: recepit igilur eos poeta secundus, et quasi
punc prunum Jovi fulmen fabricati sint liberatori suo, narrare debuit 503. sqq.
atque ita Jiipiter, nactus praecipuum hoc imperii fulcrum 506, contra Titanes et
Cronum uti potuit. Jam igitur liberatis et diis et Uranidis, seditionem et bella
ut moveat Jupiter cum fratribus, inde a v. 506. exspectas, ct tamen usque ad v.
C29.
dislatam esse Titanoii::chiani vides, quamvis minime cnlpa poetae seoundi,
sed rhapsodorum, qui interjecerunt episodium de Prometheo et Japeto a v.
507 617.,
quod nisi totum interpolatum est, olim tamen longe inferius locum
babuit, nenipe ubi de hominum creatione erat sermo. Nam ab hoc loco alie-
nissimum est atque nec cum antecedentibus neque cum sequentibus in nexu
ponendum. Intrusum autem esse aut, si vis, ex loco suo justo tianspositum,
manifestissimum ex hoc, quod statim post episodium (617.) ejus rei narratio
continuatur, quae ante illud
(507.)
naiTari coeperat, nimirum liberationis Ura-
iiidariim, quae ita interrupia est, ut priore loco memorata sit sola Cyclopum libe-
ratio, altcro sola Centimanorum:
V. 501 : y^vat ii icrpiacTtyvtiTmis SXour utco iiv/utir
Ovgmifus, ovi it/o^i uTiig dtni^pgoavvtiai
O/ < tmiftyiiaurTO
X"?'*
tvtgyiiriaut,
AttKay it ftgoyrtit ijS' ui^aXottTti xlgavyof
Ka< ffTtgomit' Toxgtt h niiuign rutu xtXru^ti.
V. 506: Tots Kttivtos ^yt/Toirt ntti ti^eaTOifit uvitrw.
N 2
-
Jam
)
Rejectos esse Uranidas a Crono, in Hesiodo, nbi haec omnia disjeeta snnt, iit vi-
debimus, non piius naimum est, quam ubi iiiemoratur eorum liberatio pcr Jovem
facta. (ApoUodorul jnsto fecit loco, ut vidimus) vid. 501. sqq. et 617. sqq. Nam
in veibis 520. ov; Sijffj TaT>)j et 6i7. cif ir^SiTa whvsraro learrfg, patrem spectare Jovis,
nec ipsorum Uranidanim patrera Urannm, nexus docet. vid. Wolf. et not. t. In-
terpretes intellexerunt Uranum, quoniam in carmiiie mutilato neque de lihertitione
per Titanet et Cronum, " nec de secunda in Tartara detrusione per Cronum facta
tei-mo inciderat iu antecedeiitibiis, siciit iu Apollodoro. Sed de utraque carmen
integriun narrasse, loca Uudata eviociunt. Mutilatum ergo carmen duobus locis.
cf. supra et not. u.
%
100
Jam episodium
507
: Koufr J' 'lenetros xuXKta^viov 'Qxiumit
"
'
Hyv/tro KXv/unti xcci a/uot \ixos tls inifimytv K.r. X. lisque 6l6.
altei loCUS 617 Bf<^ry
^ lis lefUTU nuTiig uivaauro
^vfuf,
Korrflf
T nii Vvy^, ttin xgurifif iyt ii7/U(f
X. T. X.
824- "'f^"
a(pis Kgovtiifs r< xut k^kvutoi 5(< c^i^ei

