Daphne Le Roux

3480232
werkgroep 4_
Inhoudsopgave

Inleiding 3
Atonement: een korte beschrijving van het verhaal 4
Onderzoeksvraag 5
De theorieën van Bordwell en Thompson 6
Het formele systeem 6
Mise-en-scène 7
Cinematografie 8
Montage 9
Geluid 10

De ontknoping 13
Een beschrijving 13
De analyse van de ontknopingsscène 14
De betekenis van de ontknopingsscène 22
De betekenis van de ontknopingsscène in relatie
met de voorgaande scène 23
De betekenis van de ontknopingsscène in relatie
met de gehele film 25

Slot 25

Literatuurlijst 27

2
Inleiding

De cursus Theorie en analyse van audiovisuele media 1 heeft zijn cursisten

kennis laten maken met de theorieën van David Bordwell en Kristin
Thompson aan de hand van hun boek Film Art an introduction (2008).
Bordwell en Thompson stellen dat vormelementen de kijker aansturen om
een interpretatie, een betekenis te construeren. Keer op keer benadrukken
ze dat een film een samenhangend vormsysteem is. Dit onderbouwen zij
veelal met voorbeelden uit films.
Dit keer is het aan ons, de cursisten, om met onze nieuwe kennis Joe
Wright’s film Atonement (2007) te analyseren. We waren vrij om een stuk
van maximaal twee minuten te analyseren. Op dit stuk kunnen wij de
theorieën van Bordwell en Thompson toepassen.

Dit essay zal ik beginnen met een korte beschrijving van Atonement. Hierna
zal ik mijn onderzoeksvraag introduceren, gevolgd door een beknopte
uiteenzetting over de theorieën van Bordwell en Thompson. Vervolgens zal ik
het segment uit de film analyseren en de betekenis van dit fragment
beschrijven. Daarna zal ik de betekenis van het gekozen fragment in relatie
bekijken met het voorgaande fragment gevolgd door het bekijken van het
fragment in relatie met de gehele film.

3
Atonement; een korte beschrijving van het verhaal

De film begint in het jaar 1935 in de zomer. Cecilia en Briony Tallis zijn twee
zussen uit een rijke familie, die samen met de rest van het gezin en het
huishouden op het bezoek van broer Leon en zijn vriend Paul wachten. Ook
Robbie, een vriend uit een lagere klasse, wacht op het bezoek. Robbie en
Cecilia hebben een nog heel prille relatie, waar nog niemand iets van weet.
Als het nichtje Lola wordt verkracht door Paul, wordt Robbie ten onrechte als
schuldige aangewezen door Briony. Robbie wordt gearresteerd voor de ogen
van het hele gezelschap, dat overtuigd is van Briony’s verklaring. Alleen
Cecilia blijft in de onschuld van Robbie geloven.

Een paar jaar later is er oorlog in Europa en Robbie krijgt de keuze tussen in
de gevangenis blijven of het leger in. Hij besluit het leger in te gaan en ziet
voor vertrek nog een paar keer Cecilia. Robbie wordt uitgezonden naar
Frankrijk en komt terecht aan de kust van Duinkerken.
Ondertussen is Briony gaan beseffen wat ze haar zus en Robbie heeft
aangedaan en om met haar schuldgevoel om te kunnen gaan is ze in het
ziekenhuis in Londen gaan werken.

In 1940 worden de Engelse manschappen uit Duinkerken teruggezonden

naar Engeland. Robbie en Cecilia kunnen dus worden herenigd. Helaas
sterven beiden en ziet Briony het als haar verplichting tegenover Robbie en
Cecilia om de waarheid aan het licht te brengen, voordat ook zij sterft.

De duur van de film is ongeveer 120 minuten en speelt zich af over een
tijdsbestek van 64 jaar. Het plot loopt van 1935 tot en met 1999.

4
Onderzoeksvraag

Het doel van mijn analyse is om de functie van het fragment, met betrekking
tot de grotere betekenis van de gehele film, te bekijken. Tevens analyseer ik
welke rol Briony hierin speelt, welke gevolgen dit voor Robbie en Cecilia heeft
en voor Briony zelf.
Voor mijn analyse zal ik als basis beginnen met het bespreken van het
fragment uit de film. Dit stuk zal ik analyseren en onderzoeken wat de
functie hiervan is in de film. Belangrijk om te vermelden is dat ik hiervoor het
perspectief van de kijker aanneem. Hetzelfde zal ik doen met het stuk dat
vooraf gaat aan het door mij gekozen fragment.

Het fragment dat ik heb gekozen is het stuk met de tijdscode [1:44:30 –
1:44: 51] en [1:45:38 - 1:46:56] samen met [1:50:39 – 1:51:03]. Het is
één scène en als geheel te bekijken, maar moest worden ingekort vanwege
het maximum aan minuten. Later in deze analyse zal ik verder op deze scène
ingaan en het fragment uitvoerig beschrijven.

