Á Á

Ì ÅÉ
Ù
Ñ ÉÄ
É Å Á
Ö Ð
Á Í
Ô Ç
Ó
LíïñéáêY

ÅÕËÏÃÉÁ

ÌÇÍÉÁÉÁ ÅÊÄÏÓÇ
ÉÅÑÏÕ ÍÁÏÕ
ÁÃ. ÍÉÊÏËÁÏÕ ÐÅÕÊÁÊÉÙÍ
ÁÈÇÍÙÍ

{ Åôïò È´
ÖÅÂÑÏÕÁÑÉÏÓ 2010
[ Áñéè. Öýëëïõ 92
 ÐÅÑÉÅ×ÏÌÅÍÁ
Óåëßò
01. ÌÝ å[ îáéñåôéêÞ å[ ðéôõ÷ßá å{ ãéíå ôü ÓõíÝäñéï ô~çò
[ Åíïñßáò ìáò ãéÜ ôÞí Ðáéäåßá. 35
02. Ï2 Èåáíèñþðéíåò ñßæåò ô~çò å[ êðáéäåýóåùò 37
([ Áñ÷éì. ÓáñÜíôçò ÓáñÜíôïò)
03. ] Ç Êñßóç ô~çò ðáéäåßáò – Êñßóç á
[ îé&í 51
(ê. ÓáñÜíôçò ÊáñãÜêïò)
04. Ôß å3äïõò Ðáéäåßá èÝëïõìå
èÝëïõìå;.. 59
(ð. Âáóßëåéïò Å. ÂïëïõäÜêçò)
05. ÌéÜ ìáôéÜ óôÞí Å[õñþðç ãéÜ ôÞí ] ÅëëçíéêÞ 72
å[ êðáßäåõóç (ê. ËÝùí ÌðñÜíãê)
06. Ó÷ïëéêÞ å[ êðáßäåõóç êáß ÖñïíôéóôÞñéï. Ì~õèïé êáß
ðñáãìáôéêüôçôá. (ê. Ìé÷Üëçò [ ÇëéÜäçò) 81
07. ] Ç [ Åíïñßá ìáò ôéì~á ìåãÜëïõò êáß ìéêñïýò 94
08. ÔéìÞ óôïýò íÝïõò ÖïéôçôÝò ìáò 95

å[ íïñéáê`ç ÅÕËÏÃÉÁ
ÌÇÍÉÁÉÁ ÅÊÄÏÓÇ É. Í. ÁÃ. ÍÉÊÏËÁÏÕ ÐÅÕÊÁÊÉÙÍ
(] É. [ Áñ÷éåðéóêïð~çò [ Áèçí~ùí)
[ Áóêëçðéï~õ 38 ([ ÁèÞíá) Ô.Ê.106.80 Ôçë.:2103612449-Fax:2103627037
www.agnikolaos.gr
] Õðåýèõíïò ÓõíôÜîåùò: ð. Âáóßëåéïò Å. ÂïëïõäÜêçò
ÄÉÁÍÅÌÅÔÁÉ ÄÙÑÅÁÍ - ÐÑÏÓÖÏÑÅÓ ÄÅÊÔÅÓ
[ ÅðéôñÝðåôáé ç ] ìÝ ï
] ðïéïíäÞðïôå ôñüðï á [ íáäçìïóßåõóç ô&í á { ñèñùí
ôï~õ ôåý÷ïõò á[õôï~õ ìÝ ôÞí á[ ðáñáßôçôç ðñïûðüèåóç íÜ á [ íáãñÜöåôáé
óôÞí á [ íáäçìïóßåõóç ç] ðçãÞ ðñïåëåýóåþò ôïõò êáèþò êáß ï ] ëüêëçñï
ôü ï { íïìá ôï~õ óõíôÜêôïõ ôïõò êáß ï { ÷é ìüíï ôÜ á[ ñ÷éêÜ ôïõ, ìÝ ôÜ
ï
] ðï0á ôõ÷üí äçìïóéåýïíôáé ôÜ á { ñèñá óôü ðåñéïäéêü ìáò.

×ÏÑÇÃÏÓ ÔÅÕ×ÏÕÓ:
Ï]é ï[éêïãÝíåéåò Êùí/íïõ & Âáóéëéê~çò Ãáñáíôæéþôç
êáß [ ÁãáèáããÝëïõ & [ ÉùÜííáò Êõæéñßäç
Å1ò ìíÞìçí ôï~õ ðáôñüò ôïõò ×áñáëÜìðïõò Ãêïôóßíá
ÌÅ ÅÎÁÉÑÅÔÉÊÇ ÅÐÉÔÕ×ÉÁ ÅÃÉÍÅ
ÔÏ ÓÕÍÅÄÑÉÏ ÔÇÓ ÅÍÏÑÉÁÓ ÌÁÓ
ÃÉÁ ÔÇÍ ÐÁÉÄÅÉÁ

Ì
Ý å[ îáéñåôéêÞ Lðéôõ÷ßá ðñáãìáôïðïßçóå ç ] [ Åíïñßá ìáò, óôÞí
á3èïõóá «ÏËÕÌÐÉÁ» ôbò [ Åèíéêbò Ëõñéêbò Óêçíbò, ôÞí
ÊõñéáêÞ 31 [ Éáíïõáñßïõ 2010, Tìéçìåñßäá ãéÜ ôÞí Ðáéäåßá, ìÝ
ãåíéêü èÝìá: «ÐÅÉÑÁÌÁÔÁ ÓÔÇÍ ÅÊÐÁÉÄÅÕÓÇ ÌÅ ÁÐÏÕÓÉÁ ÔÇÓ
ÐÁÉÄÅÉÁÓ».
Ôü óõíÝäñéï äéïñãÜíùóå ôü [ Åêêëçóéáóôéêü ìáò Óõìâïýëéï ìÝ
ôÞí ÷ïñçãßá ô&í Lêäüóåùí «ÕÐÁÊÏÇ». ] Ç ðñïóÝëåõóç ôït êüóìïõ
Zôáí óõãêëïíéóôéêÞ. Êáëýöèçêáí ï { ÷é ìüíï ôÜ êáèßóìáôá á [ ëëÜ á
[ êüìç
êáß ôÜ óêáëéÜ ô&í äéáæùìÜôùí ôï~õ ôåëåõôáßïõ ï [ ñüöïõ ô~çò Ëõñéê~çò!
Êëçñéêïß, [ Åêðáéäåõôéêïß, Ãïíå0ò, íÝïé êáß íÝåò, Näùóáí Píá äõ-
íáìéêü ðáñþí äéáôñáíþíïíôáò ôü ðéóôåýù ôïõò, hôé ôü èÝìá ôbò Ðáé-
äåßáò å8íáé êáèïñéóôéêü, ãéáôß ç ] Ðáéäåßá å8íáé á[õôÞ ðïý äéáìïñöþíåé
ôü ç@ èïò êáß ôü å8äïò ôï~õ á [ íèñþðïõ, ðïý èÝëïõìå íÜ á [ íáäåßîïõìå.
Ãé’ á[õôü äÝí LðéôñÝðåôáé íÜ Aíôéìåôùðßæïõí ï2 Bñìüäéïé ðáñÜãïíôåò
ôbò Ðïëéôåßáò ôü èÝìá ìÝ ðñï÷åéñüôçôá êáß LñÞìçí ôbò èåëÞóåùò ôbò
ðëåéïøçößáò ôït ] Åëëçíéêït ëáït, ï{õôå ï2 ÐïéìÝíåò ô~çò [ Åêêëçóßáò
íÜ á
[ äñáíï~õí êáß íÜ á [ äéáöïñï~õí ãéÜ ôÞí ôñáãéêÞ å[ îÝëéîç ô&í æçôçìÜôùí
ðïý á [ öïñï~õí êáß óõíäÝïíôáé ìÝ ôü èÝìá á[õôü.
Ìçíýìáôá êáß åk÷Ýò ãéÜ ôü ÓõíÝäñéï Nóôåéëáí, êáß á [ íáããÝëèç-
êáí óôïýò óõíÝäñïõò, e Ìáêáñéþôáôïò [ Áñ÷éåðßóêïðïò [ Áèçí&í
êáß ðÜóçò ] ÅëëÜäïò ê.ê. ] Éåñþíõìïò, e eðï0ïò åk÷Þèçêå êáëÞ
Lðéôõ÷ßá óôÞí Aîéüëïãç ákôÞ LêäÞëùóç, êáß e ] Õöõðïõñãüò Ðáéäåß-
áò, äéÜ âßïõ ÌÜèçóçò êáß ÈñçóêåõìÜôùí ê. [ ÉùÜííçò ÐáíÜñåôïò,
e eðï0ïò ålñéóêüìåíïò óôÞí [ ÁìåñéêÞ, ëüãù lðçñåóéáê&í lðï÷ñåþ-
óåùí, åk÷Þèçêå íÜ âãïtí Aðü ôßò Lñãáóßåò ôït óõíåäñßïõ <Aîéüðéóôá
êáß ãïíéìïðïéÜ óõìðåñÜóìáôá>.
Ðáñüíôåò óôü ÓõíÝäñéï Zóáí êáß Lêðñüóùðïé ðïëéôéê&í ðáñá-
ôÜîåùí. ] Ï Ðñüåäñïò êáß hëá ôÜ ìÝëç ôbò Êåíôñéêbò [ Åðéôñïðbò ôbò
ðïëéôéêbò ÐáñáôÜîåùò «ÊÏÉÍÙÍÉÁ» êáß å[ êðñüóùðïé ôï~õ <ËÁ.Ï.Ó>
êáß ô~çò <ÄÇÌÏÊÑ. ÁÍÁÃÅÍÍÇÓÇÓ>.

35
 Ôü ðñüãñáììá ôït Óõíåäñßïõ ðåñéåëÜìâáíå ðÝíôå Å1óçãÞóåéò,
ôßò ï
] ðï0åò êáß äçìïóéåýïõìå óôü ðáñüí ôå~õ÷ïò.
Ï2 Å1óçãçôÝò AíÝðôõîáí ôÜ èÝìáôÜ ôïõò ìåôÜ ëüãïõ ãíþóåùò
êáß ìÝóá [ á ðü ôÞí ðñïóùðéêÞ [ å ìðåéñßá ôïõ ] ï êáèÝíáò, vò
Lêðáéäåõôéêïß, ìÝ Aãùíßá êáß ðåñßóêåøç ãéÜ ôü ìÝëëïí ô&í ðáéäé&í
ìáò êáß ôït ëáïý ìáò, á [ ëëÜ êáß ìÝ ðáëìü, ôüí ï] ðï0ïí ìåôÝäùóáí
óôü [áêñïáôÞñéï, êÜíïíôÜò ôï íÜ [áíôáðïêñéè~ç ìÝ ðáñáôåôáìÝíá
÷åéñïêñïôÞìáôá.
[ Áêïëïýèçóå óõæÞôçóç Lðß ô&í Å1óçãÞóåùí âÜóåé ãñáðô&í å[ ñùôç-
ìÜôùí ôït Aêñïáôçñßïõ. Ï2 Å1óçãçôÝò Näùóáí AðáíôÞóåéò óÝ eñéóìÝíá
Aðü á[õôÜ, ãéáôß Zôáí Aäýíáôï, á[ ðü ðëåõñ~áò ÷ñüíïõ, íÜ óõæçôçèï~õí
hëá.

Ôü ÓõíÝäñéï ôßìçóå ìÝ ôÞí ðáñïõóßá ôïõ ]ï ðïëõóÝâáóôïò

ðíåõìáôéêüò ðñïúóôÜìåíïò ô~çò Ðáíåëëçíßïõ [ Ïñèïäüîïõ ] Åíþóåùò,
Ðáíïóéïëïãéþôáôïò [ Áñ÷éìáíäñßôçò ð. Ì~áñêïò Ìáíþëçò, ï ] ï
] ðï0ïò
êáß á
[ ðçýèõíå èåñìü ÷áéñåôéóìü ðñüò ôïýò óõììåôÝ÷ïíôáò, êáôüðéí
ðáñáêëÞóåùò ôï~õ ð. Âáóéëåßïõ.
Ôü êëåßóéìï ôbò ] Çìéçìåñßäïò å{ ãéíå ìÝ ôÞí á
[ íÜãíùóç Øçößóìáôïò,
ôü eðï0ï lðÝãñáøáí ï2 Å1óçãçôÝò êáß Lãêñßèçêå äéÜ âï~çò á [ ðü ôïýò
óõíÝäñïõò, ìÝ ôü èåñìü êáß ðáñáôåôáìÝíï ÷åéñïêñüôçìá ï \ ëùí.
Ôü ØÞöéóìá ðáñáôßèåôáé ï ] ëüêëçñï óôü ôå~õ÷ïò ìáò á[õôü ìåôÜ
ôü ôÝëïò ô&í å1óçãÞóåùí.

36
 ÏÉ ÈÅÁÍÈÑÙÐÉÍÅÓ ÑÉÆÅÓ ÔÇÓ ÅÊÐÁÉÄÅÕÓÅÙÓ
ôït [ Áñ÷éì. ð. ÓáñÜíôç ÓáñÜíôïõ

Ð ñùôßóôùò ]ïöåßëù êÜðïéåò

äéåõêñéíßóåéò ù [ ò ðñüò ôÞí å] ðéêå-
öáëßäá ôï~õ èÝìáôüò ìïõ.Ôß å] ííï-
ï~õìå ìÝ ôÞ öñÜóç èåáíèñþðéíåò
ñßæåò êáß ôß å] ííï~õìå ìÝ ôüí ï \ ñï
å] êðáßäåõóç. ÃéÜ ðïéÜ å] êðáßäåõóç
ìéë~áìå êáß óÝ ðïéü ÷ñïíéêü å@õñïò
]åêôåßíåôáé.
Ðéóôåýïõìå ëïéðüí \ïôé ìÝ
ôüí ï \ ñï å] êðáßäåõóç, å] ííïï~õìå ôÞ
äéáìüñöùóç ôï~õ å] êðáéäåõôéêï~õ,
] Åèíéêï~õ, [ Åëëçíéêï~õ ìáò óõóôÞìáôïò. Ï[é ñßæåò ôïõ âñßóêïíôáé óôüí
á
] ñ÷á~éï [ Åëëçíéêü ðïëéôéóìü ìáò êáß äÞ óôÞí á ] ñéóôïõñãçìáôéêÞ ãë~ùóóá
ôïõ. ÐïëëÜ êåßìåíá ô~çò á ] ñ÷áßáò [ Åëëçíéê~çò êëáóóéê~çò å] ðï÷~çò á ] ðïêá-
ëýðôïõí ôßò èåáíèñþðéíåò ñßæåò ôï~õ ðïëéôéóìï~õ ìáò. Ï[é á ] íáöïñÝò ô~ùí
ðñü ×ñéóôï~õ ðñïãüíùí ìáò óôïýò èåïýò öáßíåôáé íÜ êáëýðôïõí óÝ
êÜðïéï ìéêñü âáèìü ôßò ðíåõìáôéêÝò á ] íáæçôÞóåéò ôïõò. \ Ïëç ç [ ëïéðÞ
äçìéïõñãßá ðáó÷ßæåé íÜ êáëýøåé ôßò êïéíùíéêÝò ]áíÜãêåò ôïõò. Ï[é
á
] ñ÷á~éïé \ Åëëçíåò ðñïóðÜèçóáí íÜ óõãêñïôÞóïõí ìéÜ ï ] ñãáíùìÝíç
ðïëéôåßá ìÝóá óôÞí ï [ ðïßá íÜ ìðïñï~õí íÜ á ] íáðôýîïõí ôüí ðïëéôéóìü
ôïõò êáß ôßò ]áîßåò ôïõò. ] ÅíäåéêôéêÜ ]áíáöÝñïõìå ôÞí Ðïëéôåßá ôï~õ
ÐëÜôùíá. ] Åêôüò ô~ùí ðïëë~ùí {áëëùí ]áîé~ùí ðïý ]áíáöÝñåé å@éíáé [ç
ï
] ñãÜíùóç ô~çò Ðáéäåßáò. ] ÅðéìÝíåé óôÞ ìïõóéêÞ êáß óôÞ ãõìíáóôéêÞ
á
] ãùãÞ ô~ùí ðáéäé~ùí. [ Ç å]õíïìïýìåíç ] ÁèçíáúêÞ Äçìïêñáôßá, é] ó÷õñßæåôáé
ï
[ ÐëÜôùí, èÜ ðñÝðåé ðïëý íÜ ðñïóÝ÷åé, ôß ìïõóéêÞ á ] êï~õíå ôÜ ðáéäéÜ.
- ] ÅíäÝ÷åôáé íÜ á ] ëëïôñéùèå~é ï\ ëï ôü ç
@ èïò ô~ùí íÝùí ï \ ôáí îÝíïé ðñüò ôÞí
ðáñÜäïóç ìïõóéêÞ ñõèìïß êáôáêëýóïõí ôßò á ] êïÝò ôïõò ôÞ äéÜíïéÜ

37
 ôïõò êáß ôÞí øõ÷Þ ôïõò. Ìáæß ìÝ ôÞí ìïõóéêÞ, èÜ á ] ëëïôñéùèå~é êáß ï [
á] íáðüóðáóôá óõíäåüìåíïò ëüãïò. Ôü êáêü èÜ á [ ðëùèå~é ó’ ï \ ëç ôÞ ãåíéÜ
êáß á ] ðü á]õôÞ óôßò å[ ðüìåíåò.
Ãé’ á]õôü êáß ï[é íüìïé ô~çò ðïëéôåßáò ç @ ôáí á]õóôçñïß, å] öüóïí ç { èåëáí
ù[ òï ] ñãáíùìÝíç å]õíïìïýìåíç ðïëéôåßá íÜ ðñïóöÝñïõí ðáéäåßá êáèáñÞ,
äçìïêñáôéêÞ, êáß óõìâáôÞ ìÝ ôÞí é[ óôïñßá êáß ôÞí ðáñÜäïóç ô~çò ] ÁèÞíáò.
Ôü á]õôü å] ðåäßùêå êáß ç [ ÓðÜñôç. ÍÜ ìÞí á ] ëëïôñéþíåôáé ç [ ðáñÜäïóç, ç [
á] ãùãÞ, ï[é á ] îßåò, ôü óðáñôéáôéêü ç [ ñùúêü ðíå~õìá.
] Áíôßóôïé÷ç ç @ ôáí ç[ å{ ãíïéá ôï~õ ] ÁñéóôïôÝëç êáß ðïëë~ùí á { ëëùí
å] ðéöáí~ùí ðñïãüíùí ìáò ãéÜ ôÞ äéÜðëáóç ôï~õ ç { èïõò êáß ôï~õ ÷áñáêôÞñá
ô~ùí íÝùí ô~çò ðáôñßäáò ìáò.
ÌÝ ôÞí ] Åíáíèñþðéóç ôï~õ Êõñßïõ ìáò, ìÝ ôü ëüãï Ôïõ, ôÜ èáýìáôÜ
Ôïõ, ôÞ æùÞ Ôïõ, ôü ìáñôýñéï êáß ôü èÜíáôü Ôïõ, ôÞí ] ÁíÜóôáóÞ Ôïõ
êáß ôÞí å{ íäïîï ] ÁíÜëçøÞ Ôïõ å]éò ï]õñáíïýò ï[é ñßæåò ô~çò ðáéäåßáò ìáò
èåáíèñùðïðïéï~õíôáé. [ ÕðïóôáôéêÜ å[ íùìÝíïò ï [ ÌïíïãåíÞò Õ[éüò êáß
Ëüãïò ôï~õ Èåï~õ, ï [ ôÝëåéïò Èåüò ìÝ ôÞí á ] íèñþðéíç öýóç ìáò, ô~çò
ìåôáäßäåé ôÜ ÷áñßóìáôÜ Ôïõ óôü âáèìü ðïý ôÜ á ] ðïäå÷üìáóôå êáß ôÜ
á] îéïðïéï~õìå. ] Áðü ôÞí å] ðï÷Þ ôï~õ èåáíèñþðïõ Êõñßïõ ìáò ç [ å] êðáßäåõóÞ
ìáò å[ äñáéþíåôáé ðÜíù óÝ äýï á ] ôáëÜíôåõôïõò á { îïíåò, ðÜíù óôÞí ðëïýóéá
ðñïóöïñÜ ô~ùí äùñå~ùí ô~çò ÷Üñéôüò Ôïõ ìÝ ôÞ ìïñöÞ èåáíèñþðéíçò
ðáéäåßáò êáß ðÜíù óôÞí å]õåëéîßá ô~çò èåüóäïôçò å] ëåõèåñßáò ô~çò ðñïóùðé-
êüôçôüò ìáò äçìéïõñãçìÝíçò êáô’ å]éêüíá äéêÞ Ôïõ êáß êáè’ ï [ ìïßùóéí.
<ÈÝëïìåí ôüí ] Éçóï~õí é] äå~éí> å@éðáí óôïýò ìáèçôÝò ôï~õ Êõñßïõ
ï[é \ Åëëçíåò ðïý âñßóêïíôáí óôÞí å[ ïñôÞ ô~ùí [ Åâñáßùí óôÜ [ Éåñïóüëõìá.
[ Ï Ößëéððïò ðëçóßáóå ôüí ] ÁíäñÝá êáß óôÞ óõíÝ÷åéá êáß ï[é äýï ìáèçôÝò
á] ðåõèýíèçêáí óôüí Êýñéï, å] ðåéäÞ ìÝ÷ñé å] êåßíç ôÞí ù \ ñá ï [ ×ñéóôüò
å] íäéáöåñüôáí á ] ðïêëåéóôéêÜ ãéÜ ôïýò ] Éïõäáßïõò êáß êáèüëïõ ãéÜ ôïýò
] Åèíéêïýò.
[ Ç óôñïöÞ ôï~õ å] íäéáöÝñïíôïò ôï~õ Êõñßïõ ìáò ðñüò ôïýò \ Åëëçíåò
á] ðïêáëýðôåé ôÞ äéÜèåóç ô~ùí [ ÅëëÞíùí ðñüò ôü ×ñéóôü êáß ôÞí á ] ðïäï÷Þ
ô~çò äéäáóêáëßáò Ôïõ êáß æù~çò Ôïõ, ìÝ óõíÝðåéá ôÞ äçìéïõñãßá ï [ ëüêëç-
ñïõ ôï~õ èåáíäñéêï~õ ï]éêïäïìÞìáôïò ôï~õ [ Åëëçíï÷ñéóôéáíéêï~õ ðïëéôé-
óìï~õ.
ÂáñõóÞìáíôåò å@éíáé ï[é ðáñáôçñÞóåéò ôï~õ á [ ãßïõ Íåêôáñßïõ ðÜíù
óôü èÝìá:
<[ Ï \ Åëëçí å] ãåííÞèç êáôÜ èåßáí ðñüíïéáí äéäÜóêáëïò ô~çò á ] íèñù-
ðüôçôïò^ ôï~õôï ôü å{ ñãïí å] êëçñþèç á]õô~ù ? ^ á\õôç ç @ í ç[ á] ðïóôïëÞ á]õôï~õ^

38
 á\õôç ç [ êë~çóéò á]õôï~õ å] í ôï~éò å{ èíåóéí^ ìáñôýñéïí ç [ å] èíéêÞ á]õôï~õ é[ óôïñßá^
ìáñôýñéïí ç [ öéëïóïößá á]õôï~õ^ ìáñôýñéïí ç [ êë~çóéò á]õôï~õ^ ìáñôýñéïí
á[é å]õãåíå~éò á]õôï~õ äéáèÝóåéò^ ìáñôýñéïí ç [ ðáãêüóìéïò é[ óôïñßá^ ìáñôý-
ñéïí ç [ ìáêñïâéüôçò á]õôï~õ, å] î ç # ò äõíÜìåèá á ] äéóôÜêôùò íÜ óõìðåñÜíùìåí
êáß ôÞí á]éùíéüôçôá á]õôï~õ, äéÜ ôü á]éþíéïí å{ ñãïí ôï~õ ×ñéóôéáíéóìï~õ
ìåè’ ï#õ óõíåäÝèç ï [ [ Åëëçíéóìüò äéüôé å] í?ù ~ ï \ ëá ôÜ å{ èíç ôÜ å] ìöáíéóèÝíôá
å] ðß ô~çò ðáãêïóìßïõ óêçí~çò ç @ ëèïí êáß ðáñ~çëèïí, ìüíïí ôü [ Åëëçíéêüí
å{ ìåéíå ù [ ò ðñüóùðïí äñ~ùí å] ðß ô~çò ðáãêïóìßïõ óêçí~çò êáè’ ï \ ëïõò ôïýò
á]é~ùíáò êáß ôï~õôï, äéüôé [ç ]áíèñùðüôçò äå~éôáé á]éùíßùí äáóêÜëùí^
ìáñôýñéïí ôÝëïò ç [ å] êëïãÞ á]õôï~õ ìåôáîý ô~ùí å] èí~ùí õ[ ðü ô~çò èåßáò ðñï-
íïßáò, ï \ ðùò å] ìðéóôåõè~ç ? á]õô~ù ? , ôÞí é[ åñÜí ðáñáêáôáèÞêçí ôÞí á [ ãßáí ðß-
óôçí, ôÞí èñçóêåßáí ô~çò á ] ðïêáëýøåùò êáß ôü èå~éïí å{ ñãïí ô~çò á ] ðïóôïë~çò
á]õô~çò, ôü á]éþíéïí å{ ñãïí ô~çò óùôçñßáò äéÜ ô~çò äéáðëÜóåùò á [ ðÜóçò ô~çò
á ] íèñùðüôçôïò êáôÜ ôÜò á ] ñ÷Üò ô~çò á ] ðïêáëõöèåßóçò èñçóêåßáò...
] Åí ô?ç ~ é[ óôïñß?á ôï~õ ×ñéóôéáíéóìï~õ á ] ðü ô~çò ðñþôçò óåëßäïò á]õô~çò
á ] íáöáßíåôáé ç [ ô~çò [ Åëëçíéê~çò öõë~çò å] í ô?ù ~ ×ñéóôéáíéóì~ù ? äñ~áóéò êáß ç [
êë~çóéò á]õô~çò, é\ íá á ] íáëÜâ?ç ôü ìÝãá ô~çò á ] ðïóôïë~çò ôï~õ ÷ñéóôéáíéóìï~õ
å{ ñãïí. Ï[é èå~éïé ôï~õ Óùô~çñïò ëüãïé í~õí å] äïîÜóèç ï [ õ[éüò ôï~õ á ] íèñþðïõ,
ï { ôå á] íçããÝëèç á]õô~ù ? ,ï \ ôé \ Åëëçíåò ç { èåëïí é] äå~éí á]õôüí, å] íå~é÷ïí âáèå~éáí
å{ ííïéáí^ ç [ ñ [ ç~ óéò ç @ í ðñïöçôåßá, ðñü]ññ [ çóéò ô~ùí ìåëëüíôùí^ ï[é å] êå~é
å] ìöáíéóèÝíôåò \ Åëëçíåò ç @ óáí ï[é á ] íôéðñüóùðïé ï \ ëïõ ôï~õ [ Åëëçíéêï~õ
å{ èíïõò^ å] í ô~ç ? ðáñïõóß?á á]õô~ùí äéå~éäåí ï [ èåÜíèñùðïò ] Éçóï~õò ôü å{ èíïò
å] êå~éíï, å]éò ï \ å{ ìåëëå íÜ ðáñáäþó?ç ôÞí é[ åñÜí ðáñáêáôáèÞêçí, é\ íá
äéáöõëá÷è~ç ? ô~ç ? á
] íèñùðüôçôé. ] Åí ô~ç ? å] ðéæçôÞóåé á]õô~ùí äéÝãíù ôÞí ðñïèõ-
ìßáí ô~çò á ] ðïäï÷~çò ô~çò å[ áõôï~õ äéäáóêáëßáò, äéå~éäå ôÞí å[ áõôï~õ äüîáí,
ôÞí å] ê ô~çò ðßóôåùò ô~ùí å] èí~ùí, êáß á ] íåãíþñéóå ôü å{ èíïò, ï \ ðåñ ðñüò ôüí
óêïðüí ôï~õôïí ðñïþñéóôï á ] ðü êáôáâïë~çò êüóìïõ.
Ôü [ Åëëçíéêüí å{ èíïò á ] ëçè~ùò ðñüò ôüí óêïðüí ôï~õôïí å] êëÞèç
á ] ðü êáôáâïë~çò êüóìïõ êáß ðñüò ôï~õôïí ìáñôõñå~éôáé äéáðåðëáóìÝíïí^
ï [ Èåüò å] í ô~ç ? èåß?á á]õôï~õ ðñïíïß?á äéÝðëáóåí á]õôü ï ] öèáëìüí ôï~õ óþìáôïò
ôï~õ óõãêñïôïõìÝíïõ õ[ ö’ á [ ðÜóçò ô~çò á ] íèñùðüôçôïò>.
Óôßò ðáñáðÜíù äéáðéóôþóåéò å{ ÷åé êáôáëÞîåé ï [ á
\ ãéïò ÍåêôÜñéïò,
ãéáôß á ] óöáë~ùò å{ ÷åé âáèýôáôç ôÞí å] ìðåéñßá ô~ùí [ Áãßùí Ãñáö~ùí.
[ Ç èåüðíåõóôç ÌåôÜöñáóç õ[ ðü ô~ùí [ ÅâäïìÞêïíôá ô~çò Ðáëáé~áò
ÄéáèÞêçò å[ íþíåé ôÞí Ð.Ä. ìÝ ôÞí ÊáéíÞ êáß ôÞí êáèéóô~á ? é] óüêõñç êáß
é] óïóôÜóéá ìÝ á]õôÞí (ôÞí ÊáéíÞ). Êáß ôÜ é[ óôïñéêÜ âéâëßá ôçò êáß ôÜ
äéäáêôéêÜ-]çèéêÜ, êáèþò êáß ôÜ ðñïöçôéêÜ, ]áðïôåëï~õí èáõìÜóéá

39
á] íáãíþóìáôá ðñüò êáôáñôéóìü êáß êáôÞ÷çóç ô~ùí íåïôÝñùí á ] ëëÜ êáß
ù[ ò äéÜ âßïõ å] í ×ñéóô~ù ? Ðáéäåßá ô~ùí ìåãáëõôÝñùí.
Ôü êõñéüôåñï âéâëßï ô~çò Ðáëáé~áò ÄéáèÞêçò, ôü ØáëôÞñéï á ] ðïôÝ-
ëåóå ðïëý ðñþúìá á ] íáðüóðáóôï ìÝñïò ô~çò èåßáò ëáôñåßáò ìáò, ï \ ëùí
ô~ùí é[ åñ~ùí á ] êïëïõèé~ùí. Ôü é[ åñü ØáëôÞñéïí ôï~õ Äáâßä á ] ðïôåëï~õóå ôüí
êýñéï êïñìü ô~çò ëáôñåßáò ô~çò óõíáãùã~çò ô~çò Ðáëáé~áò ÄéáèÞêçò.
{ Å÷åé å[ ñìçíåõèå~é á ] íáëõôéêÜ, öéëïëïãéêÜ êáß èåïëïãéêÜ á ] ðü ôïýò
ìåãÜëïõò ðáôÝñåò, é[ åñü ×ñõóüóôïìï, ÌÝãá Âáóßëåéï êáß á ] ðü ðïëëïýò
á{ ëëïõò, ãéÜ íÜ ãßíåôáé å]õêïëüôåñá êáôáíïçôü. Äßäåôáé ù [ ò ðíåõìáôéêüò
óùóôéêüò êáíüíáò óôïýò óïâáñ~ùò [áìáñôÜíïíôåò, ï[é [ïðï~éïé ]åê ôï~õ
é] áìáôéêï~õ á ] ðïôåëÝóìáôïò á ] íôéëáìâÜíïíôáé ôÞí á ] îßá ôïõ êáß äïîÜæïõí
ôü Èåü ðïý å] ìðíÝåé óôÜ ï { ñãáíÜ Ôïõ, óôïýò äéêïýò Ôïõ ôÝôïéáò õ[ øçë~çò
ðïéüôçôïò äçìéïõñãÞìáôá.
Å]éñÞóèù äÝ å] í ðáñüä?ù ï \ ôé ï[ é[ åñüò ×ñõóôüóôïìïò å[ ñìçíåýïíôáò
ôÜ êåßìåíá ô~çò Êáéí~çò ÄéáèÞêçò äÝí ðáñÝëåéðå ó÷åäüí ðïôÝ íÜ êÜíåé
á] íáöïñÝò óôÞí ÐáëáéÜ ÄéáèÞêç, êáß äÞ óôÞ ÷ñéóôïèåñáðåõôéêÞ äýíáìç
ôï~õ Øáëôçñßïõ. { Åôóé ðÜíôïôå é] ó÷ýåé ôü ôï~õ ×ñõóïññÞìïíïò á [ ãßïõ
] ÉùÜííïõ ôï~õ ×ñõóïóôüìïõ: <[ Ç ô~ùí Ãñáö~ùí á ] íÜãíùóéò ô~ùí ï]õñáí~ùí
õ[ ðÜíïéîßò å] óôéí>. Ôü á ] ðïôÝëåóìá ô~çò ãíþóåùò ðçãÜæåé êáß á ] ðü ôüí
á{ ñéóôï äéäÜóêáëï ðïý å@éíáé ç [ á{ êôéóôç èåßá ×Üñç ìåôáäéäüìåíç á ] ðü
ôü ÷åéñïôïíçìÝíï ï ] ñèüäïîï ðïéìÝíá êáß á ] ðü ôÞí êáëÞ ðñïáßñåóç êáß
á] ðïäï÷Þ ôï~õ äÝêôç, ôï~õ êáôç÷ïõìÝíïõ ç { ç { äç ðéóôï~õ ìÝëïõò ô~çò ] Åê-
êëçóßáò äéÜ âßïõ ìáèçôï~õ ôï~õ ×ñéóôï~õ.
[ Ç ðïëõåôÞò, ðåíé÷ñÞ ï \ ìùò, å] ìðåéñßá ìáò óôÞ äéäá÷Þ ôï~õ Ëüãïõ
ôï~õ Èåï~õ ì~áò å{ ÷åé ðåßóåé, ï \ ôé êáß ç [ å] î á[ ðáë~ùí ï ] íý÷ùí á ] êñüáóç ô~çò
Ðáëáé~áò êáß ô~çò Êáéí~çò ÄéáèÞêçò, á ] ðü ôÜ ðáéäéÜ á ] ðïôåëå~é ðñùôáñ÷éêü
ðáñÜãïíôá ï]õóéáóôéê~çò èåáíèñþðéíçò Ðáéäåßáò. [ Ï ëüãïò ôï~õ Èåï~õ
óðáñìÝíïò óôßò ôñõöåñÝò øõ÷Ýò ô~ùí ðáéäé~ùí [ùò ]åðß ôü ðëå~éóôïí
öõëÜóóåôáé å] í ô~ù ? êñõðô~ù ? ôáìåß?ù ô~çò øõ÷~çò, äÝí ÷Üíåôáé, á ] ëëÜ é{ óùò
êÜðïôå îáíáöõôñþíåé êáß á ] ðïäßäåé êáñðïýò. <[ Ï ï]õñáíüò êáß ç [ ã~ç
ðáñåëåýóïíôáé, ï[é äÝ ëüãïé ìïõ ï]õ ìÞ ðáñÝëèùóé>.
[ Ï ] Áðüóôïëïò Ðá~õëïò ìåôáöÝñåé ðñüò ôïýò ] Áèçíáßïõò ðñïãüíïõò
ìáò ï [ ëüêëçñç ôÞ äéäáóêáëßá ôï~õ ×ñéóôï~õ, ÷ùñßò íÜ á ] ðïêñýøåé êáß ôÜ
äõóêïëüôåñá, ôÜ ðåñß ] ÁíáóôÜóåùò. Ï[é ] Áèçíá~éïé ðñüãïíïß ìáò á { ìåóá
á] íôéäñï~õí îåíéæüìåíïé á ] ðü ôü îÝíï ìÞíõìá ô~çò ] ÁíáóôÜóåùò. Ðïëý
óýíôïìá ï \ ìùò ù[ ò êáëïðñïáßñåôïé, óêåðôüìåíïé, öùôéæüìåíïé, óõóôÝë-
ëïõí ôßò á ] íåñìÜôéóôåò á ] íôéäñÜóåéò ôïõò êáß ðáñáäßäïíôáé óôÞ íÝá ðßóôç,

40
óôü ìüíï á ] ëçèéíü èåáíèñþðéíï ôñüðï æù~çò. ] Áðü ãåíéÜ óÝ ãåíéÜ, á ] ðü
ðüëç óÝ ðüëç, å] îáðëþíåôáé ç [ íÝá ðßóôç.
Ôü óêïôÜäé ôï~õ å]éäùëïëáôñéêï~õ êáôåóôçìÝíïõ êáß ï[é á[éñÝóåéò
äÝí êáôáöÝñíïõí íÜ ëõãßóïõí ôïýò ðñïãüíïõò ìáò, ôïýò \ Åëëçíåò êáß
íÜ ôïýò å] ìðëÝîïõí óôßò å] íäïêïóìéêÝò ç { äáéìïíéêÝò ðñïêëÞóåéò ôïõò.
[ Ç ñùìáúêÞ á]õôïêñáôïñßá êáôáêôÞèçêå ðíåõìáôéêÜ á ] ðü ôü å[ ëëçíéêü
ðíå~õìá êáß ôüí å[ ëëçíéêü ðïëéôéóìü, äõíáìùìÝíï á ] ðü ôÞ íÝá ÷ñéóôéáíéêÞ
ðßóôç êáß ÷áñéôùìÝíï á ] ðü ôü Ö~ùò ôï~õ ×ñéóôï~õ.
Èåìåëéáêü ñüëï óôÞ äéáìüñöùóç á ] ðïôåëåóìáôéê~çò èåáíèñþðéíçò
ðáéäåßáò å{ ðáéîáí ï[é ðñïóùðéêüôçôåò ô~ùí Ôñé~ùí [ Éåñáñ÷~ùí.
Ï[é ôñå~éò [ ÉåñÜñ÷åò ìÝ ôÞ äéäáóêáëßá ôïõò êáß ôüí å{ íèåï ôñüðï
æù~çò ôïõò âïÞèçóáí ôïýò óõã÷ñüíïõò ôïõò:
á) ÍÜ á ] ðïêôÞóïõí ôÞí é] óïññïðßá ô~ùí ó÷Ýóåùí ô~ùí á ] íèñþðùí ù [ ò
á
] äåëö~ùí ìåôáîý ôïõò êáß ìÝ ôüí å] í ÔñéÜäé Èåü. \ Ïëç ôïõò ç [ æùÞ ç@ ôáí
á
] öéåñùìÝíç óôü ×ñéóôü êáß ðáñÜëëçëá á ] ìÝñéóôï ç @ ôáí êáß ôü ðíåõìáôéêü
êáß ðñáêôéêü ]åíäéáöÝñïí ãéÜ ôüí {áíèñùðï, ìÝ êïñõöá~éï ôüí Ì.
Âáóßëåéï ìÝ ôÞ ÂáóéëåéÜäá ôïõ.
â) ÍÜ å] íôïðßóïõí ôüí ðíåõìáôéêü ôïõò á ] ãþíá óôÞí êÜèáñóç ô~çò
êáñäé~áò. Íï~õò êáß êáñäéÜ óÝ ìéÜ ÷áñéóìáôéêÞ å[ íüôçôá ìåôáîý ôïõò,
êáèáéñüìåíá á ] ðü ôÞ ×Üñç ôï~õ [ Áãßïõ Ðíåýìáôïò, ãßíïíôáé ôÜ êÜôïðôñá
ô~çò èÝáò ôï~õ Èåßïõ Öùôüò, ðïý èåñìáßíåé êáß ôñáíþíåé ôÞ öéëüèåç êáß
öéëÜíèñùðç äýíáìç ô~çò êáñäé~áò. Ìïñöùôéêü ðñüôõðï ãéÜ ôïýò ðïëßôåò
ï
[ ëüêëçñçò ô~çò Å]õñþðçò ìÝ÷ñé ôüí å[ íäÝêáôï á]éþíá å@éíáé ï [ ÈåÜíèñùðïò
êáß ï{ ÷é ôÜ á{ ëëá ðñü ×ñéóôï~õ å{éäùëá.
ã) ÍÜ êáôáëÜâïõí ï[é ðéóôïß ôü äõáäéêü ó÷~çìá ðíåõìáôéê~çò
ðáñÜäïóçò: Ðíåõìáôéêüò ðáôÝñáò - ðíåõìáôéêü ôÝêíï. ÃíùóôÜ æåýãç
[õð~çñîáí: ×ñéóôüò-Ðá~õëïò, Ðá~õëïò-×ñõóüóôïìïò, Ì. ] Áíôþíéïò-Ì.
] ÁèáíÜóéïò, Óõìåþí å]õëáâÞò-Óõìåþí Í. Èåïëüãïò êáß á { ðåéñá á
{ ëëá
ôÝôïéáò ðïéüôçôïò æåýãç, ðïý êáß ìÝ÷ñé óÞìåñá á ] ðïëáìâÜíïõí ôïýò
ãëõêõôÜôïõò êáñðïýò ô~çò å] í ×ñéóô~ù ? ìõóôéê~çò ðíåõìáôéê~çò êáèïäÞãçóçò.
Ï[ é ðñïóåõ÷Ýò ô~ ù í ðíåõìáôéê~ ù í ðáôÝñùí óõíäõáæüìåíåò ìÝ ôßò
ðíåõìáôéêÝò óõìâïõëÝò ôïõò á ] íáäåéêíýïõí õ[ ãé~ç ðíåõìáôéêÜ ôÝêíá.
ä) ÍÜ óõíåéäçôïðïéï~õí ï \ ôé å@éíáé ðÜñïéêïé êáß ï [ ä~éôåò ôï~õ êüóìïõ
ôïýôïõ. Ðáíäï÷å~éüí å] óôéí ï [ ðáñþí âßïò äéåêÞñõóóå ï [ ×ñõóüóôïìïò.
Ãé’ á]õôü ÷ñåéÜæåôáé á ] îéïðïßçóç ôï~õ ÷ñüíïõ ôï~õ ðáñüíôïò âßïõ, äéüôé ï [
èåáíèñþðéíïò ôñüðïò æù~çò óôÞí ðáñï~õóá óôñáôåõïìÝíç ìáò ] Åêêëçóßá
á
] ðïôåëå~é êáß ôÞí ðñïûðüèåóç êáôáîßùóçò óôÞ èñéáìâåýïõóá ] Åêêëçóßá,

