Akp'ni̇n Khk'leri̇ Ve Tmmob

AKPNN KHKLER
VE
TMMOB
(KASIM 2011)
ISBN: 978-605-01-0200-0
Kapak ve Sayfa Tasarm: Dijle Gksoy Konuk
Bask:
Mattek Matbaaclk Bas. Yay. Tic. Ltd. ti.
Tel: 0(312) 433 23 10
Faks: 0(312) 434 03 56
Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii
Selanik Caddesi No:19/1
Yeniehir 06650 ANKARA
Tel: 0312 418 12 75
Faks: 0312 417 48 24
Web: www.tmmob.org.tr
E-Posta: tmmob@tmmob.org.tr
NDEKLER
SUNU..........................................................................................................5
1. YETK KANUNU VE AKPNN KHKLER............................................7
2. TMMOB AIKLAMALARI...................................................................23
2.1.
Kanun Hkmnde Kararnamelerle lke Ynetilemez. Bu Yasann TBMMye

adesi Bir Zorunluluktur! (11.04.2011)...................................................25
2.2.
Genel Seim Sonular, KHKler, Yeni Kurulan Bakanlklar ve Grevlerimiz

zerine TMMOB rgtllne (17.06.2011).....................................27
2.3.
Yeni Kanun Hkmndeki Kararnameler zerine TMMOB rgtllne

(05.07 2011)............................................................................................33
2.4.
evre ve ehircilik Bakanl 648 Sayl KHK ile Bu Sefer de Tm lke

Topra zerinde Her Trl Tasarrufa Muktedir Klnmtr
(19.08 2011)............................................................................................36
2.5.
AKPnin KHKleri ile Hangi Mdrlk, Hangi Kurum, Hangi Kurul Ne

Oluyor? Biz Takip Edemez Olduk, Sanyoruz AKP Milletvekilleri de Takip
Edemiyor... (26.08.2011).........................................................................39
3. ODA AIKLAMALARI.........................................................................41
3.01.
TMMOB Maden Mhendisleri Odas: Bu Oyunu Bozacaz

(21.06.2011)............................................................................................43
3.02.
TMMOB naat Mhendisleri Odas: 6223 Sayl Yetki Yasas ve 636 Sayl
KHK ile ilgili Basn Aklamas (22.06.2011).........................................45
3.03.
TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas: AKP Hkmeti, 636 Sayl KHK

ile Meslek rgtlerini Hedef Ald... (29.06.2011).................................47
3.04.
TMMOB naat Mhendisleri Odas: 42. Dnem 3. Danma Kurulu

Toplants Sonu Bildirgesi (04.07.2011)................................................50
3.05.
TMMOB Makina Mhendisleri Odas: evre ve ehircilik Bakanlnn

Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK zerine Rapor
(Temmuz 2011).......................................................................................54
3.06.
TMMOB ehir Planclar Odas: 646 Sayl KHK, Kentlerimize Vurulacak

Ar Darbenin Habercisidir (14.07.2011).............................................107
3.07.
TMMOB Harita ve Kadastro Mhendisleri Odas: KHKler, Birliimiz

TMMOB ve Mcadelemiz... (15.07.2011)...........................................109
3.08.
TMMOB Mimarlar Odas: Meslek Odalarnn zerk ve Kamusal

Kimliini Yok Sayan 644 Sayl KHK ptal Edilmelidir!
(25.07. 2011).........................................................................................112
3.09.
TMMOB Ziraat Mhendisleri Odas: Hayvanclk(!), Gda ve Tarm

Bakanl (m?) (28.07.2011)................................................................115
3.10.
TMMOB Peyzaj Mimarlar Odas: Gerekten Mrekkebi Kurumamt:

evre ve Orman Bakanl Grevleri Hakknda Yeni Bir Kararname Daha
(18.08.2011)..........................................................................................117
3.11.
TMMOB ehir Planclar Odas: 648 Sayl KHK zerine Deerlendirme

Raporu (23.08.2011).............................................................................120
3.12.
TMMOB evre Mhendisleri Odas: evre KHKlerle Tahrip Ediliyor

(23.08.2011)..........................................................................................131
3.13.
TMMOB Ziraat Mhendisleri Odas: AKPnin Hlle KHKsi, Meralar

ve Tarm Arazilerini Yok Edecek! (24.08.2011)...................................133
3.14.
TMMOB Peyzaj Mimarlar ve Ziraat Mhendisleri Odas`ndan Ortak

Aklama: Kamu Ynetimi Yap-Boz Tahtas! (4.11.2011)....................135
AKP'NN KHK'LER ve TMMOB
SUNU
AKPnin iktidara geldii 2002 ylndan bu yana Trkiye neoliberalizmin
ekillendirdii hzl bir deiim srecine girdi. AKPnin her seimde oylarn artrarak
yeniden iktidara gelmesi ile bu dnm kendi ifadeleri ile raklktan kalfala,
kalfalktan ustala hzlanarak srd. Trkiyede ekonomiden siyasete, toplumsal
yaamdan kamu ynetimine yeniden yaplandrma politikalaryla, hayatn tm
alanlar emperyalizmin yeni dneminin gereklerine gre ekillendirildi.
AKPye bu da yetmedi. Genel seimlere 2 ay kala, Meclisi devre d brakan,
hkmete 6 ay sreyle Kanun Hkmnde Kararname (KHK) karma yetkisi
veren Yasa, TBMMnin 6 Nisan 2011 tarihli oturumunda kabul edildi.
Kamu Hizmetlerinin Dzenli, Etkin ve Verimli Bir ekilde Yrtlmesini Salamak
zere Kamu Kurum ve Kurulularnn Tekilat, Grev ve Yetkileri le Kamu Grevlilerine
likin Konularda Yetki Kanunuyla AKP 6 aylk dnemde 35 adet Kanun Hkmnde
Kararname (KHK) kararak, bakanlklar kurdu, kapatt, birletirdi, ayrd. Kamu
ynetimi batan aa yeniden ekillendirilirken meslek alanlarmz, mesleimiz ve
rgtmz zerine planlanan deiikliklere ilikin yasal zeminin oluturulmasnn
da ilk admlar atld.
Yaynladmz bu raporla, tarihe de not koymak dncesiyle; hem kanun
hkmnde kararnamelerin derli toplu ekilde bir arada bulunmasn, hem de
TMMOB ve odalarmzn konuya ilikin yaptklar aklama ve almalar bir araya
getirmeyi amaladk. karlan tm KHKleri alt alta yazdmzda Trkiyenin
yeni dnya dzenine eklemlenip, emperyalizme baml hale getirilmesi iin kamu
ynetiminin nasl yeniden dzenlendiini grebiliyoruz.
Bu tablo bizlere bir kez daha nasl zorlu bir sreten getiimizi ve mcadelemizi
birletirerek srdrmemiz gerektiini gsteriyor. nmzdeki sre mesleimiz ve
rgtmz iin de bir snav nitelii tayor.
Bunun gereklerinin emek ve demokrasi gleri ile ortaklatrlan bir mcadele
hatt ile yerine getirilebileceini de ok iyi biliyoruz. Kurtulu yok tek bana ya
hep beraber, ya hi birimiz szmz imdi her zamankinden daha anlaml hale
geliyor.
Hepimize kolay gelsin.
Mehmet Soanc
TMMOB Ynetim Kurulu Bakan
Kasm 2011
YETK KANUNU
VE
AKPNN KHKLER

03.05.2011 Tarihli ve 27923 Sayl RG
KANUN/6223 Kamu Hizmetlerinin Dzenli, Etkin ve Verimli Bir ekilde
Yrtlmesini Salamak zere Kamu Kurum ve Kurulularnn Tekilat, Grev ve
Yetkileri ile Kamu Grevlilerine likin Konularda Yetki Kanunu
KHK/632
04.06.2011 Tarihli ve 27954 Sayl RG - Mkerrer

Devlet Memurlar Kanununun 4 nc Maddesinin (B) Fkras ile
4924 Sayl Kanun Uyarnca Szlemeli Personel Pozisyonlarnda
alanlarn Memur Kadrolarna Atanmas Amacyla Devlet
Memurlar Kanununda Deiiklik Yaplmasna Dair KHK
KHK/633

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlnn Tekilat ve Grevleri
Hakknda KHK
KHK/634
Avrupa Birlii Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK
KHK/635
Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlnn Tekilat ve Grevleri

Hakknda KHK
KHK/636
evre, Orman ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri

Hakknda KHK
KHK/637
Ekonomi Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK
KHK/638
Genlik ve Spor Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK
KHK/639
Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanlnn Tekilat ve Grevleri

Hakknda KHK
KHK/640
Gmrk ve Ticaret Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK
KHK/641
Kalknma Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK
KHK/642
Dou Anadolu Projesi Blge Kalknma daresi ile Konya Ovas

Projesi Blge Kalknma daresi Bakanlklarnn Tekilat ve
Grevleri Hakknda KHK
KHK/643
3046 Sayl Kanun ile Baz Kanun ve KHKlerde Deiiklik

Yaplmasna Dair KHK
KHK/644
evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri

Hakknda KHK
KHK/645
Orman ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri

Hakknda KHK
KHK/646

Vergi Denetim Kurulu Bakanlnn Kurulmas Amacyla Baz
Kanun ve KHKlerde Deiiklik Yaplmasna Dair KHK
KHK/647

Trk Silhl Kuvvetleri Personel Kanununda Deiiklik Yaplmasna
Dair KHK
KHK/648
KHK/649
KHK/650
KHK/651
KHK/652
KHK/653

evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda
KHK ile Baz Kanun ve KHKlerde Deiiklik Yaplmasna Dair
KHK
ile Baz Kanun ve KHKlerde Deiiklik Yaplmasna Dair KHK
Adalet Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKnin
Deitirilerek Kabul Hakknda Kanun ile Baz Kanun ve
KHKlerde Deiiklik Yaplmasna Dair KHK
Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanlnn Tekilat ve Grevleri
Hakknda KHK ile Baz Kanun ve KHKlerde Deiiklik
Yaplmasna Dair KHK
14.09.2011 tarihli ve 28054 Sayl RG
Mill Eitim Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK
17.09.2011 tarihli ve 28054 Sayl RG
Ekonomi Bakanlnn Tekilat Ve Grevleri Hakknda Kanun
Hkmnde Kararname le Baz Kanun ve KHKlerde Deiiklik
Yaplmasna Dair KHK
KHK/654
11.10.2011 tarihli ve 28081 Sayl RG - Mkerrer

Gmrk ve Ticaret Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda
KHK ile Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmasna Dair KHK
KHK/655
1.11.2011 Tarihli ve 28102 Sayl RG Mkerrer

Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanlnn Tekilat ve
KHK/656
2.11. 2011 Tarihli ve 28103 Sayl RG

Trk birlii ve Koordinasyon Ajans Bakanlnn Tekilat ve
KHK/657
10
Orman ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda

KHK ile Baz Kanun ve KHKlerde Deiiklik Yaplmasna Dair
KHK

KHK/658
Trkiye Su Enstitsnn Kurulu ve Grevleri Hakknda KHK
KHK/659
Genel Bte Kapsamndaki Kamu dareleri ve zel Bteli

darelerde Hukuk Hizmetlerinin Yrtlmesine likin KHK
KHK/660
Kamu Gzetimi, Muhasebe ve Denetim Standartlar Kurumunun

Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK
KHK/661
2. 11. 2001 Tarihli ve 28103 Sayl RG - Mkerrer

ile Baz Kanun ve KHKlerde Deiiklik Yaplmasna Dair KHK
KHK/662
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlnn Tekilat ve Grevleri

Hakknda KHK ile Baz Kanun ve KHKlerde Deiiklik
Yaplmasna Dair KHK
KHK/663
Salk Bakanl ve Bal Kurulularnn Tekilat ve Grevleri

Hakknda KHK
KHK/664
Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Tekilat ve Grevleri

Hakknda KHK
KHK/665
alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri

Hakknda Kanun ile Baz Kanun ve KHKlerde Deiiklik
Yaplmasna Dair KHK
KHK/666
Kamu Grevlilerinin Mali Haklarnn Dzenlenmesi Amacyla

Baz Kanun ve KHKlerde Deiiklik Yaplmasna Dair KHK
Notlar:
6223 sayl Kanun ile kamu hizmetlerinin bakanlklar arasndaki dalmnn
yeniden belirlenerek; mevcut bakanlklarn birletirilmesine veya kaldrlmasna,
yeni bakanlklar kurulmasna, anlan bakanlklarn bal, ilgili ve ilikili kurulularyla
hiyerarik ilikilerine, mevcut bal, ilgili ve ilikili kurulularn ballk ve ilgilerinin
yeniden belirlenmesine veya bunlarn mevcut, birletirilen veya yeni kurulan
bakanlklar bnyesinde hizmet birimi olarak yeniden dzenlenmesine; mevcut
bakanlklar ile birletirilen veya yeni kurulan bakanlklarn grev, yetki, tekilat ve
kadrolarnn dzenlenmesine, tarada ve yurt dnda tekilatlanma esaslarna, kamu
kurum ve kurulularnda istihdam edilen memurlar, iiler, szlemeli personel ile
dier kamu grevlilerinin almalarnda etkinlii artrmak zere, bunlarn atanma,
nakil, grevlendirilme, seilme, terfi, ykselme, grevden alnma ve emekliye sevk
edilme usul ve esaslarna ilikin konularda dzenlemelerde bulunmak zere Bakanlar
Kuruluna Kanun Hkmnde Kararname karma yetkisi verilmitir.
6223 sayl Yetki Kanunu'nun 1. ve 2. maddelerinin Anayasa'ya aykr olduu
gerekesi ile Cumhuriyet Halk Partisi tarafndan ilgili maddelerin iptali talebi
ile Anayasa Mahkemesinde dava alm, alan dava Anayasa Mahkemesi'nin
27/10/2011 gn yaplan oturumunda grlm ve iptal talebi reddedilmitir.
11

632 sayl KHK ile 14/7/1965 tarihli ve 657 sayl Devlet Memurlar Kanununda
deiiklik yapld.
633 sayl KHK ile 24/5/1983 tarihli ve 2828 sayl Sosyal Hizmetler ve ocuk
Esirgeme Kurumu Kanunu'nda deiiklikler yapld. 25/3/1997 tarihli ve 571 sayl
zrller daresi Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde
Kararname, 27/10/2004 tarihli ve 5251 sayl Kadnn Stats Genel Mdrl
Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun, 10/11/2004 tarihli ve 5256 sayl Aile ve
Sosyal Aratrmalar Genel Mdrl Tekilt ve Grevleri Hakknda Kanun,
1/12/2004 tarihli ve 5263 sayl Sosyal Yardmlama ve Dayanma Genel Mdrl
Tekilt ve Grevleri Hakknda Kanun yrrlkten kaldrld.
634 sayl KHK ile Avrupa Birlii Bakanlnn grev, yetki ve sorumluluklar
tanmland. 24/6/2009 tarihli ve 5916 sayl Avrupa Birlii Genel Sekreterlii Tekilat
ve Grevleri Hakknda Kanun yrrlkten kaldrld.
635 sayl KHK ile Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlnn grev, yetki ve
sorumluluklar tanmland. 8/1/1985 tarihli ve 3143 sayl Sanayi ve Ticaret
Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun yrrlkten kaldrlarak Sanayi
ve Ticaret Bakanl kapatld. 17/7/1963 tarihli ve 278 sayl Trkiye Bilimsel ve
Teknolojik Aratrma Kurumu Kurulmas Hakknda Kanun'da deiiklik yaplarak
TBTAK yeni kurulan Bakanla baland.
636 sayl KHK ile evre, Orman ve ehircilik Bakanlnn grev, yetki ve
sorumluluklar tanmland. Bakanlk bnyesinde TMMOByi yakndan ilgilendiren
Mesleki Hizmetler Genel Mdrl oluturuldu. 180 sayl Bayndrlk ve skn
Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK yrrlkten kaldrlarak Bayndrlk
ve skan Bakanl kapatld. 4856 sayl evre ve Orman Bakanl Tekilat ve
Grevleri Hakknda Kanun yrrlkten kaldrlarak evre ve Orman Bakanl
kapatld. 3234 sayl Orman Genel Mdrl Tekilat ve Grevleri Hakknda
KHKnin Deitirilerek Kabul Hakknda Kanunda deiiklik yapld.
637 sayl KHK ile Ekonomi Bakanlnn grev, yetki ve sorumluluklar tanmland.
28/7/1967 tarihli ve 933 sayl Kalknma Plannn Uygulanmas Esaslarna Dair Kanun
yrrlkten kaldrld. 9/12/1994 tarihli ve 4059 sayl Hazine Mstearl ile D
Ticaret Mstearl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun'da deiiklik yapld.
638 sayl KHK ile Genlik ve Spor Bakanlnn grev, yetki ve sorumluluklar
tanmland. 21/5/1986 tarihli ve 3289 sayl Genlik ve Spor Genel Mdrlnn
Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun'da, 14/3/2007 tarihli ve 5602 sayl ans
Oyunlar Haslatndan Alnan Vergi, Fon ve Paylarn Dzenlenmesi Hakknda
Kanun'da, 29/4/1959 tarihli ve 7258 sayl Futbol ve Dier Spor Msabakalarnda
Bahis ve ans Oyunlar Dzenlenmesi Hakknda Kanun'da ve 4/1/2002 tarihli ve
4734 sayl Kamu hale Kanunu'nda deiiklikler yapld.
12

639 sayl KHK ile Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanlnn grev, yetki ve
sorumluluklar tanmland. 7/8/1991 tarihli ve 441 sayl Tarm ve Kyileri
Bakanlnn Kurulu ve Grevleri Hakknda KHK ile 26/2/1985 tarihli ve 3155
sayl Tarm Reformu Genel Mdrlnn Kurulu ve Grevleri Hakknda
Kanun yrrlkten kaldrlarak Tarm ve Kyileri Bakanl ile Tarm Reformu
Genel Mdrl kapatld. 29/6/2004 tarihli ve 5200 sayl Tarmsal retici
Birlikleri Kanunu'nda ve 969 sayl Tarm ve Kyileri Bakanlnn Merkez ve Tara
Kurulularna Dner Sermaye Verilmesi Hakknda Kanun'da deiiklik yapld.
640 sayl KHK ile Gmrk ve Ticaret Bakanlnn grev, yetki ve sorumluluklar
tanmland. Ticaret Genel Mdrlne dier grevlerinin yannda Trkiye
Odalar ve Borsalar Birlii ile odalar ve borsalarla ilgili mevzuat ve uygulamalara ilikin
i ve ilemleri yrtmek ve bunlarla ilgili dzenlemeler yapmak grevi verildi. Esnaf
ve Sanatkrlar Genel Mdrlne dier grevlerinin yannda esnaf ve sanatkr
meslek kurulularnn kurulu, ileyi ve siciline ilikin ileri yrtmek grevi verildi.
12/6/1933 tarihli ve 2313 sayl Uyuturucu Maddelerin Murakabesi Hakkndaki
Kanun'da, 17/7/1953 tarihli ve 6136 sayl Ateli Silahlar ve Baklar ile Dier Aletler
Hakknda Kanun'da, 8/6/1949 tarihli ve 5434 sayl Trkiye Cumhuriyeti Emekli
Sand Kanunu'nda, 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayl Gmrk Kanunu'nda, 190
sayl Genel Kadro ve Usul hakknda KHKde deiiklik yaplmtr. 18/12/1940
tarihli ve 3944 sayl Gmrk Muhafaza ve Muamele Snf Memurlar Tekilat
Hakknda Kanun, 16/5/1984 tarihli ve 3007 sayl Gmrk Laboratuarlarnda
Yaplacak Tahlillerden Alnacak cretler ile Gmrk Mevzuatna Gre Tasfiye
Edilecek Eya Hakknda Dner Sermaye Kanunu yrrlkten kaldrld. Gmrk
Mstearl kapatld.
641 sayl KHK ile Kalknma Bakanlnn grev, yetki ve sorumluluklar tanmland.
19/6/1994 tarih ve 540 sayl Devlet Planlama Tekilat Kurulu ve Grevleri
Hakknda KHK ek 2'nci maddesi hari olmak zere yrrlkten kaldrlarak Devlet
Planlama Tekilat kapatld.
642 sayl KHK ile Kalknma Bakanl'na bal olarak alacak Dou Anadolu
Projesi Blge Kalknma daresi ile Konya Ovas Projesi Blge Kalknma daresi
Bakanlklarnn grev, yetki ve sorumluluklar tanmland.
643 sayl KHK ile 3046 sayl Kanun'da deiiklik yaplarak Babakan Yardmclar
kadrolar tahsis edildi ve st kurullara bakanlklara bamllk getirildi. 10/2/1954
tarihli ve 6245 sayl Harcrah Kanunu'nda, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayl Devlet
Memurlar Kanunu'nda, 23/4/1981 tarihli ve 2451 sayl Bakanlklar ve Bal
Kurulularda Atama Usulne ilikin Kanun'da, 24/2/1983 tarihli ve 2802 sayl
Hkimler ve Savclar Kanunu'nda, 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayl Kamu Mali
Ynetimi ve Kontrol Kanunu'nda, 27/6/1989 tarihli ve 375 sayl KHKde deiiklik
yapld.
13

644 sayl KHK ile evre ve ehircilik Bakanlnn grev, yetki ve sorumluluklar
tanmland. 8/6/2011 tarihli ve 27958 sayl Mkerrer Resmi Gazetede yaymlanan
636 sayl KHK ile kurulan ve henz hi faaliyet gstermeyen evre, Orman ve
ehircilik Bakanl kapatlarak 3/6/2011 tarihli ve 636 sayl evre, Orman ve
ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK yrrlkten kaldrld.
Bakanlk bnyesinde kurulan Mesleki Hizmetler Genel Mdrlnn grev ve
yetkileri arttrld. 180 sayl Bayndrlk ve skan Bakanlnn Tekilat ve Grevleri
Hakknda KHK ile 4856 sayl evre ve Orman Bakanl Tekilat ve Grevleri
Hakknda Kanun yrrlkten kaldrld. 2/1/1961 tarihli ve 195 sayl Basn lan
Kurumu Tekiline Dair Kanun'da, 23/4/1981 tarihli ve 2451 sayl Bakanlklar ve
Bal Kurulularda Atama Usulne likin Kanun'da, 27/9/1984 tarihli ve 3046
sayl Kanun'da, 10/10/1984 tarihli ve 3056 sayl Babakanlk Tekilat Hakknda
KHKnin Deitirilerek Kabul Hakknda Kanun'da, /6/2011 tarihli ve 637 sayl
Ekonomi Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde, 21/6/2006 tarihli
ve 5523 sayl Trkiye Yatrm Destek ve Tantm Ajans Kurulmas Hakknda
Kanun'da deiiklik yapld.
645 sayl KHK ile Orman ve Su leri Bakanlnn grev, yetki ve sorumluluklar
tanmland. 31/10/1985 tarihli ve 3234 sayl Orman Genel Mdrl Tekilat ve
Grevleri Hakknda KHKnin Deitirilerek Kabul Hakknda Kanun'da deiiklik
yapld.
646 sayl KHK ile Maliye Bakanl'nda hizmet birimi olarak Vergi Denetim
Kurulu Bakanl kurulmu ve 13/12/1983 tarihli ve 178 sayl Maliye Bakanlnn
Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde 20/2/1930 tarihli ve 1567 sayl Trk
Parasnn Kymetini Koruma Hakknda Kanunda, 10/2/1954 tarihli ve 6245 sayl
Harcrah Kanunu'nda, 4/1/1961 tarihli ve 213 sayl Vergi Usul Kanunu'nda,
2/7/1964 tarihli ve 492 sayl Harlar Kanunu'nda, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayl
Devlet Memurlar Kanunu'nda, 23/4/1981 tarihli ve 2451 sayl Bakanlklar ve Bal
Kurulularda Atama Usulne likin Kanun'da, 9/12/1994 tarihli ve 4059 sayl
Hazine Mstearlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun'da, 5/5/2005 tarihli
ve 5345 sayl Gelir daresi Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun'da,
11/10/2006 tarihli ve 5549 sayl Su Gelirlerinin Aklanmasnn nlenmesi Hakknda
Kanun'da, 3/6/2011 tarihli ve 637 sayl Ekonomi Bakanlnn Tekilat ve Grevleri
Hakknda KHKde ve 3/6/2011 tarihli ve 641 sayl Kalknma Bakanlnn Tekilat
ve Grevleri Hakknda KHKde deiiklik yaplmtr.
647 sayl KHK ile 27/ 7/1967 tarihli ve 926 sayl Trk Silhl Kuvvetleri Personel
Kanunu'nda deiiklik yapld.
648 sayl KHK ile 29/6/2011 tarihli ve 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn
Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname'de, 10/12/2003 tarihli
ve 5018 sayl Kamu Mal Ynetimi ve Kontrol Kanunu'nda, 27/6/1989 tarihli ve
375 sayl Kanun Hkmnde Kararname'de, 3/5/1985 tarihli ve 3194 sayl mar
Kanunu'nda, 29/6/2001 tarihli ve 4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Kanun'da,
14

29/6/2011 tarihli ve 645 sayl Orman ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri
Hakknda KHKde, 9/8/1983 tarihli ve 2873 sayl Mill Parklar Kanunu'nda,
13/12/1983 tarihli ve 178 sayl Maliye Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda
KHKde, 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma
Kanunu'nda, 16/4/2003 tarihli ve 4848 sayl Kltr ve Turizm Bakanl Tekilt
ve Grevleri Hakknda Kanun'da, 31/10/1985 tarihli ve 3234 sayl Orman Genel
Mdrl Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKnin Deitirilerek Kabul Hakknda
Kanun'da, 26/1/2011 tarihli ve 6107 sayl ller Bankas Anonim irketi Hakknda
Kanun'da, 2/3/1984 tarihli ve 2985 sayl Toplu Konut Kanunu'nda, deiiklikler
yapld. 644 sayl KHKye eklenen bir madde ile 19/10/1989 tarihli ve 383 sayl
zel evre Koruma Kurumu Bakanl Kurulmasna Dair KHK ile kurulan zel
evre Koruma Kurumu Bakanl kapatld.
649 sayl KHK ile 3/6/2011 tarihli ve 634 sayl Avrupa Birlii Bakanlnn Tekilat
ve Grevleri Hakknda KHKde, 3/6/2011 tarihli ve 635 sayl Bilim, Sanayi ve
Teknoloji Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde, 3/6/2011 tarihli ve
637 sayl Ekonomi Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde, 3/6/2011
tarihli ve 638 sayl Genlik ve Spor Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda
KHKde, 3/6/2011 tarihli ve 640 sayl Gmrk ve Ticaret Bakanlnn Tekilat ve
Grevleri Hakknda KHKde, 3/6/2011 tarihli ve 641 sayl Kalknma Bakanlnn
Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde, 3/6/2011 tarihli ve 642 sayl Dou Anadolu
Projesi Blge Kalknma daresi ile Konya Ovas Projesi Blge Kalknma daresi
Bakanlklarnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde, 14/7/1965 tarihli ve 657
sayl Devlet Memurlar Kanunu'nda, 31/7/1970 tarihli ve 1325 sayl Mill Savunma
Bakanl Grev ve Tekilat Hakknda Kanun'da, 23/4/1981 tarihli ve 2451 sayl
Bakanlklar ve Bal Kurulularda Atama Usulne likin Kanun'da, 27/9/1984
tarihli ve 3046 sayl Kanun'da, 14/2/1985 tarihli ve 3152 sayl ileri Bakanl
Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun'da, 7/11/1985 tarihli ve 3238 sayl Savunma
Sanayii Mstearlnn Kurulmas ve 11 Temmuz 1939 Tarih ve 3670 Sayl Milli
Piyango Tekiline Dair Kanunun ki Maddesi ile 23 Ekim 1984 Tarih ve 3065 Sayl
Katma Deer Vergisi Kanununun Bir Maddesinde Deiiklik Yaplmas Hakknda
Kanun'da, 21/5/1986 tarihli ve 3289 sayl Spor Genel Mdrlnn Tekilat ve
Grevleri Hakknda Kanun'da, 27/6/1989 tarihli ve 375 sayl Kanun Hkmnde
Kararname'de, 27/10/1989 tarihli ve 388 sayl Gneydou Anadolu Projesi Blge
Kalknma daresi Tekilatnn Kurulu ve Grevleri Hakknda KHKde, 23/2/1995
tarihli ve 4077 sayl Tketicinin Korunmas Hakknda Kanun'da, 27/10/1999 tarihli
ve 4458 sayl Gmrk Kanunu'nda, 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayl Kamu Mal
Ynetimi ve Kontrol Kanunu'nda, 24/3/2010 tarihli ve 5978 sayl Yurtd Trkler ve
Akraba Topluluklar Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun'da deiiklikler
yaplmtr. EXPO 2020 zmir Ynlendirme Kurulu kurulmu, ayrca 8/4/1965 tarihli
ve 580 sayl Mill Prodktivite Merkezi Kurulu Kanunu yrrlkten kaldrlarak
MPM kapatlmtr.
15

650 sayl KHK ile 29/3/1984 tarihli ve 2992 sayl Adalet Bakanlnn Tekilat ve
Grevleri Hakknda KHKnin Deitirilerek Kabul Hakknda Kanun'da, 4/7/1972
tarihli ve 1602 sayl Askeri Yksek dare Mahkemesi Kanun'da, 12/6/1979 tarihli
ve 2247 sayl Uyumazlk Mahkemesinin Kurulu ve leyii Hakknda Kanun'da,
6/1/1982 tarihli ve 2575 sayl Dantay Kanunu'nda, 6/1/1982 tarihli ve 2577
sayl dari Yarglama Usul Kanunu'nda, 4/2/1983 tarihli ve 2797 sayl Yargtay
Kanunu'nda, 24/2/1983 tarihli ve 2802 sayl Hkimler ve Savclar Kanunu'nda,
14/6/1989 tarihli ve 3572 sayl yeri Ama ve alma Ruhsatlarna Dair Kanun
Hkmnde Kararnamenin Deitirilerek Kabulne Dair Kanun'da, 29/7/2002 tarihli
ve 4769 sayl Ceza nfaz Kurumlar ve Tutukevleri Personeli Eitim Merkezleri
Kanunu'nda, 23/7/2003 tarihli ve 4954 sayl Trkiye Adalet Akademisi Kanunu'nda,
4/12/2004 tarihli ve 5271 sayl Ceza Muhakemesi Kanunu'nda, 13/12/2004 tarihli ve
5275 sayl Ceza ve Gvenlik Tedbirlerinin nfaz Hakknda Kanunu'nda, 3/12/2010
tarihli ve 6085 sayl Saytay Kanunu'nda, 11/12/2010 tarihli ve 6087 sayl Hkimler
ve Savclar Yksek Kurulu Kanunu'nda, 12/1/2011 tarihli ve 6100 sayl Hukuk
Muhakemeleri Kanunu'nda, 30/3/2011 tarihli ve 6216 sayl Anayasa Mahkemesinin
Kuruluu ve Yarglama Usulleri Hakknda Kanun'da, 27/6/1989 tarihli ve 375 sayl
Kanun Hkmnde Kararname'de, 11/4/1928 tarihli ve 1219 sayl Tababet ve uabat
Sanatlarnn Tarz crasna Dair Kanun'da, 22/5/1930 tarihli ve 1632 sayl Asker
Ceza Kanunu'nda, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu'nda,
27/7/1967 tarihli ve 926 sayl Trk Silhl Kuvvetleri Personel Kanunu'nda,
4/11/1981 tarihli ve 2547 sayl Yksekretim Kanunu'nda, 17/11/1983 tarihli ve
2955 sayl Glhane Askeri Tp Akademisi Kanunu'nda deiiklik yapld.
651 sayl KHK ile 3/6/2011 tarihli ve 639 sayl Gda, Tarm ve Hayvanclk
Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde, 17/7/1963 tarihli ve 278 sayl
Trkiye Bilimsel ve Teknolojik Aratrma Kurumu Kurulmas Hakknda Kanun'da,
14/7/1965 tarihli ve 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu'nda, 27/7/1967 tarihli ve
926 sayl Trk Silahl Kuvvetleri Personel Kanunu'nda, 20/2/2008 tarihli ve 5737
sayl Vakflar Kanunu'nda, 8/6/1984 tarihli ve 231 sayl Basn Yayn ve Enformasyon
Genel Mdrlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde, 13/8/1993 tarihli ve
497 sayl Trkiye Bilimler Akademisinin Kurulmas Hakknda KHKde deiiklik
yapld.
652 sayl KHK ile Mill Eitim Bakanl'nn yeniden yaplandrlarak 30/4/1992
tarihli ve 3797 sayl Mill Eitim Bakanl'nn Tekilat ve Grevleri Hakknda
Kanun yrrlkten kaldrld. Mill Eitim Bakanlnn kurulu, grev, yetki ve
sorumluluklar yeniden dzenlendi. 10/2/1954 tarihli ve 6245 sayl Harcrah
Kanunu'nda ve 14/7/1965 tarihli ve 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu'nda
deiiklikler yapld.
653 sayl KHK ile 3/6/2011 tarihli ve 637 sayl Ekonomi Bakanlnn Tekilat
ve Grevleri Hakknda KHKde, 29/6/2011 tarihli ve 644 sayl evre ve ehircilik
Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde, 22/6/1965 tarihli ve 633
16

sayl Diyanet leri Bakanl Kurulu ve Grevleri Hakknda Kanun'da, 14/7/1965
tarihli ve 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu'nda, 21/7/1983 tarihli ve 2863 sayl
Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu'nda, 14/10/1999 tarihli ve 4456
sayl Trkiye Kalknma Bankas Anonim irketinin Kuruluu Hakknda Kanun'da
deiiklikler yapld.
654 sayl KHK ile 3/6/2011 tarihli ve 640 sayl Gmrk ve Ticaret Bakanlnn
Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde, 29/6/1956 tarihli ve 6762 sayl Trk Ticaret
Kanunu'nda ve 2499 sayl Sermaye Piyasas Kanunu'nda deiiklik yapld.
655 sayl KHK ile Ulatrma, Denizcilik ve Haberleme Bakanl kurularak,
Bakanlnn grev, yetki ve sorumluluklar tanmland. 9/4/1987 tarihli ve 3348
sayl Ulatrma Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun ile 10/8/1993
tarihli ve 491 sayl Denizcilik Mstearlnn Kurulu ve Grevleri Hakknda KHK
yrrlkten kaldrlarak, 13/12/1983 tarihli ve 190 sayl Genel Kadro ve Usul
Hakknda KHKde, 27/9/1984 tarihli ve 3046 sayl Kanun'da, 10/12/2003 tarihli
657 sayl Devlet Memurlar Kanunu'nda deiiklikler yapld.
656 sayl KHK ile Trk birlii ve Koordinasyon Ajans Bakanl kurularak,
Bakanln grev, yetki ve sorumluluklar tanmland. 2/5/2001 tarihli ve 4668 sayl
Trk birlii ve Kalknma daresi Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda
Kanun yrrlkten kaldrlarak, 13/12/1983 tarihli ve 190 sayl Genel Kadro ve
Usul Hakknda KHKde, 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayl Kamu Mal Ynetimi
ve Kontrol Kanunu'nda, 15/7/1950 tarihli ve 5682 sayl Pasaport Kanunu'nda ve
27/6/1989 tarihli ve 375 sayl KHKde deiiklikler yapld.
657 sayl KHK ile 645 sayl Orman ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri
Hakknda KHKde, 31/10/1985 tarihli ve 3234 sayl Orman Genel Mdrl
Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKnin Deitirilerek Kabul Hakknda Kanun'da
ve 190 sayl Genel Kadro ve Usul Hakknda KHKde, 14/6/1935 tarihli ve 2819
sayl Elektrik leri Etd daresi Tekiline Dair Kanun'da, 31/8/1956 tarihli ve
6831 sayl Orman Kanunu'nda, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayl Devlet Memurlar
Kanunu'nda deiiklikler yapld.
658 sayl KHK ile Trkiye Su Enstits kurularak, Enstitnn grev, yetki ve
sorumluluklar tanmland.
659 sayl KHK ile genel bte kapsamndaki kamu idarelerinde ve zel bteli
idarelerde hukuk hizmetlerinin yrtlmesine ilikin esaslar belirlenerek, 2/2/1929
tarihli ve 1389 sayl Devlet Davalarn nta Eden Avukat ve Saireye Verilecek
creti Veklet Hakknda Kanun, 8/1/1943 tarihli ve 4353 sayl Maliye Vekleti
Bahukuk Mavirliinin ve Muhakemat Umum Mdrlnn Vazifelerine,
Devlet Dvalarnn Takibi Usullerine ve Merkez ve Vilyetler Kadrolarnda Baz
Deiiklikler Yaplmasna Dair Kanun yrrlkten kaldrld. 14/7/1965 tarihli ve 657
sayl Devlet Memurlar Kanunu'nda, 10/10/1984 tarihli ve 3056 sayl Babakanlk
17

Tekilat Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin Deitirilerek Kabul
Hakknda Kanun'da, 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayl Kamu Mal Ynetimi ve
Kontrol Kanunu'nda, 11/10/2006 tarihli ve 5549 sayl Su Gelirlerinin Aklanmasnn
nlenmesi Hakknda Kanun'da, 13/12/1983 tarihli ve 178 sayl Maliye Bakanlnn
Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde, 3/6/2011 tarihli ve 641 sayl Kalknma
Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde deiiklikler yapld.
660 sayl KHK ile Kamu Gzetimi, Muhasebe ve Denetim Standartlar Kurumu
kurularak, Kurumun grev, yetki ve sorumluluklar tanmland. 10/12/2003 tarihli
375 sayl KHKde ve 28/7/1981 tarihli ve 2499 sayl Sermaye Piyasas Kanunu'nda
deiiklikler yapld.
661 sayl KHK ile 3/6/2011 tarihli ve 634 sayl Avrupa Birlii Bakanlnn Tekilat
ve Grevleri Hakknda KHKde, 3/6/2011 tarihli ve 637 sayl Ekonomi Bakanlnn
Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde, 3/6/2011 tarihli ve 638 sayl Genlik ve Spor
Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde, 3/6/2011 tarihli ve 640 sayl
Gmrk ve Ticaret Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde, 9/6/1930
tarihli ve 1700 sayl Dahiliye Memurlar Kanunu'nda, 4/6/1937 tarihli ve 3201 sayl
Emniyet Tekilat Kanunu'nda, 19/6/1976 tarihli ve 2015 sayl Atatrk Orman
iftlii Arazisinden 167 Dnm 500 Metrekarelik Ksmnn Ankara Belediyesine
Satlmas Hakknda Kanun'da, 24/2/1983 tarihli ve 2802 sayl Hkimler ve Savclar
Kanunu'nda, 14/10/1983 tarihli ve 2920 sayl Trk Sivil Havaclk Kanunu'nda,
11/11/1983 tarihli ve 2954 sayl Trkiye Radyo ve Televizyon Kanunu'nda, 2/3/1984
tarihli ve 2985 sayl Toplu Konut Kanunu'nda, 10/10/1984 tarihli ve 3056 sayl
Babakanlk Tekilat Hakknda KHKnin Deitirilerek Kabul Hakknda Kanun'da,
7/11/1985 tarihli ve 3238 sayl Savunma Sanayii Mstearlnn Kurulmas ve
11 Temmuz 1939 Tarih ve 3670 Sayl Milli Piyango Tekiline Dair Kanunun ki
Maddesi ile 23 Ekim 1984 Tarih ve 3065 Sayl Katma Deer Vergisi Kanununun
Bir Maddesinde Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun'da, 21/5/1986 tarihli ve
3289 sayl Spor Genel Mdrlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun'da,
30/4/1992 tarihli ve 3796 sayl stanbul Kentinde Yaplacak Olimpiyat Oyunlar
Kanunu'nda, 7/12/1994 tarihli ve 4054 sayl Rekabetin Korunmas Hakknda
Kanun'da, 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayl Kamu hale Kanunu'nda, 10/7/2004
tarihli ve 5216 sayl Bykehir Belediyesi Kanunu'nda, 22/2/2005 tarihli ve 5302
sayl l zel daresi Kanunu'nda, 10/11/2005 tarihli ve 5431 sayl Sivil Havaclk
Genel Mdrl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun'da, 4/5/2007 tarihli ve
5651 sayl nternet Ortamnda Yaplan Yaynlarn Dzenlenmesi ve Bu Yaynlar
Yoluyla lenen Sularla Mcadele Edilmesi Hakknda Kanun'da, 5/5/2007 tarihli
ve 5653 sayl Yunus Emre Vakf Kanunu'nda, 29/5/2009 tarihli ve 5902 sayl Afet
ve Acil Durum Ynetimi Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun'da,
24/3/2010 tarihli ve 5978 sayl Yurtd Trkler ve Akraba Topluluklar Bakanl
Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun'da, 13/10/2010 tarihli ve 6015 sayl Devlet
Desteklerinin zlenmesi ve Denetlenmesi Hakknda Kanun'da, 17/2/2011 tarihli ve
18

6114 sayl lme, Seme ve Yerletirme Merkezi Bakanlnn Tekilat ve Grevleri
Hakknda Kanun'da, 13/12/1983 tarihli ve 178 sayl Maliye Bakanlnn Tekilat
ve Grevleri Hakknda KHKde, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayl Devlet Memurlar
Kanunu'nda deiiklikler yapld.
662 sayl KHK ile 14/6/1935 tarihli ve 2819 sayl Elektrik leri Etd daresi
Tekiline Dair Kanun ile 19/2/1985 tarihli ve 3154 sayl Enerji ve Tabii Kaynaklar
Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun'un 7, 11/A ve 11/B maddeleri,
7/3/1954 tarihli ve 6326 sayl Petrol Kanununun 17, 18, 19, 20 ve 23. maddeleri
yrrlkten kaldrlarak Petrol leri Genel Mdrl ile Elektrik leri Etd daresi
Genel Mdrl kapatld. 3/6/2011 tarihli ve 633 sayl Aile ve Sosyal Politikalar
Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname'de,
1/7/1976 tarihli ve 2022 sayl 65 Yan Doldurmu, Muhta, Gsz ve Kimsesiz
Trk Vatandalarna Aylk Balanmas Hakknda Kanun'da, 24/5/1983 tarihli ve
2828 sayl Sosyal Hizmetler Kanunda, 3/6/2011 tarihli ve 639 sayl Gda, Tarm
ve Hayvanclk Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde, 12/4/2000
tarihli ve 4562 sayl Organize Sanayi Blgeleri Kanunu'nda, 29/6/2011 tarihli ve
644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde,
21/7/1983 tarihli ve 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu'nda,
29/6/2001 tarihli ve 4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Kanun'da, 26/1/2011 tarihli
ve 6107 sayl ller Bankas Anonim irketi Hakknda Kanun'da, 8/6/1984 tarihli
ve 217 sayl Devlet Personel Bakanl Kurulu ve Grevleri Hakknda KHKde,
10/11/2005 tarihli ve 5429 sayl Trkiye statistik Kanunu'nda, 18/11/1960 tarihli
ve 132 sayl Trk Standartlar Enstits Kurulu Kanunu'nda, 7/7/2010 tarihli
ve 6004 sayl Dileri Bakanlnn Kurulu ve Grevleri Hakknda Kanun'da,
18/12/1953 tarihli ve 6200 sayl Devlet Su leri Umum Mdrl Tekilat
ve Vazifeleri Hakknda Kanun'da, 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayl Kamu Mal
Ynetimi ve Kontrol Kanunu'nda, 16/7/1997 tarihli ve 4283 sayl Yap-let Modeli
ile Elektrik Enerjisi retim Tesislerinin Kurulmas ve letilmesi ile Enerji Satnn
Dzenlenmesi Hakknda Kanun'da, 16/4/2003 tarihli ve 4848 sayl Kltr ve Turizm
Bakanl Tekilt ve Grevleri Hakknda Kanun'da, 3/12/2010 tarihli ve 6085
sayl Saytay Kanunu'nda, 9/12/1994 tarihli ve 4059 sayl Hazine Mstearlnn
Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun'da, 11/10/2006 tarihli ve 5549 sayl Su
Gelirlerinin Aklanmasnn nlenmesi Hakknda Kanun'da, 19/10/2005 tarihli ve
5411 sayl Bankaclk Kanunu'nda, 22/5/2007 tarihli ve 5664 sayl Konut Edindirme
Yardm Hak Sahiplerine deme Yaplmasna Dair Kanun'da, 3/10/1983 tarihli
ve 91 sayl Menkul Kymetler Borsalar Hakknda KHKde, 26/5/2007 tarihli ve
5671 sayl Merkezi Finans ve hale Biriminin stihdam ve Bte Esaslar Hakknda
Kanun'da, 23/4/1981 tarihli ve 2451 sayl Bakanlklar ve Bal Kurulularda
Atama Usulne likin Kanun'da, 13/12/1983 tarihli ve 190 sayl Genel Kadro ve
Usul Hakknda KHKde, 25/8/2011 tarihli ve 652 sayl Mill Eitim Bakanlnn
Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde, 19/2/1985 tarihli ve 3154 sayl Enerji ve
Tabii Kaynaklar Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun'da, 10/2/1954
19

tarihli ve 6245 sayl Harcrah Kanunu'nda, 27/6/1989 tarihli ve 375 sayl KHKde,
14/7/1965 tarihli ve 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu'nda, 13/8/1993 tarihli ve
497 sayl Trkiye Bilimler Akademisinin Kurulmas Hakknda KHKde, 4/11/1981
tarihli ve 2547 sayl Yksekretim Kanunu'nda deiiklikler yapld.
663 sayl KHK ile 13/12/1983 tarihli ve 181 sayl Salk Bakanlnn Tekilat
ve Grevleri Hakknda KHK yrrlkten kaldrlarak, Salk Bakanl ve bal
kurulularnn tekilat, grev, yetki ve sorumluluklar yeniden dzenlendi. 30/12/1940
tarihli ve 3959 sayl Trkiye Cumhuriyeti Merkez Hfzsshha Messesesi Tekiline
Dair Kanun, 3/3/1926 tarihli ve 767 sayl Trk Kodeksi Hakknda Kanun, 9/7/1943
tarihli ve 4459 sayl Ky Ebeleri ve Ky Salk Memurlar Tekilat Yaplmasna
ve 3017 Numaral Shhat ve timai Muavenet Vekaleti Tekilat ve Memurin
Kanununun Baz Maddelerinin Deitirilmesine Dair Kanun, 24/4/1530 tarihli ve
1593 sayl Umumi Hfzsshha Kanunu'nun 10 il 15'inci maddeleri, 17 ve 180.
maddesi, 7/5/1987 tarihli ve 3359 sayl Salk Hizmetleri Temel Kanunu'nun 5, 6, 7
ve 8. maddeleri ile 9. maddesinin (a) bendi, 11/4/1928 tarihli ve 1219 sayl Tababet
ve uabat Sanatlarnn Tarz crasna Dair Kanunu'nun 9. maddesi, 4/1/1961
tarihli ve 209 sayl Salk Bakanlna Bal Salk Kurumlar ile Esenlendirme
(Rehabilitasyon) Tesislerine Verilecek Dner Sermaye Hakknda Kanun'un baz
maddeleri ile 23/1/1953 tarihli ve 6023 sayl Trk Tabipleri Birlii Kanunu'nun
1. maddesinde geen tabipliin kamu ve kii yararna uygulanp gelitirilmesini
salamak ibaresi yrrlkten kaldrld. Refik Saydam ve Hfszhha Merkezi
Bakanl ve Hudut ve Sahiller Salk Genel Mdrl kapatld. 23/4/1981 tarihli
ve 2451 sayl Bakanlklar ve Bal Kurulularda Atama Uslne likin Kanun'da,
10/12/2003 tarihli ve 5018 sayl Kamu Mal Ynetimi ve Kontrol Kanunu'nda, 190
sayl KHKde, 10/2/1954 tarihli ve 6245 sayl Harcrah Kanunu'nda, 657 sayl
Devlet Memurlar Kanunu'nda, 7/5/1987 tarihli ve 3359 sayl Kanun'da, 11/4/1928
tarihli ve 1219 sayl Tababet ve uabat Sanatlarnn Tarz crasna Dair Kanun'da,
25/2/1954 tarihli ve 6283 sayl Hemirelik Kanunu'nda, 24/11/2004 tarihli ve 5258
sayl Aile Hekimlii Pilot Uygulamas Hakknda Kanunu'nda, 24/4/1930 tarihli ve
1593 sayl Umumi Hfzsshha Kanunu'nda, 7/6/1985 tarihli ve 3224 sayl Trk
Di Hekimleri Birlii Kanunu'nda, 4/1/1961 tarihli ve 209 sayl Salk Bakanlna
Bal Salk Kurumlar ile Esenlendirme (Rehabilitasyon) Tesislerine Verilecek Dner
Sermaye Hakknda Kanun'da deiiklik yapld.
664 sayl KHK ile Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu yeniden
yaplandrlarak, kurumun grev, yetki ve sorumluluklar dzenlendi. 11/8/1983
tarihli ve 2876 sayl Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Kanunu'nun 97.
maddesinin yaymlanan KHK ile deitirilen birinci fkras, 101. maddesinin birinci
fkras, 103. ve 104. maddeleri dndaki hkmleri yrrlkten kaldrld, 14/7/1965
tarihli ve 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu'nda deiiklik yapld.
665 sayl KHK ile 9/1/1985 tarihli ve 3146 sayl alma ve Sosyal Gvenlik
Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun'da, 16/5/2006 tarihli ve
5502 sayl Sosyal Gvenlik Kurumu Kanunu'nda, 25/6/2003 tarihli ve 4904 sayl
20

