ATATRK LKELER VE NKILAPLARI

Devrimin amacn kavram olanlar srekli olarak onu koruma gcne sahip
olacaklardr.

Mustafa Kemal
ATATRK

Anayasa'nn Atatrk'l maddeleri

MADDE 2: T.C., (...) insan haklarna saygl, Atatrk milliyetiliine bal,

demokratik, laik ve sosyal hukuk Devletidir.

MADDE 42: Eitim ve retim, Atatrk ilke, inklaplar dorultusunda, (...) yaplr.

MADDE 58: Devlet, istiklal ve Cumhuriyetimizin emanet edildii genlerin mspet

ilmin nda, Atatrk ilke ve inklaplar dorultusunda (...) gelimelerini salayc
tedbirleri alr.

MADDE 81: Trkiye Byk Millet Meclisi yeleri, greve balarken aadaki
ekilde and ierler: "Devletin varl ve bamszln, (...) laik Cumhuriyete ve
Atatrk ilke ve inklaplarna bal kalacama (...) namusum ve erefim zerine
and ierim."

MADDE 103: Cumhurbakan, grevine balarken TBMM nnde aadaki ekilde

andier: "Cumhurbakan sfatyla, Devletin varl ve bamszln, (...) Atatrk
ilke ve inklaplarna ve laik Cumhuriyet ilkesine bal kalacama, (...) namusum
ve erefim zerine and ierim."

MADDE 134: Atatrk dnceyi, Atatrk ilke ve inklaplarn, Trk kltrn,

Trk tarihini, dilini bilimsel yoldan aratrmak, tantmak ve yaymak ve yaynlar...

"Trkiye Cumhuriyeti'ni kuran Trkiye halkna Trk milleti denir."

Mustafa Kemal ATATRK

"Trk Devleti'ne vatandalk ba ile bal olan herkes Trk'tr."

T.C. Anayasas Madde 66

CUMHURYETN TEMEL LKELER

ATATRK LKELER VE NKILAP TARH

Gnmzde okul ve niversitelerde okutulan Atatrk lkeleri ve nklap Tarihi

Dersleri, hem Cumhuriyet tarihi kadar bir gemie sahiptir, hem de Atatrkn
bizlere armaan ettii kltr ve eitim mirasdr.

"Atatrk lkeleri ve nklap Tarihi" derslerinin amac; Trk Devriminin ruhunu ve

hedeflerini kavrayarak gelitirecek yeni nesiller yetitirmektir. Bylece, Mustafa
Kemalin syledii gibi; Devrimin amacn kavram olanlar srekli olarak onu
koruma gcne sahip olacaklardr.

Devrimin amacnn kavranabilmesi iin, Trk Bamszlk Sava, Atatrk

Devrimleri ve Atatrk Dnce Sistemi ile Trkiye Cumhuriyeti Tarihi hakknda
doru bilgiler vermek Trk genliini Atatrk Dnce Sistemi dorultusunda
yetitirmek gereklidir. Atatrk ilkeleri ve nklaplar dersi, bu grevi stlenmitir.

Cumhuriyet rejiminin srekli olmas, yeni kurumlar oluturmas, Atatrk

Dnce Sisteminin yaygnlatrlp gelitirilmesi ve ulusumuzun adalamas
iin, Atatrk lkeleri ve nklap Tarihi dersleri, vazgeilmez neme sahiptir.

Kavramlar, tanmlar, ve kaynaklarn tanm

Trk nklabn Hazrlayan Gelimeler

Sanayi Devrimi ve Fransz Devrimi

Osmanl Devletinin Gerilemesi, Dal ve k (XIX. Yzyl)
Osmanl Devletinin Savat Cepheler ve anakkale Savalar
Tanzimat ve Islahat Ferman, I. ve II. Merutiyet, Trablusgarp ve Balkan Savalar
I. Dnya Sava
Mondros Atekes Antlamas, Wilson lkeleri, Paris Konferans
M. Kemalin Samsuna k ve Anadoludaki Durum - Milli Mcadelenin Balangc
Milli Kurtulu Savas
Amasya Genelgesi, Ulusal Kongreler, Mebusan Meclisinin Al
TBMMnin Kuruluu ve syanlar
Tekilat- Esasi Kanunu, Dzenli Ordunun Kuruluu
I. nn, II. nn, Ktahya-Eskiehir, Sakarya Meydan Muharebesi ve Byk
Taarruz
Kurtulu Sava srasndaki antlamalar
Lozan Antlamas
Yeni Trk Devleti'nin Kuruluu
Cumhuriyetilik Halklk Laiklik Devrimcilik Milliyetilik Devletilik