41
 óôÞí á]éþíéá æùÞ.
å) ÍÜ ìÞ ðéáóôï~õí óôÜ äüêáíá ô~çò á [ ìáñôßáò. Ôü ð~áí å@éíáé ï [
×ñéóôüò êáôÜ ôïýò Ôñå~éò [ ÉåñÜñ÷åò êáß á]õôü å] ðáíáëÜìâáíå ï [ èåïöþôé-
óôïò óýã÷ñïíïò ðáôÝñáò ìáò Ðïñöýñéïò. ËÝãåé ÷áñáêôçñéóôéêÜ ï [ á
\ ãéïò
Ãñçãüñéïò ï [ Èåïëüãïò, ï \ ôé óõíáíáóôñåöüìáóôå –]åííïï~õóå ôüí å[ áõôü
ôïõ êáß ôü ößëï ôïõ êáß óõìöïéôçôÞ ôïõ Ì. Âáóßëåéï– óôÜ ìåãÜëá
ÐáíåðéóôÞìéá ô~çò å] ðï÷~çò ï \ ëïõò ôïýò óõìöïéôçôÝò ìáò. \ Ïôáí ï \ ìùò
äéáðéóôþíáìå ðñüêëçóç êáß ðñüóêëçóç óôÞí á [ ìáñôßá êáß óôüí êïóìéêü
ôñüðï æù~çò, ôñÝ÷áìå ìáêñõÜ, ï \ ðùò ôñÝ÷ïõí á ] óõãêñÜôçôá ìáêñõÜ á ] ðü
ôÞ öùôéÜ ðïý ðÜíù ó’ á]õôÞí ðñïåôïéìÜæïíôáé íÜ øçèï~õí ôÜ ÷ñïíéÜñéêá
êáôóßêéá.
óô) ÍÜ ãßíïõí ìÝôï÷ïé ô~çò ] Áëçèåßáò ðïý å@éíáé ï [ ×ñéóôüò êáß ô~çò
äéäáóêáëßáò ôïõ. Êáß ï[é ôñå~éò ôïõò ðïëÝìçóáí á ] íõðï÷þñçôá ôÞí á\éñåóç
ôï~õ ] Áñåéáíéóìï~õ, å] ðåéäÞ ðßóôåõáí ï \ ðùò êáß ï [ èå~éïò Ðá~õëïò <ãíþóåóèå
ôÞí ] ÁëÞèåéáí êáß ç [ ] ÁëÞèåéá å] ëåõèåñþóåé [ Õì~áò>.
æ) [ Ï é[ åñüò ×ñõóüóôïìïò èåùñï~õóå ôÜ ðÜíôá äåýôåñá, ôñßôá êôë.
ìðñïóôÜ óôÞ èåáíèñþðéíç å] êðáßäåõóç ô~ùí íÝùí. Êáß ï[é ôñå~éò Ôïõò
ï[ ìïëïãï~õí ôÞí êáôáëõôéêÞ å]õåñãåôéêÞ å] ðßäñáóç ôï~õ ôñüðïõ æù~çò ô~ùí
ìçôÝñùí ôïõò êáß ôï~õ èåáíèñùðßíïõ ôñüðïõ á ] ãùã~çò å] ê ìÝñïõò ôïõò.
ç) ÍÜ å] íôÜîïõí á [ ñìïíéêÜ ôüí á ] íáãåííþìåíï á { íèñùðï ìÝó?ù ô~çò
èåáíèñþðéíçò å] êðáéäåýóåùò óôü êïéíùíéêü óýíïëï. Ï[é êáíïíéóìïß
ðïý é{ ó÷õáí óôÞ ÂáóéëåéÜäá êáß ï[é ï \ ñïé (=êáíïíéóìïß) ðïý óõíÝôáîå ï [
Ì. Âáóßëåéïò ãéÜ ôÞ óõìâßùóç ô~ùí ìïíá÷~ùí êáß ìïíáæïõó~ùí óôÜ ìïíá-
óôÞñéá á ] ðïôåëï~õí é] ó÷õñüôáôá ôåêìÞñéá ô~çò ôÝëåéáò å] í õ[ ðáêï~ç ? èåáíèñþ-
ðéíçò ðïéüôçôáò êïéíùíßáò êáß óõíåñãáóßáò. ÄéÜ âßïõ èåáíèñþðéíç
å] êðáßäåõóç ðñüò á ] äéÜëåéðôç ðñïêïðÞ á ] ðü ôü <êáô’ å]éêüíá ðñüò ôü
êáè’[ïìïßùóéí>.
[Çá ] îéïèáýìáóôç óõññïÞ ô~ùí ðéóô~ùí ðñüò ôÜ ï ] ñèüäïîá ìïíáóôÞñéá
ìáò óÝ ï \ ëåò ôßò å] ðï÷Ýò á ] ëëÜ êáß óÞìåñá êáèþò êáß ç [ á
] íÜðáõóç ðïý
á]éóèÜíïíôáé, ìáæß ìÝ ôÞí êáôÜíõîç êáß ôÞí å]õëÜâåéá á ] ðïôåëï~õí ôÞí
á
] ðüäåéîç ôï~õ äõíáôï~õ, ôï~õ á [ ñìïíéêï~õ, ðáñèåíéêï~õ êáß êïéíùíéêï~õ
ôñüðïõ æù~çò ìÝóá óôÞ óýã÷ñïíç êïéíùíéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá.
[ Ï íÝïò ÷ñéóôéáíéêüò ôñüðïò æù~çò, ç [ ÷ñéóôéáíéêÞ ãíþóç, ç [ ðíåõìá-
ôéêÞ å] í ×ñéóô~ù ? å] ìðåéñßá å]éóÝäõóáí ó’ ï \ ëïõò ôïýò ôïìå~éò ô~çò å] êðáé-
äåýóåùò ìÝ á ] ðïêïñýöùìá ôÞí á ] ëëçëïðåñé÷þñçóç ô~çò ÷ñéóôéáíéê~çò
ðáéäåßáò ìÝ ôÞí êïóìéêÞ ó’ ï \ ëåò ôßò âáèìßäåò ô~çò å] êðáéäåýóåùò óôÞí
ÍÝá ÑùìáúêÞ Á]õôïêñáôïñßá, ìÝ êÝíôñï ôÞ ÍÝá Ñþìç, ôÞí Êùíóôáí-

42
 ôéíïýðïëç.
\ Ïëåò ï[é âáèìßäåò å] êðáéäåýóåùò, á ] ðü ôÞ ÷áìçëüôåñç å\ ùò ôÞí
ÐáíåðéóôçìéáêÞ, äÝíïíôáé ìÝ ôü ×ñéóôïöùôßæïí ï ] ñèüäïîï äüãìá, ìÝ
ôÞí å] óùôåñéêÞ ìõóôéêÞ å] ìðåéñßá ô~çò èåßáò ×Üñéôïò, ç [ ï[ ðïßá êáèßóôáôáé
ðëÝïí êáß äéäáêôÞ. [ Ç ðáéäåßá å] ìðëïõôßæåôáé ìÝ ôÜ á ] íáêáéíéóôéêÜ êáß
]áíáóôÜóéìá âéþìáôá ðñïóöÝñïíôáò óôÞí ]åêðáßäåõóç êáß äéÜ ô~çò
å] êðáéäåýóåùò óôïýò íåùôÝñïõò êáß óôïýò ìåãáëõôÝñïõò êáñðïýò ðíåõ-
ìáôéêïýò ô~çò èåáíèñþðéíçò æù~çò, ô~çò êáôáîéùìÝíçò å] ðéóôÞìçò êáß ô~çò
á] ëçèï~õò ï { íôùò ãíþóåùò.
ÌÝóá óôÞ ÷éëéåô~ç ðåñßïäï ô~çò Âõæáíôéí~çò á]õôïêñáôïñßáò ï \ ëá ôÜ
å] ðßðåäá ô~çò ãíþóåùò öùôßóôçêáí á ] ðü ôü á { ðëåôï Ö~ùò ô~çò ×ñéóôéáíéê~çò
æåïýóçò ðßóôåùò êáß æù~çò. [ Ç å] êðáßäåõóç å{ ãéíå å\ íá á ] ðïôåëåóìáôéêü
å] ñãáëå~éï óõíïëéê~çò èåáíèñþðéíçò êáëëéåñãåßáò ôï~õ á ] íèñþðïõ, ðïý
ôüí âïÞèçóå íÜ êáôáîéùèå~é ù [ ò êáëüò êáß á { îéïò ðïëßôçò á]õôï~õ ôï~õ
êüóìïõ, á ] ëëÜ êáß íÜ å{ ÷åé ëáìðñÝò å] ëðßäåò æù~çò á]éùíßïõ.
] Áêüìç êáß ëßãï ðñßí á ] ðü ôÞí á \ ëùóç ô~çò Ðüëçò êáß ìåôÜ ôÞí
\áëùóç ï[é èåáíèñþðéíåò ñßæåò ô~çò ]åêðáéäåýóåùò {åäùóáí êáñðïýò
ðáñçãïñßáò êáß å]õøõ÷ßáò. ÄçìéïõñãÞèçêáí ôñáãïýäéá âãáëìÝíá á ] ðü
ôßò øõ÷Ýò ô~ùí [ ÅëëÞíùí ðïý å] ðéâåâáßùíáí ôÜ ðñïóùðéêÜ ôïõò å] ñåßóìáôá
óôÞ æùíôáíÞ èåáíèñþðéíç Ðáéäåßá êáß å] í ôáõô~ù ? ôÞí å] ê âáèÝùí å] îïìïëü-
ãçóç ãéÜ ôßò ðñïóùðéêÝò á [ ìáñôßåò êáß ôÞí å{ íèåñìç ðáñÜêëçóç ãéÜ ôÞ
äéÜóùóç á ] ðü ôïýò å] ðåñ÷üìåíïõò êéíäýíïõò. ÄÝí ôïýò öïâßæåé ôü ìáñôý-
ñéï, á ] ëëÜ ç [ á
] íèñþðéíç á ] äõíáìßá ðïý ìðïñå~é íÜ öèÜóåé óôÞí á { ñíçóç
ô~çò ðßóôåùò êáß, öå~õ, óôÞí ðñïäïóßá.
Óôü ðáñáêÜôù êåßìåíï ðïý ç @ ôáí å]õ÷Þ ôï~õ ÐáôñéÜñ÷ïõ Êùíóôáíôé-
íïõðüëåùò Ãåííáäßïõ Ó÷ïëáñßïõ ìåôÜ ôÞí á \ ëùóç öáßíåôáé ç [ ðïéüôçôá
ô~çò èåáíèñùðßíçò ðáéäåßáò êáß ô~çò äéê~çò ôïõ, á ] ëëÜ êáß ôï~õ ðïéìíßïõ
ôïõ: <Ä~ùóå ìáò, Êýñéå, õ[ ðïìïíÞ ðïý íÜ óõíïäåýåôáé á ] ðü å]õ÷áñéóôßá,
ãéÜ ï\ óï ÷ñüíï ç [ äßêáéç êáß èáõìáóôÞ á ] ðüöáóÞ Óïõ èÝëåé íÜ äïêéìáæü-
ìáóôå óôü óôÜäéï á]õôü ô~ùí ðåéñáóì~ùí^ êáß á { í å] ðéôñÝøåéò íÜ âáóáíéæü-
ìáóôå ìÝóá óôÞí ôñéêõìßá ô~ùí ðåéñáóì~ùí ù [ ò ôü ôÝëïò ô~çò æù~çò ìáò,
äéáöýëáîå ôïõëÜ÷éóôïí ôßò øõ÷Ýò ìáò. ÖÝñå ìáò ðßóù óôÞ äéêÞ Óïõ
á] ãÜðç êáß óôåñÝùóå ðÜíù ôçò êÜèå ìáò å] ðéèõìßá. Ìðïñå~é íÜ ÷Üóáìå
ôÜ ðÜíôá, á ] ëëÜ ìÞí á] öÞóåéò íÜ ÷Üóïõìå ] ÅóÝíá, ãëõêýôáôå êáß á]éþíéå
ÐáôÝñá ìáò ðïý ðñïíïå~éò ãéÜ ì~áò. ÌÞ ì~áò á ] ðïêëåßóåéò á ] ðü ôÞí å]õôõ÷ßá
ðïý ì~áò ðåñéìÝíåé óôü ìÝëëïí êáß á ] ðü ôÞí á ] ëçèéíÞ æùÞ êïíôÜ Óïõ.
Ãéáôß á { í ðñüêåéôáé, Êýñéå íÜ å{ ÷ïõìå ] ÅóÝíá, ôßðïôå äÝí ÷Üóáìå. { Áí

43
ðñüêåéôáé íÜ æï~õìå ãéÜ ðÜíôá êïíôÜ Óïõ, êáíÝíá êáêü äÝí å{ ÷ïõìå
ðÜèåé. { Áí ðñüêåéôáé íÜ êåñäßóïõìå ôÞí á]éþíéá ðáôñßäá, êáèüëïõ äÝí
èÜ ì~áò ëõðÞóïõí ï[é óõìöïñÝò ô~çò ðñüóêáéñçò æù~çò.>
[ Ç ñéæùìÝíç óôüí ÈåÜíèñùðï ðáéäåßá, ðÜíôïôå æ~ùóá êáß á ] êìáßá
öôÜíåé óôÞí ðåñßïäï ô~çò Ôïõñêïêñáôßáò. Ôþñá öáßíïíôáé îåêÜèáñá ï[é
á
] íôï÷Ýò á]õô~çò ô~çò ðáéäåßáò ðïý ù [ ò óõãêåêñéìÝíç å] êðáßäåõóç ðáñÝ÷åôáé
á
] ðü ôïýò é[ åñå~éò êáß ìïíá÷ïýò ìÝóá óôÜ ÊñõöÜ Ó÷ïëåéÜ ô~ùí é[ åñ~ùí
Íá~ùí, ô~ùí ôïðéê~ùí å] íïñé~ùí êáß ô~ùí ìïíáóôçñé~ùí ìáò, ô~ùí äýï õ[ ãéåóôÜôùí
ðíåõìüíùí ô~çò ] Åêêëçóßáò ìáò êáß ôï~õ { Åèíïõò ìáò.
Á]õôÝò ôßò èåáíèñþðéíåò ñßæåò ðüôéóå ï [ Ðáôñïêïóì~áò êáß óõíÝóôçóå
á]õôï~õ ôï~õ å{éäïõò ôÞí å] êðáßäåõóç ðïý å{ âãáëå á ] íèñþðïõò ÷ñéóôïêáôá-
îéùìÝíïõò, ðïý âÜóôáîáí ç [ ñùúêÜ ôü âÜñïò ô~çò óêëáâé~áò êáß å] ìðïíüôáôá
]åãêõìüíçóáí óôÜ óðëÜ÷íá ôïõò ôÞí ðïëõðüèçôç óÝ êÜèå {áíèñùðï
ëåõôåñéÜ. ×éëéÜäåò íåïìÜñôõñåò ðáéäáãùãçìÝíïé á ] ðü ôüí á \ ãéï Êïóì~á
ôüí Á]éôùëü ðñüóöåñáí óôü ×ñéóôü ôÜ á\éìáôÜ ôïõò êáß ôÞ æùÞ ôïõò.
ÓõãêåêñéìÝíá óôßò [éåñáðïóôïëéêÝò ðåñéïäå~éåò ôïõ äßäáóêå ìÝ
óèÝíïò ôïýò õ[ ðüäïõëïõò ðñïãüíïõò ìáò:
<ÌÞí öïâ~áóôå êáíÝíá. Ä~ùóôå ï \ ,ôé ó~áò æçôï~õí. Ä~ùóôå ÷áñÜôóéá,
÷ñÞìáôá, ðñÜãìáôá. Êáß ôü êïñìß óáò á { ò ôü êáýóïõí, á { ò ôü ôçãáíßóïõí.
ÄÝí èÜ äþóåôå ìüíï ôÞí øõ÷Þ óáò êáß ôüí ×ñéóôü. ] Áð’ å] êå~é èÜ âãï~õí
\ïëá. Êáß ]áíï~éîôå ó÷ïëå~éá [åëëçíéêÜ. ÍÜ âÜëåôå \ïëïé óáò, ãéÜ íÜ
óðïõäÜæïõí ï \ ëá ôÜ ðáéäéÜ, ÷ùñßò íÜ ðëçñþíïõí. ÍÜ ìÜèïõí ôÜ ðáéäéÜ
ôÞí å[ ëëçíéêÞ ãë~ùóóá, ãéÜ íÜ îåóêåðÜóïõí ï \ ëá ôÜ ìõóôÞñéá ô~çò æù~çò
êáß ô~çò ] Åêêëçóßáò ìáò, ðïý å@éíáé å] êå~é êñõììÝíá.
] Áðü ôü ó÷ïëå~éïí ìáíèÜíïìåí ôü êáôÜ äýíáìéí ôß å@éíáé Èåüò, ôß
å@éíáé [ Áãßá ÔñéÜò, ôß å@éíáé á { ããåëïé, á ] ñ÷Üããåëïé ôß å@éíáé äáßìïíåò, ôß
å@éíáé ÐáñÜäåéóïò, ôß å@éíáé êüëáóéò, ôß å@éíáé á [ ìáñôßá, á ] ñåôÞ. ] Áðü ôü
ó÷ïëå~éïí ìáíèÜíïìåí ôß å@éíáé [ Áãßá Êïéíùíßá, ôß å@éíáé ÂÜðôéóìá, ôß
å@éíáé ôü \ Áãéïí Å]õ÷Ýëáéïí, ï [ ôßìéïò ÃÜìïò, ôß å@éíáé øõ÷Þ, ôß å@éíáé
êïñìß... ôü ó÷ïëå~éïí á ] íïßãåé ôÝò å] êêëçóßåò, ôü ó÷ïëå~éïí á ] íïßãåé ôÜ
ìïíáóôÞñéá. ] Áíßóùò êáß äÝí ç { ôáíå ó÷ïëå~éá, ðï~õ ç { èåëá å] ãþ íÜ ìÜèù
íÜ ó~áò äéäÜóêù;>
Äõóôõ÷~ùò óôßò ìÝñåò ìáò ï [ ð. Âáóßëåéïò Èåñìüò êáß ï[é å] êóõã÷ñï-
íéóôÝò ï [ ìïúäåÜôåò ôïõ öñïíï~õí ï \ ôé ç
[ ìïíáäéêÞ óÝ èåáíèñþðéíï ðëï~õôï
ëáôñåßá ìáò êáôÜ ôÞí ðåñßïäï á]õôÞ ôóéìåíôþèçêå –]áêï~õóôå öñÜóç
\ Åëëçíïò ðåðáéäåõìÝíïõ øõ÷éÜôñïõ êëçñéêï~õ– êáß å[ ðïìÝíùò óõìðëçñþ-
íïõìå å] ìå~éò, á]õôÞ ç [ ðáãêïóìßùò á ] íáãíùñéóìÝíç Èåßá Ëáôñåßá ðïý

44
å] ìðåñéÝ÷åé ôÞí ðáéäåßá ôÞí ðëçììõñéóìÝíç á ] ðü ôßò èåáíèñþðéíåò á ] îßåò,
ç@ ôáí ôóéìåíôùìÝíç êáß å{ ôóé ôóéìåíôþèçêáí êáß ï[é ðñüãïíïß ìáò ôï~õ 21
êáß ôóéìåíôùìÝíïé ï { íôåò, èõóéáæüìåíïé ì~áò ÷Üñéóáí ôÞ ëåõôåñéÜ, ãéÜ
íÜ ôïýò á ] ðïêáëï~õìå å{ ôóé ç { á] ëëé~ùò á
] íÜëïãá ìÝ ôÞ ìáíßá ðïý êïõâáëÜåé
êáèÝíáò. Êáß á ] óöáë~ùò ù [ ò ìáíßá ìðïñå~é íÜ ÷áñáêôçñéóèå~é ç [ å] ðéìïíÞ
ôï~õ ð. Âáóéëåßïõ Èåñìï~õ óÝ êÜèå öýëëï ôï~õ <] Åöçìåñßïõ> íÜ ðïëõâïëå~é
ôÞ Èåßá Ëáôñåßá ìáò êáß íÜ äéáôõðþíåé ðñïôÜóåéò ðïý ï{õôå êáß ï[é
å[ ôåñüäïîïé ç { ï[é á ] ëëüèñçóêïé äÝí äéáôõðþíïõí.
Äõóôõ÷~ùò ìÝ ôÞí å] ðéêñÜôçóç ôï~õ Ðáðéóìï~õ óôÞí Å]õñþðç ï [ á{ íèñù-
ðïò å{ ÷áóå ôü Èåü. [ Ç èåïëïãßá ôï~õ ÈáíÜôïõ á ] ðïôåëå~é ôü á ] ðïêïñýöùìá
ô~çò å] ìðëïê~çò ôïõ ìÝóá óÝ á ] ìöéóâçôïýìåíåò èåùñßåò, äéêáíéêÜ êáß
öéëïóïöéêÜ ó÷Þìáôá êáß óõóôÞìáôá, ñåýìáôá, ìýèïõò êáß ðáãáíéóôéêÝò
ðáñáäüóåéò.
Ôþñá ðéÜ å{ öèáóå óôüí á ] íèñùðéóìü ô~çò Pax Americana êáß ôï~õ
ÍÁÔÏ, á ] öï~õ óýñèçêå á ] ðü ôÞí öñÜãêéêç öåïõäáñ÷ßá óôÞí êñáôéêïðïß-
çóç ôï~õ ×ñéóôéáíéóìï~õ, ôÞí [ ÉåñÜ å] îÝôáóç, ôßò Óôáõñïöïñßåò, ôü Íáðï-
ëÝïíôá, ôü ×ßôëåñ êáß ôüí ÓôÜëéí.
Êáß ôþñá, ÷ùñßò ñßæåò èåáíèñþðéíåò, óýñåôáé óôïýò ä~çèåí äéêáéï-
ëïãçìÝíïõò ðïëÝìïõò ô~çò Óåñâßáò, ôï~õ Êïóüâïõ, ôï~õ ] ÁöãáíéóôÜí,
ôï~õ ] ÉñÜê êáß á ] ëëï~õ.
] Åêôüò á ] ðü ôÜ ðáñáðÜíù äåéíÜ ëßãï å{ ëåéøå ôü ÓåðôÝìâñéï ôï~õ
2009 óôÞ ìáñôõñéêÞ Êýðñï íÜ ðáñáóõñèï~õìå óôÞí á ] íáãíþñéóç ôï~õ
Ðáðéêï~õ ðñùôåßïõ.
[ Ç äéåèíÞò ÌéêôÞ å] ðéôñïðÞ äéáëüãïõ ðáðéê~ùí êáß ï ] ñèïäüîùí
å@é÷å ðñïåôïéìÜóåé óôÞ ÑáâÝííá å\ íá ÷ñüíï ðñùôßôåñá å\ íá êáô’ ï]õóßáí
ðáðéêü êåßìåíï õ[ ðïãåãñáììÝíï êáß á ] ðü å] ì~áò ôïýò ] Ïñèïäüîïõò ðïý
ðñïóðáèï~õóå íÜ á ] ðïäåßîåé, ðáðéê~ç ? âåâáßùò ô~ç ? íïïôñïðß?á, ï \ ôé êáôÜ
ôÞí ðñþôç ÷éëéåôßá ôï~õ ÷ñéóôéáíéóìï~õ á ] íáãíùñéæüôáí á ] ðü ôÞí å[ íéáßá
ôüôå ] Åêêëçóßá ôü ðñùôå~éï ôï~õ ÐÜðá. Å]õôõ÷~ùò ðïý ôü íôïêïõìÝíôï ô~çò
ÑáâÝííáò, á]õôÞ ç @ ôáí ç [ å] ðßóçìç –ôáðåéí~ùò öñïíï~õìå– ðáñáðëáíçôéêÞ
å] ðéêåöáëßäá ôïõ, äÝ÷èçêå á ] ìåßëéêôç êñéôéêÞ á ] ðü ðëåõñ~áò ï ] ñèïäüîïõ
ìÝ êõñéüôåñï êáß á [ ñìïäéüôåñï êñéôéêü ôüí êáèçãçôÞ ô~çò Èåïëïãéê~çò
Ó÷ïë~çò ôï~õ Ðáíåðéóôçìßïõ Èåóóáëïíßêçò ê. Ôóåëåããßäç.
Ï[é á] íôéäñÜóåéò á]õôïíïÞôùò êïñõöþèçêáí ìÝóá á ] ðü ôÞí [ ÅëëçíéêÞ
ï] ñèüäïîç ] Åêêëçóßá, á ] ðü ] Åðéóêüðïõò, ðñåóâõôÝñïõò êáß ëáúêïýò,
êáèþò å] ðßóçò êáß ôïðéêÜ, óôÞ ìåãáëüíçóï Êýðñï êáôÜ ôßò ç [ ìÝñåò ðïý
äéåîÜãïíôáí ï[é óõíåäñéÜóåéò ô~çò Äéåèíï~õò Ìéêô~çò ] Åðéôñïð~çò.

45
 { Ïíôùò, ëïéðüí, á]õôÞ ç [ æÝïõóá èåáíèñþðéíç ðáéäåßá óôÞí [ ÅëëÜäá
êáß óôÞí Êýðñï á ] ðåôÝëåóå ôü á ] íÜ÷ùìá êáôÜ ôï~õ óýã÷ñïíïõ Ðáðéêï~õ
á] ðïëõôáñ÷éêï~õ å] ðåêôáôéóìï~õ, ðïý æçôï~õóå å] ä~ù êáß ôþñá á ] íáãíþñéóç
á] ðü ôïýò å\ ôïéìïõò ðñüò õ[ ðïãñáöÞ <]ïñèïäüîïõò> å] êðñïóþðïõò. Êáôá-
ëõôéêÞ ç @ ôáí ç[ ç { ðéá, äéáêñéôéêÞ á ] ëëÜ óáöÞò, á ] íôéäéêôáôïñéêÞ èÝóç ô~çò
Óåðô~çò [ Éåñáñ÷ßáò ô~çò ] Åêêëçóßáò ô~çò [ ÅëëÜäïò ðïý, ëåéôïõñãï~õóá
ÓõíïäéêÜ, äçìïêñáôéêÜ êáß ] Ïñèüäïîá ðñüëáâå ôü êáêü, á ] öï~õ äÞëùóå
å{ ãêáéñá êáß á ] ðïôåëåóìáôéêÜ ôÞ äéáöïñïðïßçóÞ ôçò. Å]õôõ÷~ùò êáß å] ä~ù
ëåéôïýñãçóå ç [ ðáíóèåíïõñãüò èåáíèñþðéíç ðáéäåßá.
] Áðü ôÞ óýóôáóç ôï~õ íÝïõ å] ëåýèåñïõ [ Åëëçíéêï~õ êñÜôïõò ìÝ÷ñé
óÞìåñá ï[é îÝíïé êçäåìüíåò ìáò, á ] ëëÜ êáß ï[é íôüðéïé á ] ëëïôñéùìÝíïé ç {
á] ëëïôñéïýìåíïé ç [ ãÝôåò ìáò å] èåëïôõöëï~õíôåò, äÝí á ] íôéëáìâÜíïíôáé ôÞ
äõíáìéêüôçôá êáß ôÜ ÷áñßóìáôá á]õô~çò ô~çò å] êðáéäåýóåùò ìÝ âáèåéÝò
èåáíèñþðéíåò ñßæåò, á ] ëëÜ ðñïóðáèï~õí íÜ ñïêáíßóïõí ôßò ñßæåò á]õôÝò,
ãéÜ íÜ êáôáöÝñïõí íÜ ì~áò å] êóõã÷ñïíßóïõí êáß íÜ ì~áò å] îåõñùðáÀóïõí.
Ðáñáêéíïýìåíïé á ] ðü ôïýò ãíùóôïýò á ] ãíþóôïõò êåêñõììÝíïõò ç [ ãåìüíåò
öùôáäéóôÝò ô~çò ÍÝáò ] Åðï÷~çò å] îáðïëýïõí óïâáñÝò å] ðéèÝóåéò å] íáíôßïí
ô~çò èåáíèñþðéíçò ðáéäåßáò ìáò. ÌÝ ôÞ óõóôçìáôéêÞ èåóìïèÝôçóç íüìùí
ï[õìáíéóôéê~ùí, êïóìéê~ùí, á ] ðïîåíùìÝíùí á ] ðü ôÞ èåáíèñþðéíç ðáéäåßá,
äçìéïõñãå~éôáé ï [ óçìÝñáé îýëéíï å] êðáéäåõôéêü óýóôçìá, êáôÜ ôï~õ ï [ ðïßïõ
ï[é á
] íôéäñÜóåéò ô~ùí ðáéäé~ùí å@éíáé êñáõãÜæïõóåò êáß óáö~ùò á ] ðáîéùôéêÝò.
Ôü ó÷ïëå~éï äÝí å@éíáé ðéÜ ÷~ùñïò å]õ÷Üñéóôïò, ÷~ùñïò å] ñãáóßáò, ÷~ùñïò
äçìéïõñãßáò. Å@éíáé ÷~ùñïò ðïëëáðë~ùí á ] íôéäñÜóåùí. [ Ï óåìíüò êáß
á\ ãéïò ÃÝñïíôáò ï [ ð. ÐáÀóéïò ðßóôåõå, ï \ ôé âñéóêüìáóôå óôÞ Äýóç ô~çò
Äçìïêñáôßáò, ãé’ á]õôü êáß äÝí öôÜíåé óôÜ ù @ ôá ô~ùí êõâåñíçô~ùí ç [ ì~ùí ç[
öùíÞ êáß ï [ ðüíïò ô~ùí íÝùí ìáò ðïý äÝí á ] íôÝ÷ïõí íÜ öõëáêßæïíôáé
êáèçìåñéíÜ ìÝóá ó’ å\ íá îýëéíï ìáôçñéáëéóôéêü, õ[ ëéóôéêü, á ] èåúóôéêü
ó÷ïëå~éï, âïìâáñäéæüìåíï á ] ðü ôÜ øõ÷ïíáñêùôéêÜ ô~ùí á ] èåúóôéê~ùí, ôÜ÷á
å] ðéóôçìïíéê~ùí èåùñé~ùí, ðïý îáíáâáðôßæïõí ôÞ äçìéïõñãßá ôï~õ êüóìïõ
á] ðü ôü Èåü ù [ ò å] îÝëéîç, ôü óïäïìéóìü ù [ ò ðñïóùðéêÞ óåîïõáëéêÞ å] ðéëïãÞ,
ôÞí á ] ãÜðç óôü å{ èíïò êáß óôÞí ðáôñßäá ù [ ò ñáôóéóìü êáß óùâéíéóìü
ê.ô.ë.
Óôßò ìÝñåò ìáò öèÜóáìå íÜ äéþ÷íïõìå ôïýò ðíåõìáôéêïýò á ] ðü ôÜ
ó÷ïëå~éá, íÜ êéíäõíåýåé ôü ìÜèçìá ô~ùí èñçóêåõôéê~ùí ç { íÜ á ] ëëïôñéùèå~é
ðïéïôéêÜ ìåôáëëáóóüìåíï óÝ èñçóêåéïëïãßá ç { íÜ å] îïâåëéóèå~é ï [ ëïêëç-
ñùôéêÜ. ÌÝ ôü ðñùôïöáíÝò èñÜóïò ô~çò ê. Ñåðïýóç, ô~çò ê. Äñáãþíá
êáß ô~çò óõíïäåßáò ôïõò å] ðé÷åéñå~éôáé ï [ ðëÞñçò á ] öåëëçíéóìüò ô~çò Ðáéäåßáò

46
ìáò. ÌåôÜ ìáíßáò ï[é ï ] ñèïöñïíï~õíôåò âáðôßæïíôáé á ] êñïäåîéïß, èåùñï~õí-
ôáé ãñáöéêïß êáß öéìþíïíôáé. Äéáóôñåâëþíåôáé âÜíáõóá ç [ é[ óôïñéêÞ
á
] ëÞèåéá êáß á [ ðëþíåôáé ôü øå~õäïò êáß ôü óêïôÜäé ó’ ï \ ëåò ôßò âáèìßäåò
ô~çò ] Åêðáéäåýóåùò.
ÌÝóá óôü ðç÷ôü óêïôÜäé ô~çò á]õôïêáôáóôñïöéê~çò ]áíôåèíéê~çò
øõ÷ïëïãßáò ìáò, ö~ùò å{ ëáìøåí å]éò ç [ ì~áò. Ìßá äõíáôÞ å] èíéêÞ ï [ ìïëïãßá
ðñïåñ÷üìåíç á ] ðü ôü Ìßêç ÈåïäùñÜêç êáß ç [ å] íèïõóéþäçò õ[ ðïäï÷Þ
ôçò á ] ðü ôü äéáäßêôõï á ] ðïäåéêíýïõí ï \ ôé ï[é ñßæåò ï[é èåáíèñþðéíåò ô~çò
Ðáéäåßáò ìáò å@éíáé ðïëý óêëçñÝò êáß äÝí êüâïíôáé å{õêïëá. ÐñÝðåé íÜ
ðÝóïõí ï \ ëá ôÜ ôÜíêò êáß ôÜ êïìðñåóÝñ ô~çò ÍÝáò ] Åðï÷~çò, ï[é ï]éêïíïìéêÝò
êñßóåéò, ôÜ ðïñíïãñáöéêÜ ôçëåïðôéêÜ êáß äéáäéêôõáêÜ óßñéáë, ï[é êñáã-
ìÝíïé êáß ìÞ, ìéóèùìÝíïé ï [ ìïöõëüöéëïé ô~çò TV êáß ï \ ëïé ï[é öùôáäéóôÝò
êáß å]õñùðáúóôÝò ðïý äéáêá~ùò å] ðéèõìï~õí íÜ ì~áò êüøïõí á ] ðü ôßò ñßæåò
ìáò êáß íÜ ì~áò å] êðïëéôßóïõí.
] Áîßæåé âÝâáéá íÜ ìåëåôçèå~é ç [ ï [ ìïëïãßá ôï~õ Ìßêç ÈåïäùñÜêç ðïý
å@éíáé äçìïóéåõìÝíç óôü äéáäßêôõï êáß êÜíåé ï]õóéáóôéêÞ êñéôéêÞ ôï~õ
âéâëßïõ ô~çò ê. Äñáãþíá <Ôß å@éíáé ç [ ðáôñßäá ìáò> êáß ï { ÷é ìüíï. Ðáñá-
ðÝìðù ôïýò á ] íáãí~ùóôåò óôÞ ôåëåõôáßá óåëßäá, ï \ ðïõ êáß èáõìÜæåé êáíåßò
ãéÜ ðïëëïóôÞ öïñÜ ôü èÜññïò êáß ôÞí ðáññçóßá ôï~õ êõñßïõ ÈåïäùñÜêç
ðïý ðñïÝñ÷åôáé á ] ðü ôÞí å]éò âÜèïò ãíþóç êáß å] ðßäñáóç ô~çò ] Åèíéê~çò
[ Åëëçíéê~çò ìáò ðáñáäüóåùò óôÞí ï \ ëùò äçìéïõñãéêÞ æùÞ ôïõ.
] Éäéáßôåñá \ïìùò ðáñáèÝôù ôÞí ðáñáêÜôù ðáñÜãñáöï, \ïðïõ
á
] íáöÝñåôáé å] ãêùìéáóôéêÜ óôÞí [ ÅëëçíéêÞ ãë~ùóóá ìáò êáß óôÞ ìïõóéêÞ
ðïý å{ ÷åé ôßò ñßæåò ôçò ìáæß ìÝ ôü Ëüãï óôßò á ] ñ÷á~éåò [ ÅëëçíéêÝò ôñáãùäßåò
êáß ï \ ëá ôÜ ìíçìå~éá ôï~õ [ Åëëçíéêï~õ ëüãïõ, ðåñíÜåé óôü ÂõæÜíôéï êáß
ôÞí ] ÅêêëçóéáóôéêÞ ìïõóéêÞ êáß öèÜíåé óôü ëáúêü ôñáãïýäé êáß óôü
ñåìðÝôéêï. ÄéáâÜæïõìå ôÞí ðáñÜãñáöï ôï~õ Ìßêç ÈåïäùñÜêç:
<{ Áí êáß ãéÜ ôÞ óõíÝ÷åéá ôï~õ å[ ëëçíéêï~õ å{ èíïõò, ðÝñáí ôï~õ ãåãïíüôïò
ï
\ ôé ãéÜ ôÞí ðáìøçößá èÜ å{ ëåãá ô~ùí íåïåëëÞíùí – á ] íùíýìùí êáß å] ðùíýìùí
- äÝí á ] ðïôåëï~õóå êáß á ] ðïôåëå~é ìüíï å\ íá å@éäïò èñçóêåõôéê~çò ðßóôçò
({áêñùò á ] íôéåðéóôçìïíéê~çò âåâáßùò ãéÜ ó~áò) õ[ ðÜñ÷ïõí á [ ðôÝò á
] ðïäåßîåéò
ï
\ ôé ï[ ñéóìÝíïé âáóéêïß á { îïíåò ôï~õ ðíåõìáôéêï~õ êüóìïõ ô~ùí á ] ñ÷áßùí
[ ÅëëÞíùí êáôÜöåñáí íÜ äéáôçñçèï~õí êáß íÜ öôÜóïõí ù [ ò ôßò ìÝñåò ìáò.
Ë.÷. å@éíáé ðáóßãíùóôç ç [ äéÜñêåéá ô~çò å[ ëëçíéê~çò ãëþóóáò. ÄÝí å@éíáé
ï
\ ìùò ãíùóôÞ ç [ äéÜñêåéá ô~çò á ] ñ÷áßáò å[ ëëçíéê~çò ìïõóéê~çò ìÝó?ù ô~ùí
âáóéê~ùí ìïõóéê~ùí êëéìÜêùí, ðïý ðáñÝìåéíáí á ] íáëëïßùôåò, êáèþò ï[é
á
] ñ÷á~éïé ìïõóéêïß ôñüðïé ðÝñáóáí á ] ôüöéïé óôÞ ÂõæáíôéíÞ ÌïõóéêÞ ìÝ

47
ôü íÝï ï { íïìá <@ç÷ïé> êáß á ] ðü êå~é äéÜ ìÝóïõ ô~çò ] Áñáâéê~çò ìïõóéê~çò,
êáß ìÝ êáéíïýñãéï ï { íïìá, <äñüìïé>, äçìéïýñãçóáí ôü ñåìðÝôéêï ôñá-
ãïýäé á ] ðü ôü ï [ ðï~éï ðñï~çëèå ôüóï ç [ óýã÷ñïíç ëáúêÞ ìáò ìïõóéêÞ ï \ óï
êáß ç [ å{ íôå÷íç - ëáúêÞ ìïõóéêÞ, ìÝóá óôÞí ï [ ðïßá óõíåíþèçêå ç [ ìïõóéêÞ
ìÝ ôÞí ðïßçóç. ÄçëáäÞ ôü öáéíüìåíï ðïý ÷áñáêôÞñéæå ôÞí á ] ñ÷áßá
ìïõóéêÞ, äåäïìÝíïõ \ïôé ôüôå ìÝ ôüí \ïñï <ìïõóéêÞ> ]åííïï~õóáí
á
] ðïêëåéóôéêÜ ôÞí óýæåõîç Ìïõóéê~çò êáß Ëüãïõ>.
ÄÝí å{ ÷åé á { äéêï ï [ ðïëýò Öþôçò Êüíôïãëïõ, ï \ ôáí ëÝãåé ôüóá å] ðáéíå-
ôéêÜ ãéÜ ôÞí ðáñÜäïóÞ ìáò ðïý äéáìïñöþèçêå ìÝóá óôÞí æùíôáíÞ
èåáíèñþðéíç ðáéäåßá ìáò.
<Á]õôü ôü ç @ èïò, á]õôÞ ç [ öõóéêÞ ï]õóßá ðïý ì~áò äþñéóå ï [ Èåüò,
å@éíáé óôïëéóìÝíç ìÝ êÜðïéåò ìõóôçñéþäåéò ÷Üñåò, ðïý á [ ãéÜæïõíå ôüí
ðüíï, ç [ ìåñåýïõíå ôü èÜíáôï, íïóôéìåýïõíå ôü êáèåôß ðïý äçìéïõñãï~õìå,
ì’ å\ íáí ëüãï <êÜíïõìå ôÞí å{ ñçìï í’ á ] íèßóåé> êáôÜ ôü ëüãï ôï~õ ðñïöÞôç
[ ÇóáÀá. Êé á]õôÜ ï \ ëá ìåôáäßäïíôáé á ] ðü ãåíåÜ óÝ ãåíåÜ ìÝó’ á ] ðü ôü
á#éìá, ìÜ ðéü ðïëý ìÝ êÜðïéá é[ åñÞ êáß êáôáðëçêôéêÞ ëåéôïõñãßá ðïý
ëÝãåôáé å[ ëëçíéêÞ ðáñÜäïóç!> (<[ Ç [ ÅëëçíéêÞ ðáñÜäïóç, ç [ øõ÷Þ ô~çò
[ ÅëëÜäáò> Öþôç Êüíôïãëïõ).
[ Ç é{ äéá èåáíèñþðéíç á ] íèåêôéêÞ ðáéäåßá ôï~õ å{ èíïõò ìáò ðåñéãñÜ-
öåôáé á ] ðü ôüí ð. ] É. Ñùìáíßäç ìÝ ôïýò ðáñáêÜôù ÷áñáêôçñéóìïýò.
<Íáß ìÝí ï [ Ñùì?çüò å{ ÷åé á ] ðüëõôïí ðåðïßèçóéí å]éò ôÞí Ñùì?çïóýíçí
ôïõ, á ] ëëÜ ï{õôå öáíáôéêüò ï{õôå ìéóáëëüäïîïò å@éíáé êáß ï{õôå å{ ÷åé êáììßáí
îåíïöïâßáí. ] ÁíôéèÝôùò á ] ãáð~á ? ôïýò îÝíïõò ï]õ÷ß ï \ ìùò á ] öåë~ùò.
Ôï~õôï äéüôé ãíùñßæåé ï \ ôé ï[ Èåüò á ] ãáð~á? ï \ ëïõò ôïýò á ] íèñþðïõò
êáß ï \ ëáò ôÜò öõëÜò êáß ï \ ëá ôÜ å{ èíç ÷ùñßò äéÜêñéóéí êáß ÷ùñßò ðñïôß-
ìçóéí. [ Ï Ñùì?çüò ãíùñßæåé ï \ ôé ç[ Ñùì?çïóýíç ôïõ êáôÝ÷åé ôÞí á ] ëÞèåéáí
êáß å@éíáé ç [ õ[ øßóôç ìïñöÞ ô~ùí ðïëéôéóì~ùí. ] ÁëëÜ êáôáíïå~é á { ñéóôá ôü
ãåãïíüò ï \ ôé ï[ Èåüò á ] ãáð~á ? ôüí Ñùì?çüí, ï { ÷é ï\ ìùò ðåñéóóüôåñïí á ] ðü
ôïýò á { ëëïõò. [ Ï Èåüò á ] ãáð~á ? ôüí êÜôï÷ïí ô~çò á ] ëçèåßáò, á ] ëë’ å] î é{ óïõ
á
] ãáð~á ? ôüí êÞñõêá ôï~õ øåýäïõò. ] Áãáð~á ? ôüí á \ ãéïí, á ] ëë´’ á
] ãáð~á ? å] î é{ óïõ
á
] êüìç êáß ôüí äéÜâïëïí.
ÄéÜ ôï~õôï ç [ Ñùì?çïóýíç å@éíáé á]õôïðåðïßèçóéò, ôáðåéíïöñïóýíç,
êáß öéëüôéìïí êáß ï { ÷é êßâäçëïò á]õôïðåðïßèçóçò, é] ôáìüôçò êáß å] ãùúóìüò.
[ Ï ç [ ñùúóìüò ô~çò Ñùì?çïóýíçò å@éíáé á ] ëçèÞò êáß äéáñêÞò êáôÜóôáóéò
ôï~õ ðíåýìáôïò êáß ï { ÷é á ] ãñéüôçò, âáñâáñüôçò êáß á [ ñðáêôéêüôçò.
Ï[é ìåãáëýôåñïé ç \ ñùåò ô~çò Ñùì?çïóýíçò óõãêáôáëÝãïíôáé ìåôáîý
ô~ùí á [ ãßùí.