5
De theorieën van Bordwell en Thompson

In het boek Film art; an introduction behandelen David Bordwell en Kirstin

Thompson hoe films in elkaar zitten, welke technieken er bij het maken van
films worden gebruikt, welke effecten dat geeft en hoe dat de kijker
beïnvloedt. Om mijn analyse toegankelijker te maken voor de mensen die dit
boek niet hebben gelezen, zal ik kort een aantal punten uiteenzetten.

Het formele systeem

Een film is niet zomaar een verzameling van shots. Er is over nagedacht hoe
de film in elkaar zit en hoe de verschillende stukken in relatie tot elkaar
staan zodat er een geheel ontstaat. Kortom; er zit een logisch systeem in.
Als dit niet het geval zou zijn, zou het publiek de film ook niet snappen. Het
systeem dat ervoor zorgt dat alle stukken in de film in relatie tot elkaar
staan, heet het formele systeem.
Het formele systeem is gebaseerd op de kennis van de kijker, de emoties en
de verwachtingen die worden geleid, misleid, verstoord of bevredigd tijdens
het zien van de film. Dit gebeurd aan de hand van informatie die de kijker
onbewust of bewust krijgt. Verder worden er in films ook gebruik gemaakt
van betekenissen. Er kan sprake zijn van referential meaning, explicit
meaning, implicit meaning en symptonic meaning. Natuurlijk hangt de
toegeschreven betekenis af van het referentiekader en de interpretaties van
de kijker. Ook bepaalde voorwerpen of personages kunnen een betekenis
hebben in een film. Deze elementen hebben dus een functie in de film. Als
Bilbo bijvoorbeeld niet de ring aan Frodo had gegeven, had Frodo nooit de
Gouw verlaten. De ring heeft hier dus, naast de expliciete functie van het
domineren over Middel-aarde, impliciet de functie om Frodo aan het reizen te
krijgen in Tolkiens In de ban van de ring (1955).
Daarnaast vertelt een film bijna altijd een verhaal; narrative form. Zonder
verhaal zal het merendeel van het publiek de logica van de achter elkaar
gemonteerde beelden niet kunnen ontdekken. Het verhaal dat we te zien
krijgen heet het plot. Alles wat daarvoor en daarna gebeurd, maar nog

6
steeds van belang is voor het plot, wordt de story genoemd.
Tijd speelt ook een belangrijke rol in films. Het is van belang om te weten of
de tijd zich in de juiste volgorde afspeelt (Temporal Order) en of hoe lang het
verhaal duurt (Temporal Duration). Daarnaast komen in sommige films
scènes meerdere keren voor (Temporal Frequency).

Mise-en-scène
Mise-en-scène is datgene dat in de film is geplaatst door de regisseur.
Elementen van mise-en-scène sturen onze aandacht gedurende de hele film
en zorgen op deze manier voor spanning of juist verrassingen. Bijzondere
dingen die ons moeten opvallen om het verhaal te begrijpen, vallen ons ook
op dankzij mise-en-scène. Elementen waarvan gebruik wordt gemaakt bij de
mise-en-scène zijn realisme, de setting, kostuums en make-up en licht. Al
deze aspecten beïnvloeden de waarneming van de kijker. Dit allemaal moet
samen worden gebracht met de plaats en tijd in een film, op een manier
zodat het geheel in balans blijft.
Voordat we echt zien wat ons op deze weergaven wordt getoond, wordt ons
al ontzettend veel informatie verstrekt. Framing en kleuren benadrukken al
de personen, voorwerpen of handelingen die we moeten volgen. In Jean-
Pierre Jeunets Le Fabuleux Destin d’Amèlie Poulain (2001) wordt bijvoorbeeld
vaak de aandacht geleid naar de kleurrijke personages. De setting heeft
meestal een zachtgroene kleur. De personages vallen dan op dankzij hun
felle kleding. De hoofdpersoon Amèlie draagt bijvoorbeeld vaak rode kleding.
We zien haar midden door het beeld lopen met een transparant rood jasje
aan, terwijl we, op hetzelfde ogenblik, een sleutel licht zien weerkaatsen
vanuit haar zak.

7
In één oogopslag zien we dat onze hoofdpersoon een winkel binnengaat waar sleutels worden
gemaakt door de rode letters en borden op de groene achtergrond.

Cinematografie
Behalve het belang van wat er wordt gefilmd, is het ook belangrijk hoe iets
wordt gefilmd. Hoe iets in beeld wordt gebracht in het frame, hoe de camera
beweegt en hoe lang het shot uiteindelijk duurt. Zorgt de mise-en-scène voor
de opmaak van de film in het beeld, zo zorgt de cinematografie voor de
opmaak van de film buiten het beeld.
Onder cinematografie valt bijvoorbeeld ook het gebruik van filters voor de
lens van de camera. Door het gebruik hiervan vallen sommige kleuren (uit de
mise-en-scène) nog meer op, waardoor de aandacht van de kijker hier nog
beter naar toe wordt getrokken. Naast filters speelt de camera in de
cinematografie één van de meest belangrijke rollen. Deze kan spelen met het
perspectief van waaruit de kijker de film ziet. Een high angle en een low
angle.

