ALTERNATIVNI OBLICI PRAENJA STANJA IVOTNE SREDINE

ALTERNATIVE SHAPES OF FOLLOWING ENVIRONMENTS CONDITIONS

Branislav ar!"vi#
$
% Dra&ana Gr'(i# ar!"vi#
)
Tehniki fakultet u Boru, XI nauno struni skup Ekoloka istina 2003, Zbornik radoa, !on"i
#ilanoa$ 02%&0'% 0( 2003% )odine%
I*v+, - *ronina i du)orono loa priredna situa$i"a, sank$i"e, ratoi, nedefinisani dr+ani okiri, )eneralno
nepool"ni so$ialno&kulturoloki usloi +il"en"a, uti$ali su i utiu na in"eni$u da pra,en"e stan"a +iotne
sredine na "edan kontinuiran i -etodoloki dosledan nain ob"ektino "e pod .nako- pitan"a% /ai-e, se
posto"e,e -etodolo)i"e ta" proble- pra,en"a stan"a +iotne sredine reaa"u u okiru po"edinih struka 0u
pol"opriredi i u-arstu, I!1 slu+be, -edi$inske ustanoe i hi)i"enski .aodi, itd2, ali ni"e ostarena
interaktinost i.-e3u oblasti% Tako3e, konstantan "e nedostatak finansi"skih sredstaa% Zato "e potrebno
os-isliti alternatine oblike pra,en"a stan"a +iotne sredine%
.l('!n" r"!i4 +iotna sredina, -onitorin), /56, ekoloka -re+a, auto-atska obrada podataka
A/s0ra10 - *roni$al and lon)&ti-e bad e$ono-i$ situation, san$tions, 7ars, undefinitions state8s fra-e,
)eneral9 una$$eptable so$ial&$ultural $onditions of liin), influen$ed and the9 influen$e no7, on the fa$ts
that follo7in) of eniron-ent8s $onditions, on one $onstant and -ethodi$all9 $onsistent 7a9, is ob"e$tiel9
of :uestion -ark% That is to sa9, all e;istin)s -ethodolo)ies sole that proble- of follo7in) eniron-ent8s
$onditions in a fra-e of sin)le professions 0in a)ro$ulture and forestr9, I!1 a)en$9, -edi$al institutions an)
h9)ieni$al institution et$<2, but it 7asn8t reali.ed intera$tiit9 bet7een distri$ts% 6f $ourse, it8s $onstant
defe$t of finan$ial funds% Be$ause of that it8s ne$essar9 to i-a)ine alternatie shapes of follo7in)
eniron-ent8s $onditions%
."2 3+r,s4 eniron-ent, -onitorin), /=6, e$olo)i$al net, auto-ati$al elaboration of data%
4VOD
*ronina i du)orono loa priredna situa$i"a, sank$i"e, ratoi, nedefinisani dr+ani okiri, )eneralno
nepool"ni so$ialno&kulturoloki usloi +il"en"a, uti$ali su i utiu na in"eni$u da pra,en"e stan"a +iotne
sredine na "edan kontinuiran i -etodoloki dosledan nain ob"ektino "e pod .nako- pitan"a% /ai-e, se
posto"e,e -etodolo)i"e ta" proble- reaa"u u okiru po"edinih struka 0u pol"opriredi i u-arstu, I!1
slu+be, -edi$inske ustanoe i hi)i"enski .aodi itd2, ali ni"e ostarena interaktinost i.-e3u po"edinih
oblasti% Tako3e, konstantan "e nedostatak finansi"skih sredstaa%
>a dru)e strane i-a-o i.u.etno eliki bro" l"udi ko"i su ukl"ueni u rad ekolokih, loakih i
riboloakih drutaa, kao i dru)ih neladinih i drutenih or)ani.a$i"a ko"e i-a"u dodirnih taaka sa
.atito- +iotne sredine%
6si- to)a infor-a$ioni siste-i danas o-o)u,aa"u relatino "eftinu i efikasnu obradu podataka%
Zna,i da posto"i ob"ektina -o)u,nost .a uspostal"an"e- efikasno), ali u isto re-e i relatino
"eftino) naina .a pra,en"e stan"a +iotne sredine, ko-binoan"e- profesionalnih institu$i"a i uslu)a /56%
CILJ RADA
1
