aselsan

Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu

Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
EMI EKRANLAMA

1)EMI/EMC nedir?
2)EMC Ynetimi
3)Elektromanyetik Ekranlama ve Paketleme
3-1)Yansma Kayplar
3-1-1)EM Yayn Kaynaklar ve EM dalga empedans
3-1-2)Ekran Malzemelerin Empedans
3-1-3)EM Dalgann cinsine gre yansma kayplar
3-2)Sourma Kayplar
3-2-1)Malzeme tipine gre sourma kayplar
3-3)Manyetik alana kar ekranlama
3-3-1)Manyetik alana kar ekranlamada kullanlan malzemeler
3-3-2) ie ekranlama (nesting)
3-3-3)Ular ak kutularla ekranlama
3-4)Alternatif ve ilave ekranlama yntemleri
3-4-1)Diffraction Strip teknii
3-4-1-1)Krnm ve Fresnel blgeleri
3-4-1-2)Ekran arkasndaki bir blgede dalga iddeti
3-4-1-3)Belirli bir blgede grltnn yok edilmesi
3-4-2)Hayali Dzlem (Image Plane)
3-5)Ekranlama Malzemeleri
3-6)Kutu rezonansnn ekranlama zerindeki etkileri
3-7)Balant ve delik ynlerinin ekranlama zerindeki etkileri









aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005

3-8)Ekran srekliliinin salanmas
3-8-1)Balant noktalar
3-8-1-1)letken contalar
3-8-1-1-1)Basn ve balant noktalar aras mesafe?
3-8-1-1-2)letken conta seerken dikkat edilmesi gerekenler?
3-8-1-1-3)letken contalarn zellikleri
3-8-1-1-4)letken conta uygulamalar
3-8-1-1-5)letken conta ve yuva boyutlar
3-8-1-2)U formunda balant
3-8-2)Grnt, klavye ve havalandrma portlar
3-8-2-1)Havalandrma portlar
3-8-2-1-1)Delikli pencere kapaklar
3-8-2-1-2)Petek yapda delikli pencere kapaklar
3-8-2-2)Grnt pencereleri(ekranlar)
3-8-2-3)Sigorta, dme, lamba v.s. koruma yntemleri
3-8-3)Kablolar ve kablo giri portlar
3-8-3-1)Kablolarn elektrik alan ile etkileimi
3-8-3-2)Kablolarn manyetik alan ile etkileimi
3-8-3-3)Kablo ekranlar
3-8-3-3-1)Ekran ndktans
3-8-3-3-2)Frekans ve kablo boyunun transfer empedans zerinde etkisi
3-8-3-3-3)Kablo ekranlarnn topraklanmas
3-9)SE lm (MIL-STD-285)














aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Elektromanyetik Uyumluluk ve Giriim (EMC/EMI) Nedir?

Elektromanyetik uyumluluk, Elektronik Mhendisliinin dallarndan birisidir. Ama; analitik
metotlar, tasarm tecrbeleri, testler ve zme ynelik basit ve kompleks elemanlar
kullanarak cihazlarn iinde bulunduu elektromanyetik ortamda fonksiyonlarn yerine
getirebilmesi ve evredeki cihazlara zarar verecek elektromanyetik dalgalar yaymamasdr.
EMC temel olarak e ile ilgilenir. Bunlar; grlt kayna, kurban dediimiz grltden
olumsuz ynde etkilenen cihaz ve grltnn yaylma yoludur.


Grlt Kaynaklar
Grltnn Yaylma
Yolu
Kurban
Verici(transmitter)
Bilgisayar/saysal veri
cihazlar
DC Motorlar
Rleler
Lambalar
ESD

Kablodan kabloya
Antenden kabloya
Antenden cihaza
Kablodan antene
G kaynaklarndan ve
ortak topraklama
yaplarndan kaynaklanan
grlt

Alclar
Kuvvetlendiriciler
Analog video ve ses
devreleri
Veri alar


Elektromanyetik giriim (EMI), elektromanyetik grltler nedeniyle cihazlarn
performanslarnda meydana gelen olumsuz etkilerdir.


aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
EMC Ynetimi (EMC nlemleri Tasarmn Hangi Faznda Alnmal?)