In Tim Burtons ‘Big

Fish’ (2003) zien we hoe er gespeeld kan worden met de positie van de camera. De boom
waarin de auto hangt is echt heel erg hoog.

Ook vinden we het narratieve element terug in de cinematografie. Uit het

verhaal kan blijken dat sommige personages meer weten of juist minder
weten dan datgene wat er speelt. Dit is van belang voor de kijker om te

8
weten omdat anders de handelingen van de personages niet logisch te
verklaren zijn en het verhaal dus niet meer te volgen is. In Guillermo Del
Toro’s Pan’s Labyrinth (2006)is het onlogisch dat onze heldin niet wegrent als
ze in levensgevaar verkeerd. Toch is het hier wel aannemelijk. Simpelweg
omdat de heldin zich nog van geen kwaad bewust is. De kijkers leiden dit
onder andere af aan het camerastandpunt. Ook de beweging van de camera
in de shots hebben een functie. De camera kan bijvoorbeeld meebewegen
met de personages om te benadrukken dat ze iets bereiken.

In het linker shot zien we Ofelia die nog niets afweet van het gevaar dat zich achter haar
bevindt. In het rechter shot beweegt de camera mee met het monster, steeds dichter naar
Ofelia toe, om te benadrukken dat hij Ofelia bijna te pakken heeft.

Montage
Montage, ook wel editing genoemd, is de fase waar de film daadwerkelijk in
elkaar wordt gezet. Het ene shot wordt na het andere shot geplaatst,
waardoor er een logische volgorde ontstaat van de beelden die we krijgen te
zien en de foute stukken worden eruit geknipt.
De montage heeft veel effect op hoe de kijker de volgorde van de shots
interpreteert.

9
Hierboven zien we een Point Of View in de juiste volgorde. De man kijkt naar het verveelde
jongetje.

Zouden we de beelden in deze volgorde zien, dan zou de man langs de deur lopen en
vervolgens de kamer betreden.

Er zijn verschillende basis elementen die een editor kan toepassen voor de
montage. De editor kan op grafische relaties monteren. Dit wil zeggen dat
shot A ongeveer dezelfde compositie heeft als shot B. Daarnaast kan er op
ritmische relaties worden gemonteerd (dus op snelheid of op bewegingen van
de personages), op ruimtelijke relaties en op basis van tijd (zoals flashbacks
en flash-forwards). Er kan ook expres voor worden gekozen om hier tegenin
te gaan en disconuïteit te creëren.
Daarnaast kan een verhaal chronologisch worden verteld, maar de filmmaker
kan er ook voor kiezen om hier van af te wijken. Verder moet er rekening
worden gehouden met de continuïteit bij het monteren. Dat houdt in dat als
persoon A links van een vaas staat en persoon B rechts daarvan, dat dit niet
opeens kan worden omgedraaid. Dit zorgt ervoor dat het lijkt alsof de
personages van plaats hebben geruild, terwijl dit juist te maken heeft met
het standpunt van de camera.

10
In Tarsem Singhs ‘The Fall’ (2006) zien we duidelijk een voorbeeld van een grafische match:
een grafische relatie bij het monteren.

Geluid
Hoewel geluid en film apart worden bewerkt, kunnen we ze niet apart
afspelen. De hedendaagse film heeft geluid nodig om het verhaal over te
brengen en zo ook vice versa. Daarom zou geluid niet als een secundaire
factor moeten worden beschouwd ten opzichte van film.
Over het algemeen zijn we gewend om omgevingsgeluid te negeren, maar
een film zonder omgevingsgeluid komt niet realistisch over. Om bepaalde
geluiden te benadrukken worden deze dus extra aangezet in de film. Zo
horen we in de films van Peter Jackson de pijlen van Orks duidelijk om de
oren suizen van onze helden. Volume is dus een belangrijk aspect.
Een ander voorbeeld wat we vaak onopgemerkt horen is dat, hoewel we ver
van de spreker vandaan staan, we de spreker toch duidelijk kunnen horen.
Of door het geroezemoes van een café kunnen we duidelijk de hoofdpersoon
aan bar iets horen bestellen.

11
Terwijl Marty wat rondhangt in Robert Zemeckis’ ‘Back to the Future,’(1990) verstaan we
duidelijk wat de cowboys op de achtergrond allemaal te zeggen hebben. Tegelijkertijd horen
we hoe Doc zijn geweer laadt.

Verder wordt er bijna altijd gebruik gemaakt van een dialogue overlap.
Terwijl persoon A nog iets aan het zeggen is tegen persoon B, zien we
persoon B al wel in beeld. Het uit beeld zijn en in beeld zijn van het geluid
heet diëgetisch en non-diëgetisch geluid. Bij diëgetisch geluid horen we iets,
dat we ook daadwerkelijk zien, en bij non-diëgetisch geluid horen we het wel,
maar zien we het niet. We zien Superman bijvoorbeeld alert opkijken, terwijl
we een ijselijke kreet van een vrouw in nood horen. Daarnaast hoeft het
geluid niet altijd gelijk te lopen met de beelden die we zien.

