Você está na página 1de 44

CONCURSO PBLICO PARA INGRESSO NOS QUADROS COMPLEMENTARES

DE OFICIAIS DA MARINHA (CP-QC-CA e QC-FN) EM 2013


N D I C E
PARTE 1 - NORMAS PARA O CONCURSO PBLICO
1 - Dos principais aspectos (Da Carreira, Dos Quadros e Do Curso)
2 - Das vagas
3 - Das inscries
3.1 - Das condies para a inscrio
3.2 - Das inscries pela Internet
3.3 - Das inscries via rgani!aes "ilitares da "arin#a
3.$ - Da iseno de paga%ento da ta&a de inscrio
$ - Da identi'icao dos candidatos
( - Do Concurso )*+lico
, - Da prova escrita o+-etiva de con#eci%entos pro'issionais (eli%inat.ria e classi'icat.ria) e da redao
/ - Dos recursos da prova escrita, da redao e da vista de redao
0 - Dos eventos co%ple%entares
1 - Da 2eri'icao de Dados 3iogr4'icos (2D3) (eli%inat.ria)
15 - Da Inspeo de 6a*de (I6) (eli%inat.ria)
11 - Do 7este de 8ptido 9:sica (789) (eli%inat.rio)
12 - Da 2eri'icao de Docu%entos (2D) ; 9ase preli%inar e 9ase 9inal (eli%inat.ria)
13 - Da 8valiao )sicol.gica (8)) (eli%inat.ria)
1$ - Do resultado da 6eleo Inicial
1( - Do )er:odo de 8daptao ()8) (eli%inat.rio) e do Curso de 9or%ao de 'iciais (C9)
(eli%inat.rio e classi'icat.rio)
1, - Das disposies co%ple%entares
PARTE 2 - ANEXOS
8ne&o I - Cidades de reali!ao das provas e eventos co%ple%entares e rgani!aes <espons4veis pela
Divulgao (<DI)
8ne&o II - Calend4rio de =ventos
8ne&o III - )rogra%as e +i+liogra'ias para as provas escritas de con#eci%entos pro'issionais
8ne&o I2 - Inspeo de 6a*de (I6)
8ne&o 2 - 8valiao )sicol.gica (8))
C"8>D D8 "8<I>?8
DI<=7<I8 D= =>6I> D8 "8<I>?8
=DI78@ D= 23 D= AB@? D= 2513.
CONCURSO PBLICO PARA INGRESSO NOS QUADROS COMPLEMENTARES
DE OFICIAIS DA MARINHA (CP-QC-CA e QC-FN) EM 2013
8 Diretoria de =nsino da "arin#a (D=ns"), na Cualidade de .rgo supervisor, torna p*+lico Cue, no
per:odo e 12!0"!13 # 12!0$!13, estaro a+ertas as inscries do Concurso )*+lico e% 2513.
presente =dital estar4 D disposio dos candidatos na Internet, nos endereos EEE.ensino.%ar.%il.+r
ou EEE.ingressona%arin#a.%ar.%il.+r, ou nos locais de inscrio listados no 8ne&o I.
8s datas relativas Ds diversas etapas e eventos do Concurso )*+lico encontra%-se dispon:veis no
Calend4rio de =ventos do 8ne&o II.
PARTE 1 - NORMAS PARA O CONCURSO PBLICO
1 - DOS PRINCIPAIS ASPECTOS%
I - DA CARREIRA MILITAR
1.1 - 7odo cidado, ap.s ingressar na "arin#a do 3rasil ("3), prestar4 co%pro%isso de #onra, no Cual
'ir%ar4 a sua aceitao consciente das o+rigaes e dos deveres %ilitares e %ani'estar4 a sua 'ir%e disposio
de +e% cu%pri-los.
1.2 - s deveres %ilitares e%ana% de u% con-unto de v:nculos racionais e %orais Cue liga% o %ilitar D
)4tria e ao servio, e co%preende%, essencial%enteF
I - a dedicao e a 'idelidade D )4tria, cu-a #onra, integridade e instituies deve% ser de'endidas %es%o
co% o sacri':cio da pr.pria vidaG
II - o culto aos s:%+olos nacionaisG
III - a pro+idade e a lealdade e% todas as circunstHnciasG
I2 - a disciplina e o respeito D #ierarCuiaG
2 - o rigoroso cu%pri%ento das o+rigaes e das ordensG e
2I - a o+rigao de tratar o su+ordinado digna%ente e co% ur+anidade.
1.3 - acesso na #ierarCuia %ilitar, 'unda%entado principal%ente no valor %oral e pro'issional, I
seletivo, gradual e sucessivo e ser4 'eito %ediante pro%oes, e% con'or%idade co% a legislao e atendidos os
reCuisitos constantes do )lano de Carreira de 'iciais da "arin#a e nos ter%os da @ei nJ 1.(11K1/.
II - DOS QUADROS COMPLEMENTARES DE OFICIAIS
1.$ - Quadro Co%ple%entar de 'iciais da 8r%ada (QC-C8) destina-se a suprir a "arin#a co%
'iciais para o e&erc:cio de cargos relativos D aplicao e ao preparo do )oder >aval.
1.( - Quadro Co%ple%entar de 'iciais 9u!ileiros >avais (QC-9>) destina-se a suprir a "arin#a co%
'iciais para o e&erc:cio de cargos relativos D aplicao e ao preparo do )oder >aval, e% especial nas operaes
an':+ias.
2
1., - )ara in'or%aes adicionais acerca dos Quadros Co%ple%entares (QC) de 'iciais da "3, o
candidato poder4 acessar a p4gina da D=ns" na Internet, no s:tio eletrLnicoF EEE.ensino.%ar.%il.+r ou
EEE.ingressona%arin#a.%ar.%il.+r, no linM Ingresso na "arin#aKCo%o IngressarKQuadro Co%ple%entarK6ai+a
%ais so+re o assunto.
III - DO CURSO DE FORMA&'O
1.0 - candidato aprovado e classi'icado na 6eleo Inicial 'ar4 o Curso de 9or%ao de 'iciais (C9),
reali!ado no Centro de Instruo 8l%irante NandenMolM (CI8N).
C9 te% por 'inalidade o preparo do candidato para o e&erc:cio de 'unes e% rgani!aes
"ilitares (") da "arin#a, situadas nos diversos =stados da 9ederao, de acordo co% as suas Cuali'icaes e
atendendo D conveniOncia do servio, por %eio da necess4ria instruo %ilitar-naval.
Curso I constitu:do por u% )er:odo de 8daptao de, apro&i%ada%ente, 53 (trOs) se%anas e
u%a etapa +4sica co%preendendo as atividades previstas nos respectivos curr:culos.
candidato ingressar4 na graduao de Puarda-"arin#a e durante o curso perce+er4 re%unerao
atinente D sua graduao, co%o previsto na @ei de <e%unerao dos "ilitares, alI% de sere% proporcionados
ali%entao, uni'or%e, assistOncia %Idico-odontol.gica, psicol.gica, social e religiosa.
1.1 - Durante o C9, o candidato 'ar4 u% =st4gio de 8plicao (=8), co% durao de atI , (seis)
se%anas, Cue te% por 'inalidade a adaptao Ds caracter:sticas do servio naval inerentes D pro'isso, D
co%ple%entao de sua 'or%ao %ilitar-naval e D avaliao co%ple%entar para o dese%pen#o de 'unes
tIcnicas e ad%inistrativas.
1.15 - C9 ter4 a durao de, apro&i%ada%ente, 31 (trinta e nove) se%anas.
1.11 - Durante o C9 e o =8, o candidato estar4 su-eito ao <egula%ento e <egi%ento Interno do CI8N,
+e% co%o D legislao vigente aplicada para %ilitares da ativa das 9oras 8r%adas.
1.12 - ingresso no QC ocorrer4 no posto de 6egundo-7enente, ap.s o candidato ter sido aprovado e
classi'icado e% todas as 'ases da 6eleo Inicial e ter sido aprovado e% todas as 'ases do C9.
1.13 - 8ntes de co%pletados ( (cinco) anos de no%eao ao 'icialato, os 'iciais sero avaliados pela
Co%isso de )ro%oes de 'iciais, visando a sua per%anOncia e% car4ter de'initivo na "arin#a. s Cue no
o+tivere% avaliao 'avor4vel sero licenciados Qe& o'':cioR do 6ervio 8tivo da "3.
1.1$ - 8tI o Cuinto ano do posto de Capito-7enente, os 'iciais do QC-C8 e do QC-9>, selecionados
pela Co%isso de )ro%oes de 'iciais, sero trans'eridos para o Quadro de 'iciais da 8r%ada e de
9u!ileiros >avais.
1.1( - s 'iciais dos Quadros da 8r%ada e de 9u!ileiros >avais podero atingir o posto de 8l%irante-
de-=sCuadra.
3
2 - DAS (AGAS
2.1 - presente Concurso )*+lico destina-se ao preenc#i%ento de vagas nas pro'isses a+ai&o
discri%inadasF
QUADRO COMPLEMENTAR DE OFICIAIS DA ARMADA (QC-CA)
PROFISS'O ()) (AGAS
CiOncias >4uticas (Srea de "4Cuinas) 25
=ngen#aria Cartogr4'ica e de 8gri%ensura (
=ngen#aria de Controle e 8uto%ao (
=ngen#aria "ecHnica 25
=ngen#aria de Co%putao $
=ngen#aria =lItrica (
=ngen#aria de 7eleco%unicaes (
=ngen#aria =letrLnica (
CiOncias >4uticas (Srea de >4utica) (
TOTAL *+
QUADRO COMPLEMENTAR DE OFICIAIS FU,ILEIROS NA(AIS (QC-FN)
PROFISS'O ()) (AGAS
=ngen#aria Cartogr4'ica e de 8gri%ensura
2
=ngen#aria de Controle e 8uto%ao
1
=ngen#aria "ecHnica
/
=ngen#aria Civil
/
=ngen#aria de 7eleco%unicaes
2
=ngen#aria de Co%putao
2
=ngen#aria =lItrica
2
=ngen#aria =letrLnica
1
TOTAL 2+
(T) 8lI% das pro'isses relacionadas, sero considerados v4lidos os docu%entos co%pro+at.rios de
concluso de cursos de +ac#arelado cu-as deno%inaes anterior%ente utili!adas conste% na @ista de
ConvergOncia de Deno%inao constante dos <e'erenciais Curriculares >acionais dos Cursos de 3ac#arelado e
@icenciatura, dispon:vel no s:tio eletrLnico do "inistIrio da =ducao ("=C), na Internet EEE.%ec.gov.+r
3 - DAS INSCRI&-ES
3.1 - DAS CONDI&-ES PARA A INSCRI&'O
3.1.1 - 8 inscrio I o+rigat.ria para todos os candidatos e dever4 ser reali!ada, e% n:vel nacional,
pre'erencial%ente via Internet, pelo pr.prio candidato ou via rgani!aes "ilitares da "arin#a <espons4veis
pela Divulgao (<DI) previstas no 8ne&o I.
3.1.2 - 6o condies necess4rias D inscrioF
a) ser +rasileiro nato e ser do se&o %asculino, de acordo co% o contido no art. 1J, par4gra'o 1J da @ei
$
1.(11K1/G
+) ter %enos de 21 (vinte e nove) anos de idade no pri%eiro dia do %Os de -aneiro de 251$, nos ter%os da
@ei nJ 12./5$, de 50 de agosto de 2512G
c) possuir idoneidade %oral, a ser apurada por %eio de averiguao da vida pregressa do candidato,
atravIs da 2D3. 6e %ilitar ou %e%+ro da )ol:cia ou do Corpo de 3o%+eiros "ilitar, e% atividade, apresentar,
na data prevista para entrega de docu%entos para a reali!ao da 2D ; 9ase preli%inar, con'or%e previsto no
calend4rio de eventos, atestado de idoneidade %oral e +ons antecedentes, e%itido pela autoridade a Cue% estiver
su+ordinado, con'or%e %odelo constante na p4gina o'icial da D=ns" na Internet e dispon:vel nas <DI do
8ne&o IG
d) estar e% dia co% as o+rigaes do 6ervio "ilitar e da Austia =leitoralG
e) estar autori!ado pela respectiva 9ora 8r%ada ou 9ora 8u&iliar, e% se tratando de %ilitar ou %e%+ro
da )ol:cia ou do Corpo de 3o%+eiros "ilitar, e% atividade. 6e %ilitar da "3, o candidato dever4 cu%prir os
procedi%entos de co%unicao da inscrio e% concurso p*+licoG
') no estar na condio de rIu e% ao penalG
g) no ter sido, nos *lti%os cinco anos na 'or%a da legislao vigenteF
I) responsa+ili!ado por ato lesivo ao patri%Lnio p*+lico de CualCuer es'era de governo, e% processo
disciplinar ad%inistrativo, do Cual no cai+a %ais recurso, contado o pra!o a partir da data do cu%pri%ento da
sanoG ou
II) condenado e% processo cri%inal co% sentena transitada e% -ulgado, contado o pra!o a partir da
data do cu%pri%ento da pena.
#) se e&-integrante de CualCuer u%a das 9oras 8r%adas ou de 9ora 8u&iliar, no ter sido de%itido e&
o''icio por ter sido declarado indigno para o 'icialato ou co% ele inco%pat:vel, e&clu:do ou licenciado a +e%
da disciplina, salvo e% caso de rea+ilitaoG
i) ter conclu:do o curso superior relativo D pro'isso a Cue concorre, atI a data prevista no Calend4rio de
=ventos do 8ne&o II, para a 2eri'icao de Docu%entos (9ase 'inal)G
-) estar registrado no .rgo 'iscali!ador da pro'isso a Cue concorre, Cuando e&istir, atI a data prevista no
Calend4rio de =ventos para a 2eri'icao de Docu%entos (9ase 'inal)G
M) no ter sido reprovado, por insu'iciOncia de nota de conceito ou por 'alta disciplinar inco%pat:vel co%
a condio de %ilitar, e% Curso de 9or%ao de Concurso )*+lico anteriorG
l) ter grau #ier4rCuico atI o posto de 6egundo-7enente, se %ilitar e% servio ativo ou na reserva (art. 0J,
par4gra'o 2J da @ei nJ 1.(11K1/)G
%) e'etuar o paga%ento da ta&a de inscrio ou reCuerer sua iseno con'or%e previsto no ite% 3.$ do
=ditalG
n) possuir registro no Cadastro de )essoas 9:sicas (C)9)G
o) possuir docu%ento o'icial de identi'icao, co% 'otogra'ia e dentro da validadeG e
p) cu%prir as de%ais instrues espec:'icas para o Concurso )*+lico.
3.1.3 - valor da ta&a de inscrio I de <U $(,55 (Cuarenta e cinco reais).
3.1.$ - n*%ero do C)9 e do docu%ento o'icial de identi'icao sero e&igidos no ato da inscrio.
(
3.1.( - s docu%entos co%pro+at.rios das condies de inscrio sero e&igidos dos candidatos nas datas
esta+elecidas no Calend4rio de =ventos do 8ne&o II, para 2eri'icao de Docu%entos (9ases preli%inar e
'inal).
3.1., -. 8 no apresentao de CualCuer dos docu%entos co%pro+at.rios das condies de inscrio, nas
datas previstas para a 2D (9ases preli%inar e 'inal), i%portar4 na eli%inao do Concurso )*+lico e perda dos
direitos decorrentes.
3.1./ - >o caso de declarao de in'or%aes inver:dicas, alI% da e&cluso do certa%e, podero ainda,
ser aplicadas as sanes devidas D 'alsidade de declarao, con'or%e esta+elecido no par4gra'o *nico do art. ,0
do Decreto-@ei nJ 3,00K$1 - @ei das Contravenes )enais.
3.1.0 -. 8 inscrio no Concurso )*+lico i%plicar4 na aceitao irrestrita das condies esta+elecidas
neste =dital, per%itindo Cue a "arin#a proceda as investigaes necess4rias D co%provao do atendi%ento dos
reCuisitos previstos co%o inerentes ao cargo pretendido, no ca+endo ao candidato o direito de recurso para
o+ter CualCuer co%pensao pela sua eli%inao, pela anulao da sua inscrio ou pelo no aproveita%ento
por 'alta de vagas.
3.1.1 - 8s inscries dos candidatos Cue reali!ara% o paga%ento da ta&a de inscrio atravIs de
agenda%ento +anc4rio, cu-a co%pensao no ocorrer dentro do pra!o previsto para o paga%ento, no sero
aceitas.
3.1.15 - =% caso de desistOncia da reali!ao do Concurso )*+lico ou 'alta D reali!ao da prova escrita,
o valor pago da ta&a de inscrio no ser4 restitu:do.
3.1.11 - =ncerrado o per:odo de inscries, o candidato Cue dese-ar pro%over a alteraoKatuali!ao dos
dados cadastrais 'ornecidos (e&ceto C)9), dever4 'a!O-lo por <eCueri%ento e% u%a das organi!aes listadas
no 8ne&o I, atI 35 (trinta) dias antes da reali!ao das provas escritas.
3.2 - DAS INSCRI&-ES PELA INTERNET
3.2.1 - 8s inscries podero ser reali!adas, e% n:vel nacional, na p4gina o'icial da D=ns", no endereo
EEE.ensino.%ar.%il.+r ou EEE.ingressona%arin#a.%ar.%il.+r.
3.2.2 - 8s inscries podero ser e'etuadas so%ente entre 0"/00 0 1# 12 e #20340 e 2013 e 23/5$ 0
1# 12 e 3e4e6780 e 20139 /08:810 0;1<1#= e B8#3>=1#!DF.
3.2.3 - 8cessada a re'erida p4gina, o candidato digitar4 os dados no 'or%ul4rio de inscrio e i%pri%ir4 o
+oleto +anc4rio para paga%ento da ta&a de inscrio.
3.2.$ - paga%ento poder4 ser e'etuado por dI+ito e% conta-corrente ou pela apresentao do +oleto
+anc4rio i%presso, e% CualCuer agOncia +anc4ria.
3.2.( - paga%ento da ta&a de inscrio por %eio do +oleto +anc4rio ser4 aceito atI o 1# 1* e
3e4e6780 e 2013, no #or4rio +anc4rio dos diversos =stados do )a:s.
3.2., - 8s solicitaes de inscrio via Internet, cu-os paga%entos 'ore% e'etuados ap.s a data
esta+elecida no su+ite% anterior, no sero aceitas.
3.2./ - 8ceita a inscrio, co% a co%provao do paga%ento da ta&a de inscrio, o candidato ser4
inclu:do no cadastro de inscritos.
,
3.2.0 - candidato dever4 veri'icar a con'ir%ao de sua inscrio na p4gina da D=ns" na Internet, a
partir do (J dia *til su+seCuente ao paga%ento da ta&a de inscrio. >esta ocasio, o candidato dever4 i%pri%ir
o co%provante de inscrio, sendo de sua e&clusiva responsa+ilidade a o+teno desse docu%ento, Cue ser4
e&igido nas diversas etapas do Concurso )*+lico.
3.2.1 - =% caso de erro ou o%isso de dados no preenc#i%ento do 'or%ul4rio de inscrio, da no
co%provao do paga%ento da ta&a de inscrio ou de paga%ento da ta&a de inscrio 'ora do pra!o estipulado,
a inscrio do candidato no ser4 e'etivada, i%possi+ilitando sua participao no Concurso )*+lico. Caso o
paga%ento da ta&a de inscrio ten#a sido e'etuado e% duplicidade ou estiver enCuadrado e% u%a das situaes
citadas anterior%ente, o valor pago no ser4 restitu:do.
3.2.15 - 8 D=ns" no se responsa+ili!a por solicitao de inscrio via Internet no rece+ida por
%otivos de orde% tIcnica dos co%putadores, 'al#as ou congestiona%ento das lin#as de co%unicao, +e%
co%o outros 'atores de orde% tIcnica Cue i%possi+ilite% a trans'erOncia de dados.
3.2.11 - =% caso de d*vidas, no procedi%ento descrito anterior%ente, o candidato dever4 esta+elecer
contato co% u%a das organi!aes listadas no 8ne&o I.
3.2.12 - Caso o candidato necessite alterarKatuali!ar os dados cadastrais (e&ceto C)9) durante o per:odo
de inscrio, poder4 'a!O-lo direta%ente na p4gina da D=ns" na Internet.
3.3 - DAS INSCRI&-ES (IA ORGANI,A&-ES MILITARES DA MARINHA
3.3.1 - s candidatos podero ta%+I% e'etuar suas inscries nas <DI relacionadas no 8ne&o I.
3.3.2 - 8s inscries podero ser reali!adas nos dias *teis entre 12 e #20340 e 12 e 3e4e6780 e 20139
#3 0"/30 ?3 1@/00.
3.3.3 - 8 inscrio nas rgani!aes "ilitares da "arin#a ser4 da responsa+ilidade do candidato.
3.3.$ - ='etuada a inscrio, o candidato rece+er4 o +oleto +anc4rio i%presso para reali!ar o
paga%ento da ta&a de inscrio, nas agOncias +anc4rias, atI o dia 1* e 3e4e6780 e 2013, no #or4rio +anc4rio
dos diversos =stados do )a:s.
3.3.( - candidato poder4 retornar ao local de inscrio, entre o (J e o 15J dia *til su+seCuente ao
paga%ento, co% o +oleto +anc4rio pago, para rece+er o co%provante de inscrio, ou i%pri%i-lo acessando a
p4gina o'icial da D=ns", na internet.
3.3., - 8ceita a inscrio, co% a co%provao do paga%ento da ta&a de inscrio, o candidato ser4
inclu:do no cadastro de inscritos.
3.3./ - =% caso de erro ou o%isso de dados no preenc#i%ento do 'or%ul4rio de inscrio, da no
co%provao do paga%ento da ta&a de inscrio, ou de paga%ento da ta&a de inscrio 'ora do pra!o
estipulado, a inscrio do candidato no ser4 e'etivada, i%possi+ilitando sua participao no Concurso )*+lico.
Caso o paga%ento da ta&a de inscrio ten#a sido e'etuado e% duplicidade ou estiver enCuadrado e% u%a das
situaes citadas anterior%ente, o valor pago no ser4 restitu:do.
3.3.0 - Caso o candidato necessite alterarKatuali!ar os dados cadastrais (e&ceto C)9), durante o per:odo de
inscrio, poder4 'a!O-lo e% u%a das organi!aes listadas no 8ne&o I.
/
3.+ - DA ISEN&'O DE PAGAMENTO DA TAXA DE INSCRI&'O
3.$.1 - =% con'or%idade co% o Decreto nJ ,.(13, de 2 de outu+ro de 2550, #aver4 iseno do valor da
ta&a de inscrio para o candidato Cue estiver inscrito no Cadastro Vnico para )rogra%as 6ociais do Poverno
9ederal - CadVnico, de Cue trata o Decreto nJ ,.13(, de 2, de -un#o de 255/, e 'or %e%+ro de 'a%:lia de +ai&a
renda, nos ter%os deste *lti%o Decreto.
3.$.2 - candidato Cue dese-ar solicitar a iseno dever4 preenc#er e entregar, e% u%a das <DI do
8ne&o I, o <eCueri%ento de solicitao de iseno de paga%ento de ta&a de inscrio, cu-o %odelo estar4
disponi+ili!ado na p4gina da D=ns", na Internet, eA48e 03 1#3 12 e 1$ e #20340 e 2013, durante o #or4rio de
atendi%ento do posto de inscries, contendoF
a) indicao do >*%ero de Identi'icao 6ocial (>I6), atri+u:do pelo CadVnicoG e
+) declarao de Cue I %e%+ro de 'a%:lia de +ai&a renda.
3.$.3 - candidato Cue solicitar a iseno dever4 reali!ar sua inscrio nor%al%ente, de acordo
co% os itens 3.2 ou 3.3, no e'etuando o paga%ento da re'erida ta&a, e aguardar o resultado do
<eCueri%ento.
3.$.$ - <eCueri%ento de iseno poder4, ainda, ser enca%in#ado via Carta <egistrada, considerada a
data 'inal de B034#2e6 e6 20 e #20340 e 2013, para a Diretoria de =nsino da "arin#a ; Diviso de Inscrio
; <ua 2isconde de Ita+ora:, nJ ,1 - Centro - <io de AaneiroK<A - C=) 25515-5,5.
3.$.( - 8 declarao 'alsa su-eitar4 o candidato Ds sanes previstas e% @ei, aplicando-se, ainda, o
disposto no par4gra'o *nico do art. 15 do Decreto nJ 03.13,K/1.
3.$., - 8 relao dos pedidos de iseno de'eridos e os respectivos co%provantes de inscrio sero
divulgados e disponi+ili!ados # B#8418 e 2* e #20340 e 2013, na p4gina da D=ns", na Internet e nas <DI
relacionadas no 8ne&o I.
3.$./ - >o caso do inde'eri%ento do <eCueri%ento ca+er4 <ecurso 8d%inistrativo, devendo este ser
apresentado atI o pri%eiro dia *til su+seCuente, ap.s a divulgao da relao dos pedidos de iseno de'eridos.
3.$./.1 - resultado do <ecurso 8d%inistrativo ser4 divulgado # B#8418 e 03 e 3e4e6780 e 2013, na
p4gina da D=ns", na Internet e disponi+ili!ado nas <DI relacionadas no 8ne&o I.
3.$.0 - candidato Cue tiver seu pedido de iseno ou <ecurso 8d%inistrativo inde'erido e Cue
dese-ar, %es%o assi%, participar do Concurso )*+lico dever4 e'etuar o paga%ento da ta&a de inscrio, dentro
do pra!o previsto no su+ite% 3.2.( ou 3.3.$.
+ - DA IDENTIFICA&'O DOS CANDIDATOS
$.1 - candidato dever4 apresentar, e% todas as etapas do Concurso )*+lico, o co%provante de inscrio
e u% docu%ento o'icial de identi'icao, original, co% 'otogra'ia e dentro da validade.
$.2 - 6ero considerados v4lidos os docu%entos originais de identidade, co% assinatura e 'otogra'ia
recente, e%itidos por CualCuer Wrgo o'icial de identi'icao do 7errit.rio >acional, tais co%oF carteiras
e&pedidas pela "arin#a, =&Ircito e 8eron4uticaG pelas 6ecretarias de 6egurana )*+lica, Institutos de
Identi'icao, )ol:cias e Corpos de 3o%+eiros "ilitaresG carteiras e&pedidas pelos .rgos 'iscali!adores de
e&erc:cio pro'issional (rdens, Consel#os etc)G passaporteG Certi'icado de <eservistaG carteiras 'uncionais do
0
"inistIrio )*+licoG carteiras 'uncionais e&pedidas por .rgo p*+lico Cue, por lei 'ederal, vale% co%o
identidadeG Carteira de 7ra+al#o e Carteira >acional de ?a+ilitao.