48
 [ Ç Ñùì?çïóýíç äéáöÝñåé ô~ùí á { ëëùí ðïëéôéóì~ùí, äéüôé å{ ÷åé ôü
é{ äéïí èåìÝëéïí äéÜ ôüí ç [ ñùúóìüí ôçò ù [ ò êáß äéÜ ôÞí á [ ãéùóýíçí ôçò,
äçëáäÞ ôü ñùìáßéêïí öéëüôéìïí ôü ï [ ðï~éïí äÝí õ[ ðÜñ÷åé å]éò ôüí å]õñù-
ðáúêüí ðïëéôéóìüí>.
Óåâáóôïß ÐáôÝñåò
] Áãáðçôïß å] í ×ñéóô~ù ? á ] äåëöïß
] Áóöáë~ùò êáß ìåôÜ á ] ðü ôÜ ðáñáðÜíù å] êôåèÝíôá é{ óùò öáéíüìáóôå
ãñáöéêïß, á ] ðñïóÜñìïóôïé, á ] óõã÷ñüíéóôïé, ï ] ðéóèïäñïìéêïß. Ð~ùò å@éíáé
äõíáôüí êáß ðÜëé íÜ á ] öõðíéóèå~é ç [ õ[ ðíþôôïõóá èåáíèñþðéíç å] ìðåéñßá
ìáò, íÜ å] ãåñèï~õìå á ] ðü ôü ëÞèáñãï ôï~õ å]õäáéìïíéóìï~õ êáß ôï~õ å] íäï-
êïóìéêï~õ å] öçóõ÷áóìï~õ;
Å@éíáé å] öéêôü ìïíÜäåò ç { ï [ ìÜäåò íÜ á ] íáóôñÝøïõí ôü ðáíßó÷õñï
ñå~õìá ô~çò ÍÝáò ] Åðï÷~çò ðïý óáñþíåé å] èíéêéóìïýò, å] ðß ìÝñïõò èñçóêåõ-
ôéêÝò ðßóôåéò, ç ] èéêÝò ðíåõìáôéêÝò á ] îßåò;
[ Ï \ Áãéïò Êïóì~áò ï [ Á]éôùëüò ç @ ôáí ìüíïò, ìïíüôáôïò êÞñõêáò
óôïýò óêëáâùìÝíïõò \ Åëëçíåò ðñïãüíïõò ìáò. Å@é÷å ï \ ìùò ìáæß ôïõ ï \ ëï
ôü \ Áãéï { Ïñïò, ôßò å]õëïãßåò ôï~õ ] Ïñèïäüîïõ Ï]éêïõìåíéêï~õ Ðáôñéáñ-
÷åßïõ, \ïëç ôÞí èåáíèñþðéíç ðáñÜäïóç, ôÞí [ ÅëëçíéêÞ êáß ôÞí
] Ïñèüäïîç. Ãé’ á]õôü êáß å] ðÝìåíå: <] Áäåëöïß ìïõ ðñÝðåé íÜ óðïõäÜæåôå
ôÜ ðáéäéÜ óáò ãéÜ íÜ ìáèáßíïõí êáëÜ ôÜ å[ ëëçíéêÜ ãñÜììáôá. ] Åî
á{ ëëïõ á ] äåëöïß ìïõ ôü ãÝíïò ìáò å@éíáé å[ ëëçíéêü. Ï[é ðñüãïíïß ìáò ï[é
] Áñ÷á~éïé \ Åëëçíåò, ç { êìáóáí å]éò óïößá ôüóï, ðïý ï[é á { ëëïé ëáïß ìáèáßíïõí
å[ ëëçíéêÜ ãñÜììáôá, ãéÜ íÜ ìðïñï~õí íÜ êáôáíïï~õí ôÜ á ] ñ÷á~éá å[ ëëçíéêÜ
óõããñÜììáôá, äéüôé á ] ðïôåëï~õí ëáìðåñÜ öáíÜñéá ãéÜ ôÞí á ] íèñùðüôçôá...
Êáëëßôåñïí, á ] äåëöÝ ìïõ, íÜ å{ ÷çò [ Åëëçíéêüí Ó÷ïëå~éïí å]éò ôÞí ÷þñáí
óïõ, ðáñÜ íÜ å{ ÷çò âñýóåò êáß ðïôÜìéá... Ôü ó÷ïëå~éï á ] íïßãåé ôÜò ] Åê-
êëçóßáò, ôü ó÷ïëå~éïí á ] íïßãåé ôÜ ìïíáóôÞñéá...>, å] ðÝìåíå óßãïõñïò ðÜíôùò
ãéÜ ôü á{éóéï á ] ðïôÝëåóìá, ôÞí å] í ×ñéóô~ù ? ðíåõìáôéêÞ íçðôéêÞ å] ñãáóßá
êáß ôüí á ] ãþíá ãéÜ ôÞí å] ëåõèåñßá.
Äüîá ô~ù ? Èå~ù ? ! ] Áêüìá êáß óÞìåñá å{ ÷ïõìå ï[ ëïöÜíåñá ÊñõöÜ Ó÷ïëåéÜ.
Å@éíáé ï[é å] íïñßåò ìáò êáß ôÜ ìïíáóôÞñéá ìáò. [ Éäñýïíôáò óôßò å] íïñßåò ìáò
ó÷ïëÝò Âõæáíôéí~çò Ìïõóéê~çò, á ] ìÝóùò êáß å] ììÝóùò óôñÝöïõìå ôÜ ðáéäéÜ
ìáò ãéÜ íÜ êáôç÷çèï~õí ìÝ ôüí ãëõêýôåñï [ Åëëçíéêü, äåìÝíï ìÝ ôÞ Èåßá
×Üñç, ëüãï. Ôü é{ äéï êÜíåé êáß ï [ ð. ] Åöñáßì óôÞí ] ÁìåñéêÞ óôÜ äåêáïêôþ
ç[ óõ÷áóôÞñéá–ìïíáóôÞñéá ðïý å{ ÷åé êáß ìÝóá á ] ðü á]õôÜ äéáäßäåôáé ç [
[ ÅëëçíéêÞ ðáéäåßá ó’ ï \ ëï ôüí êüóìï ìáæß ìÝ ôÞ ÂõæáíôéíÞ ÌïõóéêÞ.
Ìáæß ìÝ ôÞí ç [ äýôçôá ôï~õ ìÝëïõò, å]éóÝñ÷åôáé êáß ôü êáëýôåñï öÜñìáêï

49
 ô~çò øõ÷~çò, ï
[ Ëüãïò ô~çò È. Ëáôñåßáò. { Áí óôü ëüãï á]õôü ðñïóôåèå~é
äéáêñéôéêÜ óÜí ðáñáìýèé ç{ á] öçãçìáôéêÞ äéÞãçóç ôü óõíáîÜñé ô~çò ç[ ìÝñáò,
èÜ å{ ÷ïõìå ðñïóöÝñåé óôïýò å[ áõôïýò ìáò êáß óôÜ ðáéäéÜ ìáò ôü êáëýôåñï
å] ìâüëéï, ðïý äçìéïõñãå~é á
] íôéóþìáôá, ãéÜ íÜ ìÞ êáôáðïèï~õí ôÜ ðáéäéÜ
ìáò êáß ôÜ å] ããüíéá ìáò ìÝóá óôÞ ÷ïÜíç ôï~õ ðáãêüóìéïõ á ] èåúóôéêï~õ
êñÜôïõò êáß ô~çò ðáãêüóìéáò á { èåçò èñçóêåßáò.
ð. ÓáñÜíôçò ÓáñÜíôïò
[ Áñ÷éìáíäñßôçò

ÍÅÁ ÅÊÄÏÓÇ
ÌÝ ôÞ óõìðëÞñùóç 20 Nô&í Aðü ôbò Lêäçìßáò
ôït ìåãÜëïõ [ Åêêëçóéáóôéêït Ðáôñüò
ÁÑ×ÉÌ. ÅÐÉÖÁÍÉÏÕ ÈÅÏÄÙÑÏÐÏÕËÏÕ

Ôü âéâëßï Nãñáøå e [ Áñ÷éì. ] Éåñüèåïò [ Áñãýñçò

ÅÊÄÏÓÅÉÓ-ÂÉÂËÉÏÐÙËÅÉÏ <ÕÐÁÊÏÇ>
Ìáõñïìé÷Üëç 96 - ] ÁèÞíá ôçë.: 2103635913

50
 Ç ÊÑÉÓÇ ÔÇÓ ÐÁÉÄÅÉÁÓ - ÊÑÉÓÇ ÁÎÉÙÍ
ôï~õ Êáèçãçôï~õ ê. ÓáñÜíôç É. ÊáñãÜêïõ

Ö áßíåôáé ï
êü “] ÅíïñéáêÞ Å]õëïãßá” öèÜ-
\ ôé ôü ðåñéïäé-

íåé ìÝ÷ñé Êáëáì~ùí. ÄÝí öáíôá-

æüìïõí ï \ ìùò ï \ ôé ãéÜ ôüí ôßôëï
ô~çò [ïìéëßáò á]õô~çò, \ïðùò ôÞí
äéÜâáóå óôü ðåñéïäéêü, èÜ
å]éóÝðñáôôá á ] ðü êÜðïéïí Êáëá-
ìáôéáíü –êáôÜ äÞëùóÞ ôïõ óõã-
ãñáöÝá– ôüí ôßôëï ôï~õ “]áëÞôç”,
ôï~õ “ðáëéáíèñþðïõ” êáß á { ëëá
âïñâïñþäç êáß ëõìáôïâñéè~ç.
Ðñ~áãìá ðïý äåß÷íåé óÝ ðïéü
ìÝãåèïò öèïñ~áò ì~áò å{ ÷åé ï [ äçãÞóåé ç [ êñßóç ô~ùí á ] îé~ùí, ìéÜ êñßóç ðïý
å] ðÝâáëå óÝ ï \ ëá ôÜ å] ðßðåäá ô~çò æù~çò ìáò ôÞí êõñéáñ÷ßá ô~ùí á ] íáîßùí
êáß ôüí ðáñïðëéóìü ç { ôüí ðáñáìåñéóìü ô~ùí á ] îßùí. Á]õôÜ ù [ ò å] í ðñïïéìß?ù.
{ Áò å{ ÷åé ôÞí å]õëïãßá ôï~õ Èåï~õ ï [ å] í ëüã?ù êýñéïò á ] ðü ôÞí ÊáëáìÜôá,
ãéÜ íÜ õ[ âñßæåé êáðçëéê~ùò êáß íÜ å] ðéâåâáéþíåé ï \ ôé ï { íôùò õ[ ðÜñ÷åé êñßóç
ðáéäåßáò êáß êñßóç á ] îé~ùí óôüí ôüðï á]õôü^ êáß ï { ÷é ìüíïí ó’ á]õôüí.
\ Ïôáí óÞìåñá ìéë~áìå ãéÜ êñßóç, ï[é ðëå~éóôïé å] ííïï~õìå ðñùôßóôùò
ôÞí ï]éêïíïìéêÞ êáß ì~áò äéáöåýãåé ôü ãåãïíüò ï \ ôé ç [ ðñùôåýïõóá êñßóç
å@éíáé ç ] èéêÞ. Êñßóç ï { ÷é ô~ùí ÷ñçìáôéóôçñéáê~ùí á ] ëëÜ ô~ùí ç ] èéê~ùí á ] îé~ùí,
ç
[ ï [ ðïßá ìÝ ôÞ óåéñÜ ôçò å@éíáé á ] ðüôïêïò ìé~áò á { ëëçò ãåíéêåõìÝíçò
ó÷åäüí óÝ ï]éêïõìåíéêÞ äéÜóôáóç, ô~çò ðáéäáãùãéê~çò. Ï[é ñßæåò ôï~õ öõ-
ôï~õ ðïý ãÝííçóáí á]õôÞ ôÞí ðïëõäéÜóôáôç êñßóç á ] íÜãïíôáé óôÞí á ] ìÝóùò
ìåôÜ ôüí ðüëåìï å] ðï÷Þ, ï \ ôáí ôü ó÷ïëå~éï ÷Üíåé ôÞí á ] íèñùðïðëáóôéêÞ
ôïõ á ] ðïóôïëÞ êáß ãßíåôáé å] ñãïóôÜóéï ðáñáãùã~çò á ] íèñùðÜêùí, é[ êáí~ùí
íÜ õ[ ðçñåôÞóïõí á ] îßåò –ï]õóéáóôéêÜ á ] ðáîßåò– êÜèå ëïã~çò á ] ëë’ ï{ ÷é ôÞí

51
á] îßá ôï~õ á ] íèñþðïõ. Ôüí á { íèñùðï ô~çò á ] îßáò õ[ ðåóêÝëéóå ï [ á{ íèñùðïò
ô~çò å] ðéôõ÷ßáò.
Á]õôü ôü êõíÞãé ô~çò ìÝ êÜèå ìÝóï å] ðéôõ÷ßáò –]áêüìç êáß ìÝ ôü ðá-
ôå~éí å] ðß ðôùìÜôùí êáß á ] ðïðáôå~éí å] ðß é[ åñ~ùí êáß ï [ óßùí– äçìéïýñãçóå ôü
óýã÷ñïíï êïéíùíéêü, ðïëéôéêü êáß ï]éêïíïìéêü ÷Üïò, ðïý ìåôáöÝñåôáé
óôü ó÷ïëå~éï êáß á ] ðü ôü ó÷ïëå~éï óôÜ êåöÜëéá ô~ùí ìáèçô~ùí, ìéÜ ìç÷áíéêÞ
óõóêåõÞ óôÞí ï [ ðïßá êÜèå äÜóêáëïò ç { êáèçãçôÞò óôñßâåé å\ íá ìðïõëüíé
ç{ ðñïóèÝôåé êÜðïéï “ôóßðò” á ] ðü óéëéêüíç.
ÊÜðïéïé –ð~áíå ðïëëÜ ÷ñüíéá ôþñá– äéáêÞñõóóáí ï \ ôé äÝí èÜ æÞ-
óïõìå ìÝ ôßò ç ] èéêÝò á ] îßåò, ðïý äÝóìåõáí êÜèå ëïã~çò á]õôåíÝñãåéåò êáß
ðñùôïâïõëßåò. ÈÜ æÞóïõìå ìÝ ôÞ ìç÷áíÞ. ] ÁëëÜ ôü ðñüâëçìá äÝí
ôßèåôáé å] êå~é. ÄÝí å@éíáé ðñüâëçìá ôü á { í èÜ æÞóïõìå ìÝ ôÞ ìç÷áíÞ á ] ëëÜ
á{ í èÜ æÞóïõìå ù [ ò ìç÷áíÞ. ] Áóöáë~ùò, ÷ñåéÜæåôáé ç [ ìç÷áíÞ, äéüôé äé-
åõêïëýíåé ôÞ æùÞ, á ] ëëÜ äÝí ÷ñåéáæüôáí íÜ ìç÷áíïðïéÞóïõìå ôÞ æùÞ
ìáò óÝ ôÝôïéï âáèìü ù \ óôå ôü ó÷ïëå~éï íÜ ëåéôïõñãå~é êáôÜ ôü óýóôçìá-
á
[ ëõóßäá ãéÜ ôÞí ðáñáóêåõÞ å{ ìøõ÷ùí ñïìðüô. { Áðåéñåò öïñÝò å{ ÷ù
ãñÜøåé ðþò ç [ å] êðáßäåõóç äÝí å@éíáé ðáéäåßá. ÓÝ å] êðáßäåõóç õ[ ðüêåéíôáé
êáß ôÜ æ~ùá. ] Åí~ù ï [ á{ íèñùðïò, ï [ ï
[ ëïêëçñùìÝíïò á { íèñùðïò å@éíáé ç [ ðáé-
äåßá ôïõ, ï \ ôáí á]õôÞ ðáñáìÝíåé á { óêçóç á ] ñåô~çò êáß á ] íèñùðïðëáóôéêü
é] äáíéêü. Êé ï { ÷é å\ íá å] öüäéï á [ ðëÜ å] ðáããåëìáôéêü. Ôþñá âñéóêüìáóôå
óôü ï \ ñéï ô~ùí êáéñ~ùí. ÐáôñïðáñÜäïôåò á ] îßåò, ðïý å] ðÝæçóáí óôÞ öïñÜ
êáß óôÞ öèïñÜ ôï~õ ÷ñüíïõ êáß ô~ùí á ] íèñþðéíùí ìåôáâïë~ùí, å{ ÷ïõí ÷Üóåé
ôü ê~õñïò êáß ôÞ óôáèåñüôçôÜ ôïõò. ] Áðü á]õôü ç [ ãåíéêåõìÝíç á ] óôÜèåéá.
[ Ï íÝïò, á ] íôéäñþíôáò óôÞ ñïìðïôïðïßçóÞ ôïõ, óôñÝöåôáé á ] íåìùëßùò
êáôÜ ô~ùí ç ] èéê~ùí á ] îé~ùí, á] ðïññßðôåé ï { ÷é ôÞ ìáèçóéáêÞ óêëáâéÜ ðïý ôï~õ
ðñïóöÝñåôáé óÜí ôü âáëáíßäé ô~çò Êßñêçò, á ] ðïññßðôåé ôÞ ëåéôïõñãéêüôçôá
ô~ùí á
] îé~ùí, ðïý èÜ ìðïñï~õóáí íÜ ôüí êñáôÞóïõí ï { ñèéï óôÞ èýåëëá ô~ùí
êáê~ùí êáéñ~ùí êáß êáôáíô~á ìåôÝùñïò. Öôåñü óôüí á { íåìï. Äéüôé äÝí
[õðÜñ÷ïõí ðéÜ ï]õóéáóôéêÝò ]áíáðëçñùìáôéêÝò ]áîßåò, óôßò [ïðï~éåò èÜ
ìðïñï~õóå íÜ óôçñßîåé ôÞí õ\ ðáñîÞ ôïõ. ÓôÞ óýã÷õóç êáß óôÞí ðáñáæÜ-
ëç ðïý ôüí äÝñíåé, ãéÜ íÜ îåóðÜóåé, ãéÜ íÜ îå÷Üóåé, êÜíåé ðüëåìï ìÝ
ôüí å[ áõôü ôïõ. ÔÜ íáñêùôéêÜ ðïý êÜíïõí èñáýóç å] ä~ù êáß ðáíôï~õ ôÜ
èåùñå~é “ãéáôñéêü” ôïõ.
ÐïôÝ á { ëëïôå ï[é íÝïé äÝí á ] íáôñÜöçêáí ìÝ ôüóï ì~éóïò, å]éäéêÜ óôßò
êïéíùíßåò ðïý å] ðéêñáôå~é ôü äüãìá ôï~õ “ðÜñôá ï \ ëá”. \ Åíá ìüíï äÝí
ðáßñíïõí: á ] ãÜðç. Êáß óôÞí å{ ëëåéøç á ] ãÜðçò á ] ðáíôï~õí ìÝ ôü ì~éóïò. ÄÝí
äéäÜ÷èçêáí, ï{õôå ôü âßùóáí ï{õôå ôü óõíåéäçôïðïßçóáí ï \ ôé æùÞ ÷ùñßò

52
á] îßåò äÝí å{ ÷åé á ] îßá. ] Åîåãåßñïíôáé êáß, êôõðþíôáò ôüí å[ áõôü ôïõò ìÝ
ðïéêßëïõò ôñüðïõò, íïìßæïõí ðþò êôõðï~õí ôü óýóôçìá. [ Áðë~ùò ìÝ ôÜ
âßáéá îåóðÜóìáôÜ ôïõò, ôü é] ó÷õñïðïéï~õí êáß ôü êÜíïõí ðéü óõóôçìáôï-
ðïéçìÝíï. Ðñüôõðï ô~ùí íÝùí ðñïóöÝñåôáé ï [ ç \ ñùáò ðïý äÝí å{ ÷åé ç [ ñùúêü
ç@ èïò. Êáß ÷ùñßò ôü ç @ èïò á]õôü ï [ êüóìïò ôåßíåé íÜ ìåôáâëçèå~é óÝ ìéÜ
á] ðÝñáíôç “ËÝó÷ç Á]õôïêôïíßáò”. Å@éíáé ÷ñüíéá ôþñá ðïý å{ ðáøá íÜ ðé-
óôåýù óôÞí ðáéäáãùãéêÞ ]áðïóôïëÞ ôï~õ å]õöçìéóôéêÜ ëåãüìåíïõ
å[ ëëçíéêï~õ ó÷ïëåßïõ, ðïý ìðïñå~éò íÜ ôï~õ äþóåéò êÜèå ï ] íïìáóßá, á ] ëëÜ
ìüíï ó÷ïëå~éï êáß ìÜëéóôá å[ ëëçíéêü äÝí ìðïñå~éò íÜ ôü ï ] íïìÜóåéò.
ÓôÞí êáëýôåñç ðåñßðôùóç å@éíáé å\ íáò ôåñÜóôéïò êëùâüò ... ðáðáãÜëùí.
Å@é÷á ãñÜøåé ôÞí 1ç Äåêåìâñßïõ 1987 å\ íá äïêßìéï ðïý å@é÷å óÜí
“óëüãêáí” ôü íåáíéêü –ôüôå– óýíèçìá: <ÌÞí ðåñéìÝíåéò íÜ ÷éïíßóåé,
ãéÜ íÜ äå~éò á { óðñç ìÝñá>! ] ÁöïñìÞ óôÜèçêå ç [ äÞëùóç ìé~áò ìáèÞôñéáò
ðïý å@é÷å ðñùôåýóåé óôßò ôüôå ÐáíåëëáäéêÝò ] ÅîåôÜóåéò: <ÄÝí ç { ìïõí ç [
å] îõðíüôåñç, ç { ìïõí ï [ êáëýôåñïò ðáðáãÜëïò>. [ Ç äÞëùóç á]õôÞ á]éóèçôï-
ðïéå~é ôü óýìðôùìá êñßóçò ðïý äéÝñ÷åôáé ôü óçìåñéíü –êé ï { ÷é ìüíïí
å] ä~ù– ó÷ïëå~éï. ÄÝí ìáèáßíåé ôÜ ðáéäéÜ ð~ùò íÜ óêÝðôïíôáé á ] ëëÜ ìÝ ôß íÜ
óêÝðôïíôáé. Äçìéïõñãå~é ìõáëÜ, ÷ùñßò ìõáëü. ÐñïóöÝñåé ãíþóåéò, á ] ëë’
ï{ ÷é ãíþóç. Äçìéïõñãå~é á [ ðë~ùò êÜðïéá äßðïäá ëåîéêÜ. Êé á]õôÜ å] ëëéð~ç.
ÂÝâáéá, èÜ ìðïñï~õóå íÜ ðå~é êáíåßò ðþò, ç [ êñßóç ôï~õ óçìåñéíï~õ
ó÷ïëåßïõ, @çôáí êÜôé öõóéêü êáß ]áíáìåíüìåíï. Ëüã?ù ô~ùí ñáãäáßùí
ìåôáðïëåìéê~ùí å] îåëßîåùí ï \ ëá ôÜ óõóôÞìáôá á ] îé~ùí å{ íéùóáí ôüí êñáäáóìü
ô~ùí å] ðåñ÷üìåíùí ìåôáâïë~ùí. Ôü ó÷ïëå~éï, å\ íáò, êáôÜ ðáñÜäïóç, óõíôç-
ñçôéêüò èåóìüò, ç @ ôáí ìïéñá~éï íÜ “å]éóðñÜîåé” å\ íá ìÝñïò ô~çò êñßóçò.
ÄéêáéïëïãçìÝíá, ëïéðüí, èÜ ìðïñïýóáìå íÜ õ[ ðïóôçñßîïõìå ï \ ôé á]õôü
ðïý ï ] íïìÜæïõìå êñßóç, äÝí å@éíáé ôßðïôå á { ëëï ðáñÜ ìéÜ äõóêïëßá
ðñïóáñìïã~çò ó’ å\ íá ðåñéâÜëëïí ðïý á { ëëáîå á ] ðüôïìá. ] Åí ôïýôïéò,
óôü ÷~ùñï ô~çò å[ ëëçíéê~çò ðáéäåßáò ôÞí ôåëåõôáßá ôñéáêïíôáðåíôáåôßá å{ ãéíáí
ôüóåò ìåôáññõèìßóåéò, ï \ óåò äÝí å{ ãéíáí óôÞ äéÜñêåéá ô~ùí 160 ÷ñüíùí,
ðïý ëåéôïõñãå~é å] ðßóçìç êñáôéêÞ ðáéäåßá óôÞ ÷þñá ìáò. Ð~ùò óõìâáßíåé,
ëïéðüí, íÜ ìéë~áìå ãéÜ êñßóç ç { ãéÜ ðáéäåõôéêÞ ðåíßá;
Ôü ó÷ïëå~éï ìáò, ðáñÜ ôßò ï [ ðïéåóäÞðïôå êáéíïôïìßåò, ðáñáìÝíåé
óôÞí ï]õóßá ôïõ öïñìáëéóôéêü êáß, ù [ ò ðñüò ôÞ íïïôñïðßá ôïõ, êïíöïñìé-
óôéêü. ] Áêüìç êé ï \ ôáí ðñïóöÝñåé ôü íÝï, ôü êÜíåé ì’ å\ íáí ôñüðï ðïý
ôü óêïõñéÜæåé^ êé á]õôü êïõñÜæåé øõ÷éêÜ êáß ðíåõìáôéêÜ ôü ðáéäß, ðïý
á] êüìç äÝí å{ ÷åé ãåõôå~é á ] ðü ôÞí ðáéäåßá ìáò á]õôü ðïý ëÝãåôáé ÷áñÜ ô~çò
ãíþóçò. ÊÜðïôå ï [ ÐëÜôùí å@é÷å ðå~é: <[ Ï á { íèñùðïò ãåííéÝôáé äï~õëïò êé

53
 á] ðåëåõèåñþíåôáé äéÜ ô~çò ðáéäåßáò>. [ Ï óçìåñéíüò íÝïò, ï \ ìùò, êÜèå
á{ ëëï ðáñÜ á ] ðåëåõèåñþíåôáé^ ìåôáôñÝðåôáé ó’ å\ íáí ìáèçôÞ –]åãêÝöáëï,
ðïý óçìáßíåé á ] íåãêÝöáëï ðïëßôç.[ Ç êñßóç, ëïéðüí, å@éíáé á ] ðüôïêïò
ôï~õ äïõëéêï~õ ðíåýìáôïò, ô~çò å] îáñôçìÝíçò óêÝøçò êáß ô~çò õ[ ðïêáôÜóôáóçò
ô~çò å] ëåõèåñßáò ô~ùí é] äå~ùí ìÝ á ] ðüøåéò–êëéóÝ. { Åôóé ôü ðáéäß “ôåëåéïðïé-
å~éôáé” ó’ å\ íá “óýóôçìá öáóüí”. [ Ç ìüíç äéáêßíçóç é] äå~ùí, ðïý óõíôå-
ëå~éôáé óôïýò ó÷ïëéêïýò ÷þñïõò, å@éíáé á]õôÞ ô~ùí “íôïõâáñé~ùí” (ìÝ êÜèå
{åííïéá).
ÔÞí êñßóç ô~çò óýã÷ñïíçò ðáéäåßáò ðáñïõóßáóáí ðïëý ðåôõ÷çìÝíá
ï[é Pink Floyd ìÝ ôÞ ìïõóéêÞ ôïõò ôáéíßá <The Wall>, ï \ ðïõ ôÜ ðáéäéÜ
ðåñðáôï~õí ï [ ìïéüìïñöá, êéíï~õíôáé ï [ ìïéüìïñöá, å] ñãÜæïíôáé óÜí ñïìðüô.
ÌïéÜæïõí ìÝ ô’ “]áíèñùðÜêéá” ôï~õ ìåãÜëïõ \ Åëëçíá æùãñÜöïõ Ãáúôç.
Êáëïóôïé÷éóìÝíá, êáëïíôõìÝíá, á ] ëëÜ ÷ùñßò ðñüóùðï. [ Ç á ] ðñïóùðßá
å@éíáé ç [ óçìåñéíÞ å{ êöñáóç ðñïóùðéêüôçôáò. Ðñüò á]õôÞí ôÞí êáôåýèõíóç
êéíå~éôáé ôü óçìåñéíü ó÷ïëå~éï: äçìéïõñãå~é á ] íèñþðïõò ðïý å@éíáé á ] ðñü-
óùðåò å] êöñÜóåéò ðñïóùðéêüôçôáò. [ Ç ðíåõìáôéêüôçôá õ[ ðïâáèìßæåôáé.
[ Ç öéëïìÜèåéá óõ÷íÜ ôéìùñå~éôáé. Ï[é ìáèçôÝò å] èßæïíôáé óôü í’ á ] êï~õí
êáß íÜ “ðáðáãáëßæïõí”. ] Áðü ôÞí á { ëëç ï [ êáèçãçôÞò å@éíáé õ[ ðï÷ñåùìÝíïò
íÜ “ðáñáäþóåé”, äçëáäÞ í’ á ] ðáããåßëåé ï \ ,ôé ôü ó÷ïëéêü å] ã÷åéñßäéï å] ì-
ðåñéÝ÷åé. { Åôóé ï [ ñüëïò ôï~õ êáèçãçô~ç ãßíåôáé ñüëïò å[ íüò êáëýôåñá
ðñïåôïéìáóìÝíïõ ìáèçô~ç. [ Ç ìïíïêñáôïñßá ôï~õ å[ íüò êáß ìïíáäéêï~õ
ó÷ïëéêï~õ å] ã÷åéñéäßïõ äÝí å] ðéôñÝðåé óôüí å] êðáéäåõôéêü íÜ å] êäéðëþóåé
ï \ ëï ôü öÜóìá ô~ùí äõíáôïôÞôùí ôïõ êáß íÜ ãßíåé ôü êÝíôñï ìé~áò å]õñýôåñçò
ðáéäåõôéê~çò ëåéôïõñãßáò. ÔÜ ðÜíôá êáèïñßæïíôáé “äé’ å] ãêõêëßùí”.
Á]õôü {å÷åé [ùò ]áðïôÝëåóìá ôÞí ]á÷ñÞóôåõóç ôï~õ ðéü ]áîéüëïãïõ
å] êðáéäåõôéêï~õ äõíáìéêï~õ. ÓâÞíåé óéãÜ-óéãÜ ç [ öëüãá ô~çò ðáéäåßáò, ôü
ðÜèïò ô~çò äéäáóêáëßáò, ç [ ï{ ñåîç ãéÜ äçìéïõñãéêü äéÜëïãï. [ Ç “ñïõôé-
íïðïßçóç” ô~çò äéäáóêáëßáò êáß ç [ “[õðáëëçëïðïßçóç” ô~çò ðáéäåõôéê~çò
ëåéôïõñãßáò öèåßñïõí ðíåõìáôéêÜ êáß øõ÷éêÜ ôüí ðñáãìáôéêü
å] êðáéäåõôéêü, ðïý âëÝðåé ðþò å{ ñãï ôïõ å@éíáé íÜ äçìéïõñãÞóåé êÜðïéïõò
å{ ìøõ÷ïõò ç ] ëåêôñïíéêïýò õ[ ðïëïãéóôÝò, ÷ùñßò ï \ ìùò äõíáôüôçôá “ðñïãñáì-
ìáôéóìï~õ” ãéÜ íÜ ìðïñï~õí íÜ á ] îéïðïéï~õí ìüíïé á]õôÜ ðïý å{ ìáèáí.
[ Áðë~ùò ìðïñï~õí í’ á ] îéïðïéï~õíôáé. { Åôóé óéãÜ-óéãÜ á ] ñ÷ßæåé íÜ ëåßðåé
á] ðü ôÞí ðáéäåßá ìáò ï [ á] íèñþðéíïò å] êðáéäåõôéêüò. Á]õôüò ðïý ù [ ò
ðñáãìáôéêüò ðáéäáãùãüò èÜ å{ âáæå ôü ìáèçôÞ óôü ìõáëü êáß óôÞí øõ÷Þ
ôïõ. ÓÞìåñá ôüí âÜæåé óÜí ]åðþíõìï óôüí êáôÜëïãü ôïõ (“ìá~õñïò
äéÜâïëïò” ëÝãåôáé óôÞ ìáèçôéêÞ á ] ñãêü), å] ðåéäÞ èÜ ÷ñåéáóôå~é íÜ ôüí

54
 “èõìçèå~é” ìåñéêÝò öïñÝò ôü ÷ñüíï.
\ Åíá á { ëëï óôïé÷å~éï, ðïý å]õôåëßæåé ôü ó÷ïëå~éï, å@éíáé ç [ âáèìïèçñßá.
[ Ç á { ãñá ç { á ] ãïñÜ ôï~õ âáèìï~õ å@é÷å ãßíåé –êáß ðáñáìÝíåé á ] êüìç– ôü
ìïíáäéêü ðáéäåõôéêü ìáò é] äáíéêü, å\ íá “]éäáíéêü” ðïý ðñïùèï~õóå ìÝóá
óôÞ ó÷ïëéêÞ á{éèïõóá ôü êáííéâáëéêü <ðïéüò èÜ öÜåé ôüí á { ëëïí>. Á]õôü
êáëëéåñãï~õóå ôÞ äéáßñåóç ìÝóá óôÜ ðáéäéÜ, ãåííï~õóå á]éóèÞìáôá öèüíïõ
á] ðü ôïýò ÷áìçëüâáèìïõò ðñüò ôïýò õ[ øçëüâáèìïõò êáß, á ] íôßóôñïöá,
á]éóèÞìáôá [õðïôßìçóçò ]áðü ìÝñïõò ô~ùí [õøçëüâáèìùí ðñüò ôïýò
÷áìçëüâáèìïõò. Á]õôü ôü á ] ôïìéóôéêü ðíå~õìá å] ìðïäßæåé ôÞ óõíåñãáóßá
êáß ôÞí á ] íÜëçøç ìáæéê~ùí ìïñöùôéê~ùí ðñùôïâïõëé~ùí. ] ÁëëÜ ôü ðéü
èëéâåñü ðáñåðüìåíï ô~çò êáôáóôÜóåùò á]õô~çò ç @ ôáí êáß å@éíáé ç [ å] îáãïñÜ
âáèì~ùí. [ Ç ðáéäåßá å{ ÷åé á ] ñ÷ßóåé íÜ ãßíåôáé ðñïíüìéï ô~ùí ðëïõóßùí.
\ Åíáò âáèìïëïãéêüò ðëçèùñéóìüò ÷ùñßò ðñïçãïýìåíï. [ Ç ÷þñá ìáò
å@é÷å ãåìßóåé ìÝ “]áñéóôï~õ÷ïõò” - ìåôñéüôçôåò. ÔÜ á { ÷ñçóôá á { ñéóôá.
[ Ï âáèìïëïãéêüò ðëçèùñéóìüò äçìéïõñãï~õóå êáß äçìéïõñãå~é
ôÞí øåõäáßóèçóç ðþò ï \ ëá ôÜ ðáéäéÜ ìðïñï~õí íÜ óðïõäÜóïõí. \ Ïìùò,
ï\ óï å] ðéôáêôéêü å@éíáé íÜ ìïñöùèï~õí ï \ ëïé, äÝí å@éíáé äõíáôü êáß íÜ
óðïõäÜóïõí ï \ ëïé. Ï[é óðïõäÝò å@éíáé ãé’ á]õôïýò ðïý å{ ÷ïõí ôßò á ] íáãêá~éåò
ðíåõìáôéêÝò é[ êáíüôçôåò, ôüí å{ ñùôá ãéÜ ìÜèçóç êáß ôÞ äéÜèåóç ãéÜ
å] ñãáóßá. ÌÝ êïììáôéêÜ óõíèÞìáôá ôï~õ ôýðïõ “]áðïåíôáôéêïðïßçóç ô~çò
ðáéäåßáò” ï{õôå ðáéäåßá ï{õôå å] ðéóôÞìç ðñïÜãïíôáé. Á]õôü ëÝãåôáé á ] íôé-
ðáéäåßá êáß á ] íôé-ìüñöùóç. Ìßá å@éíáé ç [ âáóéêÞ á ] ñ÷Þ ðÜíù óôÞí ï [ ðïßá,
á] ðü ôÞí ðáëéÜ å] ðï÷Þ ìÝ÷ñé óÞìåñá, óôçñßæåôáé ç [ ðáéäåõôéêÞ ðñÜîç: íÜ
ìÜèåé ï [ íÝïò íÜ óôñþíåé ôü ðáíôáëüíé ôïõ óôÞí êáñÝêëá. [ Ï ] ÁúíóôÜéí
å{ ëåãå ï \ ôé ôü 98% ô~çò å] ðéôõ÷ßáò ôü ï ] öåßëåé óôÞ óêëçñÞ å] ñãáóßá êáß ôü
õ[ ðüëïéðï 2% óôÞí ôý÷ç. ] Áðü ìåôñéïöñïóýíç äÝ èÝëçóå íÜ ìéëÞóåé
ãéÜ å]õöõßá^ á { ëëùóôå ç { îåñå ðþò ôü ðñ~ùôï êåöÜëáéï ô~çò å]õöõßáò å@éíáé
ç[ å] ðéìÝëåéá.
[ Ï óçìåñéíüò ìáèçôÞò äÝí å{ ìáèå í’ á ] ãáðÜåé ôÞ ìÜèçóç. Ðñïôéì~á
óôüí å] ëåýèåñï ÷ñüíï ôïõ íÜ äå~é ìßá âéíôåïêáóÝôá ðáñÜ íÜ äéáâÜóåé
å\ íá êáëü ëïãïôå÷íéêü âéâëßï. ÐñïöçôéêÜ ï [ ] ÏäõóóÝáò ] Åëýôçò óÝ
óõíÝíôåõîÞ ôïõ äÞëùóå ðþò å] ëÜ÷éóôïé á ] ðü ôïýò óçìåñéíïýò ìáèçôÝò,
ôïýò ôüôå ìáèçôÝò, èÜ ç @ ôáí óÝ èÝóç íÜ êáôáëÜâïõí ôü óôß÷ï <{áíèç ô~çò
ðÝôñáò ìðñïóôÜ óôÞí ðñÜóéíç èÜëáóóá>. { Áëëùóôå, ç [ äÞëùóç õ[ ðïøçößïõ
ôï~õ 1986 <ðïéüò, ôÝëïò ðÜíôùí, å@éíáé á]õôüò ï [ ÌáêñõãéÜííçò;>, äåß÷íåé
ðþò ç [ å[ ëëçíéêÞ ðáéäåßá âñßóêåôáé óÝ ù \ ñá ìçäÝí. ÌéÜ å{ êèåóç ôï~õ
Ï.Ï.Ó.Á. ôï~õ å{ ôïõò 1986 ãéÜ ôÞí êáôÜóôáóç ô~çò ðáéäåßáò ìáò, “]áðáã-

