Glava 1

VEKTORSKI PROSTORI
Neka je (V, +) Abelova grupa. Kazemo da je V vektorski prostor nad
poljem (R, +, ) ako je definisano preslikavanje skupa R V u skup V sa
sledecim osobinama:
(i)
(x + y) = x + y,
(ii) ( + )x = x + x,
(iii) (x) = ()x,
(iv) 1x = x,
gde je x, y V , a , R. Pri tome je sa x oznacena slika elementa
(, x) R V . Elementi skupa V nazivaju se vektori, a elementi skupa R
skalari1 .
Neka su x1 , x2 , . . . , xn vektori iz vektorskog prostora V . Ako postoje
skalari 1 , 2 , . . . , n , koji nisu svi jednaki nuli, takvi da vazi
1 x1 + 2 x2 + + n xn = 0,
kazemo da su x1 , x2 , . . . , xn linearno zavisni vektori. Ako vektori x1 , x2 , . . . ,
xn nisu linearno zavisni, onda kazemo da su oni linearno nezavisni. Maksimalan broj linearno nezavisnih vektora vektorskog prostora V nad R naziva
se dimenzija tog prostora. Neka je V vektorski prostor nad R cija je dimenzija n. Bilo koji skup od n linearno nezavisnih vektora iz V je baza prostora
V . Neka su x1 , x2 , . . . , xn vektori prostora V nad poljem R i 1 , 2 , . . . , n
skalari iz polja R. Tada izraz
1 x1 + 2 x2 + + n xn
1

Dve operacije oznacene su sa + i dve sa , ali se iz konteksta uvek moze zakljuciti o

kojim operacijama je rec.

GLAVA 1. VEKTORSKI PROSTORI

zovemo linearna kombinacija vektora x1 , x2 , . . . , xn V . Svaki vektor se

moze jednoznacno prikazati kao linearna kombinacija elemenata baze.

Geometrijska interpretacija vektorskog prostora

Orijentisana duz u prostoru, tj. duz kod koje razlikujemo pocetnu i
krajnju tacku, naziva se vektor. Vektor je odreden pravcem, smerom i intezitetom. Vektor ciji je pocetak tacka A, a kraj tacka B oznacavamo sa

AB. Intezitet vektora ~a oznacavamo sa |~a|.

Vektor se precizno uvodi kao klasa usmerenih duzi u prostoru. Dve us

merene duzi AB i CD su u relaciji , AB CD ako se translacijom mogu
dovesti do poklapanja. Relacija je relacija ekvivalencije i svaka usmerena duz reprezentuje klasu kojoj pripada i te klase su vektori. Operacije,
navedene u nastavku, definisane su preko predstavnika klasa.
Kazemo da su dva vektora jednaki ako imaju isti pravac, smer i intezitet.
Vektor, ciji je intezitet jednak nuli, zove se nula-vektor i oznacava se sa ~0.
Vektor, ciji je intezitet jednak jedinici, zove se jedinicni vektor (ort). Za
vektore koji imaju isti pravac kazemo da su kolinearni. Vektore paralelne
jednoj ravni nazivamo komplanarnim. Kazemo da su vektori ~a i ~b suprotni
ako imaju isti pravac, isti intezitet i suprotni smer. Ako se kraj vektora ~a
poklapa sa pocetkom vektora ~b, kazemo da su vektori ~a i ~b nadovezani.
Zbir ~a + ~b nadovezanih vektora ~a i ~b je vektor ciji se pocetak poklapa
sa pocetkom prvog a kraj sa krajem drugog nadovezanog vektora. Razlika
vektora ~a ~b je isto sto i zbir vektora ~a i vektora suprotnog vektoru ~b.
Neka su ~a, ~b, ~c proizvoljni vektori, ~0 nula-vektor i ~a suprotan vektor
vektora ~a. Tada imamo:
(1)
(2)
(3)
(4)

~a + ~b = ~b + ~a
~a + (~b + ~c) = (~a + ~b) + ~c
~a + ~0 = ~a
~a + (~a) = ~0.

Proizvod skalara i vektora ~a, u oznaci ~a, je vektor koji ima isti pravac
kao vektor ~a, smer mu je smer vektora ~a za > 0, odnosno vektora ~a za
< 0 i intezitet jednak proizvodu apsolutne vrednosti skalara i inteziteta
vektora ~a.
Neka su ~a i ~b proizvoljni vektori i i proizvoljni skalari. Tada imamo:

(1)
(2)
(3)
(4)

(~a + ~b) = ~a + ~b
( + )~a = ~a + ~a
(~a) = ()~a
1~a = ~a.

Vektori ~a1 , ~a2 , . . . , ~an su linearno zavisni ako postoje skalari 1 , 2 , . . . , n

koji nisu svi jednaki nuli, takvi da je
1~a1 + 2~a2 + + n~an = ~0.
Ako takvi skalari ne postoje, tj. prethodna jednakost povlaci 1 = 2 =
= n = 0, kazemo da su vektori a1 , a2 , . . . , an linearno nezavisni. Dva
vektora su linearno zavisni akko su kolinearni. Tri vektora su linearno zavisni

akko su komplanarni. Cetiri

vektora su uvek linearno zavisni.
Skalarni proizvod vektora ~a i ~b je skalar
~a ~b = |~a| |~b| cos 6< (~a, ~b).
Neka su ~a, ~b i ~c proizvoljni vektori i skalar. Tada imamo:
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)

~a ~a = |~a|2 0, |~a| = ~a ~a
~a ~b = ~b ~a
~a (~b + ~c) = ~a ~b + ~a ~c
(~a ~b) = (~a) ~b = ~a (~b)
~a ~b = 0 (~a = 0 ~b = ~0 ~a ~b)

Ako nekomplanarni vektori ~a, ~b i ~c imaju zajednicku pocetnu tacku,

kazemo da obrazuju sistem vektora. U ravni, koju obrazuju vektori ~a i ~b,
izvrsimo rotaciju vektora ~a oko pocetne tacke, za najmanji ugao, tako da mu
se pravac i smer poklope sa pravcem i smerom vektora ~b. Ako, posmatrano
sa vrha vektora ~c, je rotacija izvrsena u smeru suprotnom kretanju kazaljke
na casovniku, onda kazemo da vektori ~a, ~b i ~c obrazuju desni sistem vektora.
U suprotnom kazemo da vektori ~a, ~b i ~c obrazuju levi sistem vektora.
Vektorski proizvod vektora ~a i ~b u oznaci ~a ~b je vektor ~c, ciji je pravac
normalan na pravce vektora ~a i ~b, smer mu je takav da vektori ~a, ~b i ~c obrazuju
desni sistem vektora i inteziteta
|~a ~b| = |~a| |~b| sin 6< (~a, ~b).