$.3 - )or ocasio da reali!ao das etapas do Concurso )*+lico, o candidato Cue no apresentar
docu%ento de identi'icao, na 'or%a de'inida no su+ite% anterior, no poder4 reali!ar o evento e, no caso da
reali!ao da prova escrita e da redao, ser4 auto%atica%ente eli%inado.
$.$ - >o ser4 aceito c.pia de docu%ento de identi'icao, ainda Cue autenticada, ne% protocolo de
docu%ento.
$.( - >o sero aceitos co%o docu%entos de identi'icaoF certido de nasci%ento, C)9, t:tulo eleitoral,
carteira de estudante, carteira 'uncional se% valor de identidade, ne% docu%entos ileg:veis, no-identi'ic4veis
eKou dani'icados.
$., - Caso o candidato este-a i%possi+ilitado de apresentar, no dia da reali!ao de CualCuer etapa do
Concurso )*+lico, e% especial na data da reali!ao da prova escrita e da redao, docu%ento de identi'icao
original, por %otivo de perda, rou+o ou 'urto, dever4 ser apresentado docu%ento Cue ateste o registro da
ocorrOncia e% .rgo policial, e&pedido #4, no %4&i%o, 35 (trinta) dias, ocasio e% Cue ser4 su+%etido D
identi'icao especial, co%preendendo coleta de assinaturas, 'il%age% ou 'otogra'ia.
$./ - 8 identi'icao especial ser4 e&igida ta%+I% do candidato cu-o docu%ento de identi'icao
apresente d*vidas relativas D 'isiono%ia ou D assinatura do portador.
$.0 - candidato Cue, por ocasio da reali!ao da prova escrita e da redao, 'or su+%etido D
identi'icao especial, ter4 Cue apresentar, e% atI Cuin!e dias corridos ap.s a reali!ao da prova escrita, u%
docu%ento o'icial de identi'icao, original, co% 'otogra'ia e dentro da validade, na <DI respons4vel pela
aplicao de suas provas. 8 no apresentao do docu%ento de identi'icao i%portar4 na sua eli%inao.
5 - DO CONCURSO PBLICO
(.1 - Concurso )*+lico I constitu:do das seguintes =tapasF
5.1.1 - 6eleo Inicial (6I), Cue por sua ve!, constar4 dos seguintes eventosF
#) )rova =scrita de Con#eci%entos )ro'issionais (C))G
7) <edaoG e
<) =ventos Co%ple%entares constitu:dos deF
I) Inspeo de 6a*de (I6)G
II) 7este de 8ptido 9:sica (789)G
III) 2eri'icao de Docu%entos (2D) - 9ase preli%inarG
I2) 2eri'icao de Dados 3iogr4'icos (2D3) - 9ase preli%inar.
5.1.2 - Curso de 9or%ao de 'iciais (C9), co%posto deF
#) )er:odo de 8daptaoG
7) 2eri'icao de Docu%entos (2D) - 9ase 'inalG
<) 2eri'icao de Dados 3iogr4'icos (2D3) - 9ase 'inalG
) 8valiao )sicol.gica (8))G e
e) Curso de 9or%ao propria%ente dito.
1
(.2 - 8 prova escrita de con#eci%entos pro'issionais e o C9, propria%ente dito, tero car4ter
eli%inat.rio e classi'icat.rio. 8 <edao, a 2eri'icao de Dados 3iogr4'icos (9ases preli%inar e 'inal), a
Inspeo de 6a*de, o 7este de 8ptido 9:sica, a 8valiao )sicol.gica e a 2eri'icao de Docu%entos (9ases
preli%inar e 'inal) tero car4ter eli%inat.rio.
(.3 - 6er4 eli%inado do Concurso )*+lico o candidato Cue dei&ar de co%parecer a CualCuer dos eventos
progra%ados, ainda Cue por %otivo de 'ora %aior ou caso 'ortuito.
(.$ - X da responsa+ilidade do candidato inteirar-se das datas, #or4rios e locais de reali!ao dos eventos
do Concurso )*+lico, devendo para tanto consultar a p4gina da D=ns" na Internet ou u%a das <DI do 8ne&o
I, tendo co%o +ase o Calend4rio de =ventos do 8ne&o II.
(.( - 8s despesas relativas a transporte, estadia e ali%entao para a reali!ao das )rovas =scritas e
de%ais eventos co%ple%entares sero custeadas pelo candidato.
@ - DA PRO(A ESCRITA OBCETI(A DE CONHECIMENTOS PROFISSIONAIS (e=161A#4D81# e
<=#331;1<#4D81#) E DA REDA&'O (e=161A#4D81#)
,.1 - 8 prova escrita de con#eci%entos pro'issionais, Cue ter4 durao de $ (Cuatro) #oras, ser4 o+-etiva e
ter4 co%o prop.sito co%provar a #a+ilitao pro'issional do candidato. Constar4 de (5 (cinCuenta) Cuestes
ela+oradas de acordo co% os progra%as descritos no 8ne&o III.
,.2 - 8 <edao te% co%o prop.sito veri'icar a capacidade de e&presso escrita do candidato na l:ngua
portuguesa.
,.2.1 - 8 <edao dever4 ser dissertativa e escrita e% letra cursiva, co% ideias claras, coerentes e
o+-etivas, cu-o t:tulo versar4 so+re assunto considerado de i%portHncia pela 8d%inistrao >aval.
,.2.2 - 6ua correo ser4 procedida por 3ancas =&a%inadoras espec:'icas, designadas pelo Diretor de
=nsino da "arin#a, de acordo co% as >or%as esta+elecidas pela 8d%inistrao >aval.
,.2.3 - >o poder4 ser escrita e% letra de i%prensa e dever4 ter no %:ni%o 25 (vinte) lin#as cont:nuas,
considerando o recuo dos par4gra'os, e no %4&i%o 35 (trinta) lin#as. >o poder4 conter CualCuer %arca
identi'icadora ou assinatura, o Cue i%plicar4 na atri+uio de nota !ero D %es%a.
,.2.$ - 6ero descontados ( (cinco) pontos por cada lin#a no preenc#ida ou preenc#ida e% e&cesso, e%
relao ao n*%ero %:ni%o e %4&i%o de lin#as deter%inado.
,.2.( - 8s redaes rece+ero 2 (duas) notas, atri+u:das por 2 (dois) "e%+ros da 3anca, valendo co%o
nota da prova a %Idia arit%Itica dessas 2 (duas) notas. Caso a %Idia o+tida se-a igual eKou superior a (5
(cinCuenta) pontos, o candidato ser4 considerado Q8provadoR na <edao, caso contr4rio, ser4 considerado
Q>o 8provadoR.
,.2., - Caso as notas atri+u:das a u%a %es%a <edao apresente% u%a di'erena de pontuao %aior Cue
25 (vinte) pontos, esta ser4 su+%etida D apreciao do )residente da 3anca ou "e%+ro %ais e&periente
presente, para validao, Cue, caso necess4rio, atri+uir4 u%a terceira nota, considerando-a ento co%o 'inal.
,.2./ - 8spectos e pontuaes a sere% considerados na correo da <edaoF
a) =strutura e conte*do ; (5 (cinCuenta) pontos, sendoF
I) Coeso e coerOncia ; atI 35 (trinta) pontosG e
II) 7:tulo e assunto ; atI 25 (vinte) pontos.
15
+) =&presso ; atI (5 (cinCuenta) pontos.
,.2.0 - 6ero corrigidas as <edaes dos candidatos co% as %aiores notas na )rova =scrita de
Con#eci%entos )ro'issionais atI o li%ite do n*%ero correspondente a 3 (trOs) ve!es ao das vagas esta+elecidas,
considerando-se os e%pates na *lti%a posio.
,.3 - 6ero considerados eli%inados nas provas escritas os candidatos CueF
a) o+tivere% nota in'erior a (5 (cinCuenta) e% u%a escala de 5 (!ero) a 155 (ce%) na prova escrita de
con#eci%entos pro'issionaisG ou
+) no se classi'icare% entre as %aiores notas na prova escrita de con#eci%entos pro'issionais, atI o
li%ite do n*%ero correspondente a 3 (trOs) ve!es ao das vagas esta+elecidas, considerando-se os e%pates na
*lti%a posioG ou
c) classi'icare%-se dentro dos li%ites descritos nas al:neas +), %as Cue o+tivere% nota in'erior a (5
(cinCuenta) e% u%a escala de 5 (!ero) a 155 (ce%) na <edaoG ou
d) no tivere% suas <edaes corrigidas, por estare% alI% do n*%ero previsto para correo.
,.$ - 8 prova escrita e a redao sero reali!adas nas cidades relacionadas no 8ne&o I, nas datas e
#or4rios constantes do Calend4rio de =ventos do 8ne&o II. 8 responsa+ilidade pela escol#a de u%a destas
cidades I do candidato, sendo 'eita por ocasio do preenc#i%ento dos 'or%ul4rios de inscrio.
,.$.1 - 6ero disponi+ili!ados nas <DI dessas cidades e na p4gina da D=ns" na Internet, os locais de
prova co% os respectivos endereos, na Ipoca prevista no Calend4rio de =ventos do 8ne&o II.
,.$.2 - >o #aver4, so+ prete&to algu%, segunda c#a%ada para a prova escrita e redao, +e% co%o a
aplicao dessas 'ora do #or4rio, data e local prI-deter%inados.
,.$.3 - =% casos e&cepcionais, %ediante <eCueri%ento escrito 'unda%entado, apresentado atI 25 (vinte)
dias antes da data prevista para sua reali!ao, poder4 ser autori!ado Cue a prova escrita e a redao se-a
reali!ada e% cidade di'erente da escol#ida pelo candidato, no %o%ento da inscrio, dentre as o'erecidas no
8ne&o I.
,.( - Caso #a-a u% elevado n*%ero de candidatos inscritos, poder4 #aver %ais de u% dia de aplicao de
provas, a ser distri+u:do por pro'isso. candidato dever4 consultar a p4gina da D=ns" na Internet ou nas
<DI (pessoal%ente ou atravIs dos tele'ones dispon:veis) para o+ter a data e o endereo do local onde reali!ar4
a )rova =scrita e a <edao, con'or%e previsto no Calend4rio de =ventos, do 8ne&o II.
,., - candidato dever4 estar no local de reali!ao da prova escrita e da redao, co% a antecedOncia
necess4ria, respeitando os #or4rios divulgados -unta%ente co% os locais de reali!ao da prova. 6ero
considerados eli%inados os candidatos Cue c#egare% ao local de reali!ao da prova ap.s o 'ec#a%ento dos
portes.
,./ - candidato dever4 portar o co%provante de inscrioG u% docu%ento o'icial de identi'icao,
original, co% 'otogra'ia e dentro da validadeG caneta es'erogr4'ica a!ul ou pretaG l4pis e +orrac#a. Caso a prova
ven#a a ser reali!ada e% est4dios de 'ute+ol ou gin4sios o candidato dever4 ta%+I% portar pranc#eta.
,.0 - >o ser4 per%itido, durante a reali!ao da prova o porte eKou o uso de aparel#os sonoros,
'onogr4'icos, de co%unicao ou de registro, eletrLnicos ou no, tais co%oF celulares, YpagersY, Ypal%-topsY,
calculadoras, rel.gios no anal.gicos, %icroco%putadores port4teis, +e% co%o %oc#ilas ou volu%es si%ilares,
e&ceto o %aterial suple%entar, Cue poder4 ser per%itido para a reali!ao da prova escrita de deter%inadas
11
pro'isses, previsto no evento 2, do Calend4rio de =ventos do 8ne&o II. X vedado ta%+I% o uso de .culos
escuros, de protetores auriculares ou de CuaisCuer acess.rios de c#apelaria tais co%o c#apIu, +onI ou gorro.
,.1 - 8 D=ns" no se responsa+ili!a por pertences esCuecidos ou perdidos pelos candidatos.
,.15 - >os recintos de prova sero lidas as instrues gerais ao candidato. 8p.s a leitura, o candidato
dever4 preenc#er os ca%posF no%e, assinatura e nJ de inscrio da 9ol#a de <espostas e 9ol#a de <edao.
6o%ente ser4 autori!ada a troca da 9ol#a de <espostas e 9ol#a de <edao, nesta ocasio, por %otivo de rasura
nos ca%pos aci%a descritos.
,.11 - Iniciadas as provas escritas, no #aver4 %ais esclareci%entos. candidato so%ente poder4 dei&ar o
seu lugar, devida%ente autori!ado pelo 6upervisorK9iscal, para se retirar de'initiva%ente do recinto de prova ou,
nos casos a+ai&o especi'icados, devida%ente aco%pan#ado por %ilitar designado para esse 'i%F
- atendi%ento %Idico por pessoal designado pela "3G
- 'a!er uso de +an#eiroG e
- casos de 'ora %aior, co%provados pela superviso do certa%e, se% Cue acontea sa:da da 4rea
circunscrita D reali!ao da prova.
,.11.1 - =% nen#u% dos casos #aver4 prorrogao do te%po destinado D reali!ao da prova e, e% caso
de retirada de'initiva do recinto de prova, esta ser4 corrigida atI onde 'oi solucionada.
,.12 - te%po %:ni%o de per%anOncia dos candidatos e% recinto de aplicao de provas I de 35 (trinta)
%inutos. candidato no poder4 levar a prova ap.s sua reali!ao. 6er4 disponi+ili!ado, na contracapa da
prova, u% %odelo da 'ol#a de respostas para Cue o candidato preenc#a o seu ga+arito para posterior
con'erOncia. 8 prova escrita ser4 disponi+ili!ada oportuna%ente na p4gina da D=ns" na Internet.
,.13 - s candidatos %ilitares devero reali!ar as provas 'ardados. 6e %ilitares da "3, o uni'or%e I o do
dia, na 4rea de seus respectivos Distritos >avais. )ara as de%ais 9oras, o uni'or%e correspondente.
,.1$ - 8o tIr%ino do te%po concedido para a reali!ao da prova, o candidato interro%per4 a resoluo
da %es%a no ponto e% Cue estiver, reunir4 seus pertences, levantar-se-4 e, ordenada%ente, dei&ar4 o recinto de
prova, entregando a 9ol#a de <espostas e a 9ol#a de <edao ao 9iscal.
,.1( - s trOs *lti%os candidatos re%anescentes devero, o+rigatoria%ente, dei&ar o recinto de prova ao
%es%o te%po.
,.1, - 6er4 eli%inado su%aria%ente do Concurso )*+lico, e as suas provas no sero levadas e%
considerao, o candidato CueF
a) der ou rece+er au&:lio para a e&ecuo de CualCuer provaG
+) utili!ar-se de CualCuer %aterial no autori!adoG
c) desrespeitar CualCuer prescrio relativa D e&ecuo das provasG
d) escrever o no%e ou introdu!ir %arcas identi'icadoras e% outro lugar Cue no o deter%inado para esse
'i%G
e) co%eter ato grave de indisciplinaG e
') co%parecer ao local de reali!ao das provas ap.s o #or4rio previsto.
12
* - DOS RECURSOS DA PRO(A ESCRITA9 DA REDA&'O E DA (ISTA DA REDA&'O
/.1 - Ca+er4 <ecurso contraF
a) Cuestes das provas escritas o+-etivasG
+) erros ou o%isses nos ga+aritos das provas escritas o+-etivasG e
c) o resultado da <edao.
/.2 - candidato Cue dese-ar interpor <ecurso dever4 o+servar o seguinteF
a) >o caso de prova escrita o+-etiva, o candidato dispor4 de (3) trOs dias *teis contados a partir do dia
seguinte ao da divulgao dos ga+aritos, na p4gina da D=ns" e e% 3oleti% de rdens e >ot:cias (3>) da
"3, Cue estar4 dispon:vel aos candidatos nas <DIG
+) >o caso da <edao, o candidato dever4 solicitar a 2ista de )rova, e&clusiva%ente, nos 2 (dois)
pri%eiros dias *teis contados a partir do dia seguinte ao da divulgao dos resultados na p4gina da D=ns" e e%
3>, Cue estar4 dispon:vel aos candidatos nas <DI. 8 2ista dever4 ser reali!ada no terceiro dia *til.
candidato dispor4 atI o Cuarto dia *til para interpor seu <ecurso.
c) s <ecursos devero ser entregues direta%ente nas <DI, atIF
I) o terceiro dia *til, no caso de <ecurso 8d%inistrativo, contra Cuestes da )rova =scrita +-etivaG e
II) o Cuarto dia *til, na #ip.tese de <ecurso 8d%inistrativo contra o resultado da <edao.
/.3 - resultado dos <ecursos contra Cuestes, erros ou o%isses no ga+arito da prova escrita o+-etiva e
contra o resultado da <edao ser4 dado a con#ecer, coletiva%ente, pela alterao ou no do ga+aritoKresultado,
e% car4ter irrecorr:vel na es'era ad%inistrativa, na p4gina da D=ns" na Internet, e e% 3> da "3,
dispon:vel aos candidatos nas <DI, listadas no 8ne&o I.
/.$ - <ecurso dever4 serF
a) redigido de acordo co% o %odelo constante na p4gina o'icial da D=ns" na Internet e dispon:vel nas
<DI do 8ne&o I, devida%ente 'unda%entado, incluindo +i+liogra'ia pesCuisada. Dever4 conter todos os dados
Cue in'or%e% a identidade do reCuerente, seu n*%ero de inscrio, endereo co%pleto e assinaturaG
+) se %anuscrito, redigido e% letra de i%prensa co% caneta es'erogr4'ica a!ul ou pretaG
c) apresentado co% argu%entao l.gica e consistente, indicando o Concurso )*+lico, prova (pro'isso e
cor), n*%ero da Cuesto, a resposta %arcada pelo candidato e a divulgada pelo ga+arito e a sua 'inalidadeG
d) u% para cada Cuesto ou para a <edaoG e
e) entregue pessoal%ente e% u%a das <DI listadas no 8ne&o I, das 50#35 Ds 1,#555, o+servados os
pra!os esta+elecidos no su+ite% /.2.
/.( - Quando, decorrente de e&a%e dos <ecursos, resultar anulao de Cuestes, os pontos
correspondentes a essas Cuestes sero atri+u:dos a todos os candidatos, independente%ente de os tere%
reCuerido.
/., - 8 2ista da <edao ser4 reali!ada da seguinte 'or%aF
I) s candidatos oriundos da <DI D=ns", cidade do <io de Aaneiro, devero se apresentar,
durante o #or4rio de e&pediente, no audit.rio da Diretoria de =nsino da "arin#a, locali!ado no 3J andar do
6ervio de 6eleo do )essoal da "arin#a, situado na )raa 3aro de @ad4rio, sKnJ - Centro - <io de AaneiroK<A.
II) s de%ais candidatos reali!aro a 2ista da <edao e% suas respectivas <DI, e% #or4rios e
locais por ela esta+elecidos.
13
/./ - <ecursos e% desacordo co% essas instrues no sero analisados.
" - DOS E(ENTOS COMPLEMENTARES
0.1 - s candidatos no eli%inados nas provas escritas, de acordo co% o ite% ,.3, sero dispostos e% u%a
relao ordenada por n*%ero de inscrio.
0.2 - Caso o rendi%ento geral dos candidatos, por ocasio da reali!ao da prova escrita de
con#eci%entos pro'issionais, no per%ita a convocao de u% n*%ero su'iciente de candidatos, para a
reali!ao dos =ventos Co%ple%entares, a critIrio da 8d%inistrao >aval, podero ser c#a%ados tantos
candidatos Cuantos 'ore% necess4rios, respeitada a orde% de classi'icao, para co%pletar o n*%ero previsto,
ainda Cue no atendido o previsto na al:nea a), do su+ite% ,.3.
0.3 - 8 relao dos candidatos convocados ser4 divulgada na p4gina da D=ns" na Internet, nas <DI,
listadas no 8ne&o I e e% 3oleti% de rdens e >ot:cias (3>).
0.3.1 - =% casos e&cepcionais, %ediante <eCueri%ento escrito 'unda%entado, poder4 ser autori!ado, a
critIrio da 8d%inistrao >aval, Cue o candidato possa reali!ar CuaisCuer das etapas dos =ventos
Co%ple%entares e% datas e #or4rios di'erentes daCueles estipulados, por ocasio da c#a%ada para os %es%os,
desde Cue no ultrapasse o per:odo deter%inado no Calend4rio de =ventos.
0.$ - 8s cidades para reali!ao dos =ventos Co%ple%entares, sero as %es%as relacionadas no 8ne&o I.
8 responsa+ilidade pela escol#a de u%a destas cidades I do candidato, por ocasio do preenc#i%ento dos
'or%ul4rios de inscrio.
0.( - s =ventos Co%ple%entares sero reali!ados nos per:odos constantes do Calend4rio de =ventos do
8ne&o II. s candidatos convocados devero consultar a p4gina da D=ns" na Internet ou as rgani!aes
listadas no 8ne&o I Cuanto aos dias, locais e #or4rios dos =ventos, co% os respectivos endereos, na Ipoca
prevista no Calend4rio de =ventos.
0., - candidato dever4 estar no local previsto para a reali!ao de cada =vento Co%ple%entar, pelo
%enos, u%a #ora antes do seu in:cio, portando o co%provante de inscrio e docu%ento o'icial de identi'icao,
original, co% 'otogra'ia.
0./ - Durante a reali!ao dos =ventos Co%ple%entares ou ao seu tIr%ino, caso o n*%ero de candidatos
convocados no se-a su'iciente para o preenc#i%ento do n*%ero de vagas para as diversas pro'isses, a critIrio
da 8d%inistrao >aval, podero ser c#a%ados tantos candidatos no eli%inados, Cuantos 'ore% necess4rios,
respeitando-se a orde% de classi'icao anterior%ente esta+elecida.
0.0 - Caso no #a-a candidatos e% condies de sere% c#a%ados na 'or%a do su+ite% aci%a, o n*%ero
de candidatos c#a%ados para os =ventos Co%ple%entares 'icar4 li%itado ao n*%ero de candidatos convocados
anterior%ente.
$ - DA (ERIFICA&'O DE DADOS BIOGREFICOS ((DB) (e=161A#4D81#)
1.1 - 8 2D3 ter4 co%o prop.sito veri'icar se o candidato preenc#e os reCuisitos de idoneidade %oral e de
+ons antecedentes de conduta para ingresso na "3, de acordo co% o art. 11 da @ei nJ ,005K05 (=statuto dos
"ilitares), atravIs de consulta Ds 6ecretarias de 6egurana )*+lica =staduais, Ds 6uperintendOncias <egionais
do Departa%ento de )ol:cia 9ederal, dentre outros .rgos.
1$
1.2 - 8 2D3 ser4 reali!ada e% duas 'asesF
a) 9ase preli%inar - reali!ada, inicial%ente por %eio da an4lise e investigao dos dados in'or%ados pelo
candidato no 'or%ul4rio de inscrioG e
+) 9ase 'inal - reali!ada na %es%a data da 2D (9ase preli%inar), Cuando os candidatos devero
preenc#er e devolver o Question4rio 3iogr4'ico 6i%pli'icado (Q36) distri+u:do pela <DI.
1.3 - Durante todo o processo do Concurso )*+lico ou o )er:odo de 8daptao, o candidato poder4 vir a
ser eli%inado se no atender aos reCuisitos de idoneidade %oral e +ons antecedentes de conduta, dispostos no
=statuto dos "ilitares.
10 - DA INSPE&'O DE SADE (IS) (e=161A#4D81#)
15.1 - 8 I6 I a per:cia %Idica Cue visa veri'icar se o candidato preenc#e os critIrios e padres de sa*de
e&igidos para a carreira na "3 e ser4 reali!ada por 8gentes "Idico-)ericiais da "arin#a.
15.2 - 8 I6 ser4 reali!ada nas 4reas das rgani!aes <espons4veis pela 6uperviso <egional (<6<),
Cue corresponde% aos Co%andos dos Distritos >avais, de acordo co% e&a%es e procedi%entos %Idico-
periciais espec:'icos, o+servando-se as condies incapacitantes e os :ndices %:ni%os e&igidos descritos no
8ne&o I2, no per:odo previsto no Calend4rio de =ventos do 8ne&o II, con'or%e progra%ao ela+orada e
anunciada pelas <DI (dia, #or4rio e local).
15.2.1 - Independente da data Cue o candidato este-a %arcado, o %es%o dever4 'icar D disposio da Aunta
<egular de 6a*de (A<6) e da Aunta 6uperior Distrital (A6D), durante todo o per:odo previsto para a reali!ao da
I6.
15.3 - candidato dever4 co%parecer ao local previsto para Inspeo de 6a*de e% -e-u% de do!e #oras,
portando o co%provante de inscrio e docu%ento o'icial de identidade co% 'otogra'ia por %eio do Cual possa
ser recon#ecido.
15.$ - s candidatos -ulgados incapa!es na Inspeo de 6a*de (I6), reali!ada pela A<6 para ingresso,
podero reCuerer I6 e% grau de recurso e% atI ( (cinco) dias a contar da data da co%unicao do laudo pela
A<6, e sero enca%in#ados D A6D da respectiva 4rea, para sere% su+%etidos D nova Inspeo de 6a*de, e% grau
de recurso. s candidatos Cue no co%parecere% na data e #ora %arcadas para reali!ao de I6 e% grau de
recurso sero considerados desistentes, e sua I6 ser4 arCuivada por 'alta de co%pareci%ento.
15.( - <ecurso dever4 serF
a) redigido de acordo co% o %odelo constante na p4gina o'icial da D=ns" na Internet e dispon:vel nas
<DI do 8ne&o I, devendo ter a 'inalidade enunciada de 'or%a clara e ser circunstanciado, de %odo a per%itir
u%a co%pleta apreciao do caso pela autoridade co%petente e ser instru:do por docu%entos Cue possa% dar
apoio Ds pretenses do reCuerenteG e
+) entregue pessoal%ente e% u%a das <DI listadas no 8ne&o I.
15., - s %ilitares de carreira da ativa da "3 reali!aro todos os e&a%es co%parecendo D Aunta de 6a*de
respons4vel portando os seus )rontu4rios "Idicos Individuais ()"I).
15./ - 8lI% das condies incapacitantes Cue sero rigorosa%ente o+servadas durante as inspees,
podero ser detectadas outras causas Cue condu!a% D inaptido, precoce ou re%ota, durante a carreira naval,
con'or%e laudo da A<6.
1(
15./.1 - s candidatos Cue 'ore% -ulgados aptos na I6, %as Cue, porventura, posterior%ente rece+a% u%a
reco%endao %Idica de no reali!ar o 7este de 8ptido 9:sica, por CualCuer %otivo, sero considerados
eli%inados do Concurso )*+lico.

11 - DO TESTE DE APTID'O FSICA (TAF) (e=161A#4D810)
11.1 - 789, Cue ter4 car4ter eli%inat.rio, te% co%o prop.sito a'erir se a aptido ':sica do candidato
preenc#e os padres ':sicos e&igidos para a carreira da "3 e ser4 reali!ado de acordo co% os su+itens a+ai&o,
no per:odo previsto no Calend4rio de =ventos do 8ne&o II, con'or%e progra%ao ela+orada e anunciada pelas
<DI (dia, #or4rio e local).