Branislav arevi, dipl.ing. um, Optinska uprava, Vrnjaka Banja ECOsylva ne!avisna
ek"l"k"umarska as"#ija#ija,
2
$r %ragana &ruji arevi, dipl.ing.pej!.ar'., () Beli *!v"r, Vrnjaka Banja,
1
Cil( (" -
da se o-o)u,i per-anentno pra,en"e stan"a +iotne sredine, a da trokoi to) pra,en"a budu u ra.u-ni-
)rani$a-a%
ani-irati to ie l"udi da se ukl"ue u oe aktinosti od a-atera i entu.i"asta, preko olontera ko"i su
profesionalno u kontaktu sa oo- proble-atiko-, do .aninih institu$i"a i dr+anih or)ana%
ofor-iti infor-a$ioni siste- ko"i "e slo"eit ali interaktian ? -e3usobno poe.an%
METOD RADA
@% D"5inisa0i +6las0i 7iv+0n" sr",in" 8+(" /ra0i9+% Tu spada"u pra,en"a stan"a +iotne sredine e.ano .a
.e-l"ite, a.duh, floru i faunu, ode, u ko-unalni- delatnosti-a 0pitka oda, otpad, sekundarne
siroine, .elene porine i sl%2, pol"opriredi i u-arstu 0kalitet i pro-ene na .e-l"itu, kori,en"e
u-a i pol"opriredno) .e-l"ita, odnos plodno) i neplodno) .e-l"ita, pri-ena he-i"skih sredstaa,
u-ski po+ari, fitopatoloke po"ae i ento-oloka ote,en"a2, industri"i i ener)eti$i 0industri"ska
.a)a3en"a, .a)a3en"a a.duha i oda, radioaktinost2, kao i preentino" -edi$ini i .oohi)i"eni, re$i-o
kod kori,en"a )enetski -odifikoane hrane u islino%
2% D"5inisa0i na!in /ra#"n(a in,i8a0+ra 7iv+0n" sr",in" direktno e.anih .a .a)a3iae i indikatore
stan"a%
3% D"5inisa0i 8a0"&+ri(' "8+l+:8+& ri*i8a ; A to- po)ledu na"prihatl"ii"i "e sta dr Bo"oi,a ko"i "e
ekoloki ri.ik alori.oao o$eno- od @ do B, od eo-a isoko), isoko), sredn"e), -alo) i neposto"e,e)
ekoloko) ri.ika% A s-islu o$ene ekoloko) ri.ika, neophodno "e .a saki od definisanih ele-enata,
tano odrediti n"e)oa so"sta 0poten$i"al2, a na osnou anali.a "e -o)u,e do,i do sih potrebnih
podataka 0 Bo"oi,, @CCD2%
6r)ani.a$i"a pra,en"a stan"a +iotne sredine i-ala bi da nioa4
Pasivni ili la0"n0ni ko"i "e ba.iran na olontersko- radu l"udi i. /56 sektora, ko"i su .a te
posloe i profesionalno e.ani% Eoriste se sa.nan"a i opa+an"a a-atera 0ribolo$i, lo$i, )ra3ani i
td2%
A80ivni i s/"1i5i!an .a ko"i se koriste uslu)e .aninih institu$i"a, ali i linih kontakata
profesionala$a i. /56 sektora% To su uslu)e labaratori"skih anali.a, ko-p"uterske obrade
podataka, or)ani.a$i"e -onitorin)a i slino%
DIS.4SIJA I RE<4LTATI
La0"n0ni niv+
6a" nio pra,en"a stan"a +iotne sredine ba.ira se na per-anentno- os-atran"u odre3enih
para-etara ko"i -o)u poslu+iti kao bioindikatori stan"a +iotne sredine% 6a rsta pra,en"a uslono su
pasina, "er ne tra+e an)a+oan"e labaratori"skih anali.a, ili an)a+oan"e strun"aka spe$i"alista i. po"edinih
oblasti% A isto re-e oi poda$i -o)u uka.ati na eentualne pro-ene u +iotno" sredini, po)otoo to
-e3usobna .aisnost pra,enih bioindikatora o-o)u,aa praore-eni rea)oan"e na atipine po"ae u
prirodi% 6a pra,en"a re olonteri&profesional$i i a-ateri ko"i su aktini predstani$i /56, ekolokih
drutaa i pokreta, udru+en"a loa$a i riboloa$a i slino%
1otrebno "e da se posebno obrati pa+n"a na slede,e4
/a ponaan"e i bro"nost ento-ofaune u okiru redonih .adataka I!1> u pol"opriredi i u-arstu,
