Canciones y Juegos, de la

mano de
Egizu
Euskaraz Olgetan
Algorta, 23 de Junio de 2012

Uztaila gora gora

Abestia

Hiztegia

Uztaila gora gora lurretik zerura,

jira alde batera(e)ta gero bestera.
(E)Ta behera, behera, behera,(e)ta behera, behera bai,
uztai barruan preso gelditu naiz orain hei R
ranroberran, pu pu pu pu pu pu pu pu
Ranroberran, pu pu pu pu pu pu pu pu (bis)

Fuente: YouTube
http://youtu.be/DHKYBpTFdUA

Uztaila: aro (Pero tambin es el mes de Julio.)

Gora gora: hacia arriba
Lurra: suelo
Zerua: cielo
Alde batera: hacia un lado
Eta gero bestera: y luego hacia el otro lado
Behera: abajo
Barruan: dentro
Gelditu: quedar ( gelditu naiz: me he quedado)
Orain: ahora

Zubiri zubiri
Abestia

Hiztegia

Zubiri-zubiri
nongori, nongori,
nongo alkate zara zu?
Frantziako erregearen / Erromoko eskolako
seme-alabak gara gu.
Zubi honetatik
Pasatzen dena
hemen geldituko dela,
hemen geldituko dela!
Zer nahi duzu,Txokolatea edo marrubia

Fuente: YouTube
http://youtu.be/dRxLw2VpSU8

Zubiri zubiri: Es el juego de pasi misi.

Zubia: puente
Nongo: de donde
Alkate: alcalde
Zara zu : eres tu
Erregea: rey
Semea: hijo
Alaba: hija
Zubi honetatik: por este puente
Pasatzen dena: el que pase.
Hemen: aqu
Gelditu: quedarse.
Hemen geldituko dela: se quedar aqu.
Marubia: fresa

Etxetxo bat daukat

Abestia

Hiztegia

Nik etxetxo bat daukat

Ederra ederra
Atea jotzen dut
Horrela horrela
Lehioak irekitzen
Horrela horrela
Eta tximiniatik
Kea gora gora doa.

Fuente: YouTube
http://youtu.be/GdPp0ZvokPA

Etxea: casa
Daukat: ( verbo) tengo
Horrela horrela. As, as.
Lehioa: ventana
Ireki: abrir
Atea: puerta
Jo: tocar/ pegar
Tximinia: chimenea
Kea: humo
Gora: arriba
Doa: ( verboa) va

Korro txirinbolo
Abestia

Hiztegia

Korro txiribolo zein polita den

Korro txiribolo zein polita den
Hanka bat, bestea
Korro txirinbolo.
Korro txirinbolo, zein polita den
Korro txirinbolo, zein polita den
Hanka bat, bestea, esku bat , bestea.
Korro txirinbolo.
Korro txirinbolo, zein polita den
Korro txirinbolo, zein polita den
Hanka bat, bestea, esku bat, bestea, begi bat bestea
Korro txirinbolo

Fuente: Aisia
http://www.aisia.net/jolasak/korro-jolasa/korro-txirinbolo

Etxea: casa
Korro: corro
Zein polita den: Qu bonito es
Hanka: pierna
Bestea. La otra
Eskua: mano
Begia: ojo
Belarria: oreja
Ipurdia: culo

Sagu txiki sagu maite

Abestia

Hiztegia

Sagu txiki
sagu maite
zulotxoan gorde zaitez.
Katuak ikusten bazaitu
kris-kras, kris-kras
jango zaitu.
Ez nau jango. Jango zaitu ! (bis)

Fuente: YouTube
http://youtu.be/PFpp2jGBpvU

Sagu txiki sagu maite: el juego de la zapatilla por

detrs
Sagua: ratn
Txikia: pequeo
Maite: una expresin de cario
Zuloa: agujero
Gorde: esconder/guardar
Katua: gato
Jan: comer
Ez nau jango: no me va a comer
Jango zaitu: te va a comer