Trkiye Kurumu Kanunu'nda, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayl Devlet Memurlar
Kanunu'nda, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayl Kanunu'nda, 31/5/2006 tarihli ve
5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk Sigortas Kanunu'nda, 21/9/2006 tarihli
ve 5544 sayl Meslek Yeterlilik Kurumu Kanunu'nda deiiklikler yapld.
666 sayl KHK ile 27/6/1989 tarihli ve 375 sayl 657 Sayl Devlet Memurlar
Kanunu'nda, 926 Sayl Trk Silahl Kuvvetleri Personel Kanunu'nda, 2802
Sayl Hakimler ve Savclar Kanunu'nda, 2914 Sayl Yksekretim Personel
Kanunu'nda, 5434 Sayl T.C. Emekli Sand Kanunu le Dier Baz Kanun ve
KHKlerde Deiiklik Yaplmas, Devlet Memurlar ve Dier Kamu Grevlilerine
Memuriyet Taban Ayl ve Kdem Ayl le Ek Tazminat denmesi Hakknda
KHKde, 14/7/1965 tarihli ve 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu'nda, 9/6/1930
tarihli ve 1700 Sayl Dahiliye Memurlar Kanunu'nda, 3/6/1938 tarihli ve 3423
sayl Milli Eitim Bakanlna Bal Mesleki Ve Teknik retim Okullar Dner
Sermayesi Hakknda Kanun'da, 4/1/1961 tarihli ve 209 sayl Salk Bakanlna
Bal Salk Kurumlar le Esenlendirme (Rehabilitasyon) Tesislerine Verilecek
Dner Sermaye Hakknda Kanun'da, 27/7/1967 tarihli ve 926 sayl Trk Silahl
Kuvvetleri Personel Kanunu'nda, 21/12/1967 tarihli ve 969 sayl Tarm ve Kyileri
Bakanlnn Merkez ve Tara Kurulularna Dner Sermaye Verilmesi Hakknda
Kanun'da, 4/11/1981 tarihli ve 2547 sayl Yksekretim Kanunu'nda, 20/11/1981
tarihli ve 2560 sayl stanbul Su ve Kanalizasyon daresi Genel Mdrl Kurulu
ve Grevleri Hakknda Kanun'da, 14/4/1982 tarihli ve 2659 sayl Polis Vazife ve
Salahiyet Kanununda, 9/11/1983 tarihli ve 2945 sayl Milli Gvenlik Kurulu ve Milli
Gvenlik Kurulu Genel Sekreterlii Kanunu'nda, 10/10/1984 tarihli ve 3056 sayl
Babakanlk Tekilat Hakknda KHKnin Deitirilerek Kabul Hakknda Kanun'da,
14/2/1985 tarihli ve 3152 sayl ileri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda
Kanun'da, 27/10/1999 tarihli ve 4458 sayl Gmrk Kanunu'nda, 29/6/2001 tarihli
ve 4706 sayl Hazineye Ait Tanmaz Mallarn Deerlendirilmesi ve Katma Deer
Vergisi Kanununda Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanun'da, 22/2/2005 tarihli
ve 5302 sayl l zel daresi Kanunu'nda, 16/5/2006 tarihli ve 5502 sayl Sosyal
Gvenlik Kurumu Kanunu'nda, 10/11/2005 tarihli ve 5429 sayl Trkiye statistik
Kanunu'nda, 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayl Sosyal Sigortalar ve Genel Salk
Sigortas Kanunu'nda, 17/2/2011 tarihli ve 6114 sayl lme, Seme ve Yerletirme
Merkezi Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun'da, 13/12/1983
tarihli ve 178 sayl Maliye Bakanlnn Tekilat Ve Grevleri Hakknda KHKde,
4 /7/2001 tarihli ve 631 sayl Memurlar ve Dier Kamu Grevlilerinin Mali ve
Sosyal Haklarnda Dzenlemeler le Baz Kanun ve KHKlerde Deiiklik Yaplmas
Hakknda KHKde, 28/2/1982 tarihli ve 2629 sayl Uu, Parat, Denizalt, Dalg
ve Kurbaa Adam Hizmetleri Tazminat Kanunu'nda, 18/3/1986 tarihli ve 3269 sayl
Uzman Erba Kanunu'nda, 28/5/1988 tarihli ve 3466 Uzman Jandarma Kanunu'nda
deiiklik yapld.
21
TMMOB AIKLAMALARI
23

11.04.2011
KANUN HKMNDE KARARNAMELERLE LKE YNETLEMEZ.

BU YASANIN TBMMYE ADES BR ZORUNLULUKTUR!
Genel seimlere 2 ay kadar bir sre kalmken, seimler sonrasn da kapsayan, siyasal
iktidara 6 aylk Kanun Hkmnde Kararname (KHK) karma yetkisi veren Yasa
TBMMden byk bir hzla geirildi.
Torba yasalarn ierisine sktrarak yapt deiikliklerle tm sistemi yeniden
yaplandrmak AKP'ye yetmemi, imdi de Kanun Hkmnde Kararname (KHK)
karma yetkisini alarak kuvvetler arasndaki dengeyi yrtme organ lehine
bozmutur.
Yetki Yasas ile beraber AKP, bakanlklarn kapatlmas, almas, birletirilmesi de
dahil kamu idarelerinin yeniden yaplandrlmasyla ilgili olarak 20 yasada, kamu
alanlarnn atanma, nakil, grevlendirme, seilme, terfi, ykselme, grevden
alnma ve emekliye sevk edilmesi gibi konularla ilgili olarak da 7 yasada deiiklik
yapma yetkisini almtr.
lkenin tm kurumlarn ieren bu yetki yasasnn ngrsnn ne olduunu grmek
iin tek bir rnek yeterlidir:
Gerek kurumsal yapsn gerekse grev alann yeniden belirleme yetkisi alnan
bakanlklara bakldnda; su, orman, mera, yaylak, klak, tarm alanlar gibi doal
kaynaklar ve evre ile ilgili tm yasal dzenlemelerin etkisiz hale getirilmesine
yol aabilecek bir yeniden yaplanmay ieren snrsz ve belirsiz bir yetki tanm
yaplmaktadr.
Bu kanun statik bir kanun deildir, yetki yasas iinde ne kadar kanun hkmnde
kararname saklamaktadr bilinmemektedir.
Bu snrsz ve belirsiz yetki; AKPnin 8 yldr tamamlayamad kylarda, yaylaklarda,
meralarda, akarsularda, ormanlarda yaplacak HES, termik santraller, nkleer
santraller, madencilik faaliyetlerini; kentsel dnm, Galataport gibi projeleri hayata
geirmek, doal, kltrel ve tarihi miras engel olmaktan karma niyetidir.
Doal evrenin/varlklarn ve kltrel mirasn talannda snr tanmayanlar, imdi de
karamad kanunlar yerine kurumsal altyapsn hazrlayarak fiili durum yaratma
gayretindedir.
Halen TBMMde bekleyen Tabiat ve Biyolojik eitlilii Koruma Kanunu Tasars,
yeni bir imar aff niteliindeki dzenlemeleri ieren, mera, yaylak ve klaklar,
kylar yaplamaya aan, krsal alanlar imar plan dna karan mar Kanununda
ve Ypranan Tarihi ve Kltrel Tanmaz Varlklarn Yenilenerek Korunmas ve
Yaatlarak Kullanlmas Hakknda Kanunda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun
Teklifi" dnldnde byle snrsz ve belirsiz bir dzenlemeyle nasl bir sonuca
ulalabilecei aktr.
25

Yetki yasasnda kurumsal yeniden yaplanma ile birlikte personele ilikin snrsz
tasarruf yetkisi; yetimi teknik kadrolarn tasfiyesinin, ilevsizletirilmesinin,
kullatrlmasnn yolunu aacaktr.
Seimlere giderken snrsz yetkiler veren, Anayasa'ya aykr bu yasann
Cumhurbakan tarafndan TBMMye geri gnderilmesi zorunludur.
Mehmet Soanc
26

17.06.2011
GENEL SEM SONULARI, KHKLER, YEN KURULAN BAKANLIKLAR ve

GREVLERMZ ZERNE TMMOB RGTLLNE
Sevgili Arkadalar,
Birlikte karar alma, birlikte retme, birlikte ynetme anlaymz gerei 15 Haziran
2011 tarihinde Birlik Ynetim Kurulumuz Oda Ynetim Kurulu Bakanlar ile bir
toplant gerekletirdi.
Genel Seimlerin sonular ile 8 Haziranda Resmi Gazetede yaymlanan bata
evre, Orman ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun
Hkmnde Kararname ve dier Kanun Hkmnde Kararnamelerle ile ilgili
olarak gerekletirdiimiz toplantda yaptmz eitli tespit ve deerlendirmeleri
rgtmzle paylamak istedik.
Genel Seim Sonular zerine:
AKP, 12 Haziran Genel Seimlerinde oy orann da artrarak bir kez daha iktidar
olmaya hak kazand.
ncelikle belirtmek gerekir ki; Mays 2010'da gerekletirdiimiz TMMOB Genel
Kurulunun sonu bildirisi lkenin bu dnemini de kapsayan ve rgtmzn yz ak
bir siyaset belgesidir. Yaananlar ve olas gelimelerin ngrleri Sonu Bildirimizde
tm akl ile tanmlanmtr.
te yandan, Genel Seimlere giden Trkiye'de tm odalarmzn katk ve nerileri
ile TMMOB Seim Bildirgesini Mays ay banda kamuoyu ile paylamtk. 15
Mays 2011'de de Ankarada Haklarmz, Geleceimiz, Halkmz ve lkemiz iin
sloganyla dzenlediimiz TMMOB Mitinginde seim bildirgemizi okuyarak, kimlere
oy vermeyeceimizi hep birlikte alanda oylamtk. Haziran banda da TMMOB
Genel Kurul karar ile tm odalarmzn raporlarndan oluan Mesleimiz, Meslek
Alanlarmz, Haklarmz zerine AKP ktidarnn Tahribat kitabmz kamuoyu
ile paylamtk.
zetle seim sresince TMMOB ve bal odalarmz mesleki demokratik kitle
rgt sorumluluunu yerine getirmilerdir.
Seimler, herkesin ikyet ettii ancak nedense bir trl deitirilmeyen,
antidemokratik Siyasal Partiler Yasas, Seim Yasas ve % 10 baraj ile
gerekletirilmitir. Perembenin gelii arambadan belli olan bir seimle de iktidarn
devamll salanmtr.
Yaptklar yapacaklarnn teminat olan AKPnin, kendinden yana bir Trkiyeyi
oluturma projesinin tm hzyla bu dnemde de devam edecei aikrdr.
TMMOB'den baktmzda ise; 11 Haziran ile 13 Haziran arasnda rgtmz
ve yemiz asndan, lkemizde yaananlar ve yaatlacaklar asndan bir fark
olumamtr szn netlikle ifade ediyoruz.
27

TMMOB, Genel Kurul Sonu Bildirisinde sylediklerimiz erevesinde AKPnin
nc dneminde de grevlerini ayn kararllkla yerine getirmeyi srdrecektir.
Bu dnemde de TMMOBnin yapacaklar, gemiimizin teminat altndadr.
Yeni Bakanlklar Oluturan Kanun Hkmnde Kararnameler zerine:
TBMM tatile girmeden nce 6 Nisan 2011 tarihli oturumunda, Kamu Hizmetlerinin
Dzenli, Etkin ve Verimli Bir ekilde Yrtlmesini Salamak zere Kamu Kurum ve
Kurulularnn Tekilat, Grev ve Yetkileri le Kamu Grevlilerine likin Konularda
Yetki Kanununu kabul ederek Hkmete Kanun Hkmnde Kararname (KHK)
karma yetkisi vermitir.
Sz konusu yetki yasasnda, mevcut bakanlklarn birletirilmesi, bal, ilgili ve
ilikili kurulularn ilgilerinin yeniden belirlenmesi, yeni bakanlklarn kurulmas,
bakanlklarn bal, ilgili ve ilikili kurulularnn hiyerarik ilikileri, grev, yetki,
tekilat ve kadrolarnn dzenlenmesi ve kamu kurum/kurulularnda istihdam edilen
personelin almalarnda etkinlii artrmak zere atanma, nakil, grevlendirme,
grevden alnma, emekliye sevk edilme gibi konularn usul ve esaslarnn belirlenmesi
biiminde yetki snr izilmitir.
Ancak AKP, Meclisin olaanst yetki devrini de aarak ve Anayasa'ya aykr olarak
bakanlklarn tekilatlanmas ile meslek alanlarmza ve meslek odalarmza ilikin
dzenlemelere hemen koyulmutur. Anayasa ve Yetki Yasasna aykrlk tayan
bu dzenlemeler Mecliste uzlama ve tartma ortamndan karlarak baka bir
grnm altnda KHKlerin konusu edilmitir. Grnen odur ki, torba yasas usul
dahi klfet olarak grnm ve parlamenter sistemin kuvvetler ayrl ilkesi fiilen
sonlandrlmtr.
Kanun-i Esasi dahi kanun kuvvetinde kararnameyi, devleti bir tehlikeden veya genel
gvenliin bozulmasndan korumak iin bir zorunluluk belirdii durumlara hasretmi
iken, Parlamento grevde iken ve dahas seim ncesi bu operasyonun yaplmas
manidardr. Ortada zorunlu ve ivedi bir durum yokken, Parlamento ve sosyal taraflar
dlanarak kararname ile bakanlk ve kurumlarn tasfiyesinin demokratik usul ve
yntemlerle badamad aktr. Askeri darbeleri eletirerek, ileri demokrasiyi
savunan bir iktidarn, 12 Mart Darbesi ve 12 Eyll hukukunun rn olan Kanun
Hkmnde Kararname yetkisini kullanmasnn demokratik yol ve yntemlerle ne
kadar rtt aktr. Ayrca, parlamento ounluu elinde iken olaanst yollara
bavurulmas, tartmaya dahi tahammlszln bir gstergesidir.
Bu durumu 11 Nisan 2011 tarihinde Kanun Hkmnde Kararnamelerle lke
Ynetilemez. Bu Yasann TBMM'ye adesi Bir Zorunluluktur! balkl basn
aklamamzda da belirtmitik.
AKP, anlan Yetki Yasasna dayanarak seimden hemen birka gn nce 11 adet
KHK yaymlayarak, uzun sredir tasarmnda olan ancak uygulamaya koyamad
yeni kamu ynetimi anlayna gemede bir sorun grmemitir.
28

8 Haziran 2011 itibar ile yaymlanan Kanun Hkmnde Kararnamelere gre,
kapatlan ve birletirilen bakanlklarn yerine, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl,
Avrupa Birlii Bakanl, Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl, evre, Orman ve
ehircilik Bakanl, Ekonomi Bakanl, Genlik ve Spor Bakanl, Gda, Tarm ve
Hayvanclk Bakanl, Gmrk ve Ticaret Bakanl, Kalknma Bakanl kurulmu
bulunmaktadr.
Bu bakanlklarn grev ve yetkilerinin; mesleimize, insanmza ve lkemize ne
getirip ne gtrdnn aa karlmas imdi nmzde nemli bir grev olarak
duruyor. Bata Birliimiz ve Birliimize bal odalarmz olmak zere, siyasal partilerin,
emek ve meslek rgtlerinin, akademik dnyann deerlendirmelerini kamuoyu
ile paylamas yeni dnemde bize decek mcadelenin boyutlarnn belirlenmesi
asndan bir sorumluluktur.
evre, Orman ve ehircilik Bakanl zerine:
636 sayl Kanun Hkmndeki Kararname ile de Bayndrlk ve skn Bakanl ile
evre ve Orman Bakanl lavedilerek bu iki Bakanlk evre, Orman ve ehircilik
Bakanl ad altnda birletirilmitir.
Meslek alanlarmza ve mesleimize dair rgtmz en ok ilgilendiren bu
Bakanln grev tanm kapsamnda bnyesine katlan kurumsal yaplanma
deerlendirildiinde:
zlenen parac, rant temelli politikalar nedeniyle evre tahribatnda en fazla paya
sahip imar, yaplama ile doa koruma, ormanlar ve su ynetimi ayn at altnda
toplanarak kurumsal kontroln yok edilmesinin; Su, orman, mera, yaylak, klak,
tarm alanlar gibi doal kaynaklar ve evre ile ilgili tm yasal dzenlemelerin etkisiz
hale getirilmesinin; Kylarda, yaylaklarda, meralarda, akarsularda, ormanlarda
yaplacak; HES, termik santraller, nkleer santraller, madencilik faaliyetlerinin;
kentsel dnm, Galataport gibi projelerin hayata geirilmesinin, Doal, kltrel
ve tarihi mirasn engel olmaktan karlmasnn n alaca; Bakanln, Bakanlar
Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile enerji ve telekomnikasyon tesislerine ilikin
olarak st lekli plan yapmaktan parselasyon plann yapma, ruhsat aamasna
kadar tm srete yetkili klnmas, yerel idareler zerindeki vesayetin arttrlmas,
merkezi idarenin keyfiyet alannn geniletilmesinin nndeki engellerin kaldrlaca
aka grlmektedir.
Bu ve benzeri amalar sadece evre, Orman ve ehircilik Bakanln deil dier
bakanlklar da meslek alanlarndan yola karak deifre etmek bal odalarmzn
grev ve sorumluluundadr.
evre, Orman ve ehircilik Bakanl inde Bir Dzenleme ile Mhendislik,
Mimarlk, ehir Plancl Meslei ve rgtmz Teslim Alnmak stenmektedir.
yle grlyor ki; lkenin yargsn, eitimini, tm kurumlarn dzene sokan AKP
zihniyetinin ustalk dnemindeki hedefleri arasnda TMMOB'yi de dzenlemek
var.
29

AKP ktidar, evreyi tahrip eden, kentlerimizi; kylarmz; ormanlarmz
yamalayan, kamusal deerlerimizi sermayeye peke eken anlaynn nnde
engel olarak grd TMMOB'yi yeniden yaplandrp ilevsizletirmeye ve yok
etmeye alyor.
Son iki yldr, Devlet Denetleme Kurulu incelemeleriyle, Bayndrlk ve skn
Bakanlnn Birliimiz zerinde vesayet denetimini uygulama almalaryla kendini
gsteren TMMOBnin yeniden ekillendirilmesi ve meslek odalarnn dzene
sokulmas projesindeki son nokta evre, Orman ve ehircilik Bakanl bnyesinde
Mesleki Hizmetler Genel Mdrl nn kurulmas ve bu genel mdrle verilen
grevler olmutur.
636 sayl evre, Orman ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda
Kanun Hkmnde Kararnamede bakanln grevleri arasnda aadaki hususlar
yazldr:
MADDE 2- (1) evre, Orman ve ehircilik Bakanlnn grevleri unlardr:
a) Yerlemeye, evreye ve yaplamaya dair imar, evre, yap ve yapm mevzuatn
hazrlamak, uygulamalar izlemek ve denetlemek, Bakanln grev alan ile ilgili mesleki
hizmetlerin ve bu meslek mensuplarnn kaytl olduklar meslek odalarnn mevzuatm, norm
ve standartlarn hazrlamak, gelitirmek, uygulanmasn salamak, ilgililerin kaytlarnn
tutulmasn salamak,
evre, Orman ve ehircilik Bakanl bnyesinde kurulan Mesleki Hizmetler Genel
Mdrlnn grevleri arasnda da aadaki hususlar saylmtr:
MADDE 12- (1) Mesleki Hizmetler Genel Mdrlnn grevleri unlardr:
a) Yerleme ve yaplamaya ynelik mimarlk, mhendislik, mteahhitlik ve mavirlik
hizmetlerine ilikin dzenlemeleri yapmak, uygulamalar denetlemek ve izlemek.
b) Planlama, harita yapm, arazi ve arsa dzenlemesi, deerleme, parselasyon, ett ve
proje melliflii, harita plan, proje ve yapm kontrol mavirlii, bilirkiilik, her trl altyap
ve tesisat dhil olmak zere yap mteahhitlii gibi hizmet alanlarnda alan gerek veya
tzel kiilerin grev, yetki ve sorumluluklarna ve kaytlarnn tutulmasna ilikin esaslar
belirlemek, mesleki yeterlilikleri ile kurulu yeterliliklerini deerlendirerek bunlara tescil ve
yeterlik belgeleri vermek veya verilmesini ve kaytlarnn tutulmasn salamak.
c) Kamu ve zel sektre ait her trl yap ve tesisin projelerinin ve yapm ilerinin
denetlenmesinde grev alacak mimar ve mhendisler ile yardmc kontrol elemanlarnn,
yap denetim kurulularnn ve mavirlik kurulularnn niteliklerine, grev, yetki ve
sorumluluklarna ilikin esaslar belirlemek, mesleki yeterlilikleri ile kurulu yeterliliklerini
deerlendirerek bunlara belge verilmesini ve kaytlarnn tutulmasn salamak.
) Bakanln grev alanna giren konularla ilgili olarak mimarlk ve mhendislik meslek
kurulularna ilikin mevzuat dzenlemelerini yapmak ve denetlemek.
d) evre ynetimi, evre denetimi ve evresel etki deerlendirilmesi i ve ilemlerinde
grev alanlarn niteliklerine, grev, yetki ve sorumluluklarna ilikin esaslar belirlemek,
30

mesleki yeterlilikleri ile kurulu yeterliliklerini deerlendirerek bunlara belge verilmesini ve
kaytlarnn tutulmasn salamak.
e) evresel etki deerlendirmesi raporu hazrlanmas, evre laboratuarlar, evre
danmanlk firmalar, belediyelerin evre koruma tesislerinin projelerinde ve iletilmesinde
grev alacak elemanlar eitmek, proje ve tesis kriterlerini gelitirmek, mesleki yetkinlii
artrmak.
Anayasann 135. maddesi yrrlkte iken, 6235 sayl TMMOB Yasas halen
geerlikteyken; TMMOB ve bal odalarn asli grevlerinin evre, Orman ve
ehircilik Bakanlna devrinde bir saknca grlmemitir. TMMOB ve bal
odalarn hak, yetki ve grevleri, Anayasa ve TMMOB Yasasna ramen znde
dzenleyici ilem olan kararname ile Bakanlk bnyesindeki Mesleki Hizmetler
Genel Mdrlne devredilmi durumdadr. Bu devir ilemi, aka Anayasaya
ve Yetki Yasasna aykr olup, demokratik ileyiin tm usul ve yntemleri ile de
badamamaktadr.
imdi bu projelerin sahipleri, bu projenin Bakanln, Genel Mdrln
oluturanlar ve buralara atanacaklar iyice anlasn:
Bilim ve tekniin geliimi, mhendis, mimar, ehir planclarn yeterlilii ve bunlarn
meslek odalarnn kurallar bir bakanln brokrasisi iinde yer alan bir genel
mdrle teslim edilemez. Mhendis, mimar ve ehir planclarnn rettii dnce
ve emekleri Dnya Ticaret rgtnn taeronlarna teslim edilemeyecek kadar
kymetlidir, kutsaldr. Bu lkenin kalknmasnda ve refahnda mutlaka ve mutlaka
mhendis, mimar ve ehir planclarnn emekleri hak ettii yeri alacaktr. Bilim
ve onun rettii hizmet, ynetenlerin iki duda arasnda yrrle koyacaklar
normlarla hayatta karln bulamaz, bilim ve akl btn idari metinleri, kararlar
aar gider. Akln ve bilimin na inanm ve bu lkenin emekten ve halktan yana
olan mhendis, mimar, ehir planclar ve onlarn rgtll hibir dzenleyici
ilemle slah edilemez. Bilimin kendisi devrimcidir. Kendi statkosunu yaratanlar,
kendi statkolarnda yok olmaya mahkmdurlar, bunu biz deil tarihi yazanlar
sylemektedir.
Emperyalizme bamllk temelinde vahi kapitalizmin hizmetinde olanlar, sosyal
devleti tamamen yok eden, tm deerleri yok sayarak her eyi rant zerinden
kurgulayanlar, bilmelidir ki;
rgtmzn yetkilerini kstlamaya, meslek alanlarmz yeniden yaplandrmaya
ynelik dzenlemeleri hibir ekilde kabul etmeyeceiz
Sevgili Arkadalar,
Bu Srete rgtmz nemli Grevler Beklemektedir:
Oda Bakanlarmzla 15 Haziran gn yaptmz toplantda kararlatrld gibi;
kamuoyunu ve yelerimizi bilgilendirmek, her trl hukuki mcadeleyi yrtmek,
evre, Orman ve ehircilik Bakanl ve Mesleki Hizmetler Genel Mdrlnn
31

almalarn takip etmek ve srekli eylem plann yrrle koymak zere tm
rgtl gcmzle almalarmz yrteceiz.
lke sorunlarnn zm iin mesleki bilgi ve birikimlerimizin nda kararllkla
almaya devam edeceiz.
imdi hep birlikte bir kez daha sylyoruz:
TMMOB bu lkenin bir nefes alma-verme alandr. Bu lkenin, bu lke halknn,
bizim, hepimizin nemli bir mevzisidir. Bu lkenin ve bu lke halknn TMMOB'ye
ihtiyac vardr. Bu herkes tarafndan byle bilinmelidir.
TMMOB, kurumsal kimliine, mhendislere, mimarlara, ehir planclarna ynelik
her trden baskya kar duracak, Trkiyenin demokrasi mcadelesi ierisinde
demokrasi gleri ile, emek ve meslek rgtleri ile birlikte yrmeye devam
edecektir.
Genel Kurulumuzun sonunda TMMOB almalarn bu dnem kelime ifade
edecektir demitik: Mcadele, mcadele, mcadele.
Biz iyi biliyoruz: G grevler, gl rgtlenmeler ile yerine getirilir.
Haydi, TMMOB rgtlln glendirmek iin grev bana.
Hepimize kolay gelsin.
Mehmet Soanc
32

05.07.2011
YEN KANUN HKMNDEK KARARNAMELER ZERNE

TMMOB RGTLLNE
Sevgili Arkadalar,
Bildiiniz zere, AKP ktidar, genel seimlerden 4 gn nce 8 Haziran 2011 tarihli
Resmi Gazetede yaymlanan bir dzenlemeyle baz bakanlklar kapatm, baz
yeni bakanlklar oluturmutu. Ayrca ilevi gerei mesleimizi en ok ilgilendiren
Bayndrlk ve skn Bakanl ile evre ve Orman Bakanln birletirerek evre,
Orman ve ehircilik Bakanln kurmutu. Sz konusu yeni kurulan bakanlk yaps
iinde oluturulacak Mesleki Hizmetler Genel Mdrlnn grevleri iinde de
meslek alanlarmz ve rgtmz dzenlemeye ynelik maddeler yer almt.
AKP bu sefer de evre, Orman ve ehircilik Bakanl henz oluturulamadan 4
Temmuz 2011 tarihinde yaymlanan Kanun Hkmnde Kararnameler ile Bakanl
ikiye bld ve iinden evre ve ehircilik Bakanl ile Orman ve Su leri
Bakanl kt.
Daha bir ay bile dolmadan, kararnamelerin mrekkebi bile kurumadan kurduu
bakanl kaldrp yerine iki bakanlk kurmas; AKPnin kamu ynetimi ile ilgili
olarak ne kadar planl, programl altnn gzel bir gstergesidir.
evre ve ehircilik Bakanlnn ama blmnde nceki evre, Orman ve
ehircilik Bakanlndan farkl olarak meslek odalarnn mevzuatn dzenleme
ifadesi karlarak, bakanln grev alan ile ilgili mesleki hizmetlerin norm ve
standartlarn hazrlamak, gelitirmek, uygulanmasn salamak ve ilgililerin kaytlarn
tutmakla snrl tutulmu gzkse de Mesleki Hizmetler Genel Mdrlnn grev
tanm mesleimiz ve rgtmz aleyhine daha da geniletilmitir.
Mesleki Hizmetler Genel Mdrl'nn grevleri daha detayl bir ekilde
tanmlanrken;
nceki kararnamede yer alan lkenin planlama, projelendirme ve yapm ilerinde
faaliyet gsterenlerin rekabet gcn artrmak iin inceleme ve aratrmalarda bulunmak,
stratejiler gelitirmek, meslek odalar ve sivil toplum kurulular ile ibirlii yapmak ve
koordinasyonu salamak ifadesi ise bu kez kaldrlmtr.
4 Temmuz 2011 tarihli Resmi Gazetenin Mkerrer saysnda yaymlanan 644
sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun
Hkmnde Kararnamede Mesleki Hizmetler Genel Mdrlnn grevleri yle
sralanyor:
MADDE 12 - (1) Mesleki Hizmetler Genel Mdrlnn grevleri unlardr:
33

b) Gerek kiilere ve zel hukuk tzel kiilerine ait her trl yaplar ile ilgili genel ilkeleri,
stratejileri ve standartlar belirlemek ve uygulanmasn salamak.
c) Planlama, harita yapm, arazi ve arsa dzenlemesi, deerleme, parselasyon, ett
ve proje melliflii, harita plan, proje ve yapm kontrol mavirlii, her trl altyap ve
tesisat dhil olmak zere yap mteahhitlii gibi hizmet alanlarnda alan gerek veya
belirlemek, mesleki yeterlikleri ile kurulu yeterliklerini deerlendirerek bunlara tescil ve
) Planl ve plansz alanlardaki projelendirme ve yaplamaya, yap ruhsat ve yap kullanma
izinlerinin ulusal adres veri tabanna dayal olarak dzenlenmesine ilikin usul, esas ve
standartlar belirlemek.
d) Planlama, projelendirme, yapm ve kamulatrma i ve ilemlerinde grev alacak
bilirkiilerin niteliklerine ve mesleki yeterliklerine ilikin usul ve esaslar belirlemek.
e) 4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Kanun ile Bakanla verilen grevleri yapmak.
f) Yresel mimarinin ve yaplarda yerel malzemenin kullanmnn tevik edilmesi,
binalarda enerji verimliliinin salanmas ve ileri yapm teknolojilerinin kullanlmas ve
yaygnlatrlmas iin gerekli tedbirleri almak.
g) Kamu kurum ve kurulular ile gerek kiilere ve zel hukuk tzel kiilerine ait
her trl yaplarn denetlenmesinde grev alan mimar ve mhendisler ile yardmc
kontrol elemanlarn denetlemek, ilgili idareler ile denetim ve mavirlik kurulularnca
denetlenmesini salamak.
) Yapm ilerinde grev alan antiye efleri, fen elemanlar ve yetki belgeli ustalarn
faaliyetlerinin, durumlarna gre, ilgili idarelerce veya meslek kurulularnca denetlenmesini
salamak.
h) Kamuya ve zel sektre ait her trl yap ve tesisin projelerinin ve yapm ilerinin
sorumluluklarna ilikin esaslar belirlemek, mesleki yeterlikleri ile kurulu yeterliklerini
kurulularna ilikin mevzuat hazrlamak ve bunlar denetlemek.
i) evre ynetimi, evre denetimi ve evresel etki deerlendirilmesi i ve ilemlerinde grev
alanlarn niteliklerine, grev, yetki ve sorumluluklarna ilikin esaslar belirlemek, mesleki
yeterlikleri ile kurulu yeterliklerini deerlendirerek bunlara belge verilmesini ve kaytlarnn
tutulmasn salamak.
j) evresel etki deerlendirmesi raporu hazrlanmasnda, evre laboratuarlar, evre
danmanlk firmalar ile belediyelerin evre koruma tesislerinin projelerinde ve iletilmesinde
grev alacak elemanlar eitmek, proje ve tesis ltlerini gelitirmek ve mesleki yetkinlii
artrmak.
34

k) Konut politikalarnn belirlenmesine ynelik almalarda bulunmak, belirlenmi politika,
plan ve stratejilere gre uygulamay temin ve sonularn takip etmek.
l) Yap kooperatiflerinin ve st birliklerinin kurulmas, ileyii ve denetlenmesine ilikin
i ve ilemleri yrtmek, kurulu kaytlarnn ve sicillerinin tutulmasn salamak ve
uygulamalar denetlemek.
m) Bakan tarafndan verilen benzeri grevleri yapmak.
Sevgili Arkadalar,
Biz AKPnin mesleimize ve rgtmze kar ne planladn iyi biliyoruz.
G grevler gl rgtlenmeler ile yerine getirilir szn de iyi biliyoruz.
Deien bir ey yoktur: imdi rgtllmz ve mcadelemizi glendirme
zamandr.
Mehmet Soanc
35

19.08.2011
EVRE VE EHRCLK BAKANLII 648 SAYILI KHK LE BU SEFER DE

TM LKE TOPRAI ZERNDE HER TRL TASARRUFA MUKTEDR
KILINMITIR
Genel Seimlerden drt gn nce 08.06.2011 tarihinde Kanun Hkmnde
Kararname ile kurulan evre ve ehircilik Bakanl ve bu Bakanln iinde
oluturulan Mesleki Hizmetler Genel Mdrl ile rgtmz TMMOBnin
ilevsizletirilmeye alldn, AKPnin yeni bakanlkla ne yapmak istediini daha
nce detayl bir ekilde kamuoyuyla paylamtk.
Ancak, ad geen Bakanlk yeni KHKlerle, sonu gelmez bir ekilde yeni yetkilerle
donatlmaya devam ediliyor.
Bakanlklar kuruluyor lavediliyor; yetkiler alnyor veriliyor, ancak bunlarn
tartlmasna olanak tannmyor. 636 sayl KHK ile evre, Orman ve ehircilik
Bakanl kuruldu, bakanlk koltuuna daha kimse oturmadan 4 Temmuz 2011
tarihinde 644 sayl KHK ile Bakanlk ikiye blnerek evre ve ehircilik Bakanl
oluturuldu.
KHK ile dier kamu kurum kurulularnn, yerel ynetimlerin ve kamu kurumu
niteliinde meslek kurulularnn yetkisini almakta hukuken bir saknca grmeyen
Bakanlar Kurulu, 17 Austos 2011 tarihinde Resmi Gazete'de yaymlanan 648
sayl KHK ile evre ve ehircilik Bakanlna tm lkenin tapusunu istedii gibi
kullanma yetkisi vermitir.
AKP, seimlerden nce kartt yetki yasasna dayanarak -ortada bir parlamento
olmasna karn- olaanst bir ynetim biimi benimsemi durumdadr. ktidar
Partisinin parlamenter says, kanun yapma konusunda bir sknt yaratmamasna
karn, TBMMye kanun teklifi sunmadan KHKlerle kamusal varlklarn yok
olmasna yol aacak dzenlemeler yapmakta ve kamu ynetimini deitirmektedir.
Bakanlar Kurulu dnda lke kaderi zerinde karar verecek ve karara katlacak
yetkili, zerk bir kurum brakmamaktadr. Muhalefet bir yana, ktidar Partisinin
milletvekilleri dahi kurulan, lavedilen; yetkilerle donatlan, yetkileri alnan kurum
kurulularn yeni yaplar konusunda bilgi sahibi deildir.
Toplumla paylalmayan, Bakanlar Kurulundaki 26 kiinin kabul ettii ve
Cumhurbakannn derhal onaylad KHKler konusunda kim gr bildirecek ve
eletirecek? Toplumun gelecei ve ynetim biimi hkmetin iki duda arasnda
m olacak? Bu ynetim biimine kim demokrasi diyebilecek?
648 sayl KHK, TBMM komisyonlarnda bekleyen ya da Genel Kurula indirilmi
ancak grlmemi kanun tekliflerini de ierecek biimde geniletilerek
yaynlanmtr. Bu KHK ile 4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Yasa, 3194 sayl
mar Yasas, 2873 sayl Milli Parklar Kanunu, 2863 Sayl Kltr ve Tabiat Varlklar
Kanunu, 4848 sayl Kltr ve Turizm Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda
36

Kanun, 3234 sayl Orman Genel Mdrl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun,
6107 sayl ller Bankas Anonim irketi Hakknda Kanunda deiiklikler yaplmtr.
Yaplan deiikliklerle, evre ve ehircilik Bakanlna yeni ve olaanst yetkiler
devredilmi ve tannmtr.
evre ve ehircilik Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde
Kararnamede yaplan deiikliklerle aka u sylenmektedir:
Hi kimse ama hi kimse artk elindeki tapuya gvenmesin. Tapu, ister kamu kurum
ve kuruluunun, ister zel kiinin, isterse devletin hkm ve tasarrufu altnda olsun
bu tapu ve araziler zerinde istedii tasarrufu yapma yetkisi yalnzca ve yalnzca
evre ve ehircilik Bakanlndadr.
Harita, her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn,
parselasyon planlarn ve deiikliklerini resen yapmak, yaptrmak, onaylamak,
iki ay iinde yetkili idarelerce ruhsatlandrma yaplmamas halinde ruhsat ve yap
kullanma izni vermek; kamu ya da zel kiilere ait tanmazlar zerinde yaplacak
yatrmlara ilikin 3 ay iinde onaylanmayan ett, evre dzeni, nazm ve uygulama
planlar ya da ruhsatlandrma ve yap kullanma izinlerini vermek eklindeki yetkiler,
aslnda yerel ynetimleri yetkisiz klmakla eanlamldr.
648 sayl KHK ile depreme kar dayanksz yaplarn bulunduu alanlarn
dnm projelerini ve uygulamalarn yapmak ve yaptrmak; Toplu Konut
Kanununun ek 7. maddesi erevesinde uygulama yapmak, yaptrmak, bu
uygulamalara ilikin kentsel dnm, yenileme, transfer alanlar gelitirmek, bu
alanlarn her lekteki imar plan ve imar uygulamalarn, kentsel tasarm projelerini
yapmak, yaptrmak ve onaylamak; bu erevede payl mlkiyetleri ayrmak,
birletirmek, arsa ve arazi dzenlemeleri yapmak, imar hakk transfer etmek,
kamulatrma ve gerektiinde acele kamulatrma yoluna gitmek; yap ruhsat ve
yap kullanma izinlerini vermek ve kat mlkiyeti ve tescilini salamak Bakanln
yetkisine verilmitir. Bu dzenlemelerle Belediyelerin yetkisinden ve zel mlkiyetin
korunmasndan sz edilemeyecei aktr. Keyfi kullanma ak olan bu yetkilerin oy
verenle oy vermeyenin tabii ki ayn olmayacan beyan eden Bakann keyfiyetine
braklmasndan endie duymamak olanakl deildir.
2863 sayl Yasann deiiklii ile tabiat varlklar dier deyile doal sit alanlar
evre ve ehircilik Bakanlna transfer edilmi olup, Tabiat Varlklarn Koruma
Genel Mdrl ihdas edilmi ve bu alanlarn yok edilmesinin n almtr.
Artk, milli parklar, tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar, doal
sit alanlar, sulak alanlar, zel evre koruma blgelerinin kullanma ve yaplamaya
ilikin kararlar evre ve ehircilik Bakanlnca verilecektir. Bu varlklarn
statlerinin yeniden deerlendirilmesinin 6 ay iinde Bakanla devredilecei
hkm, 6 ay sonra bu statlerin kalmayacann habercisidir. Yalnzca doal sitler
deil ayn zamanda doal sitlerle kesien arkeolojik, kltrel, kentsel ve tarihi sitler
de tehlike altndadr.
37

Kylerde yaplacak yaplara uygulanacak esaslarda, Toprak Koruma ve Arazi
Kullanm Kanununun uygulanmamas, buralarda kurulacak yaplarda ruhsat ve
imar plan aranmamas tarm arazilerini bekleyen tehlikelerin habercisidir.
3194 sayl mar Yasasna eklenen madde ile de mera, yaylak ve klaklar, 29
yllna kiralanp yaplamaya almtr.
nceki dnem TBMM Genel Kuruluna havale edilmi Yap Denetimi Hakknda
Yasa Tasars bu KHK ile yrrle girmitir. Yap denetisi mhendis ve mimarlar
gvencesiz klan, sorumluluu ar, ama bunun karl hak ve yetkiyi vermeyen ve
daha nce eletirdiimiz tasar TBMMde tartlmadan sessiz sedasz dayatlmtr.
Bakanlar Kurulunca belirlenen projelerde altrlacak personele 657 sayl Kanun
ve dier kanunlarn szlemeli personel altrma hkmlerinin uygulanmayacana
ilikin dzenleme, idareye keyfi bir yetki tanmaktadr.
Yukarda irdelemeye altmz balklar dahi yrrle konulan dzenlemelerin
kamu yararna olmadnn ak kantdr.
Yaadmz sre olaan deildir, lkemizde olaan demokrasilerde yeri olmayan
tersi bir sre ilemektedir.
nceki dnem torba, bu dnem KHK ile halkn haberdar olmas bir yana, ilgili
kurum ve kurulularn dikkatlerinden karlarak, toplum ve lkenin kaderi zerinde
etkide bulunabilecek nemli kararlar yasalamaktadr. Btn bunlar, yasama meclisi
yelerinin dahi bilgisi dnda olup bitmektedir.
TMMOB uyaryor:
lgili kurumlar, kiiler, siyasi partiler, niversiteler, yazar-izerler, dnenler bu
uygulamalara kar insanln ortak deerlerine sahip kan bir tutum almaldrlar.
Mehmet Soanc
38

26.08.2011
AKPNN KHKLER LE HANG MDRLK, HANG KURUM, HANG

KURUL NE OLUYOR? BZ TAKP EDEMEZ OLDUK, SANIYORUZ AKP
MLLETVEKLLER DE TAKP EDEMYOR...
AKP ktidarnn Yetki Kanununa dayanarak kard Kanun Hkmnde
Kararnameler ile getirdii dzenlemeler kamuoyu tarafndan takip edilemez hale
gelmitir.
KHK ile kurduu bakanl zerinden bir ay gemeden ikiye blen, bundan bir
ay sonra grevlerini yeniden dzenleyen; baka bir KHK ile bir nceki KHKyi
deitiren, eklemeler yapan, karan; genel mdrlkleri, kurullar bir bakanlktan
dierine geiren AKP, son olarak yaymlanan 649 sayl KHK ile Birliimizin de Genel
Kurulunda temsil edildii Milli Prodktivite Merkezini lavetmitir.
AKPnin MPM ile ilgili olarak kafalar kartrmadaki ustalnn kronolojik sralamas
yle:
634 sayl KHK ile Avrupa Birlii Bakanl kuruldu. (03.06.2011)
635 sayl KHK ile Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanl kuruldu. (03.06.2011)
649 sayl KHK Avrupa Birlii Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun
Hkmnde Kararname ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde
Deiiklik Yaplmasna Dair KHK adyla yaymland. (17.08.2011)
649 sayl ve esas olarak AB Bakanlndaki deiiklii ilgilendiren ve aslnda
torba yasa olan Kanun Hkmnde Kararname ile 635 sayl KHKye geici madde
eklenerek MPM lavedildi ve mal varlklar 635 sayl KHKyi ilgilendiren Bilim,
Sanayi ve Teknoloji Bakanlna devredildi. Ayn kararnamenin 41. maddesi ile de
580 sayl Milli Prodktivite Merkezi Kurulu Kanunu yrrlkten kaldrld.
Biz bunu takip etmekte gerekten zorlandk. AB Bakanlyla ilgili dzenlemeleri
ieren KHKde Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlndaki deiikliklerin ne ii
olabilir?
Ama bir ey biliyoruz:
Brakn bizi, brakn halkmz, brakn parlamentonun dier bileenlerini, brakn
AKPnin milletvekillerini, brakn bu kararnamelerin altnda imzas bulunan deerli
bakanlar, bu kararnameyi onaylayan Sayn Cumhurbakan da bu ayrntlar takip
etmekte zorlanyor. Ama onaylyor.
1965 ylnda 580 sayl Kanun ile kurulan Milli Prodktivite Merkezinin, en
st yetkili organ Genel Kurulunun yesi olan Birliimizin dahi haberi olmadan
mal varlnn bir bakanla devredilerek kapatlmas AKPnin ustalk dnemi
uygulamalarnn bir rneidir.
39

Soruyoruz:
Neden AKP iki dnemdir MPMnin gerekli olup olamadna karar veremedi de ald
yetki ile kimse ile konumadan, grmeden, nedenini bile sylemeden MPMnin
gereksizliine karar verip kapatt?
Aktan sylyoruz: KHKler ile halkn haberdar olmas bir yana, ilgili kurum ve
kurulularn dikkatlerinden karlarak, toplum ve lkenin kaderi zerinde etkide
bulunabilecek nemli kararlarn yasalatrlmas AKPnin ileri demokrasi kavramnn
altn nasl doldurduunu net olarak ortaya koymaktadr.
Dinlerler ve ciddiye alnr m? bilmiyoruz: AKPyi uyaryor ve tm kurumlar,
emek-meslek rgtlerini, demokratik kitle rgtlerini, siyasal partileri, Meclisi ve
doal ki halkmz yok sayarak ald bu kararlar ve bu ynetim anlayn gzden
geirmeye aryoruz.
Mehmet Soanc
40
ODA AIKLAMALARI

21.06.2011
MADEN MHENDSLER ODASI:

BU OYUNU BOZACAIZ
Hkmetin meslek odalarn susturmak amacyla Odalara ekidzen verme
niyeti ok uzun zamandan beri bilinmektedir. TBMM tatile girmeden nce 6 Nisan
2011 tarihli oturumda, Kamu Hizmetlerinin Dzenli, Etkin ve Verimli Bir ekilde
Yrtlmesini Salamak zere Kamu Kurum ve Kurulularnn Tekilat, Grev ve
Yetkileri le Kamu Grevlilerine likin Konularda Yetki Kanununu kabul edilerek
Hkmete Kanun Hkmnde Kararname (KHK) karma yetkisi verilmitir.
Sz konusu yetki yasasnda, mevcut bakanlklarn birletirilmesi, bal, ilgili ve
ilikili kurulularn ilgilerinin yeniden belirlenmesi, yeni bakanlklarn kurulmas,
bakanlklarn bal, ilgili ve ilikili kurulularnn hiyerarik ilikileri, grev, yetki,
tekilat ve kadrolarnn dzenlenmesi ve kamu kurum/kurulularnda istihdam edilen
personelin almalarnda etkinlii artrmak zere atanma, nakil, grevlendirme,
grevden alnma, emekliye sevk edilme gibi konularn usul ve esaslarnn belirlenmesi
biiminde yetki snr izilmitir.
Ancak AKP, Meclisin olaanst yetki devrini de aarak ve Anayasaya aykr olarak
bakanlklarn tekilatlanmas ile meslek alanlarmza ve meslek odalarmza ilikin
dzenlemelere hemen koyulmutur. Anayasa ve Yetki Yasasna aykrlk tayan bu
dzenlemeler Mecliste uzlama ve tartma ortamndan karlarak baka bir grnm
altnda KHKlerin konusu edilmitir. Askeri darbeleri eletirerek, ileri demokrasiyi
savunan bir iktidarn, 12 Mart Darbesi ve 12 Eyll hukukunun rn olan Kanun
Hkmnde Kararname yetkisini kullanmasnn demokratik yol ve yntemlerle ne
kadar rtt aktr. Ayrca, parlamento ounluu elinde iken olaanst yollara
bavurulmas, tartmaya dahi tahammlszln bir gstergesidir.
8 Haziran 2011 tarihinde Resmi Gazetede yaymlanan evre, Orman ve ehircilik
Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile
meslek odalar teslim alnmak istenmektedir. lgili Bakanln grevleri arasna, ..........
Bakanln grev alan ile ilgili mesleki hizmetlerin ve bu meslek mensuplarnn
kaytl olduklar meslek odalarnn mevzuatn, norm ve standartlarn hazrlamak,
gelitirmek, uygulanmasn salamak, ilgililerin kaytlarn tutmak. eklinde ekleme
yaplmtr.
Ayrca Bakanlk bnyesinde kurulan Mesleki Hizmetler Genel Mdrlnn
grevlerinden birisi de Bakanln grev alanna giren konularla ilgili olarak mimarlk
ve mhendislik meslek kurulularna ilikin mevzuat dzenlemelerini yapmak ve
denetlemek. olarak belirlenmitir. Bu dzenlemelerle, TMMOB ve meslek odalar
Bakanln birer alt birimi olarak kurgulanmtr.
TMMOB, yasalarla kurulup ynetilen kamu kurumu niteliinde bir meslek
kuruluudur, mevzuat yasalarla belirlenmitir ve 57 yldr da bu byle devam
43

etmektedir. TMMOB; lke, meslek ve ye karlarn korur ve gzetir; bu grev de
yasalarla kendisine verilmitir. Dokuz yldr yaplan btn operasyonlara ramen,
lke karlarn korumay stlenen kurumlarn halen yok edilememi olmas AKPyi
fazlasyla rahatsz etmektedir. Yaplmak istenen meslek odalarnn mevzuatn
dzenleme yetkisinin TMMOBden alnarak evre Orman ve ehircilik Bakanlna
verilmesi ve meslek odalarnn istenildii gibi ynetilmesidir.
1954 ylnda kurulan Odamz da; yasal dayanan Anayasadan, gcn yelerinden
alan bir meslek odasdr. zellikle 1970lerden bu yana, lkemizin kalknma,
sanayileme ve madencilik politikalarnda, kamu yarar ve adil paylamdan
yana yurtsever, toplumcu bir izgiyi savunan almalarn ve mcadelesini bilim
ve teknolojinin nemine vurgu yaparak bu gne kadar srdre gelmitir. Bu
anlamda toplumun vicdan olmutur. Mesleki, demokratik kitle rgt olmann
sorumluluuyla hareket ederek ada, bamsz, demokratik ve laik bir Trkiye
zlemiyle, yelerinin sorunlarnn toplumun sorunlarndan ayrlamayaca bilinciyle,
halktan ve emekten yana tavr alan, bu dorultuda politikalar reten ve mcadele
veren Odamza, lkemizin ve madencilik sektrnn ihtiyac devam etmektedir.
Bu lkenin madenciliinden, sanayilemesinden ve gelimesinden sorumluluk duyan
maden mhendislerinin rgtl yaps olan Maden Mhendisleri Odas; lkeye,
meslee ve meslektalarna hizmet etmeye devam edecektir.
Bilim ve tekniin geliimi, mhendis yeterlilii ve bunlarn meslek odalarnn kurallar
bir bakanln brokrasisi iinde yer alan bir genel mdrle teslim edilemez.
Mhendislerin rettii dnce ve emekleri, Dnya Ticaret rgtnn taeronlarna
teslim edilemeyecek kadar kymetli ve kutsaldr. Bu lkenin kalknmasnda ve
refahnda mhendislerin emekleri hak ettii yeri mutlaka alacaktr. Bilim ve onun
rettii hizmet, ynetenlerin iki duda arasnda yrrle koyacaklar normlarla
hayatta karln bulamaz, bilim ve akl btn idari metinleri, kararlar aar gider.
Akln ve bilimin na inanm ve bu lkenin emekten ve halktan yana olan
mhendisleri ve onlarn rgtll hibir dzenleyici ilemle slah edilemez.
Emperyalizme bamllk temelinde vahi kapitalizmin hizmetinde olanlar, sosyal
devleti tamamen yok eden, tm deerleri yok sayarak her eyi rant zerinden
kurgulayanlar, bilmelidir ki;
rgtmzn yetkilerini kstlamaya, meslek alanlarmz yeniden yaplandrmaya
ynelik dzenlemeleri hibir ekilde kabul etmeyeceiz.
Kamuoyuna saygyla duyurulur.
TMMOB Maden Mhendisleri Odas
Ynetim Kurulu
44

