%% O CAINHO PAPA A TPANSDISCIPLINAPIDADE ^otio Jos Ctoos Sobtol Ctiz Ps-toJuoJo om PsicopoJooio, PtoIossoto Jo Disciplino Jo ^oJoliJoJos Jo AptonJizoom Jo PsicopoJooo o Jo PsicopoJooio Clnico, CootJonoJoto Jo Cutso Jo Ps-toJuooo Lolo-Sonsu" com Espociolizooo om PsicopoJooio, toolizoJo polo UnivotsiJoJo Collico Jo Potnombuco UN|CAP o polo Conlto Psicopo- Joico Jo AliviJoJos |nlotoJos - CEPA|, PtosiJonlo Jo Associooo Btosiloito Jo PsicopoJooio ABPp Sooo Potnombuco. PONTO DE VISTA CottosponJncio: ^otio Jos Ctoos Sobtol Ctiz Ruo Jos Potnombuconos, n' 277 Ctoos RociIo PE Btosil 52011-010 E-moil: obppo_lotto.com.bt uiiu ous Giuus Sobiul Giiz RESUMO esle urligo de revisuo bibliogruficu, rocurumos moslrur o cuminho du Psicoedugogiu uo longo de suu hisloriu. Llu rocurou, nu eislemologiu convergenle, esludur u urendizugem humunu, buscundo, em oulrus ureus de conhecimenlo, conledos que viessem conduzir umu rulicu solucionudoru dos roblemus de urendizugem, cudu diu muis elevudos em nossus criunus brusileirus. Pudemos observur seu ercurso uo longo de um cuminhur mullidiscilinur, onde vurius leorius discorrium sobre os erculos surgidos nu urendizugem do sujeilo, lenlundo dur conlu deslu roblemulicu. o enlunlo, eslus ureus de conhecimenlo se ulreluvum de formu jusluoslu, cudu umu unulisundo sobre seu rorio vies. !ouve, orem, umu grunde conlribuiuo, umu vez que, neslus ureus de conhecimenlo, u Psicoedugogiu enconlrou formus de ugir diversus. Como nu mullidiscilinuridude, u Psicoedugogiu uindu nuo enconlrou resoslus uru seus queslionumenlos, elu se ulrelu uos cuminhos du inlerdiscilinuridude. Aqui, elu enconlru muior resuldo, ois ercebe que o sujeilo e unulisudo como um ser globul, lrunsversulizudo, nu suu singuluridude, or umu lurulidude, enquunlo sujeilo inserido em umu culluru. A sicoedugogiu se enconlru, nesle seu cuminhur, com u lrunsversulidude. Aqui, elu vui ulem do dilo, e rocuru comreender o que eslu or lrus do nuo-dilo, uru oder dur conlu dos roblemus du urendizugem humunu. Como u Psicoedugogiu e um conhecimenlo inconcluso, elu nuo se fechu nu lrunsversulidude. Llu conlinuu seu cuminho or esle vies, em buscu de umu soluuo. UMITERMOS: !ullidiscilinuridude. !nlerdiscilinuridude. Truns- discilinuridude. Arendizugem. Singuluridude. Plurulidude. GPIZ GS Pcv. Psicocougogiu 200, 23(70). 77-S0 %& observundo-se lumbem u reluuo enlre u uren- dizugem e u queixu escolur. Lslu osiuo inlerdis- cilinur deu suslenluuo u umu osluru cienlficu du Psicoedugogiu, ugoru se vulendo dus dife- renles discilinus uru se fundumenlur e ugir. Assim, lornu-se unnime u necessidude de diver- sus ureus de conhecimenlos que, urliculudus, dem fundumenlo consliluiuo de umu leoriu sicoedugogicu cuuz de fornecer inslrumenlos uru umu reflexuo cienlficu e que ossu uluur no cumo du Psicoedugogiu, odendo se lrunsfor- mur em urendizugem. A Psicoedugogiu, no enlunlo, nuo se limilou u eslu visuo inlerdiscilinur. Llu vui muis ulem. Llu lrunsilu elo conhecimenlo dus mllilus discilinus, ullruussundo-us uru, ocuundo um lugur que e seu, se fixur no esludo, nu unulise e nu soluuo do roblemu duquele sujeilo que ure- senlu dificuldudes no seu rocesso de uren- dizugem. Comreendemos, enluo, que u Psicoe- dugogiu nuo deve lrubulhur uenus de formu convergenle. Deslu formu, u Psicoedugogiu e originudu, numu condiuo de filhu de umu serie de oulrus cincius, cincius essus que odem se urliculur, devendo lornur-se lrunsdiscilinur, conslruindo novos conceilos, novus muneirus de olhur o ser humuno uru oder enconlrur cumi- nhos uru u soluuo dos roblemus de urendi- zugem. L com eslu visuo lrunsdiscilinur