John Brown, indio txiki bat zen

Abestia

Hiztegia

Jon brown indio txiki bat zen

Jon brown indio txiki bat zen
indio txiki bat zen Jon.
Txiki bat, txiki bi, hiru indio txiki
lau txiki, bost txiki, sei indio txiki
zazpi txiki, zortzi txiki bederatzi indio txiki
hamar indio txiki.
Jon brown indio txiki bat zen
Jon brown indio txiki bat zen
indio txiki bat zen Jon.
Txiki bat, txiki bi, hiru indio txiki
lau txiki, bost txiki, sei indio txiki
zazpi txiki, zortzi txiki bederatzi indio txiki
hamar indio txiki.

Fuente: YouTube
http://youtu.be/fYUc3kNRWm0

Txiki: pequeo
Bat: uno
Zen: ( verbo) era
Bat: uno
Bi: dos
Hiru: tres
Lau: cuatro
Bost: cinco
Sei: seis
Zazpi: siete
Zortzi: ocho
Bederatzi: nueve
Hamar: diez

Triki traka triki tra ikastolako trena

Abestia

Hiztegia

Triki traka triki tra

Ikastolako trena
Triki traka triki tra
Zubitik barrena
Aurretikan ddabilena aurrera doala
Atzetik datorkiguna gelditu dadila
Fu, Fu, Fu, Fu
Fu, Fu, Fu

Fuente: YouTube
http://youtu.be/GbhV5T0jqgg

Zubia: puente
Aurretik: por delante
Atzetik: por detrs
Aurrera: adelante
Gelditu: parar

Han zeuden
Abestia

Hiztegia

Han zeuden kokodrilo eta tximinua

Arratoi txikia, ardi zuria
Katu, oilo, elefante
Ez zen inor falta
Ez dakit ondo esan dudan
Goazen berriro hastera

Fuente: YouTube
http://youtu.be/Xyxtm9Ni9fY

Zubia: puente
Aurretik: por delante
Atzetik: por detrs
Aurrera: adelante
Gelditu: parar

Ikusi ikusi han

Abestia

Hiztegia

Ikusi ikusi han!Teilatu gainean

Kriston aberea
Triziklo gainean
Isatza atzean
Tronpa du aurrean
Ja, ja, ja! elefantea da!

Fuente: YouTube
http://youtu.be/Klap8aknfKo

Ikusi: ver. En este caso quiere decir mira, mira.

Han: all
Teilatua: tejado
Gainean: encima
Kriston: muy garande
Aberea: animal
Isatza: cola
Atzean: atrs
Aurrean: delante

10

Lotan nago
Abestia

Hiztegia

Lotan nago, begiak itxita

Lotan nago, begiak itxita
Ring eta ring, ezin lorik egin!
Ring eta ring, ezin lorik egin!
Esnatu naiz, pijama jantzita
Esnatu naiz, pijama jantzita
Ring eta ring, ezin lorik egin!
Ring eta ring, ezin lorik egin!
Zarata asko, banoa korrika
Zarata asko, banoa korrika
Ring eta ring, ezin lorik egin!
Ring eta ring, ezin lorik egin!

Fuente: YouTube
http://youtu.be/hxIaizp5hxE

Lotan nago: estoy durmiendo

Begiak itxita: ojos cerrados
Ezin lorik egin: no puedo dormir
Esnatu: despertar
Pijama jantzita: pijama vestido. Jantzi: vestir
Zarata : ruido
Asko: mucho
Banoa: me voy
Korrika: corriendo

11

Hilabeteak
Abestia

Hiztegia

Urtarrila lehenengo
Bigarren otsaila
Hirugarren martxoa
Gero apirila
Maiatza badakizu da bosgarren hila
Seigarrena ekaina
Ondoren uztaila
Abuztua da guretzat garairik onena
Iraila eta urria gora udazkena
Azaroa nola den hamaikagarrena
Azkena abendua hamabigarrena