Trk Devriminin Amac, Temelleri ve Geliimi

Siyasi alanda yaplan devrimler
Siyasi partiler ve ok partili siyasi hayata gei
Hukuk alannda yaplan devrimler
Eitim alannda yaplan devrimler
Toplumsal yaayn dzenlenmesi
Ekonomik alanda yaplan yenilikler
1923-1938 dneminde Trk d politikas
Atatrk sonras Trk d politikas
Trk Devriminin lkeleri - Cumhuriyetilik
Halklk

Laiklik
Devrimcilik (nklaplk)
Milliyetilik
Devletilik - Btnleyici ilkeler

1 Kasm 1922

Saltanatn kaldrlmas.

29 Ekim 1923

Cumhuriyetin ilan.

3 Mart 1924 Halifeliin kaldrlmas.

3 Mart 1924 Tevhid-i Tedrisat Kanunu kabul edilmesi.
8 Nisan 1924
eriye Mahkemelerini kaldran yeni Mahkemeler Tekilat
Kanunu'nun kabul.
25 Kasm 1925

apka Devrimi'ne ilikin kanun TBMM'de kabul edildi.

30 Kasm 1925

Tekke ve Zaviyelerle Trbelerin Kapatlmasna Dair Kanun.

26 Aralk 1925

Uluslararas Takvim ve Saat Hakkndaki Kanunlarn kabul.

17 ubat 1926
1 Kasm 1928

Trk Medeni Kanunu'nun kabul.

Yeni Trk Harflerinin Kabul ve Tatbiki Hakknda Kanun.

1 Nisan 1931

ller Kanunu.

26 Kasm 1934

Lakap ve Unvanlarn Kaldrldna Dair Kanun.

3 Aralk 1934

Baz Kyafetlerin Giyilemeyeceine Dair Kanun.

21 Haziran 1934

Soyad Kanunu kabul edilmesi.

5 Aralk 1934
tannmas.

Kadnlara milletvekili seimlerinde seme ve seilme hakknn

ATATRKLK ve ATATRK LKELER

Atatrklk, Trkiye'nin gereklerinden domu bir dnce sistemidir.
Trk milletinin iradesiyle olumu, tarihi bir gelimenin rndr. Atatrklk,
her eyden nce millete haklarn tanma ve tantmadr; millet egemenliinin
ifadesidir. Atatrklk bir kurtulutur, millete bamszla kavumadr.

Atatrklk, ada uygarlk seviyesine ulamadr, batllamadr; bir

dier anlamda da modernlemedir; hr dnceyi temsil eder, hrriyet ve
demokrasi anlaydr.
Atatrklk, modern bir toplum hayat yaama demektir; laik bir dzen
kurma, msbet bilim zihniyetiyle devleti ynetmedir. Bu iki anlamyla
Atatrklk, Trk toplumuna uygun sosyal ve siyasal kurumlar kurma ve
modern toplum olma demektir.

Atatrklk ilkelerini Temel lkeler ve Btnleyici lkeler olmak

zere iki grupta deerlendirmekteyiz.

Temel lkeler :
Cumhuriyetilik, Milliyetilik, Halklk, Devletilik, Laiklik ve nklaplktr.

Btnleyici lkeler :
Milli Egemenlik, Milli Bamszlk, Milli Birlik ve Beraberlik, Yurtta Sulh, Cihanda
Sulh, adalama, Bilimsellik ve Aklclk, nsan ve nsanlk Sevgisidir.

Biz byk bir inklap yaptk. Memleketi bir adan alp yeni bir aa gtrdk.