22.06.2011
NAAT MHENDSLER ODASI:

6223 SAYILI YETK YASASI VE 636 SAYILI KHK LE LGL
BASIN AIKLAMASI
Trkiye halk mevcut siyasi partiler yasas ve seim yasas glgesinde adaletsiz ve
gayr meru bir seimi daha geride brakmtr. Adalet ve Kalknma Partisi tpk talya
ve Fransada olduu gibi, liberal muhafazakr bir parti olarak %50ye yakn bir oy
oranyla yeniden hkmet olma yolundadr. Seim sonular, hibir yakc soruna
zm retmeksizin yaptklar yapacaklarnn teminat olan bir iktidar ile kar
karya olduumuz gereini gzler nne sermektedir.
Seim ncesi iyice pervaszlaan ve totaliter rejimleri aratmayan uygulamalaryla
dikkati eken siyasi iktidarn anti-demokratik uygulamalar, kamu hayatn dzenleme
hususunda da Odamza ve Birliimize ynelik saldrlarla somutlanmaktadr.
6 Nisan 2011 tarihli oturum ile TBMM Kamu Hizmetlerinin Dzenli, Etkin ve
Verimli Bir ekilde Yrtlmesini Salamak zere Kamu Kurum ve Kurulularnn
Tekilat, Grev ve Yetkileri le Kamu Grevlilerine likin Konularda Yetki
Kanununu kabul ederek Hkmete 6 ay sreliine Kanun Hkmnde Kararname
(KHK) karma yetkisi vermitir.
Hibir demokratik sistemde meclis faal durumdayken yrtme erki, meclise
danmadan ve tartmadan 6 ay sreliine Kanun Hkmnde Kararname karma
gibi bir yetkiyi alamaz. Ancak sava durumunda alnabilecek sz konusu yetki yasas
hkmetin kimlere sava atn gzler nne sermektedir.
Yetki yasas z itibariyle; mevcut bakanlklarn birletirilmesi ve yeni bakanlklar
kurulmas, bakanlklara bal, ilgili ve ilikili kurulularn ilgileri, hiyerarik ilikileri,
grev, yetki, tekilat ve kadrolarnn dzenlenmesi, kamu kurum/kurulularnda
istihdam edilen personelin almalarnda etkinlii artrmak zere atanma, nakil,
grevlendirme, grevden alnma, emekliye sevk edilme gibi konularn usul ve
esaslarnn belirlenmesini iermektedir.
Bylesine geni bir yetkiyle donatlan hkmet genel seim ncesi 11 KHK
karmtr. Bunlardan biri de meslek odamz da yakndan ilgilendiren, 08.06.2011
resmi gazetede yaynlanan evre, Orman ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve
Grevleri Hakknda 636 sayl Kanun Hkmnde Kararnamedir.
Kararname, kurulacak olan yeni bakanln, bal hizmet birimlerinin ve genel
mdrlklerinin grev ve yetkilerini dzenlemektedir. 636 sayl evre, Orman
ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde
Kararnamede bakanln grevleri Yerlemeye, evreye ve yaplamaya dair imar,
evre, yap ve yapm mevzuatn hazrlamak, uygulamalar izlemek ve denetlemek,
kaytl olduklar meslek odalarnn mevzuatm, norm ve standartlarn hazrlamak,
45

gelitirmek, uygulanmasn salamak, ilgililerin kaytlarnn tutulmasn salamak,
olarak belirlenmitir. Sz konusu bakanlk bnyesinde kurulacak olan Mesleki
Hizmetler Genel Mdrlnn grevleri arasnda da aadaki hususlar yer
almaktadr:
a) Yerleme ve yaplamaya ynelik mimarlk, mhendislik, mteahhitlik ve
mavirlik hizmetlerine ilikin dzenlemeleri yapmak, uygulamalar denetlemek
ve izlemek.
b) Planlama, harita yapm, arazi ve arsa dzenlemesi, deerleme, parselasyon, ett
ve proje melliflii, harita plan, proje ve yapm kontrol mavirlii, bilirkiilik, her
trl altyap ve tesisat dhil olmak zere yap mteahhitlii gibi hizmet alanlarnda
alan gerek veya tzel kiilerin grev, yetki ve sorumluluklarna ve kaytlarnn
tutulmasna ilikin esaslar belirlemek, mesleki yeterlilikleri ile kurulu yeterliliklerini
deerlendirerek bunlara tescil ve yeterlik belgeleri vermek veya verilmesini ve
) Bakanln grev alanna giren konularla ilgili olarak mimarlk ve mhendislik
meslek kurulularna ilikin mevzuat dzenlemelerini yapmak ve denetlemek.
Bir fetva niteliini tayan ve hem Anayasann 135.maddesine hem de karma
yetkisini aldklar Yetki Yasasna aykr olan bu dzenlemeler Birliimizi ve Odamz
hedef almaktadr.
Odamz kamu kurumu niteliinde meslek kuruluudur ve btn demokratik
lkelerde olduu gibi ayr bir tzel kiilie sahiptir, idari ve mali ynden devlet
karsnda zerktir, faaliyetlerinin finansmann salayacak bteye sahiptir, tekilatn
ynetimi ve faaliyetlerin yrtlmesinde sz sahibidir, merkezi hiyerarik gzetim ve
denetimine tabi olmayp, vesayet denetimine tabidir. Sz konusu Kanun Hkmnde
Kararname, Anayasann 135. Maddesi ve yrrlkte olan 6235 sayl TMMMOB
yasas ile gvence altna alnan bu hususlar ile elimektedir.
2009 ylnda Devlet Denetleme Kurulu Raporu ile balayan hedef alma sreci,
genel seim ncesi byk bir hzla yrrle konan sz konusu Kanun Hkmnde
Kararname ile devam etmektedir. Belli ki siyasi iktidar gerek alma yaamnda,
gerek kamu yarar ilkesine aykr politikalarnda ve gerekse evrenin tahribatna yol
aarak uygulamay tasarlad projelerinde Birliimizi ve Odamz bir engel olarak
grmektedir.
Odamz ve Birliimiz tek ilkesi ve deeri serbest piyasa ekonomisinin vaheti olan
siyasi iktidarn yaamn her alanna ynelik saldrlarna kar mcadele ettii iin
hedef alnmaktadr.
Birliimiz ve Odamz srdrd mcadele ile ne rant uruna kentlerimizin
talan edilmesine ve geri dn olmayan evre tahribatlarna, ne de kar uruna
gvencesizletirmeye ve lme neden olan alma koullarna sessiz kalmayacak,
mcadelesini srdrecektir.
46
29.06.2011
ELEKTRK MHENDSLER ODASI:
AKP HKMET, 636 SAYILI KHK LE MESLEK RGTLERN
HEDEF ALDI...
AKP Hkmeti, genel seimler ncesinde TBMMden geirdii Yetki Yasas
kapsamnda kard kanun hkmnde kararname (KHK) ile TMMOB ve
TMMOBa bal meslek odalarnn zerkliini yok edip, iktidara balamaya
almaktadr. Siyasal etik ve demokrasi anlay asndan zaten sorunlu olan
bu yaklam hukuka da aykrlklar tamaktadr. Sz konusu dzenlemenin Yetki
Yasasna ve Anayasaya aykr olduu aktr.
Resmi Gazetede 8 Haziran 2011 tarihinde yaymlanan KHKler ile mevcut
bakanlklar yeniden dzenlenip, yeni bakanlklar oluturulurken; 636 sayl KHK
ile evre, Orman ve ehircilik Bakanl kurulmutur. Bu bakanln grevlerine
ilikin dzenleme ile meslek rgtlerinin yetkileri yannda yasama yetkisi de gasp
edilmektedir. Sz konusu dzenlemede bakanln grev tanmlar ierisine meslek
rgtlerinin yetkileri yle dhil edilmeye allmtr:
... ilgili mesleki hizmetlerin ve bu meslek mensuplarnn kaytl olduklar meslek
odalarnn mevzuatn, norm ve standartlarn hazrlamak, gelitirmek, uygulanmasn
salamak, ilgililerin kaytlarn tutmak.
Yine ayn KHKde ad geen Bakanlk iinde kurulacak Mesleki Hizmetler Genel
Mdrlnn, yerlemeye ve yaplamaya ynelik mhendislik, mavirlik,
mteahhitlik hizmetlerine ilikin dzenleme yapmak, mesleki yeterlilik, yetkinlik
almalarnn yan sra mimarlk mhendislik meslek kurulularna ilikin mevzuat
dzenlemeleri yapmak, denetlemek grevlerini yerine getirmesi ngrlmtr.
ncelikle sz konusu dzenleme Anayasaya aykrdr. Anayasann 135.
Maddesinde meslek rgtlerinin kanunla kurulaca ve organlarnn da kendi yeleri
tarafndan kanunda gsterilen usullere gre seilecek kamu tzel kiilikleri olduu
belirtilmektedir. Yine Anayasann 124. Maddesine gre kamu tzel kiilikleri kendi
alanlaryla ilgili ynetmelik karma yetkisine sahip klnmlardr. Bu erevede
bir kamu tzel kiisi olan TMMOB ve bal odalar kendi mesleki dzenlemelerini
yapma konusunda Anayasal olarak yetkilidir. Bu Anayasal yetkinin hkmetin yetki
yasasna dayanarak kard KHK ile yok edilmesi mmkn deildir. Anayasann
yerinden ynetim kuruluu olarak tanmlad meslek rgtlerine ynelik olarak
iktidara tand snrl yetki sadece idari ve mali denetime ilikin olup, onu da
yasama organnn yapaca kanun dzenlemesi n kouluna balamtr. Anayasadan
aldklar yetkiye dayanarak meslek rgtlerinin tm dzenleme, karar ve ilemlerinin
hukuka uygunluk denetimi yine Anayasann 125. Maddesi gerei yarg organ
tarafndan yaplmaktadr.
AKP Hkmeti kard KHK ile kendisinin TBMMden geirdii Yetki Yasasna
da aykr davranmtr. Yetki Yasas ile yasama organ, bakanlklarn ve hiyerarik
47

iliki ierisinde bulunduu ilgili, bal ve ilikili kurulularla ilgili dzenleme
yapma yetkisini hkmete tanmtr. Hkmet ise bu erevenin dna taarak,
bakanlklarla hibir hiyerarik ilikisi bulunmayan meslek odalarnn yetkilerine
mdahale etmekte, hem de TBMMnin yetkisini gasp etmektedir.
Ayrca TMMOBnin mevcut yasasnn halen yrrlkte olduunun da altn
izmek gerekir. Hkmet, uygulamada kaosa yol aacak bu dzenlemelerden derhal
vazgemelidir.
636 sayl KHK ile yaplan dzenleme hukuki adan olduu kadar siyasal etik
ve demokrasi anlay asndan da sorunludur. Seim sisteminin adaletsizlii
herkes tarafndan kabul edilen lkemizde adaletsiz seim sistemini aarak
milletvekili seilenlerin nne konulan engeller gerilim dzeyini artrrken, dier
taraftan seimlerle ynetimlerini oluturan meslek rgtlerine ynelik iktidarn
gerekletirmeye alt mdahale demokrasinin, oulculuun gstergesi olan
kurumlarn da hedef tahtasna yerletirildiini ortaya koymaktadr. Tm bu yaanan
sre, AKPnin yalnzca kendisi iin demokrasi ve hukuk peinde olduunu,
kendinden olmayan hibir kesim iin demokrasi ve hukuku iletmeye niyetinin
olmadnn ak gstergesidir.
Meclis ounluunun halkn iradesi dayatmasyla yasama yetkisinin yrtmeye
devredildii, gler ayrmnn yok edildii dzenlemenin toplum asndan yarataca
nemli amazlar olacaktr. Bu amazlar zellikle ekonomik alanda rant paylam
olarak kamuoyuna nmzdeki gnlerde yansyacaktr. evre, Orman ve ehircilik
Bakanl olarak farkl alanlarn birletirilmesi kentsel ve krsal rant zerindeki
sermaye birikim srecini gelitirmek amac tamaktadr. Yine kentsel ve krsal rant
oluumunda, evre mevzuatnn uygun hale getirilmesi, orman arazilerinin imara
ve ehirlemeye uygun hale getirilmesi, bu konudaki engellerin ortadan kaldrlmas
olarak deerlendirilmelidir. Nitekim seime ynelik propaganda malzemesi olan
lgn projeler ile bu iaret verilmitir. Bu rant paylamnda temel aya da
zelletirme sreleri oluturmaktadr. Su kaynaklar bata olmak zere yeralt ve
yerst zenginliklerimizin piyasalatrlmas srecinde sermayenin ihtiya duyduu
kamu yaplanmas bylece gerekletirmektedir.
Kent topraklarn fiilen TOK eliyle satma stratejisi devam eden bir uygulamadr.
TOK yatrmlar toplam bteye gre yksek bir orana sahiptir. Uygulamalarn yerel
ynetimlere herhangi bir inisiyatif de tanmadan srdrld grlmektedir.
AKP Hkmetinin nmzdeki dnemde de, kent rantn salk ss, eitim
kampusu stnden satma, bunun zerinden sermaye birikimi salama projeleri
olduunu da ifade etmek gerekir. Her ile kurulan devlet niversitelerinin yan sra
zellikle byk illerdeki kamu arazilerinin bir takm vakf niversitelerine tahsisi
sz konusudur. Yine 28 ilde kurulacak salk ss ile bu blgelerde bir kent rant
oluturulmas da yeni dnem program iinde yer almaktadr.
48

Sre; Galataport, Haydarpaa, Kanal stanbul, 3. Kpr gibi byk kentsel
projelerde, kent rant zerindeki blm niyetlerinin, evre ve orman mevzuat
engellerini kaldrma almas olarak da okunabilir.
TMMOB ve EMO bugne kadar yukarda saylan tm konularda mesleki alanda
gerekli deerlendirmeyi yaparak, kamu yararna uyarc bir ilev grm, pek ok
idari ilemde de kamu zararn nleyici uygulamalar gerekletirmitir.
TMMOB mesleki alanlarna ynelik, kamu adna sz sylemeyi ayn zamanda
toplumsal sorumluluk olarak grmektedir. Odalarmz yerlemeye ve yaplamaya
ynelik yaplan mhendislik/mimarlk faaliyetini bizatihi ii yapan mhendis/
mimar/ehir plancs meslektalarn hizmetleri zerinden ve genel olarak kendi
mesleki almalar ile dzenler. TMMOB almalarnda yesine ve topluma kar
sorumludur.
636 sayl KHK ile TMMOBnin iktidar ve kar odaklarndan bamsz olarak
kamu yarar gerei gsterdii muhalif kimlii trplenerek, devlet hiyerarisine tabi,
syleyecek sz olmayan, etkisiz bir rgt haline getirilmesi hedeflenmektedir.
Elektrik Mhendisleri Odas olarak; TMMOB btnl ierisinde iktidarn
kontrolsz g araynda meslek rgtlerini hedef almasna kar tm
rgtllmzle, mesleimize, meslektalarmza ve kamu yararna sahip kmaya
devam edeceimizi ve her trl platformda gereken mcadelenin verileceini
bildiririz.
Elektrik Mhendisleri Odas
42. Dnem Ynetim Kurulu
49

04.07.2011
NAAT MHENDSLER ODASI 42. DNEM 3. DANIMA KURULU

TOPLANTISI SONU BLDRGES
GR
Odamzn renci ye, Genel Sekreterlik, Personel ve Danma Kurulu
Ynetmeliklerinde yaplmas ngrlen deiiklikler ile 636 sayl evre, Orman
ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde
Kararnamenin grlmesi gndemiyle toplanan Danma Kurulumuz lke
gndemini de deerlendirerek aadaki sonu bildirgesini kamuoyuyla paylamaya
karar vermitir.
SONU BLDRGES
Trkiye, Siyasi Partiler Yasas, Seim Yasas, % 10 baraj gibi antidemokratik
yasalarn glgesinde 2011 yl genel seimlerini tamamlam, ancak totaliter rejimleri
aratmayacak uygulamalarla gcn var eden ve kutsayan bir siyasal partinin 3. kez
hkmet olma yoluna girmesi nedeniyle mevcut siyasal gerilimi atlatamamtr. Bu
gerilimin, dnemin belirleyicisi olaca aktr.
AKPnin % 49,83 oy oranna ulamas sadece muhaliflerine ynelik bask rejimi
uygulamalar ile aklanamaz. Sz konusu parti; neo-liberal dnmn sonucu olan
yoksulluk, isizlik ve gvencesizliin mimardr, ancak ayn zamanda bu sorunlar
nedeniyle yaanan snfsal gerilimi sosyal yardmlama ve dayanma fonlaryla
dengede tutmakta, neo-liberal talann tm sektrlerde kuralszca ilerlemesine
olanak salad iin sermaye evrelerinin desteini almakta, fiili olarak ele geirilen
kurumlarda yanda olmay avantajl bir konum haline getirerek gcn yeniden
retmektedir.
AKP iktidarnn neo-liberal ekonomik dnm srecine elik eden ideolojisi ise,
muhafazakr milliyeti bir sylemle glendirilmekte, bu nedenle uzun yllardr
Krt sorununu inkr ve tekiletirme ile perdelemeye alan resmi ideoloji ile
rtmektedir.
Ekonomik anlamda srekli kriz reten neo-liberalizmin tahribatlarna kar doal
kaynaklarn, haklarn ve yaamn savunan her birey ve kurulu iddet kullanlarak
bastrlmaya allmakta, bu g gsterisi ile yaratlan kutuplama, korkunun egemen
klnmasndan beslenmektedir.
Seilmi vekillerin temsil haklar teslim edilmeli, eitliki ve zgrlk yeni bir
anayasa hazrlanmaldr.
AKP 2011 genel seimlerinden, tek bana bir Anayasa deiiklii gerekletirmek
iin gereken sandalye saysna sahip olarak kamamtr. Seilen siyasal temsilcilerin
milletvekilliklerinin drlmesine zm retmektense, sandalye says an
kapamak iin yeni anayasay adres gsteren AKPnin bu konudaki samimiyeti ya
50

da niyeti gemi dnem icraatlarna baklarak deerlendirilebilir. 12 Eyll 2010
Anayasa deiiklii srecinde toplumun tm bileenlerini dlayanlarn, hibir
demokraside grlememi bir ekilde tm maddeleri evet veya hayr dzlemine
indirgeyenlerin, bugn yaanan siyasal krizin faili deilmiler gibi yeni bir anayasadan
sz etmeleri manidardr.
Bu gn iin ncelik, gereken almalar yaplarak seilmi milletvekillerinin Mecliste
yer almalarnn salanmasdr. Odamz yesi Hatip Dicle bata olmak zere,
tutukluluklar sren tm milletvekillerinin siyasal temsil haklar teslim edilmeli ve
Meclise girmeleri salanmaldr. Ancak, seilmilerin mevcut olduu bir Mecliste
yeni bir Anayasadan sz etmek veya tartmak olanakl olacaktr.
Bu Srete Krt sorununun eitliki, zgrlk, demokratik ve barl yollarla
zm iin gereken admlar da sratle atlmaldr.
Sonraki adm, toplumun tm bileenlerinin katlmyla eitliki ve zgrlk bir
Anayasa hazrlanmas olmaldr. Yeni Anayasann hazrlk srecinde, sendikalar,
demokratik kitle rgtleri, sivil toplum kurulular, TMMOB ve bal Odalarnn
grleri alnmaldr. Bu ekilde hazrlanan anayasa halkn deerlendirilmesine
sunulmaldr.
Yetki yasas ve Kanunun Hkmnde Kararnameler iptal edilmelidir.
Hkmet 2011 Genel seimleri ncesi 6 Nisan 2011 tarihinde Kamu Hizmetlerinin
Dzenli, Etkin ve Verimli Bir ekilde Yrtlmesini Salamak zere Kamu Kurum ve
Kurulularnn Tekilat, Grev ve Yetkileri le Kamu Grevlilerine likin Konularda
Yetki Kanunu ile 6 ay sreliine Kanun Hkmnde Kararname (KHK) karma
yetkisi alm, AKP hkmeti bu yetki yasasna dayanarak genel seimler ncesi
yangndan mal karrcasna 11 ayr Kanun Hkmnde Kararname karmtr. Oysa
asgari dzeyde hibir demokraside Meclis faalse sava veya olaanst bir hal sz
konusu deilse tek bana yrtme erki toplumun geleceini ilgilendiren konularda
Kanun Hkmnde Kararnameler kararak yeni dzenlemelere gidemez.
Sz konusu kararnameler bakanlklarn birletirilmesi ve yeni bakanlklarn kurulmas
gibi dzenlemeler ad altnda birok olumsuz uygulama iermektedir. Kadn ve
Aileden Sorumlu Devlet Bakanln kaldrp yerine Aile ve Sosyal Politikalar
Bakanln kurarak, tm dnya demokrasilerinde kadnn stats ykseltilirken
Trkiyede kadn aile iine hapsedecek bir dzenlemeye gidilmektedir. Kadn
cinayetleri hzla srerken kadn aile ierisinde tanmlayan ve sadece bu kurum ile
ilgisinde tanyan bu muhafazakr dzenleme yetki yasasna dayanlarak karlm
olan 633 sayl Kanun Hkmnde Kararname ile yrrle konmutur.
Yine yetki yasasna dayanlarak karlan 636 nolu Kanun Hkmnde Kararname
ile Orman ve ehircilik Bakanl kurularak Tekilat ve Grevleri belirlenmitir.
Birbirinden ayr olan ancak tabii egdm ierisinde ele alnmas gereken 3 uzmanlk
alannn tek bir elde toplanmas, akla genel seimler ncesi aklanan kent
51

projelerini getirmektedir. TMMOB ve bal odalar, bilim insanlar ve vicdan sahibi
uzmanlar sz konusu projelerin yol aaca evre ve orman tahribatlarna dikkat
ekmilerdir. Ancak sermaye evrelerine genel seim ncesi verilen szleri tutmak
adna bu projelerin tek elden ve hzl bir ekilde hayata geirilmesi iin gereken
dzenlemeleri yapmak AKP iktidarnn boynunun borcudur. Kurulan yeni bakanlk
her eyden nce bu ilevi yerine getirecek, kararnamenin ierdii maddelerle birlikte
TMMOB ve Bal Odalar ilevsizletirilerek evrenin hilafna yeni rant alanlar
oluturmann nndeki engeller kaldrlacaktr.
636 sayl evre, Orman ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda
Kanun Hkmnde Kararnamede Yerlemeye, evreye ve yaplamaya dair imar,
evre, yap ve yapm mevzuatn hazrlamak, uygulamalar izlemek ve denetlemek,
kaytl olduklar meslek odalarnn mevzuatm, norm ve standartlarn hazrlamak,
gelitirmek, uygulanmasn salamak, ilgililerin kaytlarnn tutulmasn salamak,
bakanln grevleri arasnda saylmtr.
Sz konusu bakanlk bnyesinde kurulacak olan Mesleki Hizmetler Genel
Mdrlnn grevleri arasnda da aadaki hususlar yer almaktadr:
b) Planlama, harita yapm, arazi ve arsa dzenlemesi, deerleme, parselasyon, ett ve
proje melliflii, harita plan, proje ve yapm kontrol mavirlii, bilirkiilik, her trl altyap
ve tesisat dhil olmak zere yap mteahhitlii gibi hizmet alanlarnda alan gerek veya
kurulularna ilikin mevzuat dzenlemelerini yapmak ve denetlemek
Dnya demokrasileri, zerk, bamsz toplumsal ve mesleki rgtlenmelerin
nn aarken, AKPnin ileri demokrasisi zerk kurumlar olan TMMOB ve
bal Odalarn devletletirmeye almaktadr. Zira dayanma ilikileri ierisinde
olduumuz ve birok ortak almaya imza attmz yurt dndaki meslek odalarnn
yapsal durumlarna ynelik anket almamzn sonular gstermektedir ki, meslek
odalar hibir lkede devlete bal bir genel mdrlk statsnde (deildir).
Her meslek evrensel ilke ve deerlerini uluslararas ynergelere uygun olarak icra
etmekte, bu anlamda meslek rgtleri kendi dzenlemelerini ve ynetmeliklerini
kendi z mekanizmalaryla ileten kurumlar olarak i grmektedir.
Yaamn birok alannda hukuku askya alarak kendi hukukunu iletmekte ustalam
siyasi iktidar, Trkiye i hukukuna aykr olan sz konusu kararnameyi yrrle
koymakta herhangi bir beis grmemitir. Sz konusu; Kanun Hkmnde Kararname,
52

Anayasann 135. Maddesi, 124. Maddesi ve yrrlkte olan 6235 sayl TMMOB
Yasasyla gvence altna alnan hususlar ile elimektedir. Mevcut ve yrrlkte
olan yasalarca gvence altna alnan Odamz, kamu kurumu niteliinde meslek
kuruluudur ve btn demokratik lkelerde olduu gibi ayr bir tzel kiilie
sahiptir, idari ve mali ynden devlet karsnda zerktir, faaliyetlerinin finansmann
salayacak bteye sahiptir, tekilatn ynetimi ve faaliyetlerin yrtlmesinde sz
sahibidir; merkezi hiyerarik gzetim ve denetimine tabi olmayp, vesayet denetimine
tabidir.
Seime az bir zaman kala kartlan Kanun Hkmnde Kararname dayand Yetki
Yasas ile de uygunluk gstermemektedir. Zira Yetki Yasas bakanlklara bal, ilgili
ve ilikili kurululara ynelik dzenlemeleri yapma yetkisini iermektedir, oysa
Odamz herhangi bir bakanla bal, ilgili ya da ilikili bir kurulu deildir.
Birliimizi ve Odamz hedef alan ve bu yolla da kentlerimizin, ormanlarmzn
ve doal kaynaklarmzn rant alanlarna dntrlmesinin nndeki engelleri
kaldrmay amalayan sz konusu kararname ve Yetki Yasasna dayanarak karlan
tm kararnameler derhal iptal edilmelidir. Yapsal dzenlemeler Meclisle e zamanl
olarak toplumun geni katlm salanarak yeniden ele alnmal, farkl gr ve
neriler dikkate alnmaldr.
Taleplerimiz yerine getirilene dek mcadelemiz srecektir.
Kanun Hkmnde Kararnamelerle, bask aygtlar ve iddet araclyla yrtmenin
tahakkmn ilan ettii bir dnemde odamz, birliinden ve rgtllnden ald
gle 57 yllk geleneine yaslanarak, bilim ve akl d projelerle rant alanlar haline
getirilen kentlerimizi ve doal zenginliklerimizi korumaya, mesleki alanlarmzdaki
ve alma yaamndaki tahribatlara kar durmaya, demokratik kitle rgt olarak
halkmzn karlarn savunmaya devam edecektir.
Odalarmza el konulduu ve nefes alma imknnn braklmad darbe srelerinden
bu gne birliimizi ayakta tutan esas g mcadele kltrmzden baka bir ey
deildir. Ortak aklmzn, birliimizin ve beraberliimizin yarataca diren gcne
hi olmad kadar ihtiyacmz var. imdi el ele verip, bu saldr dalgasna kar her
dzlemde odamz ve birliimizi savunma ve koruma zamandr. imdi, her trl
bask ve zorbaln karsnda nasl durulduunu gsterme zamandr. Bizi gsz ve
etkisiz gren, diz keceimizi hayal edenlere kar, TMMOBnin direne direne nasl
bugnlere kadar geldiini bugn yeniden gsterme zaman gelmitir. Bu lkeyi, bu
halk ve TMMOByi teslim almak isteyenlere kar, 85 bini akn yesi ve rgtll
ile Odamz, daha aktif, daha da fazla birlikte reterek davranabilen bir diren gc
haline getirerek ayaa kaldrmann vakti gelmitir.
636 sayl Kanun Hkmnde Kararname ile asl hedef alnann umutlarmz olduu
gereini aklda tutarak, sz konusu kararnamenin iptali iin rgtllmzn
dayanma ruhunu seferber ederek mcadelemizi srdreceiz.
53

TEMMUZ 2011
MAKNA MHENDSLER ODASI:

EVRE ve EHRCLK BAKANLIININ TEKLAT ve
GREVLER HAKKINDA KHK ZERNE RAPOR
I. Giri: TMMOB ktidarn Hedefinde
12 Haziran 2011 tarihindeki Milletvekili Genel Seimlerinden 67 gn nce,
06.04.2011 kabul tarihli 6223 sayl Kamu Hizmetlerinin Dzenli, Etkin ve Verimli Bir
ekilde Yrtlmesini Salamak zere Kamu Kurum ve Kurulularnn Tekilat, Grev ve
Yetkileri ile Kamu Grevlilerine likin Konularda Yetki Kanunu TBMMden geirilerek,
3 Mays 2011 tarih ve 27923 sayl Resmi Gazete de yaymlanmtr.
Bu Yetki Yasasnn amalar u ekilde belirlenmitir:
Madde 1- Bu kanunun amac, kamu hizmetlerinin dzenli, sratli, etkin, verimli ve
ekonomik bir ekilde yrtlmesini salamak zere;
a) Kamu hizmetlerinin bakanlklar arasndaki dalmn yeniden belirlenerek;
1) Mevcut bakanlklarn birletirilmesine veya kaldrlmasna, yeni bakanlklar kurulmasna,
anlan bakanlklarn bal, ilgili ve ilikili kurulularyla hiyerarik ilikilerine,
2) Mevcut bal, ilgili ve ilikili kurulularn ballk ve ilgilerinin yeniden belirlenmesine
veya bunlarn mevcut, birletirilen veya yeni kurulan bakanlklar bnyesinde hizmet birimi
olarak yeniden dzenlenmesine,
3) Mevcut bakanlklar ile birletirilen veya yeni kurulan bakanlklarn grev, yetki, tekilat
ve kadrolarnn dzenlenmesine, tarada ve yurt dnda tekilatlanma esaslarna,
b) Kamu kurum ve kurulularnda istihdam edilen memurlar, iiler, szlemeli personel ile
dier kamu grevlilerinin almalarnda etkinlii artrmak zere, bunlarn atanma, nakil,
grevlendirilme, seilme, terfi, ykselme, grevden alnma ve emekliye sevk edilme usul ve
esaslarna ilikin konularda dzenlemelerde bulunmak zere Bakanlar Kuruluna kanun
hkmnde kararname karma yetkisi vermektir.
Bu Yetki Yasas uyarnca eski bakanlklarn bazlar birletirilmi ve baz yeni
bakanlklar kurulmutur.
Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl, Avrupa Birlii Bakanl, Bilim Sanayi ve
Teknoloji Bakanl, evre Orman ve ehircilik Bakanl, Ekonomi Bakanl,
Genlik ve Spor Bakanl, Gda Tarm ve Hayvanclk Bakanl, Gmrk ve Ticaret
Bakanl, Kalknma Bakanl yeni kurulan bakanlklardr. Bunlardan evre ve
ehircilik Bakanl, Orman ve Su leri Bakanl ile Gda Tarm ve Hayvanclk
Bakanl birletirilen yeni bakanlktr. evre ve ehircilik Bakanl, eski
Bayndrlk ve skn Bakanln da bnyesine almtr. Bilim Sanayi ve Teknoloji
Bakanl ise eski Sanayi ve Ticaret Bakanlnn ticaret ksmnn ayrlmasyla
oluturulmutur.
54

Hkmet, genel seimlerden drt gn nce de, 08.06.2011 tarihli Resmi Gazetede
yaymlatarak yrrle koyduu 3046 Sayl Baz Kanun ve Kanun Hkmnde
Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararname ile seim
sonras lkenin kamu idari yapsn yeniden dzenleme ynnde nemli bir adm
atmtr. Bu kararname uyarnca yaymlanan on ayr kanun hkmnde kararnameden
(KHK) 636 sayls, evre, Orman ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri
Hakknda Kanun Hkmnde Kararname idi. Ancak daha sonra 644 ve 645 sayl
KHKler ile bu bakanlk da ikiye ayrlarak 04.07.2011 tarih ve 644 sayl evre ve
ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK ile 645 sayl Orman ve Su
leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK yaymlanm ve 636 sayl evre,
Orman ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK yrrlkten
kaldrlmtr.
Yeni yrrle giren 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri
Hakknda KHKnin 2. maddesinde,
a) Yerlemeye, evreye ve yaplamaya dair imar, evre, yap ve yapm mevzuatn
hazrlamak, uygulamalar izlemek ve denetlemek, Bakanln grev alan ile ilgili mesleki
hizmetlerin norm ve standartlarn hazrlamak, gelitirmek, uygulanmasn salamak ve
ilgililerin kaytlarn tutmak
evre ve ehircilik Bakanlnn grevleri arasnda saylmtr.
Yeni kurulan Mesleki Hizmetler Genel Mdrlnn grevleri arasnda da,
c) Planlama, harita yapm, arazi ve arsa dzenlemesi, deerleme, parselasyon, ett ve proje
melliflii, harita plan, proje ve yapm kontrol mavirlii, bilirkiilik, her trl altyap ve
tesisat dhil olmak zere yap mteahhitlii gibi hizmet alanlarnda alan gerek veya
d) Planlama, projelendirme, yapm ve kamulatrma i ve ilemlerinde grev alacak
bilirkiilerin niteliklerine ve mesleki yeterliklerine ilikin usul ve esaslar belirlemek.
g) Kamu kurum ve kurulular ile gerek kiilere ve zel hukuk tzel kiilerine ait
her trl yaplarn denetlenmesinde grev alan mimar ve mhendisler ile yardmc
kontrol elemanlarn denetlemek, ilgili idareler ile denetim ve mavirlik kurulularnca
denetlenmesini salamak.
h) Kamuya ve zel sektre ait her trl yap ve tesisin projelerinin ve yapm ilerinin
sorumluluklarna ilikin esaslar belirlemek, mesleki yeterlilikleri ile kurulu yeterliliklerini
55

kurulularna ilikin mevzuat hazrlamak ve bunlar denetlemek.
i) evre ynetimi, evre denetimi ve evresel etki deerlendirilmesi i ve ilemlerinde
grev alanlarn niteliklerine, grev, yetki ve sorumluluklarna ilikin esaslar belirlemek,
mesleki yeterlilikleri ile kurulu yeterliliklerini deerlendirerek bunlara belge verilmesini ve
j) evresel etki deerlendirmesi raporu hazrlanmasnda, evre laboratuarlar, evre
danmanlk firmalar ile belediyelerin evre koruma tesislerinin projelerinde ve iletilmesinde
grev alacak elemanlar eitmek, proje ve tesis kriterlerini gelitirmek ve mesleki yetkinlii
artrmak.
saylmaktadr.
Grld gibi bu KHK, Bakanlar Kurulunun, Cumhurbakanl Devlet Denetleme
Kurulunun (DDK) Meslek Kurulular zerine Aratrma ve nceleme Raporu
dorultusunda TMMOByi etkisizletirme ve znde yok etme ynnde harekete
getiini gstermektedir.
Ksacas Birliimiz TMMOB, AKP iktidarnn iinde bulunduumuz dnem ve yakn
dnem hedefleri arasndadr.
TMMOB Makina Mhendisleri Odas, bu raporda, bu durumu gerek genel olarak
Trkiyenin sosyo-ekonomik yap ve kamu idari yapsndaki dnmle ilikilendirerek
ve gerekse TMMOB asndan kendi zgll iinde deerlendirecektir. Zira neoliberal politikalar, ekonomik, sosyal, siyasi ve kamu idari yaps olmak zere belirli
bir i ielik ve btnlk iermektedir. Dolaysyla TMMOBye ynelik kuatmann
dier asli balantlarnn sergilenmesi de nem tamaktadr.
Oda metinlerinde birok kez belirttiimiz zere Trkiye, sosyo-ekonomik yap ve
devlet yaps itibaryla, 24 Ocak 1980 ekonomi kararlar ve 12 Eyll darbesinden bu
yana, neo-liberal temellerde yeniden yaplandrlmaktadr.
Bu yeniden yaplanma; emperyalist smr, yerli byk sermaye, yeni sermaye
gruplar ve ranta dayal karlar dorultusundadr. Bu kapsamdaki serbestletirme ve
zelletirmeler sonucu kamu sanayi iletmelerinin yerli-yabanc sermayenin talanna
sunulmas, kamusal hizmetlerin piyasaya alarak ticariletirilmesi, sanayi retiminin
ithalata baml fason yapya dntrlmesi, gvencesiz alma koullarnn
yaygnlatrlmas ve kamu idari yapsnn bu dorultuda yeniden dzenlenmesi,
sz konusu yeni liberal uygulamalarn temel talar olmutur. Bu politikalar ayn
zamanda mhendislik, mimarlk hizmetlerini de etkilemi; sanayi, tarm, kent ve
toplum yaamna ynelik, bilimsel teknik temellerdeki kamusal, toplumsal hizmet
nitelii andrlmtr.
Odamz ve TMMOB hemen hemen btn etkinliklerinde ve zellikle de son
dnemde, Anayasa referandumu, torba yasa deerlendirmeleri ve en son Mesleimiz,
Meslek Alanlarmz, Haklarmz zerine AKP ktidarnn Tahribat Raporunda bu
ynde nemli zmlemeler yapm bulunmaktadr.
56

Bu brorde ise, kamu idari yaps iinde yerinden ynetim kurulular bahsinde
TMMOBnin de yer almas itibaryla kamu ynetimindeki neo-liberal dnm zel
olarak sergilenecek; Cumhurbakanl Devlet Denetleme Kurulunun hazrlad
Meslek Kurulular zerine Aratrma ve nceleme Raporunun ama ve hedeflerine yer
verilecek ve son kanun hkmndeki kararnamelerin TMMOB ve bal Odalarnn
yapsnda ne tr deiiklikleri ngrd irdelenecektir.
Biz ve bizim gibi kamusal nitelikli meslek kurulular AKPnin tekelci ve rant
politikalarnn yeni bir hedefi olmutur. TMMOB ve bal Odalar dhil, kamusal
hizmet ve mesleki denetimle ykml meslek rgtleri ve mensuplarnn uygulama
alanlarnn daraltlmas, yabanc mhendis, mimar ve ehir planclarnn akademik
bir denklik aranmakszn lkemizde serbeste almas iin 5951 sayl ve 28.01.2010
tarihli Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda Kanun ile Baz Kanunlarda Deiiklik
Yaplmasna Dair Kanun ile bir dzenleme yapmtr.
Son aamada ise Birliimiz ve bal Odalarn kamusaltoplumsal hizmet sunumu
fonksiyonunun ortadan kaldrlmas yoluyla AKP, siyasal plandaki tekelci ynetim
anlayn toplumun geneline yaymak istemektedir. AKP piyasac ve gerici bir
diktatrlk dorultusunda somut, btnlkl admlar atmaktadr.
Bu nedenle burada yapacamz deerlendirmelerin Odamz btnnde;
kurullarmz, rgtl yelerimiz, komisyonlarmz, birimlerimiz, teknik grevlilerimiz
ve btn alanlarmzca st dzeyde bir duyarllkla deerlendirilmesi ve ek
deerlendirmelerle gelitirilmesi olduka nem tamaktadr. Gerek nmzdeki
yakc srecin Oda btnnde iselletirilerek kolektivize edilmesi, gerekse olas
gelimelere kar gsterilecek diren ve alnmas gereken nlemler asndan bu
brorn Odamz ve TMMOB genelinde uyarc olmasn diliyoruz.
Deerlendirmelerimizin, lkemizin yz ak toplumcu iktisatlar, bamsz sosyal
bilimciler ve Trkiyenin kamu idari yapsyla ilgili deerli almalar bulunan saygn
bilim insanlarnn deerlendirmelerini ierdiini zellikle belirtmek istiyoruz.
Her ey rgtllmz ve halkmz; lkemizin aydnlk yz TMMOB ve lkemizin
gelecei iindir.
Yaasn MMO rgtll. Yaasn TMMOB rgtll.
Yaasn Planlama, Sanayileme, Kalknma ve Toplumsal Refah Mcadelemiz.
Yaasn Bar inde, Bamsz, Eit, zgr, Demokratik Trkiye Mcadelemiz.
TMMOB Makina Mhendisleri Odas
Ynetim Kurulu
57

II. Genel ereve
II.1 Sosyo-Ekonomik Yap ve Devletin Neo-Liberal Dnm
Bilindii zere kapitalist dnyada neo-liberal dnmleri merulatrmak iin
1980lerden beri devlete ynelik belirli ideolojik bir saldr sz konusudur. Ancak
dier yandan da piyasann daha etkin almas iin devlet mdahalesine gereksinim
olduu gr de 1990lardan itibaren arlk kazanmtr. lk bakta, neo-liberal
yaklamdan farkl imi gibi alglanabilecek olan bu gr, rekabet devleti, dzenleyici
devlet ve ynetiim, iyi ynetiim gibi kavramlar ne kard lde, neo-liberal
ideolojinin hegemonyasn pekitirmekte ilevsel bir rol de stlenmitir.
Dnya Bankas ve IMFnin etkin devlet zerine gelitirdikleri piyasa-yanls
reformlarn amac devlet mdahalelerine son vermek deil, mdahalenin niteliini
deitirmektir. Bylece devletlerin kurumsal yaplarnn, yeniden belirlenen kurallara
uyum salayabilecek biimde deitirilmesi ve daha etkin almalar iin srekli
reformlara tabi olmalar gndeme gelmitir. Bylece siyasi iktidar deiikliklerinden
etkilenmeyecek biimde reformlar bir devlet projesi haline gelmekte ve siyasal
srelerden soyutlanm bir devlet izlenimi yaratlmaktadr.
1929 dnya ekonomik bunalm sonrasnda Keynesi iktisadn kapitalizmin
gereksinimleri dorultusunda dile getirdii, liberalizm devlet mdahalecilii ile uyumaz
deildir yaklam daha fazla uygulama alan bulmutur. Bu yaklam uyarnca, kinci
Paylam Sava sonras dnyann zgn sosyopolitik dengeleri ve birikim modelleri
kapsamnda uygulana gelen kamu retim ve iletmeciliine 1980lerle birlikte artk
bir son verilmek istenmitir.
1980lerde birbirleriyle i ie iki evre yaanmtr. Her iki evrenin uygulamalar,
emperyalist merkezlerin gereksinimlerine gre ekillenmi ve kamuoyunu hazrlama
srelerini de iermitir.
Birinci evrede; ekonomik sreler n plana karlm, Keynesci Sosyal Devlet
anlayna uygun birikim modelinden, evre lkelerdeki ithal ikameci rejimlerden
ve ktlesel retim-ktlesel tketim temelinde yryen Fordist retim ve istihdam
rejiminden vazgeilmitir. Bunun yerine bilgi retimini, yksek teknolojiye dayal
sanayi retimini ve finansal organizasyonlar merkezde tutan, kirli, hantal ve
katma deeri dk sanayi retimini evre lkelere kaydran, esnek retim-esnek
istihdam esas alan, bylece emein rgtlenme koullarn gletiren, retim
srelerini paralayarak bir retimin eitli blmlerinin deiik lkelerde yaplmasn
salayan yeni bir birikim ve smr modeline geilmitir. Bu srete ulusal mal
ve hizmet piyasalarnn serbestletirilmesi, uluslararas sermaye hareketlerinin
nndeki kstlarn tamamen kaldrlarak tek tek lkelerin uluslararas finans a
ve organizasyonlarna eklemlenmesi hedef alnm ve bu hedeflerle uyumlu olarak
uygulanan zelletirme politikalar ile ulusal retim yeteneimiz andrlm emek
ve retim piyasalarnda tam anlamyla bir kuralszlatrma (de-reglasyon) yani
serbest piyasa ileyii egemen klnmtr. Bu evrede devlete tannan ilev ekonomik
rasyonalite adna kmsenmi ve kltlmtr.
58

kinci evrede ise piyasay dzenleyici bir devlet (re-reglasyon) yaklam benimsenmitir.
Ancak devlete tannan bu etkin rol, sosyal devlet ya da refah devleti dnemindeki
devletin etkinliinden farkl olarak, piyasann kuralsz mutlak egemenliini salayc
ve uluslararas eklemlenme srecini tamamlayc hukuksal, yasal ve kurumsal
dzenlemelerle snrl bir dzenleyicilie ilikindir. Bylece az gelimi ve gelimekte
olan lkelerin kresel lekli sermayenin tek hukuk sistemine dhil edilmesinde
nemli mesafeler kat edilmitir.
Bu kapsamdaki Dnya Ticaret rgt anlamalarndan biri olan Hizmet Ticareti
Genel Anlamas (GATS) ile mhendislik hizmetleri dhil, enerjiden suya, salktan
eitime, sosyal gvenlikten ulama kadar tm toplumsal hizmetler uluslararas
ticarete almaktadr.
Neo liberal anlaya gre, piyasann devletten zerklemesi hedeflenir ve siyasetin
ekonomiden elini ekmesi gerektii vurgulanrken, dzenin yeniden yaplandrlmas
asndan gerekli grlen reformlar iin karar alclarn toplumdan zerklemesi bir
zorunluluk olarak grlmtr. Avrupa Birlii rneinde ve ABye katlm srelerine
ilikin kriterlere de yansd gibi, ye ya da aday devletler belli karar alma yetkilerini
ulus-st dzeye aktardklar lde dzenleyici devlet yeni boyutlar kazanmaktadr.
Reformlarn yaama geirilmesi iin toplumsal destek oluturmann yan sra devletin
kaynak datm srelerine mdahale etmeye devam etmesi, rekabeti yaplarn
oluturulmas, kamu hizmetlerinin zelletirilmesi ve metalatrlmas temel amalar
arasndadr.
Bu erevede karar alma srelerinin, siyasal basklardan olabildiince
etkilenmeyecei yeni kurumsal dzenlemelere gerek duyulmutur. Ynetiim
bu noktada devreye girmekte, kaynak dalmna ilikin kararlarn demokratik
srelerde denetlenmesini engelleyen ve dolaysyla sermaye lehine dzenlemelerle
zel teebbsn almas gereken risklerin toplumsallatrlmasn kolaylatran bir
ereve oluturulmaktadr.
Merkezi devlet ve Avrupa Birlii gibi ulus-st yaplanmalarn yan sra, yerel ynetimler
ve sivil toplum kurulular da bu srelerde rol oynamaya balamaktadr. Daha nce
merkezi ynetimin stlendii bir takm ilevleri, sz konusu kurumsal aktrlerin
devralmas sz konusudur. st kurullara dayal denetim ve ynetiim uygulamalar,
lke varlklarnn ulus tesi irketlerin ve uluslararas finans sermayesinin dorudan
denetimi altna sokulmasna dayal yeni smrgeletirme biimleri arasnda yer
almaktadr. Ynetiim, lkenin ynetim yapsn kresellemenin siyasi ve ekonomik
zlemleri dorultusunda deitirme aracdr. Dnya Bankas tarafndan gelitirilen bu
model brokrasi, zel sektr ve balca sanayi ve ticaret rgtlenmelerini kapsayan
sivil toplum kurulularna dayanan bir karar yaps oluturmaktadr.
Yakn dnemde Trkiyede de tank olunduu gibi, bata Merkez Bankas ve saylar
giderek artan st Kurullar aracl ile devletin ekonominin ynetiminde dorudan
sorumluluk yklenerek neo-liberal reformlarn taycs olmas bu erevede
59

gndeme gelmitir. Geleneksel olarak bakanlklar tarafndan yrtlen hizmetlerin,
uluslararas kurulularca hassas sektr olarak snflandrlan alanlarda bamsz
ya da zerk st kurullara kaydrlmas ile somutlaan zerkletirme sreci, 1984te
devlet harcamalar ve bor ynetimi grevinin Maliye Bakanl dna karlmasyla
balam bir srecin ulat son noktadr.
Trkiye ekonomisi ve st yap kurumlar zellikle 1998 ylndan beri bylesi bir
erevede yeniden yaplandrlmaktadr. Trkiye, Uluslar aras Para Fonu (IMF),
Dnya Bankas (DB), Dnya Ticaret rgt (DT), Avrupa Birlii (AB) ve
uluslararas finans ve derecelendirme kurulularnn denetim ve gzetiminde
ekonomik ve siyasal kurumlarnn neo liberal biimlendirilmesini bylece
tamamlam; emperyalist karlarca gdmlenen uluslararas iblmnde kendisine
biilen yeni bir rol stlenmitir. Bu roln ana zellikleri;
Uluslararas ve yerli finans sermayesine sermaye hareketleri zerine snrsz
serbestlik gvencesi salayarak, yksek finansal getiri sunmak;
gc piyasalarn kuralszlatrma ve esnekletirme yntemiyle ucuz igc deposu
hline dntrerek katma deeri dk teknolojilerde uzmanlamak ve sanayisini
uluslararas irketlerin taeronu olarak gelitirmek;
retimde ithal girdi kullanma ve ithal mal tketme eiliminin kuvvetlenmesine
izin vererek, finansman esas itibariyle speklatif sermaye tarafndan salanan bir
ucuz ithalat cennetine dnmek;
Kamu hizmetlerini ticarletirerek vatandalar mteriye, kamu hizmeti reten
kurumlar ticar iletmeye dntrmek; kamu iktisad kurulularn yerli ve
uluslararas zel sermaye irketlerine dorudan yabanc sermaye cezbetmek uruna
yok pahasna satmak;
Etkin ve demokratik ynetim, iyi ynetiim sylemleriyle, aslnda tm toplumu
ilgilendiren stratejik, ekonomik ve siyas kararlarn alnmasn ve uygulanmasn
denetim mekanizmalarnn dna karmak, devletin neo-liberal anlaya uygun bir
biimde yeniden yaplandrmak.
II.2 Kamu Ynetiminin Yeniden Yaplandrlmas
Kamu ynetiminin yeniden yaplandrlmas kavram, Mesut Ylmaz babakanlndaki
55. hkmetin program ile Trkiyenin gndemine girmitir. Merkezi ynetimin
hantallktan kurtarlarak halkn devletle btnlemesi v.b. gerekelerle gndeme
getirilen bu kavram, dzenleyici devlet anlayna ayak uydurma abasnn bir
rndr. Devletin glendirilmesi bu erevede nem kazanmtr. Bir OECD
raporunda bu gereklilik yle gerekelendirilmitir: Reformlara kamu desteinin
srekliliinin salanmas iin () dzenleme reformunun hedefleri ve avantajlarnn
yaylmasna ihtiya bulunmaktadr. Bunun bir faydas da, reformlarn dardan empoze
edildii yolundaki yaygn inancn giderilmesidir.
60