GLAVA 1. VEKTORSKI PROSTORI

Ako su ~a i ~b vektori sa zajednickom pocetnom tackom, onda oni odreduju jedan paralelogram i jedan trougao. Povrsina paralelograma jednaka je
1
|~a ~b|, a trougla |~a ~b|.
2
Neka su ~a, ~b i ~c proizvoljni vektori i skalar. Tada imamo:
(1)
(2)
(3)
(4)
(5)

~a ~a = ~0
~a ~b = (~b ~a)
~a (~b + ~c) = (~a ~b) + (~a ~c)
(~a ~b) = (~a) ~b = ~a (~b)
~a ~b = ~0 (~a = 0 ~b = ~0 ~ak~b)

Mesoviti proizvod vektora ~a, ~b i ~c je skalar (~a ~b) ~c.

Zapremina paralelepipeda odredenog vektorima ~a, ~b i ~c jednaka je |(~a ~b) ~c|.
Za proizvoljne vektore ~a, ~b i ~c vazi:
1. (~a ~b) ~c = 0 vektori ~a, ~b i ~c su komplanarni.
2. (~a ~b)~c = (~c ~a)~b = (~b~c)~a = (~b~a)~c = (~a ~c)~b = (~c ~b)~a

Vektori u koordinatnom sistemu

Uredena trojka medusobno normalnih jedinicnih vektora ~i, ~j i ~k zove se
baza pravouglog koordinatnog sistema u prostoru. Svaki vektor ~a moze se
na jedinstven nacin prikazati u obliku
~a = x~i + y~j + z~k.
Brojevi x, y, z se zovu koordinate vektora ~a. Krace pisemo ~a = (x, y, z).
Neka su ~a = (x1 , y1 , z1 ), ~b = (x2 , y2 , z2 ) i ~c = (x3 , y3 , z3 ) proizvoljni
vektori i skalar. Tada imamo:
q

1. |~a| =

x21 + y12 + z12

2. ~a = (x1 , y1 , z1 )
3. ~a = ~b (x1 = x2 y1 = y2 z1 = z2 )
4. ~a + ~b = (x1 + x2 , y1 + y2 , z1 + z2 )
5. ~a ~b = (x1 x2 , y1 y2 , z1 z2 )

5
6. ~a ~b = x1 x2 + y1 y2 + z1 z2

~
7. ~a b =

~i ~j ~k

x1 y1 z1

x2 y2 z2

x
1

8. (~a ~b) ~c = x2

x3

9.

y1 z1

y2 z2

y3 z3

~a ~b = x1 x2 + y1 y2 + z1 z2 = 0

x1
y1
z1
10. ~ak~b =
=
=
x2
y2
z2
11. Ako su vektori ~a, ~b i ~c komplanarni, onda je

x
1

x2

x3

y1 z1

y2 z2 = 0.

y3 z3

Ako su A(x1 , y1 , z1 ) i B(x2 , y2 , z2 ) tacke u pravouglom Dekartovom koordinatnom sistemu, onda je

AB = (x2 x1 , y2 y1 , z2 z1 ).

1.1

GLAVA 1. VEKTORSKI PROSTORI

Zadaci

Neka su A1 , B1 , i C1 redom sredista stranica BC, CA i AB i T

teziste teougla ABC . Dokazati da je (1 - 3):
Zadatak 1

~
AA1 + BB1 + CC1 = 0

Zadatak 2

~
AT + BT + CT = 0

Zadatak 3

1
OT = (OA + OB + OC), gde je O proizvoljna tacka .
3

Zadatak 4 Ako su M i N sredista stranica AB i DC cetvorougla

ABCD , dokazati da je
1
M N = (AD + BC).
2
Zadatak 5
da je

Neka je C srediste duzi AB i O proizvoljna tacka. Dokazati

1
OC = (OA + OB).
2

Zadatak 6 Data je cetvorostrana piramida cija je osnova paralelogram

ABCD i vrh S . Ako je O presek dijagonala osnove, dokazati da je

SA + SB + SC + SD = 4SO.
Zadatak 7 Ako su vektori m
~ i ~n linearno nezavisni, dokazati da su
~
vektori ~a = 3m
~ + 2~n i b = 6m
~ + 4~n linearno zavisni.
Zadatak 8 Pokazati da su vektori
linearno zavisni, ako su vektori p~ i
vektor ~c po pravcima vektora ~a i

~a = 3~
p 2~q , ~b = 2~
p +~q i ~c = 7~
p 4~q
~q linearno nezavisni, a zatim razloziti
~b

Zadatak 9 Razloziti vektor ~l = 7~a + ~b + 5~c po pravcima vektora m

~ =
~
~
~
~a + b + ~c i ~n = 2~a b + ~c , gde vektori ~a, b, ~c nisu komplanarni.
Zadatak 10 Ispitati linearnu zavisnost vektora m
~ = ~a + ~b + ~c , ~n =
~a ~b +~c , p~ = ~a ~c i ~q = ~b +~c , ako su vektori ~a, ~b, ~c linearno nezavisni.

1.1. ZADACI

Zadatak 11 Ako su vektori p~ , ~q , ~r linearno nezavisni, pokazati da su

vektori ~a = 5~
p + ~q + 9~r , ~b = p~ + ~q + ~r i ~c = p~ ~q + 3~r linearno zavisni, a
zatim razloziti vektor ~a po pravcima vektora ~b i ~c .
Zadatak 12 Izracunati skalarni proizvod vektora ~a = 2m+~
~ n i ~b = m~
~ n

, ako je |m|
~ = 4, |~n| = 1 i 6< (m,
~ ~n) = 120 .
Zadatak 13 Pokazati da je vektor ~a = m
~ + 2~n normalan na vektor
~b = 3m
~ ~n , ako je |m|
~ = 1, |~n| = 2 i <
6 (m,
~ ~n) = 60 .
Zadatak 14 Izracunati duzine dijagonala paralelograma obrazovanog pomocu vektora ~a = 4m
~ ~n i ~b = m
~ + 2~n , gde su m
~ i ~n jedinicni vektori
koji zahvataju ugao od 60 .
Zadatak 15 Izracunati ugao izmedju vektora ~a = m
~ + 2~n i ~b = m
~ + ~n,

ako je |m|
~ = |~n| = 2 i 6< (m,
~ ~n) = 120 .
Zadatak 16 Izracunati |(m
~ + ~n) (m
~ + 5~n)| ako je |m|
~ = 4, |~n| = 2 i
6< (m,
~ ~n) = 30 .
Zadatak 17 Izracunati povrsinu trougla obrazovanog pomocu vektora ~a =
2~r + ~s i ~b = ~r + 3~s , ako je |~r| = 1, |~s| = 4 i 6< (~r, ~s) = 90 .
Zadatak 18 Izracunati (~a ~b) ~c , ako je ~c = ~a ~b, |~a| = 4, |~b| = 2 i
6< (~a, ~b) = 30 .
Zadatak 19 Dati su vektori ~a = 4~i + 2~j 4~k i ~b = 6~j 8~k . Izracunati:
|~a|, |~b| i |~a ~b|.
Zadatak 20

Odrediti rastojanje izmedju tacaka A(2, 1, 5) i B(6, 5, 3) .

Zadatak 21
je 3.

Na osi Oz odrediti tacku cije rastojanje od tacke M (2, 2, 4)

Zadatak 22 Odrediti tacku M koja je jednako udaljena od tacaka A(1, 2, 3), B(3, 0, 1), C(4, 2, 0)
i D(1, 0, 1) .

