OBSERVAO:

TRABALHO ETNOGRFICO
UFFS-Universidade Federal da Frn!eira S"l
#is$i%lina: Al!eridade e E!n$en!ris&
'r(essr)#r* Ari Sar!ri
A$ad+&i$s:
'a!ri$ia Ia%%e) #alvana Fa$,ini)
Genival Cnrad
C"rs: Ci+n$ias S$iais Fase-II
Ao captar a viso essencial dos outros [...] estamos contribuindo
para alargar a nossa prpria viso. No podemos chegar sabedoria
final socrtica de conhecer-nos a ns mesmos se nunca deiarmos
os estreitos limites dos costumes! cren"as e preconceitos em #ue
todo homem nasceu. [...] $ mais% nunca a humanidade civili&ada
precisou dessa toler'ncia mais do #ue agora(. )*alino+s,i! -./0! p. 1/23
A nssa -serva./ se $n$en!r" n rela$i&ne! de "& de!er&inad 0r"%
,e!er0eni) e& s"a $&%si./ &"l!iss$ial) 1"e den!r de "&a de &ei es%e$2(i$ de
rela.3es in!er%essais e individ"ais !ende& a ,ar&ni4ar $&%r!a&en!s e de$is3es
$rrela$inadas a a&-ien!e)-"s$a&s !a&-5& en!ender sen!id de $&%ar!il,a&en!
de a.3es e 1"e de &d individ"ali4adas " $le!ivas $n$ei!"a& "&a "ni(r&idade n
&d de a0ir e es!a-ele$e& ,ar&nia e& s"as di(eren.as 0r"%ais " s$iais* 'n!"a&s
a nssa di(i$"ldade e& (a4er e6er$i$i d es!ran,a&en! 1"e $n(r&e
7ALINO8S9I):;<=>? e i&%r!an!e %ara !ra-al, e!n0r@(i$ !rans(r&ar (a&iliar
e& 6A!i$ e eA!i$ e& (a&iliar %ara 1"e a in!er(er+n$ia %es1"isadr n/ se !rans(r&e
e& B"0a&en! de valres e res"l!ad d !ra-al, e!n0r@(i$ %desse en$n!rar
sen!id de $ada a./ !rans&i!e a indiv2d" e 1"al a i&%r!an$ia den!r da1"ela
s$iedade n"& !d*
'r!an!) %ar!i&s d %rin$i%i de es!ran,ar e1"ele a&-ien!e e des(a4er nssas
$n$e%.3es s-re ele)en!/)reslve&s dar "& n&e (i$!2$i e ver $& des$n,e$id
!"d 1"e $&%"n,a 1"ela s$iedade e $& a1"ela $"l!"ra era $&%ar!il,ada e vivida
%r se"s in!e0ran!es**
A SOCIE#A#E #O GRAN#E BACAAR*
I&a0ine se v$+ a $,e0ar (ren!e a "&a es!r"!"ra enr&e) $& &"i!as l"4es) e
v@ris ve2$"ls en!rand) saind) es!a$inads) e 1"and v$+ $,e0a &ais %er! da
en!rada !e& "&a %r!a 1"e se a-re se& v$+ %re$isar &ver "& ded) a%As v$+ %isa e&
"&a es$ada 1"e leva v$+ a!5 in!erir %r%ria&en!e di! dessa es!r"!"ra) v$+ n/
%re$isa (a4er nada) essa es$ada dire$ina v$+) e de%is v$+ se de%ara $& &"i!as
%essas den!r desse l$al) v@ris $&%ar!i&en!s $& $isas den!r dele) %de& ser
r"%as) a$essAris) &edi$a&en!s) $&idas e v@rias "!ras) e as %essas %asseia& e&
(ren!e a esses $&%ar!i&en!s* Al0"&as a%enas l,and) "!ras sae& $& sa$las nas
&/s) $& !ais %rd"!sD$isas den!r) e "!ras sen!a&-se e& $adeiras e& (ren!e as
$&%ar!i&en!s $& $&idas n in!erir deles) e a%enas $&e& e -e-e& v@ris !i%s de
$&idas e -e-idas* Es!a&s dian!e da S$iedade d Grande Ba4aar*
Es!a s$iedade 5 (r&ada %r "& 0rannde %r5di) rdead %r "& i&ensa area n
se" en!rn)1"e $&%s! %r l$ais des!inads a es!a$ina&ne! ds $arrs de se"s