Ksaca devletin reformlarn taycs olabilmesi iin, serbestletirme, zelletirme,
sivil toplumu glendirme ve yerelleme yoluyla, devletin kurumsal yapsnn, yeniden
belirlenen kurallara uyum salayabilecek biimde deitirilmesi hedeflenmitir.
Dzenlemelerin ortak paydas, kamu kaynan ve kamu erkini ayrcalklar
yaratacak biimde kullanan, yasama ve yarg denetimini olabildiince dlayan bir
kamu ynetimi modeli kurulmasdr. Bu modelde nemli bir yeri olan yerelletirme
politikasyla, kamu ynetiminde karar ve uygulama yetkisi, tek tek rgtlerde yetki
devri operasyonlaryla yukardan aaya ve devlet genelinde merkezden taraya
doru kaydrlmaya allmaktadr. inde sermaye rgtlerinin de yer ald Blgesel
Kalknma Ajanslar hem bu erevede ilevlenmekte hem de blgelerin uluslararas
sermayeye dorudan almas ile ekonomi ve devletin yeniden yaplandrlma
sreci ivmelendirilmi olmaktadr. Bu kapsamda, neo-liberal yerelletirme, adem-i
merkezletirmeyi kamu ynetiminde yetkilerin yukardan aaya kaydrlmas v.b.
olarak deil, yetkilerin kamu ynetim sisteminden sivil toplum rgtlerine ve zel sektre
kaydrlarak, serbestletirme-zelletirme ve hatta uluslararas sermayenin egemen olduu
srelere dorudan balanmaktadr.
Kuralszlatrma, serbestletirme, zelletirme, yerelletirme, ynetiim, st kurullama v.b.
operasyonlar sonucunda ortaya kan yap, lke ynetiminin belirli llerde siyasal
otoriteden kopuu ya da politika oluturma srelerinin uluslararaslamas olarak da
nitelenebilir. nk IMF ve DB, OECD, DT ve AByi de ieren birok uluslararas
kurum ve kuruluun, ulus devletlerin politikalarnn belirlenmesinde giderek artan
biimde dorudan rol oynamaya balamas sz konusudur.
Bir dnem dnya dengeleri iinde belirlenen sosyal devlet ilkesi, benimsenen bu
yeni ynetim anlay dorultusunda tanmlayc bir zellik olmaktan yava yava
karlmaktadr.
II.3 AKP ktidar Kamu dari Yaps ve Personel Rejimini Liberalletirdi
Dnyadaki liberalleme rzgrlarnn etkileri ile ekonomi, devlet ve alma yaam
ilikilerinin yeniden yaplandrlma almalar AKP iktidarnda daha da hzlanmtr.
Bu dnemde ekonomik sosyal yaam, kamu idari yaps, personel rejimi ve emek
sreleri neo-liberal politikalar temelinde yeniden dzenlenmi, bu ynde birok
yasa karlm, mevzuat batanbaa deitirilmitir. Dorudan yabanc yatrmlar,
i yasalar, ii sal ve i gvenlii, yerel ynetimler, tarm, gda, yap, enerji,
evre ve krsal evre, Ar-Ge ve kamu ihale yasas dzenlemeleri bunlardan yalnzca
bazlardr.
Kamu ynetimini yeniden yaplandrma almalarnn bazen Anayasa deiiklikleri
ile de desteklenmesi gerekmitir. 1984te karlan 2983 sayl yasa ile balayan
zelletirmelere ynelik yasa ve zellikle Anayasa deiiklikleri 1987den gnmze
onlarca kez yaplmtr. rnein 1982 Anayasasnda bir kamu hizmetinin yerli ya da
yabanc zel irketlere verilmesinde engel bulunmamakla birlikte, devir ileminin bir
imtiyaz szlemesi ile yaplmas, bu szlemenin Dantayca incelenmesi ve szleme
61

dolaysyla ortaya kacak anlamazlklarn da idar yarg yolu ile zlmesi esaslar
konulmutu. Ancak Austos 1999 tarihli 4446 sayl yasa ile
Anayasann Devletletirme balkl 47. maddesi zelletirmeyi de kapsayacak ekilde
deitirilmi ve bu maddeye KT ve kamu tzel kiilerinin yrtt yatrm ve
hizmetlerin zel hukuk szlemeleri ile gerek veya tzel kiilere yaptrlabilecei ve
devredilebileceine ilikin fkralar eklenmitir.
Anayasann Yarg Yolu balkl 125. maddesine kamu hizmetleri ile ilgili imtiyaz
szlemelerinden doan uyumazlklarn mill veya (yabanclk esi olan szlemeler
iin) uluslararas tahkim yolu ile zlebilecei hkm konulmutur;
125. maddedeki deiiklie paralel olarak, Dantayn imtiyaz artlama ve
szlemelerini inceleme grevi, balaycl bulunmayan gr bildirme grevine
dntrlmtr (deiik 155. madde).
Ayrca 12 Eyll 2010 tarihinde yaplan referandumla da yargy yrtme hkimiyetine
sokmaya ve serbestletirme-zelletirme srecinin st yapsn otoriter bir egemenlik
tarz ile kurmaya ynelik nemli admlar atlmtr. Bu kapsamda yerindelik
denetimine ilikin Anayasann 125. maddesinde bir deiiklik yaplmtr. Oysa
dari Yargnn yerindelik denetimi yapmas Anayasann 125. maddesi ve 2577 sayl
dari Yarglama Usul Kanununun 2. maddesi hkmleriyle zaten engellenmi
bulunuyordu. dari Yarg verdii kararlarda yerindelik denetimini yapmyordu. Bu
geree karn yerindelik denetimi engeli Anayasada tekrar vurgulanarak, bu
kavram yeniden tariflenmeye allm, kamu yarar deerlendirmesi yerindelik
denetimi kapsamnda gsterilerek, dari Yargnn kamu yarar deerlendirmesi
yapmasnn nne geilmek istenmitir. Ksaca zelletirme, dereglasyon ve kamu
harcamalarnn kstlanmasna ilikin dzenlemeler yarg denetiminin tamamen dna
karlmak istenmektedir. Uluslararas sermayenin Trkiye zerindeki egemenlii
asndan bu deiikliklerin ilevi aktr: Trkiyenin idari yapsnda son yllara kadar
etkili olmu kamu hizmeti anlaynn ardndaki Anayasal temeli de zaafa uratmak
ve kamu hizmetlerini tamamen metalatrmak, ticariletirmek.
Kamunun yeniden yaplandrlmas erevesinde lkemizi uluslar aras piyasalarn
denetimine aan siyasal iktidar, Kamu Ynetimi Temel Reformu ile devletin asli ve
srekli ilerini serbestletirme, zelletirme, yerelletirme ve ynetiim yaklam uyarnca
yeniden dzenleyerek birok retim ve hizmeti piyasaya am durumdadr. Siyaset,
yrtme, yasama ve hukuk; artk uyum yasalar ve ilgili mevzuat dzenlemelerine
hizmet eder duruma gelmitir.
Uzun AKP iktidar bu ynelimin en tepe uygulamalarn gerekletirmitir.
Sanayiden eitim ve sala dek birok serbestletirme, zelletirmeler bu erevede
gereklemitir. Yerel hizmetler alannda belediyeler, il zel idareleri, mahalli idareler ve
iller bankas yasalaryla yerel ynetim hizmetleri piyasaya almtr. alma yaamn
dzenleyen yasalar ile personel rejiminde esnek, gvencesiz alma, taeronlama ve
sendikaszlatrma yerletirilmitir. Bilindii zere son Torba Yasa da buna ynelik
62

nemli deiiklikler yaplmtr. Yaplan deiiklikler ok ynl, orta ve uzun
erimde birbirini btnler niteliktedir.
Ekim 2005 tarihli 5428 sayl Yasann ngrd deiiklikler hem terim ve
tanmlarda, hem de zde uyum salamak zere gerekletirilmi; bir anlamda
yasalar Anayasaya deil, Anayasa yasalara uydurulmutur. Bu yasann getirdii
nemli bir deiiklik, yerel ynetimlerin mali denetiminin Saytaya braklmasdr.
Bir deiiklik de yerel ynetimlerin hesap ve ilemlerinin denetimi ve kesin hkme
balanmasnn Anayasa ile verilmi bir greve dntrlmesidir. Ancak, zaten
yerel ynetimleri denetleme yetkisi olan Saytayn yeni yasaya konulan hkmler
gereince bunu zel denetim kurulularna yaptrma yetkisiyle donatlm olmas,
Anayasann 128. maddesinin kamu hizmetleri memurlar ve dier kamu grevlileri
eliyle yrtlr hkmne ak bir istisna oluturmaktadr.
Kamu ynetimi evresindeki bir dier mevzuat oda da kamu gelir ve harcama
dzeni ile ilikilidir. Bu alanda (ok sayda ek ve deiiklikleri ile) 5018 Sayl
Kamu Mali Ynetimi ve Kontrol Kanunu (Aralk 2003) ve 5345 Sayl Gelir daresi
Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun (Mays 2005), IMFnin
1999daki mali destek anlamasndan bu yana srarl olduu dzenlemelerdir.
Bu yasalardan ilki, dolayl olarak merkezi kamu sektrn etkisizletirirken,
ikincisi de IMF ve Dnya Bankasnn ynetiim modelini kamu mali ynetimine
yerletirmitir.
Kamunun yeniden yaplandrlmas erevesinde lkemizi uluslar aras
piyasalarn denetimine aan siyasal iktidar, Kamu Ynetimi Temel Reformu
olarak tanmlanan yasa dzenlemelerini, yukarda deindiimiz zere temel
blmde snflandrmaktadr. Birincisi devletin asli ve srekli ilerini belirleyen,
devredilecek hizmet alanlarn ve istihdam edilecek personeli belirleyen Kamu
Ynetimi Temel Kanunudur. kincisi Yerel Ynetim Reformudur. Belediye
Kanunu, l zel daresi Kanunu ile Mahalli dareler Yasasndan oluan paket
dzenleme, piyasa koullarna gre hizmet ticaretinin belediyelerce yaplmas
veya belediyelerce irketlere yaptrlmas yasasdr. Bu yasa deiiklikleri byk
oranda yaplmtr. ncs de alma yaamn dzenleyen yasalar ve Personel
Rejimi Reformudur.
Bilindii gibi son Torba Yasa byk oranda bu konular da kapsamaktadr. Sz
konusu yasa Dnya Bankas, OECD, DT ve AB orijinli yeniden yaplanma
srelerinin bir rneidir. IMFnin bu sreteki rol kamu harcamalarnn
kslmasna ynelik bask olarak kendini gstermektedir. Yeni san reglasyon ve
dereglesyon kavramlarnn arkasndan gelen ve kamuyu yeniden yaplandrmay
amalayan ynetiim gibi kamu ynetimi reformunun felsefesini izen temel
kavramlar bu yasa zihniyeti ile daha fazla yerlemitir. Bylece kamu hizmetlerinin
ulusal merkezi ynetim ve siyasetten koparlp kresel piyasalara balanmas, kamu
hizmet alanlarnn daraltlmas ve dolaysyla kamu idaresinin siyasal ve ynetsel
dzeyde sermayeye devredilmesinin altyaps oluturulmaktadr.
63

Bu yeniden yaplanma; toplumsal kaynaklar yerel inisiyatiflerin harekete geirilmesi
sylemi altnda kresel sermayeye balayacak, kamu hizmetlerini her dzlemde
piyasaya teslim edecek bir serbestletirme, zelletirme ve ynetiimi egemen klma
srecidir. Bu yasa ile kamusal alan daha da daraltlmakta, kamu hizmetlerinin
sunulmasnda piyasac mantkla yurttalar mteri konumuna getirilmektedir. Devlet,
sosyal devlet olarak deil dzenleyici devlet olarak tanmlanmakta; kamu hizmetleri
ulusal planlama ve kamusal denetim ilkelerinden uzaklatrlmaktadr.
Yine bu yaklam ile yerel kamu hizmetlerinin kamu yarar gzetilmeksizin piyasa
koullarna gre cretlendirilmesi ve bedellerinin o hizmetlerden yararlananlara
detilmesi anlay benimsenmitir. Kamu hizmeti niteliindeki birok hizmet ya
paralanmakta ya da tmyle piyasa hizmetlerine dntrlmektedir. Ayn yaklam,
zellikle altyap yatrmlarnda finansman sorununun zm olarak borlanma
yolunu sonuna kadar amakta, yerel kamu hizmetlerinin piyasaya almasnn
temellerini atmaktadr.
Bu yasa zihniyeti birok baka yasa ve yasa deiikliklerine yanstlm ve kamu
mlkiyetindeki araziler yerel ynetimlere devredilerek, yerel ynetimler eliyle bu
arazilerin zel mlkiyet havuzuna aktarlmas kolaylatrlmtr. Ayn ekilde kamu
istihdam politikasnda nemli deiiklikler yaplm; rnein yerel ynetimlerde
istihdam edilecek kamu alan ve daimi ii says en aza indirilerek szlemeli
personel istihdam ve geici iilik yaygnlatrlmtr.
Ayrca baz bakanlk ve genel mdrlklerin tara tekilatlarnn grev ve yetkilerinin
il zel idarelerine devri sonucunda, byk altyap hizmetlerinin yerine getirilememesi
sz konusu olmu; birden fazla il snrlar iinde yer alan gl, orman ve su havzalarnn
bakm ve ynetiminin salanmasnda glkler yaanm, yeni ekolojik sorunlara
yol alm, retim, istihdam ve ynetsel yapda byk tahribat gereklemitir.
Bu ynelim uyarnca yerel idari yaplar demokratiklemeyerellemeblgesel
kalknmastratejik planlama v.b. yaklamlarla n plana karlmakta, bu yolla,
ynetsel yaplarn politik maniplasyonu ve kamu hizmetlerinin zelletirilmesi
(GATS sreci ile birlikte uluslararas sermayeye devri) daha kolaylamaktadr.
Kamu idaresi merkez tekilatnn gszletirilmesi drt nemli icraat ile olanakl
klnmaktadr:
Baz bakanlklarn tara rgtleri ile KHGM ve trafik hizmetlerinin yerel ynetim
birimlerine devri;
Piyasada retilebilen mal ve hizmetleri reten kurulularn kapatlmas;
Esnek istihdam, szlemelilik ve performansa dayal yeni bir personel rejimi
sistemine geilmesi;
Merkezi ynetimin yerel ynetimlerin grev alanlarnda tekilat kuramama ve
dorudan harcama yapamama yasa getirilmesi.
64

Yerel ynetimler zerinde yaplan dzenleme tamamyla kamu hizmetlerinin
zelletirilmesini kolaylatrma, hizmeti ticariletirme ve hizmetin denetimini
ticari performans kriterlerine kavuturmaya, kamunun ticarilemesi ve ticari
kriterler etrafnda i yapmasn, personel alm veya iten kartlmay rgtlemeye
yneliktir.
AKP iktidar dneminde bu erevede kamu idari yapsn dntren ve meslek
alanlarmza dek uzanan baz yasa deiiklikleri TMMOBnin yaymlad Mesleimiz,
Meslek Alanlarmz, Haklarmz zerine AKP ktidarnn Tahribat Raporunun Odamz
Raporunu kapsayan 279-398. sayfalar arasnda ve zel olarak da 339-381. sayfalar
arasnda yer verildiini belirtmeliyiz.
Yaplan bu deiikliklerin baz zetleri resmi dokmanlara yle yansmtr:
2011-2013 dneminde 5018 sayl Kamu Mali Ynetimi ve Kontrol Kanunu kapsamnda
kamu idarelerinin, mali ynetim ve kontrol alannda grev ve sorumluluklarn etkili
bir ekilde yerine getirebilmelerini salamak zere idari kapasite gelitirilmesine ynelik
faaliyetler younlatrlacaktr Mali ynetim ve i kontrol ile i denetim faaliyetlerinin
genel ynetim kapsamndaki kamu idarelerinde etkin bir ekilde uygulanmas iin gerekli
almalar srdrlecektir. Kamu idarelerinde uluslararas standartlarla uyumlu bir i
kontrol ortamnn oluturulmas iin Mali Plan dneminde kamu idarelerinin i kontrol
eylem planlarnn etkili bir ekilde uygulanmas salanacaktr. Bylece, kamu idarelerinin
faaliyetlerinde kamu i kontrol standartlarnn esas alnmas salanacaktr. Ayrca, kamu
idarelerinin karar verme srelerini glendirmek, mali saydamlk ve hesap verilebilirlii
artrmak amacyla uygulamaya konulan stratejik planlama ve performans esasl bteleme
yaygnlatrlacaktr. (08.10.2010 tarihli 2011-2013 Orta Vadeli Mali Plan)
5018 sayl Kamu Mali Ynetim ve Kontrol Kanunu ile 4734 sayl Kamu hale Kanunu
karlm, dzenleyici ve denetleyici kurullar oluturulmu, Merkez Bankasnn bamszl,
kamu idarelerinde stratejik planlamaya gei, genel salk sigortas ve sosyal gvenlik
reformlar gerekletirilmitir. (04.02.2011 tarihli Ulusal stihdam Strateji Belgesi)
II.4 Kalknma Planlamas ve DPT Tasfiye Edildi: Piyasa Temelli Stratejik Planlama
Devrede
19601980 yllarn kapsayan ithal ikameci sanayileme dneminde bir ekilde
planlama, kalknma btnl oluturulmaya allrken, sanayinin teviki,
korunmas, finansman, kalknma hz ve istihdam parametrelerinin gzetildiinden
sz etmek olanaklyd. Ancak kalknma ve merkezi planlama parametreleri adm
adm yok edilmi, serbestletirmenin n alm, 24 Ocak 1980 kararlar sonras
dnemde sbvansiyonlar byk lde kaldrlm, KT yatrmlar durdurulmu,
byk lekli sanayi kurulular zelletirilmi, sabit sermaye yatrmlarnda gerileme
yaanmtr. Gmrk Birlii hedefleri dorultusunda tm sektrlerde korumaclk
asgariye indirilmi, Trkiye sanayisi eitsiz ve aleyhte koullarda kresel rekabete
almtr. Bu srete z kaynaklardan ok ithal kaynaklar girdi olarak kullanlm,
kresel glerin dayatt i blm ile fason retim ve taeronlama egemen klnm,
65

kaynak tahsisini sadece i ve d piyasalara ve borlanmaya havale eden bir sanayi
modeline geilmitir.
Bu ynelimin yaptalarndan olan 1982 Anayasasnda kalknma planlamas devletin
temel grevlerinden karlarak ekonomik hkmler ksmna aktarlmtr. 12 Eyll ile
devlet ve sosyo-ekonomik yap yeniden yaplandrlm, Dnya Bankas ile imzalanan
be ayr yapsal uyum kredi anlamasyla ihracata ynelik sanayi modeli yan sra
zelletirme, kamu yatrmlarnn azaltlmas, para/finans hareketlerinin alt yapsnn
hazrlanmas, tarmda devlet tekelinin krlmas, salk, eitim ve yerel ynetimlerde
yeniden yaplanma gndeme getirilmitir.
19901995 dnemi Altnc Planda, ihracata ynelik sanayi modeli uyarnca
byk ihracat tevikleri sz konusu olmu, kamu yatrmlar giderek younluunu
kaybetmitir. 1998de IMF ile yaplan 10 Yllk Yakn Takip Anlamas bu sreci
gelitirici bir ilev stlenmitir. 19962000, merkezi ve sektrel plandan blgesel
projelere geme yneliminin somutland Yedinci Planda Gmrk Birlii hedefleri
dorultusunda tm sektrlerde korumaclk asgariye indirilmi, Trkiye sanayisi
eitsiz koullarda kresel rekabete almtr. 20012005 ve 20072013 dnemlerine
ilikin 8. ve 9. Planlarda ise 1980 sonrasnn neo-liberal deiim/dnm, planlama
ve kalknmann tasfiyesinde somutlanm, Dnya Bankas ve Avrupa Birlii ile
ibirlii dorultusunda blgesel kalknma ajanslarnn kurulmas ngrlm ve
Trkiye, Anayasadaki idari yapsn elen bir ekilde 26 blgeye blnmtr.
Bylece Trkiyede merkezi planlamann kesin olarak geriletildii bir evreye gei
yaanmtr. Szn ettiimiz bu sre, kreselleme, srdrlebilir kalknma, stratejik
planlama, ynetiim gibi kavramlar eliinde yaanmtr. Srdrlebilir kalknma,
kalknma planclndan farkl olarak, gelimekte olan lkelerin kalknma srelerini
emperyalist bir ierikle denetleme ve arptmann demagojik bir arac, stratejik
planlama da kkeninde irket temelli stratejik planlama ve stratejik koordinasyon
bulunan, ynetiim eliinde kamu rgtlenmesini irketletirmeye, ynelik bir
yaklamdr.
9. Planda kabul gren Stratejik Planlama tercihiyle, btncl ve merkezi ulusal
kalknma planlamas anlay tmyle terk edilmektedir. Bylece btncl, zorlayc
(kamu kesimi iin emredici, zel sektr iin yol gsterici) ve aamal (makro planlama,
sektr analizleri ve proje seimi aamalarndan oluan) planlama anlay tamamyla
ortadan kalkmakta, ok paral, kamu kurumlar dzeyinde hazrlanan ok saydaki
stratejik plan ve projelerden oluan ve blge planlamasna arlk veren bir yaklamn
hkim olduu bir srece girilmektedir.
eklen de olsa 1980 sonrasnda varln srdren geleneksel Be Yllk Planlama
anlay, 7. Plandan itibaren hazrlanan srele, AB btesinden yararlanma fantezisi
adna Yedi Yllk hale getirilmi ve geleneksel planlama anlay terk edilmitir.
imdi de son KHKler ile kalknma plan hazrlamakla ykml Devlet Planlama
Tekilatndan, AB direktifleri dorultusunda proje deerlendirme rgtlerine gei
66

srecinin kaplar almaktadr. Sermaye odakl bir gelime ve ynetim anlay
esas alnarak, sermayenin tam gdmnde bir planlama srecine girilmektedir.
Devletin ticari mal ve hizmet retiminden ekilmesi ve politika oluturma, dzenleme
ve denetlemeden te bir ilevinin olmayacann belirtilmesi, gelimenin sermayezel
sektr odakl olacan gstermektedir. 1960larda kalknmaya ynelik planlamadan
1980lerden sonra Pazar ekonomisinin erevesinin izildii, 2000lerde ise giderek
rafa kaldrma eilimini beraberinde getiren stratejik planlama dnemine bir gei
yaplmtr. Bylece Trkiyenin zellikle gemite n nemli kurumlarnn banda
gelen Devlet Planlama Tekilat (DPT) da ortadan kaldrlmtr.
3046 Sayl Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna
Dair Kanun Hkmnde Kararnamenin 14. maddesi ile 641sayl Kalknma
Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin
eitli Hkmlerinin yer ald 43. maddesinin tm bent ve fkralar bu hususu
dzenlemektedir. 637 sayl Ekonomi Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda
Kanun Hkmnde Kararnamenin Yrrlkten Kaldrlan ve Deitirilen Hkmler
blmnde yer alan 38. maddesinde ise, (1) 28/7/1967 tarihli ve 933 sayl Kalknma
Plannn Uygulanmas Esaslarna Dair Kanun yrrlkten kaldrlmtr denilmektedir.
Birok yasa ve uygulama ile balantl olan bu yasann kaldrlmas ile Kalknma
Bakanl adl yeni bir bakanlk kurulmas arasnda aldatc bir ba bulunmaktadr. Zira
merkezi plana dayal kalknma perspektifi artk yadsnmakta ve kalknma sreleri
gerek toplumsal, kamusal, lkesel balamndan koparlarak yerli ve yabanc sermaye
glerini kollayan yeni, piyasac bir ierik ve kriterlerle tanmlanmaktadr.
Nihayetinde Kalknma Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde
Kararnamenin Grevler balkl 2. maddesinde, ) Uluslararas kurulularla iletiim
ierisinde alarak ileriye dnk stratejiler gelitirmek ve topluma perspektif salayan
politika nerilerini katlmc bir yaklamla belirleyerek zel kesim iin orta ve uzun dnemde
belirsizlikleri giderici genel bir ynlendirme grevini yerine getirmek, g) zel sektr ve
yabanc sermaye faaliyetlerinin plan hedef ve amalarna uygun bir ekilde yrtlmesini
dzenleyecek tevik ve ynlendirme politikalarn(n) genel erevesini hazrlamak ve
Hkmete teklif etmek ve Kalknma ajanslarnn koordinasyonunu salamak ve bunlarla
ilgili i ve ilemleri yrtmek gibi amac ak hkmler bulunmaktadr.
III. TMMOByi Dntrme abalar
III.1 Mhendislik, Mimarlk, ehir Plancl da Neo-Liberal Dnmn
Hedefinde
Kamudan yerel ynetimlere ve toplumsal yaamn hemen hemen btn alanlarna
yaylan mhendislik, mimarlk, ehir plancl hizmetleri, gerek kamu idari yaps,
gerek kamusal hizmet ve gerekse serbest hizmet boyutlaryla sz konusu neo-liberal
dnmn balca alanlarndan biri olmutur. Bu hizmetler gerek meslek odalar
eliyle yrtlen mesleki denetim boyutuyla, gerek bu meslek disiplinlerinin kamu
adna stlendii/yrtt denetim/ kontroller ve gerekse sanayi ve tarmda
67

stlenilen multidisipliner sorumluluklarn geriletilmesi, sosyo ekonomik yap ve
kamu idari yapsndaki neo-liberal dnme paralel bir deiim/dnm srecine
tabi tutulmutur.
Birliimiz TMMOB, insanlarn iinde yaadklar meknlarn, kullandklar rnler
ve retim tekniklerinin planlama, tasarlama, retim, iletme ve denetim evrelerinin
her birinin znesi olan meslek disiplinlerinin rgtl gcdr. Bu dorultuda bizler,
faaliyetlerimizi gelimi bir lke ve insanca bir dnyada yaanmas iin bilim ve
teknolojideki tm gelimelere adapte olmu, bilim ve teknolojiyi esas alan bir izgiyi
benimsiyoruz.
Mhendis, mimar ve ehir planclarnn toplum yaamndaki yeri ve ilevi bylesine
kapsaml ve mesleki dzlemde bilim, teknoloji, Ar-Ge, inovasyon, sanayi, enerji,
gda, tarm, evre ve kentleme politikalarnn dinamik gc olmas gerekirken
zellikle son 8,5 ylda AKP iktidar tarafndan ikinci plana itilmi, baz alanlarda
yetkiler uluslararas sermaye kurulularna devredilmi, baz alanlar ise neredeyse
ortadan kaldrlmtr. Ar-Ge faaliyetleri ile mhendislik arasndaki ba unutulmu,
mhendislik, mimarlk hizmetlerinin ana sektrleri kamusal fayda anlayndan
karlp serbestletirme, zelletirme, ticariletirmenin arpalklar haline getirilmi,
kentler rantlara gre ekillendirilmi ve planszlk egemen klnmtr.
lke kaynaklarnn sanayileme ve lkemiz insanlarnn karlar dorultusunda
kullanlmamas v.b. sorunlarn yan sra sanayi ve alma yaamnn byk ksmnn
ii sal ve i gvenlii nlemlerinin dnda tutulmas, insanca barnma hakk,
deprem gereinin gerektirdii yap denetimi, enerji, tarm, orman, su, gda v.b.
kaynaklarmz ve kentlerin ynetimi gibi sorunlarda mhendislik, mimarlk ve ehir
planclnn gerektirdii mesleki denetim ve bilimselteknik kriterler devre d
braklmaktadr. rnein kamuoyuna stihdam Paketi olarak sunulan 5763 sayl
ve 15.05.2008 tarihli Kanunu ve Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmas Hakknda
Kanun ile iilerin sosyal gvenlik, ii sal ve i gvenlii ile bir takm sosyal
haklar kstlanm; alma ve Sosyal Gvenlik Bakanl Tekilat Yasasnda deiiklik
yaplarak ii sal ve i gvenlii alan ve i gvenlii mhendislerinin eitimi
piyasaya alm, bu alana ynelik Dantay kararlar devre d braklarak kapsaml
deiiklikler yaplmtr.
TMMOB btn bu yanl politikalara kar nemli bir diren oluturmu ve bu
nedenle Babakan, baz Bakanlar, bal siyasi brokrasi ve en sonu Devlet Denetleme
Kurulu raporu ve ilgili Kanun Hkmnde Kararnamelerin hedefleri arasnda yer
almtr.
III.2 Mhendisliin Geriletilmesi Sistematik Bir Ynelim
Bilindii gibi Odamz ve TMMOB Trkiye sanayisindeki olumsuz gelimeler ile
bilimsel-teknik gerekliliklerin kamusal yaamdan dlanmasnn mhendislik
uygulamalarna ilikin sonularn hemen her platformda dile getirmekte,
mhendisliin korunmas iin zel gayret sarf etmektedir. alma yaam ve
68

toplumsal yaamn gereken standartlardan uzak olmas yukarda dile getirilen
gereklerle btnlenmektedir. cinayetleri, hastanelerdeki bebek lmleri,
baca gaz zehirlenmeleri, kazan patlamalar ve benzeri binlerce olgu, Oda ve
TMMOB olarak bizim meslek alanlarmzdan hareketle toplumsal yaamn belirli
standartlara kavuturulmas ynndeki abalarmzn ne kadar yerinde olduunu
gstermektedir.
Ancak gerek kapitalist kreselleme srelerinin emperyalist smrc karakteri,
gerekse ekonomi, sanayi, istihdam, gelir ve blm ilikilerinin rgtleni tarzndan
dolay mhendislik uygulamalar had safhada etkilenmektedir.
Serbestletirme politikalar mhendislik uygulamalar ve toplumsal yaamn grnr
grnmez btn ynlerine dek uzanmtr. gvenlii mhendisliinin nne
karlan engellerden, i makinalar ve ATM ynetmeliklerine, uzaktan eitim,
teknoloji faklteleri gibi mhendislik eitimini tasfiye edecek ynelimlere,
mhendislii teknik elemanlk dzeyine indiren uygulamalara, Ar-Ge yasas ve
mevzuat ile lke ve meslekta karlarna dek uzanan geni bir alanda meslek
alanlarmzn daraltlmasyla ilgili ok ynl gelimeler sz konusudur. Bu sistematik
iinde mhendislik aleyhine yasal dzenleme giriimleri de sz konusudur.
1954 ylnda 6235 sayl Yasa ile TMMOBnin kurulmas ve zaman iinde bal dier
Odalarn rgtlenmesiyle birlikte mhendisler, mimarlar ve ehir planclar toplum
nezdinde varlklarn kabul ettirmek, mesleki karlarn korumak dorultusunda
almalar yrtecek grev ve yetkileri yasa ile belirlenmi bir yaplanmaya
ulamlardr.
Ancak lkemiz mhendis, mimar ve ehir planclarnn yabanclara kar hak ve
hukuklarnn korunmas mcadelesi, TMMOBnin kuruluu ncesi, sonras ve
gnmzde de srdrlmektedir. TMMOBnin kurulmasyla birlikte Yasann 34.
ve 35. maddeleri uyarnca yabanc mhendis ve mimar altrlrken TMMOBnin
grnn alnmas ngrlerek nispi bir kazanm elde edilse de, bu konuda
Trkiyenin izledii da baml ekonomik, siyasi politikalardan dolay kalc zmler
elde edilememitir.
III.3 Mhendisler Kendi lkelerinde Mlteci Durumuna Drlyor
Serbestletirme sreci, dier alanlara paralel bir biimde yabanc sermaye lehine yerli
mhendisliin doal haklarnn geriletilmesine dek varmtr. Bu noktada ncelikli
olarak, lkemiz mhendis ve mimarlarnn aleyhine olan ve nceki Cumhurbakan
tarafndan TBMMye iade edilen Yabanclarn alma zinleri Hakknda Kanun ile
Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmasna likin Kanun Tasarsnn kimi hkmlerinin
baka yasalarn iinde geirilerek yasalatn belirtmeliyiz.
5665 sayl ve 23.05.2007 tarihli Yabanclarn alma zinleri Hakknda Kanun ile Baz
Kanunlarda Deiiklik Yaplmasna likin Kanun Tasarsnn ilk 14 maddesi yabanclarn
alma izinleriyle ilgili nemli dzenlemeler iermektedir. Bylece sanayi ve
69

ekonominin btnne ilikin meslek ve uzmanlk alanlar bulunan TMMOB ve
bal Odalarnn yetkileri, lkemiz ve mhendislik ve mimarlk birikimi aleyhine
yeniden dzenlenmek istenmektedir.
4817 sayl Yasa ile meslek alanlarmzda yabanclarn istihdamna ynelik gelitirilen
mevzuat geriletmeye yneliktir. Bu deiikliklerle;
Mesleki ve akademik yeterlilik prosedr kaldrlmakta,
Akademik yeterlilik ile mesleki bilgi ve deneyim aranmadan, yabanclarn her ite
almalarnn n almakta,
Kalitesiz hizmetin kontrolsz sunumuna olanak tannmakta,
lkemiz mhendis ve mimarlarnn aleyhine haksz rekabetin n almaktadr.
Oysa bir lkenin ncelikle kendi mhendis ve mimarlarnn istihdamnn salanmas
ve ancak ihtisas gerektiren ilerde ayn ii yapmak zere mevcut igcnden
karlanamayacak bir talep bulunmas halinde yabanc istihdam sz konusu
olabilmelidir.
Yasa deiikliinin 7. maddesi, sonradan 5951 sayl Yasa ile de deitirilmeye allan,
4817 sayl yasann 12. maddesini hedeflemektedir. Yasa, Meslek hizmetler kapsamnda
grev yapacak yabanclara, akademik ve meslek yeterlilik ile ilgili ilemleri tamamlanncaya
kadar, ilgili mevzuat hkmleri sakl kalmak kaydyla ve bir yl gememek zere n izin
verilebilir eklindeki deiiklik ile mesleki ltleri dlamaktadr. Mhendislik gibi
akademik ve mesleki ltlerin temel oluturduu bir alanda yeterliliin bir yla kadar
savsaklanmas ciddiyetten uzak bir yaklamdr.
zetle, bu deiikliklerle 6235 sayl TMMOB Yasasnn 34. ve 35. maddeleri
ilevsizletirilmek, 3458 sayl Yasa ile belirlenen mhendis ve mimarlarn lkemizdeki
tanm ve ilevi okuluslu tekeller lehine deitirilmek ve bu alan lkemiz alanlar
aleyhine kuralszlatrlmak istenmektedir.
Bu deiikliklerin kimi hkmleri baka yasalarn iinde geirilerek yasalamtr.
rnein 5951 sayl ve 28.01.2010 tarihli Amme Alacaklarnn Tahsil Usul Hakknda
Kanun ile Baz Kanunlarda Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun, 10 ayr yasada yaplan
deiiklikleri dzenleyen ve AKP hkmeti dneminde sklkla grlen torba
yasalardan biridir. alma yaam ile ilgili birok dzenleme de ieren bu yasa ile
4817 sayl Yabanclarn alma zinleri Hakknda Kanunun 12. maddesi, kamuoyu
tepkisi olumamas iin bir gece yars TBMMde gizlice deitirilerek mhendislik
faaliyetlerini de kapsamtr.
Deiik Yasann 8. maddesi; Trkiye dnda ikamet eden yabanclar, alma izni
bavurularn bulunduklar lkelerdeki Trkiye Cumhuriyeti temsilciliklerine yapar.
Temsilcilikler bu bavurular dorudan Bakanla iletir. Bakanlk ilgili mercilerin grlerini
alarak 5 inci maddeye gre bavurular deerlendirir; durumu uygun grlen yabanclara
alma izni verir. Bu izin, alma vizesi ve ikamet izninin alnmas halinde geerlilik
kazanr. alma izin belgesini alan yabanclarn, bu belgeyi aldklar tarihten itibaren
70

en ge doksan gn iinde lkeye giri vizesi talebinde bulunmalar, lkeye giri yaptklar
tarihten itibaren en ge otuz gn iinde ileri Bakanlna ikamet tezkeresi almak iin
bavurmalar zorunludur. Mesleki hizmetler kapsamnda alacak yabanclara akademik
ve mesleki yeterlilik ile ilgili ilemleri tamamlanncaya kadar, ilgili mevzuat hkmleri sakl
kalmak kaydyla bir yl gememek zere n izin verilebilir. Mesleki eitim alan dnda
istihdam edilecek yabanc uyruklu personel iin bu Kanunda belirtilen grler alnmaz.
Bu kiiler, akademik ve mesleki yeterlilik ile lisans talep ve yeterlilik uygulamasna tabi
deildir. Usulne uygun olarak yaplan bavurular, belgelerin tam ve eksiksiz olmas kaydyla
Bakanlk tarafndan en ge otuz gn iinde sonulandrlr eklindedir.
Oysa TMMOBnin daha nce aklad gibi;
TMMOB Yasasna gre, kiinin Odaya ye olabilmesi iin mhendis ya da mimar
unvanna sahip olmas gerekir. Diplomasn ya da denklik belgesini ibraz edemeyenin
yelii de sz konusu olamaz. ncelikle, yabanc kiinin akademik yeterlilik konusunda
YKe dzenlenmi belgeyi ibraz etmesi gerekir. Akademik unvan belgelendikten
sonra, bu unvann stlendii iin niteliiyle rtp rtmediine yani yaplan iin
ihtisas alanna girip girmediine baklr. Ayrca mesleki deneyimin olup olmad,
ald cretin asgari cret tarifesine uygun olup olmad, lkesindeki Odadan
meslein icrasna ynelik ceza alp almad da incelenir. Bunlar mesleki yeterliliin
nkoullardr. Bu koullar salayamayan yabanc meslek mensuplar hakknda
TMMOB olumlu gr bildiremez. Siyasal iktidarn mhendislik ve mimarlk hizmet
alann tam bir serbestye teslim etmesi isteminin gerekesi, ne meslein genel ifa
kurallarna ne de uluslararas bir taahht ve antlamaya dayanmaktadr. 5951 sayl
Yasann 8. maddesi ile Trkiye, karlkllk ilkesi olmakszn, bilimsel ve hukuksal
hibir lt aranmakszn mhendislik ve mimarlk hizmetini tek tarafl olarak tm
dnya lkelerine aan yegne lke olmutur.
Dier yandan lkemizde bugne kadar anahtar teslimi mhendislik hizmetleri ve afet
ncesi ve sonras hizmetlere ilikin alanlar tanml olmadklar iin bu tip mhendislik
hizmetleri GATS ve ikili anlama kapsamna sokulmam, bugne kadar kapal
alanlar olarak kalmtr. 644 sayl KHK ile bu alanlar tanml hale getirilecek ve bu
alanlar (lgn projeler) uluslararas irketlere teslim edilecektir. Bu tip mhendislik
hizmetlerinin tanmlanmas ve tartlmasnda meslek odalar devre d brakldnda
ise Odalar, mesleki yeterlilik otoritesi olma zelliini de kaybedecektir.
TMMOB tarafndan yllar nce ilgili Bakanln istemiyle hazrlanp sunulan Yetkili
Mhendis, Mimar ve ehir Planclarnn Belirlenmesi ve Belgelendirilmesine likin Kanun
Tasars ise sz konusu neo-liberal ynelimle uyumad iin olsa gerek smen alt
edilmi durumdadr.
III.4 TMMOBnin Yapsal Deiiklik Yoluyla Kuatlp Tasfiye Edilmesi
Amalanyor
AKP iktidar, 2007 seimleri ncesinden balayarak, zellikle son dnemde,
TMMOBnin demokratik, emekten yana ve rant kart ileyi ve izgisini
71

etkisizletirmek istemektedir. Siyasi iktidarn, zerimizde oluturmaya alt
bask, TMMOBnin gericiliin dogmatizminin karsnda bilimi ve teknii, smr,
yolsuzluk ve talann karsnda toplumsal gereksinimleri esas alan bir ekonomiyi
savunan, zelletirmelerin karsnda sanayinin korunmas, kamusal retim ve
kamusal hizmetleri ne karan yaklammzn AKPye verdii rahatszlktan
kaynakland aktr.
Siyasal iktidarn kamu kurulular ve yerel ynetimler zerinde oluturduu ar
politizasyon ve rant amal beklentileri, mhendis, mimar ve ehir planclar
asndan yeni bask biimlerini dourmaktadr. Dnem dnem Babakann ve baz
Bakanlarn dorudan TMMOB rgtlln hedef alan aklamalar bilinmektedir.
Cumhurbakanl Devlet Denetleme Kurulunun (DDK) Birliimizi ve dier
baz meslek rgtlerini denetim altna almaya ynelik raporu bu konuda nemli
bir ereve sunmaktadr. DDK raporunun TMMOBye nce verilmeyerek ilgili
Bakanlklar nezdinde giriimlerde bulunulmas zere Babakanla sevk edilmesi
ve sonrasnda Bayndrlk ve skn Bakanlnn TMMOByi denetleme ynnde
allagelmiin dnda yollara bavurmas yakn dnemin gelimeleri arasndadr.
evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde
Kararname ise DDK Raporunda dile getirilen neo-liberal programatik ve/veya sistematik
yapsal dnmn gerekletirilmesinde kullanlacak mevzuat yetkilerini ad geen
ilgili Bakanla vermektedir.
III.5 Trkiyenin Kamu Ynetimi, Meslek Odalarnn Konumu ve Meslek Odalarnn
Bakanlklarla Bugne Kadarki likileri
Bu noktada Trkiyenin kamu ynetimine, kamu kurumu niteliindeki meslek
kurulularnn kamu ynetimi iindeki konumlarna ve meslek odalar ile
bakanlklarn bugne kadarki ilikilerine ksaca bakmakta yarar var. lkemizde
meslek odalar Anayasann 135. maddesine gre kurulmu, kamu tzel kiiliklerdir.
Bu durum Anayasada yle dzenlenmitir:
H. Kamu Kurumu niteliindeki meslek kurulular
MADDE 135- Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular ve st kurulular; belli
bir meslee mensup olanlarn mterek ihtiyalarn karlamak, meslek faaliyetlerini
kolaylatrmak, meslein genel menfaatlere uygun olarak gelimesini salamak, meslek
mensuplarnn birbirleri ile ve halk ile olan ilikilerinde drstl ve gveni hkim
klmak zere meslek disiplini ve ahlkn korumak maksad ile kanunla kurulan ve
organlar kendi yeler tarafndan kanunda gsterilen usullere gre yarg gzetimi altnda,
gizli oyla seilen kamu tzel kiilikleridir. Kamu kurum ve kurulular ile kamu iktisad
teebbslerinde asl ve srekli grevlerde alanlarn meslek kurulularna girme mecburiyeti
aranmaz.
Grld zere Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular ve st kurulular
kamu tzelkiiliine sahip ve zerk yerinden ynetim kurulular muhtevasyla
tanmlanmaktadr.
72

Anayasann 135. maddesi dorultusunda karlan 6235 sayl TMMOB Yasasnn
2. Maddesi de yledir:
Birliin kurulu amac:
c) Mhendislik ve mimarlk meslei mensuplarnn, mterek ihtiyalarn karlamak,
mesleki faaliyetlerini kolaylatrmak, meslein genel menfaatlere uygun olarak gelimesini
salamak, meslek mensuplarnn birbirleriyle ve halk ile olan ilikilerinde drstl ve
gveni hkim klmak zere meslek disiplinini ve ahlkn korumak iin gerekli grd
btn teebbs ve faaliyetlerde bulunmak;
d) Meslek ve menfaatleriyle ilgili ilerde resm makamlarla birlii yaparak gerekli
yardmlarda ve tekliflerde bulunmak, meslekle ilgili btn mevzuat normlar, fenn
artnameleri incelemek ve bunlar hakknda gr ve dnceleri ilgililere bildirmektir.
TMMOB ve bal meslek odalar Anayasann 135. Maddesinin kendisine tand
kamu kurumu nitelii vasfyla ve TMMOB Yasasnda belirtilen amalarna uygun
olarak yelerinin meslek alanlarn dzenleyen birok ynetmelii yrrle sokmu
ve bu ynetmelikler Resmi Gazetede yaymlanmtr. Yaymlanan bu ynetmelikler
Anayasann 135. maddesinde belirtilen ve meslek odalarna atfedilen mesleki
faaliyetlerini kolaylatrmak, meslek mensuplarnn birbirleri ile ve halk ile olan
ilikilerinde drstl ve gveni hkim klmak amaldr ve sre iinde baz
Bakanlklar ilgi alanlarna giren konularda alan mimar, mhendis ve ehir
planclarnn odalarla olan kurumsal ilikilerinden ve meslek odalarnn kurumsal
yapsyla yelerinin meslek alanlarn dzenleme yetkilerinden yararlanmak amacyla
bu dzenlemelere mevzuatlarnda yer vermilerdir.
Bu mevzuatlarda Odamz mevzuatna atf yapan maddelerden bazlar aada
sralanmtr.
1. Sanayi ve Ticaret Bakanl
Ara, mal ve Tadil ve Montaj Hakknda Ynetmelik
ATM onay srasnda izlenecek ilemler
MADDE 7
) Motorlu aralar ve rmorklar ile motosiklet ve mopedlerin mnferit imalat ve
tadilatlarnda bavurular ancak imalat adna, arac projelendiren, Bakanlk veya Bakanlk
adna grevlendirilmi kurulularca yetki belgesi verilmi makine mhendisleri tarafndan
yaplr. Yetkili mhendisler, imalat firmann personeli veya Makine Mhendisleri
Odas Bro Tescil Belgesi sahibi Serbest Mhendislik ve Mavirlik Brosu
personelidir. Tarm veya orman traktrleri ile rmorklar iin ise bavurular, makine
mhendisleri yan sra tarm makineleri dalnda eitim grm, Bakanl veya Bakanlk
adna grevlendirilmi kurulularca yetki belgesi verilmi ziraat mhendisleri tarafndan
da yaplabilir. Bu durumda, yetkili ziraat mhendisleri, imalat firmann personeli veya
Ziraat Mhendisleri Odas Bro Tescil Belgesi sahibi Serbest Mhendislik ve Mavirlik
Brosu personelidir.
73

2. Bayndrlk ve skn Bakanl
Planl Alanlar Tip mar Ynetmelii
Madde 57..... Proje melliflii ve yapm ilerinin denetimine dair fenni mesuliyet stlenen mimarlarn
ve mhendislerin, 27/1/1954 tarihli ve 6235 sayl Trk Mhendis ve Mimar Odalar
Birlii Kanunu uyarnca, ilgili meslek odasna kaytl olmalar, bro tescillerini
yaptrp her yl iin yenilemeleri gerekir. dare her proje iin, proje melliflerinin, fenni
mesullerin, antiye eflerinin mevzuata aykr uygulama sebebiyle, sreli veya sresiz olarak
meslek faaliyet haklarnn kstlanp kstlanmadn belirlemek zere, ilgili meslek odasnca
elektronik ortamda ve maktu bir bedel karlnda dzenlenen, iin adnn da yazl olduu
sicil durum belgesini ister. Haklarnda kstlama bulunan meslek adamlarna ait projeler
onaylanmaz, fenni mesuliyet stlenilmesine izin verilemez, yap ruhsat dzenlenemez.
Yapm ilerinde yap mteahhidi, taeron ve antiye efi olarak grev alanlar ayn zamanda
fenni mesul olarak grev stlenemezler. dare, projeleri incelerken 5/12/1951 tarihli ve
5846 sayl Fikir ve Sanat Eserleri Kanununa uygunluu da gzetir....
3. Enerji Piyasas Dzenleme Kurulu
Svlatrlm Petrol Gazlar (LPG) Piyasas Sorumlu Mdr Ynetmelii
Tanmlar
Madde 4
Sorumlu mdr belgesi: Trk Mhendis ve Mimarlar Odalar Birliine bal ilgili
meslek odas tarafndan dzenlenen sorumlu mdrlk eitimini baar ile bitirenlere
verilen belge,
Mevcut duruma bakldnda devletin bugne kadar Odalarn Anayasada tanml
bulunan Kamu Kurumu niteliine sayg gsterdii, bu nedenle yeleriyle ilgili meslek
odalar zeriden dikey bir ilikilenme kurmaya alt, teknik ve etik kurallar
erevesinde yelerin odalara kar sorumlu olmasn ve dolaysyla Odalarn
yelerine ilikin yapm olduu her trl dzenlemeyi kabul ettii grlmektedir.
644 Sayl KHKde ise imdiye kadar karlalmayan yeni bir anlayn iaretleri yer
almaktadr. KHKnin maddelerinde Bakanlk ilgi alanna giren konularda alan ve
6235 sayl TMMOB Yasas gerei ilgili meslek odalarna kaytl olmas gereken mimar,
mhendis ve ehir planclarnn meslek alanlarna ilikin dzenleme yapmaktan sz
etmektedir. KHK bununla yetinmeyip ilgi alanna giren konularda alan mimar,
mhendis ve ehir planclarnn meslek odalarnn da ilgili mevzuatlarn hazrlama
yetkisini tanmlamaktadr.
Bu durum ilgili Bakanln ilgi alanna giren konularda alan mimar, mhendis
ve ehir planclaryla bal olduklar meslek odalarn aarak dorudan bir ilikiye
girileceini, bunun da tesinde meslek odalar mevzuatlarn da oluturmaya alt
bu yeni sistem erevesinde deitireceini gstermektedir.
74