Zadatak 23 Odrediti temena B i C i vektor CA trougla ABC , ako

je A(2, 5, 3), AB = 4~i + ~j + 2~k i BC = 3~i 2~j + 5~k.

Zadatak 24 Odrediti teme D i duzine dijagonala AC i BD paralelograma ABCD , ako je A(3, 2, 0) , B(3, 3, 1) , C(5, 0, 2).

GLAVA 1. VEKTORSKI PROSTORI

Zadatak 25 Odrediti duzine dijagonala paralelograma obrazovanog od vektora ~a = 3~i + 3~j + 3~k i ~b = 3~i ~k .
Zadatak 26 Odrediti temena B, C, D i presek T dijagonala paralelo

grama ABCD ako je A(2, 1, 5), AB = ~i + 3~j + ~k i AD = ~i 5~j + 3~k .

Zadatak 27
B(6, 1, 4).

Odrediti srediste M duzi ciji su krajevi tacke A(2, 1, 0) i

Zadatak 28 Date su tacke A(2, 6, 2) i B(3, 2, 1) . Odrediti tacku C

tako da tacka B bude srediste duzi AC .
Zadatak 29 Date su tacke A(1, 2, 3) i B(1, 6, 13) . Odrediti tacku
M koja duz AB deli u razmeri AM : M B = 3 : 5 .
Zadatak 30 Date su temena trougla: A(6, 3, 1), B(4, 3, 1), C(3, 4, 1).
Dokazati da je trougao pravougli.
Zadatak 31 Odrediti teziste T trougla cija su temena tacke A(2, 2, 0),
B(2, 4, 5), i C(3, 3, 1) .
Zadatak 32
(6, 3, 9).

Ispitati linearnu zavisnost vektora ~a = 2~i ~j + 3~k i ~b =

Zadatak 33 Pokazati da su vektori ~a = (2, 1, 3), ~b = (1, 1, 1) i ~c =

(7, 5, 9) komplanarni, a zatim razloziti vektor ~c po pravcima vektora ~a i ~b.
Zadatak 34
Ispitati linearnu zavisnost vektora ~a = 3~i + 2~k , ~b =
2~i + ~j 4~k i ~c = 11~i 2~j 2~k .
Zadatak 35
~i + ~j + ~k .

Izracunati skalarni proizvod vektora ~a = 2~i 3~k i ~b =

Zadatak 36

Ispitati ugao izmedju vektora ~a = ~i~j+4~k i ~b = (1, 2, 2).

Zadatak 37 Data su temena trougla A(0, 1, 5), B(3, 1, 1) i

C(4, 1, 2) . Izracunati ugao .
Zadatak 38 Data su temena cetvorougla A(3, 0, 4), B(3, 6, 2), C(2, 3, 3)
i D(3, 3, 5) . Pokazati da su dijagonale ovog cetvorougla normalne.

1.1. ZADACI

Zadatak 39 Odrediti x tako da vektor ~a = (x, 2, 1) bude normalan na

vektor ~b = (1, 2, 7).
Zadatak 40 Odrediti x i y tako da vektor ~a = x~i + y~j + ~k bude normalan
na vektore ~b = 2~i + 3~j 12~k i ~c = ~i ~j ~k.
Zadatak 41 Dati su su vektori ~a = (, 1, + 1), ~b = (1, 0, 3) i ~c =
(1, 5, 8) . Odrediti tako da vektor ~a zahvata jednake uglove sa vektorima
~b i ~c.
Zadatak 42
~i + ~j + 2~k .

Odrediti vektorski proizvod vektora ~a = 2~i + 3~j ~k i ~b =

Zadatak 43 Odrediti m i n tako da vektori ~a = (2, 3, m + 1) i ~b =

(n, 6, 2) budu kolinearni.
Zadatak 44 Izracunati povrsinu paralelograma ABCD ako je A(6, 2, 3),
B(0, 1, 5) i C(3, 4, 3).
Zadatak 45
i C(3, 0, 5).

Izracunati povrsinu trougla cija su temena A(1, 2, 1), B(4, 3, 3)

Zadatak 46
Izracunati mesoviti proizvod vektora
(1, 1, 2), i ~c = (0, 1, 3).

~a = (1, 0, 4), ~b =

Zadatak 47 Odrediti x tako da vektori ~a = (1, x 1, 1), ~b = (3, 1, 2),

i ~c = (4, 4, x 1) budu komplanarni .
Zadatak 48 Odrediti x tako da tacke A(x, 0, 1), B(1, 1, 1), C(2, 2, 2) i
D(6, 3, 0) pripadaju istoj ravni.
Zadatak 49 Izracunati zapreminu paralelepipeda obrazovanog od vektora
p~ = (4, 5, 3), ~q = (1, 2, 1), i ~r = (1, 1, 1) .
Zadatak 50
Izracunati zapreminu i visinu trostrane piramide cija su
temena osnove A(2, 2, 3), B(2, 2, 2), C(6, 1, 1) i vrh S(2, 3, 2) .
Zadatak 51 Neka je ~a = (2, 1, 2), ~b = (t, t 2, 2), ~c = (1, 2, 3) i
d~ = (1, 2, 4) . Odrediti t tako da vektor ~a lezi u ravni vektora ~b i d~ i
za tako nadjeno t odrediti 6< (~b, ~c) .
Zadatak 52 Data su temena trougla A(5, 6, 2), B(1, 3, 1) i
C(1, 1, 2) . Izracunati duzinu visine iz temena A .

10

GLAVA 1. VEKTORSKI PROSTORI

1.2

Re
senja

Re
senje 1




AA1 + BB1 + CC1 = (AB + BA1 ) + (BC + CB1 ) + (CA + AC1 )
1
1
1
= (AB + BC) + (BC + CA) + (CA + AB)
2
2
2
3
=
(AB + BC + CA)
2
= ~0
2 2
2
Posto je AT = AA1 , BT = BB1 i CT = CC1 , to je (na
3
3
3
2
osnovu zadatka 1): AT + BT + CT = (AA1 + BB1 + CC1 ) = ~0.
3

Re
senje 2

Re
senje 3 Posto je OT = OA + AT , OT = OB + BT , OT = OC + CT ,

to je 3OT = OA + OB + OC + AT + BT + CT , odakle se, na osnovu zadatka
1
2, dobija: OT = (OA + OB + OC).
3

Iz cetvorougla AM N D je M N = M A + AD + DN , a iz

cetvorougla M BCN je M N = M B + BC + CN . Iz navedenih jednakosti

dobijamo da je 2M N = AD + BC, jer su zbirovi suprotnih vektora DN i

CN , odnosno M A i M B jednaki ~0.

Re
senje 4

Re
senje 5
Iz trougla OCA je OC = OA + AC, a iz trougla OCB je

1
OC = OB + BC. Iz navedenih jednakosti je OC = (OA + OB), jer je zbir
2

~
suprotnih vektora AC i BC jednak 0.

Re
senje 6
Posto je SO = SA + AO, SO = SB + BO, SO = SC+
~ ~
CO, SO = SD + DO, AO + CO = 0, BO + DO = 0, to je

4SO = SA + SB + SC + SD.