Mustafa Kemal
ATATRK

I. TEMEL LKELER

Cumhuriyetilik:
ATATRK devrimleri arasnda siyasi bir devrim niteliindedir. ok uluslu bir
mparatorluktan Trkiye ulus devletine gei gerekletirilmi. Bylece modern
Trkiye'nin ulusal kimlii kazandrlmtr. Kemalizm Trkiye iin yalnzca
Cumhuriyet rejimini tanmaktadr. Atatrk bunun yolunu, ksaca halkn kendi
kendisini idaresi, yani demokrasi demek olan Cumhuriyette grmtr.

Milliyetilik:
ATATRK devrimleri ayrca milliyeti bir devrim idi. Bu milliyetilik rk bir yapda
deildir; yurtseverlikle snrldr. Bu devrimin amac, Trkiye Cumhuriyetinin
bamszlnn korunmas ve ayrca Cumhuriyetin siyasal ynden gelimesidir. Bu
milliyetilik, tm dier uluslarn bamszlk haklarna saygldr; sosyal ieriklidir;
yalnzca emperyalizm kart olmayp, ayn zamanda gerek hanedan ynetimine,
gerekse herhangi bir snfn Trk toplumunu ynetmesine de kardr ve nihayet
bu milliyetilik Trk devletinin vatan ve halk ile blnmez bir btn olduu
ilkesine inanmaktadr.

Halklk:
Gerek ierii gerekse hedefleri asndan bakldnda, Cumhuriyet Devrimi ayrca
bir sosyal devrim nitelii de tar. Bu devrim sekin bir grup tarafndan genel
olarak halka ynelik bir biimde gerekletirilmiti. Bata svire Medeni Kanunu
olmak zere, Bat kanunlarnn Trkiye'de uygulamaya konulmasyla birlikte
kadnlarn statsnde kkl deiiklikler olmu, 1934 ylnda kabul edilen bir
kanun ile kadnlar seme ve seilme hakkn almlardr. Atatrk eitli
ortamlarda, Trkiye'nin gerek yneticilerinin kyller olduunu sylemitir.
Aslnda bu durum Trkiye iin bir gerek olmaktan ok bir hedef niteliindedir.
Halklk ilkesi snf ayrcalklarna ve snf farkllklarna kar olmak ve hibir
bireyin, ailenin, snfn veya organizasyonun dierlerinin daha zerinde olmasn
kabul etmemek demektir. Halklk, Trk vatandal olarak ifade edilen bir fikre
dayanr. Gurur ile birleen vatandalk fikri, halkn daha fazla almas iin gerekli
psikolojik teviki salar, birlik fikrinin ve ulusal bir kimliin kazanlmasna yardmc
olur.
Devletilik:
Mustafa Kemal ATATRK yapm olduu aklamalarda ve politikalarnda
Trkiye'nin bir btn olarak modernizasyonunun ekonomik ve teknolojik
gelimeye nemli lde bal olduunu ifade etmitir. Bu balamda, devletilik
ilkesinin de devletin lkenin genel ekonomik faaliyetlerini dzenlenmesi ve zel
sektrn girmek istemedii alanlara veya zel sektrn yetersiz kald alanlara
veya ulusal karlarn gerekli kld alanlara yine devletin girmesi gerektii
anlamnda yorumlanmaktadr. Ancak, devletilik ilkesinin uygulanmasnda, devlet
yalnzca ekonomik faaliyetlerin temel kaynan tekil etmemi, ayn zamanda
lkenin byk sanayi kurulularnn da sahibi olmutur.

Laiklik:
Laiklik yalnzca devlet ve dinin birbirinden ayrlmas anlamna gelmez ayrca
eitim, kltr ve yasama alanlarnn da dinden bamsz olmas anlamn tar.

Laiklik, dnce zgrl ve kurulularn dini dnce ve dini kurulularn

etkisinden bamsz olmalar anlamna geliyor. Devrimlerin birou laiklii
gerekletirmek amacyla yaplm ve dierleri ise laiklie ulalm olmas
sayesinde gerekletirilebilmitir. Laiklik ilkesi aklc ve dini siyasetin dnda tutan
bir ilkedir. Osmanl dneminde matbaann geciktirilmesinde olduu gibi dinin
yenilikler karsnda nasl tutucu bir silah haline geldiini yaam olan Trkiye
Cumhuriyeti kurucular asndan dinin din d sivil yap zerinde yaratabilecei
basklar nlemenin bir aracdr. ATATRK'n laiklik ilkesi Tanr kart bir ilke
deildi. Bu aklc ve dini siyasettir dnda tutan bir ilke idi. Bu ilke aydnlanm
slam'a deil, adala kar olan Mslmanla karsndayd.

