3 eso

ies de melide

departamento de grego

curso 2014-15

ALUMN@:

teatro clsico

Teatro de Dioniso, Atenas

Vista area do teatro de Epidauro

Santuario de Asclepio, en Epidauro

Capsa con volumes de

papiro


1.FUNCINECARACTERSTICASBSICASDOTEATROENGRECIA

O teatro grego ten o seu mximo esplendor na Atenas

democrtica do s. V a. C, no chamado sculo de Pericles.A
representacinteatralunacto:
Relixioso: forma parte do culto a Dioniso e nel ten a sa
orixe.Assasfestasanuaiserannomesdexaneiroas
Leneas,enomesdemarzoasGrandesDionisias.
Social: un espectculo popular, de goce do ocio de forma
colectiva.Implicaaparticipacindoespectador,asa
reflexinsobreproblemashumanosetemaspolticos.

A representacin teatral est organizada pola polis ou

Estadoenformadeconcurso,cunpremioparaomellorpoetatrxicoeoutroparaomellorpoetacmico.

Oscidadnsricoscosteabanasrepresentacinscopagodeimpostoserecibanhonoresseaobraera
premiada.Estespatrocinadoresdenominbansecoregos.

2.ELEMENTOSESCENOGRFICOS

Tdolos compoentes da obra teatral levaban mscara e

disfrace.
Na traxedia: vestiduras solemnes e luxosas, mscaras de expresin
trxicaeocoturno,uncalzadodemadeiraconsolabastantegrosa.Este
calzado especial aumentaba a altura dos actores conferndolles unha
elevacinmoral.
Na comedia: disfraces de animais, mulleres e grotescos en xeral e
mscarascmicas.

Encadarepresentacinteatralintervian:
Actores:ataunmximodetres,poloquecadaundebarepresentar
variospapeis:
Protagonista:actorprincipal
Antagonista:segundoactor
Terceiroactor:facatodososdemaispapeis
Os actores eran sempre homes e desempeaban papeis femininos cando era necesario. s veces podan
intervir nenos e personaxes mudos, que non eran actores profesionais. Os actores recitaban e cantaban na
escena.
Ocoro:erafundamentalnatraxedia.Facaafuncindunpersonaxemisquedialogabacosactoressobreo
queestabaacontecendo.Osseucompoentesdenominbansecoreutas;eestabandirixidospolocorifeo,que
quentomaapalabracandohabaquerecitar.Ocorocantabaedanzabanaorquestra.
Entodapezateatral,especialmentenatraxedia,soehaberunmomentodemximatensinouclmax
que se sucede dun anticlmax. No clmax soe producirse a morte trxica do protagonista ou algn outro
personaxe.Arepresentacindamorteeratabnodramagrego,poloqueestemomentononpodaserposto
enescenaedebaserreferidoporoutropersonaxe,normalmenteunmensaxeiro.
Un dos recursos para aumentar a tensin dramtica a chamada irona trxica, utilizada
principalmente por Sfocles. Prodcese cando un personaxe vctima dun discurso dedobre sentido, que
coecenosespectadores,peroelnon.
Nas pezas teatrais haba unidade espacial e temporal: a accin desenvolvase nun escenario nico
(unsolugar)enunhaxornada(unsoda)

Teatrogrego.ESO.Px.1

3.OSXNEROSTEATRAIS

Temas
Tratamento
Personaxes

Traxedia
heroicosoulendarios(mitolxicos)
tonosolemneegrandioso
heroesouheronas

Comedia
ficcin
tonodesenfadado
personaxespopulares,animais,deusesouheroes
ridiculizados...

Na traxedia grega exprsase claramente o sentimento

trxicodavida:cntrasenodolorhumano.

Todo xira en torno heroe trxico. Nas traxedias de

Sfocles, o heroe un personaxe que, a pesares de ser
moralmente superior s demais, non pode evitar cometer unha
falta (hybris, en grego) que altera a orde moral establecida ou
aceptadapolasociedade.Odestino,queestporribadedeusese
humanos,equilibrardenovoabalanza.Oheroepasaporunha
situacindeangustiaquecompartidapolopblico,espertando
nel paixn e compaixn. final o heroe acepta o destino e a
xustizadivinaqueoliberandasaangustia.