Nu het formele systeem, de mise-en-scène, de cinematografie, de montage

en het geluid kort zijn uiteengezet, zal ik beginnen met de analyse van een
fragment uit de film Atonement.

12
De ontknoping

Een beschrijving

De scène die ik heb gekozen om te analyseren is de scène waarin Briony

wordt geïnterviewd over haar nieuwe novel Atonement. De scène speelt zich
af in Londen in het jaar 1999. Briony kondigt tijdens dit interview aan dat zij
stopt met schrijven. Op een leeftijd van 77 jaar is zij stervende door
vasculaire dementie en dat is ook de reden waarom ze uiteindelijk het boek
moest schrijven van zichzelf. De schrijfster vertelt dat zij het gevoel heeft dat
zij degene was die ervoor heeft gezorgd dat Robbie en Cecilia nooit meer
samen hebben kunnen zijn. Zowel Robbie als Cecilia stierf in de Tweede
Wereldoorlog. Robbie stierf door bloedvergiftiging en Cecilia verdronk toen
het metrostation onder water liep. Robbies naam was echter nog niet
gezuiverd toen hij stierf en dankzij Briony wordt hij nog steeds als een
verkrachter gezien. Briony heeft Atonement geschreven om de waarheid te
onthullen. Het boek is autobiografisch en laat Briony’s leugens zien van
vroeger. Ze vertelt er echter ook bij dat ze zich niet helemaal aan de realiteit
heeft gehouden. In het boek laat ze Robbie en Cecilia in leven, zodat ze toch
nog samen gelukkig kunnen zijn. Op deze manier doet Briony iets voor haar
zus en Robbie om haar gedrag goed te maken. Bovendien zou het voor de
lezers van haar boek geen mooi einde zijn als de geliefden sterven en elkaar
nooit meer zien.

13
De analyse van de ontknopingscène

Hier volgt een shotlist op dezelfde volgorde zoals in de film wordt getoond.

1: Het beeld dat we te zien krijgen is

zwart. We horen een vrouwenstem iets
vragen, zonder omgevingsgeluid.

De kijker focust zich alleen op de stem,

omdat er verder niets te zien is.

2: We zien 15 keer hetzelfde beeld op

kleine beeldschermen. Er staan cijfers en
letters onder elk beeldscherm. Hierdoor
wordt de verwachting gewekt dat we in
een opnamestudio zijn.
We zien een oudere vrouw in een
medium shot, van wie we nog niet weten wie het is, omdat deze scène een
geheel nieuwe situatie is. De vrouw zit in het licht en draagt een jasje dat
contrasteert met de donkere achtergrond, waar de kleuren paars, blauw en
zwart overheersen. Ze zit in de rechterhelft van het beeld en kijkt naar links.
Ze wordt ietwat van de zijkant gefilmd op neutrale hoogte. Op de voorgrond
zien we een donkerbruine gestalte, waarnaar de vrouw lijkt te kijken.
We horen een mannenstem iets vragen, wat een reactie zou kunnen zijn op
de vraag die we hiervoor hoorden.

Wat we allereerst kunnen concluderen is dat dit stuk zich niet meer in 1940
afspeelt. De verschillende tv-schermpjes die een beeld in kleur laten zien,
geven de kijker een duidelijke situatieschets. Dit speelt zich af in een tijd dat
er kleurentelevisie is en er uitgebreide televisiestudio’s zijn. Het uitgebreide

14
is af te leiden van de lettertjes en cijfers ‘cam 1’ die onder elk scherm staan.
Er zijn dus blijkbaar meerdere camera’s. De vrouw die in beeld is, is nog niet
duidelijk te zien, omdat ze te klein is. Ze wordt verlicht vanaf de linkerkant
(voor de kijker) en het licht dat daarvoor is gebruikt is hart wit licht. Het ziet
er niet natuurlijk uit en omdat we al een beetje doorhebben dat dit
waarschijnlijk in een studio is, is het aannemelijk dat de vrouw wordt verlicht
door een spot. Het shot duurt een paar seconden, waarin de mannenstem en
de vrouw die we zien een korte conversatie houden. Als de vrouw opstaat
vanuit een stoel, wordt plotseling de continuïteit onderbroken. We zien een
korte herhaling van de secondes film die we hiervoor al hebben gezien, maar
dan achteruit afgespeeld. De stem van de vrouw horen we niet meer. In
plaats daarvan horen we het geluid van een bandje dat wordt teruggespoeld.
Hierdoor weten we dat we als kijker niet aanwezig zijn bij de gebeurtenis
zelf. Deze situatie heeft zich al eerder afgespeeld. Temporal Order en
frequency.