Devrimcilik:
ATATRK'n ortaya koyduu en nemli ilkelerden birisi de reformculuk veya
devrimcilikti. Bu ilkenin anlam Trkiye'nin devrimler yapt ve geleneksel
kurulularn modern kurulular ile deitirmi olduu idi. Geleneksel kavramlarn
iptal edildii ve modern kavramlarn benimsendii anlamna geliyordu.
Devrimcilik ilkesi, yaplm olan devrimlerin tannmalarnn ok tesine geti.

II. BTNLEYC LKELER

1-Milli Egemenlik:
Yeni Trkiye devletinin yapsnn ruhu milli egemenliktir; milletin kaytsz artsz
egemenliidir. Toplumda en yksek hrriyetin, en yksek eitliin ve adaletin
salanmas, istikrar ve korunmas ancak ve ancak tam ve kesin anlamyla milli
egemenlii salam bulunmasyla devamllk kazanr. Bundan dolay hrriyetin
de, eitliin de, adaletin de dayanak noktas milli egemenliktir. (1923)

2-Milli Bamszlk:
Tam bamszlk denildii zaman, elbette siyasi, mali, iktisadi, adli, askeri, kltrel
ve benzeri her hususta tam bamszlk ve tam serbestlik demektir. Bu
saydklarmn herhangi birinde bamszlktan mahrumiyet, millet ve memleketin
gerek anlamyla btn bamszlndan mahrumiyeti demektir. (1921)
Trkiye devletinin bamszl mukaddestir. O ebediyen salanm ve korunmu
olmaldr. (1923)

3-Milli Birlik ve Beraberlik:

Millet ve biz yok, birlik halinde millet var. Biz ve millet ayr ayr eyler deiliz.
(1919)
Biz milli varln temelini, milli uurda ve milli birlikte grmekteyiz. (1936)
Toplu bir milleti istila etmek, daima dank bir milleti istila etmek gibi kolay
deildir. (1919)

4-Yurtta Sulh (Bar), Cihanda Sulh:

Yurtta sulh, cihanda sulh iin alyoruz. (1931)
Trkiye Cumhuriyetinin en esasl prensiplerinden biri olan yurtta sulh, cihanda
sulh gayesi, insaniyetin ve medeniyetin refah ve terakisinde en esasl amil olsa
gerekir. (1919)
Sulh milletleri refah ve saadete eritiren en iyi yoldur. (1938)

5-adalama:
Milletimizi en ksa yoldan medeniyetin nimetlerine kavuturmaya, mesut ve
mreffeh klmaya alacaz ve bunu yapmaya mecburuz. (1925)
Biz bat medeniyetini bir taklitilik yapalm diye almyoruz. Onda iyi olarak
grdklerimizi, kendi bnyemize uygun bulduumuz iin, dnya medeniyet
seviyesi iinde benimsiyoruz. (1926)

6-Bilimsellik ve Aklclk:
a) Bilimsellik: Dnyada her ey iin, medeniyet iin, hayat iin, baar iin en
gerek yol gsterici bilimdir, fendir. (1924)
Trk milletinin yrmekte olduu ilerleme ve medeniyet yolunda, elinde ve
kafasnda tuttuu meale, mspet bilimdir. (1933)
b) Aklclk: Bizim, alk, mantk, zekayla hareket etmek en belirgin zelliimizdir.
(1925)
Bu dnyada her ey insan kafasndan kar. (1926)

7-nsan ve nsanlk Sevgisi:

nsanlar mesut edeceim diye onlar birbirine boazlatmak insanlktan uzak ve
son derece zlnecek bir sistemdir. nsanlar mesut edecek yegane vasta, onlar
birbirlerine yaklatrarak, onlara birbirlerini sevdirerek, karlkl maddi ve manevi
ihtiyalarn temine yarayan hareket ve enerjidir. (1931)

Biz kimsenin dman deiliz. Yalnz insanln dman olanlarn dmanyz.