55
 ãÝëëåé” ìÝ äéðëùìáôéêü ôñüðï, ôÞí êáôáäßêç ôï~õ å] êðáéäåõôéêï~õ óõóôÞ-
ìáôïò. ÌéÜ êáôáäßêç ðïý ðéü ðñßí ôÞí å{ ÷åé íéþóåé ï [ \ Åëëçíáò ìáèçôÞò,
ðïý èåùñå~é ù [ ò êáëýôåñï ìÜèçìá á]õôü ðïý êÜíåé ï [ êáèçãçôÞò, ï \ ôáí ...
]áðïõóéÜæåé(!) ðïý èåùñå~é ôü ó÷ïëå~éï {á÷ñçóôï, ãéáôß öõëáêßæåé ôÜ
ù[ ñáéüôåñá ÷ñüíéá ô~çò æù~çò ôïõ, ãéÜ íÜ ìÜèåé êÜôé ðïý ôü èåùñå~é á ] íïý-
óéï êáß óõ÷íÜ á ] íüóéï^ ðïý ðçãáßíåé ó’ á]õôü, å] ðåéäÞ ï [ á
] ñéèìüò ô~ùí
á] ðïõóé~ùí å@éíáé ðåñéïñéóìÝíïò êé å] ðåéäÞ å@éíáé õ[ ðï÷ñåùìÝíïò íÜ ðÜñåé
å\ íá “÷áñôß”, å\ íáí ôßôëï óðïõä~ùí, ðïý ëåéôïõñãå~é óÜí å]éóéôÞñéï ãéÜ ôÞí
å{ íôáîÞ ôïõ óÝ êÜðïéá õ[ ðçñåóßá. ] ÁëëÜ êé á { íá ] êüìç ìáèçôÝò êáß óðïõäá-
óôÝò ðçãáßíïõí óôü ó÷ïëå~éï, á]õôü äÝ óçìáßíåé ðþò êÜíïõí ìÜèçìá. [ Ç
ðáñáêïëïýèçóç å@éíáé ìç÷áíéêÞ, ìéÜ êáß ï [ ìáèçôÞò å{ ÷åé ðåéóôå~é ðþò
ï\ ëá á]õôÜ ðïý ìáèáßíåé å@éíáé á { ÷ñçóôá. Ãé’ á]õôü äÝí ôï~õ ìÝíåé ôßðïôå
á] ð’ ï
\ óá å@éíáé õ[ ðï÷ñåùìÝíïò íÜ ìÜèåé. Ï[é á ] íôéäñÜóåéò ôïõ å@éíáé å] íäåé-
êôéêÝò: ÷áßñåôáé ï \ ôáí äÝ ëåéôïõñãå~é ôü ó÷ïëå~éï êáß ëõð~áôáé ï \ ôáí ëåé-
ôïõñãå~é.
ÂÝâáéá, ï \ ðùò óÝ êÜèå å] ðï÷Þ å{ ôóé êáß óÞìåñá, ôü ó÷ïëå~éï äéäÜóêåé.
ÄéäÜóêåé, á ] ëëÜ äÝí å] ìðíÝåé. ÐñïóöÝñåé óôÜ ðáéäéÜ é] äáíéêÜ “ìé~áò
÷ñÞóçò”. ÄÝí å{ ÷åé íÜ ôïýò äþóåé ìéÜ “] ÉèÜêç”, å\ íáí ðñïóáíáôïëéóìü.
ÊÜðïôå é] äåïëïãéêüò á { îïíáò ô~çò ðáéäåßáò ìáò ç @ ôáí ï[ å[ ëëçíéêüò á ] íèñù-
ðéóìüò. ÓÞìåñá ï \ ëá å@éíáé ñåõóôÜ êáß óõãêå÷õìÝíá. Ôü ó÷ïëå~éï å{ ÷áóå
ôÞí êáèïäçãçôéêÞ ôïõ á ] ðïóôïëÞ. ÃéÜ íÜ ï [ äçãÞóåé ôÜ ðáéäéÜ, ðñÝðåé
íÜ îÝñåé ðï~õ íÜ ôÜ ðÜåé. { Åôóé, ìÝóá óôüí êõêå~ùíá ô~ùí é] äå~ùí, ôü
ó÷ïëå~éï õ[ ðïôÜóóåôáé óÝ êÜðïéåò á ] íáãêáéüôçôåò, ðïý å] ðéôåßíïõí ôÞí
êñßóç ôïõ. [ Ïäçãå~é ôÜ ðáéäéÜ óÝ ìéÜ á ] íôßëçøç ðþò ï[é õ[ ëéêÝò á ] íÜãêåò
å@éíáé âáóéêüôåñåò êáß ï \ ôé ï[é á{ ëëåò (ðíåõìáôéêÝò, ç ] èéêÝò) å{ ðïíôáé. Êé
á] êüìç ï \ ôé ï
[ ðñïâëçìáôéóìüò ô~ùí íÝùí ðñÝðåé íÜ ðåñéïñßæåôáé óôÞí
êÜëõøç á]õô~ùí êáß ìüíï ô~ùí á ] íáãê~ùí, ÷ùñßò íÜ ÷ñåéÜæåôáé íÜ ãßíïõí
á{ ñôéïé á { íèñùðïé, ìÝ ï [ ëüðëåõñá êáëëéåñãçìÝíç ðñïóùðéêüôçôá. ] Áñêå~é
íÜ ìðïñÝóïõí íÜ ãßíïõí “óôåëÝ÷ç” êÜðïéïõ ìç÷áíéóìï~õ. Ôü é] äáíéêü
ô~çò “óôåëå÷ïðïßçóçò” äçìéïýñãçóå óôüí ôüðï ìáò ìéÜ é] äéüôõðç á ] ìÜèåéá,
å\ íá êïéíùíéêü óôñ~ùìá “]áãñáììÜôùí ðôõ÷éïý÷ùí”, ðïý ðëáéóéþíïõí
ï\ ëïõò ôïýò ôïìå~éò ô~çò æù~çò ìáò. { Å÷ïõìå “]åããñáììÜôïõò”, ðïý ðáãþíïõí
ìðñïóôÜ óÝ ìéÜ ðïëõêýìáíôç íïçìáôéêÜ öñÜóç, ðïý ìÝíïõí á ] ðáèå~éò
óÜí á ] ãÜëìáôá ôï~õ Âïýäá, ï \ ôáí á ] êïýóïõí ôÞ <Ìáñßíá ô~ùí ÂñÜ÷ùí>,
á] öï~õ ç [ ðíåõìáôéêüôçôÜ ôïõò å@éíáé å] öÜìéëëç ì’ å] êåßíç ô~ùí âñÜ÷ùí.
Êáß ôü ðéü ï ] äõíçñü å@éíáé ðþò ôü óýã÷ñïíï ó÷ïëå~éï äÝí êáëëéåñãå~é
ç@ èïò. [ ÕøçëÝò å{ ííïéåò ãßíïíôáé á ] íôéêåßìåíï ÷ëåõáóìï~õ ìÝóá óôßò ó÷ï-

56
ëéêÝò á{éèïõóåò. Ôü ó÷ïëå~éï äÝí á ] íåâÜæåé ôßò á ] îßåò^ ôßò êáôåâÜæåé.
<Ôß ù ] öåëå~é ï [ ÌÜñî, ï \ ôáí ðåéí~á ç [ óÜñî;>, ëÝåé å\ íá ðáëáéü ìáèçôéêü
óëüãêáí. ÐáñÜ ôÞ èñõëïýìåíç ðïëéôéêïðïßçóç, ï [ ä~çèåí ðïëéôéêïðïéç-
ìÝíïò êáß ðñïâëçìáôéóìÝíïò íåáñüò äÝí êáôÜëáâå ðþò, ï \ ôáí ðåéí~á ç [
óÜñî, ôüôå ù ] öåëå~é ðåñéóóüôåñï ï [ ÌÜñî. ] ÁëëÜ ãéÜ íÜ êáôáëÜâåéò ôüí
ÌÜñî, ðñÝðåé íÜ ôüí äéáâÜóåéò, êé ï [ óçìåñéíüò ìáèçôÞò á ] ðïöåýãåé ôü
ðíåõìáôéêü, ï \ ðùò ô’ á] ãñßìé ôÞ öùôéÜ. { Åôóé ôñïöïäïôå~éôáé ìÝ óõíèÞ-
ìáôá ç { ìçíýìáôá, ðïý äÝí å] ðéôñÝðïõí ôÞ óõãêñüôçóç ìé~áò óùóô~çò
ðñïóùðéêüôçôáò. ÊÜðïôå ôü [åëëçíéêü ó÷ïëå~éï –ðáñÜ ôßò ]áäõíáìßåò
ôïõ– ðñüóöåñå å\ íá ç @ èïò, êáëëéåñãï~õóå êÜðïéá é] äáíéêÜ. ÔÜ é] äáíéêÜ
á]õôÜ ç @ ôáí ôñüðïò æù~çò. Ôþñá öõëáêßæïíôáé óÝ êÜðïéá âéâëßá êé
å@éíáé õ[ ðï÷ñåùìÝíá íÜ êáï~õí ìáæß óôÞí êáëïêáéñéíÞ å] ôÞóéá êáýóç ô~ùí
ó÷ïëéê~ùí âéâëßùí, ðïý å{ ãéíå å{ èéìï. Ï[é íÝïé ï { ÷é á[ ðë~ùò äÝí ìáèáßíïõí
([ï “ðáðáãáëéóìüò” äÝí å@éíáé ìÜèçóç) ôü ðåñéå÷üìåíï ô~ùí âéâëßùí,
á
] ëëÜ ôü ìéóï~õí.
Ï[é ðåñéâüçôåò ÃåíéêÝò ] ÅîåôÜóåéò å@éíáé ï [ óçìáéïöüñïò ô~çò êñßóçò
ôï~õ óçìåñéíï~õ ó÷ïëåßïõ. ] Áðïôåëï~õí å\ íá èåóìü ðïý å]õôåëßæåé ôÞí ðáé-
äåõôéêÞ ëåéôïõñãßá. { Å÷ïõí ãßíåé ï [ á { îïíáò ãýñù á ] ðü ôüí ï [ ðï~éï óôñÝöåôáé
ï
\ ëç ç [ ëåéôïõñãßá ôï~õ Ëõêåßïõ. ÌéÜ óõíå÷Þò á ] íáìïíÞ. Å@éíáé ç [ ù \ ñá ô~çò
á
] ëÞèåéáò. ÐïëëÜ ðáéäéÜ êáôáññÝïõí, ðñïôï~õ å{ ëèåé ç [ ù\ ñá ô~çò äïêéìá-
óßáò. Ãßíïíôáé íåõñùôéêÜ, ìåëáã÷ïëéêÜ, á ] ðïìïíùìÝíá êáß á ] ãÝëáóôá
á
{ ôïìá. \ Ïëá á]õôÜ êÜðùò èõìßæïõí Ðïëýöçìï. [ Ç ðáéäåßá ìáò âëÝðåé
ôÜ ðáéäéÜ ì’ å\ íá ìÜôé ç { ìÝ “ìéóü” ìÜôé êáß ìåôÜ ôÜ “ôñþåé”. Ôïýò êá-
ëïýò ôïýò ôñþåé ôåëåõôáßïõò. ÊÜðïéïé ï \ ìùò ìáèáßíïõí íÜ “ôñ~ùíå” ôïýò
{áëëïõò.
Ðñßí á ] ðü 37 ÷ñüíéá, ìÝóá óôü æüöï ô~çò äéêôáôïñßáò, ï[é á ] ãá-
íáêôéóìÝíïé ìáèçôÝò êáß óðïõäáóôÝò á ] ðü ôÞí êáôÜóôáóç ô~çò ðáéäåßáò
êé á] ðü ôÞ ãåíéêüôåñç ðïëéôéêÞ, ðïý ðáñÜíïìá ôïõò å@é÷å å] ðéâëçèå~é, å@é-
÷áí ðñïôÜîåé óÜí êýñéï óýíèçìá ôü ðåñßöçìï: <Øùìß – Ðáéäåßá –
] Åëåõèåñßá>. ÓÞìåñá, ìåôÜ á ] ðü ôüóá ÷ñüíéá äçìïêñáôßáò ï [ á ] ãþíáò
ôïõò äéêáéþèçêå, á ] ëëÜ ðáñáðïéçìÝíïò: øùìß å{ ÷ïõìå, å] ëåõèåñßá å{ ÷ïõìå,
ðáéäåßá ï \ ìùò äÝí å{ ÷ïõìå. Á]õôÞ ôÞí å{ ÷åé á ] íôéêáôáóôÞóåé ç [ ðáñáðáéäåßá
ìÝ ðïëëÝò ìïñöÝò. ] ÁëëÜ êáß ôü øùìß å@éíáé á ] ìößâïëï, ìéÜ êáß ôü ðôõ-
÷ßï ôï~õ Ðáíåðéóôçìßïõ èåùñå~éôáé óÞìåñá å]éóéôÞñéï ãéÜ ôü ôáìå~éï á ] íåñ-
ãßáò. \ Ïóï ãéÜ ôÞí å] ëåõèåñßá, á]õôÞ å{ ÷åé ìåôáâëçèå~é óÝ å{ ííïéá–êüèïñíïò.
[ Ï êáèÝíáò ôÞ öïñÜåé ìÝ ôü äéêü ôïõ ôñüðï. Ï[é “êáôáëÞøåéò” ðñïâÜë-
ëïíôáé ù [ ò å] êöñÜóåéò êïéíùíéê~çò êáß ðïëéôéê~çò äéáìáñôõñßáò, å] í~ù å@éíáé

57
å] êöñÜóåéò ðíåõìáôéê~çò ï ] êíçñßáò. ÔÜ ìáèçôéêÜ óõìâïýëéá å{ äùóáí ôßò
äõíáôüôçôåò óôÜ ðáéäéÜ íÜ êÜíïõí ôßò ëåãüìåíåò “êïðÜíåò” ÷ùñßò
á] ðïõóßåò. [ Ç ìïíáäéêÞ ðñùôïâïõëßá ðïý á ] íáëáìâÜíïõí å@éíáé ï[é ðéÝóåéò
ðñüò ôïýò êáèçãçôÝò ãéÜ íÜ êÜíïõí å] êäñïìÝò. Ôü å] èíéêü öñüíçìá ôü
èõìï~õíôáé ìüíï óÝ êÜðïéåò ]åèíéêÝò ]åðåôåßïõò ãéÜ íÜ ìÞí êÜíïõí
ìÜèçìá. { Ç ãéÜ íÜ ôü äéáêùìùäï~õí.
ÔÞí êñßóç ìÝóá óôü ÷~ùñï ô~çò ðáéäåßáò å] ðÝôåéíå êáß ç [ ôñÝ÷ïõóá
ðïëéôéêÞ, ðïý á ] êüìç –ôïõëÜ÷éóôïí óôÞ ÷þñá ìáò– äÝ óõíåéäçôïðïßçóå
ðþò ï [ ñüëïò ôçò ðñÝðåé íÜ å@éíáé äéáðáéäáãùãçôéêüò. Ôü “öëÝñô” ô~ùí
êïììÜôùí ìÝ ôÞ íåïëáßá äÝ óôáìÜôçóå ï{õôå ìÝóá óôüí é[ åñü ÷~ùñï ôï~õ
ó÷ïëåßïõ. Ôü ó÷ïëå~éï ]áðïôÝëåóå ÷~ùñï ðåéñáìáôéóìï~õ, ãéÜ ôü ðïéÜ
êïììáôéêÞ íåïëáßá ìðïñå~é íÜ ÷ñçóéìïðïéÞóåé êáëýôåñá óõóôÞìáôá
å] ðçñåáóìï~õ ô~çò ìÜæáò. { Åôóé ï[é ÌáèçôéêÝò Êïéíüôçôåò êáëëéåñãï~õí
ìéÜ óôå~éñá äéáìÜ÷ç ìåôáîý ô~ùí ìáèçô~ùí, ðïý èÜ {åðñåðå íÜ å@éíáé
óõììáèçôÝò–óõììá÷çôÝò ó’ å\ íáí á ] ã~ùíá ðïý õ[ ðåñâáßíåé ôÞí êïììáôéêÞ
]áíôéðáëüôçôá.
] Áëë’ ï
\ ðùò ëÝåé ï [ æùãñÜöïò ÃéÜííçò Ôóáñïý÷çò, <ðïôÝ äÝí å@éíáé
íùñßò>. [ Ï ]áã~ùíáò ô~ùí íÝùí äéêáéþíåôáé, \ïôáí óõíå÷ßæåôáé. Êáß
óõíå÷ßæåôáé, ï \ ôáí ù[ ò á{éôçìá ôßèåôáé ç [ á
] íáâÜèìéóç ôï~õ å] êðáéäåõôéêï~õ
ìáò óõóôÞìáôïò ðÜíù óôÞ âÜóç å[ íüò íÝïõ á ] íèñùðéóôéêï~õ é] äáíéêï~õ,
ðïý èÜ óõìöéëéþíåé ôü ðáéäß ìÝ ôüí å[ áõôü ôïõ, ìÝ ôü ó÷ïëå~éï êáß ôü
âéâëßï, ìÝ ôü äÜóêáëï êáß ôü ðåñéâÜëëïí ôïõ, ìÝ ôü ÷èÝò, ôü óÞìåñá
êáß ôü á{õñéï. [ Ç êñßóç, á ] êüìç, ìðïñå~é íÜ ðåñéïñéóôå~é ìÝ ôÞí å] ìöÜíéóç
å[ íüò íÝïõ ðëáéóßïõ á ] îé~ùí ðïý ÷ñåéÜæåôáé ï [ óýã÷ñïíïò á{ íèñùðïò, ðïý
ðñÝðåé íÜ æÞóåé ù [ ò ðïëßôçò ôï~õ êüóìïõ ÷ùñßò íÜ ÷Üíåé ôÞí å[ ëëçíéêÞ
ôïõ é] äéáéôåñüôçôá.
ÓáñÜíôçò É. ÊáñãÜêïò
ÓõããñáöÝáò–ÊáèçãçôÞò

58
 ÔÉ ÅÉÄÏÕÓ ÐÁÉÄÅÉÁ ÈÅËÏÕÌÅ;
ôï~õ Ðñùô. ð. Âáóéëåßïõ Å. ÂïëïõäÜêç

ß å3äïõò Ðáéäåßá èÝëïõìå

T Cñáãå;
Óôü Cêïõóìá ôbò ëÝîåùò
<Ðáéäåßá> e íïtò ô&í ðåñéóóï-
ôÝñùí Aíèñþðùí ôñÝ÷åé óôÜ ìá-
èçôéêÜ ÷ñüíéá êáß óôßò ðïëõå-
ôå0ò ó÷ïëéêÝò êáß ðáíåðéóôç-
ìéáêÝò óðïõäÝò.
{ Åôóé, Lêå0íïé ðïý N÷ïõí
AöÞóåé ðßóù ôïõò ôÞ ìáèçôéêÞ
êáß ôÞ öïéôçôéêÞ Tëéêßá êáôÜ
êáíüíá äÝí Aó÷ïëïtíôáé ðëÝïí
ìÝ ôü èÝìá, ðáñåêôüò êáß Cí
N÷ïõí ðáéäéÜ ðïý óðïõäÜæïõí, eðüôå LíäéáöÝñïíôáé, ó÷åäüí
AðïêëåéóôéêÜ, ãéÜ ôÜ ÷ñÞìáôá ðïý å8íáé lðï÷ñåùìÝíïé íÜ ðëçñþíïõí,
Pùò hôïõ ôÜ ðáéäéÜ ôïõò AðïêôÞóïõí ôü ðïëõðüèçôï å1óéôÞñéï ãéÜ
ôü ÐáíåðéóôÞìéï!
[ Ç ãåíéêåõìÝíç Aäéáöïñßá ô&í ðïëéô&í ãéÜ ôÞí Ðáéäåßá
döåßëåôáé Lí ðïëëï0ò êáß óôïýò Aêáäçìáúêïýò äéäáóêÜëïõò, ï2
eðï0ïé, Lí& êáëïtíôáé Aðü ôïýò MêÜóôïôå êõâåñí&íôåò íÜ
Aðïöáíèïtí vò <Óõìâïýëéï óïö&í>(!) ãéÜ ôü êáôÜ ð&ò ðñÝðåé íÜ
dñãáíùèb T ] ÅèíéêÞ ìáò Ðáéäåßá, ákôïß, Aíôß íÜ ðõñïäïôÞóïõí
ìéÜ óåéñÜ LñùôçìÜôùí ðïý èÜ eäçãÞóïõí óôÞ äéåñåýíçóç ôbò êáñäéJò
ôït ðñïâëÞìáôïò, ðñïôÜóóïõí ôÜ ìáèçóéáêÜ èÝìáôá êáß
Lîáíôëïtíôáé óôü AíáêÜôåìá ôbò äéäáêôÝáò oëçò, óôÞí lðüäåéîç
íÝùí äéäáêôéê&í âéâëßùí —ôü 3äéï U êáß ðåñéóóüôåñï ðñï-
âëçìáôéê&í Aðü ôÜ ðñïçãïýìåíá— êáß óôÞí AíáãùãÞ ôït Aóýëïõ
ô&í Lêðáéäåõôçñßùí óÝ ìå0æïí êáß ðñùôáñ÷éêü èÝìá, Aðïëýôùò
Aðáñáßôçôïõ ãéÜ ìéÜ óùóôÞ êáß âáèåéÜ Lêðáßäåõóç, Lí& óôÞí ïk-

59
óßá ôü <Cóõëï> å8íáé ðñïóâïëÞ ãéÜ ôÞ äçìïêñáôßá, Aöït T oðáñîÞ
ôïõ lðïíïå0 hôé e Lëåýèåñïò ëüãïò äéþêåôáé óôÞí ðáôñßäá ìáò!
ÄÝí Aêïýóáìå ðïôÝ Aðü ôßò “óïöÝò ákôÝò êåöáëÝò” hôé Ðáéäåßá
äÝí å8íáé ìüíï ôü Ó÷ïëå0ï êáß hôé äÝí ðåñéïñßæåôáé ïmôå Lîáíôëå0ôáé
óôÜ óðïõäáóôÞñéá, AëëÜ AöïñJ óÝ hëåò ôßò Aíèñþðéíåò äñáóôç-
ñéüôçôåò êáß å8íáé, ôåëéêÜ, T Ðáéäåßá ákôÞ ðïý ðñïóäéïñßæåé ôü
å8äïò ôït Aíèñþðïõ ðïý èÝëïõìå íÜ Aíáäåßîïõìå.
ÄÝí Aêïýóáìå ðïôÝ hôé Ðáéäåßá å8íáé T AãùãÞ ðïý ðñÝðåé íÜ
ëáìâÜíïõí ï2 ìéêñüôåñïé Aðü ôïýò ìåãáëõôÝñïõò êáß, óõíåð&ò,
ákôÞ äÝí ðñÝðåé íÜ Añ÷ßæç Aðü ôü íçðéáãùãå0ï AëëÜ Aðü ôïýò
ðáððïtäåò êáß ôßò ãéáãéÜäåò, Aöït ôü Lðáéíåôü ðáñÜäåéãìá å8íáé
Lêå0íï ðïý êõñßùò óõíôåëå0 óôü íÜ êáñðïöïñb T AãùãÞ, ðñJãìá
ðïý Lðáëçèåýåé êáß T eìïëïãßá ôït Lêöñáóôït ôït ìçäåíéóôéêït
íåïáèåúóìït ôbò Äýóåùò, ÃÜëëïõ öéëïóüöïõ Jean Paul Sarte:
<[ ÏäçãÞèçêá óôÞí Aðéóôßá, f÷é Aðü ôÞí óýãêñïõóç ô&í äïãìÜ-
ôùí, AëëÜ Aðü ôÞí Aäéáöïñßá ôït ðáððït ìïõ êáß ôbò ãéáãéJò
ìïõ> (<Ï2 ëÝîåéò>)!
ÄÝí Aêïýóáìå ðïôÝ íÜ å1ðïtí ï2 <óïöïß> hôé äÝí ìðïñå0 íÜ
lðÜñîç Ðáéäåßá hôáí ôü ðåñéâÜëëïí –Nìøõ÷ï êáß Cøõ÷ï– äÝí
LìðíÝåé óåâáóìü êáß åkôáîßá, ïmôå Aêïýóáìå íÜ ìJò ëÝíå ðþò T
ãåíéêåõìÝíç êáß ÷ñõóïðëçñùìÝíç ôçëåïðôéêÞ Aëçôåßá, f÷é ìüíï
N÷åé Aêõñþóåé ôßò hðïéåò ðñïóðÜèåéåò ãéÜ óùóôÞ AãùãÞ ô&í íåù-
ôÝñùí, AëëÜ, N÷åé êáôåâÜóåé êáß ôü Lðßðåäï ô&í lðïôéèåìÝíùí öõëÜ-
êùí ôbò Ðáéäåßáò, äçëáäÞ ô&í ðïëéôåõïìÝíùí, yóôå êáôÜ êáéñïýò
íÜ Aêïýãïíôáé Aðü Lðßóçìá ÷åßëç Aðßóôåõôåò öñÜóåéò, hðùò T Aíá-
ôñé÷éáóôéêÞ hôé <ôÜ ìðïõæïõîßäéêá å8íáé ðïëéôéóôéêÜ êÝíôñá>!
] Áöït, ëïéðüí, ï2 èåùñïýìåíïé óïöïß ôït á1&íïò ôïýôïõ äÝí
Aðïöáóßæïõí íÜ Aíïßîïõí ìéÜ å1ò âÜèïò óõæÞôçóç yóôå íÜ êáôá-
äåé÷èïtí ï2 ðñáãìáôéêÝò äéáóôÜóåéò ôbò Ðáéäåßáò AëëÜ êáß ï2
âáèýôåñåò ðëçãÝò ôçò, èÜ Lðé÷åéñÞóïõìå Lìå0ò ï2 Cóïöïé ákôü ôü
ôüëìçìá, ãéáôß T Ðáôñßäá ìáò äÝí N÷åé Cëëá ðåñéèþñéá Aíáìïíbò,
AëëÜ êáôåðåßãïõóá AíÜãêç å1óáãùãbò ôçò óôÞí ðíåõìáôéêÞ <] Åíôá-
ôéêÞ> êáß <ïkê N÷åé ôüí âïçèïtíôá>.
ÓÜí <Cóïöïé> êáôÜ êüóìïí, äÝí N÷ïõìå íÜ Lðéäåßîïõìå <óôñï-
öÜò ëüãùí>, ïmôå èÜ Lðé÷åéñÞóïõìå íÜ Lìðëáêïtìå óÝ ëýóåéò
ðáñáðëáíçôéê&í á1íéãìÜôùí. ÈÜ AöÞóïõìå ìüíï íÜ Lêöñáóèb T
<ëïãéêÞ> ìáò, ãéáôß T AíåðçñÝáóôç Aðü <ôÜ óôïé÷å0á ôït êüóìïõ>

60
ëïãéêÞ, å8íáé, f÷é ìüíï T âÜóç ãéÜ ôÞí Lðßëõóç ô&í Lðéãåßùí ðñï-
âëçìÜôùí, AëëÜ êáß T ðñïûðüèåóç ôbò èåïëïãßáò.

***
ÃéÜ íÜ âÜëïõìå èåìÝëéá óôÞ óõæÞôçóÞ ìáò ðñÝðåé ï2 LíóôÜóåéò
ìáò íÜ öèÜóïõí âáèåéÜ, ìÝ÷ñé ôßò ðñïèÝóåéò, ôßò óêïðéìüôçôåò
AëëÜ êáß ôÞí Aðñáîßá, ôÞí Aíï÷Þ, ôÞ äåéëßá êáß ôÞí åkèýíç ðïý
N÷ïõìå hëïé êáß, êõñßùò, Lêå0íïé ðïý ôÜ÷èçêáí íÜ ñõèìßæïõí, íÜ
êáôåõèýíïõí êáß íÜ ðáñáêïëïõèïtí ôÞí ] ÁãùãÞ, äçëáäÞ ôÞí
Ðáéäåßá ôït ëáït ìáò.
\ Ïëá ákôÜ èÜ Aíáäõèïtí ðéü ãñÞãïñá óôÞí LðéöÜíåéá Cí
óðåýóïõìå íÜ ìåôáèÝóïõìå ôü êÝíôñï âÜñïõò ôït èÝìáôüò ìáò
Aðü ôÞí Nííïéá <Ðáéäåßá> óôÞí díôüôçôá <{ Áíèñùðïò> êáß, ìÝ ôÞí
AíôéêáôÜóôáóç ô&í ëÝîåùí ákô&í óôü èåìáôéêü Lñþôçìá ôbò
Å1óçãÞóåþò ìáò, íÜ äéåñùôçèïtìå:–] ÁëÞèåéá, ôß å3äïõò Cíèñùðï
èÝëïõìå íÜ Aíáäåßîïõìå ìÝóá Aðü ôÜ Aëëïðñüóáëëá êáß Aëëç-
ëïóõãêñïõüìåíá ÐñïãñÜììáôá êáß ôÜ ó÷ÝäéÜ ìáò ãéÜ ôÞí Ðáé-
äåßá; Ðïéü “ìïíôÝëï” Aíèñþðïõ N÷ïõìå LðéëÝîåé, Aöït, hðùò
hëá äåß÷íïõí, Aðïññßøáìå, ôåëéêÜ, ôüí ×ñéóôü; ] Áðü ðïéüí
ðÞñáìå ôÞí Cäåéá ãé’ ákôÞí ôÞí AíôéêáôÜóôáóç ôït ×ñéóôït ìÝ
Píá eðïéïäÞðïôå Cëëï “ìïíôÝëï” êáß, ìÝ ðïéÜ “öüíôá” öéëï-
äïîïtìå íÜ óõíáãùíéóèïtìå êáß íÜ îåðåñÜóïõìå ìÝ ôßò 1äÝåò
ìáò Ákôüí ðïý Lîýøùóå ôüóï ðïëý ôüí Cíèñùðï yóôå ôüí Nêáìå
<êáôÜ ÷Üñéí Èåü>; Ðïéüí ÷áñáêôbñá êáß ðïéÜ óõìðåñéöïñÜ èåù-
ñïtìå AíôÜîéá ôït Aíèñþðïõ; Ðïéüò å8íáé ôü ðñüôõðü ìáò; Ðïéüò
Cíèñùðïò èÜ ãßíç ôþñá ôü ðñüôõðï ôbò Ðáéäåßáò ìáò U ìJëëïí,
ðïéüò Cíèñùðïò èÜ ãßíç Ðáéäåßá ìáò; { Ç ìÞðùò äÝí å8íáé Ðáéäåßá
T ðñïâïëÞ ôbò ôåëåéüôçôïò AëëÜ T ðñïâïëÞ ôbò ó÷åôéêüôçôïò
êáß ôït êïýöéïõ Líôõðùóéáóìït;
ÁkôÜ ôÜ LñùôÞìáôá æçôïtí Lðßìïíá AðÜíôçóç ãéáôß ôü ðåñß
ôït Aíèñþðïõ Lñþôçìá, ðïý èÝôïõí, å8íáé êáß ôü êñéóéìþôåñï
ãéÜ ôü èÝìá ìáò, Aöït hëïé, íïìßæù, óõìöùíïtìå, ðþò Ðáéäåßá
óçìáßíåé Cíèñùðïò, êáß hôé T Ðáéäåßá <äéÜ ôüí Cíèñùðïí LãÝíåôï>
êáß f÷é e Cíèñùðïò ãéÜ ôÞí Ðáéäåßá.
Êáß hìùò! ÐáñÜ ôÞí êñéóéìüôçôá ôït LñùôÞìáôïò, f÷é ìüíï
äÝí ôü ðñïôÜóóïõìå AëëÜ êáß ôü N÷ïõìå Líôåë&ò îå÷Üóåé, ãéÜ íÜ
äéêáéùèb e óïöüò èåïëüãïò ðïý Nãñáøå hôé <T á1ôßá ðïý äÝí

61
N÷ïõìå AðáíôÞóåéò óôÜ êáßñéá ðñïâëÞìáôÜ ìáò å8íáé hôé
îå÷Üóáìå ôÜ LñùôÞìáôá>!
[ Ç ] Åêêëçóßá äÝí ìJò ìéìå0ôáé óôÞ ëÞèç, AëëÜ Aðü ôÜ ðñ&ôá
÷ñéóôéáíéêÜ ÷ñüíéá Nèåôå ôü Lñþôçìá <Cíèñùðïò> óÜí AðÜíôçóç
ðñüò hëïõò Lêåßíïõò ðïý, LðçñåáóìÝíïé Aðü ôÞí LðçñìÝíç
öéëïóïößá Nâëåðáí ôÞí ðßóôç óôüí Èåü óÜí ìéÜ 1äåïëïãßá, Có÷åôç
ìÝ ôÞí äçìüóéá æùÞ ô&í Aíèñþðùí, Có÷åôç êáß AíåîÜñôçôç Aðü
ôÞí ðñïóùðéêÞ ôïõò æùÞ êáß, âåâáßùò, Líôåë&ò Có÷åôç ìÝ ôÞí
] ÁãùãÞ êáß ôÞí Ðáéäåßá ôïõò.
{ Åôóé, hôáí êÜðïéïò öéëüóïöïò ðbãå íÜ ðåéñÜîç Píáí ÷ñéóôéáíü
AðïëïãçôÞ, ëÝãïíôÜò ôïõ <äå0îïí ìïé ôüí Èåüí óïõ>, Nëáâå AìÝóùò
ôÞí AðÜíôçóç$ <äå0îïí ìïé ôüí Cíèñùðüí óïõ êAãþ óïé äåßîù
ôüí Èåüí ìïõ>! ÌÝ ôÞí AðÜíôçóç ákôÞ ôüí AíÜãêáóå íÜ Aíáëïãéóèb
ôü Zèïò ôït Aíèñþðïõ ðïý äéáìïñöþíåôáé ìÝ ôÞí ðßóôç óôüí êÜèå
lðïôéèÝìåíï Èåü êáß ôït LóÞìáíå ôáõôü÷ñïíá êáß ôÞí å1äïðïéü
äéáöïñÜ ìåôáîý ô&í èå&í-1äåïëïãßá êáß ôït Èåït– Á1þíéá ÆùÞ.
Ôït LóÞìáíå ôü ÷Üóìá ìåôáîý ôbò óôï÷áóôéêbò ÷ïúêbò
èñçóêåõôéêüôçôïò, ðïý äçìéïõñãå0 –óôÞí êáëýôåñç ðåñßðôùóç–
<Aóüöïõò öéëïóüöïõò> êáß ôbò ïkñáíïÞèïõò ðíåõìáôéêbò æùbò,
ðïý Aíáäåéêíýåé Bãßïõò.
Ï2 Cíèñùðïé, hìùò, ôït êüóìïõ Aäõíáôïtí íÜ AîéïëïãÞóïõí
ákôÞ ôÞí å1äïðïéü äéáöïñÜ ãéáôß äÝí Aó÷ïëïtíôáé ìÝ ôÞí ðñáãìá-
ôéêüôçôá AëëÜ ìÝ ôÞí 1äåïëïãßá. ] Áó÷ïëïtíôáé ìÝ ákôü ðïý N÷ïõí
óÜí LðéäßùîÞ ôïõò êáß Aäéáöïñïtí ãéÜ ôßò dëÝèñéåò Lðéðôþóåéò
ðïý N÷ïõí ï2 èåùñßåò ôïõò óôÞ æùÞ ô&í Aíèñþðùí êáß óôÞ
äéáìüñöùóç ôït Uèïõò ôïõò, ãéáôß, êáôÜ âÜèïò, äÝí LíäéáöÝñïíôáé
ãéÜ ôüí Cíèñùðï, AëëÜ ãéÜ ôÞí 1äåïëïãßá ðåñß ...öñïíôßäïò ôït
Aíèñþðïõ!... Ð&ò Cëëùóôå, å8íáé äõíáôüí íÜ Líäéáöåñèb êáíåßò
ðñáãìáôéêÜ êáß LãêÜñäéá ãéÜ ôïýò Aíèñþðïõò ÷ùñßò ôÞ ó÷Ýóç ìÝ
Ákôüí, ðïý å8íáé <[ Ï ìüíïò ÖéëÜíèñùðïò>;
ÌÜôáéá ðñïóðáèå0 T 2óôïñßá íÜ âïçèÞóç óôÞí AëëáãÞ ôït
ôñüðïõ óêÝøåþò ìáò. ÊáôáãñÜöåé ìÝ Aêñßâåéá ôßò dëÝèñéåò
Lðéðôþóåéò ô&í äéáöüñùí 1äåïëïãé&í óôÞí ðáãêüóìéá æùÞ. ÖÝñíåé
ðïëý êïíôÜ ôüí öáêü ôçò óÝ ðñüóùðá êáß ãåãïíüôá êáß AíáðáñéóôJ
AíÜãëõöá ôÜ AäéÝîïäá êáß ôÞí Aðüãíùóç ô&í Aíèñþðùí ðïý Aêï-
ëïõèïtí ôïýò êáôÜ êáéñïýò <ðïíçñïýò Aíèñþðïõò êáß ãüçôåò>,
ðïý, AöÞíïíôáò ðßóù ôïõò Aíáñßèìçôá èýìáôá, Aðïãïçôåýïõí!

62
 ÓôÞí ðáéäáãùãéêÞ ðñïóðÜèåéá ôbò 2óôïñßáò Aíôéäñïtí ìÝ
Aêýñùóç êáß äéáóôñïöÞ ôbò 2óôïñßáò. ] Áëëïéþíïõí ôÜ 2óôïñéêÜ
ãåãïíüôá, äçëáäÞ ôÞí ðñáãìáôéêüôçôá, ãéÜ íÜ Lìðïäßóïõí ôïýò
Aíèñþðïõò íÜ Aíôéëçöèïtí ôüí êßíäõíï ðïý äéáôñÝ÷ïõí Cí Aêï-
ëïõèÞóïõí ôßò eäçãßåò ôït êÜèå ákôïó÷Ýäéïõ AìïñáëéóôÞ.
Ôïýò ðïôßæïõí ìÝ øõ÷ïíáñêùôéêÜ êáß ôïýò âñùìßæïõí ôüí
LãêÝöáëï ìÝ Aóýóôïëåò óõêïöáíôßåò êáôÜ ôbò Ðáéäáãùãéêbò ôït
Èåït, ìÝ ôÞí eðïßáí, ákôÞí êáß ìüíçí, Nìåéíå ôü ÃÝíïò ìáò fñèéï
2.000 ÷ñüíéá!
ÄéáèÝôïõí óÝ ôçëåïðôéêÝò Lñãïëáâßåò Aðßóôåõôá ðïóÜ, óÝ
÷ñüíéá ðïý, lðïôßèåôáé, ðþò T ðáôñßäá ìáò N÷åé ìåãÜëï ï1êïíïìéêü
ðñüâëçìá, ãéÜ íÜ äéáìïñöþóïõí Aíèñþðïõò ôït “ðñùúíït” êáß
ôït “âñáäéíït êáöÝ”, ôbò ìåóçìåñéáíbò ÷õäáßáò öôÞíéáò êáß ôbò
ìåôáìåóïíýêôéáò Aðïêôçíþóåùò.
Ôü “vñá0ï” å8íáé ðþò ï2 Cíèñùðïé ôït êüóìïõ, ðïý ðïëéôåý-
ïíôáé ìåôÜ ôüí Êáðïäßóôñéá êáß ìÝ÷ñé óÞìåñá, Lí& äéáöåíôåýïõí
êáô’ Aðïêëåéóôéêüôçôá ôÞí ðñïðáãÜíäá êáß êáôåõèýíïõí ôü ðáôñï-
íÜñéóìá ôït ëáït ìÝ ôÜ Ì.Ì.Å., æçôïtí êáß ôÜ “ñÝóôá”, ëÝãïíôÜò
ìáò ðþò ôïýò óõêïöáíôïtìå hôáí ôïýò ëÝìå ðþò ðáñá÷áñÜóóïõí
êáß Aëëïéþíïõí ôÞí 2óôïñéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá ãéÜ íÜ ðáñáðëçñïöï-
ñÞóïõí êáß íÜ ðáñáðëáíÞóïõí ôïýò Aíèñþðïõò. Äéáññçãíýïõí äÝ
lðïêñéôéêÜ ôÜ 2ìÜôéÜ ôïõò, hôáí ìÝ óôïé÷å0á ôïýò Aðïäåéêíýïõìå
hôé êõñßùò ìÝ ôÞí ôçëåüñáóç ÷åéñáãùãïtí ôüí ëáü êáß ôüí äéáìïñ-
öþíïõí óôáäéáêÜ Aðü Cíèñùðï óÝ ðßèçêï, ìÝ hëá ôÜ ÷áñáêôçñé-
óôéêÜ ôït ðéèÞêïõ êáß 1äßùò ìÝ ôüí Aëüãéóôï ìéìçôéóìü êáß ôÞí
SèéêÞ ôïõ.
Å8íáé ÷áñáêôçñéóôéêÜ êáß âåâáéùôéêÜ ô&í ëüãùí ìïõ ákôÜ
ðïý å8ðå óÝ ðñüóöáôç óõíÝíôåõîÞ ôïõ Píáò ìåãáëïåñãïëÜâïò ôït
ôçëåïðôéêït Aìïñáëéóìït. Óôü Lñþôçìá: –<{ Å÷åôå êåñäßóåé ôü
ìåãáëýôåñï ðïóïóôü ô&í íåáíéê&í êïéí&í. ÌÝ ôü ÷Ýñé óôÞí êáñäéÜ,
èÝëù íÜ ìït ðå0ôå: ðéóôåýåôå ðþò äéáðáéäáãùãå0ôå U ðáñáðëáíJôå
ôÞ íåïëáßá;>, AðÜíôçóå ìÝ èåáôñéêÞ “Aèùüôçôá”: –<Ïmôå ôÞ
äéáðáéäáãùãïtìå ïmôå êáß ôÞí ðáñáðëáíJìå, Lãþ äÝí ðéóôåýù
hôé T ôçëåüñáóç N÷åé ákôü ôü ñüëï.[ Ç CðïøÞ ìïõ å8íáé hôé T ôç-
ëåüñáóç å8íáé âáóéêÜ øõ÷áãùãéêü ìÝóï, äÝí ìðïñå0 íÜ ëåéôïõñ-
ãÞóåé ðáôåñíáëéóôéêÜ êáß íÜ êáèïäçãÞóåé ôÞí êïéíùíßá. Êáß
Cí ôü Nêáíå ákôü èÜ Zôáí óôñåâëü. ÃéÜ öáíôáóôå0ôå ìéÜ êïé-

63
íùíßá íÜ Lêðáéäåýåôáé êáß íÜ êáèïäçãå0ôáé Aðü ôÞí ôçëåüñáóç.
] Áëßìïíü ìáò>!
Ôß å3äïõò, ëïéðüí, Ðáéäåßá æçôïtìå, hôáí äÝí Aãáíáêôïtìå
ðïý ìJò Lìðáßæïõí êáôÜìïõôñá ìÝ ákôüí ôüí êõíéêü ôñüðï, ëÝò
êáß lðÜñ÷åé Cëëïò, Lêôüò Aðü ôÞí ôçëåüñáóç, ðïý “äéäÜóêåé” Lðß
24þñïõ âÜóåùò ó’ ákôüí ôüí ôüðï; Ð&ò –Aöït äÝí ðáßñíïõìå å3äçóç
ãéÜ ôü êáêü ðïý ìJò ãßíåôáé– íÜ æçôÞóïõìå ôü ëüãï ãéÜ ôü hôé Aðü
Aíèñþðïõò ìJò ìåôáâÜëëïõí ìÝñá ìÝ ôÞí TìÝñá óÝ ðéèÞêïõò; Êáß,
ðïéÜ Ðáéäåßá ìðïñïtìå íÜ äéåêäéêÞóïõìå ãéÜ Aíèñùðïåéäå0ò
“ðéèÞêïõò”, Aöït e AìïñáëéóôÞò “ðéèçêÜíèñùðïò” ìüíï ôÞí
ðáíïõñãßá Aíáãíùñßæåé ãéÜ Ðáéäåßá ôïõ, äåäïìÝíïõ hôé <Ðáéäåßá
÷ùñéæïìÝíç Añåôbò ðáíïõñãßá Lóôé> êáß e Aíèñùðïðßèçêïò èåùñå0
ðéÜ óôßò ìÝñåò ìáò AñåôÞ, ìüíï ôÞí Cëïãç óõìðåñéöïñÜ ôïõ;
ÄÝí Aíçóõ÷ïtìå ãéÜ ôü ð&ò Lîåëßóóåôáé e íåïÝëëçíáò; { Áñáãå,
äÝí Aíçóõ÷ïtìå LðåéäÞ ìJò ìåôáâÜëëïõí óÝ Åkñùðáßïõò ðéèÞêïõò,
óÝ ðéèÞêïõò ðñïïäåõìÝíïõò, ðïý Nìáèáí ðéÜ íÜ lðåñáóðßæïíôáé
ôÞ óõìðåñéöïñÜ ôïõò ìÝ ôü ìïíáäéêü Lðé÷åßñçìá hôé hëïé ï2
“ðïëéôéóìÝíïé” Nôóé æïtí, Aöït êáôþñèùóáí íÜ Lîáðëþóïõí ákôüí
ôüí ôñüðï æùbò, óÜí ëïéìéêÞ íüóï óÝ eëüêëçñï ôüí ôáëáßðùñï
ðëáíÞôç ìáò; { Ç äÝí Aíçóõ÷ïtìå ðëÝïí ãéáôß êé’ Lìå0ò <Lðß êáèÝäñá
ëïéì&í Lêáèßóáìå> êáß ðïëý êáëÜ êáß AíáðáõôéêÜ “èñïíéáóôÞ-
êáìå” óôÞí ëïéìéêÞ êáèÝäñá;
\ Ïìùò, ôüóï êáëÜ âïëåõôÞêáìå ó’ ákôÞí ôÞí øõ÷ïöèüñá
êáèÝäñá, ðïý T ëïéìéêÞ íüóïò Cããéîå Aêüìá êáß ôÞ èåïëïãßá ìáò
êáß Aëëïßùóå ôÜ öñïíÞìáôá ô&í 2åñÝùí êáß ô&í Añ÷éåñÝùí ìáò êáß
äÝí âëÝðïõí ðïõèåíÜ êßíäõíï! ÔÜ âëÝðïõí hëá Aè&á êáß ðñïïäåõ-
ôéêÜ!...
ÄÝí âëÝðïõí ðïõèåíÜ ðéèçêáíèñþðïõò, ïmôå óõó÷åôßæïõí ôÞ
óõíôïíéóìÝíç ðñïóðÜèåéá hëùí ô&í Ì.Ì.Å íÜ íåêñáíáóôÞóïõí
óôßò ìÝñåò ìáò ôÞí êïíéïñôïðïéçìÝíç Aðü ôÞ óýã÷ñïíç LðéóôÞìç
ôbò âéïëïãßáò êáß ãåíåôéêbò ìõèéóôïñçìáôéêÞ èåùñßá ôït Äáñâßíïõ,
ðåñß ôbò ôÜ÷á Lîåëßîåùò ô&í å1ä&í, ôÞí eðïßá èåùñßá Aíáôõðþíïõí
êáôÜ ÷éëéÜäåò, ìïéñÜæïíôÜò ôçí äùñåÜí ìÝ ôßò Löçìåñßäåò ðïý
LëÝã÷ïõí ôÞí Lîïõóßá! ÌÜëéóôá, êÜðïéïé èåïëüãïé å8ðáí êáß Nãñá-
øáí ðñüóöáôá ðþò, T èåùñßá ôït Äáñâßíïõ äÝí óõãêñïýåôáé êáèü-
ëïõ ìÝ ôÞí [ Áãßá ÃñáöÞ!...
{ Áëëïé å8ðáí êáß Nãñáøáí ðþò hëåò ï2 èñçóêå0åò å8íáé óõíôáãÝò