EMC, eleman seimi ve kart zerinde yerleimi, kablolama, topraklama yaps, devre tasarm,
balant ve paketleme malzemelerinin mekanii gibi tasarmn her aamas ile ilgili olan bir
mhendislik daldr. Bu nedenle EMC mhendisi bu tasarm aamalarnn hepsinde bulunmal ve
ileride oluabilecek EMI problemlerini nceden nlemek amacyla tasarmda etkin yntemler
nermelidir.

rn gelitirme srecinde EMI kontrol harcamalar
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Elektromanyetik Ekranlama ve Paketleme

*Ekranlar EMI koruma amacyla
kullanlan iletken malzemeleridir.

*Korunmas amalanan cihazn mekanik
yapsna ve uygulama eidine gre ok
deiik yaplarda ekran seenekleri
vardr.

*Elektromanyetik dalgalar ekranlar zerinde yanstlarak veya
sourularak zayflatlabilirler.

Yandaki ekil zerinde btn kayplar
birlikte gsterilmektedir. Ekran
zerinde elde edilen btn kayplarn
toplam ekran verimi (shielding
effectiveness: SE) olarak isimlendirilir.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Yansma Kayplar (Reflection Loss)

Bildiimiz gibi iletim hatlar (transmission lines) teorisine gre iletim hatt ve alcnn
empedanslarnn ayn olmas durumunda dalga alc zerinde hibir yansmaya uramadan
iletilecektir. Transmission Line teorisi olarak bildiimiz bu teoriden ekranlarn yansma
zelliklerini anlamada faydalanabiliriz.

Aada ifadesini greceimiz yansma katsays formlnden de anlalaca gibi ekran
zerine gelen EM dalgann ekrann dier tarafna gemesini istemiyorsak ekran empedansnn
EM dalga empedansndan farkl olmas gerekmektedir.

Yansma Katsays (Reflection Coefficient) = (Z
L
-Z
0
) / (Z
L
+Z
0
)

Elektromanyetik Dalga Empedans Z
0
= E

/H


letken Malzemenin(Ekrann) Empedans Z
S
=(2f/)


0
= 4 10
-7
H/m havann geirgenlik katsays

0
= 5.8 10
7
1/(ohm m) havann iletkenlik katsays
Yansma katsays formlnde yk olarak grdmz Z
L
, EMI ekranlama konusunda ekran
empedansna, Z
0
EM dalga empedansna karlk gelmektedir.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
EM Yayn Kaynaklar ve EM dalga empedans(Z
0
)

EMC asndan EM yayn kaynaklar elektrik ve manyetik dipol olmak zere iki tanedir. Elektrik
dipol iddetli elektrik alan, zayf manyetik alan yaynlar. Manyetik dipol iddetli manyetik alan,
zayf elektrik alan yaynlar.



Kaynaktan uzaklatka(kaynan
karakteristii nemli deil) EM dalgann
empedans 377 ohm sabit deerine doru
yaklar.



aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Ekran Malzemelerin Empedans(Z
S
)





Ekranlama malzemelerin
empedanslarnn frekansla
deiimi:
Z
S
=(2f/)
=
0
.
r

=
0
.
r


0
= 4 10
-7
H/m havann
geirgenlik katsays

0
= 5.8 10
7
1/(ohm m) havann
iletkenlik katsays




letkenlik ve Geirgenliin Frekansla Deiimi
*Empedans frekans, iletkenlik ve geirgenlik katsaylar ile ilikilidir.
*Demir gibi yksek geirgenlie sahip malzemeler belirli bir frekanstan sonra doyuma ular
ve geirgenlik katsays frekansla ters orantl olarak deiir.
*Uygulamamz iin ekranlama malzemeleri seerken maruz kalaca EMI frekanslarn
gz nnde bulundurulmalyz.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
EM Dalgann cinsine gre yansma kayplar