(1936)

Kaynak: Trkiye Byk Millet Meclisi, Anayasa www.tbmm.gov.tr/Anayasa.htm

Atatrk Aratrma Merkezi www.atam.gov.tr
stanbul Valilii www.istanbul.gov.tr/?pid=399

ATATRKN KEND FADESYLE LKELERNN TANIMI

I. TEMEL LKELER

Cumhuriyetilik:
Trk milletinin karakter ve adetlerine en uygun olan idare, Cumhuriyet idaresidir.
(1924)

Cumhuriyet rejimi demek, demokrasi sistemiyle devlet ekli demektir. (1933)

Cumhuriyet, yksek ahlaki deer ve niteliklere dayanan bir idaredir. Cumhuriyet

fazilettir... (1925)

Bugnk hkmetimiz, devlet tekilatmz dorudan doruya milletin kendi

kendine, kendiliinden yapt bir devlet ve hkmet tekilatdr ki, onun ad
Cumhuriyettir. Artk hkmet ele millet arasnda gemiteki ayrlk kalmamtr.
Hkmet millet ve millet hkmettir. (1925)

Milliyetilik:
Trkiye Cumhuriyetini kuran Trk halkna Trk milleti denir. (1930)

Diyarbakrl, Vanl, Erzurumlu, Trabzonlu, stanbullu, Trakyal ve Makedonyal hep

bir soyun evlatlar ve hep ayn cevherin damarlardr. (1932)

Biz dorudan doruya milliyetperveriz ve Trk milliyetisiyiz. Cumhuriyetimizin

dayana Trk toplumudur. Bu toplumun fertleri ne kadar Trk kltr ile dolu
olursa, o topluma dayanan Cumhuriyet de o kadar kuvvetli olur. (1923)

Halklk:
siyasetimizde ilkemiz olan halklk, yani milletin bizzat kendi geleceine sahip
olmas esas Anayasamz ile tespit edilmitir. (1921)

Halklk, toplum dzenini almaya, hukuka dayandrmak isteyen bir toplum

sistemidir. (1921)

Trkiye Cumhuriyeti halkn ayr ayr snflardan olumu deil fakat kiisel ve
sosyal hayat iin iblm itibariyle eitli mesleklere ayrlm bir toplum olarak
grmek esas prensiplerimizdendir. (1923)

Devletilik:
Devletiliin bizce anlam udur: Kiilerin zel teebbslerini ve ahsi
faaliyetlerini esas tutmak; fakat byk bir milletin ve geni bir memleketin
ihtiyalarn ve ok eylerin yaplmadn gz nnde tutarak, memleket
ekonomisini devletin eline almak. (1936)

Prensip olarak, devlet ferdin yerine gememelidir. Fakat ferdin gelimesi iin
genel artlar gz nnde bulundurmaldr. (1930)

Kesin zaruret olmadka, piyasalara karlmaz; bununla beraber, hi bir piyasa da

babo deildir. (1937)

Laiklik:
Laiklik, yalnz din ve dnya ilerinin ayrlmas demek deildir. Btn yurttalarn
vicdan, ibadet ve din hrriyeti de demektir. (1930)

Laiklik, asla dinsizlik olmad gibi, sahte dindarlk ve byclkle mcadele

kapsn at iin, gerek dindarln gelimesi imkann temin etmitir. (1930)

Din bir vicdan meselesidir. Herkes vicdannn emrine uymakta serbesttir. Biz dine
sayg gsteririz. Dne ve dnceye kar deiliz. Biz sadece din ilerini,
millet ve devlet ileriyle kartrmamaya alyor, kast ve fiile dayanan tutucu
hareketlerden saknyoruz. (1926)

nklaplk / Devrimcilik
Yaptmz ve yapmakta olduumuz inklaplarn gayesi Trkiye Cumhuriyeti halkn
tamamen ada ve btn anlam grnyle uygar bir toplum haline
ulatrmaktr. (1925)

