Escolar Documentos
Profissional Documentos
Cultura Documentos
20 2006
1
1.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.1 . . . . . . . . . . . . . . .
1.2.2
. . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3 . . . . . . . . .
1.3.1 . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3.2 : . . . . . . . . .
1.3.3 . .
1.4 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
5
10
12
13
14
18
2
2.1 . . . . . . . . . .
2.1.1
2.1.2 . . . . . . .
2.1.3 - . . . . . . .
2.1.4 . .
2.2 . . . . .
2.3 . . . . . .
2.3.1 . . . .
2.3.2 . . . . .
2.4 . . . . . . . . . . . . .
2.5 . . . . . . . . . . . . . .
2.6 . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
19
20
20
21
21
22
24
25
25
26
27
31
31
3
3.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.2 Jeans . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
33
33
35
38
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
. . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
1
3
4
4
ii
3.4 . . . . . . . .
3.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
3.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4
4.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.2 . . . . . . . . . . . . . .
4.3 . . . . . . . . . . . .
4.4 . . . . .
4.5
. . . . . . . . . . . . . . . . . . .
4.6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . . .
. . . . . .
41
43
44
45
45
45
47
49
50
51
5
5.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2 . . . . . . . . . . . .
5.2.1 . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.2.2 . . . . . .
5.3 . . .
5.3.1 .
5.3.2 . . . . . . . . . . . . .
5.4 . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.4.1 . . . . . . . . . . . . .
5.4.2 ,
. . . . . .
5.5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.5.1 . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.5.2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.6 . . . . . . . . . . . . .
5.6.1 . . . . . .
5.7 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
5.8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
57
57
58
58
59
60
60
62
63
63
6
6.1 . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.2 . . . . . . .
6.3 ;
6.3.1 Zeeman . . . . . . . . . .
6.3.2 . . . . . . .
6.4 (M HD) . . . . . . .
73
73
74
77
77
81
83
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
64
65
65
66
68
68
71
71
6.5 V irial . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.6 Alf ven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
6.7
6.7.1 . . . . . . . .
6.7.2 V irial . . . .
6.8 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
iii
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
86
89
90
91
92
93
iv
,
.
.
, , ;
, ,
,
,
.
. ,
,
.
,
.
.
;
,
.
.
1
1.1: (
, , ).
1
cad
s [ms ]
[kgm3 ]
[m2 s1 ]
344
1.21
1.5 105
()
()
104
103
10+2
3 105
10+5
102
104...5
1021
1017
1.2:
SI.
1 Mm
1 AU
1 pc
1M
1 yr
1 M yr
=
=
=
=
=
=
106 m
1.5 1011 m
3.1 1016 m
2.0 1030 kg
3.2 107 s
106 yr
. 1AU
( -)
.
kiloparsec (kpc).
10Kpc, , ,
(light year).
(1yr = 3.16 107 s)
(M = 2 1030 kgr ).
,
.
AGN
SN
BH
WD
CV
(, )
Cataclysmic Variable ( WD )
1.1
1.3: .
(CV)
6 Mm
70 M m
700 M m
10 1000 M m
15 kpc
1.4: .
Stefan-Boltzmann
1.1
G
kB
R
c
0
6.673 1011
5.67 108
8, 314
3 108
4 107
m3 kg 1 s2
kg s3 K 4
m2 s2 K 1
m s1
V s A1 m1
. ,
,
.
.
(,
), ()
( Lorentz ).
:
( )
(); : `
(L)
(` << L).
E ( V << L3 )
. ~
v=w
~ + ~u, ~u
1.1:
E
.
E w
~
~
u(~x, t). ( . (1.1) )
`
` = (n)1
n
. 1015 cm2
n 1019 cm3 , ` 104 cm.
n 10cm3
` 1014 cm ( -),
1019 cm.
.
1.2
1.2.1
.
( (~
x, t),
1.2
P (~
x, t), T (~x, t), ~u(~x, t)
.
.
Euler
(~
x = ~x0 ) ,
Langrange ( )
.
(~
x(t)).
Euller
dQ
=
dt
Q
t
(1.1)
~
x0
Langrange
DQ(~x(t), t)
=
Dt
Q
t
+ ~u Q(~x(t), t).
(1.2)
~
x0
(convective
derivative).
2.1:
V = xyz
D(V )
= ( ~u)V.
Dt
(1.3)
(V =.),
~u = 0.
2.2:
(Ox)
~u = 0.
.
1.2.2
1.2: m
2mvx .
,
,
(yz)
x.
m 2px ,
(2px n0 vx ), n
vx ( . (1.2)
). x 6
,
(2px n0 vx ) 6,
P =
nmvx2
2nmvx2
=
.
6
3
3
mv 2
kB T =
2
2
P V = N kB T,
(1.4)
N = nV
V kB Boltzmann .
.
= M/V = N m/V
1.2
P =
kB T
m
(1.5)
(,
)
P =
R
kB T = T
m
(1.6)
R .
( )
,
n.
()
A
Z +1
.
2.3:
X , Y
Z (Am = 2Zm , Zm >> 1)
1
2X +
3Y
4
Z
2
.
m . Maxwell,
Boltzman
vx vx + dvx
( [;, ]
) (
)
1/2
m
mvx2
Maxwell-Boltzmann
f (v ) =
exp
.
(1.7)
M
2kB T
2KT
.
fM
fM (vx )dvx = 1.
P =
N
kB T.
V
(1.8)
fM (v) =
m
2kB T
3/2
e
mv 2
2k
T
B
(1.9)
Z
2
< v >=
Z
2
v fM (v)d v = 4
=
v 2 fM (v 2 dv)
3kB T
m
( )
1
3
U = mn < v 2 >= nkB T.