a) Elektrik Alan in

R
E
= 20log(E
0
/E
t
)= 322+10log[
r
/(
r
.R
2
.f
3
)] [dB]

b) Manyetik Alan in

R
H
= 20log(H
0
/H
t
)= 14.5+10log(f.
r
.R
2
/
r
) [dB]

c) Eit Alan (Plane Wave) in

R
p
= 168+10log(
r
/
r
.f) [dB]

Formller incelenirse nemli sonu hemen gze arpar;

1)Yansma kayplar (R), iletkenlik katsays () ile doru orantldr.
2)Yansma kayplar (R), geirgenlik katsays () ile ters orantldr.
3)Ekran kalnl (t) ve yansma kayplar arasnda iliki yoktur.



(E
0
: Ekran zerine gelen EM
dalgann elektrik alan iddeti)

(E
t
: Ekrann iine giren EM
dalgann elektrik alan iddeti)

(H
0
: Ekran zerine gelen EM
dalgann manyetik alan iddeti)

(H
t
: Ekrann iine giren EM
dalgann manyetik alan iddeti)
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Sourma kayplar (Absorption Loss)
Yansmadan ekran ierisine giren EM dalga ekran ierisinde sourma kayplarna maruz kalr. Dalga
ekrann derinliklerine ulatka daha ok zayflar. Ekrann EM dalgaya kar gsterecei zayflatc
etki frekansa ve malzeme cinsine gre deiecektir. Aadaki formlde bunu grebiliriz.
Sourma Kayplar

A= 20log(E
T
/E

T
)= 3.338.10
-3
.t(..f)




Yukardaki formle gre;

1) Sourma kayb, iletkenlik katsays ile doru orantldr.
2) Sourma kayb, geirgenlik katsays ile doru orantldr.
3) Sourma kayb, malzeme kalnl (t) ile doru orantldr.

Manyetik alana kar ekranlama yaparken malzemenin sourma kaybndan
yararlanlr.


(E
T
: Ekran ierisine yansmadan geen
EM dalgann elektrik alan iddeti)

(E

T
: Ekrann dier tarafna geen
EM dalgann elektrik alan iddeti)
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Yayn Kaynandan 30cm. uzaa yerletirilen
BAKIR ve DEMR Levhalarla Elde Edilen Kayplar?
(1 mil = 0.0254 mm.)
Malzemenin tipine gre sourma kayplar
**Grld gibi demir gibi manyetik
malzemelerin manyetik alana kar
sourma kayplar yansma kayplarndan
ok daha byktr. Demirin sourma
kayb frekansla eksponansiyel olarak
artmasnn yannda belirli bir frekanstan
sonra doyuma ulat ve klme
eilimine girdii grlmektedir.

**Bakr gibi iletkenlii ile n plana kan
malzemelerin sourma kayplarnn yksek
frekanslarda ok yksek olmasnn nemi
yoktur, zira manyetik zellikli grltlerin
frekans dktr.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Manyetik Alana Kar Ekranlama
Manyetik alana kar ekranlamada, en ok malzemenin sourma kaybndan faydalanld iin,
demir, nikel ve bu gibi malzemelerin alamlar ekranlama iin kullanlr. Bu malzemeler sadece
yksek sourma kayplar(yksek geirgenlik katsays) ile deil ayn zamanda manyetik akya
kar gsterdikleri dk direnle de bilinirler.