64
ãéÜ ôÞí ôåëåéïðïßçóç ôït Aíèñþðïõ(!) êáß ãé’ ákôü ðñÝðåé hëïé íÜ
óõíåííïçèïtìå êáß íÜ óõíåñãáóèïtìå ãéÜ íÜ ðåôý÷ïõìå ôÞí
...ðáãêüóìéá å1ñÞíç! ÌÜôáéá êñáõãÜæåé e ÍôïóôïãéÝöóêõ, ãñÜöïíôáò
óôü <[ Çìåñïëüãéï Míüò óõããñáöÝá> hôé <T óýã÷ñïíç å1ñÞíç å8íáé
ðáíôït êáß ðÜíôïôå ðïëý ðéü dëÝèñéá Að’ ôüí ðüëåìï, óÝ óçìå0ï
ðïý, ôåëéêÜ, èÜ å8íáé AíÞèéêï íÜ ãßíåôáé êáíÝíáò ðñùôåñãÜôçò
ôçò. Ôßðïôá äÝí èÜ lðÜñ÷ç ãéÜ íÜ ôü AãáðÞóïõìå, êáß ôßðïôá
Aðïëýôùò ðïý íÜ Aîßæç íÜ ôü äéáôçñÞóùìå>!
] Åìå0ò, hìùò, Lðéäéþêïõìå íÜ ðñùôïóôáôÞóïõìå ãéÜ ìéÜ ôÝôïéïõ
å3äïõò å1ñÞíç óÝ ðå0óìá êáß ôït ÍôïóôïãéÝöóêõ AëëÜ êáß ákôït
ôït { Éäéïõ ôït ×ñéóôït, ôït Lðáñ÷éþôç, ôït öáíáôéêït, ðïý å8ðå
<ìÞ íïìßóçôå hôé Zëèïí âáëå0í å1ñÞíçí Lðß ôÞí ãbí. Ïkê Zëèïí
âáëå0í å1ñÞíçí, AëëÜ ìÜ÷áéñáí>!
] Åìå0ò èÜ ôÜ äéïñèþóïõìå hëá! ] Åìå0ò èÜ eäçãÞóïõìå ôüí
êüóìï óôÞí ôåëåéüôçôá! Ôß êé’ Cí e ×ñéóôüò Zôáí Èåüò; @ Çôáí, äÝí
å8íáé. @ Çôáí Èåüò ìÝ÷ñé íÜ êÜíç AëÜèçôï ôüí Åkñùðá0ï ðéèçêÜí-
èñùðï. Ôþñá ðéÜ e ×ñéóôüò å8íáé îåðåñáóìÝíïò êáß Èåüò å8íáé e
AëÜèçôïò Åkñùðá0ïò!
Ôü “Lðáñ÷éùôÜêé”, e Eãéïò ÐñùôïìÜñôõñáò ÓôÝöáíïò, AðåêÜ-
ëåóå ôïýò ] Éóñáçë0ôåò <ðñïäüôåò êáß öïíå0ò> ôït Êõñßïõ ôbò
Äüîçò. Ôïýò ðñïóÝâáëå, ôïýò ìåßùóå ôÞí ðñïóùðéêüôçôÜ ôïõò! ] Å-
ìå0ò èÜ ôüí äéïñèþóïõìå êé’ Ákôüí, ãéáôß ó’ Píá “ðïëéôéóìÝíï” êü-
óìï äÝí ìðïñïtìå íÜ AöÞíïõìå ôÝôïéåò “óêéÝò” íÜ ìJò íôñïðéÜæïõí
óôÜ ìÜôéá ...“ðïëéôéóìÝíùí” Aíèñþðùí ðïý á2ìáôïêõëßïõí ôüí
êüóìï ãéÜ ôü êáëü ôbò Aíèñùðüôçôïò!
] Åìå0ò îåðëýíáìå ôÞí íôñïðÞ ôbò ] Ïñèïäïîßáò Aðü ôÞí ...Aíôé-
÷ñéóôéáíéêÞ óõìðåñéöïñÜ ôït Bãßïõ ÓôåöÜíïõ(!), ãéáôß AêïëïõèÞ-
óáìå ôÜ âÞìáôá êáß ôü ðáñÜäåéãìá ôït <Lí ×ñéóô^> ÌåãÜëïõ
Aäåëöït ôbò Ñþìçò(!) êáß ðÞãáìå êáß ìå0ò, ìÝ ôü êtñïò ôbò Ðá-
ôñéáñ÷éêbò ìáò óôïëbò óôÞ ÓõíáãùãÞ ô&í [ Åâñáßùí ôbò ] Áìåñéêbò,
óôÞ óðçëéÜ <ô&í öïíåõóÜíôùí ôïýò ðñïöÞôáò> êáß ôüí <Êýñéïí
ôbò Äüîçò> êáß ôïýò å3ðáìå hôé å3ìáóôå AäÝëöéá êáß hôé äÝí ìJò
÷ùñßæåé ôßðïôå ïkóéáóôéêü! ÌÝ Cëëá ëüãéá, äÝí “ôñÝ÷åé ôßðïôá”,
Añêå0 íÜ ôñÝ÷ç, Aðü, hóï ôü äõíáôüí, ðåñéóóüôåñåò ðçãÝò, e
“ðáêôùëüò”!
Ïmôå óõæÞôçóç íÜ ðïtìå ìéÜ êáêÞ êïõâÝíôá ãéÜ ôüí Åkñùðá0ï
AëÜèçôïí ôbò Ñþìçò! ] Áäõíáôïtìå êáß íÜ ôñáõëßóïõìå ðþò å8íáé

65
á2ñåôéêüò. Ð&ò Cëëùóôå íÜ ôït ôü ðïtìå ákôü, Aöït å8íáé ôüóï
ìïíáäéêüò, yóôå AðÞëëáîå ôüí ×ñéóôü Aðü ôÜ Lðß ãbò êáèÞ-
êïíôÜ Ôïõ êáß ôüí Nêáìå Aíôéðñüóùðü ôïõ ìüíï <Lí ïkñáíï0ò>;

***
ÌÝ hëá ákôÜ ðïý óõìâáßíïõí Aðïäåéêíýåôáé hôé äÝí ìðïñïtìå
íÜ äéáâÜóïõìå óùóôÜ ôÞí 2óôïñßá êáß ãé’ ákôü, f÷é ìüíï äÝí lðÜñ÷åé
ðíåõìáôéêÞ ðñüïäïò ôbò Aíèñùðüôçôïò –óýìöùíá ìÝ ôßò
ðñïäéáãñáöÝò ôït Ïkñáíßïõ êáôáóêåõáóôït ôït Aíèñþðïõ– AëëÜ
ãßíåôáé óõíå÷Þò Aíáêýêëùóç ôbò 2óôïñßáò Lí <MôÝñK ìïñö_>.
[ Ï êáëüò Aíáãíþóôçò ôbò 2óôïñßáò êáß óýã÷ñïíïò Eãéïò, ð.
] Éïõóô0íïò Ðüðïâéôò, ìJò äéäÜóêåé ìÝ AäéÜóåéóôá óôïé÷å0á hôé
ìÝóá óÝ hëá ôÜ ðáãêüóìéá ãåãïíüôá êñýâåôáé T ðÜëç ôït
äéáâüëïõ Líáíôßïí ôït Èåït. [ Ç ðÜëç ôït äéáâüëïõ ãéÜ íÜ êåñäßóç
ôüí Cíèñùðï êáß Nðåéôá íÜ ôüí êáôáóôñÝøç.
Âáóéêü ìÝóï ãéÜ íÜ êÜíç e äéÜâïëïò äéêüí ôïõ ôüí Cíèñùðï,
ìÝ ôÞ óõãêáôÜèåóç ôït Aíèñþðïõ, å8íáé T Ðáéäåßá, ãé’ ákôü T
Ðáéäåßá å8íáé ðÜíôïôå ôü æçôïýìåíï, ãéáôß T Ðáéäåßá å8íáé ákôÞ
ðïý äéáìïñöþíåé eñéóôéêÜ ôü Zèïò êÜèå Aíèñþðïõ êáß ôït êÜèå
ëáït.
Êïíôïëïãßò, Ðáéäåßá å8íáé T LðéëïãÞ ôït Uèïõò ôït Aíèñþ-
ðïõ ðïý èÝëïõìå íÜ Aíáäåßîïõìå ìÝ ôÞí hëç äïìÞ ôït ÊñÜôïõò,
êáß ôü Zèïò ákôü êáèïñßæåôáé Aðü ôÜ ðéóôåýìáôÜ ìáò, Aðü ôÞí
ðßóôç êáß ôüí Èåü ðïý Aêïëïõèïtìå U Aðü ôÞí AèåÀá ðïý
ðñåóâåýïõìå. ÌåôÜ ôÞí Ðáéäåßá Nñ÷åôáé T ] Åêðáßäåõóç. { Åôóé,
êáôáëáâáßíïõìå ðþò äÝí å8íáé óõìðôùìáôéêü hôé, Aðü ôbò äïëïöï-
íßáò ôït Êáðïäßóôñéá ìÝ÷ñé êáß óÞìåñá, äÝí äéïñßóèçêå óôÞí Ðáôñßäá
ìáò ï{õôå å\ íáò [ Õðïõñãüò Ðáéäåßáò Cíèñùðïò AëçèéíÜ ðéóôüò, ðïý
íÜ èÝôç vò ðñüôõðï ôït Aíèñþðéíïõ ÷áñáêôbñá êáß ìÝôñï ôbò
AëÞèåéáò ôït Aíèñùðßíïõ ðñïóþðïõ, ôü Ðñüóùðï ôït ×ñéóôït.
ÐïëëÝò ìÜ÷åò N÷ïõí äïèå0 AíÜ ôïýò á1&íåò ãéÜ ôÞí Ðáéäåßá,
ãéÜ ôÞí äéåêäßêçóç ôït å3äïõò ôït Aíèñþðïõ ðïý èÜ LðéêñáôÞóç.
ÌÜ÷åò óôÞí ïkóßá 3äéåò, AëëÜ ìÝ äéáöïñåôéêÞ Nêöñáóç óÝ êÜèå
Lðï÷Þ, ðñJãìá ðïý Aðïäõíáìþíåé ôü ìÞíõìÜ ôïõò óÝ ìåôáãåíÝ-
óôåñåò Lðï÷Ýò.
ÌéÜ ìÜ÷ç, hìùò, êñßóéìç –ãéáôß ìJò AöïñJ Cìåóá– ðïý Pëêåé
ìÝí ôÞí êáôáãùãÞ ôçò Aðü ôüí { Áñåéï, AëëÜ ðbñå óõãêåêñéìÝíç

66
ìïñöÞ Aðü ôüí 19ï á1&íá êáß êïñõöþíåôáé Aêüìç, å8íáé T ìÜ÷ç
ôït äéáâüëïõ ìÝ ôü ðñïóùðå0ï ôbò Åkñþðçò, ákôÞ ôÞ íÝá ìïñöÞ
ôït öéäéït ôït Ðáñáäåßóïõ ìÝ ôßò eäçãßåò ãéÜ ...ðñüïäï!.. Å8íáé,
Cñáãå, ôõ÷á0ï hôé e ×ñéóôüò Aðïêáëå0 ôïýò ðïëåìßïõò ôït ] Á-
ëçèéíït Èåït “ößäéá” êáß “ãåííÞìáôá öéäé&í”;
Ó’ ákôÞí ôÞ ìÜ÷ç, ôüí 19ï á1&íá âñÝèçêå ðñùôáãùíéóôÞò (ìÝ
ôÞí êõñéïëåîßá ôçò T ëÝîç) e ÍôïóôïãéÝöóêõ. [ Ï ÍôïóôïãéÝöóêõ
ðïíÜåé ôÞí Åkñþðç êáß ãé’ ákôü ôÞí êáõôçñéÜæåé ìÝ ôüí èåñìïêáõ-
óôbñá ôbò ] Ïñèïäüîïõ ðßóôåùò ôït ëáït ôïõ, ôbò Ñùóßáò. Ákôü ôü
êÜíåé, Aöït N÷åé LìðåéñéêÜ âåâáéùèå0 hôé T ] ÁëÞèåéá äÝí ðñïóäéïñß-
æåôáé Aðü êáììéÜ 1äåïëïãßá AëëÜ å8íáé Ðñüóùðï. Ôü Ðñüóùðï
ôït ×ñéóôït.
[ Ç LìðåéñéêÞ âåâáßùóÞ ôïõ äÝí Nãéíå Aíþäõíá. { Åãéíå ìÝ <ðï-
ëõþäõíá âÜóáíá> êáß ðñüãåõóç èáíÜôïõ êáß ãé’ ákôü ôït äùñÞèçêå
T ákôïãíùóßá êáß T ãíþóç ôbò Aíèñþðéíçò øõ÷bò.
Ôüí ðüèï ôïõ íÜ ãíùñßóç ôüí Máõôü ôïõ êáß ôÞí Aíèñþðéíç
øõ÷Þ ôüí å8÷å Aðü 18 Lô&í, hôáí Nãñáöå óôüí Aäåëöü ôïõ Ìé÷áÞë:
<[ Ï Cíèñùðïò å8íáé ìõóôÞñéï. { Áí ðñïóðáèÞóçò íÜ ôü Mñìçíåý-
óåéò óôÞ äéÜñêåéá hëçò ôbò æùbò óïõ, ìÞí ðå0ò hôé N÷áóåò ôüí
êáéñü óïõ. ] Åãþ Aó÷ïëïtìáé ìÝ ôü ìõóôÞñéï ákôü ãéáôß èÝëù
íÜ å8ìáé Cíèñùðïò>! (ÃñÜììá Aðü ôü 1839). ÁkôÜ ôÜ ëüãéá ôÜ
LðáíáëáìâÜíåé ìÝóá Aðü Píá WñùÜ ôïõ óôüí <{ Åöçâï>: <Ãßíå Cíèñù-
ðïò$ ákôü å8íáé ðïý ðñïÝ÷åé ðÜíù Að’ hëá> (÷åéñüãñáöï lëéêü
Aðü ôüí “{ Åöçâï”).
ÁkôÞ T ðñïôñïðÞ <ãßíå Cíèñùðïò> å8íáé e ðüèïò ãéÜ ôÞí
Ðáéäåßá. Å8íáé ðñïôñïðÞ Ðáéäåßáò, å8íáé ðñïôñïðÞ Lîüäïõ Aðü ôÜ
AäéÝîïäá ôït ìçäåíéóìït, ôüí eðï0ï âßùóå ìÝ Aðüëõôï ôñüðï e
ÍôïóôïãéÝöóêõ êáß ôüí îåðÝñáóå ìÝ ôü íÜ ãêñåìßóç ôÞí AëÞèåéá-
å3äùëï êáß íÜ ôÞí AíôéêáôáóôÞóç ìÝ ôü Ðñüóùðï ] Åêåßíïõ ðïý
å8íáé T Ìüíç ] ÁëÞèåéá.
[ Ï ÍôïóôïãéÝöóêõ Näåéîå ìÝ óáöÞíåéá hôé e Cíèñùðïò äÝí
N÷åé ðïëëÝò LðéëïãÝò. { Ï÷é ãéáôß äÝí å8íáé ákôåîïýóéïò AëëÜ ãéáôß
T ] ÁëÞèåéá ôït Aíèñþðïõ å8íáé ìßá. Ôü íÜ ãßíç e Cíèñùðïò
Aëçèéíüò ãßíåôáé ìüíï ìÝ Píá ôñüðï, f÷é ìÝ ðïëëïýò. Ãßíåôáé
ìÝ ôü íÜ AðïêôÞóç ôü Zèïò Ákôït ðïý ôüí Nðëáóå, ôü Zèïò ôït
×ñéóôït, ôït ìüíïõ Ôåëåßïõ Èåït êáß Ôåëåßïõ ] Áíèñþðïõ. Ï2
ðïëëÝò LðéëïãÝò å8íáé Aðüäåéîç Aðïõóßáò ôbò ] ÁëÞèåéáò, ãéáôß ï2

67
ðïëëÝò LðéëïãÝò óçìáßíïõí ôñïðÞ, ðïëëÝò AëëáãÝò êáß ï2 AëëáãÝò
å8íáé Aðüäåéîç Aôåëåßáò êáß á1ôßá ôbò öèïñJò.
[ Ï ÍôïóôïãéÝöóêõ AðÝäåéîå óôüí Äõôéêü êüóìï hôé ï2 “Lêäï-
÷Ýò” ãéÜ ôÞí ðïñåßá ôbò Aíèñùðüôçôïò å8íáé ìüíï äýï. Ãé’ ákôü
ãñÜöåé óôü lëéêü ôït âéâëßïõ ôïõ <ÄáéìïíéóìÝíïé> –hðùò Lðéóçìáß-
íåé e ] Åðßóêïðïò ] ÁèáíÜóéïò ÃéÝâôéôò– hôé <ãéÜ ôïýò Aíèñþðïõò
T óùôçñßá å8íáé e Åkáããåëéêüò ÈåÜíèñùðïò U Cëëùò, èÜ Nðñåðå
íÜ êÜøïõìå ôü Óýìðáí>!
ÁkôÞ T ðñïöçôéêÞ ñÞóç ôït ÍôïóôïãéÝöóêõ ãßíåôáé óÞìåñá
ðñáãìáôéêüôçôá êáß óôÞí ðáôñßäá ìáò. Êáßãåôáé ôü óýìðáí! ÍÝïé
êáß ìåãáëýôåñïé, êõñßùò, hìùò, íÝïé êáôáóôñÝöïõí êáß êá0íå ôÜ
ðÜíôá. Å8íáé ëïãéêÞ óõíÝðåéá ôbò Aðïõóßáò ôït Èåït Ëüãïõ, T A-
ëïãßá, T ðáñáöñïóýíç, T Aðüãíùóç, T êáôáóôñïöÞ!
ÃéÜ ôßò óõíÝðåéåò ákôÝò å8÷å ðñïåéäïðïéÞóåé e ÍôïóôïãéÝöóêõ
êáß ìÝ Cëëá ðïëëÜ ëüãéá ôïõ, êáß, êõñßùò, ìÝ ôÞ öñÜóç ôïõ <{ Áí
äÝí lðbñ÷å e Èåüò, èÜ LðéôñÝðïíôáí ôÜ ðÜíôá>!
[ Ç Åkñþðç, hìùò, f÷é ìüíï äÝí AðïäÝ÷èçêå ôü ìÞíõìá, AëëÜ
ìÝ ìáíßá ákôïêáôáóôñïöbò AðÜíôçóå óôüí ÍôïóôïãéÝöóêõ ìÝ ôü
óôüìá ôït Sartre: <[ Ï ÍôïóôïãéÝöóêõ N÷åé ãñÜøåé ðþò “Cí äÝí
lðbñ÷å e Èåüò, èÜ LðéôñÝðïíôáí ôÜ ðÜíôá”.] Åä& âñßóêåôáé T
Aöåôçñßá ôït lðáñîéóìït ìáò. ÐñÜãìáôé, ôÜ ðÜíôá LðéôñÝ-
ðïíôáé Aöït äÝí lðÜñ÷åé Èåüò>!
[ Ç Äýóç LðÝëåîå ôÞí äåýôåñç Lêäï÷Þ, Aöït AðÝññéøå ôüí
<Åkáããåëéêüí ÈåÜíèñùðïí>. Öñüíôéóå, vóôüóï, íÜ Aðïêñýøç Aðü
ôïýò Aíèñþðïõò ôÞí êáôáóôñïöéêÞ óõíÝðåéá ôbò Lðéëïãbò ôçò êáß
LðÝëåîå Píá íÝï ìtèï, ôüí ìtèï ôït ïlìáíéóìït! Ôüí ìçäåíéóìü
–ákôüí óõíåðÜãåôáé T Cñíçóç ôït Èåït– ôüí LâÜðôéóå lðáñîéóìü
êáß ôüí lðáñîéóìü, Aíèñùðéóìü!
[ Ï ìtèïò ôït “Aíèñùðéóìït” å8íáé Píá êáôáóêåýáóìá ôït
Sartre ãéÜ íÜ Aðáëýíç ôßò óõíÝðåéåò ôbò Lðéëïãbò ôïõ íÜ Añíçèb
ôÞí oðáñîç ôït Èåït. Ôït êëåßíåé óôñïõèïêáìçëéêÜ ôÜ ìÜôéá ãéÜ
íÜ íïìßæç hôé èÜ Aðïöýãç ôÞí Lðéêåßìåíç LîÝëéîç, ðïý å8íáé ôü íÜ
<êáb ôü Óýìðáí> êáß ôáõôü÷ñïíá, ðáñïõóéÜæåé óôü Aãåëá0ï ðëbèïò,
åkðáñÜäåêôç êáß Aêßíäõíç ôÞ èåùñßá ôïõ, Aöït Nôóé, ìÝ ãåìJôá
ëáãíåßá ôÜ ìÜôéá ôbò øõ÷bò ôïõ e Åkñùðá0ïò Cíèñùðïò, Aðïññßðôåé
ìÝ åkêïëßá ôüí Èåü ãéÜ íÜ êÜíç Lëåýèåñá ôÜ ðÜíôá, ðïý ôþñá ðéÜ,
÷ùñßò ôüí Èåü, LðéôñÝðïíôáé!

68
 [ Ï Åkñùðá0ïò Cíèñùðïò AãêÜëéáóå ôÞí 1äÝá ôït lðáñîéóìït
êáß ôÞí Nêáíå ðñáêôéêÞ ôïõ ãéáôß ôüí âïëåýåé, AëëÜ äÝí ëïãÜñéáóå
óùóôÜ, ãéáôß äÝí Nêáìå ôüí êüðï íÜ ìÜèç ôÞí Aíèñþðéíç øõ÷Þ,
êáß, ãéÜ íÜ ãßíç Cíèñùðïò, AëëÜ êáß ãéÜ íÜ äéáðéóôþóç hôé å8íáé
ðïëý Lðéêßíäõíï íÜ “ðáßæç” êáíåßò ìÝ ôÞí Aíèñþðéíç øõ÷Þ, Aøç-
ö&íôáò ôßò eäçãßåò ôït Äçìéïõñãït ôçò.
ÄÝí óõëëïãßóèçêå e Åkñùðá0ïò Cíèñùðïò hôé e ðáéäáãùãüò
ðïý äéÜëåîå, e Sartre, äÝí å8íáé e ÍôïóôïãéÝöóêõ, ðïý âáóáíßóèçêå
øõ÷ïóùìáôéêÜ, êáß Nìáèå, AëëÜ å8íáé Píá êëáóóéêü êáêïìáèçìÝíï
“âïõôõñüðáéäï”, Píáò “ìðïõñæïõÜò”, ðïý ðÜíôïôå LðéëÝãåé íÜ
ðåñíÜç êáëÜ, êïñïúäåýïíôáò ôüí Máõôü ôïõ íÜ îåðåñíÜç ôßò hðïéåò
Líï÷Ýò ôïõ, ðÜëé ìÝ êáëïðÝñáóç! ÄÝí óõëëïãßóèçêå e Åkñùðá0ïò
Cíèñùðïò ákôÜ, ãéáôß äÝí óõíçèßæåé íÜ óêÝðôåôáé AëëÜ ìüíï
íÜ óôï÷Üæåôáé, íÜ Lðéíïb êáß íÜ AðïëáìâÜíç.
{ Åôóé, Nêáíå ôüí Cèåï lðáñîéóìü ôñüðï æùbò ôïõ êáß ðñüôõðï
ôbò Ðáéäåßáò ôïõ. { Åêáíå ðñüôõðï Aíèñþðïõ, ôüí LîùñáúóìÝíï
ìçäåíéóôÞ ôït Sartre, ðïý, Lí& äÝí ðéóôåýåé óôüí Èåü, äÝí
êáßåé êáß ôü Óýìðáí!
ÁkôÜ ï2 Åkñùðá0ïé <Lëïãßóáíôï êáß LðëáíÞèçóáí>. ] Áöït
ëïãÜñéáóáí ÷ùñßò íÜ ãíùñßæïõí ôÞí Aíèñþðéíç øõ÷Þ êáß ôïýò
ðíåõìáôéêïýò íüìïõò, ëïãÜñéáóáí ìüíï ìÝ âÜóç ôÜ “âïõôõñüðáéäá”
êáß ôïýò “êáëïðåñáóÜêçäåò” êáß äÝí lðïëüãéóáí hôé lðÜñ÷ïõí
êáß Lêå0íïé ðïý ôñáâïtí óôÜ Cêñá ôüí ìçäåíéóìü, hðùò Aêñéâ&ò
ôüí Næçóå êáß ôüí ðåñéÝãñáøå e ÍôïóôïãéÝöóêõ: <Êáßãïíôáò ôü
Óýìðáí>!

***
ÈÜ å3÷áìå ðïëëÜ Aêüìç íÜ å1ðïtìå ãéÜ ôÞí øõ÷ïëïãéêÞ Aôìü-
óöáéñá êáß ãåíéêÜ ôü ðåñéâÜëëïí ôbò Äýóåùò, ìÝóá óôü eðï0ï
äéáìïñöþíåôáé óôáäéáêÜ e 1äéüôõðïò ÖñáíãêåíóôÜúí, ôü íÝï
åkñùðáúêü ðñüôõðï Aíèñþðïõ, AëëÜ Uäç ìáêñçãüñçóá. { Åðñåðå,
hìùò, íÜ êÜíïõìå ákôÞí ôÞí AíáäñïìÞ, ãéáôß ìJò AöïñJ Cìåóá,
Aöït ôü íÝï ìïíôÝëëï Aíèñþðïõ, ðïý ðáó÷ßæïõí íÜ ìJò LðéâÜë-
ëïõí ï2 1èýíïíôåò, êõñßùò ðïëéôéêïß AëëÜ êáß Lêêëçóéáóôéêïß,
å8íáé ôü ìïíôÝëëï ôït åkñùðáßïõ Aíèñþðïõ, ðïý ðåñéãñÜøáìå.
Ôü ìïíôÝëëï ôït Aíèñþðïõ ðïý âãÜæåé ôüí Èåü Aðü ôÞ æùÞ ôïõ
êáß Aðü ôÞ äçìüóéá æùÞ êáß êáôüðéí ðåñíÜåé èáõìÜóéá(!)...

69
 Ðñïóðáèïtí hëïé, Lä& êáß 200 ÷ñüíéá ìåôÜ ôüí Êáðïäßóôñéá
íÜ ÷áèb ôü Ðñüóùðï ôït ×ñéóôït, Aðü ôÞí ðáôñßäá ìáò, hðùò
÷Üèçêå ðñü á1þíùí óôÞ Äýóç. Ðñïóðáèïtí hëïé, ìÝ ôÞ óýìðñáîç
U, Nóôù, ôÞí Aíï÷Þ êáß ôÞí Aðñáîßá ô&í ìåãáëïôßôëùí ôbò ] Åêêëç-
óßáò!
Ôß êé’ Cí ìJò èõìßæç e ÍôïóôïãéÝöóêõ hôé <÷áìÝíï óôÞ Äýóç
ôü Ðñüóùðï ôït ×ñéóôït, äéáöõëÜ÷èçêå ìÝ hëï ôü ö&ò ôbò
êáèáñüôçôüò Ôïõ óôÞí ] Ïñèïäïîßá>; Ôß êé’ Cí ìJò ëýíç hëá ìáò
ôÜ ðñïâëÞìáôá, LðáíáëáìâÜíïíôÜò ìáò ðïëëÝò öïñÝò hôé Aöït T
] Ïñèïäïîßá N÷åé ôü Ðñüóùðï ôït ×ñéóôït <ôßðïôå Cëëï äÝí ìJò
÷ñåéÜæåôáé, äéüôé ìÝ ôüí ×ñéóôü N÷åé ôü ðJí>; ] Åìå0ò ìÝíïõìå
Aíáßóèçôïé, óÜí íÜ ìÞ óõìâáßíç ôßðïôå óôÞí ðáôñßäá ìáò. Äéþ÷íïõí
ôüí ×ñéóôü óÜí ôüí ÷åéñüôåñï êáêïtñãï êáß ìå0ò ðáñáêïëïõèïtìå
óÜí ìáãíçôéóìÝíïé! <{ Áêñá ôït ôÜöïõ óéùðÞ óôüí êÜìðï âáóéëåýåé>!
Êáíåßò äÝí äéáìáñôýñåôáé, êáììéÜ öùíÞ âñïíôåñÞ äÝí Aêïýãåôáé,
íÜ öèÜóç vò ôßò Ló÷áôéÝò ôbò Ðáôñßäïò ìáò êáß íÜ âïÞóç: –Ðïéüò
Lîïõóéïäüôçóå ôïýò Cñ÷ïíôåò ôït ôüðïõ ìáò íÜ êáôáäéþîïõí ôüí
×ñéóôü Aðü ôÞ æùÞ ôbò Ðáôñßäïò ìáò; –Ðïéüò ôïýò Lîïõóéïäüôçóå
íÜ Aðïöáóßóïõí ákôïß ìüíïé ôïõò óÝ ôß å3äïõò Cíèñùðï èÜ
äéáìïñöùèb e\ Åëëçíáò; –Ðït å8íáé ï2 ÐïéìÝíåò ôït ëáït ôït
Èåït íÜ å1ðïtí ôü Ï×É(!) óôÞí ðïëéôéêÞ Lîïõóßá, ðïý AðÝêôçóå
ôü èñÜóïò íÜ å1óâÜëç óôÞí ðåñéï÷Þ ôït Èåït, óôÜ Nãêáôá ôbò
Aíèñþðéíçò øõ÷bò êáß íÜ eñßæç ákôÞ ôÜ ðéóôåýìáôÜ ìáò êáß ôüí
ôñüðï ðïý èÜ LêöñÜæåôáé ôü Zèïò ìáò;
ÊÜðïôå lðbñîáí øõ÷Ýò ìÝ ñùìáëáéüôçôá öñïíÞìáôïò, Lêöñá-
óôÝò ôït Uèïõò ôït ÃÝíïõò ìáò, ðïý Aíôéìåôþðéóáí ìÝ ðáññçóßá,
f÷é ðïëéôéêïýò ðñïèåóìßáò AëëÜ ákôïêñÜôïñåò –êõñéÜñ÷ïõò æùbò
êáß èáíÜôïõ– hôáí ákôïß èÝëçóáí íÜ ÷ëåõÜóïõí ôÞí ðßóôç ìáò êáß
ôü Eãéï ÅkáããÝëéï. Ôïýò ðñïâÜëëåé e ÊáâÜöçò óôü ðïßçìÜ ôïõ
<Ïmê Nãíùò> ãéÜ íÜ íôñáðïtìå:
<ÃéÜ ôÝò èñçóêåõôéêÝò ìáò äïîáóßåò, e êïtöïò ] Éïõëéáíüò
å8ðåí “AíÝãíùí, Nãíùí êáôÝãíùí”, ôÜ÷áôåò ìJò LêìçäÝíéóå
ìÝ ôü “êáôÝãíùí” ôïõ, e ãåëïéùäÝóôáôïò. ÔÝôïéåò îõðíÜäåò
hìùò ðÝñáóç äÝí N÷ïõíå ó’ LìJò ôïýò ÷ñéóôéáíïýò. “] ÁíÝãíùò,
Aëë’ ïmê Nãíùò$ å1 ãÜñ Nãíùò, ïmê Cí êáôÝãíùò” AðáíôÞóáìåí
AìÝóùò>!
Ìðïñå0 êÜðïéïé íÜ íïìßæïõí ðþò ï2 <óçìÜíôïñåò> Cíèñùðïé

70
N÷ïõí óÞìåñá Lêëåßøåé. Ákôü äÝí ôü ðéóôåýïõìå, èÜ öáíïtí!
ÂëÝðïõìå, hìùò ìÝ èëßøç, hôé ï2 êáôÝ÷ïíôåò óçìáíôéêÝò
èÝóåéò, ìÝ ÷ñÝïò íÜ óôáèïtí vò ðíåõìáôéêïß ÐáôÝñåò êáß êõìáôï-
èñátóôåò ô&í <Lðáöñéæüíôùí ôÜò Máõô&í á1ó÷ýíáò Aãñßùí êõìÜ-
ôùí>, ëçóìüíçóáí ôÞí óõóôáôéêÞ ] ÁëÞèåéá ôbò ] Ïñèïäïîßáò, hôé T
ÐïëéôéêÞ å8íáé êëÜäïò ôbò Ðïéìáíôéêbò êáß f÷é ðáñÜëëçëç ìÝ
ôÞí ] Åêêëçóßá Lîïõóßá. Ëçóìüíçóáí ákôÞí ôÞí ] ÁëÞèåéá ðïý
äéáôÞñçóå ôü ÃÝíïò ìáò åkóåâÝò êáß Aìéã&ò ] Ïñèüäïîï ãéÜ 1830
÷ñüíéá, ìÝóá óÝ Cãñéïõò Aëëïöýëïõò ëáïýò, óêëçñïýò ðïëÝìïõò
êáß 400 ÷ñüíéá óêëáâéJò!
Ëçóìüíçóáí ï2 ÐïéìÝíåò ìáò hôé T Lðïðôåßá êáß e Nëåã÷ïò
ôbò Ðïëéôéêbò å8íáé ÷ñÝïò ôbò ] Åêêëçóßáò, Aöït T ] Åêêëçóßá
å8íáé ôü ðåñéÝ÷ïí êáß f÷é ôü ðåñéå÷üìåíï ôït ÊñÜôïõò ô&í
] Ïñèïäüîùí [ ÅëëÞíùí. Ôþñá, ìåôÜ ôüóá ÷ñüíéá ëçóìïíéJò, äåß÷íïõí
ï2 ÐïéìÝíåò ðáíôåëb Aäõíáìßá AíôéäñÜóåùò êáß, LðéðñïóèÝôùò,
LêðÝìðïõí êáèçóõ÷áóôéêÝò eäçãßåò ðñüò ôïýò AãùíéóôÜò, Aäõíá-
ôïtíôåò íÜ AîéïëïãÞóïõí ôÞí êïóìï÷áëáóéÜ ðïý ãßíåôáé ãýñù ìáò!

***
ÈÜ êëåßóù ôÞí å1óÞãçóÞ ìïõ ìÝ ôÜ èåüóïöá ëüãéá ôït Bãßïõ
] Éïõóôßíïõ Ðüðïâéôò ãéáôß óõíïøßæåé óÝ ðÝíôå AñÜäåò ôÞí ïkóßá
ôït èÝìáôüò ìáò:
<[ Ç 2óôïñßá ákôït ôït ðëáíÞôïõ äÝí ãíùñßæåé êáëýôåñïí
Èåüí Aðü ôüí ×ñéóôüí, ïmôå êáëýôåñïí Cíèñùðïí Aðü ôüí
×ñéóôüí. [ Ï ÈåÜíèñùðïò AðåêÜëõøå ôákôï÷ñüíùò êáß ôåëåßùò
êáß ôüí Èåüí êáß ôüí Cíèñùðïí. ÄéÜ ôïtôï äÝí lðÜñ÷åé Èåüò
Cíåõ ôït Èåáíèñþðïõ, ïmôå lðÜñ÷åé Cíèñùðïò Lêôüò ôït Èåáí-
èñþðïõ. Ïkóéáóôéê&ò, e ÈåÜíèñùðïò ×ñéóôüò å8íáé T ] ÁëÞèåéá,
f÷é vò ëÝîéò ïmôå vò äéäáóêáëßá ïmôå vò óõãêåêñéìÝíç LíÝñ-
ãåéá, Aëë’ vò lðåñôåëåßá êáß á1ùíßùò æ&óá Èåáíèñùðßíç [ Õðü-
óôáóéò. Ìüíï vò ÈåáíäñéêÞ Ðñïóùðéêüôçò Ákôüò å8íáé êáß ôü
ìÝôñïí ôbò ] Áëçèåßáò>!
Ákôüò e ÈåÜíèñùðïò ðñÝðåé íÜ îáíáãßíç T Ðáéäåßá ôït ÃÝíïõò
ìáò. ] Áëëé&ò, íÜ å3ìáóôå âÝâáéïé, hôé <èÜ êáb ôü Óýìðáí>!

ð. Âáóßëåéïò Å. ÂïëïõäÜêçò
Ðñùôïðñåóâýôåñïò

71
 ÌÉÁ ÌÁÔÉÁ ÓÔÇÍ ÅÕÑÙÐÇ ÃÉÁ ÔÇÍ
ÅËËÇÍÉÊÇ ÅÊÐÁÉÄÅÕÓÇ
ôï~õ ê. ËÝïíôïò ÌðñÜíãê, äñ. Èåïëïãßáò

× áñáêôçñéóôéêü ôbò ðïëéôéêbò

Tãåóßáò ôït ôüðïõ ìåôÜ ôÞ äïëï-
öïíßá ôït Êáðïäßóôñéá ìÝ÷ñé êáß
ôßò ìÝñåò ìáò Zôáí AíÝêáèåí e
èáõìáóìüò ôbò Äýóçò, T âáóéêÞ
ðåðïßèçóç, hôé T ] ÅëëÜäá ÷ñåéÜ-
æåôáé ôÜ ö&ôá ôbò Äýóçò ãéÜ íÜ
ìðïñÝóåé íÜ óôáèå0 óôü oøïò ôçò,
ãéÜ íÜ Lîåëé÷èå0 óÝ óýã÷ñïíï
êñÜôïò. Ðñüêåéôáé ãéÜ ôÞí ÊïñáúêÞ
èåùñßá ôbò «ìåôáêÝíùóçò», hôé äç-
ëáäÞ e Añ÷á0ïò ] Åëëçíéêüò ðïëé-
ôéóìüò ðÝñáóå óôÞ Äýóç êáß Aðü Lêå0 ðñÝðåé íÜ ôüí ðÜñïõí ï2 \ Åëëçíåò
ðßóù, ãéÜ íÜ AðïôéíÜîïõí ôü óêïôÜäé ôït Âõæáíôßïõ êáß ôbò Ôïõñêïêñáôßáò.
ÁkôÞ T èÝóç ðñïóäéüñéóå ôÞí dñãÜíùóç ôït Íåïåëëçíéêït ÊñÜôïõò Aðü
ôÞ Âáõáñïêñáôßá êáß Nðåéôá. { Åôóé, óôü ðíåtìá ákôü, ôÝèçêáí ôÜ èåìÝëéá
ôbò ðáéäåßáò óôÞ íåþôåñç ] ÅëëÜäá. { Åöèáóå ìÜëéóôá ákôüò e èáõìáóìüò
ôbò Äýóçò ìÝ÷ñé ôït óçìåßïõ, yóôå, ãéÜ íÜ ãßíåé êÜðïéïò êáèçãçôÞò
Lêå0íá ôÜ ÷ñüíéá, Aêüìá êáß óôÞ ÈåïëïãéêÞ Ó÷ïëÞ Nðñåðå íÜ N÷åé óðïõäÜóåé
eðùóäÞðïôå êáß óôÞ Ãåñìáíßá.
ÐñüèåóÞ ìïõ, ðñïöáí&ò, äÝí å8íáé T ðñïáãùãÞ ákôbò ôbò èÝóçò.
] Ùóôüóï, T äéÜãíùóç hëùí óÞìåñá óõìðßðôåé: T ðáéäåßá ìáò íïóå0, âñßóêåôáé
óôÞí LíôáôéêÞ, èÝëåé Aíáæùïãüíçóç. [ Áðü ðït íÜ AíôëÞóåé ôü ö&ò; Óßãïõñá
f÷é Aðü ôÞ Äýóç. [ Áðü ôÞí Åkñþðç Aðïêëåßåôáé íÜ ìJò Nñèåé ákôÞ T
Aíáæùïãüíçóç, Aðü ìßá Åkñþðç ìÜëéóôá, ôbò eðïßáò T ðáéäåßá MäñÜæåôáé
óôü ðñüôõðï ôït äõôéêït äéáöùôéóìït êáß å8íáé êáèáñÜ AíèñùðïêåíôñéêÞ.