2
2
Vrms
1/2
3k
T
B
.
= < v2 > =
m
r
Vm =
2kB T
.
m
(1.10)
1.2
( Vm )
< v >= 4
8kB T
m
1/2
.
:
, .
dQ , ,
dU
dV dW = P dV .
U = 23 N kB T dU = (3/2)N kB dT.
dU = dQ + dW = dQ P dV.
(1.11)
U
T
CV =
Q
T
3
= N kB .
2
CP =
Q
T
.
P
(1.11)
Q
T
= CV + P
V
T
= CV + N k B
(1.12)
CP = CV + N kB .
dQ S, dQ = T dS.
10
(dS = dQ = 0).
.
CV dT = P dV = N kB T
dV
.
V
(1.13)
. (1.13) ln(T CV V N K )=
TV
N kB
CV
= T V 1 = .
(1.14)
kB
CP
= CV +N
= C
= 5/3.
CV
V
. (2.13)
P = k .
(1.15)
= 1,
.
c2s =
P
.
(1.16)
c2s = P/, ,
, c2s = RT / = P/.
.
1.3
,
,
, ,
D~u
= P.
Dt
1.3
11
~ ( )
F
D~u
= P + F~
Dt
(1.17)
Euler
1.5,
1.5:
V
m, q , r, V , ~g ,
~ ,
~ ,
B
, K .
Lorentz
Coriolis
F~g
F~m
FC
Fcf
F~D
F~b
=
=
=
=
=
=
m~g
~
q~u B/c
~
2m ~u
m2 r
6K ~u
V ~g
. Lorentz, Coriolis
.
(r)
Gm(r)(r)
F~ =
er = Ug
r2
Ug ,
Z
m(r) =
4r2 (r)dr
r .
(1.18)
12
1.3.1
: m = V
V ,
(
),
D(V )
D(V )
D
=
+ (V )
=0
Dt
Dt
Dt
. (1.3)
(V )
D
+ (V ) ~u = 0
Dt
+ (~u) = 0.
t
(1.19)
. (1.19) .
:
dm = V .
. (1.17) (V ~
u)
(V )~u
D~u
= (F~ ~u ~u P )V
Dt
D 1 2
( u V ) = (F~ ~u ~u P )V.
Dt 2
D(P V )
Dt
DP
D(V )
+P
Dt
Dt
P
+ ~u P + P ( ~u)V
= (V )
t
= (V )
D 1 2
P
u + P = F~ ~u +
+ P ~u .
Dt 2
t
(1.20)
1.3
13
~ =
F
Ug
Ug
D 1 2 P
P
u + + Ug =
.
Dt 2
t
t
(1.21)
1
P
( u2 + + Ug ) = .
2
(1.22)
Bernouli.
1.3.2 :
.
.
.
Fb = g
g 10m/s2 = i e
.
=
.
T
60o C
300K / = 0.2. 1kgrm3
3
, 4
3 R g
M g
500kgr
4 3
R = M
3
R=
3M
4
1/3
= 9m.
14
100Km. ,
(
)
. 10
Krakatau, .
q.
t =
2H
g
= 140s.
dv
= mg FD .
dt
FD = 6K v,
= 2 105 kgm1 s1 , K
, m v .
-
0=
4 3
r p g 6K v
3 K
p = 4 103 Kgm3
. K = 1m
v=
22K p g
4 104 m/s.
9
t = H/v = 10 .
1.3.3
:
.
.
1.3
15
.
.
Oz
(x, y, z)
(x0 , y 0 , z 0 ) .
x = x0 cos + y 0 sin
y = x0 sin + y 0 cos
z = z0
.
~ = (0, 0, )) x 0 , y 0 , z 0
= (
0 , z 0
x 0rot , y rot
rot
~ ~r)x
x 0rot = x + (
0
~ ~r)y
y rot = y + (
0
zrot
= z.
0
~ ~r.
~rrot
= ~r +
0
0
(rrot )2 = (x 0rot )2 + (y rot
)2 + (zrot
)2 )
= (x 0 )2 + (y 0 )2 + (z 0 )2 = (r 0 )2 .
Lagrange
L=
m 0 2
m
m
~ ~r)2 Ug ,
(r ) Ug = (rrot )2 Ug = (r 2 +
2
2
2
L=
m
[(x y)2 + (y x) + z 2 ] Ug
2
(1.23)
16
Ug .
Langrange
+ Ug = 0
m(
x y)
m(y + x) my
x
U
g
+
m(
y + x)
+ m(x y) + mx
=0
y
Ug
m
z+
=0
z
(1.24)
(1.25)
(1.26)
.(1.24)-(1.26) )
~ + 2m~r
~ + m
~ (~r )
~ Ug .
m~r = m~r
~r
(1.27)
. (1.27)
, ,
~ ) (Fcf = m
~
Coriolis (FC = 2m~
r
~ .
(~r )
. (
[;]).
(. (1.19) ) (. (1.17)
(x, y, z) (r, , z)
( . (1.3) ).
. ,
(
).
(r, )
z
u(r, ) = ur (r, )
er + (u (r, ) + r)
e
v = ur
1
+ (u + r)
.
r
r
1.3
17
1.3:
= er
e
+
.
r
r
~u =
ur
ur
+
(u + r) +
r
r
r
er . (
er / = e ).
1
1
+
(rur ) +
((u + r)) = 0
r
r r
r
(1.28)
~u ~u = ur
~u u + r ~u
+
r
r
(
).
[~u ~u]r = ur
(u + r) ur
(u + r)2
ur
+
r
r
18
[~u ~u] = ur
((u + r)
r
+
+
ur (u + r)
r
(u + r) (u + r)
r
(r, , z)
ur
ur
+ ur
t
r
(u + r) ur
(u + r)2
r
P
= Fr
r
(1.29)
((u + r) ur (u + r)
+
r
r
(u + r) u
1 P
+
= F
r
r
r .
u
t
+ ur
(1.30)
1.4
.