oys Tixiv iivxo/uos Vi'11 Kpovov iv (piKortiTt,

*
Tutiis (pgui/uosvviiu uviiyuyov is (fuos uiTit.
Vides "autem postquam episodio interveniente iiberatio Cyclopum separata
erat ab ea Centimanorum, rliapsodum altero loco repetiisse, hos a Crono Tarta-
ris inclusos fuisse,, quod non factum foret, nisi omnia ab episodio essent disjecta.
Jam vero, quoniam, interpositum de Prometheo mythum e medio si toilas, libe-
ratis Uranidis, inde -a 629. ^^0 it /ueigvxvTo idem enarratum est, quod versu
492-
sqq. jam exspectari poterat et narratum esset, nisi intervenisset .episodiuni, Ti-
tanomachiam puto, non opus est, ut carmen mutilatiim dicas cum Woliio loco
lectmdo 49-- sq^-> u) quamvis hoc certmu est, Hesiodum ipsum multo aliter
uice-
u) ad
493. , Jlinc, inquit, exspectaii poterat, ut exponeretur, qua Tatione fatiim illud
ante memoratum de Cioiio pei\Jovem impeiio dijiciendo exitum habueiit. Narti
quae infeiius rntexitur comniemoratio Titaiium a novo rege debellatorum, etsi iii
his Cronus quoque numerandus sit, tamen cum illa ptigiia seiiiis et Crono jam
oppresso commissa videri debeat (? ?), ea commemoratio poetae coneilio satisfacere
non potuit. t tamen niaxime necessariiim erat, ut nunc ipsa Jovis vis in patrem
describeretur. Ita ^iiac inprimis mutilum habeii carroen, per se non improbabile
st. Sed conErmatur haec suspicio aitctoiitate Platonis de Kep. II.
p. 337.
In qui-
bus ultima verba ;si recte intelligo, Piatonem ubeiiora legisse in theogonia (? ?),
quae nunc desiderantiir : nisi si quis ciipide magis repugnare velit, et aliud carmen
Hesiodeum a philosopho respici. Illa vero mutilatio deinde forte efiFecit, ut plura
in hoc loco etiam turbarentuT 'ac depellerentur de pristina sede
;
parum enim apte
inter se cohaerent quae sequuntur praeseitim v. 501