que u Psicoedugogiu unulisu u queixu de dificuldude nu urendizugem do sujeilo, lendo umu comreen- suo dinmicu e levundo em consideruuo us conlrudies e lenses du menle humunu. eslu visuo, u Psicoedugogiu sofre umu modificuuo eslrulurul, u urlir du conlribuiuo du Psicunulise, que ermile u visuo lrunsdiscilinur du ruxis sicoedugogicu, indo ulem do vislo e do dilo. !oje, odemos esludur, unulisur os vurios useclos que influenciurum uru que o sujeilo conslrusse umu modulidude de urendizugem que lhe ossibilile ou nuo udquirir um conhecimenlo. Com o olhur lrunsdiscilinur, melhor dizendo, relendendo olhur muis ulem, u Psicoedugogiu direcionu esle olhur uru os conflilos e lenses que ermeium o discurso escolur, uo mesmo lemo em que olhu o sujeilo du urendizugem. L reciso que se escule os diferenles discursos que esluo consliludos no sujeilo e or ele lumbem consli- ludos. L deslu formu que u Psicoedugogiu lidu IMTRODUO A Psicoedugogiu buscu, enluo, o cuminho du inlerdiscilinuridude. !slo orque elu surge de umu rulicu muilo urliculur que e u de ulender e solucionur os roblemus de urendizugem lruzi- dos or muilus criunus, que or muilus ruzes nuo ucomunhum seus colegus de clusse. Ouundo fulumos em urendizugem, nos referimos u seres humunos que ossuem umu individuulidude e curuclerslicus rorius, islo e, sujeilos inseridos em um umlo e comlexo conlexlo que emboru comum e muilo eculiur. Du orque os rofis- sionuis buscuvum, em suus ureus de conheci- menlo, enconlrur umu soluuo que exlicusse e sunusse os roblemus que ocorrem no rocesso de urendizugem. Assim e que, cudu um com suu uuo roriu, e se fundumenlundo em vurius leorius, foi senlindo u necessidude de se uoiur em discilinus e rulicus diferenles, ois umu so discilinu, umu so rulicu, nuo duvu conlu du exlicuuo e du resoluuo dos roblemus uresen- ludos or uqueles sujeilos. Lru reciso enlender e ler um olhur uru esle sujeilo em suu lolulidude, mus ercebendo-o como um ser que e eculiur, inleruge consigo mesmo e com o meio, e que neces- silu do conlulo com o diferenle uru que sociu- lizundo-se ossu urender. A Psicoedugogiu, uo esludur o ulo de uren- der e de ensinur, levundo em conlu us reulidudes inlernus e exlernus du urendizugem, vui u buscu de oulrus discilinus, lornundo-se mullidis- cilinur. Lssu uuo sicoedugogicu lumbem nuo deu conlu du exlicuuo e du comreensuo do fenmeno du nuo-urendizugem. Lssu rulicu eru uindu exercidu or rofissionuis que rocuruvum inlervir nos roblemus de urendizugem, cudu um ulilizundo-se de suus formues ucudmicus isoludumenle. A urlir de um inlercmbio leorico e de umu uuo rulicu conjunlu, enlre rofissionuis du Pedugogiu, du Psicologiu, du !onouudiologiu, du Psicunulise, du euroediulriu, umu ruxis sicoedugogicu foi sendo conslrudu, numu visuo inlerdiscilinur, onde o sujeilo que nuo urendiu eru vislo em lodu suu comlexidude, como um ser globul. Aonde, uru unulisur e solu- cionur os seus roblemus de urendizugem, cudu useclo de seu ser eru observudo, levundo-se em consideruuo us diversus ureus de conhecimenlo. Um modelo de inlervenuo sicoedugogicu foi se conslruindo, numu visuo muis umlu, O CAINHO PAPA A TPANSDISCIPLINAPIDADE Pcv. Psicocougogiu 200, 23(70). 