72
 ÄÝí ìJò ÷ñåéÜæåôáé e Aíèñùðïêåíôñéóìüò ôbò Äýóçò, ìJò ÷ñåéÜæåôáé e
Èåáíèñùðïêåíôñéóìüò ôbò dñèüäïîçò ðáñÜäïóÞò ìáò, T eðïßá ìÝ ôüí
Aóýãêñéôï ðëïtôï ôçò å8íáé T ìüíç ðïý ìðïñå0 íÜ äþóåé óôü÷ï êáß
ðåñéå÷üìåíï óôÞí ðáéäåßá ìáò.
{ Áëëï, âÝâáéá, e óôü÷ïò êáß ôü ðåñéå÷üìåíï ôbò ðáéäåßáò êáß Aëëï
T ìåèïäïëïãßá, ï2 1äÝåò êáß ï2 LöáñìïãÝò óôü Lêðáéäåõôéêü óýóôçìá,
hðïõ T Åkñþðç ìðïñå0 íÜ Aðïäåé÷ôå0 ðïëýôéìç êáß ÷ñÞóéìç ãéÜ ìJò
óÞìåñá. Óôßò 1äÝåò ákôÝò ðïý èÜ ìðïñïtóáí íÜ âñïtí Aíôßêñéóìá óôÞí
dñãÜíùóç ôbò Lêðáßäåõóçò óôüí ôüðï ìáò Lðéêåíôñþíåôáé T å1óÞãçóÞ
ìïõ, T eðïßá ÷ùñßæåôáé óÝ äýï âáóéêÝò Míüôçôåò:
1) ôÞ äéÜñèñùóç ôït Lêðáéäåõôéêït óõóôÞìáôïò
2) ôÞí êáôÜñôéóç, ðñïåôïéìáóßá êáß Aîéïëüãçóç ô&í Lêðáéäåõôéê&í
hðùò êáß ô&í óôåëå÷&í Lêðáßäåõóçò, 1äßùò ô&í äéåõèõíô&í ó÷ïëéê&í
ìïíÜäùí.
[ ÅðéëÝãù ôßò Míüôçôåò ákôÝò, LðåéäÞ óôüí ÷&ñï ôbò äåõôåñïâÜèìéáò
Lêðáßäåõóçò, óôüí eðï0ï lðçñåô&, ó’ ákôÜ ôÜ èÝìáôá êõñßùò ìðïñå0 íÜ
äéáãíþóåé êáíåßò âáóéêÝò Aäõíáìßåò ôït óõóôÞìáôïò. { Áëëùóôå, e ÷&ñïò
ôbò Lêðáßäåõóçò N÷åé ôåñÜóôéåò äéáóôÜóåéò êáß e ÷ñüíïò ôbò å1óÞãçóÞò
ìïõ ìüëéò Añêå0, ãéÜ íÜ êáëýøù óôïé÷åéùä&ò ôßò äýï ðáñáðÜíù Míüôçôåò.
[ ÅðåéäÞ Lê ô&í ðñáãìÜôùí å8íáé Aäýíáôï íÜ êáëõöôïtí ôÜ LêðáéäåõôéêÜ
óõóôÞìáôá Nóôù ô&í ìåãáëýôåñùí åkñùðáúê&í êñáô&í1, ï2 AíáöïñÝò ìïõ
ãßíïíôáé êõñßùò óôü ãåñìáíéêü Lêðáéäåõôéêü óýóôçìá. [ Åî’ Cëëïõ ôü
ãíùñßæù êáëýôåñá, AëëÜ êáß óÝ ðïëëÜ æçôÞìáôá ðáñïõóéÜæåé AñêåôÞ
ðñùôïôõðßá.
1) ÓôÞí ] ÅëëÜäá T âáóéêÞ äéÜñèñùóç ôbò Lêðáßäåõóçò N÷åé vò Mîbò:
ÐñùôïâÜèìéá Lêðáßäåõóç ìÝ ôü MîáôÜîéï Äçìïôéêü, ÄåõôåñïâÜèìéá ìÝ ôü
Míéá0ï ãéÜ hëïõò ÃõìíÜóéï ðïý ôñïöïäïôå0 ôÜ ] Åíéá0á Ëýêåéá êáß ôÜ
Ôå÷íéêÜ [ ÅðáããåëìáôéêÜ [ ÅêðáéäåõôÞñéá (ÔÅÅ), êáß Nðåéôá T ôñéôïâÜèìéá
Lêðáßäåõóç ìÝ ôÜ ÁÅÉ êáß ôÜ ÔÅÉ.
Ákôü óçìáßíåé, hôé ìÝ÷ñé êáß ôü Níáôï Nôïò ôbò Lêðáßäåõóçò hëïé ï2
ìáèçôÝò ðáñáêïëïõèïtí ôÜ 3äéá Aêñéâ&ò LêðáéäåõôéêÜ ðñïãñÜììáôá.
\ Ïóïé N÷ïõí ðå0ñá ô&í Lêðáéäåõôéê&í ðñáãìÜôùí, óÝ ìåãÜëï âáèìü
óõììåñßæïíôáé ôÞí ðåðïßèçóç, hôé T äçìéïõñãßá ìéJò ó÷ïëéêbò ìïíÜäáò
ðåñéóóüôåñï ôå÷íïëïãéêït êáß ðñáêôéêït ðåñéå÷ïìÝíïõ Uäç Aðü ôÞ âáèìßäá
ôït Ãõìíáóßïõ èÜ ìðïñïtóå íÜ âïçèÞóåé ïkóéáóôéêÜ ôÞí ðñïáãùãÞ ô&í
1äéáßôåñùí äåîéïôÞôùí ðïëë&í ðáéäé&í. ÓõíÝ÷åéÜ ôçò èÜ Nðñåðå âÝâáéá

73
íÜ å8íáé ìßá óùóôÜ dñãáíùìÝíç LðáããåëìáôéêÞ Lêðáßäåõóç, T eðïßá èÜ
Aíôéêáèéóôïtóå ôü óçìåñéíü Lðßðåäï ô&í Lðáããåëìáôéê&í Ëõêåßùí.
[ Áîéüëïãç óôüí ôïìÝá ákôü èÜ ìðïñïtóå íÜ Aðïäåé÷èå0 T ðëïýóéá
Lìðåéñßá ôbò Ãåñìáíßáò (ðáñüìïéï óýóôçìá Lðéêñáôå0 êáß óôÞí Ákóôñßá
êáß óôÞí ] Åëâåôßá), T eðïßá äéáêñßíåôáé ãåíéê&ò óôÞí Åkñþðç ãéÜ ôü
løçëü Lðßðåäü ôçò óôÞí ôå÷íïëïãßá êáß âéïìç÷áíßá. ] Ç Ãåñìáíßá ìåôÜ
Aðü ôÜ 4 ÷ñüíéá ôbò ðñùôïâÜèìéáò Lêðáßäåõóçò ðñïóöÝñåé óôÞ äåõôå-
ñïâÜèìéá, âáóéêÜ, ôñå0ò LðéëïãÝò, Aðü ôßò eðï0åò T ðñþôç, ôü ëåãüìåíï
Êýñéï Ó÷ïëå0ï ìÝ Cëëá ðÝíôå ÷ñüíéá lðï÷ñåùôéêbò Lêðáßäåõóçò (óõíïëéêÜ
9) óõíäõÜæåé ôÞ ãåíéêÞ Lêðáßäåõóç ìÝ Píá Níôïíï ðñáêôéêü ðñïóáíáôïëéóìü,
T äåýôåñç, ôü ëåãüìåíï ÌÝóï Ó÷ïëå0ï, ìÝóá óÝ 6 ÷ñüíéá (óýíïëï 10)
ðáñÜëëçëá ìÝ ôÞ ãåíéêÞ Lêðáßäåõóç ðñïóöÝñåé ôüóï Píá ðñáêôéêü hóï
êáß Píá Lðéóôçìïíéêü ðñïóáíáôïëéóìü, êáß ôÝëïò ôü ëåãüìåíï ÃõìíÜóéï
ìÝ 9 ÷ñüíéá öïßôçóçò (óõíïëéêÜ 13) Aðïôåëå0 ôÞ âáóéêÞ eäü ðñüò ôÜ ÁÅÉ
êáß ôÜ ÔÅÉ. ] Ç LðéëïãÞ ôït ôýðïõ Ó÷ïëåßïõ Aðü ôïýò ãïíå0ò ìÝ ôßò
óõìâïõëÝò êáß ðñïôÜóåéò ô&í äáóêÜëùí ãßíåôáé, âÝâáéá, óôÞ ó÷åôéêÜ
ìéêñÞ Tëéêßá ô&í 10 Lô&í. Ãé’ ákôü óôÜ äýï ðñ&ôá ÷ñüíéá ôbò ìÝóçò
Lêðáßäåõóçò, äçë. óôü 5 êáß 6 ó÷ïëéêü Nôïò, lðÜñ÷åé Píá ìåôáâáôéêü óôÜ-
äéï, êáôÜ ôü eðï0ï å8íáé äõíáôÞ T ìåôáêßíçóç ìåôáîý ô&í ôñé&í ôýðùí
Ó÷ïëåßïõ. Äßíåôáé, âÝâáéá, êáß T äõíáôüôçôá ãéÜ ôïýò ìáèçôÝò, ìåôÜ ôü
ðÝñáò ôbò öïßôçóÞò ôïõò óôü Êýñéï –ðáñåìâÜëëåôáé Cëëï Píá Nôïò
öïßôçóçò, ôü äÝêáôï– U ÌÝóï Ó÷ïëå0ï íÜ óõíå÷ßóïõí ôÞ ó÷ïëéêÞ ôïõò
Lêðáßäåõóç ãéÜ Cëëá ôñßá ÷ñüíéá óôü ÃõìíÜóéï êáß Nôóé, LÜí ôü Lðéèõìïtí,
íÜ eäçãçèïtí êáß ákôïß óôü ðáíåðéóôÞìéï. [ ÅÜí f÷é, Aêïëïõèå0 óõíÞèùò
ìßá LðáããåëìáôéêÞ Lêðáßäåõóç, êáß ákôü óçìáßíåé: LðáããÝëìáôá
÷åéñïíáêôéêÜ, LðáããÝëìáôá ó÷åôéêÜ ìÝ ôßò êáëëéÝñãåéåò êáß ôÞí êôçíïôñïößá,
ó÷åôéêÜ ìÝ ôü Lìðüñéï êáß ôÞ âéïìç÷áíßá hðùò êáß ìÝ ôÞí lãåßá êáß ôüí
êïéíùíéêü ôïìÝá. ÁkôÞ T LðáããåëìáôéêÞ Lêðáßäåõóç å8íáé äéðëbò öýóçò.
1-2 ìÝñåò ôÞí MâäïìÜäá ï2 Lêðáéäåõüìåíïé ðáñáêïëïõèïtí ìáèÞìáôá óÝ
Lðáããåëìáôéêü Ó÷ïëå0ï ãéÜ ôÞ èåùñçôéêÞ ôïõò êáôÜñôéóç êáß ôßò lðüëïéðåò
ìÝñåò ôbò MâäïìÜäáò LñãÜæïíôáé óÝ ìßá Lðé÷åßñçóç ôbò Lðéëïãbò ôïõò ãéÜ
ôÞí ðñáêôéêÞ ôïõò LîÜóêçóç. [ Áðáéôå0ôáé T óõíåñãáóßá ákô&í ô&í äýï
öïñÝùí. ÔÜ ìáèÞìáôá óôü ó÷ïëå0ï å8íáé óÝ hóï ðïóïóôü ðåñßðïõ
ìïéñáóìÝíá óÝ ìáèÞìáôá ãåíéê&ò ðáéäåßáò êáß ìáèÞìáôá å1äéêbò êáôÜñôéóçò
óôü LðÜããåëìá ðïý N÷åé Lðéëå÷èå0. ÌåôÜ Aðü 3-4 ÷ñüíéá (AíÜëïãá ìÝ ôßò
óõãêåêñéìÝíåò AðáéôÞóåéò ô&í LðáããåëìÜôùí) Aêïëïõèïtí ï2 ôåëéêÝò
LîåôÜóåéò ôüóï óôüí èåùñçôéêü hóï êáß óôüí ðñáêôéêü ôïìÝá êáß ðáñÝ÷åôáé

74
 ôü äßðëùìá ôït LîåéäéêåõìÝíïõ Lðáããåëìáôßá.
ÔÜ âáóéêÜ ðëåïíåêôÞìáôá ákôït ôït óõóôÞìáôïò ãéÜ ôüí Lêðáé-
äåõüìåíï å8íáé:
-Å1óÜãåôáé óôßò ðñáãìáôéêÝò AðáéôÞóåéò ôït LðáããÝëìáôïò êáß ôbò
AãïñJò Lñãáóßáò
-Ìáèáßíåé Aðü íùñßò, íÜ LíôÜóóåôáé êáß íÜ ëåéôïõñãå0 óÝ Lñãáóéáêü
ðåñéâÜëëïí
-Óôü äéÜóôçìá ôbò ìáèçôåßáò ôïõ Aìåßâåôáé êáß ï1êïíïìéêÜ ãéÜ ôÞí
Lñãáóßá, ðïý ðáñÝ÷åé óôü ÷&ñï ôbò LêðáßäåõóÞò ôïõ (350 – 900 Åkñþ
AíÜëïãá ìÝ ôü Nôïò êáß ôü å8äïò ôït LðáããÝëìáôïò). Êáß Cí å8íáé êáëüò
óôÞ äïõëåéÜ ôïõ, N÷åé Lîáóöáëßóåé Uäç èÝóç Lñãáóßáò.
[ ÁëëÜ êáß ï2 Lðé÷åéñÞóåéò Lîõðçñåôïtíôáé Aðü ákôü ôü óýóôçìá ìÝ
ôÞ äõíáôüôçôá ðïý N÷ïõí, íÜ êáôáñôßæïõí ôÜ íÝá ðáéäéÜ Aðü ôÜ ðñ&ôá
ôïõò âÞìáôá êáß Nðåéôá íÜ LðéëÝãïõí ôü Lñãáôéêü ôïõò äõíáìéêü.
] Ï óõíäõáóìüò ákôüò Míüò Ãõìíáóßïõ ôå÷íïëïãéêït êáß ðñáêôéêït
ðñïóáíáôïëéóìït ìÝ ìßá LðáããåëìáôéêÞ êáôÜñôéóç óôßò ðñáãìáôéêÝò
óõíèbêåò ôbò AãïñJò Lñãáóßáò èÜ ìðïñïtóå íÜ AíåâÜóåé êáß Lä& óôÞí
] ÅëëÜäá ïkóéáóôéêÜ ôü Lðßðåäï ô&í ôå÷íïëïãéê&í LðáããåëìÜôùí.

[ Éäéáßôåñï LíäéáöÝñïí ðáñïõóéÜæåé êáß T äïìÞ ôït Ëõêåßïõ óôÞí

Ãåñìáíßá. [ Áíôß ãéÜ ôßò ôñå0ò êáôåõèýíóåéò ðïý Löáñìüæïíôáé ákôÞ ôÞ
óôéãìÞ óôÞí ] ÅëëÜäá, óôÞ ãåñìáíüöùíç Åkñþðç Lðéêñáôå0 Píá óýóôçìá
ðïëý ðéü äéåõñõìÝíùí Lðéëïã&í. ] ÕðÜñ÷ïõí ôÝóóåñá ðåäßá ìáèçìÜôùí
(á. ãëùóóéêü, ëïãïôå÷íéêü, êáëëéôå÷íéêü â. ðíåõìáôéê&í êáß êïéíùíéê&í
Lðéóôçì&í ã. ìáèçìáôéê&í êáß öõóéê&í Lðéóôçì&í, ä. ëïéð&í ìáèçìÜôùí:
ÈñçóêåõôéêÜ U [ ÇèéêÞ êáß ÃõìíáóôéêÞ), Aðü ôÜ eðï0á e ìáèçôÞò LðéëÝãåé
ôñßá ìáèÞìáôá ãéÜ Líéó÷õìÝíç äéäáóêáëßá (ôü êáèÝíá Aðü 5 ù # ñåò ôÞí
MâäïìÜäá). [ Åêôüò Aðü ôÜ ãíùóôÜ óÝ hëïõò ìáò ìáèÞìáôá ô&í êáôåõèýí-
óåùí Lä& óôÞí ] ÅëëÜäá ìðïñå0 íÜ äïèå0 å1äéêÞ âáñýôçôá óÝ ìáèÞìáôá
hðùò: å1êáóôéêÜ, ìïõóéêÞ, ëïãïôå÷íßá, îÝíåò ãë&óóåò, öéëïóïößá, øõ÷ïëïãßá,
èñçóêåõôéêÜ, ãõìíáóôéêÞ ê.C. ÓÝ êáíïíéêü Lðßðåäï ðñÝðåé âÝâáéá e ìáèçôÞò
êáè’ hëç ôÞ äéÜñêåéá ôït Ëõêåßïõ íÜ ðáñáêïëïõèå0 ìáèÞìáôá, ðïý Aöïñïtí
óôÞ ãåíéêÞ ôïõ ðáéäåßá, hðùò: ÃåñìáíéêÜ, ÌáèçìáôéêÜ, ] Éóôïñßá, ìßá
ÎÝíç Ãë&óóá, ìßá ÖõóéêÞ LðéóôÞìç, ðëçñïöïñéêÞ, ÈñçóêåõôéêÜ/[ ÇèéêÞ,
ÃõìíáóôéêÞ ê.C. Ï2 AðïëõôÞñéåò LîåôÜóåéò äéåîÜãïíôáé êõñßùò óôÜ ìáèÞìáôá
å1äéêbò âáñýôçôáò. ] Ç äÝ å1óáãùãÞ óôü ðáíåðéóôÞìéï (ìüíï óôßò ó÷ïëÝò
ðïý ðáñïõóéÜæïõí ìåãÜëç æÞôçóç, óôßò lðüëïéðåò å8íáé Lëåýèåñç) LîáñôJôáé

75
Aðü ôüí ãåíéêü ìÝóï hñï ôït Aðïëõôçñßïõ, e eðï0ïò lðïëïãßæåôáé ìÝ
âÜóç ôÞí Lðßäïóç ôït ìáèçôb êáß óôÜ ôñßá ÷ñüíéá ôït Ëõêåßïõ. Âáóéêü
å8íáé, hôé óÝ ákôü ôü ìÝóï hñï Aðïëõôçñßïõ óõíõðïëïãßæïíôáé ìÝ 40% ôÜ
ìáèÞìáôá ãåíéê&ò ðáéäåßáò.
ÌÝ ëßãá ëüãéá ôü óýóôçìá ákôü äßíåé óÝ ìåãÜëï âáèìü ôÞ äõíáôüôçôá
óôïýò ìáèçôÝò íÜ LðéëÝãïõí AíÜëïãá ìÝ ôÞ êëßóç êáß ôÜ LíäéáöÝñïíôÜ
ôïõò ôÜ ðñùôåýïíôá ìáèÞìáôÜ ôïõò. Å8íáé äçëáäÞ ðïëý ðéü åkÝëéêôï Aðü
ôü Mëëçíéêü óýóôçìá ôït ] Åíéáßïõ Ëõêåßïõ êáß ôáõôü÷ñïíá äßíåé ëýóåéò
óôÜ íïóçñÜ öáéíüìåíá ðïý ðáñáôçñïtíôáé óôüí ôüðï ìáò. ÄçëáäÞ äßíåé
âáñýôçôá êáß óôÞ ãåíéêÞ ðáéäåßá, ðïý ôåßíåé Lä&, 1äßùò óôÞí ô Ëõêåßïõ
íÜ Lãêáôáëåéöèå0. ] Õðïëïãßæåé ôÞí Lðßäïóç óÝ hëç ôÞ äéÜñêåéá ôït Ëõêåßïõ
êáß ìÝ ôüí ôñüðï ákôü Lîáóöáëßæåé ìßá ðïëý ðéü LîéóïññïðçìÝíç ðñïóðÜ-
èåéá ô&í ìáèçô&í. [ Åðßóçò ðñïûðïèÝôåé Lìðéóôïóýíç óôÞí Aîéïëüãçóç Lê
ìÝñïõò ô&í êáèçãçô&í, ðñJãìá ôü eðï0ï, äõóôõ÷&ò óôü Mëëçíéêü Lêðáé-
äåõôéêü óýóôçìá óôÞ Â´ êáß, 1äßùò óôÞ Ã´ Ëõêåßïõ, óÝ ìåãÜëï âáèìü N÷åé
÷áèå0.
2) ÌåãÜëç ðëçãÞ óôÞí Lêðáßäåõóç Aðïäåéêíýåôáé êáß T ðñï÷åéñüôçôá,
ìÝ ôÞí eðïßá ãßíåôáé ìÝ÷ñé óÞìåñá T ðñïåôïéìáóßá êáß LðéëïãÞ ô&í Lêðáé-
äåõôéê&í. ÂáóéêÞ ðñïûðüèåóç å8íáé ôü ðôõ÷ßï ôït Ðáíåðéóôçìßïõ êáß T
Lðéôõ÷ßá óôü ÁÓÅÐ ([ Áíþôáôï Óõìâïýëéï Lðéëïãbò Ðñïóùðéêït), óôü
äéáãùíéóìü ðïý äéåîÜãåôáé êÜèå 2 ÷ñüíéá óÝ ðáíåëëáäéêÞ êëßìáêá ãéÜ
ôÞí ðñüóëçøç Lêðáéäåõôéê&í êáß Aðïôåëå0ôáé Aðü ãñáðôÝò LîåôÜóåéò óÝ
ôñå0ò ôïìå0ò, óôü å1äéêü ãíùóôéêü Aíôéêåßìåíï ô&í óðïõä&í ôït lðïøçößïõ,
óôÜ ðáéäáãùãéêÜ – ãåíéêÞ äéäáêôéêÞ êáß óôÞí å1äéêÞ äéäáêôéêÞ. ] Ç ðñáêôéêÞ
äéäáóêáëßáò ðïý N÷åé Píáò lðïøÞöéïò Lêðáéäåõôéêüò óôÞí ] ÅëëÜäá å8íáé
ó÷åäüí ìçäåíéêÞ. Ðåñéïñßæåôáé óôÞí ðáñáêïëïýèçóç LëÜ÷éóôùí ðñüôõðùí
äéäáóêáëé&í óÝ Ðåéñáìáôéêü Ó÷ïëå0ï.
ÂÝâáéá, ðñßí Aðü ëßãï ÷ñïíéêü äéÜóôçìá îåêßíçóå ìßá óõæÞôçóç ãéÜ
ôßò á1ôßåò äõóëåéôïõñãßáò ôït Lêðáéäåõôéêït ìáò óõóôÞìáôïò, hðïõ ôÝèçêáí
ìåôáîý Cëëùí vò èÝìáôá Píá íÝï óýóôçìá Lðéëïãbò óôåëå÷&í Lêðáßäåõóçò
hðùò Lðßóçò ï2 ðñïóëÞøåéò ô&í Lêðáéäåõôéê&í. ÌÜëéóôá, Nãéíå ëüãïò ãéÜ
LîÝôáóç ôït ãåñìáíéêït ìïíôÝëïõ (ÊáèçìåñéíÞ, 13/11/1009).
Ð&ò N÷åé hìùò ôü ãåñìáíéêü ìïíôÝëï;
Êáô’ Añ÷Þí, lðÜñ÷ïõí å1äéêÝò óðïõäÝò ãéÜ ôïýò ìåëëïíôéêïýò Lêðáé-
äåõôéêïýò. [ ÅðéëÝãïõí óõíÞèùò äýï å1äéêÜ Aíôéêåßìåíá óðïõä&í (ð.÷. Ëá-
ôéíéêÜ êáß ÃõìíáóôéêÞ U ÈñçóêåõôéêÜ êáß ÖõóéêÞ), ôÜ eðï0á óõìðëçñþ-

76
íïíôáé ìÝ óðïõäÝò óôÜ ðáéäáãùãéêÜ, óôÞ øõ÷ïëïãßá êáß óôÞí ãåíéêÞ êáß
å1äéêÞ äéäáêôéêÞ. Óôßò óðïõäÝò LíôÜóóïíôáé Lðßóçò ðñáêôéêÝò AóêÞóåéò
óÝ ó÷ïëå0á. \ Ïôáí e lðïøÞöéïò Lêðáéäåõôéêüò N÷åé ôåëåéþóåé ôßò âáóéêÝò
óðïõäÝò óôÜ ðáñáðÜíù Aíôéêåßìåíá êáß N÷åé ðÜñåé ôü ðñ&ôï ðôõ÷ßï ôïõ
(ìåôÜ Aðü ðÝíôå ÷ñüíéá) Aêïëïõèå0 ôü äåýôåñï ìÝñïò ô&í óðïõä&í ôïõ,
T ðñáêôéêÞ LîÜóêçóç óÝ ó÷ïëå0ï, ðïý äéáñêå0 äýï ÷ñüíéá. ÓôÞ äéÜñêåéá
ákôbò ôbò ðñáêôéêbò LîÜóêçóçò N÷åé óôü ðëåõñü ôïõ êáèçãçôÝò óõìâïýëïõò
ôbò å1äéêüôçôÜò ôïõ. [ Áñ÷éêÜ ðåñéëáìâÜíåé T Lêðáßäåõóç ákôÞ Lðßóêåøç
äéäáêôéê&í vñ&í óôÜ ìáèÞìáôá ôbò å1äéêüôçôÜò ôïõ (ðåñßðïõ ôñå0ò ìbíåò),
óôÞ óõíÝ÷åéá äéäáóêáëßá ôït 1äßïõ ìÝ ôÞí Lðïðôåßá ôït êáèçãçôb óõì-
âïýëïõ, yóôå íÜ óõæçôïtíôáé ðñßí Aðü ôßò ù # ñåò äéäáóêáëßáò e óôü÷ïò
êáß e ó÷åäéáóìüò ôït ìáèÞìáôïò êáß ìåôÜ ï2 äõíáôüôçôåò âåëôßùóçò ôbò
äéäáóêáëßáò. { Åðåéôá Aêïëïõèå0 ìßá ðåñßïäïò êáôÜ ôÞí eðïßá e lðïøÞöéïò
Lêðáéäåõôéêüò LíôÜóóåôáé ìÝ ðåñßðïõ 10 ù # ñåò ôÞí MâäïìÜäá êáíïíéêÜ
óôü ðñüãñáììá ôït ó÷ïëåßïõ ìÝ hëåò ôßò ó÷åôéêÝò lðï÷ñåþóåéò Míüò êáèç-
ãçôb. ÐáñÜëëçëá ðáñáêïëïõèå0 óåìéíÜñéá ìÝ óôü÷ï ôÞ âåëôßùóÞ ôïõ
óôüí äéäáêôéêü êáß ðáéäáãùãéêü ôïìÝá. ÃéÜ ôüí 3äéï óêïðü äÝ÷åôáé êáß
LðéóêÝøåéò Aðü ôïýò lðåýèõíïõò ô&í óåìéíáñßùí óôßò äéêÝò ôïõ ù # ñåò äéäá-
óêáëßáò. Óôü ôÝëïò ákôbò ôbò ðåñéüäïõ, êáôÜ ôÞ äéÜñêåéá ôbò eðïßáò e
lðïøÞöéïò ðëçñþíåôáé (ôü 2008 ðåñßðïõ 1100 Åkñþ AêáèÜñéóôá), Aêïëïõ-
èïtí ï2 LîåôÜóåéò ãéÜ ôü äåýôåñï ðôõ÷ßï, ðïý ðåñéëáìâÜíïõí ôÞí hëç ô&í
óåìéíáñßùí, ìßá ðôõ÷éáêÞ Lñãáóßá, lðïäåéãìáôéêÝò äéäáóêáëßåò óôÜ äýï
ìáèÞìáôá å1äéêüôçôáò êáß ìßá ðñïöïñéêÞ LîÝôáóç.
ÃéÜ ôÞí ðñüóëçøç, Nðåéôá, vò Lêðáéäåõôéêït óõìøçößæïíôáé e âáèìüò
ôït ðñþôïõ êáß ôït äåýôåñïõ ðôõ÷ßïõ. [ ÅÜí ðñïóëçöèå0, Aîéïëïãå0ôáé óÝ
ôáêôÜ ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá êáß T ìéóèïëïãéêÞ ôïõ LîÝëéîç LîáñôJôáé Aðü
ákôÞ ôÞí Aîéïëüãçóç, hðùò, öõóéêÜ, êáß T ðñïïðôéêÞ ôïõ íÜ ðåñÜóåé óôÜ
óôåëÝ÷ç Lêðáßäåõóçò.
ÃéÜ íÜ ãßíåé êáíåßò äéåõèõíôÞò ó÷ïëéêbò ìïíÜäáò Aðáéôïtíôáé å1äéêÜ
óåìéíÜñéá ðïý ðñïóöÝñïíôáé óÝ êñáôéêÜ 1íóôéôïtôá U ðáíåðéóôÞìéá êáß
Nðåéôá, hôáí Uäç N÷åé ãßíåé T LðéëïãÞ ô&í ðñïóþðùí, Aêïëïõèå0 êáè’ hëç
ôÞ äéÜñêåéá ôït ðñþôïõ Nôïõò ôbò LîÜóêçóçò ôït ëåéôïõñãÞìáôïò ìßá
óõíïäåõôéêÞ óôÞñéîç ìÝóá Aðü óåìéíÜñéá ðïý ãßíïíôáé Aðü ðåðåéñáìÝíïõò
äéåõèõíôÝò ó÷ïëéê&í ìïíÜäùí. ÌåôÜ Aðü ôü ðñ&ôï ákôü Nôïò ï2 äéåõèõíôÝò
óõììåôÝ÷ïõí óÝ Píá ôïðéêü äßêôõï ðïý äßíåé ôÞ äõíáôüôçôá Aíôáëëáãbò
Lìðåéñé&í êáß Lðéìüñöùóçò.

77
 \ Ïðùò ðñïáíÝöåñá, îåêßíçóå ôü ÍïÝìâñéï ôït ðåñáóìÝíïõ Nôïõò
ìßá óõæÞôçóç ãéÜ ôÞ äõóëåéôïõñãßá ôït Lêðáéäåõôéêït óõóôÞìáôïò Lä&
óôÞí ] ÅëëÜäá. ] Ç óõæÞôçóç êáôÝëçîå, êáôüðéí ðñïôÜóåùò ôbò Bñìüäéáò
] Õðïõñãït ê. Äéáìáíôïðïýëïõ, óÝ äçìüóéá äéáâïýëåõóç ìÝ÷ñé ôßò 4/12/
2009 ìÝ ôßò Mîbò óõãêåêñéìÝíåò ðñïôÜóåéò ôbò ] Õðïõñãït óôÜ ðáñáêÜôù
èÝìáôá:
–hëåò ï2 ðñïóëÞøåéò íÜ ãßíïíôáé ìÝóù ôït ÁÓÅÐ.
–] Ç ðñïâëåðüìåíç Aðü ôü íüìï äéåôÞò äïêéìáóôéêÞ ðåñßïäïò ô&í
íÝùí Lêðáéäåõôéê&í, ðñßí ôÞ ìïíéìïðïßçóÞ ôïõò, íÜ Aîéïðïéçèå0 ãéÜ ôÞí
LðéìüñöùóÞ ôïõò.
–ÍÜ èåóðéóôå0 Píá äéáöáíÝò êáß Aîéïêñáôéêü óýóôçìá êñßóçò êáß
Lðéëïãbò ô&í óôåëå÷&í ôbò Lêðáßäåõóçò.
–ÍÜ äçìéïõñãçèïtí ðñïãñÜììáôá Lðéìüñöùóçò ãéÜ ôÜ óôåëÝ÷ç
Lêðáßäåõóçò óÝ óõíåñãáóßá å3ôå ìÝ ôÞí [ ÅèíéêÞ Ó÷ïëÞ Äçìüóéáò Äéïßêçóçò
å3ôå ìÝ Aíôßóôïé÷á ôìÞìáôá ðáíåðéóôçìßùí2.
{ Çäç lðÜñ÷åé «Ðñüôáóç ãéÜ ó÷Ýäéï Ðñïåäñéêït ÄéáôÜãìáôïò ãéÜ
ôÞí Aîéïëüãçóç ôït Lêðáéäåõôéêït êáß ô&í Óôåëå÷&í Lêðáßäåõóçò»3, ðïý
êáèïñßæåé Lðáêñéâ&ò ôßò äéáäéêáóßåò ôbò AîéïëüãçóÞò ôïõò. ÄÝí èÜ Uèåëá
íÜ óJò êïõñÜóù ðåñéóóüôåñï ìÝ ôßò ëåðôïìÝñåéåò ákôÝò. ] Áðë&ò AíáöÝñù
hôé ï2 íüìïé ôït 1997, ôït 1998 êáß ôït 2002 ãéÜ ôÞí Aîéïëüãçóç ô&í Lê-
ðáéäåõôéê&í êáß ôït Lêðáéäåõôéêït Nñãïõ äÝí N÷ïõí Löáñìïóôå0 ìÝ÷ñé
óÞìåñá. Ìüíç Lîáßñåóç Aðïôåëïtí ï2 äéåõèõíôÝò ô&í ó÷ïëéê&í ìïíÜäùí,
ï2 eðï0ïé êñßíïíôáé óýìöùíá ìÝ ôüí 1ó÷ýïíôá íüìï ôït 2006 êÜèå 4
÷ñüíéá4.
Åk÷Þ hëùí ìáò å8íáé, e äéÜëïãïò ãéÜ ôßò ôüóï Aðáñáßôçôåò ìåôáñ-
ñõèìßóåéò, íÜ å8íáé ïkóéáóôéêüò êáß íÜ AîéïðïéÞóåé ôÞí Lìðåéñßá ô&í åkñù-
ðáúê&í ÷ùñ&í, yóôå ï2 ëýóåéò ðïý ôåëéêÜ èÜ äïèïtí íÜ óõíôåëÝóïõí óôÞí
Aíüñèùóç ôït Lêðáéäåõôéêït ìáò óõóôÞìáôïò.
Ðñßí êëåßóù ôÞí å1óÞãçóÞ ìïõ, èÜ Uèåëá íÜ ìïéñáóô?& ìáæß óáò Píá
Aêüìá ðñïâëçìáôéóìü ìïõ ðïý óõíäÝåôáé Cìåóá ìÝ ákôÞ ôÞ óýíôïìç
ìáôéÜ ðïý ñßîáìå ìáæß êõñßùò óôÞ ãåñìáíüöùíç Åkñþðç. Ðáñ’ hôé T Åk-
ñþðç, hðùò AíÝöåñá óôÞí Añ÷Þ, N÷åé Píá êáèáñÜ Aíèñùðïêåíôñéêü ðñüôõðï
ðáéäåßáò, ákôÞ T Åkñþðç äéáêñßíåôáé hìùò ãéÜ ôÞí AîéïðñÝðåéÜ ôçò.
Ìðïñå0 êáß Lêå0 íÜ lðÜñ÷ïõí êáôÜ êáéñïýò äéáìáñôõñßåò óôü ÷&ñï ôbò
ðáéäåßáò, hðùò ð.÷. ôÞí ðñïçãïýìåíç ÷ñïíéÜ óôÜ ãåñìáíéêÜ ðáíåðéóôÞìéá5,
ðÜíôùò å8íáé Aäéáíüçôá ákôÜ ôÜ öáéíüìåíá, ôÜ eðï0á óôÞí ] ÅëëÜäá èåù-

78
ñïtíôáé Aðüëõôá öõóéêÜ, óÝ âáèìü ìÜëéóôá, yóôå ïmôå T ðïëéôéêÞ Tãåóßá
ôït ôüðïõ êñßíåé Aðáñáßôçôç ôÞ äéêÞ ôçò LðÝìâáóç, AëëÜ ïmôå êáß T
LêêëçóéáóôéêÞ Tãåóßá ôÜ èåùñå0 Cîéá ëüãïõ. Æïtìå ó’ Píá êñÜôïò ðïý
êáôÝ÷åé ôÞ èëéâåñÞ ðáãêüóìéá ðñùôïôõðßá ôït íüìïõ ãéÜ ôü ðáíåðéóôçìéáêü
Cóõëï. ÓÝ hëá ôÜ ðïëéôéóìÝíá êñÜôç 1ó÷ýåé, öõóéêÜ, T ðñïóôáóßá ôbò
Lëåõèåñßáò óôÞí Nñåõíá, óÝ êáíÝíá ðïëéôéóìÝíï êñÜôïò hìùò äÝí ðáñÝ÷åôáé
Aóõëßá óôÞí LãêëçìáôéêÞ êáôáóôñïöÞ äçìüóéáò ðåñéïõóßáò, ôÞí eðïßá ôü
ðáíåëëÞíéï ðáñáêïëïõèå0 óÝ ôáêôÜ ÷ñïíéêÜ äéáóôÞìáôá Aðü ôïýò äÝêôåò
ô&í ôçëåïñÜóåþí ôïõ. Êáß e ôåëåõôá0ïò êáñðüò ôbò ôüóï êáêïðïéçìÝíçò
Lëåõèåñßáò êáß äçìïêñáôéêüôçôáò óôüí ôüðï ìáò, ôü öáéíüìåíï ô&í êáôá-
ëÞøåùí, ðïý ðëÝïí N÷åé ãßíåé èåóìüò –êáôÜ ðñïôßìçóç êÜðïéåò MâäïìÜäåò
ðñßí Aðü ôßò äéáêïðÝò ô&í ×ñéóôïõãÝííùí– å8íáé êáß ákôü ìßá AðïêëåéóôéêÜ
MëëçíéêÞ êáôÜêôçóç. ÓÝ Ëýêåéï ôbò [ ÁèÞíáò óôÞ öåôéíÞ ó÷ïëéêÞ ÷ñïíéÜ
êÜðïéåò MâäïìÜäåò ðñßí Aðü ôÜ ×ñéóôïýãåííá, eñéóìÝíïé ìáèçôÝò ðñï÷þ-
ñçóáí óôÞí êáôÜëçøç ôït ó÷ïëåßïõ ìÝ ôü Lðßêáéñï êáß ôáõôü÷ñïíá ðñùôü-
ôõðï á3ôçìá: íÜ êëåßóåé ôü Ó÷ïëå0ï ìÝ÷ñé ôÜ ×ñéóôïýãåííá – ëüãù ôbò
Lðéêåßìåíçò Aðåéëbò Aðü ôÞ ãñßðç ô&í ÷ïßñùí.
Êáß AíáñùôéÝôáé êáíåßò:
Ìßá êïéíùíßá, ðïý AíÝ÷åôáé hëá ákôÜ ôÜ LêöõëéóôéêÜ öáéíüìåíá ÷ù-
ñßò ïkóéáóôéêÜ óçìå0á Aíôßäñáóçò, ÷ùñßò Nóôù íÜ èßãåôáé e Lãùúóìüò ôçò,
÷ùñßò íÜ óôåßëåé ìåôáöïñéêÜ óôÞí Lîïñßá ôïýò lðåýèõíïõò ákô&í ô&í äéá-
ëõôéê&í öáéíïìÝíùí, ìðïñå0 íÜ Lëðßæåé ðïôÝ óÝ Píá Lêðáéäåõôéêü óýóôçìá,
ðïý èÜ óõìâÜëëåé óôÞ äéáìüñöùóç Nóôù óôïé÷åéùä&ò ëïãéê&í êáß Aîéïðñå-
ð&í Aíèñþðùí êáß ðïëý ðåñéóóüôåñï ðïý èÜ óôçñßæåé êáß èÜ êáëëéåñãå0
Píá ÷ñéóôéáíéêü ðñüôõðï ðáéäåßáò; [ Áêüìá êáß ôü êáëýôåñï Lêðáéäåõôéêü
óýóôçìá óÝ ìßá ôÝôïéá êïéíùíßá, LÜí äÝí Aöõðíéóèå0, å8íáé êáôáäéêáóìÝíï
óÝ Aðïôõ÷ßá.

1. Ìßá óöáéñéêÞ LíçìÝñùóç ãéÜ ôÜ LêðáéäåõôéêÜ óõóôÞìáôá óôÞí

Åkñþðç, êõñßùò ãéÜ ôÞí âáèìßäá ôït Ëõêåßïõ, ðáñÝ÷åé T ìåëÝôç «] Ç
Aíþôåñç äåõôåñïâÜèìéá Lêðáßäåõóç óôÞí Åkñþðç: Aîéïëüãçóç êáß
LîåôáóôéêÜ óõóôÞìáôá», ðïý êáôáñôßóôçêå Aðü ôü Ôìbìá Ðïéüôçôáò ôbò
Lêðáßäåõóçò ôït Ðáéäáãùãéêït [ Éíóôéôïýôïõ, [ ÁèÞíá 2003.
2. http://www.opengov.gr/ypepth/
3. http://www.fa3.gr/nomothesia_2/nomoth_education/
2_axiologisi.htm

79
 4. ÃéÜ ðåñéóóüôåñåò ðëçñïöïñßåò ó÷åôéêÜ ìÝ ôÞí 1ó÷ýïõóá óôÞí ] Åë-
ëÜäá íïìïèåóßá ãéÜ ôÞí Aîéïëüãçóç ôït Lêðáéäåõôéêït Nñãïõ, ô&í
Lêðáéäåõôéê&í êáß ô&í óôåëå÷&í Lêðáßäåõóçò âë.
http://www.fa3.gr/nomothesia_2/nomoth_education/14-nomos_2525-
97.htm
http://www.fa3.gr/nomothesia_2/nomoth_education/26_axiologisi
_ekpaideutikou_ergou.htm
http://www.fa3.gr/nomothesia_2/nomoth_education/14-perif_diefth-
epim-ekp.htm
5. Ï2 äéáìáñôõñßåò ákôÝò, f÷é ìüíï óôÞí Ãåñìáíßá AëëÜ êáß óôÞ
Ãáëëßá êáß óôÞí Ákóôñßá, å8÷áí vò AöïñìÞ ôÞ äéáäéêáóßá ôbò Ìðïëüíéáò,
ìßá óõìöùíßá ðïý N÷åé lðïãñáöèå0 Añ÷éêÜ (1999) Aðü 29 êáß óÞìåñá
Aðü 46 lðïõñãïýò ðáéäåßáò åkñùðáúê&í ÷ùñ&í –ìåôáîý ákô&í êáß T ] Åë-
ëÜäá– ìÝ óêïðü ôÞ äçìéïõñãßá Míüò Åkñùðáúêït ×þñïõ [ Áíþôáôçò Lêðáß-
äåõóçò. Êáèéåñþíïíôáé óðïõäÝò ôñé&í êýêëùí (Bachelor-Master-äéäá-
êôïñéêü) óÝ hëåò ôßò ÷þñåò ðïý óõììåôÝ÷ïõí óôÞ äéáäéêáóßá ákôÞ, yóôå
íÜ äéáóöáëßæåôáé T ðïéüôçôá ô&í óðïõä&í êáß T äßêáéç Aíáãíþñéóç ô&í
îÝíùí ðôõ÷ßùí. Óýìöùíá ìÝ ôï ðáñÜðïíï ô&í öïéôçô&í ôü ðåñéå÷üìåíï
ðïëë&í óðïõä&í Aöït óôüí ðñ&ôï êýêëï Aðü ôåôñáåôå0ò ãßíïíôáé ôñéåôå0ò,
lðïâáèìßæåôáé êáß Aêïëïõèå0 ôü ðíåtìá ôït ó÷ïëåßïõ, äçëáäÞ ôÞ óõóóþ-
ñåõóç ãíþóåùí, ÷ùñßò íÜ êáëëéåñãå0ôáé T êñéôéêÞ óêÝøç. Ãé’ ákôü ðñï÷þñç-
óáí, ãéÜ ðñþôç öïñÜ óôÞí 2óôïñßá ôbò Ãåñìáíßáò, óÝ êáôáëÞøåéò á1èïõó&í
äéäáóêáëßáò óÝ ðïëëÜ ãåñìáíéêÜ ðáíåðéóôÞìéá. Ï2 êáôáëÞøåéò ákôÝò äÝí
Lìðüäéæáí hìùò ôÞ ëåéôïõñãßá ô&í ðáíåðéóôçìßùí AëëÜ èÝëáíå íÜ
ðñïêáëÝóïõí ðñïâëçìáôéóìü êáß óõæÞôçóç.