1. (. 1.19 )
+ (~u) = 0.
t
2. (. 1.17)
D~u
= P + F~ .
Dt
3. (
)
P = C
P = RT
.
( . 2.1) .
..
( LS ), ,
.
.
2.1:
19
20
2.1
,
,
P = F~g ,
(2.1)
2.1.1
2.1:
0 = 1.4gr/cm3
.
GM 0
dP
=
2
dr
R
dP |0Pc =
Pc = G
GM 0
R
dr |0
2
R
M 0
= 2.7 1015 dynes/cm2
R
Pc = 1.4
1017 dynes cm2 . ,
.
( . 1.5)
Pc =
0 kB
m
Tc
(2.2)
2.1
21
(=0.62)
Tc = 1.4 107 K.
2.1.2
(. (2.1
.
~g = ~g , ~g
F
. . (2.1)
dP
= g
dz
P = c2s
c2s
d
= g
dz
1 d
= g/c2s
dz
(z) = 0 ez/H
(2.3)
H = c2s /g .
2.1.3 -
,
Fg
Pg =
4r2
(4r2 0 dr)( 43 r3 0 )
4r2 r2
0
3 GM 2
2
= G2 R2 =
3
8 R4
=
22
(
)
P = nkB T =
M kB T
.
4
3
3 R mH
3 GM 2
M kB T
= 4 3
8 R4
3 R mH
2kB T
R
GmH
(2.4)
M = 2 1033 gr MJ .
.
2.1.4
.
,
.
dr, r
(r),
m(r)G
4r2 (r)dr
r2
4R2 dP
dP .
dP
Gm(r)
=
,
dr
r2
Z
m(r) =
0
(2.5)
(2.6)
2.1
23
r
= ce 1
Rc
ce .
. (2.6)
m(r) =
4 3
r4
ce
r ce
3
Rc
(2.7)
M = m(Rc ) =
Rc3
ce
3
4r3 3r4
m(r) = M
4 .
Rc3
Rc
(2.8)
m(r) . (2.5)
P = Pce
G2ce
r4
2 2 7 r3
r
+
3
9 Rc 4Rc2
(2.9)
Pce P (Rc ) = 0
Pce =
5
5M 2 G
G2ce Rc2 =
.
36
4Rc4
5G2ce Rc2
24r2 28r3
9r4
P (r) =
1
+
.
36
5Rc2
5Rc3
5Rc4
(2.10)
(P (r) = nkb T (r))
r
5 GmH
19r2
9r3
mH P (r)
r
2
=
+
.
T (r) =
ce R 1 +
kB (r)
36 kB
R
5R2
5R3
. (2.5)
(2.6) (
Bowers and Deeming, Vol. 1, Chapter 7 ).
24
2.2
= cs k ( ).
(P = P0 +P1 , =
0 + 1 , u = u1 P0 = F~
1
+ 0 u1 = 0
t
(2.11)
u1
1
+ P1 = 0.
t
0
(2.12)
P = c2s
P1 =
dP
d
1 = c2s 1
(2.13)
2 1
c2s 2 1 = 0
t2
(2.14)
.
cs .
~
1 = 10 ei(k~rt)
.
= cs k
(2.15)
(
). (
)
cad
s
5P
3
1/2
5kB T
3mH
1/2
(2.16)
cs = 10 10T4 K
1/2
Km
s .
2.3
2.3
25
2.3.1
( . 6.18)
16 2 20 G
W =
3
r4 dr =
3 GM 2
.
5 R
2.2: 6.18
Virial,
L = 3.0 1033 ergs/sec.
3 GM 2 dR
dW
dt
5 R2 dt
Virial W = 2U ,
dW
3 GM 2 dR
2L
dt
5 R2 dt
( (U )
(L)
dR
2.38 105 cm/sec
dt
, .
,
.
2.3:
R0 >> R
R0 R , ;
26
E = W + U , Virial
W = 2U , E = U .
1
1
U = W =
2
2
3 GM 2
5 R
1048 ergs
tk =
1048 ergs
107 yrs
1033 ergs/sec
,
109 .
2.3.2
,
0.0286
= 0.71%
4.0312
.
(0.1M )
2.4
2.4
27
r
V = r S
[P (r + r) P (r)] S +
GM (r)(r)Sr
=0
r2
dP (r)
Gm(r)
=
(r).
dr
r2
dM
= 4r2 (r)
dr
.
E = U + Ug
Virial 2U + Ug = 0
E = U =
Ug
2
28
.
dL(r)
dr
2
4r (r)(r),
dL(r)
= 4r2 (r)(r)
dt
r
, A = 4r 2 r
Prad = 31 T 4 ,
dPrad
dr4r2
dr
[m2 /kgr]
L(r)/cdr.
L(r)cdr =
L(r) = 4r2
dPrad
dr4r2
dr
4c 3 dT
T
3 dr
(2.17)
1 2 ( . 2.2).
1 (r) P1 (r) 1
r + r, 2 (r), P2 (r).
(r), P (r).
P2 = P1 (
2
)
rho1
( ).
2.4
29
2.2:
P2 = P2 = P (r + r) ' P1 +
2
2
dP
dr
dr
1
1
P2
1 dP
= 1
dr
' 1 1 +
P1
P dr
1 dP
dr
' 1 +
P dr
2 2 > 0
d
dP
> 0.
dr
dr
(2.18)
(P =
kT /mp ) =
P dT
1
<
.
T dP
( )
. , ,
30
( . 2.3).
.
(
).
