NGỤY QUÂN TỬ

Ở tiểu thuyết võ hiệp của nhà văn Kim Dung, ngoài những tình tiết phiêu
lưu ly kỳ, những chiêu thức đánh nhau ngoạn mục, thì có một điều làm văn ông
hồi hộp khác hẳn những cây bút viết “chưởng” khác, đó là việc tiên sinh dần dần
từng tí kiên nhẫn vạch trần những đàn ông mang vẻ cao đạo. Độc giả thót tim
nhẹ nhõm thở phào khi thấy lần lượt các mặt nạ Nhân, Nghĩa, Lễ, Trí, Tín của
mấy tay đạo đức giả từ từ tụt xuống, đặc biệt có kẻ còn lộ nguyên hình là thằng
mặt người dạ thú. Để có được bút lực gai sắc thâm hậu ấy, người đọc lương
thiện đồ rằng, cuộc đời của tiên sinh chắc phải thăng trầm đa đoan lắm. Bởi từ
xưa đến nay, để nhìn cho thấu chân diện của một ngụy quân tử là việc thiên nan
vạn nan kinh khủng khó.

Đàn ông đạo đức thật vốn dĩ đã không hề đơn giản, do trót có tài năng có
phẩm hạnh, họ thường bị đun đẩy kẹt giữa những đỉnh cao ngóc ngách của các
mối quan hệ xã hội. Hành trình hướng Chân Thiện Mỹ của họ liên tục đứt đoạn
lổn nhổn đúng sai đa tầng đa nghĩa, và thật nông nổi hời hợt khi vội vàng xét
đoán thành kiến đánh giá. Thế nhưng độ phức tạp ở họ vẫn chưa là gì nếu phải
so với những đàn ông đang tha hóa trở thành đạo đức giả. Và mọi sự càng chồng
chất phức tạp hơn khi đám đạo đức giả ấy tiếp tục dùng trí thông minh tự xây
cho mình những giá trị nhang nhác giống hệt như đạo đức. Nôm na có thể nói,
ngụy quân tử chính là những kẻ có đạo đức giả hai lần.

Chưởng môn phái Hoa sơn Nhạc Bất Quần là điển hình lỗi lạc cho đám
ngụy quân tử. Cái tham vọng mụ mị điên cuồng muốn làm thiên hạ đệ nhất cao
thủ được tỉnh táo khôn khéo che giấu dưới cái vỏ bọc chí công vô tư không thèm
danh lợi. Giống như nhan nhản đàn ông cao đạo thời nay, mồm thì nói không
cần nhưng âm thầm phấn đấu. Những đàn ông đó thích ra vẻ dè bỉu đám đông
nhưng trong sâu thẳm luôn bị ám ảnh dằn vặt bởi cái hư danh do vẫn cái đám
đông ấy lẫn lộn phong tặng. “Bất quần” theo nghĩa đen là chẳng thiết số nhiều,
vì thế khi đám ngụy quân tử xuất hiện trên các phương tiện truyền thông, tất
thảy trông đều rưng rưng cô đơn đẫm đầy cô độc. Bọn họ phẫn nộ nói về các
hiện tượng đang tự đánh bóng tên tuổi, rồi chua chát thở dài là phong khí học
thuật bây giờ nhố nhăng quá. Sau một hồi nhiệt huyết diễn thuyết, bọn họ rút
môbai gọi về cho vợ hiền, con ngoan là tối nay vẫn bận họp, rồi ủ dột đi theo vài
ba Mạnh Thường Quân dung tục thẳng tiến ra bãi biển Đồ Sơn. Trong bữa nhậu
ê hề hải sản, họ bật khóc khi tivi đang chiếu cảnh bão lũ miền Trung và họ thành
thật tự thú rằng miếng tôm hùm hôm nay đắng ngắt như miếng nhút. Lúc vào
phòng karaoke hoặc mát-xa, họ trân trọng gọi các nữ tiếp viên là con gái, giở ví
cho xem đứa út cũng ngang tuổi các “con” đang du học ở Mỹ. Tối muộn quay
về phòng riêng, họ cau mặt khi thấy trong phòng xuất hiện một thiếu nữ trẻ. Sau
một hồi cằn nhằn lương tâm, họ tặc lưỡi là đêm nay sẽ mất kiềm chế vì buổi
chiều chót uống quá nhiều. Tất nhiên, do có đạo đức dày gấp hai lần người bình
thường, họ cẩn thận đòi xem chứng minh thư. Bất hạnh thay, cô bé vẫn đang ở
tuổi vị thành niên, họ đau đớn lên án bọn tú ông tú bà buôn người, vật vã nuốt lệ
cho phép gái trẻ ngồi lên lòng mình rồi không làm gì, sang sảng kể cho thiếu nữ
nghe về tấm gương của ông Liễu Hạ Huệ ở bên Tầu. Bình minh lên, dưới ánh
mặt trời rạng rỡ, họ thanh thản tự hào, không hiểu sao mà mình lại vĩ đại nhân
văn đến thế.

Ở từ vựng của Nho giáo, khái niệm “quân tử” là một khái niệm thanh sạch
cốt để chỉ một đàn ông có phẩm hạnh trong trắng, có nhân cách thành thực hoàn
thiện. Thuở ban sơ thời Thương-Chu (khoảng một nghìn năm tr.CN) khái niệm
quân tử mặc định chỉ người có vị thế tôn quý, đối lập với tiểu nhân là đám thảo
dân không có địa vị gì. Phải đến thời Khổng Tử khái niệm này mới vượt thoát
khỏi thông tục. Khổng Tử cho rằng, dẫu bần cùng khổ sở, quân tử vẫn là cao
thượng quân tử, còn tiểu nhân tuy có quyền chức sang trọng vẫn là hèn hạ tiểu
nhân. Người quân tử đại loại là “Tâm tính thanh minh, biết điều gì thì càng ngày
càng tinh thâm thuần thục. Họ dốc lòng làm việc nghĩa không để ý đến nhỏ nhen
danh lợi. Cái bụng người quân tử tự nhiên thành thực, hòa với mọi người nhưng
không về hùa với người. Lúc khốn cùng thì cứ lấy nghĩa mệnh mà tự yên chứ
không như tiểu nhân, thế nào cũng làm điều bậy bạ. Với trời đất họ thận trọng
kính cẩn, với người họ nhân hậu từ ái”. (Nho Giáo – Trần Trọng Kim). Đương
nhiên những người như thế thì thiên hạ (tất nhiên có phụ nữ) yêu thương kính
trọng lắm. Chính vì vậy mà vô số đàn ông cứ mở mồm là nói đạo đức đều ra sức
phấn đấu để mong được người đời coi mình là quân tử. Và khi phải cố đạt điều
gì, người ta thường giả dối với chính mình. Ngụy quân tử ra đời.

Thành ngữ chuyện “chưởng” cay đắng cảm thán “chân tiểu nhân còn hơn
ngụy quân tử”. Ở xã hội đương đại đang tươi đẹp của chúng ta, nhỡ có đông
đông tiểu nhân một tí thì cũng đừng nên bi quan xem đấy là tai họa.

Trần Khôi Việt