Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
DISTRIBUSI (PENYEBARAN)
Alkaloid terutama terdapat dalam Angiospermae, sekitar 1015% dapat disintesis.
Monocotyledonae : Amaryllidaceae & Liliaceae
Dicotyledonae
: Rubiaceae, Solanaceae Papaveraceae,
Apocynaceae, Loganiaceae, Ranunculaceae, dsb.
Alkaloid dalam tumbuhan berupa campuran, mis.: tapak dara
(Catharanthus roseus) mengandung > 100 alkaloid.
Alkaloid tidak ditemukan pada:
bakteri (kecuali piosianina dlm Pseudomonas aeruginosa),
fungi (kecuali psilocin dari jamur tertentu dan ergolina dlm
Claviceps).
CH3
NH
21. Koniina
CH3
OCH3
OCH34
2.
Pirolisidina
3.
4.
5.
Kuinolina
6.
Isokuinolina
7.
Indol/ benzopirol
8.
9.
Nirheterosiklik
1) Higrina, stakhidrina
2) Simpitina, senesionina
3) Trigonelina, arecolina,
nikotina, piperina
4) Hiosiamina, atropina, hiosina,
kokaina
5) Kinina, kinidina, kinkonina
6) Morfina, kodeina, narkotina,
papaverina
7) Ergometrina, ergotamina,
reserpina, ajmalisina,
yohimbina, vinkristina,
vinblastina
8) Kafeina, teofilina, teobromina
9) Efedrina, meskalina, taksol
1) Alkaloid tropana
2) Peletierina, piperina
3) Tubokuranina,
emetina
4) Alkaloid ergot,
fisostigmina,
strikhnina, reserpina,
yohimbina
5) Kofeina, teofilina,
teobromina
GOLONGAN LAIN-LAIN
TANAMAN
EFEK
Codeine
Papaver somniverum
ANALGETIC &
ANTITUSSIVE
Colchicine
Colchicum autumnale
SUPPRESION OF GOUT
Emetine
Cephaelis ipecacuanha
EMETICA
Ephedrine
Ephedra sinica
SIMPATHOMIMETIKA
Morphine
Papaver somniverum
NARCOTIC ANALGESIC
Papaverine
Papaver somniverum
SMOOTH MUSCLE
RELAXANT
Quinidine
Remijia sp.
CARDIAC DEPRRESANT
Quinine
Cinchona sp.
ANTIMALARIA
Reserpine
Rauvolfia vomitoria
HYPOTENSIVE
Strychnine
CNS DEPRESSANT
Tubocurarine
Chondrodendron
tomentosum
SKELETAL MUSCLE
RELAXANT
Vincaleucoblastine
Catharanthus roseus
ANTICANCER
Vincamine
Vinca major
HYPOTENSIVE
10
FAMILIA/ SUKU
Atropa belladona
Datura stramonium
Hyoscyamus niger
Solanaceae
(daun = folium)
Erythroxylum coca
E. truxillense
Erythroxylaceae
(daun= folium)
Nicotiana tabacum
(tembakau)
Solanaceae
(daun)
Punica granatum
(delima)
Piper nigrum (lada)
Piper retrofractum
(cabe jawa)
Punicaceae
(kulit buah, cortex)
Piperaceae
(buah=fructus)
KANDUNGAN UTAMA
Hiosiamina, atropina,
hiosina
Kokaina,
sinamilkokaina
Nikotina, anabasina
Peletierina,
pseudopeletierina
Piperina, piperetina
FAMILIA
ALKALOID
Ephedra sinica
Ephedra
equisetina
Ephedraceae
(herba)
Efedrina,
pseudoefedrina
Papaver
somniferum
Papaveraceae
(getah)
Morfina, kodeina,
narkotina,
papaverina
Cephaelis
ipecaccuanha
Rubiaceae
(akar)
Emetina,
psikotrina
Colchicum
autumnale
Liliaceae
(biji)
Kolkhisina
FAMILIA
Clavicipitaceae
(SCLEROTIUM)
ALKALOID
ergometrina
ergomtamina
Physostigma
venenosum
Leguminosae
(BIJI)
fisostigmina
Strychnos nuxvomica
Loganiaceae
(BIJI)
strikhnina
brusina
Rauwolfia
serpentina
Apocynaceae
(AKAR)
ajmalisina
serpentina
resinamina
Alstonia scholaris
Apocynaceae
(CORTEX)
alstonina
ekitamina
Rubiaceae
(cortex)
Catharanthus roseus
Apocynaceae
(daun)
vinkristina,
vinblastina, vindolina
Cinchona succirubra
Rubiaceae
(cortex)
kinina, kinidina,
kikonina, kinkonidina
Pilocarpus jaborandi
Rutaceae
(biji)
pilokarpina,
isopilokarpina
Theobroma cacao
Sterculiaceae
(biji)
Rubiaceae
(biji)
Theaceae
(daun)
kofeina,
teofilina,
teobromina
C. ledgeriana
C. calisaya
Coffea spp.