Fuente: YouTube
http://youtu.be/LhGsOhBrppM

Urtarrila: enero, Lehenengo: primero

Bigarren: segundo, Otsaila. Febrero
Gero: despus, Martxoa: marzo
Maiatza: mayo, Badakizu: ya sabes
Bosgarrean: quinto, Hila: mes
Seigarrrena : sexto, Ekaina: junio
Ondoren: despus, Uztaila: julio
Abuztua: agosto, Guretzat: para nosotros/as
Garaia: poca, Onena: mejor
Iraila: septiembre. Urria: octubre
Gora: viva, Udazkena: otoo
Azaroa: noviembre, Hamikagarrena: undcimo
Abendua: diciembre, Hamabigarrrena: duodcimo

12

Xalala!Rikiriki!
Abestia

Hiztegia

Xalala!Rikiriki!
Xalala!Rikiriki!
Dutxan dardaraka
Ur hotzarekin
Hartu esponja ta xaboitu
Burua buzti
Igurtziz garbitu
Xilbor ta titi
Jira bira ipurdia
Mugitu beti
Bi oinetan bukaera
Ez dago gaizki

Dardaraka: tenblando
Ura: agua
Hotza: fra
Hartu: coge
Xaboitu: jabonar
Burua: cabeza
Buzti: mojar
Igurtzi: frotar
Garbitu: limpiar
Xilbor: ombligo
Titi: teta
Ipurdia: culo
Mugitu: moverse
Bi: dos
Oinak: pies
Ez dago gaizki: no est mal

Fuente: YouTube
http://youtu.be/mK4JIziLu3Y

13

Txiki txiki txikia

Abestia
Txiki, txiki, txikia
ikusten naiz kalean.
Handitzen, handitzen
hasi naiz handitzen
txikia izanik
asko maite zaitut nik.
Bi begi ikusteko
bi belarri entzuteko.
Handitzen,
handitzen...

Fuente: YouTube
http://youtu.be/l3kpYCktCOI

Hiztegia
Ahoa gozatzeko
sudurra usaintzeko
Handitzen, handitzen...
Eskuak ukitzeko
bi oinak ibiltzeko
Handitzen, handitzen...
Burua pentsatzeko
bihotza maitatzeko
Handitzen, handitzen...

Txikia: pequeo/a
Ikusten naiz kalean: me veo en la calle
Handitu: crecer
Hasi naiz: he empezado
Asko maite zaitut: te quiero mucho
Bi: dos
Begi: ojos
Ikusteko: para ver
Ahoa: boca
Gozatzeko: para disfrutar
Belarri: oreja
Sudurra: nariz
Usaintzeko. Para oler
Eskuak: manos
Ukitzeko: para tocar
Oinak: pies
Ibiltzeko: para andar
Burua: cabeza
Pentsatzeko: para pensar
Bihotza: corazn
Maitatzeko: para querer
14

Txakur bat
Abestia
Txakur bat erosi dut
Zaun zaun zaun
Merke azokan
Zikina zegoen (e)ta
Zikina zegoen (e)ta
Sartu dut baineran
Zaun, zaun,zaun,
zaun
Txakur bat erosi dut
Merke azokan

Hiztegia
Zaun, zaun, zaun
Txakur bat erosi dut
Merke azokan
Zaun, zaun.
Katu bat erosi dut
Mau, mau, mau
Asto bat erosi dut
A, A
Ardi bat erosi dut
Me, me, me

Txakurra: perro
Erosi: comprar
Merke: barato
Azoka: mercado/ feria
Zikina: sucio
Sartu dut: lo he metido
Abestia aldatu daiteke animaliz aldatzen. La cancin
se puede repetir cambiando de animales:
Astoa: burro
Katua: gato
Ardia: oveja