s$is s 1"ais %a0a& "&a !a6a %ara dei6ar se"s $arrs) s in!e0ran!es dessa s$iedade
!e& l$al de(inids e &ar$ads %ara dei6ar s vei$"ls) esses l$ais %re de(inids nde
eles dei6a& se"s $arrs $& Ese0"ran.aF:$a&eras e %essas 1"e se en$arre0a& de $"idar
ds $arrs ds sA$is? )eles $,a&a& de es!a$ina&en! d Grande Ba4aar) e as %essas
1"e $"ida& d l$al %are$e ser de "&a es$ala in(erir &ais iss n/ as in$&da&) essa
@rea 5 &air 1"e @rea $"%ada %el %redi s$ial) nessa area e6!erna)Fes!a$ina&en!F)
a 0rande %redi ainda !e& l$al de $ar0a e des$ar0a) a$redi!a&s 1"e 5 %ara
a-a!e$i&en! d $ns"& e re!irada de &a!erial $&%rad %els sA$is * G %ssivel
dei6ar s $arrs ds s$is e& l$al $-er! " des$-er!)" ainda a$essar %r via de
%edes!re a!rav5s de "&a das !res lar0as %r!as de a$ees $& a-er!"ra a"!&@!i$a*
L0 na en!rada des!inada a a$ess ds sA$is 1"e $,e0a& e& se"s ve2$"ls) ,@
"&a -arreira de $n!en./ 1"e 1"and s$i a%r6i&a $arr)"&a v4 dar "&
$&and H-e& vind)a%er!e -!/ verde re!ire $ar!/ e -as $&%rasH * I"e es!ran,
"&a $an$ela 1"e (alaJ E dela sai "& -Be! e& (r&a! de re!an0"lar )1"e %are$e "&
$ar!/) e e& se0"ida a -arreira se des(a4 e in!e0ran!e %de a$essar $& se" ve2$"l e
es$l,er l$al nde vai dei6@-l*
Os (re1"en!adres d Ba4aar 1"e %re(irire& dei6ar se"s $arrs n l$al $-er!)
!e& d"as (r&as de a$ess a Grande %r5di) %r "&a es$ada 1"e se &ve es!ran,a&en!e
n sen!id des$enden!e a!5 %is in(erir H$,a&ada %els sA$is de es$ada rlan!eH) "
%r "&a $ai6a 1"e se a-re a"!&a!i$a&en!e e a%As a en!rada ds individ"" se (e$,a e
desl$a a!5 andar in(erir)H $,a&ada %els "s"aris de elevadrH*
C,e0and n %r5di d GRAN#E BACAAR s se"s sA$is !e& a s"a
dis%si./ :LBas)lan$,ne!es) lBas de ali&en!a./$a(5s) lBas de servi.s) %laK0r"nd)
$ine&a) 1"is1"es diverss) %e1"enas %ra.as de $a(es e lan$,es) al&. e e!$* #en!r d
Grande Ba4aar ,@ d"as r"as 1"e $nver0e& %ara l$al &ais a&%l e $& &"i!as
$adeiras e &esas)arrdeadas %r lBas de%ar!a&en!) 1"is1"es) lan$,ne!es) $an!inas de
ali&en!a./) 1"e eles $,a&a& de %ra.a de ali&en!a./Ha&-ien!e -e& il"&inad e
li&%e4a i&%e$@vel) li6eiras dis!ri-"idas a "&a dis!an.ia de n &@6i& L &e!rs "&a da
"!ra*
A es!r"!"ra de 0vern da s$iedade %are$e ser $en!rali4ada) %li$ia) -&-eirs)
&an"!en./ da in(raes!r"!"ra) vi0ilan$ia) li&%e4a) a-as!e$i&en! de @0"a) as in!ala.3es
sani!arias s/ es!ran,a&en!e li&%asFnelas e6is!e& s &e&-rs 1"e s/ en$arre0ads de
&an!er a li&%e4a e a ,in0ieneF* Ainda !e& "& l$al e6$l"siv %ara s &e&-rs
-e-e4in,s ser li&%s e $arrin,s %ara (i$ili!ar a $nd"./ ds %e1"enins n inerir d
Grande %r5di*
As nr&as $&%r!a&en!ais %are$e& se0"ir "& $er! %adr/ ,&0eni) n
$a&in,ar se& %ressa e des!ra2ds n sen!id de des$n!ra./) e) a!en!s n sen!id de