ËÝùí ÌðñÜíãê
Äñ. Èåïëïãßáò

80
Ó×ÏËÉÊÇ ÅÊÐÁÉÄÅÕÓÇ ÊÁÉ ÖÑÏÍÔÉÓÔÇÑÉÏ.
ÌÕÈÏÉ ÊÁÉ ÐÑÁÃÌÁÔÉÊÏÔÇÔÁ
ôï~õ ê. Ìé÷áÞë ] ÇëéÜäç, Ìáèçìáôéêï~õ

Ç ñÞóç ôït [ ÁñéóôïôÝëç «\ Ï-

óïé ìåëÝôçóáí ôÞí ôÝ÷íç ôbò
äéïßêçóçò, N÷ïõí ðåéóôå0 hôé T ôý÷ç
ô&í êñáô&í, LîáñôJôáé êõñßùò Aðü
ôÞ Lêðáßäåõóç ô&í íÝùí» ðáñá-
ìÝíåé ðÜíôá Lðßêáéñç.
Ðáéäåßá å8íáé T óõóôçìá-
ôéêÞ ðáñï÷Þ ãíþóåùí, T äéáäéêá-
óßá Aãùãbò, ðïý óôï÷åýåé óôÞí
Cíïäï ôït ðíåõìáôéêït LðéðÝäïõ.
[ Åêðáßäåõóç å8íáé T óõ-
óôçìáôéêÞ äéáäéêáóßá ìåôÜäïóçò
ãíþóåùí êáß AíÜðôõîçò äåîéïôÞ-
ôùí ó÷åôéêÜ ìÝ óõãêåêñéìÝíï Aíôéêåßìåíï.
Ï2 Nííïéåò óáö&ò êáß äÝí å8íáé ôáõôüóçìåò, T Ðáéäåßá AöïñJ
Aíèñþðïõò, Lí& [ Åêðáßäåõóç äÝ÷ïíôáé êáß ôÜ æ&á.
Ôü öñïíôéóôÞñéï å8íáé ìßá ðñáãìáôéêüôçôá óôÞí ] ÅëëçíéêÞ
Êïéíùíßá êé Cí äÝí èÝëïõìå íÜ êëåßíïõìå ôÜ ìÜôéá, ðñÝðåé íçöÜëéá íÜ
LîåôÜóïõìå ákôü ôü öáéíüìåíï. { Åôóé, èÜ ðñïóðáèÞóù íÜ AðáíôÞóù óÝ
ìßá óåéñÜ åmëïãùí LñùôçìÜôùí hðùò, ãéáôß lðÜñ÷ïõí, ðüôå îåêßíçóå
ákôü ôü öáéíüìåíï óôÞí ðáôñßäá ìáò, Cí lðÜñ÷ïõí öñïíôéóôÞñéá óÝ
Cëëåò ÷&ñåò êáß óôÞ óõíÝ÷åéá íÜ LîåôÜóïõìå, ôÜ hðïéá ðëåïíåêôÞìáôá
ìðïñå0 íÜ N÷åé T öñïíôéóôçñéáêÞ Lêðáßäåõóç êáß ð&ò ákôÜ èÜ
ìðïñïtóáí íÜ Aîéïðïéçèïtí óôü Äçìüóéï ] Åëëçíéêü ó÷ïëå0ï.
] Ï hñïò öñïíôéóôÞñéï ðñïÝñ÷åôáé Aðü ôü ñbìá «öñïíôßæù» êáß ï2
óçìáóßåò ôïõ å8íáé íïéÜæïìáé, LíäéáöÝñïìáé, ìåñéìí&.
Ôü öñïíôéóôÞñéï ðñùôïåìöáíßóôçêå óôÞí ] ÅëëÜäá óôßò Añ÷Ýò ôït
20 á1&íá êáß ìÝ÷ñé ðåñßðïõ ôü 1928 ïkóéáóôéêÜ ðñïåôïßìáæå ôïýò
ïõ

lðïøçößïõò ãéÜ ôÞí å1óáãùãÞ óÝ ìßá Aíþôáôç ó÷ïëÞ, ìßá äéáäéêáóßá

ðïý óáö&ò Aöïñïýóå ëßãïõò. ÔÜ ðñ&ôá dñãáíùìÝíá öñïíôéóôÞñéá

81
 2äñýèçêáí hôáí, Lðß [ Åë. ÂåíéæÝëïõ ôüôå, AëëÜ êáß ôü 1925 Lðß äéêôáôï-
ñßáò È. ÐÜãêáëïõ AëëÜ êáß Añãüôåñá Lðß äéêôáôïñßáò É. ÌåôáîJ,
äéþ÷èçêáí ðïëëïß Lêðáéäåõôéêïß ëüãù öñïíçìÜôùí Aðü ôü Äçìüóéï
ó÷ïëå0ï. Å8íáé ÷áñáêôçñéóôéêü hôé ðïëëïß íüìïé ôït ÌåôáîJ äéÝðïõí
ìÝ÷ñé êáß óÞìåñá ôÞ ëåéôïõñãßá ô&í öñïíôéóôçñßùí. Äéþîåéò ëüãù
öñïíçìÜôùí å3÷áìå êáß ìåôÜ ôü 1947. Ï2 AðïêëåéóìÝíïé Aðü ôü Äçìüóéï
ó÷ïëå0ï Lêðáéäåõôéêïß AëëÜ êáß ôü óýóôçìá ô&í êáôÜ ó÷ïëÞí LîåôÜóåùí
ðïý 3ó÷õå Pùò ôü 1964 ôÜ ðïëëáðëáóßáóáí. ÔÝëïò ôÞí 1ó÷õñüôåñç wèçóç
Näùóå T Lðß Ã. ÐáðáíäñÝïõ ìåôáññýèìéóç ôït Å. Ðáðáíïýôóïõ ôü 1965
ákôÞ ôït [ Áêáäçìáúêït [ Áðïëõôçñßïõ, hðïõ ìåôáâéâÜóôçêáí ï2
LîåôÜóåéò ãéÜ ôü ÐáíåðéóôÞìéï óôü Ëýêåéï. ÓôÞ óõíÝ÷åéá Zñèå T äéêôá-
ôïñßá ôït 1967 êáß ôü öñïíôéóôÞñéï äéþ÷èçêå óêëçñÜ. { Åôóé öôÜóáìå
óôü 1974 êáß óôÜ Mðüìåíá ÷ñüíéá ìÝ÷ñé óÞìåñá.
Ôß å8íáé Píá Lðßóçìï ÖñïíôéóôÞñéï ÌÝóçò [ Åêðáßäåõóçò óÞìåñá;
[ Åêðáéäåõôéêüò [ Ïñãáíéóìüò èåóìïèåôçìÝíïò êáß Lðïðôåõüìåíïò Aðü
ôü Õ.Ð. ðïý T ëåéôïõñãßá ôïõ êáß ôÜ ðñïãñÜììáôá óðïõä&í ôïõ Aöïñïtí
óôÞí Líßó÷õóç ô&í ìáèçô&í ôbò äåõôåñïâÜèìéáò Lêðáßäåõóçò, óôÞí
êÜëõøç ô&í ìáèçóéáê&í ôïõò Aíáãê&í, óôÞ âåëôßùóç ô&í Lðéäüóåùí
ôïõò, óôüí óðïõäáóôéêü êáß Lðáããåëìáôéêü ôïõò ðñïóáíáôïëéóìü êáß
óôÞí Lðßôåõîç ô&í óôü÷ùí ôïõò ãéÜ Lðéôõ÷Þ ìåôÜâáóç óôÞí Mðüìåíç
âáèìßäá Lêðáßäåõóçò. ] Ï eñéóìüò AíÞêåé óôüí ] Åëëçíéêü [ Ïñãáíéóìü
Ôõðïðïßçóçò (ÅËÏÔ) e eðï0ïò å8íáé Píáò êáèáñÜ êñáôéêüò dñãáíéóìüò,
e ìüíïò Bñìüäéïò êáß lðåýèõíïò íÜ ðáñÜãåé [ ÅèíéêÜ ÐïéïôéêÜ Ðñüôõðá
êáß íÜ AðïíÝìåé ôÜ Aíôßóôïé÷á [ ÅèíéêÜ ÓÞìáôá Ðïéüôçôïò.
ÓôÞí ] ÅëëÜäá ëåéôïõñãïtí óÞìåñá Lðßóçìá, ðåñßðïõ 2500 öñïíôé-
óôÞñéá Ì.Å. óôÜ eðï0á öïéôïtí êÜèå ÷ñüíï ðåñßðïõ 150.000 ìáèçôÝò
êáß LñãÜæïíôáé ðåñßðïõ 20.000 LðéóôÞìïíåò, êáèçãçôÝò íÝïé óôÞí
ðëåéïíüôçôÜ ôïõò. Ôü 1999 T Le Monde de l’ Education ðñïóÝããéóå ôü
öñïíôéóôçñéáêü öáéíüìåíï óôÞí ] ÅëëÜäá ìÝ ôüí ôßôëï «\ Ïôáí ôü ó÷ïëå0ï
ôåëåéþíåé ôü ó÷ïëå0ï óõíå÷ßæåôáé» êáß èåþñçóå ôü Aðïãåõìáôéíü ìÜèçìá,
ìßá ðáñÜëëçëç óôÞñéîç óôü ðëáßóéï ôït eëïÞìåñïõ ó÷ïëåßïõ.
] Ç 3äéá T äéá÷ñïíéêÞ ðñáãìáôéêüôçôá AðáíôJ hôé ôÜ öñïíôéóôÞñéá
êáëýðôïõí AíÜãêåò, N÷ïõí óïâáñü Nñåéóìá óôïýò Aíèñþðïõò ðïý
Aöïñïtí êáß Aðåõèýíïíôáé, Aëëé&ò äÝí èÜ lðbñ÷áí. [ Áêïýãåôáé óõ÷íÜ
hôé ôü öñïíôéóôÞñéï å8íáé AðïôÝëåóìá ôït êáêït, ôït Aíåðáñêïtò
ó÷ïëåßïõ. { Áí 3ó÷õå êÜôé ôÝôïéï, ôüôå ï2 ìáèçôÝò ô&í êáëýôåñùí 1äéùôéê&í
ó÷ïëåßùí êáß êïëåãßùí ôbò ÷þñáò äÝí èÜ ÷ñåéÜæïíôáí öñïíôéóôÞñéï êé
hìùò êÜíïõí. Ákôü ðïý 1ó÷ýåé å8íáé hôé, hóï ðéü Aðáéôçôéêü å8íáé Píá
ó÷ïëå0ï, ôüóï ðåñéóóüôåñåò öñïíôéóôçñéáêÝò ù # ñåò êÜíïõí ï2 ìáèçôÝò
ôïõ.
Ï2 ìáèçôÝò ðçãáßíïõí óôü ó÷ïëå0ï ãéáôß å8íáé lðï÷ñåùìÝíïé êáß

82
óôü öñïíôéóôÞñéï ãéáôß ôü LðéëÝãïõí. Êáß ãéáôß Píáò ìáèçôÞò LðéëÝãåé íÜ
ðÜåé óôü öñïíôéóôÞñéï; Ãéáôß Lêå0 èÜ ëýóåé ôßò Aðïñßåò ôïõ èÜ ãßíåé êáëý-
ôåñïò ìáèçôÞò êáß èÜ ðåôý÷åé ôïýò óôü÷ïõò ôïõ. Ôü ó÷ïëå0ï Cñáãå, äÝí
Añêå0 ãéÜ ôÜ AíùôÝñù; { Ï÷é hðùò èÜ äïtìå, å1äéêüôåñá Cí ï2 ìáèçôÝò
N÷ïõí AðáéôÞóåéò U lðÜñ÷ïõí ìáèçóéáêÜ ðñïâëÞìáôá. [ ÁëÞèåéá ðüóïõò
ìáèçôÝò îÝñåôå, ï2 eðï0ïé Näùóáí ÐáíåëëáäéêÝò LîåôÜóåéò ìÝ ó÷åôéêÞ
Lðéôõ÷ßá, ÷ùñßò öñïíôéóôçñéáêÞ lðïóôÞñéîç; ÓôÞ ìåãÜëç Nñåõíá ôbò
ÃÓÅÅ ôüí ÌÜúï - [ Éïýíéï ôït 2004 ãéÜ ôßò Aðüøåéò ô&í Lêðáéäåõôéê&í –
âáèìïëïãçô&í Ðáíåëëáäéê&í LîåôÜóåùí, öÜíçêáí Aíïìïëüãçôåò
AëÞèåéåò, ï2 eðï0åò óõíÞèùò Aðïêñýðôïíôáé Lðéìåë&ò Aðü óõíôå÷íéáêÝò
êáß óõíÜìá ðïëéôéêÝò óêïðéìüôçôåò. ×áñáêôçñéóôéêÜ:
 Ôü 72,6% ô&í LñùôçèÝíôùí âáèìïëïãçô&í Lêôéìïtí hôé
å8íáé Aíáãêáßá T Lîùó÷ïëéêÞ âïÞèåéá ãéÜ íÜ Lðéôý÷åé êá-
íåßò ôÞí å1óáãùãÞ ôïõ óôÞí ôñéôïâÜèìéá Lêðáßäåõóç.
 Ôü 82% ô&í Nìðåéñùí ákô&í Lêðáéäåõôéê&í èåùñå0 hôé óôü
Cñéóôï ãñáðôü óõìâÜëëåé êáèïñéóôéêÜ T öñïíôéóôçñéáêÞ
lðïóôÞñéîç ôït lðïøçößïõ.
 Ôü 86% ô&í 1äßùí LêôéìJ hôé T Lîåéäßêåõóç ðïý Aðáéôïtí
ï2 LîåôÜóåéò êáèéóôJ Aíáãêáßá ôÞí ðáñÜëëçëç öñïíôéóôç-
ñéáêÞ ðñïåôïéìáóßá.
Ôü ] Õðïõñãåßï Ðáéäåßáò ôÞ äåêáåôßá ôït ’80 èåóìïèåôå0 ôü êñáôéêü
öñïíôéóôÞñéï ìÝ ôÞí 5äñõóç ô&í Ìåôáëõêåéáê&í ÊÝíôñùí êáß T [ Åíé-
ó÷õôéêÞ Äéäáóêáëßá êáß T Ðñüóèåôç ÄéäáêôéêÞ ÓôÞñéîç (Ð.Ä.Ó) Añãüôåñá,
äßíïõí ôÞí êñáôéêÞ äéÜóôáóç Míüò öáéíïìÝíïõ ôü eðï0ï T ] ÅëëçíéêÞ
êïéíùíßá ãíþñéæå êáß óôÞñéæå äåêáåôßåò ðñßí.
Ôü 2006 Nñåõíá ôït [ Åèíéêït ÊÝíôñïõ Êïéíùíéê&í [ Åñåõí&í ìÝ
èÝìá ôü ] Åëëçíéêü ó÷ïëå0ï êáôáëÞãåé ìåôáîý Cëëùí hôé ðñïôåñáéüôçôá
ôït Lêðáéäåõôéêït ó÷åäéáóìït Aðïôåëå0 T «LöáñìïãÞ ãåíéêåõìÝíïõ
ðñïãñÜììáôïò Líéó÷õôéêbò äéäáóêáëßáò êáß öñïíôéóôçñéáê&í ìáèçìÜ-
ôùí...». [ Áðü Aðüöáóç ôït Õ.Ð. óôßò 4.9.2008 ìÝ èÝìá «[ ÏñãÜíùóç êáß
ëåéôïõñãßá ôbò ÐÄÓ» äéáâÜæïõìå ìåôáîý Cëëùí «óêïðüò ôït èåóìït å8íáé
ï2 ìáèçôÝò íÜ Líéó÷õèïtí ìáèçóéáêÜ ìÝóù ôbò ðáñáêïëïýèçóçò
ìáèçìÜôùí óÝ #ùñåò äéáöïñåôéêÝò Aðü ákôÝò ðïý Aíáðôýóóåôáé ôü
vñïëüãéï ðñüãñáììá ôït ó÷ïëåßïõ, ìÝ Aðþôåñï óôü÷ï, íÜ Aðïöýãïõí
ôÞí ó÷ïëéêÞ Aðïôõ÷ßá, íÜ ìÞí Lãêáôáëåßøïõí ðñüùñá ôü ó÷ïëå0ï ìÝ
ìåéùìÝíá ðñïóüíôá, ìÝ Líäå÷üìåíï, óôÞí ðåñßðôùóç ákôÞ, íÜ eäçãçèïtí
óÝ Aðïêëåéóìü Aðü ôÞí AãïñÜ Lñãáóßáò AëëÜ êáß íÜ ákîÞóïõí ôßò
ðéèáíüôçôåò ðñüóâáóÞò ôïõò óôÞí Aíþôáôç [ Åêðáßäåõóç.
Ôü ðñùúíü ó÷ïëå0ï ëïéðüí Aðü ìüíï ôïõ äÝí Añêå0 êáß ôü 3äéï ôü
Õ.Ð. èåóðßæåé Lä& êáß äåêáåôßåò ôü êñáôéêü öñïíôéóôÞñéï ãéÜ íÜ âåëôéþóåé
ôü ðáñå÷üìåíï Lêðáéäåõôéêü Nñãï.

83
 Ôü óõìðÝñáóìá ákôü, hôé äçëáäÞ ôü ðñùúíü ó÷ïëå0ï äÝí Añêå0
yóôå íÜ Lîáóöáëéóôå0 ðïéïôéêÞ Lêðáßäåõóç óÝ hëïõò ôïýò ìáèçôÝò äÝí
å8íáé ] Åëëçíéêü öáéíüìåíï. ÖñïíôéóôÞñéá lðÜñ÷ïõí óÝ hëï ôüí êüóìï:
Learning Centers ëÝãïíôáé óôßò Ç.Ð.Á., ôüí ÊáíáäJ, ôÞí Ákóôñáëßá êáß
ôÞí ÍÝá Æçëáíäßá, Juku ëÝãïíôáé óôÞí [ Éáðùíßá hðïõ Añéèìïtí ðåñßðïõ
50000, Nachhilfe óôÞ Ãåñìáíßá, Soutien Scolaire óôÞ Ãáëëßá, hðïõ óÝ
Nñåõíá ôït 2007 AíáöÝñåôáé vò «LêñçêôéêÞ» T AíÜðôõîç ôït öñïíôéóôçñé-
áêït êëÜäïõ, Lí& ôü 75% ô&í ìáèçô&í ô&í ìåãÜëùí ëõêåßùí ôït Ðáñéóé-
ït Nêáíáí öñïíôéóôÞñéï ôü 2008. ÓôÞí [ Éôáëßá ëÝãïíôáé Preparazione
Universitaria, Explicacoes óôÞí Ðïñôïãáëßá, Grind Schools óôÞí [ Éñëáí-
äßá, Crammers êáß Tutor Agencies óôÞí Ì. Âñåôáíßá, Hagwon óôÞí
ÊïñÝá, Buxiban óôÞí Êßíá, Tutorial Schools óôü ×ïíãê Êïíãê, Cursiho-
prevestibular óôÞ Âñáæéëßá, Dershane óôÞí Ôïõñêßá, Preuniversitario
óÝ hëç ôÞ ËáôéíéêÞ [ ÁìåñéêÞ, Finishing Schools óôÞí [ Éíäßá.
Ôü öñïíôéóôÞñéï óôüí êüóìï, äçëáäÞ T Lîùó÷ïëéêÞ LêðáéäåõôéêÞ
óôÞñéîç å8íáé ìßá ðñáãìáôéêüôçôá. ] ÕðÜñ÷åé ìÝ äéÜöïñåò ìïñöÝò óÝ
hëåò ó÷åäüí ôßò ÷&ñåò ï2 eðï0åò äéáèÝôïõí Aíôáãùíéóôéêü Lêðáéäåõôéêü
óýóôçìá êáß öéëüäïîïõò ìáèçôÝò. \ Ïðïõ ï2 Cíèñùðïé âëÝðïõí ôÞí
Lêðáßäåõóç vò ôüí êõñéüôåñï ðáñÜãïíôá ðñïóùðéêbò ðñïüäïõ,
AíÜðôõîçò êáß åkçìåñßáò, êÜôé ðïý ðéóôåýåé AêñÜäáíôá êáß T ] ÅëëçíéêÞ
ï1êïãÝíåéá. Ôü öñïíôéóôÞñéï äÝí å8íáé lðïêáôÜóôáôï ôït ó÷ïëåßïõ ïmôå
AíôáãùíéóôÞò ôïõ. Ëåéôïõñãå0 óõìðëçñùìáôéêÜ ìÝ ôü ðñùúíü ó÷ïëå0ï.
{ Éóùò ñùôÞóåé e AêñïáôÞò Aêïýãïíôáò ákôÜ: [ Åìå0ò óôÞí ] ÅëëÜäá
Aêïtìå Lä& êáß äåêáåôßåò hôé ôÜ öñïíôéóôÞñéá, äçëáäÞ T ðáñáðáéäåßá
öôáßåé ãéÜ ôÞí êáôÜíôéá ôbò ] Åëëçíéêbò ðáéäåßáò. ÈÜ ðñÝðåé 3óùò íÜ
Aíáñùôçèïtìå ìÞðùò ôü 1äéùôéêü öñïíôéóôÞñéï, ìéÜ êáß hðùò å3äáìå T
ðïëéôåßá 2äñýåé êáß ÷ñçìáôïäïôå0 ôÜ êñáôéêÜ öñïíôéóôÞñéá, å8íáé e
åmêïëïò óôü÷ïò, ìÞðùò å8íáé Bðë&ò e Aðïäéïðïìðá0ïò ôñÜãïò ôbò
êïéíùíßáò, ìÞðùò ákôÜ å8íáé Píáò Níôå÷íá êáëëéåñãçìÝíïò ìtèïò. ] Ï
Aðáîéùôéêüò hñïò ðáñáðáéäåßá óßãïõñá äÝí ìðïñå0 íÜ AöïñJ ôÜ íüìéìá
öñïíôéóôÞñéá. ÓôÞí ðáñáïéêïíïìßá, ôÞí ðáñáðëçñïöüñçóç U ôü
ðáñáåìðüñéï hëá êéíïtíôáé óôü óêïôÜäé, ÷ùñßò Cäåéåò, ÷ùñßò Á.Ö.Ì.,
÷ùñßò ôáìðÝëåò, ÷ùñßò óôÝãç. ÊÜðïéïò ðïý íïóçëåýåôáé óÝ ìßá 1äéùôéêÞ
êëéíéêÞ U ìéóèþíåé Píá ôáîß äÝí íïìßæù hôé ÷ñçóéìïðïéå0 ôÞí ðáñáúáôñéêÞ
U ôÞí ðáñáóõãêïéíùíßá. Óýìöùíá ìÝ ðáíåëëáäéêÞ Nñåõíá ôbò ÃÓÓÅ ôü
2005, ðÜíù Aðü ôü 70% ôït óõíüëïõ ô&í äáðáí&í ôbò ] Åëëçíéêbò ï1-
êïãÝíåéáò ãéÜ ôÞí Lêðáßäåõóç Aöïñïtóáí ôÜ ðáñÜíïìá 1äéáßôåñá ìáèÞ-
ìáôá êõñßùò ìéJò ìåéïøçößáò äéïñéóìÝíùí êáèçãçô&í ôït äçìüóéïõ
ó÷ïëåßïõ, AëëÜ êáß Cëëùí AíåîÝëåãêôùí, ðñJãìá ðïý óýí ôï0ò Cëëïéò,
ìáóôßæåé êáß ôÞí êñáôéêÞ ï1êïíïìßá óÝ ÷áëåðïýò êáéñïýò. ÌÞðùò ákôÞ
å8íáé T ðñáãìáôéêÞ ðáñáðáéäåßá; ÓÝ íÝá ðñüóöáôç Nñåõíá ôbò Ã.Ó.Ó.Å.,

84
ôÜ ðñïáíáöåñèÝíôá ðïóïóôÜ äéáöïñïðïéïtíôáé, 3óùò ãéáôß T MëëçíéêÞ
ï1êïãÝíåéá, äÝí ìðïñå0 óôÞí äýóêïëç ï1êïíïìéêÞ óõãêõñßá, íÜ
AíôáðåîÝëèåé óôÜ ðáíÜêñéâá 1äéáßôåñá.
{ Áò LðáíÝëèïõìå hìùò óôÞí ÅkñùðáúêÞ êáß äéåèíb ðñáãìáôé-
êüôçôá. ÓÝ êÜðïéåò ÷&ñåò hðùò T Ãåñìáíßá, ï2 Míþóåéò ô&í öñïíôéóôçñßùí
êáß Aðïãåõìáôéí&í ó÷ïëåßùí hðùò T VNN, ðïý å8íáé T ìåãáëýôåñç,
Aíôéðñïóùðåýïíôáò ðÜíù Aðü 2000 öñïíôéóôÞñéá, N÷ïõí LðáöÝò ìÝ
èåóìéêÜ fñãáíá ôït êñÜôïõò óôÞí ðñïóðÜèåéá ãéÜ ôÞí âåëôßùóç ôbò
ðáñå÷üìåíçò Lêðáßäåõóçò, AëëÜ êáß ôáêôéêÝò LðáöÝò ìÝ êáèçãçôÝò
Aðü äçìüóéá ó÷ïëå0á hðïõ AíôáëëÜóóïõí Aðüøåéò, 1äÝåò êáß lëéêü.
Óôßò Ç.Ð.Á. Aðü ôü 2002 lëïðïéå0ôáé ôü ðñüãñáììá NCLB (No
Child Left Behind) ðïý óôï÷åýåé óôÞí âåëôßùóç ô&í Aêáäçìáúê&í
Lðéäüóåùí ô&í ìáèçô&í óôÜ äçìüóéá ó÷ïëå0á. [ Áîéïëïãå0ôáé ôü ó÷ïëå0ï,
ìáèçôÝò êáß Lêðáéäåõôéêü ðñïóùðéêü ìÝ å1äéêÜ ôÝóô äéáãíùóôéêït
÷áñáêôbñá êáß hóïé ìáèçôÝò êñßíåôáé Aðáñáßôçôï LíôÜóóïíôáé óôü ðñü-
ãñáììá. Ï2 äéêáéït÷ïé ôït ðñïãñÜììáôïò ðáßñíïõí Píá ðïóü ÷ñçìÜôùí
ìÝ ôÞ ìïñöÞ êïõðïíéït êáß ìÝ ákôü LðéëÝãïõí êáß Aðåõèýíïíôáé êõñßùò
óÝ 1äéùôéêÜ, AëëÜ êáß êñáôéêÜ öñïíôéóôçñéáêÜ êÝíôñá ãéÜ íÜ âïçèçèïtí.
{ Å÷ïõìå, ëïéðüí, ôÞí êáôÜññåõóç ôït Mëëçíéêït ìýèïõ ðåñß
öñïíôéóôçñßïõ. Ôß å8íáé hìùò äéáöïñåôéêü óôüí ôñüðï ëåéôïõñãßáò ôït
Äçìüóéïõ ó÷ïëåßïõ óÝ ó÷Ýóç ìÝ Píá íüìéìá dñãáíùìÝíï öñïíôéóôÞñéï;
ÍÜ îåêáèáñßóïõìå hôé ôü Äçìüóéï ó÷ïëå0ï ðñÝðåé íÜ ðáñÝ÷åé ðáéäåßá,
äçëáäÞ ðÝñáí ôbò ìåôÜäïóçò ãíþóåùí, N÷åé ñüëï íÜ AíåâÜæåé ôü
ðíåõìáôéêü åðßðåäï ô&í ìáèçô&í, íÜ äéäÜóêåé AñåôÞ.
Å8íáé óáöÝò hôé T øõ÷Þ ìßáò ôÜîçò å8íáé e äÜóêáëïò. ] Ï äÜóêáëïò
ðïý ðñ&ôá ðñÝðåé íÜ å8íáé ðáéäáãùãüò, äéäÜóêåé ìÝ hëï ôü å8íáé ôïõ.
Ï2 ãíþóåéò ôïõ, ôü LíäéáöÝñïí ôïõ, T AãÜðç ôïõ ãéÜ ôÞ äïõëåéÜ ôïõ êáß
ôïýò ìáèçôÝò ôïõ, e ôñüðïò ðïý ìéëÜåé, ðïý íôýíåôáé, ðïý AíôéäñJ, ðïý
Aíôéìåôùðßæåé ôïýò ìáèçôÝò ôïõ, äéäÜóêïõí ôÜ ðáéäéÜ, ãéáôß ákôüò ëåé-
ôïõñãå0 ãé’ ákôÜ vò ðñüôõðï. [ Áîéïëïãå0ôáé êáèçìåñéíÜ êé hëïé ìáò
îÝñïõìå ðþò ï2 ìáèçôÝò å8íáé ákóôçñïß ìÜ äßêáéïé êñéôÝò. Å8íáé ðñïöáíÝò
hôé Aîéüëïãïé Lêðáéäåõôéêïß lðÜñ÷ïõí ôüóï óôÞ äçìüóéá hóï êáß óôÞí
1äéùôéêÞ öñïíôéóôçñéáêÞ Lêðáßäåõóç. ÓÝ Píá 1äéùôéêü öñïíôéóôÞñéï hìùò
e äÜóêáëïò Aîéïëïãå0ôáé êáèçìåñéíÜ ãéÜ ôÞí hëç ðáñïõóßá AëëÜ êáß
óáö&ò ôÞí LðÜñêåéÜ ôïõ, ôüóï Aðü ôïýò ìáèçôÝò hóï êáß Aðü ôÞ
äéåýèõíóç, ðñJãìá ðïý äÝí óõìâáßíåé óôü Äçìüóéï ó÷ïëå0ï. [ Áîéïëï-
ãå0ôáé, ëïéðüí, e åêðáéäåõôéêüò, AëëÜ Aîéïëïãå0ôáé êáß ôü Lêðáéäåõôéêü
Nñãï, ôü AðïôÝëåóìá. \ Åíáò Aíåðáñêbò êáèçãçôÞò äÝí ìðïñå0 íÜ óôáèå0,
ãéáôß Bðëïýóôáôá ìÝíåé ÷ùñßò ìáèçôÝò.
] Ç Aîéïëüãçóç ô&í Lêðáéäåõôéê&í êáß ôït ðáñáãüìåíïõ
Lêðáéäåõôéêït Nñãïõ, å8íáé èåùñ& ôü óçìáíôéêüôåñï á3ôéï, ðïý äéêáé-

85
ïëïãå0 ôÞí óáö&ò êáëýôåñç Lðßäïóç ô&í ìáèçô&í ô&í 1äéùôéê&í ó÷ïëåßùí
Níáíôé ákô&í ô&í äçìïóßùí hðùò Aðïäåéêíýåé T ðïëý ðñüóöáôç Nñåõíá
ôbò ÃÓÓÅ ôü ÍïÝìâñéï ôït 2009.
\ Åíáò Cëëïò ðïëý óçìáíôéêüò ôïìÝáò, óôüí eðï0ï N÷ïõìå óáöb
lðåñï÷Þ ôït öñïíôéóôçñéáêït ìáèÞìáôïò, å8íáé ákôüò ôbò LîáôïìéêåõìÝ-
íçò ìÜèçóçò ðïý ðñïóöÝñåôáé óÝ Píá íüìéìá dñãáíùìÝíï öñïíôéóôÞñéï.
ÌÝ ôüí hñï ákôü, äÝí Lííïïtìå ìüíï ìéêñÜ óôüí Añéèìü ôìÞìáôá. ] Ï
ìÝóïò hñïò óôÜ 1äéùôéêÜ öñïíôéóôÞñéá å8íáé ðåñßðïõ 6 ìáèçôÝò AíÜ
ôìbìá. [ Åííïïtìå êáß eìïéïãåíb ôìÞìáôá, äçëáäÞ ôìÞìáôá ìÝ ìáèçôÝò
ðåñßðïõ 3äéùí äõíáôïôÞôùí. Ákôü óáö&ò âïçèJ ôÞí eìïéüìïñöç
ìåôÜäïóç ôbò ãíþóçò, äÝí äçìéïõñãå0 êáèõóôåñÞóåéò êáß âåëôéþíåé ôÞí
Lðßäïóç ô&í ìáèçô&í. { Áí ðñïóèÝóù óôÜ AíùôÝñù, hôé óÝ Píá íüìéìá
dñãáíùìÝíï öñïíôéóôÞñéï, Aíôéìåôùðßæïíôáé ìÝ 1äéáßôåñï ôñüðï, ôüóï ï2
ðïëý Aäýíáôïé ìáèçôÝò, hóï êáß ákôïß ìÝ 1äéáßôåñá ðñïóüíôá êáß Lííï&
LðéðëÝïí ù # ñåò ãéÜ Lðßëõóç Aðïñéþí, äéáöïñïðïéçìÝíï Aóêçóéïëüãéï
ê.C., ôüôå N÷ïõìå ìßá ðëÞñç å1êüíá ôbò LîáôïìéêåõìÝíçò ìÜèçóçò ðïý
ðñïáíÝöåñá.
] Ç ðñïóùðéêÞ LðáöÞ ðïý óõíÞèùò Aíáðôýóóåôáé ìåôáîý êáèç-
ãçô&í êáß ìáèçô&í ó’ Píá öñïíôéóôÞñéï, âïçèJ 1äéáßôåñá óôÞí øõ÷ïëïãßá
ô&í ìáèçô&í êáß óõíÞèùò Aðïôåëå0 ãé’ ákôïýò êßíçôñï ãéÜ LðéðëÝïí
ðñïóðÜèåéá êáß âåëôßùóç. ÓÝ ðëÞñç Aíáíôéóôïé÷ßá ìÝ ákôü, âñßóêïõìå
AñêåôÝò öïñÝò, ôÞí Nëëåéøç Lðéêïéíùíßáò êáß Lðáöbò ìÝ ðïëëïýò
êáèçãçôÝò ôït Äçìüóéïõ ó÷ïëåßïõ, å3ôå ëüãù Aäéáöïñßáò, å3ôå ëüãù ôït
AðñïóðÝëáóôïõ ÷Üóìáôïò ôbò êáèçãçôéêbò ákèåíôßáò. \ Åíá íüìéìá
dñãáíùìÝíï öñïíôéóôÞñéï, Líôïðßæåé êáß êáôáãñÜöåé ôïýò Lêðáéäåõôéêïýò
óôü÷ïõò êÜèå ìáèçôÞ. Ðáñáêïëïõèå0 óõóôçìáôéêÜ ôÞí ðñüïäï ô&í ìá-
èçô&í êáß óõíôïíßæåé ôÞí hëç ôïõò ðñïóðÜèåéá êáèþò lðÜñ÷åé óõíåñãá-
óßá ìåôáîý ô&í êáèçãçô&í ðïý äéäÜóêïõí. ] Ï ìáèçôÞò Aîéïëïãå0ôáé
AíôéêåéìåíéêÜ ìÝóù äéáãùíéóìÜôùí êáß ðñïåôïéìÜæåôáé ìÝ èÝìáôá
AíÜëïãá ô&í MêÜóôïôå LîåôÜóåùí. [ ÅðéðëÝïí e ìáèçôÞò Líçìåñþíåôáé
Aîéüðéóôá êáß eëïêëçñùìÝíá ãéÜ ôü hðïéï Lîåôáóôéêü óýóôçìá êáß ìÝóù
ô&í ðñïãñáììÜôùí ôït Lðáããåëìáôéêïý ðñïóáíáôïëéóìït ðïý óõíÞèùò
ðáñÝ÷ïíôáé, LðéëÝãåé êáß ó÷åäéÜæåé ôü ìÝëëïí ôïõ.
[ Áðü ôÞí Cëëç ìåñéÜ e Aíôßëïãïò MóôéÜæåé ôÞí Lðé÷åéñçìáôïëïãßá
ôïõ êõñßùò óÝ äýï ôïìå0ò. Ákôüí ôbò «ìç÷áíéóôéêbò» hðùò ëÝãåôáé
ìÜèçóçò ðïý ðáñÝ÷åôáé óôÜ öñïíôéóôÞñéá AëëÜ êáß ôït ãåãïíüôïò hôé T
1äéùôéêÞ öñïíôéóôçñéáêÞ ìÜèçóç äÝí ðåñéÝ÷åôáé óôÞí «äùñåÜí ðáéäåßá»
ôÞí eðïßá èÜ Nðñåðå ôü êñÜôïò íÜ ðáñÝ÷åé óôïýò ìáèçôÝò, äçìéïõñã&í-
ôáò Nôóé êïéíùíéêÝò Aíéóüôçôåò.
Ôü AðïôÝëåóìá ìßáò eñéóìÝíçò Lêðáéäåõôéêbò äéáäéêáóßáò, ðïôÝ
äÝí ìåôñéÝôáé óÝ Aðüëõôåò ôéìÝò. ] Ï âáóéêüò óôü÷ïò ôbò Lêðáßäåõóçò,

86
å8íáé T âåëôßùóç ôït LêðáéäåõïìÝíïõ êáß ôü ìáèçóéáêü AðïôÝëåóìá,
å8íáé ôüóï êáëýôåñï, hóï ðéü ìåãÜëç å8íáé T èåôéêÞ äéáöïñÜ ôït ìáèçôÞ
AíÜìåóá óôßò óôéãìÝò å1óüäïõ êáß Lîüäïõ ôïõ Aðü ôÞí äéáäéêáóßá
ìÜèçóçò. [ ÅðåéäÞ ôü Lêðáéäåõôéêü AðïôÝëåóìá óôÞí ] ÅëëÜäá äÝí Aîéïëï-
ãå0ôáé, Cò êáôáöýãïõìå óÝ ìåëÝôåò ôït ÏÏÓÁ êáß ôü ðñüãñáììá «PISA»,
Píá ðñüãñáììá ãéÜ ôÞí äéåèíb Lêôßìçóç óðïõä&í, ôü eðï0ï Aîéïëïãå0
ìáèçôÝò Aðü äéÜöïñåò ÷&ñåò ôït êüóìïõ. Ôü ðñüãñáììá ákôü, äÝí
å8íáé ôü 1äáíéêü ãéÜ ôÞí Aîéïëüãçóç ôït ] Åëëçíéêït Lêðáéäåõôéêït
óõóôÞìáôïò, ìéÜ êáß N÷åé óÜí óçìå0ï AíáöïñÜò [ ÁããëïóáîùíéêÜ Lêðáé-
äåõôéêÜ ðñüôõðá, ðëÞí hìùò ìJò äßíåé ôßò ìüíåò LðéóôçìïíéêÝò ìåôñÞóåéò
ðïý N÷ïõìå óôÞí äéÜèåóÞ ìáò. [ Åêå0 èÜ äïtìå hôé ï2 Aðüöïéôïé ôït ] Åë-
ëçíéêït Ãõìíáóßïõ N÷ïõí ðïëý ÷áìçëÝò Lðéäüóåéò êáôáëáìâÜíïíôáò
ôßò ôåëåõôá0åò èÝóåéò ôït ðßíáêá Aîéïëüãçóçò, Lí& ðáñáôçñå0ôáé óÝ
ákôïýò Nëëåéøç óõíäõáóôéêbò 1êáíüôçôáò êáß êñéôéêbò óêÝøçò. ÌåôÜ
Aðü ëßãá ÷ñüíéá, ï2 \ Åëëçíåò ìáèçôÝò, N÷ïíôáò óôü÷ï ôÞí å1óáãùãÞ
ôïõò óôÜ ÁÅÉ ôbò ÷þñáò, âåëôéþíïõí èåáìáôéêÜ ôßò Lðéäüóåéò ôïõò êé
Lðéôõã÷Üíïõí óôßò LîåôÜóåéò. Ákôü ðïý ìåóïëÜâçóå, ðëÞí ôït óôü÷ïõ,
å8íáé ôü óõóôçìáôéêü, dñãáíùìÝíï êáß íüìéìï öñïíôéóôÞñéï ðïý
ðáñáêïëïõèïtí ï2 ìáèçôÝò ôÜ ôåëåõôá0á äýï ÷ñüíéá ôït Ëõêåßïõ. { Áí
ákôü îåíßæåé ðñïóÝîôå ôß Nãñáøå óôÜ ÍÅÁ ôü 1973 e Åkáãã. Ðáðáíïtôóïò:
«] Ç äéêáéïóýíç ìÜëéóôá Aðáéôå0 íÜ Aíáãíùñßóïõìå hôé ôÜ öñïíôéóôÞñéá,
f÷é ìüíï âïÞèçóáí êáß âïçèïtí ôÜ ðáéäéÜ ìáò íÜ Aíåâïtí ôßò óêÜëåò
ôït Ðáíåðéóôçìßïõ, AëëÜ êáß ôü ÐáíåðéóôÞìéï ôü âïÞèçóáí êáß ôü âïçèïtí
íÜ äéáôçñÞóåé óÝ êÜðïéï Lðßðåäï ôßò óðïõäÝò ôïõ. { Áí Nìðáéíáí ï2 íÝïé
óôßò AêáäçìáúêÝò á3èïõóåò ìÝ ôÜ ÷Üóìáôá ôbò ãõìíáóéáêbò ìáò ðáéäåßáò,
ôü Lêðáéäåõôéêü ðñüâëçìá ôbò ÷þñáò ìáò èÜ Zôáí Aêüìá ðéü dîý Að’ hóï
å8íáé óÞìåñá».
\ Ïóïí AöïñJ óôÞ ìç÷áíéóôéêÞ ìÜèçóç êáß óôßò ôå÷íéêÝò Aíôé-
ìåôþðéóçò ô&í èåìÜôùí óôßò ÐáíåëëáäéêÝò LîåôÜóåéò, óßãïõñá ôÜ öñïíôé-
óôÞñéá óôÞí ðñïóðÜèåéÜ ôïõò íÜ ìåãéóôïðïéÞóïõí ôü Lêðáéäåõôéêü ôïõò
AðïôÝëåóìá, ìÝ ìáèçôÝò ôïýò eðïßïõò ðáñÝëáâáí óõíÞèùò ôÜ ôåëåõôá0á
äýï ÷ñüíéá ôït Ëõêåßïõ, ÷ñçóéìïðïéïtí êáß ìåèïäïëïãßá êáß äéáäéêá-
óßåò êáß ôå÷íéêÝò Aíôéìåôþðéóçò ô&í èåìÜôùí ô&í LîåôÜóåùí. Ákôü äÝí
å8íáé Añíçôéêü, Aðü ôÞí óôéãìÞ ðïý óõìâÜëëåé óôÞí AíÜðôõîç ô&í äåîéï-
ôÞôùí ôïõò êáß Cñá óôÞí å1óáãùãÞ ôïõò óôÞí ôñéôïâÜèìéá Lêðáßäåõóç.
ÈÜ Zôáí Cäéêï íÜ ÷ñåþóïõìå ôÞí hðïéá Nëëåéøç êñéôéêbò óêÝøçò êáß
2êáíüôçôáò ô&í ìáèçô&í, óÝ Lêðáéäåõôéêïýò ÷þñïõò, ðïý ðïôÝ äÝí LñãÜ-
óôçêáí ìáæß ôïõò, ôßò ÷ñïíéêÝò ðåñéüäïõò ðïý ákôïß, ï2 ìáèçôÝò äçëáäÞ,
äéáìüñöùíáí ôüí ôñüðï óêÝøçò ôïõò.
{ Áò äïtìå hìùò óôÞí ðñÜîç Cí T oðáñîç ôït öñïíôéóôçñßïõ
äçìéïõñãå0 êïéíùíéêÝò Aíéóüôçôåò. \ Åíá 1äéáßôåñï ìÜèçìá ãéÜ ôßò