III.6 DDK Raporu Hkmetin Yn Haritasn izdi: Kamu Kurumu Niteliindeki
Meslek Kurulular da Neo-Liberal Dnme Tabi Tutuluyor
Cumhurbakanl Devlet Denetleme Kurulunun (DDK) meslek kurulular zerine
hazrlad 1.061 sayfalk Aratrma ve nceleme Raporunun konusu, Kamu Kurumu
Niteliindeki Meslek Kurulularnn Tekilat ve Mali Yaplar, Denetimleri, Organlarnn
Seimlerine Dair Esaslarn Deerlendirilmesi ile Bunlarn Etkin ve Verimli ekilde Hizmet
Yrtmelerinin ve Gelitirilmesinin Salanmas Amacyla Alnmas Gereken Tedbirler
olarak belirtilmitir.
Rapor;
Dorudan piyasa ile ilgili addedilebilecek kamu kurumu niteliindeki meslek
kurulular olan
Trkiye Odalar ve Borsalar Birlii, Trkiye Esnaf ve Sanatkrlar Konfederasyonu,
Trkiye Sermaye Piyasas Arac Kurulular Birlii, Trkiye Bankalar Birlii, Trkiye
Katlm Bankalar Birlii, Trkiye Sigorta ve Reasrans irketleri Birlii, Trkiye
Noterler Birlii, Trkiye Seyahat Acenteleri Birlii, Trkiye Deerleme Uzmanlar
Birliini; Muhasebe sistemiyle ilgili addedilebilecek Trkiye S.M.M. ve Yeminli Mali
Mavirler Odalar Birliini; retici birlikleri olarak addedilebilecek olan Trkiye
Ziraat Odalar Birlii ve Trkiye Tohumcular Birliini Ve dorudan kamusal-toplumsal
hizmet ve mesleki denetim faaliyeti yrten Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii,
Trkiye Barolar Birlii, Trk Veteriner Hekimleri Birlii, Trk Di Hekimleri Birlii,
Trk Eczaclar Birlii, Trk Tabipleri Birliini kapsamakta, ayrca dier mesleki
rgtlenmeleri de irdelemektedir.
Raporun 737771. sayfalar arasndaki Sonu blmnde, nceki blmlerde
ileri srlen grler yinelenmi ve sz konusu mesleki kurulularla ilgili yapsal
deiiklikler ngren olduka kapsaml neriler bir araya getirilmitir. Raporda
sonu olarak; kamu kurumu niteliindeki meslek kurulularna ilikin Anayasann
135 inci maddesinin yeniden dzenlenmesi deerlendirmesi eliinde ilgili meslek
kurulularnn idari, rgtsel, mali yap ve seim sistemlerinin deitirilmesi gerektii
belirtilmektedir.
Bu kurgu kanmzca i ie olan birka temel saikten kaynaklanmaktadr.
AKPnin kamusal, toplumsal alanlarda oluturmak istedii siyasi hegemonya ile
kamu idari yaps ile kamusal hizmet alanlarnn neo-liberal dnmlerle yeniden
yaplandrlmas, serbestletirmenin egemen klnmas, nihai erimde de mhendislik,
mimarlk, ehir planclnn kapsad toplumsal yaamn bir ok alannn ekonomiksiyasi rant alanlar haline getirilmesi, temel ama olarak belirmektedir.
Bu balamda raporun temel belirlemesi de ilgili meslek kurulularnn kamu kurumu
niteliindeki meslek kuruluu olma hviyetine ilikindir ve yle denilmektedir:
Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular ile ilgili yaanan mevcut sorunlar, esas
itibaryla sz konusu kurulularn idare iinde yaplandrlm ve devlet tekilatnn
75

bir paras olmalarndan kaynaklanmaktadr. Kamusal tipteki rgtlenme modeli, meslek
kurulularnn tam anlamyla bir sivil toplum kuruluu haline dnmesini engelleyen
bir ortam oluturmakta () mesleki rgtlenmenin mecburi, tekelci ve hiyerarik
yapsn da pekitirmektedir. (sf. 752753) Burada, meslek kurulularnn kamu ile
organik balar yan sra mesleki rgtlenmenin mecburi olarak nitelenen merkezilii
tekelci yap olarak addedilip sorunlatrlarak yaplmak istenen deiikliklerin ana
halkasna dair bir yaklam oluturulmaktadr.
Bu balamdaki neo-liberal sorgulama yle dile getirilmektedir: Doktrinde ve
kamuoyunda meslek kurulularnn mevcut Anayasal dzen ierisinde kamu tzel kiiliine
sahip ve kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular olarak idare tekilat iinde tekilat
landrlmalarnn uygun ve doru olup olmad tartlmaktadr. Bu kurulularn sendika
ve derneklerden farkl olarak tekilatlandrlmas ve kamu tzel kiilii tannarak
kamu hukuku kurallarna tabi tutulmas eletirilmektedir. Ksaca, mesleki rgtlenme
konusunda kamusal tipteki rgtlenme modelinin tercih edilmesi ve bunun srdrlmesi
tenkit edilmektedir. (sf. 753754)
Bir nceki paragraftaki belirlemelerle birlikte deerlendirdiimizde yaplmak istenen
deiikliin yn bellidir: lgili meslek kurulularnn sivil toplum kuruluu haline
dnmesini engelleyen mesleki demokratik kitle rgt zelliklerinin ortadan
kaldrlmas. Neo-liberal ideolojinin kutsad serbestletirme yaklam, hedefteki
kamusal yapdan yelik olgusuna dek uzanmaktadr. Dayanak edilen doktrin
ve kamuoyu mefhumlarna atfen, Kamusal tipteki rgtlenme modelinin meslek
kurulularnn, meslek ve meslek mensuplarna ynelik ilev ve grevlerini gerei gibi yerine
getirmelerini engelledii belirtilmektedir. Ayrca, yelik mecburiyetine gerek bulunmad
ve bunun demokratik olmad noktas zerinde durulmaktadr (sf. 754) deniliyor.
Fakat dier yandan neriler arasnda Meslei fiilen kamuda icra eden meslek
mensubu (doktor, avukat, mhendis, veteriner vb.) kamu grevlileri iin meslek
kurulularna yelik zorunluluu getirilmesi ve sz konusu kamu grevlilerinin
kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular organlarnda grev almas ile ilgili usul ve
esaslarn gzden geirilmesi yaklam ile de bu kurulularn ele geirilmesi kurgusu
da yaplmaktadr.
Raporda bir yandan ilgili meslek kurulularnn kamu kurumu niteliindeki meslek
kuruluu olma konumlar sorgulanrken, ayn anda konum belirsizletirmesi de
yaplarak yeniden yaplandrma ynndeki itki glendirilmek isteniyor:
Mevcut yaplanmada en nemli sorun, bu kurulularn ne kamu kurumu veya
kuruluu olarak tam anlamyla kamu hukuku kurallarna tabi bir idare tekilat, ne de
dernek veya sendika tipi rgtler gibi sivil toplum kuruluu olarak yaplandrlm
olmasndan, yani hukuki niteliklerinin ve idare tekilat iindeki yerlerinin kamu
kurumu niteliindeki meslek kuruluu eklinde mahiyeti belirsiz ve mulk bir
ekilde tanmlanmas ve kamu kurumu veya kuruluu olmadklar halde, bunlara
kamu tzel kiilii tannmasndan domaktadr. (sf. 754)
76

Raporda, sz konusu kamu kurumu niteliindeki meslek kurulularnn stlendii
kamusaltoplumsal hizmet konumlarn zayflatmak iin, sz konusu kamusal
konumun ye karlar ile elitii varsaymndan (ideolojik yaklamndan)
hareketle bu kurulularn kendi iinde bir kimlik ve misyon atmas yaad da
iddia edilmekte ve ardndan zerk kamusal konumun ideolojik/politik konumlan
ile sorun oluturduu dnlmektedir:
Meslek kuruluu olarak yelerinin taleplerinin/karlarnn karlanmas/ korunmas
amac ile kamu tzel kiilii kimliiyle belli ynlerden kamu yararnn gzetilmesi
amac arasndaki eliki; sz konusu kurulularn faaliyetlerini ve devletle olan iliki
niteliini de belirlemektedir. Nitekim Devletin idari ve mali denetim yetkisinin merkezi
idare kurulularnca ngrld ekliyle kullanlmamas ve meslek kurulularnn da
kendilerine tannan idari ve mali zerklii snrsz bir bamszlk olarak alglayarak
ideolojik/politik organizasyonlar gibi hareket etmeleri kamuoyu ve meslek mensuplar
tarafndan da eletirilmektedir. (sf. 756)
Burada iki temel husus nem tamaktadr. Raporu kaleme alan zihniyet, meslek
ve ye karlar ile kamusal-toplumsal hizmet sunumu konumu arasnda eliki
bulmaktadr. Liberal ideolojide, birey ve toplum ile birey ve kamu karlar arasnda
eliki ya da ayrlk grlmesi temel bir belirlenim alann oluturmaktadr. Bu kurgu
uyarnca ye-meslek-toplum-kamu karlar arasnda iliki ve btnlk kuran
kamucu, toplumcu yaklam olumsuzlanarak, liberal ideolojik/politik yaklamn
gerektirdii zel karc, serbestletirmeci zihniyet ile meslek kurulularnn
yeniden yaplandrlmasna zemin hazrlanmaktadr. Asl kurgu budur.
Rapor bu kurgu uyarnca rnein TMMOBdeki katlmc, ak, ok bileenli, rgtl
ye gcne ve bilimsel teknik esaslara dayal mesleki denetim, teknik lm v.b.
ve her tr denetime ak temsili yaplar tahrif ederek, genel kurullarda bile dile
getirilmeyen iddialar ne srmektedir: Meslek kurulularnn/st kurulularnn
birounda eitlik, katlmclk, oulculuk, hizmet odakl ynetim, hesap verebilirlik,
effaflk gibi gelimi demokrasi uygulamalarnn temel deerlerinin uygulanabildiini
sylemek mmkn bulunmamaktadr. (sf. 757758)
Burada byk bir tahrifat ve demagoji yaplmakta, AKPnin hegemonik tekelci
zihniyeti ilgili meslek kurulularna atfedilmektedir. Bir dizi benzer iddiann gelip
dayand yer, sz konusu meslek kurulularnn dayana olan Anayasann 135.
maddesidir:
Meslek kurulularnn gelimi toplumlarda zel hukuk hkmlerine tabi meslek rgtlerinin
stlendikleri ilevleri tam olarak yerine getiren kurumsal yaplara dntrlmesi gibi
hususlar/ihtiyalar karlamak amacyla kamu kurumu niteliindeki meslek kuruluu
statsnn yeniden irdelenmesi ve bu dorultuda kamu kurumu niteliindeki meslek
kurulularna ilikin Anayasann 135 inci maddesinin yeniden dzenlenmesi
gerektii deerlendirilmektedir. (sf. 765)
Bu nokta, Anayasa deiiklikleri ya da yeni Anayasa denildiinde TMMOB olarak
dikkat etmemiz gereken hususlarn banda gelmektedir.
77

Raporda Anayasa deiiklii gerekliliine iaret edildikten sonra, idari yap, iyap
ve ileyi, mali yap, yelik ve genel kurullar/seimlere ilikin btnsel yapsal
deiiklikler ieren u belirleme ve neriler dile getirilmektedir:
Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulularnn merkezde birlik ve tarada da
odalar olarak tekilatlanmas (),
Merkezi idarenin meslek kurulular zerindeki vesayet yetkisinin kapsam ve
snrnn, usulnn ve uygulama alanlarnn gzden geirilmesi,
Birliklerin odalar zerindeki idari vesayet yetkisinin snrlandrlmas,
Meslei fiilen kamuda icra eden meslek mensubu (doktor, avukat, mhendis, veteriner
vb.) kamu grevlileri iin meslek kurulularna yelik zorunluluu getirilmesi ve
sz konusu kamu grevlilerinin kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular
organlarnda grev almas ile ilgili usul ve esaslarn gzden geirilmesi,
Dorudan yelerin katld seimlerin tm meslek kurulularnda drt ylda bir ayn
tarihte yaplmas, seimlerde postayla veya internet zerinden oy verme imkn
getirilmesi veya bir hafta sreyle sandklarn ak tutularak oy kullandrlmas,
Oylarn ounluunu alan adayn tm listesinin seilmesi yerine, milletvekili
seimlerine benzer ekilde aldklar oy orannda gruplara temsil (nispi temsil) imkn
tannmas,
Kamu Kurumu Niteliindeki Meslek Kurulular btelerinin hazrlanmas, karara
balanmas, uygulanmas ve zellikle ibra ve denetlenmesine ilikin srelerin ilgili
mevzuatta ak bir ekilde dzenlenmesi,
Meslek kurulularnda uluslararas standartlarda bir denetim sistemi oluturularak
i denetimin profesyonel i denetiler tarafndan yaplmas ve d denetiminin ise
Saytay Bakanlnca belirlenecek Bamsz Denetim Kurulularnca her yl
dzenli olarak gerekletirilmesi suretiyle genel kurullarca seilen denetim kurullarnn
ve/veya ilgili Bakanlklarn i denetim ve d denetim alannda oluturduklar zafiyetin
ortadan kaldrlmas,
Meslek kurulularnn hemen hemen tamamnda oluan gelir fazlalarnn
deerlendirilmesini teminen sz konusu fazlalklarn gerek vergilenmesi gerekse
zorunlu olarak eitli bilimsel ve toplumsal amalara (niversite kurulmas,
mevcut niversitelere desteklemelerde bulunulmas ve kamuya yararl dernek ve
vakflara katk salanmas gibi) tahsisine ve/veya meslekle ilgili kamusal ihtiyalarn
karlanmasna ayrlmasna ynelik dzenlemeler yaplmas,
Birlik ve odalarca verilen hizmetler karl tahsil edilen cretler ile kimlik ve ruhsat
gibi dzenlenen baz evrak karlnda tahsil edilen bedellerin ar fiyatlandrlmas ve
bu konuda meslek kurulular bnyesinde z denetim mekanizmalarnn ilevsiz kalmas
sebebiyle z denetim mekanizmalarnn glendirilmesi veya sz konusu tarife ve cretlerin
ilgili Bakanlk veya uygun grlecek bir kamu otoritesince onaylanmasna ynelik
dzenlemeler yaplmas,
78

Kaynaklarn verimli kullanlmas ve hizmetlerin gerektirdii unvan, nitelik ve sayda
personel istihdamnn salanabilmesi amacyla; meslek kurulularnda norm kadro
uygulamasna geilmesi, bununla ilgili usul ve esaslar ile norm kadro unvan, nitelik ve
saylarnn meslek kurulularnn meclislerince onaylanarak uygulanmas,
Mesleki faaliyetler ile ilgili ie balama, deiiklik, ii brakma gibi tm ilemlerin (vergi
sicil kaytlar, ticaret sicili kaytlar, esnaf sicili kaytlar, meslek kurulular oda kaytlar
gibi) tek bir merkezde elektronik ortamda yaplmasn; icra edilen faaliyetin hangi meslek
grubuna ait olduunun AB standartlarnda tek bir merkezce belirlenmesini ve aleni
olmas gereken bilgilere internet ortamnda isteyen tm kiilerce ulalabilmesini teminen
Maliye Bakanl, Sanayi ve Ticaret Bakanl ve ilgili meslek kurulularnca ortak bir
alma yaplmas suretiyle sicil kaytlarn ilgilendiren ayn ve benzer ilemler iin tek bir
merkezden hizmet almnn salanarak Devlet, meslek kurulular ve meslek mensuplar
zerindeki maliyetlerin en aza indirilmesi gibi hususlara ait nerilere raporun Beinci
Blmnde ayrntl olarak yer verilmitir. Kamu kurumu niteliindeki meslek
kurulular ile ilgili sorunlarn en aza indirilmesi ve sz konusu kurumlarn etkin ve
verimli bir ekilde hizmet retmelerinin salanmas amacyla ayrntlar Raporun
nceki blmlerinde yer alan ve yukarda zet halde sunulan tespit, deerlendirme
ve zm nerilerinin, Babakanlk tarafndan -ilgili bakanlk ve kurum ve
kurulular arasnda ibirlii salanarak- deerlendirilmesi gerektii sonu ve
kanaatine varlmtr. (sf. 760-771). DDK Raporunun ardndan gndeme gelen
KHKyi, baz tekrarlar olsa da bu kez hukuki adan deerlendireceiz.
III.7 evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda 644 Sayl
KHKye likin Hukuki Deerlendirme
644 sayl KHK, Bayndrlk ve skn Bakanl ile evre ve Orman Bakanlnn yerine
evre ve ehircilik Bakanl ad altnda yeni bir Bakanlk kurulmasn ve bu bakanln
grev, yetki ve sorumluluklarn dzenlemektedir. Bu yeni Bakanln grev, yetki ve
sorumluluklarna ilikin 644 sayl KHKdeki hkmler incelendiinde, TMMOB
ve bal Odalarnn Anayasal ve yasal olarak belirli ilevleriyle, grev, yetki ve
sorumluluk alanlaryla ilintili dzenlemeler ierdii grlmektedir.
Burada, 644 sayl KHKnin zellikle meslek kurulularyla ilgili grev tanmlarna
ilikin dzenlemelerinin, ncelikle yrrlkten kaldrlan 180 sayl Bayndrlk ve
skn Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamedeki
dzenlemelerle karlatrlmas yaplacak olup, sonrasnda ise konuya ilikin
dzenlemelerin hukuka, Anayasaya, 6223 sayl Yetki Yasasna ve yrrlkteki
dier mevzuata uygunluk/uyumluluk asndan ele alnacaktr.
1. 644 Sayl KHK le Yrrlkten Kaldrlm Olan 180 Sayl Bayndrlk ve
skn Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKnin Bakanlklarn Grev
Tanmlarna likin Dzenlemeler Bakmndan Karlatrmas:
644 sayl KHKdeki dzenlemeler incelendiinde, evre ve ehircilik Bakanlnn
yaplama srecine ilikin grev tanmlarnn, yrrlkten kaldrlan 180 sayl
79

Bayndrlk ve skn Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde dzenlenen
grev tanmlarna gre pek ok farkllk ierdii grlmektedir. Bu farkllklardan ilk
gze arpan, gemite Bayndrlk ve skn Bakanlnn arlkla kamu yaplarna
ilikin bulunan grevlerinin, evre ve ehircilik Bakanl asndan kamu yaplar
dnda kalan yaplar da kapsayacak ekilde geniletilmi olmasdr.
Bakanlklarn grev tanmlar bakmndan TMMOB ve bal Odalarn ilgilendiren
en nemli farkllk ise 644 sayl KHK ile evre ve ehircilik Bakanlnn genel
olarak yerleme, evre, yaplama ve imar gibi alanlarla ilgili ve bu alanlarda
faaliyet gsteren meslek odalarnn grev, yetki ve sorumluluklarn da kapsayacak
ekilde geniletilmi olmasdr.
Yrrlkten kaldrlm olan 180 sayl KHKnin Bayndrlk ve skn Bakanlnn
grevlerini dzenleyen 2. maddesinin (i ) ve (j) bentleri;
(i) Gerek ve tzel kiilere yaplan iler dnda yurt iinde kamu kurum ve kurulularna
i yapan ve belirlenecek gerekli nitelikleri tayan mteahhitlere belge vermek ve gizli
sicillerini tutmak,
(j) Yurt dnda i yapmak isteyen mteahhitlerle ilgili olarak mevzuatn gerektirdii ilemleri
yapmak, sicillerini tutmak,
eklinde iken, 644 sayl KHKnin evre ve ehircilik Bakanlnn grevlerini
dzenleyen 2. maddesinin 1. fkrasnn (a) bendinde dzenlenen;
Yerlemeye, evreye ve yaplamaya dair imar, evre, yap ve yapm mevzuatn hazrlamak,
uygulamalar izlemek ve denetlemek, Bakanln grev alan ile ilgili mesleki hizmetlerin
norm ve standartlarn hazrlamak, gelitirmek, uygulanmasn salamak ve
ilgililerin kaytlarn tutmak bakanln grevleri arasnda saylmtr.
Yine 644 sayl KHK ile Mesleki Hizmetler Genel Mdrl ad altnda yeni
bir genel mdrlk kurularak, bu genel mdrln grevlerini dzenleyen 12.
maddesinde Bakanln grev alanlaryla ilgili olarak, mimarlk, mhendislik,
mteahhitlik ve mavirlik hizmetlerine ilikin dzenlemeleri yapmak ve
mimarlk ve mhendislik meslek kurulularna ilikin mevzuat hazrlamak gibi
grevler verilmitir.
Yrrlkten kaldrlm olan ve Bayndrlk ve skn Bakanlnn tekilatn
ve grevlerini dzenleyen 180 sayl KHKde, Bakanln grev alanlaryla
ilgili olmak kaydyla dahi de olsa, ilgili meslek mensuplar ve meslek odalarnn
mevzuat dzenlemelerinin yaplmas ve denetlenmesi gibi herhangi bir grev
tanmlanmamtr. Yine 180 sayl KHK de meslek mensubu olma ynnden kayt
tutmak eklinde bir grev tanm yaplmam, kamu kurum ve kurulularna i yapan
ve belirlenecek gerekli nitelikleri tayan mteahhitler ile yurt dnda i yapmak
isteyen mteahhitlerin sicillerinin tutulmas grev olarak belirlenmitir.
80

2. 644 sayl KHKnin Anayasaya Uygunluk Bakmndan Deerlendirmesi:
Yukarda da belirttiimiz zere 644 sayl KHKnin 2. maddesinin 1. fkrasnda
Yerlemeye, evreye ve yaplamaya dair imar, evre, yap ve yapm mevzuatn hazrlamak,
uygulamalar izlemek ve denetlemek, Bakanln grev alan ile ilgili mesleki hizmetlerin
norm ve standartlarn hazrlamak, gelitirmek, uygulanmasn salamak ve ilgililerin
kaytlarn tutmak., yeni kurulan Bakanln grevleri arasnda; 12. maddesinin birinci
fkrasnn () bendinde ise Bakanln grev alanna giren konularla ilgili olarak mimarlk
ve mhendislik meslek kurulularna ilikin mevzuat hazrlamak ve bunlar denetlemek
Mesleki Hizmetler Genel Mdrlnn grevleri arasnda saylmtr.
Bu grev tanmlarnda sz geen mimarlk ve mhendislik meslek kurulular
ibaresinin hangi meslek kurulularn kapsad belirtilmemi, bunlara ilikin Bakanlk
grevleri asndan yalnzca Bakanln grev alanna giren konularla ilgili eklinde
mulk ifadelere yer verilmitir. 644 sayl KHKde yerleme, evre, yaplama,
imar, orman, harita, iklim deiiklii gibi eitli alanlar Bakanln grevleri
arasnda sayldndan, bu alanlarla ilikili olan mhendislik ve mimarlk meslek
mensuplar ile bu mesleklerin rgtlendii Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii
ve Birlie bal eitli meslek odalarnn iaret edildii anlalmaktadr. TMMOBye
bal hangi meslek odalarnn bu kapsam ierisinde yer alaca ise Bakanln grev
alannn genilii karsnda aka anlalmamaktadr.
Daha nce de belirttiimiz zere Kamu Kurumu Niteliinde Meslek Kurulular,
Anayasann 135. maddesinde dzenlenmitir. Anlan Anayasa maddesinin birinci
fkrasnda;
Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular ve st kurulular; belli bir meslee mensup
olanlarn mterek ihtiyalarn karlamak, meslek faaliyetlerini kolaylatrmak, meslein
genel menfaatlere uygun olarak gelimesini salamak, meslek mensuplarnn birbirleri ile ve
halk ile olan ilikilerinde drstl ve gveni hkim klmak zere meslek disiplini ve ahlkn
korumak maksad ile kanunla kurulan ve organlar kendi yeleri tarafndan kanunda
gsterilen usullere gre yarg gzetimi altnda, gizli oyla seilen kamu tzelkiilikleridir
hkmne yer verilmitir.
Anayasann 123. maddesinde de; dare, kurulu ve grevleriyle bir btndr ve
kanunla dzenlenir. darenin kurulu ve grevleri, merkezden ynetim ve yerinden ynetim
esaslarna dayanr. Kamu tzelkiilii, ancak kanunla veya kanunun aka verdii yetkiye
dayanlarak kurulur hkm yer almaktadr.
TMMOB, Anayasann 135. maddesinde tanml kamu kurumu niteliindeki bir
meslek kuruluu olarak, 6235 sayl TMMOB Yasas ile kurulmu, grev, yetki ve
sorumluluklar bu Yasada dzenlenmi bir kamu tzel kiisidir. TMMOBye bal meslek
odalar da 6235 sayl Yasann aka verdii yetkiye dayal olarak kurulmulardr.
Anayasann 123. maddesinde yer alan idarenin kurulu ve grevlerine ilikin
esaslar erevesinde, Bakanlklar merkezden ynetim, meslek kurulular ise yerinden
ynetim esasna dayal idari kurulular olarak nitelenmektedir.
81

dare hukukunda denetim hiyerarik denetim ve vesayet denetimi olarak iki
trldr. Merkezi idare ile yerinden ynetim kurulular arasnda denetimsel olarak
ne tr bir iliki olduu ise yine Anayasada belirlenmitir. dari yap ierisindeki
kurulularn kendi ierisindeki idari ileyi ve denetimleri astlk-stlk ilikisini
ieren hiyerariye dayanrken, merkezi ynetim ile yerel ynetimler arasndaki uyum
ve btnln salanmasna ynelik kurallar ise vesayet denetimi erevesinde
gereklemektedir.
Vesayet denetimi yasalarn ngrd durumlarda ve ngrld biimde var olan bir
denetimdir. () vesayet makamnn yetkisi yasalarn aka belirttii esas ve usuller
erevesinde uygulanabilecek olan onama, bazen deitirerek onama, uygulanmasn
erteleme biimlerinde ortaya kmaktadr. (Prof. Dr. A. eref Gzbyk, Prof. Dr.
Turgut Tan, dare Hukuku Cilt 1, s. 134)
Vesayet denetimi kanunda belirtilen hallerde ve yine kanunun ngrd usullere gre
yaplr. Bu denetim ekseriya hukuka uygunluk ve bazen de yerindelik bakmndan yaplan
denetim niteliindedir. Kural olarak vesayet makam dorudan doruya yerinden ynetim
idaresi yerine geecek bir ilem yapamaz. Ancak; idare hukuku retisinde ok sk
kayt ve temerrt ve ihmali gidermek iin vesayet makam resen ilem yapma yetkisiyle
donatlabilecei kabul edilmektedir. (Anayasa Mahkemesi 1984/12 E. 1985/6 K. ve
1.3.1985 tarihli karar)
Merkezi idare ile yerinden ynetim kuruluu olan kamu kurumu niteliindeki
meslek kurulular arasndaki vesayet denetiminin erevesi de yine Anayasann
135. maddesinde belirlenmitir. Anlan Anayasa hkmnn 5. fkrasnda; Bu
meslek kurulular zerinde Devletin idari ve mali denetimine ilikin kurallar kanunla
dzenlenir denilerek, birer yerinden ynetim kuruluu olan meslek odalar ile merkezi
idare arasndaki btnln, yasayla belirlenmi esaslar erevesinde salanmas
hedeflenmitir.
Merkezi idare ile yerinden ynetim kurulular arasndaki vesayet denetimine ilikin
buraya kadar ifade ettiklerimizden ortaya kan en temel sonu, vesayet denetimine
tabi yerinden ynetim kurulularnn kamu tzelkiilii ve zerklik gibi iki asli
unsura sahip olmalardr. 644 sayl KHK ile kurulan evre ve ehircilik Bakanlna
meslek odalaryla ilgili verilen grevler ise, Anayasann 135. maddesinde yer alan
kanunla kurulma ve Devletin idari ve mali denetimine ilikin kurallarn kanunla
dzenlenecei esas ile vesayet denetimine ilikin Anayasa ve dare Hukuku
ilkelerine aka aykrlk tamakta, yerinden ynetim kuruluu olmann kamu
tzelkiilii ve zerklik eklindeki asli unsurlarn zedelemektedir.
Nitekim 644 sayl KHKnin 12. maddesinin 1. fkrasnn (g) bendinde yer alan,
Kamu kurum ve kurulular ile gerek kiilere ve zel hukuk tzel kiilerine ait her trl
yaplarn denetlenmesinde grev alan mimar ve mhendisler ile yardmc kontrol
elemanlarn denetlemek, ilgili idareler ile denetim ve mavirlik kurulularnca
denetlenmesini salamak; Ve 12. maddenin 1. fkrasnn () bendinde yer alan,
82

Bakanln grev alanna giren konularla ilgili olarak mimarlk ve mhendislik
meslek kurulularna ilikin mevzuat hazrlamak ve bunlar denetlemek grev
ve yetkileri, Bakanln grev alanna giren konularla ilgili olarak eklinde bir kayt
konulsa dahi kanunla dzenleme kuralna aykrlk tekil ettii gibi, ayr bir
kamu tzel kiisi olan meslek odalarnn yerine geerek mevzuat dzenleme
anlamn iermekte ve vesayet ilikisini ok ok aan, hiyerarik bir ilikiye
tekabl etmektedir
.Bakanln mimarlk ve mhendislik meslek kurulularna ilikin mevzuat
hazrlamak grevinin ierik ve kapsam aklk tamamaktadr. Bakanln grev
alanna giren konularla ilgili olarak eklinde bir kayt ise ieriin ve kapsamn
belirlenmesi iin yeterli deildir. Vesayet makamna soyut, genel, mulk yetkiler
tanmak, kanunla dzenleme ilkesine aykrlk oluturmaktadr. Vesayet denetimi
kapsam ve snrlar kanunla aka belirlenmi bir denetim biimini ifade etmektedir.
Kamu kurumu niteliindeki meslek kurulular bakmndan Anayasada belirtilen
idari ve mali denetimin hangi konularda, hangi merci tarafndan ve ne ekilde
gerekletirileceinin yasada somut ve ak bir ekilde dzenlenmesi gerekmektedir.
Anayasada belirtilen idari ve mali denetimle ilgisi bulunmayan, meslek odalarnn
yetkili kurullarnn yerine geerek mevzuat hazrlamak, gelitirmek, uygulanmasn
salamak gibi yetkiler, ancak hiyerarik ste tannabilecek trden yetkilerdir.
Hiyerarik denetimle vesayet denetimi arasndaki nemli farkllklardan biri de, hiyerarik
stn, astna emir ve direktif vermek suretiyle mevzuatn nasl uygulanacan gsterme
olanana sahip olmasna karn vesayet makamnn byle bir yetkisi bulunmamaktadr
(Prof. Dr. A. eref Gzbyk, Prof. Dr. Turgut Tan, dare Hukuku Cilt 1, s. 134)
Bakanln grev alanna giren konularla snrl olmak kaydyla olsa bile mimarlk
ve mhendislik meslek kurulularna ilikin mevzuat hazrlamak yetkisi, ancak
hiyerarik stn kullanabilecei bir yetki olup, vesayet denetimini aan bir iliki
belirlemektedir. Dier yandan mimarlk ve mhendislik meslek kurulularna
ilikin mevzuat hazrlamak yetkisinin, meslek odalarnn kurulu ve ileyiiyle
ilgili mevzuat m, yoksa meslek odalarna Anayasann 135. Maddesiyle verilmi
grev, yetki ve sorumluluklar ieren mevzuat m ifade ettii de belirsizdir.
Meslek odalarnn kurulu ve ileyiiyle ilgili mevzuatn mutlaka yasa dzeyinde
yaplmas gerektii ve yasa koyucunun yetkisinde bulunduu Anayasa hkmdr.
Bu nedenle, meslek odalarnn kurulu ve ileyiine ilikin herhangi bir mevzuatn
hazrlanmas yetkisinin bir bakanla devredilmesi olana bulunmamaktadr.
Byle bir dzenleme yasama yetkisinin yrtme organ tarafndan gasp edilmesi
anlamna da gelmektedir.
Sz konusu yetkinin meslek odalarna Anayasann 135. maddesiyle verilmi
grev, yetki ve sorumluluklar ieren mevzuatn hazrlanmas, gelitirilmesi ve
uygulanmasnn salanmasn ifade ettii varsaylyor ise bu grev yine Anayasa
hkmleri gerei ilgili meslek odalarna aittir.
83

Anayasann 135. maddesinde belli bir meslee mensup olanlarn mterek ihtiyalarn
karlamak, meslek faaliyetlerini kolaylatrmak, meslein genel menfaatlere uygun olarak
gelimesini salamak, meslek mensuplarnn birbirleri ile ve halk ile olan ilikilerinde
drstl ve gveni hkim klmak grev ve yetkileri ak olarak meslek odalarna
verilmitir. Anayasann 135. maddesinde belirtilen meslek odalarnn bu grev ve
yetkilerinin, Bakanln grev alanlarna ilikin olsa dahi, meslek odalarnn meslek
sahibi yeleri zerindeki gzetim ve denetim yetkisini ortadan kaldrp, bu yetkileri
bir bakanla devrederek meslek odalarnn etkisiz klnmas Anayasann ihlali
anlamn tamaktadr. Anayasann 124. maddesiyle, kamu tzel kiilerine kendi
grev alanlarn ilgilendiren konularda ynetmelik kartma yetkisi tannmtr.
TMMOB ve bal Odalarndan ayr bir tzel kiilik olan Bakanln, TMMOB ve
bal Odalarnn mevzuatn hazrlamasnn ngrlmesi aka yetki gasp anlamn
tamaktadr. Meslek odalar Anayasann 124. maddesinden aldklar yetkiyle,
kendi grev alanlarn ilgilendiren konularda ynetmelik kartmak, dolaysyla
bu alana ilikin mevzuat hazrlamak, uygulanmasn salamak, denetlemek grev
ve yetkilerine sahiptir. Bu yetki yasayla da olsa bertaraf edilemez, kaldrlamaz,
devredilemez. Aksine yaplan dzenlemeler aka Anayasa ya aykrlk tar.
Bakanln grev alanlaryla ilgili olma kaydyla olsa dahi, ayr bir tzel kiilie
sahip olan, btesi kendi yeleri tarafndan oluturulan ve merkezi idareye tabi
bulunmayan, organlar kendi yeleri tarafndan seilen ve dolaysyla merkezi idare
karsnda zerklii bulunan meslek odalarnn mevzuatnn hazrlanmas grevinin
merkezi idareye tannmas hukuka aykrdr. Byle bir durum, bir meslek grubunun
kendi mesleki faaliyetleriyle ilgili sz ve karar yetkilerinin elinden alnmas sonucunu
beraberinde getirmektedir. Meslek odalarnn kuruluundaki en nemli faktrlerden
biri olan, merkezi idareye kar kendi meslek gruplarnn hak ve karlarn rgtl
bir ekilde savunmalar ve gelimesini salamalar, mevcut ekonomik ve sosyal yap
ierisinde en az dier kar gruplar kadar fayda elde etmek iin kurumsal bir faaliyet
gsterebilmeleri, kendi mevzuatn hukuka uygun bir ekilde hazrlayabilmeleri ve
uygulayabilmeleriyle olanakldr. Meslek odalarnn yrrle koyduklar mevzuat
ile tm karar ve ilemlerinin hukuka uygunluunun denetimi ise Anayasann 125.
maddesi gerei yarg organlar tarafndan yaplmaktadr.
Sonu itibaryla; Anayasal dzenlemeler, dare Hukukunun genel ilkeleri karsnda,
644 sayl KHK ile yaplan dzenleme her trl yoruma ak olmakla birlikte,
Bakanla, meslek odalarnn yerine geerek mevzuatn hazrlama yetkisi tannmas
bakmndan yoruma yer brakmayacak kadar Anayasa ya aka aykrdr.
3. 644 sayl KHKnin Yetki Yasas Bakmndan Deerlendirilmesi
Kanun Hkmnde Kararnameler tpk Yasalar gibi Anayasaya uygunluk bakmndan
Anayasa Mahkemesinin denetimine tabidir. Anayasa Mahkemesinin bu denetiminde
KHKlerin Yasalardan ayrlan bir zellii daha vardr. KHKler, yalnzca Anayasaya
uygunluk deil, ayn zamanda konu, ama, kapsam ve ilkeler ynnden dayana
olan Yetki Yasasna da uygun olmak durumundadr. Yetki Yasasna aykrlk bulunmas
halinde ise iptali sz konusudur.
84

644 sayl KHKnin dayana olan 6223 sayl Yetki Yasasnn amac ve kapsam,
daha nce de aktarld zere u ekilde belirlenmitir:
Madde 1 - (1) Bu Kanunun amac, kamu hizmetlerinin dzenli, sratli, etkin, verimli
ve ekonomik bir ekilde yrtlmesini salamak zere;
a) Kamu hizmetlerinin bakanlklar arasndaki dalmnn yeniden belirlenerek;
1) Mevcut bakanlklarn birletirilmesine veya kaldrlmasna, yeni bakanlklar kurulmasna,
anlan bakanlklarn bal, ilgili ve ilikili kurulularyla hiyerarik ilikilerine,
2) Mevcut bal, ilgili ve ilikili kurulularn ballk ve ilgilerinin yeniden belirlenmesine
veya bunlarn mevcut, birletirilen veya yeni kurulan bakanlklar bnyesinde hizmet birimi
olarak yeniden dzenlenmesine,
3) Mevcut bakanlklar ile birletirilen veya yeni kurulan bakanlklarn grev, yetki, tekilat
ve kadrolarnn dzenlenmesine, tarada ve yurt dnda tekilatlanma esaslarna,
b) Kamu kurum ve kurulularnda istihdam edilen memurlar, iiler, szlemeli personel ile
dier kamu grevlilerinin almalarnda etkinlii artrmak zere, bunlarn atanma, nakil,
grevlendirilme, seilme, terfi, ykselme, grevden alnma ve emekliye sevk edilme usul ve
esaslarna ilikin konularda dzenlemelerde bulunmak zere Bakanlar Kuruluna kanun
hkmnde kararname karma yetkisi vermektir.
Yetki Yasasnn kapsamnda olan Yasalar da maddenin 2. fkrasnda tek tek sayma
yoluyla belirlenmitir. Yetki Yasasnn bu hkmnde saylan yasalar arasnda meslek
odalaryla ilgili herhangi bir yasa bulunmamaktadr.
Yetki Yasas genel ve mulk baz yetkiler tanm ve bu ynden Anayasaya aykrlk
tamakla birlikte, ama ve kapsam incelendiinde meslek odalaryla ilgili herhangi
bir dzenleme yapma yetkisinin tannmam olduu aka grlmektedir.
Yetki Yasas, bakanlklar aras dalmn yeniden belirlenmesini amalamaktadr ve
bu kapsamda bakanlklarn birletirilmesine veya kaldrlmasna, yeni bakanlklar
kurulmasna, anlan bakanlklarn bal, ilgili ve ilikili kurulularyla hiyerarik
ilikilerine dair konularda dzenleme yaplmasn ngrmektedir.
Meslek odalarnn ise herhangi bir bakanla bal, ilgili ya da ilikili kurulu olarak
nitelenmeleri mmkn olmad gibi yukarda belirttiimiz zere Bakanlklarla
herhangi bir ekilde hiyerarik ilikileri de bulunmamaktadr. Bu nedenle birletirilen
evre ve Orman Bakanl ile Bayndrlk ve skn Bakanlnn grevleri arasna,
o bakanlklara daha nce ait olmayan ekilde meslek odalaryla ilgili mevzuat
dzenleme yetkisi vermek, Yetki Yasasnn amacna ve kapsamna aka aykrlk
tamaktadr.
644 sayl KHK, ilkeler bakmndan da Yetki Yasasna aykrlk tamaktadr. 6223
sayl Yetki Yasasnn 2. Maddesinde saylan ilkeler kamu hizmetlerinin bakanlklar
arasndaki dalmnn yeniden belirlemesine ve kamu kurum ve kurulularnda istihdam
edilen memurlar, iiler, szlemeli personel ile dier kamu grevlilerinin atanma, nakil,
85

grevlendirilme, seilme, terfi, ykselme, grevden alnma ve emekliye sevk edilme usul
ve esaslarna ilikin olarak belirlenmitir. Saylan ilkeler, verilen yetkinin snrlarn
gstermektedir ve herhangi bir bakanla meslek odalaryla ilgili hiyerarik baz
grevler verilmesi yetkisini hibir ekilde iermemektedir. 644 sayl KHK ile
dayanlan Yetki Yasasnn verdii yetkileri aan dzenlemeler yaplmtr.
Dier yandan, KHKlerin dayandklar Yetki Yasasnda belirtilen ama ve
kapsamda olmas gerekmesinin yannda, dzenleme kapsam itibaryla da ivedilik
ve zorunluluun bulunmas gerekir. Oysa 644 sayl KHK ile ivedilii ve zorunluluu
sz konusu olmayan dzenlemelere gidilmitir.
4. 644 sayl KHKnin 6235 sayl TMMOB Yasas Ynnden Deerlendirmesi:
Gerek Anayasa ve gerek 6235 sayl TMMOB Yasas, meslek ve meslek mensuplarna
ilikin olarak kamunun genel menfaatleri dorultusunda faaliyet yrtmek konusunda
TMMOB ve bal Odalarna grev ve yetki vermektedir. TMMOB ve bal
odalarnn meslee ve meslek mensuplarna ynelik bu faaliyetleri ise kendi grev
alanlarna giren bu konularla ilgili mevzuat hazrlamak, yaymlamak, uygulamak,
uygulanmasnn denetimini yapmak gibi yollarla gerekletirilmektedir.
Bakanln grev alanlaryla snrl tutulmak gibi bir kayt konulsa dahi meslek ve
meslek mensuplaryla ilgili konularda meslek odasnn yerine geerek ve stelik
Yetki Yasasna da aykr bir ekilde, dorudan meslek odasnn mevzuatn
dzenlemek konusunda oluturulan yeni bir Bakanla grev vermek, yukarda
belirttiimiz Anayasaya aykrlklar yannda, Yasalar arasnda bir yetki atmas
da yaratacandan kamu dzenini bozacak bir nitelik tamaktadr.
IV. Sonu
644 sayl KHKnin meslek odalaryla ilgili dzenlemeleri, Anayasa ve dare
Hukuku erevesinde merkezi idare ile yerinden ynetim kurulular arasnda olmas
gereken vesayet denetimini amakta, yeni kurulan bir Bakanlkla meslek odalar
arasnda hiyerarik bir iliki yaratmakta ve dayana olan Yetki Yasasna da konu,
ama ve ilkeler ynnden aykr bulunmaktadr.
Ancak sz konusu giriim, AKPnin kamusal alana dnk neo-liberal yaklamnn
bir rn olarak dnlmelidir. 1980den bu yana kamusal alann tasfiyesine ynelik
politikalar AKP iktidarnda tepe noktasna tanmtr. Kamusal alan byk orana
tasfiye eden AKPnin gsterdii alternatif rgtlenme formu olan sivil toplum
kuruluu yaplar, hedeflenen neo-liberal projeksiyonla uyumludur. TMMOB,
kamusal birikim ve hizmetleri sermayeye devrederek bu kesimler lehine haksz
kazan salayan, usulszlk ve hukuka aykr uygulamalar karsnda mcadelesini
yllardan bu yana srdrmektedir. Bu mcadelenin, iktidara zellikle serbestletirme,
zelletirmeler ve evre ve kent rantlar konusunda engel oluturduu bilinmektedir.
Bu nedenle TMMOB rgtll, bizzat Babakan ve Bakanlarn azndan birok kez
hedef tahtasna oturtulmutur. Dolaysyla Birliimiz ve benzer baz yaplarn kamu
86

kurumu niteliindeki meslek kuruluu niteliinden arndrlarak ele geirilmesi ve
gelir kaynaklarnn iktidara hizmet eder duruma getirilmesi amalanmaktadr.
TMMOB Makina Mhendisleri Odas, TMMOBnin mesleki, ekonomik, sosyal ve
kltrel alanlarda lkemizdeki mhendis, mimar, ehir planclarn temsil etmek,
onlarn hak ve karlarn halkmzn karlar temelinde korumak ve gelitirmek,
mesleki, sosyal ve kltrel gelimelerini salamak ve mesleki birikimlerini toplum
yararna kullanmalarnn zeminini yaratmak; bu amala meslek alanlaryla ilgili
gelimelerin ve politikalarn sosyal, siyasal, ekonomik ve kltrel boyutlarn
derinlemesine kavramak, yorumlamak ve toplumu bilgilendirmek; bu politikalarn
toplum yararna dzenlenmesi iin neriler gelitirmek, bunlarn yaama geirilmesi
iin mcadele etmek ve bunlarn gerei olarak en genel anlamda bamsz ve
demokratik bir Trkiyenin yaratlmas ynndeki almalarn btnsel bir anlayla
ve etkinletirerek srdrmek kararllnda olmasn savunmaktadr.
Birliimiz, ilevselliini birlikte retme, birlikte karar alma, birlikte ynetme
prensibiyle anlamlandrmakta, gcn de yalnzca yelerinden almaktadr. Her
alma dneminde, genel kurullar dnda dzenlenen Danma Kurullar ile
rgtmz neri ve karar alma srecini genele yaymakta, Odalardan grler
almaktadr. Birliimiz, meslek-meslekta, lke ve halkmzn sorunlarnn zmne
ynelik almalar gerekletiren, Odalara bal ube Ynetim Kurullar, l-le
Temsilcilikleri, komisyon yeleri, iyeri temsilcileri, Danma, Onur ve Denetleme
Kurullar, tm rgtl yelerinin almalar hakknda sz hakknn bulunduu bir
kapsaycln demokratik zenginliine sahiptir.
Mali yapmz da ayn ierikle ye, alan ve topluma dnk bir yaklamla, her trl
rant, karc yaklamdan azade olarak glendirilmi ve korunmutur. Birliimiz
bnyesindeki Odalarda yelerimizin bilimsel mesleki gereksinimlerini esas alan
meslek ii Eitim merkezleri, binlerce kurs, seminer, sylei, yayn, uzmanlk ve
belgelendirme almalar, ileyiimizi ve mesleki denetim kriterlerini kapsayan
ynetmelikler ile mesleki standartlar dorultusundaki akreditasyon sreleri, DDK
Raporundaki ithamlar fazlasyla karlayacak denli gldr.
Btn bu arka plan, TMMOBye ynelik saldrlarda balkla svanamayacak
nemli gereklerdir, mevziler ve dayanak noktalarmzdr ve gerektiinde seferber
edilebilmelidir.
87
MAKNA MHENDSLER ODASI

648 (ve 649) Sayl Kanun Hkmnde Kararname zerine Gr
I. Son KHK Deiiklikleri
Bilindii zere iktidar, 12 Haziran 2011 tarihindeki Milletvekili Genel Seimlerinden
iki ay nce, 06.04.2011 tarihli 6223 sayl Kamu Hizmetlerinin Dzenli, Etkin ve
Verimli Bir ekilde Yrtlmesini Salamak zere Kamu Kurum ve Kurulularnn
Tekilat, Grev ve Yetkileri ile Kamu Grevlilerine likin Konularda Yetki Kanununu
TBMMden geirmi ve bu kanun 03.05.2011 tarihli 27923 sayl Resmi Gazetede
yaymlanarak yrrle girmiti.
Bu Yetki Kanunundan hareketle de, genel seimlerden drt gn nce 08.06.2011
tarihli Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren 3046 Sayl Baz Kanun ve
Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde
Kararname ile lkenin kamu idari yapsn yeniden dzenleme ynnde nemli
bir adm atlmt. Bu kararname uyarnca yaymlanan on ayr Kanun Hkmnde
Kararnameden (KHK) 636 sayls, evre, Orman ve ehircilik Bakanlnn Tekilat
ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararname idi. Ancak daha sonra 644 ve
645 sayl KHKler ile bu bakanlk da ikiye ayrlarak 04.07.2011 tarih ve 644 sayl
evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK ile 645 sayl
Orman ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK yaymlanm
ve 636 sayl evre, Orman ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda
KHK yrrlkten kaldrlmt.
ktidarn kamu idari yapsn ve rant alanlarn yeniden dzenleme ynndeki
acelecilii ve tekelci yaklam yle boyutlara varmtr ki, bunlar yeni dzenlemeler
izlemitir. 17 Austos 2011 tarih ve 28028 sayl Resm Gazetede yaymlanarak
yrrle giren 648 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri
Hakknda Kanun Hkmnde Kararname ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde
Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararname sz
konusu rant ve tekelci yaklamn yeni bir rnei olmutur. Ayrca yine 17 Austos
2011 tarih ve 649 sayl Avrupa Birlii Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda
Kanun Hkmnde Kararname ile Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde
Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararname ile de yeni birok
dzenleme yaplmtr.
648 sayl KHK ile 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri
Hakknda KHKde yaplan deiiklikleri, bazlarnn ieriklerine daha sonra deinmek
zere yle sralayabiliriz.
648 sayl KHK ile 644 sayl KHKnin;
2. maddesinin birinci fkrasnn (b), (), (e), () bentlerinde deiiklik yaplm ve
yeni bentler eklenmi,
5. maddesinin ikinci fkras deitirilmi,
88

6. birinci fkrasnn (d) bendi deitirilmi, (f) bendinden sonra gelmek zere yeni
bent eklenmi ve mevcut bentler buna gre sralanm,
7. maddesinin birinci fkrasnn (d) bendinden sonra gelmek zere yeni bent
eklenmi, mevcut bentler buna gre sralanm ve (j) bendine yeni ibareler
eklenmi,
8. maddesinin birinci fkrasnn (), (), (j) ve (l) bentleri deitirilmi, (m)
bendinden sonra gelmek zere yeni bentler eklenmi, mevcut bentler buna gre
sralanm ve (k) bendine yeni ibareler eklenmi,
9. maddesinin birinci fkrasnn (b), (c) ve (i) bentleri deitirilmi, (), (d), (f), ()
ve (k) bentleri yrrlkten kaldrlm, mevcut bentler buna gre sralanm ve ()
bendine yeni ibareler eklenmi ve deitirilmi,
10. maddesinin birinci fkrasnn (f), (g) ve () bentleri yrrlkten kaldrlm ve
ayn maddenin ikinci fkrasnda yer alan () ibaresi (c) eklinde deitirilmi,
11. maddesinin bal ve birinci fkrasnda yer bir ibaresi deitirilmi, ayn
maddenin birinci fkrasnn (f) bendinden sonra gelmek zere yeni bent eklenmi ve
mevcut (g) bendi () bendi olarak sralanm,
12. maddesinin birinci fkrasna (l) bendinden sonra gelmek zere yeni bentler
eklenmi ve mevcut (m) bendi (o) bendi olarak sralanm,
13. maddesinden sonra gelmek zere yeni bir madde olarak 13/A maddesi
eklenmi,
16. maddesinin drdnc fkrasnn birinci cmlesi deitirilmi,
25. maddesine yeni bir fkra eklenmi,
32. maddesine yeni bir fkra eklenmi,
36. maddesinden sonra gelmek zere yeni bir madde olarak 36/A maddesi
eklenmi
Ayrca EK MADDE 1 eklenmi,
Geici 2. maddesine yeni fkralar eklenmi,
Geici MADDE 6 eklenmi,
Kararname eki (I) sayl cetvelde deiiklikler yaplm,
Kamu Mal Ynetimi ve Kontrol Kanununun Eki (II) sayl cetvelde deiiklikler
yaplm,
375 sayl KHK kapsamndaki Devlet Memurlar Kanunu, Trk Silahl Kuvvetleri
Personel Kanunu, Hakimler ve Savclar Kanunu, Yksekretim Personel
Kanunu, T.C. Emekli Sand Kanunu ile Dier Baz Kanun ve Kanun Hkmnde
Kararnamelerde Deiiklik Yaplmas, Devlet Memurlar ve Dier Kamu Grevlilerine
Memuriyet Taban Ayl ve Kdem Ayl ile Ek Tazminat denmesi Hakknda
KHKde deiiklikler yaplm,
89

3194 sayl mar Kanununun 8. ve 27, maddeleri deitirilmi ve EK MADDE 4
eklenmi,
4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Kanunun 1 inci maddesinin ikinci fkras
deitirilmi; 2. maddesinin nc fkras ve 7. maddesi yrrlkten kaldrlm; 4.
maddesi bal ile birlikte deitirilmi; 5. maddesinin drdnc ve yedinci fkralar
yrrlkten kaldrlm, beinci ve altnc fkralar deitirilmi; 12. maddesinin ikinci
fkras deitirilmi,
645 sayl Orman ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda
KHKnin 8. maddesinin birinci fkrasnn (a) bendi deitirilmi, (g) bendinden
sonra gelmek zere yeni bir bent eklenmi ve mevcut () bendi (h) bendi olarak
sralanm; 9. maddesinin birinci fkrasnn () bendinden sonra gelmek zere yeni
bentler eklenmi ve mevcut (h) bendi (i) bendi olarak sralanm; 19. maddesine
yeni bir fkra eklenmi,
2873 sayl Mill Parklar Kanununun 3. maddesi deitirilmi; 4. maddesinin
bal ve ikinci fkrasnda yer alan ibare ile nc fkrasnda yer alan ibare ile
drdnc fkrasnda yer alan ibare deitirilmi; 4. maddesinin birinci ve nc
fkralarnda, 5. maddesinin birinci fkrasnda, 7. maddesinin birinci fkrasnda, 8.
maddesinin birinci fkrasnda, 9. maddesinin birinci fkrasnda, 11. maddesinin ikinci
fkrasnda, 12. maddesinin birinci fkrasnda, 13. maddesinin ikinci fkrasnda, 15.
maddesinin ikinci fkrasnda, 22. maddesinin birinci fkrasnn (a) bendinde yer alan
ibareler deitirilmi; ayrca 5. maddesinin birinci fkrasnda, 6. maddesinin birinci
fkrasnn (a) bendinde ve 9 uncu maddesinin birinci fkrasnda, 16. maddesinin
ikinci fkrasnda, 22. maddesinin birinci fkrasnn (a) bendinde yer alan ibareler
deitirilmi,
178 sayl Maliye Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKnin 13 nc
maddesinin birinci fkrasnn (r) bendi ve ikinci fkras deitirilmi,
2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununda yer alan ibareler
deitirilmi ve ayn Kanunun 3. maddesinin birinci fkrasnn (a) bendine yeni alt
bentler eklenmi; 17. maddesinin (a) fkrasnn birinci paragrafnda yer alan bir ibare
deitirilmi; ikinci, nc, beinci, sekizinci ve dokuzuncu paragraflar deitirilmi,
(c) fkrasnn sekizinci paragrafnda yer alan bir ibare deitirilmi; 18. maddesine yeni
bir fkra eklenmi; 48. maddesinin birinci fkrasnda yer alan bir ibare deitirilmi;
51. maddesinin ikinci fkrasna yeni bir bent eklenmi, nc ve drdnc fkralar
deitirilmi; 53. maddesinin ikinci fkrasnn (4), (5), (6) ve (9) numaral bentleri
ile nc ve drdnc fkralar deitirilmi; 55. maddesinin ikinci ve drdnc
fkralarnda yer alan baz ibareler yrrlkten kaldrlm; 57. maddesinin drdnc
fkrasnn ikinci cmlesi deitirilmi ve ayn maddenin yedinci fkrasndan sonra
gelmek zere yeni bir fkra eklenmi; 58. maddesinin birinci fkrasnn (a) bendinde
yer alan bir ibare deitirilmi, ayn fkrann (b) bendi yrrlkten kaldrlm ve
nc fkras deitirilmi; 61. maddesinin ikinci ve nc fkralar deitirilmi;
EK MADDE 4 ile GEC MADDE 9 ve GEC MADDE 10 eklenmi,
90