77-S0 %' com u incerlezu e us imrevises, lunlo nu suu rulicu clnicu, como nu suu uuo nu insliluiuo. A Psicoedugogiu iru semre disculir seus fundu- menlos e conslruir novus ferrumenlus, ubrindo esuos uru novus buscus do conhecimenlo no rocesso de urendizugem humunu. Severino 1 nos lrunsmile umu fulu buslunle inleressunle. O uulor diz que. ActoJilo quo osloo JoJos os ptoliminotos poto quo so posso Iolot onloo Jo compo ltonsJisciplinot om tolooo o lootio o o ptlico psicopoJoico. E ptociso Jot-so conlo Jo quo os tosulloJos Josso comploxo ptocosso Jo consltuoo Jo conhocimonlo Jocottonlo Jo oxplotooo Jo umo obotJoom mulliJisciplinot, inltoJisciplinot o inlotJisciplinot, noo so consliluom oponos Jo um somoltio Jo sobotos quo so ocumulom. Eslomos oqui Jionlo Jo umo siluooo quo o loJo moiot Jo quo o somo Jos potlos. Eslo o sonliJo Jo ltonsJisciplinot, om so ltolonJo Jo conhocimonlo oIolivomonlo ptoJuziJo no ptocosso Jo oxislncio hisltico Jos homons, quot no sou coliJiono, quot nos sous osIotos Jo oxptossoo Jiscutsivo univotsolizoJo" 1 . Com eslu comreensuo, o lrubulho do sico- edugogo conslu de umu uluuuo nu clnicu e nu insliluiuo. Suu uuo nu !nsliluiuo uresenlu um curuler revenlivo e sociul. Suu uuo nu clnicu oslulu um curuler ressignificudor dus modulidudes de urendizugem, numu uluuuo no sujeilo, sendo, orlunlo, individuul. Cube, enluo, uo sicoedugo- go, conhecer e invesligur como o sujeilo e consli- ludo, como ele se relucionu com o meio, como se lrunsformu nus diversus eluus de suu vidu, que recursos de conhecimenlo ele dise e de que formu roduz conhecimenlo e urende. A Psicoedugogiu umliu seu cumo de uuo e cuminhu em buscu du resoluuo dos roblemus de urendizugem uru inserir o indivduo nuo uenus nu condiuo de ciduduo, mus nu condu- uo de sujeilo, inlegrudo numu sociedude, urli- ciunle dus decises dessu sociedude, ugindo com comromisso junlo uos seus co-ciduduos, uru que lodos cheguem uo objelivo muior do homem que e ser feliz. essu buscu, u Psicoedugogiu comreende que uenus enconlrur solues uru os roblemus du urendizugem nuo e muis seu nico objelivo. Llu hoje se reocuu lumbem nu buscu de solues uru que o homem conslruu umu sociedude muis juslu, onde cudu ciduduo se consliluu num uren- denle inconcluso, inserido numu reulidude que mudu conslunlemenle e ruidumenle. Todos somos uo mesmo lemo urendenles e ensinunles. essu dinmicu conslrumos sig- nificudos uru u vidu. Ouundo educumos ulguem, ubrimos cuminho uru que esle ulguem conslruu suu cuucidude de semre eslur urendendo. Como umu ureu de conhecimenlo, elu buscu no subslrulo eislemologico o cuminho uru u formuuo do sujeilo urendenle e ensinunle. Como esludu us relues que se duo quundo se eslu udquirindo o conhecimenlo, u Psicoe- dugogiu esludu, lumbem, o vnculo com u uren- dizugem de cudu sujeilo singulur, us significues que lrunsversulizum o urender, objelivundo dur umu conlribuiuo uru que u rulicu educulivu sociul esleju em conslunle reformuluuo, uo mesmo lemo em que ressignificu uliludes essouis nu suu subjelividude. A Psicoedugogiu buscu, hoje, moslrur que, no rocesso de urendizugem humunu, nuo se deve esquecer du singuluridude de cudu ser humuno, comreendendo que, uo mesmo lemo em que e singulur, ossui umu diversidude. Recordemos o que nos diz !orin 2 . E o uniJoJo humono quo ltoz om si os ptincpios Jo suos mlliplos JivotsiJoJos. ComptoonJot o humono comptoonJot suo uniJoJo no JivotsiJoJo, suo JivotsiJoJo no uniJoJo. E ptociso concobot o uniJoJo Jo mlliplo, o mullipliciJoJo Jo uno 2 ." Puru !orin 2 , u unidude e u diversidude do ser humuno suo comreendidus nu rulicu educu- livu. Buscumos nesle uulor o mesmo ensinumenlo e o ulicumos com erlinnciu nu rulicu sicoe- dugogicu. Se u Psicoedugogiu buscuvu so nos recursos lecnicos u conlribuiuo uru melhorur o erfil duquele que eslu urendendo, ugoru, elu se ulilizu de umu ubordugem dinmicu uru inlervir nos conflilos que ermeium o rocesso de urendizugem. Assim, com umu inlervenuo dinmicu, lrunsdiscilinur, u Psicoedugogiu lem condies de fuzer umu unulise dus relues que se duo quundo o sujeilo enlru em conlulo com o conhecimenlo e com o suber, or ocusiuo de suu urendizugem. Como u Psicoedugogiu se roe u lrubulhur u subjelividude, elu vui ulem do mbilo du escolu e du clnicu. o rimeiro, elu du condies uru que os rofessores se osicionem diferen- GPIZ GS Pcv. Psicocougogiu 200, 23(70). 