TEORI-TEORI FUNGSIONAL DAN STRUKTURAL

1. Fungsionalisme Malinowski
!onislaw Malinowski "1##$-1%$&' a(ala) sala) sa*u ilmuwan +ang mem,e!ikan
-enga!u) ,esa! *e!)a(a- *eo!i An*!o-ologi. Sala) sa*un+a a(ala) *eo!i .ungsional/ *eo!i ini
mun0ul se*ela) -e!1alanan -an1ang (alam ka!i!n+a *en*ang -eneli*ian *e!)a(a- ke,u(a+aan suku
T!o,ian( (i 2a-ua Niugini. Dalam -eneli*ian+a ia mela)i!kan ka!+a +ang sam-ai (a-a* men0u!i
-e!)a*ian ,ukan )an+a (a!i kalangan an*o-ologi sa1a *a-i 1uga e*nologi/ ka!+an+a an*a!a lain3
Argonatus of Western Pacific "1%&&'/ Crime and Custom in Savage Society "1%&4'/ The Sexual
Life of the Savages "1%&%' (an Coral Gardens and Their Magic "1%56'. Da!i keem-a* ka!+an+a
ini/ ia men(a-a*kan gela! se,agai gu!u,esa! -enu) (alam ilmu An*!o-ologi/ ia (i-e!0a+ai
men1a(i konsul*an (alam masala) mem-ela1a!i suku-suku 1a1a)an Ingg!is (an kai*an+a (engan
masala) -en+esuaian -ene!a-an -!ak*ek--!ak*ek lain se-e!*i3 keagamaan/ ke(ok*e!an/
-eme!in*a)an. Da!i )al *e!se,u*/ ia *e!0e*us un*uk menekuni 0a,ang mo(el ilmu an*!o-ologi +ang
lain se-e!*i Practical Antropology (an cultural change. 2a(a *a)un 1%$7 ia mene*a- (i Ame!ika
(an menga1a! (i Uni8e!si*as 9ale/ (isana ia *e!*a!ik lagi ke-a(a ilmu kesukaan+a +ai*u ilmu
-sikologi. Da!i -engalaman aka(emisn+a ini ia men0e*uskan *eo!i ,a!u un*uk menganalisa .ungsi
(a!i ke,u(a+aan manusia +ang (ise,u* (engan *eo!i .ungsional *en*ang ke,u(a+aan "a functional
theory of culture'. Sa+angn+a (ua *a)un kemu(ian ,eliau meninggal (an ,uku +ang (i*ulisn+a
mengenai *eo!i .ungsional *i(ak (a-a* ia kem,angkan lagi (an ak)i!n+a sala) sa*u mu!i(n+a/ :.
;ai!ns/ me!e(aksi (an mene!,i*kan ,uku i*u se0a!a anume!*a (ua *a)uan se*ela) ,eliau
meninggal "1%$$'.
<alau-un i(e -en0e*usan *eo!i .ungsional mun0ul ,elakangan akan *e*a-i 0i!ik)as *eo!i
*e!se,u* su(a) mun0ul -a(a awal -eneli*ian *a)un 1%&&. ;i!ik)as .ungsional *e!se,u* (a-a*
(ili)a* (a!i -enulisan e*nog!a.i ke-ulauan T!o,!ian( (alam ,ukun+a Argonants of the Western
Pacific "1%&&'. Dia menggam,a!kan ,en*uk sis*em -e!(agangan ula!+ai*u sis*em ,e!,agai
,e!,agai ma0am ,a)an san(ang -angan/ (an (ua -e!)iasan sulava "kalung-kalung ke!ang'
,e!e(a! sea!a) 1a!um 1am (an m"ali "gelang-gelang ke!ang' +ang ,e!e(a! melawan a!a) 1a!um
1am/ seola)-ola) -e!(angan ini mem-in+ai ke)i(u-an +ang *e!in*eg!i*as ke-a(a .ungsi ,u(a+a
(an -o*!e* lingkungan seki*a!. In*eg!i*as *e!se,u* *am-ak -a(a 0a!a (an siasa* -en(u(uk se*em-a*
un*uk ,e!saing mem-e!e,u*kan sulava (an m"ali/ -e!saingan ini mem0e!minkan -e!e,u*an
ke(u(ukan sosial (an gengsi a-a,ila ,e!)asil mem-e!ole)n+a ,egi*u 1uga se,alikn+a.
Selain memun0ulkan *eo!i +ang ,a!u (alam -enulisan en*og!a.i/ ia 1uga menam,a)kan
s+a!a*-s+a!a* ,agi -enulisan e*nog!a.i +ang ,e!mu*u (an -!o.essional/ +ai*u3 -enguasaan ,a)asa
lokal/ -engum-alan (an -en0a*a*an kasus konk!e* mengenai unsu! ke)i(u-an ekonomi/ sosial/
keagamaan/ (an kesenian/ (an -en0a*a*an *ingaka) laku wa!ga +ang se,ena!n+a (isam-ing (a*a
+ang ,e!sum,e! (a!i in.o!man. Ia 1uga mens+a!a*kan 1uga ,agi si -eneli*i un*uk se!ing-se!ing
menge8aluasi (i!i/ mela*i) (i!i un*uk men0a-ai ke*e!am-ilan (alam -eneli*ian anali*ikal/ +ai*u
mene!angkan la*a! ,elakang (an .ungsi (a!i a(a* *ingka) laku manusia (an -!ana*a--!ana*a sosial
(alam mas+a!ka*. Dan *i(ak lu-a -ula un*uk memakai -engum-ulan (a*a kuali*a*i. aga! (a-a*
(ie8aluasi se0a!a o,1ek*i..
Te!(a-a* *iga a,s*!aksi .ungsi so0ial +ang *e!0e!min (alam -emiki!an Malinowski
"Ka,e!!+ 1%6=>#&'3 Tingka* a,s*!aksi -e!*ama/ mengenai -enga!u) a*au e.ekn+a *e!)a(a- a(a*/
*ingka) laku manusia (an -!ana*a so0ial +ang lain (alam mas+a!aka*. Tingka* a,s*!aksi ke(ua/
mengenai -enga!u) a*au e.ekn+a *e!)a(a- ke,u*u)an sua*u a(a* a*au -!ana*a lain un*uk
men0a-ai *u1uan suku *e!se,u*. Tingka* a,s*!aksi +ang ke*iga/ mengenaai -enga!u) a*au e.ekn+a
*e!)a(a- ke,u*u)an mu*lak un*uk ,e!langsungn+a se0a!a in*eg!asi (a!i sua*u sis*em sosial +ang
*e!*en*u.