Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
Turismo Cultural Naya
Turismo Cultural Naya
Resumen:
Presento en este texto un acercamiento antropolgico a diferentes perspectivas
tericas del turismo cultural, pero al mismo tiempo intento reflexionar sobre el
papel social y las lneas de orientacin tica que el turismo cultural debe seguir
en los das de hoy.
Resumo:
Apresento neste texto uma aproximao antropolgica a diferentes abordagens
tericas do turismo cultural, mas ao mesmo tempo pretendo reflectir sob o
papel social e as linhas ticas orientadoras que o turismo cultural est
chamado a ter nos dias de hoje.
Abstract:
In this paper I write about the diferents theoretical perspectives of cultural
tourism. At the same time, I try to explain the social role and the ethics of
cultural tourism nowadays.
A meados do sculo XIX nasceu uma indstria turstica que inclui agncias de
viagens, guias, hotis, itinerrios, etc. Trs figuras foram chave neste processo:
1. O editor britnico John Murray (1808-1892).
2. O editor alemo Karl Beadeker (1801-1859), o qual realizou viagens de
incgnito para se certificar dos contedos dos seus guias, de capa
vermelha e texto uniforme. O prprio kaiser Guillerme II, todas as tardes,
olhava atravs da janela do seu palcio o render da guarda, pois assim
o assinalava o guia de Beadeker e, logo, muita gente o esperava.
3. O agente de viagens britnico Thomas Cook (1808-1892), comeou
por organizar excurses em comboio para os trabalhadores ingleses. Em
1865 transportava a Itlia a religiosos, mdicos, banqueiros,
engenheiros e comerciantes. Ao mesmo tempo, a empresa de Cook foi
um agente militar e administrativo no Egipto.
da cultura por todos, seno, como muitas vezes acontece (Greenwood, 1992),
s a converso da mesma em ritual espectacular, passivo, ficcional e
superficial.
Se certo que a cultura se tem convertido em recurso, produto,
experincia e mais valia,
turismo cultural uma forma de turismo que tem por objecto central o
conhecimento de monumentos, stios histricos e artsticos ou qualquer
elemento do patrimnio cultural. Exerce um efeito positivo sobre estes porque
contribui para a sua conservao, mas tambm corremos riscos de provocar
efeitos negativos que devem ser evitados por meio da educao e de medidas
polticas concretas.
O antroplogo Manuel Delgado Ruz (2000: 37), segundo um ponto de
vista crtico com a fico do turismo, disse do turismo cultural:
definio que Tighe (1986: 2) deu de turismo cultural resume alguns destes
elementos a considerar:
The term cultural toruism encompasses historical sites, arts and craft fairs and
festivals, museums of all kinds, the performing arts and the visual arts and other
heritage sites which tourists visit in pursuit of cultural experiences
cultural
(stios
histricos,
paisagens,
arquitecturas,
bens
1) Patrimnio cultural:
-Stios
histricos
-Stios arqueolgicos.
naturais
(ex.:
artistas
ou
intelectuais
(ex.:
Salzburgo de Mozart).
3) Artes:
Sob este assunto, o que Greg Richards (1996: 3-17) nos diz que na Europa
est a acontecer no s um aumento da procura de turismo cultural, seno
tambm um aumento na produo de bens culturais, patrimoniais e artsticos.
Esta produo utilizada com fins de rentabilidade econmica, mas tambm
poltica, social e cultural.
Desde uma perspectiva crtica ao turismo cultural convencional, o
antroplogo espanhol Agustn Santana (1998: 37) afirma que nele no h um
interesse pelo nativo real, pois o que predomina a impessoalidade, a
segregao e o simples intercmbio econmico. Esta reflexo uma chamada
de ateno que tenta evitar converter os produtos do turismo cultural em
simples mercadorias, e sim em mediadores de uma experincia e vivncia de
aprendizagem intercultural.
4. CARACTERSTICAS DA PROCURA
De acordo com alguns autores, as caractersticas scio - econmicas do turista
cultural so as seguintes (Bodo: 1995; Prentice: 1993):
Jovens
que
procuram
experincias
culturais
intensas
pouco
estereotipadas.
De tudo isto, desprende-se que o turismo no pode ser reduzido a uma simples
actividade comercial regida pelos critrios de mercado; as polticas nacionais
de
turismo
devem
ser
concebidas
por
equipas
interdisciplinares
de
Agradecimentos:
Muito agradeo ao meu colega e amigo o Professor Paulo Mendes os seus
comentrios e reviso feita a este texto. Tambm agradeo os comentrios e
Bibliografia:
-BAUMAN, Z. (1999, or. 1998): Turistas y vagabundos, em La Globalizacin.
Consecuencias humanas. Buenos Aires: FCE, pp. 103-133.
-BODO, C. (1995): Nuevas Polticas para un turismo cultural sostenible, em
Actas das Jornadas Europeias da Cultura, Lazer e Turimo (Guadalupe,
Cceres, 1995).
-BONIFACE, P. (1995): Managing Quality Cultural Tourism. London: Routledge.
-CLIFFORD, J. (1999): Itinerarios transculturales. Barcelona: Gedisa.
-DELGADO RUZ, M. (2000): Trivialidad y trascendencia. Usos sociales y
polticos del turismo cultural, em HERRERO PRIETO, L. C. (coord.) (2000):
Turismo cultural: El patrimonio histrico como fuente de riqueza. Valladolid:
Fundacin del Patrimonio Histrico de Castilla y Len.
-GREENWOOD, D. J. (1992, or. 1989): La cultura al peso: perspectiva
antropolgica del turismo en tanto proceso de mercantilizacin cultural, em
Smith, V. L. (coord.): Anfitriones e invitados. Madrid: Endymion, pp. 257-279.
-GRUNFELD, J. F. (1999): Tourisme Culturel. Pars: Association Franaise
dAction Artistique- Ministre des Affaires trangres.
-GUTTMAN, C. (1999): Cara a unha tica do turismo, em O Correo da
Unesco, n. de Agosto/Setembro de 1999, p. 56.
-ICOMOS (ed.) (1976): Carta Internacional sobre Turismo Cultural. Pars:
ICOMOS.
(*)
Autor:
Xerardo Pereiro Prez
Universidade de Trs-os-Montes e Alto Douro (UTAD)
Plo de Miranda do Douro
Departamento de Antropologia Aplicada
Rua D. Dinis s/n
5210-217-Miranda do Douro- Portugal
Telefone: 351-273-438140
Fax: 351-273-438159
Correio electrnico: xerardo@miranda.utad.pt mirantropos@hotmail.com