Manyetik alana kar ekranlama ve elektriksel
eleniini yanda grdmz yapda;

Silindirik Ekranda Oluan Manyetik Alan
H
i
=H
0
.R
s
/(R
s+
R
0
)
Boru direnci(R
s
)=.b/(
0
.
r
2t.s)
Boru ierisindeki havann direnci (R
0
)=2b/(
0
.2b.s)

SE= H
0
/H
i
=

2
r
t/(.b)

Manyetik ekranlama, geirgenlik ve malzeme kalnl ile doru orantldr.
Bu nedenle elik, demir ve nikel alamlar yksek geirgenlik katsaylarndan dolay iyi birer
manyetik ekran malzemesidirler.
Borunun(ekrann) ap(b) kldke manyetik alana kar daha iyi koruma elde edildii
grlyor.
Bu nedenle katot tpler (CRTs) ekranlanrken zellikle tpn manyetik alana en ok maruz
kalan arka ksm ekran malzemesi ile skca kapatlr.


aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Katot Tplerin(CRTs) Manyetik Alana Kar Korunmas

Daha nce belirtildii gibi, ekran korunmas
gereken cihaz ne kadar sk sararsa SE o
kadar artyordu.

**Bu nedenle CRT tpler manyetik alana
kar, zerlerine skca sarlm yksek
geirgenlikli ekranlarla korunurlar.
zellikle manyetik alana en ok maruz
kalan arka ksm ok sk ve dikkatlice
sarlmaldr.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Manyetik alana kar ekranlamada kullanlan malzemeler



Yksek geirgenlikli malzemelerin
SE sinin frekansla deiimi



**Yanda da grld gibi yksek
geirgenlikli malzemelerin SE
si frekansla artmaktadr. Fakat
bu artn ancak 100kHz e kadar
dzenli olduunu syleyebiliriz.
Bu frekanstan sonra kullanlmalar
uygun deildir.



aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
ie ekranlama (NESTING)
Sourma kayplar ve dolaysyla SE malzeme kalnl ile de artt iin daha yksek SE
elde etmek iin malzeme kalnln arttrmak gerekse de bu maliyet asndan yksek ve
pratik olmayan bir zmdr. Bu amala i ie ekranlama kullanmak daha uygundur.

nce ve ucuz malzemeler i ie kullanlarak ve aralarna izolasyon malzemeleri
konularak SE ykseltilebilir.

Yksek younluktaki manyetik alan ekrann satre olmasna neden olabilecei iin
ekrann daha yksek satrasyon ak(flux)sna sahip malzeme ile kapatlarak manyetik
alann iddetinin drlmesi sk uygulanan bir ilemdir.

aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Ular ak kutularla ekranlama
CRT ve video kamera ekranlar gibi ular ak braklmakta olan ekranlar bu snfa girer, bu gibi
durumlarda yeterli SE elde edebilmek iin:

1)Ekrann kaplayamad blgelerde yeterli SE elde etmek iin ekrann boy/genilik orannn en
az 4 olmas (d2r),

2)Ekranlanan malzemenin en az bir ekran yarap kadar ekrann iinde olmas gerekmektedir.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Alternatif ve lave Ekranlama Yntemleri
Diffraction Strip Teknii

Krnm ve Fresnel Blgeleri
Huygen Kural: Dalga
zerindeki herbir nokta ayn
zamanda yeni bir dalgack
kaynadr. Bu dalgacklarn
birleimi ile yeni bir dalga
meydana gelir.

Herhangi bir yndeki dalgack
iddeti (1+cos) eklinde
bulunur. Burada dalga yn ve
dalgack yn arasndaki adr.
Yani herhangi bir bariyer
arkasnda ki dalga iddeti
aniden sfra dmez.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Bariyerin dier tarafndaki B-B

dzleminde dalgacklardan yeniden
oluacak olan dalgann yn ve
iddeti, kendisini oluturan
dalgacklarn vektrel toplam ile
bulunur.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Ekran arkasndaki bir noktada dalga iddeti
T: yayn kayna (transmitter)
R: Alc (receiver)

Ekran arkasndaki lm noktasnda oluan dalgann iddeti x ve y noktalar arasndaki vektrn
iddeti ile ayndr.


aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Belirli bir blgede grltnn yok edilmesi


Arkasndaki belirli bir blge iin yeterli derecede ekranlama salamayan bariyer eklindeki bir
ekrann zerine sadece diffraction strip olarak isimlendirilen bir ekran parasnn konulmas
ile istenilen dzeyde ekranlama salanabilir.
Ekran parasnn boyunun ve konumunun, (V
1
-V
2
) ve (V
3
-V
4
) EM dalga vektrleri birbirinin
etkilerini yok edecek biimde, ayarlanmas mmkndr.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Hayali Dzlem (Image Plane)

ayet PCB zerine eleman yerleimi yaplrken EMI asndan gerekli zen gsterilmemise
hayali dzlem olarak isimlendirdiimiz dz iletken levha PCB ye mmkn olduu kadar yakn
yerletirilerek yaklak 10dB iyiletirme elde edilebilir.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
1)Daryla balants olmayan PCB ler

Bu durumda hayali dzlem ve PCB arasnda balant yapmaya gerek yoktur. Hayali
dzlem araclyla oluturulan ters akm yansmalar Phantom Reflection sayesinde
PCB zerindeki hatlar tarafndan oluturulan ortak moddaki akm (common mod
current) grltleri yok edilir.
zellikle geni akm dngleri (current loops) ieren PCB ler de hayali dzlem
kullanlarak akm geri dn yollar ksaltlabilir.
Hayali dzlem PCB ye ne kadar yakn olursa grlt o derecede iptal olur.
zerinde toprak balants bulunan bir PCB iin hayali dzlem araclyla elde edilen
grlt azaltc etki ok olmaz.

2)Daryla balantl PCB ler

PCB zerindeki akm yollar ve grntleri arasndaki karlkl(mutual) indktanslardan
dolay akm yollarnn indktans der. Akm yollarnn indktansn dmesi bu
yollardan yaylacak grlty de drr.

Hayali dzlem PCB toprana hatlarla ortak bir noktadan balanmaldr.

aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Ekranlama Malzemeleri
Kullanm alanlar ve istenilen performansa gre ekranlama malzemelerinin yaps genellikle
aadaki gibidir;
*Yekpare metal *rgl teller (woven braid)
*letken rt (conductive cloth) *letken boya veya kaplama
*A veya zgara yapl ekran malzemeleri *Delikli kutu (perforated stock)
*Petek yapl havalandrma delii (honeycomb vent)

DKKAT ! Ekranlama malzemelerinin fiziksel
etkilere maruz kalmalar durumunda ekranlama
performanslarnn debilecei gz nnde
Bulundurulmaldr.
DKKAT ! Yksek geirgenlikli ekranlama
malzemelerinin satrasyon noktalar dk
olduu iin yksek grltl ortamlarda,
kutularn en dnda daha yksek satrasyon
seviyesine sahip malzemeler kullanlmaldr.
Distorsiyon ve okun Manyetik
Malzemeler zerindeki Etkileri
retici ekran standartlara uygun olarak retir
ve starak ierisindeki stresi drrse, dme
sonrasnda orijinal performansa yeniden
ulalabilir.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Kutu Rezonansnn Ekranlama zerinde Etkileri
**Rezonans frekanslarnda SE belirgin miktarda der, kutu ierisindeki alan ve kutu
eperlerindeki akm maximum seviyeye ular.

**Frekans ykseldike rezonans noktalar sklar.

Kutuyu doldurmak rezonans genliini azaltc etki yaratr. Belirli bir rezonans frekans sistem
zerinde ciddi olumsuz etkiler yaratyorsa kutunun ekli deitirilerek veya ekranlanarak
rezonans noktas kaydrlabilir ve genlii drlebilir.
ayet kutunun iki kenar arasndaki
mesafe yarm dalga boyunun katlar
kadar olursa kutu ierisinde rezonans
meydana gelir. Oluan EM dalga kutu
eperlerinde manyetik, ierisinde
elektriksel karakteristiktedir.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Balant ve delik ynlerinin ekranlama zerindeki etkileri


Kutu zerindeki uzun delik ve yarklarn kutu ierisinde bulunan ve zerinde
boyuna hatlar ieren PCB ile paralel olmas, dik olmasndan daha iyidir.