2.3:
dP (r)
dr
dM (r)
dr
dL(r)
dr
dT (r)
dr
GM (r)(r)
r2
= 4r2 (r)
= 4r2 (r)(r)
=
3(r)L(r)(r)
16cr2 T (r)
2.5
31
1
dT (r)
=
dr
T
dP (r)
P
dr
.
P (r), (r), (r)
. ( )
(r), T (r), P (r), (r), (r), L(r).
2.5
,
1. (
)
2. ( )
3.
4. -
5.
.
6.
.
2.6
1. , ,
() =< > ()
= 4 < > (1 r/R ).
() () () ()
32
2. ()
1 d
r2 dr
2 dV
r
= 4G
dr
1 d2
(rV ) = 4G
r dr2
()
(=.)
()
r
() = rho0 e
, =.
.
. .
.
3.1
Rc
.
.
.
r =
GM
r2
(3.1)
r ,
M=
4 3
R 0
3 c
33
34
0 . . (3.1)
r
4
= G0
Rc
3
r
Rc
2
.
(3.2)
( = r/Rc , = t/t0 , t0 =
[(4/3)G0 ]1/2 )
d2
= 2 .
d 2
(3.3)
1 2
= 1 1.
2
(3.4)
= 0 = 1.
. (3.4) ,
= cos2 (3.2)
22 cos2 cos2 = 0.
(3.5)
. (3.5)
1
1
+ sin 2 = 21/2 .
2
4
(3.6)
. (3.1) . (3.6).
. (3.6) = /2
( = 0)
r
tf f =
3
.
32G0
(3.7)
tf f
.
21020 Kgr/m3 ,
tf f 106 .
. . (3.1)
3.2 Jeans
35
3.1: . (3.6).
4G0
Rc
Rc
2
3
tf f
r
tf f
Rc3
.
GM
(3.8)
. (3.7).
Jeans
3.2
.
, , ,
P0 , 0 , 0 , u0 = 0 (
).
= P0 + P1
= 0 + 1
u = u1
= 0 + 1
<< 1.
36
0 ~u1 =
1
t
(3.9)
~u1
= (1 + P1 /0 )
t
2 1 = 4G1
P1 =
c2s 1
(3.10)
(3.11)
(3.12)
(3.9), (3.10)
( ~u1 ) = 2 1
t
c2s
0
2 1
1 2 1
.
( ~u1 ) =
t
0 t2
(3.13)
(3.14)
2 1 . (3.11)
(3.13) (3.14)
1 2
4G0
2
2 2+
1 = 0.
cs t
c2s
(3.15)
. (3.15)
1 2
2
2 2 1 = 0
cs t
(3.16)
~ .
P0 = F
3.15 3.16
~
1 = 10 ei(k~rt)
( ~k )
. (3.15)
(3.17)
. (3.16)
D(~k, ) = 2 k 2 c2s = 0.
(3.18)
3.2 Jeans
37
3.2:
. k kJ k > kJ
= kcs .
D(~k, )
D(~k, ) = 0
. . (3.17) , k 2 < 4G0 /c2s
2 < 0 ( = i )
~
1 = 10 et eik~r .
Jeans
2cs
2
J =
=
kJ
4G0
(3.19)
.
1020 Kgr/m3 , cs = 1Km/s J = 20pc.
. (3.2) (1)
k << kj
38
, (2) k >> kJ
= kcs .
3.3
VR (r)
( . (3.3).
VR (R + r) VR (R r)
.
r
R = 150pc
3.3:
V (R) .
.
, = 2 1015 sec1 .
Fc = m 2 r
,
GMc
2 Rc
Rc2
3.3
39
Mc G
Rc3
1/2
(3.20)
. (3.20)
>
3 2
= c = 3.6 106 2 gr/cm3
4G
.
c = 1023 g/cm3
. 5
(
2 1024 g/cm3 ). , ,
5-10
.
3.1
Fc = m 2 r
d2 r
GM
L2
=
+
dt2
r2
r3
(3.21)
L = r 2 =
. . (3.4) . (3.21)
L2 /(GMc Rc ) = 0.1
. (3.4)
req = L2 /GMc
. (3.4).
40
3.4:
.
3.1: ,
, 10Km.
,
25 .
: , L = I,
2
I = M R2
5
2
2
M R2 = M Rf2 f
5
5
Tf =
Rf
R
2
T = 0.1msec.
(3.22)
3.4
3.4
41
0
T 0
.
3.5:
, ,
, Rc ,
. Virial ( . (6.16) ),
1 d2 I
= 2U + Ug 4R3 Pext
2 dt2
(3.23)
Ug =
3Mc2 G
5Rc
( . (6.18).
(Pext ).
c = Mc /(4Rc3 )
U=
3 M kB T
.
2 mH
42
1 d2 I
=0
2 dt2
. (3.23)
Pext (R) =
3Mc2 G
3kB T Mc
.
3
4mH Rc
20Rc4
(3.24)
. (3.6)
3.6:
Rc .
RJ =
3 15 kB T
16 mH c G
1/2
(3.25)
Jeans.
R > RJ ,
RJ .
,
.
W = U + Ug =
3Mc kB T
3Mc2 G
2mH
5Rc
(3.26)
3.5
43
( ) R < Rcr =
Pmax 3.14
kB T
mH
1
Mc2 G2
(3.27)
Pmax .
. (3.23),
Pext > Pmax .
1
1
3
2
.
Ug = GM
5
Rf
R
.
3.5
.
.
: 0 = 1024 g/cm3 ,
B = 3G = 8 1016 2
1015 sec1 .
1. ( )
.
2. , ,
.
44
3.
4.
5.
= kcs ( ).
.
.
.
3.6
1. tf f = [3/32G0 ]1/2
0 = 2 1024 grcm3 4
1023 grcm3 .
tf f
.