1.2. RESENJA

11

Re
senje 7 ~b = 6m
~ + 4~n = 2 (3m
~ + 2~n) = 2~a.
Re
senje 8
~a + ~b + ~c = ~0
(3~
p 2~q) + (2~
p + ~q) + (7~
p 4~q) = ~0
(3 2 + 7)~
p + (2 + 4)~q = ~0
3 2 + 7 = 0, 2 + 4 = 0
Resenje ovog sistema je (, , ) = (t, 2t, t), t R.
Za t = 1 je (, , ) = (1, 2, 1), pa je ~a + 2~b + ~c = ~0, odnosno ~c = ~a 2~b.
Re
senje 9 ~l = 3m
~ + 2~n
Re
senje 10 3m
~ ~n 2~
p 4~q = ~0
Re
senje 11 ~a = 3~b + 2~c
Re
senje 12
~a ~b = (2m
~ + ~n) (m
~ ~n) = 2m
~ m
~ 2m
~ ~n + ~n m
~ ~n ~n
= 2m
~ m
~ m
~ ~n ~n ~n
= 2|m|
~ 2 |m||~
~ n| cos 120 |~n|2
1
= 2 42 4 1( ) 12 = 33
2
Re
senje 13
~a ~b = (m
~ + 2~n) (3m
~ ~n) = 3m
~ m
~ m
~ ~n + 6~n m
~ 2~n ~n
= 3m
~ m
~ + 5m
~ ~n 2~n ~n
= 3|m|
~ 2 + 5|m||~
~ n| cos 60 2|~n|2
1
= 3 12 + 5 1 2 2 22 = 0
2

12

GLAVA 1. VEKTORSKI PROSTORI

Posto je ~a ~b , to je vektor ~a normalan na vektor ~b.

Re
senje 14
d~1 = ~a + ~b = (4m
~ ~n) + (m
~ + 2~n) = 5m
~ + ~n
d~2 = ~a ~b = (4m
~ ~n) (m
~ + 2~n) = 3m
~ 3~n
d1

= |d~1 | =

d2 = |d~2 | =

d~1 d~1 =

d~2 d~2 =

(5m
~ + ~n) (5m
~ + ~n) =

31

(3m
~ 3~n) (3m
~ 3~n) = 3

Re
senje 15 Ako je ugao izmedju vektora ~a i ~b , onda je
~a ~b
~a ~b
p
=
|~a| |~b|
~a ~a ~b ~b
(m
~ + 2~n)(m
~ + ~n)
1
p
p
= ,
2
(m
~ + 2~n)(m
~ + 2~n) (m
~ + ~n)(m
~ + ~n)

cos =
=
pa je = 60 .
Re
senje 16

|(m
~ + ~n) (m
~ + 5~n)| = |m
~ m
~ + 5m
~ ~n + ~n m
~ + 5~n ~n|
~
~
= |0 + 5m
~ ~n m
~ ~n + 0|
= |4m
~ ~n|
= 4|m||~
~ n| sin 30
1
= 4 4 2 = 16
2
Re
senje 17

10

Re
senje 18
(~a ~b) ~c = (~a ~b) (~a ~b)
= |~a ~b|2 = (|~a||~b| sin 30 )2

42

1 2
= 16
2


1.2. RESENJA

Re
senje 19 |~a| = 6, |~b| = 10, |~a ~b| = 4 3.

Re
senje 20 AB = |AB| = 6
Re
senje 21 A1 (0, 0, 3), A2 (0, 0, 5)
Re
senje 22 M (1, 2, 0)

Re
senje 23 B(6, 4, 5), C(9, 6, 10), CA = 7~i + ~j 7~k

Re
senje 24 D(1, 1, 1), 6 2, 4 2
Re
senje 25 d1 = 7, d2 = 5
Re
senje 26 B(3, 2, 6), C(4, 3, 9), D(3, 6, 8), T (3, 2, 7)
Re
senje 27 M (4, 0, 2)
Re
senje 28 C(4, 2, 4)
Re
senje 29 M (1, 1, 3)

Re
senje 30 AB = 45 , AC = 3 , BC = 42 , AB 2 = AC 2 + BC 2
Re
senje 31 T (1, 3, 2)
Re
senje 32 ~b = 3~a
Re
senje 33 ~c = 2~a + 3~b
Re
senje 34 5~a + 2~b + ~c = ~0
Re
senje 35 ~a ~b = 1
Re
senje 36 6< (~a, ~b) = 45
Re
senje 37 = 45

Re
senje 38 AC = (5, 3, 1), BD = (6, 9, 3), AC BD = 0

13

14

GLAVA 1. VEKTORSKI PROSTORI

Re
senje 39 x = 3
Re
senje 40 x = 3, y = 2
Re
senje 41

~a ~b
~a ~c
4
=
, =
|~a| |~c|
3
|~a| |~b|

Re
senje 42

~a ~b = 7~i 5~j ~k

Re
senje 43

m = 2, n = 4

Re
senje 44
Re
senje 45

P = 49

P =4 3

Re
senje 46

(~a ~b) ~c = 9

Re
senje 47

x = 1 ili x = 4

Re
senje 48

x = 1

Re
senje 49

V = 21

3V
1
60
V = |(AB AC) AS| = 10, H =
=
1

6
321
|AB AC|
2

5
21
Re
senje 51 t = 13, 6< (~b, ~c) = arccos
98
Re
senje 50

Re
senje 52

1
25
2P

P = |BA BC| = , BC = |BC| = 5, hA =

=5
2
2
BC

Glava 2

ANALITICKA
GEOMETRIJA U RAVNI
Ta
cka
Neka su date tacke M1 (x1 , y1 ), M2 (x2 , y2 ) i M3 (x3 , y3 ). Sa S oznacimo
srediste duzi M1 M2 , a sa M tacku duzi M1 M2 takvu da je M1 M : M M2 = ,
sa T teziste trougla M1 M2 M3 i sa P povrsinu trougla M1 M2 M3 . Tada
imamo:
x + x y + y
1
2
1
2
,
(1) S
2
2
q

(2) M1 M2 =

(x2 x1 )2 + (y2 y1 )2

x1 + x2 y1 + y2
(3) M
,
1+
1+

(4) T

x + x + x y + y + y
1
2
3
1
2
3

1
(5) P =
2

x
1

x2

x3

y1 1

y2 1

y3 1
15


GLAVA 2. ANALITICKA
GEOMETRIJA U RAVNI

16

Prava
1. Opsti (implicitni) oblik jednacine prave je
Ax + By + C = 0,
gde su A, B, C koeficijenti takvi da je bar jedan od koeficijenata A i B
razlicit od nule.
2. Eksplicitni oblik jednacine prave je
y = kx + n.
Parametar k se zove koeficijent pravca prave, a parametar n je odsecak
koji prava odseca na y osi. Ako je ugao koji prava obrazuje sa x
osom, onda je k = tan . Prave, koje su paralelne sa y osom, nemaju
eksplicitni oblik.
3. Jednacina prave, koja sadrzi tacku M1 (x1 , y1 ) i sa x osom obrazuje
ugao je
y x1 = k(x x1 ),
gde je k = tan .
4. Jednacina prave, koja sadrzi tacke M1 (x1 , y1 ) i M2 (x2 , y2 ), je
y x1 =

y2 y1
(x x1 ),
x2 x1

gde je x2 x1 6= 0.
5. Segmentni oblik jednacine prave je
x y
+ = 1, a, b 6= 0,
a
b
gde su a i b odsecci koje prava odseca na koordinatnim osama.
6. Ugao izmedu pravih y = kx1 + n1 i y = kx2 + n2 se odreduje po
obrascu

k1 k2

.
tan =
1 + k1 k2
7. Uslov paralelnosti pravih y = kx1 + n1 i y = kx2 + n2 je
k1 = k2 .