506, a quibus mox ad Jape-
tidus et ad Promethei fabidam procedit poeta, quibus demum bellum Titanum an'
nectit."
Hic addere liceat de v. 617. sqq.
Cum interposito de Prometheo mytho disjuncta sit liberatio Cyclopnm ab altera Ceii-
tiuianorum, utique interpretes poterant patrem iu verbis dn
v^vitoi Tanjg dii, Bv/ju
babere pro Urano, Croni patre, cum hic non memoretur Jupiter ut 502, ubi igitur
pertiun
;
patrem esse Jovisa adeo Croaum. Utroq^ue utem loco in uezu posito,
ejecta
-i:.>-.-
~1
.
*^
'
incepissc TiunomacMam, quam minc factum est, cum ubique iu his locis car-
nven passum sit a rhapsodorum maiiibus, nisi quod argumeutum attinet, tama
f^oAforviam. . .,
.
Tanto mclior et haec ser^^ata est in ipsa Titanomachia exponenda, qnl locuj
tanta copiositatc tantoque omatu poetico gaudet, quanto nulia alia carminis
pars. Nulla enim aiia campum tam idoneiufn praebuit poetae secundo aut He-
"
eiodo, qui solam theogoniam ct deinde solas spectabat rationes poeticas, quan-
tum philosophematis tenorem a copiositate poetica turbaret non intelligens.
Copiosus igitur locus e manibus venit Hesiodi aut poetae secundi, nisi is idem
fuit, atque copiosior servatus est a rhapsodorum manibus, quam caetera omnia,
quia nullus alius tanti momenti esse debuit hisce declamatoribus: quos iu aurium
gratiam multa aUis locis, qui meras generationes cosraogonicas exhibebant, addi-
disse omamenta multoisque mythos, qui omatui erant idonei, v. c. in prosapi^
Nerei, valde credibile est. .
Titanomachiae scenam transtulit poeta secundus in Thessaliam, Titanibiui
ex Othrye monte pugnantibus, diis ab Olympo
y. 632. Nam bellum gereba-
tur de summo imperio, et deonim aula fuit in Thessalia ad Olympum. Himc
'.
igitur, si summa reram vellent potiri, primum occupasse Jovem cum fratribus
dicere debebat poeta, ilerumque igitur se ad mythos religionis populi accom-
modare. Ne vero huc trahas cum Hemianno Thessaliae incendia: nihil enim
notionis physicae inest Tilanomachiae, ut Gigantomachiae in campis Phlegraeis.
Bello per decem t) annos producto, tandem vicerunt dii, depulerunt regno
tyrannum, eumque ciun Titanibus in Tarura deti-usemnt. Ul securus esset in
throno,
jecto episodio, priori secnndus Cronum ccipit.pro subjecto (patre). At, quod
probabile esse potest, tota de libeiatis Uranidis nai-ratio olim iii Hesiodo aliiun lo-
cum habuit, siciit apud ApoIIodtor., in media puto Titanomacliia, ubi dii, postquam
incassum diu soli contia Cronum pugnarunt, tandeiB ad auxilia Uranidarum coa-
ftigiendum esse oracuium babent a Terra.
t) Hic numerus pluries in mythis dejtnitus pro indefinito : decem annos
oppugnant
Trojam, deceaa errat Ulytscs, dccinio die incus a coelo dejecta pei-venit in Terram,
. . deciiBO die hospes professus est nomen et natalei tc., cujus rei causa est, quod ad
decem digitos Graeci baibari oqmia numeraverant (TEjUTa^civ) et quod
maximus
diu fuerat numerus, d quem usqi^e |iiu&erare poterf^n^. Apud Uebraeos 4iu hic
Kanne analecta. O
fue-
103
tlirono, Juplter carcerls custodes posuit Centimanos
734- qq>
Cyclopibus ut
fulminis utens ministris. Nam regnum cesscrant caeteri dii et passi erant, ut
inter ipsos distiibueret ditioneni, munera, honores partesque in novo deorum
imperio. Secundum Apollodorum tre fratres Jupiter, Poseidon et Pluto sorti-
bus deciderunt, quam quisqiie liabiturus partem eit, et quisque eam sortitua
est, qiiam assignaverat jam religio populi.
At brevi tempore postquam Titanes coelo ejecti crant
(820),
ipsius etiam
Jovis throrio minatura est moiistmra horrendum. Typhoii, quod poeta secun-
dns huc traxisse vidctur, ex mytho aliquo, qui naturae aliquod horribile phae->
nomenon forsan in rconte Vulcanio, fecerat monstrum, Gigantibus siraile, ipsis
diis timendiim. Alii in mythos nostros cosmogonicos transtulerunt alias Vuica-
norum personas, quas itidem bella contra Jovem movisse mytliinan-averant, Gi-
gaiites puto, et lios novi regis thronum infestasse prodidenint. Quam vero Gi-
gantomachiara non novit Hesiodus, saltem huc transferre uoluit: id quod a
eerioribus poetis factnm esse credibile est, primas tamen lineas jam dante Ho-
mero (Odyss. XI., ubi Otus, F.phialtes et Orion memorantur seditiosi contra
Jbvcm, quamvis sine Gigantum nomine. Caeterum illi poetae modo minime
idoneo invexerunt Gigantomachiam in cosmogoniam, ut iramutatam dederat
secundus poeta. Namque Terram, quae ubique se praebet faventem Jovi caete-
rioque diis, ita ut suadeat, quomodo Titanes debellandi sint, ^ratam faciunt,
quod iilii regno depulsi sint, et ira motam Gigantes peperisse dicunt. Hesiodus
contra et ipsam Typhonis matrem vocat, sed peperisse non dicit, utfilius novura