posebno pra,en"e bro"nosti tetnih insekata% Tako3e treba posetiti du+nu pa+n"u fitopatoloki-
po"aa-a u u-ski- sasto"ina-a i pol"opriredni- kultura-a, kao i po"ai eentualno) prere-eno)
opadan"a li,a ili etina, .ati- kontroli bro"nosti i italnosti lia"ea i -ahoine%% Eontrola pri.e-ne flore
i lekoito) bil"a tako3e "e potrebna%
2
1ra,en"e ponaan"a pela 0eentualne po"ae de.ori"enta$i"e&re$i-o i.la.ak pela i. koni$e posle
.alaska sun$aF poe,ane a)resinosti pela, i bilo ko"e dru)e aktinosti ko"e odudara"u od uobia"eno)
ponaan"a pela, ili po"aa bolesti kod pela ko"e do sada nisu eidentirane2F u-ski -rai&i.)led
-rain"aka, da li "e bro"nost -rain"aka u po"edini- deloi-a u-e u okiri-a nor-ale, t" kao pre rata%
1auk & i.)led -re+e pauka 0da li "e uobia"en, ili i-a neobinu for-u2 i da li "e uobia"ena bro"nost u
po"edini- sasto"ina-a% I.)led i for-a paukoe -re+e u spe$ifini- slua"ei-a -o+e da uka.u"e re$i-o
na prisusto he-i"skih rea)enasa, a bro"nost "e u e.i sa bro"no,u i stan"e- rsta ko"e pauk koristi u
ishrani%
1u+ei&kontrola bro"nosti i italnosti pu+ea, t" da li "e stan"e u )rani$a-a uobia"eno)%
Gibe i rai,i u poto$i-a% Zdrasteno stan"e i bro"nost% 1risusto rai,a uka.u"e na to da se radi o isti- i
.drai- oda-a% Giba se kontrolie i.uelno- kontrolo- italnosti ulol"ene ribe 0i.uelni pre)led
kr)a, bo"a da li i-a )l"iinih obol"en"a i slino, pre)led pera"aF da li su ote,ene2, te ponaan"a ribe u
so"o" prirodno" sredini, to -o+e da uka+e na stan"e odenih ekosiste-a%
=lodari & bro"nost u-skih i pol"skih -iea, .ati- bro"nost oluhari$a, eeri$a i dru)ih% !a li
odstupa"u ili ne od uobia"ene bro"nosti% Bitno .a pra,en"e .bo) to)a to su )lodari eo-a esto
prenosni$i .ara.nih bolesti%
1ti$e & ponaan"e i bro"nost pti$a, po)otoo sraka, )arana, kosa, .ebe, s"eni$e i dru)ih rsta% 1oe,ana
bro"nost pti$a na neko- terenu -o+e da uka.u"e na poe,anu bro"nost ento-ofaune, t" -o)u,nost
etake introduk$i"e ento-ofaune%
!il"a & u okiru posto"e,ih aktinosti pratiti .drasteno stan"e i ponaan"e dil"ai u loiti-a%
1osebno poesti rauna o pra,en"u eentualne po"ae besnila kod lisi$a% Tako3e a+no "e pratiti i bro"nost
"e+ea i korn"aa, ko"i su interesantni kao bioindikatori%
>tan"u i.orita pitke ode treba posetiti pa+n"u, po)otoo ako do3e do nesta"an"a ili slabl"en"a
i.danosti i.orita, po"ae pro-ene ukusa, bo"e ili -irisa ode, poe,ane koliine al)i u odi i slino%
A kontaktu sa stanonito- treba prikupl"ati infor-a$i"e o .drasteno- stan"u stoke, peradi i dru)ih
do-a,ih +iotin"a, .ati- podatke o .a)a3en"u ode i a.duha he-i"ski- a)ensi-a, stan"u ko-unalne
infrastrukture, stan"u bunara, uopte .drasteno- stan"u $elokupne popula$i"e, .ati- na pri-er po"ae
kontinuirano) preo.a neobe.be3enih opasnih -ateri"a i slino%
6a rsta pra,en"a stan"a +iotne sredine obal"ala bi se u kontinuitetu od strane ekolokih drutaa
t" olontera lanoa /56 ekoloke -re+e%
A slua"u eidentiran"a atipinih po"aa o ko"i-a "e bilo rei ili nekih dru)ih po"aa, ili u slua"u
ak$identnih situa$i"a, ani-ira"u se profesional$i, insistira na praore-eno- i istinito- infor-isan"u, re