A funcin da traxedia era a de formar o pobo, darlle

unha leccin de temperanza e moderacin. O pblico nas
representacinsliberabaassaspaixns,producndosenelunha
liberacin(catarse,engrego).

A comedia persegua fins semellantes s da traxedia:

liberar home das sas angustias e opresins. O heroe cmico
pormediosfantsticosconsegueliberaraAtenasdosseusmales:
a guerra, os malos gobernantes, as incomodidades, os malos
poetas... chegando a un estado de felicidade. Na comedia hai
unha ensinanza mis directa, amsanos unha situacin menos
distantequenatraxedia.dicir,oespectadoratpasemiscerca
do heroe cmico, que vive unha situacin coti, que do heroe
trxicoqueviveunhasituacinextraordinaria.

4.PRINCIPAISAUTORESTEATRAISGREGOS

Trxicos:
Esquilo(525428a.C.)doqueseconservan7traxedias.
Sfocles(496406a.C.)7traxedias
Eurpides(480406a.C.)18traxedias

Cmicos:
Aristfanes(445385a.C.)11comedias(ComediaVellaoupoltica)
Menandro(342294a.C.)1comediaefragmentos(ComediaNova)

Teatrogrego.ESO.Px.2

CRONOLOXA

490479 a. C. Guerras Mdicas: Os gregos

vencen s persas (Batallas de
Maratn, Termpilas, Salamina,
Platea...)
477 Confederacin Dlica: alianza militar
para controlar o perigo persa
lideradapolosatenienses,conbase
na illa de Delos Talasocracia
ateniense
462 a. C. Reformas democrticas de
Pericles y Efialtes que aumentan
competenciasdaasemblea
431 404 a. C. Guerra do Peloponeso:
Esparta enfrntase a Atenas para
tentar frear a sa poltica
imperialista.
429PestedeAtenas:morrePericles.
421PazdeNicias:tratadopor50anos.
413reandaseaguerra.Espartapideaxuda
a Persia e equipa a sa flota. Na
batalla de Decelia Esparta cerca a
Atenasporterra.
411 Triunfo da oligarqua, rxime non
democrtico,
en
Atenas.
Sublevacin do exrcito e
proclamacin de Alcibades como
xefesupremo.
405 Batalla de Egosptamos: derrota
definitivadeAtenas.
404 Atenas derriba os muros longos e
entrega a sa flota. Tirana dos
Trinta: rxime de terror cun
gobernooligrquicoproespartano.
403 Restablecemento da democracia en
Atenas. Crises econmicas e
sociais.

5.SFOCLES
representantedapocadePericles.Defamilianobre,desempeou
importantescargospblicosemilitares,sndollealgnsconcedidospoloseu
prestixio. Gozaba dunha grande popularidade e admiracin do pobo
ateniense.

O seu interese en asuntos polticos reflctese nas sas traxedias

Antgona e Edipo Rei. Colaborou coa poltica democrtica de Pericles, era
demcrata conservador: mantn a tradicin relixiosa, cre que anda que se
favorezasclasespopulares,dbenserespectarascalsesaltas.

Obras: Antgona, Aiax, Edipo Rei, Traquinias, Electra, Filoctetes e Edipo en

Colono.

O tema central das sas obras son os sufrimentos, miserias e

grandezasdoheroe.

O heroe trxico de Sfocles un ser superior, dotado de virtudes, que est por riba dos demais
homes.Arrscaseatodo,tenunexcesodeconfianzaensimesmoepecadeorgullo,cometendoasunhafalta
contraosdeusesporcrersecasecomoeleseporistocastigado.

Osheroesdastraxedias,andaquesexansuperioresaorestodoshomes,nonpodenescaparaoseu
destino, que est incluso por riba dos deuses. A esencia da traxedia basase no inevitable do sufrimento
humano,oheroenonpodeevitarodolorpolasacondicindehome.

Unha das caractersticas do estilo de Sfocles a chamada irona trxica, que consiste en que un
personaxe vctima das sas propias palabras, que teen dobre sentido. Con isto pretndese aumentar a
tensindoespectadorquecoeceporanticipadounsresultadosqueignoraopropiopersonaxe.