regem infestet.
Diis igitur regno potitis, progeniti deiiide sunr caeteriGraecorum dii juuio-
res, quos breviter enumerasse suflliciet
:
Jupiter ducit Metidem, (quod ante bellum fecisse dicit Apollodonis) et PaU
ladem generat. Cum Themide Horas et Parcas et Charites cum Ewynowe
Oeeanine. u) Ex Cereris sororis amplexibus Persephoneit, ex Mnembsynes Ti
tanidis Musas, ex LatonaJpoUinem QtArtemin. Postremara tandem duxit soro--
rem Junonem, ex qua Hehe, Mars ct Eileithya. rgo secundum Mythos Hesio-
deoe
fuerat
40,
qtiare postea eo ntebantnr pro indefinito: 40 annos errabant Jsraelitae,
40
dies Moses fuit in Sinai monte, totidem Chrittus commoratus est iu deseito etc.
u) t has igitur ptdchritudinis deas primo e mari progressas esse, sicat Yeuerem,
eleganter fabulata est aati^uits. rid. tupr. .-i
yi--t^'^
--'
i
- '
^-
^s
03
deos Juno apud seriores falso persecuta esse dicitur Latonam, cum*gravfda fae-
rlt cam Jpollme et Diana, ut in Hynlno Callimacheo. Aphroditen ex hoecensu
prudenter ejecit rhapsodus.
''
7ano deinde f/; sine amplexn enixa est : Neptumts cxxm Amphitrite
genuit Tritonem. Jupiter nanciscitur nepotes, Harmoniam, Phobon et Deimon
ex Jlarle et Venere, et ipse e i>fa;o Atlantide progenerat i(ftfrcKrji/iw et Bacchura
e Semele, Cadnii filia, e\ Alcmene tandem Herculem.
^
yulcajius init connnbia cum Aglaia, Dionysits \cam Ariadne, Herculesque
cum Hebe sorore. Demethr tandem parit Plutum.
Deinde sequnnturantiquorum qnorundum heroum generationes, quas, sicut
plures ex antecedentibus inde a Tritonis natu, addidit Hesiodus aliive poetae.
Superest, ut addam observationem de Homero et ApoUodoro, quae Theo-
goniam spectat.
Homerum nempe mythos de Crono et Titanibus in Tartara detrusos jam
novisse constat ex liiad. XV. 224 XIV.
378.
et al. Ergo, qnoniam iili venerant
in philosophcma per poetam secundum, (nam ipsum auctorem de diis throno
detrusis jam fabulatum fuisse, quominus credas, omnia impediunt). Homeri
tempore philosophema jam fuerit illo modo . immutatum oportet. Quare si
Hesiodus aetate fuit illo mferior, ab ipso immutatio fa<;ta esse 'non
potest. Et veio antiquioris temporis ut sit, ipsa facile admittit, cum
simplicissima sit et facile inter ipsum populum nata esse possit cogitatio, anti-
quos deos throno fuisse detrusos a junioribus, illaque jam in mjthos abiisse
quos deinde secimdus poeta fundum immutati carminis fecit. Quod denique
aitinet Apollodorum, manifestum est, vel ipsum eum vel ejus auctorem desum-
sisse sua ex alia, quam nostra est, Hesiodi editione; quales, quae in singulis
ealtem partiBus, mythis et versibus inter se diversae fiierint, plures olim fiiisse
ne dubites. v) Jam vidimus, ApoIIodorum plura habere, quae mutilata et manca
sunt in nostra, quamvis quae desunt, ex ipso carmine, olim non defuisse, intel-
ligi possit, plura deinde non agnc^scere, quae nostra habet editio omnia fere
rhap-
y)
Wolf. laudat ad v.
927
gjjir/v ex Galeno, qui habui ex libro Clirysippi, nnirto prolixio-
rem quam in nostro Uesiodi est, addens; si quis dubitet, maxiiue diyersas olim
inter se fuisse editiones Ilesiodei carminis, videat quaeso etc.
-"'*'
,
-,'
'"'".' rwVi.y,".?^- ,
'i^^'^-
'i
'M.
104
.-'i:
v:-
rhapsodomm addiumenU. Sed tamen ne omma, quae dlvcrsa snnt In illo, pro.
melioribus habeas care. Nam idcm contigit carmini, quali is usus est, ac qual9
nobis superest, ut multa, puto, passtim sit a rhapsodis, ab auctoribus forsan,
qui exscripsemnt et addiderunt. Ita falso ordine constituti sunt Centimani et
Cyclopes ante Titanea. Deinde universiun ordinem narratorum et generalio-
num, qualis est >pud Apollodorum, non dicam, ne sequaris, sed ne pro illp
quidem ducas, quem obseryavit ejus vel camiinis editio vel auctor : scd omnia
docent, Apollodoram nihil aliud voluisse, quam exhibere depram Graecoramj
qui fuerunt, et quos fuisse credebat, generationem, fttque mythologiam histori-
cam ordiri a deoram origine, ita, verosimiliter excerpens libram suum cf^ ^iuv,
neutiquam vero vel in theogonia vidisse aut si vidit, ipsum habuisse ratione
cosmogonicas : quare prima, quae antecedunt Uranum, ut physici generis spe-
ciem magis, quam quae sequuntur, prae se ferentia plane rescidit, w) recipiena
tantum tria deomm systemata, Urani, Croni et Jovis, quae mundi imperium
tenuisse dicebantur. Quam ob rem, si modo omnia redderet, quae Deoram exhi-
Debat vel auctor vel Hesiodi ejus ediiio, param accuratus esse voluit in ordine
generationum constituendaram. Itaqne veros deos et Titanomactuam posuit
ante Titanes natos. In ipsis vero singulis theogoniae partibus accuratus Ordo
st, ad ejusqne exemplar restituendus Hesiodeus, ut fecimus.
-.
>,.