3: De 15 beeldschermen die we
hiervoor zagen zijn vervangen voor 8
beeldschermen, waarop dezelfde
vrouw is te zien alsin shot 2. De
cijfers en letters zijn er in een groter
aantal. Dit shot duurt minder dan een
seconde en is tevens een herhaling van een aantal seconden uit het vorige
shot. Het geluid dat we horen is een mix tussen een terugspoelend bandje en
de laatste zin die de vrouw tot nu toe heeft gezegd. De zin is echter niet
helemaal te horen tijdens dit shot. Hij wordt voortgezet in shot 4.
De kijker is, omdat er minder schermpjes te zien zijn, als het ware al
dichterbij de oude vrouw dan voorheen. Waarschijnlijk dient dit shot als een
opstapje naar shot 4.

15
 4: In dit shot zien we dezelfde
vrouw, die we ook zagen in shot 2
en 3. Dit keer zien we haar groter.
De omringende schermpjes en
letters en cijfers zijn verdwenen.
De beeldkwaliteit verschilt met de
beeldkwaliteit van de rest van de film. Dit komt omdat we nog steeds naar
een tv-scherm kijken. Links in beeld zien we nu duidelijk een tekening. De
tekening en het shot zelf doen denken aan het glas-in-loodraam waar Briony
achter stond toen Robbie werd gearresteerd. Het raam waar ze toen door
keek was versierd met de vrouwe Mathilda; de beschermheilige van de
leugenaars, die met Briony mee keek.
Het geluid loopt synchroon met het beeld, maar wederom is dit shot zo kort,
dat we dit keer de laatste helft van de zin horen. De eerste helft was te
horen in shot 3.

5: We zien exact dezelfde

beeldcompositie als in shot 3. De
eerste paar seconden worden
achteruit afgespeeld. De vrouw,
die eerst opstond en wegliep,
neemt nu als het ware weer
plaats. De mannenstem stelt de
vrouw nu aan het publiek voor:

‘Briony Tallis, your new novel, your twenty-first, is called Atonement. It’s...’

Op dit moment weten we zeker dat we ons niet meer in 1940 bevinden
omdat de oude vrouw die voor ons zit Briony Tallis is. Ze is blijkbaar een
schrijfster, want de mannenstem vraagt naar haar 21 ste boek ‘Atonement’.

16
Tijdens zijn volgende zin stopt hij.

6: De verschillende schermpjes
hebben plaatsgemaakt voor 1
scherm. Het is nog steeds een
andere beeldkwaliteit dan de rest
van de film (ook qua formaat),
dus waarschijnlijk kijken we nog
steeds naar een tv-scherm. De
mannenstem heeft zijn vraag in het vorige shot afgekapt omdat Briony met
haar handen haar gezicht bedekt. Haar lichaamstaal duidt erop dat ze zich
niet goed voelt. Briony maakt zich kleiner, trekt haar schouders op, laat haar
hoofd hangen en bedekt haar gezicht. In hetzelfde shot herstelt Briony zich
ook weer en horen we voor de
tweede keer de zin waarmee
dit fragment begon. Hierdoor
weten we zeker dat we naar
een herhaling kijken.
In shot 2 tot en met 6 is het
camerastandpunt niet
veranderd.

In shot 7 en 8 zien we Briony in een kleedkamer tot zichzelf komen. Dit stuk
valt buiten mijn analyse.

9: We zien Briony rechts in

beeld zitten, vanaf de zijkant in
een long-shot/establishing
shot. Tegenover haar zit een
man van middelbare leeftijd in
een zwart pak met een boek in

17
zijn handen. Aan de stoelen zitten microfoons gemonteerd en tussen de
stoelen in staat een klein, rond, glazen tafeltje met twee glazen en een kan
erop, die gevuld zijn met water. Over het algemeen staan er bij mensen die
veel moeten spreken vaak glazen met water, zodat ze wat kunnen drinken
als ze schor worden (denk aan politici en talkshows). Waarschijnlijk gaan
Briony en de man tegenover haar dus veel praten. We weten in ieder geval
zeker dat ze gaan praten over het nieuwe boek van Briony, Atonement,
omdat de man dat net zei. Wat we ook kunnen aannemen is dat de man een
interviewer is en dat Briony dus wordt geïnterviewd. Het boek dat de man
vast heeft kan dus het boek Atonement zijn.
De stoelen en het podium waarop de twee personages zich bevinden zijn
zwart en wordt vooral verlicht vanaf links bovenin beeld. Het licht is vooral
gebundeld op Briony. Hierdoor wordt de aandacht extra op haar gevestigd.
Naast het licht dat op haar schijnt, valt Briony ook op door haar kleding. Zij
draagt als enige lichte kleding (lichtblauw) en witte schoenen. Ook haar haar
is lichtgekleurd. Ook hierdoor valt zij op. Ze steekt af tegen de donkere
achtergrond en de man in het zwarte pak.
Op de achtergrond zien we drie grote doeken hangen met bruinige schetsen
erop. De afbeeldingen die op de linker en de rechter staan, zijn niet duidelijk.
De middelste, daarentegen, beeld twee personen uit. Eén van hen is een
man en ligt met gesloten ogen. Achter hem is nog een persoon afgebeeld,
maar een stuk vager. Alle drie de doeken worden van onderaf belicht door
een spot, zodat ze opvallen.
De achtergrond achter het podium wordt overheerst door de kleuren paars
en blauw. Er is een grote witte deur te zien, veel apparatuur, en een trap.
Door het kleurgebruik van deze achtergrond valt de achtergrond wel op,
terwijl Briony, de hoofdpersoon, het belangrijkst is in deze scène. Het doel
van deze kleuren is om de kijker te laten weten dat deze scène zich in een
studio afspeelt. De aandacht van de kijker wordt getrokken naar de spullen
die er allemaal in de studio te zien zijn.
De camera komt steeds dichterbij de twee mensen die we zien. Het gebeurd
in een redelijk vloeiende beweging. Het gaat niet helemaal soepel, dus er is