77-S0 & ciudumenle, de formu livre e criulivu, odendo ussim se reseilurem e reseilurem seus ulunos, ressignificurem suus modulidudes de uren- dizugem e eslenderem eslus oslurus uru ulem do esuo escolur. o segundo, uo conslruir esu- os de uuloriu de ensumenlo, u Psicoedugogiu uluu nu fumliu, lrunsferindo eslu uluuuo uru oulros cunuis, ois como nos diz !ernundez S . Tol objolo poJot sot ltobolhoJo noo oponos o nom ptincipolmonlo no consulltio: no soio Jo Iomlio, nos moios Jo comunicooo, nos oscolos, nos univotsiJoJos, nos hospilois, no cinomo, no otlo, nos tolooos Jo omizoJo, nos tolooos Itolotnos, nos tolooos Jo mulhot o motiJo, nos Jo lotopoulo o pocionlo. Em loJos o om coJo um Jos ospoos cobo umo loiluto psicopoJoico 3 ." A Psicoedugogiu, enluo, como ureu de conhecimenlo que cuminhu em buscu du verdude, lumbem se conslilui numu ureu inconclusu. Llu nuo se esgolu nessu buscu. Du mesmu formu que buscu conslruir no sujeilo u cuucidude de ser semre urendenle, elu lumbem se osicionu como elernu conslruloru do conhecimenlo, nu condiuo de urendenle, e como reroduloru de conhecimenlo, nu condiuo de ensinunle. Llu e, ois, umu ureu de conhecimenlo que ermile uo ser humuno ser uulor de seu ensumenlo, dundo u oorlunidude de viujur, cuminhur, ermilindo lumbem umu inleruuo enlre o velho e o novo, enlre o lrudicionul e o moderno, enlre o ideul e o reul, enlre o musculino e o feminino, enlre o subje- livo e o objelivo, dundo u esle sujeilo umu verdu- deiru urendizugem significulivu. L ussim, ois que nos diz !ernundez 4 quonJo so obto o oscu- loJo sinulotiJoJo Jo ponsot, o ltobolho psico- poJoico Ioscinonlo." L comlelu "u 'fubricu' dos ensumenlos nuo se siluu nem denlro nem foru du essou, loculizu-se 'enlre' 4 ." REFERMCIAS 1. Severino AJ. A Psicoedugogiu e o esuo lrunsdiscilinur. !n. offs A, !ubrcio CS, Bueno VC, eds. A sicoedugogiu em direuo uo esuo lrunsdiscilinur. Suo Puulo.!rnlis,2000. SUMMARY The wuy for lhe lrunsdiscilinurily !n lhis urlicle review, il is shown lhe wuy lhe sychoedugogy grew ils hislory. This ureu sludies lhe leurning of lhe humun being und ils relulion wilh ullied ureus in order lo follow u clinicul uliculion which could solve leurning roblems. !l could be observed lhul severul lheorelicul urouches lried lo underslund lhe wuy lhe leurning wus develoed, ullhough, in muny cuses, some wus overluing in oosile munners, euch one wilh ils own bius. !f for one hund, il wus somelimes conlrudiclory, olher limes, lhe sychoedugogy found u vuriely of munners lo ucl. !l wus in lhe inlerdiscilinury wuy of solve leurning roblems, which lhe sychoedugogy lry lo know lhe wuy lhe humun being should be lreuled us u whole, in ils singulurily, wilhin u cullurul lurulily. The sychoedugogy goes beyond whul is suid und lry lo underslund whul is nol exlicil. KEY WORDS: !ullidiscilinurily. !nlerdiscilinurily. Trunsdisci- linurily. Leurning. Singulurily. Plurulily. 2. !orin L. Os sele suberes necessurios educuuo do fuluro. Brusliu.Corlez,2000. .. S. !ernundez A. O suber em jogo. Porlo Alegre.Arles !edicus,2001. .87. 4. !ernundez A. Os idiomus do urendenle. Porlo Alegre.Arles !edicus,2001. .21. Atlio tocobiJo: 01/10/2005 AptovoJo: 30/11/2005 Ttobolho JosonvolviJo no CEPA| Conlto PsicopoJoico Jo AliviJoJos |nlotoJos, RociIo, PE.