Biz byk bir inklap yaptk. Memleketi bir adan alp yeni bir aa gtrdk.
(1925)

II. BTNLEYC LKELER

1. Milli Egemenlik:

Yeni Trkiye devletinin yapsnn ruhu milli egemenliktir. Milletin kaytsz artsz
egemenliidir. (1923)
Toplumda en yksek hrriyetin, en yksek eitlik ve adaletin salanmas, istikrar
ve korunmas ancak ve ancak tam ve kesin anlamyla milli egemenlii salam
bulunmas ile devamllk kazanr. Bundan dolay; hrriyetin de eitliin de,
adaletin de dayanak noktas milli egemenliktir. (1923)

2. Milli Bamszlk:

Tam bamszlk denildii zaman, elbette siyasi, mali, iktisadi, adli, askeri, kltrel
ve benzeri her hususta tam bamszlk ve tam serbestlik demektir. Bu
saydklarmn herhangi birinde bamszlktan mahrumiyet, millet ve memleketin
gerek anlamyla btn bamszlndan mahrumiyeti demektir. (1921)

Trkiye devletinin bamszl mukaddestir. O, ebediyen salanm ve korunmu

olmaldr. (1923)

3. Milli Birlik ve Beraberlik:

Millet ve biz yok, birlik halinde millet var. Biz ve millet ayr ayr eyler deiliz.

Biz milli varln temelini, milli uurda ve milli birlikte grmekteyiz. (1936)

Toplu bir milleti istila etmek, daima dank bir milleti istila etmek gibi kolay
deildir. (1919)

4. Yurtta Sulh (Bar), Cihanda Sulh:

Yurtta sulh, cihanda sulh iin alyoruz. (1931)

Trkiye Cumhuriyetinin en esasl prensiplerinden biri olan yurtta sulh, cihanda

sulh gayesi, insaniyetin ve medeniyetin refah ve terakkisinde en esasl amil olsa
gerektir. (1933)

Sulh milletleri refah ve saadete eritiren en iyi yoldur. (1938)

5. adalama:

Milletimizi en ksa yoldan medeniyetin nimetlerine kavuturmaya, mesut ve

mreffeh klmaya alacaz ve bunu yapmaya mecburuz. (1925)

Biz Bat medeniyetini bir taklitilik yapalm diye almyoruz. Onda iyi olarak
grdklerimizi, kendi bnyemize uygun bulduumuz iin, dnya medeniyet
seviyesi iinde benimsiyoruz. (1926)

6. Bilimsellik ve Aklclk:

Bilimsellik: Dnyada her ey iin, medeniyet iin, hayat iin, baar iin en gerek
yol gsterici bilimdir, fendir. (1924)
Trk milletinin yrmekte olduu ilerleme ve medeniyet yolunda, elinde ve
kafasnda tuttuu meale mspet bilimdir. (1933)

Aklclk: Bizim, akl, mantk, zeka ile hareket etmek en belirgin zelliimizdir.
(1925)
Bu dnyada her ey insan kafasndan kar. (1926)

7. nsan ve nsanlk Sevgisi:

nsanlar mesut edeceim diye onlar birbirine boazlatmak insanlktan uzak ve

son derece zlnecek bir sistemdir. insanlar mesut edecek yegane vasta, onlar
birbirlerine yaklatrarak, onlara birbirlerini sevdirerek, karlkl maddi ve manevi
ihtiyalarn temine yarayan hareket ve enerjidir, (1931)

Biz kimsenin dman deiliz. Yalnz insanln dman olanlarn dmanyz.

(1936)

Kaynak: Atatrk Dnce Dernei www.add-berlin.de/?idcat=52

Tarihi yaadmz gibi yazdk, fakat gelecei cumhuriyete inananlara, onu

koruyanlara ve yaatacaklara emanet etmek lazmdr.

Mustafa Kemal
ATATRK

Benim Trk milletine, Trk cemiyetine, Trkln istikbaline ait devlerim

bitmemitir, siz onlar tamamlayacaksnz. Siz de, sizden sonrakilere benim
szm tekrar ediniz.

Mustafa Kemal
ATATRK