18
geen gebruik gemaakt van de zoomfunctie. Een zoom wordt bijna altijd
gedaan vanaf een statief, en staat daardoor dus altijd stevig en stabiel. De
beweging in dit shot is dus gemaakt met behulp van een dolly.

We horen de man dezelfde vraag stellen, die we eerder hebben gehoord. Dit
keer wordt hij niet onderbroken en gaat Briony in op zijn vraag. De
continuïteit in de tijd is dus hervat. Briony gaat, na een onderbreking, door
met het interview.

10: In dit shot zien we Briony

bijna frontaal van voren, rechts
in beeld, in een medium-shot.
Briony wordt duidelijk verlicht
en daardoor gaat de aandacht
naar haar uit. Tevens is dit
shot een Over Shoulder en
wordt er gebruik gemaakt van deep-space en low-key illumination. Er wordt
gefilmd over de rechterschouder van de man in het zwarte pak, die links in
beeld zit. Met de personages op deze manier opgesteld, is er sprake van
balans in de beeldcompositie. Een andere wijze waarop de aandacht op
Briony wordt gevestigd is dat zij scherp in beeld is en de man onscherp.
De achtergrond is nog steeds vrij duidelijk te zien, waardoor het beeld druk
is qua kleurgebruik. De camera blijft statisch.
Nog steeds is het enige geluid dat we horen afkomstig van de personages die
we zien. Het gaat om het interview. Op het moment dat Briony zegt dat ze
stervende is, glijdt de camera over de schouder van de man heen richting
Briony. Ik denk dat dit gedaan is met een crane, omdat de verhoudingen in
beeld veranderen. Van een medium-shot en Over Shoulder verandert het
frame naar een close-up van Briony’s hoofd. Daarnaast neemt de gradatie
van low-key illumination toe.

19
Hier is de verandering in het shot goed te zien: van een medium shot en Over Shoulder met
achtergrondkleuren naar een close-up met een zwarte achtergrond.

In shot 10 verandert de beeldcompositie. Aan

het einde van de beweging van de camera is er
alleen nog maar een medium close-up van
Briony te zien, die haar verhaal doet. De
achtergrond is geheel verdwenen in de
duisternis. Briony wordt als enige belicht.
Zowel highangle lightning, als backlightning en
underlightning: three-point lightning. Dit is te zien aan de schaduwen. Al dit
licht zorgt ervoor dat de lijnen in haar gezicht wat zachter lijken, waardoor
we meer sympathie voor Briony krijgen. Ze komt als een vriendelijker
persoon over. Het licht doet ons ook geloven dat er niets anders meer dan
Briony is. De man die haar interviewt horen we niet meer. Hierdoor wordt
Briony in deze scène een soort van oppermachtig. Zij creëert hier alles. Zij
bepaald wat er in het interview naar voren komt. Zij bepaalt wat er met de
personages in haar boek gebeurd, Robbie en Cecilia, net zoals ze dat heeft
gedaan in het echte leven. Zij onthult hier de waarheid. Briony wordt hier
neergezet als een god, een schepper.
Tegelijkertijd zien we dat Briony terugblikt op haar leven en op de keuzes die

20
ze heeft gemaakt. In dit interview is ze bezig met een zelfreflectie. De 77-
jarige Briony komt weer in contact met haar 13-jarige zelf, die in de
bibliotheek een fout begin die vele levens beïnvloedde.

Hier zien we, grafisch gezien, letterlijk Briony

bezig met een zelfreflectie. Er is bijna sprake van een spiegelbeeld.

Vanaf het punt dat Briony besluit het interview op een spontane manier te
benaderen, is er ook non-diëgetische muziek te horen. De muziek begint vrij
zacht en onopvallend, maar wordt steeds duidelijker.

Hierna vertelt Briony wat er gebeurde met Robbie en Cecilia. Dit stuk valt
buiten mijn analyse en gaat verder als de 77-jarige Briony weer in beeld
komt.