11.2 - 8penas o candidato -ulgado apto na I6 reali!ar4 o 789,constitu:do das seguintes provasF
a) nataoG e
+) corrida.
11.3 - candidato ser4 su+%etido ao 789 e% 2 (dois) dias no consecutivos, sendo-l#e per%itido
e&ecutar duas tentativas e% cada u%a das provas, e% dias su+seCuentes.
11.$ - )ara ser aprovado no 789, os candidatos deveroF
a) nadar o percurso de (5 (cinCuenta) %etros no te%po de 1 (u%) %inuto e 35 (trinta) segundosG e
+) correr o percurso de 2$55 (dois %il e Cuatrocentos) %etros no te%po de 1$ (Cuator!e) %inutos e 35
(trinta) segundos.
11.$.1 - )ara a reali!ao do 789, os candidatos devero considerar as seguintes o+servaesF
I - >atao
- 8 sa:da poder4 ocorrer de 'ora da piscina (+orda ou +loco de partida) ou de dentro da piscina, a critIrio
do candidatoG
- Quando e% piscina de 2( %etros de co%pri%ento, no ser4 per%itido o contato co% a +orda oposta, por
per:odo de te%po superior a 3 (trOs) segundos, por ocasio da viradaG e
- candidato dever4 utili!ar apenas os recursos inerentes ao seu pr.prio corpo, no sendo per%itido
nen#u% apoio no 'undo, na +orda lateral eKou raia%ento da piscina.
II - Corrida
- 8 corrida poder4 ser reali!ada e% pista o'icial de atletis%o ou e% CualCuer percurso plano previa%ente
de%arcado.
11.( - Caso o candidato se-a reprovado e% u%a ou e% a%+as as provas, %es%o ap.s as duas tentativas,
ser-l#e-4 concedida u%a *lti%a tentativa, e% dia a ser deter%inado pela Co%isso de 8valiao, ap.s a
aplicao do 789 e% todos os candidatos. 8s datas da *lti%a tentativa no devero ultrapassar o *lti%o dia do
per:odo para o 789 previsto no Calend4rio do 8ne&o II.
11., - resultado do 789 ser4 in'or%ado ao candidato pela Co%isso de 8valiao, logo ap.s sua
concluso, no pr.prio local de reali!ao, ocasio e% Cue cada candidato dever4 assinar a 'ic#a Cue contI% os
resultados por ele o+tidos.
11./ - 8lI% do co%provante de inscrio e do docu%ento de identi'icao, o candidato dever4 levar
tOnis, calo, ca%iseta para gin4stica, sunga de +an#o ou %aiL para a natao e o co%provante de apto da I6.
1,
11.0 - %Idico pertencente D Co%isso de 8valiao, presente no local de aplicao do 789, poder4,
i%pedir de reali!ar ou retirar do 789, a CualCuer %o%ento, o candidato Cue apresentar CualCuer condio de
risco D pr.pria vida.
12 - (ERIFICA&'O DE DOCUMENTOS ((D) F F#3e B8e=161A#8 e F#3e ;1A#=
(e=161A#4D81#3)
12.1 - >o per:odo esta+elecido no Calend4rio de =ventos, do 8ne&o II, os candidatos devero entregar
c.pia autenticada ou si%ples, aco%pan#adas dos originais. s docu%entos originais te% a 'inalidade de
co%provar a validade da c.pia si%ples apresentada. 7odo docu%ento original dever4 ser restitu:do
i%ediata%ente ao candidato. 6ero e&igidos para veri'icao os seguintes docu%entosF
12.1.1 - 9ase preli%inarF
a) Certido de >asci%ento ou Casa%entoG
+) 7:tulo de =leitor e co%provante de votao na *lti%a eleio ou correspondente -usti'icaoG
c) Certi'icado de <eservista ou prova de Cuitao co% o 6ervio "ilitarG
d) Diplo%a do Curso de Praduao, aco%pan#ado de #ist.rico-escolar da pro'isso para a Cual se
inscreveu, o'icial%ente recon#ecido e devida%ente registrado, ou certidoKdeclarao de concluso do curso
contendo, entre outros dados, a data do tIr%ino do curso e da colao de grau, aco%pan#ada de #ist.rico-
escolar, no caso de curso -4 conclu:doG
e) Declarao da instituio de ensino in'or%ando Cue o candidato te% a previso de concluir o curso da
pro'isso a Cual concorre, e% data anterior a %atr:cula no C9, no caso de curso ainda no conclu:doG
') <egistro )ro'issional e&pedido pelo .rgo 'iscali!ador da pro'isso, Cuando e&istirG ou protocolo de
solicitao de inscrio no .rgo 'iscali!ador, podendo o %es%o ser entregue na 9ase 'inal, con'or%e per:odo
esta+elecido e% =ditalG
g) 6e %ilitar ou %e%+ro da )ol:cia ou do Corpo de 3o%+eiros "ilitar e% atividade, atestado de
idoneidade %oral e +ons antecedentes e autori!ao para inscrio pela respectiva 9ora 8r%ada ou 9ora
8u&iliar, con'or%e %odelo padro, dispon:vel na p4gina o'icial da D=ns" na Internet. s %ilitares da "3
devero apresentar a sua co%unicao de inscrio e% concurso p*+licoG
#) Carto de inscrio no Cadastro de )essoa 9:sica (C)9)G e
i) Docu%ento o'icial de identi'icao, co% 'otogra'ia e dentro da validade.
12.1.2 - 9ase 'inalF
a) Docu%entos contidos na al:nea d), do su+ite% 12.1.1, so%ente para os candidatos Cue apresentara% na
'ase preli%inar declarao de Cue concluiria% o curso da pro'isso a Cual concorre, e% data anterior ao in:cio
do )er:odo de 8daptao do C9G
+) Docu%entos contidos na al:nea '), do su+ite% 12.1.1, so%ente para os candidatos Cue no
apresentara% o registro pro'issional na 'ase preli%inar.
c) Docu%ento co%pro+at.rio do seu pedido de e&onerao do servio p*+lico, para o candidato servidor
p*+licoG e
1/
d) Docu%ento co%pro+at.rio do seu pedido de desliga%ento ou de seu licencia%ento, para o candidato
%ilitar de outras 9oras.
13 - DA A(ALIA&'O PSICOLGGICA (AP) (e=161A#4D81#)
13.1 - 8 8) te% co%o prop.sito avaliar os candidatos %ediante o e%prego de procedi%entos cient:'icos
destinados a a'erir a co%pati+ilidade das caracter:sticas psicol.gicas do candidato co% a carreira %ilitar.
13.2 - 8 8) avaliar4 os seguintes aspectosF
Intelectivo ; destinado D veri'icao das aptides gerais eKou espec:'icas dos candidatos e% relao Ds
e&igOncias da atividade pretendidaG e
)ersonal.gico ; destinado D veri'icao das caracter:sticas de personalidade e %otivacionais do candidato
e% relao Ds e&igOncias da atividade pretendida.
13.2.1 - )ara a avaliao do aspecto intelectivo, ser4 utili!ado u% dos seguintes %odelosF
6o%at.rio de notas padroni!adas - e&presso pela trans'or%ao dos escores o+tidos pelos candidatos nos
diversos testes e% graus co%par4veis entre siG ou
<egresso @inear "*ltipla (<@") - e&presso pela esti%ativa do critIrio de dese%pen#o na atividade, a
partir da ponderao dos escores o+tidos nos testes.
13.2.2 - )ara a avaliao do aspecto personal.gico sero aplicados testes, invent4rios, entrevistas eKou
outros instru%entos de avaliao.
13.3 - resultado da 8) ser4 e&presso co%o Q8pto (8)R ou QInapto (I)R.
13.$ - candidato Cue o+tiver o resultado QIR na 8) ser4 eli%inado.
13.( - candidato QIR na 8) poder4 reCuerer u%a =ntrevista de 8presentao de <esultados (=8<) e
<ecurso 8d%inistrativo. >o caso de =8<, os reCueri%entos podero ser enca%in#ados D D=ns", e% atI 3
(trOs) dias *teis ap.s a divulgao do resultado da 8). >o caso de <ecurso, e% atI 3 (trOs) dias *teis 'indo o
pra!o para a reali!ao da =8<.
13., - 8 =8< visar4 to so%ente a prestar esclareci%entos tIcnicos, no a'etando o resultado o+tido ne%
servindo co%o 'onte de in'or%aes co%ple%entares a CualCuer outro .rgo.
13./ - >o caso de <ecurso 8d%inistrativo, ser4 designada u%a Co%isso co%posta por 'iciais do
6ervio de 6eleo do )essoal da "arin#a (66)") Cue no participara% da 8), Cue ter4 por atri+uio
reavaliar o %aterial do candidato, no consistindo e% u%a outra aplicao das tIcnicas reali!adas ou
correspondentes.
13.0 - >a #ip.tese de <ecurso 8d%inistrativo, o candidato poder4 ser assessorado por psic.logo Cue no
ten#a 'eito parte da Co%isso 8valiadora.
13.1 - 8 aprovao na 8) I reCuisito para a %atr:cula no curso.
1+ - DO RESULTADO DA SELE&'O INICIAL
1$.1 - 8p.s a reali!ao de todos os =ventos Co%ple%entares ser4 divulgado o <esultado da 6eleo
Inicial do Concurso )*+lico, na p4gina da D=ns", na Internet, e por %eio do 3> da "3, dispon:vel aos
candidatos nas <DI. resultado constar4 da relao dos candidatos classi'icados dentro do n*%ero de vagas
10
previsto (candidatos titulares) e dos candidatos reservas, por pro'isso e pela orde% decrescente da nota da
prova escrita o+-etiva de con#eci%entos pro'issionais, apro&i%adas a centIsi%os.
1$.2 - s candidatos Cue o+tivere% a %es%a nota na prova escrita o+-etiva de con#eci%entos
pro'issionais sero posicionados entre si, de acordo co% a seguinte orde% de prioridadeF
a) %aior nota na <edaoG e
+) %aior idade.
1$.3 - candidato aprovado e% todas as etapas, %as no classi'icado no n*%ero de vagas e&istentes, ser4
considerado candidato reserva.
1$.$ - 8 listage% de candidatos reservas te% por 'inalidade per%itir a convocao i%ediata para
preenc#i%ento de vagas no co%pletadas e% ra!o de eventual desistOncia de candidatos titulares, desde Cue tal
convocao se dO dentro da vigOncia do Concurso )*+lico.
1$.( - =% caso de convocao de candidato reserva ser4 adotada estrita%ente a orde% de classi'icao
discri%inada pela orde% decrescente da nota da prova escrita o+-etiva de con#eci%entos pro'issionais,
considerando os critIrios de dese%pate previstos no su+ite% 1$.2.
1$., - s candidatos reservas devero acessar a p4gina da D=ns" na Internet, durante o )er:odo de
8daptao do C9, especi'icado no Calend4rio de =ventos do 8ne&o II, a 'i% de to%ar con#eci%ento de u%a
poss:vel convocao de candidatos reservas para su+stituio de candidatos titulares.
15 - DO PERODO DE ADAPTA&'O (PA)(e=161A#4D810) E DO CURSO DE FORMA&'O DE
OFICIAIS (CFO) (e=161A#4D810 e <=#331;1<#4D810)
1(.1 - 6ero c#a%ados para apresentao para o in:cio do )er:odo de 8daptao do C9, na data prevista
no Calend4rio de =ventos, os candidatos titulares.
1(.2 - s candidatos titulares sero apresentados ao Centro de Instruo 8l%irante NandenMolM (CI8N),
no endereoF Il#a das =n&adas - sKnJ - Centro - <io de AaneiroK<A - C=).F 25.511-555 - 7el.F (21) 215$-,/,0.
1(.3 - C9 ter4 car4ter eli%inat.rio e classi'icat.rio.
1(.$ - )er:odo de 8daptao, co%o parte integrante do C9, destina-se a adaptar e preparar os 'uturos
alunos para as atividades acadO%icas e ad%inistrativas a sere% desenvolvidas durante o Curso.
1(.( - candidato aprovado e classi'icado reali!ar4 o C9 no CI8N, 'icando este su-eito Ds nor%as
vigentes para reali!ao do C9, +ai&adas pelo Diretor de =nsino da "arin#a.
1(., - 8s nor%as reguladoras espec:'icas para o Curso esto su-eitas Ds alteraes no decorrer do per:odo
escolar, con'or%e as necessidades da 8d%inistrao >aval. =ssas nor%as esta+elecero o rendi%ento escolar
%:ni%o e de%ais condies e&igidas para aprovao no re'erido Curso. >a ocorrOncia de atos de indisciplina,
co%porta%ento inco%pat:vel co% a carreira %ilitar, insu'iciOncia acadO%ica ou descu%pri%ento das nor%as
previstas, o aluno poder4 ser desligado do Curso, a CualCuer %o%ento.
1(./ - candidato %ilitar de carreira da "arin#a do 3rasil, ser4 %ovi%entado pela D)""KC)es9>.
1(.0 - candidato prestando o 6ervio "ilitar Inicial (6"I) ou 6ervio "ilitar 2olunt4rio (6"2) na
"arin#a do 3rasil, ser4 licenciado pelo respectivo Distrito >aval antes da data de concentrao, apresentando-
se ao =sta+eleci%ento de =nsino da "3 na condio de civil.
11
1(.1 - 8s despesas co% transporte e #ospedage% de candidato, da sua <DI, cidade de reali!ao das
provas, atI a apresentao na " onde 'ar4 o C9, para o )er:odo de 8daptao, 2eri'icao de Docu%entos
; 9ase 'inal e reali!ao da 8valiao )sicol.gica, sero custeadas pela "arin#a, por inter%Idio das <6<, ou
se-a, dos Co%andos de Distritos >avais. custeio destas despesas no se aplica aos candidatos Cue reali!ara% a
inscrio pela <DI D=ns" (cidade do <io de Aaneiro-<A).
1(.1.1 - s candidatos devero dispor de recursos pr.prios para o custeio de ali%entao e despesas
pessoais nos tra-etos para o esta+eleci%ento onde reali!ar4 o C9.
1(.15 - 2isando ao controle, D eli%inao e D erradicao de doenas i%unopreven:veis, por ocasio da
apresentao para o )er:odo de 8daptao, I reco%endado aos candidatos a apresentao do Carto de
2acinao re'erente ao Calend4rio 34sico de 2acinao do 8dulto - ?epatite 3G Dupla tipo adulto (d7 -
Di'iteria e 7Itano)G 9e+re 8%arela e 7r:plice 2iral (sara%po, ca&u%+a e ru+Iola), dispon:veis e% todas as
Bnidades 34sicas de 6a*de (B36).
1(.11 - candidato, Cue no se apresentar na data e #or4rio %arcados para o in:cio do )er:odo de
8daptao, Cue durante o )er:odo de 8daptao co%eter 'alta disciplinar grave, Cue 'or considerado
eli%inadoKinapto na 2D, 8) ou na 2D3, ter4 sua %atr:cula cancelada, podendo ser su+stitu:do, a critIrio da
8d%inistrao >aval, durante o )er:odo de 8daptao, pelo candidato reserva Cue se seguir na classi'icao.
1(.12 - 8p.s concluir o )er:odo de 8daptao e ter o+tido Q8ptoR na 8valiao )sicol.gica e
2eri'icao de Docu%entos (9ase 'inal), o candidato ter4 a %atr:cula no Curso de 9or%ao de 'iciais
e'etuada por ato do Co%andante do CI8N.
1(.13 - >en#u%a docu%entao de candidato %atriculado no C9 poder4 ser retirada ou devolvida, a
no ser por %otivo de desliga%ento.
1@ - DAS DISPOSI&-ES COMPLEMENTARES
1,.1 - 8o tratar de assunto relativo ao Concurso )*+lico, o candidato dever4 'a!O-lo por %eio do
co%pareci%ento aos locais de inscrio, listados no 8ne&o I, apresentando docu%ento o'icial de identidade e
co%provante de inscrio. 8s solicitaes de atestados, declaraes, in'or%aes ou d*vidas podero ser
atendidas atravIs da apresentao de <eCueri%ento.
1,.2 - >o ser4 autori!ada a entrada de candidatos e% tra-es de +an#o nos locais de reali!ao de prova
ou etapas co%ple%entares.
1,.3 - >o ser4 per%itido adentrar nos locais de reali!ao de prova e etapas co%ple%entares candidatos
portando ar%as de CualCuer espIcie, %es%o e% se tratando de %ilitar eKou civil, e% e'etivo servio ou co%
autori!ao de porte de ar%a.
1,.3.1 - Caso se-a o+servado durante a reali!ao da prova candidato portando ar%a de CualCuer espIcie,
ser4 solicitada a sua retirada do recinto e este estar4, auto%atica%ente, eli%inado do Concurso )*+lico.
1,.3.2 - acesso aos locais de aplicao das )rovas e =ventos Co%ple%entares ser4 per%itido so%ente
aos candidatos aptos para sua reali!ao.
1,.$ - >o decorrer do Concurso )*+lico as vagas Cue no 'ore% preenc#idas nas diversas pro'isses
podero ser re%ane-adas ou so'rer acrIsci%o, a critIrio da 8d%inistrao >aval.
25
1,.( - 8 "arin#a do 3rasil no possui v:nculo co% CualCuer curso ou escola preparat.ria, +e% co%o
%aterial did4tico co%erciali!ado pela %es%a.
1,., - pra!o de validade para convocao e aproveita%ento de candidatos reservas ter%inar4 na data do
encerra%ento do )er:odo de 8daptao.
1,./ - pra!o de validade do Concurso )*+lico ter%inar4 na data do encerra%ento do )er:odo de
8daptao.
1,.0 - s casos o%issos sero resolvidos pelo Diretor de =nsino da "arin#a.
PARTE 2 - ANEXOS
ANEXO I
CIDADES DE REALI,A&'O DAS PRO(AS E E(ENTOS COMPLEMENTARES E
ORGANI,A&-ES RESPONSE(EIS PELA DI(ULGA&'O (ORDI)
C1#e3 e 8e#=1H#IJ0
#3 B80K#3 e eKeA403
<06B=e6eA4#8e3
O82#A1H#ILe3 Re3B0A3:Ke13 Be=# D1KM=2#IJ0 (ORDI)
<io de Aaneiro K <A.
Diretoria de =nsino da "arin#a - <ua 2isconde de Ita+ora:, nJ ,1 - Centro - <io de
AaneiroK<A - C=) 25515-5,5 - 7el.F (21) 215$-,55,.
2ila 2el#a K =6.
=scola de 8prendi!es-"arin#eiros do =sp:rito 6anto (=8"=6) - =nseada do In#o4,
sKnJ - )rain#a - 2ila 2el#aK=6 - C=) 21155-155 - 7el.F (2/) 35$1-($1/.
6alvador K 38.
6ervio de <ecruta%ento Distrital do Co%ando do 2J Distrito >aval - 8venida das
>aus, sKnJ - Co%Ircio - 6alvadorK38 - C=) $551(-2/5 - 7el.F (/1) 3(5/-302(K3/2/.
>atal K <>.
6ervio de <ecruta%ento Distrital do Co%ando do 3J Distrito >aval - <ua 8ristides
Puil#e%, nJ 331 - 8lecri% - >atalK<> - C=) (15$5-1$5 - 7el.F (0$) 321,-3$$5.
linda K )=.
=scola de 8prendi!es-"arin#eiros de )erna%+uco (=8")=) - 8venida linda, sKnJ
- Co%ple&o de 6algadin#o - lindaK)= - C=)F (3515-555 - 7el.F (01) 3$12-/,1(.
9ortale!a K C=.
=scola de 8prendi!es-"arin#eiros do Cear4 (=8"C=) - 8venida Coronel 9ilo%eno
Po%es, nJ 35 - Aacarecanga - 9ortale!aKC= - C=) ,5515-205 - 7el.F (0() 3200-$/1,.
3elI% K )8.
6ervio de <ecruta%ento Distrital do Co%ando do $J Distrito >aval - )raa Carneiro
da <oc#a, sKnJ - Cidade 2el#a - 3elI%K)8 - C=) ,,525-1(5 - 7el.F (11) 321,-$522.
6o @u:s K "8.
Departa%ento do =nsino )ro'issional "ar:ti%o da Capitania dos )ortos do
"aran#o - 8venida AosI 6arneZ, sKnJ - Co%ple&o AenipapeiroKCa%+oa ; 6o
@u:sK"8 - C=) ,(525-/25 - 7el.F (10) 215/-51(5K51(/.
<io Prande K <6.
6ervio de <ecruta%ento Distrital do Co%ando do (J Distrito >aval - <ua 8l%irante
CerCueira e 6ou!a, nJ 11/ - Centro - <io PrandeK<6 - C=) 1,251-2,5 - 7el.F ((3)
3233-,15,.
)orto 8legre K <6.
Delegacia da Capitania dos )ortos e% )orto 8legre - <ua dos 8ndradas, nJ 30, -
Centro - )orto 8legreK<6 - C=) 15525-555 - 7el.F ((1) 322,-1/11 ra%ais 31 e $2.
9lorian.polis K 6C.
=scola de 8prendi!es-"arin#eiros de 6anta Catarina (=8"6C) ; 8venida
"arin#eiro "a& 6c#ra%%, nJ 3520 - =streito - 9lorian.polisK6C - C=) 0051(-155 -
7el.F ($0) 3210-(5/(K352$-3$11.
@ad4rio K "6.
6ervio de <ecruta%ento Distrital do Co%ando do ,J Distrito >aval - <ua 1$ de
"aro, sKnJ - Centro ; @ad4rioK"6 - C=) /13/5-555 - 7el.F (,/) 323$-1232.
3ras:lia K D9.
6ervio de <ecruta%ento Distrital - =splanada dos "inistIrios - 3loco Y>Y - 7Irreo -
)rIdio 8ne&o ao do Co%ando da "arin#a - 3ras:liaKD9 - C=) /55((-155 - 7el.F
(,1) 3$21-1115.
6o )aulo K 6).
Co%ando do 0J Distrito >aval - <ua =stado de Israel, nJ //, - 2ila Cle%entino ;
6o )auloK6) - C=) 5$522-552 - 7el.F (11) (505-$/1/K $0(1.
"anaus K 8".
Co%ando do 1J Distrito >aval - <ua 3ernardo <a%os, sKnJ - Centro - Il#a de 6o
2icente - "anausK8" - C=) ,155(-315 - 7el.F (12) 2123-22/0K22/(.
21
ANEXO II
CALENDERIO DE E(ENTOS
E(ENTO DATA ATI(IDADES
51 12K50K13 a 12K51K13 )er:odo de inscries.
52 8 partir de 2/K51K13
candidato dever4 consultar a p4gina da D=ns", na Internet ou as
<DI (pessoal%ente ou atravIs dos tele'ones dispon:veis) para o+ter a
data, os #or4rios de a+ertura e 'ec#a%ento dos portes, o #or4rio li%ite
para se apresentar na sala ou setor para identi'icao, o #or4rio de
reali!ao da prova escrita, o endereo do local onde reali!ar4 a prova
escrita e o %aterial suple%entar necess4rio D reali!ao da %es%a.
53
Data e #or4rio a
sere% de'inidos.
Consultar evento
anterior
)rova escrita de con#eci%entos pro'issionais e <edao.
5$ Data a ser de'inida.
Divulgao dos ga+aritos D disposio dos candidatos nas <DI e
Internet. 8p.s a reali!ao da prova o candidato dever4 aco%pan#ar no
s:tio eletrLnico da D=ns", ou atravIs das <DI a divulgao dos
ga+aritos.
5( 8 partir de 2/K11K13
Divulgao das notas dos candidatos aprovados na prova escrita, na
Internet e e% 3> da "3, D disposio dos candidatos nas <DI.
5, 8 partir de 12K12K13
Divulgao dos candidatos aprovados na prova escrita e convocao para
reali!ao dos =ventos Co%ple%entares, na Internet e e% 3> da "3,
D disposio dos candidatos nas <DI.
5/ 5,K51K1$ a 5(K52K1$
Inspeo de 6a*de (I6) e entrega de docu%entos para reali!ao da
2eri'icao de Docu%entos (2D) ; 9ase )reli%inar, preenc#i%ento do
Question4rio 3iogr4'ico 6i%pli'icado (Q36) ; 9ase 9inal da 2D3.
50 21K51K1$ a 5/K52K1$ 7este de 8ptido 9:sica (789) para os candidatos aptos na I6.
51 8 partir de 2/K52K1$
Divulgao do <esultado 9inal da 6eleo Inicial do Concurso )*+lico na
Internet e por 3>.
15 15K53K1$
Concentrao dos candidatos titulares, no Centro de Instruo 8l%irante
NandenMolM (CI8N), para o in:cio do )er:odo de 8daptao, 2eri'icao
de Docu%entos (9ase 'inal) e reali!ao da 8valiao )sicol.gica (8)).
11 15K53K1$ a 35K53K1$ )er:odo de 8daptao.
12 31K53K1$ In:cio do Curso.
ANEXO III
PROGRAMAS E BIBLIOGRAFIAS PARA AS PRO(AS ESCRITAS DE CONHECIMENTOS
PROFISSIONAIS
CI[>CI86 >SB7IC86 (S<=8 D= "SQBI>86)
@=PI6@8\] "8<^7I"8 - Conveno Internacional para 6alvaguarda da 2ida ?u%ana no "ar
(International Convention 'or t#e 6a'etZ o' @i'e at 6ea - 6@86)F aplicao, reCuisitos das vistorias e
%anuteno das condies do navio e% classe, instalaes de %4Cuinas e elItricas do navio, praa de %4Cuinas
periodica%ente desguarnecida, protees contra incOndio, deteco de incOndio e e&tino de incOndio, siste%a
#ar%oni!ado das vistorias e certi'icados e% vigorG Conveno Internacional so+re )adres de Instruo,
Certi'icao e 6ervio de Quarto para "ar:ti%os, 11/0 (International Convention on 6tandards o' 7raining,
Certi'ication and Natc#Meeping 'or 6ea'arers, 11/0 - 67CN)F o+rigaes, de'inies, aplicao, certi'icados,
disposies gerais, Co%andante e departa%ento de convIs, departa%ento de %4Cuinas, nor%as relativas a
e&igOncias especiais de instruo para o pessoal e% certos tipos de navios, 'unes de e%ergOncia, segurana do
22
tra+al#o, proteo, assistOncia %Idica e so+revivOncia, C.digo 67CN )arte Q8R e padres o+rigat.rios
relativos ao disposto no ane&o da Conveno 67CNG Conveno Internacional para a )reveno da )oluio
por >avios, 11/3 (International Convention 9or t#e )revention o' )ollution 9ro% 6#ips, 11/3) ("8<)@
/3K/0)F aplicao, regras de preveno D poluio por .leo, regras de controle para a poluio por su+stHncias
l:Cuidas nocivas a granel, regras para a preveno da poluio por esgoto de navios, regras para a preveno da
poluio por li&o de navios e regras para a preveno da poluio por su+stHncias perigosas transportadas e%
'or%a e%+aladaG @ei do .leo Cue dispe so+re a preveno, o controle e a 'iscali!ao da poluio causada por
lana%ento de .leo e outras su+stHncias nocivas ou perigosas e% 4guas so+ -urisdio nacional e d4 outras
providOncias, %ais a regula%entao da @ei do Wleo, aplicao, co%petOncias, preveno, controle e
'iscali!ao da poluio e especi'icao das sanes aplic4veis Ds in'raesG @ei =special de 6egurana do
7r4'ego 8Cuavi4rio (@=678) e o Decreto Cue regula%enta a @=678 (<@=678)F aplicao, a+rangOncia e
i%plicaes da @=678 e da <@=678 para o servio de Cuarto de %4Cuinas nos navios %ercantesG >or%as da
8utoridade "ar:ti%a (><"8"s)F ><"8" 51 ; =%+arcaes e%pregadas na navegao e% %ar a+ertoG e
><"8", nJ 35 - >or%as da 8utoridade "ar:ti%a para o =nsino )ro'issional "ar:ti%o, 2olu%e I ;
8Cuavi4riosG e 8plicao, conceitos, de'inies e procedi%entos dessas ><"8"s.