87
ôåëåõôá0åò ôÜîåéò ôït Ëõêåßïõ, óõíÞèùò ðáñÜíïìï êáß Aöïñïëüãçôï,
êïóôßæåé ðÜíù Aðü 30 åkñþ ôÞí yñá. ÓôÜ öñïíôéóôÞñéá T yñá êïóôßæåé
Aðü 5 ìÝ÷ñé 7 åkñþ óõíÞèùò. { Áí óõíõðïëïãßóåé êáíåßò hôé ðåñßðïõ
2000 Cðïñïé ìáèçôÝò, óýìöùíá ìÝ ôÞí ] Ïìïóðïíäßá ô&í Öñïíôéóô&í
öïéôïtí äùñåÜí óôÜ öñïíôéóôÞñéá ôbò ÷þñáò, êáß ãéÜ ðïëëïýò Aêüìá
ðïý ðñïÝñ÷ïíôáé Aðü Aíßó÷õñåò ï1êïíïìéêÜ ï1êïãÝíåéåò ãßíïíôáé å1äéêÝò
ôéìÝò, å8íáé óáöÝò hôé ôÜ öñïíôéóôÞñéá, âïçèïtí êõñßùò ôßò AóèåíÝóôåñåò
ï1êïíïìéêÜ ôÜîåéò, íÜ óðïõäÜóïõí ôÜ ðáéäéÜ ôïõò, äßíïíôáò óõã÷ñüíùò
Aðïäåßîåéò ãéÜ ôßò lðçñåóßåò ôïõò.
[ Áíáöåñüìåíïé ðëÝïí óÝ ÷ñÞìáôá, êáëü èÜ å8íáé íÜ äïtìå ôü
èÝìá U ôü óýíèçìá êáëýôåñá, ôbò «äùñåÜí ðáéäåßáò», ðïý N÷åé êáôáí-
ôÞóåé «äùñåÜí AìÜèåéá» ãéÜ íÜ ÷ñçóéìïðïéÞóù ôüí hñï ðïý ÷ñçóéìïðïß-
çóå e Aåßìíçóôïò Ã. ÐáðáíäñÝïõ. Ôü Mëëçíéêü êñÜôïò äáðÜíçóå ðåñßðïõ
7,5 äßò åkñþ ôü 2008 ãéÜ ôÞí Lêðáßäåõóç. Ðåñßðïõ 4000 åkñþ êïóôßæåé
êÜèå ìáèçôÞò Ãõìíáóßïõ – Ëõêåßïõ óôüí Lèíéêü ðñïûðïëïãéóìü. ÐÜíù
Aðü ôü 90% ô&í ÷ñçìÜôùí ákô&í äéáôßèåíôáé ãéÜ ôßò AíÜãêåò ôbò
ìéóèïäïóßáò, ðñJãìá ðïý äÝí N÷åé êáìßá ó÷Ýóç ìÝ ôÞí Nñåõíá, ôÞí
êáéíïôïìßá êáß ôÞí ðñïþèçóç Aëëáãþí, ï2 eðï0åò å8íáé Aðáñáßôçôá
óõóôáôéêÜ óôÞí êáôåýèõíóç ôbò âåëôßùóçò ôït Lêðáéäåõôéêït ìáò
óõóôÞìáôïò. [ Áðü ôÞí Cëëç ìåñéÜ, T ðïéüôçôá ôbò Lêðáßäåõóçò äÝí Lîá-
óöáëßæåôáé AðïêëåéóôéêÜ ìÝ ôÞí ámîçóç ôbò ÷ñçìáôïäüôçóçò. ] Ç
dñãÜíùóç, T äéïßêçóç êáß T äïìÞ, T ðïéüôçôá ô&í Lêðáéäåõôéê&í, T
óõììåôï÷Þ ô&í ãïíÝùí êáß ô&í ôïðéê&í êïéíùíé&í, å8íáé óçìáíôéêïß
ðáñÜãïíôåò, ï2 eðï0ïé ìðïñïtí íÜ âåëôéþóïõí èåáìáôéêÜ ôÞí Aðüäïóç
ìéJò Lêðáéäåõôéêbò ìïíÜäáò ÷ùñßò äéáöïñïðïßçóç óôü êüóôïò
ëåéôïõñãßáò ôçò.
Ôü öñïíôéóôçñéáêü ìÜèçìá Aðïôåëå0 äéåèí&ò hðùò å3äáìå, âáóéêü
óõóôáôéêü ôbò ìáèçôéêbò ðñïüäïõ êáß T ] ÅëëçíéêÞ ðïëéôåßá ôü N÷åé
Aðïäå÷ôå0, hðùò Lðßóçò ôü äéáðéóôþóáìå, ìÝ ôÜ êñáôéêÜ öñïíôéóôÞñéá
ôbò Ð.Ä.Ó. hðùò ëÝãïíôáé ôÜ ôåëåõôá0á ÷ñüíéá. Îïäåýôçêáí ðïëëÜ
÷ñÞìáôá ãéÜ eëïóÝëéäåò äéáöçìßóåéò óôüí ôýðï ôït «äùñåÜí» öñïíôéóôç-
ñßïõ, äüèçêáí ìÜ÷åò óôÜ ó÷ïëå0á ãéÜ íÜ ðåéóèïtí ï2 ìáèçôÝò íÜ ôü
ðáñáêïëïõèÞóïõí. Ôü ìÝôñï óçìåéþíåé ìéêñÞ Lðéôõ÷ßá, ðëÞí LîáéñÝóåùí
ðïý Aöïñïtí êõñßùò óÝ AðïìáêñõóìÝíåò ðåñéï÷Ýò ôbò ðáôñßäïò ìáò,
hðïõ äÝí lðÜñ÷ïõí dñãáíùìÝíá öñïíôéóôÞñéá. Ãïíå0ò êáß ìáèçôÝò óôÞí
ìåãÜëç ôïõò ðëåéïøçößá LðéëÝãïõí ôÜ 1äéùôéêÜ öñïíôéóôÞñéá, Líäéáöå-
ñüìåíïé ãéÜ ôÞí ðïéüôçôá ôbò ðáñå÷üìåíçò öñïíôéóôçñéáêbò Lêðáß-
äåõóçò, êáß f÷é Cí ákôÞ ðáñÝ÷åôáé äùñåÜí. ÄÝí èÜ Aíáöåñè& Lêôåí&ò
óôßò ðáèïãÝíåéåò ôït óõóôÞìáôïò ôbò Ð.Ä.Ó. hðùò ï2 ðëáóìáôéêÝò v # ñåò
êáß ôÜ ôìÞìáôá-öáíôÜóìáôá ðïý äbèåí ëåéôïõñãïtí, ðëçñþíïíôáé hìùò
Aðü ôüí [ Åèíéêü ðñïûðïëïãéóìü óÝ ÷áëåðïýò êáéñïýò.

88
 ÌÞðùò hìùò ôÜ ÷ñÞìáôá ðïý äéáôßèåíôáé ãéÜ ôÞí Ð.Ä.Ó., äéåõñý-
íïõí ôßò êïéíùíéêÝò Aíéóüôçôåò óôÞí Lêðáßäåõóç; Ð&ò ãßíåôáé ákôü –
3óùò Aíáñùôçèå0 êÜðïéïò– Aðü ôÞ óôéãìÞ ðïý hëïé ï2 ìáèçôÝò ìðïñïtí
äùñåÜí íÜ ôÞí ðáñáêïëïõèÞóïõí; ] Ï åmðïñïò ãïíéüò èÜ LðéëÝîåé ãéÜ ôü
ðáéäß ôïõ ôÜ ðáíÜêñéâá 1äéáßôåñá êáß óáö&ò äÝí èÜ LðéëÝîåé ïmôå ôü
êñáôéêü ïmôå ôü 1äéùôéêü öñïíôéóôÞñéï. ] Ç ðïëéôåßá hìùò èÜ ìðïñïtóå
íÜ LîáéñÝóåé ôïýò ìáèçôÝò ô&í eðïßùí ï2 ï1êïãÝíåéåò N÷ïõí å1óüäçìá
ìåãáëýôåñï Aðü Píá hñéï êáß Aêïëïýèùò íÜ Lðéìåñßóåé ôü ðïóü ðïý
äáðáíJ ãéÜ ôÞí Ð.Ä.Ó. óôïýò AóèåíÝóôåñïõò ï1êïíïìéêÜ ìáèçôÝò. ÍÜ
÷ñçìáôïäïôÞóåé ôÞí AóèåíÝóôåñç ï1êïíïìéêÜ ï1êïãÝíåéá, AíÜëïãá
ðÜíôïôå ìÝ ôü å1óüäçìÜ ôçò, äßíïíôáò óÝ ákôÞí, ôÞí ï1êïãÝíåéá äçëáäÞ,
Píá ï1êïíïìéêü âïÞèçìá ôü eðï0ï èÜ ÷ñçóéìïðïéÞóåé ãéÜ ôÞí Aðáñáß-
ôçôç, hðùò T 3äéá T ðïëéôåßá èåùñå0, öñïíôéóôçñéáêÞ Líßó÷õóç ô&í
ðáéäé&í ôçò. ÔÜ ÷ñÞìáôá ákôÜ, ìÝ ôÞí ìïñöÞ Míüò êïõðïíéït, èÜ å8íáé
ôÜ äßäáêôñá ãéÜ ôü öñïíôéóôÞñéï ðïý T 3äéá ï1êïãÝíåéá èÜ LðéëÝãåé,
1äéùôéêü U êñáôéêü, uèþíôáò ôïýò êáèçãçôÝò ðïý èÝëïõí íÜ Lñãáóèïtí
óôÞí Ð.Ä.Ó. íÜ ãßíïõí ðåñéóóüôåñï Aðïäïôéêïß. { Åôóé Líéó÷ýåôáé T ëïãéêÞ
ô&í 3óùí åkêáéñé&í ðïý ðñÝðåé íÜ ÷áñáêôçñßæåé êÜèå óýã÷ñïíï êáß äß-
êáéï Lêðáéäåõôéêü óýóôçìá. Ôü èÝìá ìáò äÝí å8íáé Lí êáôáêëå0äé Cí
ðëçñþíïõìå ãéÜ ôÞí Lêðáßäåõóç ô&í ðáéäé&í ìáò, ìéJò êáß T «äùñåÜí
ðáéäåßá» å8íáé Cëëïò Píáò ìtèïò, Cí óõíõðïëïãßóåé êáíåßò ôÜ ðåñßðïõ
5 äßò åkñþ ðïý äáðÜíçóå ôü 2007 T MëëçíéêÞ ï1êïãÝíåéá ãéÜ ôÞí Lêðáß-
äåõóç, óýìöùíá ìÝ ôÞí ôåëåõôá0á Nñåõíá ôbò ÃÅÓÅÅ (ÍïÝìâñéïò 2009).
Ôü hôé ðëçñþíïõìå å8íáé äåäïìÝíï. Ôü Lñþôçìá å8íáé Cí ákôü ðïý AãïñÜ-
æïõìå Aîßæåé ôÜ ÷ñÞìáôá ðïý ðëçñþíïõìå, Cí äçëáäÞ ôÜ äéáèÝóéìá
êïíäýëéá Aîéïðïéïtíôáé êáôÜ ôüí êáëýôåñï äõíáôü ôñüðï.
ÊÜðïéá óôéãìÞ ðñÝðåé T hëç ÷ñçìáôïäüôçóç ôbò Lêðáßäåõóçò
íÜ å8íáé óôáèìéóìÝíç êáß íÜ óôñÝöåôáé Cìåóá ðñüò ôÞí ï1êïãÝíåéá ìÝ
êñéôÞñéá, êïéíùíéêÜ, ï1êïíïìéêÜ êáß LêðáéäåõôéêÜ. Ôü ìÝôñï Löáñìü-
æåôáé óÝ AñêåôÝò ÷&ñåò. ÓôÞ Óïõçäßá, ðåñéóóüôåñá Aðü 1000 1äéùôéêÜ
ó÷ïëå0á, ëåéôïõñãïtí ìÝ ìáèçôÝò ô&í eðïßùí ï2 ï1êïãÝíåéåò ÷ñçìáôï-
äïôïtíôáé Cìåóá Aðü ôü êñÜôïò êáß LðéëÝãïõí ôü ó÷ïëå0ï ô&í ðáéäé&í
ôïõò. ] Ï äÝ ] Õðïõñãüò Ðáéäåßáò ôbò Óïõçäßáò 2ó÷õñßæåôáé hôé ôü ìÝôñï
uöÝëçóå óõíïëéêÜ ôÞí Lêðáßäåõóç ôbò ÷þñáò, Aöït ôÜ êñáôéêÜ ó÷ïëå0á
âåëôéþèçêáí ðïëý, ðñïóðáè&íôáò íÜ AíôáðåîÝëèïõí óôü óõíáãùíéóìü
ðïý äçìéïýñãçóå T äõíáôüôçôá Lëåýèåñçò Lðéëïãbò ó÷ïëåßïõ Aðü
ìáèçôÝò êáß ãïíå0ò. [ Áíôßóôïé÷á óõóôÞìáôá ÷ñçìáôïäüôçóçò ëåéôïõñ-
ãïtí óôÞí Öéíëáíäßá, ôÞ Íïñâçãßá, ôÞ Äáíßá, ôßò Ç.Ð.Á. êáß Aëëït.
Öñïí& hôé T êïéíùíéêÞ LêðáéäåõôéêÞ Aðáßôçóç óôüí á1&íá ìáò,
èÜ Lóôéáóèå0 óôÞí LîáôïìéêåõìÝíç ìÜèçóç AëëÜ êáß óôÞí LîáôïìéêåõìÝíç
÷ñçìáôïäüôçóç.

89
 ÈÜ óõìöùíÞóù ìÝ ôßò Aðüøåéò ðáíåðéóôçìéáêït, Míüò Lê ô&í
óõíôïíéóô&í, óôüí Lèíéêü äéÜëïãï ãéÜ ôÞí Ðáéäåßá, óôü «Âbìá ôbò Êõñéá-
êbò» óôßò 6/12/2009 : «] Ç ìüñöùóç ðïý ðáñÝ÷åôáé Aðü ôü ] Åëëçíéêü
äçìüóéï ó÷ïëå0ï óôÜ ] Åëëçíüðïõëá å8íáé LëÜ÷éóôá 2êáíïðïéçôéêÞ, å8íáé
AíåðáñêÞò, êáèüëïõ MëêõóôéêÞ ãéÜ ôïýò ìáèçôÝò, lðïâáèìéóìÝíç óôÞí
óõíåßäçóç ô&í ãïíÝùí êáß ôbò Mëëçíéêbò êïéíùíßáò ãåíéêüôåñá». \ Ïðùò
èÜ óõìöùíÞóù ìáæß ôïõ êáß ìÝ ôüí âáóéêü óôü÷ï ðïý èÝôåé óôÞ äéáäé-
êáóßá AíáäéïñãÜíùóçò ôït Lêðáéäåõôéêït ìáò óõóôÞìáôïò ðïý å8íáé T
ðïéüôçôá. ÌéÜ ðïéüôçôá T eðïßá Lðßìïíá æçôå0ôáé Aðü ôÞí Å.Å. íÜ äéá-
óöáëéóôå0 (èõìßæù Ìðïëüíéá 1999, Âåñïëßíï 2003, ÌðÝñãêåí 2005)
ìÝóá Aðü ôÜ LêðáéäåõôéêÜ ðñüôõðá. Ðéèáíüôáôá ï2 \ Åëëçíåò ] Õðïõñãïß
Ðáéäåßáò ðïý lðÝãñáøáí ôßò Aíôßóôïé÷åò äéáêçñýîåéò óôßò AíùôÝñù
ðüëåéò, äÝí èÜ å8÷áí óôü ìõáëü ôïõò, hôé e ðñ&ôïò Lêðáéäåõôéêüò ÷&ñïò
ðïý èÜ êÜíåé ðñÜîç ákôÝò ôßò äéáêçñýîåéò, å8íáé ákôüò ôbò 1äéùôéêbò
öñïíôéóôçñéáêbò Lêðáßäåõóçò, êáèþò êÜðïéá öñïíôéóôÞñéá óÝ hëç ôÞ
÷þñá å8íáé Uäç ðéóôïðïéçìÝíá êáß ðïëý ðåñéóóüôåñá âñßóêïíôáé óÝ
äéáäéêáóßá ðéóôïðïßçóçò Aðü ôüí ÅËÏÔ êáß f÷é ìüíï. ] Ç ] ÅëëçíéêÞ
êïéíùíßá ðñÝðåé íÜ Lðåíäýóåé ôüóï óôÞí ðáéäåßá hóï êáß óôÞí Lêðáßäåõóç
ô&í íÝùí ôçò. Ó’ ákôÞ ôÞí ðñïóðÜèåéá êÜèå êáëüò äÜóêáëïò å8íáé
Aðáñáßôçôïò. ] Ç ëïãéêÞ ô&í äéá÷ùñéóì&í óÝ «ðáôñßêéïõò» êáß «ðëçâåß-
ïõò», «äçìüóéïõò» êáß «1äéùôéêïýò» å8íáé Cóêïðç êáß Aíá÷ñïíéóôéêÞ.
Ôü 2004 e óçìåñéíüò Ðñùèõðïõñãüò ê. Ã. ÐáðáíäñÝïõ å8÷å êÜíåé
ôÞí Mîbò ðñüôáóç: «[ Áðü ôü êñÜôïò ðïý å8íáé ðáñáãùãüò ðáéäåßáò ðñÝðåé
íÜ ðJìå óÝ Píá êñÜôïò ðïý AãïñÜæåé ðáéäåßá Aðü ìéÜ AãïñÜ ôÞí eðïßá
ðéóôïðïéå0, ôÞí eðïßá LëÝã÷åé êáß óôÞí eðïßá èÝôåé êáíüíåò ãéÜ íÜ å8íáé
løçëït LðéðÝäïõ».
] Ï [ É. Êáðïäßóôñéáò, e ðñ&ôïò ìáñôõñéêüò êõâåñíÞôçò ôbò
ðáôñßäáò ìáò, Nëåãå hôé <ôÜ ó÷ïëå0á äÝí å8íáé Bðë&ò ôüðïò ðñïåêôÜóåùò
ãíþóåùí, AëëÜ êõñßùò öñïíôéóôÞñéá [ Çèéêbò ×ñéóôéáíéêbò Aãùãbò>.
{ Áò Aíáñùôçèïtìå ôß ó÷ïëå0á èÝëïõìå óÞìåñá;
[ Åí êáôáêëå0äé ðñÝðåé íÜ óôï÷åýïõìå óÝ ìßá ðïéïôéêÞ ðáéäåßá
ðïý èÜ äßíç 3óåò åkêáéñßåò óÝ hëïõò ðïý èÜ äéáìïñöþíåé eëïêëçñù-
ìÝíåò ðñïóùðéêüôçôåò êé f÷é ìüíï ôå÷íïêñÜôåò êáß èÜ ìåôáöÝñåé ôÞí
] Åëëçíïñèüäïîç ÐáñÜäïóç.
Ìé÷áÞë ] ÇëéÜäçò
Ìáèçìáôéêüò

90
 ØÇÖÉÓÌÁ ÔÏÕ ÓÕÍÅÄÑÉÏÕ
<ÐÅÉÑÁÌÁÔÁ ÓÔÇÍ ÅÊÐÁÉÄÅÕÓÇ ÌÅ ÁÐÏÕÓÉÁ ÔÇÓ
ÐÁÉÄÅÉÁÓ>

ÔÞí ÊõñéáêÞ 31 ] Éáíïõáñßïõ 2010 ôü ÓõíÝäñéï ãéÜ ôÞí

Ðáéäåßá, ðïý äéïñãáíþèçêå á ] ðü ôüí [ É. Í. [ Áã. ÍéêïëÜïõ Ðåõêáêßùí
] Áèçí~ùí ìÝ ôÞ ÷ïñçãßá ô~ùí ] Åêäüóåùí <ÕÐÁÊÏÇ> óôÞí á{éèïõóá
<ÏËÕÌÐÉÁ> ô~çò <ÅÈÍÉÊÇÓ ËÕÑÉÊÇÓ ÓÊÇÍÇÓ> ìÝ èÝìá
<ÐåéñÜìáôá óôÞí ] Åêðáßäåõóç ìÝ á ] ðïõóßá ô~çò Ðáéäåßáò> å] îÝäùóå
ï
[ ìüöùíá ôü êáôùôÝñù ØÞöéóìá:
<Ðáéäåßá äÝí å@éíáé ìüíï ôü Ó÷ïëå~éï, äÝí ðåñéïñßæåôáé ï{õôå
å] îáíôëå~éôáé óôÜ óðïõäáóôÞñéá, á ] ëëÜ á] öïñ~á óÝ ï
\ ëåò ôßò á
] íèñþðéíåò
äñáóôçñéüôçôåò, á ] öï~õ å@éíáé, ôåëéêÜ, ç
[ Ðáéäåßá á]õôÞ ðïý ðñïóäéïñßæåé
ôü å@éäïò ôï~õ á
] íèñþðïõ ðïý èÝëïõìå íÜ á ] íáäåßîïõìå.
Ðáéäåßá å@éíáé ç [ å] ðéëïãÞ ôï~õ ç { èïõò ôï~õ á] íèñþðïõ ðïý èÝ-
ëïõìå íÜ á ] íáäåßîïõìå ìÝ ôÞí ï \ ëç äïìÞ ôï~õ ÊñÜôïõò, êáß ôü ç @ -
èïò á]õôü êáèïñßæåôáé á ] ðü ôÜ ðéóôåýìáôÜ ìáò, á ] ðü ôÞí ðßóôç êáß ôüí
Èåü ðïý á ] êïëïõèï~õìå ç { á
] ðü ôÞí á] èåÀá ðïý ðñåóâåýïõìå. ÌåôÜ ôÞí
Ðáéäåßá å{ ñ÷åôáé ç
[ ] Åêðáßäåõóç.
[ Ç óçìåñéíÞ êñßóç ô~çò Ðáéäåßáò ï ] öåßëåôáé óôÞí êñßóç å] ðéëïã~çò
á
] íèñùðßíïõ ðñïôýðïõ ôçò êáß á]õôÞ ç [ êñßóç óõíåðÜãåôáé êáß ôÞí
êñßóç ï\ ëùí ô~ùí á
] îé~ùí ðïý óõãêñïôï~õí êáß ôåëåéïðïéï~õí ôÞí á
] íèñþðéíç
ðñïóùðéêüôçôá.
] Áäõíáôï~õìå, ëïéðüí, íÜ äéáíïçèï~õìå ï \ ôé ìðïñå~é ï [ ðïéïäÞðïôå
á
{ ëëï “ìïíôÝëï” á ] íèñþðïõ, ðñüôõðï ç { á
] íèñþðéíç é] äÝá íÜ óõíáãù-
íéóè~ç ôü Ðñüóùðï ôï~õ Èåáíèñþðïõ ×ñéóôï~õ ù [ ò ìÝôñï á ] íáäåßîåùò
êáß ôåëåéïðïéÞóåùò ôï~õ á] íèñþðïõ, ãéáôß, ðÝñá á ] ðü ï\ ëïõò ôïýò êáôá-
óêåõáóìÝíïõò èåïýò, Á]õôüò ìüíïò å{ äåéîå óôÞí ðñÜîç ôÞí ÈåüôçôÜ
Ôïõ, ìÝ ôü íÜ å] îõøþóç ôüí á{ íèñùðï êÜíïíôÜò ôïí <êáôÜ ÷Üñéí Èåü>.
] Áíçóõ÷ï~õìå ãéÜ ôÞí ]åîÝëéîç ôï~õ íåïÝëëçíá, ãéáôß ìÝíåé

91
á
] íáßóèçôïò, óÜí íÜ ìÞ óõìâáßíç ôßðïôå óôÞí ðáôñßäá ìáò. ÌÝíåé
á
] íáßóèçôïò óôÞí êáèáßñåóç ô~çò á ] ñ÷áéïåëëçíéê~çò ìáò ðáéäåßáò êáß
óôÞí å] êäßùîç ôï~õ ×ñéóôï~õ á ] ðü ôÞí ðñïóùðéêÞ êáß ôÞ äçìüóéá æùÞ
ôïõ ãéáôß óÜí íáñêùìÝíïò ðåßèåôáé ìÝñá ìÝ ôÞí ç [ ìÝñá ï \ ôé ï\ ëïé ï[é
“ðïëéôéóìÝíïé” å{ ôóé æï~õí. [ Ç á] íçóõ÷ßá ìáò êïñõöþíåôáé ãéáôß á]õôÞ
ç
[ á] ìïñáëéóôéêÞ æùÞ ô~çò ÷ùñßò ×ñéóôü Å]õñþðçò á ] ëëïéþíåé ìÝ ôá÷å~éò
ñõèìïýò êáß ôÜ öñïíÞìáôá ô~ùí é[ åñÝùí êáß ô~ùí á ] ñ÷éåñÝùí ìáò ãéÜ íÜ
ìÞ âëÝðïõí ðïõèåíÜ êßíäõíï á ] ëëÜ íÜ ôÜ âëÝðïõí ï \ ëá á ] è~ùá êáß
ðñïïäåõôéêÜ! Äéáðéóôþíïõìå ìÝ èëßøç ï \ ôé å] ä~ù êáß 200 ÷ñüíéá ìåôÜ
ôüí Êáðïäßóôñéá ðñïóðáèï~õí ï[é êñáôï~õíôåò, íÜ ÷áè~ç ôü Ðñüóùðï
ôï~õ ×ñéóôï~õ á
] ðü ôÞí ðáôñßäá ìáò, ï \ ðùò ÷Üèçêå ðñü á]éþíùí óôÞ
Äýóç. Ðñïóðáèï~õí ï \ ëïé, ìÝ ôÞ óýìðñáîç ç { , å{ óôù, ôÞí á ] íï÷Þ êáß ôÞí
á
] ðñáîßá ô~ùí ìåãáëïôßôëùí ô~çò ] Åêêëçóßáò!
Äéåñùôþìåèá:– Ðïéüò å] îïõóéïäüôçóå ôïýò á { ñ÷ïíôåò ôï~õ
ôüðïõ ìáò íÜ êáôáäéþîïõí ôüí ×ñéóôü á ] ðü ôÞ æùÞ ô~çò Ðáôñßäïò
ìáò;
–Ðïéüò ôïýò å] îïõóéïäüôçóå íÜ á ] ðïöáóßóïõí á]õôïß ìüíïé
ôïõò óÝ ôß å{éäïõò á { íèñùðï èÜ äéáìïñöùè~ç ï [ \ Åëëçíáò;
–Ðï~õ å@éíáé ï[é ÐïéìÝíåò ôï~õ ëáï~õ ôï~õ Èåï~õ íÜ å]éðï~õí ôü
Ï×É(!) óôÞí ðïëéôéêÞ å] îïõóßá, ðïý á ] ðÝêôçóå ôü èñÜóïò íÜ
å]éóâÜëç óôÞí ðåñéï÷Þ ôï~õ Èåï~õ, óôÜ å{ ãêáôá ô~çò á ] íèñþðéíçò
øõ÷~çò êáß íÜ ï [ ñßæç á]õôÞ ôÜ ðéóôåýìáôÜ ìáò êáß ôüí ôñüðï ðïý
èÜ å] êöñÜæåôáé ôü ç @ èïò ìáò;
[ Ï ÍôïóôïãéÝöóêõ á] ðÝäåéîå óôüí Äõôéêü êüóìï ï\ ôé ï[é “]åêäï÷Ýò”
ãéÜ ôÞí ðïñåßá ô~çò á ] íèñùðüôçôïò å@éíáé ìüíï äýï. Ãé’ á]õôü ãñÜöåé
óôü õ[ ëéêü ôï~õ âéâëßïõ ôïõ <ÄáéìïíéóìÝíïé> –\ïðùò å] ðéóçìáßíåé ï [ ] Å-
ðßóêïðïò ] ÁèáíÜóéïò ÃéÝâôéôò– ï \ ôé <ãéÜ ôïýò á
] íèñþðïõò ç [ óùôçñßá
å@éíáé [ï Å]õáããåëéêüò ÈåÜíèñùðïò {ç {áëëùò, èÜ {åðñåðå íÜ
êÜøïõìå ôü Óýìðáí>!
Ðáñáêáëï~õìå ôïýò êáôÝ÷ïíôåò óçìáíôéêÝò å] êêëçóéáóôéêÝò
èÝóåéò, íÜ óôáèï~õí ù
[ ò ðíåõìáôéêïß ÐáôÝñåò êáß êõìáôïèñá~õóôåò
ô~ùí <]åðáöñéæüíôùí ôÜò å[ áõô~ùí á]éó÷ýíáò á
] ãñßùí êõìÜôùí>, íÜ
èõìçèï~õí ôÞí óõóôáôéêÞ ] ÁëÞèåéá ô~çò ] Ïñèïäïîßáò, ï \ ôé ç
[ Ðï-
ëéôéêÞ å@éíáé êëÜäïò ô~çò Ðïéìáíôéê~çò êáß ï { ÷é ðáñÜëëçëç ìÝ

92
ôÞí ] Åêêëçóßá å] îïõóßá. Á]õôÞ ç [ ] ÁëÞèåéá äéáôÞñçóå ôü ÃÝíïò ìáò
å]õóåâÝò êáß á ] ìéã~ùò ] Ïñèüäïîï ãéÜ 1830 ÷ñüíéá, ìÝóá óÝ á { ãñéïõò
] ëëïöýëïõò ëáïýò, óêëçñïýò ðïëÝìïõò êáß 400 ÷ñüíéá óêëáâé~áò!
á
[ Ç å] ðïðôåßá êáß ï [ å{ ëåã÷ïò ô~çò Ðïëéôéê~çò å@éíáé ÷ñÝïò ô~çò
] Åêêëçóßáò, á ] öï~õ ç[ ] Åêêëçóßá å@éíáé ôü ðåñéÝ÷ïí êáß ï { ÷é ôü
ðåñéå÷üìåíï ôï~õ ÊñÜôïõò ô~ùí ] Ïñèïäüîùí [ ÅëëÞíùí.
Á]õôüò ï
[ ÈåÜíèñùðïò ðñÝðåé íÜ îáíáãßíç ç [ Ðáéäåßá ôï~õ
ÃÝíïõò ìáò. ] Áëëé~ùò, íÜ å{éìáóôå âÝâáéïé, ï
\ ôé, ï
\ ðùò ðñïÝâëåøå ï
[
ÍôïóôïãéÝöóêõ <èÜ êá~ç ôü Óýìðáí>!

ÕÐÏÃÑÁÖÏÕÍ ï[é Å]éóçãçôáß:

] Áñ÷éì. ÓáñÜíôçò ÓáñÜíôïò
ÓáñÜíôïò ÊáñãÜêïò, ÊáèçãçôÞò-ÓõããñáöÝáò
Ðñùôïðñ. Âáóßëåéïò ÂïëïõäÜêçò
Ìé÷áÞë ] ÇëéÜäçò, Ìáèçìáôéêüò
ËÝùí ÌðñÜíãê, äñ. Èåïëïãßáò
êáß å] íÝêñéíáí äéÜ âï~çò ï
\ ëïé ï[é óýíåäñïé.
93
 Ç ÅÍÏÑÉÁ ÌÁÓ ÔÉÌÁ ÌÅÃÁËÏÕÓ ÊÁÉ ÌÉÊÑÏÕÓ!
Á´ . ÔÉÌÇ ÃÉÁ ÔÏ ÉÙÂÇËÁÉÏ ÔÏÕ ÌÕÓÔÇÑÉÏÕ ÔÏÕ ÃÁÌÏÕ
ÔÞí ÊõñéáêÞ 24 [ Éáíïõáñßïõ 2010, ìåôÜ ôÞí Èåßá Ëåéôïõñãßá, ]ç
[ Åíïñßá ìáò ôßìçóå ôñßá ðíåõìáôéêÜ æåõãÜñéá ðïý óõìðëÞñùóáí 50 ç { êáß
ðëÝïí, ÷ñüíéá å{ ããáìçò æù~çò!
@ Çôáí ìåãÜëç ç ] ÷áñÜ ï\ ëùí ìáò ãé’ á[õôüí ôüí å] ïñôáóìü, ãéáôß ãíùñßæïõìå
ôÞ óðïõäáéüôçôá ôï~õ ìõóôçñßïõ ôï~õ ãÜìïõ êáß ôßò ðñïåêôÜóåéò ôïõ ï { ÷é
ìüíï óôÞí å[ ðßãåéá á [ ëëÜ êáß óôÞí á[éþíéá æùÞ.Ãíùñßæïõìå, å[ ðßóçò ìÝ ðüóç
á] ñìïíßá å{ æçóáí êáß å{ öèáóáí íÜ å] ïñôÜóïõí ôü [ Éùâçëá~éï ôïõò ï ] ê.
Ê~õñïò êáß ç ] ê.[ Áäáìáíôßá Ðáó÷Üëç, ï ] ê. Ðáíáãéþôçò êáß ç ] ê.
Êáëëéüðç Ðáðáäïðïýëïõ êáß ï ] ê. Óôá~õñïò êáß ç ] ê. ÓôõëéáíÞ Óêïýñá
êáß ìÝ ðüóïõò êüðïõò, èõóßåò êáß á [ ãÜðç á[ íÝäåéîáí ôßò ï[éêïãÝíåéÝò ôïõò,
ôÜ ðáéäéÜ êáß ôÜ Lããüíéá ôïõò, öñïíôßæïíôáò, óõã÷ñüíùò, íÜ êáëëéåñãï~õíôáé
ìÝóá óôÞí å[ êêëçóßá êáß íÜ ôÞí å{ ÷ïõí óÜí ôü ðñ~ùôï óðßôé ôïõò!
ÄïîÜóáìå ôüí Ôñéáäéêü Èåü ìáò êáß ôüí á \ ãéï Íéêüëáï ãé’ á[õôü ôü
ðíåõìáôéêü ìÞíõìá ðïý ìåôáäüèçêå óÝ ï \ ëï ôü å[ êêëçóßáóìá, íÜ äï~õìå,
äçëáäÞ, ôü ìÝãá ìõóôÞñéï ôï~õ ãÜìïõ ìÝ ìåãÜëç óïâáñüôçôá êáß õ] ðåõ-
èõíüôçôá, á [ öï~õ ç] ðïéüôçôá ôï~õ ãÜìïõ ìáò èÜ å@éíáé ôü êñéôÞñéï ô~çò ðá-
ñïýóçò á [ ëëÜ êáß ô~çò ìåëëïýóçò æù~çò ìáò. Ðñßí á [ ðü ëßãá ÷ñüíéá å{é÷áìå
ôéìÞóåé êáß ôü æå~õãïò ô~ùí ê. [ Çëßá êáß ô~çò ê. Ðçíåëüðçò ÊáíÝëëïõ.
Ìáæß ìÝ ôÞí å[õ÷åôÞñéá êÜñôá ðñïóöÝñáìå ù ] ò å[õëïãßá óÝ êÜèå ôéìçèÝí
æå~õãïò ÷ñõóü óôåöÜíé
å[ ëç~áò, ìÝ ôÞí å[õ÷Þ á[õ-
ôÞ ç] å[õëïãßá ô~çò [ Åê-
êëçóßáò íÜ ãßíç ðñïåé-
êüíéóç ôï~õ [áìáñáí-
ôßíïõ óôåöÜíïõ ðïý äß-
äåé ï] Äßêáéïò êáß Ìé-
óèáðïäüôçò óôïýò [á-
ãáð~ùíôáò ôü èå~éï Ôïõ
ÈÝëçìá. ÍÜ æÞóïõí
êáß íÜ óõíå÷ßóïõí íÜ
ì~áò ðáñáäåéãìáôßæïõí!

94
 ´ . ÔÉÌÇ ÓÔÏÕÓ ÍÅÏÕÓ ÖÏÉÔÇÔÅÓ ÌÁÓ

ÅðôÜ ìÝñåò ìåôÜ, ôÞí ÊõñéáêÞ 31 [ Éáíïõáñßïõ 2010, ðñßí á [ ðü ôü

ôÝëïò ôï~õ Óõíåäñßïõ ìáò ãéÜ ôÞí Ðáéäåßá óôÞ ËÕÑÉÊÇ ÓÊÇÍÇ,
ôéìÞóáìå ôïýò íåïåéóåëèüíôåò óôü ÐáíåðéóôÞìéï öïéôçôÝò ìáò.
Ðñüêåéôáé ãéÜ å[ êäÞëùóç ðïý ãßíåôáé êÜèå ÷ñüíï. ÖÝôïò öéëïîåíÞ-
èçêå êáß å[ íôÜ÷èçêå ìÝóá óôü Ðñüãñáììá ôï~õ Óõíåäñßïõ.
ÔÜ âñáâå0á öéëïìáèåßáò, ôÜ ï] ðï0á óõíüäåõå êáß ÷ñçìáôéêü å{ ðáèëï,
ðñïóöïñÜ ôï~õ [ Åêêëçóéáóôéêï~õ Óõìâïõëßïõ ôï~õ Íáï~õ ìáò –500 å[õñþ
ãéÜ êÜèå å\ íá á
[ ðü ôïýò 3 á
[ ñéóôåýóáíôåò, [ ÁëÝîáíäñïí Ôæáëáâñ~áí,
Èåïäþñá Ãáñáíôæéþôç êáß Ìáñßá Ôñáìðïýëç– êáß 300 å[õñþ ãéÜ
ôüí ôÝôáñôï å[éóá÷èÝíôá[ ÉùÜííçí Êáñâïõí~áí ), äüèçêáí óôïýò íÝïõò
öïéôçôÝò á
[ ðü ôüí ÐïëõóÝâáóôïí ÃÝñïíôá, [ Áñ÷éìáíäñßôçí ð. Ì~áñêïí
Ìáíþëçí.

Ôïýò å[õ÷üìåèá ï
] ëüøõ÷á öùôéóìü ðáñÜ Èåï~õ êáß å[ ðùöåë~ç ðñüïäï!

95
 ÅÍÏÑÉÁÊÅÓ ÅÉÄÇÓÅÉÓ
* ÄÅÕÔÅÑÁ È. Ëåéôïõñãßá è`á ôåëåóè~ç óô`çí å[ íïñßá ìáò êáô`á ô`éò Êõñéáê`åò
7 êáß 21 Öåâñïõáñßïõ.
* ÑÏÕÌÁÍÉÊÇ Èåßá Ëåéôïõñãßá è`á ðñáãìáôïðïéçè~ç óôßò 14 êáß óôßò 28
Öåâñïõáñßïõ.

ôçí êõñéáêç 7 öåâñïõáñéïõ êáíåéó íá ìç ëåéøç áðï ôçí

èåáôñéêç ðáñáóôáóç ôùí ðáéäéùí ôïõ íåáíéêïõ ìáó
êåíôñïõ óôï ðíåõìáôéêï êåíôñï ñïõìåëéùôùí, óôéó 7 ì.ì.

Ç ÅÍÏÑÉÁ ÙÓ ÓÐÏÕÄÁÓÔÇÑÉÏ ðñüò Aíáøõ÷Þí ô&í ðñïóåñ÷ïìÝíùí

ÏÑÈÏÄÏÎÏÕ åkèýò ìåôÜ ôÞ È. Ëåéôïõñãßá.
ÊÁÔÇ×ÇÓÅÙÓ * ÊÜèå ÔÑÉÔÇ 6 - 7 ì.ì. ÈÅÏËÏÃÉÊÁ
ÌÁÈÇÌÁÔÁ, ìÝ ãåíéêü èÝìá: <Ðñïóåã-

Ï
ìéëßåò ìR óêïðj íG
âïçèçèïtìå óôYí ðíåõ-
ìáôéêÞ ìáò æùY ãßíïíôáé
óôYí Líïñßá ìáò:
* ÊÜèå ÊÕÑÉÁÊÇ ðñùÀ, ìåôÜ ôÞí
È. Ëåéôïõñãßá, Aðü ôßò 1130 Pùò ôßò 130
ôü ìåóçìÝñé, óôÞí ÐíåõìáôéêÞ ìáò ] Å-
óôßá (eäüò Ìáõñïìé÷Üëç 96), ìÝ ãåíéêü
èÝìá <Ôü âéâëßï “[ ÅîïìïëïãÞóåéò”
ôï~õ ] Áãßïõ Á[õãïõóôßíïõ, äéÜãíùóç
êáß èåñáðåßá ô&í ðñïâëçìÜôùí ô~çò
á
[ íèñþðéíçò øõ÷~çò>.
ÊáôÜ ôÞí äéÜñêåéá ôbò Aíáðôýîåùò
ôït èÝìáôïò ãßíåôáé äéÜëïãïò ìÝ ôïýò
AêñïáôÝò.
Ðñü ôbò LíÜñîåùò ôbò eìéëßáò ðáñá-
ôßèåôáé äùñåÜí Píá ìéêñü ðñüãåõìá
ãßæïíôáò ôüí \ Áãéï Êùíóôáíô0íï ôüí
ÌÝãá, ìÝóá á[ ðü ôÜ êåßìåíÜ ôïõ êáß
ôÜ ãåãïíüôá ô~çò æù~çò ôïõ>.
Ç Ó×ÏËÇ ÃÏÍÅÙÍ ãßíåôáé á [ ìÝ-
óùò ìåôÜ, 7 - 8 ì.ì. ÖÝôïò óõæçôï~õí-
ôáé [åñùôÞìáôá êáß ðñïâëÞìáôá ðïý
èÝôïõí ï2 ãïíå0ò.
] Õðåýèõíïò ÓõíÜîåùí: ð. Âáóßëåéïò
ÂïëïõäÜêçò.
* ÊÜèå ÔÅÔÁÑÔÇ Aðüãåõìá, óôü Ðá-
ñåêêëÞóéï ôït ] Áã. Íåêôáñßïõ ìåôÜ ôüí
] Åóðåñéíü êáß ôÞí ÐáñÜêëçóç ï2
eìéëßåò N÷ïõí ãåíéêü èÝìá: <ÈÝìáôá
á[ ðü ôÞí ÐáëáéÜ êáß ôÞí ÊáéíÞ Äéá-
èÞêç>.
] Õðåýèõíïò-ÓõíôïíéóôÞò: ð. Ößëéððïò
Ìßáñçò.