Farkl yzeylerdeki deliklere farkl uygulamalarda bulunmak gereklidir.
Hatlar mmkn olduu kadar delik ve yarklardan uzak olmaldr.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Ekran Srekliliinin Salanmas

Elektromanyetik Dalgann letilebilecei Yollar;
1) Balant noktalar
2) Klavye, ekran v.s. portlar
3) Havalandrma portlar
4) Kablolar (g, veri, kontrol, video, ses v.s. )

aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005

a)Sourma Kayplar
Kesim(cutoff) frekansnn altndaki frekanslar iin delikte elde edilen sourma kayb

A=30.W/a dr. f
co
= 17,5/a (a:cm, f:GHz)

**Kutularn byk bir ounluunda W<<a olduundan dolay balant noktalarnda elde edilen
sourma kayplar ok kktr.

1) Balant Noktalar (seams)

Birleim noktalar aras EM dalgann
yaylmas iin bir yoldur. letilen EM
dalgann bir ksm birleim noktalar
arasnda sourma ve yansma kayplar
araclyla engellenebilir.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005












b)Yansma Kayplar

Deliin sebep olduu SE d:

SE
1
=-20log(4/3)(a/R)
3
[dB]

R: ekran ve lm noktas aras mesafe

Birden fazla deliin sebep olduu SE d:

SE
1+2
= SE
1
-10logN = SE
1
-10log(L/a)

N:Delik says, L: Balant evresi

** EMI koruma asndan birden fazla kk yark, bir tek byk yarktan daha iyidir.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
letken Contalar

Balant noktalar arasna iletken contalar yerletirilerek ok sayda ve kk boyutlu balant
noktalar elde edilebilir. Bylece SE belirgin miktarda arttrlm olur.

letken conta aracl ile elde edilen ilave SE ve balant noktalar aras mesafe ilikisi
incelenirse, balant noktalar aras mesafe bydke iletken conta ile elde edilen ilave SE
nin artt grlr.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
letken conta yardmyla elde edilen ekstra SE;

SE=18log(2a) [dB] (a:cm)

Toplam SE:

SE=110-10log(a
3
L)+18log(2a) [dB]

=115-10log(a
1,2
. L) [dB]



** Daha nce delik apnn SE de byk etkisi
olduunu grmtk. Fakat iletken conta
kullanlmas durumunda bu etkinin ok azaldn
burada grmekteyiz.

letken conta kullanlmas durumunda delik
boyunun etkisi ok belirgin miktarda der.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
letken Contadan Beklenen zellikler
Dk diren, yksek iletkenlik

Esneklik (zamanla eklini kaybetmemesi)

stenen iletkenlii elde etmek iin minimum basn

Korozyondan kanmak iin ekran malzemesi ile kimyasal uyumluluk

Kolay montaj ve bakm

EMI koruma ve szdrmazlk zelliini bir arada bulundurmas

EMP koruma iin ani yksek akmlara dayankllk

Fiyat ve eriim

aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Ekran kalnl ve balant noktas says aras
iliki: Ekran kalnl azaldka balant
noktalarnn saysnn artmas gerekiyor.
Optimum alma noktas: iletken conta retici
firmasnn belirttii optimum basn miktarnn
uygulanmas gereklidir.
Contaya Uygulanacak Basn ve Balant Noktalar Aras Mesafe

aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005

Uygulamada Grebileceimiz letken Contalar ve zellikleri
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
letken Conta Uygulamalar
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
D: pul ap

E=D/2

W: Contann sktrlmadan
nceki ap

H: Yiv derinlii =0.75-0.90 W

G=1,1 W
deal conta ve yuva
boyutlar nasl olmal?
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
U formunda balant