"SQBI>86 D= C"3B67] I>7=<>8 - Conceitos operacionaisG Classi'icaesG CiclosG ciclo de
CarnotG )rocessos reais de co%+ustoG "otores de co%+usto interna co% pisto alternativoG ='iciOncia glo+alG
9ator de converso de co%+ust:velG ^ndice de e'iciOnciaG ='iciOncia do 'ator de cicloG ='iciOncia %ecHnicaG 7ipos
de %otorG Con-unto de 4rvore de %anivelas e 'ora do g4sG 3alancea%ento de %assas no %otor co% pisto
alternativoG Co%ponentes principais do %otor co% pisto alternativoG )istoG 9or%ato e con'iguraes do anel
do pistoG 3ielaG Srvore de %anivelasG 3loco do %otorG C4rterG Ca+eote do cilindroG 24lvulasG Co%ando de
24lvulasG Conceitos de sincronis%o de v4lvulaG 7roca de g4sG )rocesso co% Cuatro te%posG 2antagens e
desvantagens dos processos de Cuatro te%posG )rocesso co% dois te%posG 2antagens e desvantagens dos
processos de dois te%posG 6iste%a de so+reali%entaoG )rocessos de so+reali%entaoG 7ur+o ali%entao por
g4s de escapa%entoG 2antagens e desvantagens da tur+o ali%entao por g4s de escapa%entoG Co%ponentes
+4sicos do tur+o ali%entadorG 8lo-a%ento do %ancalG Co%pressorG 7ur+inaG 6iste%a de arre'eci%entoG
8rre'eci%ento diretoG 8rre'eci%ento indiretoG 7er%ostato regulado por ele%ento de e&pansoG 7er%ostato
regulado por %apa eletrLnicoG 6iste%a de lu+ri'icaoG 6iste%a de co%+ust:velG 9or%as de processa%ento da
co%+ustoG )rocesso de in-eo diretaG Co%+usto parcial e% u%a prI-cH%araG )rocesso de co%+usto de +ai&o
tur+il#ona%entoG )rocesso de co%+usto co% tur+il#ona%entoG 6iste%a "G )rocesso de cH%ara divididaG
6iste%a de cH%ara de tur+il#ona%entoG 6iste%a de prI-cH%araG Co%+usto #o%ogOnea de DieselG )ro+le%as e
li%ites de co%+ustoG 8li%entao de co%+ust:vel (est4gio de +ai&a presso)G 6iste%as de in-eo DieselG
<egulador de velocidadeG perao de %otores DieselG Perencia%ento de %otores DieselG Co%ponentes da
ali%entao de co%+ust:vel DieselG 24lvula in-etoraG 3o%+a in-etora e% lin#aG 3o%+a distri+uidoraG
<egulage% eletrLnica DieselG 6iste%as de +o%+as individuais controladas por te%poG 6iste%a Co%%on <ailG
Co%ponentes do siste%a de in-eoG 6iste%as au&iliares de partidaG <endi%ento do %otorG ='eito de condies
at%os'IricasG ='iciOncia volu%ItricaG ='iciOncia da co%+ustoG )erda de potOncia do %otorG De'inies de
potOnciaG =Cuaes de c4lculoG CilindradaG 7a&a de co%pressoG )otOnciaG 9or%as de processa%ento da
co%+ustoG 3loco de cilindrosG Ca+eoteG CilindrosG Ca%isas dos cilindrosG 8nIis de seg%entoG 3ron!inasG
2ira+reCui%G 2olanteG 24lvulasG 7ur+ina a g4sF conceito operacional, ciclo co%parativo e e'iciOnciaG 2antagens
e desvantagens da tur+ina a g4sG e 8n4lise de 'al#as e% %4Cuinas de co%+usto interna e soluo de pro+le%as.
3"386 - Classi'icao das +o%+asG Caracter:sticas geraisG 7ur+o +o%+asG 3o%+as centr:'ugasG 3o%+as
alternativasG 3o%+as rotativasG 3o%+as para co%andos #idr4ulicosG 9unda%entos #idr4ulicosG )ropriedade dos
'luidosG Classi'icao e descrio dos co%ponentes das +o%+asG @i%ites de aplicaoG Caracter:sticas
construtivasG )rincipais co%ponentesG 7estesG 8lin#a%ento da +o%+a co% o acionadorG "ontage% dos selos
%ecHnicosG 9enL%eno da CavitaoG 6into%as da cavitaoG ConseCuOncias da cavitaoG Curva carga & va!oG
8ltura %ano%Itrica de suco e de descargaG Correlao entre sinto%as e poss:veis causas de %au
'unciona%entoG Pa&etas & selos %ecHnicosG Classi'icao dos rola%entosG 7ipos de acopla%entoG 2antagens e
desvantagens no uso dos diversos tipos de acopla%entosG )rinc:pios 'unda%entais de 'unciona%ento dos
diversos tipos de +o%+asG ='iciOncia dos diversos tipos de +o%+asG I%pelidorG "ancais de rola%entosG "ancais
de desli!a%entoG =ngrenagensG 6elos %ecHnicosG =i&oG <ola%ento de escoraG Cai&a de %ancalG Cai&a de
selage%G 6o+repostaG <ola%ento radialG 8nIis de desgasteG 6ucoG DescargaG 24lvulasG 9or%as e princ:pio de
'unciona%ento do rotorG 7ipos de rotorG 3alancea%ento #idr4ulico do rotorG 7ipos de carcaaG Carcaa tipo
volutaG Carcaa concOntricaG 8nIis de desgasteG 3uc#a de gargantaG @uvas de desgaste do ei&oG <otores r:gidos
e 'le&:veisG 7ipos %ais co%uns de %ancaisG 9enL%eno da recirculaoG 6into%as da recirculaoG
ConseCuOncias da recirculaoG 3o%+as #ori!ontaisG 3o%+as #er%IticasG 3o%+as de alta velocidadeG 3o%+as
23
verticaisG AuntasG Pa&etasG <etentoresG 8nel lanternaG Classi'icao de selos %ecHnicosG 2eri'icaes para
%ontagens de selos %ecHnicosG "ontage% de selos %ecHnicosG 7este de selos %ecHnicos %ontadosG 6into%as
operacionais pro+le%4ticos & causas prov4veisG 2eri'icao da planicidade das 'aces de vedaoG Inspeo
visual das sedesG Inspeo da luva do seloG Cuidados e aspectos de segurana envolvidos na re%oo de
+o%+asG 2eri'icao do paralelis%o dos 'langes dos +ocais na des%ontage%G Des%ontage% e inspeo visual
das peasG Inspeo visual do ei&o Cuanto ao desgasteG Inspeo visual dos anIis Cuanto ao desgaste K o+struoG
Inspeo dos rotores Cuanto ao desgasteG Inspeo do acopla%ento Cuanto ao desgasteG Inspeo de -untasG
Cone&es das tu+ulaes co% os +ocais da +o%+aG 8lin#a%ento da +o%+a co% o acionadorG 7ipos de
desalin#a%entoG Danos causados por desalin#a%entosG Instru%entos e dispositivos usados no alin#a%entoG
Inspeo e a'erio dos instru%entosF rel.gio co%parador, %icrL%etro, trena, cali+rador de lH%inas e
paCu:%etroG @u+ri'icaoF gra&as, .leos %inerais sintIticos, tipos de lu+ri'icao, procedi%entos de
lu+ri'icaoG Conta%inao de lu+ri'icantesG )artida de u%a +o%+a ap.s %anutenoG +servao de selos
%ecHnicosG 3alancea%ento #idr4ulicoG 6elos %agnIticosG =scorvaG )rocessos de escorvaG 3o%+a auto-
escorvanteG =-etorG Controle de partida e paradaG 2edao #idrodinH%icaG 6entido de rotaoG Disposio de
%ontage% dos selos %ecHnicosG e 7ipos de circulao de l:Cuido na regio de atuao do selo.
7=<"DI>_"IC8 - =stado e propriedades de u%a su+stHnciaG =nergiaG 2olu%e espec:'ico e %assa
espec:'icaG )ressoG @ei !ero da ter%odinH%icaG )ropriedades de u%a su+stHncia puraG 7ra+al#oG 7e%peratura e
calorG =scalas de te%peraturaG 1` @ei da ter%odinH%icaG =nergia internaG =ntalpiaG Calor espec:'icoG
Conservao da %assa e o volu%e de controleG 2` @ei da ter%odinH%icaG "4Cuinas tIr%icasG =ntropiaG
Irreversi+ilidade e disponi+ilidadeG Ciclo de CarnotG Ciclo <anMineG Ciclo 3raZtonG Ciclo ttoG e Ciclo Diesel.
<=9<IP=<8\] - De'inioG Calor =spec:'icoG Calor @atenteG "udana de estadoG 2aporG 7rans%isso de
calorG =vaporaoG )ressoG CondensaoG <e'rigerao por vapori!aoG 9unda%entos de re'rigeraoG
Co%ponentes +4sicosG )ropriedades do ar *%idoG "udanas de 'ase do re'rigeranteG 7e%peratura .ti%a de
evaporaoG Diagra%a presso-entalpiaG <endi%ento volu%Itrico realG ='eito da te%peratura de evaporao
so+re a va!o do re'rigeranteG Ciclo de re'rigerao de CarnotG ciclo de Carnot co% u% re'rigerante realG
Ciclo de padro de co%presso a vapor e suas variantesG 7ipos de co%pressoresG )rinc:pio de 'unciona%ento
dos co%pressoresG Co%pressores alternativosG Co%pressores para'usoG Co%pressores #er%IticosG 3o%+as de
recirculaoG 6erpentinasG =vaporadoresG <es'riadoresG CondensadoresG 2entiladoresG ='eito de condies
operacionais so+re o dese%pen#o da serpentinaG Controle da u%idade e% a%+ientes re'rigeradosG Carta
psicro%ItricaG Controle de capacidade da serpentinaG Caracter:sticas das lin#as de re'rigeranteG "Itodos de
degeloG 7ipos de v4lvulasG 24lvulas de +loCueio de atuao %anualG 24lvulas de e&panso de atuao %anual
ou de +alancea%entoG 24lvulas de retenoG 24lvulas de al:vioG 24lvulas de controle de n:velG 24lvulas de
e&panso controladas por superaCueci%ento ou ter%ost4ticaG 24lvulas de solenoideG 24lvulas reguladoras de
pressoG Dispositivos de al:vioG Controles de n:velG 9iltro secadorG <eservat.riosG 8cu%uladoresG <e'rigerantesG
Caracter:sticas ideais dos re'rigerantesG CH%aras 'rigor:'icasG Dispositivos de controle da re'rigeraoG
=vaporadores inundados & =vaporadores de e&panso diretaG 8d%isso do re'rigeranteF ali%entao por ci%a &
por +ai&oG "Itodos de introduo do re'rigerante e de controle da sua va!oG Controle da capacidade de
re'rigeraoG "eios de trans'erOncia da carga de re'rigeraoG <ecirculao de l:CuidoG Interao do re'rigerante
co% o .leo de lu+ri'icaoG Deteco de va!a%entos do re'rigeranteG 6eparadores de l:CuidoG )recaues no
pro-eto e instalao de tu+ulaesG e %anipulao dos cilindros de re'rigerantes.
8B7"8\] - Classes de instru%entosG Caracter:sticas est4ticas e dinH%icas dos instru%entosG )ressoG
2a!oG 2iscosidadeG DensidadeG "edidores de va!o depri%ogOnios, lineares, especiais e volu%ItricosG
Dispositivos do tipo presso di'erencialG 9lutuadorG DeslocadorG C#aves de n:velG 7e%peraturaG 7er%L%etroG
7er%oparG )irL%etroG 7ipos de v4lvulas de controleG 8plicao das v4lvulas de controleG 24lvulas reguladoras
de pressoG 6ensoresG 8tuadoresG 7ransdutoresG Controle de processosG 2ari4vel controladaG 6et pointG 2ari4vel
%anipuladaG ''setG 9eed+acMG 9eed'orEardG 6ensoresG =le%entos 'inais de controleG 7rans%issoresG
ControladoresG ConversoresG Controle >-99G Controle auto-operadoG Controle proporcionalG Controle e%
cascataG Controle )IG Controle )DG Controle )IDG Controle de te%peraturaG Controle de va!oG Controle de
n:velG Controle de pressoG 2antagens e desvantagens dos siste%as #idr4ulicosG 24lvulas controladoras de
pressoG 24lvulas controladoras de va!oG "Itodos para controlar o 'lu&oG 24lvulas de +loCueioG 24lvulas
direcionaisG Circuitos e% sIrieG Circuitos e% paraleloG Circuitos %istosG 2antagens e desvantagens dos siste%as
pneu%4ticosG 8tuadoresG 24lvulas de controle direcionalG 24lvulas controladoras de 'lu&o e de pressoG
24lvulas de +loCueio e de retardoG Dispositivos elItricos de co%andoG )roteoG <egulao e sinali!aoG
Circuitos elItricos l.gicos e seCuenciais.
2$
I>678@8\] =@X7<IC8 D >82I "=<C8>7= - )rinc:pios +4sicos da eletricidadeG Corrente cont:nuaG
Carga elItricaG Condutores e isolantesG )otencial elItricoG CapacitHnciaG DielItricoG CorrenteG <esistOnciaG 9ora
eletro%otri! e contra eletro%otri!G ='eito AouleG Interpretao das %edidas e indicaes de resistOncia de
isola%ento nos %otores e nos siste%as de distri+uioG =nergia e potOncia e% circuitos elItricosG Circuitos de
corrente cont:nuaG 2olt:%etrosG 8%per:%etrosG #%:%etrosG )otenciL%etrosG "agnetis%oG Ca%po %agnItico e
'oras %agnIticasG Ca%po elItrico indu!idoG IndutHnciaG Corrente alternadaG <eatHnciaG <essonHnciaG
7rans'or%adoresG ndas eletro%agnIticasG "otores de corrente cont:nuaG "otores de corrente alternadaG
"otores de induo tri'4sicosG "otores s:ncronos tri'4sicosG "otores de passosG 6incrosG PeradoresG
8lternadoresG DinH%ica das %4Cuinas elItricasG 6iste%as tri'4sicos e% corrente alternadaG 6iste%as de energia
elItrica do navio e% con'or%idade co% as <egras da Conveno 6@86G "ano+ras co% alternadores tri'4sicos
no Cuadro elItrico principal (Q=))G +rigatoriedades das plantas elItricas, con'or%e e&ige a Conveno 6olasG
9unciona%ento da e&citatri! e% u% gerador do tipo Qse% escovasRG Curvas caracter:sticas dos geradores
%odernosG 9ator de potOncia da carga, co%pensadores de corrente reativa e reguladores de voltage% (82<) no
Cuadro elItrico principal do navioG )rotees dos dis-untores dos alternadoresG Diagn.stico de avarias nos
alternadoresG )rocedi%entos co% o gerador de e%ergOncia do navio e o seu Cuadro elItrico de e%ergOncia
(Q==), e% con'or%idade co% as <egras da Conveno 6@86G )rocedi%entos e precaues co% os siste%as
de +aterias do navio e% con'or%idade co% as <egras da Conveno 6@86G 7rans'or%adores dos siste%as
elItricos do navio e% con'or%idade co% as <egras da Conveno 6@86G =%prego e a-ustes das protees dos
siste%as elItricos, dos contatores elItricos e eCuipa%entos de %ano+ra elItricosG Caracter:sticas dos %otores
elItricos de induo tipo gaiola de esCuilo, dos %otores sIrie universal, dos %otores s:ncronos e dos sincrosG
C#aves e siste%as de partida, variao da velocidade e inverso do sentido de rotao nos %otores de corrente
alternada tri'4sicos tipo Qgaiola de esCuiloRG Controles elItricos, seguranas e alar%es da %4Cuina do le%e do
navio e% con'or%idade co% as <egras da Conveno 6@86G e peraes e% paralelo de geradores.
IDI"8 I>P@[6 - 2oca+ul4rio padro de navegao %ar:ti%a da rgani!ao "ar:ti%a Bniversal (I")F
generalidades, gloss4rio e voca+ul4rio de 'rases para co%unicaes a +ordoG Interpretao de te&tos tIcnicos de
%4CuinasG e Interpretao das convenes internacionais.
BIBLIOGRAFIA SUGERIDA%
8@3BQB=<QB=, )edro Br+ano 3raga deG 7?"8aI>I, Daniel. SeA308e3 IAM3481#13 - FMA#6eA403 e
AB=1<#ILe3. b6.l.cF Xrica, 255(.
8<8VA, <o+erto deG 9=<>8>D=a, "iguel 9ernande! d.G I7, 8c4cio =i-iG >=7, AosI "artiniano de
8!evedo. M#AM#= e H18:M=1<#. b6.l.cF =dgard 3luc#er, 1110. v.1 e 2. 2ol. Vnico.
3=P8, =g:dio 8l+ertoG D=@"X=, Perard Aean.G C?>, )edro =stI'ano.G 3B@P8<=@@I, <o+erval.G eCe,
<icardoG 9I>e=@, 2itor 6c#%idt. IA348M6eA4#IJ0 IAM3481#=. b6.l.cF InterciOncia, 255,.
3>8C<6, >elso Pau!eG >@@, 2aldir. AM406#IJ0 E=e480BAeM6:41<#. b6.l.cF Xrica, 111/.
3<P>8ee=, ClausG 6>>78P, <ic#ard =. FMA#6eA403 e Te8601AN61<#. b6.l.cF =dgard 3luc#er,
2551.
36C?, <o+ert. M#AM#= e Te<A0=021# AM406041K#. b6.l.cF =dgard 3luc#er, 255(.
C8")6, "ario CIsar ". "assa deG 7=If=I<8, ?er+ert Ca%pos Ponalves. C0A480=e3 T>B1<03 e
EOM1B#6eA403 e P80<e3303 IAM3481#13. b6.l.cF =dgard 3luc#er, 255,.
C8<28@?, Peraldo. M:OM1A#3 E=P481<#3 - Te081# e EA3#103. b6.l.cF Xrica, 255,.
C0AKeAIJ0 IA4e8A#<10A#= B#8# # P8eKeAIJ0 # P0=M1IJ0 B08 N#K1039 1$*3 (International Convention 9or t#e
)revention o' )ollution 9ro% 6#ips, 11/3) (MARPOL *3!*"), e&ceto as e%endas 2515, 2511 e 2512
b"=)C.113 e 11$ (,1)G "=)C.255, 251, 252 e 253 (,2)G e "=)C.21, e 21/ (,3)c.
C0AKeAIJ0 IA4e8A#<10A#= B#8# S#=K#2M#8# # (1# HM6#A# A0 M#8 - IA4e8A#410A#= C0AKeA410A ;08 4/e
S#;e4Q 0; L1;e #4 Se# (SOLAS), 11/$ e seu protocolo de 11/0. Cap:tulo I, )artes Q8R, Q3R e QCR, Cap:tulo II-1
)artes Q8R, QCR, QDR, Q=R e Q9R, Cap:tulo II-2 )artes Q8R, Q3R, QCR, QDR, Q=R, Q9R e QPR. 8 )ortaria nJ 3K6ec-
I" de 13K51K2512 (D..B nJ 25 de 2/K51K2512, 6eo 1, p4gina 15), deu pu+licidade ao te&to e% portuguOs da
Conveno (co% seu :ndice) co%o consolidada atI as e%endas Cue entrara% e% vigor internacional%ente atI 51
de -aneiro de 2512. Conveno aprovada pelo Decreto @egislativo nJ 511, de 1,K5$K05, e o )rotocolo 00 pelo
Decreto @egislativo nJ ,$(, de 10K51K51.
C0AKeAIJ0 IA4e8A#<10A#= 3078e P#8Le3 e IA348MIJ09 Ce841;1<#IJ0 e Se8K1I0 e QM#840 B#8# M#8>416039
1$*" (International Convention on 6tandards o' 7raining, Certi'ication and Natc#Meeping 'or 6ea'arers, 11/0) e
seu ane&o co% as <egras, %ais a )arte Q8R contida na seo de QC.digosR do site da CC8-I". D..B >J
25, de 2/K51K2512, 6eo 1, )4g. 15, pu+licou a )ortaria nJ 2K6ec-I", de 5,A8>2512, dando pu+licidade D
Conveno 67CN 11/0 consolidada, co% te&to e% portuguOs, inclu:das as e%endas Cue entrara% e% vigor
internacional%ente atI 1J de Aaneiro de 2512, Cue est4 contida no arCuivo YConv67CN2512.pd'Y.
2(
3<86I@. De<8e40 2.5$@ (RLESTA)9 e 1" e 6#10 e 1$$". <egula%enta a @ei nJ 1.(3/, de 11 de de!e%+ro
de 111/, Cue dispe so+re a segurana do tr4'ego aCuavi4rio e% 4guas so+ -urisdio nacional. )u+licada no
D..B. de 11 de %aio de 1110.
gggggg. De<8e40 +.13@, de 25 de 'evereiro de 2552. Dispe so+re a especi'icao das sanes aplic4veis Ds
in'raes Ds regras de preveno, controle e 'iscali!ao da poluio causada por lana%ento de .leo e outras
su+stHncias nocivas ou perigosas e% 4guas so+ -urisdio nacional, prevista na @ei 1.1,,, de 20 de a+ril de
2555, e d4 outras providOncias. )u+licado no D..B. de 21K2K2551.
gggggg. LEI NR $.53*9 DE 11 DE DE,EMBRO DE 1$$* 9 Le1 E3Be<1#= e Se2M8#AI# 0 T8:;e20
AOM#K1:810 e6 E2M#3 307 CM8131IJ0 N#<10A#= (LESTA). Dispe so+re a segurana do tr4'ego aCuavi4rio e%
4guas so+ -urisdio nacional e d4 outras providOncias. )u+licada no D..B. de 12 de de!e%+ro de 111/.
gggggg. LEI $.$@@ ! 00 (Le1 0 D=e0). Dispe so+re a preveno, o controle e a 'iscali!ao da poluio causada
por lana%ento de .leo e outras su+stHncias nocivas ou perigosas e% 4guas so+ -urisdio nacional e d4 outras
providOncias. )u+licada no D..B. de 21 de a+ril de 2555
98@C, <einaldo deG "8776, =dson =!eCuiel de. B067#3 IAM3481#13. b6.l.cF InterciOncia, 1110.
9I8@?, 8rivelto 3usta%ante. AM406#IJ0 H18:M=1<# - P80Se4039 D16eA310A#6eA40 e AA:=13e e
C18<M1403. b6.l.cF Xrica, 255,.
gggggg. AM406#IJ0 PAeM6:41<# - P80Se4039 D16eA310A#6eA40 e AA:=13e e C18<M1403. b6.l.cF Xrica, 2553.
gggggg. IA348M6eA4#IJ0 IAM3481#= - Conceitos, 8plicaes e 8n4lises. b6.l.cF Xrica, 255,.
9<==D"8>, <oger 8G dB>P, ?ug#. D. F>31<# II% Te8601AN61<# e OA#3. b6.l.cF )earson 8ddison
NesleZ, 2553.
ggggg. F>31<# III% E=e4806#2Ae41360. b6.l.cF )earson 8ddison NesleZ, 2551.
A838<D, AosI "aria 6ai!G 67=Ce=<, N. 9. Re;812e8#IJ0 IAM3481#=. b6.l.cF =dgard 3luc#er, 2552.
"8CI>7d<=, 8rc#i+ald Aosep#. B067#3 e IA34#=#ILe3 e B067e#6eA40. b6.l.cF @7C, 111/.
"I>I67X<I D8 "8<I>?8. Diretoria de )ortos e Costas. N086# # AM4081#e M#8>416#9 NORMAM9
AR 01 - E67#8<#ILe3 E6B8e2##3 A# N#Ke2#IJ0 e6 M#8 A7e8409 co%o alterada pela )ortaria nJ. $$K2512,
da D)C.
gggggg. N086# # AM4081#e M#8>416#9 NORMAM9 AR 30 - N086#3 # AM4081#e M#8>416# B#8# 0
EA31A0 P80;13310A#= M#8>4160, 2olu%e I - 8Cuavi4rios, co%o alterada pela )ortaria nJ 21/K2512, da D)C.
<8C?= 8. ".G "arco. Me<NA1<# D1e3e= - C#61A/Le3 - P1<T-MB3 - B#8<03. b6.l.cF ?e%us, 255$.
Re30=M410A IMO A.$1" (22)9 A0B4e 0A 2$ N0Ke67e8 20019 IMO S4#A#8 M#81Ae C066MA1<#410A
P/8#3e3 (SMCP). 8dotada no =nsino )ro'issional "ar:ti%o desde 2( de -aneiro de 2552 (con#ecida co%o
voca+ul4rio padro da I").
68>76, 2aldir 8parecido dos. M#AM#= P8:41<0 # M#AM4eAIJ0 IAM3481#=. b6.l.cF ^cone, 1111.
6=<N8d, <aZ%ond 8.G A?>, N.G A=N=77 Ar. P81A<>B103 e F>31<# (0=. 2 - M0K16eA40 OAM=#4D810 e
Te8601AN61<#. b6.l.cF 7#o%son, 2511. v. 2.
6I@28, =dson da. IASeIJ0 E=e48UA1<# e M0408e3 D1e3e=. b6.l.cF =nsino )ro'issional, 255,.
7<, 2incent Del. FMA#6eA40 e M:OM1A#3 E=P481<#3. b6.l.cF @7C, 111$.