EdipoRei

A accin comeza presentndonos a cidade de Tebas

asoladaporunhapesteque,segundooorculodeDelfos,s
desaparecer cando se atope e sexa expulsado da cidade o
asasino de Laio, anterior rei da cidade. Edipo, actual rei,
que conseguiu o trono como premio por descifrar o
enigmadaesfinxeecasouconIocasta,vivadeLaio,pon
todo o seu empeo en buscar culpable. Ao longo da
traxedia Edipo vai descubrindo que el culpable e que,
sen sabelo, matou seu pai, Laio, e casou coa sa nai,
Iocasta.

Edipo, un dos mis grandes heroes da traxedia

grega,aparececomaunpersonaxenobreebo,queporamor
cidade fai todo o posible por liberala da peste e purificala
expulsando ao asasino. A pesares disto, Edipo culpable e
convrtese na sa propia vctima. Anda que tea erros e defectos, o
heroe sofre un castigo desproporcionado, porque os crimes dos que se lle acusa foron
cometidossenintencionalidade.
Overdadeiroconflitoestnaloitadesigualecondenadaaofracasoqueoheroeemprendecontrao
seudestino.SenpedirlloningunEdipoautocastgaseprovocandoasacegueiraparaexpiarocrime.Soas,
medianteosufrimentoedoloroheroedescobreomisntimodesimesmo,sendooEdipocegodofinalo
quedeverdadeve.

Teatrogrego.ESO.Px.3

6.CUESTIONARIOSOBREEDIPOREI

(Cuestinsposiblesparadesenvolvernocomentariodetexto)

1.FaiuncadroxenealxicodafamiliadeEdipo

2.Funcindoprlogo.IndicacalasituacindacidadedeTebas.

3.QueimaxeteendeEdipoosseusconcidadns?

4.CalaactitudedeEdipoanteosproblemasdacidade?Quemedidasadoptapara
salvala?

5.CalaproclamadeEdipo?.Sinalaunexemplodeironatrxica.
6.ComentasiaactitudedeEdipocoadivioTiresiaseconCreontecorrecta.

7.ArgumentosqueusaCreontecontraasacusacinsquellefaiEdipo.

8.QuesignificabaengregoonomedeEdipo?

9.Quenoticiastraeomensaxeiroequedobreefectoproducennorei?

10.PorqueIocastalleimpideaEdipocontinuarcoassasindagacins?

11.Quedatosaportaoservopastorparaaresolucindefinitivadoconflicto?

12.Comentaaopinindocorosobreafelicidadehumana.

13.Calafuncindorelatodosegundomensaxeiro?
14.Quesimbolizaavisineacegueiranaobra?

15.Resumeoargumentodaobraenpoucaslias.

16.InvestigacalfoiasortedosfillosdeEdipo.

17.QuesignificaocomplexodeEdipo?.ParcecheapropiadaestaexpresindeFreud?

18.Queimportanciateenosorculoseodestinonestedrama?Pdeseevitaratraxedia?

19.SinalanunmapadeGreciaascidadesdeCorinto,Tebas,DelfoseOlimpia,omonte
CiternearexindaFcide

20.Lecturavoluntaria:ScrateselsemiperroIII.EdipoenCorinto,versinencmic
deJ.SfareCh.Blain(nabiblioteca)

BIBLIOGRAFA

http://aspasiamelide.blogspot.com(entrarenheroes:Edipo)
http://es.wikipedia.org/wiki/Edipo_rey
Diccionariodemitologagriegayromana.P.Grimal.Ed.Paids
Diccionariosdemitoloxa(signatura292nabiblioteca)
Teatrogrego.ESO.Px.4

7.FUNCINECARACTERSTICASBSICASDOTEATROENROMA

ORIXES

Pouco sabemos das orixes do teatro romano, xa que as primeiras representacins eran
improvisacinsdecarcterpopularqueseguramentenonsepuanporescrito.Podemosfixaronacemento
oficial do teatro a principios do s. III a. C., data na que Roma entra en contacto coa cultura grega ao
conquistar o sur de Italia e Sicilia, importantes colonias gregas denominadas Magna Grecia. Os autores
romanos comezan a adaptar comedias gregas, convertndose en continuadores dunha cultura superior
deles.