17
8. Uslov normalnosti pravih y = kx1 + n1 i y = kx2 + n2 je
k1 k2 = 1.
9. Rastojanje d tacke M (x0 , y0 ) od prave Ax + By + C = 0 se odreduje
po obrascu
|Ax0 + By0 + C|

d=
.
A2 + B 2

Krug
1. Opsti oblik jednacine kruznice (u nastavku kruga) je
x2 + y 2 + Ax + By + C = 0.
2. Kanonski oblik jednacine kruga sa centrom u tacki S(p, q) i poluprecnikom
r je
(x p)2 + (y q)2 = r2 .
3. Uslov dodira prave y = kx + n i kruga (x p)2 + (y q)2 = r2 je
r2 (1 + k 2 ) = (kp q + n)2 .
4. Ako je M (x1 , y1 ) tacka kruga (x p)2 + (y q)2 = r2 , jednacina
tangente kruga u toj tacki glasi
(x1 p)(x p) + (y1 q)(y q) = r2 .

Elipsa
1. Jednacina elipse, cije su zize F1 (e, 0) i F2 (e, 0), je
b2 x2 + a2 y 2 = a2 b2 ili

x2 y 2
+ 2 = 1,
a2
b

gde je e2 = a2 b2 .
2. Parametri a i b su duzine velike, odnosno male poluose elipse.
3. Uslov dodira prave y = kx + n i elipse b2 x2 + a2 y 2 = a2 b2 je
a2 k 2 + b2 = n2 .


GLAVA 2. ANALITICKA
GEOMETRIJA U RAVNI

18

x2 y 2
4. Ako je M (x1 , y1 ) tacka elipse 2 + 2 = 1, jednacina tangente elipse
a
b
u toj tacki glasi
x1 x y1 y
+ 2 = 1.
a2
b

Hiperbola
1. Jednacina hiperbole, cije su zize F1 (e, 0) i F2 (e, 0), je
b2 x2 a2 y 2 = a2 b2 ili

x2 y 2
2 = 1,
a2
b

gde je e2 = a2 + b2 .
2. Parametri a i b su duzine realne, odnosno imaginarne poluose
hiperbole.
3. Uslov dodira prave y = kx + n i hiperbole b2 x2 a2 y 2 = a2 b2 je
a2 k 2 b2 = n2 .
x2
y2
4. Ako je M (x1 , y1 ) tacka hiperbole 2 2 = 1, jednacina tangente
a
b
hiperbole u toj tacki glasi
x1 x y1 y
2 = 1.
a2
b
5. Jednacine asimptota hiperbole su
y=

b
b
x i y= x
a
a

Parabola
p
p
1. Jednacina parabole, cija je ziza F ( , 0) i direktrisa prava x = je
2
2
2
y = 2px.
2. Uslov dodira prave y = kx + n i parabole y 2 = 2px je
p = 2kn.
3. Ako je M (x1 , y1 ) tacka parabole y 2 = 2px, jednacina tangente parabole
u toj tacki glasi
y1 y = p(x + x1 ).

Glava 3

OSNOVE ANALITICKE
GEOMETRIJE U
PROSTORU
Ta
cka
Neka su date tacke M1 (x1 , y1 , z1 ), M2 (x2 , y2 , z2 ) i M3 (x3 , y3 , z3 ). Sa S
oznacimo srediste duzi M1 M2 , a sa M tacku duzi M1 M2 takvu da je M1 M :
M M2 = , sa T teziste trougla M1 M2 M3 i sa P povrsinu trougla M1 M2 M3 .
Tada imamo:
(1) S

x + x y + y z + z
1
2
1
2
1
2

(2) M1 M2 =

(3) M

(4) T

(x2 x1 )2 + (y2 y1 )2 + (z2 z1 )2

x1 + x2 y1 + y2 z1 + z2
,
,
1+
1+
1+

x + x + x y + y + y z + z + z
1
2
3
1
2
3
1
2
3

19

20

GLAVA 3. OSNOVE ANALITICKE

GEOMETRIJE U PROSTORU
v
u

1 u y y1 z2 z1 x2 x1 z2 z1 x2 x1 y2 y1
(5) P = t 2
+
+

2 y3 y1 z3 z1 x3 x1 z3 z1 x3 x1 y3 y1

Ravan
Neka je ravan normalna na vektor ~n = (A, B, C) i sadrzi tacku
M1 (x1 , y1 , z1 ). Oznacimo sa M (x, y, z) proizvoljnu tacku ravni . Uzmimo

da je ~r1 = OM1 i ~r = OM . Tada:

1. Vektorski oblik jednacine ravni je
~n (~r ~r1 ) = 0.
2. Skalarni oblik jednacine ravni kroz tacku M1 normalne na vektor ~n je
A(x x1 ) + B(y y1 ) + C(z z1 ) = 0.
3. Opsti oblik jednacine ravni je
Ax + By + Cz + D = 0.
4. Ako su a, b i c odsecci ravni na koordinatnim osama Ox , Oy i Oz ,
jednacina ravni ima oblik
x y z
+ + = 1.
a
b
c
5. Ako ravan sadrzi tacke M1 (x1 , y1 , z1 ), M2 (x2 , y2 , z2 ) i M3 (x3 , y3 , z3 )
jednacina ravni ima oblik

xx
1

x2 x1

x3 x1

y y1 z z1
y2 y1 z2 z1
y3 y1 z3 z1

=0.

Ako je d rastojanje tacke M0 (x0 , y0 , z0 ) od ravni : Ax+By+Cz+D = 0,

onda je
|Ax0 + By0 + Cz0 + D|

d=
.
A2 + B 2 + C 2

21
Neka su date ravni 1 : A1 x + B1 y + C1 z + D1 = 0 i 2 : A2 x + B2 y +
C2 z + D2 = 0 koje imaju presecnu pravu p. Skup svih ravni koje sadrze
pravu p zove se pramen ravni i jednacina tog pramena ravni je
1 (A1 x + B1 y + C1 z + D1 ) + 2 (A2 x + B2 y + C2 z + D2 ) = 0,
gde su 1 i 2 proizvoljni realni brojevi.
Ugao izmedu ravni 1 : A1 x + B1 y + C1 z + D1 = 0 i 2 : A2 x + B2 y +
C2 z + D2 = 0 odreduje se na sledeci nacin
A1 A2 + B1 B2 + C1 C2

cos = q

A21 + B12 + C12

Ako je 1 k2 , onda je

A22 + B22 + C22

A1
B1
C1
=
=
.
A2
B2
C2

Ako je 1 2 , onda je
A1 A2 + B1 B2 + C1 C2 = 0 .