Camellia sinensis
yohimbina
Arecaceae (Palmae)
(biji)
arekolina, arekaina,
guvasina
Ranunculaceae
(tubera)
akonitina, akonina
Solanaceae
(buah)
Liliaceae
(rhizoma)
Umbelliferae
(buah)
Menispermaceae
(daun)
solasodina
veratramina,
protoverina, germina
koniina, Nmetilkoniina
(+)tubokurarina
MONOGRAF
I
Turunan benzilisokinolina
Alkaloid Opium
Alkaloid dalam opium, diambil dari getah pada
buah yang tua namun belum masak dari tanaman
Papaver somniferum L. (suku Papaveraceae);
dengan berbagai varitas, a.l. var. glabrum, var.
album , var. nigrum, var. setigerum.
Dimana produksi Opium??
Legal (diawasi pemerintah) di Turki, bekas Uni
Soviet, Yugoslavia, dan Australia (Tasmania).
Ilegal diproduksi di Asia Tenggara (Golden Triangle
Area, yaitu Burma, Laos, dan Thailand) dan
Golden Crescent (Iran, Pakistan, dan Afganistan),
dan Meksiko.
16
17
Derivatisasi
Serbuk opium (Opii pulvis BP) mengandung morfina tidak kurang
dari 10% dan kodeina tidak kurang dari 2%, kandungan tebaina
dibatasi sampai 3%.
Serbuk opium + akar ipekak + kalium sulfat = Pulvis Doveri untuk
campuran obat flu, obat batuk sekaligus diaforetik (peluruh
keringat).
Tinctura Opii (Laudanum) digunakan untuk obat diare hebat dan
disentri.
Hasil sintesis total Opioid:
Dekstrometorfan untuk obat penekan batuk, bersifat non-adiktif
dan non analgesik.
Petidina (meperidin) - termasuk golongan narkotika
Efeknya short-acting analgesic mirip morfina dan tidak
menyebabkan sembelit; bentuk sediaan injeksi.
Noskapina (narkotina) yang bersifat genotoxicity, namun di
Indonesia noskapina masih digunakan dalam obat batuk.
18
4. Alkaloid purina
Turunan purina (xantina) adalah kafeina,
teobromina, dan teofilina disebut alkaloid
purina.
Kafeina terdapat dalam minuman teh, kopi,
coklat, dan kola yang merupakan stimulan
alami.
Teofilina merupakan obat yang bersifat
relaksan otot, digunakan pada asma
bronkial.
Teobromina terdapat banyak pada produk
coklat (cocoa), bersifat sebagai stimulan
dan diuretika.
ALKALOID IV CJS
20
a. Coffee,
ALKALOID IV CJS
21
Theobroma cacao L.
(Sterculiaceae)
24
ALKALOID IV CJS
SIMPLISIA
26
28