AREPRESENTACINTEATRAL

Mentresqueosgregossolanaproveitarunhaladeiraoudeclivedoterreoparaconstrurosteatrose
dispor as gradas, os romanos por medio de arcos e estructuras abovedadas puideron levantar edificios
independentes. A prctica eliminacin do papel do coro nas representacins romanas, fixo que a zona
semicircular(orquestra)quelleestabareservadaquedasenotablementereducida.
O escenario romano dispua de un decorado
fixo (escena), que simulaba unha estructura
arquitectnica:unhaespeciedeedificiocontresportas,
adornado con tres pisos de galeras con columnas, na
que se representaba a accin, que normalmente tia
lugarnara,diantedetrescasas.
Os actores eran sempre homes, que podan
representar varios papeis, incluso femininos,
cambiandodeindumentariaedeperruca(nacomedia
non era tan frecuente o uso das mscaras como os
actores gregos). Tamn usaban coturnos, uns zapatos
desolagrosaquelledabanunhamaiorelevacin.

8.ACOMEDIAROMANA

Romaherdouosxnerosliterariosgregos,edentrododramacultivouconmisxitoacomediaque
atraxedia.
EnGrecia,coaComediaVelladeAristfanes(s.Va.C.)podasecriticarapersonaxesconcretos;pero
candoMenandroescribeaComediaNova,xanonhaiesaliberdade,poloquecentraosseustemasnavida
coti.Ospersonaxessonsempreosmesmoseinconcretos:oescravoenredanteconfidentedasaventurasdo
seu amo, o pai de familia consentidor, o parsito lambn e adulador, o soldado fanfurrieiro, as mulleres
casesempredevidaalegre....SeacomediadeAristfaneseraunhaformadeloitapoltica,adeMenandro
spretendafacerrir.
AcomediaromanabaseasenaComediaNovagrega.,eporisorecibeonomedepalliata(<Pallium,
manto grego co que cubran os actores). Son representacins de ambientacin grega: os personaxes, o
escenarioxeogrfico,oscostumes...
A comedia romana evolucionou elementos da comedia e traxedia gregas como os coros, que eran
partes recitadas e/ou cantadas por un grupo de persoas (os coreutas). Estas partes desenvolvanse na
orquestra, onde o coro tia tamn espacio para danzar. Na comedia nova haba partes musicais nos
entreactos,xaqueestaspartesmusicaisoucanticaeranmoidogustodopblico.
Oscomedigrafostraducanouadaptabanobrasgregas,svecesusabanunprocedementochamado
contaminatio,queconsistaenmesturardousargumentosdecomediasgregas.
Teatrogrego.ESO.Px.5

9.PRINCIPAISAUTORESTEATRAISROMANOS

Cmicos:
Plauto(251184A.C.)doqueseconservan20comedias
Terencio(190159a.c.)6comedias
Trxicos:
Sneca(4a.C.65d.C.)8traxedias(paraserlidas)

10.PLAUTO(251184A.C.)

IntroduceenRomaaComediaNova.Plautounhomedopoboquevive
nunha situacin econmica e poltica difcil e escribe para sobrevivir: ten que
contentalo pblico para conseguir que os maxistrados costeasen a
representacin. Anda que os personaxes son gregos e a escena soe ser Atenas,
PlautoaxeitaaComediaNovaaRoma:
suprime chistes refinados e explica costumes descoecidos para os
romanos. Os seus chistes basanse na dobre interpretacin, na
esaxeracin, no equvoco, na burla aos forasteiros, provincianos,
campesios..
utilizaosprlogoscomoexplicacindapeza,perotamnparaacadaraatencindopblico.
escolleargumentoschoqueiroseridculos,xadeporsicmicos,inspiradosnavidacoti
buscaacomplicidadedopblico,quecoeceoenganomentresqueopersonaxeafectadoignrao.
conservaospersonaxesfixosdaComediaNova,quesontipospopularesdoagradodopblico:o
senex(vellocutreerosmnesvecesconsentidordofillo),oservus(escravointelixenteeenredante,
normalmente o protagonista), o adulescens (mozo de boa familia namoradeiro e consentido), o
leno/a (alcaiote/a avarento), a meretrix (prostituta) o parasitus (gorrn) que so pensa en comer e
beberacontadosdemais,omilesgloriosus(soldadofanfurrieiro)quesegabadetodoperoqueno
fondouncovarde,ovelloavaroquecapazdeperderasafamiliaantesquegastaroseudieiro
insprasenascomediasgregasesvecesfundedasnunha:contaminatio

Hoxe conservamos unhas vinte comedias de Plauto entre as que destacan Anphitrin, Asinaria,
Aulularia,Casina,OsXemelos,OMilesgloriosus(OsoldadoFanfurrieiro),Mostellaria(aPantasma),Cistellaria(O
cestio)....