OBSER(A&-ES%
(1) A=2M6#3 BM7=1<#ILe3 8e=#41K#3 ?3 =e213=#ILe39 <060 C0AKeAILe39 CD1203 e N086#3 # AM4081#e
M#8>416#9 B0e6 3e8 0741#3 B08 6e10 03 3e2M1A4e3 eAe8eI03 e=e48UA1<03% /44B%!!VVV.B<.6#8.61=.78 e
/44B%!!VVV.<<#160.6#8.61=.78!3e<160!<0AKeA<0e3!160-<0AK./46.
(2) A 717=1028#;1# 3M2e81# AJ0 =1614# Ae6 e3204# 0 B8028#6#. Se8Ke #BeA#3 <060 081eA4#IJ0 B#8# #3
7#A<#3 e=#708#08#3 e B80K#3 e B#8# 03 <#A1#403.
(3) W A#4M8#= OMe e34eS#6 13B0A>Ke13 e 3eS#6 <0A3M=4##3 e1ILe3 6#13 60e8A#3 0 OMe #3 #OM1 <14##3.
W e3eS:Ke= OMe AJ0 3e M41=1He B#8# e34M0 Ke83Le3 #A4e8108e3 #3 #OM1 6eA<10A##3.
CI[>CI86 >SB7IC86 (S<=8 D= >SB7IC8)
@=PI6@8\] "8<^7I"8 - Conveno Internacional para a 6alvaguarda da 2ida ?u%ana no "ar (6@86)F
os artigos da conveno de 11/$ e de seu )rotocolo de 1100G 7e&to consolidado do ane&o da conveno co% as
e%endas adotadas atI a <esoluo "6C. 252(01) do Co%itO de 6egurana "ar:ti%a da rgani!ao "ar:ti%a
InternacionalG Conveno Internacional para a )reveno da )oluio por >avios ("8<)@) co% as e%endas
adotadas atI a <esoluo "=)C. 1$3(($) do Co%itO de )roteo do 8%+iente "arin#o da rgani!ao
"ar:ti%a InternacionalF artigos da conveno de 11/3 e de seu protocolo de 11/0, protocolo I - disposies
relativas a in'or%aes so+re incidentes envolvendo su+stHncias danosas, regras para a preveno da poluio
por .leo, regras para o controle da poluio por su+stHncias l:Cuidas nocivas a granel, regras para a preveno
da poluio por su+stHncias danosas transportadas pelo %ar e%+aladas, regras para preveno da poluio por
2,
esgoto de navios, regras para a preveno da poluio por li&o dos navios, e regras para preveno da poluio
do ar por naviosG @ei nJ. 11,,K2555 Cue dispe so+re a )oluio das Sguas e sua regula%entao, Decreto nJ
$.13,K2552G )reveno, controle e 'iscali!ao da poluio #:dricaG @ei de 6egurana do 7r4'ego 8Cuavi4rio
(@=678) e sua regula%entao (<@=678)G e 8plicaes, a+rangOncia, i%plicaes e sanes da @=678 e da
<@=678G >or%as da 8utoridade "ar:ti%a ( ><"8").
"8>3<8 - De'iniesG "ano+ra+ilidade - conceituao e reCuisitosG =sta+ilidade de governoG )onto pivLG
Dados t4ticos de u% navioG Curva de giroG Curva de !ig!ag ou curva de ee%p'G Curva espiral ou curva de
DieudonnIG )arada +rusca ou cras# stopG ='eitos do le%e e tipos de le%esG ='eito dos propulsoresG <esistOncia
so'rida pelo navioG e ='eitos so+re o navio e% 4guas rasas.
>82=P8\] - >avegao esti%ada e costeiraG 8 posio na 7erra - siste%a de coordenadas geogr4'icas,
lo&odro%ia e ortodro%ia, a carta n4utica e pro-ees cartogr4'icas, a posio no %ar - regras e tIcnicas para
navegao costeira e esti%adaG )lane-a%ento e e&ecuo de derrotas, eCuipa%entos, instru%entos n4uticos e
siste%as de au&:lio D navegao, pu+licaes de au&:lio D navegao, regula%ento internacional para evitar
a+alroa%entos no %ar (<I)=8"), sinali!ao n4utica e +ali!a%entoG >avegao 'luvialG >avegao e% 4guas
restritas, procedi%entos e %Itodos e% 4guas restritas, incluindo a navegao inde&ada, navegao de segurana,
e%prego das lin#as de posio co%o li%ite de segurana, navegao astronL%ica, coordenadas celestes, %edida
de te%po e posiciona%ento astronL%ico, se&tante, cronL%etro, al%anaCue n4utico t4+ua de >orie e t4+ua das
%arIs, c4lculo isolado do a!i%ute e dos erros e desvios de agul#as, deter%inao da posio por retas de alturas,
e deter%inao da posio pela altura %eridianaG >avegao eletrLnicaG )rinc:pio de 'unciona%ento do radar,
apresentao radar, re'letores radar passivo e ativo, princ:pio de 'unciona%ento do radarK8<)8, apresentao
radarK8<)8, uso do radarK8<)8 para evitar colises e a+alroa%entos, eco dopplerG 6iste%a de )osiciona%ento
Plo+al (P)6), seu princ:pio de 'unciona%ento e sua linguage%, P)6 di'erencial (DP)6) e seu princ:pio de
'unciona%ento, e 8uto%atic Identi'ication 6Zste% - 8I6 - princ:pio de 'unciona%ento.
"=7=<@PI8 = C=8>P<89I8 - 6iste%as tropicais e 'uracesG 6iste%as sin.pticos, 'rentes 'rias e
CuentesG In'or%aes %eteorol.gicas, +oletins, cartas sin.pticas e i%agens satIlitesG "arIs, correntes oceHnicas
e costeiras, ondas e %arul#osG e )resso at%os'Irica e circulao geral da at%os'era.
6C<< = 68@28"=>7 "8<^7I"6 - 6iste%a internacional de +usca e salva%ento por satIlite,
estrutura +4sica e operacionali!ao de u% 6ervio de 6ocorro e 6alva%ento, operacionali!ao do
68@28"8< 3rasil, e siste%a de alertaG Conceito geral do 6iste%a "ar:ti%o Plo+al de 6ocorro e 6egurana
(P"D66), operacionali!ao dos su+siste%as do P"D66, conceito de 4rea %ar:ti%a, eCuipa%entos de u%a
estao de navio, procedi%entos para co%unicaes de socorro, urgOncia e segurana, alar%es 'alsos,
6I67<8" e In'or%aes de 6egurana "ar:ti%a ("6I).
=6783I@ID8D= 7<8>62=<68@ = @>PI7BDI>8@ - )rinc:pio 'unda%ental de esta+ilidade e
'lutua+ilidadeG ='eito de super':cie livre nos tanCues, c4lculo anal:tico e e%prego da ta+ela de correo do
%o%ento de inIrcia e elevao virtual do centro de gravidadeG C4lculos das cotas dos pontos not4veis da
esta+ilidade transversal est4ticaG C4lculos anal:ticos dos calados, considerando operaes co% peCuenos e
grandes pesosG C4lculo de calados utili!ando o plano de co%passo ap.s re%oo, e%+arCue e dese%+arCue de
pesosG CritIrios de esta+ilidade transversal, est4tica intacta e dinH%ica considerando a <esoluo da I" 8 -
1,/G 8lterao do valor da altura %etacOntrica ap.s re%oo, e%+arCue e dese%+arCue de pesos utili!ando a
ta+ela de dados #idrost4ticosG 3anda per%anenteG e @in#as de carga de acordo co% a Conveno Internacional
de 11,,.
IDI"8 I>P@[6 - 2oca+ul4rio padro de navegao %ar:ti%a da I"G PeneralidadesG Ploss4rioG
2oca+ul4rio de 'rases para co%unicaes e&ternasG 2oca+ul4rio de 'rases para co%unicao a +ordoG Pra%4tica
da l:ngua inglesa (ver+ tense, prepositions, linMing Eords and p#rases, gerunds, p#rasal ver+s)G e Interpretao
de te&tos tIcnicos de n4utica e das convenes internacionais.
2/
BIBLIOGRAFIA SUGERIDA%
3<86I@. Congresso >acional. @ei 1(3/, de 11 de de!e%+ro de 111/. Dispe so+re a segurana do tr4'ego
aCuavi4rio e% 4guas so+ -urisdio nacional e d4 outras providOncias. D. . B. de 12 de de!e%+ro de 111/, p.
21(15.
gggggg. Congresso >acional. @ei 11,,, de 20 de a+ril de 2555. Dispe so+re a preveno, o controle e a
'iscali!ao da poluio causada por lana%ento de .leo e outras su+stHncias nocivas ou perigosas e% 4guas so+
-urisdio nacional e d4 outras providOncias. D. . B. de 21 de a+ril de 2555, seo e&tra, p. 1.
gggggg. )oder e&ecutivo. Decreto do e&ecutivo nh 2(1, de 10 de %aio de 1110. <egula%enta a lei nX 1(3/ de
11 de de!e%+ro de 111/ Cue dispe so+re a segurana do tr4'ego e% 4guas so+ -urisdio nacional. D. . B. de
11 de %aio de 1110, p. 3.
gggggg. )oder e&ecutivo. Decreto do e&ecutivo nh $13,, de 25 de 'evereiro de 2552. Dispe so+re a
especi'icao das sanes aplic4veis Ds in'raes Ds regras de preveno, controle e 'iscali!ao da poluio
causada por lana%ento de .leo e outras su+stHncias nocivas ou perigosas e% 4guas so+ -urisdio nacional. D.
. B. de 21 de 'evereiro de 2552, p. 2.
3NDI7C?, >at#aniel. T/e A6e81<#A P8#<41<#= N#K12#408 - #A EB1406e 0; N#K12#410A. >ational I%agerZ
and "apping 8gencZ, 3et#esda, "arZland, 111(=dition.
C@8<e, I. C. S/1B DQA#61<3 ;08 M#81Ae8Y3. @ondonF 7#e >autical Institute, 255(. 21/ p.
C"8>D D= )=<8\i=6 >828I6. P:21A# 0 Se8K1I0 e BM3<# e S#=K#6eA40 # M#81A/# 0 B8#31=.
Dispon:vel e%F jEEE.%ar.%il.+rKsalva%ar+rasilk.
C6)86-68<687. IA4e8A#410A#= S#4e==14e SQ34e6 ;08 Se#8</ #A Re3<Me. Dispon:vel e%F j#ttpKK
EEE.cospas-sarsat.org k.
DI<=7<I8 D= ?ID<P<89I8 = >82=P8\] - D?>. A=6#A#OMe N:M41<0 B#8# 2013. <io de Aaneiro,
2513. Dispon:vel e%F j#ttpKK EEE.%ar.%il.+rKd#%Kc#%Kpu+licacaoKpu+licacoes.#t%k.
gggggg. AK1303 #03 N#Ke2#A4e3 (9ol#eto Cuin!enal). Dispon:vel e%F j#ttpKK EEE.%ar.%il.+rK
d#%Kc#%KavgantesKavgantes.#t%lk.
gggggg. C#84# DHN 12.0009 INT 1 - S>670=039 A78eK1#4M8#3 e Te8603. Dispon:vel e%F
j#ttpFKKEEE.d#n.%ar.%il.+rk.
gggggg. L134# e AMZ>=103-R:10. Dispon:vel e%F j#ttpKK EEE.%ar.%il.+rKd#%Kc#%Kpu+licacaoK
pu+licacoes.#t%k.
gggggg. L134# e F#8D13. Dispon:vel e%F j#ttpKK EEE.%ar.%il.+rKd#%Kc#%Kpu+licacaoK pu+licacoes.#t%k.
gggggg. L134# e S1A#13 Ce203. Dispon:vel e%F j#ttpKK EEE.%ar.%il.+rKd#%Kc#%Kpu+licacaoK
pu+licacoes.#t%k.
gggggg. R04e180. Dispon:vel e%F j#ttpKK EEE.%ar.%il.+rKd#%Kc#%Kpu+licacaoKpu+licacoes.#t%k.
gggggg. T:7M#3 #3 M#8P3. Dispon:vel e%F j#ttpKK EEE.%ar.%il.+rKd#%Kc#%Kpu+licacaoK pu+licacoes.#t%k.
gggggg. T:7M# e N081e.
DI<=7<I8 D= )<76 = C6786 - D)C. CM830 E3Be<1#= e R:10 OBe8#08 Ge8#= - EROG. <io de
AaneiroF edio 2511. 101 p.
gggggg. N086#3 # AM4081#e M#8>416# F NORMAM AR 01!DPC - N086#3 # AM4081#e M#8>416#
B#8# e67#8<#ILe3 e6B8e2##3 A# A#Ke2#IJ0 e6 6#8 #7e840. <io de Aaneiro. Dispon:vel e%F j
#ttpFKKEEE.dpc.%ar.%il.+r k.
gggggg. N086#3 # AM4081#e M#8>416# F NORMAM AR 02!DPC - N086#3 # AM4081#e M#8>416#
B#8# e67#8<#ILe3 e6B8e2##3 A# A#Ke2#IJ0 1A4e8108. <io de Aaneiro. Dispon:vel e%F j
#ttpFKKEEE.dpc.%ar.%il.+r k.
gggggg. N086#3 # AM4081#e M#8>416# F NORMAM AR 0"!DPC - N086#3 # AM4081#e M#8>416#
B#8# 48:;e20 e Be86#A[A<1# e e67#8<#ILe3 e6 :2M#3 SM8131<10A#13 78#31=e18#3. <io de Aaneiro. Dispon:vel
e%F j #ttpFKKEEE.dpc.%ar.%il.+r k.
gggggg. N086#3 # AM4081#e M#8>416# F NORMAM AR 1*!DHN F N086#3 # AM4081#e M#8>416#
B#8# #MZ>=103 ? A#Ke2#IJ0. <io de Aaneiro. Dispon:vel e%F j #ttpFKKEEE.dpc.%ar.%il.+r k.
gggggg. N086#3 # AM4081#e M#8>416# F NORMAM AR 1$KDHN - N086#3 # AM4081#e M#8>416#
B#8# #3 #41K1#e3 e 6e4e080=021# 6#8>416#. <io de Aaneiro. Dispon:vel e%F j #ttpFKKEEE.dpc.%ar.%il.+r k.
gggggg. Re2M=#6eA40 IA4e8A#<10A#= P#8# EK14#8 A7#=80#6eA403 A0 M#8 - RIPEAM-*2, incorporando as
e%endas de 1101, 110/, 1101, 1113 e 2551. /. ed. <io de Aaneiro, 255/. 112 p. il.
I>7=<>87I>8@ "8<I7I"= <P8>Ia87I> - I". IA4e8A#410A#= Ae80A#M41<#= #A M#81416e
Se#8</ #A Re3<Me M#AM#= - IAMSAR. @ondon, 2553. v.3.
gggggg. GM1e=1Ae3 ;08 4/e IA34#==#410A 0; # S/1B708Ae AM406#41< IeA41;1<#410A SQ34e6 (AIS). Circ. 22/.
@ondon, 2553. 12 p. Dispon:vel e%F j #ttpFKKEEE.i%o.org k.
20
gggggg. MARPOL C0A30=1#4e e1410A 200@. 8rticles, protocols, anne&es, uni'ied interpretations o'
International convention 'or t#e prevention o' pollution 'ro% s#ips, 11/3 as %odi'ied +Z t#e protocol relating
t#ereto. @ondon, 255,. $00 p.
gggggg. Re30=MILe3 0 C0614[ e Se2M8#AI# M#8>416#. Dispon:vel e%F j#ttpFKKEEE.i%o.orgk.
gggggg. SOLAS C0A30=1#4e e1410A 200$. Consolidated te&t o' t#e International convention 'or t#e sa'etZ o'
li'e at sea, 11/$, and its )rotocol o' 1100F articles, anne&es and certi'icates. Incorporating all a%end%ents in
e''ect 'ro% 1 -ulZ 255$. $
t#
edition. @ondon, 2551. (,, p.
gggggg. IMO EZB=#A#408Q A04e3 40 4/e 34#A#8 ;08 3/1B 6#A0eMK8#71=14Q. "6CKCirc. 15(3. Dispon:vel e%F
j#ttpFKK EEE.i%o.org k.
gggggg. IMO S4#A#8 M#81Ae C066MA1<#410A P/8#3e3. @ondon, 2552. v.1. 11, p.
I>7=<>87I>8@ "8<I7I"= 687=@@I7= <P8>Ia87I> - I>"8<687. M#81Ae C066MA1<#410A3
H#A700T. @ondon, 111$. ). irreg. il.
@==6, Pra#a% D.G NI@@I8"6>, Nillia% P. H#A700T ;08 M#81Ae R#10 C066MA1<#410A. 2. ed.
@ondonF @loZdls @ondon )ress, 111,. $0( p. il.
68<=6, Carlos 8l+erto. Me4e080=021# e O<e#A028#;1#% U3M:810 N#Ke2#A4e. 2.ed. <io de AaneiroF =dies
"ar:ti%as, 255/. il. $10 p.
e. A. <8N6> 8>D =. C. 7B))=<. B#31< S/1B T/e08Q. (
t#
edition. v.1 and 2.
"8<I>= 689=7d 8P=>Cd. M#81Ae GM1#A<e N04e. "P> ,3("m9). Dispon:vel e%F
j#ttpFKK%canet.%cga.gov.uMKpu+licKc$KsolasK%gnoticeK%gnK%gn,3.pd'k.
"IPB=>6, 8ltineu )ires. N#Ke2#IJ0% # C1[A<1# e # A84e. <io de AaneiroF Diretoria de ?idrogra'ia e
>avegao, 111,. v.1, 2 e 3.
<C?8, AosI 8ntLnio ". <. GPS% M6# A708#2e6 P8:41<#. 2.ed. rev. e a%p. <io de AaneiroF Catau @tda.,
2555. 1$1 p.
6NI97, 8. A. B812e Te#6 M#A#2e6eA4 - A P8#<41<#= GM1e. 2
nd
edition. @ondonF 7#e >autical Institute,
255$. /0 p.
B>I7=D eI>PD" ?dD<P<8)?IC 99IC=. A618#=4Q L134 0; R#10 S12A#=3. @ondonF bs.nc, 255$K5(,
v.(.
B>I7=D 6787=6 C867 PB8<D. AM406#41< IeA41;1<#410A SQ34e6. 2irginia K =B8, 255/. Dispon:vel
e%F j#ttpFKKEEE.navcen.uscg.govKenavKaisKde'ault.#t%k.
OBSER(A&'O%
A 717=1028#;1# 3M2e81# AJ0 =1614# Ae6 e3204# 0 B8028#6#. Se8Ke #BeA#3 <060 081eA4#IJ0 B#8# #3
7#A<#3 e=#708#08#3 e B80K#3 e B#8# 03 <#A1#403.
=>P=>?8<I8 C8<7P<S9IC8 = D= 8P<I"=>6B<8
P=DX6I8 - PeodIsia geo%ItricaG Wr+ita MeplerianaG )osiciona%ento e >avegaoF conceitos preli%inares,
siste%as de posiciona%ento por satIlite >82678<-P)6, P@>866, P8@I@= e 3=IDBKC")866G
6iste%as de re'erOnciaF 'unda%entos, trans'or%aes e situao no 3rasilG 6iste%a de re'erOncia associado ao
P)6 (Norld Peodetic 6Zste% 110$, NP6-0$)G 6iste%a PeodIsico 3rasileiroG De'inio de terno cartesiano
geodIsicoG <elao entre as coordenadas geodIsicas e cartesianasG <elao entre centros de elipsoidesG Cone&o
de 6iste%asG 6iste%as geodIsicos geocOntricosG 6iste%as locaisG <otaoG "atri!es de rotaoG )recessoG
"utao e "ovi%ento do )oloG 8s o+serv4veis P>66F caracter:sticas e erros siste%4ticos, descrio dos
%Itodos de posiciona%ento P>66, introduo ao posiciona%ento por ponto e DP)6G )osiciona%ento por
ponto precisoG )osiciona%ento relativo e soluo das a%+iguidades P>66G "Itodos PeodIsicos Convencionais
(triangulao, trilaterao e poligonao)G e Coordenadas dos satIlites P>66F %ensagens de navegao e
e'e%Irides precisas.
7)P<89I8 - Conceitos 34sicos de 7opogra'iaF escala, siste%a de representao topogr4'ica, 'or%as de
terrenoG "ediesF tipos, distHncia, Hngulos, direes, 4reas, correes, e&atido, preciso, erros, 'ontes de erros
e instru%entosG 8lti%etriaF altitude, tipos de altitude, super':cies de re'erOncia, processos de nivela%ento e
propagao de erros nas operaes de nivela%entoG e )lani%etriaF coordenadas planas, %Itodos plani%Itricos
cl4ssicos para densi'icao de coordenadas, propagao de erros nas operaes plani%Itricas e c4lculo de
poligonais topogr4'icas.
97P<8"=7<I8K97P<8"=7<I8 DIPI78@ - ConceituaoF de'inio de 'otogra%etria, cH%ara
aIreaG 9otogra%etria digitalG )rocessa%ento de i%agens aplicados D 'otogra%etriaG 9otogra'ia aIreaF
caracter:sticas da 'otogra'ia aIrea, pontos not4veis da 'otogra'ia aIrea, to%ada das 'otogra'ias aIreas e e'eitos da
21
derivaG =stereoscopiaF %Itodos de percepo estereosc.pica, tipos de estereosc.pios e deter%inao de altura
por di'erena de parala&eG rientao interiorG rientao e&teriorG 9otocartaG 2oo aero'otogra%ItricoF
ele%entos +4sicos para u% plano de voo e plano de vooG 8erotriangulaoG 9ototriangulao anal:ticaG
rtorreti'icaoF ortoi%agens, gerao de ortoi%agens, orto'otos, orto'otocartas e %Itodos direto e indireto de
ortorreti'icaoG e <estituio 'otogra%Itrica digital.
6=>6<I8"=>7 <="7 - 9uncionalidade dos siste%as sensoresG 6iste%as sensores-sensores
'otogr4'icosG I%agea%ento eletro-.ticoG 6ensores na 'ai&a de %icro-ondasG Co%porta%ento espectral de alvosG
6iste%as de aCuisio de i%agensG <esoluesF especial, espectral, te%poral e radio%ItricaG 9or%atos para
i%agens de sensores or+itaisG Correes geo%Itricas e radio%ItricasG 8Cuisio de dadosF n:veis de aCuisio,
%Itodos anal.gicos, %Itodos eletrLnicos e aplicaesG 6iste%as 6ensoresF cH%aras 'otogr4'icasG sensores de
varredura (scanners), radares i%ageadores, sensores ativos e sensores passivosG 6iste%as r+itaisF classi'icao
dos siste%as, siste%as @8>D687, 6)7, Ie>6, C3=<6 e QBICe3I<DG 6iste%a <adarF 68< e 6@8<G e
6iste%a or+ital <8D8<687, =<6, =>2I687 e A=<6.
C8<7P<89I8 - ConceituaoF classi'icao de %apas e cartasG 9or%as da 7erraG De'or%aes causadas pela
representao de super':cie da 7erra e% outra super':cie plana ou desenvolv:vel e% u% planoG 6iste%as de
coordenadasG 6iste%as de pro-eoF pro-ees planas, cil:ndricas e cLnicasG C4lculo dos coe'icientes de
de'or%ao %eridiana, transversal, super'icial e angularG C4lculo e traado das )ro-eesG e a "ercator.
P=)<C=668"=>7 - 8n4lise =spacial e Peoprocessa%entoG Conceitos +4sicos de u% 6IPG Conceitos
+4sicos da ciOncia da geoin'or%aoF %odelage% co%putacional do espao geogr4'ico, tipos de dados e%
geoin'or%ao, %odelo de re'erOncia e% 6IP, de'inio 'or%al de o+-eto geogr4'ico e tipos de representao
(%atricial e vetorial)G 8rCuitetura de 6iste%as de In'or%ao Peogr4'icaG "odelos de dados e% 6iste%as de
In'or%ao Peogr4'icaG 8n4lise de eventos pontuaisG 8n4lise de super':cies por geoestat:sticaG 8n4lise de dados
de 4reaG "odelage% dinH%icaF i%portHncia da %odelage% dinH%ica, %odelos de espao e te%po e%
Peoprocessa%ento, tipos de %odelage% dinH%ica e autL%atos celulares e% geoprocessa%entoG 9unda%entos
episte%ol.gicos da CiOncia da Peoin'or%aoG Slge+ra de %apasG In'erOncia geogr4'ica e suporte D decisoG
6IP para estudos a%+ientaisG <epresentaes co%putacionais do espao geogr4'icoG 8lgorit%os geo%Itricos e
representaes topol.gicasG e "odelage% de dados geogr4'icos.
BIBLIOGRAFIA SUGERIDA
38ee=<, "*cio )iragi+e <i+eiro de. Diretoria de ?idrogra'ia e >avegao. DH-21 - C#84028#;1# - N0ILe3
B:31<#3. <io de Aaneiro, 11,(.
3"9<D, P. Ge0e3Q. $.ed. b6.l.cF Clarendon )ress, 1105.
3<I7, A. @. >. 6.G 9I@?, @. C. 7. C. F04028#6e481# D1214#=. <io de AaneiroF B=<A, 255/.
C_"8<8, P.G D82I6, C.G ">7=I<, 8. ". 2. IA480MIJ0 ? C1[A<1# # Ge01A;086#IJ0. Dispon:vel e%F
j#ttpFKKEEE.dpi.inpe.+rKgil+ertoKlivroKintrodKinde&.#t%lk.
C868>28, ".G C_"8<8, P.G D82I6, C.G @V3I8 2I>?86, @.G QB=I<a, P. <. B#A<03 e D#03
Ge028:;1<03. Dispon:vel e%F j#ttpFKKEEE.dpi.inpe.+rKgil+ertoKlivroK+dadosKcapitulos.#t%lk.
C"867<I, A. 8.G 7B@=<, A. C. T0B028#;1#% A=416e481#. 3.ed. 2iosaF Bniversidade 9ederal de
2iosa, 255(.
D<BCe, 6.G C8<28@?, ". 6.G C_"8<8, P.G ">7=I<, 8. 2. ". (eds). AA:=13e E3B#<1#= e D#03
Ge028:;1<03. Dispon:vel e%F j#ttpFKKEEE.dpi.inpe.+rKgil+ertoKlivroKanaliseKinde&.#t%lk.
P="8=@, Ca%ilG 8>D<8D=, A. 3. Ge0P31# Ce=e34e. Curiti+aF B9)<, 255$.
"cC"8<C, A. T0B028#;1#. (.ed. <io de AaneiroF @7C, 255/.
">IC, Aoo 9rancisco Palera. P031<10A#6eA40 Pe=0 GNSS. De3<81IJ09 FMA#6eA403 e AB=1<#ILe3.
2.ed. 6o )auloF B>=6), 255/.