Prava
Svaka prava p u prostoru moze se predstaviti kao presek dve razlicite
ravni:
(
A1 x + B1 y + C1 z + D1 = 0
p:
A2 x + B2 y + C2 z + D2 = 0
Prethodne jednacine predstavljaju opsti oblik jednacina prave.
Neka je p prava paralelna sa vektorom ~a = (l, m, n) koja sadrzi tacku
M1 (x1 , y1 , z1 ) i neka je M (x, y, z) proizvoljna tacka prave p. Uzmimo da je

~r1 = OM1 i ~r = OM . Tada:

1. Vektorski oblik jednacine prave p je
(~r ~r1 ) ~a = ~0.
2. Kanonski oblik jednacina prave p je
x x1
y y1
z z1
=
=
.
l
m
n

22

GLAVA 3. OSNOVE ANALITICKE

GEOMETRIJE U PROSTORU
3. Parametarski oblik jednacina prave p je
(x, y, z) = (x1 + tl, y1 + tm, z1 + tn), t R.
4. Jednacine prave koja sadrzi tacke M1 (x1 , y1 , z1 ) i M2 (x2 , y2 , z2 ) imaju
sledeci oblik
x x1
y y1
z z1
=
=
.
x2 x1
y2 y1
z2 z1

Neka su date prave p1 : (~r ~r1 ) ~a1 = ~0 i p2 : (~r ~r2 ) ~a2 = ~0, pri cemu
je ~a1 = (l1 , m1 , n1 ) i ~a2 = (l2 , m2 , n2 ). Ugao izmedu pravih p1 i p2 moze
se odrediti na sledeci nacin
cos =
Ako je p1 kp2 , onda je

~a1 ~a2
.
|~a1 | |~a2 |

l1
m1
n1
=
=
.
l2
m2
n2

Ako je p1 p2 , onda je
l1 l2 + m1 m2 + n1 n2 = 0 .
Rastojanje d tacke M0 (x0 , y0 , z0 ) od prave
odredujemo na sledeci nacin
d=

x x1
y y1
z z1
=
=
l
m
n

|M1 M0 ~a|
,
|~a|

pri cemu je M1 (x1 , y1 , z1 ) i ~a = (l, m, n).

Ako se prave p1 : (~r ~r1 ) ~a1 = ~0 i p2 : (~r ~r2 ) ~a2 = ~0 seku, onda je
(~a1 ~a2 ) (~r2 ~r1 ) = 0.
Neka su date mimoilazne prave p1 : (~r ~r1 )~a1 = ~0 i p2 : (~r ~r2 )~a2 = ~0.
Najkrace rastojanje d pravih p1 i p2 odreduje se na sledeci nacin
d=

|(~a1 ~a2 ) (~r2 ~r1 )|

,
|~a1 ~a2 |

a jednacine njihove zajednicke normale kao presek ravni:

1 : [(~a1 ~a2 ) ~a1 ] (~r ~r1 ) = 0, 2 : [(~a1 ~a2 ) ~a2 ] (~r ~r2 ) = 0.

23
x x1
y y1
z z1
=
=
i ravan : Ax + By +
l
m
n
Cz + D = 0. Stavimo da je ~a = (l, m, n) i ~n = (A, B, C). Ako je ugao
izmedu pravep i ravni , onda je
Neka su dati prava p :

sin =

~a ~n
.
|~a| |~n|

Ako je pk, onda je

Al + Bm + Cn = 0.
Ako je p , onda je

A
B
C
=
= .
l
m
n

24

3.1

GLAVA 3. OSNOVE ANALITICKE

GEOMETRIJE U PROSTORU

Zadaci

Zadatak 53
obliku.

Jednacinu ravni ~r (3~i6~j+4~k)7 = 0 napisati u skalarnom

Zadatak 54
obliku.

Jednacinu ravni 4x + 3y 7z 1 = 0 napisati u vektorskom

Zadatak 55 Odrediti segmente koje ravan ~r (6~i 3~j + 2~k) 18 = 0 pravi

na osama Ox , Oy , i Oz .
Zadatak 56 Odrediti jednacinu ravni koja sadrzi tacku A(1, 5, 2) i na
osama pravi jednake segmente.
Zadatak 57 Date su tacke A(5, 0, 4) i B(1, 4, 2). Odrediti jednacinu ravni
koja prolazi kroz sredinu duzi AB i normalna je na njoj.
Zadatak 58 Napisati jednacinu ravni koja sadrzi tacku M (1, 2, 5) i paralelna je sa ravni x 3y + 2z + 1 = 0.
Zadatak 59 Odrediti jednacinu ravni koja prolazi kroz koordinatni pocetak
i paralelna je vektorima p~ = (5, 1, 2) i ~q = (1, 3, 1).
Zadatak 60 Data su temena trostrane piramide A(2, 0, 4), B(3, 2, 5), C(4, 2, 1)
i S(7, 7, 2). Odrediti jednacinu ravni koja sadrzi vrh S i paralelna je sa osnovom ABC piramide.
Zadatak 61 Odrediti jednacinu ravni koja prolazi kroz tacke A(2, 2, 1),
B(1, 3, 5) i C(0, 3, 2).
Zadatak 62 Odrediti jednacinu ravni koja prolazi kroz tacke A(2, 1, 1)
i B(3, 1, 0) i normalna je na ravan ~r (2~i 3~j + 4~k) + 4 = 0.
Zadatak 63 Odrediti jednacinu ravni koja sadrzi tacku A(3, 2, 1) i normalna je na ravni x + y + z 1 = 0 i 4x y + z + 1 = 0.
Zadatak 64
z 15 = 0.

Odrediti odstojanje koordinatnog pocetka od ravni 2x 2y

3.1. ZADACI

25

Zadatak 65 Odrediti rastojanje paralelnih ravni 2x 2y + z + 2 = 0 i

2x 2y + z 1 = 0 .
Zadatak 66 Odrediti jednacinu ravni koja sadrzi presek ravni 2x 3y
z + 5 = 0 i x + 3y + 2z 2 = 0 i tacku M (2, 1, 0) .
Zadatak 67 Odrediti jednacinu ravni koja sadrzi presek ravni x 3y +
z 2 = 0 i 2x + y + z 3 = 0 i normalna je na ravan 2x + 2y z + 2 = 0.
Zadatak 68
0.