U formunda balantlar yksek frekanslarda dahi EMI koruma salayarak,
extra iletken conta kullanmna gerek brakmazlar.
Temel olarak drt faktr U
formunda balantnn EMI
Performansn etkiler;

Balant yzeyinin ekli

Paneller aras mesafe

Panellerin bindirilme mesafesi

U tipi balantnn uzunluu
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
U tipi balant uzunluunun SE zerindeki etkisi
Paneller aras mesafenin SE zerindeki etkisi
Panellerin bindirilme mesafesinin
SE zerindeki etkisi
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
zerinde dikdrtgen pencere bulunan dikdrtgen kabinde SE (H</6):
W=kabin eni
B=delik eni
2-3) Grnt, klavye, havalandrma portlar
a) Havalandrma Portlar
Manyetik alana kar zayflatma
!!! Kabin boyutu delik boyuna
gre byltlerek SE arttrlabilir.
Elektrik alana kar zayflatma
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Pencereler delikli kapaklarla
kapatlarak ilave SE elde edilebilir.
Delikli Pencere Kapaklar
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Kesim(cutoff) frekansnn
altndaki frekanslar iin
delikler araclyla elde
edilecek sourma kayb:

A=30.D/W dr.

f
co
= 17,5/W (a:cm, f:GHz)

Delikli kapaklarn salayaca sourma kayplarndan da faydalanlabilir. Bu amala en ok petek
yapsndaki kapaklara bavurulur.
Petek yapda delikli pencere kapaklar
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
b) Grnt Pencereleri(Ekranlar)
Grnt pencerelerini EMI den korumak iin temel yntem;

Ekranlama ve filtreleme,
Grnt alnan ksma iletken rgl ekran koymak,
effaf yzeyi ince iletken bir tabaka ile kaplamak.

aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
c) Sigorta, dme, lamba v.s. koruma yntemleri
Dmeler, kk gstergeler,
sigortalar gibi kk boyutlu
elemanlarn tek balarna ekran
srekliliini bozmalar sz konusu
olmasa bile, youn biimde belirli
blgede toplanmalar durumunda bu
tr elemanlara da EMI asndan
tedbir almak gerekecektir.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
4) Kablolar ve kablo giri portlar

A)Kablolarn Elektrik Alan ile etkileimi
Elektrik alan, ekranlanm kablo ierisindeki telleri iki yolla etkiler;

a) Elektrik alann ekran zerinde
indkledii akm, ekran transfer
empedans araclyla ierideki teller
zerinde grlt gerilimine neden olur.

b) Ekran zerindeki deliklerden
szan elektrik alan ierideki teller
zerinde grlt indklenmesine neden
olur.


Ekran zerinde
oluan akm :
Ekran zerinde oluan akm
nedeniyle teller zerinde
oluan gerilim:

Teller zerinde
indklenen akm:

Teller zerinde
oluan gerilim:
Elektrik alann ierideki
Teller zerinde neden
olduu gerilim:

aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
B)Kablolarn Manyetik Alan ile Etkileimi

Temel olarak Elektrik Alana kar koruma salayan ve manyetik olmayan (dk
geirgenlik katsaysna sahip) ekranlar dk frekanslarda manyetik alana kar
hibir koruma salamazlar. Frekansn takribi olarak 100kHz den yukar kt
blgelerde manyetik alan neredeyse tamamen sourularak, ekran ve toprak
balantlarnn oluturduu hat(ground loop) zerinde akm ve gerilim olumasna
neden olur. Ekran zerinde oluan bu gerilim ierideki tellere, ekran ve teller
arasnda oluan endktans (mutual inductance) araclyla indklenir.