odre3ene anali.e sa $il"e- sa)ledaan"a u.roka po"ae i uklan"an"a posledi$a% 6si- to)a for-ira"u se u
okiru /56 ekoloke -re+e adekatne ba.e podataka ko"e kasni"e si)urno -o)u koristiti .a dodatna
ispitian"a i usaraan"a noih -etoda -onitorin)a i slino%
A80ivni niv+
A trenutku kada se na osnou naedenih, bioindikatora konstatu"u atipine po"ae u prirodi, ri se
obaetaan"e institu$i"a spe$i"ali.oanih .a obal"an"e detal"nih anali.a stan"a +iotne sredine
0#inistarsto, Instituti, Zaodi, fakulteti2, sa konstatoan"e- u.rono&posledinih e.a i preu.i-an"e-
konkretnih preentinih ili ako "e to potrebno i sana$ionih -era% H si .a"edno rade na ani-iran"u i
upo.naan"u "anosti sa in"enini- stan"e-%
Eori,en"e- raunara -o)u,e "e ostariti .natne utede na oi- posloi-a, kao i potpuni"e
sa)ledaan"e proble-a i anali.e prispelih podataka% 6snono "e reali.oati prin$ip Iporatne spre)eI, t" da se
poda$i posle anali.e i sinte.e rate na teren sa $il"e- efikasni"e, u pro- redu preentine .atite u-a%
3
Zada$i su eo-a ko-pleksni% /eophodnost posedoan"a praore-ene i potpune infor-a$i"e u
pro$esu odluian"a postal"a se kao nu+nost% Aspenost u pri-eni infor-a$i"a u pro$esu odluian"a, .aisi
od nae sposobnosti da infor-a$i"e stai-o u funk$i"u naedenih $il"ea i .adataka I!1 slu+be%
Or&ani*a1i(a +6ra," i sa8'/l(an(a /+,a0a8a & Eod or)ani.a$i"e obrade podataka po)rean "e sta
da se se reaa nabako- opre-e, kao i to to se eo-a -alo pa+n"e pose,u"e pripre-ni- radn"a-a .a
obradu podataka%
A pripre-ne radn"e spada se od kon$ep$i"e kodiran"a, .ati- kon$ipiran"a obra.a$a sa ko"ih se
unose poda$i, or)ani.a$i"e i obuke kadroa 0ko"i -ora"u biti .ainteresoani i po.itino -otiisani2, pa do
kon$ipiran"a sa-e or)ani.a$i"e auto-atske obrade podataka 0dal"e H612% 6r)ani.a$i"a H61&a kon$ep$i"ski
bi -orala i-ati otorenu strukturu, kako bi dal"e usaraan"e oih posloa ilo to be.bolni"e i sa to
-an"i- trokoi-a%
Jil" "e uspostal"an"e siste-a .a upral"an"e rela$ioni- ba.a-a podataka, ko"e -ora"u .adool"iti u
softersko- po)ledu -o)u,nost odr+aan"a eliko) bro"a podataka i kontrolisani pristup do -e-orisanih
podataka% >iste- rela$ionih ba.a podataka i.ra+en "e skupo- re-enski pro-enl"iih rela$i"a, sa
o-o)u,eni- kori,en"e- na"ra.liiti"ih ko-bina$i"a posto"e,ih rela$i"a, sa $il"e- dobi"an"a sih releantnih
od)oora potrebnih korisniku%
#e3uti- u oo- trenutku predla+e se or)ani.a$i"a arhiiran"a i obrade podataka u -ini-alno-
softersko- i hardersko- okru+en"u% To .nai da se poda$i unose na niou lanoa -re+e 0i. popun"enih
for-ulara na terenu2 i to u okiru pro)ra-a ko"i podr+aa"u rad sa tabela-a 0MS E=1"l> W+r,> i sli!ni
/r+&ra9i?, a preko -ode-ske e.e prosle3u"u punktu ili punktoi-a .adu+eni- .a obradu i anali.u% Ga.lo)
.a oa" predlo) "e in"eni$a, da po-enuti softerski alati u oo-e trenutku do-inira"u na tr+itu, relatino
lako se preba$u"u u fo-ate ko"e podr+aa"u o.bil"ni"i pro)ra-i .a obradu ba.a podataka 0kao to "e S@LA
,a0a6as"% Ora1l"2, t" prila)o3aa"u ko-plikoani"i- or)erski- i softerski- okru+en"i-a%