Fuente: YouTube
http://youtu.be/dscrimrVoJg
15

Korroka dantzaka
Abestia

Hiztegia

KORROKA DANTZAKA
DANTZAKA KORROKA
DANTZAKA KORROKA KARRIKETAN KORRIKA
KARRIKETAN KORRIKA KORROKA DANTZAKA
KORROKA DANTZAKA
DANTZAKA KORROKA
DANTZAKA KORROKA KARRIKETAN KORRIKA
KARRIKETAN KORRIKA
SALTOKA SALTOKA
KOKORIKA KOKORIKA
IGELA MODUAN
OILARRA BEZALA
KOKORIKA KOKORIKA
KORROKA DANTZAKA
OILARRA BEZALA

Fuente: YouTube
http://youtu.be/SrCBxVRRX7E

Korroka: en corro
Dantzaka: bailando
Karrika: calle
Korrika: correr
Kokorika kokorika: el sonido que hace el gallo
Oilarra: gallo
Saltoka: saltar
Igela: rana

16

Benito otsoa
Abestia

Hiztegia

Benito otsoa mendian

dabil
Janik ez du aurkitzen
Mendian dabil
Benito otsoa gosez
erdi hil
Janik ez du aurkitzen
Mendian dabil.
AUUUUUUUUUU!

Fuente: YouTube
http://youtu.be/D6tyUdql2_U

Otsoa: lobo
Mendia: monte
Janaria: comida
Aurkitu: encontrar
Gosea: hambre
Hil: morirse

17

Bugi bugi
Abestia

Hiztegia

O, bugi, bugi, bugi bai, hey!, O, bugi, bugi, bugi bai, hey!
O, bugi, bugi, bugi bai., Paran-pan, pan-pan, pan, hey!

Hau da nire behatza, hau da beste behatza,

hau da nire eskua, hau da beste eskua.
O, bugi, bugi, bugi, bugi, bugi bai.

Hau da nire Behatza/ Hatzamarra: este es mi dedo

Eskua: mano
Ukondoa: codo
Sorbalda: espalda
Ipurdia: culo

Hau da nire ukondoa, hau da beste ukondoa,

hau da nire sorbalda, hau da beste sorbalda.
O, bugi, bugi, bugi bai., Paran-pan, pan-pan, pan, hey!

http://www.goear.com/listen/45a99e1/bugi-bugi-haur-kanta-euskal-musika
18

Besteak
Zozketarako abestia

Hiztegia

Dona dona katona,

sutondoan aitona,
lepotik behera kuttuna,
atera hadi kanpora,
neska mutil ttuntuna

Hatzamarren jolasa

Hiztegia

Honek arrautza erosi

Honek gatza bota,
Honek frijitu,
Honek pixkat dastatu,
Honek dena zurrupatu.

Aran txan txan

Musika

Aran txan txan, aran txan txan,

guli, guli, guli, guli
guli, Arantxan txan.
Arabi, arabi,
guli, guli, guli, guli
guli, Arantxan txan

Zozketa: rifa

Hatzamarra: dedo
Arrautza: huevo
Erosi: comprar
Honek: este
Gatza: sal
Bota: tirar, Frijitu: freir, Dastatu: saborear
Dena: Todo
Zurrupatu: sorber. En este caso comer

19

Besteak (II)
Pailazoak gure lagunak Abestia
PAILAZOAK GURE LAGUNAK, GAITUZU BETI
PREST
ETA TRISTE BALDIN BAZAUDE, ZATOZ
LAGUNA ZAITUGU, ZATOZ LAGUNA
ZAITUGU
SUDURRA GORRI GORRIA, BOTOIAK
BOROBILAK
ZAPATAK HANDI HANDIAK, ZATOZ LAGUNA
ZAITUGU
ZATOZ LAGUNA ZAITUGU
BURUAN AMESTS GOXOAK, BIHOTZA BETI
Katxiporreta-03-Pailazoak-Takolo
Pirritx eta Porrotx.mp3
BEROA
KANTARI AURRERA GOAZ, ZATOZ LAGUNA
Nor
da dantzari jai handi honetan Abestia
ZAITUGU
ZATOZ
ZAITUGU
NOR DALAGUNA
DANTZARI
JAI HANDI HONETAN
ZUEN POZGARRI HEMENTXE BERTAN
DANTZA EZAZU ZUK, GARAZI, NIREKIN
DANTZA EZAZU ZUK BADAKIZU