2.
r = 0.1pc, = 4 1023 grcm3
= 2 1015 s1
(30Kms1 )
3.
E = U + W
Jeans
Rc2 = (4/3)RJ2
4. ()
T = 50K 0 = 8.4 1022 grcm3 .
()
T = 150K
0 = 2 1016 grcm3 .
,
4.1
.
( ) .
(jets)
.
,
.
- (Gamma Ray Bursts) .
4.2
R
.
.
. :
1.
f (v).
v > v , v
45
46
1
J = n0 (t)
2
f (v)v(v 2 dv)
(4.1)
Maxwellian v
,
.
, :
kT =
GM
R
(4.2)
T ,
. T 107 K ,
106 K
.
2.
dP (r)
GM
=
(r)
dr
R
(4.3)
P = nkB T = mp kB T
GM mp
dP (r)
=
P
dr
R kB T
dP (r)
= P
dr
= (GM mp /kB T R)
P (r) = P0 e(1R/r)
(4.4)
r , P = P0 e
P (r ) = 105 dynes/cm2
4.3
47
Pc = 1012 dynes/cm2 .
( )
,
dM = 4r2 (r)dr
M = 4r2 v(r)(r)
1AU n0 = 7 cm3 , 0 = n0 mp
= 31014 M /.
v(r = 1AU ) = 400km/sec M
.
4.3
1.
+ (~u) = 0
t
(4.5)
2.
+ ~u ~u ~u = P Ug
t
(4.6)
3.
P
GM
(E) + ~u E +
=0
t
1
R
(4.7)
E = 12 v 2 ,
.
. ,
48
1 d 2
(r v) = 0
r2 dr
dln GM
dv
= c2s
2
v
dr
dr
r
(4.8)
(4.9)
(4.8)
dln
2 dln|v|
=
dr
r
dr
(5.2)
(v 2 c2s )
2c2 GM
dln|v|
= s 2
dr
r
r
v > cs
r =
GM
2c2s
( r = 0.1AU . (4.7)
( )
2 GM
1
c
B(r) = v 2 (r) +
2
1 s
r
(4.10)
4.4
4.4
49
(compact object ) ,
.
(4.11)
L = V n20
(4.12)
= T me c2 ( , T )
.
GM
1 2
v (r) =
2
r
(4.13)
(4.11) (4.13) n0
n0 =
M
4r2 (me + mp )(2GM/r)1/2
L=
4 3
r
3
"
M 2
(4r2 )2 m2p 2GM
r
#
T me c2 =
M 2 T me c2
12m2p 2GM
(4.14)
(4.14)
L Eddington
50
LE
4GM c
M 2 T me c2
T
24m2p GM
96 2 G2 M 2 mp
M E2 =
T me c
(4.15)
h
L
LG
T me c2
24mp GM
GM M
r
M 2
T me c2 r
24mp G2 M 2
4c M
M
M =
= 104
M E M E
ME
(4.16)
4.5
1
(r)
+ 2 (r2 (r)v) = 0
t r r
v
v
kB T
GM
+v
+
+
=0
t
r
r mp
r
(4.17)
(4.18)
(E)
1 2
GM
2 5kB T
+ 2 2 r
+E
= (, T )
t
r r
2mp
r
(4.19)
E = 12 v 2 + , (, T )
(, T ) = 2 T 1/2
(4.17), (4.18) (4.19)
v(r, t),(r, t) T (r, t).
4.6
4.6
51
1.
,
t = 0
() r
() r 1AU cs = 100km/sec
() r
2.
(heat flux)
F~ = T
= 0 (T /T0 )5/2 T0 , 0
.
~ = 0
() F
T = T0 (r/r0 )2/7
()
P = kB T
"
7r0
P = P0 exp
5H0
"
r
r0
5/7
##
1
H0 (scale height)
()
.
3. , Euler
+ (~v ) = 0
t
~v
+ ~v ~v + p = 0
t
p
+ ~v + ~v = 0
t
52
(vi ) =
(vi vj + ij p)
t
xj
1 2
1 2
( v + ) =
v + + p
vj
t 2
xj
2
(4.20)
.
4. ,
,
+
(vx ) = 0
t
x
vx
vx
+ vx
= c2s
t
x
x
(4.21)
() =
vx = v0
() 0 vx0 ei(kxt)
= (k).
() 0 vx0
x.
.
5. 4,
6. 4, .
7. ( )
, :
,
.
.
()
. (,
)
4.6
53
d 1 2
p GM
( u +
) = (r)
dr 2
1
r
du
1 dp GM
u
=
2
dr
dr
r
dM
= 4(r)u(r)r2
dt
(4.22)
u , , p
, ,
(
) (
).
dM
dt = const. ( ,
)
() , (
)
1
= something
u
p
c2 =
(u2 c2 )
( u < c u > c
r ):
c2s
GM
1
=
+
2rs
2
u2s
r
u
s
( ) rs (
)
() ,
dM
|=
dt
rs
rm
4r2 (r)dr/
GM
5 3 GM
+1
+
+
rm
4( 1) rs
4
r
u
54
() r > rm FU V ,
FU V
(
,
). rm :
dr 1
rm
3 F
dM
4rm
UV
|=
dt
GM
.
(
)
8. r 0 = 3g/cm3
,
15km/sec. : = g ez/H ,
g = 103 g/cm3 , z
H = 10km (atmospheric
scale height). z = 0 1 bar(106 dynes/cm2 ).
H ,
.
.
()
. (
2)
() (
)
() , ,
.
(.. )
,
( ).
100-1000bar .
4.6
55
9.
:
.
R m .
.
(R0 , P0 )
(P V =)
= (3 1)
GM
R03
56
5.1
(
) .