4848 sayl Kltr ve Turizm Bakanl Tekilt ve Grevleri Hakknda Kanunun
9. maddesinin birinci fkrasnn (e) bendinde yer alan baz ibareler deitirilmi,
3234 sayl Orman Genel Mdrl Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKnin
Deitirilerek Kabul Hakknda Kanunun 19. maddesinin birinci fkrasnn (c)
bendinden sonra gelmek zere yeni bir bent eklenmi ve mevcut () bendi (d)
bendi olarak sralanm; 22. maddesinden sonra gelmek zere MADDE 22/A ve
GEC MADDE 6 eklenmi ve Kanunun eki (1) sayl cetvel deitirilmi,
6107 sayl ller Bankas Anonim irketi Hakknda Kanunun 3. maddesinin
ikinci fkrasna h) ve ) bentleri eklenmi; 7. maddesinin birinci ve ikinci fkralar
deitirilmi; 10. maddesinin birinci fkrasnn ikinci cmlesi deitirilmi,
2985 sayl Toplu Konut Kanununun Ek 3 nc maddesinin ikinci fkrasna
yeni bir ibare eklenmi,
Ve baz cetvellerde deiiklikler yaplmtr.
Odamz ve TMMOByi, her ne kadar 644 sayl KHKde deiiklik yapan 648
sayl KHK daha ok ilgilendirmekte ise de, mevcut KHKler ve zerlerinde
yaplan deiiklikleri btnl iinde kavrama asndan burada, AB Bakanl
ile ilgili kararnamede yaplan deiikliklere de deinmekte yarar gryoruz.
649 sayl Avrupa Birlii Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun
Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararname ile 634 sayl Avrupa
Birlii Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKnin;
26. maddesinin birinci fkrasnda yer alan bir ibare deitirilmi,
635 sayl Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlnn Tekilat ve Grevleri
Hakknda KHKnin 2. maddesinin birinci fkrasnn (e) bendinden sonra gelmek
zere yeni bir bent eklenmi ve mevcut (f) bendi (g) bendi olarak sralanm;
6. maddesi deitirilmi; 11. maddesinden sonra gelmek zere MADDE 11/A
eklenmi; 2. maddesinin drdnc fkras yrrlkten kaldrlm; GEC
MADDE 6 eklenmi ve bu KHKnin eki (I) sayl cetvelde ve (2) sayl listede
deiiklik yaplm,
637 sayl Ekonomi Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKnin
geici 3. maddesinin onbeinci fkrasna yeni ibareler eklenmi,
638 sayl Genlik ve Spor Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda
KHKnin 6. maddesi deitirilmi; 7. maddesinin birinci fkrasnn () bendi
deitirilmi, (h) ve () bentleri yrrlkten kaldrlm; 8. maddesinden sonra
gelmek zere MADDE 8/A eklenmi; MADDE 14/A eklenmi; 17. maddesinin
birinci fkrasndaki bir ibare deitirilmi; 27. maddesinden sonra gelmek zere
MADDE 27/A eklenmi; 29. maddesi bal ile birlikte deitirilmi; Geici 4.
maddesinin birinci fkrasndaki bir ibare deitirilmi ve GEC MADDE 10
eklenmi; KHKnin eki (I) sayl cetvel deitirilmi,
91

640 sayl Gmrk ve Ticaret Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda
KHKnin 2. maddesinin birinci fkrasnn (e) bendine yeni bir ibare eklenmi ve
() bendi deitirilmi; ikinci fkrasnda yer alan bir ibare deitirilmi; KHK eki (I)
sayl cetvele yeni bir sra eklenmi; 7. maddesinin birinci fkrasnn () bendine yeni
ibareler eklenmi ve ayn fkrann (j) bendindeki bir ibare deitirilmi; 8. maddesinin
birinci fkrasnn (b) bendinden sonra gelmek zere yeni bir bent eklenmi ve dier
bentler buna gre sralanm; 15. maddesinin birinci fkrasnn () ve (e) bentleri
deitirilmi, ayn fkraya () bendinden sonra gelmek zere yeni bentler eklenmi
ve mevcut (h) bendi (k) bendi olarak sralanm; 16. maddesi deitirilmi; 18.
maddesine yeni bir fkra eklenmi; 25. maddesinin birinci fkrasndaki bir ibare
deitirilmi; 38. maddesi balyla birlikte deitirilmi; Geici 3. maddesine yeni
fkralar eklenmi,
641 sayl Kalknma Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKnin
11. maddesinin birinci fkrasnn () bendinden sonra gelmek zere yeni bir bent
eklenmi ve mevcut (d) bendi (e) bendi olarak sralanm; 23. maddesinden sonra
gelmek zere MADDE 23/A eklenmi; 43. maddesinin birinci fkrasnn (b) bendine
bir ibare eklenmi; KHKnin Eki (II) sayl cetvele yeni bir ibare eklenmi,
642 sayl Dou Anadolu Projesi Blge Kalknma daresi ile Konya Ovas Projesi
Blge Kalknma daresi Bakanlklarnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKnin
ad ile 1 ve 2. maddeleri deitirilmi; 3. maddesi balyla birlikte deitirilmi;
4. maddesinin ikinci fkrasnn sonuna yeni bir cmle ile bir fkra eklenmi; 5.
maddesinin ikinci fkras deitirilmi, nc fkrasna bir cmle eklenmi, beinci
fkras deitirilmi ve maddeye yeni bir fkra eklenmi; 8. maddesinin ikinci fkras
deitirilmi; bir cetvel eklenmi,
580 sayl Mill Prodktivite Merkezi Kurulu Kanunu yrrlkten kaldrlm;
657 sayl Devlet Memurlar Kanununun 36. maddesine yeni ibareler eklenmi;
59. maddesindeki baz ibareler deitirilmi; c) Eki (I) sayl Ek Gsterge Cetvelinde
deiiklikliler yaplm,
1325 sayl Mill Savunma Bakanl Grev ve Tekilat Hakknda Kanunun 1.
maddesine yeni bir fkra eklenmi,
2451 sayl Bakanlklar ve Bal Kurulularda Atama Usulne likin Kanunun eki
(2) sayl cetvelde bir ibare deitirilmi,
3046 Sayl Baz Kanun ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik
Yaplmasna Dair KHKnin 19/A maddesinin birinci fkrasna bir cmle eklenmi,
3152 sayl ileri Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanunun 8.
maddesinin birinci fkrasna bir bent eklenmi; 13/A maddesinden sonra gelmek
zere MADDE 13/B eklenmi; 20. maddesinin birinci fkrasnn (c) bendinden sonra
gelmek zere yeni bir bent eklenmi ve mevcut (d) bendi (e) bendi olarak sralanm;
23. maddesinden sonra gelmek zere MADDE 23/A eklenmi; Kanunun eki (1)
sayl cetvele yeni sralar eklenmi ve mevcut 4. sra 5. sra olarak sralanm,
92

3238 sayl Savunma Sanayii Mstearlnn Kurulmas ve 3670 Sayl Milli
Piyango Tekiline Dair Kanunun ki Maddesi ile 3065 Sayl Katma Deer Vergisi
Kanununun Bir Maddesinde Deiiklik Yaplmas Hakknda Kanunun 7. maddesinin
ikinci fkras deitirilmi; 8. maddesinin ikinci fkrasndaki bir ibare deitirilmi ve
maddeye yeni fkralar eklenmi; Geici 8. maddesinden sonra gelmek zere GEC
MADDE 9 eklenmi ve birinci fkra deitirilmi;
3289 sayl Spor Genel Mdrlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanunun
mlga 6. maddesi bal ile birlikte yeniden dzenlenmi; Kanunda yer alan bir
ibare deitirilmi; mevzuattaki tekilat atflar deitirilmi; GEC MADDE 12
eklenmi,
375 sayl KHKnin ek 3. maddesinin birinci fkrasna bir ibare eklenmi,
388 sayl Gneydou Anadolu Projesi Blge Kalknma daresi Tekilatnn Kurulu
ve Grevleri Hakknda KHKnin 1 inci maddesinin birinci fkrasnn sonuna bir cmle
eklenmi, 2. maddesinin birinci fkrasnn (i) bendi deitirilmi, 3. ve 4. maddeleri
yrrlkten kaldrlm; 13. maddesinin birinci fkrasndaki bir ibare deitirilmi,
4077 sayl Tketicinin Korunmas Hakknda Kanunun mlga 29. maddesi yeniden
dzenlenmi,
4458 sayl Gmrk Kanununun 221. maddesinin nc fkrasna bir cmle; 244.
maddesine bir fkra eklenmi,
5018 sayl Kamu Mal Ynetimi ve Kontrol Kanununun eki (II) sayl cetvele bir
sra eklenmi ve bir sra yrrlkten kaldrlm,
5978 sayl Yurtd Trkler ve Akraba Topluluklar Bakanl Tekilat ve Grevleri
Hakknda Kanunun 1. maddesinin birinci fkrasnn (c) bendindeki bir ibare
deitirilmi, 11. maddesinin birinci fkrasna bir bent eklenmi ve mevcut (g) bendi
() bendi olarak sralanm,
EXPO 2020ye zmir linin lkemiz adna srdrd adaylnn baaryla
sonulandrlmasna ilikin i ve ilemleri yrtmek zere, zel hukuk hkmlerine
tabi ve tzelkiilii haiz EXPO 2020 zmir Ynlendirme Kurulu kurulmu,
Ve baz cetvellerde yeni dzenlemeler yaplmtr.
II. Genel Deerlendirme
Grld zere iktidarn gerek nceki gerekse son KHK dzenlemeleri, son yllarda
ska bavurulan torba yasalarn ieriklerine benzer bir ok ynlle sahiptir. Birka
ay iinde ayn KHKlerle ilgili ok sayda deiikliin yaplmas ise AKP iktidarnn
yeni dneminin rant talannn ulaaca boyutlara ve olaanst yntemlerle
ynetme karakteristiine dair nemli veriler sunmaktadr. Zira Hkmet, bir tr
i kabine niteliindeki Babakan Yardmclklar ile bir Babakanlk Hkmeti
niteliindedir; mevcut durumda 36 kurum ve kurulu yalnzca Babakan ve be
Babakan Yardmcsna balanm durumdadr ve parlamentoya kar sorumlu olan
93

Bakanlar Kurulu Hkmeti esprisi, mevcut otoriter tekelci ynetim yaps ile byk
oranda ortadan kalkmtr.
Dier yandan sz konusu KHKler, TMMOBnin evre ve ehircilik Bakanl
bnyesindeki Mesleki Hizmetler Genel Mdrlne balanmasnda olduu gibi
baz zerk kamu tzelkiiliklerinin zerkliini ortadan kaldrmakta, bazlarn da
dorudan bakanlk bnyesine almaktadr.
rnein en son, 649 sayl AB Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun
Deiiklik Yaplmasna Dair KHKnin 41. maddesi ile Milli Prodktivite Merkezi
Kanunu yrrlkten kaldrlarak MPM lavedilmitir. MPM yerine Bilim Sanayi ve
Teknoloji Bakanl bnyesinde Verimlilik Genel Mdrlnn oluturulmas ise,
sz konusu KHKlerin btnnde yapld gibi kurum ve kurulularn zerkliklerini
trpanlama ve asli hizmet ilerinden uzaklatrmann yan sra Bakanlklarn, ana
hizmet, denetim, yardmc hizmet fonksiyonlarnda yaratlan karmaay artrc
niteliktedir.
ok farkl bir rnek de, kamuoyunda st kurullar olarak da anlan Dzenleyici
ve Denetleyici Kurumlara ilikindir. Bunlarla ilgili olarak 649 sayl KHKnin 45.
maddesinde yaplan dzenleme yledir:
27/9/1984 tarihli ve 3046 sayl Kanunun 19/A maddesinin birinci fkrasna aadaki
cmle eklenmitir.
Bakan, bal, ilgili ve ilikili kurulularn (5018 sayl Kanuna ekli (III) sayl cetvelde
yer alan kurumlar dhil) her trl faaliyet ve ilemlerini denetlemeye yetkilidir.
Burada sz edilen ilgili kanuna ekli cetveldeki kurumlar unlardr:
(III) SAYILI CETVEL DZENLEYC VE DENETLEYC KURUMLAR
1- Radyo ve Televizyon st Kurulu
2- Telekomnikasyon Kurumu
3- Sermaye Piyasas Kurulu
4- Bankaclk Dzenleme ve Denetleme Kurumu
5- Enerji Piyasas Dzenleme Kurulu
6- Kamu hale Kurumu
7- Rekabet Kurumu
8- eker Kurumu
9- Ttn, Ttn Mamulleri ve Alkoll kiler Piyasas Dzenleme Kurumu
10- Tasarruf Mevduat Sigorta Fonu
Yakn tarihte bu kurul ve kurumlar, karar alma srelerinin siyasi srelerden
94

etkilenmeyecei yeni kurumsal dzenlemeler erevesinde oluturulmutu.
Ynetiim uygulamas eliinde kaynak dalmna ilikin kararlarn denetlenmesini
engelleyen sermaye lehine dzenlemeler kapsamnda bu kurul ve kurumlar, daha
nce merkezi ynetimin stlendii bir takm ilevleri de devralmt. Dnya Bankas
tarafndan gelitirilen bu modelde st Kurum ve Kurullar aracl ile devletin
ekonominin ynetiminde dorudan sorumluluk yklenerek neo liberal reformlarn
taycs olmas salanmtr. Geleneksel olarak bakanlklar tarafndan yrtlen
hizmetlerin, uluslararas kurulularca hassas sektr olarak snflandrlan alanlarda
bamsz ya da zerk st kurullara kaydrlmas ile somutlaan zerkletirmenin,
imdi bu st kurul ve kurumlarn kresel sermayenin programlarn benimseyen bir
merkezi ynetim yaps iine ekilmesi ile snrlanmas sz konusudur. Bu durum
her ne kadar kendi iinde paradoksal bir grnm sunmakta ise de kamu idari
yapsnda gerekleen dnmlerle birlikte dnldnde, kresel sermaye,
serbestletirme, zelletirme, yerelletirme ilevleriyle uyumlu bir dzenleyici devlet
uygulamas olduu da grlmektedir. Zira KHKlere isel olan kamu idari yapsnda
gerekletirilen dnmlere bakldnda, mevcut sosyo ekonomik politikalarla bir
btnlk saland grlmektedir.
Kamu ynetiminin yap, ileyi ve personel sistemi itibaryla deitirilmi olmas,
memurluun genellik zellii ile liyakat ve kariyer sisteminden uzmanlk ve
szlemelilie geilmesi, hatta kimi bakanlklarda szlemeliliin de dlanmas
ile yerleik devlet/kamu yaplanmasndan, piyasaya ak, piyasa gereklerine gre
rgtlenmi yeni tipte bir yapya gei sz konusudur. Bu yap iinde bakanlklarn
ana hizmet, denetim, yardmc hizmet fonksiyonlarnn serbestletirme, zelletirme,
yerelletirme ve rant srelerinin gereklerince altst edilmesi de mevcut KHKlere
isel bir husustur.
Ayrca nceki ve son KHKlerde, geleneksel devlet yaplanmasnda yer alan Tefti
Kurullarna yer verilmemi olmas, Bilirkiilik messesinin yeni dnemin devlet ii
ileyiinde keyfiyet, partizanlk ve denetim d uygulamalarn ne denli geni apta
gerekleeceinin bir iareti olmaktadr.
Dier yandan. bilindii zere 644 sayl KHKye yaplan eklerden biri kentsel ve krsal
alanlardaki iyiletirme, yenileme ve dnm uygulamalar ile TOK uygulamalarn
evre ve ehircilik Bakanlnn bnyesine alnmas idi. lgili bent yle idi:
) Gecekondu, ky alanlar ve tesisleri ile niteliinin bozulmas nedeniyle orman ve
mera dna karlan alanlar dhil kentsel ve krsal alan ve yerlemelerde yaplacak
iyiletirme, yenileme ve dnm uygulamalarnda idarelerce uyulacak usul ve
esaslar belirlemek, Bakanlar Kurulunca belirlenen bu nitelikteki uygulamalar ile
finans merkezleri ve benzeri zel proje alanlar ve zel yapm gerektiren yaplamalar
ile 2985 sayl Toplu Konut Kanunu ve 775 sayl Gecekondu Kanunu uyarnca
Toplu Konut daresi Bakanl tarafndan yaplan uygulamalara ilikin her tr ve
lekte ett, harita, plan, parselasyon plan ve yap projelerini yapmak, yaptrmak,
onaylamak, kamulatrma, ruhsat ve yapm ilerini gerekletirmek, yap kullanma
izinlerini vermek ve bu alanlarda kat mlkiyetinin kurulmasn salamak.
95

648 sayl KHK ile yaplan son deiikliklerle de btn lke (kentler, krsal alanlar,
tabiat varlklar ve btn koruma alanlar, meralar, yaylalar, klaklar v.b.) benzer bir
kapsam iine alnmaktadr. evre ve ehircilik Bakanl yerel ynetimlerin yap,
ruhsat v.b.yetkilerini de stlenmekte, tm evre, milli parklar, koruma alanlar, doal
sit alanlar v.b. talana almakta, kentsel dnm merkeziletirilmekte, kamuda
szlemeli personel d uzmanla geilmekte, krsal alan imar yasas kapsamnn
dna karlmakta, mera, yaylak ve klaklar imara ve turizme almakta, yap denetimi
yasasnda yaplan deiikliklerle denetim d yaplarn say tr ve dalmnda nemli
deiiklikler yaplarak yasann denetim kapsam daraltlm, denetimsiz yaplamann
snrlar ise geniletilmitir. Bylece Bakanlk, 04.11.2010 tarihinde Resmi Gazetede
yaymlanan Btnleik Kentsel Gelime Stratejisi ve Eylem PlanKENTGESde
Bayndrlk ve skan Bakanl iin belirlenen yerleme ve imara ilikin usul ve
esaslar belirleme ve koordinasyon konumunun ok zerine karak neredeyse tek
yetkili konumuna ykselmektedir. Ve ne yazk ki bu dzenlemeler plansz, dzensiz,
yap ruhsatsz yaplamann, kent, kr, evre, doal varlklar ve milli park, sit v.b.
alanlarn snrsz talanna yol aacaktr.
evre ve ehircilik Bakanlnn yerleme, yap, arazi ve imara ilikin neredeyse
tek yetkili olma konumu, 648 sayl KHKnin 40. maddesi ile 178 sayl Maliye
Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKnin 13. maddesinin birinci
fkrasnn (r) bendi ve ikinci fkrasnda yaplan deiiklikle pekitirilmektedir. Buna
ilikin yaplan dzenleme yledir:
r) Bakanlar Kurulunca uygulama usul ve esaslar belirlenen projeler kapsamnda;
Hazinenin zel mlkiyetinde ve Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan
tanmazlar gelitirmek, deerlendirmek, kiilerin mlkiyetinde bulunan tanmazlar
satn almak, trampa etmek, kamulatrma ve toplulatrma yapmak.
Birinci fkrann (r) bendi kapsamndaki tm tanmazlara ilikin her tr ve lekteki
ett, harita, plan, imar planlar, imar plan tadilatlar ve imar uygulamalar Bakanln
talebi zerine evre ve ehircilik Bakanlnca yaplr ve onaylanarak yrrle
konulur.
Bu deiiklik ile bir sre nce Maliye Bakanlna verilen hazine arazilerine ilikin
planlama yetkileri evre ve ehircilik Bakanlna aktarlarak hazinenin mlkiyeti
ve devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan tanmazlarn yan sra kiilerin
mlkiyetinde bulunan ve Bakanlk tarafndan satn alnacak, kamulatrlacak ya
da toplulatrlacak arazilere ilikin her tr ve lekteki ett, harita, plan, imar
plan, imar plan deiiklii ve imar uygulamalarnda evre ve ehircilik Bakanl
yetkilendirilmektedir.
III. 648 Sayl KHK Deiiklikleri
III. 1. Yerel Ynetimlerin Yap, Ruhsat v.b. Yetkileri evre ve ehircilik Bakanlna
Aktarlarak Merkezi Vesayet Glendiriliyor
96

648 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun
Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararnamede birok yenilik
bulunmaktadr. Aada bunlardan bazlar aktarlacak ve ksaca deerlendirmeye
tabi tutulacaktr.
KHKnin 1 maddesi ile evre ve ehircilik Bakanlnn grevleri ile ilgili 2.
maddeye,
() ) Her tr ve lekteki fiziki planlara ve bunlarn uygulanmasna ynelik
temel ilke, strateji ve standartlar belirlemek ve bunlarn uygulanmasn salamak,
Bakanlar Kurulunca yetkilendirilen alanlar ile merkezi idarenin yetkisi iindeki kamu
yatrmlar, mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap,
milli gvenlie dair tesisler, askeri yasak blgeler, genel snak alanlar, zel gvenlik
blgeleri, enerji ve telekomnikasyon tesislerine ilikin ettleri, harita, her tr ve
lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn ve
deiikliklerini resen yapmak, yaptrmak, onaylamak ve bavuru tarihinden itibaren
iki ay iinde yetkili idarelerce ruhsatlandrma yaplmamas halinde resen ruhsat ve
yap kullanma izni vermek.
h) Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan veya mlkiyeti Hazineye, kamu
kurum veya kurulularna ya da kiilere ait olan tanmazlar zerinde yaplacak
yatrmlara ilikin olarak ilgilileri tarafndan hazrlanan veya hazrlattrlan ancak
yetkili idarelerce ay ierisinde onaylanmayan ett, harita, her tr ve lekte evre
dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn ve deiikliklerini
ilgili idarelerin bavurusu zerine yapmak, yaptrmak, onaylamak ve bavuru
tarihinden itibaren ay iinde yetkili idarelerce ruhsatlandrma yaplmamas
halinde resen ruhsat ve yap kullanma izni vermek.
) Depreme kar dayanksz yaplar ile imar mevzuatna, plan, proje ve eklerine aykr
yaplarn ve bunlarn bulunduu alanlarn dnm projelerini ve uygulamalarn
yapmak veya yaptrmak.
Grld zere, AKP tarafndan Yerel Ynetim Reformu ad altnda yaplan ve yerel
ynetimlerin zerk karar alma srelerini greceli de olsa glendirme iddiasyla yola
kan uygulama, pratikte ve daha sonra yaplan dzenlemeler ile tam tersi bir noktaya
vardrlm, zerkleme yerine merkezi vesayetin glenmesi sonucunu dourmutur.
Bugn AKPnin 644/648 sayl KHK ile oluturmak istedii dzen yerel ynetimlerin
yasal ve anayasal yetkilerinin evre ve ehircilik Bakanlnca gaspn iermektedir.
Buna gre Bakanlk belediyelerin plan yapma, ruhsat, iskan verme, har alma gibi
ilerini stlenebilecektir.
Mlkiyeti kamuya ait olan araziler zerinde yaplacak her tr yapya ilikin plan,
dzenleme ve deiiklikleri yapmak ve onaylamak ruhsat ve yap kullanma izni
vermek Bakanla balanmaktadr. Bu dzenleme ile kentlerin plan btnlnden
bamsz ekilde, parsel leinde plan karar retilmesi ve yaplama karar verilmesi
kamu yararna ak bir aykrlk oluturmaktadr.
97

Ayrca, Hazineye, kamu kurum ve kurulularna ya da kiilere ait olan tanmazlarn
iletilmesi iin hazrlanp 3 ay ierisinde muhatap kurumlar tarafndan onaylanmayan
plan ve ilemler iin Bakanlk resen ruhsat ve yap kullanma izni verebilecektir.
Bu dzenleme imar ve planlama asndan tam bir faciadr. Zira, Bakanla kamu
mlklerine ilikin yetkiyi aan tarzda, lkedeki tm parsellerde ayrcalkl plan
onama ve ruhsat verme yetkisi tannmaktadr. Bu dzenleme ok ak bir imar rant
politikasdr.
III. 2. Tm evre, Milli Parklar, Koruma Alanlar, Doal ST Alanlar v.b. Talana
Alyor
KHKnin 3. maddesi,
644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 6 nc maddesinin birinci fkrasnn
(d) [mar ve Kentsel Altyap Genel Mdrlne ilikin] bendi aadaki ekilde
deitirilmi, (f) bendinden sonra gelmek zere aadaki bent eklenmi ve mevcut
bentler buna gre teselsl ettirilmitir.
d) Altyap Hizmetleri Genel Mdrl.
g) Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrl.
eklindedir.
Buna gre 644 sayl KHKnin 11. maddesinin bal Altyap Hizmetleri Genel
Mdrl deitirilirken, ayn maddenin birinci fkrasnn (f) bendinden sonra
gelmek zere aadaki bent eklenmi ve eski (g) bendi () bendi olmutur. Yeni (g)
bendi ise yledir:
g) 2 nci maddenin birinci fkrasnn () bendi kapsamndaki uygulamalara ilikin her
trl altyap, katl ve kprl kavak gibi yaplarn proje ve uygulamalarn yapmak,
yaptrmak, bu alanlarda mlk sahiplerinden altyap katlm bedellerini tahsil etmeye
dnk dzenlemeler yapmak.
Yukarda ad geen Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrl ise KHKnin 10.
maddesi ile ihdas edilmi ve 644 sayl KHKye 13. maddesinden sonra gelmek zere
aadaki madde eklenmitir.
MADDE 13/A (1) Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlnn grevleri
unlardr:
a) Milli parklar, tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar, sulak alanlar
ve benzeri koruma stats bulunan dier alanlarn tescil, onay ve ilanna dair usul ve
esaslar belirlemek ve bu alanlarn snrlarn tescil etmek.
b) Tabiat varlklar ve doal sit alanlar ile zel evre koruma blgelerinin tespit,
tescil, onay, deiiklik ve ilanna dair usul ve esaslar belirlemek ve bu alanlarn
snrlarn tespit ve tescil etmek, ynetmek ve ynetilmesini salamak.
c) Milli parklar, tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar, doal sit
alanlar, sulak alanlar, zel evre koruma blgeleri ve benzeri koruma stats bulunan
98

dier alanlarn kullanma ve yaplamaya ynelik ilke kararlarn belirlemek ve her
tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn yapmak, yaptrmak,
deitirmek, uygulamak veya uygulanmasn salamak.
) Tabiat varlklar, doal, tarihi, arkeolojik ve kentsel sitler ile koruma stats bulunan
dier alanlarn akt yerlerde koruma ve kullanma esaslarn ilgili bakanlklarn
grn alarak belirlemek ve bu alanlarn ksmen veya tamamen hangi idarelerce
ynetileceine karar vermek, her tr ve lekteki evre dzeni, nazm ve uygulama
imar planlarn yapmak, yaptrmak ve onaylamak.
d) Orman alanlar dnda yer alan korunmas gerekli tanmaz tabiat varlklar, koruma
alanlar ve doal sit alanlarnn Bakanlka belirlenen ilke kararlarna, onaylanan
planlara uygun olarak kullanlmak zere tahsisini gerekletirmek, uygulamalarn
tahsis artlarna uygun olarak gereklemesini izlemek ve denetlemek.
e) Tabiat varlklar ve doal sit alanlar ile zel evre koruma blgelerine ilikin
olarak; hlihazr haritalar aldrmak, gerekli grlen projeleri yapmak, yaptrmak ve
onaylamak, her trl aratrma ve inceleme yapmak, yaptrmak, izlemek, eitim ve
bilinlendirme almalar yrtmek, kullanm yasa getirilen alanlarn kamulatrma
veya benzer yollarla kamunun eline geirilmesini salamak, kontrol ve denetim
yapmak, gerekli grlen alanlarn korunmas ve kirliliin nlenmesi amacyla yatrm
yapmak veya ilgili idarelerin yatrm projelerini desteklemek, bu alan ve blgelerde
Devletin hkm ve tasarrufu altndaki yerlere ilikin her trl tasarrufta bulunmak,
iletmek, ilettirmek ve kullanm izinlerini vermek, korunan alanlara ilikin insan ve
finansman kayna salamak.
f) Bakan tarafndan verilen benzeri grevleri yapmak.
(2) Orman ve orman rejimine tabi olmayan yerlerde Orman ve Su leri Bakanlnca
tespit edilen veya ettirilen tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar,
sulak alanlar ve benzeri dier koruma alanlar ile Bakanlka tespit edilen doal
sit alanlar, tabiat varlklar ve bunlarn koruma alanlarnn tescil ve ilan Bakann
onay ile yaplr. Ancak Bakanlka yap yasa nerilen tabiat varlklar ve doal sit
alanlar dahil orman rejimine tabi olmayan btn koruma alanlar Bakanlar Kurulu
karar ile tescil ve ilan edilir. Uygulama imar plan karar ile yap yasa getirilen zel
mlkiyete konu alanlara ilikin arazi ve arsa dzenlemesi, trampa veya kamulatrma
ilemleri, bu alanlarn ynetimi ve iletmesini stlenen kurulularca veya Bakanlka
gerekletirilir.
Grld zere, milli parklar, tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma
alanlar, sulak alanlar, doal, tarihi, arkeolojik ve kentsel sitler ile zel evre koruma
blgeleri v.b. koruma stats bulunan dier alanlarn tespit, tescil, onay, deiiklik
ve ilanna dair usul ve esaslar belirleme, kullanma ve yaplamaya ynelik ilke
kararlarn belirlemek ve her tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar
planlarn yapmak ve yaptrmak evre ve ehircilik Bakanlnn yetki alanna dahil
edilmektedir. Bu durum, nmzdeki dnemin yeni rant politikalarnn habercisidir.
99

Bylece koruma amal imar palanlarnn yaplmas da gleecek ve sit alanlarnda
dzensiz, plansz yaplama balayacaktr.
648 sayl KHKnin 17. maddesi ile de 644 sayl KHKye de geici bir madde eklenerek
bu alanlara ilikin Mevcut statlerin deerlendirilmesi iin bir sre belirlenmitir.
GEC MADDE 6 (1) Bu maddenin yrrle girdii tarihte, doal sit alan
ve tabiat varl olarak tespit ve tescil edilmi alan ve varlklara ilikin her trl
belge, bu alan ve varlklarn statlerinin yeniden deerlendirilmesi iin en ge alt ay
iinde Bakanla devredilir. Tabiat varlklar ve doal sitlerle ilgili yeni deerlendirme
yaplncaya kadar bu alanlara ilikin olarak kltr ve tabiat varlklarn koruma blge
kurullarnca alnm kararlar geerlidir. ()
Ksaca, 6 ay sonra btn doal varlklar rant politikalarnn kapsam iine girmi
olacaktr.
KHK ile bu erevede 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununda
da deiiklikler yaplmtr.
KHKnin 15. maddesi ile de 644 sayl KHKye EK MADDE 1 eklenerek tabiat
varlklarn dne kadar korumakla yetkili kurullarn st kurumu devre d
braklmaktadr.
383 sayl zel evre Koruma Kurumu Bakanl Kurulmasna Dair Kanun
Hkmnde Kararname ile kurulan zel evre Koruma Kurumu Bakanl
kapatlmtr.
Zira artk her ey Bakanlk bnyesine alnmtr. Milli park v.b. doal koruma
alanlar ile tarihi, arkeolojik ve kentsel sit alanlarnn akt yerlerde de planlama
yetkileri Bakanla gemektedir. Bugne dein ksmen zerk koruma kurullarnca
doal sit alan olarak tescil edilmi ve korunabilmi alanlarn statlerinin yeniden
deerlendirilmesi bylece Bakanla gemektedir. AKPnin ynetim mantyla
birlikte deerlendirildiinde bu uygulamann anlam ok aktr. Bata doal sit alanlar
olmak zere, bugne kadar korunabilmi olan doa alanlarnn, milli parklarn, tabiat
parklarnn, tabiat koruma alanlarnn planlama ad altnda tahrip edilmesinin,
irketlere pazarlanmasnn yolu almakta, doal alanlar korunaksz klnmaktadr.
Koruma Blgesi Kurullar tarafndan alnan ve HES projelerini engelledii dnlen
Doal Sit Alan kararlar da bylece devre d braklacaktr.
III. 3. Kentsel Dnm de Merkeziletiriliyor
648 sayl KHKnin 4. maddesi ile 644 sayl KHKnin 7. maddesinin birinci fkrasnn
(j) bendinde yer alan kamu yatrmlar, ibaresinden sonra gelmek zere mlkiyeti
kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap,ibaresi eklenmi ve
ayn maddenin birinci fkrasnn (d) bendinden sonra gelmek zere aadaki bent
eklenmitir:
100

e) 2 nci maddenin birinci fkrasnn (h) bendinde belirtilen konularla ilgili olarak
2985 sayl Toplu Konut Kanununun ek 7 nci maddesi erevesinde uygulama
yapmak veya yaptrmak, bu uygulamalara ynelik olarak kentsel dnm,
yenileme ve transfer alanlar gelitirmek, bu alanlarn her lekteki imar plan ve
imar uygulamalarn, kentsel tasarm projelerini yapmak, yaptrmak ve onaylamak,
bu erevede payl mlkiyetleri ayrmak, birletirmek, arsa ve arazi dzenlemeleri
yapmak, imar hakk transfer etmek, kamulatrma ve gerektiinde usulne uygun
olarak acele kamulatrma yoluna gitmek, yap ruhsat ve yap kullanma izinlerini
vermek ve kat mlkiyeti tesis ve tescilini salamak,
Bakanln yetki alanna sokulmutur.
648 sayl KHKnin 13. maddesi ile 644 sayl KHKnin 32. maddesine eklenen
(2) Bakanlk, 2 nci maddenin birinci fkrasnn (i) bendinde belirtilen grevlerden
bir ksmn veya tamamn, talepleri zerine, yeterli teknik tekilat olduu kabul
edilen kamu kurum ve kurulularna devredebilir.
fkra ise her eyi Bakanlk tekeline veren KHKnin en esnek maddesi olarak
deerlendirebilir.
III. 4. Kamuda Szlemeli Personel D Uzmanla Geiliyor
648 sayl KHKnin 14. maddesi ile 644 sayl KHKye aadaki madde eklenmitir.
MADDE 36/A (1) 2 nci maddenin birinci fkrasnn () bendi kapsamnda
Bakanlar Kurulunca belirlenen projelerde, proje ve uygulama sresini amamak
kaydyla 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu ile dier kanunlarn szlemeli personel
altrlmasna dair hkmlerine bal kalnmakszn, zel bilgi ve ihtisas gerektiren
konularda szlemeli personel altrlabilir. Bu suretle altrlacaklarn unvan,
says, cretleri ile dier hususlar, Bakanlar Kurulunca yrrle konulacak hizmet
szlemesi esaslarna gre tespit edilir.
Devlet ilerinde 657 sayl Devlet Memurlar Kanunu ve dier kanunlarn
szlemeli personel altrma hkmlerinin uygulanmamas, bylece bir KHK ile
yasallatrlmaktadr. Kamu yaps ve kamu personel rejiminde kadroluluk, liyakat,
kariyer sisteminden uzaklamay temsil eden szlemeli personel uygulamas da
dlanmakta ve uzmanlk esasl yeni bir uygulamann n almaktadr.
III. 5. Krsal Alan mar Yasas Kapsamnn Dna karlyor
648 sayl KHKnin 22. maddesi ile 3194 sayl mar Kanununun 27. maddesi
Kylerde yaplacak yaplar ve uyulacak esaslar bal ile birlikte deitirilerek yle
dzenlenmitir:
MADDE 27 Belediye ve mcavir alanlar dnda kylerin ky yerleik alanlarnda,
civarnda ve mezralarda yaplacak konut, entegre tesis niteliinde olmayan ve imar
plan gerektirmeyen tarm ve hayvanclk amal yaplar ile kyde oturanlarn
ihtiyalarn karlayacak bakkal, manav, berber, ky frn, ky kahvesi, ky
101

lokantas, tantm ve tehir bfeleri ve ky halk tarafndan kurulan ve iletilen
kooperatiflerin iletme binas gibi yaplar iin yap ruhsat aranmaz. Ancak ett ve
projelerinin valilike incelenmesi, muhtarlktan yazl izin alnmas ve bu yaplarn
yresel doku ve mimari zelliklere, fen, sanat ve salk kurallarna uygun olmas
zorunludur. Ett ve projelerin sorumluluu mellifi olan mimar ve mhendislere
aittir. Bu yaplar valilike ulusal adres bilgi sistemine ve kadastro planlarna ilenir.
Ky yerleik alan snrlar dnda kalan ve entegre tesis niteliinde olmayan ve imar
plan gerektirmeyen tarm ve hayvanclk amal yaplarn yap ruhsat alnarak ina
edilmesi zorunludur. Tarm ve hayvanclk amal yaplarn denetimine ynelik fenni
mesuliyet 28 inci madde hkmlerine gre mimar ve mhendislerce stlenilir.
Onayl st kademe planlarda aksine hkm bulunmad hallerde ky yerleik alan
snrlar iinde, jeolojik adan zerinde yap yaplmasnda saknca bulunan alanlar
ile kyn ana yollar ve genilikleri, hlihazr harita veya kadastro paftalar zerinde
il zel idarelerince belirlenir. Belirlenen yollar, ifraz ve tevhit suretiyle uygulama imar
plan karar aranmakszn kamu yarar karar alnarak oluturulur.
Ky yerleik alan snr ierisinde, 3/7/2005 tarihli ve 5403 sayl Toprak Koruma ve
Arazi Kullanm Kanunu hkmleri uygulanmaz.
Ky yerleik alan snrlarnn parselleri blmesi durumunda yerleik alan snr 5403
sayl
Kanun hkmlerine tabi olmakszn ifraz hatt olarak kabul edilir.
l evre dzeni plannda aka belirtilmedii takdirde, ihtiya duyulmas halinde,
kyn gelime potansiyeli ve gelime dzeyi de dikkate alnarak ky yerleik alan
snrlar ve zel kanunlara ilikin hkmler sakl kalmak kaydyla bu alanlarda
yaplama karar ve ifraz artlar belediye snr il snr olan yerlerde bykehir
belediye meclisi, dier yerlerde il genel meclisi karar ile belirlenir. Tespitler kadastro
paftasna ilenerek tapu sicilinde belirtilir. htiya duyulmas halinde mevcut ky
yerleik alan snrlar il genel meclislerince yeniden belirlenebilir.
mar plan olmayan ky yerleik alan snrlar ierisinde kyn ihtiyacna ynelik
olarak ilk ve orta retim tesisi, ibadet yeri, salk tesisi, gvenlik tesisi gibi yaplar
iin imar plan art aranmaz. Ancak yer seimi, valilike oluturulan bir komisyonca
hlihazr harita veya kadastro paftalar zerinde kesin snrlar ile belirlenir. Bu yap
ve tesislere uygulama projelerine gre ilgili yatrmc kamu kurum ve kuruluu adna
yap ruhsat ve yap kullanma izni verilir.
Bu maddenin uygulanmasna ilikin hususlar Bakanlka hazrlanan ynetmelikle
belirlenir.
KHKnin bu maddesi krsal alann imar, planlanma ve dzenleme deiikliklerini
iermekte ve tarm arazilerini bekleyen tehlikeyi haber vermektedir. Buna gre
kylerde, mezralarda yaplacak konutlar, tarm-hayvanclk amal yaplar ve
ticari amal yaplarda yap ruhsat aranmaz koulu getirilmektedir. Olas afetler
asndan kylerde yaayan halkn gzden karlmas anlamna gelen bu deiiklikle
102

denetimsiz ve gvensiz, niteliksiz yaplama artacaktr. Yine ky yerleik alanlar
imar plan kapsam dna karlarak 1950lerdeki uygulamalara geri dnlmtr.
ktidarn denetimsizlik konusundaki snrsz arzusunun trmand noktada ky
yerleik alan snrlar iinde ilk ve orta retim tesisi, ibadet yeri, salk tesisi, gvenlik
tesisi gibi yaplar iin de imar plan art ortadan kaldrlmaktadr. Dier yandan Ett
ve projelerin sorumluluu mellifi olan mimar ve mhendislere aittir denilmekte
ancak bu mimar ve mhendisler ile ett ve projelerin ilgili meslek odalarndan onayl
olup olmamalar hususuna deinilmemektedir. Zira ilgili KHKler bu konuyu da
tekelletirerek Bakanla anayasa ve yasalara aykr olaanst yetkiler tanmaktadr.
III. 6. Mera, Yaylak ve Klaklar mara ve Turizme Alyor
648 sayl KHKnin 23. maddesi ile de 3194 sayl mar Kanununa bir ek madde
eklenmitir.
EK MADDE 4 Mera, yaylak ve klaklarn geleneksel kullanm amacyla geici
yerleme yeri olarak uygun grlen ksmlar valilike bu amala kurulacak bir komisyon
tarafndan tespit edilir. Bu yerlerin ot bedeli alnmakszn tahsis amac deitirilerek
tapuda Hazine adna tescilleri yaplr. Bu tanmazlar, bu madde kapsamnda
kullanlmak ve deerlendirilmek zere, belediye ve mcavir alan snrlar iinde
kalanlar ilgili belediyelerine, dier alanlarda kalanlar ise il zel idarelerine veya zel
kanunlarla belirlenen ilgili idarelere tahsis edilir. zel kanunlar kapsam dnda kalan
alanlarda belediyesince veya il zel idaresince geici yerleme alannn vaziyet plan
ve yaplama artlar hazrlanr ve onaylanr. Bu tanmazlardan kamu hizmetleri iin
gerekli olanlarn dndakiler, il zel idaresince veya belediyesince ve zel kanunlarla
belirlenmi alanlarda ilgili idarece kadastro verileri ilenmi hlihazr haritalar zerine
yaplm vaziyet planna veya onayl imar planna uygun olarak talep sahiplerine bedeli
karlnda yirmidokuz yla kadar tahsis edilebilir. Bu yerlerde umumi ve kamusal
yaplar hari, ina edilecek yaplarn kat adedi bodrum hari olmak zere ikiyi, yap
inaat alan 200 metrekareyi geemez. Bu yaplarn yresel mimariye uygun ve yresel
malzeme kullanlmak suretiyle yaplmas zorunludur. Bu fkrann uygulanmasna, bu
fkra kapsamnda tahsis edilecek mera, yaylak ve klaklarn il genelindeki toplam
mera, yaylak ve klaklarn binde beini gememek zere orannn belirlenmesine, bu
yerlerin kiralanmak ve irtifak hakk tesis edilmek suretiyle tahsisine, tahsis srelerine,
tahsis bedellerine, tahsil edilen bedellerin kullanm ekline, tahsis sresinin sona
ermesine, komisyonun tekiline ve dier konulara ilikin esas ve usuller, ileri
Bakanl, Maliye Bakanl, Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl, Orman ve Su
leri Bakanl ile Kltr ve Turizm Bakanlnn uygun grleri alnarak Bakanlka
hazrlanan ynetmelikle belirlenir.
Mera, yaylak ve klaklarn 12/3/1982 tarihli ve 2634 sayl Turizmi Tevik Kanunu
uyarnca ilan edilen turizm merkezleri ile kltr ve turizm geliim blgeleri
kapsamnda kalan ksmlar, ot bedeli alnmakszn tahsis amac deitirilerek tapuda
Hazine adna tescil edilir ve bu yerler, 2634 sayl Kanun erevesinde kullanlmak ve
deerlendirilmek zere Kltr ve Turizm Bakanlna tahsis edilir.
103

Bu deiiklie gre mera, yayla ve klaklar da kayt altna alnarak yerel ynetimlere
tahsis edilmekte, imara ve 29 yllna kiralanmaya almaktadr. Bylelikle hayvanclk
mekanlar olan meralar ve halkn yazlk yaam ve klk dinlenme alanlar yeni rant
alanlarna dntrlmektedir.
III. 7. Denetimsiz Yaplamann Snrlar Geniletiliyor
2001 ylnda Yap Denetimi Yasasnn yasalama srecinde ve sonrasnda TMMOB
ve bal Odalar olarak dile getirdiimiz, mesleki yeterlilik, eitim, belgelendirme,
izlenebilirlik, denetim mekanizmasnn etkin ve yaygn olmasnn gereklilii ile kamu
yaplarnn denetim d kalmas gibi ok nemli eksiklikler gerek uygulamada gerekse
mevzuat deiiklikleriyle ne yazk ki sistematik hale gelmektedir.
648 sayl KHK ile 4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Kanunun 1. maddesinin
ikinci fkras deitirilmitir. kinci fkrann yeni hali yledir:
Bu Kanun;
a) 3194 sayl mar Kanununun 26 nc maddesinde belirtilen kamuya ait yap ve
tesisler ile 27 nci maddesinde belirtilen ruhsata tabi olmayan yaplar,
b) Bodrum kat dnda en ok iki katl ve yap inaat alan toplam 200 metrekareyi
gemeyen mstakil yaplar,
c) Entegre tesis niteliinde olmayan tarm ve hayvanclk amal yap ve tesisler,
d) Ky yerleik alanlarnda, belediye ve mcavir alan snrlar iinde olmayan iskn
d alanlarda ve nfusu 5000in altnda olan belediyelerin belediye ve mcavir
alan snrlar iinde bodrum kat ve at aras dnda en ok iki katl ve yalnzca bir
bodrum katn inaat alan hesaba katlmakszn toplam inaat alan 500 metrekareyi
gemeyen konut yaplar ile bunlarn kmrlk, otopark, depo gibi mtemilat,
hari olmak zere, belediye ve mcavir alan snrlar iinde ve dnda kalan yerlerde
yaplacak yaplarn denetimini kapsar. Ruhsata tabi olup, bu Kanun hkmlerine tabi
olmayan yaplarda denetime ynelik fenni mesuliyet 3194 sayl mar Kanununun
26 nc ve 28 inci maddelerine gre mimar ve mhendislerce stlenilir. Birden fazla
mstakil yapnn bulunduu parsellerde, btn yaplarn toplam yap inaat alannn
200 metrekareyi gemesi halinde de bu Kanun uygulanr. Yalnzca bir bodrum katn
inaat alan hesaba katlmakszn toplam inaat alan 500 metrekareyi gemeyen
yaplarda geici yap mteahhidi yetki belgesi almak ve mimar veya mhendis
unvanl antiye efi bulundurmak, yap mteahhitliine ilikin btn sorumluluklar
stlenmek artyla parsel maliki kendi yapsn ina edebilir. Ancak bu yaplarda
da mimar veya mhendis unvanl antiye efi bulundurulmas zorunludur. Parsel
malikinin veya hissedarlardan birinin mimar veya mhendis olmas halinde ayrca
antiye efi aranmaz.
Grld zere yasann denetim kapsam daraltlm ve bu dorultuda denetimsiz
yaplamann snrlar geniletilmitir.
104

Yap Denetimi Yasasnn nceki halinde, Odamz, TMMOB ve dier ilgili Odalarn
kar kmalarna karn, kamuya ait yap ve tesisler ile ky yerleim alanlarnda
yaplan konutlar ile 200 myi gemeyen yaplar denetim d braklrken, yaplan
son deiiklikle bu denetimsizlie (c) ve (d) bentlerinde belirtilen yaplamalar da
denetim d braklmtr.
Ayrca yine 648 sayl KHKnin 27. maddesi ile Yap Denetimi Yasasnn 5. maddesinde
yaplan deiiklik ile,
Yap denetimi hizmetleri iin yap denetim kurulularna denecek hizmet
bedelleri, asgar hizmet bedelinden az olmamak kaydyla, projenin zellikleri ile
yapnn bulunduu blgenin fizik, ekonomik ve sosyal zellikleri dikkate alnarak
bu szlemede belirtilir
eklindeki 5. maddenin drdnc fkras yrrlkten kaldrlm ve nceki halinde
Asgar hizmet bedeli, yap yaklak maliyetinin % 3dr. Yapm sresi, iki yl aan
yaplarda, bu oran, her alt ay iin % 10 artrlr, iki yldan ksa sren yaplarda ise her
alt ay iin % 5 azaltlr.
Yap denetim kuruluu, katma deer vergisi hari yapt hizmetlerden dolay yap
sahibinden baka ad altnda ayrca hibir bedel talebinde bulunamaz.
eklindeki beinci ve altnc fkralar aadaki ekilde deitirilmitir.
Yap denetimi hizmeti iin yap denetim kuruluuna denecek hizmet bedeli, yap
denetimi hizmet szlemesinde belirtilir. Bu bedel, yap yaklak maliyetinin %
1,5inden az olamaz. Hizmet bedeli oran, yapm sresi iki yl aan i iin yllk % 5
artrlr ve yapm sresi iki yldan daha az olan iler iin yllk % 5 azaltlr. Bu bedele,
katma deer vergisi ile yap denetim kuruluu tarafndan talep edilen ve tayc sisteme
ilikin olmayan malzeme ve imaltlar konusunda yap mteahhidince yaptrlacak
olan laboratuvar deneylerinin masraflar dhil deildir. Yap denetim kuruluu, yap
sahibinden baka bir ad altnda, ayrca hibir bedel talebinde bulunamaz.
Yap denetim hizmet bedeli, yap denetim kurulularnn hizmet bedellerinin
denmesinde kullanlmak zere yap sahibince il muhasebe birimlerinde alacak
emanet nitelikli hesaba yatrlr. Yatrlan tutarlarn % 1i ruhsat veren idarenin, %
1i Bakanlk bnyesinde bulunan dner sermaye iletmesinin hesabna aktarlr.
Beinci fkrada yaplan dzenleme ile yap denetim bedelleri yzde oran olarak yar
yarya azaltlm, nceki halinde yaklak yap maliyetinin % 3 olan bedel ez az
% 1,5 olarak belirlenmi ve yap denetim firmalar ile yapmclar arasnda pazarlk
srecinin n almtr.
Altnc fkrada yaplan dzenleme ile de yap denetim hizmet bedelinin % 1i ruhsat
veren idareye, % 1i de Bakanlk bnyesindeki dner sermayeye aktarlacaktr. Bu
durum yap denetim firmalarnn alaca hizmet bedellerinde yarya yakn bir kayba
yol aacak, belki de hizmet bedellerinin bu kayb giderecek bir ekilde iirilmesine
neden olabilecektir.
105