w)lnde venit, ut desit Nox. Ergo nec locum Iiabere potuit genealogia.ejus libeiosiini
post bellum Croni conrr Uranmii. vid, supr.
U.
. ! .r-. t;
;j;
'i^^^.-f. -'^fe
';-.'i'X*'a. :
, .-
. '.T^:.";- ,^j- ..- :v..
Sl----
-''..
i
^ .;
'
, - i
f
rWl:^^^'^;::
l^n-;
:-^ .^ .;;uii<^,-:
-^
,;;;' C o r r.i
S
e
.
.-:<-
'.!?^-''
n d a.
: sl
'^?r?
*:"
I^C
^v?<
; ^:
'^.
* ^- . .
m^r
'<
P.
S
'^oi.^ nBgltgenter leg, negUgenUt
';'
'"'''<,

46. peuA.o/ueve( leg. peuXe/jttywv ';

.^v
'*^5
'
^
''
~
5
4- i" extr. nt tune leg. et tBJM
-'-f..
-.<>-= l
,':
-12 6. ifii 8'e /,te( leg. ijSe ei /xo
- '
,
-
prim. lin. dure leg. tiuro
' -- _

13 in extr. intra leg in/ra

'
'
._ .
^,
.
-
21 t nove dictum leg .<it n. d.
r
'/
.
"^ -
26 epigr. 15 leg. (fiaSt
'_'/
\
' ',.-
...
/. . ' -

37. 16 leg. lif S' .-

; ,
'
-^ ao Ipij/xiToXej

"Hjfw,'
JiA..
34 53
afri^i;
'':
''
'
'
''

48
saltem antiguitatis tdA. specie post crudelitate add. 1 noto Icg nodo

59
not. c, in ea leg. ea in . ,. _,
, .
rii^^-.
.*:
.. rifv
..,.,..
84
leg. Persephoneni filiAtn
-^'!i.;-;;
''.,'.'
".'V^;^?'.';* 57
Wo^ progenitum leg. ific progenitus
.-.. ., :''tt-^i^v
i-';>
'^:':'yl'^ :.'^'U:^</-A,
f.'
'.:- '::^^-'='Vvh;'';-' :.v
f ;::-. S...-i^'-*V'^'^^'V
'-'
3
.i* -J'. '; .
*'
'iiw;
*
-
/.;f,
,;.; ;t:*;?:;:>^.Iv'.;->,-. -. >;
; 'Mrf>''''^'.-;^.-:;*':''.U'ij;i . ,
*^'i;.-'t^>y:.-':H'r-'*^'
''',/
t:^-"-i^'r:?"^:''^h::^- :-
;, ^
.'.'f
.. \
,-, ,',.:, V .'.:... .>
^,'^'
'.Jj,.4,",,
"'^-'''f^
~
c -
'
- .,
.'V
-
:|^,V;
;%
;
-,;*.
; .... .*,?
V- .i,-'.'v''
'--
; ;;?
^i}'
r:
i,^'.
':t\ v;-;
:-./--^-'
;-;'T'?.:-''.i
':>- - ..,1, .;;->'. =;
'ir^'$th:,^'^k/':'W'l,Mi:^>.::'\^^/~r!-'^
.?" '
>./-.'::?:-->-:;
i#-^''^
-^
/
5^-^^:/cf:;j^:-,j
':-
., .;;.;-
j^rc'^.^^.
^--^li.i^V
";-..'"'*?:;"-:
,
'"-:=--:
-
'-
-:
^t ^
>-
'
^. :ip^i ..--c-
-i^
,.^:': :-;^
..:
-'
:J;.,;-
.-^ -.^v -;-^;=,
,'-
^'^^''"-^^A
>'vj:;<:;;^'
,- .^Q<;;:.
-
-r-^.A. :._;
.1
.
^#
-^/ .'^,
-v"'",
.^;,:^u.''
J
: ... .-P'l..^-..i. ..
f
^.';ir.'