Odrediti ugao izmedu ravni 17x+2y+z = 0 i x+y+2z1 =

Zadatak 69 Odrediti A tako da ravni Ax+2yz+7 = 0 i xy+6z+3 =

0 budu normalne.
Zadatak 70 Odrediti A i B tako da ravni Ax + By 2z + 1 = 0 i
8x + 6y 4z + 1 = 0 budu paralelne.
Zadatak 71 Odrediti presecnu tacku triju ravni 2x + y + 3z 10 = 0, x
y + 2z 3 = 0 i x 6y 3z + 17 = 0.
Zadatak 72 Na pravoj x + y 2z + 1 = 0, x y + 2z + 3 = 0 odrediti
tacku cija je koordinata z = 0.
Zadatak 73 Data su temena trougla A(0, 1, 3), B(1, 1, 1) i C(2, 3, 4).
Odrediti jednacine prave koja sadrzi teme A i paralelna je sa stranicom BC.
Zadatak 74 Odrediti jednacine prave koja sadrzi tacku M (2, 4, 7) i normalna je na vektore p~ = (1, 1, 1) i ~q = (3, 2, 4).
Zadatak 75 Date su tacke A(1, 0, 1), B(2, 2, 2) i C(4, 1, 1). Odrediti
jednacine prave koja sadrzi tacku A i normalna je na ravan koja sadrzi
tacke A, B i C.
Zadatak 76

Odrediti jednacine prave koja sadrzi tacke A(2, 0, 1) i B (3, 3, 5).

Zadatak 77

Izracunati ugao izmedu pravih

(~i 2~j + 2~k) = ~j + ~k.

x1
y+2
z
=
=
i ~r
1
1
4

Zadatak 78 Izracunati ugao izmedu pravih 3xyz1 = 0, x+yz3 =

0 i 3x + y + z + 1 = 0, x + y z 3 = 0.

26

GLAVA 3. OSNOVE ANALITICKE

GEOMETRIJE U PROSTORU

Zadatak 79

Izracunati ugao izmedu prave

3x + 3y + 6z + 1 = 0.

y
z+3
x2
=
=
i ravni
1
2
1

x
y1
z
x
y
Zadatak 80 Odrediti m i n tako da prave
=
=
i
= =
1
m
3
3
6
z2
budu paralelne.
n
x
y
z+1
Zadatak 81 Odrediti A tako da prava = =
bude paralelna sa
1
2
1
ravni Ax + 2y 4z + 3 = 0 .
Zadatak 82 Odrediti presecnu tacku pravih
y1
z1
x7
=
=
.
3
1
1
Zadatak 83

Odrediti prodor prave

x + 2y + z 8 = 0.

y1
z1
x6
=
=
2
1
1

y2
z
x4
=
=
3
1
3

kroz ravan

Zadatak 84

Odrediti jednacinu ravni koja sadrzi tacku M (2, 1, 3) i norx1

y1
z
malna je na pravu
=
= .
3
1
2
Odrediti odstojanje tacke A(2, 0, 4) od prave
Zadatak 85
y6
z4
=
.
1
2
Zadatak 86 Odrediti rastojanje paralelnih pravih
x6
y5
z4
=
=
.
2
1
2
Zadatak 87

x1
y2
z
=
=
i
2
1
2

Odrediti jednacinu ravni koja sadrzi pravu

z3
i tacku M (1, 1, 1).
3

x8
=
2

x1
y2
=
=
1
4

Zadatak 88 Odrediti jednacinu ravni kojoj pripada prava

x2
y+7
z
z1
, a paralelna je sa pravom
=
= .
=
1
1
1
1

x1
y+2
=
2
1

3.1. ZADACI

27

Zadatak 89 Odrediti jednacine prave koja sadrzi tacku M (1, 1, 0) i paralelna je sa ravnima 2x + 2y z 1 = 0 i x y + 3z + 5 = 0.
Zadatak 90
0.

Odrediti projekciju tacke M (4, 4, 6) na ravan 2x+y+3z2 =

Zadatak 91
z3
=
.
2

Odrediti projekciju tacke A(2, 1, 2) na pravu

x3
y4
=
1
1

Zadatak 92 Odrediti jednacine prave koja sadrzi tacku A(2, 1, 2) i sece

x2
y2
z2
pravu
=
=
pod pravim uglom .
1
2
1
Zadatak 93 Odrediti tacku B simetricnu tacki A(2, 1, 2) u udnosu na
ravan 2x + 2y + 3z 17 = 0 .
Zadatak 94 Odrediti tacku B simetricnu tacki A(1, 0, 2) u udnosu na
x2
y2
z+4
pravu
=
=
1
1
5
Zadatak 95 Odrediti visinu HS piramide cija su temena A(2, 4, 2), B(3, 10, 6), C(0, 2, 3)
i S(1, 5, 3)
Zadatak 96 Odrediti jednacine prave koja sadrzi tacku A(2, 1, 4) i sece
x1
y2
z4
x1
y3
z5
prave
=
=
i
=
=
.
2
1
1
3
2
1
x1
y
=
=
2
1
z2 x2
y1
z1
x4
y1
,
=
=
i paralelna je sa pravom
=
=
2
1
3
1
2
2
z5
.
1

Zadatak 97

Odrediti jednacine prave koja sece prave

Zadatak 98 Odrediti jednacine zajednicke normale mimoilaznih pravih

x1
y2
z2
x9
y3
z4
=
=
i
=
=
.
5
3
4
2
1
2
Zadatak 99
Odrediti najkrace rastojanje mimoilaznih pravih
y2
z2
x9
y3
z4
=
i
=
=
.
3
4
2
1
2

x1
=
5

28

GLAVA 3. OSNOVE ANALITICKE

GEOMETRIJE U PROSTORU

Zadatak 100
z1
.
2

Naci rastojanje tacke M (2, 1, 3) od prave

y+2
x+1
=
=
3
4

Zadatak 101 Odrediti najkrace rastojanje izmedju pravih

z1
x
y+1
z2
i
=
=
.
2
1
3
4

x+1
y
=
=
1
1

Zadatak 102 Naci jednacinu ravni u kojoj se nalaze paralelne prave

y3
z4
x
y
z
=
=
i
= = .
4
2
7
4
2
Zadatak 103

Naci jednacinu zajednicke normale pravih

z
x+1
y2
z1
i
=
=
.
2
1
3
2

x1
7

y+1
x3
=
=
2
1

Zadatak 104 Napisati jednacine pravih u kanonskom obliku i naci ugao

izmedju njih 2x y 7 = 0, 2x z + 5 = 0 i 3x 2y + 8 = 0, z = 3x.
Zadatak 105 Naci rastojanje tacke M (1, 1, 0) od prave 2x + 2y z 1 =
0, x y + 3z + 5 = 0.