,
GM m
= m2 (r)r
r2
2 (r) =
GM
r3
Kepler
(r) 1/r 3/2 , Kepler .
10Km M ,
, mc2 ,
GM m
GM
(mc2 ) 0.15mc2
a
ac2
.
.
57
58
m
,
m
E
Eddington .
4Gmp Mc
LE
1.3 1038
T
M
M
erg/sec
Gmm/r
Eddington
5.2
5.2.1
,
.
,
Virial , .
.
.
.
, ,
.
,
. .
R
R. ,
Stefan-Boltzmann, :
Lring = 2 2rT 4 R
(5.1)
5.2
59
m ,
Virial :
U = G
Mm
2r
(5.2)
,
M
, ,
,
. ,
:
GM M R
4RRTD4
2r
r
TD =
GM M 1/4
(5.3)
8r3
5.2.2 .
(5.3) :
T (r) =
GM M 1/4 R 3/4
8R3
= Tdisc
R 3/4
r
Tdisc .
:
Tmax Tdisc
(5.4)
= 1016 g s1 = 1.6
: M = 0.85MJ , R = 0.0095RJ M
1010 MJ yr1 :
60
max Wien.
= 1017 g s1 =
: M = 1.4MJ , R = 10km M
9
1
J
1.6 10 M yr :
5.3
.
5.3.1 .
,
,
m1 m2
.
Kepler, :
= (GM/r3 )1/2
(5.6)
.
:
E=
GM m1 m2
(
+
)
2
r1
r2
(5.7)
, (5.6), :
1/2
1/2
+ m2 r2 )
(5.8)
,
:
1/2
m1 r1
1/2
r1 = m2 r2
r2
(5.9)
5.3 .
61
(5.7)
r2 (5.9)
:
GM m1
m2
( 2 r1 + 2 r2 )
2 r1
r2
GM m1 r1 r1 3/2
(
)
1
E =
r2
2r12
E =
(5.10)
1
, 2,
r1 , 1
. 1
, (5.10) rr12 < 1
r1 , 1
.
,
,
. ,
.
,
,
,
.
.
.
,
(5.6),
.
, ,
. , ,
.
.
62
5.3.2 .
,
.
,
.
,
.
w
, .
R-/2 ,
R+/2 .
, :
g = 2RR2 d/dR
(5.14)
: = w.
d/dR
5.4 .
63
,
, .
. ,
, ,
.
, ,
.
w, .
5.4
5.4.1 .
,
. ,
,
.
,
, ,
.
R R , :
2RR : 2RRR2 .
:
+
(RUR ) = 0
t
R
(5.15)
(5.15) R .
UR
,
,
.
:
64
1 g
R (R2 ) +
(RUR R2 ) =
(5.16)
t
R
2 R
5.4.2 ,
.
(5.15) (5.16) UR :
(RUR )
R
1
1
g
=
R R 2(R2 )0 R
1
3 R3 (GM )1/2
1
=
R R ((RGM )1/2 )0 R 2
R5/2
3 1/2
=
(R1/2 )
R
R R
R
=
(5.17)
(5.6). (5.17)
.
,R,t .
(5.16),(5.17) :
1 g
(R2 ) +
(RUR R2 ) =
t
R
2 R
1 G
+
(RUR )] + R (R2 ) + RUR (R2 )0 =
R2 [R
t
R
t
2 R
1 G
RUR (R2 )0 =
(5.18)
2 R
R
t = 0. (5.14) (5.18)
UR :
5.5 .
UR =
[R1/2 ]
1/2
R
R
65
(5.19)
(5.19) , (5.17),
.
, :
, M
M = 2RUR
(5.20)
,
,
.
, (5.17) .
,
,
R :
tvisc R2 /
5.5
5.5.1 .
.
,
,
.
.
,
, .
,
.
66
5.5.2 .
, ,
,
.
.
,
.
, :
2 = 2 + c2s k 2 2G|k|
(5.21)
( Kepler = ). 2 ,
.
= 0. :
Q=
cs k
<1
G
(5.22)
(5.10)
.
(5.10),
.
, ,
.
,
.
, R,
R R.
:
FG =
GM
GM
R
(1 2
)
(R R)2
(R)2
R
(5.23)
5.5 .
l R2
67
(5.24)
R
l
(1 + 2
)
2
(R R)
R
(5.25)
R
u02
02 (R R) 2 R(1 + 3
)
2
(R R)
R
(5.26)
,
, (5.23),(5.26) :
GM R
(R)3
32 R > 2GR/R
2G
R >
32
32 R > 2
(5.27)
, Jeans (.
(5.22), k 1/DeltaR ) :
R <
c2s
G
(5.28)
(5.27),(5.28) :
32 c2s
>1
2(G)2
(5.29)
, , (5.22).
68
5.6
5.6.1
M
.
(z = 0).
2h :
dz 2h
(5.30)
, h(r) r .
.
:
M = 2rU = .
(5.31)
(GM r)1/2
J+ = M
(GM rI )1/2 rI
J+ = M
|| 6 1,
.
, f
r :
(5.32)
.
f M
:
F (r) =
rI 1/2 i
3M GM h
1
(
)
8r2 r
r
(5.33)
5.6
69
F (r)
.
:
1 dP
GM z
= 2
dz
r r
(5.34)
z r . P P z h :
P 1/2 r3 (1/2) c
s
GM
(5.35)
,
.
f P (Black holes, white dwarfs and neutron stars, Shapiro and Teukolsky . 437).
:
f = P
(5.36)
1.
.
-.
,
1M :
(5.37)
T homson
:
(5.38)
70
T )
. k(,
:
1
1
1
T ) kabs + kscatt
k(,
(5.39)
.