"<=I<8, "aur:cio 8lves. FMA#6eA403 0 SeA3081#6eA40 Re6040 e Me400=021#3 e AB=1<#IJ0. $.ed.
2iosaF B92, 2511. $22 p.
>2, =velZn "4rcia @. ". SeA3081#6eA40 Re6040% P81A<>B103 e AB=1<#ILe3. $.ed. 6o )auloF =dgard
3luc#er @tda, 2511. v.1. 300p.
OBSER(A&'O:
A 717=1028#;1# 3M2e81# AJ0 =1614# Ae6 e3204# 0 B8028#6#. Se8Ke #BeA#3 <060 081eA4#IJ0 B#8# #3 7#A<#3
e=#708#08#3 e B80K#3 e B#8# 03 <#A1#403.
35
=>P=>?8<I8 D= C>7<@= = 8B7"8\]
6I67="86 D= 8B7"8\] - Controlador l.gico progra%4velF princ:pios de 'unciona%ento, vantagens e
desvantagensG P<89C=7F si%+ologias e 'unciona%entoG 6ensores e transdutoresF de'inio de parH%etros de
dese%pen#o, princ:pio de 'unciona%ento dos sensores e suas aplicaesG 6iste%as ?idr4ulicosF de'inies,
si%+ologias, con'iguraes e 'unciona%entoG 6iste%as de atuadores elItricosF tipos de c#aves e 'unciona%entoG
eletrLnica dos atuadoresG "otores elItricosF de'inies, tipos e aplicaes, princ:pio de 'unciona%ento, controle
de aciona%entosG "odelage% %ate%4tica de siste%asF 'unes de trans'erOncia, %odelage% dos atuadores e
v4lvulas de controleG Condiciona%ento dos sinais de controleF conceitos +4sicos, tipos de circuitos e%pregados,
siste%as de converso e aCuisio de sinaisG 7ransdutoresF %edio de presso, %edio de te%peratura,
%edio de va!o, %edio de n:velG 7rans%issores pneu%4ticosF v4lvulas de regulao, tipos de v4lvulas,
princ:pio de 'unciona%entoG 6iste%as de =ventos discretosF linguagens e autL%atos, redes de )etri.
7=<I8 D= C>7<@= - <epresentao de siste%as e% diagra%a de +locosG "odelage% %ate%4tica de
siste%as de controleG 8n4lise da resposta transit.ria e de regi%e per%anenteG 8n4lise e pro-eto de siste%as pelo
%Itodo do lugar das ra:!esG 8n4lise e pro-eto de siste%as pelo %Itodo de resposta e% 'reCuenciaG Controladores
)IDG 8n4lise e pro-eto de siste%as por espao de estadosG 6iste%as reguladores Cuadr4ticos .ti%osG )rinc:pios
do controle DigitalF trans'or%ada !G Conversores de anal.gico para digital e de digital para anal.gicoG )ro-eto
de 'iltros e controladores digitaisG 8plicao do teore%a da a%ostrage%G 8plicao do controle digital
utili!ando espao de estadosG ='eitos da Cuanti!aoF erros e e'eitos.
"87="S7IC8 )8<8 C>7<@= - perao co% %atri!esF regras de operao co% %atri!esG 8uto-
valores, auto-vetores e trans'or%aes de si%ilaridadeG 9or%as Cuadr4ticas.
=@=7<n>IC8 8)@IC8D8 o 8B7"8\] - Dispositivos passivosG Circuitos eCuivalentes de 7#pvenin e
>ortonG 6e%icondutores, -uno )-> e diodosG Diodos e circuitos co% diodosG Diodo aener e outros diodos
especiaisG 7ransistores +ipolaresG )olari!ao de transistoresG 7ransistores de e'eito de ca%poG 7iristoresG
<eguladores de tensoG 9ontes c#aveadasG 8%pli'icadores operacionais (8%p-op)G 8%p-op e% %al#a 'ec#ada e
reali%entao negativaG 9iltros ativosG Circuitos no linearesG Integrador, di'erenciador e geradores de ondaG
6iste%as de nu%eraoG Slge+ra de 3oole e si%pli'icao algI+ricaG Diagra%as de 2eitc#-earnaug#G Circuitos
co%+inat.riosG 8rit%Itica +in4riaG )rodutos canLnicos, %ultiple& e de%ultiple&G 9lip-'lopsG 6o%adores,
decoders, %ultiple&adores, encoders, co%paradores, registradores e contadoresG 6:ntese de circuitos seCuenciaisG
8rCuitetura t:pica de %icroprocessadores e siste%as %icroprocessadosG Circuitos especiais utili!ados co%
%icroprocessadoresF inter'ace paralela e serial, controladores e dispositivos de potOnciaG 6iste%as de aCuisio
de dados e de controle.
BIBLIOGRAFIA SUGERIDA%
C8668>D<86, C. P.G @89<7B>=, 6. IA480M<410A 40 D13<8e4e EKeA4 SQ34e63. 2.ed. 6pringer, 2550.
?=DP=, P.6. "ec#atronics. Aones and 3artlett )u+lis#ers. 2515.
ID=78, I. 2.G C8)B8>, 9. P. E=e6eA403 e E=e48UA1<# D1214#=. 30.ed. Xrica, 255,.
"8@2I>, 8l+ert )aul. E=e48UA1<#. $.ed. "aMron 3ooMs, 111/. v.1 e 2.
P878, e876B?Ie. S134e6#3 e C0A480=e D1214#=. 2.ed. )rentice ?all, 111(.
gggggg. Te081# e C0A480=e M0e8A0. (.ed. )rentice-?all, 2515.
6=D<8, 8. 6.G 6"I7?, e. C. M1<80e=e48UA1<#. "aMron 3ooMs, 111(. v.1 e 2.
6IP?I=<I, @.G >I6?I>8<I, 8. C0A480=e AM406:41<0 e P80<e3303 IAM3481#13 IA348M6eA4#IJ0. 6o )auloF
3luc#er @7D8.
6I@2=I<8, ). <.G 68>76, N. =. AM406#IJ0 e C0A480=e D13<8e40. $.ed. 6o )auloF Xrica @7D8, 2552.
OBSER(A&'O%
A 717=1028#;1# 3M2e81# AJ0 =1614# Ae6 e3204# 0 B8028#6#. Se8Ke #BeA#3 <060 081eA4#IJ0 B#8# #3
7#A<#3 e=#708#08#3 e B80K#3 e B#8# 03 <#A1#403.
=>P=>?8<I8 "=C_>IC8
"87="S7IC8 - C4lculoF 'unes, li%ites, derivadas, integrais, eCuaes di'erenciais ordin4rias, sIries de
9ourier e 7aZlorG e Slge+ra @inearF +ases, trans'or%aes, autovalores e autovetoresG >*%eros co%ple&os.
31
"87=<I8I6 - )ropriedades dos %ateriais (':sicas e Cu:%icas)G >oes de siderurgiaG @igas 'erro-car+ono e
diagra%as de eCuil:+rioG 8os-car+ono e aos-ligaG 9erros 'undidosG 7rata%entos tIr%icos e ter%o-Cu:%icosG e
"ateriais no 'errosos (%etais no 'errosos, pl4sticos, cerH%icas e sinteri!ados)G CorrosoF tipos, caracter:sticas
e proteo.
=>68I6 D= "87=<I8I6 - =nsaios %ecHnicosF trao, co%presso, dure!a, do+ra%ento, 'luOncia, i%pacto e
'adigaG e =nsaios no destrutivosF .ptico, %ecHnico, eletro%agnItico, radiogr4'ico, sLnico e elItrico.
)<C=666 D= 983<IC8\] - 9undioG 6interi!aoG =sta%page%G De'or%aes pl4sticasF la%inao,
'or-a%ento, e&truso, tre'ilao, e%+uti%ento, e calandrage%G 6oldage%G &icorteG Bsinage%G 7ipos de
usinage%F tornea%ento, 'urao, 'resage%, ret:'ica, +roc#a%ento, eletro-eroso, plaina%ento, serra%ento e
+runi%entoG 9erra%entas e 'luidos de corteG 7ipos de %4Cuinas-'erra%entasG 7olerHncias, 8ca+a%ento
super'icial, 6iste%a de a-uste 83>7 ; siste%as 'uro +ase e ei&o +aseG <ugosidade super'icial.
D=6=>? 7XC>IC - @eitura e interpretao de desen#o tIcnico %ecHnicoG 6i%+ologia e Interpretao deF
tolerHncias, a-ustes, aca+a%ento super'icial e solda (83>7).
"=C_>IC8 7XC>IC8 - Cine%4ticaG =st4ticaG e DinH%icaG "ecHnica racional para siste%as de part:culas e
corpos r:gidosG "ecHnica vi+rat.riaF vi+rao livre e a%ortecida e% siste%as de 1 grau de li+erdade, vi+rao
'orada e ressonHncia e% siste%as de 1 grau de li+erdade e vi+raes e% siste%as de 2 graus de li+erdadeG e
Cine%4tica e dinH%ica dos %ecanis%osF dispositivos articulados, ca%es, engrenagens evolventais e trens de
engrenagens.
<=6I67[>CI8 D6 "87=<I8I6 - 7enso e de'or%aoG 7rao, co%presso, 'le&o e toro e% li%ites
el4sticosG =stado plano de tenses e c:rculo de "?<G Diagra%as de es'orosG 7relias isost4ticasG 2igas
carregadas transversal%enteG 9la%+age%.
=@="=>76 D= "SQBI>86 - Di%ensiona%ento de peas D 'adiga e teoria de 6oder+ergG Di%ensiona%ento
de ele%entos orgHnicos gerais de %4CuinasF ei&os e 4rvores, c#avetas, %olas, unies apara'usadas e soldadas,
e%+reagens e 'reios, engrenagens, par coroa e rosca se% 'i%, trans%isses por correias, %ancais de
desli!a%ento e de rola%entoG e @u+ri'icaoF .leos e gra&as.
"=C_>IC8 D6 9@BID6 - =st4tica dos 'luidosG Conservao da %assaG Quantidade de %ovi%entoG
Conservao de energiaG Ca%ada li%iteG =scoa%ento internoG )erda de carga e% tu+ulaesG "edio de va!o
e presso.
=QBI)8"=>76 = 6I67="86 "=C_>IC6 - 3o%+asG Co%pressoresG 7ur+inas a g4s e a vaporG "otores
de co%+usto internaG Caldeiras e siste%as D vaporG Instalaes de re'rigerao e ar condicionadoG tu+ulaes,
v4lvulas e acess.rios.
7=<"DI>_"IC8 = 7<8>6"I66] D= C8@< - )ropriedades ter%odinH%icasG 6iste%as e volu%es de
controleG Pases per'eitosG 1J princ:pio da ter%odinH%icaG 2J princ:pio da ter%odinH%icaG Ciclos tIr%icosG
7rans%isso de calor por conduo unidi%ensionalG 7rans%isso de calor por radiaoG 7rans%isso de calor
por convecoG e 9unda%entos de trocadores de calor.
>\i=6 D= =@=7<7XC>IC8 - Corrente, potencial elItricoG resistOncia, indutHncia, capacitHnciaG Circuitos
resistivos, indutivos e capacitivosG "otores elItricosG 7rans'or%adoresG Dispositivos de %ano+ra e proteesG
<edes de +ai&a tenso.
"=DI\] = I>67<B"=>78\] - Instru%entos de %edio %ecHnica, tIr%ica e elItricaG 8plicaesG
Prande!as, unidades e escalas de %edidasG 7ransdutoresG Incerte!aG =rros de %edidaG 6iste%a %Itrico, siste%a
inglOs e siste%as tIcnicos.
BIBLIOGRAFIA SUGERIDA
8P67I>?, sEaldo @ui!. T0=e8NA<1#39 ASM34e39 De3K103 e AA:=13e e D16eA3Le3. 1.ed. 6o )auloF=dgard
3luc#er, 11//.
38aa, =dson. Ge8#IJ0 e (#B08. 2.ed. 9lorian.polisF B96C, 111(.
32
3==<, 9erdinand ).G A?>67>, =. <ussell. Me<NA1<# 03 M#4e81#13. (.ed. "cPraE-?ill, 2511.
gggggg. Me<NA1<# (e4081#= B#8# EA2eA/e1803 - E34:41<#. (.ed. 6o )auloF "aMron 3ooMs, 1111.
gggggg. Me<NA1<# (e4081#= B#8# EA2eA/e1803 - C1Ae6:41<# e D1AN61<#. (.ed. 6o )auloF "aMron 3ooMs,
1111.
3BDd"86, <. PG >I63=77, A. e. E=e6eA403 e 6:OM1A#3 e S/12=eQ. 0.ed. 6o )auloF 3ooM%an, 2511.
C?I82=<I>I, 2icente. AI03 e Fe8803 FMA103. /.ed. 6o )auloF 8ssociao 3rasileira de "etais, 2512.
gggggg. Te<A0=021# Me<NA1<#. 2.ed. 6o )auloF "aMron 3ooMs, 110,. v.1, 2 e 3.
C678, =nnio C., Re;812e8#IJ0. 3.ed. 6o )auloF =dgard 3luc#er, 1102.
C<=D=<, ?Ilio. IA34#=#ILe3 e A8 C0A1<10A#0. ,.ed. <io de AaneiroF @7C, 255$.
=D"I>I67=<, Aosep# 8.G >8?2I, "a#%ood. C18<M1403 E=P481<03. $.ed. 6o )auloF 3ooM%an, 255(.
9=<<8<=6I, Dino. FMA#6eA403 # U31A#2e6 03 Me4#13. 6o )auloF =dgard 3luc#er, 11/5.
9I@?, Aoo ". IA34#=#ILe3 E=P481<#3 IAM3481#13. 0.ed. <io de AaneiroF @7C, 2512.
9f, <o+ertG "cD>8@D, 8lan. IA480MIJ0 ? Me<NA1<# 03 F=M103. /.ed. <io de AaneiroF @7C, 2511.
9<=>C?, 7#o%as =.G 2I=<Ce, C#arles A. De3eA/0 TP<A1<0 e Te<A0=021# G8:;1<#. 0.ed. 6o )auloF Plo+o,
255(.
P=>7I@, 2icente. C08803J0. ,.ed. <io de AaneiroF @7C, 2511.
e<=I7?, 9ranMG 3?>, "arMs 6. P81A<>B103 # T8#A3;e8[A<1# e C#=08. ,.ed. 6o )auloF 7#o%son
@earning, 2553.
@=I7?@D, @ouis. C:=<M=0 <06 Ge06e481# AA#=>41<#. 3.ed. <io de AaneiroF ?ar+ra, 111$. v.1 e 2
"8CI>7d<=, 8rc#i+ald A. B067#3 e IA34#=#ILe3 e B067e#6eA40. 2.ed. <io de AaneiroF @7C, 111/.
gggggg. EOM1B#6eA403 IAM3481#13 e e P80<e3303. 1.ed. <io de AaneiroF @7C, 2512.
"=@C>I8>, 6arMis. E=e6eA403 e M:OM1A#3. 1.ed. 6o )auloF Xrica, 2550.
>I="8>>, Pustav. E=e6eA403 e M:OM1A#3. 6o )auloF =dgar 3luc#er, 11/1. v.1, 2 e 3.
)<2=>a8, 9rancesco. PRO-TEC P80Se4134# e M:OM1A#3. 64o )auloF 9. )roven!a, 111,.
6>>78P, <ic#ardG 3<P>8ee=, Claus . FMA#6eA403 # Te8601AN61<# - SP81e (#A \Q=eA. /.ed.
6o )auloF =dgard 3luc#er, 2551.
6Ba8, 6Irgio 8. EA3#103 Me<NA1<03 e M#4e81#13 Me4:=1<03. (.ed. 6o )auloF =dgard 3luc#er, 1102.
78d@<, C#arles 9. AA:=13e 03 M0408e3 e C067M34J0 IA4e8A#. 6o )auloF =dgard 3luc#er, 11/1. v.1 e 2.
7=@@=6, )edro C. 6. TM7M=#ILe3 IAM3481#13 - M#4e81#139 P80Se409 M0A4#2e6. 15.ed. <io de AaneiroF @7C,
2551.
7?"6>, Nillia%. Te081# # (178#IJ0. <io AaneiroF InterciOncia, 11/0.
28> 2@8Ce, @aErence. P81A<>B103 e C1[A<1# 03 M#4e81#13. 6o )auloF =dgard 3luc#er, 11/5.
OBSER(A&'OF
A 717=1028#;1# 3M2e81# AJ0 =1614# Ae6 e3204# 0 B8028#6#. Se8Ke #BeA#3 <060 081eA4#IJ0 B#8# #3
7#A<#3 e=#708#08#3 e B80K#3 e B#8# 03 <#A1#403.
=>P=>?8<I8 D= C")B78\]
=>P=>?8<I8 D= 697N8<= - )rocesso de 6o'tEare, "odelos de )rocesso, Conceitos de )ro-eto, )ro-eto
da 8rCuitetura, )ro-eto de Co%ponentes, )ro-eto de inter'aces do usu4rio, )ro-eto +aseado e% padresG 8n4lise
e pro-eto orientados a o+-etosF B"@ (Bni'ied "odeling @anguage) e diagra%as relacionadosG Pesto de
QualidadeF Conceitos de Qualidade, tIcnicas de reviso, garantia de Cualidade de so'tEare, estratIgias de teste
de so'tEare, testando aplicativos convencionais, testando aplicaes orientadas a o+-eto, testando aplicaes
para Ee+, %odelage% 'or%al e veri'icao, gesto de con'igurao de so'tEare, %Itricas do produto, Cualidade
(I6)G Perencia%ento de pro-etos de so'tEareF conceitos de gerencia%ento de pro-eto, %Itricas de processo e
pro-eto, esti%ativas de pro-eto de so'tEare, cronogra%a de pro-eto, gesto de riscos, %anuteno e reengen#aria,
gerOncia de pro-etos ()"I)G "el#oria do processo de so'tEareG e 7endOncias e%ergentes na engen#aria de
so'tEare.
<=D=6 D= C")B78D<=6 = 7=@=)<C=668"=>7 - Conceitos +4sicosG Ca%ada ':sicaG Ca%ada de
=nlace de dadosG 6u+ca%ada de controle de acesso ao %eioG Ca%ada de redeG Ca%ada de transporteG Ca%ada de
aplicaoG e 6egurana de redes.
8<QBI7=7B<8 D= C")B78D<=6 - =voluoG )ortas l.gicasG 4lge+ra +ooleanaG circuitos l.gicosG
)rocessadoresF conceitos, processa%ento convencional e e% pipelineG 3arra%entosG "e%.riasG )eri'IricosG
8rCuiteturas CI6C e <I6CG =nderea%entoG e "4Cuinas paralelas.
33
6I67="86 D= 38>C D= D8D6 - Conceitos +4sicosG 8d%inistrao de +anco de dadosF co%ponentes,
segurana de dados, gerencia%ento de transaes e controle de concorrOncia, inde&ao, recuperao D 'al#as,
oti%i!ao de consultasG )ro-eto conceitual de +anco de dadosG )ro-eto l.gico de +anco de dadosG )ro-eto ':sico
de +anco de dadosG Conceitos de +anco de dados clienteKservidorG Conceitos de +anco de dados distri+u:dosG
Conceitos de +anco de dados relacionaisG "odelo relacionalG 6iste%as de +anco de dados orientados a o+-etosF
conceitos e dese%pen#oG "odelage% de dadosF %odelage% se%Hntica, %apea%ento de pro-etos de +anco de
dados co% %odelo =<, nor%ali!ao ('or%as nor%ais)G 6Q@F consultas, inseres, delees, atuali!aes e
criao de ta+elasG e "Z6Q@ (.(.
6I67="86 )=<8CI>8I6 - Conceitos +4sicosG =struturas do siste%a operacionalG Perencia%ento de
processosG Perencia%ento da %e%.riaG Perencia%ento de ar%a!ena%entoG )roteo e seguranaG 6iste%as
distri+u:dosG 6iste%as de uso espec:'icoG e 6iste%a operacional @inu&.
=67<B7B<8 D= D8D6 - @istas @inearesG SrvoresF Srvores +in4rias de +usca, Srvores +alanceadasG @istas
de prioridadesG 8lgorit%os de rdenaoG ?as#ingG Pra'osG e algorit%os +4sicos.
8>S@I6= D= 8@P<I7"6 - Conceitos +4sicosF %otivao e soluo de pro+le%as, critIrios de an4lise,
correo e e'iciOnciaG 8n4lise de algorit%osF te%po de processa%ento e operaes ele%entares, co%ple&idade
de pior caso, algorit%os polino%iais, co%parao de algorit%os, algorit%os recursivos, algorit%os pseudo-
polino%iaisG 8lgorit%os e estruturas de dados para pro+le%as e% gra'osG e )ortugol.
C")I@8D<=6 - Introduo D co%pilaoG 8n4lise lI&icaG 8n4lise sint4ticaG 7raduo dirigida por sinta&eG
C#ecage% de tiposG 8%+iente de e&ecuoG Perao de c.digoG ti%i!ao de c.digoG @inguage% de
%ontage%G e @inguagens 'or%ais e autL%atos.
)<P<8"8\] D= C")B78D<=6 - ConceitosG )rocedi%entos e 'unesG <ecursoG 7ipos de dadosG
=struturas de controleG 8locao dinH%ica de %e%.riaG Co%andos interativosG =scopo de identi'icadoresG
8pontadoresG "etodologia de pro-eto de progra%asG Desenvolvi%ento de progra%asG )rogra%ao estruturadaG
Co%andos e conceitos +4sicos de C, Cmm e )?)G A828F Co%andos e conceitos, acesso a +ancos de dados co%
AD3C, 8rraZs, 8rraZlists, 8pplets, Aava Ne+ 6tart e aplicativos Ne+ Aava6erver 9acesG )rogra%ao orientada
a o+-etosF o+-etos e classes, %Itodos, poli%or'is%o, a+strao de dados, #erana si%ples e %*ltipla, inter'aces e
princ:pios de linguagens orientadas a o+-etosG e )rogra%ao orientada a eventos.
I>7=@IP[>CI8 C")B78CI>8@ 8)@IC8D8 - <edes neuraisF de'inio e caracter:sticasG ?ist.rico,
conceitos +4sicos e aplicaesG >eurLnio arti'icialG e =struturas de intercone&o.
BIBLIOGRAFIA SUGERIDA%
8?, 8l'red et al. C06B1=#08e3 - P81A<>B1039 TP<A1<#3 e Fe88#6eA4#3. 2.ed. 6o )auloF )earson, 2550.
C=@=6, NG C=<QB=I<8, <G <8>P=@, A. @. IA480MIJ0 # E348M4M8#3 e D#03% <06 TP<A1<#3 e
P8028#6#IJ0 e6 C. <io de AaneiroF Ca%pus, 255$.
C<"=>, 7. ?. et al. A=20814603 - Te081# e P8:41<#. <io de AaneiroF Ca%pus, 2552.
D87=, C.A. IA480MIJ0 # S134e6# e B#A<0 e D#03. 0.ed. <io de AaneiroF =lsevier, 255$.
D=I7=@, ?. ".G D=I7=@, ). A. CA(A C060 P8028#6#8. 0.ed. )earson, 2515.
D<aD=e, 8. E348M4M8# e D#03 e A=20814603 e6 C]]. 7#o%son, 2552.
=@"86<I, <a%e!G >8287?=, 6. 3. S134e6#3 e B#A<0 e D#03. ,.ed. )earson, 2511.
9=<<=I<8, <u+e% =. L1AMZ% GM1# 0 A61A1348#08 0 S134e6#. 2.ed. 6o )auloF >ovatec, 2550.
9N@=<, "artin. UML E33eA<1#=% U6 B8eKe GM1# B#8# # L1A2M#2e6-P#8J0 e M0e=#2e6 e O7Se403.
3.ed. )orto 8legreF 3ooM%an, 255(.
PBI"8<]=6, 8. ".G @8P=6, >. 8. C. A=20814603 e E348M4M8#3 e D#03. @7C, 111$.
?8deI>, 6i%on. Ree3 NeM8#13% P81A<>B103 e P8:41<#. 2.ed. 3ooM%an, 2555.
?=@D"8>, ei%. Ge8[A<1# e P80Se403% GM1# B#8# 0 EZ#6e O;1<1#= 0 PMI. (.ed. <io de AaneiroF Ca%pus,
2551.
@8<"8>, Craig. U41=1H#A0 UML e P#8Le3% U6# IA480MIJ0 ? AA:=13e e #0 P80Se40 O81eA4#03 #
O7Se403 e #0 De3eAK0=K16eA40 I4e8#41K0. 3.ed. )orto 8legreF 3ooM%an, 255/.
">7=I<, "ario 8. IA480MIJ0 ? O82#A1H#IJ0 e C06BM4#08e3. (.ed. <io de AaneiroF @7C, 255/.
)<=66"8>, <oger 6. EA2eA/#81# e S0;4V#8e. U6# A708#2e6 P80;13310A#=. /.ed. 8"P?, 2511.
3$
6I@3=<6C?87a, 8.G P8@2I>, ). 3.G P8P>=, P. FMA#6eA403 e S134e6#3 OBe8#<10A#13. 0.ed. @7C,
2515.
6"=<2I@@=, Ian. EA2eA/#81# e S0;4V#8e. 1.ed. 6o )auloF )earson )rentice ?all, 2511.
6aN8<C9I7=<, A. @.G "8<e=>a>, @ilian. E348M4M8#3 e D#03 e SeM3 A=20814603. 3.ed. <io de AaneiroF
@7C, 2515.
78>=>38B", 8. O82#A1H#IJ0 E348M4M8## e C06BM4#08e3. $.ed. 6o )auloF @7C, 2551.
gggggg. S134e6#3 OBe8#<10A#13 M0e8A03. 3.ed. )rentice ?all, 2515.
78>=>38B", 8.G N=7?=<8@@, D. Ree3 e C06BM4#08e3. (.ed. 6o )auloF )earson, 2511.
a8>D67<8, "att. EA4eAeA0 e D061A#A0 0 PHP. Digerati 3ooMs, 255/.
OBSER(A&'O%
A 717=1028#;1# 3M2e81# AJ0 =1614# Ae6 e3204# 0 B8028#6#. Se8Ke #BeA#3 <060 081eA4#IJ0 B#8# #3
7#A<#3 e=#708#08#3 e B80K#3 e B#8# 03 <#A1#403.
=>P=>?8<I8 =@X7<IC8
CI<CBI76 =@X7<IC6 - Conceitos +4sicos de eletricidadeG <epresentao esCue%4tica de circuitos
elItricosG Diagra%as uni'ilares e tri'ilaresG )arH%etros de circuitosG @eis de eirc#o''G Peo%etria de redes e
%atri!esG 8n4lise de circuitos e% regi%e per%anente senoidalG 8n4lise de circuitos e% regi%e transit.rioG
7eore%as gerais de circuitos (7#Ivenin, >ort#on, superposio, etc.)G 8n4lise de circuitos tri'4sicos
eCuili+rados e deseCuili+radosG )otOncia e energia e% circuitos elItricosG e 9ator de potOncia e correo do 'ator
de potOncia.