Plauto,quesempreviviuentreasclasesbaixas,levaesasclasesescena:oescravooprotagonista
doseuteatroeasadiversinsonosconflictosamorososefamiliaresdosseusamos.Oseuteatroreflicte
extraordinariamentealinguaxefaladapolaxente,olatnvivoevulgar.

Cistellaria(Acomediadocestio)

unhadasprimeirasobrasdePlauto,queamosaun
certo tono sentimental e menos efectos cmicos que
outrascomediasposteriores.
Alcesimarco,unmozodeboafamiliaestnamorado
de Selenia, a sa mantida, e correspondido por
ela.Peroafamiliadomozononconsinteestarelacin
e busca un mellor partido para el, concertando un
matrimonio cunha rapaza de boa familia. Grazas
axuda do espelido escravo Lampadin e ao
descubrimento dun feito inesperado, os amantes
conseguirnmanteroseuamor.
Teatrogrego.ESO.Px.6

11.CUESTIONARIOSOBRECISTELLARIA

(Cuestinsposiblesadesenvolvernocomentariodetexto)

1.Resumirentresliasoargumentoda
obra
2.Explicaottulodaobra
3. Funcin do parlamento do deus
AuxilioPorquecresqueoautorlleda
estenome?
4.Identificarsseguintespersonaxesda
comedia romana cos personaxes de
Cistellaria, describndo cada un deles
brevemente
servus
senex
adulescens
lena
meretrix
5.Deducirdaobracaleraasituacinda
muller romana e que tipos de mulleres
haba.
6. Buscar exemplos do humor plautino
concitasliteraisdotexto:
Dobre sentido e/ou xogo de
palabras:
Esaxeracin:
Burlaapersonaxes:
7.OrdenarnuncadrioxenealxicoosdeusesmalemparentadosporAlcesimarconaspx.7071e
poerosseusequivalentesgregosentreparnteses.
8. Plauto nunha das sas clebres frases afirma: amantes, amentes, que traducido significa
amantes,vehementes.BuscarexemplosnaobradesteaforismoousentenciadePlauto.
9.Oautorutilizaatcnicadorecoecementoouanagnriseparaconseguirunfinalfeliz.Explica
enqueconsisteedequeobxectosevaleparalevalaacabo.
10.Opininpersoal:
a)RepasacaleraoobxectivofundamentaldePlautocandoescribaassascomedias.Despoisde
leraobraCresqueoconseguiu?
b)QuechepareceuapostaenescenadogrupoS.V.Produciones?

BIBLIOGRAFA

Introducin

http://www.prosoponteatro.com/3autores/6plauto/7cistellaria.html
http://topicosclasicos.wikispaces.com/Efectos+del+amor

Teatrogrego.ESO.Px.7

APUNTAMENTOS

MAPA DA GRECIA CLSICA

1. FUNCIN E CARACTERSTICAS BSICAS DO TEATRO EN GRECIA

2. ELEMENTOS ESCENOGRFICOS
3. OS XNEROS TEATRAIS
4. PRINCIPAIS AUTORES TEATRAIS GREGOS
5. SFOCLES. EDIPO REI
6. CUESTINS SOBRE EDIPO REI
7. FUNCIN E CARACTERSTICAS BSICAS DO TEATRO EN ROMA

8. A COMEDIA ROMANA
9. PRINCIPAIS AUTORES TEATRAIS ROMANOS
10. PLAUTO. A CESTIA (CISTELLARIA)
11. CUESTIONARIO SOBRE A CESTIA (CISTELLARIA)

Teatro de Epidauro (Arglide, Grecia)