Eod sa-e or)ani.a$i"e pra,en"a stan"a na terenu, be. ob.ira to "e sta da se pre)led porina ri
)eneralno -arrutno- -etodo-, ipak treba da se for-ira"u i stalna kontrolna -esta% Tako3e treba koristiti
posto"e,u -re+u bioindika$i"skih taaka%
6r)ani.a$i"a na terenu diktira i or)ani.a$i"u obrade i sakupl"an"a podataka% /a osnou odre3ene
pro$edure, t" -etodolo)i"e rada, eidentira se stan"e na terenu% To stan"e upisu"e se na posebni- for-ulari-a
ko"i su prila)o3eni auto-atsko" obradi podataka% Tako sakupl"eni i uneti poda$i, t" siroe ba.e podataka, bile
bi preko -ode-a prosle3ene do )lano) $entra 0ili $entara2 .a obradu i anali.u podataka%
>akupl"an"e i unos podataka bili bi de$entrali.oani% 6brada podataka rila bi se u "edno- ili ie
$entara, po prin$ipi-a funk$ionalne or)ani.a$i"e H61% Za obradu i anali.u podataka trebalo bi da do etiri
raunara sa od)oara"u,i- bro"e- i.rio$a% Za unos prikupl"enih podataka koriste se ko-p"uteri /56%
6blikoan"e for-ulara .a obradu podataka "e i.u.etno .naa"no .a efikasno sproo3en"e H61&a% Tu
se postal"a od-ah i proble- kodiran"a podataka%
T"Bni!8a +/r"9l("n+s t & A sadan"i- usloi-a, potrebno "e oko 3B raunara 0.a $elu >rbi"u2,
klasine konfi)ura$i"e 01entiu-, -ode-, ta-pa, eentualno skener i di)italni aparat2% 6d pro)ra-skih
paketa potrebno "e i-ati pro)ra- .a podrku -ode-ske ko-unika$i"e, t" .a rad sa ko-p"uterski- -re+a-a,
pro)ra-e .a obradu ba.a podataka i teksta% 6aka pristup na pri po)led i.)leda ko-plikoan, ali
sare-eni- pro)ra-ski- paketi-a o-o)u,aa i.u.etno eliku ra.norsnost u postal"an"u .ahtea pri
anali.i podataka, tako da se relatino lako -o)u dobiti si tra+eni poda$i, i.riti od)oara"u,a -odeliran"a,
ra.ne statistike anali.e, urade )rafikoni itdF pripre-e ula.ni poda$i .a -odeloan"e i si-ula$i"u%
!obar pri-er "e pro)ra-ski paket ko"i koristi 4SDA F+r"s0 S"rvi1" CSAD%M+r&an0+3n? .a
si-ula$i"u odnosa i.-e3u )ubara i prirodnih nepri"atel"a )ubara u u-i% /a osnou unetih para-etara o
biotiki- i abiotiki- uti$a"i-a, dina-iki siste- si-ulira odre,ene situa$i"e i prika.u"e ih u obliku
)rafikona i tabela%
Bro" alternatia raste pro)resino sa poe,an"e- uesnika i .adataka i "asno "e ta .nai re$i-o .a
di"a)no.no&pro)no.nu slu+bu ako raspola+e sa praore-eno- i al"ano- infor-a$i"o- sa siste-o- ko"i
4
o-o)u,aa si-ula$i"u i -odeliran"e situa$i"a i. realno) okru+en"a, t" staran"e I'/r+:#"n" /r",s0av"
s':0in" 6i0niB /+(ava i sv+(s0ava /+s9a0ran+& si0"9aD 0Gistanoi,,@CKC%2
R"*'l0a0 +va8v" +r&ani*a1i(" bio bi sare-en i fleksibilan siste- -onitorin)a +iotne sredine,
opti-alno kori,en"e sih raspolo+iih resursa i aktino ue,e -no)o e,e) bro"a .ainteresoanih% A to-
po)ledu i.u.etno .naa"no "e ue,e neladino) sektora u kontekstu ra.i"an"a sesti o .atiti +iotne sredine,
o-o)u,aan"a bol"e) pristupa infor-a$i"a-a ko"e se odnose na .atitu +iotne sredine%
Tako3e to bi .nailo e,i i konstruktini"i uti$a" sih lanoa druta na pitan"a bitna .a .atitu
+iotne sredine i to od lokalno) i re)ionalno) do na$ionalno) i -e3unarodno) nioa%
<A.LJ4EA.