-serva./ das nr&asF1"e n/ es!/ es$ri!asF) s s$is n/ B0a& li6 na r"a) &d de
ves!ir &"i! li&% )&dera./ na (ala) ar srriden!e se&%re ale0re) (ei.3es
des%re$"%adas* G %ss2vel -ervar essas $ara$!eris!i$as !an! ns s$is $ns"&idres
1"an! ns vendedres* G $& se "& $n!ra! re0esse as a.3es ds &e&-rs)%re& n/
veri(i$a&s nen,"&a nr&a es$ri!a*Nen,"& &a%a de $&%!a&en! " re0ra*
As d"as r"as d Ba4aar re%le!as de lBas) $a(5s) servi.s) e a $en!r %e1"ens
1"is1"es e %e1"enas %ra.as $nver0e& %ara "& l$al &ais a&%l) !al H%ra.a de
ali&en!a./H nde &"i!s sen!a&-se %ara $&er) -e-er) lan$,ar " a%enas $nversar $&
&"i!a dis$n!ra./) s l,ares d sen,res 1"e %are$e& vi0iar a !ds n/ in$&da)
%el $n!r@ri %are$e ea!a-ele$er "& a&-ien!e de se0"ran.a) %is) ve&s %ais 1"e di6a&
se" (il,s %e1"ens andare& livre&en!e e reali4ar $&%ras s4in,s* Crian.as)
Bvens) adles$en!es e idss %are$e& $&%ar!il,ar da &es&a re0ra e sen!id s$ial de
r0ani4a./ e $&%r!a&en!) &es& &an!end s"as individ"alidades s"-&e!idas a
Grande Ba4aar) s diverss 0r"%s s$iais 1"e se in!era& e $&%ar!il,a& de "&
sen!i&en! $&"& de $nviven$ia) res%ei!and s diverss valres ali e6%s!s e
s"%li&ids %el $&"&) e $"&%rind "& ri!"al de (eli$idade n in!erir d Ba4aar*
A -servar a in!era./ s$ial) di0a se $&%r!a&en!) den!r da S$iedade d
Grande Ba4aar 5 %er$e%!ivel sen!i&en! de %er!en$i&en! e $&%le!"de) " seBa) ,@
"&a sa!is(a./ &ral 1"e s "ne s$ial&en!e e&-ra se%arads n &es& es%a. e&
0r"%s " individ"al&en!e) sen!id 1"e i&%3e a s$iedade 5 de i0"aldade s$ial*
Os sA$is de&ns!ra& sa!is(a./ i&ensa e& es!@ e %er!en$er a1"ela s$iedde
e6i-e& se"s !raBes &"i! arr"&ads) s/ $r!e4 e ed"$ads* Eles $&%ra& $isas)
lan$,es) $&ida "!rs v/ a $ine&a) " n %laK0r"nd ) " si&%les&en!e anda& de "&
lad %ar !"r* As ve4es eles $"%a& as %ra.as) "!ras sA $a&in,a& de "& lad %ara
"!r*
Esses sA$is e& s"a &airia 5 $&%s!a %r Bvens de a&-s s se6s e
$rian.as)e&-ra seBa %ssivel vir &"i!s ad"!s e al0"ns idss* U&a diversidade &"i!
0rande en!re!an! as re0ras n/ se al!era& s/ en!endidas e $"&%ridas*
Cn$l"i&s e& nssa -serva.a reali4ada ns dias ;= e ;>) de B"l,) de
MN;O)das ;<:NN, Ps MM:NN, e ;<:NN, Ps M;:NN, )res%e$!iva&en!e* H@ "& sen!id 1"e
&vi&en! e a!iva sen!i&en! nessa s$iedade) sen!i&en! de %er!en$i&en! de
%ar!i$i%a./ in!era./* E6is!e& Varis 0r"%s 1"e se se0&en!a& %r idade) &d de
ves!ir) sen!id d $ns"& de $&%ras) de 0eners ali&en!i$is e& 0eral) !"d se
rela$ina de (r&a a &an!er "&a $er!a rde& e !ds %ar!i$i%a& desse sen!id
na!"ral&en!e se& 1"e ,aBa "&a i&%si./ " rien!a./ $denada* G $& se s
anseis e e6%e$!a!ivas se "nisse& ,ar&ni$a&en!e &an!end "& !d "ni!@ri de
viv+n$ia e $&%r!il,a&en! s"s!en!a $ada "& e !ds*
O GRAN#E BACAAR "&a s$iedade es!ran,a $n,e$ida %r nAs $& S,%in0
$en!er*