V
s
, I
s
: Manyetik alann neden
olduu gerilim ve akm
Ekran zerindeki gerilim
nedeniyle tellere indklenen
gerilim:
**Toprak balant empedans Z
G
bydke teller
zerinde oluacak gerilimin decei grlyor. Bu sonu,
elektrik alann oluturaca grltye kar korunmak
iin balant empedansnn kk olmas gerei ile
atyor. Bu nedenle balant noktalarndan birisi
kopartlr. EMI ekranlama asndan en uygun pratik
budur.

aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Kablo ekranlar
Kablo ekranlarnn zellikleri transfer empedanslar incelenerek anlalabilir.
Ekran transfer empedans frekansla deien bir parametredir.
Z
T
=R
T
()+jM
T

R
T
=(R
T1
+ R
T2
) : Malzeme ile ilgili olan diren
R
T1
:dk frekanslardaki DC diren
R
T2
=R
dc
.22.(t/).e
-t/
:Yksek frekanslardaki diren
=1/(.f..) skin depth frekansa baml bir parametredir ve aadaki ekilden de
anlalaca gibi frekans arttka(skin depth dtke) transfer empedansnn rezistif
ksm klr.
t :ekran malzemesinin kalnl
M
T
:Yzeydeki deliklerle ilgili olan indktans




aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
= Tg
-1
(4ap/c)
F = pNd/Sin
OC = (2F-F
2
) Optiksel kaplama oran
(optical coverage)
M
T
=M
1
M
2

M
1
: Deliklerle ilgili indktans
M
2
: Ekran tellerinin rg biimiyle
ilgili indktans
Ekran ndktans (M
T
) (optiksel kaplama alan ve optimize edilmi ekran)

M
T
olarak simgelenen transfer empedans, ekrann optiksel kaplama alan, ekran ierisindeki
tel says ve rg as gibi parametrelere bal olan kompleks bir parametredir.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Frekans ve kablo boyunun ekran transfer empedans zerindeki etkileri
Artmakta olan transfer empedans, ekranl kablo
boyunun dalga boyunun 0.25 kat olduu noktada,
denge noktasna ular. Bu noktadan sonra transfer
empedansnn ifadesi;

Z
T
= c.M
T
.2. S/
c=3.10
8
S: kablo boyu

Grld gibi Yksek frekanslarda S/ oran
kldke transfer empedansnn deeri de klr.
Ekran mmkn olduu kadar sk aralklarla
topraklayarak S/ orann kltebiliriz.

Optimize edilmemi bir ekrann transfer empedansnn
yaklak olarak 1MHz frekansndan sonra indktif
karakteristikli olduu ve frekansla artt grlyor.
Kullandmz ekran rgl yapda olmasayd, ekran transfer
empedansnn indktif ksm olmayacak ve empedans 1MHz
den sonra dmeye balayacakt.
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005
Kablolardan yaylacak grltlere kar ekranlarn topraklanmas
(I
1
.jM)/(R
S
+ jL
S
)=(I
1
-I
L
)

(I
L
/I
1
)=[R
S
+j(L
S
-M)]/[R
S
+jL
S
]

L
S
=M;

(I
L
/I
1
)=1/[1+j(L
S
/R
S
)]

L
S
>> R
S
--- I
L
<< I
1

**Yksek frekanslarda ekrann indktans
direncinden ok byk olaca iin I
L
akm
ekran zerinden akmay tercih eder ve
grltye neden olmaz.

Elektriksel
elenii
aselsan
Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu
Mekanik Tasarm Mdrl
HZMETE ZEL

09.05.2005

Ekran olarak kullanlan malzemenin ekranlama kabiliyetini lmek iin birden ok yntem vardr.
Bunlardan en ok kullanlan MIL-STD-285 tir.Temel olarak alc ve verici konumlandrldktan
sonra ekranl ve ekransz lmler yaplr. Bylece ekrann SE si tespit edilir. Bu yntemle
100kHz-10GHz aralnda lm yapmak mmkndr.
Ekran
malzemesi
Kaynak
Alc
SE lm (MIL-STD-285)