Hiztegia

Gure lagunak: nuestros amigos

Gaituzu beti prest: siempre dispuestos
Triste baldin bazaude: si estas triste
Zatoz laguna zaitugu: ven, eres nuestro amigo.
Sudurra gorri gorria: la nariz roja roja
Botoiak borobilak: botones redondos
Zapatak handi handiak: zapatos grandes grandes
Buruan amets goxoak: sueos dulces en la cabeza
Bihotza beti beroa: el corazn caliente
Kantari aurrera goaz: cantando vamos hacia adelante

Hiztegia

Nor da dantzari: quin es el que baila

Jai handi honetan: en esta gran fiesta
Dantza ezazu zuk: baila t
Zuk badakizu: t ya sabes

20

Besteak (III)
Harri koxkor batekin

Hiztegia

Harri kozkor batekin,

hor dabil Martin, tin, tin.
Jotzen ditu kax, kax, kax!
Bata bestarekin.
Bata bestearekin,
jotzen ditu kax, kax, kax!
Harri kozkor batekin,
hor dabil Martin, tin , tin

Harria: piedra
Kozkorra: trozo
Hor dabil: anda
Jotzen ditu bata bestearekin : pega una piedra contra
la otra

http://martintxoikasten.blogspot.com.es/2011/11/harri-koxkor.html

Ikusi makusi

Hiztegia

Ikusi makusi , zer ikusi?

Ikuste, ikusten, ikusten
Gauza bat hasten dena
Maddiren izena bezala
Eta bukatzen dena, A letraz.
Zer da?

http://www.aisia.net/fitxategiak/jolasak/mp3/audio140.mp3

Ikusi makusi: es el juego de veo veo

Zer ikusi? : Qu ves?
Ikusten, ikusten: veo veo
Gauza bat: una cosa
Hasten dena: que empieza
Eta bukatzen dena: y termina

21

Besteak (IV)
Maritxu Teilateko

Hiztegia

Maritxu teiletako
Gona gorriduna
Eutsi hagin zaharra
Ta ekarri barrie

Arre arre mandako

Hiztegia

Arre arre mandako

Bihar Tolosarako
Etzi Iruearako
Handik zer ekarriko
Zapatak ta gerriko
Zapatak norentzako
tzako.

Fuente: YouTube
http://youtu.be/cAgDH1kVoCY

Maritxu teiletako : Es un personaje; cuando se les cae

los dientes a los nios, es la que les trae el diente
nuevo
Gona: falda
Gorrria: roja
Eutsi/ hartu: coge
Hagina: diente
Zaharra: viejo
Ekarri: traer
Barrie: nuevo
Arre arre: lo que se le dice al burro para que avance
Mandoa: mulo
Bihar: maana
Etzi: pasado maana
Handik: de all, Zer ekarriko: que me traers
Zapatak. Zapatos, Gerriko: cinturn
Norentzako: para quin

22

Jolasak (I)
Bat, bi, hiru Eguzki

Azalpena eta hiztegia

3 pertsonatik gora jolasteko jolasa ( Juego para jugar ms

de 3 personas).