>talne i br.e pro-ene u ekono-sko", politiko", tehnoloko" i priredno" sferi, predstal"a"u sasi-
i.esno eliku opasnost .a +iotnu sredinu% Zato pra,en"e stan"a +iotne sredine "e u isto re-e i-peratini
.adatak, ali eo-a ko-pleksan i .ahtean u or)ani.a$iono- i finansi"sko- po)ledu% Zato alternatini obli$i
pra,en"a +iotne sredine kori,en"e- sare-enih infor-a$ionih siste-a i opti-alnih or)erskih i softerskih
reen"a, sa opti-alno- tehniko- podrko- predstal"a -o)u,nost ko"a "e u isto re-e profesionalni
i.a.o, ali tako3e i nain da se ree, bare- neki proble-i u oblasti ekoloko) -onitorin)a i upral"an"a
prirodni- rednosti-a%
Hlternatino pra,en"e stan"a +iotne sredine .a-il"eno "e u da nioa4 pasino- i aktino-%
1asino & latentno pra,en"e ba.ira se na kori,en"u uslu)a /56 u for-i ba.no) -onitorin)a )de ni"e
potrebno an)a+oan"e spe$i"alista i. po"edinih oblasti, a ko"a opet -o)u biti osnoa .a praore-eno
uoaan"e atipinih po"aa u +iotno" sredini%
Hktino ? spe$ifino pra,en"e stan"a +iotne sredine ba.ira se na institu$ionalno- i profesionalno-
kori,en"u podataka dobi"enih od /56 sektora, sa $il"e- i.rade od)oara"u,ih -odela, statisti,ke obrade
podataka, a nakon anali.e atipinih po"aa ili u slua"u ak$identnih situa$i"u preu.i-an"a konkretnih -era
.atite i sana$i"e%
A or)ani.a$iono- po)ledu to da"e -o)u,nost profesionalni- ekipa-a da rea)u"u praore-eno i na
prai nain u. opti-alne trokoe% A to- .a"edniko- poslu neophodnu sponu ini kori,en"e sare-enih
or)erskih i softerskih siste-a auto-atske obrade podataka% Zato "e oa" nain pra,en"a stan"a +iotne
sredine, nor-alno u. detal"nu ra.radu prihatl"i sa ekoloko), ekono-sko) i or)ani.a$iono) stanoita%
LITERAT4RA
@% Bo"oi, T%#%, 0@CCD%24 Arbana ekolo)i"a, Zenit, Beo)rad
2% Jolbert, L%, Ga.en, =%0@CC324 =ups9 #oth Mife >9ste- #odel & 5ersion 0%B 0GMLSM2, #or)anton"n
A>!H Norest >eri$e & programski paket
3% Ianei,, 5%, 0@CC@24 Aod u bio-ehanike siste-e 0-odeliran"e, upral"an"e i uen"e2, Beo)rad
'% Leti,, >%, =ru"i, Oarei, !ra)ana,, Eurubi,, 5%F Leti, Hleksandra, Oarei,, B%0200@24 Zatita oda od
sekundarno) .a)a3en"a, 5I .i-ska kola .a a)rono-e, Zbornik radoa, Paak
B% #iha"loi, M"%, Oarei,, B%, 0@CCK2 1redlo) or)ani.a$i"e obrade podataka .a i.eta"no di"a)no.no
pro)no.nu slu+bu .atite u-a, 0kon$ep$i"a i.rade ifrarnika .a auto-atsku obradu i aki.i$i"u podataka
I!1>2, Ou-arsto 3&'QCK, Beo)rad
(% #iha"loi,, ML%, Oarei,, B%, #ilanoi,, >%, =ru"i, Oarei,, !%, 0@CCD2 >u.bi"an"e )ubara biopreparato-
N6GER 'KB na teritori"i >6 5rn"aka Ban"a, >i-po.i"u- ento-olo)a >rbi"e SCD, =o
D% #ilorado, #%, i sar%, 0@CCB24 #etodolo)i"a .a i.radu inte)ralno) katastra .a)a3iaa +iotne sredine,
H)ora, Beo)rad
K% Gistanoi,, !%, 0@CKC24 >are-ena biofi.ikaF -ate-atiko -odeloan"e po"aa u bioloki- siste-i-a,
Beo)rad
5
C% 5el"koi,, H%, 0@CC(24 >TMU1MA> &"e.ik rela$ionih ba.a podataka, Beo)rad
@0% Aroei, L, !raki, L, 0@CC@24 1GI#H5EGH, upral"an"e pro"ekti-a u. po-o, raunara, Beo)rad
6