=@=7<67S7IC8 = =@=7<"8P>=7I6" - @ei de Coulo%+G Ca%po =lItricoG @ei de PaussG =nergia e
potencial elItricoG Ca%po %agnIticoG @eis de 8%ppre e de 3iot-6avartG )ropriedades dielItricas e %agnIticas
da %atIriaG 9oras no ca%po %agnIticoG @ei de 9aradaZG e =Cuaes de "a&Eell.
C>2=<6] =@=7<"=C_>IC8 D= =>=<PI8 - Circuitos %agnIticosG 8copla%ento de circuitos
%agnIticosG 7rans'or%ador ; teoria, princ:pio de 'unciona%ento e aplicaesG Circuitos eCuivalentesG
=nrola%ento dos trans'or%adoresG =nsaios e% trans'or%adoresG )erdas nos trans'or%adoresG 7rans'or%adores
e% circuitos tri'4sicosG 8utotrans'or%ador e trans'or%ador de %*ltiplos enrola%entosG Caracter:sticas de
rendi%ento e regulao de trans'or%adoresG "4Cuinas de corrente cont:nuaG "4Cuinas de corrente alternadaG
"otores de induo e% regi%e per%anenteG "4Cuinas s:ncronas e% regi%e per%anenteG )erdas, rendi%ento,
circuitos eCuivalentes e ensaiosG Controle de %otoresG "otores C8 de peCuena potOnciaG 7ransit.rios e%
%4Cuinas de corrente alternadaG e )aralelis%o de alternadores.
6I67="8 D= )7[>CI8 - <epresentao dos siste%as de potOncia e% valores por unidade (pu)G 8n4lise por
co%ponentes si%ItricosG I%pedHncias e diagra%as de seCuOnciaG Controle da 'reCuOncia e da potOncia
ativaG e Controle da tenso e da potOncia reativa.
DI67<I3BI\] = )<7=\] D= 6I67="86 =@X7<IC6 - 6iste%as de distri+uio de energia elItricaG
6i%+ologia nor%ali!adaG <esistOncia, indutHncia e capacitHncia de lin#as de trans%issoG Di%ensiona%ento de
condutoresG 7ecnologia de %ateriais e eCuipa%entos elItricosG )ro-eto de instalaes elItricasG @u%inotIcnicaG
)roteo, controle e di%ensiona%ento dos circuitos de lu! e 'oraG Classi'icao de %otoresG Di%ensiona%ento
de su+estaesG Correo do 'ator de potOnciaG 9iloso'ia de proteo dos siste%as elItricosG )roteo por %eio
de relIsG )roteo de geradores, trans'or%adores, +arra%entos e lin#asG e Coordenao da proteo e seleo
dos dispositivos de proteo.
6=<2"=C8>I6"6 = C>7<@= - "odelos %ate%4ticos de siste%as ':sicosG 8n4lise de siste%as
linearesG 9uno de trans'erOnciaG CritIrios de esta+ilidadeG e <espostas dos siste%as no do%:nio do te%po e da
'reCuOncia.
=@=7<n>IC8 D= )7[>CI8 - 9ontes, reti'icadores e inversores est4ticosG Dispositivos se%icondutoresG
<eti'icadores tri'4sicos co% tiristoresG Conversores est4ticosG Dispositivos de c#avea%entoG e Controle de
velocidade e% %otores ca e cc.
3(
BIBLIOGRAFIA SUGERIDA%
C8"I>?8, 8%adeu. IA480MIJ0 ? P804eIJ0 03 S134e6#3 E=P481<03. 6o )auloF =dgar 3luc#er.
C@6=, C#arles ". C18<M1403 L1Ae#8e3. <io de AaneiroF @ivro 7Icnico e Cient:'ico. v.1 e 2.
C7<I", 8de%aro 8. ". 3. IA34#=#ILe3 E=P481<#3. 6o )auloF "c PraE-?ill do 3rasil.
C<=D=<, ?Ilio. IA34#=#ILe3 E=P481<#3. <io de AaneiroF @7C.
=@P=<D, lle I. IA480MIJ0 ? Te081# e S134e6#3 e EAe821# E=P481<#. 6o )auloF "cPraE-?ill do 3rasil.
9I7aP=<8@D, 8. =G eIP@6=d A<, C.G eB6e, 8. M:OM1A#3 E=P481<#3. 6o )auloF "cPraE-?ill do 3rasil.
?8d7 A<, Nilia% ?. E=e4806#2Ae41360. <io de AaneiroF @ivro 7Icnico e Cient:'ico.
e6N, Irving I. M:OM1A#3 E=P481<#3 e T8#A3;086#08e3. <io de AaneiroF Plo+o.
"8@2I>, 8l+ert )aul. E=e48UA1<#. 6o )auloF "cgraE ?ill do 3rasil. v.1 e 2.
"8"=D=, Aoo. IA34#=#ILe3 E=P481<#3 IAM3481#13. <io de AaneiroF @7C.
"=D=I<6, 9. 6olon. Me1IJ0 e EAe821# E=P481<#. <io de AaneiroF Puana+ara.
P878, eatsu#iMo. EA2eA/#81# e C0A480=e M0e8A0. 6o )auloF )rentice ?all 3rasil.
<86?ID, "u#a%%ad. E=e48UA1<# e P04[A<1#. 6o )auloF "aMron 3ooMs.
<338, =rnesto Aoo. IA480MIJ0 # S134e6#3 E=P481<03 e P04[A<1#. 6o )auloF =dgar 3luc#er.
67=2=>6> A<, Nillia% D. E=e6eA403 e #A:=13e e S134e6#3 e P04[A<1#. 6o )auloF "cPraE-?ill do
3rasil.
OBSER(A&'O%
A 717=1028#;1# 3M2e81# AJ0 =1614# Ae6 e3204# 0 B8028#6#. Se8Ke #BeA#3 <060 081eA4#IJ0 B#8# #3
7#A<#3 e=#708#08#3 e B80K#3 e B#8# 03 <#A1#403.
=>P=>?8<I8 =@=7<n>IC8
CI<CBI76 =@X7<IC6 - 7enso, corrente, resistOnciaG @ei de #%, potOncia e energiaG Circuitos sIrie,
paralelo, sIrie-paralelo, e 7eore%as e an4lise de circuitos de corrente cont:nuaG Capacitores e indutores, e
circuitos capacitivos e indutivosG Circuitos %agnIticosG 9or%as de ondas alternadas senoidaisG 9asoresG
7eore%as e an4lise de circuitos de corrente alternadaG )otOncia e% regi%e senoidalG <essonHncia, 'iltros e
gr4'icos de 3odeG 7rans'or%adoresG 6iste%as poli'4sicosG 7rans'or%ada de @aplace, e 'uno de trans'erOnciaG
Circuitos no senoidais e sIrie de 9ourier.
C>7<@= - Conceitos +4sicosG Diagra%as de +locos e gra'os de 'lu&o de sinalG 9unda%entos te.ricos e
'erra%entas de an4liseF %odelage% de siste%as dinH%icosG 8n4lise dos siste%as de controle no do%:nio do
te%poG 8n4lise do lugar geo%Itrico das ra:!esG 8n4lise no do%:nio da 'reCuOnciaG )ro-etos de siste%as de
controleG 8n4lise por vari4veis de estado.
=@=7<n>IC8 8>8@WPIC8 - Diodos e suas aplicaesG 7ransistores +ipolares e 9=7F conceituao,
con'igurao 34sica, polari!ao, %odelos e an4lise para peCuenos sinais, resposta de 'reCuOncia e
con'iguraes co%postasG 8%pli'icadores operacionaisF caracter:sticas e aplicaesG 8%pli'icadores de
)otOnciaG CIs lineares-digitaisG <eali%entao e circuitos osciladoresG 9ontes e reguladores de tensoG
Dispositivos se%icondutores especiaisF caracter:sticas e aplicaes.
=@=7<n>IC8 DIPI78@ - 6iste%as de nu%eraoG 9unes e portas l.gicasG Slge+ra de 3oole e si%pli'icao
de circuitos l.gicosG Circuitos co%+inacionaisG 9@I)-9@)G <egistradores e contadoresG Conversores digital-
anal.gicos e an4logo-digitaisG Circuitos "ultiple&, De%ultiple& e %e%.riasG 9a%:lias de circuitos l.gicos.
=@=7<"8P>=7I6" - @ei de Culo%+ e Ca%pos elItricosG Densidade de 'lu&o elItrico e @ei de PaussG
=nergia e potencial elItricoG 9ora eletro%otri!G Condutores, dielItricos e capacitHnciaG Ca%po %agnItico
estacion4rioG @ei de 8%pIreG 9oras %agnIticasG @ei de 9aradaZG InduoG "ateriais %agnIticos e indutHnciaG
Ca%pos variantes no te%po e =Cuaes de "a&EellG ndas eletro%agnIticasG @in#as de trans%issoG 8ntenas
e guias de onda.
)<I>C^)I6 D= C"B>IC8\i=6 - Conceitos +4sicos e% teleco%unicaesG 6inais elItricos da in'or%aoG
Canais de co%unicao e o ru:do elItricoG ndas de r4dioG <4dio trans%issorG "odulaoF a%plitude, angular,
pulsadoG <4dio receptorG @in#as de trans%issoG 8ntenasG <4dio propagaoG "ultiple&ao de canaisG 6iste%as
de co%unicaes digitaisG Co%unicaes .pticasF canais .pticas, 'i+ras .pticas, redes .pticas.
3,
<=D=6 D= C")B78D<=6 - Introduo D rede de co%putadoresF conceitos, parH%etros de co%parao,
topologias, %eios ':sicos de trans%issoG 8rCuiteturas e padresF %odelos 6I e 7C)KI) e padres aplicados aos
n:veis desses %odelosG Conceito +4sico de %ode%, concentrador (Q#u+R), ponte (Q+ridgeR), co%utador
(QsEitc#R) e roteador (QrouterR).
BIBLIOGRAFIA SUGERIDA%
8@=>C8<, "arcelo 6a%paio de. Te=e;0A1# D1214#=. $.ed. b6.l.cF Xrica @tda, 2552.
3d@=678D, <o+ertG >86?=@6ed, @ouis. D13B03141K03 E=e48UA1<03 e Te081# 03 C18<M1403. 0.ed. b6.l.cF
@7C - @ivros 7Icnicos e Cient:'icos, 255$.
3d@=678D, <o+ert. IA480MIJ0 ? AA:=13e e C18<M1403. 12.ed. )earson, 2512.
CI)=@@I, 8. ". 2.G "8<eB6G 68>D<I>I, N. Te081# e De3eAK0=K16eA40 e P80Se403 e C18<M1403
E=e48UA1<03. 11.ed. Xrica, 2552.
P"=6, 8lcides 7adeu. Te=e<06MA1<#ILe39 T8#A36133J0 e Re<eBIJ0 AM-FM% S134e6#3 PM=3#03. 21.ed.
b6.l.cF @ivros Xrica, 255/.
PB66N, ". E=e481<1#e B:31<#. 2.ed. "aMron 3ooMs, 2550.
?8@@ID8d, DavidG <=6>ICe, <G N8@e=<, A. FMA#6eA403 e F>31<# - E=e4806#2Ae41360. 0.ed. @7C,
2551. v.3.
?8deI>, 6i%on. S134e6#3 e <06MA1<#IJ0% #A#=D21<03 e 1214#13. $.ed. )orto 8legre F 3ooM%an, 255$.
ID=78, Ivan 2.G C8)B8>, 9. E=e6eA403 e E=e48UA1<# D1214#=. $1.ed. b6.l.cF @ivros Xrica @tda, 2512.
eB, 3en-a%in CG P@>8<8P?I, 9arid - S134e6#3 e C0A480=e AM406:41<0. 12.ed. @7C, 2512.
"8@2I>, 8l+ert )aul. E=e48UA1<#. /.ed. b6.l.cF "aMron 3ooMs, 2550. v.1 e 2.
"=D=I<6, A.C. de . P81A<>B103 e Te=e<06MA1<#ILe3 - Te081# e P8:41<#. 3.ed. Xrica, 2515.
)=<7=>C= A<., 8ntLnio. E=e48UA1<# AA#=D21<#% A6B=1;1<#08e3 OBe8#<10A#13 e F1=4803 A41K03. /.ed.
3ooM%an, 2512.
QB=2=D, Carlos )eres. C18<M1403 E=P481<03 e E=e48UA1<03. 2.ed. b6.l.cF @7C, 2555.
QB=2=D, Carlos )eres. OA#3 e=e4806#2AP41<#3. 1.ed. )rentice ?all, 2551.
68<=6, @ui! 9ernando P.G @="6, PuidoG C@C?=<, 6Irgio. Ree3 e C06BM4#08e3% #3 LAN39
MAN3 e \AN3 ?3 Ree3 ATM. 2.ed. 12` 7irage%. Ca%pus, 110(.
78>=>38B", 8ndreE 6. Ree3 e C06BM4#08e3. (.ed. @7C, 2511.
7CCI, <. A.G NID"=<, >. 6. S134e6#3 D1214#13% P81A<>B103 e AB=1<#ILe3. 0.ed. )rentice ?all, 255,.
OBSER(A&'O%
A 717=1028#;1# 3M2e81# AJ0 =1614# Ae6 e3204# 0 B8028#6#. Se8Ke #BeA#3 <060 081eA4#IJ0 B#8# #3
7#A<#3 e=#708#08#3 e B80K#3 e B#8# 03 <#A1#403.
=>P=>?8<I8 CI2I@
<=6I67[>CI8 D6 "87=<I8I6, 8>S@I6= =67<B7B<8@ = =67<B7B<86 D= C>67<B\] CI2I@
- Conceitos +4sicos de elasticidade e propriedades %ecHnicas dos %ateriaisG 8n4lise das tenses e das
de'or%aes (estado duplo e estado triplo de tenso e de de'or%ao)G CritIrios de resistOnciaG 3arras retas
su+%etidas a 'oras a&iais, 'le&o e toroG Desloca%entos na 'le&o (el4stica)G 9la%+age%G Conceitos
'unda%entais da an4lise estruturalG =le%entos de est4ticaG =struturas isost4ticas e #iperest4ticasG "Itodos dos
es'oros e dos desloca%entosG 8poios el4sticosG @in#as de in'luOncia e envolt.riasG "adeira, ao e concreto
co%o %ateriais +4sicos para as estruturas da construo civilG 9unda%entos do concreto ar%adoG
Di%ensiona%ento e veri'icaes nos diversos ele%entos estruturaisG e >or%as 7Icnicas da 8ssociao
3rasileira de >or%as 7Icnicas (83>7) pertinentes.
P=7=C>I8, 9B>D8\i=6 = 3<86 )<7BS<I86 - 9:sica dos solosF propriedades, estados, estruturas,
co%pactao, esta+ili!ao e identi'icaoG Investigaes geotIcnicas para recon#eci%ento e caracteri!ao do
soloG =nsaios de ca%po e de la+orat.rioG Sgua nos solosF per%ea+ilidade, percolao dl4gua e ruptura
#idr4ulicaG 7enses atuantes nos solos, adensa%ento e recalCuesG <esistOncia ao cisal#a%entoG =%pu&os de
terra e estruturas de conteno (%uros, cortinas, paredes dia'rag%a e escora%ento de cavas)G =sta+ilidade de
taludesG 3arragens de terraG 9undaes rasasF capacidade de carga, recalCues, +aldra%es, sapatas e radierG
"el#oria das caracter:sticas geotIcnicas do soloG 9undaes pro'undasF estacas e tu+ulesG =scol#a do tipo de
'undaoG )atologia das 'undaesG =scavao e re+ai&a%ento do lenol 're4ticoG 7erraplanage%, aterros e
pavi%entosG +ras portu4riasF o+ras de de'esa dos litoraisG e >or%as 7Icnicas da 83>7 pertinentes.
3/
?ID<SB@IC8 = 68>=8"=>7 3S6IC - ?idrost4tica e eCuil:+rio dos corpos 'lutuantesG )rinc:pios gerais
do %ovi%ento dos 'luidos, #idrocine%4tica e #idrodinH%icaG 7eore%a de 3ernoulliG )rinc:pio da conservao
da Cuantidade de %ovi%entoG =scoa%ento nos encana%entos e condutosF %ovi%entos la%inar e tur+ulento,
n*%ero de <eZnolds, perdas de carga e pro+le%as pr4ticos de encana%entosG Condutos 'oradosF lin#as de
energia, perda de carga unit4ria e locali!ada, condies e %ateriais e%pregados nas canali!aes, encana%entos
eCuivalentes, condutos %istos, pro+le%as dos reservat.rios e redes #idr4ulicasG 3o%+as e estaes elevat.riasG
Polpe de ar:eteG =staes de trata%ento e redes de a+asteci%ento dl4guaG 6iste%as de esgotos sanit4riosF coleta,
trata%ento e e'luentesG e Drenage% super'icial e coletores de 4guas pluviais.
)<A=7, )@8>=A8"=>7, 7=C>@PI8, =f=CB\] = )87@PI8 D86 C>67<B\i=6 -
=strutura anal:tica do pro-etoG Diagra%as de redeG C4lculo de durao das atividadesG Ca%in#o cr:ticoG
8co%pan#a%ento de o+rasG "ateriais, eCuipa%entos e processos de construoG =speci'icaes, cronogra%as e
ora%entosG 7opogra'iaG )avi%entaesG I%per%ea+ili!aoG Instalaes prediaisG Co+erturasG =tapas de
reali!ao de u%a edi'icaoG 8ca+a%entosG 8d%inistrao e 'iscali!ao de o+raG @egislao do siste%a
C>9=8-C<=8 pertinentes D =ngen#aria CivilG 6iste%as de garantia da CualidadeG 6egurana do tra+al#o no
canteiro de o+rasG )atologia e terapia das estruturas de concretoG Causas e preveno de 'issuras nos edi':ciosG
Diagn.sticos e recuperao de ele%entosG e >or%as 7Icnicas da 83>7 pertinentes.
BIBLIOGRAFIA SUGERIDA%
83"6 e 83=9. FMA#ILe3% Te081# e P8:41<#. 2.ed. 6o )auloF )I>I, 1110.
8@"=ID8, "aria Casco 9erreira de. E348M4M8#3 I3034:41<#3. 6o )auloF 'icina de 7e&tos, 2551.
38B=<, @. 8. 9alco. M#4e81#13 e C0A348MIJ0. (.ed. <io de AaneiroF @7C, 111$. v.1 e 2.
3<P=6, 8. C. P8:41<# #3 PeOMeA#3 C0A348MILe3. 1.ed. 6o )auloF =dgard 3luc#er @7D8, 111,.
C8)B7, ?o%ero )into. Me<NA1<# 03 S0=03 e 3M#3 AB=1<#ILe3. ,.ed. <io de AaneiroF @7C, 1100. v.1 e 2.
C<=D=<, ?Ilio. IA34#=#ILe3 E=P481<#3. 1(.ed. <io de AaneiroF @7C, 255/.
gggggg. IA34#=#ILe3 H18:M=1<#3 e S#A14:81#3. ,.ed. <io de AaneiroF @7C, 255,.
LEGISLA&'O DO SISTEMA CONFEA-CREA (@ei >J (11$ (2$K12K11,,), <esoluo >J 53,1
(15K12K1111), <esoluo >J 152$ (21K50K2551) e <esoluo >J 152( (35K15K2551)).
@==7, eennet# ".G B8>P, C#ia-%ingG PI@3=<7, 8nne ". FMA#6eA403 # AA:=13e E348M4M8#=. 3.ed. 6o
)auloF "c PraE-?ill, 2551.
"8CI>7d<=, 8. A. IA34#=#ILe3 H18:M=1<#3. $.ed. <io de AaneiroF @7C, 2515.
"8668D, 9. O78#3 e Te88#% CM830 B:31<0 e Ge04e<A1#. 2.ed. 6o )auloF 'icina de 7e&tos, 2515.
"8776, 8. D. P=#AeS#6eA40 e C0A480=e e O78#3. 1.ed. 6o )auloF )I>I.
"C C<"8C, AacM C. T0B028#;1#. (.ed. <io de AaneiroF @7C, 255/.
"I@I7I76ed, A.G C>6@I, >. C.G 6C?>8ID, 9. P#40=021# #3 FMA#ILe3. 6o )auloF 'icina de 7e&tos,
255(.
>=77, 8!evedoG 8@28<=a, P. 8. M#AM#= e H18:M=1<#. 0.ed. 6o )auloF =dgard 3luc#er @7D8, 1110.
>I6eI=<, Aulio. M#AM#= e IA34#=#ILe3 E=P481<#3. 1.ed. <io de AaneiroF @7C, 255(.
NORMAS TWCNICAS DA ABNT (pertinentes aos assuntos a+ordados no progra%a de con#eci%entos
pro'issionais).
)9=I@, Nalter. E348M4M8#3 e AI0. 0.ed. <io de AaneiroF @7C, 2551.
gggggg. E348M4M8#3 e M#e18#. ,.ed. <io de AaneiroF @7C, 2553.
)I>7, C. 6. CM830 B:31<0 e Me<NA1<# 03 S0=03 <06 EZe8<><103 Re30=K103. 3.ed. 6o )auloF 'icina de
te&tos, 255,.
<I))=<, 7#o%a!. P#40=021#9 Re<MBe8#IJ0 e Re;08I0 e E348M4M8#3 e C0A<8e40. 6o )auloF )I>I, 1110.
6=>\, Nlaster%iler de. M#AM#= e TP<A1<#3 e P#K16eA4#IJ0. 6o )auloF )I>I, 2551. v.1 e 2.
7?"8a, =rcio. T81A<#3 e6 E1;><103% C#M3#39 P8eKeAIJ0 e Re<MBe8#IJ0. 6o )auloF )I>IK=)B6)KI)7,
1101.
2=@@6, D. 8.G @)=6, 9. <. FMA#ILe3. 6o )auloF 'icina de 7e&tos, 2515. v.1 e 2.
d8aIPI, Nalid. A TP<A1<# e E1;1<#8. 15.ed. 6o )auloF )I>I, 2551.
OBSER(A&'O%
A 717=1028#;1# 3M2e81# AJ0 =1614# Ae6 e3204# 0 B8028#6#. Se8Ke #BeA#3 <060 081eA4#IJ0 B#8# #3
7#A<#3 e=#708#08#3 e B80K#3 e B#8# 03 <#A1#403.
30
=>P=>?8<I8 D= 7=@=C"B>IC8\i=6
CI<CBI76 =@X7<IC6 - =le%entos de circuitosG 7Icnicas para an4lise de circuitosG 8n4lise de circuitos de
1` e 2` orde%, aplicando eCuaes di'erenciais e a trans'or%ada de @aplaceG 9uno de trans'erOnciaG <esposta
e% 'reCuOnciaG )otOncia e energiaG Circuitos acoplados %agnetica%enteG e Quadripolos.
=@=7<n>IC8 8>8@WPIC8 - Co%ponentes e dispositivosG 8plicao de diodos e% circuitos anal.gicosG
8%pli'icadores e% +ai&a 'reCuOnciaG 8%pli'icadores reali%entadosG 8%pli'icadores operacionaisG <esposta e%
'reCuOncia dos a%pli'icadoresG sciladores e esta+ilidadeG 8%pli'icadores de potOnciaG 8%pli'icadores
sintoni!adosG e "oduladores e de%oduladores.
=@=7<n>IC8 DIPI78@ - 6iste%as de nu%erao e c.digosG 8rit%Itica +in4riaG )ortas l.gicasG Slge+ra de
3ooleG 8n4lise e s:ntese de circuitos co%+inacionaisG 8n4lise e s:ntese de circuitos seCuenciaisG )ro-eto de
siste%as digitais co% circuitos universaisG e Introduo D arCuitetura de co%putadores.
=@=7<"8P>=7I6" - Ca%pos elItricos e %agnIticos estacion4riosG DielItricos e capacitHnciaG
9erro%agnetis%o e circuitos %agnIticosG Ca%pos elItricos e %agnIticos vari4veis no te%poG =Cuaes de
"a&EellG ndas eletro%agnIticasG e @in#as de trans%isso.
"IC<->D86 - 7rans%isso e% guias de ondasG 7eoria dos circuitos nos siste%as de guias de ondasG
<essoadores de %icro-ondasG =struturas peri.dicas e 'iltros e% %icro-ondasG Co%ponentes passivos de %icro-
ondasG e 24lvulas de %icro-ondas.
8>7=>86 = )<)8P8\] - )arH%etros +4sicos de antenas (largura de +anda, diagra%a de irradiao,
diretividade, gan#o, resistOncia de irradiao, reciprocidade, polari!ao, i%pedHncia e 4rea e'etiva)G 8ntenas
+4sicasG 8ntenas t:picasG <edes de antenasG )ropagao de super':cieF ondas terrestres, propagao ionos'Irica,
propagao tropos'Irica, perdas e% trans%isso e di%ensiona%ento de radioenlaces e% ?9K2?9KB?9K6?9.
C"B>IC8\i=6 8>8@WPIC86 - 8n4lise de sinaisG "odulao e de%odulao e% a%plitudeG
"ultiple&ao por diviso e% 'reCuOnciaG "odulao e de%odulao angularG e Dese%pen#o das %odulaes
de a%plitude e angular na presena de ru:do.
C"B>IC8\i=6 DIPI78I6 - 7eore%a da a%ostrage%G "odulao e% a%plitude de pulso ()8")G
Codi'icao )C"G C.digos de lin#a (><a, <a, 8"I, ?D33 e "anc#ester)G 7rans%isso e% +anda-+ase co%
'ai&a li%itadaF diagra%a de l#o, pulso de >ZCuist, 'iltrage% .ti%a na trans%isso e recepo, eCuali!ao e
codi'icao correlativaG "odulao Digital 3in4ria (86e, 96e e )6e)G "odulao Digital "-4riaG Co%parao
dos esCue%as de %odulao digital e% ter%os do dese%pen#o e da e'iciOncia espectralG 9atores de degradao
da trans%isso (ru:do e inter'erOncia entre s:%+olos)G "edida de in'or%aoG Capacidade do canalG DetecoF
'iltro casado, de%odulao coerente e de%odulao no-coerenteG 7Icnicas de sincroni!aoF e&trao de
rel.gio, )#ase @ocMed @oop, circuitos e%+aral#adores e sincroni!ador de CuadroG C.dios detectores e corretores
de erroG "ultiple&ao por diviso e% te%po (7D")G e ?ierarCuias de trans%isso digitalF )D? e 6D?.
C"B>IC8\i=6 W)7IC86 - 9i+ra .ptica e suas propriedadesG Conectores, acopladores e -unesG
7rans%issores, a%pli'icadores e receptores .pticosG "ultiple&ao por co%pri%ento de onda (ND")G e C4lculo
de enlace.