III. 8. Yap Denetiminde Mhendis, Mimar, ehir Plancl Disiplinleri Dlanyor
648 sayl KHKnin 28. maddesi ile de Yap Denetimi Yasasnn 12. maddesinin
nceki hali olan
Bu Kanun gereince dzenlenmesi ngrlen ynetmelikler, Kanunun yaym
tarihinden itibaren krk be gn ierisinde Bakanlka karlr
eklindeki ikinci fkras aadaki ekilde deitirilmitir.
lgili idarelerin bu Kanunda belirtilen hususlara ilikin grevleri ile alma usul
ve esaslar; yap denetim kurulular ve ubelerinin snflandrlmas, kurulular
arasnda adaletli i dalmn temin etmek zere bir ilde faaliyet gsterebilecek olan
yap denetim kuruluu saysnn belirlenmesi ile kurulu safhasnda sahip olunmas
gereken asgar nitelikler; yap denetim kurulular ve laboratuvar kurulularnn
grevleri ile alma usul ve esaslar; deneti belgesi verilmesine ilikin usul ve esaslar
ile yap denetim ve laboratuvar kurulularnda grev alacak personelde aranacak
nitelik, tecrbe ve bunlarn istihdam artlar ile grev ve sorumluluklar; dier yap
sorumlularnn nitelikleri, grevleri ile alma usul ve esaslar; Merkez ve l Yap
Denetim Komisyonunun grevleri ile alma usul ve esaslar; yap denetimi hizmet
szlemesinin esaslar, asgar hizmet bedelinin belirlenmesi ve hizmet bedelinin
denmesi, bu Kanun uyarnca denetlenerek ina edilen yaplara sertifika verilmesi
ve dzenlenecek meslek ii eitimlere ilikin usul ve esaslar Bakanlka hazrlanan
ynetmelikle dzenlenir.
Bu fkra ile TMMOBye bal ilgili meslek odalarnn grevleri arasnda bulunan yap
denetim kurulularnn sahip olmas gereken asgari nitelikler, alma usul ve esaslar,
asgari hizmet bedellerinin belirlenmesi ve meslek ii eitim konularnda Bakanlk
yetkilendirilmektedir. Bu dzenleme TMMOB ve bal meslek odalarnn mesleki
denetim, eitim, belgelendirme fonksiyonlarnn yap denetiminden daha fazla
dlanmasna yol aacaktr. Oysa Yap Denetimi, kent planlamasndan balayarak
yapya ilikin tasarm projeleri ile inaatn imalat srecini kapsayan bir btndr.
naat sreci ise, yapnn oturaca zeminin etd ile balar, hazrlanan plan ve
projelerin mar Kanunu ve Ynetmeliklerine, teknik artname ve kurallara ilikin
mevzuat ile TMMOBye bal ilgili Odalarn Ynetmelik, Ynerge ve izelgelerine
uygun olarak retilip retilmediinin denetimi ile devam etmesi gerekir. Bu adan
Yasann gerek nceki gerekse yeni halinin temel eksii, mhendislik mimarlk
hizmetlerinin mesleki yeterlilik, eitim, belgelendirme ve denetleme boyutlarn
iermemesi ve TMMOBye bal Odalar olarak birok kez eletirdiimiz imzaclk
yaklamna ortam yaratlmasdr.
106

14.07.2011
EHR PLANCILARI ODASI:

646 SAYILI KANUN HKMNDE KARARNAME,
KENTLERMZE VURULACAK AIR DARBENN HABERCSDR
Resmi Gazetede 10.07.2011 tarihinde yaymlanan 646 sayl Kanun Hkmnde
Kararnamenin 1inci maddesinin c bendi ile 13/12/1983 tarihli ve 178 sayl Maliye
Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin
13nc maddesinin birinci fkrasna yaplan ekleme ile lkemizde planszl
planlama politikasna dntren yetki paralanmas yeni bir boyut kazanmtr.
Yaplan dzenleme ile Maliye Bakanl, Milli Emlak Genel Mdrlnn yetkileri
arasna Hazinenin zel mlkiyetinde ve Devletin hkm ve tasarrufu altnda
bulunan tanmazlarn imar planlarn yapmak, yaptrmak, tadil etmek ve imar
uygulamasn gerekletirmek yetkileri de alnmtr.
Kamu adna, kii ve kurum ayrm yaplmadan eitliki bir yaklamla retilmesi
gereken plan kararlarnn verilmesinde mlkiyet sahibinin yetkilendirilmesi anlamna
gelen bu dzenleme, planlamann temel ilkelerine aka aykrdr.
Yaplan dzenleme, planlama yetkilerinde paralanmann yanllnn ska dile
getirildii, Kentleme uras ve ura sonras Resmi Gazetede yaymlanan ve tm
kurumlar asndan balayc bir strateji belgesi haline gelen KENTGES kararlarna
aka aykr olduu kadar, bu yanyla iktidar asndan ak bir elikidir.
evre ve Bayndrlk Bakanlklarnn birletirildii, evre ve ehircilik Bakanlnn
kurulduu, lkemizde uzun sredir devam eden st lekli plan onama yetkisi
karmaasnn sona ereceine ilikin umutlarn yeerdii bir dnemde yaplm olan
bu dzenleme umutlarmz yeniden karartmtr.
Milli Emlak Genel Mdrl tarafndan yaplan, yaptrlan ve tadil edilen planlarn
ay iinde ilgili yerel ynetim birimi tarafndan onaylanmamas durumunda, onama
yetkisinin Milli Emlak Genel Mdrlne gemesine ilikin dzenleme, aslen yerel
ynetimlere ait olan plan hazrlama ve onama yetkilerine, hazine arazileri ynnden
el konulmas anlamna gelmektedir.
Dzenleme ile yerel ynetimler bask altna alnmakta, belediye meclislerinin ve il
genel meclislerinin yasadan kaynakl yetkileri grmezden gelinmekte ve yetkilerine
el konulmakta, seilmi yerel organlara ynelik merkezi dayatma sistemletirilme
ktedir.
Dier yandan yaplan dzenleme ile belde belediyelerinin hazine arazileri zerinde
plan yapma/yaptrma ve onama yetkileri tmyle ortadan kaldrlm, Belediye
Kanunu ve mar Kanunu hkmlerine aykr biimde belde belediyelerinin snrlar
iinde hazine arazilerinin planlanmas konusunda valilikler yetkilendirilmitir.
Saylar 2000i aan ve seimle gelen belde belediyelerinin yetkilerine tmyle el
konulurken, belde snrlar iinde hazine arazilerine ilikin tasarrufta bulunma hakk
107

merkezi idarenin uzants olan valiliklere devredilmek istenmekte belde belediyeleri
yok saylmaktadr.
Kararnamede yaplan bir baka dzenleme ile hazine arazilerine ynelik Milli Emlak
Genel Mdrl tarafndan yaplan planlarda getirilen imar fonksiyonlarnn ilgili
belediyeler ve valilikler tarafndan 5 yl sre ile deitirilemeyeceine yer verilmi,
Yerel ynetimlerin Anayasadan ve yasalardan kaynaklanan yetkileri 5 yl sre ile
kstlanmtr.
Kamu mlklerinin deerinin plan kararlaryla arttrlmas ve oluturulan deerin
sat ve el deitirme srecinde korunmas mantna dayanan dzenleme, kentlerde
sosyal ve teknik altyap alanlarnn oluturulabilmesi asndan byk neme sahip
olan kamu arazilerinin tmyle elden karlmasnn yan sra, gemite sosyal
ve teknik altyap tesisleri iin dzenlenmi olan alanlarn da sata hazrlanmas
anlamna gelmektedir.
Bu yaklam, ksa sre iinde kentlerimizin emlak deeri ykselen blgelerindeki
planl ya da plansz bo kamu arazilerinin yan sra, mlkiyeti Maliye Hazinesine
ait olan tm tesislerin, okullarn, yeil alanlarn, sosyal ve kltrel tesislerin, salk
tesislerinin, spor tesislerinin de planlarnn deitirilerek satlmas, kentlerimize
altndan kalklamayacak bir byk darbenin vurulmas anlamna gelmektedir.
Atlacak yanl admlarla kentlerimize vurulacak bylesi bir darbe, kentlerimizi bugn
bulunduu noktadan ok daha geriye srkleyecektir.
Bu nedenle, greve yeni balam olan Hkmetimizin, bir nceki Hkmet
dneminde gerekletirilmi olan Kentleme uras ve KENTGES kararlarna sahip
kmasn, kentlerimizi iinden klmaz duruma srkleyen, plan onama yetkilerinde
var olan paral yapya yeni paralar eklemekten kanmasn, var olan ok paral
yapy ortadan kaldracak admlar atmasn bekliyoruz.
Kamuoyuna sayg ile duyurulur.
Necati UYAR
TMMOB ehir Planclar Odas Genel Bakan
108

15.07.2011
HARTA VE KADASTRO MHENDSLER ODASI:

KHKLER, BRLMZ TMMOB VE MCADELEMZ...
Siyasal iktidar, seimlere 6 ay kala, TBMMden Kanun Hkmnde Kararname
(KHK) karma yetkisi ald.
ncelikle baklmas gereken, byle bir yetkinin Trkiye siyasetindeki tarihidir.
Cumhuriyetin kurulu aamasnda ve igalci emperyalizme kar verilen bamszlk
sava dnemi dhil, 1921 ve 1924 Anayasalarnda byle bir uygulamaya ve
hkmetlerin yetki talebine rastlanmamaktadr. Anayasa tarihimizde demokratik
ve zgrlk kabul edilen 1961 Anayasasnda da KHK yoktur. 12 Mart 1971
darbesinde bile zayf bir ekilde uygulanmtr. Fakat asl 12 Eyllcler, bu yetkiyi
geniletmi ve bolca kullanmlardr. 1982 Anayasasnn 87. maddesi ile Bakanlar
Kuruluna belli konularda kanun hkmnde kararname karma yetkisi vermek,
TBMMnin grev ve yetkileri arasnda gemi ve Anayasann 91. maddesinde de
KHK karma yetkisi dzenlenmitir. 1971-1985 yllar arasnda karlan yaklak
200 KHKden 34 12 Eyll 1980den nceki hkmetlere ait olduu halde, geriye
kalan 166 adet KHK, 12 Eyll 1980 - 1 Ocak 1985 tarihleri arasnda karlmtr.
Yani yaklak 10 yl iinde 34 KHK karld halde, sonraki 5 yllk srede 166
KHK yaynlanmtr. 1991e kadar karlan KHK says ise 400den fazladr. zetle
grlmesi gereken u ki; KHK uygulamas, z itibariyle anti-demokratik olan 12
Mart ve 12 Eyll darbe dnemlerinde oka bavurulmu bir uygulamadr.
12 Haziran Genel Seimlerinin hemen ncesinde, siyasal iktidar, darbe dnemlerini
anmsatan byle bir uygulamaya imza att. 3046 sayl Kanun ile Baz Kanun ve
Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde
Kararname, 8 Haziran 2011de yasalat. Bu KHKnin kapsamnda, bakanlklarn
yaplann ve organizasyonunu deitirmek, bal kurulularn ilgilerini yeniden
belirlemek ve bunlarn grev, yetki, tekilat ve kadrolarn dzenlenmek gibi
hkmler getirildi. kartlan KHK uyarnca, 6 yeni Bakanlk ihdas edildi. 2 bakanlk
birletirilip tek bakanlk yapld. 2 bakanlk ise dntrld. Oluturulan yeni
bakanlklardan biri, evre, Orman ve ehircilik Bakanl idi. Fakat aradan bir
ay bile gemeden ve siyasal iktidar Bakanlar Kurulunu kurmak zere iken, yeni bir
KHK ile evre, Orman ve ehircilik Bakanl blnerek oald ve evre ve
ehircilik Bakanl ile Orman ve Su leri Bakanl olarak ikiye ayrld. Bu son
deiikliin gerekesi kamuoyunda yine anlalamad!
Haziran 2011 tarihli sz konusu yeni dzenlemeler, siyasal iktidarn, zerk ve kamu
tzel kiilii olan demokratik meslek kurulular zerinde sk denetim ve bask
oluturmak istediini gstermektedir. Zira bu KHKye dayal olarak evre, Orman
ve ehircilik Bakanlnn grevleri arasnda ...ilgili mesleki hizmetlerin ve bu
meslek mensuplarnn kaytl olduklar meslek odalarnn mevzuatn, norm ve
standartlarn hazrlamak, gelitirmek, uygulanmasn salamak, ilgililerin kaytlarn
109

tutmak eklinde dzenlemeye gidildi. Ayrca, Bakanlk bnyesinde kurulan Mesleki
Hizmetler Genel Mdrlnn grevleri arasna Bakanln grev alanna
giren konularla ilgili olarak mimarlk ve mhendislik meslek kurulularna ilikin
mevzuat dzenlemelerini yapmak ve denetlemek hkm konuldu. Aradan bir ay
bile gemeden 4 Temmuz 2011 tarihinde yaplan yeni dzenlemede ise, Bakanln
grevleri arasndan meslek odalarnn mevzuatn hazrlama ifadesi karld.
Ancak, yeni kurulan Mesleki Hizmetler Genel Mdrlnn grevleri arasnda
Bakanln grev alanna giren konularla ilgili olarak mimarlk ve mhendislik
meslek kurulularna ilikin mevzuat hazrlamak ve bunlar denetlemek eklinde
bir deiiklik yer ald. Oysa yrrlkten kaldrlan Bayndrlk ve skn Bakanlnn
grevleri arasnda, bylesi mdahale ieren bir grev tanmna yer verilmemiti.
Yaplan dzenleme Bakanln zerk ve kamu tzel kiilii olan, btesi kendi
yeleri tarafndan oluturulan ve organlar kendi yeleri tarafndan demokratik
yollarla oluturulan meslek odalarnn yerine geerek, onlar adna mevzuat
dzenleme anlamn ieren ve vesayet ilikisini ok aan, hiyerarik bir ilikiye
karlk gelmektedir. KHK ile getirilen deiiklik, Meslek Odalarnn kuruluu ile
ilgili Anayasann 135. maddesi ve 6235 sayl TMMOB Yasas ile yine Anayasann
123. ve 124. maddeleri erevesinde deerlendirildiinde, Anayasa ve dare Hukuk
ilkelerine aka aykrlk tamaktadr. Ayrca bu dzenlemenin sz konusu KHKnin
yetki erevesi ierisinde olmad hususu da bir dier aykrlk konusudur. Bu
yaklamn TMMOBnin kamu tzelkiilii ve zerklik unsurlarn yok etmek
anlam tad grlmektedir.
Sorulmas ve irdelenmesi gereken soru ak ve nettir. Siyasal iktidarca zgrlklerin
ve demokrasinin gelitirilmesi iin her ynde aba verildii ifade edilen bir srete(!),
yasalarla kurulmu ve bu yetkisi ierisinde almalarn srdren, demokratik ve
zerk yapsyla lkenin aydnlk yz olan TMMOBnin bakanlk bnyesinde bir genel
mdrle dntrlme ura nedir/nedendir? Evet, gerekte sorulmas gereken
soru budur. Yaklak 400 bin mhendis, mimar ve ehir plancsnn yesi olduklar
demokratik meslek kuruluu ile neden uralmak istenmektedir?
TMMOB, kuruluundan bu yana yarm asr geen bir dnemde emekten, halktan
ve toplumdan yana, zgr ve bamsz bir Trkiye iin bilimin nda ve akln yol
gstericiliinde lkenin kalknmas ve gelimesi ynnde onurlu ve dik yrmektedir.
TMMOB, 24 Ocak 1980 ekonomik kararlar ile 12 Eyll 1980 darbe sonras
Trkiyenin reformlar ad altnda uygulamaya konulan programlar sonucu neoliberal politikalar ile nasl dntrldnn bilinci ierisindedir. TMMOB, bu
dnm ve yeniden yaplanma ile emperyalist smr, yeni sermaye ve ranta dayal
kar gruplarnn istekleri dorultusunda, serbestletirme ve zelletirmeler sonucu
Trkiyenin; tarmda, sanayide, kentlemede, orman, mera ve ky alanlarnda, kltr
varlklar ve sit alanlarnda, doada, ksacas yaamn her alannda her geen gn
derinleen bir kmaza srklendiinin bilincindedir.
110

TMMOB, lkemizde yaanlmakta olan bu olumsuz gelimeleri, meslek alanlarmzdan
hareketle oluturulan bilimsel ve teknik raporlar ile yelerine ve kamuoyuna
aklamaktadr. Gerektiinde yine kamu ve toplum yarar adna yargya gitmektedir.
Yargdan kan iptal kararlar iktidarlarca beenilmemektedir. TMMOB ve meslek
odalar, bu yzden sevilmeyen kt ocuktur. Disiplin ve zapturapt altna alnmas
gereklidir. zlenecek yol da bellidir.
Bu lkenin aydnlk ve glen yz olan TMMOB ve bal Odalar, dn olduu gibi
bugn de onurlu yryn ve hakl mcadelesini her platformda srdrecektir.
Basklar bizi yldramayacaktr. Bilim ve akl sus(turula)mayacaktr. Odamz, bilimin
ve akln nda bu yoldaki rgtl mcadelesine devam edecektir.
yelerimize, meslektalarmza ve kamuoyuna sayg ile duyurulur.
TMMOB
Harita ve Kadastro Mhendisleri Odas
111

25.07.2011
MMARLAR ODASI:
MESLEK ODALARININ ZERK VE KAMUSAL KMLN YOK SAYAN
644 SAYILI KHK PTAL EDLMELDR!
Son yllarda, kamu ve toplum yararna almalarn srdren meslek Odalarna
kar iktidar ve kimi evreler, ilevsizletirme, etkisizletirme, sindirme ve tasfiye
abalarn sistematik biimde srdrmektedirler. Son olarak 4 Temmuz 2011
tarihinde karlan 644 sayl Kanun Hkmnde Kararname (KHK) ile kurulan evre
ve ehircilik Bakanlna verilen yetkiler, Odalarn zerk ve kamusal kimliini yok
sayan dzenlemeler, ayn srecin devam olarak gndeme getirilmektedir...
Gemite de Meslek Odalarna ynelik olarak kimi evreler tarafndan mdahaleler
sz konusu olmutur. 2002 ylndan sonra AKP iktidarlar dneminde ileri
demokrasi sylemi altnda anti demokratik giriimler kayg verici dzeye ulamtr.
Ancak, bu dzenleme ile Meslek Odalar, bu kez ok daha farkl bir boyutta otoriter
bir uygulama ile kar karya bulunmaktadrlar.
Odalarn demokratik ve mesleki haklarn kullanmasna tahammlszln asl
nedeninin, akarsular, gller, kylar, su havzalar, ormanlar, tarm arazileri gibi
doal kaynaklarn; kamu arazileri, okullar, hastaneler, devlet binalar gibi kamusal
varlklarn; kent meydanlar, dokusu, donat alanlar ve tarih yaplar gibi kentsel
deerlerin yamalanmasnn yan sra, bin yldr yaanan mahalleler, yerleik
kltrler ve sosyal dokularn yok edilmesi karsnda bu deerleri, kamusal haklar
ve demokrasiyi savunan duyarl kesimlerin engel olarak grlmesi olduunu,
kamuoyumuz yakndan bilmektedir.
Bu srete, anayasann eitlik ilkesine aykr olarak, yanda kurum ve kurululara
her trl destek verilirken, almalarn kamu ve toplum yarar dorultusunda
yrten meslek kurulularna, sendikalar ve sivil-demokratik rgtlere ynelik,
demokratik hukuk devleti anlay ile badamayan, bu saygn kurulular
itibarszlatrmay ve gzden drmeyi amalayan ok ynl giriimler sz konusu
olabilmektedir.
Cumhurbakan tarafndan 24 Mart 2008de Devlet Denetleme Kuruluna verilen
bir talimatla meslek kurulular hakknda yaplan aratrma ve inceleme sonucunda
hazrlanan rapor, bu giriimlerin somut bir rneidir. Devlet Denetleme Kurulu (DDK)
tarafndan bu raporda, basknn youn olduu 1980li yllarda dahi uygulanamayan
kimi talepler ve kstlamalar gndeme getirilmitir. Bu raporla, demokratik lkelerde
uygulanmakta olan meslek rgtlerinin kendi geliimlerini belirleme haklar
grmezden gelinerek, Odalarn dntrlmesi adeta dikte edilmitir.
zellikle, TMMOB ve bal Odalarn zerk ve kamusal kimliinin yok edilmesi
amacn gden almalar ve dzenlemeler, bu kez Anayasann 91. Maddesine
aykr bir biimde, hibir ivedilik ve zorunluluk sz konusu olmad halde, snrlar
112

ve kapsam belirsiz bir yetki yasas karlarak, Bakanlar Kurulunun tasarrufu olan
yetki yasasna da aykr KHKler ile gerekletirilmektedir.
Bu balamda, 12 Haziran 2011 tarihindeki genel seimlerden ok ksa bir sre nce,
8 Haziran 2011 tarihli Resm Gazetede yaymlanan 636 sayl evre, Orman ve
ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK ile TMMOB ve bal
Odalarn zerk ve kamusal kimliinin yok edilmesi amacn gden dzenlemeler
getirilmitir. Ancak hemen ardndan henz kurulmayan bu yeni bakanln ikiye
ayrlmasna bal olarak 4 Temmuz 2011 tarihinde 636 sayl KHK yrrlkten
kaldrlm ve yerine 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri
hakknda KHK kartlmtr.
644 sayl KHKye gre Odalar, Bakanln adeta bir hizmet birimi haline
getirilmektedir. Anayasaya gre Meslek Odalar ile Bakanlk arasnda ancak bir
vesayet ilikisi olabilirken, KHKde hiyerarik bir iliki sz konusudur. evre
ve ehircilik Bakanlna mimarlk ve mhendislik meslek kurulularna ilikin
mevzuat hazrlamak ve bunlar denetlemek grev ve yetkisi verilerek, Meslek
Odalarnn zerk yaplar ortadan kaldrlarak, bal kurulu stats getirilmeye
allmaktadr.
Anayasann 135. maddesi ve 6235 sayl Trk Mhendis ve Mimar Odalar Birlii
Kanununa gre, kurulu amalarna ilikin her trl karar alma grev ve yetkisi
kendi yeleri tarafndan oluturulan genel kurullarnda olan Meslek Odalarnn
yelerinin iradelerini yok saymay ngren dzenlemeler getirilmitir. Bakanlk
bnyesinde kurulan Mesleki Hizmetler Genel Mdrlne, Odalarn asli ileri
olan ye kayt ve sicillerinin tutulmas, mesleki norm ve standartlarn belirlenmesi
grevi dahi verilmitir. Bu dzenlemelerle Odalarn asli ileri ellerinden alnmakta
ve ilevsiz braklmaktadr.
Uygar lke ltleri ve demokrasi ile badamayan, hukuka, Anayasaya ve ilgili
yasalara aka aykr olan gelimeler, kresel smr, rant ve kar politikalarnn
yaama geirilmesi iin duyarl tm kesimlerin ve toplumun sindirilmesi anlamna
gelmektedir.
Sonu olarak, 644 sayl KHKnin, yetersiz olan mesleki haklar daha da geriye
gtren, ancak ve ancak diktatoryal rejimlerde grlebilecek nitelikleri nedeniyle
yrrlkten kaldrlmas zorunludur.
Mimarlar Odas olarak, dier Meslek Odalar ile birlikte ve TMMOB
koordinatrlnde, KHKnin iptal edilerek bu hukuksuzluun giderilmesi iin
hukuki giriimler dhil olmak zere her alanda abalarmz younlatrarak, etkinlik
ve kampanyalar dzenleyeceiz.
Bizler bu nedenle, mesleki ve demokratik haklarn korunmas ve salanmas,
mimarlk ve kent deerlerinin korunmas ve gelitirilmesi, bilimin rehberliinde
kamu ve toplum yararnn gzetilmesi ynndeki abalarmz, meslektalarmz,
113

duyarl tm kesimler ve yurttalarmzla birlikte srdrmeye kararl olduumuzu
bir kez daha yineliyoruz.
Meslek Odalar, meslek ortamnn ve demokrasinin olmazsa olmaz gvenceleridir.
Onlara sahip kmak, yaammza ve geleceimize sahip kmak demektir...
Deerli kamuoyumuza saygyla duyurulur.
Mimarlar Odas
Merkez Ynetim Kurulu
114

28.07.2011
ZRAAT MHENDSLER ODASI:

HAYVANCILIK(!), GIDA VE TARIM BAKANLII (MI?)
8 Haziran 2011 tarih ve 27958 sayln mkerrer Resmi Gazetede yaymlanan 639
sayl Kanun Hkmnde Kararname ile Tarm ve Kyileri Bakanlnn yerine
Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl kurulmutur. Odamz bu kararnameye ilikin
grlerini daha nce bildirmi idi. Bu aklamamzda kamuoyuna Bakanln ismine
ilikin grlerimizi duyurmak istiyoruz.
Tarm Bakanl bamsz bir bakanlk olarak kurulduu tarihten gnmze kadar isim
deiiklikleri ile faaliyetlerini srdrmtr. Bazen dier bakanlklarla birletirilmi,
bazen de kapatlp yeniden kurulmutur. Cumhuriyet dnemi boyunca Tarm
bakanlnn aada grlecei gibi 9 defa ismi deimitir:
1924-1928: Ziraat ve Ticaret Vekaleti
1928-1931: Ticaret ve Ziraat Vekaletlerinin birletirilmesiyle ktisat Vekleti
1931-1937: Ziraat Vekaleti
1937-1974: Ziraat Vekaleti Vazife ve Tekilat Kanunu kartlm, 1974 ylna kadar
idari yapda birok deiik yaplmtr
1974-1981: Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl
1981-1983: Tarm ve Orman Bakanl
1983-1991: Tarm Orman ve Kyileri Bakanl
1991-2011: Tarm ve Kyileri Bakanl
2011: Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanl
87 yllk Cumhuriyet dneminde 9 defa ad deien Tarm Bakanlna ait iki adn
1974 ve 2011 yllarnda ayn olduu grlyor. Bu isim de yanl olup, ilk yanl 37
yl nce 1974 ylnda yaplmt; bu yanl 2011 ylnda tekrar ediliyor.
Tm dnyada tarm bilim dal hayvanclk faaliyetini, tarm kavramnn ierisinde ele
almaktadr. Tarm genel olarak bitkisel ve hayvansal retim olarak ikiye ayrlmaktadr.
Bu iki kesim arasnda btnsel bir iliki ve denge bulunmakta birbirini beslemektedir.
Bitkisel ve hayvansal rnlerin retilmesi, bunlarn kalite ve verimlerinin
ykseltilmesi, bu rnlerin uygun koullarda muhafazas, ilenip deerlendirilmesi
ve pazarlanmasna tarm ya da eski adyla ziraat denmektedir. Baka bir deyile tarm
insan gdas olabilecek ve ekonomik deere sahip olan her trl tarmsal, hayvansal
rnn bakm, besleme, yetitirme, koruma ve mekanizasyon faaliyetlerinin tm
ile durgun sularda ya da zel alanlarda yaplan balklk faaliyetlerinin tmn
kapsamaktadr. Ksacas tarm; bitkisel ve hayvansal retimin yan sra bu rnlerin
ilenmesini de ieren genel bir terimdir. Bu balamda, bakanln ismindeki tarmn
yanna hayvancln eklenmesinin nedenleri anlamakta glk ekiyoruz. Bununla
kendileri de Doktoral Veteriner Hekim olan Sayn Bakann meslektalarna
gnderme yaptna da inanmak istemiyoruz.
115

60. Hkmetin Szcs Sayn Cemil iek, Gda Tarm ve Hayvanclk Bakanl
Kanun Tasars hakknda yle demiti Mevcut bakanln ismi Tarm ve Kyileri
Bakanl. Ancak geen dnemde kan yasayla ky hizmetleri il zel idarelerine
devredildi. Bu nedenle artk bunun bir anlamnn kalmamas nedeniyle yeni bir
isimle bu bakanln kurulmas gerekiyordu. iek, Tarm ve Gda Bakanlnn
kuruluunun ayn zamanda AB ile de balantl bir dzenleme olduunu ifade
etmiti.
Kanun tasarsna ilikin olarak vurguladmz gibi, bu Kanun Bakanln ky
ve kyly terk etmesinin belgesini oluturmaktadr. Bu yaklam, esas olarak,
bir sredir Bakanln siyasi ve brokrasi ayana egemen olduu gzlenen kk
kylln tasfiyesi anlaynn yasama geirilmesidir. Tarm irket ii yapmak ve
kyly-reticiyi retim alanlarndan koparmak amacna dayal bu zentili modernite
yaklam, ne Trkiye ne de dnya gerekleri ile uyumlu deildir.
Kanunun 7. Maddesinin (c) fkrasnda Bakanla bal Gda ve Kontrol Genel
Mdrlnn grevleri arasnda ...retim ve sat yerlerinin kontrol ve
denetimlerini yapmak veya yaptrmak saylmaktadr. Bu madde gda denetimlerinin
zelletirilmesine imkn salamakta; bu da dardan hizmet almnn artmas
anlamna gelmektedir.
Tarm Bakanlnn Ky lerini brakmasna ve adna Hayvanclk teriminin
eklenmesine... 60. Hkmetin Szcs Sayn Cemil iek, bu konuya ilikin
olarak AB ile de balantl bir dzenleme demiti. Avrupa Birliinin konu ile ilgili
otoritesinin ismi Tarm ve Krsal Kalknma Direktrldr. ngiltere, Macaristan,
Polonya, Portekiz ve Romanyada Tarm ve Krsal Kalknma Bakanldr.
ABD, Belika, in, Hindistan, ran, sve, Letonya, Lksemburg, Peru, Rusya ve
Slovakyada sadece Tarm Bakanldr. Hollanda, rlanda, talya, Slovenya ve
Yunanistanda Gda; Avusturya, Bulgaristan, ek Cumhuriyeti, Finlandiya, talya,
Polonya, Romanyada ise Orman terimine de yer verilmitir.
Bilimsel veriler Trkiyede ise TARIM VE GIDA BAKANLII olmas gerektiini
ortaya koyuyor.
Kamuoyuna sayg ile duyurulur.
Dr. Turhan TUNCER
Ziraat Mhendisleri Odas Bakan
116

18.08.2011
PEYZAJ MMARLARI ODASI:

GEREKTEN MREKKEB KURUMAMITI: EVRE VE ORMAN BAKANLII
GREVLER HAKKINDA YEN BR KARARNAME DAHA
3 Haziran 2011 tarihinde evre Orman ve ehircilik Bakanl adl bir bakanlk
kurulmu, bir ay sonra 644 sayl KHK ile 4 Temmuz 2011 tarihinde evre ve ehircilik
Bakanl ve Su ve Orman Bakanl olacakt biz yanl yaptk dediler ve bizler daha
3 Hazirann mrekkebi kurumamt demitik. Bu kez, stelik aradan daha iki ay
bile gemeden yeniden deitiriliyor ve evre ve ehircilik Bakanlnn grev ve
yetkileri geniletiliyor.
17 Austos 2011 tarihli bir 648 sayl Kanun Hkmnde Kararname ile ok byk
tartmalara neden olan Tabiat ve Biyoeitlilik Yasa Tasla ierisinde stn kamu
yarar alanlar iin olan tehlikeli kararlarn hepsini tartmaya mahal vermeksizin
yrrle soktular.
16 Aralk 2010 tarihinde Tabiat ve Biyoeitlilik Yasa Tasla zerine lke
varlklarnn koruma esas ve ilkeleri konusunda bilimsel ve teknik ihtisas sahibi peyzaj
mimarlarnn grlerini aklam ve 2002 ylndan itibaren Cumhuriyetin tasfiye
edilebilmesi ile ilgili tm kanun deiikliklerini hatta Anayasa deiikliklerini tm
gerici iradelerini sergileyerek gerekletirme yolunda hzla ilerleyen siyasilerin bu
gn, bizimle, bu lkenin yurttalarnn doal, devredilemez ve kutsal haklar zerine
son raundu oynamak zere meydan okumaktadr. demitik.
2010 ylnn son gnlerinde Tabiat ve Biyoeitlilik Yasa Tasars ile toplumsal
uzlamay salayamayacan anlayan iktidar bu gn by-pass taktii kullanarak
Trkiye halkna hangi konularda USTA! olduunu bir kez daha kantlamtr.
evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevlerine dair kanun hkmnde
kararnamede bu gn yaplan deiikliklerden sadece birka tanesine zellikle
dikkat ekmek istediimiz bir ka madde zerinde duracaz ve 2010 yl Aralk
aynda sylediimiz lkemiz stn kamu yarar alanlar zerinedir. Ancak, tasar
eer yasalarsa doal varlklarmzn tad stn kamu yarar yerini; iletmede
ncelikli alanlar statsne brakmak, yaplamann nn aacak her trl yetkiyi
elinde tutmak, szlemeli personel ile emir erlerini oluturmak, kurum arlkl,
bamsz iradeden uzak KURULLAR oluturarak erki elden brakmamak yolunda
tm radikal admlar toplumsal huzursuzlua, halka ramen atmtr.
648 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin btn itibari ile aslnda tabiat ve
Biyoeitlilik Yasa Taslann iine sdrlmaya alld bir versiyonu olduu aka
grlmektedir.
zellikle MADDE 3, 4, 14, 15, 17, 52, 53 ve GEC 9,10 maddelerine
bakldnda;
MADDE 3 - 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 6. maddesinin birinci
fkrasnn (d) bendi aadaki ekilde deitirilmi, (f) bendinden sonra gelmek zere
aadaki bent eklenmi ve mevcut bentler buna gre teselsl ettirilmitir.
117

d) Altyap Hizmetleri Genel Mdrl.
g) Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrl.
MADDE 4 - 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnamenin 7. maddesinin birinci fkrasnn
(d) bendinden sonra gelmek zere aadaki bent eklenmi, mevcut bentler buna gre
teselsl ettirilmi ve (j) bendinde yer alan kamu yatrmlar, ibaresinden sonra gelmek
zere mlkiyeti kamuya ait arsa ve araziler zerinde yaplacak her trl yap ibaresi
eklenmitir.
4. madde ile de l genel meclisi ve belediye meclisinde olan pek ok imar planlamas yapma
yetkisi dorudan evre ve ehircilik bakanlna gemi oldu.
MADDE 14 - 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye 36. maddesinden sonra gelmek
zere aadaki madde eklenmitir.
Szlemeli personel altrlmas
MADDE 36/A - (1) 2. maddenin birinci fkrasnn () bendi kapsamnda Bakanlar
Kurulunca belirlenen projelerde, proje ve uygulama sresini amamak kaydyla 657 sayl
Devlet Memurlar Kanunu ile dier kanunlarn szlemeli personel altrlmasna dair
hkmlerine bal kalnmakszn, zel bilgi ve ihtisas gerektiren konularda szlemeli
personel altrlabilir. Bu suretle altrlacaklarn unvan, says, cretleri ile dier
hususlar, Bakanlar Kurulunca yrrle konulacak hizmet szlemesi esaslarna gre
tespit edilir.
MADDE 15 - 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye aadaki ek madde
eklenmitir.
EK MADDE 1 - (1) 19/10/1989 tarihli ve 383 sayl zel evre Koruma Kurumu
Bakanl Kurulmasna Dair Kanun Hkmnde Kararname ile kurulan zel evre
Koruma Kurumu Bakanl kapatlmtr.
MADDE 17 - 644 sayl Kanun Hkmnde Kararnameye aadaki geici madde
eklenmitir.
Mevcut statlerin deerlendirilmesi
GEC MADDE 6 - (1) Bu maddenin yrrle girdii tarihte, doal sit alan ve tabiat
varl olarak tespit ve tescil edilmi alan ve varlklara ilikin her trl belge, bu alan
ve varlklarn statlerinin yeniden deerlendirilmesi iin en ge alt ay iinde Bakanla
devredilir. Tabiat varlklar ve doal sitlerle ilgili yeni deerlendirme yaplncaya kadar
bu alanlara ilikin olarak kltr ve tabiat varlklarn koruma blge kurullarnca alnm
kararlar geerlidir.
(2) Devir srecinde arkeolojik, kentsel, tarihi sitlerin ve kltr varlklarnn bulunduu
alanlarn doal sitler, tabiat varlklar ile benzeri dier koruma statsnde bulunan alanlarla
akmas durumunda bu alanlara ilikin konular mevcut doal sit stats de gz nne
alnarak kltr varlklarn koruma blge kurullarnca deerlendirilir ve Kltr ve Turizm
Bakanlnn talebi zerine bu alanlarn ad geen Bakanlka ksmen veya tamamen
ynetilmesine evre ve ehircilik Bakan ile Kltr ve Turizm Bakannca birlikte karar
verilir.
118

(3) Bakanlk tarafndan konunun uzmanlarndan oluturulacak komisyonca yeniden
tespit edilen statler evre ve ehircilik Bakannn onay ile, yap yasa ngrlen statler
ise Bakanlar Kurulunca onaylandktan sonra tescil edilir. Bu alanlar ve varlklar yeni
statsne, ren yerleri ise mevcut statsne uygun koruma-kullanma esaslarna gre
yetkili idarelerce ynetilir.
(4) Bu Kanun Hkmnde Kararnamenin yaym tarihinden nce ilan edilmi olan milli
parklar, tabiat parklar, tabiat antlar, tabiat koruma alanlar ve sulak alanlardaki
kamuya ait alanlarn mevcut halleriyle ynetilmesine ve iletilmesine ilikin i ve ilemler,
Bakanlka onaylanan her tr ve lekteki evre dzeni plan ile nazm ve uygulama imar
plan kararlarna uygun olarak Orman ve Su leri Bakanlnca yrtlr.
MADDE 52 - 2863 sayl Kanuna aadaki geici maddeler eklenmitir.
GEC MADDE 9 - Tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma alanlar
ile ilgili olarak evre ve ehircilik Bakanlnca hazrlanmas ngrlen ynetmelikler
yrrle girinceye kadar, bu maddenin yrrle girmesinden nce yrrle girmi
olan ynetmeliklerin bu Kanun Hkmnde Kararnameye aykr olmayan hkmlerinin
uygulanmasna devam edilir.
GEC MADDE 10 - Koruma blge kurullarnn mevcut yelerinin grevleri bu
maddenin yrrle girdii tarihte sona erer.
MADDE 53 16/4/2003 tarihli ve 4848 sayl Kltr ve Turizm Bakanl Tekilt ve
Grevleri Hakknda Kanunun 9 uncu maddesinin birinci fkrasnn (e) bendinde yer alan
2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu ibaresi 21/7/1983 tarihli ve
2863 sayl Kanun eklinde deitirilmi ve ayn Kanunda yer alan ve tabiat ibareleri ile
ve Tabiat ibareleri yrrlkten kaldrlmtr. eklinde yeniden dzenlene /deitirilen
maddeler ile tm bilim insanlarnn doa kltr varlklar birbirinden ayrlmaz olduu
eklindeki ilmi verileri dikkate almamakta srar etmilerdir.
648 sayl Kanun Hkminde Kararname uygulamas ile ilgili maddeleri sra ile
incelenmeye baladnda znesinde, varlklarmza olan muhafaza ve koruma
eyleminin alan deitirdii ve tabiat ve biyoeitliliin gerek znesinin ticarilemek
olduu kesinlemitir.
TMMOB Peyzaj Mimarlar Odas Ynetim Kurulumuzun, KHKnin uygulama
kriterlerine bakldnda, lkemizin varlk nedeni olan corafyasnda geriye
dnlemez kayplar olacak, bu lkenin yurttalarnn doal, devredilemez ve kutsal
haklarnn korun(a)mamas ve Anayasann 56.maddesi ile dzenlenmi olan salkl
ve dengeli doal bir evrede yaama hakk ortadan kalkaca konusunda byk
endieler tadn kamuoyu ile paylarz.
Sayglarmzla.
TMMOB Peyzaj Mimarlar Odas
9. Dnem Ynetim Kurulu
119

23.08.2011
EHR PLANCILARI ODASI:

648 SAYILI KHK ZERNE DEERLENDRME RAPORU
1. evre ve ehircilik Bakanlnn Kurulmas ve Kararnameler Sreci
lkemizde st lekli planlama yetkisini kullanan bakanlklar arasnda var olan
tartmalar uzunca bir sredir gndem oluturmaktadr. zellikle koalisyon hkmetleri
dneminde bakanlklar arasnda genelgeler yoluyla kavgaya dnen bu sreten duyulan
rahatszlk zm araylarn gndeme tam, sorunun varl ve zm nerileri, AKP
ktidar dneminde Bayndrlk ve skn Bakanl tarafndan gerekletirilen Kentleme
urasna ve ura sonularndan yola klarak hazrlanan 2010 ylnda yrrle giren
KENTGES, Btnleik Kentsel Gelime Strateji Belgesine de yansmtr.
Bakanlklarn yeniden dzenlendii bir aamada, st lekli planlama yetkisini kullanan
bakanlklarn birletirilmesini, st lekli plan konusunda yaanan karmaann
giderilmesini, planlama ve yaplama srecinin kurallara balanmasn ve uygulamalarn
denetimini de salayacak bir yeni bakanln oluturulmasna ilikin tartmalar
younlarken, bu konudaki beklentiler de artmtr.
12 Haziran 2011 tarihinde gerekletirilmi olan Genel Seimler ncesinde, 6 Nisan
2011 tarihinde TBMMde kabul edilen ve 3 Mays 2011 tarihinde yrrle giren 6223
sayl Yetki Kanunu ile Bakanlar Kuruluna 6 ay sre ile kanun hkmnde kararname
(KHK) karma yetkisi verilmitir.
6223 sayl Kanun ile verilen yetkiye dayanlarak hazrlanan 636 sayl evre,
Orman ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK 8 Haziran
2011 tarihinde Resmi Gazetenin mkerrer saysnda yaymlanarak yrrle girmi,
Bayndrlk ve skn Bakanl ile evre ve Orman Bakanlnn birletirilmesi yolunda
ilk adm atlmtr. Genel seimlerin yaplmasndan yalnzca 4 gn nce yaynlanan bu
Kararname gereince bakanlk birletirmeleri gerekleemeden, seimler sonrasnda
yeni bir kararname hazrlanmtr.
Bakanlar Kurulu tarafndan 29 Haziran 2011 tarihinde kabul edilen ve 4 Temmuz
2011de Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle giren 644 sayl Kararname ile evre
ve ehircilik Bakanl, 645 sayl Kararname ile de Orman ve Su leri Bakanl
kurulmu, seimler ncesinde birletirilen iki bakanlk yeniden ayrtrlmtr. Ayrma
aamasnda planlamaya ynelik yetkiler tek bir bakanlk bnyesinde toplanm olsa da,
birbiriyle elien st lekli plan trlerinin tmyle korunmas, karmaann sreceini
gstermitir.
Kamuoyunda youn tepkilere neden olan 644 sayl Kararname, bakanlk grevine
eski TOK bakan Erdoan Bayraktarn getirilmesi sonrasnda yeniden ele alnm,
yeni bakan ve ekibinin istekleri dorultusunda hazrland anlalan 648 sayl KHK
Bakanlar Kurulu tarafndan 8 Austos 2011 tarihinde kabul edilmi ve lkemizde en
byk deprem acsnn yaand Glck Depreminin 12. yldnmnde 17 Austos
2011 tarihinde Resmi Gazetede yaymlanarak yrrle girmitir.
120

2. 648 Sayl KHKnin erii Hakknda Genel Deerlendirme
Kanun yapma tekniine tmyle aykr biimde, hibir kamu kurumunun, sivil
toplum rgtnn, meslek odalarnn, muhalefet partilerinin grleri alnmadan,
TBMM komisyonlarnda ve Genel Kurulunda tartlmadan, kapal kaplar arkasnda
hazrlanan kanun hkmnde kararnameler ile gerekletirilmeye allan bakanlk
birletirme ve grev tanmlamalarna ilikin srete yaanan olumsuzluklar, birbiri ardna
kararnamelerin karlmasna neden olmutur. 648 sayl Kanun Hkmnde Kararname
bu srecin son adm olarak dzenlenmitir.
648 sayl evre Ve ehircilik Bakanlnn Tekilat Ve Grevleri Hakknda Kanun
Hkmnde Kararname le Baz Kanun Ve Kanun Hkmnde Kararnamelerde Deiiklik
Yaplmasna Dair Kanun Hkmnde Kararname, genel olarak evre ve ehircilik
Bakanlnn kurulmasna ilikin 644 sayl Kararnamenin eksikliklerinin giderilmesi
amacyla karlmtr. Ancak Kararnamenin, 644 sayl Kararname ile kurgulanan yeni
yapnn eksikliklerinin giderilmesi, hatalarnn dzeltilmesine ilikin dzenlemelerin
yan sra, bakanlk grevine 644 sayl Kararname sonras getirilmi olan Sayn Erdoan
Bayraktarn istekleri dorultusunda yaplan yeni dzenlemeleri de ierecek biimde
hazrland grlmektedir.
648 sayl Kanun Hkmnde Kararname ile 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn
Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKde deiiklikler yaplmasnn yan sra, 3194
sayl mar Kanunu, 4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Kanun, 2863 sayl Kltr ve
Tabiat Varlklarn Koruma Kanununda da, nemli olumsuz sonulara neden olacak
deiiklikler yaplmtr.
636 ve 644 sayl kararnamelerde var olan TMMOB ve bal odalarnn mevzuatna
ve yetkilerine ynelik dzenleme arzusu 648 sayl Kararnamede de sonuna kadar
korunurken, ilk iki kararnamede ynetmeliklere braklan mdahale araylarndan
bir blmnn bu kez dorudan Kararname iinde dzenlendii grlmektedir. Bu
kapsamda; yap denetim konusunda aslen TMMOBye bal meslek odalarna ait olmas
gereken grev ve yetkilerin, Kararname ile Bakanlk grev ve yetkileri arasna katld
grlmektedir.
648 sayl Kararnameye bir btn olarak bakldnda, Kararnamenin evre ve
ehircilik Bakanlnn aslen yerel ynetimlere ait olan plan yapma, yaptrma, onaylama
yetkilerinin yan sra proje onay, yap ruhsat ve yap kullanma izin belgesi verilmesi gibi
grev ve yetkilere, parsel leinde ve ayrcalkl biimde, dilediince el koyma yetkisini
tanmlad grlmektedir. Bu yanyla 648 sayl Kararname Anayasann eitlik ilkesine,
Avrupa Yerel Ynetimler zerklik artna ve lkemizde kent planlama konusunda
bugne kadar genel kabul grm tm ilkelere aykrdr.
Aslen yerleme ve yaplamaya ilikin kurallar belirleyen, koordinasyonu ve denetimi
salayan bir merkezi kurum olmas gereken evre ve ehircilik Bakanlnn, Kararname
ile yerel dzeyde uygulamaya ynelik ald yetkilerle Trkiye Belediyesi olmaya
yneldii grlmektedir. Benzer biimde, kentsel dnm konusunda kurallar
dzenlemek, uygulamalar izlemek, halkn katlmn kolaylatracak, dnmn
121

tasfiyeye dnmesine neden olacak gelimeleri engellemek adna almalar yapmas
gereken Bakanln, dorudan uygulamaya ve konut yapmna ynelerek kinci TOK
olmaya heveslendii de grlmektedir.
Kararname ile Bakanln yetki alan iine, lkemizdeki tm korunmas gerekli doa
alanlar ve tabiat varlklar katlm, Bakanlk, zel evre koruma blgeleri, milli
parklar, tabiat parklar ve tabiat koruma alanlarnn yan sra doal sit alanlarnn da
sorumluluunu stlenmitir. Bu konuda yaplan dzenlemelere btn olarak bakldnda,
gelecek nesiller adna korunmas gereken bu alanlara ynelik dzenlemelerin endie
verici olduu grlmektedir.
Kararname ile mar Kanununda yaplan deiikliklerle genel olarak lkemizde
planlamaya ve yaplamaya ilikin kurallarda, kamu yararna, btncl planlama ve
gvenli yaplama ilkelerine aykr dzenlemeler gerekletirilmi, plansz ve ruhsatsz
yaplamalarn lke apnda yaygnlamasna neden olacak somut admlar atlmtr.
mar Kanununda yaplan dier baz deiikliklerle de, tarm alanlarnda, meralarda,
yaylalarda talan ve yaplamann n almtr.
Kararname ile Yap Denetim Kanununda yaplan deiiklikle de lkemizde denetim
d braklan yaplarn says, tr ve dalmnda nemli deiimler yaanmtr. Yaplan
dzenleme ile lkemizdeki tm kylerin yan sra, belediyelerin yaklak olarak %
70ini oluturan, nfusu 5000 kiinin altndaki belediyelerin snrlar iinde ve mcavir
alanlarndaki yaplamalar da yap denetim sistemi dna karlmtr. Bu haliyle yaplan
dzenleme, teknik eleman asndan son derece yetersiz olan bu yerlemelerde, yap
gvenlii asndan, sonular nmzdeki yllarda ac biimde ortaya kacak ok
nemli bir gerileme anlamna gelmektedir.
1999 ylnda gerekleen ve lkemizin yaad en byk afetlerden biri olan Glck
Depreminin 12. Yldnmnde 17 Austos 2011 tarihinde Resmi Gazetede yaymlanan
648 sayl Kararname, olas sonular asndan, 1999 depreminden ok daha byk
kayplara neden olabilecektir.
Kararname ile 2863 Sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununda yaplan
deiiklikler ile koruma amal imar planlarnn yaplmasna ilikin zorlayc dzenlemede
nemli bir geri adm atlarak, kltr varlklarmzn tahribatna neden olacak yeni
bir srece girilmitir. Dzenleme ile koruma amal imar planlarnn yaplmasnn
zorlatrlmasnn yan sra, sit alanlarnda plansz biimde yaplamann da n
almaktadr.
Kararname ile 2863 sayl Kanunda yaplan deiikliklerle AKP iktidar tarafndan 2004
ylnda balatlan, aslen zerk olmas gereken koruma kurullarn ele geirme, kontrol
altna alma giriiminde son adm atlm, koruma blge kurullarn bakanln sznden
kmayacak yapya kavuturan bir dzenleme gerekletirilmitir. Kurullara ynelik dier
dzenlemelerle meslek odalarnn Koruma Blge Kurullarna gzlemci olarak katlma
haklarn kstlayan dzenlemelerin yan sra, koruma blge kurulu kararlarna itirazlar
engellemeye ynelik dzenlemeler de gerekletirilmitir.
122