:
P (, T ) '
2kT
1
+ aT 4
mp
3
(5.40)
. (
) ,
.
:
cT 4
F (r) , (r) > 1
k
(5.41)
. :
(5.42)
.
P (r), T (r), f (r), k(r)
F (r) r , M M
1973 Shakura and Sunyaev
Novikov and Thorne.
,
M
r . :
5.7
71
1. , r ,
.
2. , r ,
,
.
3. , r ,
.
5.7
.
.
.
,
.
, .
,
.
.
5.8
1.
2 = 2 + c2s k 2 2G|k|
( (5.21
2.
(r, , z)
.
72
(r, ) =
(r, , z)
~u = ur er + (u + r)
e
3. Navier-Stokes
( )
() (
R)
c2s << R2 2
cs
.
()
() u
ur ,
Kepler .
4. Lynden-Bell and Pringle, 1974, M.N.R.A.S,
168, 603
G = 2r3
d
dr
6.1
, .
, (, ) ,
.
.
,
.
.
.
. ,
. :
.
, ,
, ,
( ).
,
73
74
(
) ()
( ).
6.2
.
. 6.1
.
6.1:
.
,
.
Faraday .
.
~
B
B0 .
.
CGS
Gauss .
1.
6.2
75
(Gauss)
HD 215441
10- 1000
10
0.6
32000
1012
6.1:
, .
,
:
, .
, ,
.
,
, . Ohm
"
~
~ + ~v B
J~ = E
c
#
(6.1)
v
.
~
~ = ~v B
E
c
(6.2)
. ,
.
.
. v
.
76
q , ,
~ = q(~v B)/c
~ ,
F
( Lorentz).
v B V olt/m (
m/s Gauss).
. :
;
,
.
, .
.
.
.
.
(3 105 G) 400Km/s,
1.2 103 V /m.
- 1.8 108 V .
.
,
400 Km/s 3 106 V .
.
. .
.
.
,
,
. .
,
.
6.3 ;
77
.
.
,
. ,
.
.
6.3
. Zeeman.
.
,
.
.
6.3.1 Zeeman
"
#
~ r, t)
~
v
B(~
d~v
~ r, t) +
= q E(~
m
dt
c
m , c .
~ = B0 z)
(B
qB0
vy
c
qB0
=
vx
c
= 0
mv x =
mv y
mv z
78
B =
qB0
mc
(6.3)
Larmor.
Coulomb
.
0 .
m
x = m02 x
m
y = m02 y
m
z = m02 z
~ = B0 z
B
Lorentz ,
e
m
x = m02 x + B0 y
c
e
2
m
y = m0 y B0 x
c
m
z = m02 z
z .
x = aeit y =
beit .
eB0
b = 0
mc
eB0
b(02 2 ) + i
a = 0
mc
a(02 2 ) i
i
,
(a ib)(02 2 ) (a ib)B = 0
(6.4)
6.3 ;
79
02 2 B = 0. B << 0 ' 0
= 0 B .
(x, y)
x = acos(0 B )t
y = asin(0 B )t
:
0 , z
0 + B 0 B ,
, (x, y)
(
) z ,
0 B .
z (Zeeman triplet) 0 B (
), 0 ( ) 0 + B ( ).
( 6.2)
6.2:
. 4000G.
80
Zeeman
( ).
E = B0 Jz g
g =1+
B =
e
4cme
Jz g2 B0
Gauss
B = 4.67 105 g 2 B
g = Jz g . (S = 0)
g = 1. S = 0
Jz = (1, 0, 1) Zeeman (Zeeman triplet).
,
.
.
6.3 ;
81
,
Jz = 0 ,
.
.
Doppler .
.
0.15T . , Zeeman
,
.
.
6.3.2
.
(v ' c) (
vk ' 0)
(1/),
( 6.3(.
6.3().
(m0 c2 )
6.4.
(
.)
,
(
).
82
6.3: ()
. ()
.
6.4:
.
fb () p
p .
n(p1)/2 .
Iv
6.4 (M HD)
83
,
f ()
f () = fM + fb , fM Maxwell
, .
f ()
6.5.
6.5:
.
(optically thick) I 5/2
(optically thin).
,
s = Rs /r, (Rs r
1/2 5/2
) Fm B0
m s2 . m , s Fm
,
.
6.4
(M HD)
(
MHD )
().
.
84
.
~
B
V
~
~j B
F~m =
c
(6.5)
~j . . (6.5)
Maxwell
~ =
B
4 ~
j
c
~ =
E
(6.6)
~
1 B
c t
(6.7)
~ =0
B
(6.8)
( ),
Ohm:
~
~ + ~u B ]
~j = [E
c
(6.9)
(6.5) (6.6)
Fm
~ B
~
( B)
1
1
2
~ )B
~ B
=
=
(B
4
4
2
~ .
B = |B|
(6.6), (6.7) (6.9)
~ =
( B)
=
=
4
[ ~j]
c
~
4
~ + ( ~u B )]
[ E
c
c
4
B
~
+ (~u B)
c2
t
(6.10)
6.4 (M HD)
85
~ = B(
~
~ 2 B
~ = 2 B
~
( B)
B)
.
~
B
~
= (~u B) + 2 B
t
(6.11)
c
.
= 4
6.6: 4S
u.
4S (. 6.6),
R
~
~ .
m = B dA
~
u m
Z
m =
~B
~ +
dA
~ B.
~
dA
(6.12)
,
(c2 /4)2 B ' 0,
~
B
~ (~u B).
~
=
t
(6.13)
86
~ = ~u d~l
(6.13) (6.12) dA
( . 6.6)
Z
m =
Z
~ (~u d~l).
B
~ (
~ (~u B))
~ +
dA
S
(6.14)
Stokes
~ (B
~ C)
~ = (A
~ B)
~ C
~
m = 0,
A
(frozen in),
(collisionless plasma).