21
 11: Dit is het laatste shot dat
we van Briony te zien krijgen.
Het is een close-up, bijna
frontaal van voren. Het licht is
ten opzichte van shot 10 niet
veranderd. Het is een close-up
om de emotionele waarde van
dit stuk te benadrukken. We zijn nu zo dichtbij Briony dat we elke
verandering op haar gezicht kunnen zien. Mensen lezen emoties vooral van
gezichten af.
Briony is hier heel zacht en natuurlijk opgemaakt, waardoor ze een
vriendelijke en eerlijke indruk maakt. In haar ogen zien we twee
schitteringen van lampen, die we eigenlijk niet horen op te merken. Deze
benadrukken de heldere blauwe ogen van de vrouw.
Alles duidt erop dat de visie van deze vrouw helder en oprecht is en dat zij
de waarheid spreekt. Het publiek vergeeft haar haar fouten, omdat Briony
zelf zegt haar hele leven met een last op haar schouders te hebben
rondgelopen.

De betekenis van de ontknopingscène

Het verhaal dat we vanaf het begin van de film hebben gevolgd wordt
plotseling onderbroken en brengt het de kijker van het jaar 1940 naar het
jaar 1999. We maken een sprong in de tijd en slaan een groot stuk over van
Briony’s leven. We maken opnieuw kennis met Briony als 77-jarige vrouw,
die inmiddels een succesvolle schrijfster is.
Briony geeft in deze scène toe dat ze in 1935 verkeerde conclusies had
getrokken en dat ze veel verdriet met haar leugens heeft veroorzaakt. Ook
geeft ze hier te kennen dat zij haar zus en Robbie niet heeft opgezocht toen
ze 18 jaar was. Ze heeft een ander einde voor Robbie en Cecilia bedacht en
daarmee wordt de kijker dus verteld dat we de hele film vanuit Briony’s

22
oogpunt hebben gezien. De hele film is aan ons verteld door Briony, terwijl,
wij kijkers, ons als alwetende kijker waanden. Wij dachten bevoorrecht te
zijn om alle perspectieven te zien.
Om te benadrukken dat Briony alles uit de eerste hand kon vertellen, blikt zij
voor ons terug in een interview. Een interview is de meest directe vorm van
film om de kijker te bereiken. Er staat bijna niets of niemand meer tussen de
verteller en de luisteraar.
Ook bespreekt Briony hier de kracht van een gelukkig einde van verhalen.
Want hoewel het verhaal van Robbie en Cecilia in de realiteit niet goed afliep,
is dit wel zo in het laatste boek dat Briony schreef. Briony ziet nu in dat een
gelukkig einde in verhalen het meest nobele in mensen naar boven brengt.
Ook bespreekt ze dat ze nu beseft wat de kracht van verhalen is, dat dat
afhangt van de manier waarop verhalen worden verteld. Daarnaast gaat
Briony in op welk effect een verhaal op mensen kan hebben.

Dit is het moment in het interview waar Briony besluit om de vragen spontaner te benaderen
en de absolute waarheid te vertellen.

De betekenis van de ontknopingscène in relatie met de

voorgaande scène

In de scène voor het fragment waar Briony wordt geïnterviewd, zien we

Briony, als 18-jarige, op bezoek bij haar zus en Robbie. Briony hoopt dat de
twee haar kunnen vergeven, maar als blijkt dat niemand voor Robbies
onschuld kan pleiten, moet Briony vrijwel zonder hoop om ooit vergeven te
kunnen worden naar huis. Dit stuk van de film blijkt later verzonnen te zijn.
In feite had het ook nooit gebeurd kunnen zijn omdat zowel Robbie als

23
Cecilia al, voordat de oorlog was afgelopen, om zijn gekomen.
Op 18-jarige leeftijd beseft Briony wat ze Robbie en Cecilia heeft aangedaan.
Ze begrijpt wat de kracht van verhalen en leugens kunnen zijn. Misschien
zelfs nog belangrijker is dat Briony heeft geleerd wat de kracht kan zijn van
een gelukkig einde aan een verhaal of zelfs om zelfs maar een beetje in
iemand verhaal mee te gaan.

Briony heeft op deze leeftijd ook geleerd hoe groot de invloed van haar
jaloezie en leugens waren op het leven van Robbie, Cecilia en dat van
haarzelf. Zij is degene die de prille liefde van haar zus en Robbie kapot heeft
gemaakt, door Robbie als schuldige aan te wijzen van een verkrachting.
Hierdoor leeft Robbie voor de rest van zijn leven met schuld en schaamte die
onterecht zijn. Hij kan niet Cecilia niet meer zien en gaat uit wanhoop het
leger in. Die keuze wordt hem fataal.