3. evre ve ehircilik Bakanlnn Grev ve Yetkilerine likin Deiiklikler
3.1. 648 sayl KHKnin 1. maddesi ile 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat
ve Grevleri Hakknda KHKnin 2. maddesinin () bendinde yaplan deiiklikle;
mlkiyeti kamuya ait olan araziler zerinde yaplacak her tr yapya ilikin, her tr ve
lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn ve deiikliklerini, parselasyon
planlarn ve deiikliklerini resen yapmak, yaptrmak, onaylamak ve iki ay iinde
yetkili idarelerce ruhsatlandrma yaplmamas halinde resen ruhsat ve yap kullanma
izni vermek yetkileri evre ve ehircilik Bakanlna verilmitir.
Bu dzenleme, bir yandan yerel ynetimlerin yetkilerine, ayrmsz ve dilediince el
konulmas anlamna gelirken, dier yandan kentlerin plan btnlnden ayrk
biimde, parsel leinde plan karar retilmesi ve yaplama karar verilmesi, kentlerin
planlarnda var olan dengenin ve btnln bozulmas anlamna gelmektedir. Kamu
mlklerine ynelik ayrmclk getiren bu dzenleme Anayasann eitlik ilkesine, hukuk
devleti ilkesine, Avrupa Yerel Ynetimler zerklik artna, kamu yararna, lkemizde
bugne kadar genel kabul grm ehircilik ilkelerine ve planlama esaslarna aykr
nitelikler tamaktadr.
3.2. 648 sayl KHKnin 1. maddesi ile 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn
Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKnin 2. maddesine eklenen yeni (h) bendi ile
evre ve ehircilik Bakanlna; Devletin hkm ve tasarrufu altnda bulunan veya
mlkiyeti Hazineye, kamu kurum veya kurulularna ya da kiilere ait olan tanmazlar
zerinde yaplacak yatrmlara ilikin olarak ilgilileri tarafndan hazrlanan veya
hazrlattrlan ancak yetkili idarelerce ay ierisinde onaylanmayan ett, harita, her
tr ve lekte evre dzeni, nazm ve uygulama imar planlarn, parselasyon planlarn
ve deiikliklerini ilgili idarelerin bavurusu zerine yapmak, yaptrmak, onaylamak ve
bavuru tarihinden itibaren ay iinde yetkili idarelerce ruhsatlandrma yaplmamas
halinde resen ruhsat ve yap kullanma izni vermek yetkisi tanmlanmtr.
Yaplan bu dzenleme, son yllarda lkemizde imar ve planlama konusunda atlm en
olumsuz admlardan biri olarak dikkat ekmektedir. Dzenleme ile evre ve ehircilik
Bakanlna bir nceki maddede tanmlanm olan kamu mlklerine ilikin yetkiyi de
aan, lke genelinde tm parsellerde ayrcalkl plan onama ve ruhsat verme yetkisi
tannmaktadr.
Bylesi bir yetki dzenlemesi ile korunan, kollanan kesimlere ayrcalkl imar rantlar
aktarmann yolu sonuna kadar almtr. lkemiz kentlerini daha da iinden klmaz ve
yaanmaz duruma getirecek somut admlardan biri olan bu dzenleme ile denetlenemez
bir merkezileme gerekletirilerek, lkemizdeki tm yerel ynetimlerin yetkilerine
Bakanln keyfi biimde el koymasnn yolu almaktadr.
3.3. 648 sayl KHKnin 1. maddesi ile deitirilen 644 sayl evre ve ehircilik
Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKnin 2. maddesine eklenen (i)
bendi ile evre ve ehircilik Bakanlna; Depreme kar dayanksz yaplar ile imar
mevzuatna, plan, proje ve eklerine aykr yaplarn ve bunlarn bulunduu alanlarn
dnm projelerini ve uygulamalarn yapmak veya yaptrmak yetkisi verilmitir.
123

evre ve ehircilik Bakanln yerel lekte yapm konusunda yetkilendirerek, Trkiye
belediyesi ya da ikinci bir TOK niteliine brndren bu dzenleme, 4 Kasm 2010
tarihinde Resmi Gazetede yaymlanan ve tm kurumlar iin balayc olan Btnleik
Kentsel Gelime Stratejisi ve Eylem Plannda (KENTGES) belirlenen; Bayndrlk ve skn
Bakanlnn yeniden yaplandrlmasn ve yerleme ve yaplamaya ilikin kentleme
ve imar konularnda usul ve esaslar belirleyen, koordinasyonu salayan bir bakanla
dnmesini ngren strateji ile elimektedir.
lkemizde konu ile ilgili uzmanlarn, kurumlarn geni katlm ile gerekletirilen Kentleme
uras sonucunda elde edilen KENTGES-Btnleik Kentsel Gelime Stratejisi ve Eylem
Plan, bir yl bile dolmadan geersiz klnmtr.
3.4. 648 sayl KHKnin 3 nc maddesi ile 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat
ve Grevleri Hakknda KHKnin 6. maddesine eklenen (g) bendi ile Tabiat Varlklarn
Koruma Genel Mdrl oluturulmutur. Gemite var olan zel evre Koruma
Kurumu ile Doa Koruma ve Milli Parklar Genel Mdrlnn grevlerinin yan sra
lkemizde yllardan bu yana nemli doa alanlarnn imar ve rant basksndan korunmasn
salam olan doal sit alanlar da bu kurumun grevleri arasna katlmaktadr.
2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu kapsamnda grev yapan koruma
blge kurullar tarafndan koruma altna alnm olan, uzmanlklar olmad iin yetkileri
ellerinden alnan bu kurullarn yerine ngrlen yeni yapnn doal sitler asndan endie
verici olduu grlmektedir.
3.5. 648 sayl KHKnin 4 nc maddesi ile 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn
Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKnin 7. maddesinin birinci maddesine eklenen yeni
(e) bendi ile (h) bendinde belirtilen konularla ilgili olarak; 2985 sayl Toplu Konut
Kanununun ek 7. maddesi erevesinde uygulama yapmak veya yaptrmak, bu uygulamalara
ynelik olarak kentsel dnm, yenileme ve transfer alanlar gelitirmek, bu alanlarn
her lekteki imar plan ve imar uygulamalarn, kentsel tasarm projelerini yapmak,
yaptrmak ve onaylamak, bu erevede payl mlkiyetleri ayrmak, birletirmek, arsa ve
arazi dzenlemeleri yapmak, imar hakk transfer etmek, kamulatrma ve gerektiinde
usulne uygun olarak acele kamulatrma yoluna gitmek, yap ruhsat ve yap kullanma
izinlerini vermek ve kat mlkiyeti tesis ve tescilini salamak konularnda evre ve ehircilik
Bakanl yetkilendirilmitir.
Yaplan bu dzenleme ile evre ve ehircilik Bakanl Kentsel Dnm Uygulamalar
konusunda geni bir yetkiye kavuturulmu, KENTGES stratejileri ile aka elien
uygulamaya ynelik bu yetkilendirme ile Bakanln, koordinatr bir kurum yerine tm
yetkileri elinde tutan ve seimle greve gelmi yerel ynetimlerin grevlerini gasp eden bir
kurum olma nitelii pekitirilmitir.
3.6. 648 sayl KHKnin 10. maddesi ile 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat
ve Grevleri Hakknda KHKnin 13. maddesinden sonra gelmek zere eklenen 13/A
maddesi ile Tabiat Varlklarn Koruma Genel Mdrlnn grevleri tanmlanm ve
gemite Doa Koruma ve Milli Parklar Genel Mdrlne ait olan yetkiler bu kuruma
devredilmitir.
124

Yaplan dzenleme ile doal deerlerimizin korunmasna ynelik yaplan Uzun
Devreli Gelime Plan kavram terk edilirken, bu kavramn yerini evre dzeni plan
ve imar plan kavramlar alm, koruma alanlarna ynelik imar planlarnn yaplmas
ve onaylanmas yetkilerinin yan sra, milli park vb. doal koruma alanlar ile tarihi,
arkeolojik ve kentsel sit alanlarnn akt yerlerde de planlama yetkileri Bakanla
verilmitir.
Korunmas gereken doal deerlerin yan sra, kltrel alanlar da planlanarak
yaplamaya alacak alanlar olarak gren bir yaklamla ele alnm olan dzenleme
ile bata doal sit alanlar olmak zere, orman snrlar dnda kalan korunmas gerekli
doa alanlarnn tahsis edilmesine ilikin yetki de Bakanla verilmitir.
Kararnamede yer alan bu yndeki dzenlemelere bir btn olarak bakldnda; bata
doal sit alanlar olmak zere, bugne kadar korunabilmi olan doa alanlarnn, milli
parklarn, tabiat parklarnn ve tabiat koruma alanlarnn, planlama ad altnda ksa sre
iinde tahrip edilmesine neden olabilecek bir yaklamn var olduu, koruma kavram
iinden doal alanlarn dland dikkat ekmektedir.
zellikle Koruma Blge Kurullar tarafndan alnan ve Karadenizin doal dengesini
bozmas kanlmaz olan HES Projelerini engelledii dnlen Doal Sit Alan
kararlar sonrasnda, KHK ile srecin yeniden deerlendirilecek olmas, niyetleri
aka ortaya koymaktadr. Madde ieriinde yer ald gibi, korunmas gerekli doal sit
alanlarnda yap yasa getirmenin brokratik yollar arttrlarak, yatrmlarn nnde
engel olarak grlen bu kararlar ortadan kaldrlacak, doa harikas alanlarmz tmyle
yatrmc irketlerin inisiyatifine braklacaktr.
3.7. 648 sayl KHKnin 17. maddesi ile 644 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn
Tekilat ve Grevleri Hakknda KHKye eklenen Geici 6. madde ile de zellikle
doal sit alanlarna ynelik mevcut statlerin deerlendirilmesine ilikin dzenleme
yaplmtr. Buna gre; kararnamenin yrrle girdii tarihte, doal sit alan ve tabiat
varl olarak tespit ve tescil edilmi alan ve varlklara ilikin her trl belgenin, bu alan
ve varlklarn statlerinin yeniden deerlendirilmesi iin en ge alt ay iinde evre ve
ehircilik Bakanlna devredilmesi ngrlmtr.
Deiiklikle, Bakanlk tarafndan konunun uzmanlarndan oluturulan bir komisyon
tarafndan yeniden tespit edilecek statlerin evre ve ehircilik Bakannn onay ile,
yap yasa ngrlen statlerin ise Bakanlar Kurulunca onaylandktan sonra tescil
edilmesi dzenlenmitir.
Buna gre lkemizde bugne kadar ksmen zerk koruma kurullar tarafndan doal
sit alan olarak tescil edilmi ve korunabilmi olan alanlarn gelecei tmyle evre ve
ehircilik Bakannn inisiyatifine terk edilmektedir. Dorudan Bakan tarafndan atamas
yaplacak uzmanlar tarafndan yaplacak bir irdeleme ve ancak Bakan onay ile yrrle
girecek bir stat belirlemesinin objektifliinden sz etmek olanakl olmayacaktr.
Yaplan dzenleme ile doal sit alanlar zerinde balatlan bu yeni srecin, Trkiye
tarihinin bugne kadar grd/grecei en byk rant aktarma operasyonu olaca
aka grnmektedir.
125

4. 3194 sayl mar Kanununda Yaplan Deiiklikler
4.1. 648 sayl KHKnin 22. maddesi ile 3194 sayl mar Kanununun 27. maddesinde
deiiklik yaplmtr. Yaplan dzenleme ile ky yerleik alanlarnda, civarnda ve
mezralarda yaplacak konutlar ile tarm ve hayvanclk amal yaplarn yan sra
bakkal, manav, berber, ky frn, ky kahvesi, ky lokantas gibi ticari amal yaplar
iin de yap ruhsat aranmaz koulu getirilmitir. Bu uygulama, deprem vb. afetler
asndan kylerde yaayan halkn tmyle gzden karlmas, denetimsiz ve niteliksiz
yaplamann yaygnlamas anlamna gelmektedir.
Ayn maddede yaplan bir baka dzenleme ile ky yerleik alanlar imar plan
kapsam dna karlm, Trkiye kylerinde yol istikamet plan benzeri bir
uygulama balatlarak, 1950li yllara geri dn karar alnmtr. Planlamay dlayan
kararlarn bir arada yer ald 27. madde deiikliinde yaplan bir baka dzenleme ile
de ky yerleik alan snr ierisinde, 5403 sayl Toprak Koruma ve Arazi Kullanm
Kanunu hkmleri uygulama d braklm ve tarm topraklarnda yeni bir talann
n almtr.
27. madde deiiklii kapsamnda yaplm olan ve sonular asndan en vahim
dzenlemelerden bir dieri ile de ky yerleik alan snrlar iinde ilk ve orta retim
tesisi, ibadet yeri, salk tesisi, gvenlik tesisi gibi halkn toplu olarak bulunduu, plan
kararlaryla dzenlenmesi kamu yarar asndan zorunlu olan yaplar iin imar plan
yaplmas art ortadan kaldrlm, krsal alanda plansz yaplamann n tmyle
almtr.
3194 sayl mar Kanununun 27. maddesinde yaplan deiiklie bir btn olarak
bakldnda, iktidarn planlamann yan sra ruhsatl, denetimli ve gvenli yaplama
kurallarndan vazgetii, kylerde yaayan halkn kaderlerine terk edilmesini tercih
ettii algs olumaktadr.
4.2. 648 sayl KHKnin 23. maddesi ile 3194 sayl mar Kanununa Ek Madde-4
eklenmi ve lkemizin tm meralar ve yaylalarnda yeni bir talan srecinin n
almtr. Eklenen madde ile mera, yaylak ve klaklarn tahsis amac deitirilerek
tapuda Hazine adna tescillerinin yaplmas, bu alanlarn belediye ve mcavir alan
snrlar iinde ilgili belediyelerine, dier alanlarda ise il zel idarelerine veya zel
kanunlarla belirlenen ilgili idarelere tahsis edilmesi dzenlenmitir.
Yaplan bu dzenleme ile mera, yaylak ve klaklarn ilgili kurumlar tarafndan 29
yllna talep sahiplerine tahsis edilmesi ve yaplamaya almasnn n almtr. Her
ne kadar kstlama getirilir gibi grnse de, 200 metrekare byklnde belirlenen
yaplama koulu, bu alanlarn yeni villa alanlarna dntrleceinin en somut
gstergelerinden biridir.
Ayn dzenleme iinde, Turizmi Tevik Kanunu uyarnca ilan edilen turizm merkezleri
ile kltr ve turizm geliim blgeleri kapsamnda kalan ksmlarnn da Kltr ve
Turizm Bakanl tarafndan yatrmclara tahsis edilmesinin de n alm, bir baka
byk talan sreci balatlmtr.
126

Btn olarak bakldnda madde kapsamnda yaplan dzenlemeler, Trkiyenin
meralarnn ve yaylalarnn yaplamalarla yasa destekli talan edilmesinin en nemli
adm olarak grnmektedir.
5. 4708 Sayl Yap Denetimi Hakknda Kanunda Yaplan Deiiklikler
5.1. 648 sayl KHKnin 24. maddesi ile 4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Kanunun
1. maddesinin ikinci fkrasnda deiiklik yaplm, Yap Denetimi kapsam daraltlm,
denetimsiz yaplamann yaygnlatrlmasn salayacak dzenlemeler yaplmtr.
Yaplan deiiklikle gemite yalnzca kamuya ait yap ve tesisler ile ky yerleik
alanlarnda yaplan konutlar ve bykl 200 metrekareyi gemeyen iki katl yaplar
denetim d brakan dzenlemede denetimsiz yaplamann snrlar geniletilmi, ky
yerleik alanlarndaki konutlarn yan sra ticari tesisler de dhil her trl yaplama,
tarm ve hayvanclk amal yaplarn tamam yap denetimi dnda braklmtr.
Gemite yalnzca krsal alanlara ynelik snrl bir denetimsizlik sz konusuyken,
yaplan yeni dzenleme ile yukarda saylanlara ek olarak, nfusu 5000in altnda olan
belediyelerin belediye ve mcavir alan snrlar iinde, bodrum ve at arasnda yaplan
dzenleme ile 4-5 kata ulaan yaplarda, bodrum kat dnda inaat alan 500 metrekareye
ulaan konut yaplar da yap denetimi kapsam dna karlmtr.
Yaplan yeni dzenleme ile teknik kadro asndan da son derece yetersiz durumda
olan ve Trkiyedeki belediyelerin % 70ini oluturan, nfusu 5000in altnda olan
belediyelerin snrlar iindeki yaplamalar yapmclarn insafna, bu yerlemelerde ve
yaplarda yaayanlar kaderine terk edilmitir.
5.2. 648 sayl KHKnin 27. maddesi ile 4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Kanunun 5.
maddesinde deiiklik gerekletirilmitir. Yaplan dzenleme ile yap denetim cretleri
oransal olarak yar yarya azaltlm, gemite sabit yap yaklak maliyetinin % 3 olan
bedel, yeni dzenlemede en az % 1,5 olarak yenilenmi ve yap denetim firmas ile
yapmc arasnda pazarlk srecinin n almtr.
Dier yandan yaplan yeni dzenleme ile bu bedelin % 1inin ruhsat veren idareye, %
1inin de Bakanlk bnyesinde bulunan dner sermayeye aktarlmas ngrlmtr.
Buna gre, bir yandan yap denetim firmalarnn alaca cretlerde yar yarya azaltmaya
gidilirken, dier yandan lke genelinde toplanan tm yap denetim cretlerinin % 1inin
dner sermaye araclyla Bakanln kullanmna aktarlmasnn n almtr.
5.3. 648 sayl KHKnin 28. maddesi ile 4708 sayl Yap Denetimi Hakknda Kanunun
12. maddesinde yaplan deiiklikle, aslen TMMOBye bal ilgili meslek odalarnn
grevi olan; yap denetim kurulularnn sahip olmas gereken asgari niteliklerin, alma
usul ve esaslarnn, asgari hizmet bedellerinin belirlenmesi, yaplara sertifika verilmesi
ve meslek ii eitim konularnda Bakanlk yetkilendirilmitir.
Bu yanyla yaplan dzenleme TMMOB ve bal meslek odalarnn zayflatlmasna
ynelik amacn yan sra, yap denetim piyasasnn denetlenmesi ad altnda yanda
kesimlerin kayrlmasna dnecek bir srecin ilk adm olarak grnmektedir.
127

6. Maliye Bakanlnn Grevlerine likin Yaplan Deiiklikler
6.1. 648 sayl KHKnin 40. maddesi ile 178 sayl Maliye Bakanlnn Tekilat ve
Grevleri Hakknda Kanun Hkmnde Kararnamenin 13. maddesinde deiiklik
yaplm ve ksa sre nce Maliye Bakanlna verilen hazine arazilerine ilikin
planlama yetkileri evre ve ehircilik Bakanlna aktarlmtr.
Buna gre; Hazinenin zel mlkiyetinde ve Devletin hkm ve tasarrufu altnda
bulunan tanmazlarn yan sra, kiilerin mlkiyetinde bulunan ve Bakanlk
tarafndan satn alnan, kamulatrlan, ya da toplulatrlan arazilere ilikin her tr
ve lekteki ett, harita, plan, imar plan, imar plan deiiklii ve imar uygulamalar
konusunda evre ve ehircilik Bakanl yetkilendirilmitir. Yakn dnem iinde
benzer biimde bir kararname ile yaplan yanl ortadan kaldrmaya ynelik
deiiklikle bir baka yanl yaama geirilmitir.
7. Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanununda Yaplan Deiiklikler
7.1. 648 sayl KHKnin 42. maddesi ile 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn
Koruma Kanununun 17. maddesinde deiiklie gidilmi ve koruma amal imar
planlarnn yaplmasna ilikin zorlayc dzenlemede nemli bir geri adm atlarak,
kltr varlklarmzn tahribatna neden olacak yeni bir srece girilmitir.
Deiiklik ncesinde, sit alan olarak koruma altna alnan alanlarda iki yl iinde
koruma amal imar plan yaplmas, zorunlu durumlarda bu srenin koruma
blge kurulu tarafndan bir yl uzatlabilecei dzenlenmi durumdayken, bu sre
dzenlemede dorudan yl olarak dzenlenmi ve koruma blge kurullarna bu
sreyi snrsz biimde uzatma yetkisi tannmtr.
Bu durum, deiiklik ncesinde koruma amal imar plan yaplmasn zendiren,
belirlenen srenin sonunda geersiz hale gelen gei dnemi koruma esaslar ve
kullanma artlarnn srekli uygulanmasn olanakl hale getirmektedir. Bylesi bir
dzenleme, koruma amal imar planlarnn yaplmasn engellemenin yan sra, sit
alanlarnda plansz biimde yaplamann da nn aacaktr.
Ayn madde iinde yaplan bir baka dzenleme ile Ankara Ulus rneinde olduu
gibi, yarg kararlaryla koruma amal imar plan durdurulmu ya da iptal edilmi
alanlarda da koruma blge kurulu kararlaryla yeni yaplamalarn nn amaya
ynelik dzenlemeye gidilmitir. Bu haliyle yaplan dzenleme yarg kararlarn
devre d brakmay amalayan, sit alanlarnda koruma blge kurulu ibirlii ile
gerekletirilecek talann nn aan bir dzenleme olma nitelii tamaktadr.
7.2. 648 sayl KHKnin 45. maddesi ile 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn
Koruma Kanununun 51. maddesinde deiiklie gidilmi ve baz belediyelerin ve
merkezi kurumlarn, koruma blge kurullarnda kabul ettiremedikleri baz kararlarn
merkezi olarak oluturulan ve byk ounluu merkezi idarenin brokratlarndan
oluan Koruma Yksek Kurulu tarafndan grlmesi, karara balanmasnn n
almtr.
128

Yaplan dzenlemede, alnan bu trden kararlarn yeniden koruma blge kurulu
tarafndan grlemeyecei de dzenlenerek, kltr varlklarmz ve sit alanlarmz
zerinde koruma blge kurulu kontroln kaldracak, koruma blge kurullarn fiili olarak
devre d brakacak, olas bir talan-tahribat srecinin ilk adm atlmtr.
7.3. 648 sayl KHKnin 47. maddesi ile 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma
Kanununun 55. maddesinde deiiklie gidilmi ve AKP iktidar tarafndan 2004 ylnda
balatlan, aslen zerk olmas gereken koruma kurullarn ele geirme, kontrol altna
alma giriiminde sona gelinmitir.
AKP iktidar ncesinde 3 Bakanlk, 2si YK tarafndan atanan 5 kiiden oluan,
kararlarn ilgili kurum temsilcisinin de katlmyla alan, Bakanlk tarafndan kontrol altna
alnamayan yapya ilk darbe 2004 ylnda vurulmu, ye says 5ten 7ye karlrken,
Bakanlk tarafndan atanan ye says 5e karlmtr.
Yaplan bu dzenlemenin de kurullarn kontroln tmyle ele geirmeyi salamad
dnldnden olsa gerek, yaplan yeni deiiklikle koruma blge kurullarna YK
tarafndan ye atanmas uygulamasna da son verilmi ve tm atamalarn Bakanlk
tarafndan yaplmasna ynelik deiiklik yaplm, koruma blge kurullar zerklikten
tmyle uzaklatrlmtr.
Kanununun 58. maddesinde deiiklie gidilmi ve Koruma Blge Kurullarna gzlemci
olarak katlma hakkna sahip olan meslek odalarnn katlmn engellemeye ynelik
dzenleme yaplmtr.
2004 ylnda yaplan dzenlemede lgili meslek odalar koruma blge kurulu toplantlarna
gzlemci olarak katlabilirler denilirken, yaplan deiiklikle koruma blge kurulu
mdrlnn daveti art getirilmitir. Bylesi bir deiikliin, koruma blge
kurullarnda grlecek olan ve sivil toplumun, meslek odalarnn tepkisini ekecek
olan konularn grlmesinin gizli olarak yaplabilmesini salamay, katlm engellemeyi,
kararlarn gizlenmesini amalad aktr.
7.5. 648 sayl KHKnin 50. maddesi ile de 2863 sayl Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma
Kanununun 61. maddesinde deiiklie gidilmi ve koruma blge kurulu kararlarna
itiraz haklarna kstlama ve Bakanlk denetimi getirilmitir.
Yaplan itirazlarn Bakanlka deerlendirilmesi ve gerekli grld takdirde Koruma
Yksek Kurulu gndemine alnacana ilikin dzenleme, itiraz haklarnn kstlanmasnn
yan sra, itiraz konusu ve itirazclara bal olarak ayrmclk yaplmasnn nn aacak
bir dzenleme niteliine sahiptir.
Kanununa Ek Madde4 eklenmi ve tabiat varlklar ve doal sit alanlar ile ilgili grev ve
yetkiler evre ve ehircilik Bakanlna devredilmi, Tabiat Varlklarn Koruma Merkez
Komisyonu ve Tabiat Varlklarn Koruma Blge Komisyonlarnn kuruluu dzenlenmitir.
Yaplan dzenlemede komisyonlarda farkl meslek alanlarndan uzmanlarn yer almasna
ilikin dzenleme yaplrken, planlama meslek alan tmyle dlanmtr.
129

Kanununa iki geici madde eklenmesine karar verilirken, Geici Madde 10 ile Trkiye
genelinde var olan tm koruma blge kurullarnn yelerinin grevlerine son verilmi,
koruma blge kurullarnn Bakanlk kontrolnde yeniden biimlendirilmesinin n
almtr.
8. Sonu
17 Austos 2011 tarihinde Resmi Gazetede yaymlanan 648 sayl Kanun Hkmnde
Kararname, olas sonular asndan, 12 yl nce 1999 ylnda ayn gn gerekleen
ve lkemizin yaad en byk afetlerden biri olan Glck Depreminden daha ykc
etkilere, daha byk kayplara, aclara neden olabilecek bir nitelie sahiptir.
Kararname ile snrlar tm Trkiye olan, merkezi konumda bir Belediye ya da ikinci
bir TOK olmaya niyetlenen evre ve ehircilik Bakanl, tanmlanan yetkilere
ynelik yeni dzeltmeler yaplmamas durumunda, snr tanmayan yetkileriyle ksa
srede kontrol edilemez bir mar Krallna dnebilecektir.
Planlamann, kontroll, denetimli ve ruhsatl yaplamann dlanmasnn yan sra,
lkemizin rant basks altnda direnen doal ve kltrel deerlerinin de gzden
karlmas anlamna gelen dzenlemeler, hi zaman kaybetmeden geri alnmaldr.
Bata evre ve ehircilik Bakanlna tanmlanan yetkiler olmak zere, lkemizde
planlama, imar ve kentleme alannda tanmlanm olan kurallarn ve yetkilerin
tamamnn Kentleme uras ve KENTGES kararlar dikkate alnarak yeniden
dzenlenmesi, TBMM ats altnda, en geni katlm olanaklar yaratlarak tartlmas
salanmaldr. Aksi durumda, bata kentlerimiz olmak zere tm yerlemelerimizde
nemli riskler ortaya karken, korunmas gereken doal ve kltrel deerlerimizde ise
geri dnlmesi olanaksz kayplar yaanabilecektir.
TMMOB ehir Planclar Odas Ynetim Kurulu
130

23.08.2011
EVRE MHENDSLER ODASI:

EVRE KHKLERLE TAHRP EDLYOR
evre ve ehircilik Bakanlna dair 648 sayl KHK 17.08.2011 tarihinde
yaymlanm ve yrrle girmitir. 636, 644, 645, 646 ve 648 sayl KHKler ile
lkemizin evre ynetiminde ve idari yapsnda ayda birok deiiklik yaplm
ve sonradan bu deiiklikler de tekrar deitirilmitir. KHKler ile hangi kurumun
tam olarak ne i yapaca bulanklam, var olan yaplarn paralanmas ile grev
ve sorumluluklar aynlam ve hem hukuk metinlerine hem de idari yapya tam bir
kargaa hkim olmutur.
Anayasaya 1982 ylnda 56. madde ile giren evre kavram, 1983 ylnda yaymlanan
2872 sayl evre Kanunu ile hukuki ve idari alandaki nemini arttrmtr.
1990larn banda kurulan evre Bakanl ile bu nem Bakanlk olarak ete kemie
brnmtr. Eksiklikleri ile birlikte kamu ynetiminde ve evre sorunlarnn
btncl grlmeye allmasnda nemli bir adm olan evre Bakanl ne yazk
ki son 10 ylda ciddi derece andrlm ve baka kurumlarn ierisinde Genel
Mdrlk dzeyinde yaplandrlmtr.
Yine AKP hkmeti dneminde evre ve Orman Bakanl olarak yaplandrlan
evre Bakanl, ustalk dneminde meclis ats altnda ve kamuoyunda
tarttrlmadan tepeden inmeci bir yaklamla Kanun Hkmnde Kararnameler ile
tekrar yaplandrlm, 12 Haziran 2011 genel seimleri ncesinde evre, Orman
ve ehircilik Bakanl sonrasnda ise evre ve ehircilik ve Orman ve Su leri
Bakanl eklinde rgtlendirilmitir.
Yaplan deiikliklerden ve ard ardna gelen KHKlerden da ok ak grlecei
zere, evre Bakanl andrlm, her dnem baka bir keye savrulmu ve
alma dnemleri ierisinde eitli nemli projelerle hazrlanan strateji raporlarna,
tavsiye kararlarna, toplumdan gelen tepkilere aldr edilmeden evre kavramnn
btncllnden uzak, eklektik bir halde konumlandrlmtr.
Tm planlar en son bu dzenleme ile evre ve ehircilik Bakanlna verilmitir.
alakalem hazrlanan ve lkemizin geleceini etkileyecek KHKlerde srekli tekrarlar
yer alm ve zellikle Madde 13n c ve bentlerinde gereksiz tekrarlarla zensizlik
grlmtr.
znde, doa imarn ierisinde eritilmi ve sadece bir hammadde ve arsa
olarak algland defalarca kere aka bu KHKlerde vurgulanmtr. evreyi
korumak adna grev yapacak olan bir bakanlk ayn zamanda bu alanlarn ranta
almasn da salamakla grevlendirilmitir. Bu yaman elikiye, deiikliklere ve
vurgulara bakldnda, son dnemde AKP hkmetinin halk tarafndan gelen
tepkiler nedeniyle olduka zorland ve evreye zarar olduka ak olan HES ve
maden arama ve karma faaliyetlerine dair sorunlarn(!) almas amacnn da bu
KHKlerin ierisine konulduu grlmektedir.
131

te yandan, dzenlemelerden frsat bilinerek toplumda ciddi tepkilere yol aan
Tabiat ve Biyoeitlilii Koruma Kanunu Tasars da 648 sayl KHKya adeta
yedirilmitir. Yaplan dzenlemeler ve mar Kanununda yaplan deiikliklerle
AKP hkmetinin doaya ve biyoeitlilie kar bak aka ortaya konulmu ve
kullanma kavram n plana kartlarak, ekolojinin temel esi olan biyoeitliliin
korunmasndan ok bu alanlar nasl ranta kazandrrmn kaygs n plana
kartlmtr.
Ky ve mar Kanuna dair hazrlklar yapld bilinmektedir. Bu dzenlemeler
gndemdeyken bylesine nemli deiiklikler yaplmas sorunlarn kklemesine
neden olacaktr. Yerleim ve evre konularnda yaplacak yasal dzenlemeler btncl
ele alnmal ve kamu yarar gzetir bir biimde ilgili balantlar salkl bir biimde
kurularak yaplmaldr.
Seim ncesi ve sonrasnda yaymlanan KHKlerde mevcut ve olas evre sorunlarnn
zmne dnk ve kurum ierisinde gerek idari gerekse personel zlk haklar
asndan zme dnk herhangi bir dzenleme grlememektedir. Ve 648 sayl
KHKnin zellikle 1, 3, 4, 14, 17 ve 52. maddeleri endielerimizi arttrmaktadr.
Ekoloji kendi ierisinde btnsellii barndrmaktadr. evre alannda yaplandrlacak
olan kamu kurumlarnda da bu btnsellik oluturulmaldr. Yaymlanan KHKlerde
gerek kavramsal gerekse pratik anlamda bu btnlk grlememektedir. Halkmzn,
ocuklarmzn geleceini, yaam alanlarmz, doamz dorudan etkileyecek
bylesine nemli kanun deiikliklerinin meclisten ve halktan karlmas, TBMMnin
yok saylmas ise kafalardaki soru iaretlerini ve hkmetin ciddiyetsizliini daha
da arttrmaktadr.
Gndelik ihtiyalara gre gerekleen dzenlemelere nmzdeki gnlerde
yenilerinin eklenecei aikrdr.
Doa tahribatlar younlamadan, yaplan KHK dzenlemeleri iptal edilerek,
lkemizin evre ynetimi anlamnda gemiten gnmze edindii deneyimler ve
birikimler, uzmanlarn ve teknik personelin uzun yllardr zerinde alt raporlar
ve bu raporlara dayanlarak hazrlanan stratejiler, meslek odalarnn, niversitelerin
ve sendikalarn salkl bir evrede yaamak adna hazrlad grler gz nnde
bulundurularak tek bana, kurumsal adan gl, evre sorunlarn olumadan
nlemeyi hedefleyen bir evre Bakanl kurulmaldr.
Sayglarmzla,
TMMOB evre Mhendisleri Odas
Ynetim Kurulu
132

24.08.2011
ZRAAT MHENDSLER ODASI:

AKPNN HLLE KHKS, MERALAR VE TARIM ARAZLERN
YOK EDECEK!
Bilindii zere AKP tarafndan, kamu hizmetlerinin dzenli, sratli, etkin, verimli
ve ekonomik bir ekilde yrtlmesini salamak gerekesiyle kartlan 6223 sayl
YETK YASASI, 3.5.2011 tarihli Resmi Gazete`de yaymlanarak yrrle girmitir.
Yetki Yasasna dayanlarak hazrlanan 8.6.2011 tarihli KHKler ile de 12 Haziran
seimlerinin hemen ncesinde 9 yeni Bakanlk oluturulmutur.
Bu kapsamda 636 sayl KHK ile oluturulan evre, Orman ve ehircilik Bakanl
daha Bakan` dahi atanamadan 4.7.2011 tarihli RG`de yaymlanan 644 ve 645
sayl KHKler ile evre ve ehircilik Bakanl ile Orman ve Su leri Bakanl
olarak ikiye blnmtr.
Her iki KHKnin de RGnin mkerrer saysnda yaymlanmas; sadece 1,5 ay sonra 648
sayl KHK ile de 644 sayl KHKnin birok maddesinin iptal edilmesi ve deitirilmesi,
tm bu dzenlemelerin byk bir tela iinde yapldn gstermektedir.
Bu dneme kadar nemli dzenlemelerde yasa tasar ve teklifleri gerekeleri ile
sunulduklar TBMM`de ilgili komisyonlarda tartlr, ardndan TBMM Genel
Kuruluna iner ve burada kamuoyuna ak bir ekilde ele alndktan sonra yasalard.
Oysa KHKler Babakanln istei ile Bakanlar Kurulu tarafndan karlmakta ve
Cumhurbakannn onaynn ardndan RG`de yaymlanarak, yasallk kazanmaktadr.
Ancak bu sre kimse tarafndan izlenememekte ve katk konamamaktadr.
Meslek odalar ve sivil toplum rgtlerinin hukuki mcadeleler ile byk baarlar
elde ettikleri kltr ve tabiat varlklarnn korunmasna ynelik konular, sz
konusu KHKler ile evre ve ehircilik Bakanlnn grevleri arasnda saylmtr.
Bylece kamuoyunda byk tartmalar yaratan bu konularla ilgili ilemlerin kapal
kaplar ardnda yrtlmesine olanak tannmtr. stelik Bakanln grevlerini
kamu yararna m, yoksa sermaye gruplarnn karna m kullanaca netlik
kazanmamaktadr.
TMMOB ve bal meslek odalar bugne kadar lkemizde kamu yararna verilen pek
ok mcadeleden baaryla kmtr. Dolaysyla meslek odalar, kar alan skm
sermayeye doal varlklar servis etmeye kalkan siyasi iktidarlarn en ekindii
rgt konumundadr. evre ve ehircilik Bakanl bnyesinde oluturulan Mesleki
Hizmetler Genel Mdrl`ne mimarlk ve mhendislik meslek kurulularna
ilikin mevzuat hazrlamak ve bunlar denetlemek grevinin verilmi olmas, meslek
odalar ile bu Bakanlk arasnda hiyerarik bir iliki yaratlarak, kamu yararna verilen
mcadelenin zayflatlmak istenmesi anlamna gelmektedir.
Ksacas, TMMOB etkisizletirilmek-yok edilmek istenmektedir. Gelecek tepkileri
nlemek amacyla sz konusu Bakanlk alelacele bir KHK ile kurulmutur.
133

te yandan 17.8.2011 tarih ve 648 sayl KHK ile 3194 sayl mar Kanununun 27.
maddesi deitirilerek Ky yerleik alan snr ierisinde 5403 sayl Toprak Koruma
ve Arazi Kullanm Kanunu hkmleri uygulanmaz. hkm getirilmitir.
Kylerde yaplacak yaplarla ilgili olarak daha nce sadece ky nfusuna kaytl
ve kyde srekli oturanlar iin salanan istisnalarn yaplan deiiklikle herkese
tannmas, tarm arazilerinin hzl bir ekilde tahribine yol aacak uygulamalarn
balangcn oluturacaktr. zellikle ky eridindeki ky yerleim alanlar ve
evreleri tarm arazilerinin zellikleri dikkate alnmakszn tmyle ranta alacak;
nitelikli tarm arazilerinin zerine serbeste lks konutlar ve turistik tesisler
kurulabilecektir.
mar Kanununa eklenen Ek Madde ile Mera, yaylak ve klaklarn geleneksel
kullanm amacyla geici yerleme yeri olarak uygun grlen ksmlarndan kamu
hizmetleri iin gerekli olanlarn dndakiler, talep sahiplerine bedeli karlnda
yirmi dokuz yla kadar tahsis edilebilecektir. Ayrca Mera, yaylak ve klaklarn
turizm merkezleri ile kltr ve turizm geliim blgeleri kapsamnda kalan ksmlar,
2634 sayl Turizmi Tevik Kanunu erevesinde kullanlmak ve deerlendirilmek
zere Kltr ve Turizm Bakanlna tahsis edilebilecektir.
Bu madde ile mera, yaylak ve klaklar hayvanclk amac dnda kiralanp
yaplamaya alacak ve beton ynlarna dneceklerdir. Bedava yem kayna
meralarn amac dnda kullanarak beton ynna eviren Trkiye, ucuz et iin
yurtdndan canl hayvan ve et ithalatna devam edecek, dvizlerini o lkelerin
halklarnn refah iin kullanm olacaktr.
Son zamanlarda dnya Somalide yaanan kurakl, ktl, alk krizini tartmaktadr.
Oysa 1970lere kadar gda retimi bakmndan kendine yeterliliini koruyan
Somali`de yaananlar insani felaket veya insani kriz olarak deil; insan eliyle
yaratlm bir kriz olarak deerlendirmek gerekir. Bilindii gibi; Somali`de kamuya ait
iftlikler Dnya Bankasnn kontrolnde kapatlm veya zelletirilmitir. Bu srete
en verimli tarm arazileri ifti olmayanlarn eline gemitir. Su ticariletirilmi, mera
ve otlak koruma hizmetleri ihmal edilmi; hayvanclk ve iftilik tahrip edilmitir.
Yaanan srecin ac sonucu ortadadr.
TMMOB Ziraat Mhendisleri Odas olarak, AKP hkmetini Somali krizinden ders
alarak, Trkiyeyi benzer felaketlere srkleyebilecek uygulamalardan vazgemeye
davet ediyoruz.
Bu dorultuda, kltrel ve doal varlklarmza ynelik tasarruflar zerindeki hukuki
denetim mekanizmasn yok edecek dzenlemeler derhal geri ekilerek hayati bir
yanln nne geilmelidir.
Kamuoyuna duyurulur.
Dr. Turhan TUNCER
ZMO Ynetim Kurulu Bakan
134

4.11.2011
PEYZAJ M.O VE ZMO`DAN ORTAK AIKLAMA:

KAMU YNETM YAP-BOZ TAHTASI!
AKP 3 ay nce kendi hazrlad KHK`den geri adm att; ziraat ve su rnleri
mhendisleri ile peyzaj mimarlarn ST alanlarnn ynetiminden dlad!
AKP Hkmeti, Resmi Gazete`de 2.11.2011 tarihinde yaymlanan 662 sayl Kanun
Hkmnde Kararname (KHK) ile ziraat mhendisleri ve su rnleri mhendisleri
ile peyzaj mimarlarn ST alanlarn belirleme ynetiminin dnda brakmtr.
17.8.2011 tarih ve 648 sayl evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri
Hakknda KHK ile Baz Kanun ve KHK`lerde Deiiklik Yaplmasna Dair KHK`nin
51. Maddesi ile Kltr ve Tabiat Varlklarn Koruma Kanunu`na eklenen Ek
Madde 4 erevesinde tabiat varlklar, doal sit alanlar ve bunlara ilikin koruma
alanlar ile ilgili hususlarda karar almak ve Kanunda ngrlen dier i ve ilemlerde
evre ve ehircilik Bakanlna yardmc olmak zere; Tabiat Varlklarn Koruma
Merkez Komisyonu ve tarada Tabiat Varlklarn Koruma Blge Komisyonlarnn
oluturulmas ngrlmt. evre ve ehircilik Bakanl Mstear ya da Mstear
Yardmcsnn bakanlnda toplanacak komisyonlarda, Tabiat Varlklarn Koruma
Genel Mdr ve sz konusu varlklarn ve alanlarn zelliklerine gre konusunda
uzmanlam biolog, peyzaj mimar, ziraat, evre, orman ve su rnleri mhendisleri,
hukukular ve Bakanlka uygun grlecek uzmanlar yer alacakt.
Aradan 3 ay gemeden yaymlanan 662 sayl yeni KHK ile biolog, peyzaj mimar,
ziraat ve su rnleri mhendisleri madde kapsamndan karlm ve komisyonlarda
sadece mimar, ehir plancs, orman veya evre mhendislerinin grev yapmas
ngrlmtr.
AKP`nin son dnemde yrrle koyduu baz KHK`lar ile kltr ve tabiat
varlklarnn korunmasna ynelik yarg kararlarn amak ve ok byk mcadeleler
ile bu kararlar edinen meslek odalar ve sivil toplum rgtlerini etkisiz klmay
amalad bilinmektedir. Nitekim evre ve ehircilik Bakanl bnyesinde
oluturulan Mesleki Hizmetler Genel Mdrl`ne mimarlk ve mhendislik
meslek kurulularna ilikin mevzuat hazrlamak ve denetlemek grevinin verilmi
olmas ile tarm arazileri ve meralarda yaplamann nndeki engellerin kaldrlmas
da bunu rneklemektedir.
Son deiiklikle, tabiat varlklar ve doal ST alanlarnn korunmas erevesinde
Komisyonlardan, konu uzman olan peyzaj mimar, ziraat ve su rnleri
mhendislerinin karlm olmas evre tahribatnn tm hzyla devam edeceinin
bir gstergesidir.
evre ve ehircilik Bakan Sn. BAYRAKTAR`n, getiimiz Austos aynda, kltr
ve tabiat varlklarn koruma komisyonlarnda eskiden arkeolog, mimar, sanat
135

tarihisi ve ehir plancs uzmanlarnn bulunduu, yeni komisyonlarda ise biyolog,
ziraat mhendisi, su rnleri mhendisi, evre mhendisi ve peyzaj mimarlarnn
grev yapacana ilikin yapt aklamalar da kat zerinde kalmtr.
BAYRAKTAR`n grevi devrald gnden bugne ne deimitir ki, ekolojik
veri tabannda bilim ve teknik reten Peyzaj Mimarlar ile tarmsal politikalarn
yrtcs Ziraat ve Su rnleri Mhendisleri, koruma komisyonlarnda daha
grevlerine dahi balayamadan yeniden darda braklmlardr?
Dier bir eliki ise evre ve ehircilik Bakanl Tekilat ve Grevleri Hakknda
KHK ile yaplan yasal dzenlemenin, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlnn Tekilat
ve Grevleri Hakknda KHK`ye konulan baka bir madde ile kaldrlmasdr. Doa
varlklarmza ilikin bir dzenlemenin Aile ve Sosyal Politikalar Bakanl ile ne
ilgisi vardr?
Yeni dzenleme, lkemizin imza att uluslararas szlemeler ve Avrupa Peyzaj
Szlemesi`ne de aykr dmektedir.
arpk yaplama ve rant politikalarnn ne denli byk kayplara yol aabileceinin
en ac rnei yakn zamanda Van Depremi`nde yaanmtr. Ancak AKP
Hkmeti, daha bu depremin yaralar sarlmadan, doa olaylarn byk afetlere
dntrebilecek yeni kararlara imza atmaktan ekinmemektedir. Sz konusu KHK
ile yaplan deiiklik, deprem sonrasnda Babakan Erdoan`n yapt gecekondu
ve kaak yaplarn yklacana ilikin aklamalarn da samimiyetten son derece
uzak olduunu gstermektedir.
Doann tahribatnn nlenmesi, biyoeitliliin korunmas ve zellikle kamu mal
olan akarsularmzn ticariletirilmesi kapsamnda binlerce HES inaatnn planland
yerlerde henz saptanmam endemik balk trlerinin belirlenebilmesi asndan
Tabiat Varlklarn Koruma Komisyonlarnda ziraat ve su rnleri mhendisleri ile
peyzaj mimarlarnn grev almas byk nem tamaktadr. Aksi durumda zaten
hzla tahrip edilen doal varlklarmz ve biyoeitliliimiz yok olma tehlikesiyle
kar karya kalacaktr.
TMMOB Peyzaj Mimarlar Odas ve Ziraat Mhendisleri Odas olarak, AKP
hkmetini gemite yaanan ac deneyimlerden ders alarak, rant temelli politikalar
terk etmeye aryoruz.
Tabiat Varlklarn Koruma Merkez Komisyonu ile Tabiat Varlklarn Koruma Blge
Komisyonlarnda ziraat ve su rnleri mhendisleri ile peyzaj mimarlar mutlaka
grev almal ve geleceimizin teminat kltrel/doal varlklarmzn korunmas
amacyla gerekli dzenlemeler bir an nce gerekletirilmelidir.
Kamuoyuna duyurulur.
TMMOB Peyzaj Mimarlar Odas
TMMOB Ziraat Mhendisleri Odas
136

Akp'ni̇n Khk'leri̇ Ve Tmmob

Enviado por

Dados do documento

Título original

Direitos autorais

Formatos disponíveis

Compartilhar este documento

Compartilhar ou incorporar documento

Opções de compartilhamento

Você considera este documento útil?

Este conteúdo é inapropriado?

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

Akp'ni̇n Khk'leri̇ Ve Tmmob

Enviado por

Direitos autorais:

Formatos disponíveis

AKPNN KHKLER

Kanun Hkmnde Kararnamelerle lke Ynetilemez. Bu Yasann TBMMye

Genel Seim Sonular, KHKler, Yeni Kurulan Bakanlklar ve Grevlerimiz

Yeni Kanun Hkmndeki Kararnameler zerine TMMOB rgtllne

evre ve ehircilik Bakanl 648 Sayl KHK ile Bu Sefer de Tm lke

AKPnin KHKleri ile Hangi Mdrlk, Hangi Kurum, Hangi Kurul Ne

TMMOB Maden Mhendisleri Odas: Bu Oyunu Bozacaz

TMMOB Elektrik Mhendisleri Odas: AKP Hkmeti, 636 Sayl KHK

TMMOB naat Mhendisleri Odas: 42. Dnem 3. Danma Kurulu

TMMOB Makina Mhendisleri Odas: evre ve ehircilik Bakanlnn

TMMOB ehir Planclar Odas: 646 Sayl KHK, Kentlerimize Vurulacak

TMMOB Harita ve Kadastro Mhendisleri Odas: KHKler, Birliimiz

TMMOB Mimarlar Odas: Meslek Odalarnn zerk ve Kamusal

TMMOB Ziraat Mhendisleri Odas: Hayvanclk(!), Gda ve Tarm

TMMOB Peyzaj Mimarlar Odas: Gerekten Mrekkebi Kurumamt:

TMMOB ehir Planclar Odas: 648 Sayl KHK zerine Deerlendirme

TMMOB evre Mhendisleri Odas: evre KHKlerle Tahrip Ediliyor

TMMOB Ziraat Mhendisleri Odas: AKPnin Hlle KHKsi, Meralar

TMMOB Peyzaj Mimarlar ve Ziraat Mhendisleri Odas`ndan Ortak

AKP'NN KHK'LER ve TMMOB

AKP'NN KHK'LER ve TMMOB

04.06.2011 Tarihli ve 27954 Sayl RG - Mkerrer

08.06.2011 Tarihli ve 27958 Sayl RG - Mkerrer

Avrupa Birlii Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK

Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlnn Tekilat ve Grevleri

evre, Orman ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri

Ekonomi Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK

Genlik ve Spor Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK

Gda, Tarm ve Hayvanclk Bakanlnn Tekilat ve Grevleri

Gmrk ve Ticaret Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK

Kalknma Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda KHK

Dou Anadolu Projesi Blge Kalknma daresi ile Konya Ovas

3046 Sayl Kanun ile Baz Kanun ve KHKlerde Deiiklik

evre ve ehircilik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri

Orman ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri

AKP'NN KHK'LER ve TMMOB

10.07.2011 Tarihli ve 27990 Sayl RG

20.07.2011 Tarihli ve 28000 Sayl RG

17.08.2011 Tarihli ve 28028 Sayl RG

11.10.2011 tarihli ve 28081 Sayl RG - Mkerrer

1.11.2011 Tarihli ve 28102 Sayl RG Mkerrer

2.11. 2011 Tarihli ve 28103 Sayl RG

Orman ve Su leri Bakanlnn Tekilat ve Grevleri Hakknda

AKP'NN KHK'LER ve TMMOB

Trkiye Su Enstitsnn Kurulu ve Grevleri Hakknda KHK

Genel Bte Kapsamndaki Kamu dareleri ve zel Bteli

Kamu Gzetimi, Muhasebe ve Denetim Standartlar Kurumunun

2. 11. 2001 Tarihli ve 28103 Sayl RG - Mkerrer

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlnn Tekilat ve Grevleri

Salk Bakanl ve Bal Kurulularnn Tekilat ve Grevleri

Atatrk Kltr, Dil ve Tarih Yksek Kurumu Tekilat ve Grevleri

alma ve Sosyal Gvenlik Bakanlnn Tekilat ve Grevleri

Kamu Grevlilerinin Mali Haklarnn Dzenlenmesi Amacyla

AKP'NN KHK'LER ve TMMOB

AKP'NN KHK'LER ve TMMOB

AKP'NN KHK'LER ve TMMOB

AKP'NN KHK'LER ve TMMOB

AKP'NN KHK'LER ve TMMOB

AKP'NN KHK'LER ve TMMOB

AKP'NN KHK'LER ve TMMOB

AKP'NN KHK'LER ve TMMOB

AKP'NN KHK'LER ve TMMOB

AKP'NN KHK'LER ve TMMOB