6.5 V irial
.
Virial
.
. (1.17) ~
r
Z
dm~r
d2~r
=
dt2
Z
dm(~r f~)
~r P
dm
f = F/ .
d2~r
d~r
d~r d~r
d2 r 2
d
~r 2 =
~r
= 2
u2 .
dt
dt
dt
dt dt
dt
2
Z
I=
r2 dm
Z
2 < T >=
u2 dm
6.5 V irial
87
Z
dm~r
d2~r
1 d2 I
=
2<T >.
dt2
2 dt2
~r P
(6.15)
Z
(~rP )dV 3 P dV
I
Z
~ 3 P dV
=
P (~r dS)
dm
( (
1 d2 I
2 dt2
= 2 < T > +3
I
~
P ~r dS
P dV +
(~r f~)dm
(6.16)
3
U=
2
Z
P dV
U
,
1 d2 I
= 2 < T > +2U +
2 dt2
Z
(~r f~)dm
(6.17)
~
r f~ .
(fg )
(fm ).
Z
f~g =
dV
G(r)~r
|~r|3
88
Gm(r)dm(r)
= Ug
|~r|
(f~ ~r)dm =
Ug .
Z
Ug = G
=
R 4 r 3
3
0
16 2 2
3
3 GM 2
=
.
5 R
r
R
4r2 dr
r4 dr =
16 2 2 R5
3
5
(6.18)
Z
(f~m ~r)dm =
dm
Z
=
=
dV
Z
1
4
Z
~r (~j B)
c
~
~r (~j B)
c
~ B]
~
dV ~r [( B)
dV
~ )B
~ 1 ~r B 2 ]
[~r (B
4
2
2
Z
dV B
B2
~
~
=
+ [B(B ~r)]
~r
4 2
2
Z
~ dS
~ Z
~
B
~r dS
~
= m + (B ~r)
B2
4
8
S
S
=
m . (
Gauss.) Virial
1 d2 I
2 dt2
Z
= 2 < T > +2U + Ug + m +
Z
~ I
~r dS
~
B2
P ~r dS
8
S
~ ~r)
(B
S
~ dS
~
B
4
(6.19)
Virial.
89
Alf ven
6.6
3.2
.
.
MHD
~u
1 ~
~
+ ~u ~u = c2s (B 2 /8) +
(B )B
t
4
+ (~u) = 0
t
~
B
~
= (~u B).
t
(6.20)
(6.21)
(6.22)
= 0 + 1
~u = ~u1
~
~ 0 + B
~1
B = B
u~1
= c2s 1
t
B0 B1
8
1
+ (0 ~u) = 0
t
B~1
= (u~1 B~0 ).
t
1 ~
(B0 )B~1
4
(6.23)
(6.24)
(6.25)
1 = 10 ei(k~rt)
~
B1 = B10 ei(k~rt)
~
u1 = u10 ei(k~rt)
~ = B0 ez ,)
z (B
(~k = k
ez ) u1 =
(u1x , 0, 0) B1 = (B1x , 0, 0).
. (6.23) (6.25)
90
iu1x = ikB1x
B0
80
(6.26)
(6.27)
(6.28)
u1x ,
2 = k 2 u2A
(6.29)
p
uA =
B02 /(40 ) Alfven.
Alfven uA .
Alfven
.
(
)
Alfven
(~
u1 ~k ).
6.7
(B 106 Gauss),
.
M =
B2
V (106 )2 (10pc)3 > Ug
8
(6.30)
,
. . (6.7) )
6.7 91
6.7:
(P =
B2
8 )
.
.
.
.
.
6.7.1
.
(6.11)
~
B
~
= (~u B) + 2 B.
t
6.4
(
( 0) ). ,
. (6.11)
92
~
B
~
2 B.
t
(6.31)
~ r, t)
~ r, t)
B(~
B(~
t
Rc2
Rc .
~ r, t) B(~
~ r, t)et/D
B(~
2 /.
D = RC
.
6.7.2 V irial
Virial ( . (6.19) )
, . (3.24)
Pext
1
GM 2
2m
32 M
=
4 + 4 + 3
4
R
R
R3
(6.32)
GM 2
2m
R4
R4
Mcr
G1/2 m
Mcr 103 MJ
B
30G
R
2pc
2
(6.33)
6.8
93
MJ . . (6.32)
Pext
1 G 2
2 M
2
=
Mcr M + 3 3
4 R4
R
(6.34)
M < Mcr ,
M >> Mcr
.
2 < T > .
(6.16)
.
6.8
.
1. (. 1.19 )
+ (~u) = 0.
t
2. (. 1.17)
D~u
= P + F~ .
Dt
3. (
)
P = C
P = RT
.
~ ( )
4. F
1
1 ~
~
F~ = Ug
B 2 +
(B )B
8
4
94
5.
2 Ug = 4G
~
B
~
= (~u B) + 2 B.
t
.
Virial
.
.
.
[1] , . , ., (1994),
, , ( 1,
7 )
[2] , ., , . , ., (1996),
, 2000. (
4
. !)
[3] , ., (2000), , . ,
.
[4] Bowers, R. and Deeming, T., (1984), Astrophysics I, II,
Jones and Brtetlett Pub., Boston. (
.
. 1, 21, 22 23
)
[5] Carroll, B.W. and Ostlie, D.A., (1995) Introduction to
Modern Astrophysics, Addison Wesley, 2nd Ed.
.
10, 11 12
[6] Mandle, F., () , . , .
[7] Shu, F., (1992), The Physics of Astrophysics, Volume II:
Gass Dynamics, University Science Books, Mill Valley, California.
[8] , . (1986)
( 1 2
.)
95
96