Una persona se la queda y mirando hacia la pared con los

ojos cerrados debe decir BAT, BI, HIRU EGUZKI. Mientras
el que se la queda dice BAT, BI, HIRU EGUZKI los dems
jugadores/as deben avanzar hacia adelante con el objetivo
de tocar la pared donde est el otro jugador/a.
El jugador/a que se la queda, cada vez que dice la frase
debe darse la vuelta y mirar si ve a alguien movindose
que, si es as, comenzar de nuevo. Una vez que uno/a de
los/as jugadores/as toca la pared y dice la palabra
EGUZKI, el que se la queda debe abrir las manos y los
dedos y cada jugador debe agarrarle un dedo.
Este va a decir diferentes palabras que empiecen por E
( etxea, erlea, erregea, egunkaria,) y cuando diga
EGUZKI los/as dems debern salir corriendo.
A la persona que le coja se la queda en el prximo turno de
juego.

Erlea, eztia: abeja, miel

Egunkaria: peridico

Erregea, erregina: rey, reina

Erreka, etxea: rio, casa

Eroa: loco

Mugitzen ikusi zaitut: te he visto moverte

Zu geratzen zara: te la quedas t.

Pertsona bat geldituko da eta hormara begira begiak itxita

BAT, BI , HIRU EGUZKI esango du. Bitartean besteak
aurrera mugitu beharko dira. BAT, BI , HIRU , EGUZKI
esaterakoan buelta eman beharko du eta besteak geldi
geratu beharko dira.
Geratzen den persona norbait mugitu den ikusi beharko du
eta norbait mugitzen baldin bada, atzera bueltatu beharko
da berriro ere.
Ez baldin bada mugitu bertan geratuko da. Jolasaren
helburua geratzen den jokalaria dagoen hormara heltzea
izango da.
Behin hormara helduta, hatzamarrak irekita hitz ezberdinak
esango ditu ( etxea, erlea, egunkaria, erreka, erregea,
eztia, eroa) geratzen den jokalaria eta EGUZKI
esaterakoan korrika irten beharko dute eta norbait
harrapatu beharko du. Harrapatzen dionari hurrengo
txandan geratuko da

23

Jolasak (II)
Mandoka

Azalpena eta hiztegia

Mandoka-mandoka

Este es un juego en el que hay que tirar la pelota contra la

pared y saltar por encima de la pelota. Mientras tanto se
canta esta cancin

hormara bota pilota.

Pilota hormatik,
egin salto gainetik.
Mandoka-mandoka
jar gaitezen lerroan
saltoka-saltoka
saltoka erritmoan
Joku honetan pilota hormaren kontra botatzen da eta
pilotaren gainetik salto egin behar da abestia abesten den
bitartean

24

Jolasak (III)
Gure Herriko Alkatea

Azalpena eta hiztegia

Gure herriko alkatea

kate, kate, katea;
alkate dotorea
tore, tore, torea.
Jazten duen trajeak
traje, traje, trajeak;
tomate kolorea
lore, lore, lorea.
Gure herriko alkatea
kate, kate, katea;
alkate xelebrea
lebre, lebre, lebrea.
Haretxen bibotea
bote, bote, botea;
fideo luzez betea
bete, bete, betea

En esta cancin un nio/a se pone enfrente de otro nio/a

y al ritmo de la cancin van dando palmas con las manos.
Hiztegia:
Herria: pueblo
Alkatea: alcalde
Dotorea: elegante
Jantzi: vestir
Tomate kolorea: color tomate
Xelebrea: gracioso
Bikotea: pareja
Luzea: largo
Betea: llena

Abesti honekin bi haur bata bestearen aurrean jarriko dira

eta musikaren erritmora txaloak ematen joango dira.

25

Jolasak (IV)
Orduena

Azalpena eta hiztegia

Soka salto saltoka

Cancin para jugar a la cuerda

erran iezadazu ordua.

Ez dut ordularirik.
Berdin zait asmaturik.
Ordubatak, ordubiak,
hirurak, laurak, bostak,
seiak, zazpiak, zortziak,
bederatziak, hamarrak,
hamaikak, hamabiak
Soka saltoan abesteko abestia

26

Eskerrik Asko

Euskaraz Olgetan
Algorta, 23 de Junio de 2012