3.2. RESENJA

3.2

29

Re
senja

Re
senje 53 3x 6y + 4z 7 = 0
Re
senje 54 ~r (4~i + 3~j 7~k) 1 = 0
Re
senje 55

x
y
z
+
+ = 1, a = 3, b = 6, c = 9
3 6 9

Re
senje 56

x y z
+ + =1
4 4 4

Re
senje 57 2x 2y + z 5 = 0
Re
senje 58 x 3y + 2z 17 = 0
Re
senje 59 5x + 7y 16z = 0

Re
senje 60 ~n = AB AC = (8, 5, 2), 8x 5y + 2z 25 = 0

Re
senje 61 ~n = AB AC = (3, 5, 1), 3x + 5y + z 17 = 0

Re
senje 62 ~n = (2~i 3~j + 4~k) AB = 3~i + 6~j + 3~k, x + 2y + z 1 = 0
Re
senje 63 ~n = (~i+~j + ~k)(4~i~j + ~k) = 2~i+3~j 5~k, 2x+3y 5z 7 = 0
Re
senje 64 d = 5
Re
senje 65 d = 1
Re
senje 66 9y + 5z 9 = 0
Re
senje 67 3x 2y + 2z 5 = 0
Re
senje 68 = 60
Re
senje 69 A = 8
Re
senje 70 A = 4, B = 3
Re
senje 71 M (1, 2, 2)

30

GLAVA 3. OSNOVE ANALITICKE

GEOMETRIJE U PROSTORU

Re
senje 72 M (2, 1, 0)
Re
senje 73

x0
y1
z+3
=
=
1
2
3

Re
senje 74

x2
y4
z7
=
=
2
7
5

x1
y0
z+1

Re
senje 75 ~a = AB AC = 3~i + 9~j 5~k,
=
=
3
9
5
Re
senje 76

x2
y0
z1
=
=
1
3
4

Re
senje 77 = 45
Re
senje 78

~n1 = (3, 1, 1), ~n2 = (1, 1, 1), ~n3 = (3, 1, 1), ~n4 =
~a1 ~a2
1
(1, 1, 1), ~a1 = ~n1 ~n2 , ~a2 = ~n3 ~n4 , cos =
= , = 60
|~a1 | |~a2 |
2
Re
senje 79 = 30
Re
senje 80 m = 2, n = 9
Re
senje 81 A = 0
Re
senje 82 S(4, 0, 0)
Re
senje 83 S(4, 2, 0)
Re
senje 84 3x y + 2z 11 = 0

|AB ~a|
Re
senje 85 B(8, 6, 4), ~a = (2, 1, 2), d =
=2
|~a|
Re
senje 86 A(1, 2, 0), B(6, 5, 4), ~a = (2, 1, 2), d =
Re
senje 87

|AB ~a|
=1
|~a|

A(1, 2, 3), ~a = (1, 4, 3), ~n = M A ~a = 11~i + 2~j ~k,


3.2. RESENJA

31

11x + 2y z 12 = 0
Re
senje 88 Neka je ~a1 = (2, 1, 1) i ~a2 = (1, 1, 1). Vektor polozaja ravni
je ~n = ~a1 ~a2 = (2, 3, 1), a ravan sadrzi tacku M (1, 2, 1). Jednacina
ravni je 2x 3y + z 9 = 0.
Re
senje 89 ~n1 = (2, 2, 1), ~n2 = (1, 1, 3), ~a = ~n1 ~n2 = (5, 7, 4),
x1
y1
z0
=
=
5
7
4
Re
senje 90

Odredimo prvo pravu n koja sadrzi tacku M (4, 4, 6) i norx4

y4
z6
malna je na datu ravan . Jednacine prave n su :
=
=
.
2
1
3
0
Prodorna tacka M prave n kroz ravan je trazena projekcija . Na kraju
dobijamo M 0 (0, 2, 0).
Re
senje 91 Projekcija A0 tacke A(2, 1, 2) na datu pravu je prodorna tacka
date prave kroz ravan koja sadrzi tacku A i normalna je na datu pravu, pa
je A0 (2, 3, 1).
y+1
z2
x2
=
=
. Uslov preseka
Re
senje 92 Trazena prava je oblika
m
n
l

ove prave i date prave je (~a~a1 )AB = 0, gde je ~a = (m, n, l), ~a1 = (1, 2, 1)
i B(2, 2, 2) odakle dobijamo m + l = 0. Kako su pomenute prave normalne,
skalarni proizvod njihovih vektora polozaja je jednak nuli, odakle dobijamo
m + 2n l = 0. Ako je m = 1, onda je n = l = 1 , pa su jednacine trazene
x2
y+1
z2
prave
=
=
.
1
1
1
Re
senje 93 Odredimo prvo projekciju tacke A na datu ravan. To je
tacka A0 (4, 3, 1). Odredimo zatim tacku B tako da je A0 sredina duzi AB :
B(6, 5, 4).
Re
senje 94 Odredimo prvo projekciju tacke A na datu pravu. To je
tacka A0 (3, 3, 1). Odredimo zatim tacku B tako da je A0 sredina duzi AB :

32

GLAVA 3. OSNOVE ANALITICKE

GEOMETRIJE U PROSTORU

B(5, 6, 0).
1
63
6V
Re
senje 95 V = |(AB AC) AS| = , HS = = 3
6
2
|AB AC|
Re
senje 96

x2
y1
z4
=
=
1
2
1

x1
y
z2
Neka je M1 (1, 0, 2) tacka prave p1 :
=
=
,
2
1
2
y1
z1
x2
=
=
i M (x, y, z) proizvoljna
M2 (2, 1, 1) tacka prave p2 :
1
3
1
tacka trazene prave p. Dalje neka je ~a1 = (2, 1, 2), ~a2 = (1, 3, 1) i ~a =

(2, 2, 1). Uslov preseka pravih p1 i p je (M1 M ~a1 ) ~a = 0, a uslov preseka

pravih p2 i p je (M2 M ~a2 ) ~a = 0, odakle dobijamo jednacine prave

Re
senje 97

p : 3x 2y 2z + 1 = 0, x + y 4z + 1 = 0
Re
senje 98 ~a1 = (5, 3, 4), ~a2 = (2, 1, 2), M1 (1, 2, 2), M2 = (9, 3, 4)
~n1 = (~a1 ~a2 ) ~a1 = 5~i 13~j + 16~k, ~n2 = (~a1 ~a2 ) ~a2 = 3~i 6~j + 6~k
Zajednicka normala je presecna prava ravni koje sadrze tacku M1 , odnosno
M2 i ciji je vektor polozaja ~n1 , odnosno ~n2 :
(

5x + 13y 16z + 1 = 0
x + 2y 2z 7 = 0

Re
senje 99 ~a1 = (5, 3, 4), ~a2 = (2, 1, 2), M1 (1, 2, 2), M2 (9, 3, 4) Najkrace
rastojanje mimoilaznih pravih je jednako visini paralelepipeda odredjenog

vektorima ~a1 , ~a2 i M1 M 2 koja odgovara osnovi odredjenoj vektorima ~a1 i

~a2 .
V

V = |(~a1 ~a2 ) M1 M2 | = 12, d =

=4
|~a1 ~a2 |
r
|~a M1 M2 |
117
Re
senje 100 M1 (1, 2, 1), ~a = (3, 4, 2), d =
=
|~a|
29

3
Re
senje 101
3

Re
senje 102 M1 (1, 3, 4), M2 (0, 0, 0), ~a = (7, 4, 2), ~n = M1 M2 ~a =


3.2. RESENJA

33

(10, 26, 17), : 10x 26y + 17z = 0

Re
senje 103 19x + 22y + 8z 35 = 0, 33x + y 18z + 49 = 0.
Re
senje 104

x
y+7
z5 x
y4
z
20
=
=
,
=
= , = arccos
1
2
2
2
3
6
21
r

Re
senje 105 d =

23
5