24
Cecilia blijft in de onschuld van Robbie geloven, in tegenstelling tot de rest
van haar familie. Daarom verlaat zij haar familie, verbreekt alle contacten en
gaat werken als verpleegkundige in een ziekenhuis. Ze blijft wachten totdat
Robbie terugkeert en ze eindelijk weer samen kunnen zijn.
Briony zelf ontwikkelt in de loop der tijd een schuldgevoel tegenover Robbie
en Cecilia. Ze is durft hier geen contact over op te nemen om haar excuses
aan te bieden. Als ze het wel durft, is het te laat omdat Robbie en Cecilia zijn
gestorven. Hierdoor is de kans voor Briony, om het goed te maken, verloren
gegaan en gaat ze haar hele leven gebukt onder een steeds zwaarder
wordend schuldgevoel.

De betekenis van de ontknopingscène in relatie met de gehele

film

De ontknopingscène blikt als het ware terug over de gehele film. Briony
overziet haar hele leven en de fouten die ze heeft gemaakt toen ze 13 was.
Ze had destijds een zwak voor Robbie. Toen ze Robbie en Cecilia in de
bibliotheek betrapte besefte ze dat haar liefde nooit op dezelfde manier zou
worden beantwoord. Dat leidde tot een vorm van jaloezie bij Briony. Daarbij
komt dat Briony het als een shock ervoer om Robbie en Cecilia zo te zien,
omdat seks voor haar nog iets heel onbekends was. Gedurende de hele film
zien we hoe Briony verandert en leert over het leven. Ook zien we hoe haar
emoties ten opzichte van alles wat zij heeft veroorzaakt veranderen.
Daarnaast krijgen we in de ontknopingscène te weten welke stukken in het
verhaal onwaar zijn, wat de echte waarheid was. We krijgen de ontbrekende
stukken van het verhaal te zien en we krijgen te weten wanneer Briony weet
wat ze doet en wanneer niet.
Verder krijgen de kijkers te zien hoe de film begint met Briony als schepper
en hoe de film eindigt met Briony als schepper. Allebei de keren met
hetzelfde verhaal.

25
Slot

Het segment dat ik heb geanalyseerd verschilt erg veel ten opzichte van de
rest van de film. Dit fragment speelt een grote rol in hoe de film wordt
begrepen. Welke factoren hiertoe bijdragen is duidelijk geworden aan de
hand van de analyse (de mise-en-scène, de cinematografie, de montage en
het geluid).
Het interview is een samenvattende afsluiting van de film en tegelijkertijd
een nieuw licht op het verhaal laat schijnen. De vorm van vertellen, zorgt
ervoor dat de kijkers begrijpen dat het hier om de absolute waarheid gaat. In
deze scène worden alle antwoorden gegeven en is als het ware een
openbaring na een verhaal, dat zo door het publiek is aangenomen, maar
niet blijkt te kloppen. Deze scène is dus onmisbaar in de film. Als dit stuk zou
ontbreken in het verhaal, zou het ondoorgrondelijk zijn.
De kijkers die met een sceptische houding naar deze film hebben gekeken
worden beloond. De gehele film is gebouwd op de gedachtegang van Briony
en alle factoren die in de theorie zijn besproken hebben eraan meegeholpen
om Briony’s gedachtegang aanneembaar te maken. Hoewel we eerst dachten
niet te maken te hebben met een verteller, blijkt dat dus wel zo te zijn.

26
Literatuurlijst

Bevan, T. & Fellner, E. & Webster, P. (producent). Wright, J. (regisseur). 2007.

Atonement. [Speelfilm]. United Kingdom: Focus Features & Universal Pictures &
StudioCanal.

Cohen, B. Jinks, D. Zanuck, R.D. (producent). Burton, T. (regisseur). 2003. Big Fish.
[Speelfilm]. United States: Columbia Pictures.

D. Bordwell & K. Thompson. 2008. Film Art; an introduction. McGraw-Hill

international edition

Deschamps, J. & Ossard, C. (producent). Jeunet, J. (regisseur). 2001. Le Fabuleux

Destin d’Amèlie Poulain. [Speelfilm]. France: UGC & Miramax Films.

Golin, S. (producent). Iñárritu, A.G. (regisseur). 2006. Babel. [Speelfilm]. United

States: Paramount Vantage.

Navarro, B. (producent), & Del Toro, G. (regisseur).(2006). Pan’s Labyrinth.

[speelfilm]. Spain: picturehouse.

Osbourne, B. (producent), & Jackson, P. (regisseur). (2001). The Lord Of The Rings:
The Fellowship Of The Ring. [Speelfilm]. New Zealand: New Line Cinema.

Singhs, T. (producent & regisseur). (2006). The Fall. [Speelfilm]. United States:
Googly Films Production.

Spielberg, S. (producent). Zemeckis, R. (regisseur). 1990. Back To The Future Part

lll. [Speelfilm]. United States: Universal Pictures.

Tolkien, J.R.R. (1939). The Hobbit, or There and Back Again. (Vert. M. Schuchart).
Amsterdam: onbekend.

Tolkien, J.R.R. (1955). The Lord of the Rings. (Vert. M. Schuchart). Amsterdam:
onbekend.

27