7=@=9>I8 - Conceitos +4sicos (o tele'one, a lin#a, regeneradores e siste%as a 2 e $ 'ios e %eios de
trans%isso usuais)G 7eoria do tr4'ego (volu%e, intensidade instantHnea, #ora de %aior %ovi%ento, a unidade
=rlang e di%ensiona%ento de siste%as tele'Lnicos)G Digitali!ao da vo!G 7rans%isso e %ultiple&ao digitalG
8 central tele'LnicaG 6inali!ao tele'LnicaG =strutura das redes de teleco%unicaesG PerOnciaG Controle e
sincroni!ao de redesG 6iste%as de trans%isso e% 'i+ra .pticaG e 7eoria de tr4'ego tele'Lnico.
<=D=6 D= C")B78D<=6 - 7opologiasG =le%entos de intercone&o de redes (PateEaZs, ?u+s,
<epetidores, 3ridges, 6Eitc#es e <oteadores)G 8rCuitetura e protocolos de redes de co%unicaes ("odelo 6I
e 8rCuitetura 7C)KI))G 7ecnologias aplic4veis a <edes N8> (9ra%e-relaZ e ")@6)G 7ele'onia I)G Qualidadede
6ervio (Qo6)G 7eoria das 9ilasG e =ngen#aria de tr4'ego.
31
BIBLIOGRAFIA SUGERIDA
8@=>C8<, ".6. Te=e;0A1# D1214#=. $.ed. 2552. 6o )auloF Xrica.
gggggg. Te=e;0A1# Ce=M=#8 D1214#=. 2.ed. 255/. 6o )auloF Xrica.
38@8>I6, C. 8. AA4eAA# T/e08Q% AA#=Q313 #A De312A. 2.ed. NileZ, 111/.
3=@@8"d, A. D1214#= Te=eB/0AQ. 3.ed. NileZ, 2555.
3d@=678D, <.G >86?=@6ed, @. D13B03141K03 E=e48UA1<03 e Te081# 03 C18<M1403. ,.ed. <io de AaneiroF
@7C, 1111.
C8<@6>, 8. 3.G C<I@@d, ).G <B7@=DP=, A. C066MA1<#410A SQ34e63. $.ed. "cPraE ?ill, 2515.
C@6=, C. ". C18<M1403 L1Ae#8e3. 2.ed. @7C, 11/(.
C@@I>, <. AA4eAA#3 #A R#10V#Ke P80B#2#410A. 1.ed. "cPraE ?ill ?ig#er, 11/1.
9=<<8<I, 8. ". Te=e<06MA1<#ILe3 EK0=MIJ0 E4 ReK0=MIJ0. ,.ed. 6o )auloF Xrica, 2551.
P"=6, 8. 7. Te=e<06MA1<#ILe3% T8#A36133J0 e Re<eBIJ0 AM-FM% S134e6#3 PM=3#03. 11.ed. 6o )auloF
Xrica, 2552.
?8deI>, 6i%on e 3arrZ 2an 2een. S1A#13 e S134e6#3. 1.ed. )orto 8legreF 3ooM%an, 2551.
?8deI>, 6i%on. S134e6#3 e C06MA1<#IJ0 AA#=D21<03 e D1214#13. $.ed. )orto 8legreF 3ooM%an, 255$.
?8d7 A<, N. ?.G 3BCe A. 8. E=e4806#2Ae41360. ,.ed. <io de AaneiroF @7C, 2553.
ID=78, I. 2.G C8)B8>, 9. P. E=e6eA403 e E=e48UA1<# D1214#=. $5.ed. 6o )auloF Xrica, 255/.
A8<6@82, 6%it#. M1<800A#3. 13.ed. 6o )auloF Xrica, 1113.
e<8B6 A. D. AA4eAA#3. 2.ed. "cPraE ?ill, 1100.
@87?I, 3. ). M0e8A D1214#= #A AA#=02 C066MA1<#410A SQ34e63. $.ed. &'ord Bniv )ress, 2551.
"8P>B66>, ). C.G 8@=f8>D=<, P.G N=I66?88<, 8.G 7<I)87?I, 2. e. T8#A3613310A L1Ae3 #A
\#Ke P80B#2#410A. $.ed. C<C )ress, 2555.
"8@2I>, 8. ). E=e48UA1<#. /.ed. "cPraE ?ill, 255/. v.1 e 2.
"=D=I<6, A. C. de . P81A<>B103 e Te=e<06MA1<#ILe3 - Te081# e P8:41<#. 3.ed. 6o )auloF Xrica, 255(.
"I@@"8>, A.G ?8@eI86, C. C. E=e48UA1<#% D13B03141K03 e C18<M1403. 1.ed. "cPraE ?ill, 1101. v.1 e 2.
"Id6?I, =. ".G 68>C?=6, C. 8. P80Se403 e S134e6#3 R:10. 1.ed. 6o )auloF Xrica, 2552.
"IAN==<, ?. TP<A1<#3 e L#3 M1<800A#3. 1.ed. )aranin'o, 11/1.
>=7, 2. 6.G )=7<BCCI, @. 8.G 7=If=I<8, ). 6. Te=e<06MA1<#ILe3% S134e6#3 e P80B#2#IJ0 e R:10
EA=#<e. 1.ed. Xrica, 1111.
)N=<6, A. ). AA IA480M<410A 40 OB41< F17e8 SQ34e63. 1.ed. <ic#ard d IrEin, 111,.
)<8eI6, A. P. D1214#= C066MA1<#410A3. (.ed. "cPraE ?ill, 111(.
QB=2=D, C. ). C18<M1403 E=P481<03 e E=e48UA1<03. 2.ed. @7C, 2555.
gggggg. E=e4806#2Ae41360. 1.ed. 6o )auloF @oZola, 1113.
6C?8B", ". PG PB66N, ". E=e481<1#e B:31<#. 2.ed. 6o )auloF "aMron 3ooMs, 2550.
6=D<8, 8. 6.G 6"I7?. M1<80e=e48UA1<#. $.ed. 6o )auloF "aMron 3ooMs, 2555.
6I@28, Pil+erto. Te=e<06MA1<#ILe39 S134e6#3 e R#10K13171=1#e. 1.ed. @7C, 11//.
68<=6, @. 9. P.G @="6, P.G C@C?=<, 6. Ree3 e C06BM4#08e3% #3 LAN39 MAN3 e \AN3 ?3
Ree3 ATM. 2.ed. Ca%pus @tda, 111(.
78B3, ?.G 6C?I@@I>P, D. @. P81A<1B=e3 0; C066MA1<#410A SQ34e63. 3.ed. "cPraE ?ill, 1111.
78>=>38B", 8. 6. Ree3 e C06BM4#08e3. $.ed. <io de AaneiroF Ca%pus, 2553.
28@7=<, @. Te=e;0A1# e C#7e#6eA40 e D#03. 1.ed. 6o )auloF Xrica, 2551.
OBSER(A&'O%
A 717=1028#;1# 3M2e81# AJ0 =1614# Ae6 e3204# 0 B8028#6#. Se8Ke #BeA#3 <060 081eA4#IJ0 B#8# #3
7#A<#3 e=#708#08#3 e B80K#3 e B#8# 03 <#A1#403.
$5
ANEXO I(
INSPE&'O DE SADE (IS)
I - CONDI&-ES INCAPACITANTES%
#) C#7eI# e Pe3<0I0
De'or%aes, perdas e&tensas de su+stHnciaG cicatri!es de'or%antes ou aderentes Cue cause% +loCueio
'uncionalG contraturas %usculares anor%ais, cisto +ranCuial, #igro%a c:stico de pescoo e ':stulas.
7) OMK10 e AM1IJ0
De'or%idades signi'icativas ou agenesia das orel#asG anor%alidades do conduto auditivo e t:%pano,
e&ceto as desprovidas de potencialidade %.r+ida, in'eces crLnicas recidivantes, otite %Idia crLnica,
la+irintopatias e tu%ores. >o teste audio%Itrico sero o+servados os :ndices de acuidade auditiva constantes da
al:nea g do ite% II.
<) O=/03 e (13J0
Ceratocone, glauco%a, in'eces e processos in'la%at.rios, e&cetuando con-untivites agudas e #ordIoloG
ulceraes, tu%ores, e&cetuando cisto +enigno palpe+ralG opaci'icaes, seCuelas de trau%atis%o ou de
Cuei%adurasG doenas congOnitas e de'or%idades congOnitas ou adCuiridas, incluindo desvios dos ei&os visuais
Cue co%pro%eta% a 'unoG anor%alidades 'uncionais signi'icativas e di%inuio da acuidade visual alI% da
tolerHncia per%itidaG leses retinianas, doenas neurol.gicas ou %usculares ocularesG discro%atopsia para as
cores verde e ver%el#a. 8 cirurgia re'rativa no gera inaptido, desde Cue, no %o%ento da I6, o candidato no
apresente restries la+orais e ten#a condies de reali!ar teste de su'iciOncia ':sica, atestado por especialista.
) B0<#9 N#81H9 L#81A2e9 F#81A2e9 T8#OMe1# e E3U;#20
8nor%alidades estruturais congOnitas ou no, desvio acentuado de septo nasal, %utilaes, tu%ores,
atresias e retraesG ':stulas congOnitas ou adCuiridasG in'eces crLnicas ou recidivantesG de'iciOncias
'uncionais na %astigao, respirao, 'onao, 'ala (principal%ente as Cue possa% inter'erir nos co%andos e
%ensagens nas diversas atividades %ilitares) e deglutio.
e) AB#8e=/0 E3406#402A:41<0
=stado sanit4rio +ucal de'icienteG c4ries, restauraes e pr.teses insatis'at.rias, in'eces, cistos, tu%ores,
de'or%idades estruturais tipo 'issuras la+iais ou la+iopalatinasG seCuelas de'or%antes de s:ndro%es ou de
alteraes do desenvolvi%ento "a&ilo-9acialG ausOncias dent4rias na +ateria la+ial se% rea+ilitao estItica e
'uncional e as %4s-ocluses de orige% dent4ria ou esCuelItica co% co%pro%eti%ento 'uncional -4 instalado ou
previs:vel so+re a %astigao, 'onao, deglutio, respirao ou associadas a desordens %io'uncionais da
articulao tO%poro-%andi+ular. 7ais condies geraro inaptido ainda Cue e% vigOncia de trata%ento no
e'etiva%ente conclu:do. %:ni%o e&igido I de vinte dentes naturais, de! e% cada arcada, #:gidos ou tratados
co% %aterial restaurador de'initivo. candidato dever4 possuir Cuatro %olares opostos dois a dois e% cada
lado, tolerando-se pr.tese dental desde Cue apresente os dentes naturais e&igidos.
;) Pe=e e Te<10 Ce=M=#8 SM7<M4NAe0
In'eces crLnicas ou recidivantes, inclusive a acne co% processo in'la%at.rio agudo ou der%atose Cue
co%pro%eta o +ar+earG %icoses, in'ectadas ou croni'icadasG parasitoses cutHneas e&tensasG ec!e%as alIrgicosG
e&presses cutHneas das doenas autoi%unes, e&cetuando-se vitiligo, %ani'estaes das doenas alIrgicasG
ulceraes e ede%asG cicatri!es de'or%antes, Cue podero vir a co%pro%eter a capacidade la+orativaG a'eces
e% Cue #a-a contra-indicao a e&posio solar prolongadaG apresentar tatuage% Cue, nos ter%os de
detal#a%ento constante de nor%as do Co%ando da "arin#a, 'aa aluso a ideologia terrorista ou e&tre%ista
contr4ria Ds instituies de%ocr4ticas, a violOncia, a cri%inalidade, a idIia ou ato li+idinoso, a discri%inao ou
preconceito de raa, credo, se&o ou orige% ou, ainda, a idIia ou ato o'ensivo Ds 9oras 8r%adas.
2) PM=6Le3 e P#8ee T08:<1<#
De'or%idade relevante congOnita ou adCuirida da cai&a tor4cica co% pre-u:!o da 'uno respirat.riaG
in'eces +acterianas ou %ic.ticasG dist*r+ios ventilat.rios, o+strutivos ou restritivos, #ist.ria de crises de
+roncoespas%o ainda na adolescOncia, e&ceto epis.dios isolados de +roncoespas%o na in'Hncia, co% prova de
'uno respirat.ria atual nor%al, se% uso de %edicao espec:'ica (I i%portante na ana%nese a #ist.ria
patol.gica pregressa)G ':stula e 'i+rose pul%onar di'usaG tu%ores %alignos e +enignos dos pul%es e pleura,
anor%alidades radiol.gicas, e&ceto se insigni'icantes e desprovidas de potencialidade %.r+ida e se%
co%pro%eti%ento 'uncional.
/) S134e6# C:810-(#3<M=#8
8nor%alidades congOnitas ou adCuiridasG in'eces, in'la%aes, arrit%ias, doenas do peric4rdio,
%ioc4rdio, endoc4rdio e da circulao intr:nseca do coraoG anor%alidades do 'ei&e de conduo e outras
detectadas no eletrocardiogra%a desde Cue relacionadas a doenas coronarianas, valvulares ou %ioc4rdicasG
doenas orovalvularesG s:ndro%e de prI-e&citaoG #ipotenso arterial co% sinto%asG #ipertenso arterialG
n:veis tensionais arteriais aci%a dos :ndices %:ni%os e&igidos, e% duas das trOs a'eries preconi!adasG doenas
$1
venosas, arteriais e lin'4ticas. 6o ad%itidas %icrovari!es, se% repercusso cl:nica.
prolapso valvar se% regurgitao e se% repercusso #e%odinH%ica veri'icada e% e&a%e especiali!ado
no I condio de inaptido. >a presena de sopros, I i%perativo o e&a%e ecocardiogr4'ico +idi%ensional co%
Doppler.
1) A706e e T8#40 IA4e341A#=
8nor%alidades da parede, e&ceto as di4stases dos retos a+do%inais, desde Cue no co%pro%eta% a
capacidade la+oralG viscero%egaliasG in'eces, esCuistosso%ose e outras parasitoses gravesG %icoses pro'undasG
#ist.ria de cirurgias Cue altere% de 'or%a signi'icativa a 'uno gastrointestinal (apresentar relat.rio cir*rgico,
co% descrio do ato operat.rio)G doenas #ep4ticas e pancre4ticas, e&ceto as desprovidas de potencialidade
%.r+ida (e&F 6:ndro%e de Pil+ert, doena polic:stica #ep4tica)G doenas in'la%at.rias intestinais ou CuaisCuer
dist*r+ios Cue co%pro%eta%, de 'or%a signi'icativa, a 'uno do siste%a.
S) AB#8e=/0 GeA140-U81A:810
8nor%alidades congOnitas ou adCuiridas da genit4lia, rins e vias urin4rias, e&ceto 'i%ose e as desprovidas
de potencialidade %.r+idaG c4lculosG alteraes de%onstradas no e&a%e de urina, cu-a potencialidade %.r+ida
no possa ser descartadaG a e&istOncia de test:culo *nico na +olsa no I condio de inaptido desde Cue a
ausOncia do outro no decorra de anor%alidade congOnitaG a #iposp4dia +alHnica no I condio de inaptido.
T) AB#8e=/0 G34e0-M10-A841<M=#8
>a evidOncia de atitude escoli.tica, lord.tica ou ci'.tica ao e&a%e ':sico, o candidato ser4 enca%in#ado
para reali!ao de <f panorH%ico de coluna, e% posio ortost4tica, descalo, para con'ir%ao de de'eito
estrutural da coluna. 6o condies de inaptidoF =scoliose apresentando %ais de 13J Co++G @ordose acentuada,
co% Hngulo de Co++ co% %ais de ,5JG ?iperci'ose Cue ao estudo radiol.gico apresente %ais de $(J Co++ ou
co% angulao %enor, #a-a acun#a%ento de %ais de (J, e% per'il, %es%o Cue e% apenas u% corpo verte+ralG
QPenu <ecurvatu%R co% %ais de 25 graus a'eridos por goniL%etro ou, na ausOncia de %aterial para a'erio,
con'ir%ado por parecer especiali!adoG QPenu 2aru%R Cue apresente distHncia +icondilar superior a /c%, a'erido
por rIgua, e% e&a%e cl:nicoG QPenu 2algu%R Cue apresente distHncia +i%aleolar superior a /c%, a'erido por
rIgua e% e&a%e cl:nicoG "egap.'ises da pen*lti%a ou *lti%a vIrte+ra lo%+arG espin#a +:'ida co% repercusso
neurol.gicaG DiscrepHncia no co%pri%ento dos %e%+ros in'eriores Cue apresente ao e&a%e encurta%ento de
u% dos %e%+ros, superior a 15 %% para candidatos atI 21 anos e superior a 1( %% para os de%ais, constatado
atravIs de escano%etria dos %e%+ros in'erioresG espondil.lise, espondilolistese, #e%ivIrte+ra, tu%ores
verte+rais (+enignos e %alignos), la%inecto%ia, passado de cirurgia de #Irnia discal, pina%ento discal lo%+ar
do espao interverte+ralG a presena de %aterial de s:ntese ser4 tolerado Cuando utili!ado para 'i&ao de
'raturas, e&cluindo as de coluna e articulaes, desde Cue essas este-a% consolidadas, se% nen#u% dI'icit
'uncional do seg%ento aco%etido, se% presena de sinais de in'eco .sseaG pr.teses articulares de CualCuer
espIcieG passado de cirurgias envolvendo articulaesG doenas ou anor%alidades dos ossos e articulaes,
congOnitas ou adCuiridas, in'la%at.rias, in'ecciosas, neopl4sticas e trau%4ticasG e casos duvidosos devero ser
esclarecidos por parecer especiali!ado.
=) D0eAI#3 Me4#7D=1<#3 e EAD<81A#3
YDia+etes "ellitusY, tu%ores #ipotalH%icos e #ipo'is4riosG dis'uno #ipo'is4ria e tiroideanaG tu%ores da
tiroideG tu%ores de supra-renal e suas dis'unes congOnitas ou adCuiridasG #ipogonadis%o pri%4rio ou
secund4rioG dist*r+ios do %eta+olis%o do c4lcio e '.s'oro, de orige% end.crinaG erros inatos do %eta+olis%oG
desenvolvi%ento anor%al, e% desacordo co% a idade cronol.gicaG o+esidade. 6o ad%itidos cistos coloides,
#iperK#ipotireoidis%o de etiologia 'uncional, desde Cue co%provada%ente co%pensados e se% co%plicaes.
6) S#A2Me e G82J03 He6#40B01P41<03
8lteraes signi'icativas do sangue e .rgos #e%atopoiIticos eKou aCuelas e% Cue se-a necess4ria
investigao co%ple%entar para descartar potencialidade %.r+ida.
A) D0eAI#3 NeM80=D21<#3
Dist*r+ios neuro%uscularesG a'eces neurol.gicasG anor%alidades congOnitas ou adCuiridasG ata&ias,
incoordenaes, tre%ores, paresias e paralisias, atro'ias, 'raCue!as %usculares, epilepsias e doenas
des%ielini!antes.
0) D0eAI#3 P31OM1:481<#3
8valiar cuidadosa%ente a #ist.ria, para detectarF uso a+usivo ou espor4dico de drogasG esCui!o'renia,
transtornos esCui!ot:picos e delirantesG transtornos do #u%orG transtornos neur.ticosG transtornos de
personalidade e de co%porta%entoG retardo %entalG e outros transtornos %entais.
Devero ser o+servadas as descries cl:nicas e diretri!es diagn.sticas da classi'icao de transtornos
%entais e de co%porta%ento da 15` <eviso da Classi'icao Internacional de Doenas da "6 (CID-15).
B) TM608e3 e Ne0B=#31#3
QualCuer tu%or %alignoG tu%ores +enignos, dependendo da locali!ao, repercusso 'uncional, potencial
evolutivo. 6e o perito -ulgar insigni'icantes peCuenos tu%ores +enignos (e&F cisto se+4ceo, lipo%a), dever4
$2
-usti'icar sua concluso.
O) S134e6# I6MA0=D21<0
Doenas auto-i%unes, e&ceto vitiligo, patologias ou uso de %edicaes Cue gere% i%unodepresso.
8) D0eAI#3 SeZM#=6eA4e T8#A36133>Ke13
QualCuer D67 e% atividade I condio de inaptido, e&ceto Cuando desprovida de potencialidade
%.r+ida.
3) OM48#3 <0A1ILe3
Doenas ou condies eventual%ente no listadas nas al:neas anteriores, detectadas no %o%ento da
avaliao %Idico-pericial, podero ser causa de Inaptido, se, a critIrio da A6 'ore% potencial%ente i%peditivas
ao dese%pen#o pleno das atividades %ilitares.
Doenas, condies ou alteraes de e&a%es co%ple%entares Cue de%ande% investigao cl:nica Cue
ultrapasse o pra!o %4&i%o estipulado para a avaliao psico':sica previsto no =dital do concursoKseleo
constituiro causa de Inaptido.
II - NDICES%
#) A=4M8#9 Be30 6>A160 e 6:Z160
8 altura %:ni%a I de 1,($% e a %4&i%a I de 2,55%.
@i%ites de pesoF :ndice de %assa corporal (I"C) co%preendido entre 10 e 35. 7ais li%ites, Cue no so
r:gidos, sero correlacionados pelos 8gentes "Idico )ericiais (8")) co% outros dados do e&a%e cl:nico
(%assa %uscular, con'or%ao .ssea, proporcionalidade, +iotipo, tecido adiposo locali!ado, etc.).
7) A<M1#e (13M#=
8d%ite-se 82 atI 25K$55 6KC e% 8, corrigida para 25K25, co% a %el#or correo .ptica poss:vel.
<) SeA30 C806:41<0
>o sero ad%itidas discro%atopsia para as cores verde e ver%el#a, de'inidas de acordo co% as
instrues Cue aco%pan#a% cada %odelo de teste e%pregado. >o I ad%itido o uso de lentes corretoras do
senso cro%4tico.
) DeA4e3
%:ni%o e&igido I de vinte (25) dentes naturais, de! (15) e% cada arcada, #:gidos ou tratados. )ara
resta+elecer as condies nor%ais de estItica e %astigao, tolera-se a pr.tese dental, desde Cue o inspecionado
apresente os dentes naturais, con'or%e %encionado.
e) L1614e3 M>A1603 e M041=1#e
I - @i%ites ":ni%os de "otilidade da =&tre%idade 6uperiorF "3<6 q =levao para diante a 15h.
8+duo a 15hG C72=@ q 9le&o a 155h. =&tenso a 1(hG )B>? q 8lcance total a 1(hG "] q
6upinaoKpronao a 15hG e D=D6 q 9or%ao de pina digital.
II - @i%ites ":ni%os de "otilidade da =&tre%idade In'eriorF Cf-9="B<8@ q 9le&o a 15h.
=&tenso a 15hG A=@? q =&tenso total. 9le&o a 15hG e 7<>a=@ q Dorsi'le&o a 15h. 9le&o plantar a
15h.
;) A1<e3 C:810-(#3<M=#8e3
)resso 8rterial %edida e% repousoF 6I67W@IC8 - igual ou %enor do Cue 1$5%%?gG DI867W@IC8 -
igual ou %enor do Cue 15%%?gG
=% caso de :ndices superiores a estes na pri%eira avaliao, devero ser reali!adas %ais duas a'eries,
co% intervalo %:ni%o de trinta %inutos.
)B@6 8<7=<I8@ "=DID =" <=)B6F igual ou %enor Cue 125 +atK%in. =ncontrada 'reCuOncia
card:aca superior a 125 +atK%in, o candidato dever4 ser colocado e% repouso por pelo %enos de! %inutos e
a'erida nova%ente a 'reCrOncia, ou solicitado =CP para an4lise.
2) A1<e AM106P481<0
8d%ite-se perdas %aiores Cue $5 d3 e %enores ou iguais a /5 d3, nas 'reCuOncias de $555 a 0555 ?!,
desde Cue satis'eitas as seguintes condiesF se-a unilateralG apresente otoscopia nor%alG ^ndice de
<econ#eci%ento da 9ala (I<9) para %onoss:la+os %aior ou igual a 00sG e apresente @i%iar de <econ#eci%ento
da 9ala (@<9) %enor ou igual a $5 d3.
e&a%e dever4 ser e'etuado e&clusiva%ente por %Idico ou 'onoaudi.logo devida%ente identi'icado,
sendo vedada a e&ecuo por pessoal =9.
III - EXAMES COMPLEMENTARES OBRIGATGRIOS REALI,ADOS PELA MB%
- 7elerradiogra'ia do t.ra&, co% validade de atI seis (,) %eses.
- 6angueF glicose, creatinina, #e%ogra%a co%pleto, 2D<@ e teste anti-?I2.
- BrinaF =86.
- =CP nos candidatos aci%a de 35 anos e naCueles e% Cue #ouver indicao cl:nica.
$3
ANEXO (
A(ALIA&'O PSICOLGGICA (AP)
8 8) +aseia-se no %odelo anal:tico de seleo psicol.gica e est4 'unda%entada nas concluses da
psicologia di'erencial, as Cuais esta+elece% Cue os indiv:duos possue% #a+ilidades, personalidades e n:veis de
%otivao di'erenciados (per'il individual) e Cue cada atividade ou ocupao pressupe n:veis di'erentes desses
atri+utos (per'il pro'issional). 8 8), por sua l.gica e %odelo, co%preende a co%parao do n:vel de
co%pati+ilidade do per'il psicol.gico do candidato ; o+tido %ediante a utili!ao de testes, tIcnicas e
instru%entos psicol.gicos cienti'ica%ente recon#ecidos ; co% o per'il da atividade e&igida para a carreira
%ilitar eKou 'uno pretendida, previa%ente levantado.
8 8) ter4 co%o 'unda%entos os seguintes reCuisitosF
a) an4lise do tra+al#o - co%preende o %inucioso e&a%e da atividade pro'issional por %eio da aplicao
de Cuestion4rios, entrevistas e o+servaes dos locais de tra+al#o, para Cue se-a% identi'icadas as variaes
':sicas, psicol.gicas e a%+ientais inerentes DCuela atividade, o+tendo-se, ao 'inal, o per'il psicol.gico da
atividadeG
+) seleo de preditores - escol#a, co% +ase no per'il psicol.gico deter%inado, dos testes e das tIcnicas
psicol.gicas Cue possa% ser utili!adas co%o preditoras de sucesso na atividadeG
c) de'inio de critIrios estat:sticos - co%parao dos resultados dos candidatos co% dados acu%ulados
de grupos anteriores Cue 'ora% previa%ente estudados, esta+elecendo-se ento os n:veis %:ni%os aceit4veisG e
d) aco%pan#a%ento - coleta siste%4tica dos dados Cue per%ita% veri'icar a validade do processo, +uscando o
seu aper'eioa%ento cont:nuo.
; ; ; X X X
$$

Você também pode gostar